Bufferzone in Een Metropolitaan Landschap Visie 2040
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Groengebied Amsterdam - Haarlem Bufferzone in een metropolitaan landschap Visie 2040 DEEL 1 - INLEIDING 4 6. Uitwerking deelgebieden 46 1. Inleiding 5 Totaalkaart toekomstperspectief 2040 48 1.1 Waarom deze visie? 5 6.1 Oude IJ-polders 50 1.2 Wat is de kern van de visie? 6 6.2 De oostrand van Velsen en Haarlem 58 1.3 Wat is de beleidscontext van de visie? 9 6.3 Inlaagpolder en Vereenigde Binnenpolder 64 1.4 Totstandkoming 10 6.4 Tuinen van West en Brettenzone 70 1.5 Leeswijzer 10 6.5 Haarlemmermeer-Noord 78 DEEL 2 - ANALYSE 12 BIJLAGEN 84 2. Fysieke situatie 13 Bronnenlijst 85 3. Opgaven 16 4. Ruimtelijke uitgangspunten 23 Colofon 87 Inhoud DEEL 3 - VISIE 30 5. Landschappelijk raamwerk 31 5.1 Waterstructuur 34 5.2 Groenstructuur 36 5.3 Routenetwerk en infrastructuur 38 5.4 Stellingzone en dijken 43 Visie groengebied Amsterdam-Haarlem - bufferzone in een metropolitaan landschap | Provincie Noord-Holland | 3 1 INLEIDING ‘Steden zijn zo uitgedijd, elke relatie met het omringende land dreigt te verdwijnen. ‘Die relatie herstellen, dat is de uitdaging van de stedenbouw van vandaag’ Joan Busquets, Volkskrant 9-11-2011 Naar aanleiding van de toekenning van de Erasmusprijs 1 Inleiding 1.1 Waarom deze visie? De bufferzone Amsterdam-Haarlem is een van de bufferzones binnen Noord- Holland. Meer dan 50 jaar is dit open en groene gebied planologisch beschermd en is gewerkt aan inrichting en beheer van groengebieden. Het rijk heeft haar beleid voor het landelijk gebied naar de provincies gedecentraliseerd. Daarmee is het beschermingsregime van rijkswege vervallen. Tegelijkertijd staat de financiering van inrichting en beheer onder druk. Reguliere overheidsbudgetten voor het landschap vallen weg of verminderen, en agrariërs hebben moeite om het hoofd boven water te houden. Nieuwe vormen van landschapsbeheer en financiering zijn noodzakelijk. Naast de planologische en financiële ontwikkelingen is er ook inhoudelijk alle reden om over de toekomst van de bufferzones na te denken. De nabijheid van aantrekkelijke landschappen is een belangrijke factor voor het leef- en vestigingsklimaat. In toenemende mate speelt de landschappelijke context een rol in de internationale concurrentie tussen steden. Ook is het Nederlandse cultuurlandschap een belangrijke troefkaart in het nationale toeristische aanbod. De bufferzones binnen de metropoolregio Amsterdam bieden een goede uitgangspositie voor de ontwikkeling van grote groene eenheden die tegemoet komen aan maatschappelijke wensen van deze tijd. Belangrijke agendapunten zijn: verbetering van de toegankelijkheid door fiets-, wandel- en vaarnetwerken, gevarieerde natuur- en landschapsbeelden, een duurzaam watersysteem en een zorgvuldige vormgeving van cultuurhistorische elementen en patronen. Het primaire doel is om stedelijke en groengebieden van elkaar te laten profiteren. Begrenzing bufferzone Amsterdam - Haarlem Visie groengebied Amsterdam-Haarlem - bufferzone in een metropolitaan landschap | Provincie Noord-Holland | 5 Door hun omvang zijn bufferzones in staat betreffende bufferzone binnen de MRA als aan voor ontwikkelingen in het de landschappelijke setting van de steden geheel. Met een gezamenlijke integrale visie gebied en biedt hiermee een en de tussenliggende dorpen te bepalen: kunnen kansen worden benut die anders toetsingskader voor gemeenten en als identiteitsdrager en als antwoord op de onderbelicht blijven. De visie geeft richting provincie. Daarmee wordt de visie verstedelijkingsdruk. Andersom geeft de aan de keuzes van overheden en houvast voor tevens de landschappelijke input nabijheid van stedelijke gebieden kansen voor regie op particuliere initiatieven. van provincie en gemeenten in het economische dragers van de groengebieden. Het is een uitdaging de bufferzone zo veel zoeken naar antwoorden voor de Juist het wederzijdse profijt van stedelijke en kracht te geven dat het een volwaardige grote opgaven waar de regio voor landelijke gebieden maakt de opgave voor de speler is in de duurzame ontwikkeling staat, zoals de woningbehoefte bufferzones onverminderd actueel. van de metropoolregio Amsterdam voor de langere termijn (2040 en besluitvorming op het gebied van en verder), de consequenties De bufferzone Amsterdam-Haarlem maakt verstedelijking, economie en infrastructuur. van een mogelijke uitbreiding deel uit van het Metropolitane Landschap van Schiphol (Structuurvisie van de provincie Noord-Holland. Het Mainport Amsterdam Schiphol Metropolitane Landschap is een van de vijf 1.2 Wat is de kern van de visie? Haarlemmermeer1) en de toekomst impulsen van de metropoolregio Amsterdam van het Noordzeekanaalgebied. (MRA). Het aandachtsveld Metropolitane Besluitvorming over deze opgaven Voorliggende visie vormt een gezamenlijk Landschappen staat voor (integrale) in relatie tot het Metropolitane uitgangspunt van provincie en gemeenten samenwerking tussen verschillende Landschap en de bufferzone vindt in voor de doorontwikkeling van het gebied overheden in het landelijk gebied van de andere bestuurlijke verbanden plaats. tot een grootschalig groengebied met MRA, met als doel versterking, behoud en Voor de visie op de ontwikkeling mogelijkheden voor ontspanning en ontwikkeling van het landschap. Vanwege van het Noordzeekanaalgebied dagrecreatie, gevrijwaard van verdere het grote belang van de bufferzones voor het is voorliggende visie een van de verstedelijking. Het document dient de functioneren van de MRA, hebben provincie bouwstenen. volgende doelen: en andere betrokken overheidspartijen besloten ontwikkelingsstrategieën op te 1. De visie geeft in de eerste plaats 1 Het Rijk is een programma gestart om te komen stellen. De ontwikkelingsstrategieën bestaan richting aan de realisatie van de tot de Structuurvisie Mainport Amsterdam Schiphol uit een ontwikkelingsvisie voor de drie Haarlemmermeer (SMASH). Het programma is erop gericht doelen voor de bufferzone om de mainport en metropoolregio te versterken en helderheid bufferzones en een uitvoeringsstrategie. Per te bieden over de mogelijkheden voor de verdere ruimtelijke te komen tot een grootschalig en infrastructurele ontwikkeling. Hierbij wordt onder gebied worden de dilemma’s en opgaven in groengebied tussen de steden. andere rekening gehouden met de mogelijke ontwikkeling beeld gebracht. Er worden uitwerkingen van Schiphol en de bijbehorende ruimtelijke contouren, de 2. De visie geeft de ruimtelijke verstedelijkingsopgaven, infrastructuur, cultuurhistorische gemaakt voor deelgebieden en er wordt waarden, natuur, recreatie en waterberging. De structuurvisie mogelijkheden en onmogelijkheden SMASH kan ook consequenties hebben voor ruimtelijke ingegaan op de specifieke betekenis van de ontwikkelingsmogelijkheden in de bufferzone. 6 Historie bufferzonebeleid 50 jaar bufferzones gebieden de functie van bufferzone, dagrecreatiegebied en Voor de bufferzones in de Metropoolregio Amsterdam is het beleid van ‘milieuverbeterend’ element. de afgelopen 50 jaar redelijk succesvol geweest. Nog steeds dringt de Het recreatiegebied heeft een oppervlakte van ongeveer 2750 hectare. Amstelscheg tot diep in het bebouwde gebied van Amsterdam door, is De grenzen van de bufferzone zijn in de loop van de jaren verschillende het kwetsbare veenweidelandschap van Waterland overeind gebleven keren aangepast. Aanvankelijk was alleen Spaarnwoude (ten en ligt tussen Amsterdam en Haarlem een gevarieerd gebied met bos- noorden van de spoorlijn) aangewezen. Later is daar het deel van en parkterreinen, veenweide en droogmakerijen. de Haarlemmermeerpolder bijgekomen. Ook langs de rand zijn de Het beleid voor de bufferzones begint in 1958, met de publicatie grenzen verschoven. van het rapport ‘De ontwikkeling van het Westen des Lands’. In dit Kenmerkend voor het oorspronkelijke ontwerp van Spaarnwoude rapport wordt de term bufferstroken (vanaf 1963 rijksbufferzones) is de opbouw van deelgebieden met ieder een eigen karakter en geïntroduceerd voor de gebieden/landschappen die de steden van gebruiksmogelijkheden. Oosterbroek is speciaal ingericht als de Randstad van elkaar scheiden. De bufferstroken moeten open, wandel- en fietsgebied, waarbij het oorspronkelijke landschap zo groene zones vormen waar de landbouw domineert en de stad even veel mogelijk intact is gelaten. Buitenhuizen is bedoeld voor actieve onzichtbaar is. De rol van de overheid bij de bufferzones varieert van vormen van recreatie. Het Westhoffbos en de parkachtige Houtrak planologische bescherming dat de verstedelijking een halt toeroept hebben aangelegde bospartijen. Het deelgebied Dijkland is een tot een aanpak waarin actief grond wordt aangekocht en ingericht. open natuurgebied waar genoten kan worden van de veenweideflora Het laatste decennium ligt de nadruk op combinaties van overheids- en -fauna. De ontwerpen voor de deelgebieden zijn gemaakt en private investeringen. Hierbij komt de nadruk steeds meer te door de landschapsarchitecten van de betrokken gemeenten. De liggen op de verdere ontwikkeling van de recreatieve functie, de architecte J.H. Mulder, onder andere bekend van het ontwerp voor verbondenheid met stedelijke gebieden en de verbindingen met de het Amsterdamse Bos, was verantwoordelijk voor de Houtrak en de grote landschappen. landschapsarchitect G. Jol was verantwoordelijk voor de deelgebieden Buitenhuizen, Oosterbroek en Dijkland. De afzonderlijke Geschiedenis bufferzone Amsterdam-Haarlem ontwerptrajecten voor de verschillende deelgebieden versterkten de De bufferzone Amsterdam-Haarlem kreeg als een van de eerste collage-achtige opbouw. Internationale context tussen steden die zich op een internationaal