Provincie Gelderland Eindversie
Verkenning snelfietsroute Arnhem-Dieren
Ambitiedocument
Provincie Gelderland Eind versie
Verkenning snelfietsroute Arnhem-Dieren
Ambitiedocument
Datum 6 juli 2015 Kenmerk GDL328/Knn/1931.01 Eerste versie
www.goudappel.nl [email protected]
Documentatiepagina
Opdrachtgever(s) Provincie Gelderland Eindversie
Titel rapport Verkenning snelfietsroute Arnhem-Dieren Ambitiedocument
Kenmerk GDL328/Knn/1931.01
Datum publicatie 6 juli 2015
Projectteam Goudappel Coffeng mevrouw N. Korsten, de heer A. Mulders en de heer P. Dinnissen
Projectteam opdrachtgever mevrouw A. Stienstra (provincie Gelderland), de heer G. Coumans (gemeente Arnhem), mevrouw I. Hooghordel (gemeente Rheden), de heer E. Oldengarm (Fietsersbond)
Inhoud Pagina
Samenvatting 5
1 Inleiding 1 1.1 Aanleiding 1 1.2 Het ambitieniveau van snelfietsroutes 3 1.3 Dit rapport 4
2 Belang van snelle fietsroutes 6 2.1 Snelfietsroutes in perspectief 6 2.2 Snelfietsroute Arnhem-Dieren in breder perspectief 7 2.3 Fietsambities in regio breed gedragen 8
3 Tracékeuze 12 3.1 Proces van tracékeuze 12 3.2 Tracé op hoofdlijnen 13 3.3 Keuze onderdoorgang A12 15 3.4 Route van en naar Arnhem Centraal 16 3.5 Route van en naar Arnhem binnenstad 18 3.6 Route door Rheden 19 3.7 Route van en naar Station Dieren 20
4 Voorkeurstracé en uitdagingen langs de route 21 4.1 Voorkeurstracé in delen 21 4.2 Tracé en uitdagingen noordtak Arnhem 22 4.3 Tracé en uitdagingen Zuidtak Arnhem 24 4.4 Tracé en uitdagingen splitsingspunt Arnhem - viaduct A12 26 4.5 Tracé en uitdagingen viaduct A12-Velp Biljoen 27 4.6 Tracé en uitdagingen Velp Biljoen-Rheden/De Steeg 29 4.7 Tracé en uitdagingen Rheden/De Steeg - Ellecom 31 4.8 Tracé en uitdagingen Ellecom - Dieren 33
5 Kostenraming maatregelen en doorkijk financiering 34 5.1 Een indicatief beeld van de kosten 34 5.2 Uitgangspunten en resultaat 34 5.3 Kansen 35 5.4 Dilemma’s bij keuze tracé 35 5.5 Fasering 36 5.6 Financiering 36
Bijlage 1: Schetsontwerpen uitdagingen langs de route Bijlage 2: Kostenraming per trajectdeel
Verkenning snelfietsroute Arnhem-Dieren
Samenvatting
Een ambitieus rapport Het onderhavige rapport is een ambitiedocument. Rekening houdend met de uitgangspunten die door de provincie Gelderland en de betrokken gemeenten aan snelfietsroutes worden gesteld, is een voorkeurstracé met maatregelen uitgewerkt. Dit mag met recht een ambitieus streven worden genoemd.
Een snelfietsroute van Dieren naar Arnhem Centraal en naar de Arnhemse binnenstad De twee belangrijke ‘eindpunten’ (of beginpunten) van de route hebben een belangrijke rol gespeeld bij de basiskeuze die gemaakt moet worden: Waar kruisen we de A12? Hoewel het feit dat de kernen Dieren, Ellecom, De Steeg, Rheden en Velp als een kralenketting aan elkaar geregen lijken, zijn toch meerdere, parallel gelegen, routes mogelijk. De keuze voor de ligging van de kruising met de A12 en de vorkstructuur aan de Arnhemse zijde heeft het aantal tracémogelijkheden aanzienlijk verkleind.
Nieuwe infrastructuur verbetert route Noordtak Arnhem Om een werkelijke kwaliteitsverbetering voor de fiets te bewerkstelligen, is gekozen de noordelijke tak van de vork zo dicht mogelijk bij de spoorlijn te houden. Op veel plaatsen kan gebruik gemaakt worden van de bestaande infrastructuur, maar op het deel tussen station Arnhem Velperpoort en de onderdoorgang van het spoor nabij de Lekstraat bestaat nu geen verbinding. Hier liggen de echte uitdagingen, maar ook juist de echte kansen van een snelfietsroute. Dergelijke kortsluitingen betekenen veel in de zin van directheid, gestrektheid en reistijdwinst.
De onderwijsinstellingen optimaal bereikbaar Op de grens van de gemeenten Arnhem en Rheden liggen enkele grote onderwijs- instellingen die een (boven)regionale functie hebben. De vele studenten en werknemers komen per fiets, per auto of per openbaar vervoer naar deze locaties. De snelfietsroute draagt bij aan de verdere versterking van de kennisinstellingen in dit gebied en de transformatie naar een campus.
Verkenning snelfietsroute Arnhem-Dieren
Zo optimaal mogelijk benutten van routes parallel aan het spoor In Velp liggen direct parallel aan het spoor wegen met overwegend een woonfunctie. De verkeersintensiteit op deze wegen is veelal laag, waardoor deze ten behoeve van de snelfietsroute omgebouwd kunnen worden naar fietsstraten. Vanuit spoorveiligheid is het niet toegestaan de snelfietsroutes in de voorrang te zetten. Maar door de inrichting en de situering van bijvoorbeeld stopstrepen voor het kruisende verkeer kan de fietser in elk geval tijdens spoorsluitingen ongehinderd doorfietsen.
Traverse Dieren en een snelfietsroute: twee projecten die elkaar versterken De plannen voor realisatie van de traverse Dieren bieden kansen voor de snelfietsroute op dit tracédeel. Een fietstunnel onder de A348 en het verkeersluw maken van bestaande verbindingen zijn kansen die de aanleg van een hoogwaardige fietsroute versterken en mogelijk ook in uitvoering versnellen.
Financiering en fasering hangen vanzelfsprekend met elkaar samen. Zoals al gezegd, is dit een ambitiedocument met een hoog ambitieniveau. En daar zit natuurlijk ook een prijskaartje aan, met budgetten die op dit moment mogelijk niet direct beschikbaar zijn. Maar we zien ook veel kansen. Kansen vanuit projecten die al gestart zijn, zoals de traverse Dieren, de verbeterde ontsluiting van de onderwijsinstellingen HAN, Larenstein en Helicon en de aanleg van een spooronderdoorgang bij station Velp vanuit het project ‘Spoorwegovergangen Rheden’ (ProRail). Mogelijk biedt het programma Beter Benutten Vervolg in de regio daarnaast ook kansen. Immers investeren in de snelfietsroute Arnhem-Dieren geeft een forse impuls aan meer fietsers in deze corridor en aan een betere bereikbaarheid van het stedelijk gebied. Elke nieuwe fietser maakt ruimte vrij op het zwaarbelaste knooppunt Velperbroek. Een stapsgewijze uitbouw van de route is zeker mogelijk, maar het einddoel van een snelfietsroute van Arnhem naar Dieren moet dan wel in beeld blijven.
Dilemma’s Dilemma’s zijn er natuurlijk ook. De nieuwe doorsteken die we voorstellen, die vormen een opgave (een uitdaging). De doorsteken zijn zeker realistisch en vooral vanuit het ambitieniveau ingestoken.
Velocity Met dit ambitiedocument is de eerste stap naar realisatie gezet. In 2017 zal de totale route nog niet klaar zijn, maar ‘Regio Arnhem Nijmegen’ kan als organisator van Velocity 2017 (het grootste internationale fietscongres) tonen dat zij voortvarend en continu bezig zijn om de fietsinfrastructuur naar een hoger niveau te brengen.
Snelfietsroute Arnhem-Dieren een mooie route voor werkende, scholier, student, toerist en winkelbezoek. Kortom voor een ieder die tussen Arnhem en Dieren een bestemming heeft.
Verkenning snelfietsroute Arnhem-Dieren
1
Inleiding
1.1 Aanleiding
Het realiseren van een hoger fietsgebruik door een kwalitatief hoogwaardig hoofdnet fiets is een provinciaal streven. Ook in het nieuwe provinciale coalitieakkoord heeft de fiets een prominente plek gekregen. Concreet zijn de realisatie van de Fietskoers Gelderland (2014) en goede fiets- en wandelpaden genoemd. Ook het internationale fietscongres Velocity 2017 in Arnhem-Nijmegen en de start van de Giro Italia 2016 in Gelderland maken de fiets een zeer actueel thema.
Het samenwerkingsproject ‘Fiets filevrij’ van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is een aanjager geweest voor de aanleg van snelfietsroutes. Dit is door diverse regio’s in Nederland actief opgepakt en verder (regionaal) ingevuld. In de regio Arnhem is in diverse routes geïnvesteerd en/of is het voornemen tot realisatie. Succesvolle voorbeel- den zijn onder meer het RijnWaalpad, de snelfietsroute De Liemers, de snelfietsroute F12 en de snelfietsroute tussen Arnhem en Wageningen.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 1
Snelfietsroutenetwerk in de regio
Voor de snelfietsroute tussen Arnhem-Dieren (verder genoemd SFR Arnhem-Dieren) heeft de provincie Gelderland het initiatief genomen een verkenning uit te voeren. Samen met de werkgroep - bestaande uit de provincie Gelderland, gemeente Rheden, gemeente Arnhem en de Fietsersbond - zijn door Goudappel Coffeng BV de (on)moge- lijkheden van de SFR Arnhem-Dieren in kaart gebracht.
Met de aanleg van snelfietsroutes wordt: ■ De automobilist verleid om vaker te fietsen . Meer fietsers betekent minder auto- verkeer, minder lawaai en luchtverontreiniging en voor de gebruiker een betere gezondheid. ■ De stedelijke en regionale bereikbaarheid verbetert. De route verbindt woon-, werk- en winkellocaties met elkaar en zorgt daarmee voor een betere bereikbaarheid van de regio in een gezonde omgeving. ■ De fietser een kwalitatief hoogwaardige verbinding geboden . Niet alleen nieuwe gebruikers profiteren van de snelle, directe, comfortabel en veilige verbinding, ook de huidige fietsers gaan erop vooruit.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 2
■ Kwaliteit toegevoegd aan de woonomgeving. Door de hoogwaardige inrichting van de fietsroute en de betere bereikbaarheid van voorzieningen. ■ Ingezet op de verdere groei van het gebruik van de elektrische fiets. Fietsers kunnen hierdoor gemakkelijker langere afstanden afleggen en door de ruimere dimensione- ring van de fietsvoorzieningen wordt de verkeersveiligheid verbeterd.
En specifiek voor deze regio worden met de aanleg van deze snelfietsroute de vele recreatieve fietsers een hoogwaardige verbinding geboden, de recreatieve bijvangst.
Het ambitiedocument SFR Arnhem-Dieren is afgestemd op diverse infrastructurele en ruimtelijke plannen. Denk aan: ■ Plan Traverse Dieren; ■ Aanpak spoorwegovergangen gemeente Rheden; ■ Fietsverbinding HAN-Larenstein; ■ Opwaardering stationsomgeving Velperpoort; ■ Trajectaanpak N785.
Door de samenhang van de diverse plannen ontstaat de komende jaren een forse impuls voor de fietskwaliteit in de regio.
1.2 Het ambitieniveau van snelfietsroutes
Snelfietsroutes zijn die routes in de regio die voor de fietser snel, ongehinderd, direct en rechtstreeks, gemakkelijk en veilig bestemmingen met elkaar verbinden. Snelfietsroutes kennen een hoog kwaliteitsniveau, om inwoners en werknemers vaker te verleiden de fiets te pakken. De snelfietsroutes vormen de ruggengraat van het regiona- le fietsnetwerk. Hiervoor zijn herkenbaarheid en kwaliteit van belang.
Het ambitieniveau laat zich vertalen in: ■ Fietsinfrastructuur: - zo veel mogelijk vrijliggend; - bij medegebruik autoverkeer inrichten als fietsstraat; - comfortabele verharding, met een herkenbare en eenduidige rode kleurstelling. ■ Breedte van het profiel: - veel ruimte om te fietsen en als fietser andere fietsers in te halen: . tweerichtingsfietspad: 4,00 m; . eenrichtingsfietspad: 2,50 m. ■ Overige: - sociaal en fysiek veilig; - weinig stopmomenten; vaak voorrang met snelheidsremmers voor de auto.
Het kwaliteitsniveau van een snelfietsroute ligt daarmee aanzienlijk hoger dan van een regulier fietspad. Een snelfietsroute met bijbehorende kwaliteitseisen kent voor de fietser duidelijke verschillen. De hiernavolgende foto’s geven een impressie van het verschil tussen een voor- en na-situatie.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 3
VOOR NA
1.3 Dit rapport
Scope van dit rapport Dit rapport is het ambitiedocument voor de snelfietsroute Arnhem-Dieren. Het rapport geeft het voorkeurstracé en werkt de bijbehorende maatregelen uit. Dat kan soms betekenen dat concessies moeten worden gedaan, maar we blijven daarbij zo dicht mogelijk bij het hoge ambitieniveau. Dit vraagt soms om stevige ingrepen, dat beseffen we. Daarom hebben we dit document ook ‘het ambitiedocument’ genoemd. Het inzichtelijk maken van de keuzes die tijdens het proces gemaakt zijn, vormt de rode draad in dit rapport.
Werkbijeenkomsten in de regio Samen met de partners in het gebied is gewerkt aan een verkenning van het tracé en de bijbehorende maatregelen conform de vastgestelde ambitie van SFR Arnhem-Dieren. Hiervoor vormden vier werkbijeenkomsten de basis.
De werkgroep is samengesteld uit: V Provincie Gelderland V Gemeente Arnhem V Gemeente Rheden V Fietsersbond
■ bijeenkomst 1: Inventariseren tracés (20 mei); ■ bijeenkomst 2: Inventariseren varianten en alternatieven (29 mei); ■ bijeenkomst 3: Prioriteren maatregelen (10 juni); ■ bijeenkomst 4: Vaststellen voorkeursvariant (2 juli).
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 4
Opbouw rapport De opbouw van dit rapport komt overeen met de onderwerpen van de bijeenkomsten zoals deze in de periode van mei tot en met juli 2015 hebben plaatsgevonden. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het belang van de snelle fietsroutes in het algemeen en specifiek voor de regio. Hoofdstuk 3 beschrijft de keuze voor de ligging van het tracé. In hoofdstuk 4 wordt dit voorkeurstracé uitgewerkt en zijn maatregelen beschreven. Deze worden in hoofdstuk 5 voorzien van een kostenraming en een prioritering.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 5
2
Belang van snelle fietsroutes
2.1 Snelfietsroutes in perspectief
Verschillende trends en ontwikkelingen zorgen ervoor dat het fietsen in Nederland een nieuwe weg inslaat. Er wordt steeds meer, sneller en over grotere afstanden gefietst. De opkomst van de e-bike en de speed pedelec dragen hier in belangrijke mate aan bij. Langzamerhand ontstaat behoefte aan fiets- infrastructuur die deze vraag faciliteert en de doorstroming en veiligheid bevordert. De doorgaande verbindende routes in het regionale netwerk met hun huidige verschijningsvorm voldoen niet (meer). Er is behoefte aan een bredere herken- bare fietsinfrastructuur: snelle fietsroutes voor afstanden van 5 tot 15 à 30 km, met hoge kwaliteitseisen. De begin juli 2015 geopende snelfietsroute Rijnwaalpad is hiervan een voorbeeld.
Het realiseren van snelle fietsroutes heeft een positief effect op mobiliteitsdoelstellingen. Onderzoek heeft uitgewezen dat nieuwe snelle fietsroutes gecombineerd met de beschikbaarheid van e-bikes, leidt tot een stijging van het aantal fietsers en verlaging van het aantal autoritten en -kilometers. Dit heeft direct effect op vertragingen (conges- tie) voor het autoverkeer en daarmee samenhangend energie- en milieudoelstellingen. Ook de gezondheidseffecten moeten hierbij niet uit het oog worden verloren. Meer bewegen leidt aantoonbaar tot een hogere vitaliteit en levensverwachting.
Ook ten aanzien van ruimtelijke en stedenbouwkundige doelstellingen hebben snelle fietsroutes een positief effect. Het maakt steden en hun omgeving aantrekkelijker en leefbaarder en het verbindt kernen en voorzieningen met elkaar.
De relatief lage kosten die fietsmaatregelen met zich meebrengen, maakt investeren in snelfietsroutes een efficiënte en effectieve manier om de bereikbaarheid, leefbaarheid en gezondheid in stedelijke regio’s te verbeteren.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 6
2.2 Snelfietsroute Arnhem -Dieren in breder perspec tief
In de corridor tussen Arnhem en Dieren speelt een aantal bereikbaarheids-, leefbaarheids-, en capaciteitsproblemen. Een belangrijk knelpunt in het gebied is het knooppunt Velperbroek. Vooral automobilisten vanaf de A348 (Dieren/ Rheden en Velp) hebben hier veel vertraging. De verkeerslichten rondom het knooppunt Velperbroek zijn gekoppeld aan de verkeerslichten op de Pleyroute. Bij drukte grijpen de verkeerslichten in en wordt het autoverkeer gedoseerd toegelaten. Het verkeer vanaf de A12 heeft hierbij een hogere prioriteit, om zodoende geen terugslag te veroorzaken op de Rijksweg. Dit leidt tot wachtrijen en congestie, vooral op de A348 en op de President Kennedylaan in Velp.
Filebeelden rondom Knooppunt Velperbroek op een typische donderdagochtend
In de corridor liggen de A348 en de Dorpenroute (N785) parallel aan elkaar. De automobilist van of naar de diverse kernen in Rheden heeft hierdoor meerdere routemogelijkheden. Vanuit de leefbaarheidswensen speelt de behoefte om autoverkeer op de Dorpenroute zo veel mogelijk richting de A348 te geleiden. Illustratief is de verkeersdruk op de Hoofdstraat in Velp wat een grote druk op de leefbaarheid geeft. Hier speelt het conflict van verblijfsfunctie aan de ene kant (oversteken, parkeren en bestemmingsverkeer) en doorstromen aan de andere kant (doorgaande automobilisten, fietsers en OV).
De realisatie van een snelfietsroute Arnhem-Dieren zorgt voor een kortere, directe en snelle fietsroute in de corridor, zodoende dat automobilisten worden verleid vaker te gaan fietsen.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 7
Een snelfietsroute Arnhem-Dieren is meer dan alleen een verbinding tussen Arnhem en Dieren. De route heeft onder andere een functie voor: ■ de inwoner uit Rheden die werkt in het Rijnstate ziekenhuis; ■ de inwoner uit Velp die gaat funshoppen in de binnenstad van Arnhem; ■ de forens uit De Steeg die de trein pakt vanaf station Rheden; ■ de student uit Dieren die naar de Hogeschool Arnhem gaat; ■ de scholier uit Ellecom die naar het Stedelijk Gymnasium in Arnhem gaat; ■ een dagrecreant uit Zutphen die vanaf het Veluwetransferium Arnhem bezoekt; ■ de inwoner van Arnhem die op visite gaat bij een vriend in Rheden; ■ de verblijfsrecreant die vanuit Arnhem Presikhaaf een fietstocht maakt naar Kasteel Middachten.
In veel van de hiervoor genoemde verplaatsingen wordt de snelfietsroute niet in zijn geheel gebruikt, maar is het een prettig onderdeel van de totale verplaatsing. In veel van dergelijke bovenlokale verplaatsingen biedt de snelfietsroute een aanzienlijke verkorting in reistijd en verbetering in aantrekkelijkheid ten opzichte van de huidige situatie. De ambitie is om meer lange-afstandsfietsers tussen Arnhem en Dieren naar de nieuwe route te leiden.
2.3 Fietsambities in regio breed gedragen
Het is van belang om het ambitieniveau van de verbinding te bepalen. Het gaat daarbij om de route op zich, maar ook om de (faciliteiten in de) omgeving van de route. In verschillende beleidsdocumenten zijn onderdelen van wat gerekend mag worden tot ambitieniveau vastgelegd.
Het provinciale beleid is verwoord in de Fietskoers (2014) en is bestendigd in het collegeakkoord (2015). Het college van de provincie Gelderland heeft in dit akkoord de ambitie voor de komende jaren vastgelegd. Een aantal, voor dit onderzoek, van belang zijnde ambities zijn: ■ duurzaamheid is geen stopwoord maar een werkwoord; ■ veilige wegen, goede fiets- en wandelpaden en een beter OV; ■ realisatie Fietskoers.
Dit betekent dat de provincie Gelderland de lijn die zij samen met de Stadsregio Arnhem Nijmegen de afgelopen jaren in gang heeft gezet ten aanzien van het fietsbeleid,
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 8
gecontinueerd wordt. In het beleid is een tweedeling gemaakt in economisch bereikbare stedelijke netwerken en vitaal platteland.
Om fietsen in stedelijke netwerken te stimuleren, wordt vooral ingezet op brede, herken- bare, obstakelvrije en snelle routes naar de belangrijkste locaties in de netwerken. De provincie Gelderland is de afgelopen jaren al gestart met de aanleg van brede, herkenbare fietspaden (snelfietspaden) tussen steden en kernen rondom de grotere steden. Voorbeelden zijn het Rijn-Waalpad, de Liemersroute en Nijmegen-Beuningen. Zo wordt het aantrekkelijker om de fiets te pakken.
De provincie Gelderland ziet in de opkomst van de e-bike nieuwe kansen. De forens is hierin een belangrijke doelgroep. Door de forens op de fiets te krijgen, geeft dit een impuls aan de bereikbaarheid en leefbaarheid van steden. Ook scholieren maken vaak dankbaar gebruik van het stedelijke netwerk. Door de routes leuk, herkenbaar en direct te maken, kunnen scholieren worden gestimuleerd de fiets te gebruiken en te blijven gebruiken.
Voor de landelijke gebieden geldt dat de belangrijkste voorzieningen goed bereikbaar moeten blijven per fiets. In gebieden waar lage bevolkingsdichtheden of zelfs krimp aan de orde is, wordt het voorzieningenniveau vaak steeds beperkter. De e-bike wordt in deze gebieden als welkome variant op de traditionele fiets gezien. Specifiek voor de combinatie fiets en OV, waarbij de fiets (in de vorm van een e-bike) als aanvulling op het flexnet uit de nieuwe OV-visie kan worden ingezet. De snelheid van de e-bike is tege- lijkertijd een risico, vanwege grote snelheidsverschillen. Veiligheid en herkenbaarheid zijn daarom sleutelbegrippen. Voor de vele toeristische fietsers in de regio zijn deze laatste twee begrippen een must.
Maar bovenal is fietsen gewoon gezond! Nog een reden voor de provincie Gelderland om hoog in te zetten op het vergroten van het fietsgebruik.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 9
Het beleid van de gemeente Arnhem ligt vast in de Beleidsnota Fietsverkeer - nieuwe verbindingen, nieuwe fietsers - (2013). Belangrijke overwegingen hierin zijn: ■ aanleggen van hoogwaardige doorgaande verbindingen (snelfietsroutes); ■ nieuwe fietsers trekken door realiseren van nieuwe verbindingen.
Arnhem zet in haar beleid vol in op de fiets en het openbaar vervoer om zo de stad bereikbaar te houden. Er wordt vooral ingezet op de nieuwe fietser, die nu nog gebruik maakt van de auto.
Fietsnetwerk Arnhem (bron: Beleidsnota Fietsverkeer, 2013)
In vorenstaande afbeelding is het regionale hoofdnetwerk in geel in beeld gebracht. Dit netwerk zet in op snelheid op stations en snelheid tussen dorpen en steden. Het RijnWaalpad tussen Arnhem en Nijmegen is aangelegd en recentelijk feestelijk geopend en de route Arnhem-Zevenaar wordt verbeterd. De snelfietsroute Arnhem- Dieren volgt globaal de meest noordoostelijk gelegen route.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 10
De eisen die Arnhem stelt aan haar fietsroutes zijn als volgt:
voorrang op kruisend minimale breedte verharding/ verkeer fietspad kleur verlich ting ³ bewegwijzering regionaal ja, eventueel vrij liggend: rood asfalt ja regionaal en lokaal hoofdnetwerk ongelijkvloers 1 richting 2,50 m 2 richtingen 4,00 m stedelijk waar mogelijk, vrij liggend: rood asfalt² ja regionaal en lokaal hoofdnetwerk eventueel 1 richting 2,00 m ongelijkvloers 2 richtingen 3,50 m soms: fietsstroken 1,50 m¹ aanvullend van rechts geen eisen voorkeur asfalt ja lokaal netwerk
Comfort en aantrekkelijkheid spelen een belangrijke rol. Zo vraagt de snelheid van de e-bike bijvoorbeeld om goed uitgevoerde comfortabele en vooral ook bredere fiets- paden, waarbij trillingen als gevolg van oneffenheden zo veel mogelijk tot een minimum worden beperkt.
De gemeente Rheden is momenteel bezig met de herziening van haar gemeentelijke verkeersbeleid. Hierin krijgt de fiets zowel utilitair als recreatief de volle aandacht. Het vigerende plan voor de fiets is het fietspadenplan uit 2005. In dit fietspadenplan is een hoofdfietsnetwerk vastgesteld. In het uitvoeringsprogramma zijn de maatregelen voor de fiets uitgewerkt. Denk hierbij aan het compleet maken van het hoofdfietsnetwerk. De fietsnetwerken van de grootste kernen Velp en Dieren zijn hierna in beeld gebracht.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 11
3
Tracé keuze
3.1 Proces van tracékeuze
Zoals in het vorige hoofdstuk is geschetst, ligt in de regio een hoge ambitie voor het uitvoeringsniveau van snelfietsroutes. Ook voor de snelfietsroute Arnhem - Dieren is dit hoge ambitieniveau aangenomen. Bij de tracékeuze en -beoordeling zijn voor de gemeente specifieke zaken benoemd die deze keuze beïnvloeden. Denk aan: ■ De consequenties van het al dan niet sluiten van spoorwegovergangen. ■ Fiets in de voorrang over de gehele route realiseerbaar? ■ Ongelijkvloers kruisen van hoofdwegen of optimaliseren van VRI’s? ■ Verkeerscirculatiemaatregelen om de verkeersintensiteit te verlagen? ■ Ruimtelijke en/of infrastructurele ontwikkelingen langs de route? ■ De aanwezigheid en noodzaak van parkeren op tracédelen?
In de hiernavolgende paragrafen wordt ingegaan op de onderzochte tracés, de afwegin- gen die gemaakt zijn en de voorkeursroute. Beoordeling heeft plaatsgevonden aan de hand van een aantal kwalitatieve criteria (zie hierna).
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 12
3.2 Tracé op hoofdlijnen
De SFR Arnhem-Dieren ligt ingeklemd tussen aan de ene kant het Veluwemassief en aan de andere kant de rivierbedding van de IJssel. Het verbindt de kernen Dieren, Ellecom, De Steeg, Rheden en Velp onderling met elkaar en met Arnhem. Door de ligging van de kernen ten opzichte van elkaar, als een snoer met kralen, ligt een grote diversiteit aan tracés niet voor de hand.
Veluwezoom Dieren
A348
Ellecom
A50 A50 De Stee g
A12 Rheden
Velp A348 Arnhem IJssel
A12 Rijn
A325 A325
De ligging van belangrijke functies is van grote invloed op de uiteindelijke keuze van het tracé. Denk aan: ■ de woongebieden (kernen, wijken en buurten langs de route); ■ de diverse stations (Arnhem Centraal, Arnhem Velperpoort, Arnhem Presikhaaf, Velp, Rheden en station Dieren); ■ de diverse onderwijsinstellingen (van middelbare scholen tot Helicon, Larenstein en Hogeschool Arnhem Nijmegen); ■ de diverse werklocaties (onder andere Arnhemse binnenstad, kantorenlocaties rondom Akzo-terrein, Ziekenhuis Velp, Thomassen, De Meteoor en gemeentehuis in Rheden en Koninklijke Gazelle in Dieren); ■ de diverse recreatiegebieden (Posbank, Arnhemse binnenstad, Rhederlaag, Kasteel Rozendaal en Kasteel Middachten).
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 13
Op hoofdlijnen heeft het tracé de volgende vijf eigenschappen:
Parallelle route met spoor en Dorpenroute Een snelfietsroute vraagt om een zo snel en rechtstreeks mogelijke verbinding. Een directe route zonder omrijden met weinig stopmomenten. Het zo min mogelijk kruisen van het parallel gelegen spoor en de Dorpenroute (Arnhemsestraatweg – Zutphense- straatweg) zijn hierbij belangrijke afwegingen.
Vorkstructuur van en naar Arnhem Er is geen sprake van een eenduidige eindbestemming aan de Arnhemse zijde. Om zowel belangrijke regionale bestemmingen als de Arnhemse binnenstad en Arnhem Centraal met de snelle fietsroute aan te doen, wordt in Arnhem ingezet op twee sporen en is er daarmee sprake van een vorkstructuur (zie ook de punten 3 en 4).
Noordtak naar station Arnhem Centraal Het station is een vanzelfsprekend logisch begin- of eindpunt voor een regionale fietsroute. Vanwege de regionale functie van het station is dit ook voor fietsers uit de regio een belangrijke bestemming.
Zuidtak naar binnenstad Ar nhem De binnenstad van Arnhem, met zowel haar winkelaanbod, cultuurvoorzieningen als werkgelegenheid dient vanuit alle richtingen goed per fiets bereikbaar te zijn. Het Airborneplein is de locatie voor de aansluiting van de route als poort naar de binnenstad. Dit is ook de plek waar andere regionale snelfietsroutes aantakken. Hierdoor ontstaat een koppeling tussen de snelfietsroute Arnhem-Dieren en de fietsroute naar Nijmegen (RijnWaalpad) en de route naar Wageningen via de zuidelijke binnenstad.
Station Dieren als vertrekpunt Station Dieren is aan de oostkant het vertrekpunt van de regionale fietsverbinding. Naast het feit dat het station zelf een belangrijke bestemming is, is dit een belangrijk verdeel- punt van lokale routes in Dieren. Hierbij vormt de Harderwijkerweg een belangrijke drager. Voor regionale fietsroutes naar Zutphen of Apeldoorn is het station daarmee ook een belangrijke locatie om overige regionale routes te verbinden.
Op basis van deze eigenschappen zijn de volgende hoofdkeuzen te maken voor het tracé tussen Arnhem en Dieren: ■ Welke onderdoorgang van de A12 is voor de snelfietsroute het meest geschikt (paragraaf 3.3)? ■ Welke route is het meest geschikt van en naar Arnhem Centraal (noordtak Arnhem) (paragraaf 3.4)? ■ Welke route is het meest geschikt van en naar de Arnhemse binnenstad (zuidtak Arnhem) (paragraaf 3.5)? ■ Welke route is het meest geschikt door Rheden (paragraaf 3.6)? ■ Welke route is het meest geschikt van en naar station Dieren (paragraaf 3.7)?
Deze hoofdkeuzen zijn per tracédeel in kaart gebracht.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 14
3.3 Keuze onderdoorgang A12
Een kruising met de A12 is sterk bepalend in de uiteindelijke ligging van het snelfiets- routetracé. Ten aanzien van de onderdoorgang A12 zijn vier hoofdkeuzes te maken: a. Viaduct Velperweg – Arnhemsestraatweg. b. Spoorviaduct. c. Viaduct IJsellaan. d. Straatweidentunnel.
a. De onderdoorgang Velperweg (1) betekent een route in Arnhem over de Velperweg en in Velp door de Hoofdstraat. Deze route is minder aantrekkelijk vanwege de stopkans bij de diverse verkeerslichten; dit is niet oplosbaar. Vanaf station Arnhem Velperpoort tot aan het hart van Velp (tot en met Kennedylaan) kent de route nu twaalf verkeerslichten. Daarnaast is de Hoofdstraat van Velp een winkelgebied met veel oversteek- en parkeerbewegingen. Van oudsher is de Velperweg de as tussen Arnhem en Velp en de weg heeft, ook voor de fiets een belangrijke verbindende functie. Maar als snelfietsroute is deze route niet geschikt. b. Het gebied tussen Arnhem en Velp, ten zuiden van het spoor, is een dynamische omgeving met veel regionale onderwijsinstellingen op relatief korte afstand van elkaar (HAN, Van Hall Larenstein en Helicon). De realisatie van een snelfietsroute die de onderwijsinstellingen met elkaar verbindt, kan de campusambitie in dit gebied versterken. Voor een directe route met weinig stopkansen voor de fietser is een tracé gekoppeld aan het spoor uitermate geschikt. Ook bij andere snelfietsroutes is een koppeling gemaakt met het spoor (bijvoorbeeld de F35 in Twente of SFR De Liemers). Koppeling aan het spoortracé zorgt voor beperkte hoogteverschillen, gestrektheid in de route en ontmenging van het autoverkeer. c. De beide zuidelijke onderdoorgangen van de A12 (viaduct IJssellaan en Straat- weidetunnel) hebben een functie als lokale verbinding tussen Velp en Arnhem Presikhaaf. Het viaduct IJssellaan, onderdeel van een drukke lokale autoverbinding, is minder geschikt voor menging met regionaal fietsverkeer. d. De Straatweidetunnel ligt te ver van belangrijke regionale functies, zit niet in de ‘mental map’ van huidige fietsers en een vervolgroute in Velp kent veel barrières.
Hoofdkeuze: Uitwerken route B Onderdoorgang A12 gekoppeld aan spoorviaduct
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 15
3.4 Route van en naar Arnhem Centraal
Het noordelijk deel van de ‘vork’ maakt de verbinding met station Arnhem Centraal. In de basis zijn vijf tracés onderzocht: a. Sonsbeeksingel; b. Van Muijlwijkstraat; c. Velperweg; d. Gedeeltelijk via Velperweg; e. Tracé langs spoor.
a. De route via de Sonsbeeksingel biedt een gestrekte en directe route richting Arnhem Centraal. Vanaf deze route zijn de fietsenstallingen van zowel de Sonsbeekzijde als de centrumzijde van het station goed te bereiken. De Sonsbeeksingel is ook een belangrijke schakel van en naar het Modekwartier Klarendal en station Arnhem Velperpoort. b. De route via de Van Muijlwijkstraat geeft een goede koppeling naar het Musis- kwartier van de Arnhemse binnenstad. Het vervolg van de route over het Gele Rijders Plein maakt echter deel uit van de Arnhemse binnenstad. Voor een snelfietsroute niet geschikt vanwege het verblijfskarakter van een deel van de route. Als hoofdroute van en naar de fietsenstallingen van de Arnhemse binnenstad blijft de route een belangrijke functie behouden. c. De Velperweg kent als belangrijk nadeel de stopkans voor de fietser bij de diverse verkeerslichten. Als route is deze daarom niet aantrekkelijk en voldoet niet aan de ambities van de snelfietsroute. d. Vanwege de keuze om gebruik te maken van het tracé langs het spoor ter hoogte van het viaduct A12 biedt een route via alleen het westelijk deel van de Velperweg een alternatief. Een route via de Plattenburgerweg geeft een directe koppeling aan station Arnhem Presikhaaf en een logische koppeling aan de route naar de HAN. Het tracé is vanwege de stopkans op de Velperweg met de diverse verkeerslichten niet aantrekkelijk.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 16
e. Om de stopkans voor de fiets te minimaliseren, biedt een doorsteek ter hoogte van station Arnhem Velperpoort richting de Schavenmolenstraat een oplossing. De fietser kan via een nieuwe fietsverbinding parallel het spoor blijven volgen en heeft via een ongelijkvloerse oversteek van de Vosdijk geen belemmeringen van het autoverkeer. In het talud tussen het spoor en het Akzo-terrein is voldoende ruimte voor een vrijliggende fietsverbinding. De route vindt een logisch vervolg richting de HAN via een doorsteek van de bestaande fietstunnel ter hoogte van de Beeldhouwerstraat - Lekstraat.
Hoofdkeuze: Uitwer ken route B en E, de r oute van en naar Arnhem Centraal via de Sonsbeeksingel en een nieuwe fietsverbinding parallel aan het spoor .
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 17
3.5 Route van en naar Arnhem binnenstad
Het zuidelijk deel van de ‘vork’ maakt de verbinding met de Arnhemse binnenstad en geeft aantakking op andere regionale snelfietsroutes voor de doorgaande fietsers.
Drie trajecten zijn beschouwd: a. Thorbeckestraat - Merwedestraat; b. Johan de Wittlaan - Voetiuslaan - Maaslaan; c. Bestaande route SFR De Liemers - Stadshoudersstraat - Voetiuslaan - Maaslaan.
a. Een tracé via de Thorbeckestraat legt een koppeling met het scholencluster (Stedelijk Gymnasium en vestiging ROC), de route voert door straten waar de beeldkwaliteit hoog aangeschreven staat. De woonstraten hebben een hoge parkeerdruk, voor een groot deel gebeurt dit in de vorm van haaksparkeren. Dit laatste kan wel in een snelfietsroute, maar vraagt een zorgvuldige detaillering en voldoende ruimte. Het laatste deel van de route takt indirect aan op de Berenkuil. b. Via de Johan De Wittlaan wordt een rechtstreekse route gevonden richting de binnenstad. De Johan De Wittlaan is recentelijk ingericht volgens het LARGAS- principe (langzaam rijden gaat sneller). Verkeerslichten op het traject zijn vervangen door LARGAS-kruisingen. In de huidige situatie ligt zowel aan de noord- als zuidzijde een fietspad en een parallelweg. Op de parallelwegen wordt op dit moment voor een groot deel in twee richtingen gefietst. Vanwege de rechtstreeksheid en logische ligging gaat de voorkeur uit naar het tracé over deze route. c. De Stadhoudersstraat is onderdeel van de snelfietsroute richting De Liemers. Ter hoogte van de Valckenierstraat buigt het potentiële tracé Arnhem-Dieren af richting het noorden. Het LARGAS-plein biedt een veilige oversteek van de fietser. Met een tweerichtingsfietspad noordelijk aan de Johan De Wittlaan - Voetiuslaan vervolgt het tracé richting de HAN. Door vanaf de Berenkuil zuidelijk af te buigen naar de Stadhoudersstraat ontstaat een lange route voor de fietser richting Dieren inclusief een oversteek van de Johan De Wittlaan. De drukte op de Liemersroute neemt verder toe (wordt mogelijk erg druk).
Hoofdkeuze: Uitwerken route B, de route van en naar Arnhem binnenstad via de Johan De Wittlaan .
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 18
3.6 Route door Rheden
Voor de snelfietsroute door Rheden zijn twee logische alternatieven uit te werken: a. route gebundeld aan de Arnhemsestraatweg; b. route gebundeld aan het spoor.
a. Een tracé via de Arnhemsestraatweg maakt gebruik van de huidige fietsvoorzie- ning aan de zuidzijde van de Armhemsestraatweg. Deze route is deels ingericht als tweerichtingsfietspad en deels als parallelvoorziening voor de aanliggende woningen. b. Een tracé gebundeld aan het spoor maakt gebruik van de lokale structuur ten zuiden van het spoor (Parallelweg en Doctor Langemeijerweg). Om uiteindelijk uit te komen ter hoogte van de Hoofdstraat en daarmee niet het spoor te hoeven kruisen, is een nieuwe fietsverbinding nodig vanaf de Doctor Langemeijerweg tot aan de Hoofdstraat. In de huidige situatie grenzen diverse bedrijfspanden aan het spoor. Een ander nadeel van dit alternatief is dat aan de westzijde van Rheden het spoor gelijkvloers gekruist dient te worden.
Hoofdkeuze: Uitwerken route A de r oute door Rheden via de Arnhemsestraatweg.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 19
3.7 Route van en naar Station Dieren
Voor de route van en naar station Dieren wordt ingespeeld op de uitgewerkte plannen Traverse Dieren. Dit project is naar verwachting in de loop van 2018 gereed. Het plan Traverse Dieren voorziet in het scheiden van het doorgaande autoverkeer van het lokale verkeer. De A348 wordt ter hoogte van het station Dieren in een tunnelbak gelegd. Hierdoor kan het stationsgebied van Dieren ingericht worden als verblijfsgebied. Onderdeel van het plan Traverse Dieren is de realisatie van een fietstunnel onder de A348. Dit wordt onderdeel van het tracé van de snelfietsroute Arnhem-Dieren.
Hoofdkeuze: Uitwerken route A in samenhang met plan Traverse Dieren
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 20
4
Voorkeurstracé en uitdagingen langs de route
4.1 Voorkeurstracé in delen
In totale lengte is het tracé tussen Arnhem en Dieren ongeveer 16 à 17 km lang.
De uitwerking van de hoofdkeuzen leidt tot het volgende hoofdtracé: ■ I Noord: Sonsbeeksingel en nieuwe verbinding parallel aan spoor; ■ I Zuid: Johan De Wittlaan via de Voetiuslaan naar de Maaslaan; ■ II: via de Amerstraat - Ruitenberglaan (HAN) naar het spoorviaduct A12; ■ III: vanaf het spoorviaduct A12 (Helicon en Larenstein) gebundeld aan het spoor naar de Zutphensestraatweg; ■ IV: Zutphensestraatweg - Arnhemsestraatweg Rheden; ■ V: Hoofdstraat De Steeg - Middachterallee - Zutphensestraatweg Ellecom; ■ VI: Arnhemsestraatweg Dieren (in samenhang met plannen Traverse Dieren).
Hierna is het tracé in delen uitgesplitst en verder uitgewerkt. Per deel zijn de belang- rijkste uitdagingen benoemd.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 21
4.2 Tracé en uitdagingen noordtak Arnhem
De snelfietsroute volgt voor de route van en naar Arnhem Centraal zo veel mogelijk het spoor. Dit zorgt voor een gestrekte route met zo min mogelijk stopkansen voor de fietser. De hiernavolgende figuur geeft de uitwerking van de route.
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Inrichten Sonsbeeksingel als fietsstraat De Sonsbeeksingel kent op dit moment een gemengd gebruik. Het is een belangrijke hoofdfietsroute binnen Arnhem, maar daarnaast is het ook een route van het autoverkeer vanaf de Apeldoornseweg naar de Hommelstraat. De Sonsbeeksingel kent enkele winkel- en horecavoorzieningen en vormt daarnaast de grens van het gebied voor betaald parkeren. De inrichting als fietsstraat geeft een forse verbetering voor de fietser en de beeldkwaliteit. Aandachtspunt is het parkeren, wat nu deels haaks is opgelost en op sommige plekken aan weerszijden van de singel.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 22
Kruising Sonsbeeksingel - Apeldoornseweg Het voorkeurstracé kruist hier een drukke gebiedsontsluitingsweg met een hoge intensiteit van het autoverkeer. Het kruispunt is geregeld met verkeerslichten. Het omdraaien van de voorrang ten gunste van de fiets is niet reëel. Het kruispunt blijft met verkeerslichten geregeld, maar we adviseren hier om de groentijd voor de fiets te maximaliseren. Vanuit het zuiden is een linksafstrook aanwezig voor een enkele linksafslaande auto. Door deze op te heffen, kan een brede middengeleider worden gemaakt. Overstekende fietsers hebben hierdoor meer rugdekking en een linksafslaande auto kan zich hierin opstellen. In de bijlage is het schetsontwerp groter opgenomen.
Doorsteek richting Schavenmolenstraat Belangrijk onderdeel van de route is de doorsteek vanaf station Velperpoort richting de Schavenmolenstraat. Hiervoor is tussen de twee kantoorpanden aan de Velperweg ruimte gereserveerd. Een deel van de grond is eigendom van de gemeente Arnhem. Om een goede kwaliteit te bieden, is voldoende ruimte nodig tussen de panden, het eigendom van de gemeente voldoet op dit deel niet aan de benodigde maat voor een snelfietsroute. Hiervoor dient de gemeente in overleg te treden met de beide eigenaren. In de groenstrook direct achter de panden is voldoende ruimte beschikbaar wat tevens in eigendom is van de gemeente. Met de realisatie van deze doorsteek wordt de directheid van de route fors verbeterd.
Kruisen Vosdijk en ruimte talud tussen het spoor en het Akzo-terrein Voor het kruisen van de Vosdijk is een ongelijkvloerse fietsverbinding nodig. Deze kan langs het bestaande spoorviaduct worden gehangen. Het te overbruggen hoogteverschil is ongeveer 3,5 meter. Het toe te passen hellingpercentage is 4%. Voor het deel tussen de Schavenmolenstraat en de Vosdijk is voldoende ruimte beschikbaar om deze hoogte te overwinnen. Dit geldt ook voor het oostelijk deel tussen het spoor en het Akzo-terrein. De fietsroute is goed inpasbaar tussen spoor, Akzo-terrein en bestaande bedrijfspanden. Zie ook hierna. Voor een grotere weergave van het ontwerp, zie bijlage.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 23
4.3 Tracé en uitdagingen Zuidtak Arnhem
In het vorige hoofdstuk is ingegaan op de argumentatie voor de keuze van de Zuidtak Arnhem; de voorkeur gaat uit naar een route langs de Boulevard Heuvelink en de Johan De Wittlaan. Bij de verdere detaillering is onderzocht hoe de snelfietsroute langs de Johan De Wittlaan vorm moet krijgen. Een noordligging van de fietsroute (in twee richtingen) heeft de voorkeur omdat de Johan De Wittlaan niet hoeft te worden gekruist. Via een doorgang onder het spoor bij de Voetiuslaan wordt via een nieuwe fietsverbin- ding tussen de bomenrij parallel aan de Maaslaan aangesloten op de bestaande fiets- structuur richting Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN). De hiernavolgende figuur geeft de uitwerking van dit deel van de snelfietsroute.
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Inpassing snelfietsroute Johan De Wittlaan en kruising Boulevard Heuvelink Voor een goed herkenbare route met kwaliteit zonder stopkans is het van belang dat de fietser zo min mogelijk drukke autowegen hoeft over te steken. Met een tweerichtings- fietspad met een noordligging wordt in hoge mate aan deze randvoorwaarde voldaan. Dit betekent voor het deel tussen de Rietgrachtstraat en de kruising met de Boulevard Heuvelink de inpassing van een tweerichtingsfietspad. Om de huidige uitstraling van de weg inclusief het groen zo veel mogelijk te behouden, is het voorstel hier af te stappen van het ambitieniveau van een 4 meter breed fietspad. Door op dit deel concessies te doen aan de ambitie is inpassing van een goede tweerichtingsfietsroute voor het geheel mogelijk. In het schetsontwerp zijn de consequenties uitgetekend van een 3 meter breed fietspad. In de bijlage is het schetsontwerp groter opgenomen.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 24
Fietsstraat parallelvoorziening Johan De Wittlaan Een deel van de Johan De Wittlaan is ingericht met parallelwegen. Hierlangs liggen diverse winkelvoorzieningen. Fietsen vindt hier momenteel al in twee richtingen plaats. Om dit veiliger te regelen, voorziet het plan voor de snelfietsroute hier in een fietsstraat. Het parkeren kan hierbij ook goed worden opgelost, zoals het referentiebeeld aantoont.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 25
4.4 Tracé en uitdagingen splitsingspunt Arnhem - viaduct A12
De route vanaf de splitsing waar de fietser richting Arnhem kan kiezen om verder te fietsen richting Arnhem Centraal dan wel Arnhem binnenstad maakt gebruik van de bestaande route door Park Presikhaaf. Daarna zet de route in op het verbinden tussen het gebied van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen aan de ene kant en het gebied van de Hogeschool Larenstein en Helicon aan de andere kant. Bij de uitwerking van dit deel van de snelfietsroute is aangesloten op de ontwerpen die Arnhem en Rheden op dit moment in voorbereiding hebben.
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Verbinding HAN-Larenstein De snelfietsroute draagt bij aan de verdere versterking van de kennisinstellingen in dit gebied en de transformatie naar een campus. Hiervoor maakt de snelfietsroute gebruik van een verbeterde oversteek van de Lange Water en achter de vestiging van de Intratuin richting het spoortracé. Samen met het spoor kruist de fietsroute de A12. Hiervoor is ruimte in het spoorviaduct. Daarna sluit de route aan op de Zuider Parallelweg in Velp.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 26
4.5 Tracé en uitdagingen viaduct A12 -Velp Biljoen
Na de onderdoorgang van de A12 blijft de snelfietsroute ten zuiden van het spoor. Nabij station Velp kruist de route het spoor via een toekomstige fietstunnel. Deze wordt gerealiseerd in het kader van de planvorming sluiting overwegen. Vanaf daar zoekt de route via een nieuw aan te leggen tweerichtingsfietspad de Zutphensestraatweg op (Dorpenroute).
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Kruising snelfietsroute met een geheel aan kruisingen Emmastraat, Brugweg, Schoolstraat, Kerkallee en Zuiderparallelweg De snelfietsroute wordt vormgegeven als voorrangsroute. De bajonet die de fietsroute maakt, wordt er uitgehaald door de fietsroute gestrekt aan te leggen. Hierdoor wordt de route Emmastraat richting Kerkallee/Schoolstraat een zogenaamde bajonet. Verkeer uit de genoemde wegen verleent voorrang aan de snelfietsroute. De snelfietsroute wordt verhoogd aangelegd (op een plateau) om zowel het attentieniveau van het kruisende autoverkeer te verhogen en de rijsnelheid te verlagen. De opgangen in de Brugweg en de Zuider Parallelweg worden flauwer gemaakt dan in de Emmastraat, Kerkallee en Schoolstraat ten behoeve van het comfort voor de fietser. In de bijlage is het schetsontwerp groter opgenomen
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 27
Oversteek President Kennedylaan Er is weinig ruimte voor fietsverkeer van west naar oost en vice versa om in twee fasen de President Kennedylaan over te steken. Door ter hoogte van het kruispunt de weg zo maximaal mogelijk uit te buigen, is het mogelijk om in het midden een opstelruimte met een breedte van 2,50 meter te creëren. In verband met de berijdbaarheid van het kruispunt door vrachtverkeer dienen de aan te leggen middengeleiders overrijdbaar te zijn. De voorrangssituatie blijft ongewijzigd.
Fietstunnel Stationsstraat Ter hoogte van het station Velp wordt in het kader van het afsluiten van de spoorweg- overgang Stationsstraat - Kerkstraat een fietstunnel gerealiseerd. De uitvoering is gepland in 2018. Een belangrijke overweging voor deze tunnel is dat reizigers die snel de trein nog willen halen, niet meer slalommen tussen de gesloten overwegbomen van het spoor. De tunnel heeft daarmee een functie voor station Velp. Daarnaast ligt de fietstunnel in lijn met het voorgestelde tracé van de snelfietsroute. Voordeel van deze fietstunnel is dat de fietser ongelijkvloers het spoor kan kruisen zonder stopkans. Ook het station wordt voor de fietsers daarmee beter bereikbaar. Nevenstaande illustratie toont de huidige ideeën over de fietstunnel. Deze loopt parallel aan de Brugweg om vervolgens diagonaal het spoor te kruisen en aan te sluiten op het Stationsplein.
AG Hofkeslaan - Stationsplein Het Stationsplein wordt ingericht als fietsstraat. Bij de kruising met de AG Hofkeslaan steekt de fietser over naar de oostzijde van deze laan. Vanwege de spoorveiligheid kan de voorrang niet ten gunste van de fiets geregeld worden. Langs de AG Hofkeslaan wordt een tweerichtingspad richting de Zutphensestraat aangelegd.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 28
4.6 Tracé en uitdagingen Velp Biljoen -Rheden/De Steeg
Het voorkeurstracé tussen Velp en Rheden/De Steeg ligt zuidelijk parallel aan de Dorpenroute. Feitelijk ligt de snelfietsroute daarmee tussen de Dorpenroute en het spoor in. In Rheden wordt gebruik gemaakt van het bestaande tweerichtingsfietspad en de parallelstructuur zuidelijk gelegen aan de Dorpenroute.
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Verkeersveiligheid fietser en kruising N785; naar aansluiting A348 Aandachtspunt in de route is de kruising met de N785, de verbinding naar de aansluiting op de A348. Hier is op korte termijn voorzien in de ombouw naar een kruispunt met VRI. Volgens de planning zal dit medio september 2015 gaan plaatsvinden. Het conflict tussen rechtdoorgaande fietsers en overstekende automobilisten die met hoge snelheid vanaf de A348 richting Velp dan wel Rheden rijden, wordt hiermee opgelost. Daarmee is ook een tweerichtingsfietsverbinding (zuidligging) veilig te regelen. Nadeel is dat dit een extra stopkans introduceert. Het is aan te bevelen goede verkeerslichtendetectie te regelen voor de fiets en deze een hogere prioriteit te geven dan het rechtdoorgaande of afslaande autoverkeer.
Rotonde Oranjeweg Rheden Voor de directheid van fietsers op de snelfietsroute is een kruising met een bypass niet wenselijk. Fietsers rijden een bajonet en dienen voorrang te verlenen aan het autoverkeer. Door de rotonde te vereenvoudigen, de bypass er uit te halen en het autoverkeer via de rotonde te laten rijden, kan de fietsroute soepeler ingepast worden. De rotonde ligt buiten de bebouwde kom en de fietsoversteken zijn uit de voorrang. Door de fietsoversteek over de Oranjeweg verder weg te leggen van de rotonde, is het mogelijk om de oversteek in de voorrang te plaatsen. De fietsoversteek wordt verhoogd aangelegd. Hierdoor vormt dit tevens een goede komgrensmaatregel. Door het aanleggen van de oversteek op deze plek wordt voldaan aan de minimale afstand
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 29
van 25 meter die ProRail stelt ter voorkoming van een zogenaamde valstriksituatie (in verband met te verlenen voorrang). In de bijlage is het schetsontwerp groter opgenomen.
Rotonde Groenestraat De Arnhemsestraatweg kruist de Groenestraat en Schietbergseweg met een rotonde. In de huidige situatie moet de fietser hier voorrang verlenen aan het autoverkeer. Met de realisatie van de snelfietsroute is het voorstel de fietser in de voorrang te zetten. Hiervoor is verplaatsen van de komgrens noodzakelijk. De fietsroute wordt ten zuiden van de rotonde doorgezet op een verhoogd plateau om zo de snelheid van het autoverkeer beperkt te houden. De rotonde blijft buiten de bebouwde kom liggen, maar de kruising met de snelfietsroute ligt binnen de kom.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 30
4.7 Tracé en uitdagingen Rheden/De Steeg - Ellecom
Het voorkeurstracé tussen Rheden/De Steeg en Ellecom volgt de Dorpenroute. Tussen Rheden en De Steeg gaat het tracé onder het spoor door en kent het tracé een zuid- ligging. Ter hoogte van het gemeentekantoor gaat de route over in eenrichtingsstruc- turen aan weerszijden van de weg. De krappe maat in het profiel is hiervan de oorzaak. De kruising van de Hoofdstraat met de Aldenburglaan is nu nog voorzien van een verkeerslicht. Voorstel is om de kruising te wijzigen in een voorrangskruising, zodra het verkeerslicht aan vervanging toe is. Nabij de komgrens komt de fietser weer tezamen zuidelijk van de Dorpenroute. Nabij de komgrens van Ellecom gaat de voorkeur uit naar een volledige noordelijke ligging van het tracé. Dit hangt samen met de ruimtelijke mogelijkheden in Ellecom zelf en de situering van de fietstunnel A348 in het Plan Traverse Dieren.
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Spoorviaduct Door de ligging van de snelfietsroute aan de zuidzijde dient het huidige fietspad te worden verbreed naar 4,00 meter. Dit kan niet binnen het huidige wegprofiel. Herschikking van het wegprofiel is nodig. Hierbij is de maat onder het viaduct maatgevend. Door het profiel als volgt op te bouwen (vanaf het zuiden): 0,90 meter voetpad - 3,50 meter fietspad - 1,00 meter tussenberm - 6,00 meter rijbaan - 0,50 meter tussenberm - 2,50 meter fiets-/voetpad - 0,50 meter schrikruimte.
Ten aanzien van het profiel is een aantal opmerkingen te maken, namelijk: ■ Het tweerichtingsfietspad kan niet tot 4,00 meter worden vanwege een gebrek aan ruimte. Een breedte van 3,50 meter is hier haalbaar.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 31
■ Het voetpad aan de zuidzijde wordt versmald tot een minimale maat. Het aantal voetgangers zal beperkt zijn. ■ Aan de noordzijde vervalt het voetpad en komt een gecombineerd fiets-/voetpad. Het aantal voetgangers is gering.
De huidige oversteek aan de westzijde van het viaduct blijft gehandhaafd. Onderstaande geeft een uitsnede van de beoogde situatie. In de bijlage is het schetsontwerp groter opgenomen.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 32
4.8 Tracé en uitdagingen Ellecom - Dieren
Dankzij het plan Traverse Dieren verandert de verkeerssituatie tussen Ellecom en Dieren aanzienlijk. Het tracé van de snelfietsroute past naadloos in de plannen van Traverse Dieren. De realisatie van de fietstunnel onder de A348 geeft een forse impuls voor de kwaliteit van de fiets. Het bundelen van de infrastructuur voor het doorgaande auto- verkeer aan het spoor biedt voor de fietser een rustige, comfortabele en aantrekkelijke route tussen Ellecom en Dieren door het Hof van Dieren. De snelfietsroute sluit aan op de zuidzijde van station Dieren en het vrijliggende tweerichtingsfietspad aan de Harderwij- kerweg. Een belangrijk voordeel is dat de scholengemeenschap Het Rhedens direct aan de snelfietsroute grenst.
De belangrijkste uitdagingen voor dit deel van de snelfietsroute Arnhem-Dieren zijn:
Voorrangssituatie kruising Doesburgsedijk Onduidelijk in de plannen voor traverse Dieren is de voorrangssituatie van de fiets op de Doesburgsedijk. Aanbevolen wordt de fietser in de voorrang te laten oversteken van en naar het vrijliggende tweerichtingsfietspad langs de Doesburgsedijk. Snelheidsremmende maatregelen voor het autoverkeer zijn ter hoogte van de oversteek noodzakelijk.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 33
5
Kostenraming maatregelen en doorkijk financiering
5.1 Een indicatief beeld van de kosten
In de voorgaande hoofdstukken is ingegaan op het tracé en de maatregelen die nodig zijn om te voldoen aan de gestelde ambitie. Een aantal maatregelen is schetsmatig uitgewerkt en andere tracédelen zijn beschreven. Om een inschatting te hebben van de investering die gemoeid is met de realisatie van de snelfietsroute Arnhem-Dieren is een indicatieve kostenraming gemaakt, passend bij een verkenning.
5.2 Uitgangspunten en resultaat
Voor de kostenraming zijn de hiernavolgende uitgangspunten gehanteerd: ■ kosten exclusief aankoop gronden; ■ kosten exclusief nutsvoorzieningen, tenzij anders vermeld; ■ kosten exclusief verkeersvoorzieningen, omleidingen etc.; ■ geen milieukundige werkzaamheden; ■ prijspeil 2015; ■ alle bedragen exclusief BTW; ■ exclusief VAT-kosten.
De volgende bouwstenen zijn gebruikt. Voor enkele onderdelen zijn specifiekere kosten gehanteerd in verband met de afwijking op standaardwerk: ■ fietsstraat € 270,- per meter; ■ fietspad rood asfalt 4,00 meter breed € 240,- per meter; ■ fietspad rood asfalt 3,50 meter breed € 200,- per meter; ■ fietspad rood asfalt 3,00 meter breed € 160,- per meter; ■ bestaand fietspad verbreden + rood asfalt € 160,- per meter; ■ aanbrengen rood asfalt € 100,- per meter; ■ aanbrengen plateau € 15.000,-.
De hiernavolgende tabel geeft inzicht wat per routedeel globaal de kosten zijn. In bijlage 2 is de hiernavolgende raming gespecificeerd.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 34
totaal incl onvoorzien (30%) I NOORDTAK ARNHEM € 1.260.000 I ZUIDTAK ARNHEM € 710.000 II SPLITSINGSPUNT SFR - VIADUCT A12 € 50.000 III VIADUCT A12 - VELP BILJOEN € 840.000 IV VELP BILJOEN - RHEDEN/ DE STEEG € 1.830.000 V RHEDEN/ DE STEEG - ELLECOM € 980.000 VI ELLECOM - DIEREN € 260.000
€ 5.930.000
De totale indicatieve kosten van aanleg voor de snelfietsroute Arnhem-Dieren bedragen daarmee € 6 miljoen.
5.3 Kansen
Investeren in een hoogwaardige fietsverbinding tussen Dieren en Arnhem kost echter niet alleen geld, het levert ook nieuwe kansen op: ■ Kansen voor economische ontwikkelingen langs de route, van kleinschalige detailhandel of een horeca-etablissement, een tuincentrum of een recreatieve voorziening. Fietsers zijn potentiële klanten. ■ Kansen voor het beter benutten van de infrastructuur in de regio. Elke fietser die overstapt van de auto naar de fiets creëert ruimte voor essentiële autoritten. Druk belaste wegen en knooppunten zoals de Velperweg en Velperpoort, zijn ook gebaat bij een goede fietsinfrastructuur. ■ Kansen voor de ontwikkeling van de onderwijscampus HAN-Larenstein. Deze campus vormt het hart van de route zowel op het grondgebied van de gemeente Rheden als Arnhem.
5.4 Di le mma ’s bij k euze tracé
In hoofdstuk 3 zijn de tracés beschreven en de keuzes toegelicht. Het ambitieniveau is leidend bij het maken van de keuzes. De fietsroute wordt echter gerealiseerd in een complexe en soms ook historische omgeving. Door ruimtelijke context, bestuurlijke gevoeligheden en financiële mogelijkheden kan het noodzakelijk zijn om af te wijken van het voorkeurstracé. Bij de tracékeuze is in beperkte mate rekening gehouden met deze gevoeligheden, maar deze zijn nog niet uitputtend in beeld gebracht.
Naast dilemma’s die bij de nadere uitwerking aandacht dienen te krijgen (zoals bijvoorbeeld het afsluiten van de bypass voor het autoverkeer bij de rotonde Oranjeweg in Rheden, de mogelijkheden van voorrang voor de fiets op diverse plekken langs de route) ligt op de noordtak van Arnhem een grote uitdaging voor in de route. De gemaakte keuzes zijn onderbouwd. De maatregelen zijn ruimtelijk inpasbaar, maar procedureel een opgave (overleg met grondeigenaren, aanwonenden etc). Op het tracé tussen station Velperpoort en station Presikhaaf dienen de maatregelen in samenhang te worden uitgewerkt. Een wegvallende schakel heeft consequenties voor een groter deel van het tracé. Voor het tracé is een faserings- of terugvaloptie.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 35
5.5 Fasering
Voor de realisatie van de snelfietsroute zijn grofweg drie fasen te onderscheiden. De komende jaren kunnen tracédelen gerealiseerd worden die ingebed zijn of aangehaakt kunnen worden op ontwikkelingen. Een aantal onderdelen zijn al gepland. Dit geldt tevens voor enkele projecten in fase 2. In fase 3 zijn de projecten geplaatst die in de uitwerkingsfase en vanwege vele belanghebbenden niet op korte termijn gerealiseerd kunnen worden.
Fase 1: 2015-2106: ■ traject omgeving HAN – Larenstein; ■ stationsomgeving Velperpoort; ■ traject Velp-Biljoen en VRI A348 (trajectaanpak).
Fase 2: Middellange termijn 2017-2018: ■ Traverse Dieren; ■ traject Velp: spoortunnel Velp en Zuider Parallelweg; ■ spoorwegovergangen gemeente Rheden; ■ Noordtak Arnhem Sonsbeeksingel; ■ Zuidtak Arnhem (exclusief Johan De Wittlaan).
Fase 3: Lange termijn na 2018: ■ Johan De Wittlaan; ■ Noordtak Arnhem.
5.6 Financiering
Betrokken partijen hebben zich positief tegenover de SFR Arnhem-Dieren gesteld. Zoals al gezegd, is dit een ambitiedocument met een hoog ambitieniveau. En daar zit natuurlijk ook een prijskaartje aan, met budgetten die op dit moment mogelijk niet direct beschikbaar zijn. Voor een aantal onderdelen van de voorkeursroute is de dekking van de financiering al in besluitvorming geweest. Een stapsgewijze uitbouw van de route is mogelijk. Belangrijk daarbij is het einddoel van een snelfietsroute van Arnhem naar Dieren in beeld te houden.
Verkenning snelfietsroute Arnhem - Dieren 36
Vestiging Deventer Snipperlingsdijk 4 7417 BJ Deventer T +31 (0570) 666 222 F +31 (0570) 666 888 Postbus 161 7400 AD Deventer
www.goudappel.nl [email protected]