Primjena GIS-A U Prostornom Planiranju - Određivanje Optimalne Lokacije Novih Studentskih Domova U Gradu Zagrebu
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Primjena GIS-a u prostornom planiranju - određivanje optimalne lokacije novih studentskih domova u Gradu Zagrebu Lacković, Petra Master's thesis / Diplomski rad 2020 Degree Grantor / Ustanova koja je dodijelila akademski / stručni stupanj: University of Zagreb, Faculty of Science / Sveučilište u Zagrebu, Prirodoslovno-matematički fakultet Permanent link / Trajna poveznica: https://urn.nsk.hr/urn:nbn:hr:217:350579 Rights / Prava: In copyright Download date / Datum preuzimanja: 2021-10-07 Repository / Repozitorij: Repository of Faculty of Science - University of Zagreb Petra Lacković Primjena GIS-a u prostornom planiranju – određivanje optimalne lokacije novih studentskih domova u Gradu Zagrebu Diplomski rad Zagreb 2020. Petra Lacković Primjena GIS-a u prostornom planiranju – određivanje optimalne lokacije novih studentskih domova u Gradu Zagrebu Diplomski rad predan na ocjenu Geografskom odsjeku Prirodoslovno-matematičkog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu radi stjecanja akademskog zvanja magistre geografije Zagreb 2020. Ovaj je diplomski rad izrađen u sklopu diplomskog sveučilišnog studija Geografija; smjer: Geografski informacijski sustavi na Geografskom odsjeku Prirodoslovno-matematičkog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, pod vodstvom doc. dr. sc. Dubravke Spevec. II TEMELJNA DOKUMENTACIJSKA KARTICA Sveučilište u Zagrebu Diplomski rad Prirodoslovno-matematički fakultet Geografski odsjek Primjena GIS-a u prostornom planiranju – određivanje optimalne lokacije novih studentskih domova u Gradu Zagrebu Petra Lacković Izvadak: Geografski informacijski sustavi (GIS) danas su nezaobilazan alat u domeni prostornog planiranja. Koriste se pri jednostavnim i složenim prostornim analizama i prostornom modeliranju s ciljem kreiranja kvalitativno novih prostornih podataka koji se mogu koristiti kao potpora pri donošenju prostorno-planerskih odluka. U radu se analiziraju mogućnosti, prednosti i nedostaci primjene GIS-a u prostornom planiranju te se teorijske spoznaje primijenjuju u studiji slučaja. Grad Zagreb trenutno se suočava s problemom nedostatnih studentskih smještajnih kapaciteta koji utječe na slabljenje studentskog standarda te je u svrhu očuvanja njegove visoke razine u budućnosti potrebno pristupiti izgradnji novih studentskih domova. Cilj studije slučaja je identificirati njihove potencijalne optimalne lokacije na području Grada Zagreba provođenjem višekriterijske analize. GIS analizom istražuju se mogućnosti prostornog modeliranja na temelju osam kriterija proizašlih iz analize postojećeg stanja provedene u 6 ključnih domena – studentski domovi i studentska infrastruktura, javni gradski prijevoz, obrazovanje, kultura i zabava, okoliš i demografska obilježja. Rezultat analize jesu četiri potencijalne zone lokacije koje su smještene van gradskog središta. Pritom su dvije zone primarnog značaja locirane na istočnom i zapadnom rubu grada (gradske četvrti Maksimir i Črnomerec), dok ih dvije identificirane zone sekundarnog značaja locirane južnije u odnosu na primarne (gradske četvrti Peščenica – Žitnjak i Trešnjevka – sjever) nadopunjuju i proširuju. 94 stranice, 36 grafičkih priloga, 16 tablica, 68 bibliografskih referenci; izvornik na hrvatskom jeziku Ključne riječi: geografski informacijski sustavi, GIS, prostorno planiranje, optimalna lokacija, studentski domovi, Grad Zagreb, višekriterijska analiza Voditelj: doc. dr. sc. Dubravka Spevec Povjerenstvo: doc. dr. sc. Dubravka Spevec doc. dr. sc. Ružica Vuk doc. dr. sc. Vedran Prelogović Tema prihvaćena: 9. 2. 2016. Rad prihvaćen: 13. 2. 2020. Rad je pohranjen u Središnjoj geografskoj knjižnici Prirodoslovno-matematičkog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, Marulićev trg 19, Zagreb, Hrvatska. III BASIC DOCUMENTATION CARD University of Zagreb Master Thesis Faculty of Science Department of Geography Application of GIS in spatial planning – determination of optimal location for new student dorms in City of Zagreb Petra Lacković Abstract: Geographic information systems (GIS) are nowadays unavoidable tool in domain of spatial planning. GIS is used for both simple and complex spatial analysis and spatial modeling with main aim to create qualitatively new spatial data which can be used as a support in decision making. This paper analyses possibilities, advantages and disadvantages of GIS application in spatial planning and broad theoretical knowledge has been applied in case study. City of Zagreb is facing the problem of insufficient student accommodation capacities which has a negative impact on student standard. In order to preserve its high level in the future it is necessary to build new student dorms. Main objective of the case study is to identify their potential optimal locations in the area of City of Zagreb by conducting a multicriterial analysis. GIS analysis explores the possibilities of spatial modeling using eight criteria which are based upon situation analysis conducted in six key domains – student dorms and student infrastructure, public transport, education, culture and entertainment, environment and demographic features. The analysis results in four potential zones of location which are all located outside of the city centre. Two locations of primary importance are located on east and west city outskirts (city districts Maksimir and Črnomerec), while comparing to them two complementing zones of secondary importance are located further south (city districts Peščenica – Žitnjak and Trešnjevka – north). 94 pages, 36 figures, 16 tables, 68 references; original in Croatian Keywords: geographical information systems, GIS, spatial planning, optimal location, student dorms, City of Zagreb, multicriterial analysis Supervisor: Dubravka Spevec, PhD, Assistant Professor Reviewers: Dubravka Spevec, PhD, Assistant Professor Ružica Vuk, PhD, Assistant Professor Vedran Prelogović, PhD, Assistant Professor Thesis title accepted: 09/02/2016 Thesis accepted: 13/02/2020 Thesis deposited in Central Geographic Library, Faculty of Science, University of Zagreb, Marulićev trg 19, Zagreb, Croatia. IV SADRŽAJ 1. Uvod ....................................................................................................................................... 1 1.1. Predmet istraživanja ........................................................................................................ 1 1.2. Svrha i ciljevi istraživanja ............................................................................................... 2 1.3. Hipoteze istraživanja ....................................................................................................... 2 1.4. Metodologija i struktura rada .......................................................................................... 3 2. Pregled dosadašnjih istraživanja i literature ........................................................................... 5 3. Teorijski okvir razmatranja .................................................................................................. 10 3.1. Geografski informacijski sustavi ................................................................................... 10 3.1.1. Komponente GIS-a ................................................................................................. 10 3.1.2. Modeli podataka u GIS-u ....................................................................................... 15 3.1.3. Funkcioniranje GIS-a ............................................................................................. 18 3.1.4. Modeliranje podataka u GIS-u ............................................................................... 19 3.1.5. Primjena GIS-a ....................................................................................................... 21 3.2. Sustav prostornog planiranja ......................................................................................... 23 3.2.1. Načela i ciljevi prostornog planiranja u Republici Hrvatskoj ................................ 24 3.2.2. Dokumenti prostornog planiranja u Republici Hrvatskoj ...................................... 26 3.3. GIS u prostornom planiranju ......................................................................................... 29 3.3.1. Prednosti GIS-a u prostornom planiranju ............................................................... 33 3.3.2. Nedostaci GIS-a u prostornom planiranju .............................................................. 35 3.3.3. SWOT analiza GIS-a u prostornom planiranju ...................................................... 39 4. Primjer primjene GIS-a u prostornom planiranju - Prostorna analiza optimalne lokacije novih studentskih domova u Gradu Zagrebu ........................................................................... 41 4.1. Analiza postojećeg stanja .............................................................................................. 42 4.1.1. Studentski domovi i studentska infrastruktura ....................................................... 46 4.1.2. Javni gradski prijevoz ............................................................................................. 55 4.1.3. Obrazovanje ........................................................................................................... 60 V 4.1.4. Okoliš ..................................................................................................................... 64 4.1.5. Kultura i zabava...................................................................................................... 65 4.1.6. Demografska obilježja ...........................................................................................