Ambt & Heerlijl{Heid
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Ambt & Heerlijl{heid P:m~ ,,:,,:,:~-::".- .. :;-:Y.~~"!'T:""!':':"% •• _ •• J MI" ..••••.•••. _ .-. ..,., .• _ MHI "1-1 I I.J U I"' "\'.Äl/~I"III~/_\ H t.1 V-!l_Lr-! ~'U!·IArJ!l! Ir! ~l· tk~~:;;;;;~55~~~~z;;;~~~. 1 Tijdschrift van de Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal jaargang 65 nr. 205 december 2019 OUDHEIDKUNDIGE KRING Rheden Rozendaal •r Doelstelling Bestuur: Redactie Ambt & Heerlijkheid: De Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal is opgericht op 11 januari 1954 en stelt zich ten doel: Voorzitter Hoofdredacteur de bevordering van de kennis der geschiedenis van Jan Jansen 0313-416884 Nelleke den Boer-Pinxter 026-3613944 land en volk van de Zuidoost Veluwezoorn, in het Correspondentie via secretaris of via Vijverlaan 13,6881 HK Velp bijzonder van de gemeenten Rheden en Rozendaal. [email protected] [email protected] Zij tracht dit doelondermeer te bereiken door het houden van lezingen, exposities, wandelingen en Vice-voozitter Eindredacteur excursies, het uitgeven van een tijdschrift en het bij• Willem Kleijn 06-21865900 Fineke Burgers-Dekkers houden van een website, het bewaren van histori• [email protected] sche voorwerpen, documenten, afbeeldingen, boe• Redactieleden ken en andere geschriften, het bevorderen en onder• Secretaris J eroen van Gessel steunen van onderzoek op historisch gebied en de Harry Klein Koerkamp 026-3642713 verschijning van publicaties daarover, alsmede het Overbeeksingel 13, 6881 HM Velp Truus Havinga- Wielenga ondersteunen van en samenwerken met instellin• [email protected] gen, stichtingen en verenigingen die een soortgelijk Rob Weenink doel nastreven. Penningmeester en ledenadministratie Wim van den BeukeI 0313-414281 Vormgeving: Nelleke den Boer-Pinxter Archief Labriehof 15, 6952 HW Dieren Het archief van de Kring is grotendeels onderge• [email protected] bracht bij het Gelders Archief te Arnhem. Het om• Richtlijnen voor auteurs vat een grote verzamel ing boeken, documenten en Bestuursleden De richtlijnen voor auteurs zijn op te vragen bij de beelddragers. Daarnaast is de Kring een eigen ar• Jan de Bes, 026-4953780 redactie. De in een artikel verkondigde mening is chiefruimte aan het opbouwen met boeken, docu• Archivaris van de Kring voor rekening van de auteur en kan daarom losstaan menten en enkele museale voorwerpen. [email protected] van de mening van bestuur of redactie. Het is de bedoeling dat deze stukken eind 2019 voor iedereen te raadplegen ofte bezichtigen zijn. Hilde Brekelmans-Roelofs 026-4952480 Rechten [email protected] Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvul• De Kring is aangesloten bij Erfgoed Gelderland. digd, opgeslagen of openbaar gemaakt in enige De Kring staat geregistreerd als ANBI-cultuurin• Jeroen van Gessel 0313-450593 vorm of wijze zonder voorafgaande schriftelijke stelling. [email protected] toestemming van de uitgever De uitgever heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van tekst- en Lidmaatschap Webmaster illustratiemateriaal op te sporen. Mocht u menen Het lidmaatschap kost € 25 per jaar. Rob Weenink 06-25585176 rechten daarop te kunnen doen gelden, dan verzoekt Aanmelding, wijziging of opzegging (vóór [email protected] zij u contact daarover met haar op te nemen. I december), kan plaatsvinden via de website of telefonisch! schriftelijk bij de penningmeester. Website: www.oudheidkundigekring.nl Leden van de Oudheidkundige Kring ontvangen Losse nummers van Ambt & Heerlijkheid zijn gratis het ledenblad Ambt & Heerlijkheid. Uitgave: voor € 4,75 per stuk te verkrijgen bij: Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal The Read Shop in Dieren, Rheden en Velp, Bankrekening Ambt & Heerlijkheid Boekhandel lansen & de Feijter in Velp, NL83ABNA0556713591 t.n.v. Verschijnt 4 keer per jaar, Bakkerij Samberg in Ellecom en Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal ISSN 1384-3362 Kapsalon De Oude Post in De Steeg. Druk: Nextprint 's-Hertogenbosch Inhoud ~ Van de redactie 1--- 1 Inhoud en van de redactie it is het laatste nummer van Ambt & Heerlijkheid in het geslaagde jubileumjaar van de Oudheidkundiqe Kring Rheden-Rozendaal, 2 Steen voor steen 2 voortaan afgekort als OHKRR. Cathrien van de Ree vervolgt haar Cathrien van de Ree serie over de bouwstenen van Rhedense monumenten. Uit het leven gegrepen is een interview van Marijke Bruinewoud met 6 Uit het leven gegrepen Ina Kraay-van Middelkoop, dat Truus Havinga heeft bewerkt voor Marijke Bruinewoudl Truus Havinga A&H. Hierna vervolgt Truus met een verhaal over de 1ge eeuwse Dominee-dichter PA de Génestet die in Rozendaal heeft gewoond. 12 Dominee-dichter in de 1ge eeuw: Jos Leeman houdt vast van lekkere taartjes. Hij heeft in ieder geval P.A. de Génestet voor ons alles uitgezocht over banketbakker Jan Willem Bosman en Truus Havinga wie hem voor gingen en opvolgden in Dieren. Binnen kijken in Café 'de Sok' in Velp, wie wil dat niet? In het 17 De banketbakkerij van Jan Willem Bosman buurtcafé doet een tabernakel dienst als bar. Marijke Bruinewoud Jos Leeman heeft uitbater Ron Steenbergen geïnterviewd en Fineke Burgers heeft het voor u bewerkt voor A&H. In dit nummer het beloofde artikel van 22 Café 'de Sok' in Velp Fred van Daalen en mij over de arbeiderswoningen van De Bazel in Marijke Bruinewoudl Fineke Burgers Dieren. Hierop volgt een leuk verhaal van Aris Blankenspoor over Reinder van den Brink, de stroper van de Schutsheide in het 28 Arbeiderswoningen van Karel Petrus Soerense Schaddeveld. Als aanvulling op de geslaagde jubileum• Cornelis de Bazel in Dieren tentoonstelling in Velp nog een verhaal over een jongen die vanuit Fred van Daalenl Nelleke den Boer-Pinxter Indië in Velp in de kost kwam en over repatrianten en hun de contracthotels waarin ze werden ondergebracht. A-Ah, ha-ha Hof te 33 Reinder van den Brink. De stroper van de Dieren, wij proberen u duidelijk te maken wat daar te lachen valt. Schutsheide in het Soerense Schaddeveld Als laatste het verslag van de zomerexcursie van de OHKRR door Aris Blankenspoor Willem van Katwijk, een van de deelnemers. Op onze website vindt u prachtige foto's van hem: htlps://www.oudheidkundigekring.nl/ 36 Indië in Rheden en Rozendaal Namens de hele redactie wens ik u een goed uiteinde en veel Nelleke den Boer-Pinxter leesplezier in 2020 toe! Nelleke den Boer-Pinxter 39 A-Ha, ha-ha Hof te Dieren Rectificatie: Bij de inleiding van het artikel over het schilderij van Nelleke den Boer-Pinxter Abraham van der Zee (A&H 204) stond dat het Bosch huis aan het eind van Wereldoorlog II in 1945 is verwoest. Een attente lezer uit Rozendaal 40 Verslag: Zomerexcursie Utrechtse vertelde echter het volgende: 'Het huis is niet in de oorlog verwoest, maar Vechtstreek 28-8-2019 in 1948 door brand verloren gegaan. De toenmalige bewoner van het Willem van Katwijk rechter gedeelte, Cor de Gruyter, kreeg toestemming om de achter het huis gelegen houten schuur te verbouwen tot woning. Latere eigenaar 41 Mededelingen van het bestuur heeft dit huis vervangen door het stenen huis dat nu op die plek staat'. Jan Jansen A&H 205 OUdlieü;{liundlge Xring 'Rheden-Rozendaai Steen voor steen 2 Bricornasteen uit Dieren Cathrien van de Ree De 'brique ornata', samengetrokken tot 'bricorna', is een baksteen die niet zo buitenlands is als de naam klinkt. De 16 brieomasteen werd namelijk vanaf 1905 geproduceerd r~~~~~=~~=~~~~~~~~~~~l II ••• al ••••• • 111 ••••••• jiiiii i. II door de firma Van de Loo te Dieren. 11 • - I•• ...;;;: 11 •• 1 ••• IIJ LIIJ • L •• ' II II ••• All r .LA ., ., ..- ., 11 II •••••••••• =-. pi ••••••••••• " 11 II -- - - -- - - - -- - - - -- - - I' De bricornasteen ~============--=====~ Voor de brieomasteen wordt een strak soort strengpers• steen gebruikt, de verblendsteen. Dit is een holle, scherp afgesneden baksteen van vette klei, die mooi strak bleef bij het bakken. Daarom werd hij vaak als gevelsteen ge• bruikt om mindere bakstenen te verbergen (Duits: ver• -----------_. blenden). De steen werd al rond 1850 uitgevonden, maar .• ~ _ho. • __ • ..,. • • •.. _. ._ ••• ~. • •••.•••.• vooral rond 1900 kwam hij echt in zwang in de bouw, • II ...• L II'UU' J" U'I._ L_I -LI •. IIII 1..., '-, r: I:. .• ! 1.1 C _~ ~ 1"\ r_ .:J \.,!, ,_, '-,!.. vooral in de Jugendstil en overgangsarchitectuur. I Afbeelding uit catalogus van de firma. Bron: invaluable.com.uk • " J MUI' -r' ..•... ~ .. fUIKJt1II/1U, • • I' •• " 2 k()JII,ftf' + J HtrlJk t, .••.•... JOO,_" : l·r;n(1l.t~JO, Nlk~1 dJk, uil. vOflrrawl, 11"'::: ~. ~;o._.. \'l)lJfNtdlg4) huëk- (JIJ vootAtnllk()II ". • . • • . 0,-.. ~ _ __ • I 0.75 pcr link. BRICOR-NA.. ---- -= Fig. 11\7. In lig. 107 geven wij de modellen .Á c VUT! Bricomn, die gewoonlijk in Voorrand worden gehouden, ~iDHi Alle modellen behalve Ct worden .1) JIJ './I' geleverd in koppen en halve koppen. Strengperssteen van de fa F. van de Loo. rAl ~ De modellen C, G, Ti en I in rollagen. G /r ==r De koppsu zijn: 10,2 X 5,& X 4,8 cM. De strakke strengperssteen/verblendsteen werd met klei• De halve koppen: &,1 X 5,5 X 4,8 " 11 ••••• Do rollngen : J 0,2 X 4,8 X 4,.8 ., verf van een patroon voorzien. Meestal ging het om drie• V"9rrl.{IJ_glJ Ji:Li.lNlim koawu 1SA.1I Ilo fAurlok: f r;;ltlrr~ hoeken ofruitvormen in bruin, groen of zwart op een witte kOl' uil riJnlUlK. I1Ik I 1!101.Qot. • , • , • (lor dub:outl 70, U~l'",~ k(J,I, • "; yorl(ltuu.a 86,- achtergrond. Door deze te combineren met geheel witte of . " . 40.- 60,- JJo;k.~nlJw't ktJJI-.kl!wor". vorkl~bll • • • gekleurde verblendstenen of met geglazuurde verblend• 90,- 116,- stenen konden allerlei sierranden en zelfs teksten gevormd ~,=-~ worden. Modellen en maten van de bricorna. Bron: Bouwkundig tijdschrift 1906. 2 A&H 205 Oudheidkundiqe Xring Rheden-Rozendaai c De 'door-en-door' kleur van bakstenen wordt overigens vooral beïnvloed door het type klei en door eventuele bij• De Firma Fr. '1 AN" I)I~II LOö Sre menging van mineralen. Rode baksteen bevat veel ijzer, te D,', vrllagt dir eet een bek \Vaam soms van nature, soms toegevoegd. Klei met kalk geeft geeltinten en toevoegen van een mangaanverbinding kan Machinist een bruine baksteen opleveren.