URBANISTYKA I ARCHITEKTURA FIRMA “PROJEKT”

Zał ącznik nr 1 do Uchwały Nr XXXII/184/2013 Rady Miejskiej w Jutrosinie z dnia 30 pa ździernika 2013r.

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY

- tekst ujednolicony - uwzgl ędniaj ący zmiany wprowadzone w 2013r.

64-100 Leszno ul. Sułkowskiego 26/6 tel./fax. (65) 529 98 50 www.pierozynska.pl [email protected] Zmiana Studium 2013r. tre ść zmiany – kolor fioletowy druku

1. PODSTAWA FORMALNO-PRAWNA:

1.1. Uchwała Nr XVIII/126/2012 Rady Miejskiej w Jutrosinie z dnia 27 czerwca 2012 roku w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą; 1.2. Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2012r., poz. 647 ze zmianami); 1.3. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233); 1.4. Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 roku o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008r. Nr. 199, poz. 1227 ze zmianami).

2. ZAKRES I PRZEDMIOT OPRACOWANIA:

Przedmiotem opracowania jest wprowadzenie do studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą w obr ębach wsi: Płaczkowo, Bartoszewice, Rogo żewo, , Gr ąbkowo, Domaradzice, Śląskowo i . Granice obszarów zmiany naniesiono na rysunku zmiany studium, w skali 1 : 20 000 stanowi ącym zał ącznik Nr 2 do uchwały.

Rozwi ązania zmiany studium maj ą na celu dalszy rozwój przestrzenny i gospodarczy miasta i gminy Jutrosin w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju i ładu przestrzennego, w poszanowaniu dziedzictwa kulturowego i walorów środowiska naturalnego. Przyj ęte rozwi ązania w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowych przyczyni ą si ę do wzrostu udziału energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym. Nast ąpi równie ż wzrost dochodów gminy spowodowany wzrostem podatków oraz wzrost dochodów mieszka ńców czerpanych z tytułu dzier żaw gruntów. Wprowadzenie źródeł energii odnawialnej w Jutrosin jest zgodne z zało żeniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego oraz przyj ętymi przez Rzeczpospolit ą Polsk ą dokumentami Unii Europejskiej. Zmiana studium umo żliwi dalszy rozwój Gminy oraz przyczyni si ę do zwi ększenia liczby miejsc pracy.

Niniejsza zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin jest uzupełnieniem jego zapisów o pojedyncze ustalenia, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Pozostałe uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego uznaje si ę za aktualne i obowi ązuj ące.

2 SPIS TRE ŚCI A. POŁO ŻENIE I POZYCJA GMINY 6 B. CELE I KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JUTROSIN 6

C.

C. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE...... 9

1. WST ĘP...... 9 2. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO...... 11 3. PRZYRODNICZE UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE...... 24 2.1. Powi ązania hydrograficzne...... 24 4. OCENA STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA ...... 27 5. PODSUMOWANIE...... 31 JUTROSIN...... 38 PŁACZKOWO...... 38 STARY SIELEC...... 38 1. ...... 40 2. GR ĄBKOWO...... 40 3. JUTROSIN...... 40 4. STARY SIELEC ...... 40 5. PŁACZKOWO...... 41 BARTOSZEWICE...... 42 DOMARADZICE...... 42 DUBIN...... 42 JUTROSIN...... 42 NADSTAWEM...... 42 OSTOJE...... 42 PŁACZKOWO...... 42 ROGO ŻEWO...... 42 STASIN...... 43 SZKARADOWO...... 43 ŚLĄSKOWO...... 43 ZABOROWO...... 43

DUBIN...... 43

JUTROSIN...... 43

STARY SIELEC...... 44 DUBIN...... 45

3 JANOWO...... 45 JEZIORA...... 45 JUTROSIN...... 45 ROGO ŻEWO...... 45 STARY SIELEC...... 45 SZKARADOWO...... 45 ŚLĄSKOWO...... 45 3. Przyrodnicza struktura funkcjonalno - przestrzenna oraz zasady . .64 gospodarowania w wydzielonych strefach...... 64 4. Ocena mo żliwo ści rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek ...... 67 osadniczych...... 67 2. Struktura osiedle ńcza gminy...... 72 3. Mieszkalnictwo...... 72 4. Rynek pracy i rozwój gospodarczy obszaru...... 73 5. Infrastruktura społeczna...... 74 4. Handel...... 75 6. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą...... 87 6.1.3. W OBSZARACH OKRE ŚLONYCH NA RYSUNKU STUDIUM GMINY, USTALA SI Ę MO ŻLIWO ŚĆ LOKALIZACJI PARKÓW SIŁOWNI WIATROWYCH, JAKO ALTERNATYWNEGO ŹRÓDŁA ENERGII WRAZ Z NIEZB ĘDN Ą TOWARZYSZ ĄCĄ INFRASTRUKTUR Ą TECHNICZN Ą I NIEZB ĘDNYM UKŁADEM DROGOWYM...... 87

PARKI B ĘDĄ SI Ę SKŁADAŁY Z POJEDYNCZYCH SIŁOWNI WIATROWYCH. DO PRZESYŁU ENERGII ZOSTAN Ą WYBUDOWANE LINIE ELEKTROENERGETYCZNE ORAZ STACJE TRANSFORMATOROWE UMO ŻLIWIAJ ĄCE POŁ ĄCZENIE Z KRAJOW Ą SIECI Ą ENERGETYCZN Ą. NA TERENACH OBJ ĘTYCH ZMIAN Ą STUDIUM DOPUSZCZA SI Ę PRZEBUDOW Ę DRÓG I ISTNIEJ ĄCEJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ DLA POTRZEB ELEKTROWNI WIATROWYCH...... 87 D. POLITYKA PRZESTRZENNA GMINY JUTROSIN...... Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania 35 przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów I. DZIEDZICTWO KULTUROWE 35 1. Ogólne zalecenia konserwatorskie 35 2. Ustalenia konserwatorskie dla obiektów i obszarów obj ętych oraz proponowanych do obj ęcia ochron ą 36 3. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

4 Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej 59 II. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 59 1. Cele rozwoju gminy 59 2. Proponowane kierunki rozwoju 60 2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu 60 Szczególne formy ochrony przyrody Tworzenie systemu lokalnych powi ąza ń przyrodniczych sprzyjaj ących zachowaniu równowagi ekologicznej w środowisku61 2.2. Zabezpieczenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w odpowiedniej ilo ści i dobrej jako ści 62 2.3. Eliminowanie czynników mog ących wpływa ć na pogorszenie stanu czysto ści powietrza atmosferycznego 63 2.4. Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej 64 2.5. Przywrócenie pierwotnych walorów obszarom zdegradowanym, Zapobieganie degradacji. 64 2.6. Ochrona przed skutkami powodzi 64 3. Przyrodnicza struktura funkcjonalno przestrzenna oraz zasady gospodarowania w wydzielonych strefach 65 4. Ocena mo żliwo ści rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek osadniczych 67 5.5.5. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą Zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk 68 III. ROLNICZA PRZESTRZE Ń PRODUKCYJNA 69 Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą Kierunki i zasady kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej 71 IV. ROZWÓJ SPOŁECZNO – GOSPODARCZY 71 1. Demografia 71 2. Struktura osiedle ńcza gminy 72 3. Mieszkalnictwo 72 4. Rynek pracy i rozwój gospodarczy obszaru 73 5. Infrastruktura społeczna 74

V. KOMUNIKACJA 75 1. Cele 75 2. Kierunki i polityka rozwoju 77 2.1. Droga krajowa 78

5 2.2. Drogi powiatowe 79 2.3. Drogi gminne 81 2.4. Ograniczenie uci ąż liwo ści komunikacji dla otoczenia 81 2.5. Komunikacja zbiorowa 82 2.6. Priorytety 83 2.7. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą - komunikacja (aktualizacja) 83 VI. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 83 1. Zaopatrzenie w wod ę 84 2. Gospodarka ściekowa 85 3. Gospodarka odpadami 86 4. Elektroenergetyka 86 5. Gazownictwo 87 6. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą 87 6.1. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – zaopatrzenie w wod ę 87 6.2.Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – elektroenergetyka, energia odnawialna 87 6.3.Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – gazownictwo 88 VII. GOSPODARKA TERENAMI 89 1. Tereny predysponowane do przeznaczenia pod zabudow ę zagrodow ą, mieszkalno – usługowo – produkcyjn ą i turystyczno- wypoczynkow ą 89 2. Obowi ązki w zakresie sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 93 3. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania 94 przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą Obszary, dla których zamierza sporz ądzi ć miejscowe plany 4. Obszary niezb ędne do realizacji ponadlokalnych celów publicznych 94 VIII. GŁÓWNE CELE STRATEGICZNE 94 1. Środowisko kulturowe 95 2. Środowisko przyrodnicze 95 3. Rolnicza przestrze ń produkcyjna 96 4. Rozwój społeczno-gospodarczy 96 5. Komunikacja 97 6. Infrastruktura techniczna 98 7. Gospodarka terenami 98 IX. SYNTEZA USTALE Ń ZMIANY STUDIUM ORAZ UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń 99

6 A. POŁO ŻENIE I POZYCJA GMINY

Gmina Jutrosin poło żona jest w południowej cz ęś ci województwa wielkopolskiego, na wschodnim obrze żu powiatu rawickiego. Południowa granica gminy jest równocze śnie granic ą pomi ędzy województwem wielkopolskim a dolno śląskim. Zajmuje powierzchni ę 114,9 km 2 , z tego 1,6 km 2 to teren miasta Jutrosina. Pod wzgl ędem zajmowanego obszaru nale ży do gmin średnich. Przewa żaj ącą wi ększo ść gminy ( 80 % ) stanowi ą u żytki, lasy zajmuj ą tylko 14,4 % i poło żone s ą głównie we wschodniej cz ęś ci gminy. Lesisto ść obszaru nale ży do mniejszych w regionie leszczy ńskim. Charakterystycznym elementem rze źby terenu jest przebiegaj ąca przez obszar gminy szeroka dolina Orli, oraz ł ącz ąca si ę z ni ą dolina Rd ęcy.

System osadniczy gminy tworzy miasto Jutrosin, stanowi ące centrum obsługi ludno ści, oraz 19 wsi sołeckich, 6 przysiółków i 2 le śniczówki. W stanie istniej ącym ( rok 1998 ) gmin ę zamieszkuje 7130 osób, z tego 1807 osób ( 25,3 % ) To mieszka ńcy miasta. Zaludnienie obszaru jest średnie; na 1 km 2 przypadaj ą 62 osoby; średnio : - w powiecie rawickim – 108 osób, - w regionie - 88 osób.

Miasto Jutrosin poło żone jest nad rzek ą Orl ą i jej dopływami Borownic ą i Rd ęcą. Stanowi on obecnie o środek handlowy, usługowy i kulturalny gminy. Jutrosin otrzymał prawa miejskie w 1472 roku, jednak dopiero w XVII wieku zacz ął si ę dynamicznie rozwija ć. W 1898 r. otrzymał poł ączenie kolejowe z Rawiczem i Kobylinem.

Obecnie podstawow ą funkcj ą gminy jest rolnictwo. Prowadzi si ę tu bardzo intensywn ą produkcj ę roln ą w oparciu o dobre gleby.

B. CELE I KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JUTROSIN

Rozpoznane, w trakcie sporz ądzania studium, uwarunkowania rozwoju przestrzennego dotyczyły nast ępuj ących elementów:

• Dotychczasowego zagospodarowania i u żytkowania terenów • Uzbrojenia w urz ądzenia infrastruktury technicznej

7 • Stanu funkcjonowania środowiska przyrodniczego • Walorów dziedzictwa kulturowego • Wyposa żenia w infrastruktur ę społeczn ą • Rolnictwa w aspekcie warunków przyrodniczych jego rozwoju oraz funkcjonowania • Przeznaczenia terenów zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi planami zagospodarowania przestrzennego • Zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych • Trendów rozwoju demograficznego

Na podstawie wskazanych wy żej uwarunkowa ń okre ślono nast ępuj ące cele rozwoju:

• Racjonalne korzystanie z zasobów środowiska przyrodniczego, przyjmuj ąc jako naczeln ą zasad ę - ekorozwój

• Stworzenie warunków do realizacji inicjatyw gospodarczych mieszka ńców (działalno ści produkcyjnej, handlowej i usługowej)

• Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej jako bazy produkcji zdrowej żywno ści

• Podniesienie jako ści życia mieszka ńców poprzez popraw ę wyposa żenia poszczególnych miejscowo ści i całej gminy w obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej i społecznej.

• Zwi ększenie powierzchni zalesionych, zadrzewionych i zakrzewionych, w tym jako elementu kształtowania krajobrazu

• Stworzenie podstaw do rozwoju turystyki poprzez wykorzystanie lokalnych tradycji i wyst ępuj ących walorów przyrodniczych i kulturowych

• Poprawa układu komunikacyjnego poprzez podniesienie parametrów dróg oraz wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza ścisł ą zabudow ę • Ochrona środowiska kulturowego jako elementu dziedzictwa narodowego i to żsamo ści lokalnej

8 • Utrzymanie ładu przestrzennego w procesie zabudowy i zagospodarowania terenu

Realizacja zało żonych celów pozwoli na popraw ę jako ści życia mieszka ńców. Proponowane kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy uwzgl ę- dniaj ą zarówno te uwarunkowania, które przes ądzaj ą o sposobie zagospoda- rowania terenu gminy, jak i te, które ograniczaj ą swobod ę w dysponowaniu przestrzeni ą. Ograniczenia w dysponowaniu przestrzeni ą wynikaj ą przede wszystkim z obowi ązku respektowania istniej ących przepisów.

C. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE

1. WST ĘP

Podstawowym celem ka żdej gminy jest osi ągni ęcie stabilnego rozwoju, w którym byłoby zapewnione zaspokojenie bie żą cych potrzeb mieszka ńców, warunki umo żliwiaj ące wzrost poziomu życia, oraz zaspokojenie przyszłych potrzeb nast ępnych pokole ń. W bardziej szczegółowym uj ęciu cel ten oznacza:

• racjonaln ą gospodark ę przestrzeni ą, wod ą, surowcami, energi ą, • podejmowanie i promowanie proekologicznych kierunków rozwojowych, • zapewnienie okre ślonej jako ści powietrza, wód, zieleni, powierzchni ziemi, • zachowanie warto ści przyrodniczych poprzez przestrzenne formy ochrony oraz gatunkow ą ochron ę ro ślin i zwierz ąt.

Cel ten osi ągn ąć mo żna poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki przestrzennej, w ramach której przeznaczanie terenów dla okre ślonych działalno ści oraz zasady ich zagospodarowania oparte b ędą - w my śl zapisu art.1 ust.1 Ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym - na zasadach rozwoju zrównowa żonego (ekorozwoju). Podstawowym kryterium koncepcji ekorozwoju jest wdro żenie proekologicznego procesu rozwoju, który zapewnia ochron ę potencjałów przyrodniczych, prowadzi do osi ągni ęcia ró żnorodno ści biologicznej i równowagi ekologicznej poprzez utrzymanie zrównowa żonych relacji mi ędzy przestrzeni ą zurbanizowan ą i przyrodnicz ą w aspekcie strukturalno -

9 funkcjonalnym. Oznacza to, że opracowywanie uwarunkowa ń przyrodniczych musi by ć integralnie zwi ązane z innymi uwarunkowaniami rozwoju, wynikaj ącymi mi ędzy innymi z istniej ącego zagospodarowania, u żytkowania ziemi, problemów społecznych i gospodarczych. Dla zachowania bowiem zasobów i walorów przyrodniczych konieczna jest ścisła integracja działa ń ochronnych z działaniami gospodarczymi i społecznymi. Zakres merytoryczny prac nad uwarunkowaniami przyrodniczymi jest zdeterminowany przez kilka obiektywnie wyst ępuj ących czynników, do których mi ędzy innymi zalicza si ę: • przepisy prawne dotycz ące ochrony i kształtowania środowiska, które okre ślaj ą zakres dopuszczalnych ingerencji człowieka w środowisko, a tym samym narzucaj ą okre ślone jego oceny pod k ątem planowania przestrzennego, • zapis ustawy art.6 pkt. 4 i 5 o zagospodarowaniu przestrzennym, który okre śla w jakim zakresie nale ży w Studium uwzgl ędni ć uwarunkowania przyrodnicze, • stan danych o środowisku przyrodniczym gminy.

Okre ślenie uwarunkowa ń dla funkcjonowania przyrody oznacza rozpoznanie i ocen ę elementów środowiska oraz zagro żeń z pozycji jego składników biotycznych, w tym równie ż człowieka, natomiast okre ślenie uwarunkowa ń przyrodniczych dla zagospodarowania przestrzennego stanowi ofert ę środowiska dla rozwoju ró żnych funkcji z uwzgl ędnieniem stosownych ogranicze ń. Punktem wyj ścia do opracowania przyrodniczych uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest diagnoza przedstawiona w formie opisowej i graficznej. Zagadnienia obj ęte diagnoz ą to: • Obiektywna charakterystyka, analiza i ocena środowiska przyrodniczego w zakresie: przyrodniczych powi ąza ń z otoczeniem, obszarów i obiektów chronionych na podstawie przepisów szczególnych, lokalnych zasobów środowiska oraz rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zagro żeń oraz warunków fizjograficznych ograniczaj ących rozwój przestrzenny. • Charakterystyka funkcjonowania środowiska przyrodniczego polegaj ącego na wzajemnych zwi ązkach i oddziaływaniach jakie zachodz ą pomi ędzy poszczególnymi ekosystemami. • Okre ślenie uwarunkowa ń przyrodniczych rozwoju gminy poprzez konfrontacj ę warunków przyrodniczych, które sprzyjaj ą i stwarzaj ą

10 mo żliwo ści rozwoju ró żnych funkcji z warunkami, które utrudniaj ą ten rozwój. Warunki sprzyjaj ące i stwarzaj ące mo żliwo ści rozwoju gminy, a w tym okre ślonych funkcji (działalno ści) to: u żyteczno ść elementów i cech fizjograficznych oraz zasobów i walorów środowiska dla tej działalno ści, natomiast warunki ograniczaj ące i utrudniaj ące mo żliwo ści rozwoju gminy to przede wszystkim wymagania w zakresie ochrony okre ślonych obszarów, obiektów, zasobów i walorów środowiska przyrodniczego, a tak że wyst ępowanie cech fizjograficznych takich jak np. tereny zalewowe, podmokłe itp. Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju okre ślonych funkcji maj ą charakter uwarunkowa ń przestrzenno - jako ściowych, co oznacza wskazanie w gminie obszarów wykluczonych z zagospodarowania przestrzennego oraz dopuszczonych do zagospodarowania dla poszczególnych funkcji, ale na okre ślonych warunkach, które zabezpiecz ą środowisko przed niekorzystnymi zmianami.

2. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1.1. Poło żenie i rze źba terenu le ży w południowo - zachodniej cz ęś ci Województwa Wielkopolskiego w Powiecie . Graniczy z gminami: Pakosław, Miejska Górka, Kobylin, Zduny (Wojewódzywo Wielkopolskie), oraz Milicz i Cieszków (Województwo Dolno śląskie). Wg regionalizacji fizyczno – geograficznej J. Kondrackiego teren gminy Jutrosin le ży w podprowincji zwanej Nizinami Środkowopolskimi, w obr ębie makroregionu o nazwie Nizina Południowowielkopolska . Obszar gminy Jutrosin jest terenem morfologicznie do ść zró żnicowanym. Deniwelacje miejscami przekraczaj ą 30 m. Najwy żej poło żony punkt ( 128 m n.p.m.) znajduje si ę w północno - wschodniej cz ęś ci gminy, w okolicy Gr ąbkowa; punkt poło żony najni żej (94 m n.p.m.) znajduje si ę w dolinie Orli na zachód od Szkaradowa. W ukształtowaniu powierzchni najogólniej mo żna wyró żni ć dwie formy morfologiczne: wysoczyzn ę morenow ą i równiny terasowe doliny Orli. Obszary wysoczyznowe to: wysoczyzna morenowa w północno - zachodniej cz ęś ci gminy i wysoczyzna morenowa falista w cz ęś ci centralnej. Dominuj ącym elementem rze źby jest szeroka dolina Orli o przebiegu południkowym. Na północy ł ączy si ę ona z dolin ą Rd ęcy. W dolinie mo żna wyró żni ć teras ę zalewow ą poło żon ą poni żej 100 m n.p.m. oraz teras ę

11 nadzalewow ą nisk ą (100 - 105 m n.p.m.) i wysok ą (105 - 118 m n.p.m.). Przy wschodniej granicy gminy obszar obni ża si ę przechodz ąc w podmokłe tereny.

1.2. Budowa geologiczna i surowce mineralne 1.2.1. Ogólny zarys budowy geologicznej

Obszar gminy poło żony jest na Monoklinie Przedsudeckiej. Podło że zbudowane jest z osadów paleozoicznych (karbo ńskich i permskich), oraz mezozoicznych, przykrytych utworami trzecirz ędowymi (oligoce ńskimi, mioce ńskimi i plioce ńskimi). Utwory oligoce ńskie wyst ępuj ą w postaci piasków drobnoziarnistych, mułków i iłów. Utwory mioce ńskie tworz ą iły i mułki z wkładkami w ęgla brunatnego, oraz piaski i piaskowce. Osady plioce ńskie tworz ące całkowit ą powierzchni ę podczwartorz ędow ą wyst ępuj ą głównie w postaci iłów pozna ńskich o mi ąż szo ściach dochodz ących do 100 m. Utwory czwartorz ędowe to osady plejstoce ńskie zlodowacenia środkowopolskiego i północnopolskiego, oraz holoce ńskie.

1.2.1.1. Osady plejstoce ńskie • Piaski, żwiry, głazy lodowcowe zlodowacenia środkowopolskiego tworz ą ci ągły pas mi ędzy Jutrosinem a Jeziorami. Wyst ępuj ą ponadto w postaci du żych płatów w północnej cz ęś ci gminy mi ędzy miejscowo ściami: Gr ąbkowo, Płaczkowo, Rogo żewo i Sielec Stary. Maksymalne mi ąż szo ści tych osadów wynosz ą 20m.

• Piaski, żwiry, mułki, mady rzeczne terasu akumulacyjnego nadzalewowego zlodowacenia północnopolskiego zwi ązane z dolinami Orli i Rd ęcy.

• Piaski wydmowe, które tworzyły si ę u schyłku plejstocenu i w holocenie wyst ępuj ą w północno - wschodniej cz ęś ci gminy w rejonie jezior i Janowa. Wydmy zbudowane są z materiału kwarcowego drobno i średnioziarnistego. Ich wysoko ść dochodzi do 20 m.

• Iły, mułki i piaski zastoiskowe zlodowacenia środkowopolskiego wyst ępuj ą pomi ędzy glinami zwałowymi. Na powierzchni wyst ępuj ą tylko w cz ęś ci północnej mi ędzy Sielcem Starym a Rogo żewem.

12 • Glina zwałowa zlodowacenia środkowopolskiego pokrywa du że powierzchnie w cz ęś ci zachodniej i centralnej cz ęś ci gminy. Najwi ększa mi ąż szo ść tych utworów wynosi 40 m. 1.2.1.2. Osady holoce ńskie

• Piaski, żwiry, mułki rzeczne wyst ępuj ą wzdłu ż cieków na całym obszarze. Maksymalne ich mi ąż szo ści nie przekraczaj ą 12 m.

• Namuły wyst ępuj ą w zagł ębieniach bezodpływowych lub cz ęś ciach dolin na południu gminy.

• Torfy ci ągn ą si ę wzdłu ż wschodnich granic gminy na południe od Janowa i Jezior.

1.2.2. Charakterystyka bazy surowcowej

Jedynym surowcem wyst ępuj ącym na terenie gminy Jutrosin jest kruszywo naturalne. Od dawna prowadzona jest eksploatacja złó ż poło żonych na południe od Jutrosina. W przewa żaj ącej cz ęś ci wydobywa si ę piaski z nielicznymi wkładkami żwiru. Do tej pory na terenie gminy udokumentowano 17 złó ż kruszywa naturalnego.

L.p Nazwa zło ża Zasoby Stan formalno - prawny tys. ton Obszar górniczy i koncesja 1 Jutrosin 677,0 wa żna do 21.08.2002 22 Rozliczenie zasobów zło ża Nad Stawem II 30,0 33 - Zło że wyeksploatawane Nad Stawem III 44 Obszar górniczy i koncesja Nad Stawem III 59,5 wa żna do31.12.2003 55 - Zasoby rozliczone Jutrosin WSBW 66 Koncesja na eksploatacj ę wa żna Sielec Nowy 22,0 do1.01.1996

13 77 Obszar górniczy i koncesja na Sielec Nowy II 18,0 eksploatacje wa żna do 31,12.2005 88 Wyeksploatowane – brak Jutrosin II 1025,0 rozliczenia zasobów 99 Obszar górniczy i koncesja Jutrosin II - cz. zachodnia 262,3 wa żna do 31.12.2017 110 Obszar górniczy i koncesja Jutrosin II - Pole I 36,2 wa żna do 31.01.1999 111 Obszar górniczy i koncesja Nad Stawem VI 92,0 wa żna do 31.12.2013 112 Obszar górniczy i koncesja Nad Stawem V 85,0 wa żna do 31.12.2007 113 Obszar górniczy i koncesja Nad Stawem IV 103,7 wa żna do 31.12.2007 114 Koncesja na eksploatacje wa żna Zmysłowo 31,0 do 31.01.1998 115 Rozliczenie zasobów Nad Stawem I 31,5 116 Rozliczenie zasobów(1994) Nad Stawem 117 Karta rejestracyjna – rozliczenie Jutrosin I 324,0 w Operacie ewidencyjnym (1993)

Źródło: Aktualizacja inwentaryzacji w układzie administracyjnym złó ż surowców mineralnych z uwzgl ędnieniem elementów ochrony środowiska dla 17 gmin województwa leszczy ńskiego – Gmina Jutrosin. Wrocław, pa ździernik 1998 r.

Zasoby bilansowe kruszywa naturalnego gminy Jutrosin w kat C 1 wg stanu na koniec 1997 wynosiły 1 645 tys. ton, a roczne wydobycie około 64 tys. ton. Zasoby te przy dotychczasowym wydobyciu wystarcz ą na 25 lat. Mo żliwo ści poszerzenia bazy zasobowej wi ążą si ę z rejonem Jutrosina, gdzie wyznaczono obszar perspektywiczny o powierzchni ca 25 ha.

1.3. Warunki wodne 1.3.1. Wody powierzchniowe

1.3.1.1. Ogólna charakterystyka

14 Sie ć rzeczna w du żym stopniu pokrywa si ę z morfologi ą. Północna cz ęść gminy, wy ższa i bardziej urozmaicona ma ubo ższ ą sie ć hydrograficzn ą. Cz ęść środkowa i południowa jest o wiele bogatsza w cieki powierzchniowe. Głównym ciekiem odwadniaj ącym jest rzeka Orla - prawobrze żny dopływ Baryczy. Swój pocz ątek bierze pod Now ą Wsi ą w rejonie Ko źmina, a do Baryczy wpada w rejonie W ąsosza. Ogólna jej długo ść wynosi 94,9 km (na terenie gminy 10,8 km), a powierzchnia zlewni 1546,5 km 2. Zlewnia jest wydłu żona i rozci ąga si ę od północnego wschodu na południowy zachód. Górna jej cz ęść poło żona w obr ębie Wysoczyzny Kaliskiej, zbudowanej głównie z glin zwałowych, ze wzgl ędu na urozmaicon ą rze źbę oraz du że spadki poprzeczne ma charakter rzeki podgórskiej; środkowa i dolna uwagi na mniejsze spadki oraz niewielkie urozmaicenie powierzchni terenu ma charakter nizinny. Lasy zajmuj ą 15 % powierzchni zlewni. Trwałe u żytki zielone wyst ępuj ą głównie w cz ęś ci dolinnej cieków i zajmuj ą obszar ca 17,6 tys. ha, co stanowi 17,3 % ogólnej powierzchni zlewni. Dopływami Orli na terenie gminy s ą: Rd ęca – prawobrze żny dopływ Orli, wypływaj ący z terenu gminy Ko źmin (powierzchnia jej zlewni liczy 183,5 km 2 a całkowita długo ść ca 30 km, z czego w obr ębie gminy znajduje si ę odcinek uj ściowy licz ący 3,6 km), Orla Leniwa (jej całkowita długo ść wynosi 7,5 km -na terenie gminy 3,1 km), Borownica, Żydowski Bród i Rów Graniczny. Wszystkie cieki na terenie gminy Jutrosin maj ą charakter nizinny o małych spadkach i równocze śnie małej retencji. Rzeki polskie charakteryzuje śnie żno – deszczowy ustrój zasilania, z dwoma wysokimi stanami wody w ci ągu roku: zasilanie śnie żne powoduj ące wysokie stany wód na wiosn ę i zasilanie deszczowe zwi ązane z letnim maksimum opadowym przypadaj ącym na koniec czerwca lub drug ą połow ę lipca. Najni ższe stany wód tzw. ni żówki przypadaj ą głównie na okres jesienny. Pojawiaj ą si ę w skutek długotrwałego braku opadów atmosferycznych. Rzeki zasilane s ą wówczas poprzez wody podziemne. Na terenie gminy Jutrosin obszary znajduj ące si ę w s ąsiedztwie głównych cieków (głównie ł ąki) s ą okresowo zalewane.

1.3.1.2. Stan czysto ści wód powierzchniowych

Na terenie gminy Jutrosin badaniami obj ęte s ą cieki: Orla, Borownica i Rd ęca. Orla - W 1996 r. prowadzono badania wód Orli w 3 punktach pomiarowych: Baszków, Jutrosin i Wydawy. Badania wykazywały ponadnormatywne zanieczyszczenia wód we wszystkich grupach wska źników fizykochemicznych (poza zasoleniem) oraz zanieczyszczenie

15 bakteriologiczne. W roku 1997 badania prowadzone na odcinku źródłowym a ż do granic byłego województwa leszczy ńskiego przez WIO Ś w Kaliszu (punkty pomiarowe w Baszkowie i Le śniczówce Lila) dały podobne wyniki. Jedynie zawarto ści zawiesin były ni ższe ni ż w dolnym biegu rzeki. Na podstawie wyników uzyskanych w roku 1999 mo żna stwierdzi ć, że stan czysto ści wód Orli nie uległ zmianie. Planowany dla Orli stan czysto ści wód powinien odpowiada ć II klasie. Borownica - Prowadzone w 1990 r. badania stan czysto ści wód tego cieku nie odpowiadał normom. Na podstawie wyników bada ń uzyskanych w 1999 roku mo żna stwierdzi ć, że stan czysto ści wód Borownicy na odcinku uj ściowym w miejscowo ści Jutrosin pod wzgl ędem fizykochemicznym odpowiada klasie II/III, natomiast wody s ą zanieczyszczone bakteriologicznie. Planowany dla Borownicy stan czysto ści wód powinien odpowiada ć I klasie. Rd ęca - Na podstawie wyników bada ń uzyskanych w 1999 r. mo żna stwierdzi ć, że jako ść wód Rd ęcy badanej w miejscowo ści Kromolice nie odpowiada normom fizykochemicznym (poza zasoleniem) i bakteriologicznym.

Wszystkie badane cieki wpływaj ąc na teren gminy Jutrosin prowadz ą wody pozaklasowe. Składaj ą si ę na to zanieczyszczenia z całych zlewni. Głównymi źródłami zanieczyszcze ń s ą: • Ścieki komunalne – wszystkie miejscowo ści w gminie s ą zwodoci ągowane, natomiast w żadnej nie ma kanalizacji sanitarnej. Ścieki gromadzone s ą w szambach i wywo żone na wylewisko w Zmysłowie. Wg informacji uzyskanej z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu – Oddziału Zamiejscowego w Lesznie, ścieki z posesji odprowadzane s ą równie ż do kanalizacji deszczowej. Spo śród zakładów działaj ących na terenie gminy w żadnym nie ma urz ądze ń do oczyszczania ścieków. • Zanieczyszczenia obszarowe (spływy z pól) spowodowane intensywnym nawo żeniem gleb i stosowaniem środków ochrony ro ślin.

1.3.2. Wody podziemne

Wszystkie uj ęcia wód podziemnych na terenie gminy Jutrosin nale żą do czwartorz ędowych. Ich charakterystyk ę zawiera poni ższa tabela.

16 Lokalizacja studni Zatwierdzone Nazwa uj ęcia Wydajno ść (nr wg studni zasoby 3 dokumentacji 3 m /h hydrogeologicznej m /h w kat. B) Rogo żewo (1) 64,6 Rogo żewo 64,6 Rogo żewo (2) 64,6 Sielec Stary (4) 65,0 Sielec Stary 65,0 Sielec Stary (5) 65,0 Jutrosin 5,5 5,5 Jutrosin 19,0 19,0 Jutrosin 7,8 7,8 (IV) 40,0 80,0 Szymonki (I) 40,0 Jutrosin – Dubin - Szkaradowo Dubin (II) 60,0 220,0 60,0 Dubin 60,0 Szkaradowo (VI) 54,0 Szkaradowo (11) 25,0 80,0 Szkaradowo (10) 44,0

Źródło: Dokumentacje hydrogeologiczne w kat. B

Wszystkie wymienione uj ęcia (z wyj ątkiem Rogo żewa) obj ęto szczegółowymi badaniami na etapie dokumentowania zasobów wód podziemnych obszaru zasobowego Jutrosin – Dubin – Szkaradowo, w zwi ązku z czym obszar ten nale ży do dobrze rozpoznanych pod wzgl ędem hydrogeologicznym. W jego obr ębie stwierdzono wyst ępowanie dwóch czwartorz ędowych warstw wodono śnych. Pierwsza, górna warstwa wyst ępuje prawie na całym obszarze zasobowym. Tworz ą j ą osady fluwioglacjalne zlodowacenia środkowopolskiego. Warstwa ta zasilana jest głównie na drodze bezpo średniej infiltracji i retencji wód powierzchniowych. Na jej bazie funkcjonuj ą studnie wiercone w Jutrosinie oraz wszystkie studnie kopane. Drug ą, doln ą warstw ę wodono śną tworz ą osady interglacjału wielkiego oraz utwory fluwioglacjalne zlodowacenia południowopolskiego. Jest ona oddzielona od warstwy górnej słaboprzepuszczalnymi utworami mułkowo –

17 gliniastymi, a w niektórych miejscach pozostaje z ni ą w kontakcie hydraulicznym. Górna warstwa wodono śna jest zanieczyszczona azotanami, siarczanami, zwi ązkami żelaza oraz cechuje si ę nadmiern ą twardo ści ą. Wody doliny kopalnej s ą dobrej jako ści i zawieraj ą niekiedy ponadnormatywne ilo ści zwi ązków żelaza. Zagro żenia dla wód gł ębszej warstwy (doliny kopalnej) mog ą by ć dwojakiego rodzaju: • zagro żenia o charakterze przestrzennym (spływy z pól uprawnych), • zagro żenia o charakterze punktowym - obej ścia gospodarskie i domowe (gnojowniki, szamba, śmietniki), wyrobiska po żwirowe, wysypisko i wylewisko w Zmysłowie. Wody doliny kopalnej były badane w ramach sieci monitoringu regionalnego na uj ęciu komunalnym w Szymonkach. Badania te wykazały, że są to wody najwy ższej i wysokiej jako ści( klasy Ia i Ib), naturalne oraz słabo zanieczyszczone antropogenicznie, nadaj ące si ę do picia bez uzdatniania. Mimo pozytywnych wyników bada ń nale ży mie ć na uwadze, że zanieczyszczone wody górnej warstwy wodono śnej stanowi ą zagro żenie dla wód doliny kopalnej.

1.4. Klimat 1.4.1. Ogólna charakterystyka

Według regionalizacji klimatycznej W. Okołowicza gmina Jutrosin le ży w obr ębie regionu śląsko-wielkopolskiego, reprezentuj ącego obszar przewagi wpływów oceanicznych. Amplitudy temperatur s ą mniejsze ni ż w Polsce wiosna wczesna i ciepła, długie lato, zima łagodna i krótka. Średnia miesi ęczna temperatura powietrza wynosi ca 8,0-8,2 o C, średnia najcieplejszego miesi ąca (lipca) od 17 oC do 18,1 oC, a średnia temperatura stycznia od -3do -2,8 C o. Wilgotno ść wzgl ędna powietrza kształtuje si ę podobnie jak na obszarze całego kraju; warto ści najwy ższe notuje si ę w okresie od pa ździernika do stycznia (84-88%), minimum przypada na czerwiec i lipiec (72-74%). Je śli chodzi o zachmurzenie, to najwy ższe warto ści notuje si ę równie ż w okresie jesienno – zimowym a najni ższe we wrze śniu i czerwcu. Opady kształtuj ą si ę nieco poni żej średniej krajowej. Maksimum przypada w maju i sierpniu, a najni ższe sumy przypadaj ą na miesi ące zimowe (stycze ń). Podobnie jak na terenie całego kraju przewa żaj ą wiatry zachodnie. Udział wiatru z sektora zachodniego (NW-SW) wynosi ca 50 %. Najrzadziej wyst ępuj ą wiatry północne i północno – wschodnie (poni żej 15%).

18 Pr ędko ści wiatrów s ą zró żnicowane, najwi ększe charakteryzuj ą wiatry zachodnie, najmniejsze wiatry południowo – wschodnie i wschodnie.

N

W E

Ró ża wiatrów Stacja Meteorologiczna Leszno - Strzy żewice S

1.4.2. Warunki klimatu lokalnego

Na charakter klimatu lokalnego wpływa mi ędzy innymi rze źba terenu, sposób jego u żytkowana, obecno ść wód, charakter szaty ro ślinnej. Obszary wysoczyznowe charakteryzuj ą si ę wyrównanymi warunkami termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, mał ą wilgotno ści ą i korzystn ą wymian ą powietrza. Sa zatem korzystne zarówno dla u żytkowania rolniczego jak i dla osadnictwa. Tereny zalesione charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi i wilgotno ściowymi o zmniejszonych dobowych wahaniach, nieco gorszymi warunkami solarnymi z uwagi na zacienienie. S ą to jednak tereny o powietrzu wzbogaconym w tlen, ozon, olejki eteryczne podnosz ące komfort bioklimatyczny. Obni żenia dolinne s ą miejscami gromadzenia i przemieszczania si ę mas chłodnego powietrza, charakteryzuj ą si ę wi ększ ą wilgotno ści ą powietrza, ni ższymi temperaturami minimalnymi, skłonno ści ą do mgieł i inwersji temperatur.

1.4.3. Stan higieny atmosfery

Na terenie gminy Jutrosin nie prowadzi si ę bada ń monitoringowych zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego. Poło żenie geograficzne i usytuowanie w stosunku do znacz ących źródeł emisji zanieczyszcze ń pozwalaj ą oceni ć ogólny stan aerosanitarny gminy jako dobry. Na terenie gminy nie ma du żych jednostek gospodarczych, emituj ących znaczne ilo ści

19 zanieczyszcze ń. Do wi ększych nale ży jedynie gorzelnia w Dubinie. W wi ększo ści emitory nale żą do I klasy uci ąż liwo ści dla środowiska.

1.5. Gleby

1.5.1. Ogólna charakterystyka

Charakterystyki gleb wyst ępuj ących na terenie gminy Jutrosin dokonano w oparciu o map ę kompleksów glebowo - rolniczych. Na znacznej cz ęś ci obszaru dominuje glina morenowa, na podło żu której wytworzyły si ę dobre gleby; prawie 46 % gruntów ornych zajmuj ą gleby klasy IIIa i IVa. Wyst ępuj ą one na wysoczy źnie w północno – zachodniej cz ęś ci gminy oraz w cz ęś ci centralnej i zaliczane s ą do kompleksu pszennego dobrego (2), żytniego bardzo dobrego (4) i żytniego dobrego (5). S ą to przewa żnie gleby brunatne wła ściwe, rzadziej czarne ziemie lub gleby bielicowe wytworzone z piasków gliniastych na glinie, lub gliny. Gleby słabe klasy V i VI kompleksów żytnich: słabego (6) i bardzo słabego (7) zajmuj ą ca 42 % gruntów ornych i wyst ępuj ą w wi ększych skupiskach w północno – wschodniej i południowej cz ęś ci gminy. S ą to głównie gleby brunatne wyługowane wytworzone z piasków lub piasków na glinie. Dna dolin i obni żenia terenowe zajmuj ą u żytki zielone (głównie średnie i lokalnie słabe) wytworzone na czarnych ziemiach, glebach murszowo – mineralnych i madach.

1.5.2. Ska żenie gleb Badania stopnia zanieczyszczenia gleb metalami ci ęż kimi prowadzone w latach 1991 – 1993 przez Akademi ę Rolnicz ą w Poznaniu nie wykazały na całym obszarze gminy zanieczyszcze ń ołowiem, miedzi ą, niklem, kadmem i cynkiem; jedynie w okolicy Jutrosina stwierdzono punktowe wyst ępowanie podwy ższonej ilo ści kadmu. Tak że badania Okr ęgowej Stacji Chemiczno – Rolniczej z lata 1991 – 1996 stwierdzaj ą , że gleby gminy mo żna zaliczy ć do gleb o naturalnej zawarto ści metali ci ęż kich i siarki siarczanowej.

1.6. Szata ro ślinna 1.6.1. Ekosystemy le śne i zaro ślowe

Lasy na terenie gminy Jutrosin zajmuj ą 14,7 % ogólnej powierzchni gminy. Wi ększe kompleksy le śne znajduj ą si ę we wschodniej cz ęś ci gminy.

20 Najwi ększe powierzchnie zajmuj ą bory mieszane świe że, bory świe że i las mieszany. Na terenach le żą cych w s ąsiedztwie cieków dominuj ą bory i lasy o siedliskach wilgotnych i podmokłych tj. bór mieszany wilgotny oraz ols. W drzewostanach, głównie Klasy III – V obok dominuj ącej sosny wystepuj ą dęby, brzozy, świerki i olchy. Niezwykle cenne z punktu widzenia funkcjonowania środowiska przyrodniczego s ą zbiorowiska zaro ślowe. S ą to: wikliny nadrzeczne, zaro śla śródpolne (tarninowo – głogowe, wyst ępuj ące na miedzach, skarpach dróg, obrze żach lasów).

1.6.2. Ekosystemy niele śne

Wśród ekosystemów niele śnych mo żna wydzieli ć zbiorowiska naturalne oraz zbiorowiska pochodzenia antropogenicznego. Zbiorowiska naturalne to głównie zespoły ro ślinno ści wodnej, błotnej i szuwarowej wyst ępuj ącej w dolinach cieków. Zbiorowiska niele śne pochodzenia antropogenicznego zawdzi ęczaj ą swe istnienie działalno ści człowieka. Nale żą do nich zbiorowiska półnaturalne i zbiorowiska synantropijne. Zbiorowiska synantropijne to głównie chwasty, których istnienie uzale żnione jest ści śle od zabiegów agrotechnicznych. Zbiorowiska półnaturalne reprezentowane s ą głównie przez ł ąki ko śne skupione w obni żeniach dolinnych. Osobna grup ę stanowi ziele ń urz ądzona, do której mo żna zaliczy ć: ziele ń cmentarn ą, zadrzewienia przydro żne, parki wiejskie.

1.7. Uwarunkowania prawne

W polskim prawie ochrony środowiska wyró żnia si ę cztery warstwy regulacji prawnej rangi ustawowej: • zasady konstytucyjne, • ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska, stanowi ąca kompleksow ą regulacj ę prawn ą, • przepisy szczególne, do których odsyła ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska, • normy prawne sozologiczne znajduj ące si ę w licznych aktach rangi ustawowej.

Pomniki przyrody

21 Na terenie gminy znajduje si ę jeden pomnik przyrody. Jest to platan klonolistny o obwodzie 565 cm, wysoko ści 18 m. Znajduje si ę on w Jutrosinie przy ko ściele na ulicy Wrocławskiej.

Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt

Na terenie gminy nie stwierdzono stałego miejsca pobytu gatunków chronionych, nie mniej jednak wyst ępuj ą one niemal na ka żdym terenie. W przypadku ich ochrony gatunkowej obowi ązuje Rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 6 stycznia 1995 r. Sprawy ochrony gatunkowej ro ślin reguluje Rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska Zasobów naturalnych i le śnictwa z dnia 6 kwietnia 1995 r. Gmina Jutrosin nie posiada inwentaryzacji gatunków ro ślin chronionych.

Ochrona gruntów rolnych polega na:

• ograniczeniu przeznaczenia ich na cele nierolnicze i niele śne, • zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstaj ącym wskutek działalno ści nierolniczej, • rekultywacji i zagospodarowania gruntów gruntów na cele rolnicze, • zachowaniu torfowisk oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych. Na cele nierolnicze i niele śne mo żna przeznaczy ć przede wszystkim grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako nieu żytki, a w razie ich braku – inne grunty o najni ższej przydatno ści produkcyjnej (kl. VI, V, pochodzenia mineralnego). Gleby pochodzenia mineralnego klas: I,II, III, IIIa, IIIb, IV oraz gleby pochodzenia organicznego nale ży chroni ć przed u żytkowaniem nierolniczym. Wi ększe kompleksy gruntów, które powinno si ę chroni ć koncentruj ą si ę na obszarach wysoczyznowych w północno – zachodniej oraz centralnej cz ęś ci gminy.

Ochrona gruntów le śnych polega na: • ograniczeniu przeznaczenia ich na cele niele śne lub nierolnicze,

22 • zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów le śnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji le śnej, powstaj ącym wskutek działalno ści niele śnej, • poprawianiu ich warto ści u żytkowej oraz zapobieganiu obni żania ich produkcyjno ści.

Grunty le śne zajmuj ą 14,7 % powierzchni gminy Jutrosin.

Wi ększo ść lasów w zachodniej cz ęś ci gminy Jurtosin uznano za wodochronne, co jest jednoznaczne z przypisaniem im roli retencyjnej.

Za lasy wodochronne poło żone na siedliskach wilgotnych uznano drzewostany olchowe sosnowe i brzozowe starszych i średnich klas wieku od I do III w oddziałach: 242, 247c-j, 248d, 253, 254 a, d-h, 257a-j, 258a-g, 262a- c, 263a-c,f,g-i, 265c-f, 266b,g,h,k-y, 267a-g, 268a-i. Za lasy wodochronne poło żone na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych uznano drzewostany sosnowe, olchowe i brzozowe z domieszk ą d ębu, świerka (I-III) starszych i średnich klas wiekowych z fragmentami młodszych klas wiekowych w oddziałach: 270, 321-367. Ogólna powierzchnia lasów ochronnych na terenie gminy wynosi ca 1234 ha.

Na terenie gminy Jutrosin znajduj ą si ę udokumentowane zło ża kruszywa naturalnego, dla których wyznaczono obszary i tereny górnicze. Sa to Nastepuj ące zło ża: Jutrosin, Nad Stawem III, Sielec Nowy II, Jutrosin II cz. zachodnia, Nad Stawem VI, Nad Stawem V, Nad Stawem IV. Dla złó ż granice obszarów górniczych pokrywaj ą si ę z granicami terenów górniczych. Obszarem górniczym jest przestrze ń, w granicach której przedsi ębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny obj ętej koncesj ą. Terenem górniczym jest przestrze ń obj ęta przewidywanymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego.

Wg ww. rozporz ądzenia pas izoluj ący cmentarz od zabudowa ń mieszkalnych, zakładów produkuj ących artykuły żywno ści, zakładów żywienia zbiorowego, b ądź zakładów przechowuj ących artykuły żywno ści oraz studzien, źródeł, strumieni słu żą cych do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych powinien wynosi ć 150 m .

23 Pas ten mo że zmniejszy ć si ę do 50 m . je śli strefa wokół cmentarza od 50 – 150 m. posiada sie ć wodoci ągow ą i wszystkie budynki korzystaj ące z wody s ą do niej podł ączone. Odległo ść cmentarzy od uj ęć wody o charakterze zbiorników wodnych słu żą cych do zaopatrzenia sieci wodoci ągowej w wod ę do picia i potrzeb gospodarczych nie mo że by ć mniejsza ni ż 500 m . Użycie terenu cmentarnego po jego zamkni ęciu na inny cel nie mo że nast ąpi ć przed upływem 40 lat od dnia ostatniego pochówku. Na terenie gminy s ą trzy czynne cmentarze: w Dubinie, Jutrosinie, Szkaradowie.

Przez teren gminy Jutrosin przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia ze stref ą ochronn ą po 38 m z ka żdej strony.

Strefa ochronna źródła wody i uj ęcia wody to obszar poddany zakazom i ograniczeniom w zakresie u żytkowania gruntów i korzystania z wody, obejmuj ący uj ęcie wody, źródło wody lub jego cz ęść oraz grunty przyległe o uj ęcia i źródła wody. Stref ę ochronn ą dzieli si ę na: • teren ochrony bezpo średniej,

• teren ochrony po średniej (wewn ętrzny i zewn ętrzny). Źródło wody to zasób wód powierzchniowych płyn ących b ądź stoj ących albo nagromadzonych wód podziemnych w okre ślonym środowisku geologicznym, z którego czerpie si ę wod ę. Uj ęcie wody to miejsce czerpania wody podziemnej lub powierzchniowej ze źródła, wraz z urz ądzeniami i budowlami słu żą cymi do jej poboru. Żadne z uj ęć wód podziemnych na terenie gminy nie ma ustanowionej strefy ochronnej zgodnie z cytowanym rozporz ądzeniem.

3. PRZYRODNICZE UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE

2.1. Powi ązania hydrograficzne Gmina Jutrosin le ży w dorzeczu Baryczy. Głównym ciekiem odwadniaj ącym jest Orla wraz z dopływami. Dla wykazania powi ąza ń hydrograficznych wzi ęto pod uwag ę zlewni ę Orli, poniewa ż cała gmina le ży w jej zasi ęgu. Z uwagi na zbyt dalekosi ęż ne

24 powi ązania pomini ęto w tej analizie Barycz. Poni ższe zestawienie podstawowych parametrów cieków wskazuje na zasi ęg ich wpływu.

Długo ść Nazwa cieku Powierzchnia Długo ść na terenie zlewni w km 2 całkowita gminy / km/ /km/ Barycz 5534,5 138,5 3,0 Orla 1546,5 94,9 10,8

Zlewnia rzeki Orli terytorialnie le ży w granicach dwóch województw: Wielkopolskiego i Dolno śląskiego. W Województwie Wielkopolskiem obejmuje swym zasi ęgiem: Gosty ń (gminy: Krobia, P ępowo, Pogorzela, Borek Wlkp.), Powiat Rawicz (gminy: Pakosław, Miejska Górka, Jutrosin), Powiat Krotoszyn (gminy: Kobylin, Ko źmin, Rozdra żew, Krotoszyn, Zduny); w Województwie Dolno śląskim zlewnia Orli swym zasi ęgiem obejmuje: Powiat Milicz (gminy: Milicz i Cieszków), Powiat Trzebnica (gmina Żmigród), Powiat Gora (gmina W ąsosz). Wskazanie powi ąza ń hydrograficznych ma istotne znaczenie w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniem. Jest to interes wspólny wszystkich gmin, które znajduj ą si ę w obszarze zlewni.

2.2. Powi ązanie geologiczne Powi ązania geologiczne rozpatrzono bior ąc pod uwag ę czwartorz ędowe struktury wodono śne. Przez teren gminy przebiega dolina kopalna Łagiewniki – Smolice – Dubin – Szkaradowo. W ramach tej struktury wodono śnej wydzielono na terenie gminy obszar zasobowy Jutrosin - Dubin - Szkaradowo. Struktura ta rozprzestrzenia si ę na gminy: Pogorzela (pow. Gosty ń), Kobylin (pow. Krotoszyn), Jutrosin (pow. Rawicz).

Wskazanie powi ąza ń hydrogeologicznych ma istotne znaczenie w zakresie ochrony struktur wodono śnych oraz wła ściwej ich eksploatacji. Le ży to w interesie tych gmin, które znalazły si ę w ich zasi ęgu.

2.3. Gmina Jutrosin w systemie obszarów chronionych Jedn ą z przyczyn degradacji środowiska przyrodniczego jest dzielenie przestrzeni na izolowane obszary. Aby przeciwdziałać temu niekorzystnemu zjawisku stworzono koncepcj ę ł ączenia bogatych i dobrze zachowanych

25 ekosystemów korytarzami ekologicznymi w Ekologiczny System Obszarów Chronionych. (Ró życka 1977). Zadaniem tych korytarzy jest umo żliwienie migracji organizmów żywych. Aby ujednolici ć kryteria wyró żniania poszczególnych elementów sieci opracowano projekt Krajowej Sieci Ekologicznej, która wchodzi w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej (EEKONET). Jest to sie ć obszarów powi ązanych przestrzennie i funkcjonalnie, oraz obj ętych ró żnymi formami ochrony i zagospodarowania przestrzennego.

W skład Krajowej Sieci Ekologicznej, podobnie jak w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej wchodz ą: • Obszary w ęzłowe – jednostki wyró żniaj ące si ę z otoczenia bogactwem ekosystemów o charakterze zbli żonym do naturalnego, od seminaturalnych i antropogenicznych bogatych w gatunki ro ślin i zwierz ąt, do tradycyjnych agrocenoz. W obr ębie obszarów w ęzłowych wyró żnia si ę biocentra, które stanowi ą obszary nagromadzenia najwi ększych walorów przyrodniczych. Otoczone s ą one strefami buforowymi o wyró żniaj ących si ę walorach. Strefy buforowe okre ślaj ą zasi ęg przestrzennych powi ąza ń funkcjonalnych, biotycznych i abiotycznych w całym obszarze w ęzłowym. • Korytarze ekologiczne – struktury przestrzenne, które umo żliwiaj ą rozprzestrzenianie si ę gatunków pomi ędzy obszarami w ęzłowymi oraz terenami przylegaj ącymi do nich. Korytarze ekologiczne mog ą mie ć posta ć: • ci ągłych form liniowych, wyró żniaj ących si ę w śród otoczenia, o znacznie zmniejszonej intensywno ści użytkowania i gospodarowania,

• obszarów układaj ących si ę w pasma ł ącz ące poszczególne obszary w ęzłowe,

• korytarze, które nie maj ą ci ągło ści strukturalnej, ale zachowuj ą ci ągło ść funkcjonaln ą np. ostoje ptaków wędrownych. Korytarz ekologiczny jest poj ęciem wzgl ędnym, co oznacza, że obszary węzłowe w skali lokalnej mog ą tworzy ć korytarze w skali regionalnej.

26 • Obszary wymagaj ące unaturalnienia to takie, których walory mog ą by ć przywrócone przy stosowaniu proekologicznych form gospodarownia np.lasy gospodarcze i intensywnie u żytkowane agrocenozy.

Gmina Jutrosin dzi ęki swojemu poło żeniu w dolinie Orli, któr ą mo żna uzna ć za korytarz ekologiczny o znaczeniu lokalnym ma powi ązania ze strukturami Krajowej Sieci Ekologicznej. Dolina Orli ł ączy si ę z dolin ą Baryczy. Barycz wraz z dolin ą Odry stanowi korytarz ekologiczny o znaczeniu mi ędzynarodowym. Dolina Baryczy ł ącznie ze Stawami Milickimi tworzy obszar w ęzłowy o znaczeniu mi ędzynarodowym (18M Obszar Milicki), który w kierunku zachodnim ł ączy si ę z dolin ą Prosny a po średnio z dolin ą Warty. Doliny te, to korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym. Poprzez dolin ę Orli, Baryczy i Odry gmina Jutrosin ł ączy si ę z obszarem węzłowym o znaczeniu mi ędzynarodowym (17M Obszar Doliny Środkowej Odry), poprzez dolin ę Obrzycy (korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym) z krajowym obszarem w ęzłowym (9K Obszar Borów Dolno śląskich), a tak że z obszarem w ęzłowym o znaczeniu krajowym (4K Obszar Pojezierza Leszczy ńskiego).

4. OCENA STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA

3.1. Identyfikacja konfliktów Konflikty mo żna podzieli ć na wewn ętrzne powstaj ące na terenie gminy i zewn ętrzne powstałe z oddziaływania na teren gminy zewn ętrznych źródeł zanieczyszcze ń.

3.1.1. Konflikty wewn ętrzne • Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych • Ścieki komunalne . Wszystkie jednostki osadnicze na terenie gminy Jutrosin s ą zwodoci ągowane, natomiast żadna z nich nie jest skanalizowana. Ścieki z terenu gminy gromadzone s ą w przydomowych szambach (o nieznanym stanie technicznym) lub odprowadzane bezpo średnio do wód powierzchniowych a tak że wylewane na pola. Zdarzaj ą si ę przypadki podł ącze ń do kanalizacji deszczowej. Podstawowe cieki, na których prowadzi si ę badania w wi ększo ści prowadz ą wody pozaklasowe (poza Borownic ą). Przyjmuj ąc, że cieki stanowi ą strefy drena żu dla wód

27 podziemnych nale ży mie ć na uwadze, że stan ich czysto ści ma wpływ na stan czysto ści wód podziemnych.

• Zanieczyszczenia obszarowe . Spływy powierzchniowe z pól mog ą mie ć równie ż wpływ na stan czysto ści wód powierzchniowych i podziemnych. Rozmiar tych zagro żeń zale ży od fizjografii zlewni oraz sposobu jej zagospodarowania. Niewła ściwy sposób nawo żenia mineralnego i organicznego jest powodem migracji zanieczyszcze ń do wód powierzchniowych i podziemnych. Ponad 32 % zlewni Orli stanowia lasy i trwałe u żytki zielone, które traktowa ć nale ży jako bariery biogeochemiczne redukuj ące zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych.

• Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego

Źródłem zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego na terenie gminy jest tzw. emisja niska, pochodz ąca z palenisk indywidualnych. Stosowanie paliwa stałego powoduje wprowadzanie do atmosfery znacznych ilo ści dwutlenku siarki, tlenku w ęgla oraz azotu w postaci dwutlenku azotu i innych zwi ązków. Ponadto podczas spalania paliwa stałego emitowane s ą do atmosfery pyły. Wyst ępuje równie ż tzw. pylenie niezorganizowane zwi ązane z transportem i składowaniem paliw oraz odpadów ze spalania (popiół, żużel). Wpływ na stan czysto ści powietrza atmosferycznego ma równie ż emisja ze źródeł mobilnych. Problem ten dotyczy głównie terenów s ąsiaduj ących z trasami komunikacyjnymi.

3.1.2. Konflikty zewn ętrzne Konflikty zewn ętrzne dotycz ą tych samych negatywnych zjawisk co konflikty wewn ętrzne, a ich zasi ęg terytorialny wyznaczaj ą powi ązania przyrodnicze:

• Zagro żenia antropogeniczne • Stan czysto ści wód powierzchniowych i podziemnych. Zasi ęg terytorialny negatywnych czynników okre ślaj ą granice zlewni oraz struktur wodono śnych. Granice

28 oddziaływania zostały okre ślone w rozdziale Przyrodnicze powi ązania zewn ętrzne , a charakter negatywnych zjawisk w tym zakresie został omówiony przy okazji konfliktów wewn ętrznych.

• Stan czysto ści powietrza atmosferycznego . Poło żenie geograficzne oraz dominuj ący napływ powietrza z sektora S – SW nie powoduje szczególnych zagro żeń zanieczyszczeniami napływowymi. Na podstawie dotychczasowych wyników bada ń mo żna stwierdzi ć, że ogólny stan aerosanitarny gminy jest dobry.

• Zagro żenia środowiskowe

Tereny poło żone w s ąsiedztwie cieków Orli, Rd ęcy, Borownicy s ą terenami okresowo zalewanymi. Rzeki te charakteryzuje śnie żno – deszczowy ustrój zasilania, z dwoma wysokimi stanami wody w ci ągu roku: zasilanie śnie żne powoduj ące wysokie stany wód na wiosn ę i zasilanie deszczowe zwi ązane z letnim maksimum opadowym przypadaj ącym na koniec czerwca lub drug ą połow ę lipca. Podtapiane s ą tereny wsi: Ostoje, Bielawy, Nadstawem, Pawłowo, a tak że północne tereny miasta Jutrosin.

3.2. Przestrzenne preferencje u żytkowania terenu 3.2.1. Obszary wysoczyznowe z kompleksami dobrych gleb stanowi ące baz ę żywieniow ą gminy

Są to głównie tereny północno – zachodniej i centralnej cz ęś ci gminy. Podło że stanowi ą tu gliny i piaski gliniaste, lokalnie przykryte niewielk ą warstw ą piasków. Na podło żu tym wykształciły si ę dobre i średnie gleby, które powinny by ć chronione przed zmian ą u żytkowania. Tereny te charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, korzystn ą wymian ą powietrza, na ogół mał ą wilgotno ści ą. Są to obszary korzystne dla intensywnej produkcji rolnej.

29 3.2.2. Obszary terasy średniej i niskiej, które mog ą by ć wykorzystane dla rozwoju funkcji pozarolniczych

Są to tereny stanowi ące łagodne przej ście od obszarów wysoczyznowych do den dolin, stanowi ące płaskie powierzchnie o spadkach 0 - 2 %. Podło że stanowi ą piaski i piaski na glinie, na których wykształciły si ę słabe gleby kl. V i VI. Tereny te charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, nieco utrudnionym przewietrzaniem. S ą to tereny mało przydatne dla rozwoju rolnictwa, fragmentami atrakcyjne pod wzgl ędem krajobrazowym, korzystne dla rozwoju i intensyfikacji procesów urbanizacyjnych (w tym równie ż turystyki).

3.2.3. Elementy kształtuj ące system przyrodniczy

Jedn ą z przyczyn degradacji środowiska przyrodniczego jest dzielenie przestrzeni na izolowane obszary. Elementami zapobiegaj ącymi temu niekorzystnemu zjawisku s ą tereny przyrodniczo czynne sprzyjaj ące przemieszczaniu si ę materii i energii pomi ędzy poszczególnymi obszarami o wysokich walorach przyrodniczych. Przyczyniaj ą si ę one do zachowania wła ściwych relacji mi ędzy funkcjonowaniem przyrody a działalno ści ą człowieka. Na terenie gminy do elementów kształtuj ących jej system przyrodniczy zapobiegaj ący izolacji przestrzennej zaliczono: • strefy ekologiczne (le śną i ł ąkow ą), • pasma ekologiczne, do których zaliczono: • ci ągi dolinne rzek: Orli i Orli Leniwej, Rd ęcy, Borownicy i Rowu Granicznego, stanowi ące lokalne korytarze ekologiczne pełni ące rol ę ł ączników z obszarami o wysokich walorach biotycznych (fragmentami okresowo zalewane),

• strefy wododziałowe,

• zadrzewnienia śródpolne, przydro żne i wzdłu ż cieków.

"System przyrodniczy miasta to celowo wyodr ębniona cz ęść miasta (składaj ąca si ę z odpowiednio dobranych geokompleksów), pełni ąca

30 nadrz ędne funkcje przyrodnicze (głównie klimatyczn ą, hydrologiczn ą i biologiczn ą) oraz podporz ądkowane im funkcje pozaprzyrodnicze (np. mieszkaniowa, wypoczynkowa i estetyczna), składaj ąca si ę z obszarów węzłowych ( źródeł zasilania) oraz korytarzy i si ęgaczy (dróg zasilania), powi ązanych ze sob ą oraz z regionalnym systemem przyrodniczym procesami wymiany materialno - energetycznej." 1 Dla Jutrosina za elementy kształtuj ące jego system przyrodniczy uzna ć nale ży geosystemy zarówno w granicach miasta jak i poza nimi, a mianowicie: lasy i ziele ń miejsk ą, sady, ziele ń ł ąkow ą, cieki. Do systemu przyrodniczego miasta zaliczy ć nale ży: • Węzły ekologiczne – kompleksy le śne na wschód i południowy wschód od granic miasta a na terenie miasta ziele ń urz ądzon ą. • Lokalne korytarze ekologiczne - uznano za nie doliny: Orli, Rd ęcy, Borownicy i Rowu Granicznego stanowi ące wraz z kompleksami ł ąk doskonałe powi ązania z kompleksami le śnymi uznanymi z w ęzły ekologiczne. • Si ęgacze - ich rol ę pełni ć mog ą ci ągi uliczne z zadrzewieniami.

5. PODSUMOWANIE

4.1. Szanse i zagro żenia wynikaj ące z przyrodniczych powi ąza ń zewn ętrznych

Przyrodnicze powi ązania zewn ętrzne gminy rozpatrzono w aspekcie czynników pozytywnych jak i źródeł zagro żeń w ramach struktur przyrodniczych, których zasi ęg opisano wy żej. Cz ęsto poszczególne czynniki stwarzaj ące dla gminy szanse rozwoju s ą jednocze śnie źródłami zagro żeń. Źródła zagro żeń, przy odpowiednich działaniach w granicach struktur przyrodniczych mog ą zosta ć wyeliminowane.

Do czynników pozytywnych (szans rozwoju) zaliczono: • Bogat ą sie ć hydrograficzn ą traktowan ą nie tylko jako źródło wody, lecz tak że jako element wpływaj ący na atrakcyjno ść krajobrazow ą. • Powi ązanie z EEKONET poprzez Krajow ą Sie ć Ekologiczn ą sieci ą lokalnych korytarzy ekologicznych. Powi ązania przyrodnicze

1 Kształtowanie systemu przyrodniczego miasta. Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej.

Warszawa 1996 r.

31 zapobiegaj ą degradacji środowiska przyrodniczego, której jedn ą z przyczyn jest dzielenie przestrzeni na izolowane obszary. Środowiskotwórcze zadanie powi ąza ń przyrodniczych polega mi ędzy innymi na: umo żliwianiu migracji organizmów żywych sprzyjaj ącej bogactwu gatunkowemu, roli klimatotwórczej (przewietrzanie terenu, wpływ na temperatur ę i wilgotno ść powietrza), zwi ększonej retencyjno ści wód, zdolno ści do zasilania wód gruntowych.

Za element niekorzystny uznano zły stan czysto ści wód cieków wpływaj ących na teren gminy. Źródła zagro żeń dla czysto ści wód rozproszone s ą w granicach całej zlewni Orli i tylko kompleksowe rozwi ązanie gospodarki ściekowej w jej granicach mo że odnie ść pozytywny skutek.

4.2. Uwarunkowania wewn ętrzne 4.2.1. Mocne strony środowiska

Walory środowiska naturalnego rozpatrzono w dwóch aspektach, jako:

• walory warunkuj ące funkcjonowanie środowiska przyrodniczego, • walory warunkuj ące rozwój funkcji społecznych i gospodarczych. Ci ągi dolinne zwi ązane z bogat ą sieci ą hydrograficzn ą, uzupełnione kompleksami le śnymi i strefami wododziałowymi tworz ą system lokalnych powi ąza ń przyrodniczych ł ącz ących obszar gminy poprzez dolin ę Orli z korytarzem ekologicznym rangi mi ędzynarodowej (dolina Odry i Baryczy). System powi ąza ń przyrodniczych zapobiega degradacji środowiska przyrodniczego, której jedn ą z przyczyn jest dzielenie przestrzeni na izolowane obszary. Środowiskotwórcze zadanie powi ąza ń przyrodniczych polega mi ędzy innymi na: • umo żliwianiu migracji organizmów żywych sprzyjaj ącej bogactwu gatunkowemu,

• roli klimatotwórczej (przewietrzanie terenu, wpływ na temperatur ę i wilgotno ść powietrza),

32 • zwi ększonej retencyjno ści wód, zdolno ści do zasilania wód gruntowych. Dla rozwoju funkcji społecznych i gospodarczych istotne znaczenie maj ą nast ępuj ące zasoby i walory środowiska przyrodniczego: • bogata sie ć hydrograficzna,

• zbiorniki wód podziemnych zapewniaj ące dostateczne ilo ści wody, • znaczne kompleksy dobrych gleb warunkuj ące rozwój rolnictwa, • kompleksy le śne (wprawdzie niewielkie ale odgrywaj ące znacz ącą rol ę środowiskotwórcz ą), • atrakcyjno ść krajobrazowa, • obecno ść lokalnych źródeł kruszywa naturalnego.

4.2.2. Słabe strony środowiska • zły stan czysto ści wód powierzchniowych, zwi ązany z brakiem uregulowania gospodarki ściekowej, • tereny zalewowe, • zbyt niski stopie ń lesisto ści.

D. POLITYKA PRZESTRZENNA GMINY JUTROSIN

Kształtowanie polityki przestrzennej gminy oparte by ć musi o zasadzie zrównowa żonego rozwoju, tj. poszanowania zasobów przyrodniczych i kultu- rowych, optymalnego gospodarowania przestrzeni ą, wzrostu standardów cywilizacyjnych i dobrobytu mieszka ńców oraz rozwoju gospodarki. Polityka przestrzenna gminy realizowana jest w działaniach planisty- cznych oraz w decyzjach administracyjnych zwi ązanych z gospodarowaniem przestrzeni ą.

Stosownie do przepisu art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w studium okre śla si ę:

• Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów

33 • Kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania oraz u żytkowania terenów, w tym obszary wył ączone spod zabudowy • Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk • Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej • Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej • Obszary na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym • Obszary na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa • Obszary dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w celu okre ślenia zasad scale ń i podziałów nieruchomo ści • Obszary dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolne i niele śne • Kierunki kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej • Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi • Obszary wymagaj ące rehabilitacji i przekształce ń • Tereny inne

Przyj ęta uchwał ą rady gminy polityka przestrzenna, okre ślona w odnie- sieniu do ka żdego z wy żej wymienionych zagadnie ń, b ędzie podstaw ą podejmowania kolejnych prac planistycznych, odnosz ących si ę do wybranych obszarów gminy, podstaw ą opracowywania analiz zgodno ści ustale ń sporz ą- dzanych planów miejscowych z t ą polityka, a tak że b ędzie dokumentem pomocniczym w przygotowaniu decyzji o warunkach zabudowy .wydawanych w trybie art. 53 – 61 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Będzie równie ż materiałem pomocniczym dla: • planowania i realizacji zada ń własnych gminy zwi ązanych z zagospoda- rowaniem przestrzennym, • ofertowej działalno ści organów gminy, • posługiwania si ę przepisami ustaw szczegółowych, które maj ąc swój aspekt przestrzenny na obszarze gminy wpływaj ą na ustalenia studium i wi ążą organy gminy w post ępowaniu administracyjnym,

34 • gospodarki gruntami w gminie, • podejmowania działa ń zwi ązanych z obejmowaniem ochron ą najbardziej cennych i warto ściowych obszarów i obiektów w gminie, • wykonywania prognoz wpływu ustale ń planów miejscowych na środo- wisko, • wykonywania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko, • planowania prac kartograficznych umo żliwiaj ących sprawn ą działalno ść planistyczn ą i administracyjn ą.

PRZEDMIOTEM ZMIANY STUDIUM JEST

• Wyznaczenie nowych terenów pod rozwój funkcji mieszkaniowych oraz form aktywizacji gospodarczej • Modernizacja i dalszy rozwój systemów komunikacyjnych i infrastrukturalnych • Wyznaczenie obszaru realizacji zbiornika retencyjnego na rzece Orli • Wyznaczenie terenów planowanych pod zalesienia

Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów:

Wyznacza si ę obszary parków, lokalizacji siłowni wiatrowych wraz z niezb ędn ą infrastruktur ą techniczn ą oraz ich strefami ochronnymi, które okre ślone zostały na rysunku zmiany studium, z uwzgl ędnieniem ogranicze ń wynikaj ących z ochrony środowiska przyrodniczego, kulturowego oraz terenów zurbanizowanych.

I. DZIEDZICTWO KULTUROWE

1. Ogólne zalecenia konserwatorskie

Na terenie gminy nale ży d ąż yć do utrzymania dotychczasowego charak- teru jej terenów zainwestowanych, tj. kontynuowa ć zabudow ę w zwartych jednostkach osadniczych.

35 Now ą zabudow ę winno si ę lokalizowa ć w istniej ących miejscowo ściach w oparciu o istniej ącą sie ć dróg. W przypadku konieczno ści wytyczania nowych dróg winny one stanowi ć logiczn ą kontynuacj ę dotychczasowego układu dróg. Niewskazane s ą si ęgacze, ślepe uliczki lub drogi dojazdowe do jednego lub dwóch gospodarstw. Na terenach, na których czytelna jest linia zabudowy, nale ży j ą kontynuowa ć. We wszystkich miejscowo ściach nale ży stosowa ć zabudow ę o wysoko ści do dwóch kondygnacji, ze stromymi, symetrycznymi dachami o nachyleniu połaci do 45 o, o drobnej formie architektonicznej. Zalecane jest tak że stosowanie dachów mansardowych i łamanych oraz naczółkowych. Wszystkie winny by ć kryte dachówk ą ceramiczn ą. W miejscowo ściach, gdzie wyst ępuje zabudowa zagrodowa, nale ży kontynuowa ć ten typ zabudowy. Zalecane s ą budynki o podłu żnych bryłach; nale ży unika ć budynków o rzutach zbli żonych do kwadratu. Niedopuszczalne jest lokalizowanie nowych budynków pojedynczo, w środku działki w obr ębie historycznej struktury wsi. W przypadku dobudowywania nowych budynków na terenie zagród ju ż istniej ących nale ży te obiekty tak lokalizowa ć, aby stanowiły logiczn ą konty- nuacj ę dotychczasowego układu budynków (np. nale ży dobudowa ć czwarty bok prostok ąta). Po żą dane jest scalenie własno ściowe poszczególnych folwarków. Niezale żnie jednak od tego, czy dany folwark nale ży do jednego wła ściciela, czy wielu, nale ży zachowa ć jego struktur ę przestrzenn ą. Ponadto obowi ązuj ą nast ępuj ące zalecenia konserwatorskie: ♦ nale ży zachowa ć istniej ącą zabudow ę; ♦ rozbiórki obiektów zabytkowych mo żliwe s ą jedynie w przypadkach stwie- rdzenia ich złego stanu technicznego i wykonania odpowiedniej dokumen- tacji historyczno – architektonicznej; cało ść nale ży przedstawi ć i uzgodni ć z wła ściwym Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków; ♦ lokalizowanie nowej zabudowy na terenie lub w bezpośrednim s ąsiedztwie folwarku mo żliwe jest jedynie w miejscu rozebranych budynków histo- rycznych lub jako logiczna kontynuacja zabudowy folwarcznej; ♦ w miar ę mo żliwo ści nale ży zachowa ć funkcje poszczególnych cz ęś ci zespołów pałacowo-parkowych: folwarki – funkcje gospodarcze, polany parkowe – ł ąki krajobrazowe bez prowadzenia nasadze ń, tereny zadrze- wione jako naturalne masywy zieleni, zwłaszcza rosnące nad brzegami cieków wodnych; ♦ nale ży zachowa ć w cało ści majdan folwarczny; niedopuszczalne jest lokalizowanie na nim nowej zabudowy, wydzielanie działek wysokimi ogrodzeniami, sytuowanie tu zieleni wysokiej lub innych obiektów optycz- nie niszcz ących przestrze ń majdanu;

36 ♦ nale ży zachowa ć jedno ść , przynajmniej optyczn ą majdanu folwarcznego; niedopuszczalne jest lokalizowanie na nim nowej zabudowy, wydzielanie działek wysokimi ogrodzeniami, sytuowanie tu zieleni wysokiej lub innych obiektów optycznie niszcz ących przestrze ń majdanu; ♦ w przypadku zachowania si ę zbiorników wodnych na dziedzi ńcu folwar- cznym nale ży je utrzyma ć.

2. Ustalenia konserwatorskie dla obiektów i obszarów obj ętych oraz proponowanych do obj ęcia ochron ą.

2.1. Ustalenia dla zabytków uj ętych w formie wpisu do rejestru zabytków ;

Obiekty obj ęte ochron ą w formie wpisu do rejestru zabytków podlegaj ą ochronie na mocy ustawy „O ochronie dóbr kultury”. oraz innych aktów prawnych. Wszelkie działania dotycz ące tych obiektów winny by ć prowadzone w oparciu o wytyczne wła ściwego oddziału Słu żby Ochrony Zabytków i zgodnie z zatwierdzon ą przez ni ą dokumentacj ą.

Wykaz obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków na terenie gminy:

DUBIN • Zespół budowlany i dawne zało żenie urbanistyczne • Wiatrak – ko źlak z 1897 r. (ruina) • Zespół stodół, k. XIX pocz. XX w. • Ko ściół pw. Przemienienia Pa ńskiego z 1787r. (Borek k. Dubina), szkieletowy, cz ęś ciowo oblicowany cegł ą i otyn- kowany; zakrystia i wie życzki w fasadzie zach. z 1857 r.

GR ĄBKOWO • Wiatrak – ko źlak, XIX w.

37 JUTROSIN • Zespół budowlany i zało żenie urbanistyczne • Ko ściół cmentarny pw. Św. Krzy ża z dzwonnic ą: ko ściół szpitalny, II połowa XVIII w., w miejscu wcze śniejszego z 1640 r., obecnie cmentarny; dzwonnica z bram ą, drewn., konstrukcji słupowej; 4 ćw. XVIII w. • Ko ściół parafialny pw. Św. El żbiety, 1900 – 1902 r., w miejscu wcze śniejszych ko ściołów z XV i XVII w. • Ko ściół poewangelicki wraz z ogrodzeniem i terenem przyko ścielnym • Ratusz, ul. Rynek 1, (1840?), 1865 r., rozbudowany od strony wschodniej

PŁACZKOWO • Zespół dworsko – parkowy - dwór (bryła i elewacje), mur. XIX/XX w. - park krajobrazowy, pocz. XX w.

STARY • dwór • pałac SIELEC • park krajobrazowy wraz z kompleksem alei • zespół folwarczny wraz z koloni ą mieszkaln ą d. Słu żby dworskiej i koloni ą mieszkaln ą d. Słu żby folwarcznej

SZKARADOWO • ko ściół parafialny pw. św. Marcina BPA, mur., 1778-1780, • dom nr 101

2.2. Ustalenia dla stanowisk archeologicznych;

Zasady prowadzenia inwestycji poło żonych w obr ębie wyst ępowania stanowisk archeologicznych okre ślaj ą przepisy „Ustawy o ochronie dóbr kultury” oraz innych aktów prawnych. Ponadto w terenach tych: ♦ dopuszcza si ę uprawy rolnicze, ogrodowe, poletka do świadczalne itp., przy czym nale ży unika ć zbyt gł ębokiej orki, stanowi ącej zagro żenie dla znajduj ących si ę z ziemi zabytków archeologicznych; ♦ dopuszczalne jest lokalizowanie inwestycji na terenie stanowiska archeo- logicznego, pod warunkiem uzgodnienia i uzyskania zezwolenia od Inspe- kcji Zabytków Archeologicznych wła ściwego oddziału Słu żby Ochrony Zabytków. Ponadto inwestor obowi ązany jest zleci ć wykonanie ratowni- czych bada ń wykopaliskowych na własny koszt przed przyst ąpieniem do

38 prac ziemnych. Wyniki tych bada ń mog ą wpłyn ąć na decyzj ę o zmianie programu zagospodarowania tego terenu lub o wyborze innej technologii. ♦ nie dopuszcza si ę żadnych działa ń inwestycyjnych w obr ębie stanowisk stanowi ących elementy wyró żniaj ące si ę z otoczenia (np. obwałowania, nisze, itp.).

Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków (strefa ścisłej ochrony archeologicznej) DUBIN - grodzisko (wczesne średniowiecze) GR ĄBKOWO - grodzisko (wczesne średniowiecze) ŚLĄSKOWO – osada (kultura łu życka)

2.3. Ustalenia dla strefy „A” szczególnej ochrony konserwatorskiej:

♦ nale ży zachowa ć historyczny układ przestrzenny (tj. rozplanowanie dróg, ulic, placów, linie zabudowy, kompozycj ę wn ętrz urbanistycznych i kompozycj ę zieleni), jak i poszczególne elementy tego układu (tj. nawierz- chnie ulic, placów i chodników, cieki i zbiorniki wodne, instalacje wodne i inne historyczne obiekty techniczne, zabudow ę i ziele ń); ♦ nale ży konserwowa ć zachowane elementy układu przestrzennego; ♦ poszczególne obiekty o warto ściach zabytkowych nale ży podda ć restau- racji i modernizacji technicznej z dostosowaniem obecnej lub projekto- wanej funkcji do warto ści obiektu; ♦ nale ży d ąż yć do odtworzenia zniszczonych elementów zespołu zabytko- wego. W niektórych przypadkach wskazane jest zaznaczenie śladów nieistniej ących fragmentów historycznej kompozycji przestrzennej; ♦ nale ży dostosowa ć now ą zabudow ę do historycznej kompozycji przestrzen-nej w zakresie sytuacji, skali i bryły oraz nawi ąza ć formami współczes-nymi do lokalnej tradycji architektonicznej. Nowa zabudowa nie mo że dominowa ć nad zabudow ą historyczn ą; ♦ nale ży usun ąć obiekty dysharmonizuj ące lub pozostawi ć je do śmierci technicznej. Analogicznie nale ży post ępowa ć w stosunku do innych ele- mentów zniekształcaj ących zało żenia historyczne (np. bł ędne nasadzenia zieleni); ♦ nale ży podtrzyma ć funkcje historyczne utrwalone oraz dostosowa ć funkcje współczesne do warto ści zabytkowych zespołu i jego poszczególnych obiektów, a funkcje uci ąż liwe i degraduj ące wyeliminowa ć;

39 ♦ wszelkie zamierzenia i działania na obszarze strefy „A”, nale ży konsulto- wa ć i uzgadnia ć z wła ściwym oddziałem Słu żby Ochrony Zabytków; ♦ w przypadku inwestycji nowych nale ży preferowa ć te z nich, które stano- wi ą rozszerzenie lub uzupełnienie ju ż istniej ących form zainwestowania terenu, przy zało żeniu maksymalnego zachowania i utrwalenia istniej ących ju ż relacji oraz pod warunkiem, i ż nie koliduj ą one z historycznym charakterem obiektu; ♦ podziały nieruchomo ści, zmiany własno ściowo – prawne nale ży konsulto- wa ć i uzgadnia ć z wła ściwym odziałem Słu żby Ochrony Zabytków; ♦ umieszczenia reklam lub innych tablic, niezwi ązanych bezpo średnio z danym obiektem i stanowi ących element obcy na tym obszarze, jest bezwzgl ędnie zabronione; ♦ wszelkie działania poni żej poziomu terenu na terenie tej strefy, winny by ć uzgodnione z Inspekcj ą Zabytków Archeologicznych Słu żby Ochrony Zabytków i przeprowadzone pod nadzorem i za zezwoleniem wła ściwego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków; ♦ inwestor winien liczy ć si ę z konieczno ści ą dodatkowych bada ń lub opraco- wa ń studialnych: archeologicznych, architektonicznych, urbanistycznych, stratygraficznych, dendrologicznych, dendro–chronologicznych itp. w przypadku postawienia takich wymogów przez odpowiednie słu żby (PSOZ, Nadzór Budowlany i inne).

Wykaz obszarów obj ętych stref ą „A” ochrony konserwatorskiej w gminie Jutrosin:

1. DUBIN

- zespół budowlany staromiejski i dawne zało żenie urbanistyczne - wiatrak - zespół ko ścielno-cmentarny (Borek)

2. GR ĄBKOWO

- wiatrak ko źlak

3. JUTROSIN

- zespół budowlany staromiejski i zało żenie urbanistyczne

4. STARY SIELEC

- Zespół pałacowo-dworski (pałac, dwór, oficyna dworska, domy mieszkalne pofolwarczne, park krajobrazowy)

40 5. PŁACZKOWO

- zespół pałacowo-dworski

6. SZKARADOWO

- zespół ko ścielno-cmentarny wraz z terenem plebani

2.4. Ustalenia dla strefy „B” ochrony konserwatorskiej:

♦ nale ży zachowa ć i wyeksponowa ć elementy historycznego układu prze- strzennego, tj. rozplanowanie dróg, ulic i placów, linie zabudowy, kompo- zycj ę wn ętrz urbanistycznych oraz kompozycj ę zieleni; ♦ obiekty o warto ściach zabytkowych nale ży podda ć restauracji i moderni- zacji technicznej z dostosowaniem obecnej lub projektowanej funkcji do warto ści obiektu; ♦ nowa zabudowa winna by ć dostosowana do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie rozplanowania, skali i bryły przy zało żeniu har- monijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczes- nej oraz nawi ązywa ć formami współczesnymi do lokalnej tradycji archite- ktonicznej - nie mo że ona dominowa ć nad zabudow ą historyczn ą; wszelka działalno ść inwestycyjna musi uwzgl ędnia ć istniej ące ju ż zwi ązki przes- trzenne i planistyczne; ♦ elementy dysharmonizuj ące, zwłaszcza uniemo żliwiaj ące ekspozycj ę war- to ściowych obiektów zabytkowych, winny by ć usuni ęte lub poddane wła ś- ciwej przebudowie; dopuszcza si ę pozostawienie do śmierci technicznej; ♦ w niektórych przypadkach wskazane jest zaznaczenie śladów nieistniej ą- cych fragmentów historycznej kompozycji przestrzennej; ♦ nale ży przyzna ć pierwsze ństwo wszelkim działaniom odtworzeniowym i rewaloryzacyjnym, zarówno w przypadku przyrodniczych elementów krajobrazu, jak i w stosunku do historycznej struktury technicznej, insta- lacji wodnych, sieci komunikacyjnych oraz obiektów zabytkowych znajdu- jących si ę w ”konserwatorskim spisie zabytków architektury i budowni- ctwa” oraz obiektów poło żonych na obszarze obj ętym stref ą; ♦ nale ży preferowa ć te inwestycje, które stanowi ą rozszerzenie lub uzupeł- nienie ju ż istniej ących form zainwestowania terenu, przy zało żeniu maksy- malnego zachowania i utworzenia istniej ących ju ż relacji oraz pod warunkiem, i ż nie koliduj ą one z historycznym charakterem obiektu; ♦ nie zaleca si ę umieszczenia reklam i innych tablic, niezwi ązanych bezpo- średnio z danym obiektem i stanowi ących element obcy na tym obszarze;

41 ♦ wszelkie działania inwestycyjne nale ży konsultowa ć ze Słu żbą Ochrony Zabytków. Wykaz obszarów obj ętych stref ą „B” ochrony konserwatorskiej w gminie Jutrosin:

BARTOSZEWICE

♦ dwór z najbli ższym otoczeniem ♦ budynki gospodarcze - obora

DOMARADZICE

♦ układ przestrzenny wsi ♦ zabudow ę – budynek szkoły oraz domy mieszkalne nr 47 i 65 o konstrukcji szachulcowej

DUBIN

♦ przedmie ścia (dawnego zespołu staromiejskiego) XIX i XX w. ♦ cmentarz (Borek)

JUTROSIN

♦ przedmie ścia (zespołu staromiejskiego) XIX i XX w.

NADSTAWEM

♦ cmentarz poewangelicki

OSTOJE

♦ układ przestrzenny wsi ♦ domy mieszkalne nr 6, 17, 22, 27 i 42 o konstrukcji szachulcowej

PŁACZKOWO

♦ układ przestrzenny wsi ♦ cmentarz poewangelicki

ROGO ŻEWO

♦ układ przestrzenny wsi ♦ zespół folwarczny (budynek mieszkalny – d. dworek, park, zabudowania gospodarcze) ♦ domy mieszkalne nr 15, 30, i 45 o konstrukcji szachulcowej ♦ budynek szkoły

42 STASIN

♦ zespół dworski (dwór i park) ♦ domy mieszkalne nr 36 i 38 ♦ budynek szkoły

SZKARADOWO

♦ wrzecionowaty układ przestrzenny wsi ♦ domy mieszkalne nr 62, 101 i 210

ŚLĄSKOWO

♦ cmentarz poewangelicki

ZABOROWO

♦ cmentarz poewangelicki

2.5. Ustalenia dla strefy „E” ochrony ekspozycji:

Ustalenia dla strefy „E” zawiera punkt 2.14 (Najpilniejsze postulaty konserwatorskie dla poszczególnych miejscowo ści)

Wykaz obszarów obj ętych stref ą „E” ochrony konserwatorskiej w gminie Jutrosin:

DUBIN

♦ teren w strefie widokowej na ko ściół (w Borku) od strony drogi z północy i południa ♦ zachowa ć osie widokowe w zespole staromiejskim ♦ tereny w strefie widokowej z głównych wlotów do miejscowo ści, a szczególnie od strony południowej i zachodniej

JUTROSIN

♦ teren w strefie widokowej z zespołu pałacowo-parkowego w Starym Sielcu na zespół staromiejski ♦ tereny w strefie widokowej na zespół staromiejski z dróg wlotowych ze Starego Sielca, Dubina, Bartoszewic, Pawłowa i Szymonek

43 STARY SIELEC

♦ teren w strefie widokowej na zespół pałacowo-parkowy od strony drogi z Jutrosina

2.6. Ustalenia dla strefy „K” ochrony krajobrazu kulturowego

W strefie „K” z uwagi na podlegaj ący ochronie charakter relacji mi ędzy obiektami przyrodniczymi a kubaturowymi obowi ązuj ą nast ę- puj ące wymogi konserwatorskie: 1) nale ży zachowa ć i wyeksponowa ć elementy historycznego układu przestrzennego, tj. rozplanowanie dróg, ulic i placów, linie zabu- dowy, kompozycj ę wn ętrz urbanistycznych oraz kompozycj ę zieleni 2) nowa zabudowa winna by ć dostosowana do historycznej kompo- zycji przestrzennej w zakresie rozplanowania, skali i bryły przy zało żeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji his- torycznej i współczesnej oraz nawi ązywa ć formami współczesnymi do lokalnej tradycji architektonicznej. Nie mo że ona dominowa ć nad zabudow ą historyczn ą. Wszelka działalno ść inwestycyjna musi uwzgl ędnia ć istniej ące ju ż zwi ązki przestrzenne i planistyczne 3) nale ży przyzna ć pierwsze ństwo wszelkim działaniom odtworzenio- wym i rewaloryzacyjnym, zarówno w przypadku przyrodniczych elementów krajobrazu, jak i w stosunku do historycznej struktury technicznej, instalacji wodnych, sieci komunikacyjnych oraz obiek- tów zabytkowych znajduj ących si ę w ”konserwatorskim spisie zabytków architektury i budownictwa” oraz obiektów poło żonych na obszarze obj ętym stref ą 4) nale ży preferowa ć te inwestycje, które stanowi ą rozszerzenie lub uzupełnienie ju ż istniej ących form zainwestowania terenu, przy zało żeniu maksymalnego zachowania i utworzenia istniej ących ju ż relacji oraz pod warunkiem, i ż nie koliduj ą one z historycznym charakterem obiektu 5) formy inwestowania nale ży w maksymalnym stopniu ukierunkowa ć na ich harmonijne wpisanie w otaczaj ący krajobraz. Z tego powodu nale ży wył ączy ć z mo żliwo ści realizacji inwestycje du że wielko- obszarowe, jak równie ż te, które wymagaj ą znacznych przeobra żeń krajobrazu 6) nale ży utrzyma ć krajobraz przyrodniczy zwi ązany przestrzennie z historycznym zało żeniem urbanistycznym; winno si ę uwolni ć jego obszar od elementów dysharmonizuj ących, rekultywowa ć tereny zniszczone, a w przypadku wprowadzania nowych elementów win-

44 ny one podnosi ć estetyczne warto ści tych terenów i podkre śla ć ich zwi ązek przestrzenny z historycznym zało żeniem urbanistycznym 7) wskazane jest wprowadzanie lub poszerzanie funkcji zwi ązanych z rekreacj ą pod warunkiem nale żytego zabezpieczenia warto ści tych terenów przed zniszczeniem lub zniekształceniem 8) szczegółowe postulaty konserwatorskie zawiera punkt 2.14 (Najpil- niejsze postulaty konserwatorskie dla poszczególnych miejsco- wo ści)

Wykaz obszarów obj ętych stref ą „K” w gminie Jutrosin:

DUBIN ♦♦♦ obszary-przedpola panoram z głównych wlotów do miejscowo ści – szczególnie od strony zachodniej

JANOWO ♦ obszar integralnie zwi ązany ze wsi ą

JEZIORA ♦ obszar integralnie zwi ązany ze wsi ą

JUTROSIN ♦ obszary-przedpola panoram – szczególnie od północy

ROGO ŻEWO ♦ obszar integralnie zwi ązany ze wsi ą

STARY SIELEC ♦ obszar integralnie zwi ązany ze wsi ą szczególnie system alei

SZKARADOWO ♦ obszar integralnie zwi ązany ze wsi ą

ŚLĄSKOWO ♦ obszar integralnie zwi ązany ze wsi ą

2.7. Ustalenia dla strefy „W” ochrony archeologicznej:

Na obszarze strefy „W”, która obejmuje cały teren gminy Jutrosin obowi ązuj ą nast ępuj ące wymogi konserwatorskie:

45 ♦ wszelkie zamierzenia inwestycyjne (tak że: zakładanie infrastruktury tech- nicznej oraz inne wykopy ziemne) na tym obszarze winny by ć uzgodnione z Inspekcj ą Zabytków Archeologicznych wła ściwego oddziału Słu żby Ochrony Zabytków, a prace ziemne prowadzone pod nadzorem archeolo- giczno-konserwatorskim. Ze wzgl ędu na mo żliwo ść stwierdzenia w trakcie prac reliktów archeologicznych inwestor winien liczy ć si ę z konieczno ści ą zmiany technologii prowadzenia robót; ♦ w przypadku dokonania znalezisk archeologicznych prace budowlane winny by ć przerwane, a teren udost ępniony do ratowniczych bada ń arche- ologicznych. Badania te wykonywane s ą na koszt inwestora ( Rozporz ądzenie Ministra Kultury i Sztuki z 11 stycznia 1994 r.; Dz. U. Nr 16, poz. 55 ). ♦ bez uzgodnienia dopuszcza si ę jedynie prowadzenie prac porz ądkowych, nie wnikaj ących w gł ąb gruntu oraz prac rolniczych.

Na terenie gminy znanych jest 230 stanowisk archeologicznych reprezentu- jących ślady osadnictwa od okresu epoki kamienia a ż po średniowiecze. Stanowiska te odznaczaj ą si ę du żą warto ści ą naukow ą i historyczn ą. Strefa „W” ochrony archeologicznej obejmuje cały teren gminy.

2.8. Ustalenia dla obiektów nale żą cych do konserwatorskiego spisu zabytków architektury i budownictwa:

♦ nale ży zachowa ć ich brył ę; kształt i geometri ę dachu oraz zastosowane tradycyjne materiały budowlane; ♦ nale ży utrzyma ć, a w zniszczonych fragmentach odtworzy ć historyczny detal architektoniczny; ♦ nale ży zachowa ć kształt, rozmiary i rozmieszczenie otworów zgodnie z historycznym wizerunkiem budynku; nale ży utrzyma ć – lub odtworzy ć – oryginaln ą stolark ę okien i drzwi; ♦ w przypadku konieczno ści przebicia nowych otworów, nale ży je zharmo- nizowa ć z zabytkow ą elewacj ą budynku; ♦ wskazane jest stosowanie kolorystyki, nawi ązuj ącej do stosowanej w przeszło ści, tj. białej stolarki okiennej, ceramicznego lub tynkowanego lica ścian zewn ętrznych.

Obiekty obj ęte ochron ą w formie wpisu do rejestru zabytków podlegaj ą ochronie na mocy ustawy „O ochronie dóbr kultury” z dnia 15 lutego 1962 r. oraz innych aktów prawnych. Wszelkie działania dotycz ące tych obiektów winny by ć prowadzone w oparciu o wytyczne wła ściwego oddziału Słu żby Ochrony Zabytków i zgodnie z zatwierdzon ą przez ni ą dokumentacj ą.

46 W przypadku innych budowli nale żą cych do konserwatorskiego spisu zabytków architektury i budownictwa takich jak mosty, przepusty, stopnie wodne itp. podstawowymi wymogami konserwatorskimi są: - zachowanie tych urz ądze ń oraz ich formy, - utrzymanie ich w nale żytym stanie technicznym. Wykaz najcenniejszych obiektów zabytkowych architektury i budownictwa (ł ącznie z obiektami wpisanymi do rejestru)

Bartoszewice • Zespół folwarku (wł. RKS w Piaskach) : Rz ądcówka, ob. Dom mieszkalny; XIX/XX w. Stajnia; XIX/XX w. Stajnia i wozownia; pocz ątek XX w. Źrebi ęciarnia, ob. Chlewnia; pocz. XX w. Obora; XIX/XX w. Cz ęś ciowo przebudowana Budynek gospodarczy; k. XIX w. Relikt parku krajobrazowego. Domy nr 4, 6, 10, 11; XIX/XX w. Stodoła szachulcowa; k. XIX w.

Bielawy • Zagroda (dom i stodoła rygl.); pocz ątek XX w. • Dom; pocz. XX w. • Budynek inwentarski w zagrodzie nr 24; pocz. XX w.

Domaradzice • Zespół szkoły • Budynek szkolny; pocz. XX w. • Budynek gospodarczy; pocz. XX w. • Dom gminny; pocz. XX w. • Domy nr 9,42,47,58,61,63,65,82,86; II połowa XIX / pocz. XX w. • Stodoły w zagrodach nr 4 i 35; II połowa XIX w. • Spichlerz w zagrodzie nr 97; pocz. XX w. • Domy nr 76 i 81; pocz. XX w. (Borek) • Kapliczka słupowa z figur ą Chrystusa

Dubin • Układ urbanistyczny 1284-1895, ob. Ruralistyczny • Ko ściół pw. Przemienienia Pa ńskiego (Borek) , rygl. – cegła, 1787 r., cz ęś ciowo oblicowany cegł ą i otynkowany 1857 r., zakrystia i dobudowane wie życzki w fasadzie zach. 1857 r.. • Ko ściół parafialny pw. Św. Mikołaja BPA; 1936-39 r., w miejsce ko ścioła z 1600 r. • Kapliczka słupowa z figur ą Matki Boskiej • Kapliczka słupowa przy wje ździe od strony Jutrosina, XIX w. • Rze źbiony krzy ż przydro żny, drewniany; 1855 r. • Szkoła, obecnie przedszkole; II połowa XIX w.

47 • Zespół folwarku (wł. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Ro ślin – Radzików, Zakład Do świadczalny Smolice Rz ądcówka, ob. Dom mieszkalny; II połowa XIX w. Dom nr 97; k. XIX w. Dwojak, ob. Dom mieszkalny nr 112; k. XIX w. Sze ścioraki (2), ob. Domy mieszkalne; pocz. XX w. Obora i stajnia; 1915r Chlewnia, stajnia i obora; pocz. XX w. Dwie stodoły; k. XIX w. Spichlerz; 1 ćw. XX w. Gorzelnia; 1 ćw. XX w. Ku źnia; pocz. XX w. mur ogrodzeniowy z cegły; k. XIX w. Relikt parku krajobrazowego; k. XIX w. • Domy nr 7, 5, 12, 13, 21, 25, 26, 28, 32, 35, 36, 37, 40, 41, 44, 47, 48, 49, 58, 60, 67, 80, 81, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 98/99 ,102, 104, 107, 116, 124, 136, 137, 139, 140, 141, 142 • Domy z 2 połowy XIX – pocz. XX w. (8 domów) • Zabudowa gospodarcza cz ęś ci zach., mur., II połowa XIX w. • Zespół stodół wzdłu ż ulicy w kierunku Szkaradowa, szach., 4 ćw. XIX w • Zespół stodół wzdłu ż drogi w kierunku Jutrosina, szach., 4 ćw. XIX w. • Stodoła, szach., k. XIX w. • Stodoła, szach.- rygl., k. XIX w. • Stodoła szach.- cegła 2 poł. XIX w. • Stodoła, szach., k. XIX w. • Stodoła, szach., k. XIX w. • Stodoła, szach., k. XIX w. • Stodoła, cegła, pocz. XX w. • Wiatrak – ko źlak, , drewn., 1897 r. (ruina)

Gr ąbkowo • Kapliczka słupowa, murowana z drewnian ą figur ą św. Jana Nepomucena; k. XIX w. • Kapliczka słupowa z figur ą Matki Boskiej przy nr 4 • Szkoła, obecnie dom mieszkalny nr 31; pocz. XX w. • Szkoła nr 30; pocz. XX w. • Domy nr 11, 12, 27 i 39 • Wiatrak – ko źlak, drewn., pocz. XIX w.

Janowo • Kapliczka w zagrodzie nr 22, murowana; pocz. XX w. • Domy nr 3, 4, 5, 18, 21, 26, 28 i 34; II połowa XIX / pocz. XX w. • Zagroda nr 6 – dom i stodoła; II połowa XIX w. • Stodoła w zagrodzie nr 10; II połowa XIX w. • Budka wartownika z okresu wojennego, drewniana; I połowa XX w.

Jeziora • Krzy ż przydro żny, rze źbiony, drewniany; lata 50 XIX w. • Kapliczka wn ękowa z drewnian ą figur ą św. Wawrzy ńca, murowana; pocz ątek XX w.

48 • Kapliczka na skrzy żowaniu dróg • Domy nr 2, 5, 7, 23, 24, 26, 27, 34, 36, 38, 40; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Zagroda nr 32 – dom i stodoła; II połowa XIX w.

Jutrosin • Układ urbanistyczny, 1472 r., o układzie turbinowym • Zespół ko ścioła parafialnego pw. Św. El żbiety : Ko ściół, 1900 – 1902 r., w miejscu wcze śniejszych ko ściołów z XV i XVII w. (wpisany do rejestru) Mur ko ścielny z bram ą i furtk ą; pocz ątek XX w. Plebania, ul. Ko ściuszki nr 11; pocz ątek XX w. • Zespół ko ścioła cmentarnego pw. Św. Krzy ża : Ko ściół szpitalny; II połowa XVIII w.; w miejscu wcze śniejszego z 1640 r., obecnie cmentarny (wpisany do rejestru) Dzwonnica z bram ą, drewn., konstrukcji słupowej; 4 ćw. XVIII w. Grobowiec Marcy z Funków i Augustyna Binkowskich cegła; 1917 r Grobowiec (cegła); koniec XIX w. Mur ogrodzeniowy (cegła kamie ń); I połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Zespół ko ścioła poewangelickiego, ul. Wrocławska : Ko ściół; 1862-3, na miejscu poprzedniego z 1776 r.- od 1945 nieu żytkowany Mur ogrodzeniowy z bram ą i furtk ą (cegła, krata); koniec XIX w. • Ratusz, ul. Rynek, mur., (1806 ?), 1865 r., rozbudowany od strony wsch. • Krzy ż z figur ą Chrystusa, 1935 r. • Obelisk na ko ńcu miasta, przy rozwidleniu dróg do miejscowo ści Nadstawem i Zmysłowo • Szkoła, ul. Szkolna nr 9; 1 ćw. XX w. • Szkoła ul. Wrocławska nr 27; II połowa XIX w. • Przedszkole, ul. Mickiewicza nr 9; 1 ćw. XX w. • Poczta, ul. Wrocławska nr 22; 4 ćw. XIX w. • Dom nr 45, ul. Dolna; połowa XIX w. • Domy nr 3, 5, 7 i 9, ul. Dworcowa; XIX/XX w. • Domy nr 8, 10, 13, 14, 15, 23, 31, 34, 44, ul. Garncarska; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Domy nr 2, 3, 7, 9, 14, ul. Ko ściuszki, II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Zespół domu nr 4 (dom + budynek gospodarczy), ul. Mickiewicza; pocz ątek XX w. • Domy nr 7, 8 i 16, ul. Mickiewicza; 1 ćw. XX w. • Zespół willi nr 12 ( dom, ob. Posterunek Policji + bud. Gospodarczy), ul. Mickiewicza; pocz ątek XX w. • Domy nr 3 i 13, ul. Ogrodowa; pocz ątek XX w. • Domy nr 3, 5, 9, 11, 12, 13, 15, 23, 25 i 33, ul. Podgórna; XIX/pocz ątek XX w. • Domy nr1, 6, 8, 22, 27, 30, 39, 40, 44, 50 i 55, ul. Polna; XIX/pocz. XXw.

49 • Domy nr 1-9, 12, 14-20, 22-25, ul. Rynek; II połowa XIX/ pocz ątek XXw • Domy nr 1 i 12, ul. Sportowa, pocz ątek XX w. • Dom nr 7, ul Szkolna; II połowa XIX w. • Domy nr 3, 4, 6, 9, 13, 14, 18, 20, 32, 36 i 38, ul. Wodna; XIX/ pocz ątek XX w. • Domy nr 9, 11, 15, 16, 19, 25, 30, 32, 35, 39, 42, 43/45, 44, 52, 60 i 62, ul. Wrocławska; XIX/ pocz ątek XX w. • Gazownia miejska, ul. Sportowa nr 12; 1910 r. • Budynek gospodarczy, ul. Ko ściuszki nr 4; II połowa XIX w. • Budynki gospodarcze, ul. Podgórna nr 2, 12, 17 i 19; pocz ątek XX w • Stodoły w zagrodach, ul Polna, wł. Janusz Siberna i Jacek Hladi; koniec XIX w. • Budynek gospodarczy, ul. Powsta ńców Wlkp./ ul. Krótka nr 1; pocz ątek XX w. • Budynek gospodarczy, ul. Powsta ńców Wlkp. Nr 41; pocz ątek XX w. • Stodoły, ul. Szkolna nr 1 i 2; koniec XIX w. • Budynek gospodarczy, ul. Szkolna; pocz ątek XX w. • Budynek gospodarczy, ul. Wrocławska; połowa XIX w.

Katarzynowo • Kapliczka słupowa z rze źbą św. Wawrzy ńca

Nadstawem • Szkoła Podstawowa nr 3; 1 ćw. XIX w. • Domy nr 1 i 17 (ob. Nieu żytkowane); II połowa XIX w. • Zagroda nr 14 (2 stodoły rygl.); k. XIX w. • Stodoła, wł. Helena Szymałko; II połowa XIX w. • Stodoła (szach. – strzecha); połowa XIX w.

Nowy Sielec • Kapliczka z figur ą Matki Boskiej (mur. , drewn.), XIX w. • Kapliczka słupowa (cegła); 1937 r. • Szkoła Podstawowa; k. XIX/ pocz ątek XX w. • Domy nr 3, 7 i 18; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Stodoła w zagrodzie nr 1; II połowa XIX w.

Ostoje • Zadaszony krzy ż drewniany w zagrodzie nr 33 • Kapliczka słupowa przy zagrodzie nr 59 (murowana); koniec XIX w. • Słup z figur ą Matki Boskiej • Drewniany Krzy ż z kapliczk ą wisz ącą przy nr 18 • Szkoła Podstawowa; lata 30 XX w. • Domy nr 6, 17, 21, 23, 35, 47, 78 i 55; II połowa XIX/ pocz. XX w.

Pawłowo • Kapliczka słupowa w zagrodzie nr 6; 1 ćw. XX w. • Kapliczka słupowa w zagrodzie nr 7 (murowana); k. XIX w. • Szkoła Podstawowa nr 18; 1 ćw. XX w.

50 • Domy nr 5, 6, 7, 10, 12, 14 (nieu żytkowany), 19 i 21; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Domy nr 1 i 4 (Piskornia); II połowa XIX/ pocz. XX w.

Płaczkowo • Zespół dworsko – folwarczny, wł. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Ro ślin, Radzików : Dwór, ob. Pomieszczenia biurowe, mur. XIX/XX w. Dwojak, ob. dom mieszkalny nr 29, mur. , K. XIX w. Siedmiorak, ob. dom mieszkalny nr 31, mur. pocz. XX w. Czworak, ob. dom mieszkalny, nr 32, mur., k. XIX, pocz. XX w. Obora, mur., 1909 r. Spichlerz, kam.- cegła, 1900 r. Brama do parku, mur.- drewn., pocz. XX w. Park dworski, pocz. XX w. • Szkoła Podstawowa; lata 30 XX w. • Domy nr 2, 3, 8, 10, 12, 16, 17, 18, 25; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Stodoła w zagrodzie nr 7; 1 ćw. XX w. • Budynek gospodarczy w zagrodzie nr 5; pocz ątek XX w.

Rogo żewo • Zespół folwarku (wł. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji – Radzików : Rz ądcówka, obecnie dom mieszkalny; 1872 r.. Czworak, obecnie dom mieszkalny nr 57; 1911 r. Czworak, obecnie dom mieszkalny nr 60; 1880 r. Ośmiorak, obecnie dom mieszkalny nr 59; pocz ątek XX w. Zabudowania gospodarcze w wi ększosci przebudowane Relikt parku krajobrazowego; pocz ątek XX w. • Kapliczka słupowa, cegła, pocz ątek XX w. • Domy nr 6, 8, 11, 14, 19, 20, 27, 29, 30, 31, 33, 37, 40 i 45; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Stodoły w zagrodach nr 3, 12 i 30; k. XIX/ pocz. XX w.

Stary Sielec • Układ przestrzenny wsi folwarcznej • Kapliczka słupowa z figur ą Jana Nepomucena; 1888 r. • Kapliczka słupowa z figur ą Jana Nepomucena; pocz ątek XX w. • Drewniany słup przydro żny z metalowym zwie ńczeniem; 1809 r. • Zespół dworsko – folwarczny, wł. Akademia Rolnicza –Instytut Krajowych Włókien Naturalnych, Pozna ń : Dwór, mur., ok.1780 (?) , pocz. XIX w., dobudowa skrzydła pn. poł. XIX w., od pn- wsch dobudowano budynek tzw. nowego dworu k. XIX w. Pałac Adama Czartoryskiego, cegła (w stanie surowym), 1910- 1914 ?, arch. Roger Sławski, Kolonia mieszkalna słu żby folwarcznej: Oficyna dworska, mur., 1900 r. przebudowana Dwojak, ob. dom mieszkalny nr 5, mur., 1919 r. Dwojak, ob. dom mieszkalny nr 6, mur., 1919 r. Trojak, ob. dom mieszkalny nr 7, mur. 1919 r.

51 Kolonia mieszkalna słu żby Folwarcznej: Dwojak, on. Dom nr 8, nieu żytkowany, cegła, k. XIX w. Czworzk, ob. dom mieszkalny nr. 12., mur. 1910-12 r. Czworak, ob. dom. Mieszkalny nr 15, mur. ok. 1900 r. Podwórze folwarczne: Obora i stajnia koni roboczych, mur., 1913 r. Jałownik, ob. Bukaciarnia, mur., 1912 r. Spichlerz, mur. k. XIX w. Wozownia i gara ż, mur., 1 ćw. XX w. Piwniczka, cegła, XIX/XX w. Rze źba parkowa, piaskowiec (?), pocz. XX w. Mur ogrodzeniowy z bramami, 2 poł. XIX, pocz. XX w. Park krajobrazowy oraz zespół alei śródpolnych, pocz. XX w. Szkaradowo • Zespół ko ścioła parafialnego pw. Św. Marcina BPA : Ko ściół, 1778 – 1780 r.; przebudowany, wpisany do rejestru zabytków Dzwonnica drewniana; I połowa XIX w. mur ogrodzeniowy z cegły; pocz ątek XX w. Plebania; 1830 r. • Słup z figur ą św. Jana Nepomucena w zagrodzie nr 53; 1920 r. • Kapliczka słupowa z drewnian ą figur ą św. Józefa • Kapliczka z figur ą Chrystusa; 1 ćw. XX w. • Kapliczka słupowa w zagrodzie nr 59 • Szkoła Podstawowa; pocz ątek XX w. • Domy nr 7, 15, 16, 24, 27, 40, 44, 46, 66, 74, 85, 86, 88, 95, 108, 112, 115, 122, 125, 146, 147, 156, 165, 179, 205, 210, 217; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Stodoła w zagrodzie nr 68; II połowa XIX w.

Szymonki • Domy nr 6, 8 i 154; II połowa XIX w.

Śląskowo • Domy nr : 14, 15, 21, 23 i 50; k. XIX/ pocz ątek XX w. • Budynek gospodarczy w zagrodzie nr22; 1992 r. • Stodoła w zagrodzie nr 29; XIX/XX w. • Zagroda nr 33 Dom Budynek gospodarczy z cegły, 1 ćw. XX w., cz ęś ciowo przebudowany • Kamienna grota z figur ą Matki Boskiej • Drewniany krzy ż na rozdro żu dróg

Zaborowo • Szkoła Podstawowa; 1 ćw. XX w. • Domy nr : 2, 4, 7, 9; II połowa XIX/ pocz ątek XX w. • Zagroda nr 5 (dom + budynek gospodarczy); II połowa XIX w. • Zagroda nr 15 (dom + stodoła); k. XIX w. • Zagroda nr 16 (dom + stodoła); II połowa XIX w. • Zagroda nr 17 (dom + stodoła); II połowa XIX w.

52 • Stodoła w zagrodzie nr 3; II połowa XIX w. • Stodoła w zagrodzie (wł. Le śnictwo Wielki Bór); II połowa XIX w.

2.9 Ustalenia dla zespołów zieleni chronionej – parków i ogrodów:

Na terenie parków i ogrodów obowi ązuj ą nast ępuj ące wymogi konser- watorskie: ♦ nale ży d ąż yć do ich zachowania lub scalenia w granicach historycznych; ♦ niedopuszczalne jest dokonywanie podziałów własno ściowych tych tere- nów; w przypadku, gdy taki podział ju ż istnieje, nale ży d ąż yć do scalenia własno ściowego gruntów w granicach historycznych zało żenia; ♦ zało żenia te winny pozosta ć zało żeniami zielonymi; nale ży tu lokalizowa ć funkcj ę rekreacyjn ą lub reprezentacyjn ą; ♦ w celach hodowlanych wykorzystywa ć mo żna jedynie cieki i zbiorniki wodne; ♦ zało żenia te nale ży uporz ądkowa ć; wskazana jest ich rewaloryzacja. W przypadku gdy nie przewiduje si ę rewaloryzacji danego obszaru, nale ży pozostawi ć ziele ń naturalnemu rozwojowi; ♦ stosunki gruntowo wodne winny umo żliwi ć utrzymanie zieleni w nale ży- tym stanie; prace melioracyjne winny d ąż yć do odtworzenia dawnych stosunków wodnych; ♦ na obszarach chronionych wprowadza si ę zakaz prowadzenia działalno ści inwestycyjnej bez uzgodnienia z wła ściwym oddziałem Słu żby Ochrony Zabytków oraz Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. Wszelkie działa- nia na ich terenie tak że lokalizacj ę nowych obiektów, nale ży uzgadnia ć z wła ściwym oddziałem Słu żby Ochrony Zabytków i wykonywa ć pod jego kontrol ą.

Wykaz parków zabytkowych na terenie gminy Jutrosin:

BARTOSZEWCE Relikt parku krajobrazowego DUBIN Relikt parku krajobrazowego JUTROSIN Park na miejscu byłego cmentarza poewangelickiego PŁACZKOWO Park krajobrazowy ROGO ŻEWO Relikt parku krajobrazowego STARY SIELEC Park krajobrazowy STASIN Park krajobrazowy

2.10. Ustalenia dla cmentarzy:

53 Na terenie cmentarzy obowi ązuj ą nast ępuj ące wymogi konserwatorskie: ♦ je żeli s ą one nadal u żytkowane, nale ży zachowa ć ich dotychczasow ą funkcj ę; ♦ cmentarze nie u żytkowane nale ży zachowa ć jako tereny zielone, np. miejsca ♦ spacerowe; ♦ nale ży zaznaczy ć w terenie obszar cmentarza przez ogrodzenie go w spo- sób trwały. Funkcj ę ogrodzenia pełni ć mo że zarówno twór sztuczny (mur, estetyczne ogrodzenie metalowe), jak i naturalny (np. żywopłot); ♦ cmentarze te nale ży uporz ądkowa ć: zachowane nagrobki zabezpieczy ć przed dewastacj ą i pozostawi ć na miejscu, ewentualnie utworzy ć dla nich lapidarium lub zachowa ć je w inny, uzgodniony z wła ściwym oddziałem Słu żby Ochrony Zabytków sposób; usun ąć samosiewy. Wszelkie działania wykraczaj ące poza te wymogi nale ży uzgadnia ć z wła ściwym oddziałem Słu żby Ochrony Zabytków.

Wykaz cmentarzy zabytkowych na terenie gminy Jutrosin:

DUBIN (Borek) - cmentarz przyko ścielny – nieczynny - cmentarz – czynny JUTROSIN - cmentarz – czynny NADSTAWEM - cmentarz poewangelicki – nieczynny PŁACZKOWO - cmentarz poewangelicki – nieczynny SZKARADOWO - cmentarz przyko ścielny – czynny ŚLĄSKOWO - cmentarz poewangelicki – nieczynny ZABOROWO - cmentarz poewangelicki – nieczynny

2.11. Ustalenia dla obszarów le śnych:

W przypadku zaznaczenia obszaru le śnego jako terenu zielonego wa ż- na jest rola lasu jako zielonej otuliny lub bariery optycznej i jedynym wymogiem konserwatorskim jest zachowanie tej zieleni.

2.12. Ustalenia dla szpalerów i alei:

54 W przypadku szpalerów, alei i pojedynczych okazów obowi ązuj ą nast ępuj ące wymogi konserwatorskie: ♦ utrzymanie obiektu w miejscu i granicach historycznych; ♦ wła ściwa piel ęgnacja zieleni; ♦ w przypadku szpalerów i alei usuwanie okazów chorych i uzupełnianie układu nasadzeniami wła ściwych gatunków drzew.

W wykazie pomników przyrody wpisanych do rejestru figuruje platan klonolistny rosn ący przy ko ściele poewangelickim przy ulicy Wrocławskiej w Jutrosinie

2.13. Ustalenia dla chronionych układów komunikacyjnych:

Chronione układy komunikacyjne nale ży zachowa ć przynajmniej w ich przebiegu. Ze stanowiska konserwatorskiego wskazane jest zacho- wanie istniej ącej, ewentualnie odtworzenie historycznej nawierzchni kamiennej we wszystkich miejscowo ściach. Nale ży tak że utrzyma ć – w przypadku ich zachowania – dawne kraw ęż niki oraz nawierzchni ę chodników z płyt granitowych lub kostek kamiennych oraz rynsztoki. Szczegółowe postulaty dla poszczególnych miejscowo ści zawiera punkt 2.15.

2.14. Najpilniejsze postulaty konserwatorskie dla poszczególnych miejscowo ści :

JUTROSIN

W celu ochrony zespołu zabytkowego nale ży: ‹ Bezwzgl ędnie zachowa ć historyczn ą lini ę zabudowy w obr ębie układu staromiejskiego – zwłaszcza w Rynku i wzdłu ż głównych ulic. Nale ży zachowa ć historyczne poszerzenia i placyki charakte- rystyczne dla tego układu. ‹ Uszanowa ć bezwzgl ędny wymóg zachowania historycznej zabudo- wy mieszkalnej i gospodarczej. Uzupełnienia kubaturowe (plomby) nale ży utrzyma ć w wysoko ści 1-2 kondygnacji + dach o spadku dostosowanym do s ąsiedztwa ( dachy dwuspadowe ew. pulpitowe). Nale ży unika ć za du żych gabarytów w pionie i w poziomie. Wskazane jest zachowanie historycznej parcelacji.

55 ‹ Wykluczy ć z programu zabudowy (tak że na obrze żach) wielkoga- barytowe budynki mieszkalne lub usługowe. ‹ Utrzyma ć dystans nowej zabudowy w stosunku do obszaru starego miasta.

W celu ochrony panoram miasta i krajobrazu kulturowego nale ży: ‹ Chroni ć dominanty (wie żę i brył ę ko ścioła św. El żbiety, ratusz, d. ko ściół protestancki i ko ściół św. Krzy ża z dzwonnic ą). Nie dopuszcza si ę mo żliwo ści przesłaniania ich lub zakłócenia równowagi konkurencyjnymi elementami wysoko ściowymi – zwłaszcza w uj ęciach panoramicznych widzianych z głównych wlotów do miasta. ‹ Bezwzgl ędnie zabroni ć budowy wielkogabarytowych budowli w obr ębie miasta jak i jego bezpo średniego otoczenia. ‹ Nale ży unika ć realizacji płaskich dachów, zachowa ć tradycyjny ich kształt (k ąt nachylenia ok. 40°, dachy dwuspadowe, układ kaleni- cowy, wystawki jako do świetlenie poddasza). Stosowa ć pokrycia dachów zgodnie z tradycj ą regionu (gont – w obiektach szczegól- nych, w pozostałych dachówka lub blacha). Wyeliminowa ć eternit i pokrycia bitumiczne (tak że dachówki bitumiczne). Utrzyma ć urozmaicenie w wysoko ści dachów. ‹ Chroni ć charakterystyczne zadrzewienie i ro ślinno ść m.in. ł ęgi nadrzeczne, aleje dojazdowe w krajobrazie otaczaj ącym miasto. ‹ Chroni ć przedpola panoram – szczególnie panoramy od północy. Dąż yć do zmniejszenia chaosu przestrzennego zabudowy jednoro- dzinnej dzielnicy południowej, czytelnego w panoramie od strony Dubina. Wprowadzi ć neutralizuj ące zazielenienie przestrzeni miasta w tym obszarze. ‹ Podj ąć poszukiwania formy domu jednorodzinnego o architekturze zgodnej z tradycj ą miasta. Unika ć zabudowy bli źniaczej o gabary- tach wykraczaj ących ponad tradycyjne.

W celu ochrony wn ętrz krajobrazowych nale ży: ‹ Bezwzgl ędnie chroni ć zespół historycznej zabudowy przyrynkowej i pierzei ulic staromiejskich (w szczególno ści ul. Wrocławskiej, Dworcowej, Podgórze) z jej historycznym detalem. Stosowa ć odpo- wiedni ą dla epoki kolorystyk ę. Unika ć w elewacjach materiałów niezgodnych z tradycj ą. ‹ Chroni ć zabytkowy detal uliczny – lampy, pompy itp. ‹ Utrzyma ć wła ściwe – stosowane obecnie formy zieleni miejskiej – ziele ń strzy żona w pierzejach rynku i ulic, ziele ń przy ko ściołach.

56 ‹ Chroni ć osie widokowe wn ętrz ulicznych. ‹ Przywróci ć historyczn ą nawierzchni ę – bruk kamienny (przynaj- mniej w Rynku i ulicach wyró żnionych jako wn ętrza wybitne). ‹ Zaleci ć uporz ądkowanie kwartałów wraz z zabudow ą gospodarcz ą. ‹ Chroni ć pojedyncze obiekty gospodarcze zachowane z dawnych zespołów stodół podmiejskich (ul. Polna). ‹ Rozwa żyć mo żliwo ść przeniesienia lub odtworzenia wiatraka (o konstrukcji wzorowanej na wiatraku z pobliskiego Dubina) jako akcentu charakterystycznego w krajobrazie Jutrosina jeszcze w latach 70-tych XX w.

Wnioski szczegółowe: ‹ Nale ży opracowa ć studium historyczno-urbanistyczno- konserwatorskie miasta. ‹ Nale ży opracowa ć studium historyczno-architektoniczne Ko ścioła parafialnego pw. św. El żbiety. ‹ Chroni ć obszar dawnych cmentarzy ewangelickiego i żydowskiego ( m. in. ustawi ć znak upami ętniaj ący). ‹ Chroni ć budynki dawnej gazowni miejskiej i stra ży po żarnej, ew. wykona ć karty ewidencyjne budynków i ocalałego wyposa żenia.

DUBIN

W celu ochrony zespołu urbanistycznego nale ży: ‹ Bezwzgl ędnie zachowa ć linie zabudowy w obr ębie Rynku i głów- nych ulic, z zachowaniem układu staromiejskiego. ‹ Zachowa ć historyczn ą zabudow ę. Ewentualne uzupełnienia zabudo- wy w obr ębie starego układu utrzyma ć w wysoko ści 1 kondygnacji +dach. Zachowa ć kalenicowy układ dachów tam, gdzie wymaga te- go s ąsiedztwo zabudowy. Unika ć zbyt wielkich gabarytów w pionie i w poziomie. Zabudow ę realizowa ć zgodnie z parcelacj ą działek. ‹ Chroni ć ulice z zabytkowymi stodołami, zabytkow ą zabudow ę gos- podarcz ą oraz wiatrak, jako element gin ącego krajobrazu.

W celu ochrony panoram miasta i krajobrazu kulturowego: ‹ Chroni ć dominant ę, jak ą jest bryła ko ścioła parafialnego; subdomi- nant ę, jak ą stanowi wiatrak po południowej stronie Dubina; unika ć ich przesłaniania i dysharmonijnych elementów wysoko ściowych w panoramach. ‹ Chroni ć panoramy z głównych wlotów do miejscowo ści. Chroni ć przedpola panoram, nie dopuszczaj ąc do chaotycznej lub agresy-

57 wnej zabudowy przedmie ść (jak budynek szkoły przy wje ździe od północy, budynek nowego gospodarstwa obok wiatraka przy wje ź- dzie z południa. Zachowa ć otwarte przedpole od zachodu – teren łęgów nadrzecznych. ‹ Bezwzgl ędnie zabroni ć budowy obiektów wielkogabarytowych (tak że bli źniaczych zbyt wysokich willi) oraz realizacji płaskich dachów. ‹ Zachowa ć tradycyjny kształt dachów – k ąt nachylenia około 40°, dachy dwuspadowe. Ewentualne wystawki s ą dopuszczalne. Zacho- wa ć pokrycie dachów dachówk ą ceramiczn ą ( wiatrak – pokrycie gontem, stodoły – pokrycie dachówk ą lub słom ą impregnowan ą). Zlikwidowa ć pokrycie eternitem i pap ą; unika ć współczesnej imita- cji dachówki – bitumicznej i blaszanej. ‹ Zasłoni ć kurtyn ą z zieleni obiekty dysharmonijne (zwłaszcza szkoł ę podstawow ą). W celu ochrony wn ętrz krajobrazowych nale ży: ‹ Ocali ć od przekształce ń zespół historycznej zabudowy starego miasta wraz z uliczkami gospodarczymi. ‹ Chroni ć relikty zabytkowych nawierzchni (bruki). ‹ Chroni ć mał ą architektur ę (zabytkowe figurki), wprowadzi ć ele- menty nowej małej architektury we wn ętrza placów i ulic ze wzgl ędu na ich brak ( figurki, lampy, wiaty (przystanki itp.). ‹ Utrzyma ć zasad ę nisko strzy żonej zieleni w Rynku i w ulicach. ‹ Unika ć w elewacjach materiałów niezgodnych z tradycj ą regionu (glazura, siding)

Wnioski szczegółowe: ‹ Nale ży opracowa ć studium historyczno-urbanistyczno-konserwator- skie dawnego miasta Dubina. ‹ Chroni ć bezwzgl ędnie stodoły i wiatrak, jako element gin ącego krajobrazu. ‹ Obj ąć ochron ą zespół zabudowy folwarcznej, w szczególno ści domy pracowników folwarcznych (tzw. czworaki).

GR ĄBKOWO

‹ Natychmiastowej interwencji wymaga wiatrak.

3. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

58 Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej:

Dla terenów poło żonych w zespołach stanowisk archeologicznych wszelkie zamierzenia inwestycyjne naruszaj ące struktur ę gruntu wymagaj ą prowadzenia archeologicznych prac dokumentacyjno – zabezpieczaj ących.

II. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

1. Cele rozwoju gminy

Główny cel rozwoju gminy Zapewnienie zrównowa żonego rozwoju poprzez ochron ę i popraw ę stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody sprzyjaj ące rozwojowi społeczno - gospodarczemu .

• stworzenie warunków sprzyjaj ących wła ściwemu funkcjonowaniu środo- wiska przyrodniczego, • wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego dla rozwoju funkcji społecznych i gospodarczych.

1.1. Czynniki sprzyjaj ące osi ąganiu celów:

• Powi ązanie z EKONET poprzez Krajow ą Sie ć Ekologiczn ą sieci ą lokal- nych korytarzy ekologicznych. Powi ązania przyrodnicze zapobiegaj ą de- gradacji środowiska przyrodniczego, której jedn ą z przyczyn jest dzielenie przestrzeni na izolowane obszary. Środowiskotwórcze zadanie powi ąza ń przyrodniczych polega mi ędzy innymi na: umo żliwianiu migracji organiz- mów żywych sprzyjaj ącej bogactwu gatunkowemu, roli klimatotwórczej (przewietrzanie terenu, wpływ na temperatur ę i wilgotno ść powietrza), zwi ększonej retencyjno ści wód, zdolno ści do zasilania wód gruntowych. Gmina Jutrosin dzi ęki swojemu poło żeniu w dolinie Orli, któr ą mo żna uzna ć za korytarz ekologiczny o znaczeniu lokalnym ma powi ązania ze strukturami Krajowej Sieci Ekologicznej. Dolina Orli ł ączy si ę z dolin ą Baryczy. Barycz wraz z dolin ą Odry stanowi korytarz ekologiczny o znaczeniu mi ędzynarodowym.

59 • Niewielkie kompleksy le śne, kształtuj ące walory biotyczne w znacznej cz ęś ci zaliczane do lasów wodochronnych. • Bogata sie ć hydrograficzna traktowana nie tylko jako element kształtuj ący walory biotyczne gminy a tak że element wpływaj ący na atrakcyjno ść krajobrazow ą. • Poło żenie w ramach czwartorz ędowych struktur hydrogeologicznych, będących źródłem wody pitnej. • znaczne kompleksy dobrych gleb warunkuj ące rozwój rolnictwa, • lokalne zło ża kruszywa naturalnego.

1.2 . Czynniki utrudniaj ące osi ąganie celów

• zły stan czysto ści wód powierzchniowych, zwi ązany z nieuregulowan ą gospodark ą ściekow ą ( źródła zagro żeń dla czysto ści wód rozproszone s ą w granicach całej zlewni; równie ż poza granicami gminy) • tereny podmokłe i zalewowe utrudniaj ące rozwój przestrzenny, • zbyt mała lesisto ść , • brak zieleni na obszarach rozległych agrocenoz.

2. Proponowane kierunki rozwoju gminy

2.1.Ochrona przyrody i krajobrazu

Szczególne formy ochrony przyrody

Na terenie gminy w drodze Rozporz ądzenia Nr 9/98 Wojewody Leszczy ńskiego z dnia 8 grudnia 1998 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody uznano za podlegaj ące ochronie jako pomniki przyrody 14 obiektów.

Ochrona pomników przyrody polega na wprowadzeniu nast ępuj ących zakazów i ogranicze ń, które nale ży respektowa ć: • zakaz wycinania, niszczenia i uszkadzania drzew, • zakaz pozyskiwania p ączków, kwiatów, owoców i li ści z drzew. • zakaz zanieczyszczania i niszczenia gleby w zasi ęgu korony i korzeni drzew,

60 • zakaz wzniecania ognia w pobli żu drzew, • zakaz wznoszenia wszelkich budowli w zasi ęgu korony i korzeni drzew, • zakaz umieszczania tablic, napisów, ogłosze ń reklamowych i innych znaków nie zwi ązanych z ochrona pomnika, bezpo średnio na nim lub w zasi ęgu korony drzewa, • ogranicza si ę wchodzenie na drzewa z wyj ątkiem wykonania zabiegów piel ęgnacyjno - sanitarnych w przypadkach bezpo średniego zagro żenia publicznego lub uzgodnionych z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody.

Na terenie gminy w drodze Rozporz ądzenia Nr 9/98 Wojewody Leszczy ńskiego z dnia 8 grudnia 1998 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody uznano za podlegaj ący platan klonolistny o obwodzie 565 cm, wysoko ści 18 m. Znajduje si ę on przy ko ściele na ulicy Wrocławskiej.

Ochrona pomników przyrody polega na wprowadzeniu nast ępuj ących zakazów i ogranicze ń, które nale ży respektowa ć:

Tworzenie systemu lokalnych powi ąza ń przyrodniczych sprzyjaj ących zachowaniu równowagi ekologicznej w środowisku

Tworzenie terenów przyrodniczo czynnych ma na celu zapobiec dzieleniu przestrzeni na izolowane obszary. Zaleca si ę utworzenie wewn ę- trznego systemu terenów przyrodniczo czynnych b ędącego ł ącznikiem gminy z obszarami o wysokich walorach przyrodniczych. Na terenie gminy za elementy kształtuj ące jej system przyrodniczy zapobiegaj ący izolacji przestrzennej nale ży uzna ć: • strefy ekologiczne (le śną i ł ąkow ą), • pasma ekologiczne, w skład których wchodz ą: • ci ągi dolinne rzek: Orli, Starej Orli i Orli Leniwej, stanowi ące lokalne korytarze ekologiczne pełni ące rol ę ł ączników z obszarami o wysokich walorach biotycznych (fragmentami okresowo zalewane), • strefy wododziałowe, • zadrzewnienia śródpolne, przydro żne i wzdłu ż cieków.

Dla Jutrosina za elementy kształtuj ące jego system przyrodniczy uzna ć nale ży geosystemy zarówno w granicach miasta jak i poza nimi, a miano- wicie: lasy i ziele ń miejsk ą, sady, ziele ń ł ąkow ą, cieki. Do systemu przyrodniczego miasta zaliczy ć nale ży: • Węzły ekologiczne – kompleksy le śne na wschód i południowy wschód od granic miasta a na terenie miasta ziele ń urz ądzon ą.

61 • Lokalne korytarze ekologiczne - uznano za nie doliny: Orli, Borownicy, Rd ęcy i Rowu Granicznego stanowi ące wraz z kompleksami ł ąk doskonałe powi ązania z kompleksami le śnymi uznanymi z w ęzły ekologiczne. • Si ęgacze - ich rol ę pełni ć mog ą ci ągi uliczne z zadrzewieniami.

Rozwi ązania sprzyjaj ące prawidłowemu funkcjonowaniu systemu powi ąza ń przyrodniczych, których wprowadzenie le ży w zakresie działania gminy to: • ochrona przed zmian ą u żytkowania ww. ekosystemów uznanych za tworz ące system przyrodniczy gminy, • zwi ększanie powierzchni zieleni poprzez podbudow ę zieleni ą a żurow ą ci ągów dolinnych,. uzupełnianie istniej ących ci ągów drzew wzdłu ż dróg na obszarze całej gminy, • tworzenie nowych zadrzewie ń śródpolnych stanowi ących lokalne ł ączniki uzupełniaj ące podstawowy systemem przyrodniczy (dotyczy to zwłaszcza rozległych agrocenoz pozbawionych zieleni).

2.2. Zabezpieczenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w odpowiedniej ilo ści i dobrej jako ści wymaga nast ępuj ących działa ń:

Ustanowienie stref ochronnych dla uj ęć wód podziemnych zgodnie z Roz- porz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnic- twa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie zasad ustanawiania stref ochronnych źródeł i uj ęć wody (Dz.U. Nr 116, poz. 505). Na terenie gminy Jutrosin wszystkie uj ęcia wymagaj ą ustanowienia stref ochronnych oraz okre ślenia zasad gospodarowania w ich zasi ęgu. U żytkownik ww. uj ęć zobowi ązany jest do spowodowania wyznaczenia stref ochronnych zgodnie z cytowanym rozporz ądzeniem

Intensyfikacja budowy systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków . • Intensyfikacja budowy systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków. Głównym źródłem zanieczyszcze ń wód na terenie gminy s ą ścieki komu- nalne.. Problem zanieczyszczania wód ściekami komunalnymi wymaga rozwi ązania w granicy całej zlewni Orli

Spo śród wszystkich cieków na terenie gminy tylko wody Orli były badane. Rzeka ta ju ż na teren gminy wpływa silnie zanieczyszczona. Niew ątpliwie jednak gmina Jutrosin ma równie ż swój udział w pogarszaniu

62 jako ści wód płyn ących przez jej teren. Ścieki komunalne zatem na terenie gminy stanowi ą główne źródło zanieczyszczenia wód. Aby rozwi ązanie pro- blemu gospodarki ściekowej przyniosło wymierne efekty, powinno nast ąpi ć na obszarze całej zlewni Orli. Zlewnia rzeki Orli terytorialnie le ży w grani- cach dwóch województw: wielkopolskiego i dolno śląskiego. W wojewódz- twie wielkopolskim obejmuje swym zasi ęgiem: powiat Gosty ń (gminy: Krobia, P ępowo, Pogorzela, Borek Wlkp.), powiat Rawicz (gminy: Pakosław, Miejska Górka, Jutrosin), powiat Krotoszyn (gminy: Kobylin, Ko źmin, Rozdra żew, Krotoszyn, Zduny); w województwie dolno śląskim zlewnia Orli swym zasi ęgiem obejmuje: powiat Milicz (gminy: Milicz i Cieszków), powiat Trzebnica (gmina Żmigród), powiat Góra (gmina W ąsosz). Poprawa stanu czysto ści wód wszystkich cieków wchodz ących w skład dorzecza Orli jest zatem interesem wspólnym wszystkich gmin, które le żą w obszarze zlewni.

Zwi ększenie retencyjno ści wód.

Dla zwi ększenia retencyjno ści wód zaleca si ę: • Wprowadzanie zieleni w strefach wododziałowych (problem dotyczy przede wszystkim cz ęś ci wododziału przebiegaj ącego przez zwarte kompleksy gruntów rolnych). Poniewa ż w przewadze s ą to grunty rolne chronione przed zmian ą u żytkowania, a wi ęc niemo żliwe do zalesienia, wprowadzana ziele ń powinna przyj ąć posta ć zadrzewie ń śródpolnych wzdłu ż dróg, rowów, miedz • Zachowanie i odbudowa małych i okresowych zbiorników wodnych - głównie stawów wiejskich i oczek wodnych. • Ograniczanie spływów powierzchniowych z pól uprawnych poprzez tworzenie systemu zadrzewie ń śródpolnych.

2.3. Eliminowanie czynników mog ących wpływa ć na pogorszenie stanu czysto ści powietrza atmosferycznego

Źródłem zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego na terenie gminy jest tzw. emisja niska, pochodz ąca z palenisk indywidualnych. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń powstaj ących ze spalania paliw stałych powinno polega ć na promowaniu paliwa ekologicznego i gazyfikacji jednostek osadniczych.

2.4. Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej

63 Przed zmian ą u żytkowania nale ży chroni ć przede wszystkim grunty wysokich klas bonitacyjnych. Na terenie gminy koncentruj ą si ę one w jej północnej oraz północno – wschodniej i południowo – zachodniej cz ęś ci gminy. Ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinna polega ć na: • ochronie gleb wysokich klas bonitacyjnych (do IV kl. wł ącznie) przed zmian ą u żytkowania, • ochronie gleb przed erozj ą i nadmiernym przesuszaniem poprzez wprowa- dzanie systemu zadrzewie ń śródpolnych.

2.5. Przywrócenie pierwotnych walorów obszarom zdegradowanym, zapobieganie degradacji

Obszary wymagaj ące unaturalnienia to obszary zdegradowane w wyniku działalno ści człowieka. Na terenie gminy mo żna do nich zaliczy ć: • Wody powierzchniowe, których poprawa stanu czysto ści wymaga ć b ędzie przede wszystkim uregulowania gospodarki ściekowej na terenie gminy • Zwarte kompleksy gruntów ornych na których zachwiana jest równowaga przyrodnicza. S ą to tereny o zmniejszonej retencyjno ści, bez odpowiednich warunków dla bytowania organizmów żywych, zagro żone erozj ą gleb. Poprawy tego stanu rzeczy mo żna oczekiwa ć wprowadzaj ąc system zadrzewie ń śródpolnych.

2.6. Ochrona przed skutkami powodzi

Jest to problem wymagaj ący rozwi ązania w obr ębie całej zlewni Orli. Gmina mo że przyj ąć jednak pewne zało żenia zakresie polityki przestrzennej zmniejszaj ące skutki powodzi polegaj ące na: • nie wyznaczaniu na tych terenach nowych terenów pod wszelkiego rodzaju budownictwo, • nie lokalizowanie na terenach zalewowych obiektów mog ących pogorszy ć stan środowiska przyrodniczego w czasie powodzi np. wysypiska śmieci, stacje paliw itp. • projektowana budowa zbiornika retencyjnego na rzece Orli

3. Przyrodnicza struktura funkcjonalno - przestrzenna oraz zasady gospodarowania w wydzielonych strefach

Dla realizacji sformułowanych celów, przy wyst ępuj ących okre ślonych uwarunkowaniach przyrodniczych okre ślono przyrodnicz ą struktur ę funkcjo-

64 nalno-przestrzenn ą gminy Jutrosin, wydzielaj ąc strefy o zró żnicowanych funkcjach, dla których okre ślono ró żne sposoby gospodarowania.

3.1. Strefa Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych W skład tej strefy wchodz ą, obszary le śne, ci ągi dolinne cieków z kompleksami ł ąk, ci ągi zadrzewie ń pełni ące funkcj ę uzupełniaj ących ł ączni- ków ekologicznych a tak że ziele ń parkowa i strefy wododziałowe. Wymienione elementy tworz ą do ść zwarty system lokalnych powi ąza ń zapewniaj ący ł ączno ść z Europejsk ą sieci ą Ekologiczn ą (EECONET) poprzez Krajow ą Sie ć Ekologiczn ą. Powi ązania przyrodnicze zapobiegaj ą dzieleniu przestrzeni na izolowane obszary a tym samym degradacji środowiska przyrodniczego. Podstawowe zadanie powi ąza ń przyrodniczych polega mi ę- dzy innymi na: umo żliwianiu migracji organizmów żywych sprzyjaj ącej bogactwu gatunkowemu, roli klimatotwórczej (przewietrzanie terenu, wpływ na temperatur ę i wilgotno ść powietrza), zwi ększonej retencyjno ści wód, zdolno ści do zasilania wód gruntowych.

Dla terenów tworz ących stref ę ESOCH, bior ąc pod uwag ę jej charakter środowiskotwórczy, ustala si ę dla niej nast ępuj ące zasady gospodarowania: • Zachowanie wielko ści i warto ści ekologicznej elementów tworz ących system przyrodniczy gminy (lasów, kompleksów ł ąk, wszelkiego rodzaju zieleni, cieków itp.) • Odtwarzanie i wzbogacanie warto ści ekologicznych, które uległy degradacji (renaturalizacja cieków, dolesianie, uzupełnianie istniej ących i wprowadzanie nowych zadrzewie ń wsz ędzie, gdzie jest to mo żliwe. • Tereny tworz ące system ekologiczny gminy powinny by ć zwarte przestrzennie i powi ązane bez barier z analogicznymi terenami w systemie. • Zastosowanie form architektonicznych i struktury zabudowy umo żliwia- jących swobodny przepływ powietrza i migracji gatunków (wysoko ść i lokalizacja budynków uwzgl ędniaj ąca kierunki przewietrzania, a żurowe ogrodzenia, przepusty pod drogami). • Unikanie lokalizacji inwestycji szkodliwych dla środowiska, z wyj ątkiem niezb ędnych tras komunikacyjnych. • Dopuszcza si ę budow ę obiektów pod warunkiem, że udział terenów otwartych (nie zabudowanych i nie przykrytych substancj ą nieprzepusz- czaln ą) wyniesie co najmniej: 45 % działki na terenach o wysokiej

65 intensywno ści zabudowy, 75 % działki na terenach o niskiej intensywno ści zabudowy. • Dopuszcza si ę wprowadzanie obiektów zwi ązanych z obsług ą rekreacji i turystyki.

3.2. Strefa produkcji rolnej

Strefa rolnicza zajmuje obszary poło żone wyspowo miedzy elementami tworz ącymi stref ę ESOCH.

3.2.1. Rejon intensywnej produkcji rolnej

Są to głównie tereny północno – zachodniej i centralnej cz ęś ci gminy. Podło że stanowi ą tu gliny i piaski gliniaste, lokalnie przykryte niewielk ą warstw ą piasków. Na podło żu tym wykształciły si ę dobre i średnie gleby, które powinny by ć chronione przed zmian ą u żytkowania. Tereny te charakte- ryzuj ą si ę dobrymi warunkami termicznymi, równomiernym nasłonecznie- niem, korzystn ą wymian ą powietrza, na ogół mał ą wilgotno ści ą.

Dla rejonu intensywnej produkcji rolnej proponuje si ę nast ępuj ące ogólne zasady gospodarowania: • Ochrona gruntów rolnych przed zmian ą przeznaczenia na inne cele. Ochrona ta dotyczy u żytków rolnych klas I - III o powierzchni powy żej 0,5 ha, u żytków rolnych klasy IV o powierzchni powy żej 1 ha, u żytków rolnych klas V-VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego. • Kształtowanie funkcji glebochronnych i wodochronnych poprzez utrzyma- nie istniej ących i wprowadzanie nowych zadrzewnie ń wsz ędzie gdzie jest to mo żliwe. • Unikanie rozpraszania zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej (nowe tereny do zainwestowania wyznacza ć w bezpo średnim s ąsiedztwie istnie- jących działek budowlanych lub istniej ących siedlisk rolniczych).

3.2.2. Rejon rolniczy z mo żliwo ści ą rozwoju innych funkcji

Są to tereny stanowi ące łagodne przej ście od obszarów wysoczy- znowych do den dolin, stanowi ące płaskie powierzchnie o spadkach 0 - 2 %. Podło że stanowi ą piaski i piaski na glinie, na których wykształciły si ę słabe gleby kl. V i VI. Tereny te charakteryzuj ą si ę dobrymi warunkami

66 termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, nieco utrudnionym przewie- trzaniem. S ą to tereny mało przydatne dla rozwoju rolnictwa, korzystne dla rozwoju funkcji pozarolniczych. Proponuje si ę dla niego nast ępuj ące zasady gospodarowania: • Kształtowanie funkcji glebochronnych i wodochronnych poprzez utrzymanie istniej ących i wprowadzanie nowych zadrzewnie ń wsz ędzie gdzie jest to mo żliwe. • Preferowanie zabudowy zwartej na terenach zainwestowanych. • Dopuszczenie realizacji poza terenami zainwestowanymi zabudowy rezydencjalnej. • Preferencje dla naturalnych form gospodarowania w technikach nie stwarzaj ących zagro żenia dla środowiska naturalnego. Zaproponowany przyrodniczy podział gminy na obszary funkcjonalne o zró żnicowanych re żimach ochronnych i odmiennych sposobach gospodarowania mo że stanowi ć podstaw ę do formułowania zasad gminnej polityki przestrzennej.

4. Ocena mo żliwo ści rozwoju przestrzennego poszczególnych jednostek osadniczych Oceny mo żliwo ści rozwoju przestrzennego dokonano drog ą eliminacji obszarów stanowi ących ograniczenia w tym zakresie. Do obszarów tych zaliczono: • Lasy, wi ększe kompleksy zieleni urz ądzonej. • Grunty rolne chronione przed zmian ą u żytkowania. • Elementy infrastruktury technicznej wraz z ich strefami ochronnymi • Ci ągi dolinne – pełni ące funkcje powi ąza ń przyrodniczo ekologicznych oraz układu nawietrzania i przewietrzania terenu. Są to tereny o płytko zalegaj ącej wodzie gruntowej, niekiedy podtapiane, o niekorzystnych warunkach termiczno – wilgotno ściowych. Niekorzystne dla zabudowy, preferowane do pozostawienia w dotychczasowym u żytkowaniu. • Obszary zalewowe – z uwagi na szkody powodowane powodzi ą, na obszarach tych nie powinno si ę wyznacza ć terenów pod budownictwo.

67 Pomijaj ąc wszystkie obszary niekorzystne dla zabudowy, pozostałe w mniejszym lub wi ększym stopniu mog ą by ć wykorzystywane do tych celów.

5. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

Zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk:

5.1. Lokalizacja wszelkich inwestycji w obr ębie terenów obj ętych zmian ą z uwzgl ędnieniem konieczno ści unikni ęcia lub minimalizacji kolizji z terenami i obiektami warto ściowymi przyrodniczo i zgodna z obowi ązuj ącymi przepisami odr ębnymi i szczególnymi.

5.2. Tereny w rejonie miejscowo ści Stary Sielec, Grabkowo i Nowy Sielec obj ęte studium, poło żone s ą na terenie obszaru zasobowego uj ęcia Szkaradowo - Dubin - Jutrosin. Pierwszym u żytkowym poziomem wodono śnym wyst ępuj ącym na omawianym terenie jest poziom czwartorz ędowy, który jest w sposób naturalny chroniony przez nadkład gliny zwałowej o mi ąż szo ści od ok. 6m do ok. 20m. Ww. nadkład gliny pełni rol ę absorpcyjn ą i spowalniaj ącą wzgl ędem ewentualnych zanieczyszcze ń infiltruj ących z powierzchni terenu. Jakkolwiek ww. warstwy geologiczne chroni ą u żytkow ą warstw ę wodono śną, przed bezpo średnim dopływem zanieczyszcze ń, to jednak zgodnie z przepisami ustawy - Prawo ochrony środowiska, środowisko gruntowo - wodne powinno by ć chronione przed zanieczyszczeniami. Planowany rodzaj inwestycji omawianego terenu, nie powinien negatywnie oddziaływa ć na środowisko gruntowo - wodne, pod warunkiem zastosowania wła ściwych rozwi ąza ń technicznych gwarantuj ących eliminacj ę niebezpiecze ństwa zanieczyszczenia środowiska gruntowego, a za po średnictwem wód ww. obszaru zasobowego.

5.3. Uwzgl ędnienie potencjalnych oddziaływa ń projektowanej inwestycji w zakresie klimatu akustycznego, oddziaływania na krajobraz i wpływu na faun ę- ptaki i nietoperze /tak że ze wzgl ędu na obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Dolina Baryczy, znajduj ący si ę w odległo ści ok. nie mniejszej ni ż 7 km/.

5.4. Ochrona przed hałasem - Przy lokalizacji elektrowni wiatrowych nale ży zachowa ć tak ą odległo ść od istniej ących i projektowanych terenów

68 wymagaj ących ochrony przed hałasem, która zapewni dotrzymanie akustycznych standardów jako ści środowiska okre ślonych w przepisach odr ębnych lub odległo ść mniejsz ą, ale przy zastosowaniu środków ograniczaj ących emisj ę hałasu co najmniej do poziomów dopuszczalnych. W trakcie realizacji inwestycji, na kolejnych etapach nale ży wykonywa ć kontrolne pomiary hałasu po uruchomieniu kolejnych zespołów turbin w punktach najbardziej eksponowanych na hałas. Wyniki sukcesywnie wykonywanych pomiarów hałasu powinny stanowi ć podstaw ę do ewentualnej korekty dalszego rozwoju inwestycji pozwalaj ącej na zapewnienie warunków dopuszczalnych na terenach podlegaj ących ochronie akustycznej. Wskazane jest sytuowanie turbin w miejscach, w których poziom emitowanego hałasu jest zbli żony do poziomu tła akustycznego. Pomiarowa weryfikacja okre ślonych teoretycznie poziomów hałasu, dokonywana podczas lokalizowania kolejnych turbin wiatrowych, powinna uwzgl ędnia ć zale żno ść uci ąż liwo ści akustycznych od warunków meteorologicznych, w szczególno ści pr ędko ści i kierunku wiatru. Wskazane jest wykonanie pomiarów w warunkach sprzyjaj ących emisji i propagacji hałasu w kierunku najbli ższych terenów podlegaj ących ochronie akustycznej.

III. ROLNICZA PRZESTRZE Ń PRODUKCYJNA

1. Wykorzystanie potencjału rolnego poprzez: • Dostosowanie produkcji rolnej do potrzeb rynku i zdolno ści przetwórstwa rolno-spo żywczego, zwłaszcza przez rozwój specjalistycznych upraw o du żej pracochłonno ści • Ochron ę gruntów wysokich klas bonitacyjnych i kompleksów najwy ższej przydatno ści rolniczej. Obszar gruntów o najwy ższej przydatno ści dla rolnictwa, gleb z dominacj ą klas bonitacyjnych – II – III obejmuje północno - zachodni ą cz ęść gminy z wsiami: Płaczkowo, Bartoszewice, Rogo żewo, Gr ąbkowo, Sielec Stary, Sielec Nowy, Śląskowo, Domaradzice. • Restrukturyzacj ę rolnictwa w kierunku zmniejszenia zatrudnienia w produ- kcji rolnej na rzecz przetwórstwa i usług Problem dotyczy wszystkich wsi. Wskazany jest rozwój drobnych zakładów rodzinnych uszlachetniaj ących i przetwarzaj ących produkty rolne, np. przetwórstwo warzyw, produkcja pasz, specjalistyczne usługi chemizacyjne, mechanizacyjne itp.

69 • Poprawa struktury wielko ści gospodarstw kosztem zasobów AWRSP i gospodarstw nierentownych oraz rozwój gospodarstw farmerskich i rodzinnych. Zmiana wielko ściowa spowoduje obok powstania kilkudziesi ęciohekta- rowych gospodarstw pozostawienie du żej liczby działek zagrodowych z niewielk ą powierzchni ą roln ą. Wskazane jest ich wykorzystanie pod pracochłonn ą, intensywn ą upraw ę ogrodniczo-warzywn ą. • Zalesienie gruntów w obszarach ochronnych uj ęć wody Zmiana formy u żytkowania terenów w obszarach uj ęć wody ograniczy stosowanie nawozów i środków ochrony ro ślin na tych terenach, ograni- czaj ąc w ten sposób zagro żenie zanieczyszcze ń wody. • Zachowanie u żytków zielonych w dolinach rzecznych, zarówno jako bazy paszowej dla chowu bydła, jak i ł ączników ekologicznych Utrzymanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania obni żeń dolin- nych wi ąż e si ę z jednej strony z realizacj ą jednego z głównych celów rozwoju gminy, a mianowicie działaniem proekologicznym oraz zasad ą zrównowa żonego rozwoju. W obszarach gruntów ornych wykorzystywa- nych do intensywnej produkcji rolnej pozostało niewiele z naturalnych elementów środowiska przyrodniczego. Bioró żnorodno ści ą cechuj ą si ę przede wszystkim doliny rzeki Orli i jej dopływów. • Rozwój usług specjalistycznych na potrzeby rolnictwa i ludno ści Rozwój rolnictwa zwi ązany b ędzie coraz bardziej z rozwojem specjalis- tycznych usług agrotechnicznych. Efektywne wykorzystanie maszyn i urz ądze ń rolniczych to obni żanie kosztów produkcji. Konieczne jest to tak że w zwi ązku z przepisami dotycz ącymi ochrony środowiska, np. sto- sowanie środków ochrony ro ślin i utylizacji opakowa ń i odpadów. Z pod- noszeniem standardów życia na wsi wi ąż e si ę rozwój usług dla ludno ści, sklepy, usługi rzemie ślnicze, doradztwo ekonomiczno-finansowe, itp. • Tworzenie gospodarstw agroturystycznych na terenach o najwi ększych walorach krajobrazowych i przyrodniczych Realizacja tras turystyki rowerowej i konnej, a także walory krajobrazowe terenu, przyci ągaj ąc turystów, sprawi ą , że konieczne b ędzie stworzenie bazy dla obsługi ruchu turystycznego, zwi ązanej zarówno z wy żywieniem, noclegiem, a tak że obsług ą bezpo średni ą, np. zaprz ęgi konne latem, kuligi zim ą, itp.

2. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

Kierunki i zasady kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej:

70 Lokalizacja siłowni wiatrowych w obr ębie obszarów przeznaczonych pod lokalizacj ę siłowni wiatrowych wraz z niezb ędn ą infrastruktur ą techniczn ą, mo żliwa jest na terenach rolnych, co nie zmieni ich rolniczego użytkowania, z wyj ątkiem terenu, na którym umiejscowiony jest trzon wie ży siłowni wiatrowej oraz infrastruktura techniczna niezb ędna dla realizacji i eksploatacji inwestycji.

IV. ROZWÓJ SPOŁECZNO - GOSPODARCZY

Główny cel społeczny – poprawa standardu cywilizacyjnego społeczno ści lokalnej

Spełnienie celu wymaga prowadzenia działalno ści, która doprowadzi do stworzenia przyjaznych warunków życia i rozwoju w drodze rozwijania infrastruktury publicznej, oraz zapewnienie sprawnego funkcjonowania gminy jako miejsca zamieszkania, pracy, obsługi, wypoczynku i aktywno ści jej mieszka ńców.

Trzy główne kierunki działania: • zapewnienie dogodnych warunków zamieszkania, zarówno poprzez moder- nizacj ę infrastruktury technicznej, jak i udost ępnienie terenów dla ró żnych typów i standardów zabudowy, tak aby były dostosowane do potrzeb wszystkich grup społecznych, • wyposa żenie w podstawowe usługi zaspokajaj ące potrzeby lokalne oraz zapewnienie dost ępno ści do usług w zakresie: szkolnictwa, opieki przedszkolnej, ochrony zdrowia, kultury, sportu i wypoczynku, • przeciwdziałanie bezrobociu poprzez wspieranie inicjatyw społecznych i stymulowanie tworzenia nowych miejsc pracy, które zapewni ą źródło dochodów ludno ści.

Kierunki rozwoju

1. Demografia.

Dotychczasowy rozwój demograficzny gminy kształtuje si ę na poziomie średnim. W ostatnim dziesi ęcioleciu liczba jej mieszka ńców wzrosła z 7030 do 7178 osób. Odnotowano dynamik ę wzrostu dla całej gminy w wysoko ści 101,3 a wi ęc ni ższ ą od wska źnika rozwoju powiatu rawickiego i regionu lesz- czy ńskiego Szybszy przyrost ludno ściowy wykazuje samo miasto; tutaj dynamika w tych latach wyniosła 102,7 (na poziomie powiatu).

71 Przewiduje si ę, że gmina b ędzie si ę nadal rozwija ć pod wzgl ędem ludno ściowym. Tempo tego rozwoju b ędzie nieco wy ższe ni ż dotychczas; do roku 2010 wska źnik wzrostu osi ągnie poziom około 103,0. Tak jak do tej pory bardziej dynamicznie rozwija ć si ę b ędzie miasto. Zało żony trend rozwojowy pozwala przypuszcza ć, że ludno ść gminy wzro śnie do około 7380 osób, z tego do 1950 osób w mie ście Jutrosinie. Przewiduje si ę tak że zmiany w strukturze wieku ludno ści. W nadchodz ących latach wyra źnie wzro śnie liczebno ść grupy produkcyjnej, zwi ększy si ę te ż grupa poprodukcyjna i grupa dzieci najmłodszych. Pozostałe podziały wiekowe cechowa ć b ędzie niewielki spadek lub stabilizacja.

2. Struktura osiedle ńcza gminy. Proponuje si ę nast ępuj ącą systematyk ę jednostek osadniczych pod k ątem wzrostu i rozwoju jako ściowego:

- Ośrodek miejsko-gminny - miasto Jutrosin - o środek dynamicz- nego rozwoju w oparciu o dotychczasowy potencjał społeczno- gospodarczy. Administracyjny o środek gminy, oraz centrum usług ponadpodstawowych, - Ośrodki wspomagaj ące o środek miejsko-gminny – Szkaradowo i Dubin - o środki z predyspozycjami do rozwoju w oparciu o przypisane im funkcje usługowe i poło żenie na obszarze gminy, - Wsie pozostałe – o środki zmian jako ściowych i rehabilitacji przestrzeni.

3. Mieszkalnictwo. Spełnienie celu społecznego jakim jest poprawa jakości życia miesz- ka ńców mo żliwe jest mi ędzy innymi poprzez zapewnienie im dogodnych warunków zamieszkania, ze zró żnicowaniem tych warunków (typów i standardów zabudowy) w celu dostosowania ich do potrzeb tak że najubo ższej cz ęś ci lokalnej społeczno ści.

Zadania: • Poprawa stanu istniej ących zasobów komunalnych, ich bie żą ce i kapitalne remonty w celu podniesienia standardów wyposa żenia, • Tworzenie rezerw terenów pod now ą zabudow ę mieszkaniow ą, bior ąc pod uwag ę ró żne formy zabudowy i zainwestowania (indywidualne. Komunalne, przedsi ębiorców budowlanych),

72 • Promocja budownictwa jednorodzinnego, przygotowanie i zbrojenie terenów, • Pozyskiwanie i budowa tanich mieszka ń komunalnych i rotacyjnych dla rodzin najubo ższych.

Rozwój mieszkalnictwa zaspokoi ć powinien potrzeby mieszka ńców zwi ą- zane z popraw ą warunków mieszkaniowych z uwzgl ędnieniem potrzeb wynikłych z przewidywanych trendów rozwojowych w demografii i zmian w strukturze wieku - zaleca si ę wzrost zasobów o około 200 mieszka ń.

4. Rynek pracy i rozwój gospodarczy obszaru. Teren powiatu Rawicz, na którym poło żona jest gmina Jutrosin nale ży do obszarów o średniej stopie bezrobocia (12,4 w 2004 roku). Wskaźnik ten jest wy ższy ni ż średni dla województwa a ni ższy ni ż dla całego kraju. Po żą dane s ą niezb ędne działania, które doprowadz ą do pełnego spełnienia celu społecznego. Mo żliwe jest to poprzez dalsze, sukcesywne zmniejszanie stopy bezrobocia na drodze wzrostu aktywno ści gospodarczej, rozwoju aktywnych form przeciwdziałaniu bezrobociu, w tym prowadzeniu prac interwencyjnych i robót publicznych na rzecz rozwoju infrastruktury gminnej.

Z a d a n i a : • Rozwój działalno ści gospodarczej w oparciu o pełne wykorzystanie istniej ącego potencjału gospodarczego, dalszy rozwój przemysłu rolno- spo żywczego wykorzystuj ącego lokalne surowce, • Rozwój drobnej działalno ści produkcyjnej i usług rzemie ślniczych działaj ących na rzecz rolnictwa, rozumiany te ż jako szeroko poj ęta działalno ść usługowa ułatwiaj ąca życie na wsi, • Rozwój budownictwa i zakładów produkuj ących materiały budowlane na terenach mało przydatnych do prowadzenia intensywnej gospodarki rolnej i ogrodniczej, • Dalsze starania o środki finansowe z funduszów unijnych

Rozwój lokalnej przedsi ębiorczo ści pozwalaj ący wzbogaci ć i zró żnicowa ć przestrze ń gospodarcz ą obszaru pozwala oczekiwa ć tak że rezultatów w postaci: • zmian w niekorzystnej strukturze zatrudnienia (zbyt wysokie zatrudnienie bezpo średnio w rolnictwie)

73 • poprawy aktywno ści zawodowej mieszka ńców • zmniejszenia liczby bezrobotnych

Uwzgl ędniaj ąc przewidywane zmiany (wzrost liczebno ści grupy produkcyjnej, trend wzrostowy w demografii oraz po żą dany wska źnik aktywno ści zawodowej), polityka władz gminnych powinna doprowadzi ć do utworzenia nowych miejsc pracy na terenie miasta i gminy.

5. Infrastruktura społeczna. Usługi w planowaniu przestrzennym to jedna z funkcji zagospodaro- wania przestrzennego, obejmuj ąca działalno ść instytucji i urz ądze ń słu żą cych do zaspokojenia potrzeb ludno ści w ramach usług socjalnych i bytowych.

Postulowane zadania :

1.O świata i wychowanie. • przedszkola: - najkorzystniejsze b ędzie - utrzymanie aktualnej ilo ści miejsc w istnie- jących przedszkolach

• szkoły podstawowe i gimnazja: - zapewnienie około 750 miejsc w szkołach podstawowych i 350 miejsc w gimnazjach .Aktualna sie ć szkół jest wystarczaj ąca aby sprosta ć tym wymaganiom. Wskazana jest budowa sali gimnastycznej przy szkole w Dubinie i Szkaradowie. - konieczna realizacja sal gimnastycznych przy wszystkich szkołach • szkoły ponadpodstawowe - utrzymanie istniej ącego liceum i Zespołu Szkół Zawodowych w Jutrosinie.

2. Kultura. • Rozwijanie działalno ści kulturalnej w ramach istniej ących placówek w poszczególnych wsiach • Poprawa dost ępno ści do bibliotek mieszka ńców południowej cz ęś ci gminy • Zaleca si ę rozwijanie działalno ści kulturalnej w istniej ących placówkach, oraz dofinansowywanie instytucji tworz ących t ą infrastruktur ę społeczn ą. • świetlice – utrzymanie korzystnego rozmieszczenia placówek

74 3. Opieka zdrowotna • Utrzymanie istniej ących przychodni i aptek oraz budowa nowych • Tworzenie warunków do podnoszenia standardu i zakresu usług medycznych

4. Handel • poprawa dost ępno ści do podstawowych usług handlowych mieszka ńców wsi, które nie posiadaj ą sklepu (Bielawy, Jeziora, Zaborowo, Zmysłowo)

5. Sport. • rozwój sieci boisk wiejskich w celu ułatwienia dostępu młodzie ży do terenów sportowych – wskazana realizacja w pierwszej kolejno ści boiska we wsi W pierwszym etapie zaleca si ę utworzenie boiska we wsi Dubin, Płaczkowo, Rogo żewo, Domaradzice, Gr ąbkowo • modernizacja stadionu sportowego w Jutrosinie

6. Ziele ń • istniej ące cmentarze posiadaj ą powierzchnie wystarczaj ące do obsługi mieszka ńców gminy • postuluje si ę otoczenie ochron ą i podj ęcie renowacji istniej ących parków podworskich.

V. KOMUNIKACJA .

1. Cele System komunikacyjny jako element systemu zagospodarowania przestrzennego pełni w stosunku do niego:

- rol ę obsługow ą : umo żliwiaj ąc jego funkcjonowanie , a zarazem - rol ę stymuluj ącą rozwój.

OBSŁUGOWA - rola systemu komunikacyjnego polega, przede wszystkim, na zaspokojeniu potrzeb transportowych (ludzi i towarów) których wielko ść i struktura s ą zale żne od czynników społeczno-gospodarczych, a tak że od struktury u żytkowania terenów.

75 ROLA STYMULUJ ĄCA - rozwój, polega na zwi ększeniu zdolno ści przewozowej, przepustowo ści, atrakcyjno ści terenów dost ępnych komu- nikacyjnie, itp. – wyprzedzaj ąco w stosunku do potrzeb, zgodnie z planowanym rozwojem obszaru.

Cele planowanego rozwoju mo żna podzieli ć na dwie grupy; przy czym zaliczenie do jednej z nich, okre śla w przybli żeniu sposób i czas realizacji.

1/. Cele zwi ązane z otwarciem na przyszło ść – poprzez inwestycje rozwojowe (zadania rz ądowe i lokalne) wynikaj ące z stymuluj ącej rozwój roli komu- nikacji. Poniewa ż zadania te maj ą z zasady charakter inwestycyjny – s ą wi ęc kosztowne i długotrwałe. 2/. Cele ukierunkowane na popraw ę funkcjonowania systemu komunikacyj- nego – poprzez przekształcenia i modernizacj ę cz ęś ci istniej ącego układu, w celu adaptacji do potrzeb, oraz nowych warunków życia i rozwoju społeczno-gospodarczego. Wynikaj ą one w najwi ększym stopniu z obsługuj ącej roli komunikacji. W wielu przypadkach, mo żna je osi ągn ąć sposobami dora źnymi, stosunkowo mało kosztownymi jak: • zmiany organizacji ruchu, zmiany tras, • zabiegi modernizacyjne (tj. modernizacja skrzy żowa ń jezdni, przebudow ę łuków poziomych, poszerzenie), systematyczne utrzymanie lub przebudow ę newralgicznych odcinków.

1.1. Główne cele rozwoju.

Głównym celem rozwoju komunikacji drogowej na terenie gminy jest stwarzanie warunków materialnych, prawnych i organizacyjnych dla realizacji systemu transportowego gminy zapewniaj ącego: • efektywno ść i bezpiecze ństwo poł ącze ń w transporcie publicznym • ograniczenie uci ąż liwo ści komunikacji dla otoczenia

1.2. Cele szczegółowe.

A/. Zapewnienie sprawno ści funkcjonowania układu przy rosn ącym poziomie motoryzacji: • zahamowanie degradacji całej istniej ącej infrastruktury drogowej • modernizacja układu komunikacyjnego poprzez doprowadzenie do stanu zgodnego z normatywem technicznym dróg powiatowych i gminnych

76 • utworzenie funkcjonalnych ci ągów „głównych” dróg powiatowych dla obsługi planowanych obszarów gospodarczych, oraz powi ąza ń zewn ę- trznych gminy • wyprowadzenie ruchu drogowego poza tereny ścisłej zabudowy w miejsco- wo ściach • wytworzenie nowych poł ącze ń drogowych wynikaj ących z planowanego rozwoju • likwidacja nawierzchni gruntowej w ci ągu dróg powiatowych • systematyczne podnoszenie stanu dróg gminnych.

B/. Ograniczenie negatywnego wpływu komunikacji na środowisko naturalne, warunki życia i bezpiecze ństwo mieszka ńców. • zabezpieczenie obiektów mieszkalnych i u żyteczno ści publicznej przed oddziaływaniem transportu • zmiana produkcji rolnej w obszarach zagro żeń (wzdłu ż ci ągów drogowych) na uprawy ro ślin przemysłowych • promocja i wdro żenie do realizacji ście żek rowerowych, turystycznych i komunikacyjnych

2. Kierunki i polityka rozwoju.

Układ komunikacyjny gminy nie wymaga zasadniczych i szerokich zmian. Zarówno powi ązania komunikacyjne (zewn ętrzne i wewn ętrzne) jak równie ż skala zainwestowania terenu, jego rozwój, a tak że przekształcenia wymagaj ą głównie modernizacji istniej ącej sieci drogowej i urz ądze ń, oraz przede wszystkim poprawy standardu poszczególnych tras. Proponowany kierunkowy układ komunikacyjny opiera si ę generalnie na istniej ących ci ągach dróg.

2.1. Droga krajowa. Północnym skrajem gminy przebiega droga krajowa nr 36 relacji Prochowice – Lubin - Scinawa – Wi ńsko – Zał ęcze – Rawicz – Krotoszyn – Ostrów Wlkp. (dawna droga nr 324) długo ści 1,852 km . Zmiana numeracji nast ąpiła na podstawie Rozporz ądzenia Min. Transportu i Gosp. Morskiej z dnia 28 lutego 2000 r. (Dz. U. Nr 32, poz. 393, § 4, ust. 4, pkt. 1) Zarz ądzeniem Nr 6 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 9 maja 2000 r. • Docelowo planowana modernizacja całej trasy do parametrów klasy GP (wyj ątkowo G) której szeroko ść według nowej klasyfikacji, zgodnie z Rozporz ądzeniem Min. Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca

77 1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne (Dz. U. Nr 43, poz. 430 z dnia 14.05.1999 r.) powinna wynosi ć w liniach rozgraniczaj ących: - min. 25,00 m przy przekroju drogowym • Na terenach przeznaczonych dla zabudowy nale ży zachowa ć odległo ści od zewn ętrznej kraw ędzi jezdni: - obiekty mieszkalne: jednokondygnacyjne – 30,00 m wielokondygnacyjne – 40,00 m - obiekty budowlane nie przeznaczone na pobyt ludzi: na obszarach poza terenami zabudowanymi – 25,00 m na obszarach zabudowy – 10,00 m • Nale ży ograniczy ć ilo ść wł ącze ń komunikacyjnych do drogi krajowej. Odst ępy mi ędzy wł ączeniami, pola widoczno ści wolne od zabudowy, itp., zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2.03.1999 r. – „warunki techniczne jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie” (Dz. U. Nr 43 z 1999 roku). • Nie nale ży projektowa ć nowych terenów zabudowy wzdłu ż drogi krajowej (z bezpo średnimi zjazdami na t ą drog ę), lecz przy drogach bocznych. Wł ączanie nowych układów komunikacyjnych za pomoc ą dróg lokalnych, poza pasem drogowym drogi krajowej, oraz istniej ących ju ż skrzy żowa ń. • Przy wykonywaniu planów miejscowych i okre śleniu usytuowania zabudowy nale ży dodatkowo uwzgl ędni ć inne, negatywne oddziaływania zwi ązane z ruchem drogowym (mi ędzy innymi): - stref ę uci ąż liwo ści drogi (zagro żenie dla upraw, budowli oraz nara żenie na degradacj ę stałych komponentów środowiska naturalnego) „Wytyczne Projektowania Dróg” (zał. nr 2 do Zarz ądzenia nr 5/95 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 31 marca 1995 r.) - dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku, Rozporz ądzenie Ministra Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 13.05.1998 r. (Dz. U. Nr 66, poz. 436).

2.2. Drogi powiatowe.

Z dniem 01.01.1999 r. wprowadzono zmiany klasyfikacji i administro- wania sieci ą dróg publicznych. Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r w sprawie ustalenia wykazu dróg krajowych i wojewódzkich (Dz. U. Nr 160, poz. 1071 z dnia 28 grudnia 1998 r.) ustalono nowy wykaz dróg. Skutkiem tego rozpo- rz ądzenia, wszystkie dawne drogi wojewódzkie z terenu gminy, poniewa ż nie zostały uj ęte w wykazie, zostały przeklasyfikowane na drogi powiatowe.

78 A/ Proponuje si ę uzna ć za drogi powiatowe „główne” grup ę dróg tworz ących funkcjonalne ci ągi dla obsługi wyznaczonych w „Studium” funkcjonalnych obszarów, oraz daj ące powi ązania z s ąsiednimi terenami

nr 21-307 Rawicz – Pakosław – Dubin - 1,695 km nr 21-403 Dło ń – Jutrosin – Szkaradowo - gr. – (Sułów) - 18,050 km nr 21-485 Szkaradowo – Jeziora – gr. – (Milicz) - 3,302 km nr 21-482 Rogo żewo – Smolice – (Kobylin) - 2,277 km nr 21-483 (Baszków) – Pawłowo – Jutrosin - 4,405 km nr 21-481 Gr ąbkowo – Sielec St. – Jutrosin - 4,470 km nr 21-477 (M.Górka) – Sobiałkowo – Konary – - Gr ąbkowo - 0,817 km nr 21-478 odc. Pakosław – Gr ąbkowo - 2,007 km razem - 37,023 km

• Zalecana docelowo dla całej grupy wy żej wymienionych dróg klasa drogi G (główna) o szeroko ści 25 m w liniach rozgraniczaj ących, dopuszczalna klasa Z (zbiorcza), o minimalnej szeroko ści w liniach rozgraniczaj ących 20 m. • Po żą dane doprowadzenie głównych dróg powiatowych do jednego standardu. • Zalecana budowa ście żek rowerowych (o po żą danej lokalizacji poza koron ą drogi). • W pierwszym etapie, w celu doprowadzenia do stanu zgodnego z norma- tywem konieczna: - modernizacja drogi 21-307 - 1,695 km - likwidacja nawierzchni gruntowej na drodze nr 21-478 - 1,076 km • Docelowo realizacja zewn ętrznej, zachodniej obwodnicy miasta Jutrosina • Planowana realizacja obej ścia drogowego dla miejscowo ści Dubin – zachodnia strona wsi

B/ Pozostałe drogi powiatowe o znaczeniu lokalnym:

nr 21-360 Drogi – Sowy – Szkaradowo - 3,250 km nr 21-478 odc. Gr ąbkowo – Płaczkowo - 2,900 km nr 21-479 Góreczki – Domaradzice – Dubin - 3,499 km nr 21-480 Domaradzice – Sielec Stary - 4,230 km nr 21-484 Jutrosin – Zmysłowo – gr. – (Cieszków) - 4,255 km razem - 18,134 km

79 Do grupy tej proponuje si ę zaliczy ć równie ż ulice powiatowe w m. Jutrosin, nie b ędące ci ągami dróg, (Ko ściuszki, Ogrodowa, Podgórna, Polna, Strzelecka, Wrocławska, Rynek, Wodna) o długo ści 3,562 km

• Wskazana klasa dróg Z (zbiorcza), o minimalnej szeroko ści w liniach rozgraniczaj ących 20,00 m, wyj ątkowo dopuszczalna klasa L (lokalna), o minimalnej szeroko ści w liniach rozgraniczaj ących: 15,00 m – dla dróg i 12,00 m – dla ulic. • Zaleca si ę budow ę ście żek rowerowych, w miar ę potrzeb. Wskazana lokalizacja poza jezdni ą drogi, a najlepiej poza koron ą drogi. • Konieczna systematyczna modernizacja dróg i ulic w celu doprowadzenia zgodno ści ich parametrów technicznych z wymaganiami okre ślonymi w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne. • W pierwszej kolejno ści wskazana modernizacja dróg o bardzo zani żonych parametrach: - nr 21-360 Drogi – Sowy – Szkaradowo - 3,250 km - nr 21-479 odc. wie ś Domaradzice - 0,786 km - nr 21-484 odc. Jutrosin – Zmysłowo - 2,200 km razem - 6,236 km • Po żą dane utwardzenie dróg (pozamiejskich) o nawierzchni gruntowej: - nr 21-489 odc. Domaradzice – gr. gminy - 0,846 km - nr 21-484 odc. Zmysłowo – gr. gminy - 1,515 km razem - 2,361 km • Systematyczna odnowa nawierzchni bitumicznych w celu zahamowania dalszej degradacji dróg. • Budowa nowych poł ącze ń wynikaj ących z planowanego rozwoju terenów pod mieszkalnictwo i aktywizacj ę gospodarcz ą.

C/. Strefa uci ąż liwo ści dróg powiatowych.

Orientacyjn ą wielko ść średniego ruchu dobowego na drogach powia- towych przyjmuje si ę na poziomie 500 – 1000 pojazdów samochodowych na dob ę w zale żno ści od znaczenia drogi, b ądź jej odcinka. Mo żna przyj ąć , że przy takim ruchu strefa uci ąż liwo ści mie ści si ę w granicach pasa drogowego.

• Konieczne jest zachowanie odpowiednich odległo ści nowo powstaj ących obiektów budowlanych od zewn ętrznej kraw ędzi jezdni: - 20,00 m – poza obszarem zabudowanym, - 8,00 m – na obszarze zabudowanym,

80 • Konieczne zapewnienie wolnego od zabudowy pola widoczno ści na skrzy- żowaniach (Dz. U. Nr 43, poz. 430, z dnia 14 maja 1999 r.) przez naro żne ści ęcia linii rozgraniczaj ących nie mniejsze ni ż 10 m x 10 m. Przy istnie- jącej zabudowie mo żliwe zmniejszenie naro żnych ści ęć linii rozgraniczaj ą- cych do 5 m x 5 m.

2.3. Drogi gminne.

• Proponuje si ę, podobnie jak przy drogach powiatowych stworzenie dwóch grup ww. dróg: - dróg „głównych” - dróg „pozostałych” • Nale ży d ąż yć do poprawy stanu dróg poprzez systematyczne: - utwardzanie i ulepszanie nawierzchni, - podnoszenie parametrów technicznych Konieczna realizacja nowych dróg na terenie planowanych w Studium obszarów aktywizacji gospodarczej • Wskazana klasa dróg gminnych: L – lokalne, D – dojazdowe. Minimalna szeroko ść w liniach rozgraniczenia: - dla dróg klasy L= 15,00 m, dla dróg klasy D = 15,00 m - dla ulic klasy L= 12,00, ulic klasy D =10,00 m.

2.4. Ograniczanie uci ąż liwo ści komunikacji dla otoczenia

A/ Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia mieszka ńców: • zabezpieczenie obiektów mieszkalnych i u żyteczno ści publicznej przed oddziaływaniem komunikacji poprzez pasy zieleni, ekrany akustyczne, itp. • działania na rzecz zaostrzenia wymogów dot. stanu technicznego pojazdów, • kontrola ruchu pojazdów o ponadnormatywnym nacisku na o ś, • promocja ruchu rowerowego i pieszego, • wyprowadzenie intensywnego ruchu poza tereny ścisłej zabudowy poprzez realizacje obwodnic, • przestrzeganie odległo ści zabudowy od dróg, szczególnie na terenach przeznaczanych do zabudowy.

B/ Podniesienie bezpiecze ństwa ruchu i mieszka ńców: • wprowadzenie stref ruchu uspokojonego w obszarach zabudowy mieszkaniowej,

81 • intensyfikacja działa ń policji na rzecz porz ądku i bezpiecze ństwa ruchu na drogach, • realizacja ście żek rowerowych turystycznych i komunikacyjnych (po żą dana lokalizacja poza koron ą drogi, a co najmniej poza jezdni ą) • wyznaczenie bezpiecznych przej ść przez jezdni ę, • realizacja wydzielonych miejsc postojowych dla samochodów, • uwzgl ędnienie potrzeb osób niepełnosprawnych i stosowanie odpowiednich przepisów w tym zakresie, • budowa chodników w wszystkich miejscowo ściach oraz ochrona i podnoszenie stanu technicznego • oddzielanie w miar ę mo żliwo ści chodników od jezdni pasami zieleni.

2.5. Komunikacja zbiorowa

Nale ży d ąż yć do utrzymania istniej ącej komunikacji autobusowej. W miar ę modernizacji dróg powiatowych i gminnych oraz realizacji nowych poł ącze ń drogowych, nale ży czyni ć starania o rozszerzenie linii PKS. • Nale ży d ąż yć do utrzymania linii kolejowej nr 362 Kobylin – Jutrosin. Konieczne starania w celu reaktywowania całej linii kolejowej. • Wszelkie roboty ziemne oraz budynki i budowle na terenach s ąsiaduj ących z PKP, mog ą by ć wykonywane w odległo ści nie mniejszej ni ż 20,00 m od granicy obszaru kolejowego (Rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 05.05.1999 r. – Dz. U. Nr 47, poz. 476 z dnia 27.05.1999 r.) • Nale ży d ąż yć do rozszerzania linii autobusowych na wschodni ą cz ęść gminy, w miar ę poprawy stanu dróg na tym obszarze.

2.6. Priorytety. Proponuje si ę przyj ęcie jako priorytetowych nast ępuj ących zada ń:

• zahamowanie degradacji całej istniej ącej infrastruktury drogowej poprzez: odnow ę „starych” nawierzchni masami bitumicznymi, • stworzenie funkcjonalnych ci ągów „głównych” dróg powiatowych o podwy ższonym i ujednoliconym standardzie • likwidacja nawierzchni gruntowych • modernizacja dróg o bardzo zani żonych parametrach w kolejno ści zale żnej od aktualnego znaczenia drogi • realizacja chodników i ście żek rowerowych

2.7.Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów

82 parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą - komunikacja (aktualizacja).

2.7.1. Droga krajowa nr 36 na odcinku przebiegaj ącym przez gmin ę Jutrosin, zgodnie z Zarz ądzeniem nr 83 Generalnego Dyrektora dróg Krajowych i Autostrad z dnia 24.12.2009r. zmieniaj ące zarz ądzenie w sprawie klas istniej ących dróg krajowych, zaliczana jest do dróg klasy G -głównych. Długo ść drogi krajowej nr 36 przebiegaj ącej przez gmin ę Jutrosin wynosi 1,892 km (aktualizacja). 2.7.2. Zabudow ę z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi nale ży lokalizowa ć poza zasi ęgiem uci ąż liwo ści drogi krajowej, który zgodnie z Raportem o oddziaływaniu na środowisko dla odcinka drogi o porównywalnym nat ęż eniu ruchu wynosi ok. 60m (aktualizacja). 2.7.3. Aktualne numery dróg powiatowych okre ślone Uchwał ą Nr 2841/2009 Zarz ądu Województwa Wielkopolskiego z dnia 16 lipca 2009r., zmieniaj ącą Uchwał ę Nr 1885/2005 Zarz ądu Województwa Wielkopolskiego z dnia 2 maja 2005r. w sprawie nadania numerów dróg powiatowych w województwie wielkopolskim. Powiatowy Zarz ąd Dróg w Rawiczu nie posiada ulic powiatowych nie będących ci ągami dróg.

VI. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

1. Zaopatrzenie w wod ę

Gmina Jutrosin posiada rozwini ęty i w przewa żaj ącej cz ęś ci prawidłowo funkcjonuj ący system zaopatrzenia w wod ę. Sie ć wodoci ągowa funkcjonuj ąca w gminie, charakteryzuje si ę zró żnicowanym stanem technicznym.

Polityka władz gminy w dziedzinie zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę powinna prowadzi ć do : 1. Utrzymania w pełnym zakresie prawidłowo ści działania komunalnego systemu zaopatrzenia w wod ę pitn ą. 2. Dalszej poprawy jako ści wody dostarczanej mieszka ńcom gminy. 3. Ograniczenia kosztów produkcji i dostawy wody pitnej. 4. Zapewnienia rezerw wody dla potrzeb potencjalnych inwestycji produkcyjnych na terenie gminy.

83 W celu efektywnej a jednocze śnie zgodnej z mo żliwo ściami bud żeto- wymi gminy realizacji powy ższych zada ń, proponuje si ę przyj ęcie nast ępu- jącej hierarchii i kolejno ści działa ń : 1. Wymiana przesyłowych sieci wodoci ągowych znajduj ących si ę w niezadowalaj ącym stanie technicznym – wskazanym przez Mi ędzygminny Zakład Wodoci ągów. 2. Wyznaczenie stref ochronnych po średnich dla uj ęć wody i prawidłowe ich zagospodarowanie. 3. Tworzenie systemu wodoci ągowego – pier ścieniowego poprzez realizacj ę poł ącze ń pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami:

Realizacja ww. inwestycji pozwoli na : - popraw ę jako ści zdrowotnej wody dostarczanej mieszka ńcom gminy; - zmniejszenie kosztów produkcji i dostawy wody (ograniczenie strat wody); - wzrost atrakcyjno ści obszaru gminy dla potencjalnych inwestorów – mo żliwo ść zapewnienia dostawy wody przy stosunkowo niskich nakładach inwestycyjnych; - uści ślenie zasi ęgu i rodzaju działa ń niezb ędnych dla ochrony zasobów wody pitnej na terenie gminy; - ewentualn ą eliminacj ę istniej ących elementów zagospodarowania terenu zagra żaj ących jako ści ujmowanej wody; - ustalenie odpowiednich warunków i ogranicze ń lokalizacji przyszłych inwestycji w granicach wyznaczonej strefy ochrony sanitarnej (bezpo średniej i po średniej)..

Ochrona przed degradacj ą obszarów istniej ącego uj ęcia wody i terenów potencjalnych zasobów wody jest niezb ędnym warunkiem zapewnienia w okresie perspektywicznym zaopatrzenia mieszka ńców w dobr ą jako ściowo wod ę pitn ą. Wpłynie równie ż na koszty uzdatniania wody poprzez eliminacj ę napływu zanieczyszcze ń wymagaj ących dodatkowego oczyszczania. Nale ży przeprowadzi ć analiz ę potrzeb gmin o ściennych w zakresie zaopatrze- nia w wod ę i organizacji ewentualnej sprzeda ży nadwy żki wody. Sprzeda ż nadwy żki wody do gmin s ąsiednich stanowi ć mo że dodatkowe źródło dochodów gminy.

2. Gospodarka ściekowa.

Gospodarka ściekowa na terenie gminy wymaga uporz ądkowania i przyj ęcia systemowych rozwi ąza ń.

Polityka władz gminy w tej bran ży powinna prowadzi ć do :

84 1. Uporz ądkowania gospodarki ściekowej na terenie gminy poprzez dalsz ą budow ę systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków. 2. Tworzenie korzystnych warunków w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków dla potencjalnych inwestycji produkcyjnych na terenie gminy. 3. Tworzenie korzystnych warunków dla upowszechnienia na terenie gminy alternatywnych sposobów utylizacji ścieków – indywidualne i przydomowe oczyszczalnie ścieków

Porz ądkowanie gospodarki ściekowej na terenie gminy b ędzie procesem długotrwałym i kosztownym. Aby jego realizacja dostosowana była do mo żliwo ści finansowych gminy w najbli ższych latach przyj ąć nale ży: - rozbudow ę oczyszczalni ścieków w Jutrosinie, - stopniowe przył ączanie innych wsi do systemu Jutrosin zgodnie z mo żliwymi warunkami technicznymi, - prowadzeniu akcji edukacyjno - informacyjnej zapoznaj ącej mieszka ńców gminy z mo żliwo ściami zastosowania alternatywnych metod utylizacji ścieków, - wprowadzeniu ułatwie ń dla inwestorów podejmuj ących realizacj ę indywi- dualnych oczyszczalni przydomowych (np. cz ęś ciowe dofinansowanie inwestycji, zwolnienia z podatków lokalnych itp.). Propagowanie i pomoc w realizacji indywidualnych systemów oczysz- czania ścieków jest najta ńszym sposobem uporz ądkowania gospodarki ścieko- wej na terenach wiejskich. W przypadku lu źnej zabudowy wsi koszt budowy oczyszczalni przydomowych stanowi ok. 30 % kosztów realizacji systemu kanalizacji zbiorczej.

Miejscowo ści w gminie Jutrosin pod wzgl ędem mo żliwo ści uregulowania gospodarki ściekowej mo żna podzieli ć na dwie grupy: • jednostki osadnicze o korzystnych warunkach ekonomicznych i fizjo- graficznych do stosowania zbiorowych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków: Jutrosin, Sielec Stary, Sielec Nowy, Śląskowo, Gr ąbkowo, Rogo żewo, Płaczkowo, Dubin, Szkaradowo, Domaradzice, Ostoje, Szymonki, Bartoszewice. • jednostki osadnicze w obr ębie których korzystniej stosowa ć indywidualne systemy oczyszczania (oczyszczalnie wiejskie, osiedlowe, przydomowe): Zmysłowo, Nadstawem, Pawłowo, Piskornia, Jeziora, Katarzynowo, Janowo.

3. Gospodarka odpadami

85 Gmina posiada prawidłowo funkcjonuj ący system zbiórki i wywozu odpadów. Polityka gminy w zakresie gospodarki odpadami prowadzi ć powinna do 1.Wprowadzenia na terenie wsi systemu segregacji odpadów. 3. Zapobieganiu powstawania i likwidacji nielegalnych wysypisk.

4.1. Elektroenergetyka

Na terenie gminy istnieje rozbudowana sie ć energetyczna. Brak jest jednak rezerw mocy dla swobodnego rozwoju wi ększych podmiotów gospo- darczych. Zapewniona jest natomiast dostawa energii dla potrzeb mieszka ń- ców. Polityka gminy w zakresie elektroenergetyki ograniczy ć si ę wi ęc mo że do stara ń o utrzymanie prawidłowej wielko ści dostaw energii dla potrzeb socjalno-bytowych mieszka ńców.

Realizacja powy ższego celu odbywa ć si ę mo że poprzez: 1. Zgłaszanie własnych potrzeb i wniosków do opracowywanych przez Enea S.A. „Programów reelektryfikacji” 2. Współuczestnictwo finansowe w pracach modernizacyjnych zasilania energetycznego poszczególnych jednostek osadniczych na terenie gminy 3. Stworzenie wielostronnego systemu zasilania, np. poprzez podł ączenie do GPZ P ępowo Ponadto w celu zwi ększenia atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy podj ąć nale ży działania zmierzaj ące do stworzenia rezerwy mocy głównie na obsza- rach potencjalnej aktywizacji gospodarczej.

5. Gazownictwo Jednostki osadnicze na terenie gminy Jutrosin s ą stopniowo gazyfiko- wane. Gmina posiada rezerwy zasilania w zakresie systemu gazowego, co jest korzystnym aspektem odno śnie rozwoju perspektywicznego. Polityka w zakresie zaopatrzenia w energi ę gazow ą powinna prowadzi ć do modernizacji i rozbudowy sieci średniego ci śnienia. Całkowite zwodoci ągowanie gminy wraz z ze stopniowym uregulowa- niem gospodarki ściekowej, oraz prawidłowe prowadzenie gospodarki odpa- dami s ą najwa żniejszymi inwestycjami w zakresie infrastruktury technicznej na terenie gminy Jutrosin.

86 6. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

6.1. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – zaopatrzenie w wod ę:

Zapewnienie zaopatrzenia wodnego do celów ga śniczych oraz dróg po żarowych zapewniaj ących dojazd dla jednostek ochrony przeciwpo żarowej oraz zapewnienie mo żliwo ści prowadzenia działa ń ratunkowych, zgodnie z przepisami odr ębnymi.

6.2. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej - elektroenergetyka, energia odnawialna:

6.1.1. Przył ączanie do sieci elektroenergetycznej źródeł energii mo żliwe po uzyskaniu warunków przył ączenia do sieci dystrybucyjnej WN- 110 kV, SN-15kV jak i do sieci przesyłowej najwy ższych napi ęć NN-220 kV, której gestorem jest Operator Systemu Przesyłowego. Podstaw ą do okre ślenia warunków przył ączenia jest zło żenie kompletnego wniosku o okre ślenie warunków przył ączenia. 6.1.2. Mo żliwo ść realizacji sieci elektroenergetycznych ł ącz ących ze sob ą poszczególne jednostki wytwórcze i umo żliwiaj ącej wyprowadzenie mocy z farmy wiatrowej do sieci danego operatora, równie ż poprzez rozbudow ę lub budow ę stacji transformatorowej na wydzielonej geodezyjnie działce; 6.1.3. W obszarach okre ślonych na rysunku studium gminy, ustala si ę mo żliwo ść lokalizacji parków siłowni wiatrowych, jako alternatywnego źródła energii wraz z niezb ędn ą towarzysz ącą infrastruktur ą techniczn ą i niezb ędnym układem drogowym. Parki b ędą si ę składały z pojedynczych siłowni wiatrowych. Do przesyłu energii zostan ą wybudowane linie elektroenergetyczne oraz stacje transformatorowe umo żliwiaj ące poł ączenie z krajow ą sieci ą energetyczn ą. Na terenach obj ętych zmian ą studium dopuszcza si ę przebudow ę dróg i istniej ącej infrastruktury technicznej dla potrzeb elektrowni wiatrowych. Maksymalne parametry siłowni wiatrowych: − wysoko ść do 250m (w tym łopaty wirników), − moc do 3 MW, − liczba siłowni wiatrowych do 20 sztuk.

87 6.1.4. Wszelkie projektowane budowle o wysoko ści równej i wi ększej ni ż 50 m npt nale ży ka żdorazowo uzgadnia ć z Szefostwem Słu żby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP- przed wydaniem pozwolenia na ich budow ę. 6.1.5. Podczas sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nale ży, na warunkach okre ślonych przez wła ścicieli poszczególnych sieci oraz na podstawie przepisów odr ębnych, ustanawia ć wzdłu ż istniej ących linii elektroenergetycznych oraz planowanych tras przebiegu elektroenergetycznych linii przesyłowych i dystrybucyjnych, pasy technologiczne, dla których obowi ązuj ą ograniczenia u żytkowania i zagospodarowania ich terenów.

6.3. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej - gazownictwo:

6.3.1. Tereny obj ęte przedmiotow ą zmian ą studium obejmuje koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie złó ż ropy naftowej i gazu ziemnego Czatkowice nr 9/2008/p z dnia 10.03.2008r. - wa żna do dnia 10.03.2014r. 6.3.2. Na terenach obj ętych zmian ą studium znajduj ą sie zlikwidowane odwierty: Gr ąbkowo -1, -2; Rogo żewo -2 oraz odwiert zastawiony Pakosław -2, który nale ży traktowa ć jako odwiert czynny. Przy projektowaniu obiektów terenowych nale ży zachowa ć odpowiednio odległo ści podstawowe (strefy ochronne): • 50m od istniej ącego czynnego odwiertu zgodnie z § 167 ust.1 pkt 1 Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002r. w sprawie bezpiecze ństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpo żarowego w zakładach górniczych wydobywaj ących kopaliny otworami wiertniczymi (Dz.U. Nr 109, poz. 961 z 2002r.); • 5m od zlikwidowanych odwiertów; W strefie tej oraz na zlikwidowanych odwiertach zabrania si ę wznoszenia jakichkolwiek obiektów (strefy te wyznacza sie w zale żno ści od sposobu likwidacji odwiertu). 6.3.3. Budowa oraz przył ączenie Podmiotów do sieci gazowej b ędzie mo żliwa w przypadku, gdy zaistniej ą techniczne i ekonomiczne warunki przył ączenia do sieci i dostarczania paliwa gazowego, a żą daj ący zawarcia umowy spełni warunki przył ączenia do sieci i odbioru, zgodnie z przepisami odr ębnymi.

88 6.3.4. Nale ży zachowa ć strefy kontrolowane dla gazoci ągów układanych w ziemi lub nad ziemi ą zgodnie z przepisami odr ębnymi. Standardowa szeroko ść stref kontrolowanych , których linia środkowa pokrywa sie z osi ą gazoci ągu, dla nowoprojektowanych gazoci ągów średniego ci śnienia wynosi 1m, po 0,5m z ka żdej strony od osi gazoci ągu. 6.3.5. Wszelkie prace budowlane zwi ązane z realizacj ą infrastruktury technicznej prowadzone by ć powinny z zachowaniem obowi ązuj ących przepisów technicznych i regulacji prawnych.

VII. GOSPODARKA TERENAMI

1. Tereny predysponowane do przeznaczenia pod zabudow ę zagrodow ą, mieszkaniow ą, usługowo-produkcyjn ą i turystyczno-wypoczynkow ą

Wi ększo ść inwestycji budowlanych w gminie stanowi realizacja indy- widualnego budownictwa zagrodowego i mieszkaniowego. Potrzeby społe- czno ści lokalnej w zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych realizowane s ą we własnym zakresie. Do kompetencji gminy nale ży stworzenie warunków dla realizacji wszelkiego rodzaju budownictwa.

W zwi ązku z powy ższym, na obszarze gminy wyznacza si ę obszary zwartej zabudowy wsi.

W granicach zwartej zabudowy wsi znajduj ą si ę tereny: - ju ż zabudowane, - niezabudowane - wyznaczone w studium jako obszary rozwoju w dalszej perspektywie po spełnieniu okre ślonych wymaga ń

Granice zwartej zabudowy wsi wyznaczono z uwzgl ędnieniem: - zasad ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego, - uwarunkowa ń ograniczaj ących b ądź wykluczaj ących tereny z mo żliwo ści ich zabudowy .

Poza zwart ą zabudow ą wsi wyst ępuje zabudowa rozproszona w formie zabudowy kolonijnej. Nie ogranicza si ę realizacji zabudowy w tej formie; nie jest to jednak forma preferowana, z uwagi na zagro żenie dewastacji krajo- brazu, utrudnienia komunikacyjne poprzez budow ę kolejnych wjazdów na drogi poza obszarami okre ślonymi jako tereny zabudowy oraz zwi ększonych kosztów budowy urz ądze ń uzbrojenia in żynieryjnego.

89 Obszary dla realizacji procesów urbanizacyjnych: Główne zało żenie rozwoju przestrzennego gminy i poszczególnych miejscowo ści to stworzenie mo żliwo ści poprawy warunków zamieszkania i pracy wszystkim mieszka ńcom gminy. Dlatego w obr ębie terenów wiejskich wyznaczono tereny rozwojowe oraz okre ślono ich podstawowe funkcje i gene- ralne zasady zagospodarowania. Wyznaczono obszary w oparciu o kryteria funkcjonalne. Tereny zainwesto- wane o zró żnicowanej zabudowie i dominuj ącej funkcji mieszkaniowej lub zagrodowej okre ślone jako tereny intensyfikacji i modernizacji zabudowy. • Tereny potencjalnej zabudowy, przydatne dla funkcji osadniczej, o dob- rych warunkach gruntowych, poło żone w zasi ęgu sieci uzbrojenia in żynie- ryjnego okre ślone jako tereny rozwojowe. • Tereny o niejednorodnych cechach, znajduj ące si ę w obr ębie stref ochron- nych, poło żone w obr ębie ogranicze ń inwestycyjnych okre ślone jako tereny do inwestowania na specjalnych warunkach.

Pod zabudow ę dopuszcza si ę przeznaczenie gruntów rolnych poło żonych w s ąsiedztwie terenów ju ż zabudowanych, o których mowa wy żej, pod warun- kiem stosowania nast ępuj ących zasad:

• na terenach wiejskich w rejonie dominacji zabudowy zagrodowej – lokali- zacja obiektów zagrodowych i ogrodniczych poło żonych w bezpo średnim zasi ęgu uzbrojenia in żynieryjnego, pod warunkiem przestrzegania zasad ochrony środowiska oraz ogranicze ń zwi ązanych z liniami rozgraniczaj ącymi dróg i ulic oraz nawi ązania form budynków do architek- tury regionalnej; zalecana minimalna powierzchnia działki 3000m² • lokalizacja zespołu zabudowy mieszkalnej zaprojektowanej w jednym ci ą- gu, poło żonego w zasi ęgu uzbrojenia in żynieryjnego; zalecana powierzchnia działek minimum 800 m², z przestrzeganiem linii zabudowy w nawi ązaniu do istniej ący budynków,

Zagospodarowanie terenów nie spełniaj ących warunków okre ślonych wy żej, a dopuszczonych do zainwestowania na specjalnych warunkach, wi ąż e si ę z obowi ązkiem sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania prze- strzennego, w którym uwzgl ędnione by ć musz ą wszystkie uwarunkowania okre ślone w studium. Dopuszcza si ę ró żnorodno ść zabudowy i zagospoda- rowania tych terenów, z tym, że plan miejscowy musi okre śli ć zasad ę s ą- siedztwa poszczególnych funkcji, zasady uzbrojenia terenu, skomunikowania oraz kształtowania zabudowy.

90 Na obszarach wsi nie wyznacza si ę obszarów do kompleksowych procesów rehabilitacji zasobów mieszkaniowych. Wskazane byłyby tak że działania w strefach ochrony konserwatorskiej, w obr ębie historycznej zabudowy Dubina i Jutrosina. Na terenie gminy nie wyznacza si ę terenów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m² Strefy zorganizowanej działalno ści gospodarczej Wskazani w studium najbardziej korzystne tereny dla prowadzenia działalno ści inwestycyjnej o charakterze przemysłowym, magazynowo - skła- dowym, logistycznym. Decyduj ącymi kryteriami wyboru tych terenów były: dogodne poło żenie w stosunku do głównego układu komunikacyjnego, oddalenie od zabudowy mieszkaniowej, łatwo ść wyposa żenia w podstawowe media uzbrojenia in żynieryjnego, a ponadto poło żenie w s ąsiedztwie terenów o podobnych funkcjach. Najwi ększy kompleks takich terenów wyznaczono w Jutrosinie, Gr ąbkowie, oraz w północnej cz ęś ci gminy w pobli żu drogi krajowej nr 36.

Obszary korzystne dla rozwoju funkcji turystycznych Obszary wskazane dla rozwoju funkcji rekreacyjnej wi ążą si ę przede wszystkim z cechami środowiska przyrodniczego. Dla wykorzystania rekre- acyjnego wskazane s ą obszary le śne oraz tereny s ąsiaduj ące z obiektami o walorach kulturowych b ądź urz ądzeniami sportowymi. Atrakcyjno ść krajobrazowa oraz walory kulturowe stanowi ć powinny podstaw ę rozwoju turystyki weekendowej, np. zwi ązanej z turystyk ą rowe- row ą, konn ą, tak że w powi ązaniu z gminami o ściennymi. Znaczne fragmenty gminy, w jej południowej cz ęś ci, mog ą by ć wyko- rzystane dla realizacji ró żnorodnych form rekreacji. Wskazane jest opraco- wanie studium przyrodniczo-krajobrazowego tych obszarów, aby wyst ępuj ące tam walory krajobrazowe nie zostały zaburzone np. chaotyczn ą, nie wpaso- wan ą w przestrze ń zabudow ą.

Polityka przestrzenna gminy

1) Zabudow ę mieszkaniow ą, usługow ą oraz zabudow ę zwi ązan ą z drobn ą wytwórczo ści ą i przetwórstwem, a tak że z obsług ą turystyki i wypoczynku nale ży lokalizowa ć przede wszystkim na niezabudowanych działkach w granicach zwartej zabudowy wsi. Przy przeznaczaniu gruntów pod zabu- dow ę zwi ązan ą z produkcj ą i przetwórstwem, w decyzjach administra- cyjnych nale ży ustala ć warunek, że ich uci ąż liwo ść nie mo że wykracza ć poza granice działki inwestora.

91 2) Mo żliwe jest etapowe zalesianie gleb niskich klas bonitacyjnych oraz okresowo zalewanych pod warunkiem przestrzegania obowi ązujacych przepisów. 3) W granicach zwartej zabudowy wsi mo że by ć realizowana zabudowa letni- skowa dla której wyznacza si ę równie ż tereny specjalne poza granicami zwartej zabudowy wsi. 4) Lokalizacja zabudowy letniskowej, poza wymienionymi wy żej terenami, mo żliwa jest na glebach najni ższych klasach bonitacyjnych. 5) W granicach zwartej zabudowy wsi mog ą by ć lokalizowane obiekty zwi ą- zane z realizacj ą lokalnych celów publicznych (infrastruktura społeczna i techniczna). 6) Powi ększenie obszaru zwartej zabudowy wsi mo że nast ąpi ć przez zabudow ę działek s ąsiednich pod warunkiem uwzgl ędnienia bonitacji gleb przył ączanego terenu. 7) Mo żliwa realizacja na całym terenie gminy elektrowni wiatrowych. 8) Mo żliwa budowa budownictwa społecznego – wielorodzinnego (budynki maksymalnie 3 kondygnacyjne) 9) Projektowanie i realizacja obiektów budowlanych podporz ądkowana by ć musi nast ępuj ącym preferencjom: - budynki mieszkalne parterowe z u żytkowym poddaszem, z wyj ątkiem przypadków dostosowywania nowej zabudowy do zabudowy ju ż istnie- jącej; - budynki gospodarcze o wysoko ści do 4 m od poziomu terenu do okapu; - budynki produkcyjno-usługowe i u żyteczno ści publicznej nie wi ęcej ni ż 5 m od poziomu terenu do okapu; - poziom podłogi parteru nie wy żej ni ż 1 m od poziomu terenu; - dachy symetryczne dwuspadowe lub czterospadowe o nachyleniu połaci 35 o do 45 o z mo żliwo ści ą wprowadzania naczółków, wyposa żone w szerokie okapy; - zakaz realizowania obiektów budowlanych z dachami pulpitowymi, kopertowymi, uskokowymi i asymetrycznymi oraz stosowania schod- kowych zwie ńcze ń ścian; - zaleca si ę stosowanie do prac elewacyjnych materiałów pochodzenia rodzimego (drewno, kamie ń); - zachowanie istniej ącej linii zabudowy przy zabudowie plombowej; - charakter i gabaryty zabudowy oraz pokry ć dachowych musz ą by ć zbli żone do charakteru zabudowy i pokry ć w s ąsiedztwie. 8) Ustala si ę orientacyjne wielko ści działek przeznaczonych pod zabudow ę zagrodow ą i jednorodzinn ą na terenie zwartej zabudowy wsi: - zabudowa zagrodowa - 3000 m 2 przy szeroko ści frontu działki minimum 25 m.

92 - zabudowa jednorodzinna - dla budynków wolnostoj ących od 800 do przy szeroko ści frontu około 20 m, - dla budynków bli źniaczych 500 do 700 m 2 przy szeroko ści frontu ka żdej z nich około 16 m, 9) Ustala si ę zasad ę nie rozpraszania zabudowy przez lokalizacj ę nowej zabudowy kolonijnej, przez ograniczenie procesu urbanizacji liniowej. 10) Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej gminy przez: - podnoszenie warto ści estetycznej krajobrazu; - zwi ększanie stopnia czysto ści wód powierzchniowych; - spi ętrzanie wód rzecznych – budowa zbiornika retencyjnego na Orli ; - zwi ększanie zalesienia terenów; - budowa ście żek rowerowych oraz wyznaczenie szlaków turystyki wodnej; - stwarzanie warunków dla rozwoju procesów samooczyszczania śro- dowiska; - likwidowanie dzikich wysypisk śmieci i innych źródeł zanieczyszcze ń powierzchni ziemi; - unikanie lokalizacji obiektów uci ąż liwych i zagra żaj ących środowisku przyrodniczemu.

2. Obowi ązki w zakresie sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

Obowi ązkiem sporz ądzenia miejscowych planów zagospodarowania obejmuje si ę: - tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej, dla których zapisano obowi ązek ochrony gleb z uwagi na wysokie klasy bonitacyjne i najwy ższ ą przydatno ść dla zagospodarowania rolnego; - tereny w strefach ochrony konserwatorskiej ekspozycji i ochrony krajobrazu; - tereny lokalizacji zabudowy na specjalnych warunkach; - tereny projektowanych obej ść drogowych

Ponadto uznaje si ę za po żą dane wykonanie nast ępuj ących opracowa ń specjalistycznych: - studium przyrodniczo-krajobrazowe południowej cz ęś ci gminy - studium rozwoju funkcji rekreacyjno-sportowej gminy - studium rewitalizacji zespołów pałacowo-parkowych Opracowanie mpzp b ędzie etapowane.

93 3. Ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą

Obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla lokalizacji siłowni wiatrowych wraz z niezb ędn ą infrastruktur ą, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, okre ślone zostały na rysunku zmiany Studium .

4. Obszary niezb ędne do realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

Do ponadlokalnych celów publicznych na obszarze gminy zaliczy ć nale ży działania w nast ępuj ący dziedzinach: - drogi ponadlokalne – modernizacja i budowa drogi krajowej i sieci dróg gminnych - rozbudowa systemu gazowego, - modernizacja i budowa systemów telefonii komórkowej - budowa zbiornika retencyjnego na rzece Orli

VIII. GŁÓWNE CELE STRATEGICZNE .

W studium okre ślono zasadnicze kierunki rozwoju miasta i gminy Jutrosin. Dla osi ągni ęcia zamierze ń konieczne jest przyj ęcie okre ślonej strategii rozwoju. W odniesieniu do poszczególnych sfer zagadnie ń sprecyzowano nast ępuj ące cele i drogi ich realizacji.

1. Środowisko kulturowe.

Cel główny – ochrona środowiska kulturowego jako elementu dziedzictwa narodowego i to żsamo ści lokalnej.

Strategia działania:

- utrzymanie dotychczasowego charakteru terenów zainwestowanych gminy w obr ębie obszarów chronionych

94 - podporz ądkowanie działa ń w obr ębie stref konserwatorskich i obiektów obj ętych ochron ą w formie wpisu do rejestru zabytków, wytycznym wła ściwych Słu żb Ochrony Zabytków

Polityka przestrzenna:

- wspieranie działa ń środkami z funduszy promocyjnych - ulgi dla inwestorów restauruj ących, odbudowuj ących i utrzymuj ących obiekty zabytkowe - promocja gminy jako obszaru zasobnego w obiekty i przestrzenne układy zabytkowe

2. Środowisko przyrodnicze.

Cel główny – zapewnienie zrównowa żonego rozwoju poprzez ochron ę i popraw ę stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, oraz racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody sprzyjaj ące rozwojowi społeczno-gospodarczemu.

Strategia działania:

- ochrona przyrody i krajobrazu zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami - zabezpieczenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w odpowiedniej ilo ści i dobrej jako ści - eliminowanie czynników mog ących wpływa ć na pogorszenie stanu czysto ści powietrza atmosferycznego - ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej - przywrócenie pierwotnych walorów obszarom zdegradowanym - ochrona przed skutkami powodzi

Polityka przestrzenna:

- wspieranie inicjatyw zwi ązanych a realizacj ą urz ądze ń ograniczaj ących emisj ę pyłów i gazów do atmosfery, urz ądze ń eliminuj ących zagro żenia zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych - wprowadzenie preferencji dla działa ń zmierzaj ących wzbogaci ć przestrze ń zadrzewieniami i zakrzewieniami - ulgi dla rolników ograniczaj ących nawozy i środki ochrony ro ślin w obr ębie stref ochrony uj ęć wody

95 - ograniczenie produkcji rolniczej do 300 DJP - promocja walorów przestrzennych i przyrodniczych gminy - opracowanie i wdro żenie programu zrównowa żonego rozwoju i ochrony środowiska w gminie.

3. Rolnicza przestrze ń produkcyjna.

Cel główny – ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej jako bazy produkcji zdrowej żywno ści.

Polityka przestrzenna:

- wspieranie inicjatyw zwi ązanych z produkcj ą ekologicznej żywno ści - odtwarzanie pasów zieleni śródpolnej i zbiorników małej retencji - wyznaczeniu terenów pod zalesienia zgodnie z obowiązuj ącymi przepisami - eliminacja zabudowy w obszarach zwartych kompleksów gleb wysokich bonitacji

4. Rozwój społeczno-gospodarczy.

Cel główny - poprawa standardu cywilizacyjnego społeczno ści lokalnej. Strategia działania:

- zapewnienie dogodnych warunków zamieszkania, zarówno poprzez modernizacj ę infrastruktury technicznej jak i udost ępnienie terenów dla ró żnych typów i standardów zabudowy, tak aby były dostosowane do potrzeb wszystkich grup społecznych - wyposa żenie w podstawowe usługi zaspokajaj ące potrzeby lokalne oraz zapewnienie dost ępno ści do usług w zakresie: szkolnictwa, opieki przedszkolnej, ochrony zdrowia, kultury, sportu i wypoczynku - tworzenie najlepszych warunków dla ró żnorodnych działalno ści pozwalaj ących na wzrost dochodów prowadz ących do bogacenia si ę mieszka ńców - przeciwdziałanie bezrobociu

Polityka przestrzenna:

- wspieranie inicjatyw społecznych dotycz ących budowy infrastruktury technicznej i społecznej - zapewnienie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów pod zabudow ę, modernizacj ę i rozwój działalno ści gospodarczej

96 - organizacja robót publicznych

5. Komunikacja.

Cel główny - stwarzanie warunków materialnych, prawnych i organiza- cyjnych dla realizacji systemu transportowego gminy zapewniaj ącego efektywno ść i bezpiecze ństwo poł ącze ń w transporcie publicznym, oraz ograniczenie uci ąż liwo ści komunikacji dla otoczenia.

Strategia działania:

- zahamowanie degradacji całej istniej ącej infrastruktury drogowej - modernizacja układu komunikacyjnego, doprowadzenie do stanu zgodnego z normatywem technicznym dróg powiatowych i gminnych - utworzenie funkcjonalnych ci ągów „głównych” dróg powiatowych dla obsługi planowanych obszarów gospodarczych oraz powi ąza ń zewn ętrznych gminy - wyprowadzenie ruchu drogowego poza teren ścisłej zabudowy w miejscowo ściach - wytworzenie nowych poł ącze ń drogowych wynikaj ących z planowanego rozwoju - likwidacja nawierzchni gruntowej w ci ągu dróg powiatowych - systematyczne podnoszenie stanu dróg gminnych - zabezpieczenie obiektów mieszkalnych i u żyteczno ści publicznej przed oddziaływaniem transportu - wdro żenie do realizacji ście żek rowerowych turystycznych i komunikacyjnych.

Polityka przestrzenna:

- zapewnienie środków finansowych pozabud żetowych dla modernizacji i przebudowy dróg - promocja komunikacji rowerowej i działa ń zmierzaj ących do budowy ście żek rowerowych

6. Infrastruktura techniczna.

97 Cel główny - podniesienie jako ści życia mieszka ńców poprzez popraw ę wyposa żenia miejscowo ści w obiekty i urz ądzenia infrastruktury technicznej .

Strategia działania:

- zapewnienie pełnego zaopatrzenia w wod ę gospodarstw domowych i przedsi ębiorstw - dalsza budowa systemów odprowadzania ścieków i ich oczyszczania - modernizacja systemu elektroenergetycznego gminy - realizacja sieci gazowej zaopatruj ącej wszystkie miejscowo ści i zakłady przemysłowe - stworzenie sprawnego systemu gospodarki odpadami

Polityka przestrzenna:

- wspieranie inicjatyw społecznych na rzecz budowy, rozbudowy i modernizacji i modernizacji sieci infrastruktury technicznej - uzyskanie środków z funduszy celowych na działalno ść zwi ązan ą z ochron ą środowiska - wspieranie działa ń zwi ązanych z segregacj ą i przetwórstwem odpadów.

7. Gospodarka terenami.

Cel główny - utrzymanie ładu przestrzennego w procesie zabudowy i zagospodarowania terenu.

Strategia działania: - wyznaczenie i uzbrojenie obszarów dla realizacji procesów urbanistycznych - wyznaczenie stref zorganizowanej działalno ści gospodarczej - wyznaczenie obszarów korzystnych dla rozwoju funkcji turystycznych.

Polityka przestrzenna:

- zabezpieczenie środków na realizacj ę uzbrojenia in żynieryjnego potencjalnych terenów nierolniczych i zorganizowanie działalno ści gospodarczej

98 - wspieranie inicjatyw na rzecz rozwoju funkcji turystycznych - promocja działa ń ograniczaj ących degradacj ę przestrzeni

IX. SYNTEZA USTALE Ń ZMIANY STUDIUM ORAZ UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń

Niniejsze opracowanie sporz ądzono na podstawie uchwały Nr XVIII/126/2012 Rady Miejskiej w Jutrosinie z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin dla terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą.

W/w uchwała wprowadza zmiany do wcze śniej obowi ązuj ącego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jutrosin przyj ętego uchwał ą nr XIII/122/2001 Rady Miejskiej w Jutrosinie z dnia 26 czerwca 2001r. wraz ze zmianami.

W opracowaniu rozpatrzono wnioski instytucji składane w ramach przeprowadzonej procedury oraz rozwi ązania przyj ęte w dotychczas obowi ązuj ącym Studium. Przyj ęte kierunki rozwoju stanowi ą kontynuacj ę i uzupełnienie istniej ących struktur funkcjonalno-przestrzennych. Wprowadzone nowe kierunki zagospodarowania przestrzennego wynikaj ą z potrzeby optymalnego wykorzystania uwarunkowa ń przyrodniczych, społecznych i gospodarczych gminy Jutrosin.

Procedura sporz ądzania Studium zgodnie z art. 11 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w szczególno ści zebrane wnioski, opiniowanie, uzgodnienia, publiczna dyskusja nt. przyj ętych rozwi ąza ń i modyfikacje zapisów tekstu Studium uzasadniaj ą tak że przyj ęte rozwi ązania.

Zmiana studium polegała na wyznaczeniu terenów parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą. Zmiany dokonane w tek ście, wyró żnione w jednolitym tek ście studium czcionk ą koloru fioletowego: D. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; I.3. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; II.5. Zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; III. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej; VI. 6.1. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej –

99 elektroenergetyka; VI. 6.2. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej – zaopatrzenie w wod ę i VII.3. Obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowe plany. Zmiany dokonane na rysunku studium: - wprowadzono tereny parków siłowni wiatrowych wraz z infrastruktur ą techniczn ą. Zmiany te umo żliwi ą docelowe uaktualnione kierunki inwestycji na wymienionych terenach poprzez mo żliwo ść kontynuacji przeprowadzania procedur planistycznych, sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Wymienione zmiany w Studium nie zmieniaj ą w sposób zasadniczy podstawowych i głównych celów rozwojowych gminy Jutrosin dotycz ących gospodarki przestrzennej, ani nie zmieniaj ą głównych kierunków zagospodarowania.

Uzasadnienie Przyj ęte rozwi ązania maj ą na celu dalszy rozwój przestrzenny i gospodarczy gminy Jutrosin w oparciu o zasady zrównowa żonego rozwoju i ładu przestrzennego, w poszanowaniu dziedzictwa kulturowego i walorów środowiska naturalnego. Przyj ęte rozwi ązania w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowych przyczyni ą si ę do wzrostu udziału energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym. Nast ąpi równie ż wzrost dochodów gminy spowodowany wzrostem podatków oraz wzrost dochodów mieszka ńców czerpanych z tytułu dzier żaw gruntów. Wprowadzenie źródeł energii odnawialnej w Gminie Jutrosin jest zgodne z zało żeniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego oraz przyj ętymi przez Rzeczpospolit ą Polsk ę dokumentami Unii Europejskiej. Zmiana studium umo żliwi dalszy rozwój Gminy oraz przyczyni si ę do zwi ększenia liczby miejsc pracy.

100