DOCSLIB.ORG

Wolkers(En(De(Waarheid(

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Wolkers(En(De(Waarheid( RIK VANGANGELT - 1 WOLKERS EN DE WAARHEID - EERSTE VERSIE 25 JUNI 2017 Uitsnede([zelfportret(Jan(Wolkers],(Der$Abgrund$des$Leidens,(Collectie(Wolkers,(Texel.(( Wolkers(en(de(waarheid( De(auteurs?iguur(Wolkers(als(construct(van(?ictie(en(nonB?ictie(( ( ( ( ( ( ( Rik(Vangangelt( Vrijdag(7(juli(2017( ( Begeleider(dr.(Laurens(HaM(( RMA(Nederlandse(letterkunde( Faculteit(Geesteswetenschappen( Universiteit(Utrecht( INHOUD Woord vooraf .................................................................................................................................... 5 1 Inleiding .......................................................................................................................................... 7 2 Theoretisch kader ..................................................................................................................... 11 2.1 Stand van zaken in de Wolkersstudie ....................................................................................... 11 Jan Wolkers in de literatuurgeschiedenissen ............................................................................................ 11 Literatuurwetenschap over Jan Wolkers ..................................................................................................... 14 2.2 Methode .............................................................................................................................................. 17 De auteursfiguur Wolkers .................................................................................................................................. 17 Meizoz en Korthals Altes: posture & ethos ................................................................................................. 18 Lejeune en Missinne: fictie versus non-fictie ............................................................................................. 22 Missinnes categorieën ......................................................................................................................................... 27 3 Analyse: Boeken met autoBiografisch pact ....................................................................... 33 3.1 Werkkleding ....................................................................................................................................... 33 Fictie in een fotoboek? ......................................................................................................................................... 35 Impliciete sporen van Wolkers in Werkkleding ........................................................................................ 37 Metacommentaar & intertekstualiteit .......................................................................................................... 40 Subconclusie: de werkkleding van een auteursfiguur ........................................................................... 41 3.2 Terug naar Oegstgeest ................................................................................................................... 43 Who is who?! Wolkers, Wolkers en Wolkers senior ............................................................................... 46 “Alles in Oegstgeest wekt herinneringen op aan vroeger” .................................................................. 51 Reflectie op het herinneren ............................................................................................................................... 52 Subconlusie: “Een waarachtig kunstenaar moet eens alles verbranden” ..................................... 55 4 Analyse: Boeken met een fictioneel pact ........................................................................... 57 4.1 Turks fruit .......................................................................................................................................... 57 De auteursfiguur in fictie: Wie is “ik”? .......................................................................................................... 59 Impliciete elementen auteursfiguur & metacommentaar .................................................................... 61 Foto’s van Olga ........................................................................................................................................................ 62 Subconclusie: “ik” en Wolkers, dierenvriend en kunstliefhebber .................................................... 66 4.2 Kort Amerikaans .............................................................................................................................. 68 Gekrulde haren, gekrulde zinnen .................................................................................................................... 68 Eric, Jan en de verteller ....................................................................................................................................... 71 Intertekstualiteit: alles is fictie ........................................................................................................................ 71 Subconclusie: Wolkers de vrouwenverminker? ....................................................................................... 73 5 Bevindingen ................................................................................................................................. 75 5.1 Het wat: Het beeld van de auteursfiguur Wolkers ............................................................... 75 5.2 Het hoe: Hoe komt dit Beeld tot stand? .................................................................................... 78 Missinne ..................................................................................................................................................................... 78 Een halve eeuw later ............................................................................................................................................ 79 Nawoord .................................................................................................................................................................... 80 Samenvatting .................................................................................................................................. 82 BiBliografie ...................................................................................................................................... 83 Primaire literatuur ................................................................................................................................ 83 Secundaire literatuur ............................................................................................................................ 83 Recensies en overige Bronnen ........................................................................................................... 86 RIK VANGANGELT - 5 WOLKERS EN DE WAARHEID WOORD VOORAF “Wij hebben Harry Potter herschreven zodat het duidelijk is dat het fictie is”, kopte De Speld op 26 april 2017. In het nieuwsartikel is een stuk uit de herschreven versie bijgevoegd: Harry bloedde, bij wijze van spreken dan, want Harry is een fictief personage. Met zijn linkerhand om zijn rechter geklemd duwde hij zachtjes vloekend met zijn schouder de slaapkamerdeur open. Op dit moment vraag je je misschien af over welke slaapkamer dit gaat. Voor de duidelijkheid: dit is niet jouw slaapkamer, het is een slaapkamer die J.K. Rowling heeft bedacht. Het is een fictieve locatie waarin Harry Potter, de fictieve tovenaar, zich kan bewegen, of althans, waarin hij de bewegingen kan maken die de schrijver verzint. Natuurlijk is het mogelijk dat deze slaapkamer is gebaseerd op een bestaande slaapkamer en dat de kamer in de beschrijving veel overeenkomsten vertoont met die slaapkamer in de fysieke wereld, maar ook in dat geval moet je ervan uitgaan dat de slaapkamer niet ‘echt’ is zoals die van jou. De gebeurtenissen die in de loop van dit verhaal zullen plaatsvinden in deze slaapkamer kunnen wat dat betreft wel aanvoelen alsof ze persoonlijk aan jou, of aan iemand anders met een slaapkamer gericht zijn, maar dat zijn ze niet. De slaapkamer is verzonnen. Hij, Harry Potter, het fictieve personage, hoort het gekraak van brekend porselein.1 De website zaait al enkele jaren verwarring door zich te presenteren als een nieuwssite, terwijl er satire op gedeeld wordt. De meeste artikelen zijn zo bizar, dat er vele verontwaardigde reacties komen van mensen die niet doorhebben dat het satire is. Ook dit artikel zou mensen op de kast kunnen jagen. Wanneer bovenstaand citaat de vervanging wordt van een zin waarin Harry voelt dat hij bloedt, de deur opent en porselein hoort rinkelen, zal het boek van Harry Potter een omvang van honderden of zelfs duizenden pagina’s krijgen. Op het stuk zijn geen reacties gekomen van mensen die geloofden dat de tovenaarsserie werkelijk op een dergelijke manier herschreven zou worden, maar vooral van fans van Harry Potter en neerlandici. Waarom komen er op dit stuk geen reacties van mensen die het artikel geloven? Is de ironie in het stuk zo overduidelijk? Ja, ik denk het wel. Harry Potter is zo fictief – de eerste vliegende bezemsteel moet ik nog tegenkomen – dat het benadrukken van de fictieve lading niet geloofwaardig is, maar enkel grappig. Maar wat gebeurt er als de fictieve lading niet zo duidelijk is? Waar ligt de grens tussen fictie en non-fictie? Wat is waarheid, hoe presenteer je iets als waargebeurd en wat straal je daarmee uit? Dit zijn de vraagstukken die ik in deze scriptie wil behandelen. Niet binnen de Harry Potter-reeks, maar met als casus de literatuur
Load more

Recommended publications
  • From Holland and Flanders
    Postwar Classics from Holland and Flanders Simon Vestdijk 15Hella S. Haasse Herman Teirlinck Louis Paul Boon Marga Minco Willem Frederik Hermans Harry Mulisch Hugo Claus Gerard Reve Ivo Michiels Jef Geeraerts Jan Wolkers Frank Martinus Oek de Jong Frans Kellendonk Foundation for the Production and Translation of Dutch Literature 2 Tragedy of errors Simon Vestdijk Ivory Watchmen n Ivory Watchmen Simon Vestdijk chronicles the down- I2fall of a gifted secondary school student called Philip Corvage. The boy6–6who lives with an uncle who bullies and humiliates him6–6is popular among his teachers and fellow photo Collection Letterkundig Museum students, writes poems which show true promise, and delights in delivering fantastic monologues sprinkled with Simon Vestdijk (1898-1971) is regarded as one of the greatest Latin quotations. Dutch writers of the twentieth century. He attended But this ill-starred prodigy has a defect: the inside of his medical school but in 1932 he gave up medicine in favour of mouth is a disaster area, consisting of stumps of teeth and literature, going on to produce no fewer than 52 novels, as the jagged remains of molars, separated by gaps. In the end, well as poetry, essays on music and literature, and several this leads to the boy’s downfall, which is recounted almost works on philosophy. He is remembered mainly for his casually. It starts with a new teacher’s reference to a ‘mouth psychological, autobiographical and historical novels, a full of tombstones’ and ends with his drowning when the number of which6–6Terug tot Ina Damman (‘Back to Ina jealous husband of his uncle’s housekeeper pushes him into Damman’, 1934), De koperen tuin (The Garden where the a canal.
    [Show full text]
  • De Interviewer En De Schrijvers Ischa Meijer Samenstelling
    De interviewer en de schrijvers Ischa Meijer Samenstelling Connie Palmen bron Ischa Meijer, De interviewer en de schrijvers (samenstelling Connie Palmen). Prometheus, Amsterdam 2003 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/meij012inte04_01/colofon.htm © 2007 dbnl / erven Ischa Meijer 7 Jan Wolkers Jan Wolkers liet zijn - praktisch voltooide - roman De walgvogel, waarvan de reeds ontworpen cover de wand siert, in de steek, om, geïnspireerd door de gebeurtenissen van de Veertiende Juni, subtiel te beginnen aan De hittegolf. Wolkers: ‘Nee, het is geen beschrijving van de situatie van die dag. Het is een roman. Ik was erbij. Ik stond bij de bouwvakkers. Uit de gebeurtenissen van die dag ontstond de gedachte voor een roman. Nee, ik vertel u er niets van. Dat is m'n gewoonte niet.’ Als u terugdenkt aan die dag... Wat zijn de dingen die u het meest gefrappeerd hebben? ‘Dat zeg ik niet...’ Kunt u iets zeggen over de intrige? ‘Nee, dat is heel moeilijk. Voordat het kind geboren is, kan je d'r niks over zeggen, hè. Pas als het nageltjes en teentjes heeft... Ik laat m'n manuscripten nooit lezen voor ze af zijn. Nooit. Er is een enorm verschil tussen het boek van Mulisch over de provo's en het gedonder in Amsterdam. Mijn boek is een roman.’ We drinken koffie. De werkruimte van Wolkers is in tweeën gedeeld. Een grote ruimte waar hij overdag aan het beeldhouwen is, een trapje naar boven voert naar het tweede plan: een zitje en de tafel waaraan hij 's avonds schrijft. Direct op de tikmachine. Wolkers: ‘Ik bewaar al m'n manuscripten.
    [Show full text]
  • Tijd Bestaat Niet. Leven En Werk Van Jan Wolkers
    Tijd bestaat niet. Leven en werk van Jan Wolkers redactie Murk Salverda en Erna Staal bron Murk Salverda en Erna Staal (red.), Tijd bestaat niet. Leven en werk van Jan Wolkers. De Bezige Bij, Amsterdam / Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, Den Haag 1996 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/salv007tijd01_01/colofon.php © 2009 dbnl / Murk Salverda en Erna Staal 1 [De DBNL is niet gemachtigd een illustratie uit het origineel hier weer te geven] redactie Murk Salverda en Erna Staal, Tijd bestaat niet. Leven en werk van Jan Wolkers 7 Interview met Jan Wolkers door Hella S. Haasse M.m.v. Murk Salverda en Erna Staal H Herinner jij je die bijeenkomst, op 15 juni 1972 in Den Haag, in Diligentia, waar we deel uitmaakten van een gezelschap schrijvers die allen op de een of andere manier met die stad verbonden waren: sommigen, zoals onder anderen ik, omdat we er werkten en woonden, anderen - Remco Campert bij voorbeeld - omdat ze er geboren waren of er vroeger gewoond hadden, en jij, omdat je ooit aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten hebt gestudeerd. We zaten op een rij achter een lange tafel, op een podium, en lazen om de beurt een door Den Haag geïnspireerde tekst voor. Jij was de hekkesluiter. Je had geen boekje of papier bij je, maar wel een koffertje, waaruit je een kom, een klopper, eieren, suiker en bessensap tevoorschijn haalde, om vervolgens ten overstaan van het in beschaafde verbazing toekijkende publiek ‘Haagse Bluf’ te bereiden. Dat was een ongegeneerde, laconieke, in wezen Amsterdams-geinige demonstratie van onafhankelijkheid, maar ook - zo heb ik me later gerealiseerd - een voorbeeld van een kenmerkend element in je werk.
    [Show full text]
  • Dutch Classics 2012 (PDF)
    ‘Much of the best postwar fiction written in Dutch has recently become available in English. Non-fiction Much still remains to be done.’ Fiction Tim Parks, The New York Review of Books N F Website Advisors Credits F All titles in this brochure can be Fiction Contributors found on the Foundation’s website: Barbara den Ouden Hein Aalders, Wiljan van den Akker, Joukje Akveld, Maarten Asscher, www.letterenfonds.nl. [email protected] E.M. Beekman †, David Colmer, Margot The category ‘Authors and Victor Schiferli Dijkgraaf, Anja de Feijter, Lieneke translators’ offers information on Frerichs, Kester Freriks, Roelof van [email protected] books Children’s the work of nearly 500 Dutch- Gelder, Léon Hanssen, Wim Hazeu, language authors, and has a Pieter Steinz Ingrid Hoogervorst, Francis R. Jones, searchable database of more than [email protected] Leo Jansen, Bram de Klerck, Conny 17.000 translations from Dutch Kristel, Nop Maas, Marita Mathijsen, Gerda Meijerink, Willem Otterspeer, into other languages. Non-Fiction Poetry Victor Schiferli, Rob Schouten, Bart Maarten Valken Slijper, Kees Snoek, Pieter Steinz, Paul [email protected] Vincent, Maria Vlaar, Rudi Wester, Judith Wilkinson Children’s Books Agnes Vogt Editors [email protected] Dick Broer, Thomas Möhlmann, Barbara den Ouden, Victor Schiferli, Pieter Steinz, Maarten Valken, Poetry Agnes Vogt Thomas Möhlmann [email protected] Translation Diane Butterman, David Colmer, John Irons, Francis R. Jones, David McKay, Laura Watkinson, Liz Waters, Judith Wilkinson Copy-editing Liz Waters, Jan Michael Design Philip Stroomberg C P Printing Mart.Spruijt bv Nederlands Letterenfonds / Dutch Foundation for Literature Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Tel.
    [Show full text]
  • How the Gothic Reared Its Head in Dutch Literature
    http://dx.doi.org/10.5007/2175-8026.2012n62p127 HOW THE GOTHIC REARED ITS HEAD IN DuTCH LITERATURE Agnes Andeweg Maastricht University Abstract It was not until the twentieth century, and especially the 1980s, that Dutch Gothic fiction began to flourish. This article gives an overview of the history of the Gothic in Dutch literature, and discusses the explanations given for the absence of a Dutch Gothic tradition. It then examines six Gothic novels from the 1980s in more depth to determine what kind of “cultural work” the Gothic does in late-twentieth century Dutch novels. In those novels, the Gothic is a way of expressing the ambivalences accompanying new societal relations following the 1960s, when constructs of the self in terms of gender and sexuality were reformulated. Keywords: Gothic novel, Twentieth-century Dutch Literature, Gender and Sexuality. For a very long time, “Dutch Gothic” was simply an oxymoron.1 There is no contemporary Dutch equivalent to The Monk (1796), Ilha do Desterro Florianópolis nº 62 p. 127- 151 jan/jun 2012 128 Agnes Andeweg, How the Gothic Reared its Head in ... even though its author Matthew Lewis worked on his famous novel in TheH ague, where he happened to be stationed as a representative of the English crown. Nor is there a Dutch novel comparable to Dracula (1897), despite the fact that Doctor Van Helsing, captain of the “Crew of Light,” is Dutch. Even the clearly Gothic potential of the mythological Flying Dutchman—the skeleton ship sailing the world seas—never became the inspiration for a local version of Dutch Gothic.
    [Show full text]
  • THE PROVOS :: Amsterdam’S Anarchist Revolt
    :: THE PROVOS :: Amsterdam’s Anarchist Revolt By RICHARD KEMPTON Richard Kempton May 10, 2003 TABLE OF CONTENTS Introduction 4 Chapter 1: Amsterdam, the Magic Center 8 (1961-1965) Chapter 2: The Prophet of Magic Amsterdam: Robert Jasper 14 Grootveld (1961-1965) Chapter 3: The Birth of Provo 21 (May-June 1965) Chapter 4: The State Is Provoked 30 (July 1965-March 1966) Chapter 5: The Finest Hour of the Dutch Republic 38 (March 10 1966) Chapter 6: Two Dimensions of Police Brutality: 46 The City Under Siege (March 19-June 13 1966) Chapter 7: The Monster of Amsterdam 61 (June 14 1966) Chapter 8: The Decline of Provo 76 (June 15 1966-May 14 1967) Appendix 1 New Babylon 86 Appendix 2 Dada Influences 88 Appendix 3 Anarchist Antecedents in Amsterdam 91 2 Richard Kempton May 10, 2003 Appendix 4 Provos in the Provinces 95 Appendix 5 The Kabouters (1970) 98 Appendix 6 Sartre’s Concept of the Fused Group: Analytical Applications to the Neo-Anarchist Groups of the 1960’s. 102 3 Richard Kempton May 10, 2003 INTRODUCTION In the 1960’s the political and artistic imagination of the Netherlands was seized by a unique and bizarre political movement known as Provo, that sprang into birth full-grown, almost overnight, by virtue of a fatally timed pun, and succeeded in fermenting a year-long rebellion in the heart of the Dutch capital, culminating explosively in a spontaneous five-day riot on June 14th, 1966. Provo made a lasting impression in the Netherlands, changing the course of Dutch political life and turning Amsterdam into the legendary mecca of a new international subculture.
    [Show full text]
  • Redalyc.How the Gothic Reared Its Head in Dutch Literature
    Ilha do Desterro: A Journal of English Language, Literatures in English and Cultural Studies E-ISSN: 2175-8026 [email protected] Universidade Federal de Santa Catarina Brasil Andeweg, Agnes How the Gothic Reared its Head in Dutch Literature Ilha do Desterro: A Journal of English Language, Literatures in English and Cultural Studies, núm. 62, enero-junio, 2012, pp. 127-151 Universidade Federal de Santa Catarina Florianópolis, Brasil Available in: http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=478348700006 How to cite Complete issue Scientific Information System More information about this article Network of Scientific Journals from Latin America, the Caribbean, Spain and Portugal Journal's homepage in redalyc.org Non-profit academic project, developed under the open access initiative http://dx.doi.org/10.5007/2175-8026.2012n62p127 HOW THE GOTHIC REARED ITS HEAD IN DuTCH LITERATURE Agnes Andeweg Maastricht University Abstract It was not until the twentieth century, and especially the 1980s, that Dutch Gothic fiction began to flourish. This article gives an overview of the history of the Gothic in Dutch literature, and discusses the explanations given for the absence of a Dutch Gothic tradition. It then examines six Gothic novels from the 1980s in more depth to determine what kind of “cultural work” the Gothic does in late-twentieth century Dutch novels. In those novels, the Gothic is a way of expressing the ambivalences accompanying new societal relations following the 1960s, when constructs of the self in terms of gender and sexuality were reformulated. Keywords: Gothic novel, Twentieth-century Dutch Literature, Gender and Sexuality. For a very long time, “Dutch Gothic” was simply an oxymoron.1 There is no contemporary Dutch equivalent to The Monk (1796), Ilha do Desterro Florianópolis nº 62 p.
    [Show full text]
  • Dutch Classics
    ‘Much of the best postwar fiction written in Dutch has recently become available in English. Much still remains to be done.’ Fiction Tim Parks, The New York Review of Books Website Advisors Credits F All titles in this brochure can be Fiction Contributors found on the Foundation’s website: Barbara den Ouden Hein Aalders, Wiljan van den Akker, Joukje Akveld, Maarten Asscher, www.letterenfonds.nl. [email protected] E.M. Beekman †, David Colmer, Margot The category ‘Authors and Victor Schiferli Dijkgraaf, Anja de Feijter, Lieneke translators’ offers information on [email protected] Frerichs, Kester Freriks, Roelof van the work of nearly 500 Dutch- Gelder, Léon Hanssen, Wim Hazeu, language authors, and has a Pieter Steinz Ingrid Hoogervorst, Francis R. Jones, searchable database of more than [email protected] Leo Jansen, Bram de Klerck, Conny 17.000 translations from Dutch Kristel, Nop Maas, Marita Mathijsen, into other languages. Non-Fiction Gerda Meijerink, Willem Otterspeer, Victor Schiferli, Rob Schouten, Bart Maarten Valken Slijper, Kees Snoek, Pieter Steinz, Paul [email protected] Vincent, Maria Vlaar, Rudi Wester, Judith Wilkinson Children’s Books Agnes Vogt Editors [email protected] Dick Broer, Thomas Möhlmann, Barbara den Ouden, Victor Schiferli, Pieter Steinz, Maarten Valken, Poetry Agnes Vogt Thomas Möhlmann [email protected] Translation Diane Butterman, David Colmer, John Irons, Francis R. Jones, David McKay, Laura Watkinson, Liz Waters, Judith Wilkinson Copy-editing Liz Waters, Jan Michael Design Philip Stroomberg Printing Mart.Spruijt bv Nederlands Letterenfonds / Dutch Foundation for Literature Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Tel. +31 20 520 73 00 Fax +31 20 520 73 99 Dutch Classics The Netherlands [email protected] www.letterenfonds.nl 3 Multatuli Little Walter Pieterse The Dutch Foundation for Literature / 4 Louis Couperus Eline Vere Nederlands Letterenfonds 5 Nescio Amsterdam Stories supports writers, translators and Dutch 6 F.
    [Show full text]
  • Dutch Post-War Fiction Film Through a Lens of Psychoanalysis
    FRAMING PETER VERSTRATEN FILM DUTCH POST-WAR FICTION PETER VERSTRATEN FILM THROUGH A LENS OF PSYCHOANALYSIS DUTCH POST-WAR FICTION FILM THROUGH A LENS OF PSYCHOANALYSIS Dutch Post-war Fiction Film through a Lens of Psychoanalysis is a DUTCH POST-WAR FICTION FILM POST-WAR DUTCH Peter Verstraten is Assistant THROUGH A LENS OF PSYCHOANALYSIS sequel to Humour and Irony in Dutch Post-war Fiction Film (AUP, Professor of Film and Literary 2016), but the two studies can be read separately. Because of the Studies at Leiden University. sheer variety of Fons Rademakers’ oeuvre, which spans ‘art’ cinema His publications include and cult, genre film and historical epics, each chapter will start with Film Narratology (2009) and one of his titles to introduce a key concept from psychoanalysis. It is Humour and Irony in Dutch an oft-voiced claim that Dutch cinema strongly adheres to realism, Post-war Fiction Film (2016). Together with directors of but this idea is put into perspective by using psychoanalytic theories photography Richard van on desire and fantasy. In the vein of cinephilia, this study brings Oosterhout and Maarten together canonical titles (Als twee druppels water; Soldaat van Oranje) van Rossem, he co-edited and little gems (Monsieur Hawarden; Kracht). It juxtaposes among Shooting Time (2012), a others Gluckauf and De vliegende Hollander (on father figures); volume on cinematography. Flanagan and Spoorloos (on rabbles and heroes); De aanslag and He is a regular contributor to Senses of Cinema. Leedvermaak (on historical traumas); and Antonia and Bluebird (on aphanisis). FRAMING AUP.nl FILM 9789463725330 Eye Filmmuseum DUTCH POST-WAR FICTION FILM THROUGH A LENS OF PSYCHOANALYSIS FRAMING FILM FRAMING FILM is a book series dedicated to theoretical and analytical studies in restoration, collection, archival, and exhibition practices in line with the existing archive of Eye Filmmuseum.
    [Show full text]