Polonia Inter Gentes” Przyjęło I Stosuje Zasady Etyki Publikacyjnej Zgodne Z Wytycznymi Komitetu Do Spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
W wydanym w czerwcu 1947 roku pierwszym numerze „Kul- tury” jej redaktorzy napisali, że celem tego pisma jest z jednej strony uprzytomnienie Polakom na emigracji, że krąg kultural- ny, w którym żyją, nie jest wymarły, z drugiej zaś podtrzy- manie w rodakach w kraju wiary w to, że wartości im bliskie nie zawaliły się pod obuchem nagiej siły. Dziś, w realiach tak odległych od ówczesnych, wydawać by się mogło, że cele te nie są już aktualne. Warto jednak zadać sobie pytanie, w ja- kim stopniu w Polsce upowszechniona jest wiedza o ogromnym dorobku Emigracji, Polonii i Polaków za granicą? Na ile nasza świadomość społeczna i polityczna ukształtowana jest przez pryzmat schematów, narzuconych Polakom przez lata tzw. Pol- ski Ludowej, a na ile przez myśl tych przedstawicieli elity, którzy uniknęli zagłady w dobie totalitaryzmów, a następnie żyli i działali na uchodźstwie? W jaki sposób ta niezwykła i bogata spuścizna została zaabsorbowana w Polsce w ciągu ostatnich 30 lat, dzielących nas od upadku systemu komu- nistycznego? Niestety, w wielu aspektach ten dorobek jest kompletnie nieznany i świadomie (bądź nie) pomijany. Celem niniejszego pisma jest wypełnienie istotnej luki w polskiej świadomości narodowej, poprzez ukazanie roli wychodźstwa, Polonii i emigracji na przestrzeni lat. ISBN 978-83-65713-80-3 facebook.com/WydawnictwoWerset Recenzenci dr hab. Konrad Pawłowski (Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie) dr Szymon Bachrynowski (Akademia Katolicka w Warszawie – Collegium Bobolanum) dr Patryk Tomaszewski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) dr Michał Wallner (Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie) dr Łukasz Lewkowicz (Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie) dr Marcin Karkut (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) Projekt okładki Aleksander Lewkowicz Na okładce: popiersie gen. Władysława Andersa autorstwa Andrzeja Pityńskiego, fot. Caroline Folkenroth-Miley Redakcja Bartosz Czajka Michał Dworski Kamil Świderski Korekta i adiustacja Emilia Melon ISBN 978-83-65713-80-3 © Copyright by Instytut im. Generała Władysława Andersa © Copyright by Wydawnictwo Werset Czasopismo Naukowe „Polonia Inter Gentes” przyjęło i stosuje zasady etyki publikacyjnej zgodne z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics) Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 Spis treści Wprowadzenie (Bartosz Czajka) . 7 Mateusz Karczmarz Sprawozdanie z działalności Instytutu im. Generała Władysława Andersa w 2020 r. 9 I. STUDIA Mirosław Matyja Polska 2. Dywizja Strzelców Pieszych we Francji w 1940 r. 17 Maciej Jońca Kongresmen Robert S. Hale o Polskim Wydziale Prawa w Oksfordzie . 43 Jarosław Rabiński Kwestia integracji europejskiej w myśli politycznej działaczy Stronnictwa Pracy – członków Rady Narodowej RP w latach 1940-1943 . 57 Michał Dworski Na hiszpańskiej ziemi. Rola i znaczenie misji dyplomatycznej Józefa hr. Potockiego w Madrycie po zakończeniu II wojny światowej – wybrane zagadnienia . 77 Bartosz Czajka Tytus Filipowicz – zarys biografii (do 1939 r.) . 101 Patrycja Masternak Dzienniki Zygmunta Ławrynowicza ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL – trudne źródło do badań nad historią polskiej emigracji . 121 Magdalena Szeląg Polonia w Iranie – skutek ewakuacji Armii Andersa z ZSRS . 135 Karolina Zając Polityka polonijna w latach 2015-2020 na przykładzie Polonii amerykańskiej . 149 Uliana Hirniak Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych . 165 6 II. Z ŻYCIA POLONII I POLAKÓW ZA GRANICĄ Maria Byczynski Czy popiersie gen. W. Andersa znajdzie się w National Army Museum w Londynie? . 185 Edward Zyman O (nie)zbędności mostów z papieru. Z kart Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie . 191 Chopin zdobywa Atlantę Rozmowa Bożeny U. Zaremby z Dorotą Lato, założycielką i Prezesem Chopin Society of Atlanta (CSA) . 205 Polska historia w Ameryce Rozmowa Joanny Sokołowskiej-Gwizdki z pisarką dr Aleksandrą Ziółkowską-Boehm . 213 Sylwester Szymon Wierzbowski Różnice i podobieństwa Polonii amerykańskiej. Wspomnienia emigranta . 219 Chrystyna Masalska, Anna Pawiłowicz-Janczys Polska Szkoła Wirtualna na Litwie . 233 Andrzej M. Salski Poland’s Millennium 1966 – polski orzeł z koroną i krzyżem na znaczku poczty USA . 237 Wprowadzenie Szanowni Państwo! W imieniu zespołu Instytutu im. Generała Władysława Andersa pragnę wyrazić ogromną radość z faktu, że pierwszy numer czasopisma naukowe- go „Polonia Inter Gentes” trafił właśnie do rąk Czytelników. W wydanym w czerwcu 1947 r. pierwszym numerze „Kultury” jej re- daktorzy napisali, że celem tego pisma jest z jednej strony uprzytomnienie Polakom na emigracji, że „krąg kulturalny, w którym żyją, nie jest wymarły”, z drugiej zaś podtrzymanie w rodakach w kraju wiary w to, że wartości im bliskie „nie zawaliły się pod obuchem nagiej siły”. Dziś, w realiach tak odle- głych od ówczesnych, wydawać by się mogło, że cele te nie są już aktualne. Warto jednak zadać sobie pytanie, w jakim stopniu w Polsce upowszech- niona jest wiedza o ogromnym dorobku Emigracji, Polonii i Polaków za granicą? Na ile nasza świadomość społeczna i polityczna ukształtowana jest przez pryzmat schematów, narzuconych Polakom przez lata tzw. Polski Ludowej, a na ile przez myśl tych przedstawicieli elity, którzy uniknęli za- głady w dobie totalitaryzmów, a następnie żyli i działali na uchodźstwie? W jaki sposób ta niezwykła i bogata spuścizna została zaimplementowana w Polsce w ciągu ostatnich 30 lat dzielących nas od upadku systemu ko- munistycznego? Niestety, w wielu aspektach ten dorobek jest kompletnie nieznany i świadomie (bądź nie) pomijany. Celem niniejszego pisma jest wypełnienie istotnej luki w polskiej świadomości narodowej, poprzez uka- zanie roli wychodźstwa, Polonii i emigracji na przestrzeni lat. Błędem byłoby jednak skupianie się jedynie na kwestiach historycz- nych – wszak także obecnie poza granicami Polski żyją miliony Polaków. Wraz z nimi stanowimy „dwie różne, ale uzupełniające się, komplementar- ne części tej samej rzeczywistości, tej samej duszy, kultury, myślenia i czu- cia, i dziejów aspiracji, zawodów, zwycięstw i porażek”, jak ujął to w jednej ze swoich homilii św. Jan Paweł II. Aby jednak zachować tę jedność, nale- ży utrzymywać ciągły dialog, wzajemnie się uzupełniać, rozumieć swoje 8 problemy i wspólnie działać dla dobra społeczności polskiej. Właśnie ta potrzeba komplementarności Polaków w kraju i poza jego granicami stano- wiła ideę, w myśl której otworzyliśmy łamy pisma „Polonia Inter Gentes” dla Polaków z całego świata. Znaczącą część publikowanych artykułów sta- nowi głos Polonii i Emigracji, który świadczyć ma o żywotności środowisk i kultury polskiej, rozwijającej się w różnych krajach świata, lecz nieroze- rwalnie związanej z naszym narodem więzami, o których mówił święty Papież-Polak w przytoczonych wyżej słowach. Niezmiernie cieszy nas, że pierwszy numer czasopisma naukowego Instytutu Andersa zgromadził artykuły o tak bogatej tematyce. Wart pod- kreślenia jest także fakt, że publikowane na dalszych stronach prace są dzie- łem zarówno uznanych i wykazujących się bogatym dorobkiem badaczy, jak i debiutujących młodych naukowców, osób zajmujących się profesjo- nalnymi badaniami naukowymi oraz aktywnych działaczy społecznych. Jesteśmy przekonani, że ta różnorodność będzie stanowić walor wszystkich kolejnych numerów pisma „Polonia Inter Gentes”. Rok 2020 był rokiem doniosłej, 100. rocznicy zwycięstwa nad bolszewi- kami w Bitwie Warszawskiej. Zwycięstwo to jest drogowskazem, pokazuje, że Polacy zjednoczeni są w stanie skutecznie przeciwstawić się zagrożeniom cywilizacyjnym, wynikającym przede wszystkim z totalitarnych ideolo- gii. W nawiązaniu do postawy jedności patron naszego Instytutu, generał Władysław Anders, przyjął za swoją dewizę słowa: „Odrzućmy wszystko co nas dzieli i bierzmy wszystko co nas łączy w pracy i w walce o wol- ność i niepodległość Polski”. Wierzymy, że to hasło będzie przyświecać wszystkim naszym czytelnikom, współpracownikom i autorom, chcącym współtworzyć wraz z Instytutem Andersa pismo „Polonia Inter Gentes”. W tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować wszystkim, którzy zde- cydowali się opublikować swoje prace na łamach pierwszego numeru na- szego pisma. Dziękuję także współpracownikom, redaktorom i recenzen- tom dbającym o jego najwyższy poziom merytoryczny. Wierzę, że lektura tekstów zgromadzonych w niniejszej publikacji będzie stanowić asumpt do lepszego zrozumienia naszej najnowszej historii, zwróci uwagę na szereg pominiętych dotychczas wątków oraz zapoczątkuje dyskusję o kondycji, roli i problemach Polonii i Polaków na całym świecie. Bartosz Czajka Prezes Instytutu Andersa Mateusz Karczmarz Wiceprezes Instytutu im. Generała Władysława Andersa Sprawozdanie z działalności Instytutu im. Generała Władysława Andersa w 2020 r. Z całą pewnością możemy stwierdzić, że rok 2020 był wyjątkowy ze wzglę- du na postępującą pandemię COVID-19. Niebezpieczeństwo i obostrzenia odcisnęły swe piętno nie tylko na życiu codziennym Polaków w kraju, ale dotknęły też naszych rodaków zamieszkujących różne części świata. Czas ten był niewątpliwie okresem próby solidarności narodowej. W pomoc Polakom w kraju i zagranicą zaangażowało się nie tylko państwo polskie, ale też wiele organizacji i instytucji publicznych oraz prywatnych, poszcze- gólne grupy zawodowe, a także lokalne społeczności i jednostki kierujące się spontanicznym odruchem serca. Na szczególną uwagę zasługują akcje takie jak „Polonia 4