Shtresimet E Identitetit Kulturor Shqiptar
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
SHTRESIMET E IDENTITETIT KULTUROR SHQIPTAR Muhamed Jusufi-Kajolli / Qemajl Morina / Nexhat Ibrahimi / Ervin Hatibi / Milazim Krasniqi / Fadil Maloku/ Fahrush Rexhepi / Feti Mehdiu / Basri Çapriqi / Agron Tufa / Abaz Veizi / Qazim Qazimi Zëri Ynë Prishtinë 2003 Biblioteka Oaza Botues: Shoqata Kulturore “Zëri Ynë” Për botuesin: Muhamed Jusufi-KAJOLLI Redaktor: Milazim Krasniqi Copyright © Zëri Ynë Përmbajtja: Përmbajtja: ......................................................................... 3 Parathënie .......................................................................... 6 Muhamed Jusufi-Kajolli Feja, domosdoshmëri individuale dhe kolektive.......... 8 Jeta njerëzore.........................................................................8 Jeta sipas botëkuptimit të shkencëtarëve ........................9 Jeta sipas botëkuptimit socio-politik.................................10 Jeta sipas fesë ......................................................................11 Të forcojmë identitetin ........................................................12 Ku qëndron problemi?.........................................................14 Faktorët që pengojnë përparimin e popullit shqiptar....15 a. Mosinterpretimi i drejtë i së kaluarës.........................16 b. Arsimi i kornizuar ..........................................................19 c. Lejimi i shpërnguljeve..................................................21 Përmbyllje..............................................................................22 Mesazhi..................................................................................22 Qemajl Morina Identiteti fetar i shqiptarëve........................................... 25 Roli i fesë ndër shqiptarët....................................................26 Cili është identiteti fetar i shqiptarëve? ............................27 Në vend të përmbylljes .......................................................30 Nexhat Ibrahimi Pengesat dhe perspektiva e dialogut ndërmjet Islamit dhe Kristianizmit (Drejt kapërcimit të paneklezianizmit /evrocentrizmit) .................................................................... 32 Përfundim ..............................................................................41 Shtojcë:..................................................................................41 Literatura ...............................................................................42 Ervin Hatibi Përmbajtja Shpluhurosje e një miti .................................................... 44 Milazim Krasniqi Shtresimet e identitetit kulturor e kombëtar shqiptar: po më tutje? ........................................................................................58 Zhdukja e popujve - për shkak të mizorive dhe degjerimeve morale .................................................................................................59 Asnjë shqiptar i sotëm nuk krenohet se ka traditë ilire ...63 Zhdukja fizike në periudhën e sundimit serb....................65 Sami Frashëri – simbol i identitetit të dyfishtë...................67 Ripërcaktimi i identitetit kombëtar: drejt panamerikanizmit shqiptar?..............................................................................................69 Amnestohen të gjithë pushtuesit, përveç Turqisë...........71 Po më tutje? ..........................................................................73 Fadil Maloku Shtresimet e identitetit kulturor të shqiptarëve të Kosovës.............................................................................. 78 Universalizimi apo ruajtja e veçantive kulturore?............80 A është i mundshëm globalizimi? ......................................85 A mundet që civilizimi universal të bëhet kulturë universale?.............................................................................86 Artikulimi i veçantive kulturore ...........................................87 Cila është zgjidhja jonë? .....................................................89 Fahrush Rexhepi Roli krijues i personaliteteve fetare në ruajtjen e kulturës dhe traditës shqiptare të proviencës islame të shek.XVII - XVIII.................................................................. 92 Feti Mehdiu Gjurmë të bindjes fetare në kulturën popullore shqiptare ......................................................................... 117 Si përfundim ........................................................................122 Basri Çapriqi Konceptimi i Zotit në poezinë e sotme shqipe ......... 124 Agron Tufa Traktimi mitologjik i legjendës shqiptare për ylberin 132 4 SHTRESIMET E IDENTITETIT KULTUROR SHQIPTAR Abaz Veizi Pasqyrimi i identitetit shqiptar në letërsi ..................... 140 Qazim Qazimi “Erveheja” sintezë e moralit shoqëror të kohës........ 190 Elementi islam në "Erveheja".............................................197 Mesazhi në "Erveheja" .......................................................205 SHTRESIMET E IDENTITETIT KULTUROR SHQIPTAR 5 Parathënie Tryeza me temë “Identiteti kulturor dhe kombëtar shqip- tar” është aktiviteti i parë me përmasa kombëtare i Sho- qatës Kulturore “Zëri Ynë”, dhe si i tillë është edhe dëshmi e konceptit që synon të jetësojë ky asociacion. Tematizimi i përmbajtjeve esenciale të identitetit kulturor, kombëtar e fetar të shqiptarëve, në kuptim të gjerë, është aktualizim i vetë ekzistencës dhe veçmas i perspektivave që ka ky komb për të ardhmen e vet, në kuadër të zhvillimeve dhe të rirreshtimeve në botën e sotme. Synimi i Shoqatës është që tematizimi dhe analiza e këtyre përmbajtjeve të bëhet në kuadër të debateve publike dhe nga njerëz kompetentë të fushave të ndryshme të di- jes. Materialet e kësaj tryeze e konfirmojnë plotësisht këtë synim. Në këtë vëllim janë përmbledhur kontribute të autorëve të ndryshëm, të cilët janë autoritete të njohura në fushat e studimeve ndër ne, ose të krijimtarisë artistike dhe të ak- tivitetit intelektual. Shtrirja e interesimeve të autorëve të përfshirë në këtë botim, që nga tematizimi i domosdosh- mërisë së njeriut për identitet fetar, pastaj i gjasave të ko- munikimit ndërmjet Islamit e Krishtërimit në përmasa globale, e deri te artikulimet e identitetit fetar e kombëtar shqiptar në përmbajtjet e letërsisë popullore dhe të asaj të sotme, janë dëshmi se është mbledhur në një vend një po- tencial solid krijues dhe brenda një koncepti të qartë. Rezultatet e studimeve të veçanta mbetet që të vlerëso- hen në kuadër të meritave që kanë vetë këta autorë për punën e tyre studimore. Shoqata “Zëri Ynë” vetëm sa për- piqet që t’u krijojë hapësirë të duhur studiuesve të mirëfilltë, ku ata të kenë mundësi që të shpalosin talentin dhe punën e tyre të vlefshme. Lexuesi i këtij vëllimi punimesh do të ketë rastin e mirë që për tematikën e identitetit kulturor dhe kombëtar shqiptar, të dëgjojë argumente të shumta, të cilat më parë mbase edhe nuk i ka pasur kaq në mënyrë eksplicite të shpalosur para vetes. Rrjedhimisht, pasi t’i ketë mbyllë kopertinat e këtij libri, ai do të ketë më shumë informacion për veten e vet, për identitetin të cilit i takon dhe për botën në të cilën jeton. Kjo edhe për faktin se lidhur me identitetin tonë, në të kaluarën janë bërë jo pak manipulime nga studiues të huaj, të cilët kanë pasur urrejtje ndaj identitetit kombëtar dhe pluralitetit fetar të shqiptarëve, veçmas për shkak të urrejtjes patologjike që kanë pasur dhe që kanë ndaj Islamit. Por, në një periudhë mjaft të gjatë të sistemit totali- tar komunist, edhe një numër jo i vogël i studiuesve shqip- tarë, nën ndikimin e ideologjisë agresive ateiste, kanë kri- juar një pamje të përmbysur të realitetit të fakteve, duke fshehur të vërtetën për rolin që kanë luajtur në historinë e kombit shqiptar vlerat Islame. Besojmë se ky libër do të jetë një kontribut modest në rik- onfigurimin dhe në riafirmimin e këtyre vlerave të mëdha. Prishtinë, 8 gusht 2003 Milazim Krasniqi SHTRESIMET E IDENTITETIT KULTUROR SHQIPTAR 7 Muhamed Jusufi-Kajolli Feja, domosdoshmëri individuale dhe kolektive Mendja e njeriut në parim konsiderohet si pjesë e së mirës dhe ajo kurrë nuk i paraprinë të keqes. Por, ngacmimet e vazhdueshme të epshit dhe pasioneve ndikojnë nega- tivisht në të. Elementët përbërës të materies në përpjesëtim me ato të shpirtit, në fillim të krijimit të njeriut ishin 2 me 1. Kur njerëzimi u bind se mendja po kapitullonte përballë epshit dhe pasionit, lutën Zotin t’u ndihmonte. Ajo nuk mungoi dhe i dërgoi elementit të shpirtit revelatën hyjnore nëpërmes pejgamberëve. Jeta njerëzore Bota vazhdimisht është në lëvizje. Toka po ashtu bën lëvizjet, si ato kozmologjike ashtu edhe ato biokimike. Lëvizjet e njeriut veçohen nga lëvizjet e të gjitha krijesave të tjera, qofshin ato organike ose inorganike. Lëvizjet e njeriut dallohen ngase ato nuk kuptohen si lëvizje tjera të dirigjuara nga një program i përsosur mbinatyror. Njeriu, lëvizjet i ka të paformësuara, ai duket sikur vazhdimisht është në kërkim të përsosmërisë. Për këtë arsye, njeriu është i lirë në veprime. Atë e ngacmon dëshira për të ar- ritur deri aty ku ai mendon se është fundi, pastaj vazhdon deri tek ai fund tjetër i pafundësisë. Kjo dëshirë buron thellë diku në brendinë e organizmit të njeriut. Kjo ambicie ose forcë e pashterur bën që njeriu të marrë masat për të realizuar atë që e ngacmon. Feja, domosdoshmëri individuale dhe kolektive Jeta sipas botëkuptimit të shkencëtarëve Për organizimin e jetës së njeriut janë marrë studiues të shumtë të cilët tërë jetën e tyre ia kanë kushtuar këtij or- ganizimi. Për ta kuptuar më mirë se ç’është jeta, do të ci- toja disa shkrime të shkencëtarëve që janë marrë