Rullestolbrukar I Politikken

[email protected] NR 6 • 2007 • ÅRGANG 6 www.lnk.no

Diskriminerer nynorsk Lit på sansane Dei små taper Vil kommunen endre programmet WebSak frå bokmål til Falturiltuprisvinnar Oskar Stein Bjørlykke oppmodar Nye reglar for boksal og anbod rammar små bokhand- nynorsk, må dei ut med 14.000 kroner. forfattarar til å lytte til barnet i seg sjølv for å unngå det larar hardt. tilgjort barnslege. • Sjå s. 3 • Sjå s.14 • Sjå s. 15

Hjørnestein

(Foto: Toyni Tobekk)

Aker Kværner Stord har tilsette frå 30 land og må gi informasjon på fire språk. • Sjå s. 21

Portrett

(Foto: Judith Sørhus Litlehamar)

Kjetil Haanes (50) har visittkort på nynorsk og er Rullestolbrukar i politikken overbevist om at nynorskfanatika- Livet som rullestolbrukar og lokalpolitikar er ikkje Reinaas (biletet), håpar antidiskrimineringslova rane er nynorsken enkelt. Per Einar Honstad (Ap) frå Kristiansund som kjem på nyåret, skal føre til at fleire funksjon- sin verste fiende. har store problem med å kome seg inn i rådhu- shemma vågar å satsa på politikken. set. No lovar kommunen ei løysing på problemet. • Sjå s. 12-13 Fobundsleiar i Norges Handikappforbund, Eilin • Sjå s. 8

”Den trugnaste av alle vokstrar er mosen” Ordtak frå Rasmus Løland Kommunalbanken - ein fulltreffar for kommunen din -me finansierer lokale løysingar

Kommunalbanken AS Telefon 21 50 20 00 Telefax 21 50 20 01 www.kommunalbanken.no LNK – AVISA Nr 6 • 2007

Informasjonsavis for Landssamanslutninga av nynorskkommunar

Redaktør Einar Schibevaag

Ikkje likestilt Radøy kommune i Hordaland må ut med heile 14.000 kroner dersom dei vil ha ACOS sitt system for elektronisk journalføring, WebSak, omsett til nynorsk. Dersom kommunen ville gått andre vegen, og omsett frå nynorsk til bokmål hadde det berre kosta dei om lag ein tusenlapp. Dette har ført til at Radøy kommune har lagt nynorskversjonen på is, det vart rett og slett for dyrt. Ein skulle tru at eit selskap som ACOS, som ikkje minst har mange nynorskkommunar som kundar, hadde sett nytteverdien av å prissetje denne omsetjinga likt. Styre- Nytt kulturliv. Ny kulturpolitikk? leiar i ACOS, Conrad Hansen har også ved fleire høve Den kommunale kultursjefen har lenge vore kulturpolitikk til noko anna begivenhets- og støtta nynorsken, og seier også i dag at han gjerne vil ein utdøyande rase. Når kultursjef Steinar næringspolitikk. vere med å fremje det nynorske språket. Lægreid i Årdal om litt pensjonerer seg, finst Det nye kulturlivet har heilt openbert det knapt nokon att av rasen i heile landet. Då burde vera automatikk i å levera nynorskløysingar til påverka og ført til endringar i det kommu- Kommunale kulturpolitikarar forsvann frå kommunane som har gjort vedtak om nynorsk adminis- nale kulturapparatet. Men vi bryr oss ikkje så vokabularen vår for meir enn ti år sidan. Men trasjonsspråk. Det paradoksale oppe i det heile er at når mykje med dette lenger. For 10-15 år sidan bortsett frå nokre veteranar i NOKU, som du i dag kjøper systemet for første gong er prisen lik var derimot kultursektoren, som det heitte tykkjer dette er vemodig, er det knapt nokon om det er på nynorsk eller bokmål. den gongen, svært så oppteken av korleis dei som bryr seg eller løfter blikket. kommunale kulturutgiftene utvikla seg og, Og det er heller ingen grunn til å fortvile. ikkje minst, av korleis kommunen organiserte Ville det, men gjere det….. For det lokale kulturlivet har langt frå avgått kulturarbeidet. Dyktige kultursjefar og sterke Me vil at alle deltar i demokratiutviklinga. Om du er rul- ved døden. Det har berre skifta ham og teke kulturpolitikarar, helst i eigne hovudutval for lestolbrukar, svaksynt, blind eller døv, ung eller gamal, nye retningar. Siste tiåret har kulturlivet endra kultur, vart av mange oppfatta som sjølve frå Noreg eller Gambia så ynskjer me at alle skal vera karakter utover landet, både i by og i bygd. oppskrifta på kommunal kulturell suksess. Det har vorte meir mangfaldig og variert, vi med kring dei folkevalde sitt bord. Dagens lokale kulturliv er derimot prega har fått nye aktørar og ei rekkje nye kultu- av nye former for samvirke mellom offent- Visjonane og måla er klare. Likevel ser me at lovmaka- relle arenaer. Finansieringsformene endrar lege og private aktørar, mellom det ideelle rane også blir henta inn, som når tidlegare miljøvern- seg og den viktige frivilligheten tek nye for- og det kommersielle og mellom amatørar og ministar Guro Fjellanger skulle mønstra Stortinget sin mer. Ein ny kulturvokabular har vakse fram profesjonelle. Skarpe grenser er viska ut. Det eigen talarstol. på få år. No heiter det opplevingar, attrak- ”høge” og det ”låge” flyt saman. Mens mykje sjonar og kulturentreprenørar der vi før sa Sosial og helsedirektoratet sette i vår i gang prosjektet av merksemda tidlegare var retta mot kom- folkebiblioteket, kulturhuset og kultursjefen. ”Deltaking i politisk arbeid”. Å gje alle like føresetna- munalt organisert kulturpolitikk, må vi i dag der for å delta har vore deira målsetting. Men og at alle I det nye lokale kulturlivet står ”begivenhe- leite etter uoversiktlege nettverk, relasjonar skal kunne kome seg inn i det vallokalet der røysta skal ten” i sentrum. Det mest tidstypiske uttrykket og samhandling mellom eit utal av aktørar. sleppast utan å vera avhengig av andre. for det begivenhetsbaserte kulturlivet er festi- Og dei viktige pengane kjem frå så mange Eit godt tiltak, men det hjelper så lite så lenge handlinga valen. Han finst overalt. Han er prosjektorga- slags kjelder. Ikkje minst aukar sponsormak- lokalt ikkje er på dagsorden til ei kvar tid. Dette er ein nisert, sponsorfinansiert, publikumsvennleg, ta. Men den suksessfylte og mykje medieom- kontinuerleg prosess, ikkje eit skippertak. kortvarig, livsbejaande og fullstendig avhen- talte Storåsfestivalen har no bestemt seg for å gig av ein tidsavgrensa og omfattande frivil- kutte ut all sponsorfinansiering. Ein ny trend Kven har ikkje fått dei såkalla rosa sakene med 10 lighet. Dugnadstimane i det nye kulturlivet kanskje? punkt skrift eller powerpointpresentasjonen i ein sal er fleire enn før, men no er dei konsentrerte Kommunane si rolle i det nye lokale kul- med 200 menneske med 15 punktskrift. Korleis trur du til meir spektakulære og ”imitjsbyggjande” turlivet er uklår, og har vore lite diskutert. Å det vil vera for dei som har eit langt dårlegare syn enn begivenheiter, og i betydeleg mindre grad til leggje til rette, koordinere og stimulere er i gjennomsnittet av oss. tradisjonelle og kvardagslege lag og organi- dag, etter mitt syn, langt viktigare enn å ta sasjonar. Slik praksis ofte er i dag er det den som treng eit hjel- initiativ og å styre. Mykje av det begivenhets- pemiddel sjølv som må setja dagsorden for å få til ei Kultur vert i mange kommunar tillagt stor baserte kulturlivet treng ikkje så mykje kom- endring. Spørsmålet blir då kor opne dei demokratiske vekt i politiske strategiar for å utvikle livs- munal draghjelp. Dei viktigaste oppgåvene i prosessane er, når det mest er uråd for den som ikkje kraftige lokalsamfunn. Vi har fått ei eiga stor- den kommunale kulturpolitikken den nær- ser eller kan gå å ta seg fram i den kommunale junge- tingsmelding om kultur og næring, og rundt maste tida finn vi på tre heilt andre område. len. om i landet vert det laga utgreiingar som skal Med kortfatta slagord kan eg formulere dokumentere kulturens vekst- og omstillings- GOD JUL FRÅ REDAKSJONEN desse oppgåvene slik: 1) Gjenreis folkebi- kraft i små og store kommunar. ”Lidenskap blioteket 2) Meir kunst til barna 3) Ta det og levevei” heiter den aller siste utgreiinga, fleirkulturelle på fullt alvor. Det er her kom- ein studie av kulturnæringane i Hordaland. Utgjevar: Opplag omlag 6000 munane må setje inn sine knappe ressursar. Landssamanslutninga av Bladet kjem normalt ut 6 gonger per år og Her går det fram at 90 pst. av desse finn vi i Festivalar, sogespel, kulturnæringar, kulturtu- nynorskkommunar (LNK) kan tingast hjå Bergen. Eit lite tankekors, kanskje, for lokale LNK, tlf. 22 33 14 00, risme osv. tek dei private kulturentreprenøra- Redaksjon: LNK-Avisa, tlf. 52 79 04 80, kulturnæringsentusiastar ute på landsbygda ne og eldsjelene seg av. Å styrkje dei basale Astrid Eidh. Hjelmeland eller [email protected] her i vest? Judith Sørhus Litlehamar Pris kr 150 per år. kulturtilboda er kommunens hovudoppgåve i Toyni Tobekk Sigbjørn Høidalen Utgjevingsplan Eit nytt, i alle fall tilsynelatande nytt, den globaliserte og flyktige tida vi lever i. 5/2, 8/4, 27/5, 2/9, 14/10, 2/12 Korrekturlesar: lokalt kulturliv med fleire aktørar, nye are- Ola Hauge Annonseprisar: naer og eit fascinerande språk har vakse fram 1/1 side kr 17 000,- Adresse til redaksjonen: (253x360 mm) siste tiåret. Og vi lèt oss så lett begeistre av LNK-Avisa 1/2 side kr 10 000,- det nye. Men kva med så med kulturlivet vi Næringsbedet i Vatlandsvåg (253x175 mm eller 124 x 360 mm) KRONIKKFORFATTAREN 4235 Hebnes 1/4 side kr 6 500,- lenge har hatt? Kva med det gamle i alt det (128x175 mm eller 57x360 mm) nye? Kven vil stoppe strypinga av dei kom- Telefon 52 79 04 80 20 kroner per millimeter. Georg Arnestad Telefaks 52 79 04 81 munale folkebiblioteka midt opp i festivalvi- E-postadresse: Prisane gjeld ferdig materiell. [email protected] Tillegg for farge. raken som breier seg over snart kvar einaste bygd i Noreg? Det hadde kanskje gjort seg FOU-leiar/underdirek- Montering: Annonsar blir å levera Norsk Plan A/S - som pdf-fil til: med ein kraftfull kultursjef eller ein storkjefta tør Høgskulen i Sogn og Astrid Eidh. Hjelmeland [email protected] kulturpolitikar. Ein politikar som vil gjen- Fjordane Trykk: reise folkebiblioteket og gjere det til lokal- Sunnhordland samfunnets viktigaste møtestad. Og vil gjere Nr 6 • 2007 LNK – AVISA

Småkommunar har dei beste NAV-kontora dei første til å integrere arbeidsmarknadsetaten, tryg- Forskingsleiar Tone Alm Andreassen på Arbeidsforsk- deetaten og sosialetaten. ingsinstituttet seier at integreringa ved små kontor er Små kommunar har klart å få til den beste integreringa Ei evaluering frå Arbeidsforskingsinstituttet viser no at det betre fordi det er færre personar å administrere, og at i samband med NAV-reforma, ifølgje ei evaluering frå er dei små kommuane som har kome best i gang med små NAV-kontor vart sett saman av andre små einingar Arbeidsforskingsinstituttet. integreringa, skriv Nationen. der ein har sett fleire kollegaer som positivt. (NPK) Til saman 20 kommunar vart valde ut som pilotkom- Dei tilsette på små NAV-kontor er også best nøgde med munar då NAV-reforma vart sett i gang, og skulle vera tilboda som brukarane får. 13.000 ekstra for nynorsk Radøy kommune vil gjerne er urimeleg at overgangen skal koste så omsetje ACOS sitt system for mykje, og at ACOS sjølv ikkje har den elektronisk journalføring, kompetansen som trengs. WebSak, til nynorsk. Pris- Pengemakta rår lapp: 14.000 kroner. Styreleiar i ACOS, Conrad Hansen, vil gjerne vere med å fremje nynorsken, Judith Sørhus Litlehamar men innser at det er pengane som [email protected] styrer. - Me tilbaud at me kunne inngå eit I dag kan du som ny kunde hjå ACOS vel- samarbeid med LNK for fleire år sidan. je fritt mellom bokmål– og nynorskver- Det takka dei nei til. Heile firmaet vil sjonar av det elektroniske systemet fremje nynorsken, men me lever berre WebSak som mange kommunar nyttar av pengar. Me må tene pengar på det me seg av. Skal du derimot endre språket i gjer, seier han. eit allereie kjøpt system må du ut med - Pengemakta rår, slår han fast, men ein ekstrakostnad. Vil kommunen gå frå legg vekt på at han gjerne inngår nynorsk til bokmål kostar det om lag samarbeid som kan føre til at nynorsk- 1100 kroner. Skal ein derimot gå andre kommunane får eit billigare tilbod om vegen, frå bokmål til nynorsk vert pris- omsetjing. lappen 14.000 kroner. Det same gjeld - Det er rett at ACOS inviterte LNK dersom ein til dømes ynskjer systemet med på eit samarbeid for nokre år sidan. på samisk eller engelsk. ACOS ville då at LNK, som i praksis er - Dette handlar om standardverdiar i nynorskkommunane, indirekte skulle ta systemet. Bokmålet er rådande, og me meirkostnaden med å leggje til rette ny- Styreleiar i ACOS, Conrad Hansen, skulle gjerne fremja nynorsken meir, men innser har vald å ha dette som standardspråk norskversjonane. For det første hadde at pengemakta rår. Her med målpris frå 2003. (Foto: Næringsbyggavisa) i systemet. Bedrifta har lite ressursar ikkje LNK økonomi til å gå inn med ei til å omsetje til nynorsk. Me har fleire slik subsidiering, for det andre ville det i bedrifta som skriv nynorsk, men det ikkje vera rett av oss når me veit at fleire sjølve kan omsetje systemet dersom dei kostar å skulle prioritere å halde vedlike stor forskjell på prisen, seier ordførar i andre leverandørar produserer liknande ynskjer det. eit system på fleire språk. Det tek tid å Radøy kommune, Jon Askeland. programvare. For det tredje ville det - ACOS skal som sagt gjerne vere med omsetje mange bilete og funksjonar. No- - Kva meiner du om at ACOS sjølv likevel vera nynorskkommunane som å bidra med betre system for å fremje kon må jo vere med å betale for at dette ikkje har kompetanse på å omsetje til ny- betalte gildet. Men Hansen har sjølvsagt nynorsk, men då må og skal bli gjort, og det vil jo norsk, men må leige inn den tenesta? rett i at det er pengemakta som rår. Alle nokon vere villige til i alle høve vere kundane - Det fell på sin eigen urimeligheit. Me dei programvareleverandørarane LNK å betale for at me skal våre som nyttar systemet. har eit skulesystem som tilseier at ein har kontakt med er vare for dette med gjere det. Men dersom kommunane skal kunne nynorsk. Me må appellere marknadsmakt. Dersom fleire kommu- I følgje Fardal er det meiner dette er heilt uri- til at ACOS no set seg inn i kunden sin nar set som krav at dei ønskjer program- fire aktørar på markna- meleg er me alltids opne ståstad og kjem kunden i møte. Dette vare på nynorsk, til same pris, tippar eg den som tilbyr system for dialog, seier dagleg treng ikkje koste så veldig mykje. at leverandørane vil ta dette innover seg, for elektronisk journal- leiar i ACOS, Tina Lands- I ACOS sitt tilbod om omsetjing til seier dagleg leiar i LNK, Vidar Høviske- føring. ACOS er den ei- vik Fardal. nynorsk ligg desse kostnadane: 10.000 land i ein kommentar. naste som har tilbod på - Er dette tilbodet godt kroner til programvarelisens, årleg vedli- - ACOS ville gjerne betale for ny- fleire språk. nok? kehald på 1.000 kroner og installasjonen norskversjon, men då ville eg at LNK - Ja, i følgje norsk lov til 3.000 kroner. Dersom ein kommune skulle promotera oss for alle LNK - kom- er det godt nok at eit Vart for dyrt ynskjer å omsetje til bokmål vert det munane og leggje press på dei for å velje system vert levert på Ordførar i Radøy kommune, Radøy kommune i Hor- berre teke betalt for arbeidstida, noko ACOS. Det ville ikkje LNK. Altså ingen bokmål som standard Jon Askeland, meiner det er daland ville gjerne om- som i praksis vil bety ein kostnad på om forpliktande samarbeid for fremje av språk. Eg er tilhengar av hårreisande at det er så stor sett WebSak til nynorsk, lag 1100 kroner. nynorsk programvare. Slik me oppfatta nynorsk sjølv, men det er forskjell på prisen. (Foto: men har på grunn av - Det vil sjølvsagt vere interessant for det vågde ikkje LNK å «gambla» på ACOS diverre slik at dei fleste Radøy kommune) prisen utsett kjøpet. oss å kjøpe nynorsk - modulen av syste- den gongen i 1999, avsluttar Hansen. skriv bokmål her i landet, - Det er hårreisande met dersom prisen vert redusert, seier meiner Fardal og viser til at kommunane og veldig uforståeleg at det skal vere så Lin Tove Thomassen, leiar av sørvistorget i Radøy kommune. Også ho meiner det

OLE BRUM, OLA TVEITEN ELLER BARBIE? KOR HENTAR BARNA OPPLEVINGAR FRÅ? Pirion er ei kulturavis for tilsette i barnehage og småskule og elles andre som arbeider med små barn.

nr. 4/2006 PiRion-ABBONNEMENT PiRion ' Astrid Eidhammer – kulturavis for barnehagar– Ja takk, eg/vi vil tinge eit abonnement på Pirion PiRion-KURS Me doblar tilbodet men ikkje prisen. For kr 225,- får du tilsendt Pirion i Fleire utgåver og nytt posten åtte gonger i året. Abonnementet gjeld til det blir sagt opp skriftleg. Kurshaldarar med brei erfaring frå format! folkemusikk, forteljekunst, drama Namn: kr 225,- og kulturliv generelt. For meir informasjon Barnehage: www.pirion.no eller ta kontakt med Adresse: Postnummer: Poststad: Astrid E. Hjelmeland på 52 79 04 84 eller Telefon: E-post: [email protected] Send ein epost til [email protected] eller send kupongen til Pirion, Norsk Plan as, Bursdagsfeiring i barne - Næringsbedet i Vatlandsvåg, 4235 Hebnes. Tlf. 52 79 04 84 Faks 52 79 04 81. hagar blir tradisjonelt feira med kaker, is eller gele. i m har ein for LNK – AVISA Nr 6 • 2007

14-åring vann skrivetevling eit bakteppe for historia si. – Vinnarteksten skil seg ut med si friske og karakteristiske Lene Langeland (14) frå Suldal kommune stakk av med forteljarstemme. Vi har utvilsamt med eit stort forfattartalent å førstepremien i ungdomsnettstaden Magasinett si skrivetevling gjere, meiner jurymedlemer Bente Bratlund og Lars Mæhle. som har vore arrangert i haust. Unge forfattaremne frå heile landet deltok i tevlinga, og bid- Tevlinga hadde lys-mørk som tema og var open for ungdom raga blir presenterte på nettstaden i vekene fram mot jul. mellom 14 og 19 år, og Langeland hadde brukt rasisme som

Landssamanslutninga av nynorskkommunar (LNK) • P.B 7044 St. Olavs plass 0130 Oslo • Høviske ord www.lnk.no • I ein småbeisk e-post frå ein av eigne lovverk eller verre: som hevar at nynorskversjonen av SOFIE skulle [email protected] medlemskommunane våre til Utdan- seg sjølve over mållova. lanserast innan 1. desember, men • ninngsdirektoratet tidlegare denne i skrivande stund har ikkje noko Dagleg leiar: Verstingane LNK får flest klager månaden, heiter det: skjedd. I praksis fører dette til at alle Vidar Høviskeland på mellom statsetatar som ikkje er standardbrev frå skatteoppkrevja- • ”Me takkar for tilsendt materiale opptekne av å følgja norsk lov, har rane i nynorskkommunane, kjem på Styret: vedrørande Nasjonale prøver: Veiled- tradisjonelt vore Politiet! ningsmateriell og tidspunkt for tilgang bokmål. Jan Magne Dahle, leiar Men fleire nye til resultater. Me Astrid Myran Aarvik, nestleiar kandidatar siglar Me vonar grunnen er at Skattedirekto- viser til formu- Solfrid Borge opp. Det nye ratet ser for seg at nynorskversjonen leringa i fylgje- Det nye byråkratiske Kjell G. Helland byråkratiske kan bli ei høveleg julegåve til heile brevet: ”Veiled- Rune Øygard kinderegget; NAV, det norske folket. ningsmateriell vil kinderegget; NAV, ser ser ut til å arbeida bli publisert på God jul! Varamedlemer: hardt for å koma nynorsk så snart Nils R. Sandal ut til å arbeida hardt inn på verstinglis- det er klart.” Velaug Veum ta, og i haust har Oddvar Haugland Me reknar med at for å koma inn på Skattedirektoratet grunnen til at ny- mobilisert godt • norskversjonane verstinglista. gjennom innfø- ikkje alt ligg føre, ringa av SOFIE. Å LNK arbeider for å skape positive hald- ningar til nynorsk språk og kultur og byggjer på uhel- huffa meg! for at kommunane og styresmaktene tek dige omstende, Då LNK i oktober desse sakene opp gjennom sine planverk. og at dette såleis stilte spørsmål ikkje er ei bevisst LNK tek på seg å vere talerøyr for medle- ved når nynorskversjonen av det nye prioritering frå direktoratet si side. Me mene og spreie informasjon som styrkjer prestisjetunge skatteoppkrevingspro- ser fram til å få det tilsende materialet dialektane, nynorsk skriftspråk og dei grammet ville liggja føre, fekk me eit kulturtradisjonane dette står for. på nynorsk innan svært kort tid! Litlehamar) Sørhus Judith (Foto: bestemt inntrykk av at dette ikkje var • Reaksjonen er ikkje eineståande. Alt den oppgåva direktoratet ville koma for mange kommunar vert tvinga til å til å prioritera høgast. Vidar LNK samarbeider med: senda slike brev og e-postar til stats- Høviskeland Bladet Sunnhordland Seinare har Skattedirektoratet mode- etatar som ikkje maktar å følgja opp er dagleg KLP forsikring rerert seg. I november forsikra etaten leiar i LNK Hotell Bondeheimen Fagforbundet Kommunalbanken

Kåre Lunden fekk siste Vinjeprisen Historieprofessor Kåre Lun- ein god intellektuell skal makte å trakke den (76) er tildelt Vinjepri- på alle ømme tær hos sjølvhøgtidelege folk i mils omkrins. Men til det trengst sen 2007. kunnskap og mot. – Og det har Lunden rikeleg av, Prisen har vore utdelt årleg sidan 1986 pluss at han har leike– og ertelyst, sa av Riksfondet for nynorsk presse, til Lægreid. «bladfolk og andre mediearbeidarar som Kåre Lunden studerte til sivilagro- nyttar norsk mål og som i si verksemd nom ved Noregs landbrukshøgskole i stør arbeidet med å halde oppe det sær- 1957 og tok til med historiestudium då merkte norske kulturlivet». – Det er så han var 32 år gammal. Frå 1976 har han Det blir nok ei råd med det, mange gode grunnar til å gje denne siste vore historieprofessor ved Universitetet Vinjeprisen til Kåre Lunden, sa styrefor- sa o, i Oslo. mann Erling Lægreid i Riksfondet då – Han fører dei beste tradisjonane det går øve, prisen vart utdelt i Oslo måndag. Prisen frå A.O. Vinje vidare og har også tidlegare det kan kje vara evigt, skal heretter erstattast med ein annan fått pris for god målbruk, sa Lægreid, som nasjonal målpris. ser du, understreka kor avgjerande det er for folk å ha eit godt morsmål å stø seg på. og det var livet I Vinjes ånd – Det handlar om identitet, sa o snakkte om – Det er sagt om Aasmund Olavsson Lægreid og overrekte prisvinnaren eit Vinje at han var illojal mot alt anna enn bilete av Per Kleiva. (NPK) Frå ”Fløttjevels bok” - 1977 målrørsla. Også prisvinnaren pirkar borti det meste med humor og ironi, ei av Ingvar Moe som ville ha vore 70 år rolle han har sett ut til å like. Lunden (Foto: Inger Robøle Kristiansen, NPK) i 2006 har bakgrunn som bygdegut frå Naust- dal i Sunnfjord, og som landsgymnast. Han har eit klart intellekt, og toler å stå åleine både innanfor akademia og i journalistikken, sa Lægreid, og la til at Nr 6 • 2007 LNK – AVISA LNK – AVISA Nr 6 • 2007

Folkevald Politikk er lagspel Rune Hetland (Vikebygd det var kommunens første direkte val på ordførar, og likevel står eg her, småler ho. Bygdeliste) og Astrid Farest- Ho meiner livet som politikar handlar veit Selvold (Ap) er samde om lagspel og samhandling. om ein ting: politikk hand- Skulepolitikken har også vore eit lar om samarbeid. sentral tema i Vindafjord. - Eg gjekk inn for å leggje ned ung- domsskulen heime, men vil kjempe til Judith Sørhus Litlehamar min døyande dag for barneskulen. Der- [email protected] som nokon tek opp att den debatten - ja så stiller eg til val att, seier Rune Hetland - Får du førstegongsveljarane med, er dei og viser til at ein må vere konsekvent, interesserte i politikk resten av livet. Det og som politikar, bestemme seg om ein er nesten som å lære å sykle, påstår Het- skule skal leggjast ned eller ikkje. Der- land som sjølv fekk politikarinteressa som ein ikkje gjer det, vil ein, i følgje vekt i gymnastida på Bryne. I dag er det Hetland, få usikre veljarar. borna hans som har byrja på vidaregå- ande – og utruleg nok ser Hetland at dei Må satse på leiarutvikling kjempar same kampen som han sjølv - Eg seier ikkje at ein ikkje skal endre gjorde på 70-talet: nemleg kampen for skulestrukturen. Men politikarane må skulebøker på nynorsk. ta debatten og bestemme seg. - Det går ikkje an at det tek eit halvt - Det er to hovudgrupper i ein kom- år før ein får bøker på nynorsk. Det er mune: dei tilsette og innbyggarane. Ein ei skam at ein ikkje klarer å løyse dette. må ha støtte der skal ein få noko til. Og Sjølv om me eldest er nokre av dei po- fungere det ikkje på topp i kommunen litiske kampane framleis dei same, slår får ein ikkje effekt av pengane og når han fast. ikkje måla. - Legg ned ressursar i leiingsutvikling, Pressa har også ansvar rådar han nyvalde politikarar til. Rune Hetland har hatt plassen sin ved Hetland legg vekt på at kommunane fleire sider av samfunnsbordet. I haust i dag legg for lite i leiaropplæring og ut- gjekk han av etter to periodar som vikling. Det er ein føresetnad for å få ein folkevald i Vindafjord kommune. Som god kultur i kommunen, meiner han. redaktør og dagleg leiar i lokalavisa - Kommunen er ei stor bedrift. Skal Grannar fekk han også sjå politikken ein få til eit godt tenestetilbod og få frå ei anna side. I dag er han dagleg leiar mykje ut av pengane, må ein ha gode i Landslaget for lokalaviser (LLA), og leiarar. skal blant anna ruste opp lokalavisjo- Skal ein utvikle kommunen, må ein, urnalistar til å gjere ein betre jobb. Den i følgje Rune Hetland, også ha gode siste aksjonen frå LLA si side var å betre spelereglar mellom administrasjonen valkampjournalistikken i dei omlag 100 og politikarane. medlemsavisene . Han ser at pressa også - Administrasjonen kan lett spele på har eit ansvar for å vere med å bygge opp den usemja som er mellom politiske lokalsamfunnet – og etterkvart kjenner parti og svekke partia. Men politikarane Rune Hetland meiner kommunen må satse på leiarutvikling for å skape ein god han spelereglene. har også ei utfordring med å bli tydele- kommunal kultur. (Foto: Judith Sørhus Litlehamar) - Då eg stilte til direkte ordførarval gare overfor administrasjonen. Det er mot ein sitjande ordførar med stor vanskeleg for administrasjonen dersom status, vart eg overraska over det medi- ein ikkje får tydelege signal og politika- efokuset som kom. Her kom eg frå media rane ikkje klarer å samle seg om ein del og fekk sjokk, seier han og har eit klårt hovudliner i utviklinga av kommunen. råd til nyvalde politikarar: snakk med borna dykkar om kva som vil skje dersom de gjer noko i politikken som får medieomtale. Ordførar i Kvam herad, Astrid Farest- veit Selsvold (Ap) fokuserer også på at lokalpressa har eit ansvar for omdømet til kommunen og at dei må kjenne Ny redaktør rolla si. - Mange journalistar i lokalavisene trur derimot dei arbeider i VG, meiner Britt Sofie Hestvik (41) er tilsett som ho. ny redaktør i Kommunal Rapport.

Skuledebatt i sentrum Hestvik byrjar 1. mars neste år Farestveit Selsvold har byrja på sin andre som ny ansvarlig redaktør og periode som ordførar i vestlandskom- administrerende direktør i Kommu- munen. Første gongen vart ho vald av nal Rapport. Den tidlegare NTB- kommunestyret – denne gongen vart journalisten er i dag magasin- og ho vald av folket. kulturredaktør i Nationen, skriv Astrid Farestveit Selsvold meiner - Eg har vel gjort det utrulege. Den Kommunal Rapport. lokalpressa også har eit ansvar for å skape eit godt omdøme om kommunen. siste perioden har eg vore med på å leg- – Politikk handlar om lagspel, meiner gje ned åtte skular. Så går me til val: den ho. (Foto: Judith Sørhus Litlehamar) einaste saka i årets valkamp var skule. Eg hadde fem mannlege motkandidatar og Nr 6 • 2007 LNK – AVISA

Folkevald Politikarklekking i Vestnes Kommunen ønskjer fleire kvinner inn i politikken. Coaching er eit av midla Vestnes skal bruke for å nå målet.

Toyni Tobekk [email protected]

- Eg trur at ein coach kan lære meg å finne kva som er styrken min og fokusere på den, seier nykommar Ingrid Skjegstad. Ho er 28 år og er vald inn i det nye kommunestyret i Vestnes for Senterpartiet. Saman med andre folkevalde og muli- ge framtidige politikarar skal Skjegstad få hjelp av ein coach til å bli betre rusta på den politiske arenaen. Opplegget er ein del av den statlege satsinga Utstil- lingsvindu for kvinner i politikken. - Utfordringa for Vestnes er å få fleire kvinner inn i politikken og opp på hø- gare plasseringar, seier Skjegstad.

Nytt i Noreg Coaching av politikarar er førebels ganske upløgd grunn i Noreg, i alle fall på (Illustrasjonsfoto: Astrid Eidh. Hjelmeland) kommunalt nivå. Thomas Ims er cocah og sit som styreleiar av Norsk Forbund av 27 folkevalde kvinner. Det svarar viktig at folk som jobbar innan denne for Coaching, og han fortel at det føre- til 18,5 prosent kvinnedeltaking, mot sektoren, for det meste kvinner, deltar i bels er mest vanleg å nytte coaching i landsgjennomsnittet på 35 prosent. det politiske livet, seier Bergundhaugen. næringslivssamanheng, og då helst på I den nye perioden har talet kvinner - Men då må vi kanskje tenkje nytt på toppnivå. Innan politikken er det enno auka til sju. fleire arenaer, mellom anna kring dette ganske uvanleg. Dette gjorde Vestnes til ein svært med møtetider. Det kan vere krevjande - Men også her kan folk ha nytte av aktuell kandidat då Kommunal- og re- å handtere skiftarbeid og møteverk- å klargjere kva mål dei har og finne ut gionaldepartementet sette i gong eit semd. korleis dei skal jobbe mot dei på ein eige prosjekt for å rekruttere kvinnelege hensiktsmessig måte, meiner Ims. folkevalde gjennom Utstillingsvindu for Mentor kvinner i politikken. 110 000 kroner I tillegg til å drive coaching, ønskjer Kvinner får betre utbytte årleg i fire år har Vestnes kommune no fått frå departementet, og den lokale sty- styringsgruppa og at veteranane mel- Så langt er det fleire kvinner enn menn ringsgruppa har nett sett i gong arbeidet lom dei kvinnelege politikarane skal som nyttar seg av coach for privat eller med å bruke dei. fungere som mentorar for dei nye, på yrkesmessig utvikling. tvers av partitilhøyrigheit, fortel Begund- - Menn er meir klar over kor dei vil. haugen. I politikken har dei til dømes mindre Andre innfallsvinklar - Då snakkar vi om å hjelpe til med problem med å godta korleis ein skal Ingrid Skjegstad (Sp) og dei andre - Det har aldri vore problem med å få dei praktiske sidene ved å vere politikar, kome seg til posisjonane. kvinnelege folkevalde i Vestnes skal få menn til å stille opp i Vestnes, seier forklarar ho. Det er til dømes ikkje alltid Kvinner legg seg oftare på ei meir bruke coach for å finne si politiske sty- Randi Bergundhaugen, folkevald frå så lett å skjøne kva ting som oversen- defensiv line der det å tene folket er det rke (Foto: Olav Hole, VestnesAvisa) Høgre og medlem i styringsgruppa til dingsframlegg går ut på eller korleis viktigaste målet, meiner Ims. Derfor er kvinneprosjektet. avstemmingsmetodar funkar, og då kan kvinner meir mottakelege for ein mental - Det knyter seg andre utfordringar til det vere greitt å ha røynde folk å vende Verstingkommune sparringpartnar. å få kvinnene på bana, og coaching er seg til. - Vi veit og at kvinner raskare får ut- Vestnes kommune har alltid lege på berre eit av midla vi ser for oss å nytte. Men dei politiske avgjerdene skal vi bytte av coaching. botnen når det gjeld tal på kvinnelege Vestnes er ein kommune med stor sjølvsagt ta innafor partigruppene! folkevalde. Inneverande periode er fem pleie- og omsorgssektor, og det er LNK – AVISA Nr 6 • 2007

Folkevald

Stengt for rullestolbrukar Per Einar Honstad (Ap) er men den er enno ikkje på plass, seier rullestolbrukar og lokalpo- han oppgitt. No håpar Ap-politikaren at kommu- litikar i Kristiansund kom- nen vil gå inn for å lage ei universell mune. Noko som ikkje alltid utforming i kjellaren på Rådhuset. Admi- er like enkelt. nistrasjonen i Kristiansund kommune er i ferd med å kartlegge korleis ein eventuelt kan få til ein hovudinngang i eit ledig Judith Sørhus Litlehamar kjellarlokale, som også etter planen skal [email protected] bli tilrettelagt for funksjonshemma. - Det er uverdig at personar med funk- Honstad har nett byrja på sin andre sjonshemming ikkje kjem inn i rådhuset periode som politikar og er i dag 1. i Kristiansund. Huset vart bygd i 1954, vara til Bystyret i Kristiansund, noko så det er absolutt på tide me får på plass som fører til at han møter jamleg på ein heis, seier ordførar i Kristiansund politiske møte. På grunn av trapper er kommune, Per Kristian Øye. ikkje hovudinngangen til rådhuset til- Ordføraren har no god tru på at ei gjengeleg for rullestolbrukarar. Dermed løysing med universell utforming vil må Honstad inn bakvegen, og gjennom vere på plass i løpet av 2008. fire – fem blytunge dører før han kjem til eit etasjeplan med ei trapp som han må ned for å kome til sjølve bystyresalen. Eit demokratisk problem For å kome ned den trappa må Honstad Forbundsleiar i Norges Handikapfor- nytte seg av krykker. bund, Eilin Reinaas er sjølv lokalpolitikar for Høgre i Molde og veit kva utfordringar Honstad møter til dagleg. Må bruke krykker - Den største oppgåva vår vert å do- - Eg klarer det på eit vis, men det skal kumentere det. Vise fram enkeltsakene ikkje vere slik. Eg er blitt lova trappeheis, og vise at dette er eit konkret problem, meiner ho og viser til at det, så langt handikapforbundet kjenner til, ikkje finst tal på kor mange politikarar som er funksjonshemma. Reinaas peikar også på det demokratiske problemet som kjem i kjølvatnet av lite tilrettelagte kommunehus og rådhus. - Dei kommunale møta er opne. Men kor opne er dei eigentleg når ein del av befolkninga ikkje har tilgang til mø- terommet, seier ho og legg vekt på at mange kommunar ser ut til å ha beslut- ningsvegring i forhold til å gjere noko.

Lovpålagt utforming Hjå mange vert ikkje problemet sett på dagsordenen før ein sjølv får ein funksjonshemma politikar i kommunestyret, meiner Eilin Reinaas. Honstad er samd i at dette er eit demokratisk problem. - Me vil jo gjerne ha politikarar frå Per Einar Honstad har store problem med å kome seg inn på rådhuset i Kristian- alle grupper i samfunnet. Men truleg sund. No lovar ordføraren ei løysing på problemet. (Foto: Handikapnytt/Thomas fører tilkomstproblema til at det er Bjørnflaten) Forbundsleiar i Norges Handikapfor- vanskeleg å rekruttera funksjonshemma politikarar, seier han og peikar på at eit bund, Eilin Reinaas håpar antidiskrim- - Det er tilkomsten som er det største tet kan gjere det lettare for funksjons- ineringslova som kjem på nyåret skal offentleg søkjelys på problemet kan føre føre til at fleire funksjonshemma vågar til at fleire vågar å satse. problemet. Bygningar er ein ting, men hemma å ferdast, spesielt i offentlege å satse på politikken. (Foto: Handikap- Sjølv har han aldri vurdert å gi seg me skal jo også til dømes rundt i kom- rom. Lova som truleg kjem i løpet av nytt/Vidar Alfarnes) som lokalpolitikar, men ser at store utfor- munen på synfaring og anna. våren 2008 vil forhåpentlegvis gi kon- dringar gir ein vanskelegare kvardag. Honstad og mange med han håpar no krete tidsfristar for universell utforming antidiskrimineringslova frå departemen- av eksisterande bygg. Nr 6 • 2007 LNK – AVISA

Folkevald Ti tusen kommunestyrerepresentantar Opplæring berre på bokmål Ni av ti kommunar følgjer Illustrasjonsfoto frå formannskapet i Hjelmeland kommune. (Illustrasjons- Kommunenes sentralfor- foto: Judith Sørhus Litlehamar) bund sitt læreprogram for nye folkevalde, der null prosent av læremateriellet ligg føre på nynorsk.

Sigbjørn Høidalen [email protected]

”Sett dagsorden — grip muligheten” er slagordet for Kommunenes sentralfor- bund (KS) sitt nye folkevaldprogram. Førti prosent av kommunane har allereie teikna seg, og målet er at 90 prosent gjennomfører programmet innan våren neste år. For fire år sidan følgde 86 prosent av kommunane KS sitt opplegg. – Kvifor er alt læremateriell berre på bokmål, rådgjevar Thomas Scheen? Mot nye mål – Det har med den økonomiske ramma å gjere. Me har erfaring frå tidlegare at det kostar mykje å gje ut publi- kasjonar på både bokmål og nynorsk. Me bruka ein journalist til å utforme språket i folkevaldprogrammet, og det 11.500* unike brukarar var naturleg for han å velje bokmål, svarar Scheen. 169.000* sidevisingar i veka

Lite klager Oppdatert kvar dag KS-rådgjevaren fortel at for fire år sidan låg noko av folkevaldmateriellet føre på nynorsk. Då kom det likevel klager på at bokmål dominerte fullstendig. I år har ikkje Scheen fått reaksjonar i det heile på valet av målform. – Tidlegare hadde me òg noko materiell på samisk, men det har me latt vere, seier han. Ein av nynorskkommunane som i haust har gjennomført KS sitt folkevaldprogram, er Gaular i Sogn og Fjordane. – Korleis reagerte de på at null prosent var på nynorsk, ordførar Jenny Følling (Sp)? – Eg må vel innrømme at me slukte det rått. Det var ingen som klaga. Kom- munen får så mykje på bokmål, både frå departementa og frå KS sentralt, svarar Gaular-ordføraren. Som eit forsonande trekk legg ho til at iallfall lokalkontoret til KS i Sogn og 24.000** lesarar Fjordane nyttar nynorsk. måndag tysdag onsdag Marknadsmakta Direktør Ottar Grepstad i Nynorsk kul- torsdag fredag tursentrum meiner nynorskkommunane må stille større krav. – Det er utruleg at nynorskkommunane finn seg i at alt materiell til folkevaldopplæring kjem på bokmål, seier han. Grepstad kom tidlegare i haust med ein sterk appell til fylkeskommunane om å bruke marknadsmakta si for å betre ekspederinga av nynorske læremiddel i skuleverket. Han meiner det same gjeld for kommunane i høve KS. = større dekning – Det er kring 115 nynorskkommunar her i landet, og 60 prosent av alle kommunar er anten språknøytrale eller har nynorsk som målform. Saman har dei stor tyngde til å krevje at KS iallfall lagar noko på nynorsk, slår Grepstad fast.

* I snitt pr. veke **Gallup 1/2007 lokale nyhende frå stord fitjar tysnes bømlo kvinnherad 10 LNK – AVISA Nr 6 • 2007

”Den trugnaste av alle vokstrar er mosen” Foto: Jan Nordveit Ordtak frå Rasmus Løland

I meir enn 80 år har me hjelpt kommunane med å få meir ut av midlane sine. Det er den fremste oppgåva vår.

Me kan gje kommunen din råd og rettleiing om finansiering som kan realisera kommunen sine mål.

Kommunalbanken finansier lokale løysingar - den leiande finansieringsinstitusjonen i kommunemarknaden

Kommunalbanken AS Telefon 21 50 20 00 Telefax 21 50 20 01 www.kommunalbanken.no Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 11 Nynorsken: diktsamling med agenda Kristin Auestad Danielsen Sjølv har Danielsen kalla dikta sine (26) har skrive ei diktsam- propagandadikt med eit mål for auga: å få nynorsken til å overleve. ling om og for nynorsken. - Det er så sjeldan at diktsamlingar er tydelege på kva dei vil, og det er Judith Sørhus Litlehamar sjeldan diktarar innrømmer at dei har [email protected] ein agenda. Derfor tenkte eg at det ville vere spanande å heller prøve å vere så I forordet til samlinga “Nynorsken” tydeleg og ærleg som mogleg. Eg ville skriv Danielsen: “denne diktsamlinga ikkje pakke dikta inn og gjere dei vage, har som formål å hindre nynorsken seier ho vidare til Morgenbladet. frå å forsvinne. Eg prøver her å greie ut kjensler og tankar i diktform på det Eit døme frå samlinga: området. Samlinga har eit intenst ønske Eg elskar nynorsk. Eg blir som ei mor om å eksistere.” til ein heroinist viss nokon byrjar å bli Kristin Auestad Danielsen er frå Tòrs- usaklege. Nynorsken er den snillaste havn og har tidlegare gitt ut diktsamlinga guten, har ikkje krumma eit einaste “Alle i Norge, i tre, i hengekøyer”. hårstrå på nokon! No må du ikkje kome Mange har skildra Danielsen som lit- her og fortelje kva nynorsken min har teraturens neste Olaug Nilssen. gjort! Min eigen nynorsk! Trur du ikkje Dikta er korte og presise, det er nes- eg kjenner nynorsken min! ten ein slags haiku-tradisjon over dei. Og Men eg byrjar å tvile på nynorsk- dei aller fleste av dei handlar om språk brukareigenskapane mine: Er eg ein eller Siv Jensen. Tonen i dikta er hard og god nynorskbrukar? Følgjer eg godt fast, det er nærast noko hamrande over nok med? Er eg ikkje litt for naiv? Har dei. Dette er dikt med ei meining og eg ikkje vore det lenge? Har eg sett fo- eit mål. Mange og presise repetisjonar, ten min ned? Har nynorsken min blitt gjerne av heile liner, gir oss eit inntrykk heroinist? av at dette er målkamp på verseliner. Og All is love. Du seier at all is love. Eg gjennom det heile skin hennar eige for- elskar nynorsk. Eg elskar ein heroinist. hold til nynorsken, gleda over språket. Eg vil hjelpe deg. Eg vil hjelpe deg. Eg gir Samstundes som ho klarer å sjå utover nynorsken min pengar. Nynorsken stel. rettskrivinga og det nynorske språket. Nynorsken slår. Eg kjeftar på nynorsken - Nynorsken er noko som er like kjært Kristin Auestad Danielsen (26) har skrive diktsamlinga “Nynorsken”. Målet er at det min. Eg ber nynorsken min om å halde som ein venn, som ein er like redd for nynorske språket skal overleve. (Foto: Christian Elgvin) opp. Eg ber nynorsken min om å vere å miste, seier Danielsen til Morgenbla- forsiktig. Nynorsken min. det.

BERGEN/HAUGESUND/STAVANGER - NEWCASTLE JULEBORD OG SHOPPING - ALT I SAMME BÅT!

Hvorfor ikke avslutte året med en uformell sammenkomst hos oss?

Et skip er ett helt spesielt sted, som gjør det lett å lære dine kolleger, kunder eller samarbeidspartnere bedre å kjenne. Med et seilende julebord til Newcastle får du en annerledes og spennende avslutning på året som garantert vil gjøre inntrykk på deltakerne og ikke minst; huskes i lang tid!

Ta kontakt med oss i dag så hjelper vi deg med planleggingen og gjennomføringen av et vellykket arrangement. EKTE JULESTEMNING Hos oss er alle samlet fra begynnelse til slutt. Alt i samme båt!

For bestilling kontakt vår gruppeavdeling på tlf.: 21 62 11 60 eller e-post: [email protected]

JULEBORDSCRUISE FRA *) Prisen gjelder ved minimum 8 personer mandag - onsdag i perioden 02.11. - 23.12.07. Torsdag – søndag fra kr. 2854,- pr. pers. ,- PR. PERS. 2524 Miljøavgift, oppgradering av lugar, ekstra INKLUDERT JULEBUFFET måltider og evt transfer i Newcastle tilkommer. SEILENDE JULEBORD

ALT DETTE ER INKLUDERT! - 2 overnattinger i innvendig dobbel Seaways Class lugar - 3 timers konferanse, inkl. teknisk utstyr, kaffe, te & isvann - 2 frokostbuffeer - 1 lunsjbuffet - 3-retters festmiddag med vin ad libitum og kaffe avec - Julebuffet med ett glass øl/vin/mineralvann (Kontakt oss for pris hvis det er ønskelig å bytte ut julebuffet med 3-retters UFORMELL TONE julemeny i vår á la carte restaurant)

WWW.DFDS.NO/KONFERANSE 12 LNK – AVISA Nr 6 • 2007

Portrettet

- Våg å bruke nynorsk (Foto: Judith Sørhus Litlehamar) Sørhus Judith (Foto: Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 13

Nynorskfanatikarane er nynorsken sin verste fiende - Våg å bruke nynorsk Kjetil Haanes (50) har vi- - Stoffutvekslinga mellom Media plattformer å arbeide på journalistisk, - Internasjonale media kan påverke sittkort på nynorsk og kan Norge – avisene kan verte ein prøve- at det stadig går fortare i svingane. situasjonen i Kina i positiv retning. stein for nynorsken. Frå ein nynorsk- Det er viktig at nettjournalisten er Norske og andre internasjonale takke fotballen for at han ståstad hadde det vore ønskjeleg om underlagt same etiske krav som andre journalistar har eit spesielt ansvar for vart journalist. praksisen vart slik at ein nynorskar- journalistar. å belyse menneskerettane sidan dei tikkel frå ein journalist i Stavanger – og ikkje kinesiske journalistar - er - Eg har sett journalistar som sit i Aftenblad automatisk også stod på gitt auka pressefridom i samband Judith Sørhus Litlehamar telefonintervju og skriv direkte inn i nynorsk i Adresseavisen og Aften- med OL. Dette gir unike moglegheiter teksten. Det går utover kvaliteten og [email protected] posten. Det vert i alle fall fullstendig både før, under og etter dei olym- språket. feil om ein journalist vert tvinga til piske leikane, sa Haanes tidlegare i å skrive på bokmål for at stoffet Samstundes er han overbevist om at haust til Amnesty Internasjonal. Kjetil Haanes er fem minutt for seint eventuelt skal brukast andre plassar. ein ikkje har hatt betre moglegheit til avtalen vår. Men han stressar ikkje Uansett må ein sjå på opphavsman- for å drive god journalistikk enn ein av den grunn. Lett henslengt entrar nen sine rettar og kva språkpolitikk har nett no. Men for å få det til er ein Ta diskusjonen han Grand Hotel i Oslo før han med den enkelte avisa har. avhengig av eigarar som forstår kva Kjetil Haanes er ein nynorsk presse- eit målbevisst blikk føreslår å flytte som må til. intervjuet til presseklubben. Dermed mann utan å vere målmenneske. - Ein må få både tid og ressursar til vert lysekruner og glamour skifta ut - Som journalist må ein våge å bruke Jobbtilbod på fotballbanen å drive kvalitetsjournalistikk, også på med tunge skinnmøblar og gamal nynorsken og ein må våge å ta ein Yrkesvalet til den gang så unge Haa- nett, held han engasjert fram. pressehistorie i veggane. Han trivest diskusjon i redaksjonen for å få lov til nes var kanskje meir tilfeldig enn ein betre her. På presseklubben er nem- At tabloidjournalistikken pregar medi- det. Men ein må nytte ord som folk skulle tru. Han er utdanna lærar og leg den garva journalisten blant sine ebiletet vil han ikkje vere med på. brukar i dag, ein må ha eit levande under utdanning i Trondheim var han eigne. Kjetil Haanes er mannen som nynorsk språk, slår han fast. byrja å skrive nynorsk i journalistla- heime i Gjerdsvika på Sunnmøre for - Ein må hugse at tabloid også er eit get og som ikkje eig eit visittkort på å spele ein fotballkamp. Haanes var format. Mange tabloidaviser har høg bokmål, berre nynorsk og engelsk. utan jobb og hadde på den tida dei kvalitet og store deler av norske jour- Sjølv meiner han at han ikkje er noko fleste vegvala opne. Ein fotograf frå nalistar arbeidar ikkje tabloid. lokalavisa Vestlandsnytt hadde plas- typisk målmenneske, men målrørsla Om styreleiaren i Presseforbundet sert seg strategisk ved mållinja under trykka han uansett til sitt bryst då han ikkje så lett sjølv let seg flørte med av eit hjørnespark, og Kjetil Haanes var som nyvald styreleiar i presseforbun- den enkle og tabloide journalistikken, ikkje verre enn at han lufta mogleg- det, oppfordra Harald Stanghelle i ser han at den har sine fordelar. Aftenposten til å skrive meir nynorsk. heitene for å få seg jobb i avisa med Slikt blir det oppstyr av. fotografen. To dagar etter ringde - Å uttrykke seg kort er ofte noko av Sjølvmelding redaktøren med eit tilbod. Det vart det vanskelegaste som finst. Den litt starten på åtte år i lokalavisa. enkle journalistikken fangar kanskje Namn: Kjetil Haanes merksemda hjå nye grupper. Mange Nynorsk i riksmedia - Eg har spelt mykje fotball, eg er fan- Alder: 50 gratisaviser når dei som ikkje les tastisk god i fotball, seier han sjølv - Nynorsk må ikkje brukast som aviser til vanleg, slik som til dømes Bur: Delvis i tjukkaste oslogryta om saka. provokasjon, det må vere naturleg. innvandrarar. og delvis i kystperla Gjerdsvika Men intervjuar du ein person som Etter den tid har han vore journalist i på Sunnmøre. - Den viktigaste oppgåva som journa- brukar dialekt eller nynorsk vert det Sunnmørsposten og tillitsvald i Orkla Sivilstatus: Separert. list er uansett å avdekke urettferd og heilt feil å bruke bokmål. Vert nynor- Media. Før han no sit som nestleiar i vere den svake sin talsperson. sken brukt i naturlege samanhengar Norsk Journalistlag og som styreleiar i Aktuell: Nestleiar i Norsk Jour- er det få som reagerer, meiner han. Presseforbundet. Dermed har han ka- nalistlag og styreleiar i Pressefor- Og Kjetil Haanes er klår i sin tale: pra nokre av media-norge sine mest bundet. Har uttalt at det bør bli nynorskfanatikarane er nynorsken sin omtalte posisjonar. Solidaritet og ytringsfridom verste fiende. meir nynorsk i Aftenposten. Han Kjetil Haanes legg vekt på tre ord når er ein nynorsk pressemann utan å - Journalistlaget er ikkje kjent for å han skal omtale media: ytringsfridom, bli målmenneske. meine noko om nynorsken i riksme- Treng ressursar mangfald og etikk. dia. Vil det endre seg no? - Eg hadde eigentleg tenkt å slutte Sjølv har han eit utprega engasjement Førebilete: Det finst mange - Journalistlaget er opptekne av jour- med å ta på meg verv. Så vart eg fø- i journalistlaget for ytringsfridomen i flotte folk, og du finn dei gjerne nalistisk kvalitet, inkludert eit godt og reslegen som nestleiar til journalistla- andre land. på plassar der du minst forventar levande språk. Om det språket skal get, og til slutt sto eg att som einaste - Solidaritetsperspektivet er viktig. det. Eg har vore så heldig å fått vera bokmål eller nynorsk, har me in- kandidaten, seier han tørt. Det er mange journalistar i verda som møtt mange av dei. gen sterke meiningar om. Derimot er Men det er journalist han er og blir. ikkje har det bra. Til no i år er det det slik at journalistar må respektere Haanes snakkar seg nesten varm når drepe 130 journalistar i verda, seier den språkpolitikken som gjeld der Les: Ekstremt mykje aviser og han skal setje ord på kva han meiner han og viser til Filippinane, landet dei jobbar. Det er dermed ikkje sagt har ei stor bunke på nattbordet om yrket. der flest pressefolk vert drepne og at den språkpolitikken skal vare evig, med aviser og tidskrift, men min- Russland som framleis er styrt av og ikkje kan utfordrast. - Å vere journalist er det beste yrket dre med bøker. sensur og dårlege arbeidstilhøve i ein kan ha. Ein får kunnskap om my- redaksjonane. Journalistlaget har også Han brukar nynorsken i kvardagen kje, møter mange interessante men- inngått eit samarbeid med Amnesty Høyrer: Mykje på ungdoms- og møter lite motstand mot det. For neske, vert ein del av samfunnslivet International for å styrke ytringsfrido- musikk. Punk-rock, rock, soul, han er det mest naturleg og ikkje og debatten. Det er eit rikt og flott men i Kina fram mot OL i 2008. Sjølv viser og blues. Eg likar tekstar minst meiner han nynorsken er eit yrke. rikare og meir presist språk. har Haanes vore engasjert i huma- med meining. Laurdagen står - Eg er oppteken av høg etisk stan- nitært arbeid i om lag 20 år, no er radioen og surrar i bakgrunnen - Men kva med Media Norge? Vil dard og kvalitet i journalistikken, han internasjonalt ansvarleg i Norsk heile tida. nynorsken forsvinne når regionalavi- meiner han og viser til at mange i Journalistlag. sene skal utveksle stoff? dag arbeider under sterkt tidspress. Haanes ser at det stadig kjem nye 14 LNK – AVISA Nr 6 • 2007 Prisvinnar lit på sansane treng vera lettvint. - Ein må tilbake i tid Gunerius Eriksen, Atle Hansen og Per og der kan vera smertegrenser som må Olav Kaldestad passerast i prosessen. Bjørlykke, som også var festivalfor- fattar på Stord, har skrive diktbøker, Breispektra litteratur romanar og novellesamlingar for både vaksne og born, og han er den av forfat- I juryen si grunngjeving står det at dikt- tarane hjå Samlaget som har skrive flest bøkene til Bjørlykke er eit nyskapande diktbøker for born. I 1966 debuterte bidrag til norsk litteratur, og at han et- han med ei diktbok for vaksne, Deg (Foto: Astrid Eidh. Hjelmeland) ter kvart er blitt ein moderne klassikar. høyrer dagen til, medan den nyaste I dei seinare barnebøkene blandar han diktboka hans Hoppe i havet, kom ut i år. dikt og prosa på spennande måtar som i Hendene i vêret! (1999) og Den dagen (2001), eller han uttrykkjer seg i ein gjennomført poetisk prosa, som i Kom til Dammen (2003). I juryen sat Helga F oto: Sol Nodeland Kan det vera god

Forfattar Oskar Stein Bjør- neregletradisjonen mellom fantasi og kommuneøkonomi lykke er blitt tildelt historias sansing. Medan den moderne poesien oppstår i den lette flyten i kommuni- fyrste Falturiltu-pris for sitt kasjonen mellom fantasi og skaping, er forfattarskap for barn og spelet som føregår innan fantasien ikkje å bli heime? unge. i stor grad sansenær i barneregletradisjonen, skal me tru Bjørlykke. Astrid Eidh. Hjelmeland – For meg er sansinga det viktigaste [email protected] utgangspunktet for poesi. Ikkje det einaste, men det fyrste når eg skriv for born. Sanseetikk som står der og er der. Prisen på kr 25.000 vart utdelt på den Med sansebileta som utgangspunkt kan fyrste nynorsk barnebokfestivalen Fal- fantasien setjast i sving. Poesien spelast turiltu, som blei skipa på Stord tidleg i fram. Born sansar ting for fyrste gong november. – fordi dei ser dei for fyrste gong. Festivalprisvinnaren har og klare tankar om korleis ein kan gjera barnelitteratu- Siren Vetnes Johannessen ren meir kjent. – Det er viktig å nytta leiar HMS-prosjekta i Ikkje barnsleg tilgjort ulike vegar for å formidla barnelitteratur, Mandal Kommune. seier Bjørlykke, både på bibliotek og i Bjørlykke heldt og eit føredrag i det å skulen, og han understrekar viktigheita skrive for born for studentar og tilrei- med forfattarbesøk på skular. sande seminardeltakarar på Stord. I si – Ein må få fram ein breispektra dikting for born ser forfattaren på den nynorsk litteratur, held han fram. Tilby enkle og naivistiske vegen som hoved- borna ulike typar litteratur, også i retning vegen. triviallitteratur. Ein treng alltid eit sjikt -Denne vegen kan også nyttast i dik- med bøker som ikkje er for seriøse, held ting for vaksne, men i dikting for born han fram. Så får foreldre og besteforeldre er det hovudvegen, seier Bjørlykke. Men I 2003 hadde sjukefråveret i Mandal INNSIKT OG KOMPETANSE ta seg av formidlinga av den meir seriøse det er ikkje dermed sagt at dikting for kommune blitt så høgt at kommune- - Det er betre å vera vekke frå jobben barnelitteraturen. born er eintydig. Det må ligge meir i det styret avgjorde at noko måtte gjerast. ein dag eller to enn å havna på lang- Biletbøker er viktige ifølgje Bjørlykke, enkle, barnlege. Det er lett å falle i det Med støtte frå KLP sette kommunen i tidssjukemelding. Poenget er at kvar gong eit omfattande HMS – prosjekt. einskild tek ansvar for si eiga helse, i og med dei har den eigenskapen at tilgjort barnlege – lett å bli avslørt som barnsleg tilgjort. Knapt 2 år etter at Nærværsprosjektet seier Siren Vetnes Johannesen, leiar dei kommuniserer med sansing. Ut frå blei starta opp, var sjukefråveret av prosjekta. Og legg til: - KLP har vore det kan fantasien utviklast og leselysta redusert med mest 30 %. Den positive ein viktig støttespelar. Deira innsikt skapast, understrekar han. Eigen barndom trenden har halde fram. I desse dagar og kompetanse på HMS-området har For å unngå det tilgjort barnslege opp- vert Tillitsprosjektet lansert, eit ﬁre- vore ein av suksessfaktorane i Sansar fordrar Bjørlykke framtidige diktarar årig pilotprosjekt der KLP også er med. Nærværsprosjektet i Mandal. Bjørlykke er rekna som ein moderne å finne seg ein strategi og oppmodar diktar for born, og han er klar på hovud- lydarane til å lytte til barnet i seg sjølv. SUMMEN AV MANGE SMÅ TING I KLP trur me det er dei som ”kjenner skilnaden mellom moderne dikt og den – Tenk på opplevingsmønster og Aktivt HMS – arbeid handlar om tiltak kvar skoen trykkjer” som veit best på mange plan. I Mandal får folk høve kva som kan hjelpa. Difor støttar vi tradisjonelle barneregletradisjonen. språk ein sjølv hadde som barn, seier til jobbrotasjon. Alle tilsette som er kundedrivne HMS-tiltak og har - Medan sansebiletet står i sentrum i han. Samstundes understrekar han at ein slik opningsprosess ikkje nødvendigvis heilt sjukemelde i meir enn 3 veker bidratt i mange vellukka prosjekt moderne poesi for born, skil ein i bar- blir inviterte til ei samtale med innan førebygging, tilrettelegging og Bedriftshelsetenesta. Folk i ”faresona” livsfasetilpassing. Berre i 2006 var får også tilbod om trening i arbeids- vi involverte i 120 ulike HMS-tiltak. tida. Det er til og med akseptert at folk Les meir på www.klp.no. Me deler Oskar Stein Bjørlykke i gitte situasjonar kan ha godt av å bli gjerne våre erfaringar og vår heime i staden for å gå på jobben. kompetanse med enda ﬂeire. Ein tur i skogen, til dømes, kan vera helsebringande. Bjørlykke har tidlegare fått fleire i 1995. Han fekk Kulturdepartemen- litterære prisar, mellom anna Veke- tets spesialpris 1999 for Hendene i bladet Familiens ærespris 1967, vêret og Kritikarprisen 2003 for Kom Jubileums-stipend frå Den norske til Dammen. Han er fødd i 1939 i Bokklubben i 1986 og Samlagsprisen Fitjar og bur i Oslo. for dagane som kjem Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 15 Får ikkje selje bøker Små bokhandlarar greier ikkje konkurrere med dei store om å få selje skulebø- ker. Det kan bety kroken på døra.

Toyni Tobekk [email protected]

Skuleboksalet skulle vere berebjelken for Siv Helen Thomassen då ho starta Bøker & Sånn i Etne for snautt tre år sidan. Men i vår mista ho den mest solide kunden sin, Enge barne- og ungdoms- skule, og dermed forsvann den tryggaste og mest forutsigbare inntektskjelda. - For meg er dette vere eller ikkje vere, seier Thomassen. No veit ho ikkje kor mykje lenger ho greier å ha ope.

Vil, men får ikkje Ved Enge skule er dei klåre på at dette ikkje er ein ønskt situasjon, men at dei er styrte av kommunale innkjøpsreglar. Etne kommune er med i eit innkjøps- samarbeid med fire andre kommunar i Sunnhordland, og dette samarbeidet forpliktar. - Alt kommunane kjøper inn skal ut på anbod, fortel Odd Magne Agdestein, Siv Helen Thomassen veit ikkje kor lenge ho kan halde liv i butikken sin når ikkje leiar av det sunnhordlandske innkjøps- skulen får kjøpe bøker av ho lenger. (Foto: Toyni Tobekk)

samarbeidet. Tidlegare kunne kom- slite økonomisk på grunn av nye inn- munane styre mindre innkjøp sjølve, kjøpsordningar. og det var tak for kor store beløp som - At regjeringa no ønskjer å bruke utløyste anbod. Det er det ifølgje Agde- 5 millionar for å gje distriktsbokhand- stein slutt på. larane fleire bein å stå på, ser vi svært - Frå og med i år må kommunane lyse positivt på, seier leiar av Bohandlerfo- 9c`d\[`=X^]fiYle[\k ut anbod frå første krone. Det er heilt reningen, Randi Øgrey. Det er venta at =X^]fiYle[\k\i[\kjkµijk\]fiYle[\k`CF#d\[ forbode å ta lokale omsyn. denne ordninga er klar frå årsskiftet. ile[k)0''''d\[c\d\i%8iY\`[jkXbXiXi`bfddl$ Greier ikkje konkurrere eXc\#]pcb\jbfddleXc\f^gi`mXk\m\ibj\d[\ibXe Også endringa i Bokavtalen, ein avtale Yc`d\[c\d`=X^]fiYle[\k%;`Õ\ì\m`\i#[`jkµii\ mellom forlag og bokbransje, har vore â\eefdjcX^m`cm`_X]fii\kk]\i[`^cµef^kip^^f^ ei medverkande årsak til at mange ^f[Y\_Xe[cè^gXiY\`[jgcXjj\e% små bokhandlarar slit. Den nye avtalen har gjort at kven som helst kan selje =X^]fiYle[\kY`[i\^k`cjbXg\f]]\ekc\^\k\e\jk\i skulebøker nesten kor billig som helst. Tidlegare opererte ein med fast pris på f^XiY\`[jgcXjjXid\[^f[bmXc`k\k%;\kdm\i\ skulebøker. jXdjmXid\ccfd[\kd\ee\jbX_XiY\_fm]fi#f^[\k Siv Helen Thomassen peiker på at ho k`cYf[\k[\`]i%9\ii\\èm\c]le^\iXe[\f]]\ekc\^ gjennom Frie Bokhandlere har høve til å j\bkfibXe^`Xcc\èeYp^âXiXe\\èkip^^bmXi[X^f^ gje skulane eit visst rabattilbod. - Men eg greier ikkje konkurrere med c`bi\kkk`cm\c]\i[jk\e\jk\e\% kjedene, seier ho.

Ikkje aleine Å etablere seg med andre varegrupper kunne vore ei løysing, men det har Tho- massen per i dag ikkje råd til. Resultatet kan bli at ho må stenge. - Kommunen sparar pengar på å handle hjå andre, men på sikt risikerer dei å tape ein sårt tiltrengt arbeidsplass, seier Thomassen. - Lov om offentleg innkjøp er eit sentralt lovverk og ei endring kan berre gjerast på riksplan, seier Agdestein.

Redning i sikte Redninga for dei små bokhandlarane kan bli Kommunal og regionaldeparte- mentet som i haust lova å setje i verk ei nnn%]X^]fiYle[\k%efJ\im`Z\kfi^\k1/(,'''+' ny støtteordning for distriktsbokhand- larane. Bokhandlerforeningen har lenge <$gfjk1j\im`Z\kfi^\k7]X^]fiYle[\k%ef åtvara om at dei små bokhandlarane vil

Nynorsk-Fagforbundet.indd 1 23-03-06 11:54:24 16 LNK – AVISA Nr 6 • 2007 Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 17 Hauge og Tveitt til nye grupper Dagleg leiar i Hauge-Tveitt folkemusikk har oppdaga Geirr Tveitt jubileet 2008, Kristin Helle- på nytt akkurat, men dei let seg iallfall tydeleg inspirere av hans folketonar. Valle, vil bringe Olav H. Ofte er dette folk som snakkar dialekt Hauge og Geirr Tveitt inn i eller nynorsk, seier Kristin Helle-Valle vår tid og til ein ny genera- og peikar på at Olav H. Hauge truleg sjon publikum. er meir kjent ute blant folk enn Tveitt. - Dikt er stort sett meir tilgjengleg enn musikk. Ein må oppsøkje det i større grad for å setje stor pris på Geirr Tveitt, Judith Sørhus Litlehamar men eg møter også mange som ikkje [email protected] veit kven Hauge er. “Vi skal ikkje sova I 2008 er det hundre år sidan dei to burt sumarnatta” derimot er nok ein kunstnarane vart fødde, no håpar av songane til Tveitt som veldig mange Helle-Valle at neste års markering skal kjenner til. stadfeste vestlendingane som både klassiske og moderne. At markeringa I skuggen av Ibsen av komponisten og lyrikaren vart slege Fleire av arrangementa neste år bind saman meiner ho er naturleg. lyrikaren Hauge og komponisten Tveitt - Dei kjende kvarandre. Tveitt har saman. Helle – Valle trekkjer fram kon- blant anna tonesett åtte av Hauge sine sertframsyninga der ein skal blande dikt. Då eg kom inn i dette og vart spurt rapping og kveding som eit framsynt om å ta jobben, visste eg ikkje så mykje arrangement. om verken Tveitt eller Hauge. Eg møtte - Slike ting gler meg stort. Det er begge to samstundes, det har gått fint. viktig å bringe desse kunstnarane inn i Noko av målet må jo vere å få dei til å vår tid og til vår generasjon, slik at nye høyre saman. menneske oppdagar dei. Det er så lett å - Det er viktig å ikkje ta for gitt at kome i skuggen av både Ibsen og Grieg, folk veit kven desse er og at dei kjenner seier ho. produksjonane deira. Det opphavlege budsjettet til markeringa var på om lag 15 millionar kroner. Attende til Austen I dag er realiteten ei budsjettert inntekt Programmet for neste års markering er på 7,2 millionar kroner. Kristin Helle framleis under produksjon. Likevel er det Neste år skal ein markere at det er hundre år sidan Olav H. Hauge vart fødd. (Foto: – Valle er likevel godt nøgd og meiner nokre høgdepunkt som skil seg ut. Etter Bodil Cappelen) ein må satse på å spreie markeringa mest planen skal til dømes Samlaget gi ut ein mogleg, både over ulike arrangement og antologi der norske forfattarar vel seg ut reint geografisk. yndlingsdikt av Olav H. Hauge som dei filosofien i Austen må då vere stor? viktig å få fram mangfaldet i dialek- skriv om. NRK skal vise eit dokumen- - Ja, det var den nok. Men Hauge tane våre - og at dette er med på å tarprogram om kvar av kunstnarane. levde nok livet sitt i draumen, i dikt- halde liv i nynorsken som skriftspråk. Elles vert det også til dømes planlagt ei verda. Han fylte livet sitt med fortel- - Då meiner eg også at ungdomskultu- eiga diktsamling for barn og fleire CD- jingane han fann i bøkene, meiner ho. ren er forutsetninga for at nynorsken utgivingar – for å nemne noko. Elles vert Olav H. Hauge vart fødd i Ulvik i 1908. i alle sine variantar skal ha fortsatt det planlagt eit rikt spekter av teater- Han debuterte i 1946 med samlinga liv. Derfor lagar me noko så uhøgtid- framsyningar, konsertar og utstillingar. «Glør i oska», 38 år gammal. Hauge leg som magnetpoesi på nynorsk i Kristin Helle – Valle legg ikkje skjul på var opphavleg gartnar, men tok tid- ekte Ivar Aasen - tradisjon, fortel ho. at det trengs eit vidt spekter av arrange- leg til å skrive. Livet hans bar preg av Hauge-Tveitt ment for å vise fram det ho meiner er to store psykiske påkjenningar – noko Folketonar til inspirasjon som også sette spor i lyrikken hans. tidlause kunstnarar. Gjennom arbeidet er Geirr Tveitt vart fødd i Bergen 19.ok- jubileet 2008 ho også blitt glad i produksjonen deira. Sjølv sa han eingong dette om seg sjølv: “Eg har hakka for mykje ugras tober 1908. Familien hans kom opp- - Dikta til Hauge er ganske moderne. Dei er havleg frå Norheimsund i Hardanger, enkle, men samstundes fleirtydige. Både og plukka for mange eple. Eg er ingen akademikar. Eg er ein røvar. Ein det var også der han fann interessa for Hauge og Tveitt er tidlause, slår ho fast. folkemusikktradisjonen og seinare slo Lyrikaren Olav H. Hauge og - Eg er oppteken av at Hauge var in- filister. Men det er ikkje sikkert det komponisten Geirr Tveitt skal hadde kome fleire dikt om eg hadde seg ned for å bu. Slik som både Edvard spirert av Austens tankar og filosofi. Grieg og Johannes Haarklou reiste også heidrast gjennom heile 2008 Me håpar å bringe han attende ved å hatt meir tid til å skriva. Kan henda – 100 år etter at kunstnarane hadde det ikkje blitt noko i det heile.” Tveitt som ung til Leipzig for å studere få oversett dikta hans til kinesisk, kor- musikk. Etter ein periode i utlandet vart fødde. Blant arrangementa eansk og hindi, fortel Helle – Valle og Helle – Valle legg vekt på at lyrikaren kan ein nemne dokumentarar truleg har fått ein sterk posisjon mykje slo han seg derimot ned i Oslo før viser til at Hauge si form med dei en- han i 1942 flytte attende til Hardanger. på NRK, teaterframsyning med kle, korte dikta som ofte handlar om på grunn av at han skildra kjensler ein Riksteateret, fleire CD-utgjev- kjenner seg igjen i. Hauge byrja også dik- I dag står musikken til songane “Vi natur, medan underteksten fortel om skal ikkje sova burt sumarnatta” og “So ingar, diktsamling for born og noko felles menneskeleg på eit dju- tarkarrieren sin konservativ, men utvikla utgjevingar av antologi der seg etterkvart og vart friare i diktforma. rodde dei fjordan” som dei mest kjende pare emosjonelt plan, har røter i Austen. av produksjonane hans. På 1960 – og kjende forfattarar skriv om deira - Ein kan kjenne att mange trekk av Hai- - Han var ein modig og omsyns- yndlingsdikt av Hauge. I løpet av laust ærleg kunstnar for sin eigen 70-talet arbeidde Tveitt i NRK som pro- ku-diktinga hjå Hauge, held ho fram. gramsekretær, i den perioden skreiv han hausten opnar også nettstaden del. Han jakta alltid på det perfekte. www.ht08.no – der skal ein finne in- Det nynorske språket var også vik- også mykje musikk til lyrikk av blant Modig kunstnar andre Arnulf Øverland, Knut Hamsun, formasjon om både kunstnarane tig, både for Hauge og Tveitt. Helle og markeringa. - Avstanden mellom livet som frukt- – Valle er også oppteken av at det er Aslaug Vaa og Herman Wildenvey. bonde og gartnar i Hardanger og - Eg veit ikkje om dei som driv med 18 LNK – AVISA Nr 6 • 2007 Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 19

Bruker omsetjingsprogram til eksamen Alle hjelpemiddel er tillate til pc-eksamen, ifølgje - Viss det er slik at elevane har brukt ulisenserte versjo- skuleleiinga. Dermed har omlag 40 av dei 80 elevane nar av Nyno, så er dette ulovleg, seier produsenten. Halvparten av elevane som avla nynorskeksamen på som gjekk opp til eksamen på Dalane VGS lasta ned og - Ifølgje opplæringslova er det berre lov å nytte Dalane vidaregåande skule sist veke brukte program- brukt Nyno som hjelpemiddel. Dette skal ha skjedd ved hjelpemiddel som ikkje svekker grunnlaget for å vurdere varen Nyno som omset heile setningar frå bokmål fleire skular. elevens kompetanse. til nynorsk. Ikkje ulovleg, seier rektor Aslaug Marie Men no er det slett ikkje sikkert at det er så reinhårig - Somme elevar peiker dessutan på at dei som bruker Undheim likevel, ifølgje Stavanger Aftenblad: Nyno har ein urimeleg fordel overfor dei andre elevane. Fekk auka valdeltaking lokalavisa har dekka valkampen betre enn i 2003, meinte mange at avisene hadde politisk slagside, at små parti fekk alt for mykje spalteplass, at det var fokus på negative sider og at ein i liten grad fokuserte på dei ”viktige” sakene.

”Ung og engasjert” Tomas Bruvik håpar no avisene framover også vil invitere til debatt, og at dei vil våge å vere ein aktør under valkampen. Framover vil LLA fokusere på ungdommen og førstegongsveljarane for å få dei engasjerte, og ikkje minst få dei til å bruke stemmeretten sin. Bruvik legg vekt på at LLA ikkje kan klare dette på eiga hand, og at dei no er i dialog med kommunaldepartementet om prosjektet vidare. LLA har førebels gitt prosjektet namnet: ”Ung og engasjert”.

Arild Bjørnbakk, Eva S. Winther og Sylvia Bredal på LLA kurs i Bodø. (Foto: Vidar Alfarnes)

Styreleiar i Landslaget for Får gode tips lokalaviser (LLA), Tomas - Lokalavisene har førebudd seg betre Bruvik, er godt nøgd med på årets lokalval, seier Bruvik som også prosjektet ”Vi har noko med viser til at ein ser litt annleis dekning av valet i avisene denne hausten. Til dømes det” som kan ha ført til auka har mange aviser nytta seg av meinings- valdeltaking under haustens målingar blant veljarane, det har ein i lokalval. følgje Bruvik nesten ikkje sett før. 200 lokalavisjournalistar har vore på Judith Sørhus Litlehamar kurs arrangert av LLA. - Noko av det viktigaste ein har fått [email protected] til trur eg er ideutvekslinga mellom avisene, der har ein fått gode tips om korleis - Prosjektet har vore ein stor suksess, ein kan gjere lokalavisene meir spanan- det er bra både for lokalavisene og for de, seier Bruvik som også er redaktør i lesarane. Ikkje minst gav det også resul- lokalavisa Kvinnheringen, og sjølv har tat på valdeltakinga. Tre prosent auke i hatt fleire journalistar på kurs. Tradisjon – og fornying forhold til sist val er ganske mykje, slår I rapporten etter prosjektet står det at styreleiaren fast. 77 prosent av lokalavisene har nettside LLA la i haust opp til eit omfattande i dag. Fem prosent av avisene har nytta prosjekt for å auke valdeltakinga og nettkartlegging i løpet av valkampen. gjere lokalavisene meir bevisste på kva Utvalde grupper vert her spurt om kva saker ein kan få ut av eit lokalval. Noko dei meiner om aktuelle spørsmål. Betrak- av grunnlaget for prosjektet var også å teleg fleire av avisene har derimot nytta prøve å unngå at riksmedia og rikspoli- seg av spørjeundersøkingar på nettet. tikarane tok over heile valkampen. LLA arrangerte difor kurs i kommuneval, Nettet er vanskeleg kommuneplanlegging og kommuneø- konomi. Forutan dette gav dei tips og - Bruken av nettet varierer veldig mel- idear til redaksjonane og ikkje minst lom avisene. Men det er også ein van- tilbod om å utveksle erfaringar på nett- skeleg ressurs og bruke dersom avisa staden til LLA. kjem ut ein eller to gonger i veka, og På landsbasis auka valdeltakinga i år ein har i mellom to og fem redaksjonelle med 2,2 prosent, noko som gir ei delta- årsverk i avisa. Det er vanskeleg dersom king på 61,2 prosent. Kommunar med dei både skal lage papiravis og drifte Hotell Hordaheimen gir alle C. Sundtsgt. 18 typiske lokalaviser auka derimot med nettstaden, meiner Bruvik og viser til medlemer av LNK og deira tilsette 5004 Bergen eit hotellopphald i Bergen til ein heile 3,8 prosent totalt. at LLA gjerne vil hjelpe til slik at fleire Tlf.: 55 33 50 00 av desse lokalavisene kan få meir ut av pris som tåler samanlikning. Faks: 55 23 49 50 nettsidene sine. Sei du representerer ein E-post: [email protected] Dei folkevalde er også spurt om kva LNK–kommune når du bestiller. dei meiner om årets valkamp i lokalavi- Prisen (enkeltrom) er kr 650 på vekedagar og kr 540 i helga. sene. Trass i at 90 prosent av dei meinte www.hordaheimen.hl.no 20 LNK – AVISA Nr 6 • 2007

STORD

Pioner innan lærarutdanning Høgskolen Stord/Haugesund er ein av få høgskular som tilbyr mastergrad i lærarut- danninga.

Judith Sørhus Litlehamar [email protected] - Alle attendemeldingane til korleis den nye lærarutdanninga bør vere viser at ein treng ei femårig utdanning. Det viser seg at dei vala me har gjort har vore rette, seier dekan på avdeling for lærarutdanning og kulturfag ved skulen, Liv Reidun Grimstvedt. Høgskulen på Stord har nemleg allereie etablert ei mastergradsutdanning med IKT i lærarutdanninga.

Treng digital kompetanse - IKT er så viktig no, det er mangel på digital kompetanse i skulane, seier mas- terstudent Anne Helland (40) som håpar jobbmarknaden vil bli større med ein breiare lærarkompetanse. - Eg håpar sjølvsagt å få jobb i skulen, men det er ikkje så lett her. Kanskje vil det bli lettare med meir dybde i lærar- faget. Helland tok opphavleg IKT som det siste og fjerde året på allmennlæ- rarutdanninga. - Det var ikkje planen å havne på masterutdanninga, men etter kvart søkte eg Liv Reidun Grimstvedt og Anne Helland er godt nøgde med den framtidsretta lærarutdanninga ved innpass og fekk plass, seier Helland. Høgskolen Stord/Haugesund. (Foto: Judith Sørhus Litlehamar). Masterutdanninga er lagt opp med IKT i læring som tema, Helland er sjølv - Det er viktig for Stord å ha ein høg- - Høgskulen har halde til her sidan danning i distriktet og vidareutdanning, student på eit prosjekt der ein fokuserer skule. Og me veit at iallfall lærarutdan- 1839. Opphavleg var det fire gardar som seier Liv Reidun Grimstvedt og peikar på vurdering av eleven. ninga har mange søkjarar frå regionen, vart slegne saman. Utearealet var nok på at eit tett samarbeid med næringsli- Liv Reidun Grimstvedt legg også vekt slår dekan Grimstvedt fast. også ein av dei største grunnane til at vet i regionen kan gi ringverknadar for på at studentane ved denne utdanninga Høgskulen tilbyr også etterutdan- får forskingskompetanse og lærer å vur- skulen vart lagt her, fortel Grimstvedt og alle partar. viser til at den geografiske plasseringa ning og kompetanseheving innan fleire dere eige arbeid. Studentane får i tillegg felt. Deriblant har ein eit tett samarbeid innsikt i skuleutvikling, i følgje Grimst- også var viktig. Her hadde skulen kom- munikasjon både nordover og sørover. med Aker Kværner Stord når det gjeld vedt er det behov for lærarar som kan Kontakt med næringslivet nettbasert ingeniørutdanning, eit tilbod vere med å gjere skulen betre. I dag er høgskuleområdet omringa av bygningar med eit historisk sus over Eg trur dei distrikta som har ein høg- som også sikrar Aker Stord betre og ofte seg. skule i tilknyting til seg har lettare for å meir lokal rekruttering av arbeidskraft. Den regionale plasseringa av kompe- halde på ungdommen, held Grimstvedt Høgskolen Stord/Haugesund tilbyr Regional aktør tansesenteret er viktig også i dag. fram. Det vert enklare å bli buande på utdanningstilbod innan blant anna hel- Høgskolen Stord/Haugesund har om - Me har eit samfunnsoppdrag i å vere heimplassen og etablere seg dersom ein sefag, ingeniørfag, økonomisk/adminis- lag 2500 studentar og studiestad både i ein regional aktør i forhold til kompe- kan få høgare utdanning i nærområdet. trative fag, maritime studiar og lærar- og Haugesund og på Stord. tanseoppbygging. Me skal tilby grunnut- kulturstudiar.

Stord

Stord kommune omfattar Stord, Huglo og Føyno samt Kommunestyret: fleire små øyer og holmar. Byen tel 16 850 innbyg- Ap ...... 8, gjarar og er den største byen i verda som har nynorsk Høgre...... 6, som skriftspråk. Heile Stord kommune, ikkje berre tettstaden Leirvik, fekk bystatus i 1997. Frp...... 6 Krf...... 4 Næringslivet ber preg av at Stord har leverandørindus- Sp...... 3 tri innan olje og gass, med Aker Kværner Stord, Aker Sv...... 3 Kværner Elektro og Leirvik Module Technology som Venstre...... 3 den største industrien. På øya finst dessutan Høgskulen Demokratane...... 2 Stord Haugesund, Stord Sjukehus og Stord Lufthavn, Sørstokken. Ordførar: Liv Kari Eskeland, H Lokalavis: Sunnhordland Varaordførar: Leif-Steinar Alfsvåg, Krf Rådmann: Martin Dahle

Heimeside: www.stord.kommune.no Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 21 Internasjonal hjørnesteinbedrift

Aker Kværner Stord er ein internasjonal arbeidsplass og ein sentral del av næringslivet i vestlandskommunen. (Foto: Aker Kværner Stord)

Hjørnesteinbedrifta Aker klar på nyåret 2010. Det Hjørnestein med ansvar Stord har tilsette frå 30 ulike er ikkje lite. Bedrifta har ein unik posisjon på Stord. Den største utfor- land og held informasjons- Som hjørnesteinbedrift er dei også dringa vert truleg kam- bevisste på at dei betyr mykje for vest- møte på fire ulike språk. pen om arbeidskrafta. landskommunen. - Me ynskjer å rekrut- - Slik systemet er no får ikkje kom- Judith Sørhus Litlehamar tere 50 lærlingar kvart munen glede av selskapskatten, den [email protected] år. I fjor fekk me tak i går til Oslo. Men mange tilsette skattar om lag 30, seier Alf Terje til Stord, og me kjøper mykje varer og Myklebust og legg ikkje Aker Stord har i dag om lag 1170 fast tenester lokalt. skjul på at den lokale Aker Stord har også eit konkret samar- tilsette arbeidstakarar, medan meir enn arbeidskrafta er den 1700 personar er innleigde til eitt av beid med Høgskolen Stord/Haugesund mest stabile. gjennom ein partnerskapsavtale. prosjekta. - Når me skal leige - Dei fleste er frå Skandinavia, men - Me har eit nært samarbeid om utdan- inn folk, sjekkar me ning på fleire nivå, seier Myklebust om over 500 er frå Polen, seier informasjons- først nærområdet. Me sjef Alf Terje Myklebust. den internett-baaserte ingeniørutdan- Informasjonssjef Alf Terje Myklebust meiner viljen til å vil helst ha folk frå den ninga som fører til ei tydeleg rekrutte- Evakueringsmeldingar og informa- lokale marknaden, dei sjonsmøte vert gitt på fire ulike språk. omstille seg er viktig skal bedrifta overleve. (Foto: Judith ring for det lokale næringslivet. Sørhus Litlehamar) kan bu heime og likevel Aker Stord har ei årleg omsetnad på - Det er ei utfordring å få alle til å for- arbeide her. Deretter stå våre krav til helse, miljø og tryggleik om lag tre milliardar kroner. Dei siste sjekkar me Norge, Nor- åar åra har omsetnaden lege på om lag og leve etter dei. Dei må også lære seg å den og så vidare. I dag bli kjente på anlegget, meiner Myklebust - I dag står bedrifta på tre hovudbein. det doble. Aker Kværner - konsernet er det ikkje stort fleire å hente på den har aktivitet i 30 land og om lag 23000 og viser til at så mange nasjonalitetar på For det første samanstiller me modular norske marknaden. ein arbeidsplass innbyr til utfordringar. og dekk til faste og flytande produk- faste tilsette. Men Aker Kværner Stord tek godt sjonsplattformer. I tillegg bygger me vare på den utanlandske arbeidskrafta si. landanlegg som behandlar gassen frå Med 1024 sengeplassar kan dei konkur- havet, og me demonterer utrangerte rere med kva det skulle vere i overnat- plattformer som har gjort si oppgåve i tingsbransjen i regionen. havet, seier informasjonssjef Myklebust - Det er jo dei som skal hjelpe oss og viser til at bedrifta er avhengig av med å få gjennomført prosjekta våre, sterk evne og vilje til omstilling. slår Myklebust fast. - Omstilling er noko som ikkje gjer Aker Kværner Stord seg sjølv. Ein må analysere marknaden Må omstille grundig med utgangspunkt i den kom- Tilsette: Produksjon: Aker Kværner Stord byrja som sildeol- petansen ein har og sjå om den kan nyttast i nye samanhengar. Om lag 1170 faste tilsette og for tida Produserer deler til plattformdekk, lan- jefabrikk i 1919. Etter kvart byrja dei vel 1700 innleigde personar frå 30 danlegg for behandling av olje/gass med skipsbygging, og midt på 1970-talet I dag har Aker Kværner Stord arbeid for to år fram i tid. Myklebust viser ulike land. og demonterer seksjonar, modular og gjekk bedrifta over til bygging av olje– og understell frå utrangerte plattformer. gassplattformer. Dei siste tre åra har dei til at det i denne bransjen er eit langt også gjort store installasjonssoppdrag på perspektiv. Årleg omsetnad: landanlegg for vidareforedling av gass, - Me skal produsere to boreriggar for «Normal» omsetnad: om lag tre mil- som til dømes Kårstø, Hammerfest LNG Aker Drilling med levering i 2008 og ei liardar kroner og Ormen Lange. plattform for StatoilHydro som skal vere 22 LNK – AVISA Nr 6 • 2007

STORD Fyrtårn i fjellet Eit nedlagd gruvesamfunn - Vi har hatt ingeniørgeolog til å skal kome til heider og ver- undersøkje fjellet, og dette fjellet er tryggare enn dei fleste vegtunnelar, digheit att og forhåpentleg understrekjer Hellesfjord. Det einaste setje Stord og Litlabø på kar- som dryp frå taket og ned på hjelmane tet. – Vi vil at Gruo skal bli våre, er vatn. eit fyrtårn, seier Venelaget. Toget går Toyni Tobekk Til saman 9,3 mil med gruvegangar [email protected] slynger seg rundt i fjellet på Litlabø, og det er 730 meter frå topp til botn. Dei lågaste nivåa er det ikkje lenger Det var i 1968 at A/S Stord Kisgruber muleg å nå. Dei er fylte med vatn. Men vart lagt ned, etter over hundre års drift. på bakkenivå skal venelaget fikse og Men gruvegangane er i svært god stand, legge nye jernbaneskinner til transport og innsatsviljen stor, så det skal bli full av turistar. sving i gruvene neste år, meiner to av eldsjelene i Venelaget for Gruo, dug- Lokomotiv har dei allereie fått på nadsleiar Olav Hellesfjord og lagsleiar plass og dei er under utbetring. Pas- Ivar Helleland. Skjønt no blir det ein sasjervogner har dei bygd sjølve, med annan type drift. I staden for kis skal gamle bussete dei har henta frå fjern jernbanevognene fyllast med turistar og nær. Slik er det med det meste av det som skal få oppleve historisk sus gjen- venelaget nyttar i arbeidet, det er mykje nom mørke gangar. lånt og arva frå næringslivet og private i regionen. - Vi grip sjansen der han er , det er det som er styrken vår, seier Ivar Hel- leland.

Opplyst dagbrot Venelaget kom saman i 1993 med det føremål å ta vare på historia om det gamle gruvesamfunnet gjennom bilde og fysiske element. Riktig fart i laget vart det då bankane byrja vise interesse for prosjektet og 500 000 stod på konto. No møtest 10-15 mann på området kvar måndag til ein kveldsdugnad. Slik blir det synleg resultat av. Statue av gruve- arbeidarar, turløypenett, minnetavle, bildeutstilling, er noko av det som har kome på plass dei siste åra. Ved eit par høve har dei og avvikla festlege arrangement i det renoverte heishuset. Ivar Helleland fortel korleis dei tok eit stort selskap med opp i turområdet ein mørk kveld og overraska gjestene med å lyse opp eit stort dagbrot med 160 meter med lys.

Opnar sommaren 2008 Målet i denne omgang er å få opna Gruo for turistar neste sommar. Venelaget meiner Gruo er så spesiell i sitt slag, mellom anna fordi ho er ei av dei få som har jernbanenett, at ho har potensiale til Det skal bli full sving i å bli eit regionalt fyrtårn. gruvene neste år, meiner – Vi tenkjer at cruiseturistar som eldsjeler i Venelaget for kjem til Halsnøy like gjerne vil reise Gruo dugnadsleiar Olav til Stord Kisgruber som til Rosendal Hellesfjord og lagsleiar og Folgefonna, meiner Helleland. Han Iver Helleland (Foto: Toyni Tobekk) opplever og at regionen til ein viss grad heiar på prosjektet deira, og fortel at mellom anna sparebanken i Kvinnherad har bidrege med ein solid sum. Det handlar veldig mykje om milde gåver, som Helleland uttrykkjer det. Og ikkje minst om ein formidabel dugnads- innsats. Over 6 000 arbeidstimar er lagt ned – og ikkje eitt plaster har blitt brukt, seier Hellesfjord for å dokumentere kor strengt dei tar dette med tryggleik. At det vil gå med mange tusen arbeidstimar til, er dei ikkje i tvil om. – Dette arbeidet blir nok aldri ferdig, her er meir enn nok å ta av. Nr 6 • 2007 LNK – AVISA 23

STORD Sjølvgod og språkbevisst Forfattarane Helga Gunerius Eriksen og Per Olav Kaldestad søkjer å forklare sjela til stordabuen. - Sjølvgod kan bety at ein kjenner seg like god som andre. (Foto: Astrid Eidh. Hjelmeland)

Stord sagt at vi skal vere eit regionsen- trum for barnelitteraturen, vi lagar ein festival. - Stord har rett og slett annektert området, og det synest eg er fint gjort og rett gjort, seier Kaldestad. - Og så lenge nokon vil lage slike utstillingsscener for det vi held på med, så er vi glade, repliserer forfattar Eriksen. - Vi er meir vane med å leve i skuggane, bakarst i bokhandlane. Med ein åtvaringsplakat som seier ”nynorsk”, berre så du skal vere sikker på kva du finn der. Det er godt av og til å vere hovudmålet.

Stord har avla mange forfat- Og nynorsken, meiner Eriksen, tarar. Nyleg var kommunen nynorsken er ”ein skilnad som gjer ein skilnad”. Ein nyanse som er viktig vertskap for ein splitter ny å oppretthalde fordi det er ein del av nynorsk litteraturfestival. ein identitet. Det ser ut til at kulturen gror godt på øya i Sunnhordland. Trassige Det kjem heile tida til nye forfattarar Toyni Tobekk i Sunnhordland. Og forfattarane skal [email protected] ein ikkje bekymre seg for, dei er språk- medvitne folk, meiner Eriksen. Dei kan språket sitt innanfrå. Dei aller fleste I kantina på Høgskulen sit forfattarar og forfattarane som kjem frå Stord dei siste forlagsfolk på rekkje og rad: Guri Vesaas, åra, held seg til nynorsk. Med nokre Arnt Birkedal, Oscar Stein Bjørlykke, heiderlege unntak, seier Kaldestad og Maria Parr, Helga Gunerius Eriksen, peiker som eit døme til forfattaren Selma Per Olav Kaldestad. Det er den sjuande Lønning Aarø. Mange nynorskingar blir dagen av den åtte dagar lange Falturiltu- bokmålingar. Kanskje det er ein form festivalen, og det er på tide å finne ut kva for trass? det er med Stord som gir slik grobotn Men vi er trassige den andre vegen, for kultur. seier Eriksen. – Eg prøvde å skrive på - Stord er den største nynorskkom- bokmål ein gang, men det passa ikkje. munen i Noreg, hevdar nynorskforfattar Det var som om det ikkje var meg som Kaldestad å ha høyrt. hadde skrive det. - Og då blir det den største nynorsk- Tilbake til Stord: Forfattarane skryt kommunen i verda, insisterer kollega av kulturkontoret som dei meiner har Eriksen. spelt ei viktig rolle i mange år. Spesielt Så har vi fått sett det på plass. musikk og litteratur har dei sett verdien av, seier Kaldestad og syner mellom Tillit til språket anna til Falturlitufestivalen som gjekk - Eg trur grunnen til at Sunnhordland og av stabelen for første gong i november. Stord er blitt eit sentrum for nynorsk- Han held fram den gode innsatsen frå forfattarar, er at det finst ein sjølvtillit folkevalde og kulturkontoret og seier i forhold til språket, ja, i forhold til alt seg nesten litt overraska over at ein her, seier Helga Eriksen. - Ein sjølvtillit slik festival kunne komme til på Stord. på grensa til det sjølvgode. Det kan ein Positivt overraska. vel seie når ein er herfrå sjølv. Men å vere sjølvgod kan anten bety at ein trur Åtvaring: Nynorsk ein er best i verda, eller det kan bety at Men Stord er eit regionsenter, seier ein kjenner seg like god som alle andre, han, fordi det er eit skulesenter og eit held ho fram. industrisenter. Her finn ein moderbedrif- - Det gode med å vere sjølvgod må tene til mange kringliggjande bedrifter. jo vere at ein ikkje treng leggje vekk Kvinnherad, Tysnes og andre kommunar dialekten sin når ein kjem til ein annan rundt er avhengige av det som skjer på plass, fordi ein er god nok som ein er. Stord. Kva skulle vere i vegen med å halde fast Sjølv om det kjem mange forfattarar på det som er meg? frå andre stader i Sunnhordland, har 24 LNK – AVISA Nr 6 • 2007

-BLAD Returadresse: B Vatlandsvåg - 4235 Hebnes