Badanie Podobieństwa Powiatów Województwa Zachodniopomorskiego Względem Centrów Rozwoju – Ujęcie Dynamiczne

Studia i Prace WNEiZ US nr 54/3 2018

DOI: 10.18276/sip.2018.54/3-02

Barbara Batóg* Uniwersytet Szczeciński Katarzyna Wawrzyniak** Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

BADANIE PODOBIEŃSTWA POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO WZGLĘDEM CENTRÓW ROZWOJU – UJĘCIE DYNAMICZNE

Streszczenie

We wcześniejszych badaniach autorek dotyczących zmian stopnia polaryzacji powia- tów województwa zachodniopomorskiego w latach 2007–2012 jako główne centrum rozwoju regionalnego przyjęto Szczecin. W niniejszym artykule porównano zmiany z okresu 2013– 2016 ze zmianami w okresie 2007–2012, a także wyodrębniono trzy inne centra rozwoju (lokalne) i przeprowadzono badanie zmian podobieństwa powiatów do tych centrów rozwoju w latach 2007–2016. Analiza dotyczyła trzech obszarów charakteryzujących sytuację w regionie: Podmioty gospodarcze, Demografia oraz Rynek pracy. Ze względu na duże zmiany w ostatnim obszarze dokonano podziału powiatów na jednorodne grupy. Obliczenia przeprowadzono z wykorzystaniem miary Braya-Curtisa na podstawie danych pochodzących z Banku Danych Lokalnych GUS.

Słowa kluczowe: centra rozwoju, miara Braya-Curtisa, porównania regionalne

* Adres e-mail: [email protected]. ** Adres e-mail: [email protected]. 26 Metody ilościowe w ekonomii

Wstęp

Strzelecki (2008, s. 83) omawia teorię geograficznych centrów wzrostu zapropono- waną w 1958 roku przez Hirschmana, zgodnie z którą rozwój gospodarczy dokonuje się nierównomiernie i jest skoncentrowany w geograficznych centrach wzrostu, a na- stępnie rozprzestrzenia się na obszary sąsiadujące. Hirschman identyfikuje procesy oddziaływania biegunów wzrostu jako zjawisko „przesiąkania” rozwoju, dopuszcza- jąc możliwość dominacji pozytywnych efektów infiltracji nad negatywnymi efekta- mi polaryzacji (za: Chursky, 2011). W pracy (Wawrzyniak, Batóg, 2014) skoncentrowano się na badaniu zmian stopnia polaryzacji powiatów województwa zachodniopomorskiego w latach 2007– 2012 w czterech obszarach (demografia, urbanizacja, struktura podmiotów gospodarczych, rynek pracy) względem Szczecina, który przyjęto za główne centrum rozwoju regionalnego w województwie. Okazało się, że w całym badanym okresie występowała silna polaryzacja powiatów w obszarze Demografia, Urbanizacja i Struktura podmiotów oraz znacznie słabsza w obszarze Rynek pracy, przy czym w żadnym z obszarów stopień polaryzacji nie zależał od odległości powiatów od centrum rozwoju regionalnego. Ponadto zaobserwowano, że we wszystkich obszarach polaryzacji największym podobieństwem do Szczecina, czyli najmniejszą po- laryzacją, charakteryzował się powiat miejski Koszalin. Jest to zgodne z poglądem Miszczak (2012, s. 22), która stwierdza, że często metropolie są ściślej powiązane z innymi dużymi ośrodkami miejskimi niż z regionem, w którym są zlokalizowane. Wykrycie prawidłowości w zakresie polaryzacji powiatów województwa zachodniopomorskiego względem Szczecina w latach 2007–2012 skłoniło autorki do podjęcia dalszych badań w zakresie podobieństwa pomiędzy pozostałymi powia- tami. Zdecydowano się na wyróżnienie nie jednego, a czterech centrów rozwoju: Szczecina, Koszalina, Świnoujścia i powiatu stargardzkiego. Wybór Koszalina jako centrum rozwoju był konsekwencją poprzednich badań. O wyborze Świnoujścia za- decydowało dość duże podobieństwo do pozostałych powiatów miejskich pomimo jego położenia na wyspach i ograniczonej dostępności (konieczność korzystania z przeprawy promowej). Natomiast do wyboru powiatu stargardzkiego przyczyniły się dwie przesłanki, a mianowicie Stargard jest czwartym miastem pod względem liczby ludności w województwie zachodniopomorskim i większość ludności w tym powiecie mieszka w Stargardzie (prawie 65% w 2016 r.) (Bank Danych Lokalnych). Wybór jako centrów rozwoju miast na prawach powiatu oraz powiatu o istotnej przewadze ludności miejskiej jest zgodny również ze Strategią Rozwoju Kraju 2020 Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak 27 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju...

(2012), w której podkreśla się szczególną rolę ośrodków miejskich wraz z ich oto- czeniem jako centrów procesów rozwojowych zarówno w skali kraju, jak i regionu. Ponadto badanie stopnia oddziaływania kilku centrów rozwoju w regionie jest bardzo ważne, gdyż jak zauważono w pracy (Gawlikowska-Hueckel, 2002, s. 25), centra dominują nad obszarami peryferyjnymi we wszystkich sferach i oddziałują na nie bardzo różnorodnie, przy czym centra rozwoju mogą zmieniać swoje położenie w czasie. W obecnym badaniu sformułowano dwa cele: a) pierwszy (kontynuacja wcześniejszych badań): sprawdzenie, czy w latach 2013–2016 zaszły zmiany w podobieństwie powiatów w stosunku do głów- nego centrum rozwoju (Szczecina) w trzech obszarach charakteryzujących sytuację w regionie: struktury demograficznej, struktury podmiotów gospodarczych oraz rynku pracy1; b) drugi: zbadanie stopnia podobieństwa powiatów do nowo przyjętych centrów rozwoju w latach 2007–2016 w trzech obszarach charakteryzują- cych sytuację w regionie.

1. Metoda badawcza

Do zbadania stopnia podobieństwa powiatów do czterech centrów rozwoju wykorzystano miarę Braya-Curtisa (Walesiak, Gatnar, 2004, s. 41; Markowska, 2008, s. 17–25) wyrażoną wzorem (1). K K K  yik  y jk yik  y jk y  y  ikd jk k1d  k,1 , (1) (1)  k1 ij K ij K K K dij K K , (1) (1)  yik   y jk yik   y jk  yik   y jkk1 k1 k1 k1 k1 k1 gdzie: gdzie: gdzie: gdzie: x x x x y  y x ik ik , ,x yy  jk jk, , ik y ikN ik N,  jk jkjk N N ik N y jk N ,  xlkxlk xlk xlk l1xlkl1  xlk l l11 l1 l 1 i, j, li , j,jnumery ,l –l numery numery obiektów, obiektów, i, j, l numery obiektów, N – liczbaN – liczba obiektów, obiektów, N – liczba1 W obecnymobiektów, badaniu zrezygnowano z obszaru Urbanizacja ze względu na brak zmian w po- k – numerkziomie – numer gęstości cechy, zaludnienia cechy, powiatów w badanym okresie. k – numer cechy, K – liczbaK – liczba cech, cech, K – liczba cech, xik, xxjkik , –xjk wartości – wartości k -ktej- tejcechy cechy dla obiektów dla obiektów i oraz j. i oraz j. xik, xjk – wartości k-tej cechy dla obiektów i oraz j. MiaraMiara Braya Braya--Curtisa przyjmuje przyjmuje wartości wartościz przedziału odz 0przedziału do 1. Niskie wartościod 0 dotej 1. Niskie wartości tej Miara Braya-Curtisa przyjmuje wartości z przedziału od 0 do 1. Niskie wartości tej miary świadcząmiary świadczą o opodobieństwie podobieństwie obiektów obiektów i oraz j ze iwzględu oraz naj zerozpatrywane względu cechy, na arozpatrywane wy- cechy, a wy- miary świadczą o podobieństwie obiektów i oraz j ze względu na rozpatrywane cechy, a wysokie osokie jego o jegobraku. braku. sokie o jego braku. PodobieństwoPodobieństwo powiatówpowiatów badane badane było w trzech było obszarach w trzech charakteryzujących obszarach sytuację charakteryzujących sytuację Podobieństwo powiatów badane było w trzech obszarach charakteryzujących sytuację w regionie.w regionie. W poszczegóW poszczególnychlnych obszarach obszarach uwzględn ionouwzględn następująceiono cechy następujące: cechy: w regionie. W poszczególnych obszarach uwzględniono następujące cechy:  Demografia Demografia – –ludnoś ludność wć wiekuw wieku przedprodukcyjnym, przedprodukcyjnym, produkcyjnym i p produkcyjnymoprodukcyjnym, i poprodukcyjnym,  Demografia – ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym,  Podmioty Podmioty gospodarcz gospodarcze –e liczba– liczba podmiotów podmiotów gospodarczych gospodarczych według rodzajów działaln wedługo- rodzajów działalno-  Podmioty gospodarcze – liczba podmiotów gospodarczych według rodzajów działalno- ści: 1)ści: rolnictwo, 1) rolnictwo, leśnictwo,leśnictwo, łowiectwo łowiectwo i rybactwo, i 2)rybactwo, przemysł i budownic 2) przemysłtwo, 3) poz o-i budownictwo, 3) pozo- ści: 1) rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, 2) przemysł i budownictwo, 3) pozo- stałe3stałe, 3, stałe3,  Rynek R ynek pracy pracy – – stopastopa bezrobocia bezrobocia rejestrowanego, rejestrowanego, udział długotrwale udział bezrobotnych długotrwale oraz bezrobotnych oraz  Rynek pracy – stopa bezrobocia rejestrowanego, udział długotrwale bezrobotnych oraz w wiekuw wieku poniżej poniżej 2525 lat lat w ogólnejw ogólnej liczbie bezrobotnych.liczbie bezrobotnych. w wieku poniżej 25 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych. MiaręMiarę Braya Braya--Curtisa wyznaczono wyznaczono dla każdego dla powiatu każdego w odniesieniu powiatu do Szczecina w odniesieniu do Szczecina Miarę Braya-Curtisa wyznaczono dla każdego powiatu w odniesieniu do Szczecina (główne(g łównecentrum centrum roz rozwoju), Koszalina, Koszalina, Świnoujścia, Świnoujścia i powiatu stargardzkiego i powiatu (lokalne stargardzkiego centra (lokalne centra (główne centrum rozwoju), Koszalina, Świnoujścia i powiatu stargardzkiego (lokalne centra rozwoju)rozwoju) w poszczególnych w poszczególnych latach latach odrębnie odrębnie dla każdego dla obszaru każdego. Dla pierwszych obszaru dwóch. Dla ob- pierwszych dwóch ob- rozwoju) w poszczególnych latach odrębnie dla każdego obszaru. Dla pierwszych dwóch ob- szarówszarów każda każda kategoria kategoria była była traktowana traktowana jako osobna jako cecha osobna i wyznaczono cecha jej strukti wyznaczonourę według jej strukturę według szarów każda kategoria była traktowana jako osobna cecha i wyznaczono jej strukturę według powiatówpowiatów. . powiatów. BadanąBadaną zbiorowość zbiorowość stanowi stanowiły powiatyły powiatywojewództwa województwa zachodniopomorskiego zachodniopomorskiego w latach w latach Badaną zbiorowość stanowiły powiaty województwa zachodniopomorskiego w latach 2007-20120076-201, a 6d, aane dane statystyczne statystyczne wykorzystane wykorzystane w badaniu pochodz w badaniuiły z Banku pochodz Danych Lokaiły l-z Banku Danych Lokal- 2007-2016, a dane statystyczne wykorzystane w badaniu pochodziły z Banku Danych Lokal- nych Głównegonych Głównego Urzędu Urzędu Statystycznego. Statystycznego. nych Głównego Urzędu Statystycznego.

3 W obszarze3 W obszarze Podmioty Podmioty gospodarcze gospodarcze zamiast zamiast struktury strukturywedług liczby wedługpodmiotów liczby można rozpatrywać podmiotów strukturę można rozpatrywać strukturę 3 W obszarze Podmioty gospodarcze zamiast struktury według liczby podmiotów można rozpatrywać strukturę ze względuze względu na liczbę na liczbę pracują pracującychcych (por. ( por.Batóg, Batóg,Batóg, 2013 B,a s.tóg 105,- 1212013, Batóg,, s. Wawrzyniak,105-121, 2011, Batóg, s. 139 Wawrzyniak,–150). 2011, s. 139–150). ze względu na liczbę pracujących (por. Batóg, Batóg, 2013, s. 105-121, Batóg, Wawrzyniak, 2011, s. 139–150). 28 Metody ilościowe w ekonomii

N – liczba obiektów, k – numer cechy, K – liczba cech,

xik, xjk – wartości k-tej cechy dla obiektów i oraz j. Miara Braya-Curtisa przyjmuje wartości z przedziału od 0 do 1. Niskie wartości tej miary świadczą o podobieństwie obiektów i oraz j ze względu na rozpatrywane cechy, a wysokie – o jego braku. Podobieństwo powiatów badane było w trzech obszarach charakteryzujących sytuację w regionie. W poszczególnych obszarach uwzględniono następujące cechy: a) Demografia – ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym; b) Podmioty gospodarcze – liczba podmiotów gospodarczych według rodza- jów działalności: 1) rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 2) przemysł i budownictwo; 3) pozostałe2; c) Rynek pracy – stopa bezrobocia rejestrowanego, udział długotrwale bezrobotnych oraz w wieku poniżej 25 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych. Miarę Braya-Curtisa wyznaczono dla każdego powiatu w odniesieniu do Szczecina (główne centrum rozwoju), Koszalina, Świnoujścia i powiatu stargardzkiego (lokalne centra rozwoju) w poszczególnych latach odrębnie dla każdego obszaru. Dla pierwszych dwóch obszarów każda kategoria była traktowana jako osobna cecha i wyznaczono jej strukturę według powiatów. Badaną zbiorowość stanowiły powiaty województwa zachodniopomorskiego w latach 2007–2016, a dane statystyczne wykorzystane w badaniu pochodziły z Banku Danych Lokalnych GUS.

2. Podobieństwo przebiegu badanych zjawisk w wybranych centrach rozwoju

Badanie rozpoczęto od sprawdzenia stopnia podobieństwa pomiędzy przyjętymi centrami rozwoju dla poszczególnych obszarów w latach 2007–2016. Miało to na celu wskazanie, w których centrach rozwoju zjawiska charakteryzujące poszczegól- ne obszary przebiegały podobnie, a w których przebieg tych zjawisk był odmienny.

2 W obszarze Podmioty gospodarcze zamiast struktury według liczby podmiotów można roz- patrywać strukturę ze względu na liczbę pracujących. Por. Batóg, Batóg (2013), s. 105–121; Batóg, Wawrzyniak (2011), s. 139–150. Podobieństwo przebiegu badanych zjawisk w wybranych centrach rozwoju

Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak Badanie rozpoczęto od sprawdzenia stopnia podobieństwa pomiędzy przyjętymi29 cen- Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju... trami rozwoju dla poszczególnych obszarów w latach 2007-2016. Miało to na celu wskazanie, w których centrachWartości rozwoju miary Braya-Curtisa zjawiska charakteryzujące obliczone dla analizowanych poszczególne centrów obszar rozwojuy przebiegały parami w trzech obszarach w latach 2007–2016 przedstawiono na rysunkach 1–3. podobnie, a w których przebieg tych zjawisk był odmienny.

Wartości miary RysunekBraya-Curtisa 1. Miara obliczoneBraya-Curtisa dla w analizowanychobszarze Demografia cen trów rozwoju parami w trzech obszarach wdla la analizowanychtach 2007-2016 centrów przedstawiono rozwoju parami na wrysunk latachach 2007–2016 1, 2 i 3.

0,09 0,08 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02

Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,01 0,00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 m.Szczecin m.Koszalin m.Szczecin stargardzki m.Koszalin stargardzki m.Szczecin m.Świnoujście m.Świnoujście stargardzki m.Koszalin m.Świnoujście

Rys. 1. Miara Braya-Curtisa w obszarze DemografiaŹródło: obliczenia dla własne analizowanych na podstawie danych centrów GUS. rozwoju parami w latach 2007-2016 Źródło: obliczeniaNa własne podstawie na podstawie rysunku danych 1 można GUS. zauważyć, że w obszarze Demografia odległo- Naści podstawie między wszystkimi rysunku 1centrami można rozwojuzauważyć, są bardzo że w obszarzemałe w całym Demografia badanym odległościokresie. mię- Świadczy to o podobnym poziomie cech z tego obszaru we wszystkich wybranych dzy wszystkimi centrami rozwoju są bardzo małe w całym badanym okresie. Świadczy to o centrach rozwoju. Można jednak zaobserwować, że powiaty miejskie są do siebie podobnymbardziej poziomie podobne cech niż z tego do powiatu obszaru stargardzkiego. we wszystkich Powodem wybranych takiego centrach stanu rzeczy rozwoju. jest Można jednak zaobserwować,znacznie większy że powiatyudział ludności miejskie w sąwieku do siebieprzedprodukcyjnym bardziej podobne i mniejszy niż do udział powiatu star- ludności w wieku poprodukcyjnym w powiecie stargardzkim niż w powiatach miej- gardzkiegskich.o. Powodem Warto również takiego zwrócić stanu uwagę rzeczy na jest to, żeznacznie w całym większy badanym udział okresie ludności odległość w wieku przedprodukcyjnympowiatu stargardzkiego i mniejszy od udział Szczecina ludności i Koszalina w wieku malała, poprodukcyjnym a od Świnoujścia w powiecie rosła, star- natomiast odległości między miejskimi centrami od 2011 roku lekko wzrastały. gardzkim niż w powiatach miejskich. Warto również zwrócić uwagę na to, że w całym badanym okresie odległość powiatu stargardzkiego od Szczecina i Koszalina malała, a od Świno- ujścia rosła, natomiast odległości między miejskimi centrami od 2011 roku lekko wzrastały. 30 Metody ilościowe w ekonomii

W obszarze Podmioty gospodarcze (rys. 2) uwidoczniły się podobne prawidło- wości jak w obszarze Demografia – widać wyraźne podobieństwo między centrami miejskimi i brak podobieństwa do powiatu stargardzkiego, ale odległości między nimi są większe. W całym badanym okresie miara Braya-Curtisa dla Szczecina, Koszalina i powiatu stargardzkiego utrzymuje się prawie na tym samym poziomie, natomiast podobieństwo Świnoujścia do pozostałych centrów wzrosło (miara zmalała).

Rysunek 2. Miara Braya-Curtisa w obszarze Podmioty gospodarcze dla analizowanych centrów rozwoju parami w latach 2007–2016

0,28

0,24

0,20

0,16

0,12

0,08

0,04 Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 m.Szczecin m.Koszalin m.Szczecin stargardzki m.Koszalin stargardzki m.Szczecin m.Świnoujście m.Świnoujście stargardzki m.Koszalin m.Świnoujście

Rys. 2. Miara Braya-Curtisa w obszarze PodmiotyŹródło: obliczeniagospoda własnercze dlana podstawie analizowanych danych GUS. centrów rozwoju parami w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia Dlawłasne obszaru na podstawie Rynek pracydanych (rys. GUS. 3) miara Braya-Curtisa przyjmowała najwyższe W wartości obszarze i Podmiotyw badanym gospodarcze okresie nie można(rys. 2)wskazać uwidoczniły jednej wyraźnej się podobne prawidłowo prawidłowości- ści. Można natomiast zauważyć, że w latach 2007–2009 najmniejsza odległość była jak w obszarzemiędzy Demografia Szczecinem – a widać Świnoujściem, wyraźne a podobieństwonajwiększa między między Szczecinem centrami i Koszalinem miejskimi i brak podobieństwaa powiatem do powiatu stargardzkim. stargardzkiego, Z kolei w ale latach odległości 2010–2015 między zjawiska nimi na rynku są większe. pracy były W całym najbardziej podobne w Koszalinie i w Szczecinie, a najmniej podobne w Świnoujściu badanym okresie miara Braya-Curtisa dla Szczecina, Koszalina i powiatu stargardzkiego i powiecie stargardzkim. W 2015 roku w Szczecinie stopa bezrobocia była najniższa, utrzymuje alesię odsetekprawie naosób tym długotrwale samym poziomie, bezrobotnych natomiast był największy. podobieństwo Rok późniejŚwinoujścia odsetek do pozo- stałych centrówosób długotrwale wzrosło (miara bezrobotnych zmalała) w. Szczecinie spadł, a w Świnoujściu wzrósł. Odsetek osób bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat zmniejszył się w powiecie stargardzkim, 0,35

0,30

0,25

0,20

0,15

0,10

0,05 Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 m.Szczecin m.Koszalin m.Szczecin stargardzki m.Koszalin stargardzki m.Szczecin m.Świnoujście m.Świnoujście stargardzki m.Koszalin m.Świnoujście

Rys. 3. Miara Braya-Curtisa w obszarze Rynek pracy dla analizowanych centrów rozwoju parami w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. Dla obszaru Rynek pracy (rys. 3) miara Braya-Curtisa przyjmowała najwyższe warto- ści i w badanym okresie nie można wskazać jednej wyraźnej prawidłowości. Można natomiast zauważyć, że w latach 2007-2009 najmniejsza odległość była między Szczecinem a Świnoujściem, a największa między Szczecinem i Koszalinem a powiatem stargardzkim. Z kolei w latach 2010-2015 zjawiska na rynku pracy były najbardziej podobne w Koszalinie i w 0,28

0,24

0,20

0,16

0,12

0,08

Rys. 2. Miara Braya-Curtisa w obszarze Podmioty gospodarcze dla analizowanych centrów rozwoju parami w latach 2007-2016

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak 31 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju... W obszarze Podmioty gospodarcze (rys. 2) uwidoczniły się podobne prawidłowości jak w obszarzenatomiast Demografia stopa bezrobocia – widać spadła wyraźne we wszystkich podobieństwo centrach między rozwoju, centrami ale nie miejskimiw takim i brak podobieństwasamym do stopniu. powiatu Wszystkie stargardzkiego, te zmiany ale spowodowały, odległości że między w 2016 nimi roku sąpodobieństwo większe. W całym centrów rozwoju w tym obszarze wzrosło. badanym okresie miara Braya-Curtisa dla Szczecina, Koszalina i powiatu stargardzkiego utrzymuje sięRysunek prawie 3. Miarana tym Braya-Curtisa samym poziomie, w obszarze natomiast Rynek pracy po dobieństwodla analizowanych Świnoujścia centrów do pozo- stałych centrów wzrosło (miara zmalała)rozwoju parami. w latach 2007–2016

0,35

0,30

0,25

0,20

0,15

0,10

Rys. 3. Miara Braya-Curtisa w obszarze RynekŹródło: pracy obliczenia dla własne analizowanych na podstawie danych centrów GUS. rozwoju parami w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. Dla3. obszaruPodobieństwo Rynek pracy powiatów (rys. 3) miarawojewództwa Braya-Curtisa zachodniopomorskiego przyjmowała najwyższe warto- ści i w badanymdo centrów okresie nierozwoju można w wskazaćobszarach jednej Demografia wyraźnej i prawidłowości.Podmioty Można nato- gospodarcze w latach 2007–2016 miast zauważyć, że w latach 2007-2009 najmniejsza odległość była między Szczecinem a Świnoujściem,Wartości a największamiary Braya-Curtisa między Szczecinemw obszarach iDemografia Koszalinem i Podmioty a powiatem gospodarcze stargardzkim . Z dla powiatów województwa zachodniopomorskiego względem czterech centrów kolei w latachrozwoju 2010 w latach-2015 2007–2016zjawiska naprzedstawiono rynku pracy na były rysunkach najbardziej 4–7. podobne w Koszalinie i w Szczecinie, a najmniej podobne w Świnoujściu i powiecie stargardzkim. W 2015 roku w Szczecinie stopa bezrobocia była najniższa, ale odsetek osób długotrwale bezrobotnych był największy. Rok później odsetek osób długotrwale bezrobotnych w Szczecinie spadł, a w Świnoujściu wzrósł. Odsetek osób bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat zmniejszył się w powiecie stargardzkim, natomiast stopa bezrobocia spadła we wszystkich centrach rozwoju, ale nie w takim samym stopniu. Wszystkie te zmiany spowodowały, że w 2016 roku podobień- stwo centrów rozwoju w tym obszarze wzrosło.

Podobieństwo powiatów województwa zachodniopomorskiego do centrów rozwoju w obszarach Demografia i Podmioty gospodarcze w latach 2007-2016 32 Metody ilościowe w ekonomii Wartości miary Braya-Curtisa w obszarach Demografia i Podmioty gospodarcze dla powiatów województwaRysunek 4. Wartości zachodniopomorskiego miary Braya-Curtisa względemw obszarze Demografia czterech ce i Podmiotyntrów rozwoju w la- gospodarcze dla powiatów województwa zachodniopomorskiego tach 2007-2016 przedstawionow stosunku na rysunkach do Szczecina 4-7. w latach 2007–2016

Demografia –- m. Szczecin białogardzki 0,16 choszczeński drawski 0,14 goleniowski gryficki 0,12 gryfiński kamieński 0,10 kołobrzeski koszaliński 0,08 łobeski m.Koszalin 0,06 m.Świnoujście myśliborski 0,04 policki

Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości pyrzycki 0,02 sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki

Podmioty –- m. Szczecin białogardzki 0,35 choszczeński drawski goleniowski 0,30 gryficki gryfiński 0,25 kamieński kołobrzeski 0,20 koszaliński łobeski 0,15 m.Koszalin m.Świnoujście 0,10 myśliborski policki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,05 pyrzycki sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 świdwiński wałecki Rys. 4. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarze Demografia i Podmioty gospodarcze dla Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do Szczecina w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS.

Demografia - m. Koszalin białogardzki 0,16 choszczeński drawski 0,14 goleniowski gryficki 0,12 gryfiński kamieński 0,10 kołobrzeski koszaliński 0,08 łobeski m.Świnoujście 0,06 myśliborski 0,04 policki pyrzycki

Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,02 sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Podmioty - m. Koszalin białogardzki 0,40 choszczeński drawski 0,35 goleniowski gryficki 0,30 gryfiński kamieński 0,25 kołobrzeski koszaliński 0,20 łobeski m.Świnoujście 0,15 myśliborski policki 0,10 pyrzycki sławieński Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,05 stargardzki szczecinecki 0,00 świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Rys. 5. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarze Demografia i Podmioty gospodarcze dla powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do Koszalina w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. Podmioty - m. Szczecin białogardzki 0,35 choszczeński drawski goleniowski 0,30 gryficki gryfiński 0,25 kamieński kołobrzeski 0,20 koszaliński łobeski 0,15 m.Koszalin m.Świnoujście 0,10 myśliborski policki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,05 pyrzycki sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 świdwiński Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak wałecki 33 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju... Rys. 4. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarze Demografia i Podmioty gospodarcze dla powiatówRysunek województwa 5. Wartości miary zachodniopomorskiego Braya-Curtisa w obszarze w Demografia stosunku ido Podmioty Szczecin a w latach 2007-2016 gospodarcze dla powiatów województwa zachodniopomorskiego Źródło: obliczenia własne na podstawiew stosunku danych do GUS. Koszalina w latach 2007–2016

Demografia –- m. Koszalin białogardzki 0,16 choszczeński drawski 0,14 goleniowski gryficki 0,12 gryfiński kamieński 0,10 kołobrzeski koszaliński 0,08 łobeski m.Świnoujście 0,06 myśliborski 0,04 policki pyrzycki

Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,02 sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Podmioty –- m. Koszalin białogardzki 0,40 choszczeński drawski 0,35 goleniowski gryficki 0,30 gryfiński kamieński 0,25 kołobrzeski koszaliński 0,20 łobeski m.Świnoujście 0,15 myśliborski policki 0,10 pyrzycki sławieński Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,05 stargardzki szczecinecki 0,00 świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Rys. 5. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarzeŹródło: obliczenia Demografia własne nai Podmiotypodstawie danych gospodarcze GUS. dla powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do Koszalina w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. 34 Metody ilościowe w ekonomii

Rysunek 6. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarze Demografia i Podmioty gospodarcze dla powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do Świnoujścia w latach 2007–2016

Demografia –- m. Świnoujście białogardzki 0,16 choszczeński drawski 0,14 goleniowski gryficki 0,12 gryfiński kamieński 0,10 kołobrzeski 0,08 koszaliński łobeski 0,06 m.Koszalin myśliborski 0,04 policki pyrzycki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,02 sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 świdwiński wałecki m.Szczecin

Podmioty –- m. Świnoujście białogardzki 0,40 choszczeński drawski 0,35 goleniowski gryficki 0,30 gryfiński kamieński 0,25 kołobrzeski koszaliński 0,20 łobeski m.Koszalin 0,15 myśliborski policki 0,10 pyrzycki

Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości sławieński 0,05 stargardzki szczecinecki 0,00 świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Rys. 6. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarzeŹródło: obliczenia Demografia własne nai Podmiotypodstawie danych gospodarcze GUS. dla powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do Świnoujścia w latach 2007-2016 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS.

Demografia - stargardzki białogardzki choszczeński 0,09 drawski 0,08 goleniowski gryficki 0,07 gryfiński kamieński 0,06 kołobrzeski 0,05 koszaliński łobeski 0,04 m.Koszalin 0,03 m.Świnoujście myśliborski 0,02 policki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości pyrzycki 0,01 sławieński 0,00 szczecinecki świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Demografia - m. Świnoujście białogardzki 0,16 choszczeński drawski 0,14 goleniowski gryficki 0,12 gryfiński kamieński 0,10 kołobrzeski 0,08 koszaliński łobeski 0,06 m.Koszalin myśliborski 0,04 policki pyrzycki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,02 sławieński stargardzki 0,00 szczecinecki 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 świdwiński wałecki m.Szczecin

Podmioty - m. Świnoujście białogardzki 0,40 choszczeński drawski 0,35 goleniowski gryficki 0,30 gryfiński kamieński 0,25 kołobrzeski koszaliński 0,20 łobeski m.Koszalin 0,15 myśliborski policki 0,10 pyrzycki

Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości sławieński 0,05 stargardzki szczecinecki 0,00 świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki Barbara Batóg, Katarzynam.Szczecin Wawrzyniak 35 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju... Rys. 6. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarze Demografia i Podmioty gospodarcze dla powiatówRysunek województwa 7. Wartości miary zachodniopomorskiego Braya-Curtisa w obszarze w stosunkuDemografia do i PodmiotyŚwinoujścia w latach 2007-2016gospodarcze dla powiatów województwa zachodniopomorskiego Źródło: obliczenia własne wna stosunku podstawie do danych powiatu GUS. stargardzkiego w latach 2007–2016

białogardzki Demografia –- stargardzki choszczeński 0,09 drawski 0,08 goleniowski gryficki 0,07 gryfiński kamieński 0,06 kołobrzeski 0,05 koszaliński łobeski 0,04 m.Koszalin 0,03 m.Świnoujście myśliborski 0,02 policki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości pyrzycki 0,01 sławieński 0,00 szczecinecki świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Podmioty –- stargardzki białogardzki 0,30 choszczeński drawski goleniowski 0,25 gryficki gryfiński 0,20 kamieński kołobrzeski koszaliński 0,15 łobeski m.Koszalin m.Świnoujście 0,10 myśliborski policki Wartości miary Braya-Curtisa miary Wartości 0,05 pyrzycki sławieński szczecinecki 0,00 świdwiński 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 wałecki m.Szczecin

Rys. 7. Wartości miary Braya-Curtisa w obszarzeŹródło: obliczenia Demografia własne nai Podmioty podstawie danych gospodarcze GUS. dla powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do powiatu stargardz- kiegoAnaliza w latach rysunków 2007-2016 4–7 pozwala sformułować następujące wnioski: Źródło: obliczenia1. własneW obszarze na podstawie Demografia danych GUS. miara Braya-Curtisa przyjmowała stosunkowo

Analiza powyższychniskie wartości wykresów bez względu pozwala na rozpatrywanesformułować centrumnastępujące rozwoju: wnioski: w prze - dziale od 0 do 0,15 dla powiatów miejskich, a w przedziale od 0 do 0,09 dla  w obszarze Demografiapowiatu stargardzkiego. miara Braya-Curtisa przyjmowała stosunkowo niskie wartości bez względu na rozpatrywane centrum rozwoju: w przedziale od 0 do 0,15 dla powiatów miejskich, a w przedziale od 0 do 0,09 dla powiatu stargardzkiego,

 jak wykazano wcześniej struktura demograficzna powiatów miejskich (Szczecin, Kosza- lin, Świnoujście) jest bardzo podobna, natomiast wyraźnie różni się od nich struktura demograficzna w powiatach polickim i koszalińskim – jest to spowodowane tym, że w powiatach miejskich udział ludności w wieku przedprodukcyjnym jest znacznie mniejszy niż w powiatach polickim i koszalińskim, natomiast udział ludności w wieku poprodukcyjnym jest znacznie większy,

 struktura demograficzna pozostałych 16 powiatów w całym badanym okresie jest praktycznie taka sama (podobna do struktury demograficznej powiatu stargardzkiego) – maksymalna wartość miary Braya-Curtisa jest na poziomie 0,027 (rys. 7),

 w obszarze Demografia w latach 2007-2012 zmiany dystansu powiatu m. Szczecin do po- zostałych powiatów były powolne, natomiast po 2012 roku można zaobserwować szybszy wzrost wartości miary Braya-Curtisa dla powiatów m. Koszalin i m. Świnoujście oraz szybszy spadek jej wartości dla pozostałych powiatów (rys. 4),

 w obszarze Struktura podmiotów miara Braya-Curtisa przyjmowała wartości wyższe niż w obszarze Demografia, czyli w przedziale od 0,027 do 0,369,

 jak wykazano wcześniej struktura podmiotów gospodarczych jest bardzo podobna w powiatach miejskich, przy czym do struktury podmiotów w Koszalinie i w Świnoujściu jest 36 Metody ilościowe w ekonomii

2. Jak wykazano wcześniej, struktura demograficzna powiatów miejskich (Szczecin, Koszalin, Świnoujście) jest bardzo podobna, natomiast wyraźnie różni się od nich struktura demograficzna w powiatach polickim i koszaliń- skim – jest to spowodowane tym, że w powiatach miejskich udział ludności w wieku przedprodukcyjnym jest znacznie mniejszy niż w powiatach polickim i koszalińskim, natomiast udział ludności w wieku poprodukcyjnym jest znacznie większy. 3. Struktura demograficzna pozostałych 16 powiatów w całym badanym okresie jest praktycznie taka sama (podobna do struktury demograficznej powiatu stargardzkiego) – maksymalna wartość miary Braya-Curtisa jest na poziomie 0,027 (rys. 7). 4. W obszarze Demografia w latach 2007–2012 zmiany dystansu powiatu m. Szczecin do pozostałych powiatów były powolne, natomiast po 2012 roku można zaobserwować szybszy wzrost wartości miary Braya-Curtisa dla powiatów m. Koszalin i m. Świnoujście oraz szybszy spadek jej warto- ści dla pozostałych powiatów (rys. 4). 5. W obszarze Struktura podmiotów miara Braya-Curtisa przyjmowała war- tości wyższe niż w obszarze Demografia, czyli w przedziale od 0,027 do 0,369. 6. Jak wykazano wcześniej, struktura podmiotów gospodarczych jest bardzo podobna w powiatach miejskich, przy czym do struktury podmiotów w Koszalinie i w Świnoujściu jest podobna struktura podmiotów w powiecie kołobrzeskim, a do struktury podmiotów w Szczecinie – struktura podmiotów w powiecie polickim. 7. Najmniejsze podobieństwo w obszarze Podmioty gospodarcze występuje pomiędzy Szczecinem i Koszalinem z jednej strony a powiatem chosz- czeńskim i łobeskim z drugiej strony (w powiatach miejskich udział firm usługowych jest znacznie większy, natomiast udział firm związanych z rol- nictwem jest znacznie mniejszy)3. 8. W obszarze Podmioty gospodarcze wartości miary Braya-Curtisa dla powiatu m. Szczecin jako centrum rozwoju utrzymywały się dla większo- ści powiatów prawie na tym samym poziomie w całym badanym okresie – wyjątki to powiat białogardzki, dla którego dystans do powiatu m. Szczecin

3 Perło (2004, s. 28–29) pisze, że regiony mogą zdobyć przewagę konkurencyjną, jeżeli posia- dają nowoczesną strukturę gospodarczą (duży udział firm usługowych), a sektor produkcyjny cechuje się wysoką efektywnością. Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak 37 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju...

rósł systematycznie w latach 2007–2016, oraz powiaty m. Świnoujście i policki, dla których dystans ten wyraźnie zmalał (rys. 4). 9. W całym badanym okresie do struktury podmiotów w powiecie stargardzkim bardzo podobna jest struktura podmiotów w powiecie goleniowskim; w latach 2007–2009 oraz 2015–2016 struktura podmiotów w powiecie stargardzkim była bardziej podobna do struktury w powiecie polickim. Najmniejsze podobieństwo struktury podmiotów w tym powiecie można zaobserwować w stosunku do Koszalina i Świnoujścia (rys. 7). W 2007 roku zróżnicowanie wartości miary Braya-Curtisa jest większe niż w 2016 roku – wzrosło podobieństwo powiatów w tym obszarze do powiatu stargardzkiego.

4. Podobieństwo powiatów województwa zachodniopomorskiego do centrów rozwoju w obszarze Rynek pracy w latach 2007–2016

Jak wykazano wcześniej, obszary Demografia i Podmioty gospodarcze charaktery- zowały się powolnymi zmianami i dużym podobieństwem przebiegu zjawisk w analizowanych centrach rozwoju, natomiast w obszarze Rynek pracy zmiany te były nieregularne, a podobieństwo przebiegu zjawisk było mniejsze. Skłoniło to autorki do zaprezentowania wyników badań dla tego obszaru bardziej szczegółowo. W tym celu wykorzystano wykresy radarowe wartości miary Braya-Curtisa dla każdego powiatu względem centrów rozwoju w latach 2007–2016 uporządkowane pod kątem podobieństwa do powiatu stargardzkiego (rys. 8). 38 Metody ilościowe w ekonomii

Rysunek 8. Miara Braya-Curtisa w obszarze Rynek pracy dla powiatów województwa zachodniopomorskiego w stosunku do powiatów miejskich i powiatu stargardzkiego w latach 2007–2016

choszczeński 2007 2007 0,5 gryficki 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 0,2 2015 0,2 2009 2015 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki

2007 2007 gryfiński 0,5 kamieński 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 0,2 2015 0,2 2009 2015 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012 m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki

koszaliński 2007 myśliborski 2007 0,5 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 2015 0,2 2009 2015 0,2 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak 39 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju...

2007 sławieński 2007 pyrzycki 0,5 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 0,2 2015 0,2 2009 2015 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki

2007 2007 wałecki 0,5 białogardzki 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 0,2 2015 2009 2015 0,2 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki

2007 2007 drawski 0,5 łobeski 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 2015 0,2 2009 2015 0,2 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki 40 Metody ilościowe w ekonomii

szczecinecki 2007 świdwiński 2007 0,5 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 0,2 2015 0,2 2009 2015 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki

2007 2007 goleniowski 0,5 kołobrzeski 0,5 2016 0,4 2008 2016 0,4 2008 0,3 0,3 0,2 2015 2009 2015 0,2 2009 0,1 0,1 0 0 2014 2010 2014 2010

2013 2011 2013 2011 2012 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki m. Świnoujście stargardzki

2007 policki 0,5 2016 0,4 2008 0,3 2015 0,2 2009 0,1 0 2014 2010

2013 2011 2012

m. Szczecin m. Koszalin m. Świnoujście stargardzki

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS. Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak 41 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju...

Na podstawie wartości miary Braya-Curtisa dla obszaru Rynek pracy wzglę- dem rozpatrywanych centrów rozwoju można było wyróżnić sześć grup powiatów. Grupy te zostały wydzielone głównie na podstawie analizy graficznej, którą uzu- pełniono o analizę średnich wartości miary Braya-Curtisa obliczonych dla każdego powiatu względem centrów rozwoju w badanym okresie. Wyróżnione grupy powiatów to: a) choszczeński, gryficki, gryfiński, kamieński, koszaliński, myśliborski, -py rzycki, sławieński, wałecki – zjawiska na rynku pracy są najbardziej podobne do zjawisk w powiecie stargardzkim (średnie wartości miary Braya-Curtisa względem powiatu stargardzkiego wynosiły od 0,052 do 0,095); b) białogardzki, drawski, łobeski, szczecinecki, świdwiński – zjawiska na rynku pracy są podobne do zjawisk w powiecie stargardzkim, ale w mniej- szym stopniu niż w przypadku powiatów z poprzedniej grupy (średnie war- tości miary Braya-Curtisa względem powiatu stargardzkiego wynosiły od 0,104 do 0,133); c) goleniowski – zjawiska na rynku pracy są najbardziej podobne do zjawisk w powiecie stargardzkim (średnia wartość miary Braya-Curtisa względem powiatu stargardzkiego wynosiła od 0,088), ale podobieństwo do pozo- stałych centrów rozwoju jest większe niż w poprzednich grupach (średnie wartości miary Braya-Curtisa względem pozostałych centrów rozwoju nie przekraczały 0,22 – w odróżnieniu od powiatów z poprzednich grup, dla których te średnie były powyżej 0,22, a w wielu przypadkach były na poziomie 0,30); d) kołobrzeski – w całym badanym okresie zjawiska na rynku pracy są tak samo podobne do zjawisk we wszystkich centrach rozwoju (średnie war- tości miary Braya-Curtisa względem centrów rozwoju wynosiły ok. 0,18); e) policki – w całym badanym okresie zjawiska na rynku pracy są bardziej podobne do zjawisk w Koszalinie i w powiecie stargardzkim (średnie wartości miary Braya-Curtisa wynosiły odpowiednio: 0,113 i 0,132) niż w Szczecinie i w Świnoujściu (średnie wartości miary Braya-Curtisa wy- nosiły odpowiednio: 0,175 i 0,199), zwłaszcza w latach 2008–2009 dla Szczecina i 2008–2012 dla Świnoujścia. 42 Metody ilościowe w ekonomii

Podsumowanie

Mając na uwadze pierwszy cel badania, można stwierdzić, że w obszarach Demografia i Podmioty gospodarcze w latach 2013–2016 w stosunku do okresu 2007–2012 za- chodziły zmiany regularne w podobieństwie powiatów do Szczecina: a) w obszarze Demografia dla większości powiatów (oprócz Koszalina i Świnoujścia) podobieństwo wzrastało; b) w obszarze Podmioty gospodarcze można było zaobserwować nieznaczny spadek podobieństwa w większości powiatów; c) w obszarze Rynek pracy w drugim okresie zaobserwowano odmienne pra- widłowości niż w pierwszym – dla większości powiatów do 2012 roku po- dobieństwo do Szczecina wzrastało (miara Braya-Curtisa malała), a od 2013 roku podobieństwo to zaczęło maleć. W przypadku drugiego celu badania okazało się, że: a) w obszarze Demografia i Podmioty gospodarcze w całym badanym okresie zachodziły powolne zmiany w podobieństwie powiatów do nowo przyję- tych centrów rozwoju, przy czym największe podobieństwo występowało w obszarze Demografia; b) w obszarze Rynek pracy w latach 2008–2012 nastąpił duży spadek wartości miary Braya-Curtisa dla większości powiatów w stosunku do Koszalina, czyli zwiększało się podobieństwo, a od 2013 do 2016 roku wartości miary powoli wzrastały z roku na rok, a więc podobieństwo zjawisk na rynku pracy zmniejszało się; c) w obszarze Rynek pracy w badanym okresie podobieństwo dla większo- ści powiatów w stosunku do Świnoujścia malało z wyjątkiem 2013 roku, w którym podobieństwo wzrosło; d) w obszarze Rynek pracy powiat stargardzki był bardziej podobny do Koszalina niż do Szczecina, przy czym w 2016 roku wartości miary Braya- -Curtisa spadły, czyli wzrosło podobieństwo zjawisk na rynku pracy w powiecie stargardzkim w stosunku do Koszalina i Szczecina; e) w obszarze Rynek pracy możliwe było wyodrębnienie pięciu grup powiatów ze względu na podobieństwo do centrów rozwoju; f) powiat policki charakteryzował się odmiennym przebiegiem zjawisk we wszystkich obszarach. Barbara Batóg, Katarzyna Wawrzyniak 43 Badanie podobieństwa powiatów województwa zachodniopomorskiego względem centrów rozwoju...

Literatura

Batóg, B., Batóg, J. (2013). Zmiany zatrudnienia w powiatach województwa zachodniopomorskiego w latach 2005–2011: analiza shift-share. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 755, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 31 (2), 105–121. Batóg, B., Wawrzyniak, K. (2011). Models Varying Parameters as a Tool to Classify Polish Voivodships in 2001–2008. Folia Oeconomica Stetinensia, 9 (17), 139–150. Churski, P. (2011). Obszary wzrostu i obszary stagnacji gospodarczej w Polsce kontekst teoretyczny. W: P. Churski (red.), Zróżnicowania regionalne w Polsce (s. 1–29). War- szawa: KPZK PAN. Gawlikowska-Hueckel, K. (2003). Procesy rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej. Kon- wergencja czy polaryzacja? Gdańsk: Wyd. UG. Markowska, M. (2008). Wykorzystanie miary Braya-Curtisa do oceny zmian w innowa- cyjności europejskiej przestrzeni regionalnej. W: J. Dziechciarz (red.), Ekonometria. Zastosowania metod ilościowych (s. 17–25). Wrocław: Wyd. UE we Wrocławiu. Miszczak, K. (2012). Dylematy rozwoju regionu ekonomicznego w świetle wyzwań XXI wieku. Wrocław: Wyd. UE we Wrocławiu. Perło, D. (2004). Źródła finansowania rozwoju regionalnego. Białystok: Wyd. WSE w Bia- łymstoku. Strahl, D. (red.) (2006). Metody oceny rozwoju regionalnego. Wrocław: Wyd. AE we Wro- cławiu. Strategia rozwoju kraju 2020 (2012). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Po- brane z: www.mrr.gov.pl (5.2017). Strzelecki, Z. (2008). Gospodarka regionalna i lokalna. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. Walesiak, M., Gatnar, E. (red.) (2004). Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach marketingowych. Wrocław: Wyd. AE we Wrocławiu. Wawrzyniak, K., Batóg, B. (2014). Polaryzacja powiatów województwa zachodniopomorskiego według wybranych kategorii ekonomicznych. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 36 (2), 399–414.

ANALYSIS OF SIMILARITY OF POVIATS TO GROWTH CENTERS IN ZACHODNIOPOMORSKIE VOIVODSHIPS – DYNAMIC APPROACH

Abstract

In previous research the Authors have analyzed changes in the degree of polarization of poviats in Zachodniopomorskie voivodeship in relation to the main regional growth center – Szczecin in 2007–2012. In the current study changes in 2013–2016 were compared to changes 44 Metody ilościowe w ekonomii

in 2007–2012 and also three other growth centers (local) were indicated. The changes in similarity of poviats to new growth centers were examined in 2007–2016. Three areas characterizing the situation in region (voivodship) were considered: Firms, Demography and Labour market. According to the latter area the homogeneous groups were found. The Bray-Curtis measure was the measure of similarity. The data came from Local Data Bank of Central Statistical Office of Poland.

Translated by Barbara Batóg

Keywords: growth centers, Bray-Curtis measure, regional comparisons JEL Codes: C81, R11