The many faces of the Polish language. Dialects and local language varia ons
The many faces of the Polish language. Dialects and local language varia ons Lesson plan (English) Lesson plan (Polish)
Bibliografia:
Jan Miodek, O śląsko-ogólnopolskich homonimach, „Wiedza i Życie” 1998, nr 12. The many faces of the Polish language. Dialects and local language varia ons
Source: domena publiczna.
Link to the lesson
You will learn
you will talk about the internal diversification of the Polish language you will explain the differences between the local languages, dialects and regional language variations. you will indicate the areas where individual dialects occur
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie abstraktu
The Polish language is internally diversified, which means that we can distinguish its numerous variations. The basic variation is the general language, also known as the nationwide or general Polish, which is universal and anybody who speaks Polish should be familiar with. Individual variations can be distinguished with the application of various criteria. The most important criteria for the variations of the Polish language are:
1. Communication channel – written and spoken variation. Each of them can be executed in careful or free variation. 2. Territory – dialects, local and regional language variations. 3. Affiliation to social or professional groups – sociolect, professiolect, slangs (jargon). 4. Functional styles – ways of forming statements depends on the communication situation. They differ mainly in their grammatical features (e.g. sentence formation) and the choice of vocabulary. The main styles are: colloquial, artistic, official and scientific. But other styles can also be identified: journalistic, religious, biblical, rhetorical and popular science. What is more, text styles can be divided into those which are official and unofficial. Exercise 1
In pairs, discuss the meaning of Mieczysław Jastrun’s words:
„A man is connected with his language more closely Than a tree with the soil”.
The territorial variations of the Polish language are primarily dialects and local languages, meaning the variations of the Polish language characteristic to rural residents. Dialect is the language of the rural population covering a large area of a country – an entire region. Five dialects can be identified in Poland: Greater Polish, Lesser Polish, Masovian, Silesian and Kashubian. There are also such regions in which none of these dialects dominate, e.g. territories in the west and north of Poland recovered after the end of World War II, where new, mixed dialects prevail.
Exercise 2
Based on your geographical knowledge, indicate the areas where individual dialects occur. Drag the elements to the appropriate places. Can you determine the historic reasons for the occurrence of mixed dialects in some regions?
Lesser Polish, Masovian dialect, language/Kashubian dialect, New mixed dialects, Silesian dialect, Greater Polish
......
......
......
...... Within one dialect a few local languages can be distinguished. This concept is used to refer to the language of the residents of several or more villages. The linguistic element characteristic of a given dialect and distinguishing it from other dialects is dialectism, and the lexical or grammatical characteristic feature of an individual local language is local dialectism. An example of a dialectism characteristic to Lesser Poland and Masovia, is masourism, namely pronouncing sounds ż, sz, dż, cz as z, s, dz, c e.g. instead of żaba – zaba, szyja – syja, czapka – capka. With reference to the way of speaking of the uneducated population of individual cities, the term regional Polish language is applied, which differs from the general language in the use of regionalisms. One can notice such regionalisms in the speech of the residents of Poznań, Warsaw, Krakow, along with the cities and towns of Silesia and Eastern Poland. All territorial variations differ from the general language mainly in the use of vocabulary and phonetics (pronunciation), and, to a lesser extent, in the declension of words as well as sentence formation and ways of creating new words (word‐formation). Territorial linguistic variations, however, are becoming less dominant due to the migration of the population and the influence of the media.
Exercise 3
Read Jan Miodek’s essay on the Silesian language.
Jan Miodek “ O śląsko-ogólnopolskich homonimach Dobiegła końca trzydniowa konferencja, której gospodarzem był mój polonistyczny instytut. Odprężony, zadowolony z jej organizacyjnego toku, powiedziałem do najbliższej współpracownicy: Wszystko klapnęło! – A co się stało? – zapytała z przestrachem koleżanka. W sekundzie się zorientowałem, że odmiennie interpretujemy formę klapnąć. Dla mnie wszystko klapnęło to tyle, co „wszystko zagrało, wszystko się powiodło”, dla niej – „wszystko zrobiło klapę, zbankrutowało, nie powiodło się”. Poróżniła nas słowotwórcza motywacja: ja skojarzyłem dokonaną postać czasownika klapnąć z podstawą klapować – „być w porządku, pasować”, koleżanka – ze znaczeniem „doznać niepowodzenia”, wywiedzionym od dosłownego: „paść bezwładnie, upaść” (zmęczony – klapnął na krzesło). Nie wykluczam, że chwilowemu naszemu nieporozumieniu „pomógł” mój górnośląski rodowód. Tam klapnąć na pewno częściej jest używane w znaczeniu „pasować” niż „doznać niepowodzenia” (jednym z najpopularniejszych zwrotów niemieckich jest przecież radosne alles klappt – „wszystko klapuje, wszystko gra”, więc i tego wpływu na dialekt śląski wykluczyć nie można).
Starym leksykalnym sprawdzianem znajomości polszczyzny śląskiej jest funkcjonowanie innego czasownika, a mianowicie kucać. Nie znaczy on w niej tyle, co „przysiadać na zgiętych kolanach, siadać w kucki”, lecz... „kaszleć”. Przed laty wcale nie należały do rzadkości zabawne sytuacje w gabinecie lekarskim, kiedy poproszony o zakucanie pacjent nie‐Ślązak uginał kolana, podczas gdy miejscowy doktor oczekiwał zakaszlnięcia!
Źródłem wesołych nieporozumień bywała i bywa forma ożarty. Użytkownicy polszczyzny ogólnej traktują ją jako regionalny wariant postaci obżarty – „nadmiernie najedzony”. Tymczasem na Śląsku od wieków ożarty znaczy tyle, co „pijany”. Jest to jeden z wielu bohemizmów (czeskie ożrat se – „upić się”), taki jak strom – „drzewo” czy cesta – „droga” (te dwa ostatnie typowe dla Śląska południowego).
Śląskie wieprzki to wcale nie, jak można by się spodziewać, „świnie”, lecz „agrest”. Podobieństwo kształtu – zwierzęcia i owocu – odegrało tu na pewno rolę dominującą. Smary są określeniem „lania, batów”, a nie oleistej substancji, cera zaś to „córka”, a nie „karnacja”. Pukiel to po śląsku „garb”, a nie „lok, kędzior”, warzyć (od waru) to „gotować”, rzyć – „tyłek, d...”, płaczka – „łza”, niewiastka – „synowa” (bo się o niej nic nie wie, gdy wchodzi do rodziny), sam natomiast to „tutaj” (powszechne pódź sam – „chodź tu, tutaj”).
Wybrałem tych kilkanaście śląsko‐ogólnopolskich homonimów, czyli wyrazów tak samo brzmiących, ale mających różne znaczenia, by uzmysłowić czytelnikom niebezpieczeństwa leksykalne, na jakie narażeni są nawet użytkownicy tego samego języka, zróżnicowanego jednak dialektalnie, czy użytkownicy dwu pokrewnych i bardzo podobnych języków. A zakończę ten przegląd jeszcze jednym przykładem – krótkim wyrazem zaś. We współczesnej polszczyźnie jest on spójnikiem zestawiającym zdania współrzędne (lub ich równoważniki), podkreślającym przeciwstawność treści tych zdań (pewne fakty nabierają znaczenia, inne zaś tracą). Bywa też partykułą uwydatniającą człon objaśniający, wyróżniający, a przyłączany do zdania treściowo nadrzędnego (lubił wszystkie owoce, najbardziej zaś jabłka).
Słowniki XIX‐wieczne rejestrują jeszcze jedno, dawne znaczenie naszego zaś, a mianowicie „znowu, nazad” (czytamy w słowniku Maurycego Orgelbranda z roku 1861: Witold ziemię żmudzką, którą był Krzyżakom postąpił, zaś opanował). Na Śląsku wszyscy mówią do dziś: zaś dzisiaj przyjdzie, zaś pada, Ruch zaś zremisował, Jurek zaś jest chory. W wypowiedzeniach tych zaś jest odpowiednikiem ogólnopolskiego znów, znowu. A ja – nie ukrywam – muszę się pilnować, by w rozmowach z nie‐Ślązakami pamiętać o tej istotnej różnicy znaczeniowej. Source: Jan Miodek, O śląsko-ogólnopolskich homonimach, „Wiedza i Życie” 1998, nr 12. Exercise 4
On the basis of Jan Miodek’s essay, fill in the gaps.
klapnęło, pukiel, complexion, a woman who cries o en for no reason, drunk
Word General meaning Silesian meaning
klapnęło
complexion
drunk
pukiel
a woman who cries o en for no reason
Exercise 5
Visit the web-page of Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii Uniwersytetu Warszawskiego (The Department of the History of the Polish Language and Dialectology of the University of Warsaw) and under „Opis dialektów polskich” (descrip on of Polish dialects) select a dialect that you find interes ng, and then under “Teksty gwarowe” (local language texts) specify the area. Listen to a recording, while following the text, and try to enumerate the characteris c features of a local language (you can use the descrip on from „Charakterystyka dialektu” (characteris c features of a dialect). Was the recording comprehensible? Do you think local languages can survive?
Create a multiple choice question testing your classmates' knowledge from the lesson. Then exchange the question with your classmate.
Question: ...
a. ... b. ... c. ... d. ... e. ... Keywords
Local language, regionalism, dialectism, dialect Exercise 6
Match the pairs: English and Polish words. słowotwórstwo, wielkopolski, język/dialekt kaszubski, mazowiecki, ludność wiejska, terytorium, dialekty mieszane, gwara, homonimy, dialekt, regionalizm, odmiana terytorialna, język ogólnopolski, małopolski, leksyka, dialektyzm, śląski, język literacki, migracja
local language
regionalism
dialec sm
dialect
Lesser Polish
Greater Polish
Silesian
Masovian
mixed dialects
Kashubian
language/dialect
territory
territorial
varia on
word-forma on
lexis
rural popula on
migra on
homonyms
general language literary language
Glossary
local language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: local language
gwara
regionalism
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: regionalism
regionalizm
dialec sm
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: dialectism
dialektyzm
dialect
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: dialect
dialekt
Lesser Polish
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie słówka: Lesser Polish
małopolski
Greater Polish
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Greater Polish
wielkopolski
Silesian
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Silesian
śląski
Masovian
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Masovian
mazowiecki mixed dialects
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: mixed dialects
dialekty mieszane
Kashubian dialect
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Kashubian dialect dialekt kaszubski territory
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: territory
terytorium territorial varia on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: territorial variation
odmiana terytorialna word-forma on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: word‐formation
słowotwórstwo lexis
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: lexis
leksyka rural popula on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: rural population
ludność wiejska migra on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: migration
migracja homonyms
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: homonyms
homonimy general language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: general language
język ogólnopolski literary language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: literary language
język literacki Lesson plan (English)
Title: The many faces of the Polish langiage. Dialects and local language variations
Lesson plan elaborated by: Katarzyna Maciejak
Topic: The many faces of the Polish language. Dialects and local language variations.
Target group:
3rd‐grade students of a high school.
Core curriculum
I. Literary and cultural education.
2. Receipt of cultural texts. Student:
6) reads non‐literary cultural texts using the code proper in a given field of art;
II. Language education.
2. Differentiation of language. Student:
6) recognises the types of stylization (archaization, dialectization, colloquialization, environmental stylization, biblical, mythological etc.) and defines their functions in the text;
3. Language communication and language culture. Student:
3) defines the functions of language: cognitive (categorizing the world), communication (adapting language to the communication situation) and social (building a regional, environmental, national community); ZR
5) uses different varieties of Polish depending on the communication situation.
General aim of education
Students learn the dialects and dialects that appear in Poland.
Key competences
communication in foreign languages; digital competence; learning to learn.
Learning outcomes Student:
talks about the internal diversification of the Polish language; explains the differences between dialect, dialect and regional variation; indicates the areas of occurrence of individual dialects.
Methods/techniques
expository talk. activating discussion. programmed with computer; with e‐textbook. practical exercices concerned.
Forms of work
individual activity; activity in pairs; activity in groups; collective activity.
Teaching aids
e‐textbook; interactive whiteboard, tablets/computers.
Lesson plan overview
Before classes
1. Before the lesson, students read in available sources what is „dialect” and „dialect”. They prepare examples of words, expressions or dialect sentences from one region chosen by them.
Introduction
1. The teacher states the subject of the lesson, explains the aim of the lesson and together with students determines the success criteria to be achieved. 2. Definition of the semantic scope of words: dialect and dialect. Students create definitions of these concepts based on messages prepared at home.
Realization 1. A conversation about dialects and dialects, their occurrence and significance. If we live in an area where there are dialects or dialects, it is a good idea to start a lesson from the nearest students. During the conversation it is worth referring to the content of the abstract. 2. Students perform exercise 2 in abstract: on the map of Poland they place the names of dialects present in given regions. 3. A reading of Jan Miodek's column on Silesian and nationwide homonyms. Students write from the text examples along with their meaning, and then execute exercise 4. 4. Work in pairs. Students choose pairs according to the examples they bring. For example, the person who chose the dialect of Silesia is paired with a person who also chose the dialect of Silesia. The students' task is to create a mini‐dictionary of a dialect or dialect chosen by them. While working, they can use various sources of information, including the internet. After a set time they present the results of their work. A jointly developed dictionary can be placed on a class disk or on the school's website. 5. Optional exercise, depending on the availability of materials: exercise 5 in abstract.
Summary
1. The teacher asks: If there was going to be a test on the material we have covered today, what questions do you think would you have to answer? If the students do not manage to name all the most important questions, the teacher may complement their suggestions. 2. The teacher asks summarizing questions, e.g. - Why are there different dialects in Poland? - What features does the Masurian dialect have? - Explain the social significance of the occurrence of dialects and dialects.
Homework
1. Listen to the abstract recording at home. Pay attention to pronunciation, accent and intonation. Learn to pronounce the words learned during the lesson. 2. In the sentences given, words from the Podhale dialect were used. What is their significance? Write your answers in a notebook. Na targowisku gazda sprzedawał oscypki i grule. Wartko podążał na wierch, podziwiając po drodze siklawę i dorodne smreki. Juhas za swoją pracę wolał dostać dudki niż kierpce.
The following terms and recordings will be used during this lesson
Terms
local language Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: local language
gwara regionalism
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: regionalism
regionalizm dialec sm
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: dialectism
dialektyzm dialect
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: dialect
dialekt
Lesser Polish
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Lesser Polish
małopolski
Greater Polish
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie słówka: Greater Polish
wielkopolski
Silesian
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Silesian
śląski
Masovian
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Masovian
mazowiecki mixed dialects
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: mixed dialects
dialekty mieszane
Kashubian dialect
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Kashubian dialect
dialekt kaszubski territory
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: territory terytorium territorial varia on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: territorial variation
odmiana terytorialna word-forma on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: word‐formation
słowotwórstwo lexis
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: lexis
leksyka rural popula on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: rural population
ludność wiejska migra on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: migration
migracja homonyms
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: homonyms
homonimy
general language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: general language
język ogólnopolski
literary language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: literary language
język literacki
Texts and recordings
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie abstraktu
The many faces of the Polish language. Dialects and local language variations
The Polish language is internally diversified, which means that we can distinguish its numerous variations. The basic variation is the general language, also known as the nationwide or general Polish, which is universal and anybody who speaks Polish should be familiar with. Individual variations can be distinguished with the application of various criteria. The most important criteria for the variations of the Polish language are:
1. Communication channel – written and spoken variation. Each of them can be executed in careful or free variation. 2. Territory – dialects, local and regional language variations. 3. Affiliation to social or professional groups – sociolect, professiolect, slangs (jargon). 4. Functional styles – ways of forming statements depends on the communication situation. They differ mainly in their grammatical features (e.g. sentence formation) and the choice of vocabulary. The main styles are: colloquial, artistic, official and scientific. But other styles can also be identified: journalistic, religious, biblical, rhetorical and popular science. What is more, text styles can be divided into those which are official and unofficial.
The territorial variations of the Polish language are primarily dialects and local languages, meaning the variations of the Polish language characteristic to rural residents. Dialect is the language of the rural population covering a large area of a country – an entire region. Five dialects can be identified in Poland: Greater Polish, Lesser Polish, Masovian, Silesian and Kashubian. There are also such regions in which none of these dialects dominate, e.g. territories in the west and north of Poland recovered after the end of World War II, where new, mixed dialects prevail.
Within one dialect a few local languages can be distinguished. This concept is used to refer to the language of the residents of several or more villages. The linguistic element characteristic of a given dialect and distinguishing it from other dialects is dialectism, and the lexical or grammatical characteristic feature of an individual local language is local dialectism. An example of a dialectism characteristic to Lesser Poland and Masovia, is masourism, namely pronouncing sounds ż, sz, dż, cz as z, s, dz, c e.g. instead of żaba – zaba, szyja – syja, czapka – capka. With reference to the way of speaking of the uneducated population of individual cities, the term regional Polish language is applied, which differs from the general language in the use of regionalisms. One can notice such regionalisms in the speech of the residents of Poznań, Warsaw, Krakow, along with the cities and towns of Silesia and Eastern Poland. All territorial variations differ from the general language mainly in the use of vocabulary and phonetics (pronunciation), and, to a lesser extent, in the declension of words as well as sentence formation and ways of creating new words (word‐formation). Territorial linguistic variations, however, are becoming less dominant due to the migration of the population and the influence of the media. Lesson plan (Polish)
Temat: Polszczyzna niejedno ma imię. Gwary i dialekty
Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak
Temat lekcji: Polszczyzna niejedno ma imię. Gwary i dialekty.
Grupa docelowa:
Uczniowie klasy III liceum lub technikum.
Podstawa programowa
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
3) określa funkcje języka: poznawczą (kategoryzowanie świata), komunikacyjną (dostosowanie języka do sytuacji komunikacyjnej) oraz społeczną (budowanie wspólnoty regionalnej, środowiskowej, narodowej); ZR
5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej.
Ogólny cel kształcenia
Uczniowie poznają gwary i dialekty występujące na terenie Polski.
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych; kompetencje informatyczne; umiejętność uczenia się.
Cele operacyjne Uczeń:
opowiada o wewnętrznym zróżnicowaniu polszczyzny; wyjaśnia różnice między gwarą, dialektem i odmianą regionalną; wskazuje obszary występowania poszczególnych dialektów.
Metody/techniki kształcenia
podające pogadanka. aktywizujące dyskusja. programowane z użyciem komputera; z użyciem e‐podręcznika. praktyczne ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‐podręcznik; tablica interaktywna, tablety/komputery.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
1. Przed lekcją uczniowie czytają w dostępnych źródłach, co to jest „gwara” oraz „dialekt”. Przygotowują przykłady słów, wyrażeń lub zdań gwarowych z jednego, wybranego przez siebie, regionu.
Faza wstępna
1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu. 2. Określenie zakresu znaczeniowego słów: gwara i dialekt. Uczniowie tworzą definicje tych pojęć na podstawie wiadomości przygotowanych w domu.
Faza realizacyjna 1. Rozmowa o gwarach i dialektach, ich występowaniu i znaczeniu. Jeśli mieszkamy na obszarze, na którym występują gwary lub dialekty, dobrze jest zacząć lekcję od najbliższych uczniom przykładów. Podczas rozmowy warto odwołać się do treści abstraktu. 2. Uczniowie wykonują ćw. 2 w abstrakcie: na mapie Polski umiejscawiają nazwy występujących w danych regionach dialektów. 3. Lektura felietonu Jana Miodka o śląskich i ogólnopolskich homonimach. Uczniowie wypisują z tekstu przykłady wraz z ich znaczeniem, a następnie wykonują ćw. 4. 4. Praca w parach. Uczniowie dobierają się w pary wg przyniesionych przez siebie przykładów. Np. osoba, która wybrała gwarę śląską, dobiera się w parę z osobą, która również wybrała gwarę śląską. Zadaniem uczniów jest stworzenie mini‐słownika wybranej przez siebie gwary lub dialektu. Podczas pracy mogą korzystać z różnych źródeł informacji, w tym z internetu. Po wyznaczonym czasie prezentują wyniki swojej pracy. Wspólnie opracowany słownik można zamieścić na klasowym dysku lub na stronie internetowej szkoły. 5. Ćwiczenie fakultatywne, zależne od dostępności materiałów: ćw. 5 w abstrakcie.
Faza podsumowująca
1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miała się odbyć kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje. 2. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. - Dlaczego na terenie Polski występują różne dialekty? - Jakie cechy ma gwara mazurska? - Wyjaśnij, jakie społeczne znaczenie ma występowanie gwar i dialektów.
Praca domowa
1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka. 2. W podanych zdaniach użyto wyrazów pochodzących z gwary podhalańskiej. Jakie jest ich znaczenie? Odpowiedzi zapisz w zeszycie. Na targowisku gazda sprzedawał oscypki i grule. Wartko podążał na wierch, podziwiając po drodze siklawę i dorodne smreki. Juhas za swoją pracę wolał dostać dudki niż kierpce.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
local language Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: local language
gwara regionalism
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: regionalism
regionalizm dialec sm
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: dialectism
dialektyzm dialect
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: dialect
dialekt
Lesser Polish
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Lesser Polish
małopolski
Greater Polish
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie słówka: Greater Polish
wielkopolski
Silesian
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Silesian
śląski
Masovian
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Masovian
mazowiecki mixed dialects
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: mixed dialects
dialekty mieszane
Kashubian dialect
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Kashubian dialect
dialekt kaszubski territory
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: territory terytorium territorial varia on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: territorial variation
odmiana terytorialna word-forma on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: word‐formation
słowotwórstwo lexis
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: lexis
leksyka rural popula on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: rural population
ludność wiejska migra on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: migration
migracja homonyms
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: homonyms
homonimy
general language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: general language
język ogólnopolski
literary language
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: literary language
język literacki
Teksty i nagrania
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie abstraktu
The many faces of the Polish language. Dialects and local language variations
The Polish language is internally diversified, which means that we can distinguish its numerous variations. The basic variation is the general language, also known as the nationwide or general Polish, which is universal and anybody who speaks Polish should be familiar with. Individual variations can be distinguished with the application of various criteria. The most important criteria for the variations of the Polish language are:
1. Communication channel – written and spoken variation. Each of them can be executed in careful or free variation. 2. Territory – dialects, local and regional language variations. 3. Affiliation to social or professional groups – sociolect, professiolect, slangs (jargon). 4. Functional styles – ways of forming statements depends on the communication situation. They differ mainly in their grammatical features (e.g. sentence formation) and the choice of vocabulary. The main styles are: colloquial, artistic, official and scientific. But other styles can also be identified: journalistic, religious, biblical, rhetorical and popular science. What is more, text styles can be divided into those which are official and unofficial.
The territorial variations of the Polish language are primarily dialects and local languages, meaning the variations of the Polish language characteristic to rural residents. Dialect is the language of the rural population covering a large area of a country – an entire region. Five dialects can be identified in Poland: Greater Polish, Lesser Polish, Masovian, Silesian and Kashubian. There are also such regions in which none of these dialects dominate, e.g. territories in the west and north of Poland recovered after the end of World War II, where new, mixed dialects prevail.
Within one dialect a few local languages can be distinguished. This concept is used to refer to the language of the residents of several or more villages. The linguistic element characteristic of a given dialect and distinguishing it from other dialects is dialectism, and the lexical or grammatical characteristic feature of an individual local language is local dialectism. An example of a dialectism characteristic to Lesser Poland and Masovia, is masourism, namely pronouncing sounds ż, sz, dż, cz as z, s, dz, c e.g. instead of żaba – zaba, szyja – syja, czapka – capka. With reference to the way of speaking of the uneducated population of individual cities, the term regional Polish language is applied, which differs from the general language in the use of regionalisms. One can notice such regionalisms in the speech of the residents of Poznań, Warsaw, Krakow, along with the cities and towns of Silesia and Eastern Poland. All territorial variations differ from the general language mainly in the use of vocabulary and phonetics (pronunciation), and, to a lesser extent, in the declension of words as well as sentence formation and ways of creating new words (word‐formation). Territorial linguistic variations, however, are becoming less dominant due to the migration of the population and the influence of the media.