Świeśawy 2010-2017
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Zał ącznik do uchwały Nr XXXVIII / 43 /10 Rady Gminy Rogowo z dnia 8 listopada 2010 r. PPLLAANN OODDNNOOWWYY MMIIEEJJSSCCOOWWOOŚŚCCII ŚŚWWIIEEśśAAWWYY NNAA LLAATTAA 22001100--22001177 ŚwieŜawy , Rogowo 2010 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIEśAWY SPIS TRE ŚCI: 1.CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI ŚWIE ŻAWY……………………………..3 1.1. POŁO ŻENIE GEOGRAFICZNE ………………………………………………... 3 1.2. HISTORIA ŚWIE ŻAW ………………………………………………………..…5 1.3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE...…………………………………...... 7 2. ANALIZA ZASOBÓW MIEJSCOWO ŚCI ŚWIE ŻAWY …………………………….11 2.1. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SPOŁECZNYCH…………………….……11 2.2. INWENTARYZACJA INFRASTRUKTURY………………………………….. 17 3. ANALIZA SWOT DLA MIEJSCOWO ŚCI ŚWIE ŻAWY ……………………………19 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁA Ń INWESTYCYJNYCH………………………….20 5. WDRA ŻANIE PLANU ODNOWY MIEJSCOWO ŚCI ŚWIE ŻAWY ……………….23 GMINA ROGOWO 2 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIEśAWY 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI ŚWIE ŻAWY 1.1. POŁO ŻENIE GEOGRAFICZNE Miejscowo ść Świe żawy usytuowana jest w województwie kujawsko-pomorskim, na terenie powiatu rypi ńskiego, w centralnej cz ęś ci gminy Rogowo. Poło żenie miejscowo ści Świe żawy przedstawia poni ższa mapa. Mapa 1 Poło żenie miejscowo ści Świe żawy na tle województwa, powiatu i gminy WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE POWIAT RYPIŃSKI GMINA ROGOWO Świeżaw y Źródło: http://zpp.pl; http://www.rogowo.pl. GMINA ROGOWO 3 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIEśAWY Gmina Rogowo nale ży do powiatu rypi ńskiego, poło żonego we wschodniej cz ęś ci województwa kujawsko-pomorskiego. W skład powiatu wchodzi sze ść gmin, w tym: jedna gmina miejska (Rypin) oraz pi ęć gmin wiejskich (Brzuze, Rogowo, Rypin, Skrwilno i Wąpielsk). Gmina Rogowo graniczy od strony północnej z gmin ą Rypin (powiat rypi ński), od strony zachodniej z gminami: Brzuze (powiat rypi ński) i Chrostkowo (powiat lipnowski), od wschodu z gmin ą Skrwilno (powiat rypi ński), za ś od strony południowej – z gmin ą Sk ępe (powiat lipnowski) oraz z gmin ą Szczutowo (powiat sierpecki) nale żą cą do województwa mazowieckiego. Miejscowo ść Świe żawy jest jednym z 22 sołectw (28 wsi) gminy wiejskiej Rogowo. Pozostałe miejscowo ści to: Borowo, Brzeszczki Du że, Brzeszczki Małe, Charszewo, Czumsk Du ży, Czumsk Mały, Huta, Huta Chojno, Karbowizna, Kosiory, Lasoty, Lisiny, Nadró ż, Narty, Nowy Kobrzyniec, Pinino, Pr ęczki, Rogówko, Rogowo, Rojewo, Ruda, Rumunki Likieckie, Sosnowo, Stary Kobrzyniec, Szczerby, Wierzchowiska, Zamo ść . Powierzchnia miejscowo ści Świe żawy wynosi 443,9519 ha, co stanowi 3,17% powierzchni gminy Rogowo oraz 0,76 % powierzchni powiatu rypi ńskiego. Miejscowo ść Świe żawy zamieszkuje 179 osób. Dominant ą przestrzenn ą wsi jest świetlica wiejska. Jest ona usytuowana w centrum Świe żaw przy drodze powiatowej. Obok świetlicy znajduje si ę oczko wodne. Teren wokół oczka wodnego stanowi najwi ększ ą przestrze ń wspóln ą z planowanym urz ądzeniem go na cele rekreacji i wypoczynku. Przy drodze w kierunku Rogowa stoj ą okazy przyrody – dorodne sosny traktowane jako pomniki przyrody ( formalnie nie podlegaj ą ochronie prawnej) oraz kapliczka przydro żna. Dominuj ącym typem zabudowy w Świe żawach jest typ jednodro żny lu źny. Układ zagrodowy w gospodarstwach rolnych ma typowy charakter pomorski – wej ścia do zabudowania znajduj ą si ę od strony podwórka za ś zabudowa gospodarcza maskowana jest zadrzewieniami i krzewami. Najcz ęstszym układem zagrody rolniczej w Świe żawach jest zagroda z budynkami cz ęś ciowo zespolonymi- najcz ęś ciej ł ączone s ą budynki inwentarskie ze składowymi lub gospodarczymi oraz zagroda wielobudynkowa lu źna. Zagrody le żą najcz ęś ciej na skraju u żytków rolnych. W Świe żawach miesza si ę obecnie nowoczesna zabudowa z zabudow ą rolnicz ą z dominuj ącym typem zabudowa ń z lat 70-tych i 80-tych. GMINA ROGOWO 4 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIEśAWY 1.2. HISTORIA ŚWIE ŻAW Histori ę Świe żaw mo żemy rozpocz ąć od XII wieku. Archeolodzy z du żym prawdopodobie ństwem ustalili wyst ępowanie osad m.in. w Świe żawach. Po raz pierwszy w źródłach pisanych miejscowo ść Świe żawy ( Szweschewy) wyst ępuje w 1502 roku. Jest to dokument dotycz ący wsi wchodz ących w skład parafii św. Bartłomieja. W Świe żawach (Szwiessawy) dziedziczyła w XVI wieku szlachta, która przyjęła od tej miejscowo ści nazwisko Świe żawscy i legitymowała si ę herbem Paprzyca. W tym wieku bardzo słabo rozwini ęte było rzemiosło wiejskie. Świe żawscy prawdopodobnie posiadali wiatrak. W XVII wieku Świe żawy były bogat ą wsi ą . W rejestrze z 1673 roku uj ęte zostały łącznie z Sosnowem, st ąd trudno okre śli ć, gdzie rozmieszczone były gospodarstwa szlachty. Wojciech Świe żawski , wła ściciel cz ąstki Świe żaw i Sosnowa nale żał do elity szlacheckiej II poł. XVIII wieku okolic Rogowa. Utrzymywał w swoim gospodarstwie słu żbę pochodzenia szlacheckiego oraz płacił pogłówne od 36 poddanych chłopów. Wiek XVIII przynosi nam pierwsze szacunkowe dane dotycz ące ludno ści dla Rogowa i okolic. Z 1775 roku pochodzi wykaz dymów, dzi ęki któremu mo żemy ustali ć liczb ę ludno ści. W Świe żawach liczba dymów wynosiła 9 a liczba ludno ści 54 ( przyjmuj ąc współczynnik 6 osób na dym ). Na pocz ątku XVIII wielu wła ścicielem Świe żaw zostaje Stanisław Chali ński. W 1756 roku sprzedaje on dobra Franciszkowi Niekraszowi herbu Klamry. W 1780 maj ątek ten nabył od synów Franciszka Jan Nepomucen Czaki. W jego posiadaniu Świe żawy pozostawały do 1826 roku. Spis maj ątkowy sporz ądzony w 1789 roku wymienia tak że w Świe żawach cz ąstkowych wła ścicieli, zapewne niewielkich działek, szlacht ę Koziebrodzkiego i Dzie żyńskiego. Szczegółowe dane dotycz ące liczby dymów i ludno ści zawiera Tabella miast, wsi i osad Królestwa Polskiego z wyra żeniem ich poło żenia, ludno ści, alfabetycznie uło żona , wydana w 1827 roku przez Komisj ę Spraw Wewn ętrznych Królestwa Polskiego. Według tych danych miejscowo ść Świe żawy zamieszkiwały 162 osoby ( 16 dymów)-dane z 1822 roku. Świe żawy w I poł. XIX wieku cz ęsto zmieniały wła ścicieli. Po 1815 roku wie ś ta znajdowała si ę w posiadaniu rodziny Czaki i Niekrasz . W 1820 roku Wojciech Niekrasz procesował si ę z Janem Nepomucenem Czaki o granice ich maj ątków. Cz ęść nale żą ca do rodziny Czaki , zadłu żona w okresie Ksi ęstwa Warszawskiego, zostaje przej ęta przez Bank Berli ński w 1826 roku. W 1830 roku wła ścicielem Świe żaw był ju ż Rz ąd Królestwa Polskiego, od którego 6 lat pó źniej całą wie ś nabyli Jan i Karolina Bromirscy. W 1838 roku Bromirscy sprzedali GMINA ROGOWO 5 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIEśAWY Świe żawy Janowi Wyszenfeldowi. Po trzech latach u żytkowania Wyszenfeld sprzedał maj ątek Karolowi Kuhnowi. Cz ęste zmiany wła ścicieli spowodowały osłabienie gospodarcze dóbr Świe żawy. Już w 1845 roku maj ątek został wystawiony na licytacj ę za długi zaci ągni ęte w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim, lecz nabywcy nie znaleziono. W drugi terminie kupił Świe żawy Konstanty Richter. W kolejnych latach Świe żawom groziły kolejne licytacje . Ju ż w 1857 roku dobra te nabył Kazimierz Wojtkowski, a w trzy lata pó źniej Apolinary Mieczkowski. Niewielka stabilizacja nast ąpiła dopiero po przej ęciu maj ątku przez rodzin ę baronów Schleinitz w 1864 roku. Źródła podaj ą że w Świe żawach w XIX wieku znajdował si ę jeden z nielicznych wówczas murowanych dworów oraz gorzelnie jako najwa żniejsze i najbardziej zadbane budynki gospodarcze. Zatrudniano w nich specjalnych majstrów gorzelnianych. W Świe żawach produkcja okowity była zmechanizowana i zaplanowana w szczegółach. W Świe żawach stała równie ż karczma oraz wiatrak. O bogactwie Świe żaw przemawiało równie ż wyposa żenie w młynek do czyszczenia ziarna oraz w sieczkarni ę. Poza tym wła ściciel Świe żaw posiadał 4 pługi, 8 radeł i 6 bron. Po zako ńczeniu powstania styczniowego nast ąpił proces uwłaszczenia chłopów. Zaledwie 4 % ziemi tracił w trakcie uwłaszczenia maj ątek Świe żawy. Dla chłopów z 18 osad przyznano tylko 26 morgów ziemi. Po upadku powstania styczniowego rz ąd carski przyst ąpił do likwidacji odr ębno ści ustrojowej Królestwa Polskiego. Przeprowadzono gruntown ą zmian ę podziałów administracyjnych. Teren okolic Rogowa znalazł si ę w powiecie rypi ńskim i został podzielony mi ędzy kilka gmin. W skład gminy Rogowo weszło 30 wsi i osad w tym Świe żawy. Podział ten utrzymał si ę do 1915 r. W latach 1880-1895 Świe żawy charakteryzowały si ę nast ępuj ącymi danymi : powierzchnia gruntów w morgach – folwark 680 morgów, wie ś-27 morgów, liczba dymów – folwark 13, wie ś 18 osad, liczba mieszka ńców 158. Pod koniec XIX wieku Świe żawy znowu zostały wystawiane na licytacje przez Towarzystwo Kredytowe Ziemskie. Kolejni wła ściciele nie potrafili odbudowa ć dawnej świetno ści tego maj ątku. W 1908 roku Świe żawy kupił Ignacy Piwnicki, wła ściciel s ąsiedniego Sosnowa. W latach 1913-1914 Piwnicki rozparcelował znaczn ą cz ęść Świe żaw. W 1919 roku znacznie okrojony i osłabiony gospodarczo maj ątek Świe żawy kupili Aniela i Feliks Dudrewicz. Po śmierci Feliksa Dudrewicza nadzór nad folwarkiem przej ął jego syn Tadeusz, który to zarz ądzał maj ątkiem do pa ździernika 1939 roku, kiedy to został aresztowany przez Selbstschutz. Dnia 7 i 8 wrze śnia 1939 roku wojska niemieckie zaj ęły Rogowo i okolice. Gmina Rogowo w czasie okupacji nale żała do powiatu rypi ńskiego. Świe żawy przyj ęły niemieck ą nazw ę Schmiedetal. 27 pa ździernika 1939 roku maj ątek Świe żawy został przej ęty przez GMINA ROGOWO 6 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŚWIEśAWY Niemców. Nast ępnego dnia aresztowano Tadeusza Dudrewicza, przewieziono do aresztu w Rypinie i po kilku dniach rozstrzelano w lasach skrwile ńskich. Wiosn ą 1940 roku takie maj ątki ziemskie jak Likiec, Lisiny, Nadró ż, Sosnowo i Świe żawy znalazły si ę pod administracj ą okupacyjn ą. W styczniu 1945 roku w Rogowie została utworzona komendantura gminna NKWD. Rozpocz ęło si ę życie w nowej rzeczywisto ści politycznej. 1.3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE Ukształtowanie terenu Pod wzgl ędem fizyczno-geograficznym gmina Rogowo podzielona jest na dwie cz ęś ci. Cz ęść północna, zachodnia i południowo-zachodnia gminy nale ży do Pojezierza Dobrzy ńskiego, natomiast cz ęść wschodnia i południowo-wschodnia znajduje si ę w obr ębie Równiny Urszulewskiej.