Plan Odnowy Miejscowości Czumsk Mały
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Zał ącznik do uchwały Nr V / 5 /11 Rady Gminy Rogowo z dnia 24 lutego 2011 r. PPLLAANN OODDNNOOWWYY MMIIEEJJSSCCOOWWOOŚŚCCII CCZZUUMMSSKK MMAAŁŁYY NNAA LLAATTAA 22001111--22001188 Czumsk Mały , Rogowo 2011 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZUMSK MAŁY SPIS TRE ŚCI: 1.CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI CZUMSK MAŁY………………………..3 1.1. POŁO ŻENIE GEOGRAFICZNE ………………………………………………... 3 1.2. HISTORIA CZUMSKA MAŁEGO .…………………………………………..…5 1.3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE...…………………………………...... 7 2. ANALIZA ZASOBÓW MIEJSCOWO ŚCI CZUMSK MAŁY…….………………….11 2.1. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SPOŁECZNYCH…………………….……11 2.2. INWENTARYZACJA INFRASTRUKTURY………………………………….. 17 3. ANALIZA SWOT DLA MIEJSCOWO ŚCI CZUMSK MAŁY………………………19 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁA Ń INWESTYCYJNYCH………………………….20 5. OPIS I CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKA ŃCÓW……………………………22 6. WDRA ŻANIE PLANU ODNOWY MIEJSCOWO ŚCI CZUMSK MAŁY………….23 GMINA ROGOWO 2 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZUMSK MAŁY 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWO ŚCI CZUMSK MAŁY 1.1. POŁO ŻENIE GEOGRAFICZNE Miejscowo ść Czumsk Mały usytuowana jest w województwie kujawsko-pomorskim, na terenie powiatu rypi ńskiego, we wschodniej cz ęś ci gminy Rogowo. Poło żenie miejscowo ści Czumsk Mały przedstawia poni ższa mapa. Mapa 1 Poło żenie miejscowo ści Czumsk Mały na tle województwa, powiatu i gminy WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE POWIAT RYPIŃSKI GMINA ROGOWO Czumsk Mały Źródło: http://zpp.pl; http://www.rogowo.pl. GMINA ROGOWO 3 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZUMSK MAŁY Gmina Rogowo nale ży do powiatu rypi ńskiego, poło żonego we wschodniej cz ęś ci województwa kujawsko-pomorskiego. W skład powiatu wchodzi sze ść gmin, w tym: jedna gmina miejska (Rypin) oraz pi ęć gmin wiejskich (Brzuze, Rogowo, Rypin, Skrwilno i Wąpielsk). Gmina Rogowo graniczy od strony północnej z gmin ą Rypin (powiat rypi ński), od strony zachodniej z gminami: Brzuze (powiat rypi ński) i Chrostkowo (powiat lipnowski), od wschodu z gmin ą Skrwilno (powiat rypi ński), za ś od strony południowej – z gmin ą Sk ępe (powiat lipnowski) oraz z gmin ą Szczutowo (powiat sierpecki) nale żą cą do województwa mazowieckiego. Miejscowo ść Czumsk Mały jest jednym z 22 sołectw (28 wsi) gminy wiejskiej Rogowo. Pozostałe miejscowo ści to: Borowo, Brzeszczki Du że, Brzeszczki Małe, Charszewo, Czumsk Du ży, Huta, Huta Chojno, Karbowizna, Kosiory, Lasoty, Lisiny, Nadró ż, Narty, Nowy Kobrzyniec, Pinino, Pr ęczki, Rogówko, Rogowo, Rojewo, Ruda, Rumunki Likieckie, Sosnowo, Stary Kobrzyniec, Szczerby, Świe żawy, Wierzchowiska, Zamo ść . Powierzchnia miejscowo ści Czumsk Mały wynosi 252,0995 ha, co stanowi 1,80% powierzchni gminy Rogowo oraz 0,43 % powierzchni powiatu rypi ńskiego. Miejscowo ść Czumsk Mały zamieszkuje 113 osób. Dominant ą przestrzenn ą wsi jest świetlica wiejska. Jest ona usytuowana w pobli żu centrum wsi przy skrzy żowaniu dróg gminnych. Teren wokół świetlicy wiejskiej stanowi najwi ększ ą przestrze ń wspóln ą. Powstanie tam plac zabaw, który ma by ć miejscem rekreacji, wypoczynku i sp ędzania czasu wolnego przez dzieci. W Czumsku Małym znajduje się kapliczka przydro żna. Dominuj ącym typem zabudowy w Czumsku Małym jest typ jednodro żny zwarty oraz typ rozproszony. Układ zagrodowy w gospodarstwach rolnych ma typowy charakter pomorski – wej ścia do zabudowania znajduj ą si ę od strony podwórka za ś zabudowa gospodarcza maskowana jest zadrzewieniami i krzewami. Najcz ęstszym układem zagrody rolniczej w Czumsku Małym jest zagroda z budynkami cz ęś ciowo zespolonymi – najcz ęś ciej ł ączone s ą budynki inwentarskie ze składowymi lub gospodarczymi oraz zagroda wielobudynkowa lu źna. W Czumsku Małym miesza si ę obecnie nowoczesna zabudowa z zabudow ą rolnicz ą z dominuj ącym typem zabudowa ń z lat 70-tych i 80-tych. GMINA ROGOWO 4 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZUMSK MAŁY 1.2. HISTORIA CZUMSKA MAŁEGO Wie ś Czumsk prawdopodobnie pojawia si ę po raz pierwszy w dokumencie z 1434 roku, por ęczaj ącym przez rycerstwo ziemi dobrzy ńskiej nast ępstwo tronu dla jednego z synów Jagiełły. W śród znacznego wówczas rycerstwa spotykamy Czembora z Czumska herbu Rogala. Imi ę Czembor wskazywałoby na powi ązanie tej osoby z Czambskiem (Czumskiem) Czumsk nale żał do najbiedniejszych wsi okolic Rogowa. Zamieszkany był w XVI wieku przez drobn ą szlacht ę z rodziny Czambskich herbu Grzymała. U żywali oni wówczas przydomku Domarat. Jakub Domarat Czambski dziedziczył w latach 1538-1546 na cz ęś ci w Czumsku. W 1564 roku Czampscy, drobna szlachta zagrodowa, posiadali podzielony na cz ęś ci Czumsk, z którego płacili 1 florena i 2 grosze pogłównego. Andrzej, Jan i Adam Czampscy posiadali po jednym łanie ziemi, Stanisław, Feliks i Paweł z synami po 0,5 łana. W Czumsku zamieszkiwała najbiedniejsza szlachta, gdzie na połowie łana ziemi gospodarowało po kilka osób, bez kmieci i zagrodników. W wyniku wojen XVII wieku wie ś Czumsk została spustoszona i pozbawiona ludno ści. Czumsk, bez okre śle ń w XVII wieku Du ży i Mały, zamieszkiwany był przez drobn ą szlachtę, która nie posiadała nawet chłopów pa ńszczy źnianych. Ludwik Osowski trzymał w tej wsi cz ąstk ę nale żą cą do Andrzeja Osowskiego i Jana Cz ąmpskiego. Drugi dział nale żał do Jana i Ludwika Osowskich. Szlachcic Walenty Długok ęcki dzier żawił cz ąstk ę od Łukasza Cz ąmpskiego. Czwarty dział, nale żą cy do Łukasz Gójskiego, dzier żawił Michał Gójski. Wszyscy wła ściciele cz ąstek w Czumsku płacili po 1 florenie podatku. Brak jest niestety danych dotycz ących liczby ludno ści Czumska Małego w XVII w. Podstawow ą form ą osadnictwa w okolicach Rogowa w XVIII wieku były osady folwarczno-kmiece. Czumsk Mały nale żał do wsi wył ącznie kmiecych, bez ziemi folwarcznej, których mieszka ńcy odrabiali pa ńszczyzn ę w innych wsiach. Czumsk Mały, le żą cy w parafii Rogowo i Czumsk Du ży w parafii Gójsk znajdowały si ę w XVIII wieku w posiadaniu rodziny Je żewskich herbu Jastrz ębiec. Ród ten wywodził si ę z Je żewa w powiecie sierpeckim. Jako pierwszy wszedł w posiadanie Czumska i s ąsiedniego Babca Józef Je żewski, syn Adama. O żeniony był z Katarzyn ą Ro ściszowsk ą, przez co wszedł w posiadanie dóbr Ro ściszewo pod Sierpcem. Mo żna przypuszcza ć, że nabył wówczas lub otrzymał w posagu tak że Czumsk i Babc. Pozostawił dwóch synów: Piotra i Benedykta. Po śmierci Józefa Je żewskiego dobra Czumsk przeszły w posiadanie jego syna Benedykta. GMINA ROGOWO 5 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZUMSK MAŁY Wła ścicielem Czumska był jeszcze w 1789 roku. O żeniony z Józef ą Zboi ńsk ą pozostawił dwóch synów : Ksawerego i Ignacego oraz córk ę Katarzyn ę. W 1825 roku Czumsk był ju ż własno ści ą Ksawerego Je żewskiego. Nie ma niestety dokładnej daty przej ęcia maj ątku. Brak wiarygodnych źródeł uniemo żliwia dokładne okre ślenie czasu posiadania Czumska przez Je żewskich. Kolejne dane pochodz ą dopiero z lat 70-tych XIX wieku, kiedy jako wła ścicielka tej wsi wyst ępuje Józefina Stegeman. Pierwsze dane dotycz ące liczby ludno ści Czumska Małego mo żna odczyta ć z „Tabelli miast, wsi i osad Królestwa Polskiego z wyra żeniem ich poło żenia, ludno ści, alfabetycznie uło żona” wydanej w 1827 roku. Według tego dokumentu Czumsk Mały zamieszkiwało 61 osób a liczba dymów wynosiła 6. Po upadku powstania styczniowego rz ąd carski przyst ąpił do likwidacji odr ębno ści ustrojowej Królestwa Polskiego. Przeprowadzono gruntown ą zmian ę podziałów administracyjnych. Teren okolic Rogowa znalazł si ę w powiecie rypi ńskim i został podzielony mi ędzy kilka gmin. W wyniku tego podziału Czumsk Du ży i Czumsk Mały weszły w skład gminy Szczutowo. Podział ten utrzymał si ę do 1915 roku. Według danych z lat 1880-1895 powierzchnia Czumska Małego wynosiła 378 morgów, liczba domów wynosiła 36 a liczba mieszka ńców 208 osób. Źródła wymieniaj ą, i ż w XIX wieku w Czumsku Małym znajdował si ę wiatrak. Czumsk od 1873 roku pozostawał własno ści ą Józefiny Stegeman. W 1891 roku dobra te przeszły w posiadanie Żyda Majera Łab ędzia. Był on wła ścicielem Czumska do 1922 r. W Czumsku Małym w 1885 roku doszło do konfliktu mi ędzy wła ścicielem lasów i chłopami. Na wiadomo ść , że wójt ma dokona ć kontroli liczby sztuk inwentarza chłopskiego wypasanego w lesie dworskim, kobiety z pałkami w r ęku zast ąpiły drog ę władzom gminnym i administracji le śnej. Zmusiły wójta i towarzysz ące mu osoby do odwrotu oraz zaniechania rewizji inwentarza, zarz ądzonej przez komisarza do spraw wło ścia ńskich. Likwidacja serwitutów, poł ączona zwykle z regulacj ą wsi wywarła korzystne zmiany w strukturze gospodarstw małorolnych. Wokół dóbr ziemskich w tym w Czumsku Małym powi ększone zostały gospodarstwa chłopskie do 8-10 ha. Czumsk Mały w latach 20.i 30. XX wieku palił si ę wielokrotnie. Maj ątek le śny Czumsk w 1918 roku nale żał do Żyda Majera Łab ędzia. Po jego śmierci w 1922 roku lasy czumskie wycenione wówczas na 20 milionów marek polskich, wykupił od rodze ństwa jeden z jego synów, Eliasz Łab ędź, który zmarł w 1925 r. Maj ątek ten odziedziczyły jego dzieci: Arnold, Tadeusz i Helena. W 1936 roku od rodziny Łab ędziów GMINA ROGOWO 6 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZUMSK MAŁY lasy w Czumsku wykupił Skarb Pa ństwa Polskiego w osobie Dyrekcji Lasów Pa ństwowych za sum ę 239 500 zł. Dnia 7 i 8 wrze śnia 1939 roku wojska niemieckie zaj ęły Rogowo i okolice. Czumsk Mały i Czumsk Du ży weszły w skład obszaru urz ędowego Szczutowo, zarz ądzanym przez komisarza Johanna Bluhma. W sierpniu i wrze śniu 1944 roku w Czumsku i okolicznych wsiach Gestapo i Jagdkommando przeprowadziło kilkana ście egzekucji, w których zgin ęło 29 osób podejrzanych o udzielanie pomocy partyzantom. W styczniu 1945 roku w Rogowie została utworzona komendantura gminna NKWD. Rozpocz ęło si ę życie w nowej rzeczywisto ści politycznej. 1.3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE Ukształtowanie terenu Pod wzgl ędem fizyczno-geograficznym gmina Rogowo podzielona jest na dwie cz ęś ci. Cz ęść północna, zachodnia i południowo-zachodnia gminy nale ży do Pojezierza Dobrzy ńskiego, natomiast cz ęść wschodnia i południowo-wschodnia znajduje si ę w obr ębie Równiny Urszulewskiej.