Zarządzanie Majątkiem Technicznym Jako
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Projektowanie, budowa i utrzymanie infrastruktury w transporcie szynowym Zarządzanie majątkiem technicznym jako podstawa racjonalnego planowania rozwoju i utrzymania infrastruktury kolejowej – założenia i przegląd systemów Technical asset management as basis for rational planning of railroad infra- structure maintenance and development – assumptions and systems review Maciej Kaczorek Aleksandra Falana Mgr inż. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Mgr inż. Biuro Strategii i Rozwoju Politechnika Warszawska, Wydział PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Transportu Biuro Strategii i Rozwoju [email protected] [email protected] Streszczenie: Artykuł porusza problematykę zastosowania metody i systemów zarządzania majątkiem technicznym w procesie planowania utrzymania i rozwoju infrastruktury kolejowej. Ze względu na skalę działalności zarządców infrastruktury kolejowej warunkiem skuteczności tego działania staje się w coraz większym stopniu zastosowanie odpowiednich metod zarządczych i narzędzi informatycznych wspierają- cych podejmowanie decyzji. Zarządzanie majątkiem technicznym, jako część zarządzania zasobami (ang. Asset Management) to działalność zmierzająca do osiągnięcia stanu równowagi pomiędzy czynnikami takimi jak: koszty, ryzyko, wydajność w taki sposób, aby zrealizować założone cele zarządcy infrastruktury. W artykule przedstawiono założenia i najważniejsze cechy i funkcjonalności systemów służących do zarządzania majątkiem technicznym. Przedstawiono przegląd systemów uwzględniający ocenę ich zaawansowania i główne wdrożenia w podmiotach związanych z infrastrukturą kolejową. Jako efekt przeglądu systemów wskazano kluczowe obszary przyszłego wykorzystania i związane z nimi korzyści. Słowa kluczowe: Zarządzanie majątkiem technicznym; Zarządzanie zasobami; Utrzymanie infrastruktury kolejowej; Inwestycje; rozwój infrastruk- tury kolejowej. Abstract: The paper deals with the application of the method and systems for technical asset management in the process of the planning of railroad infrastructure maintenance and development. Due to the scale of operations of rail infrastructure managers, the application of ap- propriate management methods and IT tools supporting decision making, keeps increasingly resulting in the condition of the eff ectiveness for this measure. Technical asset management as part of Asset Management is an activity aimed at achieving a balance between factors such as: costs, risk, and effi ciency, in such a way so as to meet the objectives of the infrastructure manager. The paper presents assumptions and the most important features with functionalities of systems used to manage technical assets. A review of systems including an assessment of their advanced technology and main implementations in entities related to railroad infrastructure have been presented. As a result of systems review, key areas of future use and related benefi ts have been identifi ed. Keywords: Technical asset management; Asset management; Railroad infrastructure maintenance; Investment; Railroad infrastructure develop- ment. Diagnoza postawiona przez autorów Sama zmiana strukturalna jest jed- Uwarunkowanie rozwoju Białej Księgi z 1996 roku [1] wskazuje na nak jedynie szansą dla poprawy efek- i utrzymania infrastruktury kolejowej potrzebę zwiększenia konkurencyjności tywności i konkurencyjności sektora sektora kolejowego wobec transportu kolejowego. W tym obszarze zasadni- W Polsce do przedsiębiorstw prowadzą- lotniczego i drogowego. Jako kluczo- cze znaczenie ma formułowanie, przez cych działalność z zakresu zarządzania wą przyczynę stale zmniejszającego się zobowiązane do fi nansowania infra- infrastrukturą kolejową w skali całego udziału kolei w przewozach zidentyfi ko- struktury kolejowej [2] państwa człon- kraju można zaliczyć jedynie PKP Polskie wano w tym dokumencie m. in. niesa- kowskie, wymagań wobec zarządców Linie Kolejowe S.A. Zarządca narodowej tysfakcjonujące jakość i cenę usług oraz infrastruktury stymulujących do realnej sieci kolejowej 31.12.2017 r. władał m.in. ogólny brak zdolności przedsiębiorstw poprawy funkcjonowania. Ze względu [3]: kolejowych w zakresie dostosowania na skalę działalności zarządców infra- • 18 513 km eksploatowanych linii ko- się do zmieniających się wymagań ryn- struktury kolejowej warunkiem sku- lejowych, ku transportowego. Odpowiedzią na te teczności tego działania staje się jednak • 39 482 rozjazdów, negatywne zjawiska stała się głęboka zastosowanie odpowiednich metod • 25 324 obiektów inżynieryjnych, reforma ustroju kolei w Unii Europej- zarządczych i narzędzi informatycznych • 14 442 przejazdów kolejowych, skiej. Opiera się ona w szczególności wspierających podejmowanie decyzji. • 14 108 budowli (m. in. peronów, na wdrażanym do tej pory rozdzieleniu wiat, ekranów akustycznych). zarządzania infrastrukturą od realizacji Stan techniczny infrastruktury na prze- przewozów. strzeni lat 2010-2016 ulegał sukcesyw- 39 6 / 2018 przegląd komunikacyjny Projektowanie, budowa i utrzymanie infrastruktury w transporcie szynowym Q Q Q Q -- Systemy zarządzania -- Wytyczne Q Q Q Q dotyczące stosowania Q Q Q Q ISO 55001 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q W jej myśl zarządzanie majątkiem, to Q Q Q skoordynowane podejście w wyniku Q którego organizacja kompleksowo za- Q rządza swoimi zasobami infrastruktu- RQG`: RQ0 : VH<J: J1V<:RQ1:C:=DH: ralnymi, optymalizując efektywność, ry- zyko oraz koszty w perspektywie cyklu 1. Ocena stanu technicznego infrastruktury kolejowej w latach 2010 - 2016. Źródło: [4] życia danego składnika majątku w celu osiągnięcia wizji strategicznej organiza- 8 8 8 cji oraz interesariuszy. Stąd ważne jest 8 8 8 przyjęcie podejścia top-down do wdra- 8 8 żana systemu zarządzania zasobami. 8 8 8 Doświadczenia [6, 8] wskazują na za- 8 8 8 pewnienie przez dobrze zorganizowany 8 8 Asset Management następujących po- 8 11VC@QI3RQ :H=13`ICR3<Ga zytywnych efektów: 8 • poprawa ogólnej wydajności fi nan- sowej, `Q@ • lepsze decyzje inwestycyjne, 2. Wielkość # nansowania kosztów zarządzania infrastrukturą kolejową w latach 2013 - 2023. Źródło: [5] • lepsze zarządzanie ryzykiem, nej poprawie. Jednak wg opracowa- procesie analitycznym. • wyższy poziom usług świadczonych nia Urzędu Transportu Kolejowego [4] Wśród zagadnień kluczowych dla klientom, wciąż ok. 45% długości linii kolejowych procesu decyzyjnego w planowaniu • większą zgodność z legislacją i prze- charakteryzuje się stanem technicznym rozwoju i utrzymania infrastruktury na- pisami, określonym jako dostateczny lub nieza- leży wskazać: • poprawa reputacji organizacji. dowalający (rys. 1). • predykcję stanu technicznego ele- Fundamentem profesjonalnego za- Poprawa stanu technicznego in- mentów infrastruktury, rządzania zasobami jest opracowanie frastruktury kolejowej jest wynikiem • koszty odnowienia tych elementów. rzetelnego długoterminowego planu wzrostu wielkości środków publicznych Założenia dla wykorzystania metod za- utrzymania i remontów. Planowanie kierowanych na fi nansowanie infrastruk- rządzanie majątkiem technicznym w powinno obejmować konkretne pra- tury kolejowej. Dotacje te są kierowane procesie planowania ce, które będą służyły realizacji nad- w ramach dwóch obszarów: Zarządzanie majątkiem technicznym, rzędnych strategicznych celów. Swoim • rozwoju, czyli inwestycji jako część zarządzania zasobami (ang. zakresem plan powinien obejmować oraz Asset Management) to działalność zmie- perspektywę ok. 20 lat. Istotne jest, aby • działalności operacyjnej, czyli utrzy- rzająca do osiągnięcia stanu równowagi był on opracowany na podstawie mo- mania i remontów. pomiędzy czynnikami takimi jak: deli zawierających szereg danych dla Wielkość dotacji w ramach działalności • koszty, wszystkich elementów infrastruktury. operacyjnej kierowanych na rzecz PKP • ryzyko, Podstawą do opracowania planu są Polskie Linie Kolejowe S.A. w wyniku • wydajność m.in. dokładne informacje dotyczące przyjęcia przez Radę Ministrów progra- w taki sposób, aby zrealizować założone zasobów we wszystkich branżach, rok mu wieloletniego Pomoc w zakresie cele organizacji, w tym przypadku za- budowy, oczekiwany czas użycia ele- fi nansowania kosztów zarządzania infra- rządcy infrastruktury kolejowej. mentów infrastruktury, czy informacje o strukturą kolejową, w tym jej utrzyma- Formalną defi nicję zarządzania mająt- kosztach jednostkowych. Plan długoter- nia i remontów do 2023 roku [5] będzie kiem zawiera norma ISO 55000 (dawniej minowego fi nansowania powinien stać znacząco wzrastać w okresie 2019 -2023 PAS55) [9]. BSI PAS 55 została stworzona się narzędziem do ustalania wysokości (rys. 2). przez Institute of Asset Management, a dotacji przyznawanej z budżetu pań- Podobnie nakłady na działania roz- pierwsza specyfi kacja zarządzania zaso- stwa lub aby zademonstrować różnicę wojowe ujęte w Krajowym Programie bami została opublikowana w 2004 roku. pomiędzy dostępnym fi nansowaniem Kolejowym do 2023 roku w kolejnych W procesie przygotowania uczestniczy- a wielkością środków wymaganych do latach będą wykazywały znaczny wzrost ły 23 organizacje pochodzące głównie realizacji przyjętych kluczowych celów. osiągając poziom 10 mld zł rocznie. ze Zjednoczonego Królestwa. PAS 55 zo- Mając na względzie politykę trans- stała zaktualizowana w roku 2008 przy Business Proces Management (BPM) – portową Polski oraz UE zmierzającą do udziale 49 organizacji z 10 krajów. Nor- zarządzanie procesowe zwiększenia udziału transportu kolejo- my serii ISO 5500x zostały opublikowane wego w przewozach, należy się spo- w styczniu 2014 roku i obejmują: Podstawową cechą profesjonalnej or-