Transitievisie Warmte – Versie Voor Inspraak
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Transitievisie Warmte – versie voor inspraak Colofon Datum versie: 18 maart 2020; vrijgegeven voor inspraak: B&W, 31 maart 2020 De visie is opgesteld door adviesbureau Over Morgen, in opdracht van de Gemeente Amsterdam Auteurs: Rob Geldhof Silke Nieuwenhuis Jade Oudejans Peter-Paul Smoor Inhoudsopgave Inhoudsopgave .................................................................................................................................... 1 Voorwoord .......................................................................................................................................... 2 Samenvatting ...................................................................................................................................... 3 1. Inleiding .......................................................................................................................................... 7 Leidende principes voor de transitie naar een aardgasvrij Amsterdam .................................................... 15 2. Aardgasvrije warmteoptie per buurt ................................................................................................ 17 3 De fasering van buurten ......................................................................................................... 27 4 Wat betekent dit voor de stad? .............................................................................................. 36 5 Van visie naar uitvoering ........................................................................................................ 40 Bijlage 1. Notitie van uitgangspunten ................................................................................................. 44 Bijlage 2. Wie hebben er meegedacht? ................................................................................................ 50 Bijlage 3. Isolatie, warmteopties en duurzaamheid .............................................................................. 52 Bijlage 4. Analyse, modellen en kengetallen ........................................................................................ 72 Bijlage 5. Technische en financiële verdieping per woningtype ............................................................. 88 Bijlage 6. Warmteoptiekaart en onderbouwing warmteoptie op buurtniveau ........................................ 93 Bijlage 7. De intensiteit van de warmtetransitie ................................................................................. 104 Bijlage 8. No-regret handelingsperspectief per type gebouw .............................................................. 106 Bijlage 9. Bewonersadviezen voor het vervolg op de transitievisie warmte .......................................... 108 Begrippenlijst .................................................................................................................................. 112 1 Voorwoord Iets meer dan vijftig jaar geleden stapten we in onze stad van stadsgas en steenkolen over naar aardgas voor koken en verwarmen. De burgemeester schreef toen aan alle Amsterdammers een boekje waarin stond hoe deze transitie zou verlopen. Buurt voor buurt werd er een tijdpad aangegeven waarmee Amsterdam zou worden aangesloten op aardgas. Ook het afstappen van aardgas doen we nu met een aanpak per buurt. Met de Transitievisie Warmte gaan we nu deze volgende fase in. Bij het verwarmen van onze huizen met aardgas komt nu nog veel CO2 vrij. Dit willen we veranderen. In 2015 hebben we in Parijs met vele andere landen afgesproken onze CO2-uitstoot te verkleinen. Om dit doel te behalen willen we in Amsterdam in 2040 helemaal aardgasvrij zijn. Ons aardgas in Groningen raakt een keer op, maar ook de aardbevingen daar zijn een belangrijke reden om van het aardgas af te gaan. Na ruim vijftig jaar nemen we daarom stap voor stap afscheid van aardgas. We hebben dus opnieuw een transitie, die we opnieuw buurt voor buurt gaan uitvoeren. We willen de stad zo goed mogelijk aardgasvrij maken. Daarbij vinden we het belangrijk dat het alternatief duurzaam is, de overstap voor iedereen betaalbaar is en dat verschillende bronnen de warmte kunnen leveren. We maken onze stad aardgasvrij met de duurzame warmte die we al hebben en leren veel over warmtebronnen waar we nog weinig over weten. Bronnen die oneindig beschikbaar zijn, zoals water en onze aarde. In sommige buurten zijn we al aan de slag. Voor de meeste buurten zal het nog even duren voordat er volledig duurzaam wordt gewoond. Natuurlijk willen Amsterdammers weten wat deze overstap voor hen betekent. Om hen alvast wat meer houvast te geven hebben we deze transitievisie warmte geschreven. Hierin geven we net als vijftig jaar geleden een tijdpad weer. Per buurt kijken we wat het meest duurzame alternatief is, waarbij we de kosten voor de stad zo laag mogelijk houden. Voor de ene buurt is dat een warmtenet, voor de andere buurt kan bijvoorbeeld all-electric een oplossing zijn. We laten in dit document zien hoe we verwachten dat een aardgasvrij Amsterdam er met de kennis van nu uit zal zien. Het definitieve plan voor de buurten wordt samen met buurtbewoners gemaakt. Dat zal de Amsterdammer nog meer houvast geven. Na de zomer komt er een interactieve kaart online. Daarop kunnen Amsterdammers zien welke maatregelen zij kunnen nu al nemen om hun huis zo goed mogelijk klaar te maken voor een aardgasvrije toekomst. Marieke van Doorninck Wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid 2 Samenvatting Amsterdam wordt aardgasvrij. De overstap naar aardgasvrij verwarmen en koken vormt een bouwsteen voor een duurzaam en klimaatneutraal Amsterdam. Om de overstap zo betaalbaar en zorgvuldig mogelijk te kunnen maken hebben we goed nagedacht welke oplossingen het beste passen en in welke volgorde buurten aardgasvrij worden. De overstap naar duurzaam verwarmen doen we samen, niet van vandaag op morgen, maar stapsgewijs. Deze transitievisie warmte geeft richting aan de overstap naar een aardgasvrij Amsterdam. Op basis van de kennis van nu, gecombineerd met de wensen van de Amsterdamse bewoners en partnerorganisaties, schetsen we een route door de stad. Alle Amsterdammers gaan merken dat de stad in transitie is, buiten op straat, maar ook binnen in woningen en gebouwen. In bijna 50 CBS-buurten zijn we al gestart. Voor de overige buurten hebben we een tijdpad opgesteld. Sommige buurten vragen om een collectieve oplossing en volgen een duidelijke fasering, andere buurten zullen op basis van individuele natuurlijke momenten een meer gestaag tempo richting aardgasvrij volgen. Ongeacht het alternatief voor aardgas en de volgorde van buurten, moeten alle gebouweigenaren aan de slag om hun gebouwen gereed te maken om aardgasvrij te kunnen verwarmen en koken. Heel Amsterdam zal moeten isoleren om de vraag naar warmte terug te dringen en de overstap naar duurzame bronnen mogelijk te maken. Het basisuitgangspunt is betaalbaarheid Op basis van uitgangspunten die we samen met de stad en onze partners hebben opgesteld hebben we keuzes gemaakt. Keuzes in de aardgasvrije warmteoptie per buurt en keuzes in de volgorde waarin Amsterdamse buurten aardgasvrij worden. De laagste maatschappelijke kosten vormen de basis van die keuzes, zodat de totale kosten van de overstap naar aardgasvrij zo laag mogelijk zijn. Daarnaast zijn de keuzes getoetst op basis van andere criteria, waaronder het verminderen van CO2-uitstoot op korte termijn en de mogelijkheden om te verduurzamen op lange termijn. We maken duidelijk waarom welke warmteoptie per buurt de voorkeur heeft, waar vrijheid is om zelf te kiezen, waar al keuzes zijn gemaakt of waar we als gemeente voorlopig geen focus op leggen. De keuzes en uitspraken in deze visie maken we zoveel mogelijk transparant en toetsbaar. We hebben de warmtetransitie in Amsterdam in kaart gebracht door de uitgangspunten van de stad toe te passen in (model)analyses. Hier is de transitiekaart uit voortgekomen, waarop voor elke buurt zowel een warmteoplossing als een transitieperiode is opgenomen. De transitiekaart en de bijbehorende beschrijving van de aanpak voor de verschillende type buurten op de kaart staat op bladzijde 5. Een haalbare en betaalbare transitie is niet vanzelfsprekend. Om de grote isolatieopgave mogelijk te maken en te kunnen sturen op de meest betaalbare oplossingen zijn aanvullende afspraken nodig. Een van de belangrijkste onderdelen van deze afspraken is dat we met elkaar organiseren dat iedereen mee kan doen met de overstap naar aardgasvrij en dat we de kosten die gemaakt moeten worden zo eerlijk mogelijk verdelen. De gemeente zorgt in de eerste fase van de transitie voor subsidies voor gebouweigenaren, daar waar de overstap niet op andere manieren betaalbaar kan worden gemaakt. In de verdere uitvoeringsfase moet nagedacht worden welke stappen nodig zijn om de betaalbaarheid gedurende de hele transitie te borgen. Het is daarbij belangrijk dat we gebouweigenaren stimuleren om te kiezen voor de warmteoptie die volgens de transitievisie warmte in hun buurt de voorkeur heeft. Daarbij houden we rekening met de diversiteit aan bewoners, gebruikers, gebouwen, en eigenaren en staan we open voor goede initiatieven in de stad. Samenwerken en afstemmen met de buurt Om de transitie planbaar te maken en de stad zo leefbaar mogelijk te houden is afstemming tussen partijen nodig. De gemeente voert hierin de regie en betrekt partners in de stad zo vroeg mogelijk in het proces bij haar planningen. In de warmtenetbuurten waar we voor 2030 aan de slag gaan, stellen we de komende jaren buurtuitvoeringsplannen op. Volgens de Amsterdamse aanpak ‘Wijken Aardgasvrij