151
www.rrugaearberit.com GAZETË E PAVARUR. NR. 11 (151) / 2018. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO.
Profil Reportazh Homazh Liman Hoxha, jo vetëm Përkujtohet rikthimi Zeqi Agolli dhe Mit’hat sukses, por edhe vlerë i Skënderbeut nga Frashëri në Betejën e për të tjerët Nishi në Dibër Dibrës, nandor 1943
Nga SHAQIR SKARRA 12 Nga AZIS KETA 7 Nga ABDURAHIM ASHIKU 22 Ja ku po punohet në Rrugën e Arbrit Nga 6 tunele qe ka projekti i Ndërtimit të Rrugës së Arbërit, deri më sot janë hapur 2 prej tyre, është në përfundim tuneli i tretë dhe po punohet per hapjen e tunelit të Murrizit. Gjatësia e tuneleve të hapur është 1.55km, nga rreth 8km gjithsej Ndërtimi i rrugës Arras - që ka projekti. Lurë, domosdoshmëri për Një punë kolosale është kryer për ndërtimin e katër urave kryesore. zhvillimin e turizmit dhe Kështu është përfunduar struktura e Urës mbi Lumin Zalli i Bulqizës kërkimin e mineraleve me gjatësi 150m, si dhe është ne Nga VESEL HOXHA* përfundim ndërtimi i strukturës së Para se të përfundoj ndërtimi i Urës mbi Drinin e Zi, e cila ka një Rrugës së Arbërit, dibranët duhet të gjatësi prej 270m. mendojnë për hapat e mëtejshëm të projektimit e ndërtimit të Një punë tepër voluminoze dhe e magjistraleve të tjera rrugore për vështirë po kryhet për ndërtimin e të garantuar një zhvillim të shpejt Urës së Vashës me gjatësi 280m dhe e të qëndrueshëm, për ti paraprirë lartësi 152m mbi nivelin e Lumit Mat. perspektivave zhvillimore që ofrojnë Ketu po kryen punimet për ndërtimin pasuritë natyrore të saj në të gjithë e themeleve, për të mundësuar që territorin e bashkisë, të mbitokës dhe të nëntokës. brenda këtij viti të fillojë montimi i Aty ku hidhen themelet (lexoni në faqet 3-4) strukturës së çeliktë të urës. e Urës së Vashës. Foto: © Grehans Uka Nga ALMIRA ZEBI XHEMBULLA - faqe 8 NË BRENDËSI: Velenja e Sllovenisë, shembulli që duhet ndjekur për zhvillimin e Rruzhdi Lata e Bulqizës Përtej kufirit të Dibrave, me fare pak identitet donte Dibrën pa kufij Çfarë i kemi borxh Gjergj E donte Shqipërinë e Kosovën. Kastriotit? I donte shqiptarët pa dallim. Kuvendi i Lezhës Nga MUSA RIÇKU Skënderbeu dhe martirizimi ruzhdi Latën e kam njohur në vitin 1992. Ishte i pashoq i Dibrës kohë që ai jetonte mes Prishtinës e Dibrës. Për një Shqipëri RAi jepte ligjërata në Universitetin e Prishtinës europiane, jo otomane në fakultetin e Orientalistikës, por jo në mjedise auditoresh, por në një shtëpi private. Pashë në sytë e tij Orkestrina e Matit dhe ndjeva në fjalën e tij se Dibrën e kishte në zemër. njëra nga mrekullitë e Ajo që na afroi e na miqësoi ishte besimi.Pas atij trashëgimisë shpirtërore takimi, shumë shpejt u kthyer në Dibër dhe prej atëherë jemi takuar vazhdimisht. Ndarja e tij nga kjo botë ishte shqiptare e parakohshme, bash në kohën kur puna dhe angazhimi Zjarret në pyje, si të i tij fetar, politik e shtetar po jeptë frytet e veta. Tashmë bashkëveprojmë për t’i këto arritje do t’i shohë nga Xhehneti. (lexoni në faqen 15) parandaluar
Like Share Bej “ ” dhe “ ”. Pajtohu dhe qëndro me gazetën #rrugaearberit më pranë #Dibrës! cyan magenta yelloë black 1 2 - Nëntor 2018 nr. 151 Gazeta “Rruga e Arbërit” është një media e lirë dhe e hapur. Çdo kontribut me shkrime, abonime ose donacione është i mirëpritur! Bëj pajtimin tënd me PayPal përmes emailit
Redaksia e gazetës falënderon lexuesit dhe bashkëpunëtoret e saj për mesazhet dhe shkrimet e sjella për botim. Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilët duan që shkrimet e tyre asfaltohen 3.3 km të botohen patjetër në numrin e radhës, të konfirmojnë më parë sjelljen e materialit në numrat e telefonit të redaksisë ose emailin e gazetës. Unaza e qytetit të Peshkopisë Shkrimet refuzohen për botim vetëm në rast se merrni duket se është drejt përfundimit. Sic përgjigje me email. Për çdo rast tjetër shkrimet priten për botim në numrat e radhës. raporton ABC Neës, 3.3 km të kësaj Shkrimet në redaksi për numrin e radhës priten deri më rruge janë asfaltuar ndërsa pritet që datë 20 të muajit, përveç rasteve të bashkëpunëtorëve të rregullt. së shpejti të përfundohet edhe pjesa Gjithashtu, ju kujtojmë bashkëpunëtorëve se shkrimet tjetër. deri në dy faqe daktilografike kanë përparësi botimi. GJITHASHTU, KUJTOJMË SE ÇDO SHKRIM I BOTUAR Unaza e qytetit po shkon kështu NË NJË MEDIA TJETËR APO RRJETE SOCIALE NUK KA drejt përfundimit. Ajo ka një histori PËRPARËSI BOTIMI. JU LUTEMI, SHKRIMET QË VIJNË PËRMES EMAIL-it, TË të vjetër për banorët e Peshkopisë, KENË PATJETËR ZANOREN “ë”. pasi ndërtimi i saj ka filluar 33 vite Ju falënderojmë që jeni pjesë e gazetës! më parë, që në vitin 1985, por pa- BOTUES: varësisht premtimeve fushatë pas Musa Riçku fushate, ajo vetëm tani po shkon drejt Bujar Karoshi përfundimit. Financimi i saj, prej 2 Shaqir Skarra milionë Eurosh, është bërë i mun- Editor i faqes online: Agim Deva dur nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit. Korrespondentë të përhershëm: Rruga është projektuar me të gjithë Abdurahim ASHIKU infrastrukturën mbështetesë, kanale Osman XHILI kullimi, ndricim etj. Alban TUFA Ndërtimi i saj do të ulë fluksin Hysen LIKDISHA / BIRN Samet ZAGRADI e lëvizjes së makinave në qytet si Defrim METHASANI dhe do të krijojë shumë lehtësi për Grehans UKA makinat e tonazhit të rëndë. Arsim KOLARI
Kontribuan për këtë numër: Vesel HOXHA Esat RUKA Bulqizë, mungon landfilli për Edi RAMA Hajri SHEHU Irfan ZEBI Rezehana HYSA Selman MËZIU përpunimin e mbetjeve urbane Azis KETA Besnik KËBEJ Organizata “SHERM” po Gjatënjë takimi me komu- Martin NIKA realizon në Bulqizë projek- nitetin e Trebishtit, u dëgjua Renato TOTRAKU tin “Monitorimi dhe vlerë- mendimi i tyre sesi e men- Mevlud BUCI simi i ofrimit të shërbimit donin shërbimin e pastrim- të menaxhimit të mbetjeve it, problemet që vijnë nga urbane” që financohet nga shërbimi i pastrimit dhe për Arkivi i gazetës është PA pagesë në faqen e internetit Lëviz Albania. Organizata ti adresuar këto problematika ëëë.rrugaearberit.com. ka vëzhguar mjedisin në të në këshillin Bashkiak, që zëri Falënderojmë z. AGIM DEVA për kontributin e shtatë njësitë administrative i tyre të dëgjohet. Në këtën- vazhdueshëm për mirëmbajtjen e faqes së gazetës në internet dhe arkivin online. të Bashkisë Bulqizë (Krastë, jësi pastriminuk është ofruar Pajtimet në gazetë mund t’i bëni në çdo kohë duke Fushë-Bulqizë, Zerqan, nga Bashkia e Bulqizës, edhe komunikuar në adresat e redaksisë. Bëj pajtimin tënd me PayPal përmes emailit Shupenzë, Gjoricë, Ost- pse një vit më parë ishte
Para se të përfundoj ndërtimi i Rrugës së Arbërit, dibranët duhet të mendojnë për hapat e mëtejshëm të projektimit e ndërtimit të magjistraleve të tjera rrugore për të garantuar një zhvillim të shpejt e të qëndrueshëm, për ti paraprirë perspektivave zhvillimore që ofrojnë pasuritë natyrore të saj në të gjithë territorin e bashkisë, të mbitokës dhe të nëntokës.
Nga VESEL HOXHA*
ër rrugë ka nevojë çdo skaj i atdheut. Rruga sjell zhvillim dhe pa rrugë, Pzhvillimi nuk duhet pritur. Por, për Lurën ndryshon puna. Bile ndryshon shumë. Një krahinë e tërë pa rrugë lidhëse me Rruga e Lurës. qendrën e saj historike e administrative gati një shekullore Peshkopinë, një krahinë që Foto: © FB/ ndër shekuj ka bërë emër të mirë në gjithë KetuMblidhenDibranët Shqipërinë për bëmat e saj në historinë tonë të vjetër e të re, një krahinë aq e njohur për bukuritë natyrore madhështore, ndër më të qarta zhvillimi, me caktim deputetësh nga Rruga funksiononte vetëm në e thërrasin në mënyrë të kundraligjshme bukurat e vendit tonë, për vetë specifikat listat e kryetarit të partisë, në një kohë që verë një muaj ose e shumta dy Prefekturë deri dhe nga kryeministri i që ajo ka, pa harruar pasuritë minerale etj. e kemi lënë pas diktaturën, dhe jemi në muaj. E thënë shkurt, rrugë e vendit). që janë dokumentuar jo vetëm nga shumë të ashtuquajturën demokraci!? A thua se Unë nuk jam nga Lura. Jeta dhe profesioni studiues të vendit tonë por edhe nga të emisionet e “Opinion-it”në tv Klan apo rregullt me projekt për Lurën ose me ka lidhur ndër vite me Lurën në kërkim huajt. të gjitha simotrat e kësaj kategorie nëpër më saktë nga Arrasi në Lurë, nuk të pasurive minerale që mbart nëntoka e Lura turistike me emrin e saj të njohur televizione të tjera, do të zgjidhin problemet është ndërtuar asnjëherë. Çdo saj, pa lënë pas dhe natyrën e saj. E njoh jo vetëm për 14 liqenet akullnajorë me reale të popullit, do të zgjidhin problemet thënie tjetër është një gënjeshtër këtë trevë me pëllëmbë kur i thonë, bile bukuri të rralla por, edhe për hapësirat e investimeve prodhuese në Shqipëri, e madhe ose një“shpifje” siç po që në fëmininë time kur shkonin me stane e tjera pyjore që po ringjallen bashkë me për ta shpëtuar vendin nga papunësia që për verim në Lanë Lurë e bukur, me ajrin e ato livadhore të pa fundme me gjithfarë e ka pllakosur bashkë me varfërinë? Apo përmendet shpesh kjo fjalë kohët pastër, të gjelbëruar dhe ujëplotë. Në vitet lulesh, me një morfologji terreni befasuese emisione televizive si kategoria e emisionit e fundit. e largëta të të ashtuquajturit socializëm, u e mahnitëse, ku midis tyre veçojmë Lanë “Histori Shqiptare” dhe drekat me mish ndërtua një rrugë traktori 2.5 m e gjerë ose Lurën e famshme, Fushën e Pelave etj., pa qingji në përfshatrat e Shqipërisë do ta baltën e rrugës së traktorit që hapi ushtria një rrugë ushtarake për makinat e ushtrisë, hyrë më në detaje. Në këngët popullore zhvillojnë turizmin etj.!? Mendoj se jo. para 50 viteve! Habia më e madhe është makina të larta e me tek goma, që ishin Lura “nuk ka 14 liqene por, paraqite tme 7 Ata“rrahin fjalët në debate shterpe” por, edhe ana mashtruese e bërë sistematikisht në gjendje të kalonin në rrugë të tilla për liqene akullnajorë”, me tekste të shkruara nuk ndërtojnë rrugë, as nuk sjellin investime ndër vite rreth këtij problemi sa herë vjen të transportuar artilerinë e luftës për në dhe kompozime muzikore nga i paharruari prodhuese për të zhvilluar edhe fshatin më dimri, duke publikuar nëpër televizione e repartin ushtarak në Qafën e Tajanit, afër dhe eruditi lurian Hilmi Kolgjegja, për të të thellë të vendit. gazeta si të bllokuar nga bora një rrugë të Lanë Lurës, artileri e cila kishte për qellim cilin shkrimtari, poeti e studiuesi i spikatur Rrugët ndërtohen edhe duke u zgjuar pa ndërtuar, ku makinat mund të lëvizin të pengonte në rast lufte, futjen e forcave Xhafer Martini, shkroi një libër me titullin komuniteti nga gjumi i thellë e duke ngritur vetëm një muaj në periudhën e verës dhe tokësore të armikut në drejtimin e Malit të kuptim plotë “Një vend në panteon”. zërin kudo ku frymohet e jetohet, duke vetëm veturat e larta. Më keq akoma është Sorokolit dhe Rrafshit të Korabit. Lind natyrshëm pyetja, pse nuk ka një kërkuar e duke kryers tudime e projekte heshtja ndaj këtij fakti, jo vetëm i Lurasve Pra, rruga funksiononte vetëm në verë një rrugë të ndërtuar me projekt nga shteti, që cilësore, jo duke realizuar debate shterpe me por dhe i intelektualëve dibranë?! Më ka muaj ose e shumta dy muaj. E thënë shkurt, do ta lidhte Peshkopinë me perlën e natyrës tollovi pa fund në studiot televizive, deri në bërë përshtypje të madhe fakti kur jepej rrugë e rregullt me projekt për Lurën ose më Shqiptare, me Lurën, qoftë dhe pa asfalt, që mani. Janë shtuar fjalët dhe pakësuar punët rëndomë në lajme me titra pothuajse nga saktë nga Arrasi në Lurë, nuk është ndërtuar të funksiononte të paktën në 10 muajt e vitit, në dobi të popullit. Ka një mijë arsye pse të gjithë televizionet e Tiranës, se është e asnjëherë. Çdo thënie tjetër është një duke përjashtuar muajt e dimrit me shumë ndodh kështu, por unë do nënvizoja vetëm pakalueshme rruga Peshkopi - Lurë! Pë gënjeshtër e madhe ose një“shpifje” siç po dëborë? Pse nuk u ndërtua kjo rrugë gjatë një: Vënia në krye të punëve e njerëzve të rtë qeshur dhe për të qarë nga ky lajmi përmendet shpesh kjo fjalë kohët e fundit. 46 viteve të kohës së socializmit enverian pa aftë në çdo qelizë drejtimi të vendit dhe neveritshëm dhe krejt i pa vertet. Turp! Si mundet të gënjehet ditën për drekë edhe dhe28 viteve të demokracisë laramane, në çdo fushë zhvillimore, të cilëve nuk u ha Bile turp i madh! Si mundet të shkruajnë nga autoritetet shtetërore, duke thënë, që për shumë arsye të pa arsyeshme, po meraku për hallet e komunitetit por e bëjnë gjëra të tilla të pavërteta. Nuk e di a futet “është bllokuar nga bora rruga Peshkopi - vonohet së tepërmi vendi ynë drejt Europës, gjumin të qetë. Populli thotë: Nuk i bihet në kjo në kategorinë e “shpifjes”!? Po ministria Lurë ose Arras- Lurë”? Shpresojmë që të mos drejt përparimit e zhvillimit, të paktën të “thupër Kalit” kur i vihet “gomari” përpara. përkatëse si nuk reagon?! Nuk e din ajo se e dëgjojmë më këtë togfjalësh në këtë dimër ishim të krahasueshëm me fqinjët? Përgjigjet Një krahinë e tërë pa rrugë, e habitshme por nuk ka ndërtuar asnjëherë rrugë Peshkopi - që po vjen. janë komplekse dhe shumë të vështira për e vërtet. Për dekada lurasit kanë ardhur në Lurë ose më saktë Arras - Lurë!? Sigurisht që Rruga është domosdoshmëri për lurianët tu dhënë. Peshkopi në këmbë dhe janë kthyer në Lurë e dinë mirë të gjithë, të majtë e të djathtë, edhe sikur ajo të hapej vetëm për të lidhur Vendi ynë po humb shumë kohë me po në këmbë, të torturuar e të rraskapitur, por, me sa duket ecin sipas parimit - sa ta Lurën me qytetin e Peshkopisë, ku ata kanë gjëra që vetëm zhvillim nuk sjellin, as për në një kohë që drejtuesit shkonin në Lurë haj ky popull! qendrën e bashkisë së tyre, me të cilën e fshatin, as për njësinë administrative, as për vetëm me makina, jo për të takuar popullin Unë gjykoj se ndaj këtyre lajmeve duhet të lidhin hallet dhe problemet. Pas dy viteve bashkinë e as për Shqipërinë tonë të dashur, e për të qarë hallet me të por për të parë reagojnë institucionet e shtetit nga njësia në e gjysmë pritet të përfundoj edhe ndërtimi i por vetëm luftë partish për pushtet ku secila liqenet e saj, dhe kjo vetëm në muajin që bazë, bashkia, Këshilli i Qarkut, Institucioni Rrugës së Arbërit, e cila do ta afroj Tiranën paraqitet me etur se tjetra, pa alternativa të mund të lëviznin pa ju rrëshqitur makina në i Prefektit të Qarkut (që për habinë time (Vijon në faqen 4) 4 - Nëntor 2018 nr. 151 aktualitet
Për rrugë ka nevojë çdo skaj i atdheut. Rruga sjell zhvillim dhe pa rrugë, zhvillimi nuk duhet pritur. Por, për Lurën ndryshon puna. Një krahinë e tërë pa rrugë lidhëse me qendrën e saj historike e administrative gati një shekullore Peshkopinë, një krahinë që ndër shekuj ka bërë emër të mirë në gjithë Shqipërinë për bëmat e saj në historinë tonë të vjetër e të re, një krahinë aq e njohur për bukuritë natyrore madhështore, ndër më të bukurat e vendit tonë, për vetë specifikat që ajo ka, pa harruar pasuritë minerale etj. që janë dokumentuar jo vetëm nga shumë studiues të vendit tonë por edhe nga të huajt. Liqenet e Lurës. Foto: © Fation Plaku
u përqëndruar në realizimin e detyrave të Ndërtimi i rrugës Arras - Lurë, domosdoshmëri për kromit aty e, duke lënë në hije zonat e tjera. Midis shume e shume arsyeve, edhe këtu mungesa e rrugës padyshim që ka pjesën e luanit. Mineralet me origjinë magmatike zhvillimin e turizmit dhe kërkimin e mineraleve si ato të Kromit, atome origjinë efuzivo- sedimentare të Bakrit, apo dhe disa minerale (Vijon nga faqja 3) Mineralet me origjinë magmatike të Setës, rruga fillon ngjitjen drejt fshatit të Aluminit, të Manganit etj., si dhe shumë me Peshkopinë në rreth 90 km, nga 170 si ato të Kromit, atome origjinë Çidhën, aty ku, në vitin 1466 u krye nga minerale të tjerë jo metalorë, që natyra nuk km që është sot dhe Lurën me Tiranën efuzivo-sedimentare të Bakrit, apo Sulltan Mehmeti i II masakra më e madhe i ka kursyer, kanë perspektiva në Njësinë nëpërmjet Peshkopisë në rreth 125 km. Deri në historinë tonë kombëtare, në territorin Administrative të Lurës e cila, sipas meje, në Arras ajo tashmë ka ardhur, me hapjen e dhe disa minerale të Aluminit, midis dy kalave të kësaj treve, ku i shkoj kurrsesi nuk duhet llogaritur si një vend ku rrugës së re nga Shkolla e Kastriotit, me urë të Manganit etj., si dhe shumë në thikë sipas Barletit, 8 deri 10 mijë burra, mund të zhvillohen vetëm turizmi malor, të re në lumin e Drinit të Zi, duke shkurtuar minerale të tjerë jo metalorë, veç grave dhe femijëve. Pra është një rrugë blegtoria, ajo pak bujqësi apo ndonjë distancën Peshkopi - Arras rreth 10 km. që natyra nuk i ka kursyer, e mbushur me përmendore e lapidare që investim tjetër prodhues me leverdi etj. Kësisoj, rruga Peshkopi - Arras-Lurë do të kanë perspektiva në Njësinë dëshmojnë dhe gjëmojnë për historinë, Dibra ka nevojë për shumë rrugë dhe këtë një gjatësi totale rreth 34 - 36 km, nga një vlerë tjetër e madhe kjo, në shërbim magjistrale të tjera rrugore që duhet të 45 km që ka qenë sipas variantit nga Rruga Administrative të Lurës e cila, të turizmit dhe memories tonë kombëtare, ndërtohen për tu vënë në shërbim të e Rinisë nëpërmjet Muhurrit. Mbetët për tu sipas meje, kurrsesi nuk duhet shumë pranë Muzeut të Kastriotëve në përshpejtimit të vënies në qarkullim ndërtuar18 apo 20 km rrugë, qoftë dhe më llogaritur si një vend ku mund të Sinë. Në këtë rrugë ka kaluar edhe dërgata e ekonomik të pasurive te saj mbitokësore e gjerësi 5 apo 6 m e asfaltuar, për të cilën zhvillohen vetëm turizmi malor, mbretit Maqedon Perseu në vitin 169 para nëntokësore. mendojmë se nuk do të këtë kosto të lartë blegtoria, ajo pak bujqësi apo Krishtit për bisedime me Gentin (mbretin Para se të përfundoj ndërtimi i Rrugës falë dhe faktit se gjysma e gërmimit është ilir) kundër romakeve, pasi kreu masakrën së Arbërit, dibranët duhet të mendojnë bërë nga ushtria dekada më parë. Rruga ndonjë investim tjetër prodhues mbi Oenen, kryeqendrën e Penestëve. për hapat e mëtejshëm të projektimit e gjarpëron në një terren malor që nga ana me leverdi etj. Pra pa u zgjatur më tej, kjo rrugë do të ndërtimit të magjistraleve të tjera rrugore gjeologjike ka përparësi, duke kaluar në jetë rruga që do të rilind jo vetëm Lurën në për të garantuar një zhvillim të shpejt e të formacione karbonatike të forta (kryesisht Në stacionin e parë të saj në Çidhën do tërësinë e saj por, dhe zonën ku kalon në qëndrueshëm, për ti paraprirë perspektivave gëlqerorë), duke kërkuar pak ura të vogla të hap perspektiva turizmi veçanërisht për çdo kilometër të saj. Jam tejet i bindur se zhvillimore që ofrojnë pasuritë natyrore apo turbina, në ato pak përroska që e të vizituar gjeomonumentet e natyrës që ndërtimi i kësaj rruge strategjike, me plotë të saj në të gjithë territorin e bashkisë, të ndërpresin aksin e saj. Rruga Arras - Lurë ndeshen në Grykën e Setës nga Ura e Setës e kuptimin e fjalës, edhe pse tejet e vonuar, do mbitokës dhe të nëntokës. duhet të ndërtohet një orë e më parë për Kepi i Xhitetit e deri ne afërsi të Gur - Lurës, të tërheq shumë investitorë vendas e të huaj Unë parashtrova apo sugjerova si fillim, perspektivat që do të hap në disa drejtime me kanione të shumta të thella e magjepse, të interesuar për pasuritë nëntokësore të saj, si aksin më emergjent, Rrugën e Lurës, zhvillimore për krahinën. me shpella karstike interesante e ujëra që për kërkimin, zbulimin dhe shfrytëzimin një rrugë për të cilën nuk justifikohet Para ca kohësh bëri një vizitë në Lurë rrjedhin prej tyre si kristali etj. Në vazhdim e disa mineraleve që ka krahina e Lurës, mosndërtimi i saj prej më shumë se një edhe kryeministri Rama. Nuk dua të ndeshet me Luginën karstike të Pratit, e cila që për shumë e shumë arsye kërkimet shekulli nga drejtuesit e Lurës, ato të Dibrës futem në komentimin e vizitës por dua të në anën perëndimore ka Qafën e Tajanit. gjeologjike që u realizuan në kohën e e deri tek autoritetet qendrore që kanë nënvizoj një fakt. Një bashkëbisedues i Tajani, një pikë dominuese ku shikohet si në monizmit, vetëm sa“e kanë gërvishtur”atë. peshën kryesore, duke penguar me ose kërkoj kryeministrit rregullimin e rrugës pëllëmbë të dorës80 % e Dibrës e më gjerë, Pa dashur të futem në histori në analiza e pa qëllim zhvillimin e kësaj krahine aq të Lurë - Kurbnesh - Perlat, ndërkohë që Rruga ku në anën lindore vrojtohet Mali i Gjallicës, fakte, mund të them se nga Bulqiza e largët dëgjuar në të gjithë Shqipërinë. e Arbërit është në ndërtim dhe pritet të Malësia e Sorokolit, Malësia e Korabit, nuk mund të kërkoheshin mineralet në Lurë. mbaroj në marsin e vitit 2021 nga ku, me Malësia e Gramës, Mali i Velivarit etj., dhe “Hija e Malit të Duriçit” në atë kohë, pengoi * Autori i shkrimit ka titullin akademik ndërtimin e rrugës Arras - Lurë, lurianët jo në anën perëndimore Mali Xharxhixhtit, intensifikimin e kërkimeve gjeologjike në të profesor i asociuar, ish punonjës shkencor vetëm lidhen me Peshkopinë por, do të Mali i Pllajut, Mali i Runjës, Mali i Pratit gjithë Dibrën, pra edhe në Lurë. Qendra e në Institutin e Gjeoshkencave, Energjisë, udhëtojnë nga Lura në Tiranë në kohën më etj. Në vazhdim kjo rrugë do të ndërpresë ndërmarrjes gjeologjike në Bulqizë, fokusoi Ujit dhe Mjedisit dhe pedagog i jashtëm në të shkurtër të mundshme se në çdo drejtim mes për mes Lanë - Lurën që të mrekullon punimet dhe investimet vetëm rrotull Fakultetin e Gjeologjisë dhe të Minierave, tjetër, pra krahasuar edhe me drejtimin që në shikimin e parë, një fushë e madhe vendburimit të njohur të Bulqizës, duke pranë Universitetit Politeknik të Tiranës. Kurbnesh - Përlat - Rreshen. karstike me vlera të jashtëzakonshme nga U habita edhe me faktin që nuk e kërkuan të katër anët, e njohur në rang kombëtar e lurianët rrugën Arras - Lurë, një rrugë rajonal. Vazhdimi i saj drejt jugperëndimit NJOFTIM PËR që nuk kërkon shumë para, një rrugë e - Luginës karstike të Xharxhishtës apo drejt shkurtër që i lidh me Dibrën, jo thjeshtë se verilindjes, Majës së Madhe, e bënë atë më BASHKËPUNËTORËT! varen nga Bashkia e Dibrës apo i lehtëson madhështore dhe piktoreske. lurasit në shumë aspekte zyrtare, private a Dua të nënvizoj faktin se kjo rrugë kalon biznesi etj., por dhe perspektivën e lidhjes në territorin e Vendorigjinës së Kastriotëve, Njoftojmë të gjithë bashkëpunëtorët me kryeqytetin e kanë nga Rruga e Arbërit aty ku u zhvillua Beteja e Madhe e Torviollit dhe korrespondentët tanë se e cila, shpresojmë të ndërtohet në afat e me midis Ushtrisë Osmane dhe Ushtrisë së standardet e kohës ashtu siç po thuhet e Lidhjes së Lezhës, që komandohej nga shkrimet duhet t’i sjellin në redaksi shkruhet. Skenderbeu. Më tej vazhdon në Arras, aty para datës 20 të muajit. Rruga Arras - Lurë jo vetëm do të zhvilloj ku filloj Kryengritja e Përgjithshme e vitit atë krahinë të lënë pas dore por, kjo 1912 kundër ushtrisë osmane, me 26-27 Për çdo rast, komunikoni me rrugë do të jetë në vetvete dhe një rrugë mars dhe, aty ku u formua Qeveria e Arrasit redaksinë! panoramike e papame dhe, jo vetëm kaq. e vitit 1920. Pasi kalon Urën e Përroit nr. Nëntor 2018 - 5 151
Rruga e Arbërit rrit shpresën te qytetarët dhe i jep një zhvillim analizë të ri rajonit verilindor e në veçanti qytetit të Bulqizës.
Nga Irfan ZEBI
ë maj 2018, me një grup teknikësh Velenja e Sllovenisë, shembulli që të servisit të fabrikës të prodhimit Nte elektroshtëpiakëve “Gorenje” të udhëtonim për në Velenjë, Slloveni. Rrugë duhet ndjekur për zhvillimin e Bulqizës e gjatë, por e bukur. Në mëngjes pasi lanë kufirin, kalojmë me radhë qytetet e bukura dhe të sistemuara të Tivarit, Budvës deri tek Ka ardhur koha që të men- trageti për në pjesën tjetër të Malit të Zi. Pas dohet dhe veprohet ndryshe një orë tjetër udhëtimi jemi në Kroaci. Nga ballkoni i Dubrovnikut, qytetit të vjetër, që pasuria kombëtare të magjepsesh nga bukuria dhe kaltërsia e detit. vihet më mirë në shërbim Ndalojmë për pushim dhe nuk ngopemi me bukuritë e kësaj qendre të madhe turistike, të njerëzve, që institucionet por dhe mënyrën se si janë ruajtur në shekuj këto pasuri të lashta. Lamë Dubrovnikun për të mendojmë më shumë për të vazhduar udhëtimin tonë. Ura e bukur qytetarët, të merren masa të e varur me radhë qytet pas qyteti përmes Kroacisë. Pasi dolëm nga kufiri me Kroacinë rrepta për shfrytëzimin me për në Slloveni, udhëtuam përmes fshatrave sllovene. Një natyrë mrekulluese, gjelbërim kritere shkencore të kësaj pa- i paparë, fshatra të vegjël dhe të bukur,ndër- surie. Duhen gjetur mundësi tuar gjithçka si në përralla. Rruga zgjati më shumë se zakonisht pasi ishim të detyruar të punësimi për gratë, duhet or- ndalonim herë pas here për të fotografuar ganizuar më mirë jeta sociale këtë natyrë fantastike realizuar nga dora dhe mendja e njeriut të ditur dhe punëtor. e kulturore në qytet. Për këtë Fusha të mbjella, kodra të veshura më së miri me pyje e gjelbërim. Dalëngadalë po përvojë ka në Velenja dhe në i afroheshim qytetit të Velenjës, ku do të gjithë Europën. qëndronim për disa ditë për një seminar të organizuar nga fabrika Gorenje. Velenja shtrihet në verilindje të Sllovenisë Me zgjerimin e minierës, perspektivën që midis kodrave të gjelbëruara të luginës së ajo kishte në fronte të hapura e të gatshme për Shalegut. Kufizohet me alpet Kamnik-Sav- prodhim pas vitit 90-të për ironi të fatit filluan inja dhe malet e Pohorjes në lindje, 400 m të largoheshin nga miniera disa figura publike mbi nivelin e detit me një popullsi prej 25 dhe shkencore, të cilët ishin shtylla e orga- 000 banorë. Qyteti filloi të popullohej në nizimit dhe prodhimit. Si në gjithë Shqipërinë fillim të viteve ‘50 të shekullit të kaluar me filloi të ulet prodhimi, të keqadministrohej hapjen e një miniere qymyrguri i ngjashëm puna, të shtoheshin humbjet etj., dhe miniera me qymyret e Fushë Kosovës për sa i përket shkoi keq dhe më keq. U mbyll shërbimi fuqive kalorifike. Në këtë minierë u punësuan gjeologjik, ndërmarrja e ndërtim minierave, rreth 2000 punëtorë, kryesisht meshkuj. Për po shfrytëzoheshin vetëm frontet e hapura punësimin e grave drejtuesit e minierës men- duke i mbyllur perspektivën minierës. U bë duan të ndërtonin një fabrikë për prodhimin koncensioni i parë, i dyti, i treti duke ndërruar e elektroshtëpiakeve, fabrikë e cila njihet me disa herë pronar. Koncensionari i fundit duket emrin “Gorenje”. Sot ajo ka rreth 10 000 se diçka po bën për prodhimin, kushtet e punëtorë, me një teknologji bashkëkohore punës dhe hapjen e perspektives ne minierë. dhe eksporton në të gjithë botën. * * * Pak fjalë për qytetin, zhvillimin e tij, Krahasuar me Velenjën e Sllovenisë, njerëzit dhe mjedisin qe e rrethon. ishte një kuti çeliku, brenda saj një bllok dhe një qytet tjetër ku punohej me sakrifica dhe Bulqiza dhe simotrat e saj Rubiku, Ballshi, Miniera është komplet e mekanizuar. stilolapsa ku gjithë secili shkruante emrin dhe heroizëm nga nxirrej minerali i kromit. Ky Memaliaj janë shumë larg në kohë, cilësi, E gjithë sasia e qymyrit nxirret me 300 adresën nga vinte. Këtë eveniment të rëndë- brez shkencëtarësh dhe ato me të rinjtë mentalitet dhe siguri. Nuk mund të vazh- punëtorë. Teci është shndërruar në një sishëm do ta mbyllte një darkë e improvizuar e viteve ‘80 i lanë qytetit të Bulqizës dhe dohet me këtë mentalitet drejtimi. Nuk mund gjigant të prodhimit të energjisë elektrike, në shtëpinë e shoqëruesit tonë. Shqipërisë një pasuri të paimagjinueshme e të lihet jashtë vëmendjes qyteti dhe qytetarët mbulon rreth 50% të kërkesës për energji cila pas viteve ‘90 u shpërdorua nga admin- me këtë pasuri që ai qytet mbartte në trupin e elektrike në gjithë Slloveninë. Niveli i ndot- BULQIZA istrimi i keq, privatizimi pa kriter nëpërmjet vet të drobitur. Duhet të ndryshojë mentaliteti jeve 0. Gropa e dikurshme ku merrej qymyri Kur pashë e preka nga afër zhvillimin koncensioneve pa studim për zhvillimin e i vetë shtetit për këtë pasuri kombëtare e cila është kthyer në një liqen shumë të bukur me e Velenjës mendja më shkon tek Bulqiza. kësaj pasurie fitimprurëse. nuk është e pafundme. Kapacitet intelektuale ujë të pastër si kristali. Me modesti mund të them se kam një pjesë Bulqiza para viteve 80 trashëgoi plagë të nuk mungojnë, fuqia punëtore e specializuar Në Velenja ka vetëm 5% papunësi sipas të vogël të jetës time. Atje pata rastin dhe mëdha sociale, si strehimi, punësimi, shkol- jo. Ka ardhur koha që të mendohet dhe ve- statistikave zyrtare. Nuk njihet asnjë krim privilegjin të njoh njerëzit që punuan dhe limi, mekanizimi i minierës, përmirësimi i prohet ndryshe që pasuria kombëtare të vihet penal, mjedisor e administrativ. Qytetarët punojnë me heroizëm e vetëmohim. Njoh kushteve të punës, sigurimit teknik në punë, më mirë në shërbim të njerëzve, që institucio- janë korrekt dhe shume mikpritës. Jashtë historinë e këtij qyteti, pasuritë përrallore etj. Vërtet filluan të bëhen disa ndryshime, net të mendojmë më shumë për qytetarët, të kohës së punës studiojnë e marrin pjesë në të nëntokës, mentalitetin e këtyre njerëzve si rregullimi i fjetoreve, ngrohja qëndrore merren masa të rrepta për shfrytëzimin me veprimtari shoqërore, shkencore etj. Qyteti punëtorë, bujar, arsimdashës dhe me kulturë. e qytetit, ndërtimi i pallateve me kontribut kritere shkencore të kësaj pasurie. Duhen është harmonizuar midis lashtësisë, ku ka- Në minierën e kromit, së bashku me ndër- vullnetar, ngritja e një ndërmarrjeje ndërtimi gjetur mundësi punësimi për gratë, duhet latë, kishat dhe ndërtesat e vjetra ruhen me tim minierën, gjeologjinë dhe ndërmarrjen e vetëm për Bulqizën. Këto masa e zbuten organizuar më mirë jeta sociale e kulturore fanatizëm, projektit modern, lulishteve dhe furnizimit të punëtorëve punonin mbi 6000 disi nevojën për strehim, por ishin ende të në qytet. Për këtë përvojë ka në Velenja dhe gjelbërimit të pafund. punëtorë, 200 gra në fabrikën e pasurimit, vogla krahasuar me kërkesat e minatorëve në gjithë Europën. Në qytet ka 6 shkolla fillore, 8 shkolla shumë të tjerë në arsim, shëndetësi, komu- të shumtë të ardhur nga Zerqani, Shupenza, Mjafton dëshira e mirë për të bërë diçka tetëvjeçare, 7 shkolla të mesme, një shkollë nale N/bujqësore etj. Qindra minatorë, të Maqellara etj. Sistemimi i tyre nëpër godinat më shumë e më mirë për qytetin dhe për muzikë, universitet, qendra kulturore dhe rinj e të reja, teknikë, inxhinierë miniere, e punëtorëve linte shumë për të dëshiruar, njerëzit. Rruga e Arbërit rrit shpresën te institucione të tjera në shërbim të komu- gjeologë, me një punë të mirëfilltë vetëmohu- nuk plotësoheshin as kushtet me minimale qytetarët dhe i jep një zhvillim të ri rajonit nitetit. Velenja është një nga qendrat më ese dhe shkencore i dhanë zhvillim të paparë për jetesë. Parulla ‘Kromi çan bllokadën’ verilindor e në veçanti qytetit të Bulqizës. të zhvilluara ekonomike dhe e pajisur me minierës në Bulqizë, Batër, Tërnovë, Balgjaj e ishte vetëm parullë për të rritur moralin e Këtij investimi të madh që tashme ka marrë infrastrukturë rrugore moderne. Lidhet me në shumë pika të tjera. Studiuan shkencërisht punëtorëve. Megjithëse një punë heroike ku udhë duhet t’i paraprijmë me studime e pro- autostradat e Sllovenisë dhe me Austrinë. dhe me përpikëri zonat mineralmbajtëse të minatorët përqafonin të afërmit dhe shokët jekte jo vetëm në Bulqizë por dhe për gjithë Në qytet shërbimet janë shumë sociale, trevës së Dibrës për t’i vënë në shërbim të e tyre para se të futeshin në minierë me për- rajonin. Pasuritë dhe resurset që ka rajoni i transporti urban është falas. Qytetarët mund shoqërisë e në dobi të atdheut. shëndetjen e zakonshme mirë u takofshim në Dibrës dhe i Matit duhet të vihen gjithnjë e të përdorin biçikletat bashkiake pa pagesë. Inxhinierë të talentuar si Bujar Pata, Fatmir përfundim të punës. Në galeri nuk dallohej më mirë në funksion të rritjes e mirëqenies Patëm rastin të ngjitemi në malin e qytetit Beqiri, Sefedin Shabani, Jorgo Kola e shumë kush ishte minatori, kush ishte brigadieri, së popullit. Pushteti qendror dhe ai vendor 1000 m mbi nivelin e detit. Gjithkund rrugë të tjerë të shpjegonin me imtësi për çdo cep të inxhinieri apo drejtori. Kuadrat ishin pranë duhet të mendojnë që projektet të jenë për asfaltuar dhe pisha shekullore. Në maj të minierës. Shfytëzim në galeri të gjata pa fund, punëtorëve të interesuar për shëndetin, jetën perspektivën, afatgjata në unitet me kërkesat malit shërbime tregtare dhe fusha sporti. kate dhe nënkate në një thellësi disa metra e punëtorëve, argëtimin dhe zgjidhjen e e shoqërisë dhe të njësive vendore qe admin- Sipas ritit të vendasve në majën më të lartë nën nivelin e detit. Poshtë qytetit të Bulqizës, problemeve. istrojnë bashkitë në këtë rajon. 6 - Nëntor 2018 nr. 151
Akoma Gjergj Kastriotit i jemi borxhlinj ne shqiptarët me institucionet kërkimore në fushën e historiografisë, universitetet etj... debat Çfarë i kemi borxh Gjergj Kastriotit? Dr. Selman MEZIU Kërkimet në arkivat e uk mund të debatosh, të hedhësh ide Venedikut dhe Stambollit, të ndryshme për një figurë mbarëkom- Nbëtare, me vlera të shumta në kuadrin mbështetur në kërkime e ujdhesës ilirike, të kontinentit evropian e më tej, pa studiuar imtësisht dokumente, shkrime, arkeologjike në terren, libra historik, folklor etj., të mjaftueshëm, është rruga për të qartësuar të historikërkuesve, bashkangjitur me toponomistikën gjeografinë dhe të dhënat momentet kryesore të arkeologjike. Këtij strategu të madh ushtarak, politikani origjinës, jetës e veprimtarisë të urtë, atdhedashurues me aftësi të mëdha kompromisesh politike e ushtarake, i cili i ka së tij luftarake, politike, dhënë emrin shekullit të pesëmbëdhjetë i janë diplomatike e fetare kushtuar me qindra vepra, artikuj, poema, poezi, piktura, sonate etj. Megjithatë akoma Gjergj Kastriotit i jemi borgjëlinj ne shqiptarët me institucionet kërkimore në fushën e his- metra tek “Shkami i kullës së Skënderbeut” ku toriografisë, Universitetet etj., por edhe çdo zbulon fortifikimin e një çisterne uji me gurë e intelektual e patriot shqiptar kudo që jeton për gëlqere të shekullit të 15-të e të tjera elementë të zbuluar me vërtetësi, seriozitet e argumente arkeologjik që dëshmonin për një fortifikim të gjithë veprimtarin e tij të vrullshme luftarake, legjendarit Gjergj Kastrioti në betejat e zhvil- politike, diplomatike, ekonomike, fetare, etj. luara në Vajkal kundër Ballaban Pashës (Në Historianët shqiptarë luftuan me dije, këm- Prill-Gusht 1465). bëngulje, vullnet, patriotizëm,me penë e do- A nuk është detyrë e Institutit të Kërki- kumente dhe arsyetime mbi fakte për ta kthy- meve Arkeologjike të kryejnë kërkime të tilla Miniaturë, portret i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut në dorëshkrimin De Romanorum Magistratibus të Domenico er në atdhe që nga Frang Bardhi “Gjergj Kas- edhe tek Kulla e Gjonit, Pusi i Gjonit, Kisha e Fiocco-s në vitin 1465, gjatë kohës së qendrimit të Skënderbeut në Romë. Ruhet në Houghton Library të Univer- Gjonit etj. në Kastriot të Dibrës për të vërtetuar trioti i Epirit, i quajtur përgjithësisht Skënder- sitetit të Harvardit, me signaturën Ms Typ 496. Anash portretit shihen shkurtesat E V, Epirus Victor. beg, princ shumë trim e i pathyeshëm i shqip- studimet historike të deritanishme të origjinës tarëve”.Venecia 1636 kundër boshnjakizimit “Skënderbeu” Jeta dhe vepra, Tiranë 2002. Nacional Albania 25.04.2016. së Kastriotëve dhe kjo mund dhe duhet të arri- të tij nga prifti kroat Joan Tomko Margnaviçit, Por, nuk është e lehtë që të thyhen mat- “Më jeni borxhlinj deri në fyt”, kërkon me het nga “…… bashkëpunimi midis studiuesve e më rradhë historiani Fan S. Noli kur e donin janët, të cilët me lagjen Kastriot në fshati zanin kumbues Heroi ynë kombëtar: Reposhi të historisë dhe atyre të arkeologjisë, veçanër- serbët dhe grekët pastaj e kërkonin bullgar- Shqefën, me disa toponime e kërkime të tjera vëllai im vdiç si murg në malin e shenjtë Atos isht kur është fjala për momentet të karakterit ët, turqit, Malazezët me Stefan Zanoviçin etj., në fushën e historisë i shtyjnë historianët Qa- apo si princ? arekologjiko - historik.” (A. Bunguri po aty f. dhe pothuajse atdhetarizimin e këtij strategu mil Alushi dhe Mexhit Demiri të shkruaj librin “Sipas studiuesit të njohur kroat, Milan 49). luftarak e heroi kombëtar e kemi kthyer ne “Skënderbeu” nga M. Barleti tek O. Schitt.” Shuflaj, mbi varrin e Reposhit, i varrosur në Gjergjit, komandantit të madh, i jemi borx- atdheun natyral. Përfundimisht, historiografia Tiranë. 2000. E përkrahu idenë e dëshirën e brendësi të objektit kryesor të manastirit të hlinj edhe se data dhe vendlindja, ende nuk shqiptare këtë borxh ia ka shlyer Kastriotit të matjanëve për të patur heroin Kombëtar në Hilandarit, në kishën e Shën Mërisë, është gd- janë përcaktuar, edhe pse shkruhet nga ndon- madh. gjirin e tyre, historiani Ferit Këputa me librin: hendur identifikimi historik “Duka i ilirëve.” jëri apo tjetri studiues më 6 Maji 1405, ndër- Por, mbetet ende për të bërë që të kthehet “Origjina e Kastrioteve është Mati”, Tirane (Pirro Prifti, Reposh Kastrioti – e verteta për sa vendlindja në Sinën të Dibrës, po kështu përfundimisht në mjedisin natyral, brenda 2007, i cili arrin në përfundimin se Kastriotët famijen e heroit kombëtar Gjergj Kastrioti” është e pa dokumentuar të gjetura në arkivat kufijve të dhunuara të kombit shqiptar. Një janë matjanë. 25.10. 2018by Rrjetat in Dossier. turke, venciane apo napolitane, etj. Ndër- fillesë e kësaj lufte për të përcaktuar mjedisin Nuk mund të heshtin historianët e intelek- Akoma historianët shqiptar nuk njohin as kohë kur çelësi i gjetjes së saj është zbuluar, natyral të kastriotëve e gjejmë në: “Historia tualët Mirditor, nisur nga Kastria e tyre e për- gjeneologjit më të thjeshta të vëllezërve të mi por, kanë munguar kërkimet në arkivat turke, e Skënderbeut (Gjerq Kastriotit) mbretit të mendur edhe nga udhëtari francez Ami Boue si Reposhi, Stanishi, Kostandinin dhe Gjergji, përkushtimi, serioziteti dhe nënvleftësimi shqipënisë (1412- 1468) (Boston 1921) në të “Turqia e europës.” Paris 1840, e ushqyer me të motrave,Mara, Jela (Gjela), Angjelina, Vlait- nga historianët e studimeve mesjetare apo të cilin shkruesi i saj Fan Noli thekson: “….Kas- plotë devotshmëri e vendosmëri sublime nga sa dhe Mamica. epokës së Kastriotëve. Dhe ja po hedhim pak triotët rrjedhin nga katundi Kastriot i Dibrës historiani Mirditor Preng C. Leshi në librin e Paçka se turbullira, mjegullnaj hedhin në dritë mbi të vërtetën: “Në një orë mësimi kur ose nga një fshat i quajtur Kastria, qe ndodhet tij “Polemika për Kastriotët”, Tiranë 2010, ku historinë e Kastriotit të Madh edhe profesorë u përmend emri i Skënderbeut, nxanësit e a ne Mat, a në Mirdite a në Has, Drinit;…(Ve- thekson origjinën e tyre, Kastratin e Kastri- që kane një jetë të tërë me veprimtarinë e shu- kombësive të ndryshme e pyetën mësuesin, pra 4; Shkr. hist. f.. 67; Tiranë 1989). otëve në fshatin Vig të Mirditës, të shoqëruar manshme dhe jetën e tij. Dhe ja: “Pretendi- se ku kishte lind Skënderbeu. Ai u përgjigj Shkëndinë e parë e hedh Eugjenio Barbarik me një seri artikujsh e duke shfrytëzuar një lit- met e Hazis Ndreut, të Adem Bungurit dhe të me një fjali të shkurtër: Skënderbeu ka lindur në: “Albnia” Roma 1905 ku shkruan Kastrio- eraturë të gjerë. Myzafer Bislimit për ekzistencën e mureve të ne Çelias (Toponim në Kastriot të Dibrës së tasit e kanë origjinën nga Mazrekat e Kastra- Ende pas gjashtëqind e pesëdhjetë vjetësh një kështjelle në Koxhaxhik dhe të varreve të poshtme. S.M.)” Kujton Sul Brunga nga Gjurë ti i Shkodrës. Më pas historianit Aleks Buda vendorigjina dhe vendlindja janë në një mjeg- ushtarëve të Skënderbeut janë vetëm dëshira Lura, i shkolluar në Stamboll ne vitin 1906. “Historia e Skenderbeut në dritën e studimeve ullnaje pikëpamjesh, idesh, faktesh të palidhu- dhe deklarime të tyre të papërgjegjshme, që (Shkëputur nga libri i H. Ndreu, “Kastriotët të reja.” në: Bul.i inst. Të shk. nr. 3,4 Tirane ra, të padokumentuara e vërtetuara bindshëm. nuk kanë asgjë të përbashkët me shkencën.” dhe Skënderbeu në trojet arbërore.” f. 26; Ti- 1951; ai ngjitet në Mazrekat e Hasit të Kukësit Në këte endje merimangash është origjina (Prof. Asoc. Dr. Kasem Biçoku Tirane; “Shtrir- ranë 1996) i përkrahur me artikuj e botimin e librit “Tedeli e Vojsava Tribaldi, nëna e Gjergjit, ku edhe ja lindore e zotërimeve të Kastriotëve.” në Kanë kaluar mëse 113 vjet dhe akoma nuk i Kastriotëve është Hasi.” Tirane 2006, të Prof. sot e kësaj dite i mëshohet origjinës serbe. “Akad. Shk e shqip. “Skënderbeu dhe evro- është vërtetuar vendlindja. Edhe pse histori- Dr. Shefqet Hoxha, e akoma flamurin e kesaj Ndër studiuesit që e nxjerrin Vojsavën sllave, pa.” f. 73- 74; Tiranë 2006 ) anët shqiptar kanë cituar ato pak historian e historie e ngren dhe e tund edhe sot Prof Dr. mund të përmendim: J.Ivanov, Q, Radojiçiq, Profesor dr. Adem Bunguri për të vërtetuar udhëtar turq, si: Osman Evlija Çelebi, Kronisti Jahe Drancolli me shkrimin “Origjina koso- M. Dinić, R. Mihalqiq, M. Shuica, B. Petro- edhe pohimet Marin Barletit (1510) ndërmerr Ibn Kemalit, Enveriut, Hoxha Saded, Sollakza- vare Gjergj Kastriotit Skenderbeut.” Prishtine vski dhe S. Dimitrov. Prof. Kristo Frashëri, tri ekspedita me historianë e të tjerë, përkatë- desë e Mynexhimbashit, Nedim Ahmet, Ne- 2018. Në Mazrekat në afërsi të Prizrenit. në lidhje me këtë do të shkruaj: “... mbiemri sisht në Shtator 1993, në Prill 2006 dhe të shriu, Aliu, Haxhi Kallfa, Kronikat anonime os- Në bregun e djathtë të Drinit lind një Tribalda nuk është me origjinë sllave por ilire. tretën më 10 Korrik 2007 duke u ngjitur tek mane, H. Inalcik etj. Studiesi Mit’hat Frashëri mendim i formës së prerë, ku e shpreh Ndër shkrimtarët e hershën, Gjon Muzaka e kalaja e Koxhaxhikut në lartësinë 1160 m., ku në artikullin në revistën “Diturija” të vitit Shkrimtari Haki Stërmilli në librin “Dibra në thotë shkoqur se Tribaldët qenë shqiptar.” “K. bëri kërkime arkeologjike në sipërfaqe, matje 1928,”Burime të historisë shqiptare” shkruan: prak të historisë”Dorëshkrim i vitit 1940 i cili Frashëri,”Skënderbeu”. F. 71; Tiranë. 2002) të ndryshme, skicime të mureve etj., dhjetëra “….në godinën e parë ( Pranë Bab-i-Alise S.M) shkruan:“Mbi origjinën e fisit të Skënderbeut, Një tjetër ide mbi prejardhjen është:“Gjergj fotografi të natyrave të ndryshme. Shkroi stu- mund te jenë 350 000 akte, gjashtëdhjetë e sa flet vetë fjala “Kastriot” që asht emni i familjes Kastrioti u lind nga nëna shqiptare Vojsava dimin historik: “Kalaja e Koxhaxhikut (Dibër)” mijë prej të cilëve lidhen me kohën para mo- së tij.” (Vaissa-vajzë) Tribalda, me fe asokohe orto- në revistën “Studime Historike” (Nr. 12); tit 1225, nëpallatin Enderun-it (Top-Kapi) pan- Por këto shkrime për dhjetëra vjeçar nuk dokse, e bija e Gërgur Tribaldës nga Gësrade- Viti i LXV(XLVIII), f. 26-56; Tirane 2009” të dehet se janë 600 000 akte; gjithë kadastrat e e shqetësuan aspak Fakultetin e Historisë në ci – Pollog, i shpallur zot i Pollogut në kishën shoqëruara me 27 fotografi, 6 skica dhe mbi para qenkan kataloguar dhe ruajtur mirë, por, Universitetin e Tiranës, as historian të tjerë. e Leshës (Leshkë/Leshok), Tetovë, princ nga 57 autor të huaj e vendas të cituar. të dytat në një gjëndje të keqe, të kalbura, Filluan kërkimet e Hazis Ndreut nëpërmjet dinastia e Topiajve, dhe baba katolik shqip- Dhe ja njëri nga përfundimet e studimit his- të grisura, shumë dokumente të moçme janë toponimeve dhe gojdhënave, si dhe të in- tar.” shprehur nga historiani Nelson Qirjako,” torik:”…kalaja e Koxhaxhikut është dhe ruan bërë si brum dhe si thengjillë, duke u kalbur telektualëve, historianëve Dibranë si Mur- Prejardhja e Vojsava Tribalda-Kastriotit.” Kon- pjesë të sistemit të dikurshëm fortifikues, të karta e ngjitur mellani.” ta Koltraka, Rakip Sinani, Ali Hoxha, Moisi ica.al. 5 Shtator, 2017. ndërtuar me mure gurësh të lidhura me llaç Po te ngjitemi në piramidën e kohës do të Murra, Hilmi Sadiku, Arkeologu Iliaz Kaca, Dhe një origjinë tejtër nga studiuesi Preng gëlqeror, që mund të shihen nga kushdo që ka kemi një tjetër vështirësi “Në shekullin e 15-të Fatos Daci, Besnik Këbej etj. të cilët kanë C. Lleshi citon arbëreshin Gavril Dara i Riu dëshirë të merret me studimin e kësaj kalaje.” janë ndonjë 40 Iskanderbenj dhe ju duhet te dalë me përfundimin se Kastrioti i Dibrës si dhe shkruan: “Ndër këta, të parët, prindërit e ( Po aty f. 48) gjeni fillimisht se cili prej këtyre është Isken- nga pikëpamja dokumentare, strategjike, to- mi, që emërtohen gjer më sot Mërkuri e Njani Arkeologu Adem Bunguri i kryen studimet derbeu juaj.” shkruan Prof. dr. Sh. Sinani në ponomastikës dhe gojëdhënave të shumta të i Dharenjëve, gjërinj (gjini, fis, gjak-shënimi e tija sipas parimit te babait të historisë, Hero- nje vizite pune në arkivat Osmane. Ndërsa e përcaktonin Kastriotin si vendbanim i Gjon im) të Kastriotit nga ana e Vojsavës, së jëmës dotit, i cili thoshte: “E dëgjova, e shikova, e kundërta paraqitet në vendet perëndimore ku Kastriotit. Kjo tezë u përkrah fuqishëm nga së tij, së biljes (bijës-shënimi im), së Prenkut të shkrova.” Kjo ndodhi edhe me zbulimin e nga 300 libra mbi Skënderbeun 92 janë botuar Prof. Kristo Frashërit, nëpërmjet disa arti- Mirditëve”.në artikullin “Dara: Vojsava, nëna gushtit të vitit 2018, i ndihmuar nga banorët nga historian- shkrues arbëresh e italian, dhe kujve dhe së fundi me librin e tij të fundit e Skënderbeut ishte halla e Lekë Dukagjinit.” vendas të Bulqizës, ai ngjitet në lartësinë 1000 më tej: 6 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 7 151 151
Akoma Gjergj Kastriotit i jemi borxhlinj ne shqiptarët me institucionet kërkimore në fushën e historiografisë, universitetet etj... debat aktivitet
”Qindra, për te mos thënë mijëra doku- mente të tjere të një rëndësie të dorës së parë Përkujtohet rikthimi i Skënderbeut nga Nishi në Dibër erdhën nga Arkivi Sekret i Vatikanit, nga arki- Çfarë i kemi borxh Gjergj Kastriotit? vat e Romës, të Napolit, të Venecias, të Firenc- Nga Azis KETA es, nga biblioteka Laurenziana dhe Muzeu Dr. Selman MEZIU Kërkimet në arkivat e Correr, nga biblioteka Grotferrata-s, nga bib- ë 25 nëntor 2018, në Sinë të Dibrës, liotekat kroate, hungareze, austriake.” (Prof. nën kujdesin e shoqatave “Çidhna dhe uk mund të debatosh, të hedhësh ide Venedikut dhe Stambollit, Dr. Shaban Sinani “Gjergj Kastrioti si proto- MKastriotët” dhe “Unioni i krijuesve të ndryshme për një figurë mbarëkom- ganist i rilindjes europiane.” në “Skënderbeu dibranë” u bënë dy aktivitete në kuadër të Vitit bëtare, me vlera të shumta në kuadrin mbështetur në kërkime nga Barleti tek O. Schmitt.” f. 305; Tiranë 2009. të Skënderbeut: Imitimi i kthimit të Skënderbeut N nga Nishi në Sinë të Çidhnës (1443) dhe sesioni e ujdhesës ilirike, të kontinentit evropian e më Shtrohet pyetja sa studime historike mono- tej, pa studiuar imtësisht dokumente, shkrime, arkeologjike në terren, grafi, dokumente të mbledhura nga autor shkencor në Qendrën Kulturore Peshkopi, ku u libra historik, folklor etj., të mjaftueshëm, është rruga për të qartësuar shqiptar apo turq janë shkruar në Turqi ku trajtuan 7 kumtesa në fusha të caktuara. të historikërkuesve, bashkangjitur me heroi ynë kombëtar kaloi fëmijrin, shkollimin Nderuan me pjesëmarrje dhe kumtesa në se- toponomistikën gjeografinë dhe të dhënat momentet kryesore të dhe si komndant ushtarak?? E kundërta ngja sionin shkencor: Profesor Paskal Milo, Prof.as. arkeologjike. në Itali, ku vetëm albanologu i shquar Zef dr. Bernard Zotaj, Drejtor i Muzeut të Ushtrisë Këtij strategu të madh ushtarak, politikani origjinës, jetës e veprimtarisë Valentini, për marrëdhëniet e Venedikut me Dr. Asllan Zemani, Dr.Zyber Gjoni dhe disa të urtë, atdhedashurues me aftësi të mëdha Shqipërinë dhe Kastriotët ka shkruar 24 vol- studiues dibranë: Ali Hoxha, Haki Përnezha kompromisesh politike e ushtarake, i cili i ka së tij luftarake, politike, ume me dokumente venedikase që gjenden dhe Azis Keta. dhënë emrin shekullit të pesëmbëdhjetë i janë diplomatike e fetare tashmë në bibliotekën e Firences, Itali. Duhet përgëzuar biznesmeni nga Bulqiza kushtuar me qindra vepra, artikuj, poema, Dhe se fundi, a nuk është historiani shqiptar Eduart Keta, i cili me një gatishmëri shem- poezi, piktura, sonate etj. Megjithatë akoma me banim ne Firence Ilia Karanxha që ka zbu- bullore vendosi të kontribuonte për këtë Kur befas miqtë nga Labëria u ndeshën në Gjergj Kastriotit i jemi borgjëlinj ne shqiptarët luar se autori i vërtet i themeleve të albonoli- aktivitet. Falënderim në emër të nismëtarëve Bernard Zotaj, në kumtesën e rrugën që kthente për Sinë me kalorësinë dhe me institucionet kërkimore në fushën e his- metra tek “Shkami i kullës së Skënderbeut” ku gjise shqiptare dhe të jetës së Gjergj Kastriotit bëhet dhe për Qendrën Kulturore Peshkopi, përbashkët me Asllan Zemanin, këmbësorinë dibrane që “vinte nga Nishi”, të toriografisë, Universitetet etj., por edhe çdo zbulon fortifikimin e një çisterne uji me gurë e nuk është i ashtuquajturi Marin Barleti, por, gjimnazet në Kastriot dhe Peshkopi, shkollën e gjithë në kolonë e të organizuar aq mirë, bënin theksoi se “Skënderbeu ende intelektual e patriot shqiptar kudo që jeton për gëlqere të shekullit të 15-të e të tjera elementë Marin Beçikemi? Ky historian me këmbëngul- Mesme Arras, 9 vjeçare në Sinë, Word Vision, çudi: “Kush e krijojë këtë disiplinë kolone edhe kërkon studime të thelluara, të zbuluar me vërtetësi, seriozitet e argumente arkeologjik që dëshmonin për një fortifikim të je, sakrifica e kërkime në mëse njëmbëdhjetë Zyber Gjonin, Enver Kaloshin, Abas Kacën, në këtë rrugë fshati edhe se shiu po binte curril?” gjithë veprimtarin e tij të vrullshme luftarake, legjendarit Gjergj Kastrioti në betejat e zhvil- vjeçare në te gjitha arkivat e bibliotekat italiane Rauf Ymeraj, Haki Përnezhën dhe Ymer Tafën. sidomos për parimet e artit Por porosia e organizatorëve kishte qenë: politike, diplomatike, ekonomike, fetare, etj. luara në Vajkal kundër Ballaban Pashës (Në të përmendura më sipër. Me të cilat ai kërkon Imitimi i kthimit të Skënderbeut nga Nishi ushtarak, strategjinë dhe taktikën, Kthimin e Skënderbeut në Sinë, nuk duhet ta Historianët shqiptarë luftuan me dije, këm- Prill-Gusht 1465). të bëje një revolucion në historiografinë kastri- me 300 kalorës e këmbësorë u improvizua me A nuk është detyrë e Institutit të Kërki- shohë vetëm Sina, por çdo fshat ku do kalojë ku ai hodhi themelet. Kontributet bëngulje, vullnet, patriotizëm,me penë e do- otiane, duke shkruar tre libra studimor një seri dhjetëra kuaj të mbledhur që nga Kalisi deri në meve Arkeologjike të kryejnë kërkime të tilla kjo kolonë, ndaj rregulli do ishte maksimal gjatë e Skënderbeut në fushën e artit kumente dhe arsyetime mbi fakte për ta kthy- artikujsh me mbi 1000 faqe, duke trajtuar:”….. rrethinat e Çidhnës. Miniaturë, portret i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut në dorëshkrimin De Romanorum Magistratibus të Domenico edhe tek Kulla e Gjonit, Pusi i Gjonit, Kisha e një argumet jo të thjeshtë aq më tepër që në gjithë marshimit në qendrat e banuara. Po nuk ushtarak janë universale, por er në atdhe që nga Frang Bardhi “Gjergj Kas- Fiocco-s në vitin 1465, gjatë kohës së qendrimit të Skënderbeut në Romë. Ruhet në Houghton Library të Univer- Nxënës të gjimnazeve të Dibrës improvi- Gjonit etj. në Kastriot të Dibrës për të vërtetuar këtë çështje mplekset historia kastriotiane, u bë kjo, aktiviteti do quhet i dështuar. Sepse trioti i Epirit, i quajtur përgjithësisht Skënder- sitetit të Harvardit, me signaturën Ms Typ 496. Anash portretit shihen shkurtesat E V, Epirus Victor. zonin këmbësorët. Të gjithë, kalorësit dhe ende jo të gjitha të zbërthyera studimet historike të deritanishme të origjinës gjithë historiografia e shkrojtur mbi Skënder- kjo veprimtari, do të ishte pjesë e kujtesës his- beg, princ shumë trim e i pathyeshëm i shqip- këmbësorët ishin të veshur me kostume kom- në gjerësi dhe thellësi, në gjithë së Kastriotëve dhe kjo mund dhe duhet të arri- beun, mplekset biografia e hamendësuar e torike jo vetëm e atyre që ishin në Sinë, por e tarëve”.Venecia 1636 kundër boshnjakizimit “Skënderbeu” Jeta dhe vepra, Tiranë 2002. Nacional Albania 25.04.2016. bëtare dhe të pajisur me mjete imitimi luftimi, het nga “…… bashkëpunimi midis studiuesve Barletit dhe ajo e dokumentuar e Beçikemit, gjithë fshatrave të Dibrës, sepse aktiviteti ishte kompleksitetin e tyre dhe të tij nga prifti kroat Joan Tomko Margnaviçit, Por, nuk është e lehtë që të thyhen mat- “Më jeni borxhlinj deri në fyt”, kërkon me ku veçoheshin 30 shpata dhe disa mjete të tjera e më rradhë historiani Fan S. Noli kur e donin janët, të cilët me lagjen Kastriot në fshati zanin kumbues Heroi ynë kombëtar: Reposhi të historisë dhe atyre të arkeologjisë, veçanër- mpleksen aspekte filologjike, ambienti vene- i tyre dhe për ta. seriozitetin që meritojnë. luftimi: heshta, shigjeta, topuz etj. serbët dhe grekët pastaj e kërkonin bullgar- Shqefën, me disa toponime e kërkime të tjera vëllai im vdiç si murg në malin e shenjtë Atos isht kur është fjala për momentet të karakterit cian për periudhën kur kanë ndodhur ngjar- Kur shoferi ynë mbeti i bllokuar nga auto- Të gjitha këto mjete luftimi ishin përshtatur ët, turqit, Malazezët me Stefan Zanoviçin etj., në fushën e historisë i shtyjnë historianët Qa- apo si princ? arekologjiko - historik.” (A. Bunguri po aty f. jet…” (FB. Ilia Karanxha 20.09.2018) kolona e gjatë e “kalorësisë dhe këmbësorisë” pastër. I mikpritjes dibrane për mikun. Fotot e sa më afër origjinaleve. dhe pothuajse atdhetarizimin e këtij strategu mil Alushi dhe Mexhit Demiri të shkruaj librin “Sipas studiuesit të njohur kroat, Milan 49). Duke futur borxh historianet shqiptar mëse që imitonin kthimin nga Nishi dhe ne duhej të shumta që bëheshin në këtë ditë të shënuar, Afrimi dhe pritja ishte organizuar në formë luftarak e heroi kombëtar e kemi kthyer ne “Skënderbeu” nga M. Barleti tek O. Schitt.” Shuflaj, mbi varrin e Reposhit, i varrosur në Gjergjit, komandantit të madh, i jemi borx- një shekull të mashtruar keqas nga histori shpejtonim, t’i parakalonim për të kapur orarin vlerësoheshin si “nishane historike dhe cer- spektakli, ku binte në sy një regji e kujdesshme atdheun natyral. Përfundimisht, historiografia Tiranë. 2000. E përkrahu idenë e dëshirën e brendësi të objektit kryesor të manastirit të hlinj edhe se data dhe vendlindja, ende nuk shkruesi italian Apostol Zeno, historiografia e takimit në Sinë, pati propozim për të parakalu- tifikatë pjesëmarrje”. Secili ndjehej mirë që dhe koreografi profesioniste e Rufat Ymeraj, shqiptare këtë borxh ia ka shlyer Kastriotit të matjanëve për të patur heroin Kombëtar në Hilandarit, në kishën e Shën Mërisë, është gd- janë përcaktuar, edhe pse shkruhet nga ndon- shqiptare, me Akademinë e Shkencave në ar. Por miqtë nga Labëria kundërshtuan prerë: ishte pjesë. sidomos tek vallet, sa epike të burrave aq dhe madh. gjirin e tyre, historiani Ferit Këputa me librin: hendur identifikimi historik “Duka i ilirëve.” jëri apo tjetri studiues më 6 Maji 1405, ndër- krye ende nuk janë të përgatitur të përballojnë “Në asnjë mënyrë jo! Këta e kanë gdhirë duke qytetare të vashave. Por, mbetet ende për të bërë që të kthehet “Origjina e Kastrioteve është Mati”, Tirane (Pirro Prifti, Reposh Kastrioti – e verteta për sa vendlindja në Sinën të Dibrës, po kështu zbardhjen e së vërtetës, e cila është një sfidë e udhëtuar dhe neve të shkërmoqim këtë kolonë SESIONI SHKENCOR NE QENDREN KUL- Pati dhe disa solistë që plotësonin këndshëm përfundimisht në mjedisin natyral, brenda 2007, i cili arrin në përfundimin se Kastriotët famijen e heroit kombëtar Gjergj Kastrioti” është e pa dokumentuar të gjetura në arkivat përgatitur me mençuri, me një arsyetim te hek- kaq të organizuar? Kurrë!” TURORE PESHKOPI pjesë të spektaklit, ku kishte dhe përshëndetje kufijve të dhunuara të kombit shqiptar. Një janë matjanë. 25.10. 2018by Rrjetat in Dossier. turke, venciane apo napolitane, etj. Ndër- urt, fakte të gjalla e kokëforte nga dokumente e “ -Jo, përsëriti Asllani dhe Ymer KETA, që Sesionin, natyrshëm e drejtoi profesor Milo kohë kur çelësi i gjetjes së saj është zbuluar, prej të ftuarve, Këshillit Bashkiak, Bashkisë dhe fillesë e kësaj lufte për të përcaktuar mjedisin Nuk mund të heshtin historianët e intelek- Akoma historianët shqiptar nuk njohin as shkrues të historisë së mesjetës nga intelektuali vinte dhe ai posaçërisht nga Lezha. Ne jemi që kishte dhe referatin kryesor. Rolin e moder- por, kanë munguar kërkimet në arkivat turke, organizatorëve. natyral të kastriotëve e gjejmë në: “Historia tualët Mirditor, nisur nga Kastria e tyre e për- gjeneologjit më të thjeshta të vëllezërve të mi I. Kalanxha. Kështu që, edhe pse bëjnë konfer- “ushtarë” para këtyre burrave – do qortonte atorit e kryente Fatos Daci. përkushtimi, serioziteti dhe nënvleftësimi enca e simpoziume deri me rastin e 550 vjetorit e Skënderbeut (Gjerq Kastriotit) mbretit të mendur edhe nga udhëtari francez Ami Boue si Reposhi, Stanishi, Kostandinin dhe Gjergji, Nardi, sepse ne në makinë, ata në këmbë dhe Elokuenca e profesor Milos dhe marrëdhënia nga historianët e studimeve mesjetare apo të të ndarjes nga jeta të Gjergj Kastriotit, fatkeqë- VIZITA NE MUZE shqipënisë (1412- 1468) (Boston 1921) në të “Turqia e europës.” Paris 1840, e ushqyer me të motrave,Mara, Jela (Gjela), Angjelina, Vlait- në kuaj. Ata po sfidojnë kohën mes shiut dhe që ai krijojë me auditorin, ku referoj temën: epokës së Kastriotëve. Dhe ja po hedhim pak sisht nuk kanë arritur as të shpien Kastriotët e Befasia e të gjithëve ishte Muzeu. Nuk ishte cilin shkruesi i saj Fan Noli thekson: “….Kas- plotë devotshmëri e vendosmëri sublime nga sa dhe Mamica. shihni: asnjë çadër! Kurse ne jemi për bukuri.” “Dimensioni Europian i Skënderbeut”, bëri triotët rrjedhin nga katundi Kastriot i Dibrës historiani Mirditor Preng C. Leshi në librin e Paçka se turbullira, mjegullnaj hedhin në dritë mbi të vërtetën: “Në një orë mësimi kur Gjergjin e tyre në mjedisin historik natyral te ai i vëzhgimit mediatik i para disa viteve. Ishte që të ndiqej me shumë vëmendje. Milo dhe u përmend emri i Skënderbeut, nxanësit e Shihni me ç’farë rregullsie të habitshme ru- ose nga një fshat i quajtur Kastria, qe ndodhet tij “Polemika për Kastriotët”, Tiranë 2010, ku historinë e Kastriotit të Madh edhe profesorë jetës se vrullshme të tij, luftave e gjenologjive i rikonstruktuar si godinë dhe i pasuruar në referuesit e tjerë, shfrytëzuan këtë takim edhe kombësive të ndryshme e pyetën mësuesin, ajnë distancat. Bravo rinia! Ju lumtë kalorësve! a ne Mat, a në Mirdite a në Has, Drinit;…(Ve- thekson origjinën e tyre, Kastratin e Kastri- që kane një jetë të tërë me veprimtarinë e shu- të familjes se Kastriotëve në të dy kontinentet. përmbajtje. për diskutime të lira. Kumtesat jua dorëzuan se ku kishte lind Skënderbeu. Ai u përgjigj Sa e bukur ideja dhe realizimi! pra 4; Shkr. hist. f.. 67; Tiranë 1989). otëve në fshatin Vig të Mirditës, të shoqëruar manshme dhe jetën e tij. Dhe ja: “Pretendi- Përse vallë historiografia shqiptare, politi- Një shi i hollë që dukej sikur dhe qielli po organizatorëve. Shkëndinë e parë e hedh Eugjenio Barbarik me një seri artikujsh e duke shfrytëzuar një lit- met e Hazis Ndreut, të Adem Bungurit dhe të me një fjali të shkurtër: Skënderbeu ka lindur kanë e studiues të fushave të etnografisë, kul- vajtonte, nuk e ndërpreu aktivitetin brenda dhe KRYEBEFASIA NE HYRJE TE MUZEUT Prania e mediave edhe në sesionin shkencor në: “Albnia” Roma 1905 ku shkruan Kastrio- eraturë të gjerë. Myzafer Bislimit për ekzistencën e mureve të ne Çelias (Toponim në Kastriot të Dibrës së turës, artit, arkitekturës përdorin emrin Skën- jashtë muzeut. Bukuria shtohej tek imitimi i Truproja e nderit, e rreshtuar në dy rreshta dhe regjistrimi i plotë i çdo diskutimi, ndoshta tasit e kanë origjinën nga Mazrekat e Kastra- Ende pas gjashtëqind e pesëdhjetë vjetësh një kështjelle në Koxhaxhik dhe të varreve të poshtme. S.M.)” Kujton Sul Brunga nga Gjurë derbe, kur dihet se ai me këtë emër u pagëzua kalorësve rreth muzeut, garda, roja kufitare si para muzeut, me shpatat dhe heshtat në pozi- do plotësojnë edhe më shumë kumtesat e ti i Shkodrës. Më pas historianit Aleks Buda vendorigjina dhe vendlindja janë në një mjeg- ushtarëve të Skënderbeut janë vetëm dëshira Lura, i shkolluar në Stamboll ne vitin 1906. nga Sulltani, për motive turqizimi e islam- dhe truproja e nderit në hyrje të muzeut. Vizita cionin ceremonial “Për nder Armë!” pritën secilit. “Historia e Skenderbeut në dritën e studimeve ullnaje pikëpamjesh, idesh, faktesh të palidhu- dhe deklarime të tyre të papërgjegjshme, që (Shkëputur nga libri i H. Ndreu, “Kastriotët izimit të tij ku: “Morfologjikisht “Skënderbej” në Muze, dëshira për të bërë foto para çdo Paskal Milon- historian e ish Ministër i Jashtëm Paskal Milo, informoj se “Dimensioni Eu- të reja.” në: Bul.i inst. Të shk. nr. 3,4 Tirane ra, të padokumentuara e vërtetuara bindshëm. nuk kanë asgjë të përbashkët me shkencën.” dhe Skënderbeu në trojet arbërore.” f. 26; Ti- është një kompozitë që përmban një emër të stende dhe objekti me të ftuarit, e hijeshuan dhe ish-deputet i Dibrës. Bernard Zoton dhe ropian i Skënderbeut” ishte referuar edhe në 1951; ai ngjitet në Mazrekat e Hasit të Kukësit Në këte endje merimangash është origjina (Prof. Asoc. Dr. Kasem Biçoku Tirane; “Shtrir- ranë 1996) përveçëm turk: “Iskënder”, shqip “Skënder” aktivitetin. Secili mori një kujtim të veçantë, Asllan Zemanin, historianë. Personalitetet Londër dhe ishte pritur mjaft mirë sepse edhe i përkrahur me artikuj e botimin e librit “Tedeli e Vojsava Tribaldi, nëna e Gjergjit, ku edhe ja lindore e zotërimeve të Kastriotëve.” në Kanë kaluar mëse 113 vjet dhe akoma nuk dhe një titull te fituar për merita lufte (turq. si nishan historik nga ky aktivitet mbresëlënës. është vërtetuar vendlindja. Edhe pse histori- lokale: kryetari i Këshillit Bashkiak të Dibrës Londra e njeh dhe e pranon dimensionin evro- i Kastriotëve është Hasi.” Tirane 2006, të Prof. sot e kësaj dite i mëshohet origjinës serbe. “Akad. Shk e shqip. “Skënderbeu dhe evro- “bey” sot në kuptimin Zotni) ( Po aty, f. 312; Një grup vajzash me veshjen tradicionale të anët shqiptar kanë cituar ato pak historian e Hajri Laçi, sekretarja e Përgjithshme e Bashkisë, pian të Skënderbeut. Dr. Shefqet Hoxha, e akoma flamurin e kesaj Ndër studiuesit që e nxjerrin Vojsavën sllave, pa.” f. 73- 74; Tiranë 2006 ) Prof. dr. Sh. Sinani); dhe me tej: “…..pra emri Çidhnës, krijonte idenë e dasmës së Skënder- udhëtar turq, si: Osman Evlija Çelebi, Kronisti përfaqësues nga Komiteti i Veteranëve të Dibrës - Dibra, vijoi Milo - ka kontribute të qenë- historie e ngren dhe e tund edhe sot Prof Dr. mund të përmendim: J.Ivanov, Q, Radojiçiq, Profesor dr. Adem Bunguri për të vërtetuar Skënder. Lidhet ne mënyrë të drejtpërdrejt beut në hyrje të muzeut. Ibn Kemalit, Enveriut, Hoxha Saded, Sollakza- me variantin oriental Iskënder të emrit të etj. Të gjithë të ftuarit dhe çdo i pranishëm që sishme që lidhen me Historinë e Skënderbeut Jahe Drancolli me shkrimin “Origjina koso- M. Dinić, R. Mihalqiq, M. Shuica, B. Petro- edhe pohimet Marin Barletit (1510) ndërmerr Improvizimi i një gare me kuaj, edhe se nuk desë e Mynexhimbashit, Nedim Ahmet, Ne- Aleksandrit të Madh.” (Dr. Dritan Egro, dëshironte të vizitonte muzeun, parakaluan dhe jo vetëm. Unë do i bashkohem lëvizjes- vare Gjergj Kastriotit Skenderbeut.” Prishtine vski dhe S. Dimitrov. Prof. Kristo Frashëri, tri ekspedita me historianë e të tjerë, përkatë- mundi të ndiqej nga të gjithë për kufizimet që shriu, Aliu, Haxhi Kallfa, Kronikat anonime os- “Skënd.ident.i ndrysh apo titul. Turk.-osm.” para truprojës së nderit. theksoj ai, që të sensibilizoj institucionet që 2018. Në Mazrekat në afërsi të Prizrenit. në lidhje me këtë do të shkruaj: “... mbiemri sisht në Shtator 1993, në Prill 2006 dhe të krijojë koha me shi, ngjalli jo pak interes tek të mane, H. Inalcik etj. Studiesi Mit’hat Frashëri në:”Skënderbeu dhe evropa.” f.119-120, Ti- Të gjithë të barabartë dhe të gjithë u ndjenë puna e nisur në Sinë dhe në Dibër të përmirëso- Në bregun e djathtë të Drinit lind një Tribalda nuk është me origjinë sllave por ilire. tretën më 10 Korrik 2007 duke u ngjitur tek pasionuarit e kësaj veprimtarie. mendim i formës së prerë, ku e shpreh Ndër shkrimtarët e hershën, Gjon Muzaka e në artikullin në revistën “Diturija” të vitit ranë 2006). Por ky emër nuk ishte e vërteta e të vlerësuar. het. Që Muzeu të pasurohet dhe rruga deri në kalaja e Koxhaxhikut në lartësinë 1160 m., ku Katër burra, me një talent të lindur, sho- Shkrimtari Haki Stërmilli në librin “Dibra në thotë shkoqur se Tribaldët qenë shqiptar.” “K. bëri kërkime arkeologjike në sipërfaqe, matje 1928,”Burime të historisë shqiptare” shkruan: prejardhjes të një familjeje të krishtere epiriote Emocionet dhe përkujdesja për miqtë fillonte hyrje të muzeut të asfaltohet. Që t’i paraprimë qëruar me profesionalizëm nga orkestra dhe të prak të historisë”Dorëshkrim i vitit 1940 i cili Frashëri,”Skënderbeu”. F. 71; Tiranë. 2002) të ndryshme, skicime të mureve etj., dhjetëra “….në godinën e parë ( Pranë Bab-i-Alise S.M) ose shqiptare apo dhe e vetë Gjergjit lindur nga më plaku në këtë veprimtari, Ali Hoxha. turizmit elitar të nesërm. Sepse Skënderbeu na trajnuar nga një koreograf profesionist, ngjallën shkruan:“Mbi origjinën e fisit të Skënderbeut, Një tjetër ide mbi prejardhjen është:“Gjergj fotografi të natyrave të ndryshme. Shkroi stu- mund te jenë 350 000 akte, gjashtëdhjetë e sa dhe fëmijëruar në fshatin Kastriot të Dibrës se Ai i takonte të gjithë, diku me shtrëngim dore faktorizoj ndërkombëtarisht qysh kur vendosi tjetër emocion, që ndoshta ishte ndër pikat flet vetë fjala “Kastriot” që asht emni i familjes Kastrioti u lind nga nëna shqiptare Vojsava dimin historik: “Kalaja e Koxhaxhikut (Dibër)” mijë prej të cilëve lidhen me kohën para mo- vogël në Shqipëri. Qëllimi i tyre më i largët, e diku me një buzëqeshje të ëmbël që ja marrëdhënie diplomatike me gjithë faktorin kulmore të spektaklit. Solistët dhe disa djem së tij.” (Vaissa-vajzë) Tribalda, me fe asokohe orto- në revistën “Studime Historike” (Nr. 12); tit 1225, nëpallatin Enderun-it (Top-Kapi) pan- ishte varrosja e këtij kombi, asgjësimi fizik, hijeshonte thinjat që i ishin shtuar në arkiva ndërkombëtar. me çifteli, plotësonin programin me një regji të Por këto shkrime për dhjetëra vjeçar nuk dokse, e bija e Gërgur Tribaldës nga Gësrade- Viti i LXV(XLVIII), f. 26-56; Tirane 2009” të dehet se janë 600 000 akte; gjithë kadastrat e kulturor, etnografike prandaj për t’a kthyer në duke studiuar për Skënderbeun. Profesor Milo citoj vlerësime të person- menduar hollë ku bënin përshtypje mesazhet e e shqetësuan aspak Fakultetin e Historisë në ci – Pollog, i shpallur zot i Pollogut në kishën shoqëruara me 27 fotografi, 6 skica dhe mbi para qenkan kataloguar dhe ruajtur mirë, por, mjedisin historiko-natyral duhet të shkruhet e Më të rinjtë, Daci dhe Përnezha përkuj- aliteteve për kontributet e Skënderbeut si burrë përcjella me elokuencë nga një vajzë simpatike, Universitetin e Tiranës, as historian të tjerë. e Leshës (Leshkë/Leshok), Tetovë, princ nga 57 autor të huaj e vendas të cituar. të dytat në një gjëndje të keqe, të kalbura, të thirret Gjergj Kastrioti, ndryshe ne mbetemi deseshin për gjithçka, që mos dilte asgjë jashtë shteti dhe komandant i Përgjithshëm i ushtrisë Lorana Alia, që luajti dhe rolin e moderatores. Filluan kërkimet e Hazis Ndreut nëpërmjet dinastia e Topiajve, dhe baba katolik shqip- Dhe ja njëri nga përfundimet e studimit his- të grisura, shumë dokumente të moçme janë në preherin rrënqethës, drithërues të sundimit regjisë që e kishin përgatitur bashkërisht, me aq së Lidhjes Lezhës dhe evidencoi veprat që bërë si brum dhe si thengjillë, duke u kalbur toponimeve dhe gojdhënave, si dhe të in- tar.” shprehur nga historiani Nelson Qirjako,” torik:”…kalaja e Koxhaxhikut është dhe ruan të sulltanëve, të kulturës, të fesë e vendimeve profesionalizëm dhe të realizuar me aq kulturë. ishin shkruar dhe vazhdojnë të shkruhen për karta e ngjitur mellani.” MIQ NGA BREGU I JONIT DHE LABERIA telektualëve, historianëve Dibranë si Mur- Prejardhja e Vojsava Tribalda-Kastriotit.” Kon- pjesë të sistemit të dikurshëm fortifikues, të të tyre në më shumë se gjashtë shekuj. Dy djem me një çifteli në dorë, bënin pro- Skënderbeun. Po te ngjitemi në piramidën e kohës do të -Sa bukur! Bravo Dibra, - përsërisnin dy ta Koltraka, Rakip Sinani, Ali Hoxha, Moisi ica.al. 5 Shtator, 2017. ndërtuar me mure gurësh të lidhura me llaç T’iu mbyllim shtigjet sulmeve e dyshimeve va “m’çeftas”, sepse ende ndjenin se duhej të Bernard Zotaj, në kumtesën e përbashkët kemi një tjetër vështirësi “Në shekullin e 15-të miqtë nga Labëria, Bernardi dhe Asllani! Murra, Hilmi Sadiku, Arkeologu Iliaz Kaca, Dhe një origjinë tejtër nga studiuesi Preng gëlqeror, që mund të shihen nga kushdo që ka duke i paguar borxhet kalorësit triumfator e leg- bënin diçka më mirë. me Asllan Zemanin, theksoi se “Skënderbeu janë ndonjë 40 Iskanderbenj dhe ju duhet te jendar kundër turqëve, Gjergj Kastriotit, për të -Pse na preve në besë?- do i ankohej Nardi Fatos Daci, Besnik Këbej etj. të cilët kanë C. Lleshi citon arbëreshin Gavril Dara i Riu dëshirë të merret me studimin e kësaj kalaje.” Mikpritja dibrane që e pret mikun tek porta, ende kërkon studime të thelluara, sidomos për gjeni fillimisht se cili prej këtyre është Isken- qartësuar momentet kryesore të origjinës, jetës shokut të tij dibran. E dinit se edhe unë dhe dalë me përfundimin se Kastrioti i Dibrës si dhe shkruan: “Ndër këta, të parët, prindërit e ( Po aty f. 48) u pa dhe në Sinë më 25 nëntor 2018, por me parimet e artit ushtarak, strategjinë dhe tak- derbeu juaj.” shkruan Prof. dr. Sh. Sinani në e veprimtarisë së tij luftarake, politike, diploma- Asllani, i kemi në gardërobat tona kostumet e nga pikëpamja dokumentare, strategjike, to- mi, që emërtohen gjer më sot Mërkuri e Njani Arkeologu Adem Bunguri i kryen studimet një risi krejt të përveçme: tikën, ku ai hodhi themelet. Sepse kontributet nje vizite pune në arkivat Osmane. Ndërsa e tike e fetare, nëpërmjet kërkimeve në arshivat Labërisë? I ruajmë ato si t’i kishim kostume ponomastikës dhe gojëdhënave të shumta të i Dharenjëve, gjërinj (gjini, fis, gjak-shënimi e tija sipas parimit te babait të historisë, Hero- Mikpritja ishte me roje nderi! e Skënderbeut në fushën e Artit Ushtarak janë përcaktonin Kastriotin si vendbanim i Gjon kundërta paraqitet në vendet perëndimore ku turke dhe të tjera, të shoqëruara me kërkimeve të dhëndërisë. Ah, ta kishim ditur, të ishim im) të Kastriotit nga ana e Vojsavës, së jëmës dotit, i cili thoshte: “E dëgjova, e shikova, e Dëshira për të bërë foto me Profesor Paska- universale, por ende jo të gjitha të zbërthyera Kastriotit. Kjo tezë u përkrah fuqishëm nga së tij, së biljes (bijës-shënimi im), së Prenkut të shkrova.” Kjo ndodhi edhe me zbulimin e nga 300 libra mbi Skënderbeun 92 janë botuar arkeologjike për qartësim e bindshmëri të fak- veshur me to! Sepse Sina sot, është e gjithë lin, Bernardin, Asllanin dhe përqafimi i ngrohtë në gjerësi dhe thellësi, në gjithë kompleksitetin Prof. Kristo Frashërit, nëpërmjet disa arti- Mirditëve”.në artikullin “Dara: Vojsava, nëna gushtit të vitit 2018, i ndihmuar nga banorët nga historian- shkrues arbëresh e italian, dhe teve, si binom i domosdoshëm e shkencor për Shqipërisë! Sepse Labëri e Malësi, kanë qenë me krijuesit dibran, ishin pasqyrë e shpirtit të e tyre dhe seriozitetin që meritojnë. kujve dhe së fundi me librin e tij të fundit e Skënderbeut ishte halla e Lekë Dukagjinit.” vendas të Bulqizës, ai ngjitet në lartësinë 1000 më tej: historiografinë kastriotiane. bashkë në histori. (vijonvijon në në faqen faqen 14) 8 8 - Nëntor 2018 nr. 151
Prioritetet e buxhetit 2019 në Dibër: bujqësia dhe zhvillimi rural, shëndetësia, arsimi, turizmi... buxheti Ja ku po punohet në Rrugën e Arbrit
Nga ALMIRA ZEBI XHEMBULLA FOTOFAKT: / KUR NISMËTARËT VËZHGOJNË Nga 6 tunele qe ka projekti i iti i Skenderbeut erdhi me këmbë te Ndërtimit të Rrugës së Arbërit, mbare per Dibren e Skenderbeut në PUNËN QË PO KRYHET NË RRUGËN E ARBRIT deri më sot janë hapur 2 prej Vnder të të cilit u rikonstruktua edhe tyre, është në përfundim tuneli i Muzeu në Sinë. tretë dhe po punohet per hapjen Këtë vit Dibra u vizitua disa herë nga Kryeministri. Ministrat organizuan dëgjesa e tunelit të Murrizit. Gjatësia e në cdo njësi të qeverisjes lokale. Disa nga tuneleve të hapur është 1.55km, problematikat kryesore të dala nga këto nga rreth 8km gjithsej që ka takime janë të reflektuara në projekt buxhetin projekti. e 2019. Një vit më parë me zërin qe më tradhton- te pak se foltorja e parlamentit ka peshë te Një punë kolosale është rëndë , por patjetër edhe prej ndjeshmërisë kryer për ndërtimin e katër maksimale që ka cështja e Rrugës se Arbrit urave kryesore. Kështu është fola për rrugën, rendësinë ekonomike dhe përpjekjet e shumta te bëra në vite për ndër- përfunduar struktura e Urës mbi timin e kësaj rruge. Lumin Zalli i Bulqizës me gjatësi E prita me shumë gëzim ashtu si cdo di- 150m, si dhe është ne përfundim bran lidhjen e kontratës me kompaninë. Ishte ndërtimi i strukturës së Urës mbi nje lajm i madh e i shumëpritur, por për ne Dibranët që i kishim inaguruar nja dy –tri Drinin e Zi, e cila ka një gjatësi herë fillimet e punimeve te rruges ngjante prej 270m. akoma e pabesueshme edhe pse cdo gje ishte e qarte dhe konkrete dhe projekti për herë të Një punë tepër voluminoze parë ishte hartuar per të gjithë rrugën. Të dashur bashkëqytetarë sot kam kën- dhe e vështirë po kryhet për aqësinë të ndaj me ju këtë informacion: ndërtimin e Urës së Vashës me Aktualisht në këtë rrugë po punohet për gjatësi 280m dhe lartësi 152m ndërtimin e trasesë të rrugës në të gjithe mbi nivelin e Lumit Mat. Ketu po gjatësinë e saj, me përjashtim të 4 km ne Fshatin Shkallë. kryen punimet për ndërtimin e Nga 6 tunele qe ka projekti i Ndërtimit të themeleve, për të mundësuar që Rrugës së Arbërit, deri më sot janë hapur 2 brenda këtij viti të fillojë montimi prej tyre, është në përfundim tuneli i tretë dhe i strukturës së çeliktë të urës. po punohet per hapjen e tunelit të Murrizit. Gjatësia e tuneleve të hapur është 1.55km, nga rreth 8km gjithsej që ka projekti. mundësia e perpunimit dhe pasurimit në Gjithashtu është përfunduar hapja e tunelit fabriken e Ferrokromit Burrel është një zh- nr.5 me gjatësi 500m, tunelit nr. 6, që është villim shume pozitiv dhe uroj te reflektohet 360 m i gjatë, si dhe brenda javës pritet të për- e ndjehet edhe tek qytetaret e Bulqizes. fundoj hapja e tunelit nr.4 me gjatësi 370m. eshte parashikuar Ndërkohë tek tuneli i Murrizit deri më sot Ne fushen e arsimit ndertimi I nje shkolle te re ne Bashkine Diber. në të dy tubat e tij janë hapur 360 m tunel. Gjithashtu eshte parashikuar rikonstruksioni Një punë kolosale është kryer për ndër- i shkolles 9-vjecare te Qytetit te ri Bulqizë. timin e katër urave kryesore. Kështu është Në transfertën e vitit 2019, njësive të përfunduar struktura e Urës U3 mbi Lumin vetëqeverisjes vendore i është akorduar fondi Zalli i Bulqizës me gjatësi 150m, si dhe është për Shërbimin Pyjor. ne përfundim ndërtimi i strukturës së Urës Nderkohe jam e lutur ndaj Njesive te U4 mbi Drinin e Zi, e cila ka një gjatësi prej vetëqeverisjes vendore te mendojne seri- 270m. ozisht per menaxhimin si duhet te ketij fondi. Një punë tepër voluminoze dhe e vështirë Por Njësitë e vetëqeverisjes vendore mund po kryhet për ndërtimin e Urës së Vashës me të shtojnë fonde nga të ardhurat e tyre për të gjatësi 280m dhe lartësi 152m mbi nivelin shtuar investimet në këtë sektor. e Lumit Mat. Ketu po kryen punimet për ne ndërtimin e themeleve, për të mundësuar që Ministria e Turizmit dhe Mjedisit bashkepunim me eksperte po punon per brenda këtij viti të fillojë montimi i strukturës Hysen Uka duke vëzhguar punimet te Ura e Vashës, Klos. pergatitjen e nje pakete per politikat ne pyje së çeliktë të urës. me qelllim qe te arrihet nje menaxhim me i Së shpejti do të fillojë puna edhe në Urën mire qe te adresoj problematikat kryesore ne e Fshatit Fshat, që është e ngjashme me atë sipermarrës ne agroturizem. Po vazhdohet dhe pritet qe me mbarimin e specializanteve sektor. Po bëhet një punë e mirë në drejtim të Vashës. intesivisht mbeshtetja per etiketimin dhe te rinj te plotesohen edhe disa boshlleqe te të shtimit të produkteve turistike ne të gjithë Faleminderit qeverisë, Kryeministrit dhe certifikimin e produkteve qe do te bejne te tjera. Patronazhimi qe mbuloi maternitetin e zonën dhe numri i turistëve është rritur. punë të mbarë kompanisë Gjoka e me krahë mundur shtimin e aksesit ne treg dhe rritjen Burrelit e zgjidhi me se mire situaten kritike Në transfertën e 2019, njësive të të lehta punëtorëve e inxhinjerëve që po e vleres se produktit. qe ishte aty, nderkohe ne kete projekt buxhet vetëqeverisjes vendore i është akorduar fondi punojnë intesivisht! Ju kërkoj strukturave dhe ofruesve te eshte parashikuar edhe rikonstruksioni I ketij për ujitjen dhe kullimin. Fillimi i punimeve per rehabilitimin e rreth sherbimeve te asistojne dhe te mbeshtesin materniteti. Gjithashtu jane parashikuar edhe . Në transfertën e vitit 2019, 19 km te segementit te rrugës Burrel-Klos Rrugët rurale fermeret potencial te aplikojne ne skemat e rikonstruksioni I qendrave te tjera shende- njësive të vetëqeverisjes vendore i është akor- ishte nje domosdoshmeri per Qarkun e IPARD-it. tesore. Mbeten akoma disa qendra qe kane duar fondi për rrugët rurale të transferuara Dibres. Ky aks per shume kohe ka qene nje Heqja e TVSH per inputet bujqësore është nevoje per rikonstruksion po besoj deri ne nga qarku në bashki. tmerr I shofereve dhe udhetareve. Ishte kosto një lajm shumë i mirë për fermerët sepse do të fund te mandatit qeveria do te mund te rikon- Do te kerkoja nga Bashkitë të kenë prioritet e madhe dhe burim aksidentesh. Shpresoj qe ndikojë direkt në uljen e kostos së prodhimit. struktoj ato me prioritaret.Sigurisht nevoja per rrugët e fshatrave turistike: koha e keqe mos te pengoj punen e nisur. Shëndetësia. Sa i takon sektorit te shen- mjeke te pergjithshem dhe specialist vazhdon Rabdishti, Radomira, Zerqani (ka po te Meqë jemi te investimet në infrastrukture detesise dua ta falenderoj ministren per të jetë e madhe, por me politikat nxitese dhe përmirësohet) Bushkashi, Guri i bardhë. Ky dua të përmend perfundimin e rrugës së angazhimin dhe mbeshtjen qe i ka dhene mbeshtese kam besim qe sherbimet kryesore investim eshte prioritar për të siguruar një Ulzës, rrugës Kastriot-Arras, Unazës së mad- ketij qarku. U rikonstruktuan dhe u pajisen do te mbulohen. zhvillim real të turizmit në këto zona. he në Peshkopi e disa rrugë të tjera rurale. me aparatura disa qendra shendetesore. Meqenenese jemi te investimet: Ne projekt Te gjitha investimet, nderhyrjet, rritja e Duke kaluar te një tjetër prioritet që është Spitali rajonal u pajis me mamografi. Ne buxhet eshte parashikuar rikonstruksioni I pagave, çeku i bebeve, librat falas e politikat Bujqësia dhe Zhvillimi Rural dua të theksoj bashkepunim me kompanine “Doni Fruits” rrjetit kryesor të ujësjellësit dhe shperndarjes e tjera mbeshtetese do te aplikohen si në qe përvec investimeve ne kanalet vaditës jam qe gjej rastin ta falenderoj u be rikonstruk- per qytetin e ri Bulqize dhe fshatin Vajkal ( gjithë Shqipërinë. shumë e kenaqur qe kete vit u lidhen 5 kon- sioni Urgjences ne spitalin rajonal te Dibres. ky investim parashikohet te behet ne 2020) trata mes AZHBR’s dhe agropërpunues dhe * Fjalë e mbajtur në Kuvendin e Shqipërisë U lidhen kontrata te reja me mjek specialist, Nderkohë shtimi i prodhimit të Kromit dhe më 22 nëntor 2018. nr. Nëntor 2018 - 9 151
Fjalë e mbajtur në ceremoninë simbolike të vigjiljes së festave të nëntorit, në Vitin Mbarëkombëtar artefakt Gjergj Kastrioti Skënderbeut, që u mbajt më 27 nëntor sallë COD në Kryeministri. Artefakti i jashtëzakonshëm, harta që provon vërtetësinë dhe influencën e figurës së Skënderbeut në Europën e shekullit XV Nga Edi RAMA “Ne, bir i dashur, kemi patur okumenti i shkurtër u ndal në morinë gjithmonë mendim shumë të e eventeve dhe momenteve të këtij mirë për fisnikërinë tënde. Emri Dviti, por janë me dhjetëra, në mos me yt i lumtur është përhapur në qindra evente e momente kushtuar Heroit tonë Kombëtar, ndërmarrë dhe krijuar nga individë, të gjithë popujt për të gjitha apo bashkësi të ndryshme. këto punë të mira që ti ke kryer, Gjej rastin t’i falenderoj përzemërsisht, apo më saktë t’u shpreh të gjithëve respektin për për këto fitore të shkëlqyera që përfshirjen e tyre të organizuar, ose spontane, ti ke korrur. Qofsh pasqyrë e në ushqimin e flakës së kujtesës përgjatë të shembull për të gjithë princat e gjithë Vitit Mbarëkombëtar të Skënderbeut. E mes kësaj morie spikat një gjest unik, krishterë dhe për mbarë kombet një shfaqje rrezatuese e talentit krijues dhe dhe emri yt do të kurorëzohet mishërim simbolik i këtij viti të shënjuar nga ylli i dritës. Dua ta veçoj këtë gjest dhe përpa- prej famës së amëshuar!” ra se të them fjalët e rastit për këtë ceremoni simbolike të vigjiljes së festave të nëntorit të Vitit të Skënderbeut dhe njëkohësisht të përm- “Matësi ma i mirë, ma i sigurtë për të ishte teori, ishte dëshirë, ishte objekt trillimesh Thuhet, thonë, nuk e di sa gjysmë legjendë bylljes së këtij Viti, të tërheq vëmendjen tuaj gjykuar,” – shkruante 70 vjet më parë Aleks dhe spekulimesh në mënyrë që ecurinë e dhe sa është e vërtetë, që Roma dhe Napoli u mbi shfaqjen në fjalë. Buda për Skënderbeun, – “asht konstatimi nëse muajve të këtij viti ta ndriçonim me një vijë ndanë me borxhe me Skënderbeun. Borxhe që Kjo përkrenare që shihni në krahun tim të nji figurë, nji lëvizje, nji ide vepron akoma, qirinjsh të kujtesës për figurën e dokumentuar, ne nuk i kërkuam kurrë ndaj Italisë mike dhe sot djathtë na ka shoqëruar gjatë këtij viti, qysh prej ngjall fuqi të reja për të përmbysur situata të por shpeshherë edhe të hamendësuar, apo besoj që mund ta konsiderojmë këtë kontribut përkujtimit gjithaq të veçantë të 550-vjetorit të kalbura, sepse këtë mund ta bajë vetëm nji ide fatkeqësisht ndonjëherë edhe të shpërfytyruar të Romës e të Napolit si një larje borxhi edhe kalimit n’amshim të Gjergj Kastriotit. e madhe përparimtare që ndihmon procesin të Heroit tonë kombëtar. për gjithë shërbimet që u kreu Gjergj Kastrioti. Kjo përkrenare, ky objekt këtu, shëmbëlltyrë historik të ecë përpara, pse shpreh aspiratat Sot ceremonialisht mbyllet Viti Mbarëkom- E them këtë duke patur parasysh fjalët e urta e krenarisë së kombit dhe sublimim simbolik i e thella e të fshehta të një mase të madhe bëtar i Skënderbeut, por, siç e thashë edhe më të Imzot Nolit, historiografit të merituar të tij. vijimësisë historike të shtetit shqiptar është dhe njerëzish. Figurë e madhe asht çdo iniciator që sipër, shumë prej gjërave janë në proces dhe për Noli thoshte: “Nëse ne vërtetojmë dokumentar- një krenari e artizanatit më të rafinuar shqiptar. parashef dhe fillon të realizojë, që kontribuon shembull, Samiti i Diasporës që përkon me 575 isht, saktësinë e të paktën tri fushatave peran- Unë i jam thellësisht mirënjohës autorit për mprojtjen e asaj që akoma s’asht, por që po vjetorin e Lidhjes së Lezhës vitin e ardhshëm dorake të sulltanëve osmanë kundër Krujës dhe duarartë të saj, argjendarit të famshëm, Pirros pregatitet, që duhet dhe që do të vijë”. do të na mbajë edhe pak më shumë në frymën dështimin e turpshëm të tyre para mureve të (Ruci), i cili na ka njoftuar se, këtë përkrenare, Pikërisht për këtë arsye, Vitin Mbarëkom- e veprës së pashoqe të Heroit Kombëtar, edhe kalasë, atëherë”, – thekson imzot Noli, – “kemi kurorë të mbarë shqiptarisë, ia dhuron Kryem- bëtar, e pamë si një vit ardhmërie. sepse aty do të promovohen çka të apasionuarit vërtetuar se veprimtaria e Skënderbeut nuk inistrisë. “Serioziteti në gjërat e mëdha”, – thotë një dhe studiuesit kërkojnë tashmë prej dekadash, është legjendë, por histori e vërtetë.” Duke e njohur, jo vetëm unë, por të gjithë shprehje e njohur, – “fillon nga besnikëria dhe 10 vëllimet e dokumenteve për Skënderbeun, E pra, unë nuk jam historian. Larg qoftë të historinë e dhuratave dhe të dedikimeve që frytet e dhëna kundrejt gjërave, në dukje të përpunuar deri ditën e fundit të jetës nga i nd- jem i tillë! Aq më tepër këto ditë, kur historianët i janë bërë në vijimësi kësaj godine, apo vogla”. jeri Kristo Frashëri dhe teza e doktoraturës e të po merren me mua, a thua se ua kam unë fajin godinave të tjera të shtetit dhe që nuk dihet Ky vit ishte një pretekst, ose më mirë të themi pakrahasueshmit Eqrem Çabej. që e kanë shkruar me pathos historinë kur u ku kanë përfunduar, dëshiroj që ta qetësoj një shtysë për motivim, një ogur i mirë për të Përveç të tjerash, Samiti do të jetë momenti ishte e ndaluar gjakftohtësia, por artefakti që paraprakisht argjendarin e famshëm, autorin e vepruar për gjëra të vogla, të vogla në të gjithë i volitshëm për të falenderuar posaçërisht të do të shikoni, përkatësisht një hartë në një kësaj përkrenareje, lidhur me faktin se nuk ka madhështinë e kujtesës për Gjergj Kastriot Skën- gjithë ata që kontribuuan për suksesin e parë të lëkurë viçi ende të palindur të vitit 1455, është shans që edhe përkrenarja të humbasë, siç kanë derbeun, në një vit me 6 datat e tij madhore që nismës mbarëkombëtare që preku Shqipërinë, më shumë se një dokument që vërteton të humbur shumë dhurata, apo kontribute simbo- shërbeu, besojmë, për të ushqyer me fisnikëri, Kosovën, shqiptarët kudo ku janë. jashtëzakonshmen në veprën e Skënderbeut like në të shkuarën, sepse ne kemi iniciuar një edhe me modestinë e fisnikërisë, një kujtesë kaq Diçka më shumë sot, duke kujtuar se gjatë në të gjallë të tij. traditë normale, të mësuar nga vende, të cilave vetëdijësuese për identitetin tonë kombëtar dhe vitit të Skënderbeut, në janar, me qindra Jemi më 1455, dy vjet pas rënies së Kon- u kemi zili hiret e mirësjelljes me veten dhe të europian, por dhe për të përmirësuar këtu apo arbëreshë, nën drejtimin e dy kokave të shqi- standinopojës, tek, siç thuhet në shprehjen e gjitha dhuratat inventarizohen. Asnjë dhuratë atje, sjellje dhe qasje të vetë shtetit. ponjës arbëreshe, nëse mund t’i quajmë kështu dedikuar në katedrën e Shën Pjetrit, mbretëron që vjen dhe më dorëzohet mua nuk është e E kam fjalën tek mangësi apo boshllëqe dhe besoj mund t’i quajmë kështu, Mandala dhe lavdiplotë, “Gloriosamente regnante”, Papa imja, i takon kësaj godine, i takon memories të krijuara në të shkuarën, në ndërkohë që, Altimari erdhën këtu në tokën e të parëve dhe Nikolla V. së kësaj godine dhe jemi duke ndërtuar në nëpërmjet ringritjes së një institucioni arkivor, përmes një itinerari të ngjashëm, Roma dhe Na- Jemi në vitin e disfatës më të rëndë e ndoshta katin më poshtë, Muzeun e historikut të kësaj me godina të reja mirëmbajtjeje, me salla lex- poli sjellin sot në Tiranë, falë një përpjekjeje të të vetme të Arbërve nën muret e Beratit dhe ja godine – kjo godinë ka një histori të vetën – imi dinjitoz, si dhe projektit në punë e sipër lëvdueshme të Artan Shkrelit dhe një mbështet- ku, pikërisht në këtë lëkurë vici të palindur të dhe bashkë me historikun, edhe Muzeun e të për Bibliotekën e re Kombëtare në mjedise jeje, që meriton të gjithë mirënjohjen tonë, të 1455, një nga hartografët më të shquar të kohës gjitha dhuratave. krejtësisht të reja, nëpërmjet dedikimit për ambasadorit, një objekt të jashtëzakonshëm së tij shkruan me sanguin tejpërtej në territorin Përkrenarja, ndryshe nga dhuratat e tjera, muaj të tërë ndaj ringjalljes dhe stimulimit të mrekullimi për të gjithë ata që kanë kuriozitet, shqiptar, mes emrave Albania dhe Macedonia, nuk do të shkojë poshtë, por do ngjitet lart dhe kërkimeve albanologjike të kurorëzuara me një kanë lidhje, kane pasion për historinë. të vetmin emër vetjak të një kryezoti europian: do t’i përkasë inventarit të atij Muzeu. konferencë madhore ndërkombëtare kushtuar Roma, sepse artefakti që prej sot e për dy Skandrebeco! “Nuk mund të qëndroja në turpin e një shpir- Skënderbeut dhe jehonës së tij, gjë që s’ishte javë do t’i tregohet, ekspozohet publikut këtu Ky emër që mishërohet me aq hijeshi në bus- ti mosmirënjohës, në atë turp që harron atdhenë realizuar ndonjëherë më parë, rimarrjes aty në këtë godinë, ruhet si më i vjetri i llojit të tij, tin e bronztë që Pirro e ka dhënë përkohësisht, dhe i mohon diçka të drejtë që kërkonte prej ku ishin lënë, si skelete pajetë të programeve në Bibliotekën qendrore të qytetit të përjetshëm, se do e marrin mbrapa, në mjediset ku ndod- meje, prej meje që kisha qenë një gjymtyrë, një të mëdha infrastrukturore, duke përfshirë këtu prej ku ka ardhur në Tiranë. hemi, i qëndron hartës si shëmbëlltyrë. Këtë pjesë me rëndësi e atij dheu, për ta përjetësuar simbolikisht dhe rrugën emërbekuar të Arbrit, Napoli, sepse këtu e desh edhe angazhimi emër, për të cilin Papa Piu II, i madhi humanist me një përmendore letrare. Puna e gjykatësit përmirësimit të kushteve jetike dhe profesionale i një napoletani të mirë si ambasadori italian, Enea Silvio Pikolòmini, thoshte tekstualisht “Do do të jetë që të çmojë sa zjarr dashurie ka pasur të ushtrisë sonë të mjeshtërizuar, jo vetëm që bashkë me Shkrelin konkretizuan diçka që të mposhtë shekujt!” kush, për hir të atdheut, dhe jo sa vlerë…” përmes rritjes së buxhetit, sepse kjo do të kishte ishte vërtetë e vështirë në momentin e parë Nëse Skënderbeu do të kishte qenë një mit Me këto fjalë, të cilat historiani i shquar Aleks ndodhur pavarësisht Vitit të Skënderbeut, por për ta imagjinuar se mund të konkretizohej pas vdekjes, një konspiracion humanistësh, apo Buda i përkufizon si një “porosi shoqërore” të edhe përmes një përkujdesjeje të veçantë për dhe faktikisht bënë simbolikisht atë që, dikur, një kaçak gjakatar në vend të atij për të cilin ne çdo kohe, çelen në parathënien e tyre kryeve- të gjithë ceremonialin dhe besoj që nesër, në Skënderbeu në Mbretërinë e Napolit pati bërë e njohim, pra, një luftëtar të kërkuar e të vlerë- prat e humanizmit shqiptar dhe atij europian, Ditën e Pavarësisë së këtij viti kaq të shënjuar, një marrëveshje. Sot nuk është mbreti i Napolit, suar në të gjallë të tij dhe kryezot i trojeve të Historia e Gjergj Kastriotit Skënderbeut, Princ të gjithë do të pajtoheni me mua, se sa shumë por një napoletan që përfaqëson Republikën lira shqiptare, ky emër nuk do të ishte shkruar i Epirit dhe Rrethimi i Shkodrës nga meshtari i kishte munguar seriozitetit dhe solemnitetit italiane dhe që solli një copëz domethënëse të e ndoshta harta nuk kishte as pse të ekzistonte. shkodran, Marin Barleti. të ushtrisë shqiptare dhe të shtetit ajo që do Skënderbeut dhe e ka sjellë me një ushtri, nuk Në mbyllje, duke iu referuar asaj çka e shoh Thjeshtësisht dhe më përulësisht, përditësimi shihni të shpaloset në të gjithë paraqitjen e re është ushtria e mbretit të Napolit, e cila e priste si transkriptim në letër të kodit-amanet të këtij i këtyre “porosive” që prekin shekujt prej 500 të ceremonialit shtetëror, me uniforma, pajisje, andej Skënderbeun që të shkonte me ushtarët artefakti, fjalët e Papës Kaliksti III, adresuar vjetësh e tëhu ishte çka e shpuri edhe qeverinë mjete dhe instrumente të truprojës së nderit dhe e vet, por është ushtria e Guardia di Finanza Skënderbeut në vitet 1450-1457, vitet e koncep- tonë dhe të gjithë ne, sëbashku me të tjerët, në orkestrës frymore, që do të përurohen pikërisht që ka ardhur nën udhëheqjen e ambasadorit, timit dhe përpunimit të hartës, më lejoni të citoj: çeljen e siparit të një Annum Gratiae, të një me rastin e 575-vjetorit të Lidhjes së Lezhës. e shoqëruar me ambasadorët, apo lajmëtarët e “Ne, bir i dashur, kemi patur gjithmonë Viti Mbarëkombëtar kushtuar Gjergj Kastriotit Përmes itinerareve muzeale, dy intereare Institutit Italian të Kulturës. mendim shumë të mirë për fisnikërinë tënde. Skënderbeut, ndërkohë që i aviteshim jubileut muzeale, Yllit të Mëngjesit dhe Urtësisa e Tani protokolli na e ndalon që ta ftoj am- Emri yt i lumtur është përhapur në të gjithë të 550-të të kalimit të tij në amshim. Pashuar, që sollën për publikun e interesuar basadorin të mbajë një fjalë në mbyllje të një popujt për të gjitha këto punë të mira që ti Mirë që e gjithë kjo periudhë, ndryshe nga artefakte, tablo, vëllime nga më të rrallat mbi ngjarjeje mbarëkombëtare, por nuk na ndalon, ke kryer, për këto fitore të shkëlqyera që ti ke çfarë u parapa me frikëra, apo paragjykime jetën, veprën dhe epokën e Heroit tonë Kom- përkundrazi, na e kërkon që botërisht t’i shpre- korrur. Qofsh pasqyrë e shembull për të gjithë nga ata që edhe miq të mirë ndërkombëtarë e bëtar, për të cilat sytë e sa e sa studiuesve, që him të gjithë mirënjohjen tonë të thellë për princat e krishterë dhe për mbarë kombet komentuan këtë iniciativë, nuk u karakterizua nuk janë më, patën qarë për t’i parë së paku këtë gjest, që të gjithë ata që sot janë këtu e do dhe emri yt do të kurorëzohet prej famës së nga asnjë fishekzjarr nacionalizmi, apo nga një herë në jetë. ta shikojnë nga afër artefaktin dhe të gjithë ata amëshuar!” asnjë zhurmë daulleje për këngët e vjetra dhe U përpoqëm, siç e thashë, me përkushtim, të tjerë që do ta shohin gjatë dy javëve do ta Roma locuta, causa finita! (Pas fjalës së të dala kohe të mendësisë nacionaliste. sqimë dhe modesti që të sillnim çka më parë mbanë mend gjatë. Shumë faleminderit! Romës, çështja quhet e mbyllur!) – thuhej dikur. 10 - Nëntor 2018 nr. 151
Më 2 mars 1444, në Katedralen e Shën Kollit në qytetin e Lezhës, u themelua Kuvendi i Lezhës, i cili ishte i pari kuvend kombëtar i princërve dhe i fisnikëve shqiptarë të shek. XV.
Nga Rezehana HYSA
“Lirinë mund ta kishit fituar me trimërinë tuaj dhe me një tjetër Kuvendi i Lezhës Në Lidhjen e Lezhës u bë i çlirimtar se Arbërisë nuk i mungojnë pari bashkim politik në shkallë burrat. . Lirinë nuk ua solla unë, por e gjeta këtu në mesin tuaj. Armën mbarëshqiptare që njihet në nuk ua ngjesha unë, por ju gjeta të historinë e Shqipërisë. Skën- armatosur. Lirinë e kishit kudo, në derbeu duke qenë komandant kraharor, në ballë, në shpatë dhe në ushta” i përgjithshëm, nën udhëheq- (Skënderbeu, Krujë 1443) jen e tij ushtria që ai udhëhoqi u bë tejet e organizuar në jergj Kastriot-Skënderbeu ishte për- faqësuesi më konsekuent dhe me i mbrojtjen e vendit. Tokat Gshquar i elitës drejtuese shqiptare, i shqiptare për me se 25 vjet cili udhëhoqi me vendosmëri frontin e luftës së shqiptarëve kundër pushtuesve osman. mundën tu bënin ballë vërshi- Nën udhëheqjen e tij lufta e shqiptarëve u meve të njëpasnjëshme dhe ngrit në një shkallë më të lartë dhe më të organizuar , e cila shënoi një kthesë ven- betejave masive, bllokadave dimtare në zhvillimin politik të Shqipërisë. dhe rrethimeve që organizoi Krahas mbrojtjes së vendit ai i kushtoi kujdes edhe viseve të tjera të pushtuara shqiptare Murati i II-të dhe i biri i Meh- e cila ndikoi në forcimin e mëtejshëm të metit të II-të të ashtuquajtur”- lidhjeve me banorët e këtyre viseve dhe në pushtues të botës”... forcimin e bashkimit të të gjithë popullit shqiptar. Për ti bashkuar forcat shqiptare bashkë me princër të tjerë Skënderbeu më divergjencat të deri atëhershme ekonomike tjerë, por caktimi i një udhëheqësi politik e Skënderbeut ta mbante mbledhjen e tij në 2 mars 1444 në Katedralen e Shën Kollit dhe politike të vendit duke nxjerrë mësim ushtarak unik ishte një hap që ndihmonte për tokën venedikase(Republika e Venedikut në në qytetin e Lezhës themeluan Kuvendin e nga përvojat e kaluara. kapërcimin e përçarjes feudale. Pas Kuvendit këtë kohë kishte nën zotërimin e saj shumë Lezhës, e cila ishte i pari kuvend kombëtar Kryetar i Lidhjes u zgjodh Gjergj Kastriot të Lezhës, Skënderbeu organizoi një ushtri qytete të Shqipërisë). i princërve dhe i fisnikëve shqiptar të shek. Skënderbeut ndërsa Institucioni më i lartë prej 8. 000 kalorës dhe 7. 000 këmbësor ku Në Lidhjen e Lezhës u bë i pari bashkim XV. Në këtë Kuvend morën pjesë Skënder- vendimmarrës u bë Kuvendi i anëtarëve një të tretën e bënte garda e tij. politik në shkallë mbarëshqiptare që nji- beu, Gjergj Arianiti, Andrea Topia bashkë me të Besëlidhjes, i cili do të mblidhej herë Kuvendi gjithashtu vendosi që të krijohej het në historinë e Shqipërisë. Skënderbeu dy djemtë e tij, Gjergj Stres-Balsha, Nikollë pas here për të diskutuar çështje të rëndë- një arkë e përbashkët e cila do të admin- duke qenë komandant i përgjithshëm, nën e Pal Dukagjini, Teodor Muzaku i riu dhe sishme. Kuvendi vendosi që bashkimi të istrohej nga Skënderbeu. Të ardhurat e udhëheqjen e tij ushtria që ai udhëhoqi u disa pjestarë të tjerë të kësaj familjeje, Lekë bëhej në formën e një besëlidhjeje të një saj do të vinin nga kuotat që do të jepnin bë tejet e organizuar në mbrojtjen e vendit. Zaharia, Pjetër Spani bashkë me 4 djemtë e aleance ushtarake nëpërmjet drejtuesve të anëtarët e Lidhjes. Krerët e vegjël që nuk Tokat shqiptare për me se 25 vjet mundën tij, Lekë Dushmani, Stefan Gojçini etj. Para principatës e të krerëve të tjerë të vendit që jepnin dot para u ngarkuan të dërgonin më tu bënin ballë vërshimeve të njëpasnjëshme mbajtjes së Kuvendit, ai zhvilloi paraprakisht njihet me emrin Lidhja shqiptare e Lezhës. tepër ushtarë. Në këtë pikë Pal Dukagjini dhe betejave masive, bllokadave dhe rrethi- me ta takime vetanake, si rrjedhojë e të cilave Në Kuvendin e Lezhës u vendos që të for- propozoi të caktohej edhe numri i ushtarëve meve që organizoi Murati i II-të dhe i biri i u vendos që të mbahej në Lezhë një kuvend mohej një ushtri e përbashkët bërthamën e që do ti jepte çdo kapedan, por pas shumë Mehmetit të II-të të ashtuquajtur”pushtues i fisnikëve shqiptarë. U zgjodh Lezha si vend së cilës e formuan luftëtarët që i mobilizonte bisedimesh kjo çështje mbeti në pëlqimin të botës”, ku një pjesë e tokave shqiptare për mbajtjen e Kuvendit sepse kishte një vetë Skënderbeu. Ushtria shqiptare përbëhej e çdo kryezoti. Të ardhurat e përmotme të u përfshinë në një shtet të vetëm. Shteti i pozicion gjeografik të favorshëm për mbajt- nga trupat e përhershëm dhe nga luftëtarë që Skënderbeut ishin sipas Barletit 200. 000 Skënderbeut kah vitet ‘60 arriti të shtrihej jen e saj. Ajo ndodhej në afërsi me zotërimet mobilizoheshin vetëm gjatë kohës së luftës. dukata të arta nga pagesat e kapidanëve nga jugu në lumenjtë Devoll e Seman, deri e pjesëmarrësve kryesorë të Kuvendit, ishte e Trupat e përhershëm ishin ndarë në dy pjesë aleatë, nga të ardhurat e principatës së Kru- në malësinë e Dukagjinit në veri, nga brigjet veçuar nga zotërimet e tjera të Venedikut dhe kryesore. Njëra përbëhej prej 2000-3000 jës dhe nga kriporet e Shën Kollit të Gurrit e Adriatikut në perëndim deri në Luginën kishte lidhje të ngushta ekonomike me viset e kalorës të armatosur lehtë të cilët i stërviste afër Durrësit. Ushtria e ligës ishte afër 18. e Drinit të zi në lindje. Por ky shtet nuk çliruara shqiptare, veçanërisht me ato të Kas- Skënderbeu dhe shërbenin si gardë perso- 000, gjysma kalorësi e gjysma këmbësi. Tri përfshinte të gjithë viset shqiptare. Forma triotëve. Fjalën hyrëse dhe hapjen e Kuvendit nale e tij dhe pjesa tjetër ruante kështjellat e të katërtat ishin nga principata e atërore e e organizimit të shtetit të tij ishte e tipit të e mbajti Skënderbeu, i cili u ndal në do- vendit dhe brezin kufitar në viset lindore. Në Skënderbeut, krutjanë, matjanë, mirditas “monarkisë feudale” ndërsa ai mbante emrin mosdoshmërinë dhe rëndësinë e bashkimit rast mobilizimi të përgjithshëm, forcat ush- dhe dibranë. Pas përfundimit të Kuvendit të “zot i Shqipërisë”. Si monark nxirrte dekrete politik të shqiptarëve, ndërsa pjesëmarrësit të tarake shqiptare arrinin nga 20. 000-30. 000 Lezhës, Skënderbeu i shoqëruar prej nipërve për mobilizimin e përgjithshëm të popull- tjerë diskutuan format e bashkëpunimit dhe luftëtarë duke formuar një ushtri të madhe dhe Pal Dukagjinit u kthye në Krujë. Në sisë, për madhësinë e taksave, të doganave rrugët për realizimin e bashkimit politik të për kohën. Me Lidhjen e Lezhës secili princ Kuvendin e Lezhës qëndrimi i Venedikasve etj. Pranë tij vepronin disa këshilla si këshilli tyre. Kështu ata institucionalizuan Kuvendin ruante autonominë e vet politike ndërsa ishte tipik. Ata dërguan vëzhgonjës në Ku- i princërve, këshilli i lartë, këshilli i luftës etj. si forumin politik më të lartë vendimmarrës Skënderbeu si kryetar i saj nuk kishte të drejtë vend, për të dëgjuar dhe për të raportuar, të cilët i thërriste dhe këshillonte Skënderbeu të fisnikëve shqiptarë duke lënë mënjanë të ndërhynte në zotërimet e sundimtarëve të por nuk morën kurrfarë zotimi, por i lejuan për probleme të rëndësishme. Skënderbeu kishte të drejtë të konfiskimit të pronave, të drejtën për të gjykuar krimet e rënda si tradhti, spiunazh etj. Shteti i Skënderbeut kishte të gjithë tiparet e shtetit të asaj kohe, edhe pse ishte në luftra të vazhdueshme ai kishte simbolet e veta, flamurin, stemën, vu- lat, kishte arkën me të ardhurat nga doganat dhe taksat, kishte aparatin administrativ dhe padyshim ushtrinë. Pushteti i tij ishte i trashëgueshëm. Kështu që gjatë ekspeditave në Itali, pushtetin ai ia la së shoqes kurse kur vdiq pushteti i kaloi të birit Gjon. Me vendimet e Kuvendit të Lezhës u bë një hap i madh dhe vendimtar drejt bashkimit politik të vendit dhe krijimit të një pushteti qendror të përfaqësuar nga Gjergj Kastriot - SkĽnderbeu, të cilin ai e fuqizoi gjithnjë e më shumë për të bashkuar sa me organikisht shqiptaret e viseve të lira shqiptare. Konsolidimi i Lidhjes së Lezhës në sajë edhe të mbështetjes së fuqishme të popullit liridashës shqiptar i dha Skënderbeut si udhëheqës i saj mundësinë që tu bënte ballë dhe me sukses situatave të vështira të një lufte të gjatë e cila u zhvillua menjëherë në dy fronte gjegjësisht kundër osmanëve dhe Venedikut. 10 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 11 151 151
Më 2 mars 1444, në Katedralen e Shën Kollit në qytetin e Lezhës, u themelua Kuvendi i Lezhës, Dibra, për sakrificat sublime në kohën e Skënderbeut, meriton titullin e lartë i cili ishte i pari kuvend kombëtar i princërve dhe i fisnikëve shqiptarë të shek. XV. NDERI I KOMBIT. A do t’i jepet? Ja disa fakte historike të njohura botërisht...
Nga Rezehana HYSA “Lirinë mund ta kishit fituar me Skënderbeu dhe martirizimi i pashoq i Dibrës trimërinë tuaj dhe me një tjetër Kuvendi i Lezhës Në Lidhjen e Lezhës u bë i çlirimtar se Arbërisë nuk i mungojnë pari bashkim politik në shkallë ...Dëmet që treva dibrane Mund të vazhdoj të citoj burrat. . Lirinë nuk ua solla unë, por pësoi gjatë fushatave osmane Kristo Frashërin në “Historia e gjeta këtu në mesin tuaj. Armën mbarëshqiptare që njihet në nuk ua ngjesha unë, por ju gjeta të historinë e Shqipërisë. Skën- qenë të mëdha. Por sakrificat e e Dibrës», Kristo Frashërin në armatosur. Lirinë e kishit kudo, në derbeu duke qenë komandant pallogaritshme njerëzore dhe “Skënderbeu”, Marin Barletin kraharor, në ballë, në shpatë dhe në materiale ajo i pësoi në vitet në “Historia e Skënderbeut...”, ushta” i përgjithshëm, nën udhëheq- (Skënderbeu, Krujë 1443) jen e tij ushtria që ai udhëhoqi 1466-1467, gjatë rrethimit të Biemin, Volaterranos, dokumentet u bë tejet e organizuar në dytë dhe të tretë të Krujës. evropianë, osmanë etj. në të cilët jergj Kastriot-Skënderbeu ishte për- Gjatë rrethimit të dytë, në do të na dalë e njëjta tablo, një faqësuesi më konsekuent dhe me i mbrojtjen e vendit. Tokat Gshquar i elitës drejtuese shqiptare, i shqiptare për me se 25 vjet pamundësi për të shtënë në dorë heroizëm i pashoq i një populli të cili udhëhoqi me vendosmëri frontin e luftës kalanë e Krujës sulltan Mehmeti vogël dhe një sakrificë e pashoqe së shqiptarëve kundër pushtuesve osman. mundën tu bënin ballë vërshi- Nën udhëheqjen e tij lufta e shqiptarëve u meve të njëpasnjëshme dhe II shpresoi se do ta thyente e po të njëjtit popull që u gri dhe ngrit në një shkallë më të lartë dhe më të rezistencën e Skënderbeut u zhbi nga shpata dhe mërija e organizuar , e cila shënoi një kthesë ven- betejave masive, bllokadave dimtare në zhvillimin politik të Shqipërisë. dhe rrethimeve që organizoi duke asgjësuar bazën njerëzore perandorisë më të egër të kohës, Krahas mbrojtjes së vendit ai i kushtoi kujdes dhe ekonomike të rezistencës madje më e egra e të gjitha edhe viseve të tjera të pushtuara shqiptare Murati i II-të dhe i biri i Meh- e cila ndikoi në forcimin e mëtejshëm të metit të II-të të ashtuquajtur”- shqiptare. Madje inatin që i kohërave. lidhjeve me banorët e këtyre viseve dhe në pushtues të botës”... shkaktoi sulltanit për të dytën forcimin e bashkimit të të gjithë popullit herë Kruja heroike ai e shkarkoi thekson Ai. Nga pikëpamja gjeografike trev- e Radikës armata osmane hyri në trevën gjitha rastet historiani Frashëri, për një çer- shqiptar. Për ti bashkuar forcat shqiptare ës dibrane, e cila ndodhej në kufijtë lindorë dibrane. Këtë na e thotë guvernatori vene- ek shekulli u rrudh deri në palcë në njerëz divergjencat të deri atëhershme ekonomike tjerë, por caktimi i një udhëheqësi politik e Skënderbeut ta mbante mbledhjen e tij në bashkë me princër të tjerë Skënderbeu më në trevën dibrane...Në korrik të të Shqipërisë së çliruar, i takoi të luante dikas i Durrësit NarkDiedo. Në raportin që dhe pësoi shkatërrimin më të madh ekono- dhe politike të vendit duke nxjerrë mësim ushtarak unik ishte një hap që ndihmonte për tokën venedikase(Republika e Venedikut në 2 mars 1444 në Katedralen e Shën Kollit rolin e ledhit për ta mbrojtur vendin nga ai i dërgonte senatit të Republikës më 31 mik në historinë e saj. Historiani, bazuar në nga përvojat e kaluara. kapërcimin e përçarjes feudale. Pas Kuvendit këtë kohë kishte nën zotërimin e saj shumë vitit 1466, sulltani marshoi drejt në qytetin e Lezhës themeluan Kuvendin e ushtritë osmane meqenëse në shumë raste korrik 1457 njoftonte se: “Me anën e kësaj “defterin emëror të hartuar nga administra- Kryetar i Lidhjes u zgjodh Gjergj Kastriot të Lezhës, Skënderbeu organizoi një ushtri qytete të Shqipërisë). krahinës së Dibrës dhe viseve të Lezhës, e cila ishte i pari kuvend kombëtar ato i turreshin Shqipërisë nga gryka e Ra- letre plot nderim lajmëroj të ndriturin Këth- ta osmane (mars 1467) për viset e Dibrës Skënderbeut ndërsa Institucioni më i lartë prej 8. 000 kalorës dhe 7. 000 këmbësor ku Në Lidhjen e Lezhës u bë i pari bashkim i princërve dhe i fisnikëve shqiptar të shek. tjera të shtetit të Skënderbeut. dikës ose nga Gryka e Drinit të Zi. Ledhin jelltësi tuaj për arritjen e ushtrisë së Tur- së Epërme, të Dibrës së Poshtme, Gollob- vendimmarrës u bë Kuvendi i anëtarëve një të tretën e bënte garda e tij. politik në shkallë mbarëshqiptare që nji- XV. Në këtë Kuvend morën pjesë Skënder- mbrojtës në këtë sektor e përbënin luftëtarët kut, në një vend të quajtur Dibër, vend i të ordës, Rekës e për vise të tjera” thekson të Besëlidhjes, i cili do të mblidhej herë Kuvendi gjithashtu vendosi që të krijohej het në historinë e Shqipërisë. Skënderbeu Kudo ushtritë osmane kryen beu, Gjergj Arianiti, Andrea Topia bashkë me dibranë me në krye Mojsi Golemin ose siç madhërishmit Skënderbej”. se “mbarë treva dibrane kishte 171 fsha- pas here për të diskutuar çështje të rëndë- një arkë e përbashkët e cila do të admin- duke qenë komandant i përgjithshëm, nën dy djemtë e tij, Gjergj Stres-Balsha, Nikollë mizori, plaçkitje, rrënime e quhej ndryshe Mojsiu i Dibrës. Gjithashtu Në Dibër ushtria turke ndeshi tra, nga të cilët 153 ishin me banorë, me sishme. Kuvendi vendosi që bashkimi të istrohej nga Skënderbeu. Të ardhurat e udhëheqjen e tij ushtria që ai udhëhoqi u e Pal Dukagjini, Teodor Muzaku i riu dhe nga pikëpamje njerëzore kontributi që dha një rezistencë të vogël, jo se ush- gjithsej 1331 familje, kurse 18 fshatra ishin bëhej në formën e një besëlidhjeje të një saj do të vinin nga kuotat që do të jepnin bë tejet e organizuar në mbrojtjen e vendit. djegie, të cilat e detyruan një disa pjestarë të tjerë të kësaj familjeje, Lekë treva dibrane në mbrojtjen e Shqipërisë së tria shqiptare u thye, por se Skënder- krejtësisht të braktisura. Po të kemi parasysh aleance ushtarake nëpërmjet drejtuesve të anëtarët e Lidhjes. Krerët e vegjël që nuk Tokat shqiptare për me se 25 vjet mundën Zaharia, Pjetër Spani bashkë me 4 djemtë e pjesë të popullsisë të kërkonte çliruar ka qenë shumë i madh. Sakrificat beu u shtir sikur u thye dhe u tërhoq... se në shekullin XV familjet kishin karakter principatës e të krerëve të tjerë të vendit që jepnin dot para u ngarkuan të dërgonin më tu bënin ballë vërshimeve të njëpasnjëshme tij, Lekë Dushmani, Stefan Gojçini etj. Para njerëzore, me të cilat treva dibrane përbal- “...Gjatë kësaj kohe ushtria osmane, pasi patriarkal, pra çdo familje kishte mesatar- njihet me emrin Lidhja shqiptare e Lezhës. tepër ushtarë. Në këtë pikë Pal Dukagjini dhe betejave masive, bllokadave dhe rrethi- strehim në skutat malore...” mbajtjes së Kuvendit, ai zhvilloi paraprakisht loi luftërat mbrojtëse kanë qenë të jashtëza- kaluan përmes Dibrës e Matit duke kryer isht tetë anëtarë për familje (Pashko Vasa Në Kuvendin e Lezhës u vendos që të for- propozoi të caktohej edhe numri i ushtarëve meve që organizoi Murati i II-të dhe i biri i me ta takime vetanake, si rrjedhojë e të cilave konshme. Sikurse do të shohim më tej, më plaçkitjet, djegiet dhe mizoritë e tyre të za- njoftonte më 1879 se në Lurë, e cila bën mohej një ushtri e përbashkët bërthamën e që do ti jepte çdo kapedan, por pas shumë Mehmetit të II-të të ashtuquajtur”pushtues Nga Abdurahim ASHIKU u vendos që të mbahej në Lezhë një kuvend 1467 popullsia e trevës ka qenë thellësisht konshme dolën në grykën e lumit Mat...” pjesë në malësinë dibrane, kishte dëgjuar së cilës e formuan luftëtarët që i mobilizonte bisedimesh kjo çështje mbeti në pëlqimin të botës”, ku një pjesë e tokave shqiptare i fisnikëve shqiptarë. U zgjodh Lezha si vend jergji i Gjon Dibranit (po përdor e dhjetuar. Fshatrat e saj qenë rrudhur në “...Popullsia dibrane i qëndroi besni- për një familje me 225 anëtarë), si rrjedhim, vetë Skënderbeu. Ushtria shqiptare përbëhej e çdo kryezoti. Të ardhurat e përmotme të u përfshinë në një shtet të vetëm. Shteti i për mbajtjen e Kuvendit sepse kishte një llagapin e Volaterranus (1434- shumë pak shtëpi. Dëmet e mëdha që treva ke Skënderbeut edhe në vitet e vështira të treva dibrane kishte në kohën e regjistrimit nga trupat e përhershëm dhe nga luftëtarë që Skënderbeut ishin sipas Barletit 200. 000 Skënderbeut kah vitet ‘60 arriti të shtrihej pozicion gjeografik të favorshëm për mbajt- 1516)) njeriut që ka qenë pranë Kas- dibrane pësoi në ekonomi mund të kupto- mëvonshme. Dëmet që treva dibrane pë- 10.648 banorë. Në se marrim në konsider- jen e saj. Ajo ndodhej në afërsi me zotërimet mobilizoheshin vetëm gjatë kohës së luftës. dukata të arta nga pagesat e kapidanëve nga jugu në lumenjtë Devoll e Seman, deri G triotëve po aq sa edhe humanisti i madh hen po të kemi parasysh numrin e madh soi gjatë fushatave të mëvonshme osmane atë se në fillim të epopesë skënderbegiane Trupat e përhershëm ishin ndarë në dy pjesë aleatë, nga të ardhurat e principatës së Kru- në malësinë e Dukagjinit në veri, nga brigjet e pjesëmarrësve kryesorë të Kuvendit, ishte e Marin Barleti) – Gjergj Kastrioti-Skënderbeu të betejave që janë zhvilluar në këtë trevë qenë të mëdha. Por sakrificat e pallogar- fshatrat e trevës dibrane kishin secila 40 kryesore. Njëra përbëhej prej 2000-3000 jës dhe nga kriporet e Shën Kollit të Gurrit e Adriatikut në perëndim deri në Luginën veçuar nga zotërimet e tjera të Venedikut dhe është dibran, me rrënjë në Sinë të Dibrës, dhe taktikën e djegieve, plaçkitjeve, rrëm- itshme njerëzore dhe materiale ajo i pësoi familje, me siguri me karakter patriarkal kalorës të armatosur lehtë të cilët i stërviste afër Durrësit. Ushtria e ligës ishte afër 18. e Drinit të zi në lindje. Por ky shtet nuk kishte lidhje të ngushta ekonomike me viset e nuk është as sllav e as “feudal grek i hele- bimeve që ndiqnin ushtritë osmane, sa herë në vitet 1466-1467, gjatë rrethimit të dytë dhe në se pranojmë të njëjtën mesatare prej Skënderbeu dhe shërbenin si gardë perso- 000, gjysma kalorësi e gjysma këmbësi. Tri përfshinte të gjithë viset shqiptare. Forma çliruara shqiptare, veçanërisht me ato të Kas- nizuar mesjetar”... vërsuleshin kundër Shqipërisë së Çliruar. dhe të tretë të Krujës. Gjatë rrethimit të tetë anëtarësh për çdo familje del se treva nale e tij dhe pjesa tjetër ruante kështjellat e të katërtat ishin nga principata e atërore e e organizimit të shtetit të tij ishte e tipit të triotëve. Fjalën hyrëse dhe hapjen e Kuvendit Kam në dorë veprën “Historia e Dibrës” Veç kësaj, treva dibrane u bë disa herë dytë, në pamundësi për të shtënë në dorë dibrane kishte në fillim të viteve ’40- të vendit dhe brezin kufitar në viset lindore. Në Skënderbeut, krutjanë, matjanë, mirditas “monarkisë feudale” ndërsa ai mbante emrin e mbajti Skënderbeu, i cili u ndal në do- të historianit të madh të kohës sonë Kris- fushë betejash të përgjakshme. Madje em- kalanë e Krujës sulltan Mehmeti II shpresoi 54.720 banorë. “ rast mobilizimi të përgjithshëm, forcat ush- dhe dibranë. Pas përfundimit të Kuvendit të “zot i Shqipërisë”. Si monark nxirrte dekrete mosdoshmërinë dhe rëndësinë e bashkimit to Frashëri, një rrëfim historik që nuk është rat e vendeve dibrane të këtyre betejave si: se do ta thyente rezistencën e Skënderbeut Mund të vazhdoj të citoj Kristo Frashërin tarake shqiptare arrinin nga 20. 000-30. 000 Lezhës, Skënderbeu i shoqëruar prej nipërve për mobilizimin e përgjithshëm të popull- politik të shqiptarëve, ndërsa pjesëmarrësit të thjesht “dibran”, por kombëtar, veçanërisht Torvioll, Sfetigrad, Oranik, Çidhën, Meçad, duke asgjësuar bazën njerëzore dhe ekono- në “Historia e Dibrës”, Kristo Frashërin në luftëtarë duke formuar një ushtri të madhe dhe Pal Dukagjinit u kthye në Krujë. Në sisë, për madhësinë e taksave, të doganave tjerë diskutuan format e bashkëpunimit dhe kur ai lidhet me origjinën e kryetrimit arbër, Vajkal historianët, duke filluar që nga Bar- mike të rezistencës shqiptare. Madje inatin “Skënderbeu”, Marin Barletin në “Histo- për kohën. Me Lidhjen e Lezhës secili princ Kuvendin e Lezhës qëndrimi i Venedikasve etj. Pranë tij vepronin disa këshilla si këshilli rrugët për realizimin e bashkimit politik të me 18 nga 25 betejat fitimtare të tij në krye leti, i popullarizuan në mbarë Evropën.” që i shkaktoi sulltanit për të dytën herë Kru- ria e Skënderbeut...”, Biemin, Volaterra- ruante autonominë e vet politike ndërsa ishte tipik. Ata dërguan vëzhgonjës në Ku- i princërve, këshilli i lartë, këshilli i luftës etj. tyre. Kështu ata institucionalizuan Kuvendin të arbërve në truallin e Dibrës, me trimërinë Për historianin Frashëri...”Nuk është ras- ja heroike ai e shkarkoi në trevën dibrane... nos, dokumentet evropianë, osmanë etj. Skënderbeu si kryetar i saj nuk kishte të drejtë vend, për të dëgjuar dhe për të raportuar, të cilët i thërriste dhe këshillonte Skënderbeu si forumin politik më të lartë vendimmarrës arbërore por edhe me dhimbjen dhe trag- tësi që beteja e parë shqiptare-turke, nga e Në korrik të vitit 1466, sulltani marshoi në të cilët do të na dalë e njëjta tablo, një të ndërhynte në zotërimet e sundimtarëve të por nuk morën kurrfarë zotimi, por i lejuan për probleme të rëndësishme. Skënderbeu të fisnikëve shqiptarë duke lënë mënjanë jedinë e trevave ku u zhvilluan betejat dhe cila varej në njëfarë shkalle fati i mëtejshëm drejt krahinës së Dibrës dhe viseve të tjera heroizëm i pashoq i një populli të vogël kishte të drejtë të konfiskimit të pronave, ku shpata e pushtuesit otoman preu me qël- i Shqipërisë së çliruar, u zhvillua në fush- të shtetit të Skënderbeut. Kudo ushtritë os- dhe një sakrificë e pashoqe e po të njëjtit të drejtën për të gjykuar krimet e rënda si lim zhbihjejeqafa pleqsh e plakash, burrash ën e Torviollit-një fushë e rrethuar me pyje, mane kryen mizori, plaçkitje, rrënime e dj- popull që u gri dhe u zhbi nga shpata dhe tradhti, spiunazh etj. Shteti i Skënderbeut e grash, fëmijë në djep... në Dibrën e Poshtme, ndoshta në fushën e egie, të cilat e detyruan një pjesë të popull- mërija e perandorisë më të egër të kohës, kishte të gjithë tiparet e shtetit të asaj kohe, Betejat e mëdha të kryetrimit shqiptar na sotme të Peshkopisë. Ka mundësiqë Skën- sisë të kërkonte strehim në skutat malore...” madje më e egra e të gjitha kohërave. edhe pse ishte në luftra të vazhdueshme ai qëllon që ti lexojmë në qetësinë e të nd- derbeu ta ketë zgjedhur vetë vendin e bete- Fatihu... “Gjatë kthimit të tij kaloi nëpër Kjo, pikërisht kjo, e zbehtë nga shumë kishte simbolet e veta, flamurin, stemën, vu- jekurit të një filmikalorësiak, të gjëmimit të jës (madje këtë e pohon vetë Barleti), mbasi Dibër dhe në viset e Skënderbeut, në Çidhën studiues, një trevë që u dogj e u përvëlua sa lat, kishte arkën me të ardhurat nga doganat tambureve dhe vringëllimit të shpatave pa e ai e njihte mirë terrenin, njohje kjo që i dha ku kreu një masakër të përbindshme-masak- asnjë trevë tjetër në hapësirën gjeografike dhe taksat, kishte aparatin administrativ dhe vrarë mendjen se çfarë dhimbje sillnin ato, atij mundësinë ta fuste ushtrinë turke të Ali roi rreth 8000 shqiptarë (sipas Barletit). G. shqiptare... padyshim ushtrinë. çfarë peshe të jashtëzakonshme mbante mbi Pashës në kurth. Këtu nuk është vendi për Biemi thotë: u masakruan 30 mijë burra, gra Mbase, për sakrificat e jashtëzakonshme, Pushteti i tij ishte i trashëgueshëm. Kështu shpatulla një popull i vogël në numër dhe një të trajtuar betejat e Skënderbeut, mbasi ata i e fëmijë, midis të cilëve 8 mijë luftëtarë...” është koha që Dibra të shpallet “Nder i që gjatë ekspeditave në Itali, pushtetin ai ia vend në një hapësirë të ngushtë gjeografike. takojnë historisë së Shqipërisë dhe si të tilla Shqipëria e çliruar, siç e emërton në të Kombit” la së shoqes kurse kur vdiq pushteti i kaloi Tek lexoja Kristo Frashërin (vazhdoj ta janë trajtuar nëmonografinë kushtuar jetës të birit Gjon. Me vendimet e Kuvendit të lexoj e ta rilexoj, ta nënvizoj e të shkëpus dhe veprës së Skënderbeut. Lezhës u bë një hap i madh dhe vendimtar pjesë nga “Historia e Dibrës së tij”) ndjeva Megjithatë këtu nuk është pa vend të drejt bashkimit politik të vendit dhe krijimit trimërinë e pashoqe, dhimbjen e plagëve, vihet në dukje një nga momentet më dra- të një pushteti qendror të përfaqësuar nga kohën në dejet e gjakut tim. matike për shqiptarët e epopesë skënder- Gjergj Kastriot - SkĽnderbeu, të cilin ai e Populli im, të parët e mi, kanë hequr atë begiane, ku shkëlqen besnikëriae pafund fuqizoi gjithnjë e më shumë për të bashkuar që nuk e ka hequr popull tjetër në Evropë, e popullsisë së Shqipërisë së çliruar, përf- sa me organikisht shqiptaret e viseve të lira është vgjerë dhe shkrirë si qiriu. Por, për shirë edhe banorët dibranë, ndaj Heroit. shqiptare. Konsolidimi i Lidhjes së Lezhës këtë, më mirë t’ia lë penën disa fragmenteve Është fjala për betejën e Ujëbardhës e cila në sajë edhe të mbështetjes së fuqishme të nga dhimbja e madhe përcjellë nga histori- u zhvillua në verën e vitit 1457. Atë vit një popullit liridashës shqiptar i dha Skënderbeut ani Kristo Frashëri, tashmë dibran po aqsa ushtri e madhe osmane (sipas burimeve të si udhëheqës i saj mundësinë që tu bënte edhe përmetar. kohës me 80.000 ushtarë), nën komandën ballë dhe me sukses situatave të vështira të “Në epopenë skënderbegiane treva di- e Isak bej Evrenozit, të cilën e shoqëronte një lufte të gjatë e cila u zhvillua menjëherë brane luajti një rol të rëndësishëm nga tradhtari Hamza Kastrioti, marshoi kundër në dy fronte gjegjësisht kundër osmanëve pikëpamja gjeografike dhe njerëzore. – Shqipërisë së çliruar. Pasi përshkoi grykën dhe Venedikut.
12 - Nëntor 2018 nr. 151
Çdo dibran, kudo që ndodhet, ta ngrejë më lart emrin e Dibrës dhe të dibranëve, përmes veprave me vlerë, që në thelb të kenë bujarinë dhe humanizmin, dijen dhe shkencën. Ne kemi vlera. T’i ruajmë pra ato, të mos i humbasim. Vetëm kështu mund ta nderojmë Dibrën. portret jo vetëm sukses, por edhe vlerë për të tjerët
Nga Shaqir SKARRA E nisi Liman Hoxha “Do të hap dhe një Universitet, shkollë pro- fesionale dy vjeçare ku fëmijët sapo të mbarojnë njoh që herët, qysh në kohën kur rrugëtimin e shkollës jo maturën ato që duan të zgjedhin mund të vazh- jetoja në fshat e me Liman Hoxhën publike “Sarina 2002” dojnë shkollën profesionale brenda kësaj shkolle. na ndante thjeshtë një përrua, një Unë djalë Dibre jam dhe do ta hap në metropolin përrua i urtë dhe i dobishëm për me 53 nxënës gjithsej e shqiptar. Kjo do të bëhet realitet shumë shpejt”. fshatarët në verë, por në dimër me ambiente të pakta Dhe Liman Hoxha si njeri me vullnet dhe kurajo egërsohej e merrte përpara drurë e shkëmbinj, nuk ka dështuar asnjëherë. afro 240 metra katror. EtëLiman cilat përfundonin në lumin Drini i Zi. HoxhaU deshën të kalonin plot 78 vite që nga ajo Limani atëherë ishte djalë i ri, plot ëndrra për Sivjet janë regjistruar datë e shënuar kur hodhi bazat e para arsimi jetën nga më të ndryshmet. Në fillim kërkonte të shtatëqind nxënës. shqip në Kastriot e Liman Hoxha, një pinjoll i arsimohej, por edhe pse me nota të mira nuk ishte një familje të mirë, të njohur, atdhetare, patriotike kaq e lehtë. E drejta e studimit vinte me planifi- Janë diplomuar mbi e arsimdashëse do të përsëriste të njëjtën gjë, por kim e një në familje e kishte të arsimuar. Fshati njëmijë veta ku dikush tashmë jo në Kastriot, as në fshatin e tij të lindjes i lindjes ishte i vogël e ambiciet për të ishin të në Blliçe por pikërisht në kryeqytetin shqiptar, mëdha, nuk mund ti realizonte të gjitha këtu, ndaj është bërë kuadro e ku ka edhe një komunitet të madh dibranësh. familjarisht e së bashku me vëllezërit lëvizi drejt dikush punon e drejton Madje, ky 40-vjeçar atëherë nga fshati Blliçe, jo Tiranës qysh në vitin 1989. Kjo ishte një lëvizje shumë larg fshatit Kastriot, ku u ndërtua Internati, e kujdesshme, por e mirë menduar. në sektor të ndryshëm ishte i pari biznesmen nga trevat tona, që hapi Pas viteve nëntëdhjetë telat me gjemba u të ekonomisë. Janë një shkollë të tillë në Tiranë. këputën e kloni nuk ekzistonte më. Askush nuk e E nisi Liman Hoxha rrugëtimin e shkollës jo pengonte Liman Hoxhën të çante dete e oqeane, gjithsej 3000 metra publike “Sarina 2002” me 53 nxënës gjithsej e të ecte nëpër botë, të punonte edhe si emigrant. katror por edhe 3000 me ambiente të pakta afro 240 metra katror. Në Rruga ishte çelur e Limani u bashkua me metra të tjera presin fillim ishin gjithsej gjashtë mësues, ku drejtoreshë karvanin e madh të emigrantëve që kërkonin ishte Rudina Maksuti e nëndrejtor Mentor Hoxha. jetesën ndryshe. Punoi shumë, fitoi mirë dhe të ndërtohen aty ku Sot është një realitet krejt ndryshe: Kanë përsëri u kthye pranë familjes, pranë prindërve do të hapet shkolla kaluar dhjetë matura nga shkolla “Sarina” . Sivjet e vëllezërve. janë regjistruar shtatëqind nxënës nga 53 që Priste me ditë e net të tëra tani që u kthye profesionale. ishin në vitin e parë kur u themelua shkolla. Janë nga migrimi për ëndrrën e kahershme , dëshirën diplomuar mbi njëmijë veta ku dikush është bërë por dhe amanetin e babait të tij Vexhiut ta bënte i devotshëm. marrë me tregti, duke qenë mjaft i suksesshëm. Në kuadro e dikush punon e drejton në sektor të realitet. Dhe në fakt Limani si njeri kurajoz, i Megjithatë Limani në fillim kur sapo u kthye vitin 1999 emigron në Angli për t’u kthyer në atdhe ndryshëm të ekonomisë. Nuk janë më 240 metra vendosur dhe me guxim e iniciativë bëri atë që nga emigrimi do të merrej me tregti por kjo punë në vitin 2001 dhe në vitin 2002 hapi dyert shkolla katror mjedise mësimi, studimi e kënde lojërash askush nuk pretendonte ta realizonte në ato vite. e shikonte se nuk i përshtatej shumë. jo publike “Sarina 2002”.Përfundon Universitetin por janë gjithsej 3000 metra katror por edhe Mundin, djersën dhe sakrificën derdhur vite Një natë tek ishin mbledhur të gjithë vëllezërit Bujqësor të Tiranës, dega ekonomi-financë. Është 3000 metra të tjera presin të ndërtohen godina me radhë udhëve të botës filloi ta investoi në së bashku u shprehu dëshirën dhe amanetin e i martuar dhe ka dy vajza dhe një djalë, Sarën, shkolle aty ku do të hapet shkolla profesionale. fushën e arsimit. Kjo ishte një sipërmarrje e babait: ”Ne jemi një familje arsimdashëse. Kjo Rominën dhe Samelin. Janë pra bashkimi i germave Nuk janë më 6 mësues por janë 45 mësues, të vështirë ku risku i humbjes ishte i pranishëm kudo zonë ku banojmë ka nevojë për një shkollë, të fëmijëve të tij, që është emërtuar shkolla”Sarina”, gjithë të kualifikuar që e zotërojnë mirë lëndën megjithatë Liman Hoxha nuk tërhiqej lehtë nga një shkollë të mirë që të bëjë emër si shkolla e një emër tashmë që ka krijuar identitetin e saj. e tyre dhe askush nuk mund të futet mësues ato që kërkonte të realizonte. Kastriotit dikur. Ndërtimi i një vepre të tillë nuk erdhi fare rastësisht. në shkollën “Sarina” pa përfunduar provimin e Kishin kaluar vite të tëra që atëherë kur etja Limani pasi mori edhe miratimin e vëllezërve, Ende në shtëpinë e tij vazhdojnë të qëndrojnë shtetit . Janë mbi 45 të tjerë punonjës ndihmës e dibranëve për t’u arsimuar u kurorëzua me me dokumentacionin e nevojshëm me vete një librat që lexonte në ato vite Vexhiu, një bibliotekë si shofer furgoni, meremetues, roje, sanitare, sukses falë hapjes së shkollës së Kastriotit më mëngjes u drejtua tek Ministria e Arsimit, ku vetë e vogël por me libra të rrallë si fetarë ashtu edhe kuzhiniere etj.. Nga viti në vit mesatarja e notës 1924, shkollë kjo në ato vite me konvikt, ndaj dhe titullari e priti me dashamirësi dhe i premtoi gjithë histori, letërsi e shkencor. në shkollën “Sarina” ka ardhur në rritje, kjo falë u quajt Internati i Kastriotit. Nga bangat e kësaj mbështetjen e dikasterit. Edukatën, dijen dhe kulturën që kishte përfitu- mësimdhënies së kualifikuar por edhe disiplinës shkolle dolën shumë personalitete të shquara Hapja e shkollës jo publike “Sarina 2002” u ar në Internatin e Kastriotit Vexhi Hoxha, bëri të në shkollë. të kombit shqiptar në fusha të ndryshme si në bë realitet pasi kishte vdekur Vexhi Hoxha, por mundur që ndjenjën për arsim e dije ta kultivonte “Nuk pretendoj se këto rezultate i kam arritur politikë, shkenca, arsim, inxhinieri, mjekësi, art, amanetin e tij Limani e çoj në vend. edhe tek djemtë e tij, të cilët vite më vonë të gjithë vetëm, thotë Limani. ushtri e plot degë të tjera. Limani kishte dijeni për Po kush është në fakt Liman Hoxha, ky njeri u diplomuan në degë të ndryshme. Jo! E gjitha kjo është bërë në saj të punës së të mirat dhe dobitë që solli kjo shkollë në Kas- vital që çdo gjë e nisi në fillim me pak por gjith- Limani në fillim e nisi me një kopësht, pastaj madhe dhe vërtet kualifikuese të kolektivit mësim- triot në ato vite. Kishte takuar e biseduar shpesh monë duke ëndërruar për shumë?. hapi shkollën jo publike “Sarina 2002”, me një dhënës, të cilët jo vetëm që më kanë qëndruar herë me ish nxënës të asaj shkolle, me mësues Ka lindur në fshatin Blliçe më 1966, në emër tepër njerëzor, duke bashkuar germat e pranë, por kanë bërë të pamundurën që shkolla që kishin dalë nga bangot e asaj shkolle. Por më një familje me dije dhe kulturë, nga e cila ka fëmijëve të tij dhe tashmë ka hapur dhe shkollën jonë të kishte vërtet rezultate. Dhe rezultatet në kryesore kishte në shtëpi Vexhiun, babain e tij i përfituar shumë dhe Limani. Në vitin 1989 e mesme të përgjithshme, të profilizuar. shkollën tonë kanë qenë nga viti në vit në rritje”. cili e kishte përfunduar me nota të mira shkollën mbaron Shkollën e Mesme “Myslim Shyri” në E ardhmja do të flasë krejt ndryshe. Limani Limani zakonisht flet pak, por sot foli më shumë, e Kastriotit dhe kishte qenë në një bangë me ak- Fushë-Çidhën dhe po në këtë vit shpërngulen tashmë ka ambicie në fushën e arsimit. Megjithëse foli për shokët, mësuesit e më pak për vete. toren e njohur Besa Imami. Ndaj kur ishin bashkë familjarisht për në Tiranë. investimi në arsim është një biznes human, elitar, Në shkollën e mesme, për çdo klasë, nga e dyta djemtë shpesh herë u thoshte” kush ndërton një Në vitin 1989-1990 mbaron kursin e Ushqimit Limani është i bindur se duke investuar bindshëm deri në të tretën, ka nga tri paralele, kurse në klasat shkollë ka ndërtuar një xhami” pasi Vexhiu kishte në Tiranë. Më 1990-1993 punon në Gardën e në arsim, bëhet më i dobishëm për Dibrën dhe e para ka katër paralele, çka tregon se interesi për edhe mjaft kulturë fetare dhe ishte një besimtar Republikës së Shqipërisë. Pas kësaj kohe është dibranët. të ndjekur këtë shkollë vjen vazhdimisht duke u rritur. Shkolla jonë asnjëherë nuk ka pasur nevojë për reklama, por të interesuarit e kanë kërkuar dhe e kanë gjetur vetë “Sarinën”. Duke parë këtë dinamikë të rritjes së numrit të nxënësve nga viti në vit, ne pretendojmë se së shpejti do të bëhemi një ndër shkollat më të mëdha në të gjithë Qarkun e Tiranës. E megjithatë, Limani si administrator i kësaj shkolle ende ka ambicie, ende kërkon nga vetja, ende premton për më shumë, se i tillë është Liman Hoxha, njeri kurajoz dhe me guxim e iniciativë të madhe. Karakteri i njeriut formohet e forcohet në përpjekje për të arritur gjithmonë më të mirën, duke u kacafytur shpesh me të keqen e cila ka për detyrë “të zërë rrugën”, të të mundojë e të të lodhë shumë që ti në fakt të dorëzohesh shpejt. Në fakt krejt ndryshe ndodhi me Limanin, nuk ishte i tillë, nuk dorëzohej përballë vështirësive sado të mëdha të ishin ata. Liman Hoxha u njoh mirë me jetën, me uljet e ngritjet e saj, me të fshehta dhe labirintet e
cyan magenta yelloë black
12 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 13 151 151
Çdo dibran, kudo që ndodhet, ta ngrejë më lart emrin e Dibrës dhe të dibranëve, përmes veprave me vlerë, që në thelb të kenë bujarinë dhe humanizmin, dijen dhe shkencën. Ne kemi vlera. T’i ruajmë pra ato, të mos i humbasim. Vetëm kështu mund ta nderojmë Dibrën. portret jo vetëm sukses, por edhe vlerë për të tjerët
Nga Shaqir SKARRA E nisi Liman Hoxha “Do të hap dhe një Universitet, shkollë pro- fesionale dy vjeçare ku fëmijët sapo të mbarojnë njoh që herët, qysh në kohën kur rrugëtimin e shkollës jo maturën ato që duan të zgjedhin mund të vazh- jetoja në fshat e me Liman Hoxhën publike “Sarina 2002” dojnë shkollën profesionale brenda kësaj shkolle. na ndante thjeshtë një përrua, një Unë djalë Dibre jam dhe do ta hap në metropolin përrua i urtë dhe i dobishëm për me 53 nxënës gjithsej e shqiptar. Kjo do të bëhet realitet shumë shpejt”. fshatarët në verë, por në dimër me ambiente të pakta Dhe Liman Hoxha si njeri me vullnet dhe kurajo egërsohej e merrte përpara drurë e shkëmbinj, nuk ka dështuar asnjëherë. afro 240 metra katror. EtëLiman cilat përfundonin në lumin Drini i Zi. HoxhaU deshën të kalonin plot 78 vite që nga ajo Limani atëherë ishte djalë i ri, plot ëndrra për Sivjet janë regjistruar datë e shënuar kur hodhi bazat e para arsimi jetën nga më të ndryshmet. Në fillim kërkonte të shtatëqind nxënës. shqip në Kastriot e Liman Hoxha, një pinjoll i arsimohej, por edhe pse me nota të mira nuk ishte një familje të mirë, të njohur, atdhetare, patriotike kaq e lehtë. E drejta e studimit vinte me planifi- Janë diplomuar mbi e arsimdashëse do të përsëriste të njëjtën gjë, por Liman Hoxha është krenar për veprat e mëdha të dibranëve. Duke qenë kim e një në familje e kishte të arsimuar. Fshati njëmijë veta ku dikush tashmë jo në Kastriot, as në fshatin e tij të lindjes i lindjes ishte i vogël e ambiciet për të ishin të në Blliçe por pikërisht në kryeqytetin shqiptar, se është shumë i pasionuar pas historisë së Shqipërisë dhe veçanërisht pas imshme, pa e ditur se ai ato i bën nën trysninë e ai e gjykonte se nuk i meritonte dhe ofertat nuk mëdha, nuk mund ti realizonte të gjitha këtu, ndaj është bërë kuadro e ku ka edhe një komunitet të madh dibranësh. historisë së popullit të Dibrës, ai ndjehet tepër i lumtur për ata që kanë ndërgjegjes së pastër dhe të njeriut idealist. i mungonin por ai brenda për brenda oborrit të familjarisht e së bashku me vëllezërit lëvizi drejt dikush punon e drejton Madje, ky 40-vjeçar atëherë nga fshati Blliçe, jo Jeta ka provuar se ai që shpërfill mundimin, shkollës nuk i pa bindjen politike dhe partiake të Tiranës qysh në vitin 1989. Kjo ishte një lëvizje shumë larg fshatit Kastriot, ku u ndërtua Internati, lënë paraardhësit e tij, por ai dëshiron që brezat e nesërm të krenohen me vuajtjet, përgjithësisht sakrificën për të arritur askujt, as të tij por zgjodhi dhe punoi me njerëz e kujdesshme, por e mirë menduar. në sektor të ndryshëm ishte i pari biznesmen nga trevat tona, që hapi veprat që do të lëmë ne sot. Ndaj, mesazhi i tij është: “Çdo dibran, kudo diçka të virtytshme, në fund ndjehet i lumtur dhe i profesionist me qëllim që arsimi të arrinte vërtet plotësuar në shpirt e në ndërgjegje. Liman Hoxha majat, të arrinte atë që kishte lënë pa realizuar Pas viteve nëntëdhjetë telat me gjemba u të ekonomisë. Janë një shkollë të tillë në Tiranë. që ndodhet ta ngrejë më lart emrin e Dibrës dhe të dibranëve, përmes këputën e kloni nuk ekzistonte më. Askush nuk e E nisi Liman Hoxha rrugëtimin e shkollës jo i ngjan pa dyshim i ngjan, është “binjak” me çdo dikur shkolla e Kastritotit. pengonte Liman Hoxhën të çante dete e oqeane, gjithsej 3000 metra publike “Sarina 2002” me 53 nxënës gjithsej e veprave me vlerë që në thelb të kenë bujarinë dhe humanizmin, dijen njeri që i ngjit shkallët e karrierës me urtësi, duke Kur njeriu e di se sa e gjatë është udha, dhe të ecte nëpër botë, të punonte edhe si emigrant. katror por edhe 3000 me ambiente të pakta afro 240 metra katror. Në dhe shkencën. Mjaft dibranë kanë bërë emër edhe jashtë trojeve tona. Ne e konsideruar pozicionin apo një detyrë të lartë kur e çmon se jeta është e vështirë për të dalë qoftë partie, qoftë administrative si një premtim faqebardhë në krye të saj, duhet të jetë përherë Rruga ishte çelur e Limani u bashkua me metra të tjera presin fillim ishin gjithsej gjashtë mësues, ku drejtoreshë karvanin e madh të emigrantëve që kërkonin ishte Rudina Maksuti e nëndrejtor Mentor Hoxha. kemi vlera. T’i ruajmë pra ato, të mos i humbasim. Vetëm kështu mund ta të mundimit për të arritur deri aty. i përgatitur. Përvoja njerëzore ka çimentuar dhe jetesën ndryshe. Punoi shumë, fitoi mirë dhe të ndërtohen aty ku Sot është një realitet krejt ndryshe: Kanë nderojmë Dibrën”. Falë guximit dhe iniciativës së Limanit e nisi dhënë prova se punët e vogla janë më me vlerë përsëri u kthye pranë familjes, pranë prindërve do të hapet shkolla kaluar dhjetë matura nga shkolla “Sarina” . Sivjet udhën e saj shkolla jo publike “Sarina 2002”, e se punët e mëdha. Kur gjykojmë rreth aftësive e vëllezërve. janë regjistruar shtatëqind nxënës nga 53 që biznesit duke e filluar atë nga hiçi për të arritur asgjë duke filluar që nga uniforma, transporti i nisi në një kohë kur në një kohë shumë veta e drejtuese e organizuese të Liman Hoxhës , të Priste me ditë e net të tëra tani që u kthye profesionale. ishin në vitin e parë kur u themelua shkolla. Janë më vonë shumë në formimin e tij, do t’i falnin nxënësve, ushqimi e mësimdhënia, e cila në saj kishin kaluar hendekun e thepisur të biznesit dhe mençurisë së tij, për zgjidhjen e problemeve të nga migrimi për ëndrrën e kahershme , dëshirën diplomuar mbi njëmijë veta ku dikush është bërë “mëvetësinë” për të ndërmarrë më pas veprime të mësuesve të kualifikuar është në nivele të po arrinin majat, kurse shkolla “Sarina” ishte ende shumta që i dalin vazhdimisht përpara, të shumta por dhe amanetin e babait të tij Vexhiut ta bënte i devotshëm. marrë me tregti, duke qenë mjaft i suksesshëm. Në kuadro e dikush punon e drejton në sektor të që në fund të fundit do të ishin si një shtrëngatë larta që edhe mjaft shkolla të tjera qoftë publike, një foshnjë e sapo lindur, pa tendera e dallavere e të komplikuara, me urtësinë që e karakterizonte realitet. Dhe në fakt Limani si njeri kurajoz, i Megjithatë Limani në fillim kur sapo u kthye vitin 1999 emigron në Angli për t’u kthyer në atdhe ndryshëm të ekonomisë. Nuk janë më 240 metra për t’i dhënë vetë jetës drejtimin e duhur. Limani qoftë jo publike do ta kishin zili. Që kur e ngriti të kësaj natyre por Limani si administrator i saj i ai dinte që ti zgjidhte të gjitha e t’ju jepte udhë. vendosur dhe me guxim e iniciativë bëri atë që nga emigrimi do të merrej me tregti por kjo punë në vitin 2001 dhe në vitin 2002 hapi dyert shkolla katror mjedise mësimi, studimi e kënde lojërash ka punuar dhe vazhdon gjithmonë me ekip, me për herë të parë shkollën “Sarina” Liman Hoxha vetëm nuk i njihte mirë labirintet e biznesit, të E vetmja mënyrë për të bërë punë të dobishme, askush nuk pretendonte ta realizonte në ato vite. e shikonte se nuk i përshtatej shumë. jo publike “Sarina 2002”.Përfundon Universitetin por janë gjithsej 3000 metra katror por edhe kolektivin e mësuesve ku edhe ai mëson nga ndoqi parimin:”Merr më të mirën nga më të mirët” fshehtat e tij, humbjet dhe fitimet por ai e pranoi ndoshta jo të mëdha, por që të jenë të mirë pritura Mundin, djersën dhe sakrificën derdhur vite Një natë tek ishin mbledhur të gjithë vëllezërit Bujqësor të Tiranës, dega ekonomi-financë. Është 3000 metra të tjera presin të ndërtohen godina ata por dhe vetë mësuesit mësojnë nga Limani. dhe në këtë drejtim nuk gaboi. riskun si do që ti vinte dhe filloi të investojë në nga njerëzit, është që ta duash atë që bën dhe të me radhë udhëve të botës filloi ta investoi në së bashku u shprehu dëshirën dhe amanetin e i martuar dhe ka dy vajza dhe një djalë, Sarën, shkolle aty ku do të hapet shkolla profesionale. “Askush s’është më i zgjuar se të gjithë së bash- Liman Hoxha sot është edhe vetë koshient fushën e dijes dhe arsimit, biznes ky elitar. Limani lodhesh e të sakrifikosh për të arritur gjithçka. fushën e arsimit. Kjo ishte një sipërmarrje e babait: ”Ne jemi një familje arsimdashëse. Kjo Rominën dhe Samelin. Janë pra bashkimi i germave Nuk janë më 6 mësues por janë 45 mësues, të ku” Limani e di mirë këtë dhe puna në ekip e ka se edhe pse kishte ambicie nuk do ta besonte nuk kërkonte të mbushte xhepat me para të pa Limani i bëri dhe vazhdon ti bëjë të gjitha punët vështirë ku risku i humbjes ishte i pranishëm kudo zonë ku banojmë ka nevojë për një shkollë, të fëmijëve të tij, që është emërtuar shkolla”Sarina”, gjithë të kualifikuar që e zotërojnë mirë lëndën ndihmuar të arrijë aty ku është ngjitur sot. se do të ngjitej shkolla e tij kaq lart por ai kurrë merituara por kërkonte të mbushte mendjet e me shpirt dhe zemër. Ai u tregua kaq i aftë sa megjithatë Liman Hoxha nuk tërhiqej lehtë nga një shkollë të mirë që të bëjë emër si shkolla e një emër tashmë që ka krijuar identitetin e saj. e tyre dhe askush nuk mund të futet mësues Gjërat më të bukura apo ato që të dëshpërojnë nuk u dorëzua përballë vështirësive që hasi gjatë brezit që po rritej, dhe këtu nuk kishte humbur, investoi që të ishte jo vetëm një sukses, por të ato që kërkonte të realizonte. Kastriotit dikur. Ndërtimi i një vepre të tillë nuk erdhi fare rastësisht. në shkollën “Sarina” pa përfunduar provimin e në jetë nuk mund të dëgjohen, të shihen ,as të periudhës pesëmbëdhjetë vjeçare. Të investosh por në fakt kishte fituar. qëndronte gjithmonë edhe një vlerë për të gjithë. Kishin kaluar vite të tëra që atëherë kur etja Limani pasi mori edhe miratimin e vëllezërve, Ende në shtëpinë e tij vazhdojnë të qëndrojnë shtetit . Janë mbi 45 të tjerë punonjës ndihmës preken. Ato vetëm mund të ndjehen. Liman në fushën e dijes dhe arsimit është një biznes Shkolla “Sarina 2002” ishte e para shkollë që Është sot një fjalë goje të thuash “ai ka qenë e dibranëve për t’u arsimuar u kurorëzua me me dokumentacionin e nevojshëm me vete një librat që lexonte në ato vite Vexhiu, një bibliotekë si shofer furgoni, meremetues, roje, sanitare, Hoxha në kujtimet e tij mbajtur ndër vite hedh elitar dhe këtë e di mirë Limani por Limani nuk hapej në një zone periferike të Tiranës por që i guximshëm dhe i vendosur qysh kur ka qenë i sukses falë hapjes së shkollës së Kastriotit më mëngjes u drejtua tek Ministria e Arsimit, ku vetë e vogël por me libra të rrallë si fetarë ashtu edhe kuzhiniere etj.. Nga viti në vit mesatarja e notës dritë jo vetëm për vete por edhe për familjen, u dorëzua përballë humbjeve në vitet e para, shumë shpejt do të krijonte identitetin e saj dhe vogël”, por kur “lexon” e gjykon jetën e një per- 1924, shkollë kjo në ato vite me konvikt, ndaj dhe titullari e priti me dashamirësi dhe i premtoi gjithë histori, letërsi e shkencor. në shkollën “Sarina” ka ardhur në rritje, kjo falë për të afërmit, për fisin por edhe për të gjithë përkundrazi i jepte forca vetes për të arritur aty do të turreshin edhe nga qendra e nga të gjitha soni si të Liman Hoxhës, njeriu qëndron për një u quajt Internati i Kastriotit. Nga bangat e kësaj mbështetjen e dikasterit. Edukatën, dijen dhe kulturën që kishte përfitu- mësimdhënies së kualifikuar por edhe disiplinës atë brez të sakrifikuar i cili nuk ka lënë shteg për ku vërtet është sot. Qëllimi i tij në jetë ka qenë anët për të mbushur klasat e kësaj shkolle të sapo çast dhe i thotë vetes: ky paska qenë i vendosur shkolle dolën shumë personalitete të shquara Hapja e shkollës jo publike “Sarina 2002” u ar në Internatin e Kastriotit Vexhi Hoxha, bëri të në shkollë. të bërë qortimin më pak të rëndësishëm, për tu gjithmonë që të investonte për të ardhmen dhe jo hapur në Tiranë. për të mbetur nga fillimi deri në fund të jetës së të kombit shqiptar në fusha të ndryshme si në bë realitet pasi kishte vdekur Vexhi Hoxha, por mundur që ndjenjën për arsim e dije ta kultivonte “Nuk pretendoj se këto rezultate i kam arritur kërkuar llogari për ndonjë mangësi, qoftë edhe për të sotmen, të linte diçka të mirë dhe bukur dhe Çfarë ishte ajo magji që bëri për Liman tij njeri i përunjur ndaj të vërtetës dhe i mirësisë politikë, shkenca, arsim, inxhinieri, mjekësi, art, amanetin e tij Limani e çoj në vend. edhe tek djemtë e tij, të cilët vite më vonë të gjithë vetëm, thotë Limani. formale, në drejtim të ndonjë detyrimi që nuk e e ka realizuar plotësisht këtë ëndërr të kahershme. Hoxhën për të komanduar, për të drejtuar, për njerëzore. Të gjithë ata që e njohin dhe që e ushtri e plot degë të tjera. Limani kishte dijeni për Po kush është në fakt Liman Hoxha, ky njeri u diplomuan në degë të ndryshme. Jo! E gjitha kjo është bërë në saj të punës së ka kryer dot si duhet. Përkundrazi ai dhe brezi Në atë që po mundohem të shkruaj dëshiroj tu dhënë mend të tjerëve, të rinjve e të rejave kanë njohur Liman Hoxhën, flasin me plot respekt të mirat dhe dobitë që solli kjo shkollë në Kas- vital që çdo gjë e nisi në fillim me pak por gjith- Limani në fillim e nisi me një kopësht, pastaj madhe dhe vërtet kualifikuese të kolektivit mësim- i tij përjetuan kohëra shumë të vështira por që të nxjerr në dritë jetën e një njeriu me kontribut , arsimtarëve. Por në fakt ai e kishte një magji. për të. Por ajo që ajo që zotëron tërë qenien e triot në ato vite. Kishte takuar e biseduar shpesh monë duke ëndërruar për shumë?. hapi shkollën jo publike “Sarina 2002”, me një dhënës, të cilët jo vetëm që më kanë qëndruar në fund të fundit ato që deshën të mbesin njerëz të gjatë në fushën e dijes dhe arsimit, në të mirë Madje shumë të sigurt për ta quajtur investim të tij është guximi dhe iniciativa ‘e çmendur’ për herë me ish nxënës të asaj shkolle, me mësues Ka lindur në fshatin Blliçe më 1966, në emër tepër njerëzor, duke bashkuar germat e pranë, por kanë bërë të pamundurën që shkolla përsëri njerëz mbetën. të vendit, të zhvillimit dhe të emancipimit të së ardhmes, të jetës së tij si njeri me ambicie e të ndërmarrë iniciativa të mëdha, që për shumë që kishin dalë nga bangot e asaj shkolle. Por më një familje me dije dhe kulturë, nga e cila ka fëmijëve të tij dhe tashmë ka hapur dhe shkollën jonë të kishte vërtet rezultate. Dhe rezultatet në Karakter në gjëra të vogla apo mëdha do të shoqërisë, të dibranit Liman Hoxha. Nuk besoj që një ditë të mos skuqej nga turpi i qortimit të njerëz dukeshin ëndrra të parealizuara . kryesore kishte në shtëpi Vexhiun, babain e tij i përfituar shumë dhe Limani. Në vitin 1989 e mesme të përgjithshme, të profilizuar. shkollën tonë kanë qenë nga viti në vit në rritje”. thotë të marrësh përsipër ato gjëra që ti ndje- se do të arrij ti them të gjitha, pasi e gjithë jeta njeriut me sedër të pastër qelibar. E me gjithë këto rezultate të larta dhe arritje cili e kishte përfunduar me nota të mira shkollën mbaron Shkollën e Mesme “Myslim Shyri” në E ardhmja do të flasë krejt ndryshe. Limani Limani zakonisht flet pak, por sot foli më shumë, hesh i zoti ti bësh. Shkolla “Sarina 2002”, me dhe puna e tij është shumë, është një jetë njeriu “Magjia” e Liman Hoxhës është intelekti i tij, në kaq vite që ka hapur dhe është administrator e Kastriotit dhe kishte qenë në një bangë me ak- Fushë-Çidhën dhe po në këtë vit shpërngulen tashmë ka ambicie në fushën e arsimit. Megjithëse foli për shokët, mësuesit e më pak për vete. administrator Liman Hoxhën, është një shkollë pasi ai vërtet ka bërë shumë sa që edhe ato “kovat është fakti që padijen e konsideron mjerim dhe që i shkollës jo publike “Sarina 2002” edhe Limani toren e njohur Besa Imami. Ndaj kur ishin bashkë familjarisht për në Tiranë. investimi në arsim është një biznes human, elitar, Në shkollën e mesme, për çdo klasë, nga e dyta me të gjitha parametrat e kohës. Për vitin shkollor me dhe” që ngriti malin e tij sot e kemi tepër të si mbështetje të pazëvendësueshme ka këshillim- ka dy pengje që ende i rëndojnë në shpirt. djemtë shpesh herë u thoshte” kush ndërton një Në vitin 1989-1990 mbaron kursin e Ushqimit Limani është i bindur se duke investuar bindshëm deri në të tretën, ka nga tri paralele, kurse në klasat 2018-2019 janë ulur në bangat e kësaj shkolle vështirë që ti a numërojmë. in për gjithçka e me gjithë kënd. Këshillim të cilin Babai i tij i mirë, Vexhiu vdiq në vitin 2000, po shkollë ka ndërtuar një xhami” pasi Vexhiu kishte në Tiranë. Më 1990-1993 punon në Gardën e në arsim, bëhet më i dobishëm për Dibrën dhe e para ka katër paralele, çka tregon se interesi për afro shtatëqind nxënës duke filluar që nga kopshti, Je i virtytshëm kur ndërmarrjen e guximshme ua “lyp” njerëzve me përvojë, kuadrove të rrahur kështu edhe vëllai i tij, Ramazani, intelektuali i edhe mjaft kulturë fetare dhe ishte një besimtar Republikës së Shqipërisë. Pas kësaj kohe është dibranët. të ndjekur këtë shkollë vjen vazhdimisht duke u para shkollorët e deri në vitin e tretë të gjim- e bën vetiu e jo kur ta kërkojnë të tjerët. Në jetën me vaj e me uthull në shkollën e punës dhe jetës, kompletuar dhe kuadri më i vlerësuar në të gjithë rritur. Shkolla jonë asnjëherë nuk ka pasur nevojë nazit. Në saj të punës së madhe vetëmohuese të me plot ngjarje të lakmueshme të Liman Hoxhës, kolektivit mësimdhënës.. Nga kjo pikëpamje , ai Dibrën vdiq në vitin 2001 nga një aksident. Të dy për reklama, por të interesuarit e kanë kërkuar administratorit Liman Hoxha këtu nuk mungon gjen njeriun e bindur për të kryer veprime të gux- nuk tregohet qibar, në mos ndjehet edhe i përulur nuk mundën ta shikonin shkollën “Sarina” si nisi dhe e kanë gjetur vetë “Sarinën”. Duke parë për të mësuar e përfituar nga kushdo që shfaq ide dhe ku ka arritur. Dhe ndodh shpesh në biseda të këtë dinamikë të rritjes së numrit të nxënësve e praktika të dobishme. ndryshme me miq e shokë kur bisedon, Limanin nga viti në vit, ne pretendojmë se së shpejti do Çdo gjë e mbush enën ku hidhet diçka, ishte ende e tradhtojnë sytë, por sido qoftë ai është i të bëhemi një ndër shkollat më të mëdha në të bindja e tij e pa tundur, përveç dijes që hap bindur se gjithmonë do të punojë me përkushtim gjithë Qarkun e Tiranës. vend tjetër për tjetër dije. Ai këtë sentencë e ka të madh që shkolla “Sarina 2002” të mbetet elitë E megjithatë, Limani si administrator i kësaj dhe e konsideron të parën, pa të cilën nuk mund ndër të gjitha shkollat e Qarkut të Tiranës. shkolle ende ka ambicie, ende kërkon nga vetja, të ndërmerrte veprime që kërkonin mposhtje Liman Hoxha është krenar për veprat e mëdha ende premton për më shumë, se i tillë është Liman “turpin” kur ishte fjala për të ngritur nivelin të dibranëve. Duke qenë se është shumë i pasio- Hoxha, njeri kurajoz dhe me guxim e iniciativë arsimor, për tu bërë i zoti i vetes. Dhe “turpi” nuar pas historisë së Shqipërisë dhe veçanërisht të madhe. që mund të bënte ky djalë i ri me pretendime pas historisë së popullit të Dibrës, ai ndjehet tepër Karakteri i njeriut formohet e forcohet në për jetën ishte vijimi i shkollës me vullnet dhe i lumtur për ata që kanë lënë paraardhësit e tij, përpjekje për të arritur gjithmonë më të mirën, sakrifica të mëdha të cilën e përfundoi me rezu- por ai dëshiron që brezat e nesërm të krenohen duke u kacafytur shpesh me të keqen e cila ka ltate të larta. me veprat që do të lëmë ne sot. Ndaj, mesazhi i për detyrë “të zërë rrugën”, të të mundojë e të të Lakmia e njeriut për pushtet, apo për çdo gjë tij është: “Çdo dibran, kudo që ndodhet, ta ngrejë lodhë shumë që ti në fakt të dorëzohesh shpejt. tjetër kthehet në të kundërtën e saj, të “mbyt” më lart emrin e Dibrës dhe të dibranëve, përmes Në fakt krejt ndryshe ndodhi me Limanin, nuk përpara se ky “zjarr” të të fashitet. Liman Hoxha veprave me vlerë, që në thelb të kenë bujarinë ishte i tillë, nuk dorëzohej përballë vështirësive për shkak të karakterit të tij dhe sedrës për të qenë dhe humanizmin, dijen dhe shkencën. Mjaft di- sado të mëdha të ishin ata. kokë ulur e gjithmonë shembullor për detyrën branë kanë bërë emër edhe jashtë trojeve tona. Ne Liman Hoxha u njoh mirë me jetën, me uljet e ngarkuar, nuk u duk qoftë edhe njëherë të kemi vlera. T’i ruajmë pra ato, të mos i humbasim. e ngritjet e saj, me të fshehta dhe labirintet e vetme lakmitar e karrierist për të kapur poste që Vetëm kështu mund ta nderojmë Dibrën”.
cyan magenta yelloë black 13 148 - Nëntor- Nëntor 2018 2018 nr. 151
Çdo vit zjarret dëmtojnë miliona hektarë të lëndës drusore me vlerë, produkte të tjera pyjore, shkatërrojnë shërbimet mjedisore dhe turistike të siguruara nga ekosistemet pyjore. Zjarret në pyje, si të bashkëveprojmë për t’i parandaluar Nga Osman XHILI dytë, që përmendëm më sipër. Ky grup masash konsiston në: jerëzit dhe pyjet kanë qenë e janë - Vendosjen e shenjave në vendet e aleatë të përhershëm, ndoshta që nga dukshme, që kanë të bëjnë me ndalimin e Nkoha e krijimit të botës, si një binom i ndezjes së zjarrit. pandashëm. Në këtë rrugëtim të gjatë e të për- - Organizimi i takimeve dhe bisedave in- bashkët, ka qenë dhe mbetet detyrë e njerëzimit formative me grupe të ndryshme njerëzish të të shtojë kujdesin për ruajtjen dhe menaxhimin tillë si, barinj, fermerë, biznese, turistë, apo e pyjeve. Mbjellja e fidanëve të rinj, mosprerja kategori të tjera. pa kriter dhe parandalimi i zjarreve në pyje, Për të pasur një ndikim sa më të fuqishëm do të ishin tre pikat më të forta për të mbajtur duhet të synojmë njerëzit e duhur, të përcjellim dhe forcuar këtë aleancë të lashtë sa vetë jeta. mesazhin e duhur, të gjejmë kohën e duhur për Çdo vit zjarret dëmtojnë miliona hektarë mesazhin dhe të përdorim mjetin e duhur për të lëndës drusore me vlerë, produkte të tjera këtë qëllim. pyjore , shkatërrojnë shërbimet mjedisore dhe Metodat për të shuar një zjarr janë të shum- turistike të siguruara nga ekosistemet pyjore. ta, si ajo me anë të dheut, me anë të ujit, me Humbja e jetëve njerëzore, shtëpive, ndërtesave substanca kimike, me eksploziv, por gjithsesi të tjera, rrugëve, tokës së fermës dhe pemëve më klasikja dhe më e përdorshme është ajo frutore, si dhe habitateve, përbejnë vërtet një me anë të ujit. dëm kolosal dhe vështirësisht të riparueshëm. Padyshim të gjitha këto masa që përmendëm Kur gjithë kësaj fature fatkeqësish dhe me një nuk mund të jetësohen e të vihen në zbatim kosto shumë të lartë i shtohet erozioni masiv i nëse nuk ka një përfshirje masive të komunite- tokës, si dhe emetimi i gazit karbonik në ajër, tit dhe fuqizim të rolit të bashkive, si organe pasojat bëhen të pallogaritshme dhe situatat të qeverisjes vendore. Bashkitë përfaqësojnë dalin krejt jashtë kontrollit. Zjarret nuk njohin strukturën më të rëndësishme shtetërore, për as kufinj mes shteteve mes bashkive, as mes pasionuar i pyjeve thotë se hapi i parë dhe pagandistike. administrimin e pyjeve dhe kullotave. pronës shtetërore dhe asaj private. vendimtar në menaxhimin e zjarreve të py- Masat ligjore shihen si shumë të rëndë- Ka kohë që bashkia e Dibrës është përpjekur Sa për të zgjuar pak kujtesën do të hidhemi jeve, është identifikimi i atyre parametrave që sishme. Shteti shqiptar i adreson këto çeshtje ta vendosë këtë problem në shina të sigurta. vetëm dy tre muaj pas në kohë, në rajonin e mundësojnë vlerësimin e rritjes së propabilitetit në Kushtetutë, me ligje dhe akte nënligjore. Në drejtorinë e bujqësisë që funksionon pranë Atikës së Athinës, në Greqinë fqinje, ku një të zjarrit. Të gjitha masat e marra në paran- Meqë pyjet janë një thesar kombëtar, të gjithë këtij institucioni, është krijuar një sektor që zjarr masiv mori njëqind jetë njerëzore, pa dalimin dhe luftimin e zjarreve, sipas kohës që qytetarët janë përgjegjës për parandalimin e menaxhon pyjet bashkiakë. Përgjegjësi i këtij hyrë në llogari të tjera. Normalisht dhe vendi janë ndërmarrë dhe synimit të tyre ndahen në: zjarreve. Si ligje mjaft të rëndësishëm mund sektori, inxhinier Vullnet Tafa, tregon se në ynë e qarku i Dibrës janë prekur hera herës nga masa parandaluese, përgatitore dhe lokalizimit të përmendim: “Për emergjencat civile”, “Për shumë njësi administrative, janë vënë punon- zjarre që kanë bërë dëme të shumta. Bekim e shuarjes. mbrojtjen nga zjarri dhe shpëtimin”, “ Për pyjet jës specialistë për të vëzhguar, koordinuar Qosja, përgjegjës i qarkut të Dibrës për Zonat Masat parandaluese janë të gjitha ata masa dhe shërbimin pyjor”, apo “ Për vetëqeverisjen dhe sensibilizuar problemet e sektorit pyjor. e Mbrojtura , tregon se më problematikë kanë që merren vazhdimisht, gjatë tërë vitit dhe ju vendore”. Ata, si sektor dhe si bashki, janë të hapur për qenë zjarret e periudhës 2007 - 2012, në zonën drejtohen totalisht njerëzve. Qëllimi i tyre final Masat edukative janë ato që përfshijnë bashkëpunime dhe projekte shtetërore, apo e Selishtës, Lurës, Prat, apo diku tjetër. Vitin është të parandalojnë shfaqjen e zjarreve dhe edukimin dhe ndërgjegjësimin e njerëzve, në të me organizata të huaja. Vetëm nëse bëhen e kaluar zjarret kanë qenë më të pakta, më të kjo bazuar në një nga postulatet e mjekësisë, gjitha grupmoshat. Ato mund të jenë në formë bashkë të gjithë faktorët njerëzorë dhe vlerëso- dukshme në Sllatinë dhe Kërçisht, por akoma që thotë më mirë ta parandalosh sëmundjen, leksionesh të ndryshme, media elektronike dhe hen të gjitha hallkat e zinxhirit në mbrojtjen më pak ka pasur këtë vit, një ogur i mirë për se sa ta mjekosh atë. e shkruar, apo në formë broshurash e librash të nga zjarret në pyje, jeta jonë do të jetë më e të gjithë ne, merremi apo jo direkt me pyjet. Po ti shohim për nga karakteri dhe aplikimi i ilustruara me fotografi. qetë, më e sigurtë, me më shumë oksigjen në Po cilat janë masat mbrojtëse kundër tyre, do të mund ti gruponim në: masa ligjore, Masat informative – propaganduese, mund mushkëritë tona dhe me më shumë sipërfaqe zjarreve të pyjeve? Durim Kaba, inxhinieri i masa edukative dhe masa informative – pro- të zbatohen dhe kombinohen dhe me grupin e të gjelbërta.
që krijojë ushtrinë me pagesë, rojen kufitare Përkujtohet rikthimi i Skënderbeut nga Nishi në Dibër dhe Gardën. vijon nga faqja 7 Skënderbeu, arriti këtë bashkim kapitalesh në interes të luftës, sepse ai, i pari e kthej “Skënderbeu, - ritheksoj Zoto - hodhi ekonominë e principatës së tij në dobi të mbro- parimet e mobilizimit dhe të zbulimit strateg- jtjes kolektive të gjithë principatave shqiptare. jik. Ai na dha modelin e llojeve të ndryshme Ishin kështjellat, kriporet, dogana, rrugët që të luftimit që ju kanë rezistuar edhe kohëve ai kontrollonte dhe vilte taksa, që u vunë në moderne. Sepse Skënderbeu vuri emrin e tij në dispozicion të Lidhjes. themelet e Artit Ushtarak, ndaj dhe u vlerësua Dhe u bë aq i besueshëm sepse, tre të katërtat në shkallë botërore, sidomos për veçorinë se e burimeve njerëzore, materiale dhe në valutë “zbatoi strategji dhe taktika të avancuara të që ishin shpenzuar para se të vinim tek Lidhja kohës në kushtet konkrete të gjendjes dhe të e Lezhës, ishin siguruar nga Principata e tij, mjedisit të vendit tonë. Kjo arsye, Skënderbeu që përfshinte këta kufij administrativë: Krujë, ishte dhe mbetet ndër personalitetet më larta Dibër, Mat dhe Mirditë. si burrë shteti dhe Komandant i Përgjithshëm i Ky shembull personal i Skënderbeut dha kombit shqiptarë në çerek shekullin e luftërave efekte të jashëzakonshme. Nxiti çdo princ për që zhvillojë”. të tejkaluar parashikimet në kontribute eko- Aziz Keta, mbasi vlerësoi veprat e shumë momike që ofrojë në dobi të Lidhjes. Sepse studiueseve dibranë që ishin të pranishëm në Skënderbeu kishte krijuar bindjen edhe tek këtë sesion, kërkoj mirëkuptimin e tyre kur ishte princat e tjerë: fjala për histori që lidhen me Skënderbeun. Pa bashkim ekonomik të kontributeve finan- Sepse nuk duhej të ngatërronim dimensionin ciare dhe të burimeve njerëzore, do të ishim të kombëtar dhe europian të Skënderbeut me humbur të gjithë. dëshirat folklorike për ta pas Skënderbeun, jo Shumë interesante ishin të rejat që ofruan vetëm me vendlindje në Dibër të Poshtme, por në kumtesat e tyre Dr. Zyber Gjoni dhe studi- edhe me lokalizim betejash. uesit e pasionuar dibranë Ali Hoxha dhe Haki Tendenca e disa krijueseve dibranë për ta Përnezha. lokalizuar Skënderbeun edhe me beteja mundë- izojmë sikur Skënderbeu paska luftuar vetëm rezistoj 25 vjet vetëm me shpatë e heshtë dhe Kryqëzimi i burimeve historike që ata sisht në “katundin tim” ose sa më afër “ katundit me gurë që i rrokulliste nga mali dhe me vetëm me forcat e veta. ofruan, shoqëruar me toponomastikën dhe tim” më duket e tepruar dhe shumë e dëmshme. shpatë e topuz. As mos të mohojmë ndihmën Se po të kishim vetëm shpatën, do kishim onomastikën e zonës Çidhnës, që ata e njihnin Pse kjo nuk duhet të ndodhë? e faktorit ndërkombëtar, që mund të mos ishte nevojë vetëm për farka dhe jo për punishte aq mirë, ishin nga befasitë dhe u dëgjuan me Sepse e rrudhim Skënderbeun nga hero aq sa duhej, por as nuk mungojë. Sepse ka baruti. Dhe nëse nuk do kishim armë zjarri, shumë interes. Kombëtar dhe europian që ishte, në hero burime pa fund edhe në botimet e fundit, që nuk do kishim nevojë as për hendeqe dhe as Analiza kritike që bëri Ali Hoxha ndaj disa provincial. Por nuk është vetëm kjo. Duke të huajt erdhën në ndihmë të Skënderbeut për luftë nga lart poshtë në dy betejat e Vajkalit autorëve dhe në debate televizive, që i japin e prurë Skënderbeun me çdo kusht edhe me me flori, burime njerëzore, me topa e armë të në prill dhe gusht të vitit 1465. Skënderbeut më shumë kontribute fetare se beteja në Dibër të Poshtme dhe përjashtojmë tjera, me specialist për ndërtim kështjellash, Cila ishte mrekullia logjistike e Skënderbeut? atdhetare, u prit mirë nga pjesëmarrësit. mundësinë e lokalizimit të betejave edhe në me ushqime dhe veshje, deri dhe mbështetja Ishte Lidhja e Lezhës, ku kontributi me flori Kumtesat dhe diskutimet e studiueseve di- Maqedoninë shqiptare ku ka burime historike, me flotë, sepse lufta e Skënderbeut, ishte dhe dhe me burime njerëzore i Lidhjes, ishte tej branë ndihmuan për të kristalizuar mendime të ose, i heqim Skënderbeut Prizrenin si qendër mbrojtje për ta. çdo parashikimi. përbashkëta për çështje të diskutueshme rreth administrative, ju vijmë në ndihmë pa dashje Përsërisim: Ishte faktori i brendshëm për- Sepse qysh në fillimet e saj, ishin 200.000 të vërtetave historike që kërkojmë. të huajve që mohojnë Skënderbeun, jo vetëm caktues edhe në burime logjistike që përbal- dukatë në arkën e Lidhjes si kontribute të Kryetari i Këshillit Bashkiak dhe përfaqë- si kombësi por edhe me beteja në territore të luam luftën 25 vjeçare, por as faktori jashtëm princave. suesja e Bashkisë, diskutuan dhe premtuan Shqipërisë së vërtetë. nuk ishte për t’u mohuar. Nëse e mohojmë këtë Ishin këto burime që krijuan mundësinë që mbështetje në aktivitetet e ardhshme dhe Në aspektin logjistik, nuk duhet të banal- faktor, vështirë të na besoj kush, që Skënderbeu Skënderebu, të ishte ndër të parët në Europë, falënderuan pjesëmarrësit dhe organizatorët. 8 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 15 151 151
Çdo vit zjarret dëmtojnë miliona hektarë të lëndës drusore me vlerë, produkte të tjera pyjore, Jetëshkrim shkatërrojnë shërbimet mjedisore dhe turistike të siguruara nga ekosistemet pyjore. Zjarret në pyje, si të bashkëveprojmë për t’i parandaluar Nga Osman XHILI dytë, që përmendëm më sipër. Ky grup masash konsiston në: jerëzit dhe pyjet kanë qenë e janë - Vendosjen e shenjave në vendet e aleatë të përhershëm, ndoshta që nga dukshme, që kanë të bëjnë me ndalimin e Nkoha e krijimit të botës, si një binom i ndezjes së zjarrit. pandashëm. Në këtë rrugëtim të gjatë e të për- - Organizimi i takimeve dhe bisedave in- bashkët, ka qenë dhe mbetet detyrë e njerëzimit formative me grupe të ndryshme njerëzish të të shtojë kujdesin për ruajtjen dhe menaxhimin tillë si, barinj, fermerë, biznese, turistë, apo e pyjeve. Mbjellja e fidanëve të rinj, mosprerja kategori të tjera. pa kriter dhe parandalimi i zjarreve në pyje, Për të pasur një ndikim sa më të fuqishëm do të ishin tre pikat më të forta për të mbajtur duhet të synojmë njerëzit e duhur, të përcjellim dhe forcuar këtë aleancë të lashtë sa vetë jeta. mesazhin e duhur, të gjejmë kohën e duhur për Çdo vit zjarret dëmtojnë miliona hektarë mesazhin dhe të përdorim mjetin e duhur për të lëndës drusore me vlerë, produkte të tjera këtë qëllim. pyjore , shkatërrojnë shërbimet mjedisore dhe Metodat për të shuar një zjarr janë të shum- turistike të siguruara nga ekosistemet pyjore. ta, si ajo me anë të dheut, me anë të ujit, me Rruzhdi Lata ishte një misionar. Ai MR.RUZHDI LATA Humbja e jetëve njerëzore, shtëpive, ndërtesave substanca kimike, me eksploziv, por gjithsesi nuk ishte vetëm Myftiu i Dibrës, I lindur më 06.05.1953, në Dibër. të tjera, rrugëve, tokës së fermës dhe pemëve më klasikja dhe më e përdorshme është ajo por ishte Myftiu i shqiptarëve. Me Shkollën fillore e kreu në vendlindje, frutore, si dhe habitateve, përbejnë vërtet një me anë të ujit. dashurinë për Zotin ai u shërbeu të mesmen në Medresenë “Alaudin” në dëm kolosal dhe vështirësisht të riparueshëm. Padyshim të gjitha këto masa që përmendëm njerëzve, dibranëve e shqiptarëve, Kur gjithë kësaj fature fatkeqësish dhe me një nuk mund të jetësohen e të vihen në zbatim Prishtinë. Pas përfundimit të shkollës së kosto shumë të lartë i shtohet erozioni masiv i nëse nuk ka një përfshirje masive të komunite- kudo ku ishte dhe kudo ku e kërkuan. mesme vazhdon studimet ne fakulltetin tokës, si dhe emetimi i gazit karbonik në ajër, tit dhe fuqizim të rolit të bashkive, si organe Filologjik-dega Gjuhë orientale në Uni- pasojat bëhen të pallogaritshme dhe situatat të qeverisjes vendore. Bashkitë përfaqësojnë Rruzhdi Lata do të mbahet mend si versitetin e Prishtinës. Shkallën e tretë dalin krejt jashtë kontrollit. Zjarret nuk njohin strukturën më të rëndësishme shtetërore, për një ndër të vetmit që e ushqeu dhe e pasionuar i pyjeve thotë se hapi i parë dhe pagandistike. të studimeve e kreu në Universitetin e as kufinj mes shteteve mes bashkive, as mes administrimin e pyjeve dhe kullotave. forcoi lidhjen me Tiranën. Angazhimi pronës shtetërore dhe asaj private. vendimtar në menaxhimin e zjarreve të py- Masat ligjore shihen si shumë të rëndë- Ka kohë që bashkia e Dibrës është përpjekur Prishtinës dhe morri titullin Magjistër i Sa për të zgjuar pak kujtesën do të hidhemi jeve, është identifikimi i atyre parametrave që sishme. Shteti shqiptar i adreson këto çeshtje ta vendosë këtë problem në shina të sigurta. i tij për lobimin për ndërtimin e shkencave të filologjisë. vetëm dy tre muaj pas në kohë, në rajonin e mundësojnë vlerësimin e rritjes së propabilitetit në Kushtetutë, me ligje dhe akte nënligjore. Në drejtorinë e bujqësisë që funksionon pranë Rrugës së Arbërit ishte i fuqishëm, sa Karriera: Prej vitit 1980 ka punuar në Atikës së Athinës, në Greqinë fqinje, ku një të zjarrit. Të gjitha masat e marra në paran- Meqë pyjet janë një thesar kombëtar, të gjithë këtij institucioni, është krijuar një sektor që në Tiranë aq edhe në Shkup. Bashkësinë Islame dhe në të njejtën kohë zjarr masiv mori njëqind jetë njerëzore, pa dalimin dhe luftimin e zjarreve, sipas kohës që qytetarët janë përgjegjës për parandalimin e menaxhon pyjet bashkiakë. Përgjegjësi i këtij hyrë në llogari të tjera. Normalisht dhe vendi janë ndërmarrë dhe synimit të tyre ndahen në: zjarreve. Si ligje mjaft të rëndësishëm mund sektori, inxhinier Vullnet Tafa, tregon se në ka ligjëruar në Universitetin e Prishtinës ynë e qarku i Dibrës janë prekur hera herës nga masa parandaluese, përgatitore dhe lokalizimit të përmendim: “Për emergjencat civile”, “Për shumë njësi administrative, janë vënë punon- në katedrën e Orientalistikës deri në vitin zjarre që kanë bërë dëme të shumta. Bekim e shuarjes. mbrojtjen nga zjarri dhe shpëtimin”, “ Për pyjet jës specialistë për të vëzhguar, koordinuar 1991 kur sërbët me dhunë e larguan nga Qosja, përgjegjës i qarkut të Dibrës për Zonat Masat parandaluese janë të gjitha ata masa dhe shërbimin pyjor”, apo “ Për vetëqeverisjen dhe sensibilizuar problemet e sektorit pyjor. fakullteti. Punën në Prishtinë e vazhdoi e Mbrojtura , tregon se më problematikë kanë që merren vazhdimisht, gjatë tërë vitit dhe ju vendore”. Ata, si sektor dhe si bashki, janë të hapur për qenë zjarret e periudhës 2007 - 2012, në zonën drejtohen totalisht njerëzve. Qëllimi i tyre final Masat edukative janë ato që përfshijnë bashkëpunime dhe projekte shtetërore, apo edhe dy vjet në shtëpi private ku fakull- e Selishtës, Lurës, Prat, apo diku tjetër. Vitin është të parandalojnë shfaqjen e zjarreve dhe edukimin dhe ndërgjegjësimin e njerëzve, në të me organizata të huaja. Vetëm nëse bëhen Rruzhdi Lata e donte Dibrën pa kufij teti mbante mësim. Pas vitit 1993 përsëri e kaluar zjarret kanë qenë më të pakta, më të kjo bazuar në një nga postulatet e mjekësisë, gjitha grupmoshat. Ato mund të jenë në formë bashkë të gjithë faktorët njerëzorë dhe vlerëso- paralelisht dy vjet punoi në Bashkësinë dukshme në Sllatinë dhe Kërçisht, por akoma që thotë më mirë ta parandalosh sëmundjen, leksionesh të ndryshme, media elektronike dhe hen të gjitha hallkat e zinxhirit në mbrojtjen Islame në Maqedoni dhe në Fakultetin se sa ta mjekosh atë. e shkruar, apo në formë broshurash e librash të më pak ka pasur këtë vit, një ogur i mirë për nga zjarret në pyje, jeta jonë do të jetë më e e Shkencave Islame në Shkup deri në të gjithë ne, merremi apo jo direkt me pyjet. Po ti shohim për nga karakteri dhe aplikimi i ilustruara me fotografi. qetë, më e sigurtë, me më shumë oksigjen në E donte Shqipërinë e Kosovën. I donte shqiptarët pa dallim. Po cilat janë masat mbrojtëse kundër tyre, do të mund ti gruponim në: masa ligjore, Masat informative – propaganduese, mund mushkëritë tona dhe me më shumë sipërfaqe vitin 1995. Pas vitit 1995 punoi vetëm zjarreve të pyjeve? Durim Kaba, inxhinieri i masa edukative dhe masa informative – pro- të zbatohen dhe kombinohen dhe me grupin e të gjelbërta. Nga MUSA RIÇKU dhe atë në Maqedoni. Angazhimi i tij shkolla e janë hapur rrugë. Janë thithur në Bashkësinë Islame deri në vitin 2009, pas vitit 2009 gjer në vitin 2013 punoi që krijojë ushtrinë me pagesë, rojen kufitare në radhët e BDI ishte një përkushtim më shumë investime dhe ia ka arritur të ruzhdi Latën e kam njohur në vitin në anën e drejtë tëçështjes shqiptare, e angazhojë grupe interesi që të punojnë në Bashkësin Islame dhe ligjerues në kat- Përkujtohet rikthimi i Skënderbeut nga Nishi në Dibër dhe Gardën. edrën e Orientalistikës në Universitetin Skënderbeu, arriti këtë bashkim kapitalesh 1992. Ishte kohë që ai jetonte sidomos të të drejtave të shqiptarëve në për Dibrën e ta zhvillojnë Dibrën. vijon nga faqja 7 Shtetëror të Tetovës. Në vitin 2013 u në interes të luftës, sepse ai, i pari e kthej mes Prishtinës e Dibrës. Ai jepte Maqedoni. Rruzhdi Lata, kur fliste për Rruzhdi Lata ishte një i ditur. Ai “Skënderbeu, - ritheksoj Zoto - hodhi ekonominë e principatës së tij në dobi të mbro- R votua dhe u zgjodh kryetar i Komunë ligjërata në Universitetin e Prishtinës në çështjen shqiptare citonte themeluesit e njihte pesë gjuhë të huaja. Lexonte parimet e mobilizimit dhe të zbulimit strateg- së Dibrës. jtjes kolektive të gjithë principatave shqiptare. fakultetin e Orientalistikës, por jo në Rilindjes Kombëtare: Abdylin, Samiun, vazhdimisht. Zyra e tij në Myftini ka jik. Ai na dha modelin e llojeve të ndryshme Ishin kështjellat, kriporet, dogana, rrugët që Gjuhët: shqip, maqedonisht, sër- mjedise auditoresh, por në një shtëpi Naimin, Pashko Vasën e Asdrenin e deri qenë një bibliotekë e madhe, rrethuar të luftimit që ju kanë rezistuar edhe kohëve ai kontrollonte dhe vilte taksa, që u vunë në bokroatisht, turqisht dhe arabisht. private. Pashë në sytë e tij dhe ndjeva në te themeluesit e pavarësisë së Shqipërisë, ngado me libra. Dhe kur flisje me moderne. Sepse Skënderbeu vuri emrin e tij në dispozicion të Lidhjes. Gjatë karierës është marrë me përk- themelet e Artit Ushtarak, ndaj dhe u vlerësua Dhe u bë aq i besueshëm sepse, tre të katërtat fjalën e tij se Dibrën e kishte në zemër. Ismail Qemailin e Dom Nikollë Kaçorrin, Rruzhdiun flisje me shumë njerëz të në shkallë botërore, sidomos për veçorinë se e burimeve njerëzore, materiale dhe në valutë thime nga arabishtja, vepra e dhjetë e Ajo që na afroi e na miqësoi ishte Haxhi Vehbi Dibrën, Haki Sharofin, Fuat ditur, sepse Ai nuk citonte vetëm ajete Sahihil-Buhariut, nga turqishtja, romani “zbatoi strategji dhe taktika të avancuara të që ishin shpenzuar para se të vinim tek Lidhja besimi.Pas atij takimi, shumë shpejt u Dibrën e plot të tjerë. Ai besonte se një Kuranore, por edhe njerëz të ditur, që kohës në kushtet konkrete të gjendjes dhe të e Lezhës, ishin siguruar nga Principata e tij, i Sami Frashërit “Dashuria e Talatit me mjedisit të vendit tonë. Kjo arsye, Skënderbeu që përfshinte këta kufij administrativë: Krujë, kthyer në Dibër dhe prej atëherë jemi besimtar i mirë ishte një atdhetar i mirë. me dijet dhe veprimtarinë e tyre kishin Fitneten”, publikim i disa artikujve në ishte dhe mbetet ndër personalitetet më larta Dibër, Mat dhe Mirditë. takuar vazhdimisht. Ndarja e tij nga kjo Dëgjoja shpesh në debate televizive ndryshuar botën. katër vazhdime për Haxhi Vehbi Dibrën, si burrë shteti dhe Komandant i Përgjithshëm i Ky shembull personal i Skënderbeut dha botë ishte e parakohshme, bash në kohën sulmet që i bëheshin heroit tonë Rruzhdi Lata do të mbahet mend si Haki Sharofin, Fuat Dibrën etj. kombit shqiptarë në çerek shekullin e luftërave efekte të jashëzakonshme. Nxiti çdo princ për kur puna dhe angazhimi i tij fetar, politik e kombëtar, Gjergj Kastriotit nga besimtarë një ndër të vetmit që e ushqeu dhe e Pjesmarrës në disa simpoziume ndër- që zhvillojë”. të tejkaluar parashikimet në kontribute eko- shtetar po jeptë frytet e veta. Tashmë këto islamë, edhe ndonjë imam, por kur forcoi lidhjen me Tiranën. Angazhimi Aziz Keta, mbasi vlerësoi veprat e shumë momike që ofrojë në dobi të Lidhjes. Sepse kombëtare dhe konferenca shkencore studiueseve dibranë që ishin të pranishëm në Skënderbeu kishte krijuar bindjen edhe tek arritje do t’i shohë nga Xhehneti. bisedoje me Rruzhdiun dhe e dëgjoje i tij për lobimin për ndërtimin e Rrugës me temë “Kontributi i Ulemave dibranë këtë sesion, kërkoj mirëkuptimin e tyre kur ishte princat e tjerë: Në vitin 2008, babai im, Hazizi, u të fliste me pasion dhe dashuri për së Arbërit ishte i fuqishëm, sa në Tiranë në lëvizjen kombëtare”, “Kontributi i fjala për histori që lidhen me Skënderbeun. Pa bashkim ekonomik të kontributeve finan- takua në Tiranë me Myftiun e Dibrës. Skënderbeun dhe çështjen shqiptare, aq edhe në Shkup. Ai merrte pjesë Ulemave të Rekës”, “Pjesmarrja e hox- Sepse nuk duhej të ngatërronim dimensionin ciare dhe të burimeve njerëzore, do të ishim të Ndenjën gjatë dhe biseduan. Kur shkuam kuptoje se gjithçka që kishe dëgjuar nëçdo veprimtari që shoqatat dibrane hallarëve në Lidhjen shqiptare të Priz- kombëtar dhe europian të Skënderbeut me humbur të gjithë. në shtëpi, më tha: “Sot kam njohur ishte një humbje kohë. Rruzhdi Lata organizonin në Tiranë, si në Kuvendin dëshirat folklorike për ta pas Skënderbeun, jo Shumë interesante ishin të rejat që ofruan renit dhe në Shpalljen e Pavarësisë” etj. vetëm me vendlindje në Dibër të Poshtme, por në kumtesat e tyre Dr. Zyber Gjoni dhe studi- besimtarin që, kur fliste, ishte i lidhur ishte kudo në Dibër ku organizohej për Rrugën e Arbrit, veprimtaritë për Përkrahës i lëvizjeve demokratike në edhe me lokalizim betejash. uesit e pasionuar dibranë Ali Hoxha dhe Haki direkt me Zotin”. një veprimtari me karakter historik: në 100-vjetorin e pavarësisë e plot të tjera. Dibër dhe më gjërë, kontribut të veçantë Tendenca e disa krijueseve dibranë për ta Përnezha. Rruzhdi Lata, ashtu siç ishte i lidhur Çidhën e Peshkopi, në Koxhaxhik e Ai besonte se lidhjet me Tiranën, pse jo ka dhënë për themelimin e partive poli- lokalizuar Skënderbeun edhe me beteja mundë- izojmë sikur Skënderbeu paska luftuar vetëm rezistoj 25 vjet vetëm me shpatë e heshtë dhe Kryqëzimi i burimeve historike që ata me Zotin, ishte i lidhur edhe me njerëzit. Valikardhë, në Tirane e Nju York. Dhe edhe një binjakëzim i Dibrës me Tiranën tike shqiptare në Dibër pas vitit 1990. sisht në “katundin tim” ose sa më afër “ katundit me gurë që i rrokulliste nga mali dhe me vetëm me forcat e veta. ofruan, shoqëruar me toponomastikën dhe Dinte të komunikonte me to, pavarësisht kudo që shkonte fliste shkurt dhe qartë. do të ishte i afërt dhe me Rrugën e Arbrit tim” më duket e tepruar dhe shumë e dëmshme. shpatë e topuz. As mos të mohojmë ndihmën Se po të kishim vetëm shpatën, do kishim Njihet edhe si aktivist për pajtimin e onomastikën e zonës Çidhnës, që ata e njihnin moshës, arsimit, gjendjes ekonomike Rruzhdi Lata ishte një misionar. Ai nuk do të ishte i pashmangshëm. Pse kjo nuk duhet të ndodhë? e faktorit ndërkombëtar, që mund të mos ishte nevojë vetëm për farka dhe jo për punishte aq mirë, ishin nga befasitë dhe u dëgjuan me popullatës në raste konfliktesh të të Sepse e rrudhim Skënderbeun nga hero aq sa duhej, por as nuk mungojë. Sepse ka baruti. Dhe nëse nuk do kishim armë zjarri, shumë interes. apo shkallës së besimit. Ai e gjente ishte vetëm Myftiu i Dibrës, por ishte Rruzhdi Lata e donte Dibrën pa gjitha niveleve dhe ka të regjistruar mbi Kombëtar dhe europian që ishte, në hero burime pa fund edhe në botimet e fundit, që nuk do kishim nevojë as për hendeqe dhe as Analiza kritike që bëri Ali Hoxha ndaj disa çelësin e komunikimit me të gjithë. I Myftiu i shqiptarëve. Me dashurinë për kufi. E donte Shqipërinë e Kosovën. I 150 pajtime. Njihet edhe si organizator provincial. Por nuk është vetëm kjo. Duke të huajt erdhën në ndihmë të Skënderbeut për luftë nga lart poshtë në dy betejat e Vajkalit autorëve dhe në debate televizive, që i japin shtruar, i qetë, pa të bërtitura e pa bujë. Zotin ai u shërbeu njerëzve, dibranëve donte shqiptarët pa dallim. Ai ishte një për ndihmesë materiale për nevojën e e prurë Skënderbeun me çdo kusht edhe me me flori, burime njerëzore, me topa e armë të në prill dhe gusht të vitit 1465. Skënderbeut më shumë kontribute fetare se Ai i bënte vend vetes me fjalën e shtruar, e shqiptarëve, kudo ku ishte dhe kudo Atdhetar i madh. Ishte një figurë e madhe kosovarëve, për pritjen dhe sistemimin beteja në Dibër të Poshtme dhe përjashtojmë tjera, me specialist për ndërtim kështjellash, Cila ishte mrekullia logjistike e Skënderbeut? atdhetare, u prit mirë nga pjesëmarrësit. me mençurinë dhe dashurinë e tij për ku e kërkuan. shqiptare për lirinë dhe bashkimin e e bashkëatdhetarëve nga Kosova në mundësinë e lokalizimit të betejave edhe në me ushqime dhe veshje, deri dhe mbështetja Ishte Lidhja e Lezhës, ku kontributi me flori Kumtesat dhe diskutimet e studiueseve di- Maqedoninë shqiptare ku ka burime historike, me flotë, sepse lufta e Skënderbeut, ishte dhe dhe me burime njerëzore i Lidhjes, ishte tej branë ndihmuan për të kristalizuar mendime të Fenë dhe Atdhenë. Rruzhdi Lata ishte një shërbëtor. Ai tyre. Ai ishte një paqedashës. Ai ishte Dibër, për Lëvizjen kombëtare shqiptare ose, i heqim Skënderbeut Prizrenin si qendër mbrojtje për ta. çdo parashikimi. përbashkëta për çështje të diskutueshme rreth Rruzhdi Lata ishte një atdhetar. pranoi t’i shërbente Dibrës në qeverisjen një besimtar i devotshëm për fe e Atdhe. në Maqedoni, për nevojat e qytetarëve administrative, ju vijmë në ndihmë pa dashje Përsërisim: Ishte faktori i brendshëm për- Sepse qysh në fillimet e saj, ishin 200.000 të vërtetave historike që kërkojmë. Ai bënte propagandë për lirinë dhe vendore. Ai “rrezikoi” profilin e tij prej Ai tashmë po shijon Xhehnetin, ndërsa të Peshkopisë në krizën e vitit 1997 etj. të huajve që mohojnë Skënderbeun, jo vetëm caktues edhe në burime logjistike që përbal- dukatë në arkën e Lidhjes si kontribute të Kryetari i Këshillit Bashkiak dhe përfaqë- bashkimin e shqiptarëve. Ai punoi dhe imami duke u angazhuar politikisht, ne do ta ndjejmë mungesën e tij. Por Për punën e bërë me rastin e 100 luam luftën 25 vjeçare, por as faktori jashtëm princave. si kombësi por edhe me beteja në territore të suesja e Bashkisë, diskutuan dhe premtuan iu përkushtua çështjes kombëtare. Ai por ia doli që të ketë sukses. Dibra ka dashurinë e tij do ta ndjejmë përherë vjetorit të Pavarësisë dekorohet Qytetar Shqipërisë së vërtetë. nuk ishte për t’u mohuar. Nëse e mohojmë këtë Ishin këto burime që krijuan mundësinë që mbështetje në aktivitetet e ardhshme dhe Në aspektin logjistik, nuk duhet të banal- faktor, vështirë të na besoj kush, që Skënderbeu Skënderebu, të ishte ndër të parët në Europë, falënderuan pjesëmarrësit dhe organizatorët. përkrahu luftën çlirimtare të Kosovës pësuar shumë ndryshime. Janë ndërtuar mes nesh. Nderi nga Këshilli Bashkiak i Peshkopisë.
16 - Nëntor 2018 nr. 151 histori
Nga Besnik KËBEJ (vijon nga numri i kaluar) Historia e ngritjes së Muzeut “Vend- Gurë të gdhendur dha dhe Ibrahim Basha, gurë nga të shtëpisë së tij. Të gjithë banorët e Çidhnës u vunë në punë për të siguruar gurë të origjina e Kastriotëve” në Sinë gdhendur dhe ia arritën qëllimit. Në shënimet e mia nuk janë të gjithë emrat e specialistëve, përgjegjësi i Seksionit të Arsimit dhe Kulturës por kam të shënuar se fasadën (faqen e parë) Ramiz Lela, më 1 nëntor 1985. e filluan dhe e mbaruan Ramiz Loka, Hasan Nga shënimet e mia, pa përsëritur të tjerët Leshi dhe Hasan Cerri. po nxjerr këto material: Marrin pjesë në Muaji nëntor atë vit mbajti shumë i ftohtë, sezion Haxhi Lleshi, Jashar Mezenxhiu, Tefta sa dalta e hekurit ngjitej për dore, megjithatë Cami etj. Referauan: Selami Pulaha, Haziz puna vazhdonte pa ndërprerje nga mëngjesi Ndreu, Luan Malltezi, Malo Hrshova, Ali deri në mbremje. Hoxha dhe drejtori i Institutit të Historisë Prof. Kur vinin vizitorë nga larg, u shërbehej me Stefanaq Pollo. Falenderoi për punën e bërë kafe, të cilën dikush nga punëtorët e merrte të nga studiuesit Jashar Mezenxhiu. shtëpia e Besnik Kaloshit dhe vizitorët e pinin pa e ditur se ku bëhej kafeja. Kënaqësia ishte * * * e madhe, që po bëhej një muzeum për Skën- derbeun. Më poshtë po jap kujtime për atë periudhë Brigada e bashkuar nga Peshkopia, nga nga Ramiz Lela, ish përgjegjës i Seksionit të Arrasi dhe Çidhna e dorëzuan objektin të lyer Arsimit dhe Kulturës, (me kërkesën time), Brenda e jashtë dhe gati për të vënë pajisjet . i cili shkruan: Nga përurimi i Muzeut të Më 19 nëntor realizuan premtimin e Shahin Kastriotëve në Sinë të Çidhnës, Kamberit, që i pati dhënë kryetarit të Komite- 2 Nëntor 1985. tit Ekzekutiv, Skënder Dema. Me mbarimin Në fshatin Sinë të Çidhnës, në Dibër, në një e ndërtimit të Muzeut, më 20 nëntor 1982, lëndinë të bukur, me pamje ballore nga Dibra, mbaron faza e katërt dhe nis faza tjetër. në një lartësi të konsiderueshme, si një ballkon pranë shtëpive të fisit të njohur e me tradita të Etapa e pestë Kaloshëve, ndodhet Muzeu i Kastriotëve. Kur dhe pse Muzeu u përurua në vitin 1985 Foto © Bernard Zotaj Ky muze i vogël, me një ndërtesë njëkatëshe, me gurë të gdhendur nga mjeshtërit e Sinës, u Megjithëse Muzeu përfundoi së ndërtuari Unë dhe kolektivi i shkollës vazhduam Kepi i Skënderbeut, sepse ka pasë gjurmë kali. përurua më 2 nëntor 1985, për të dëshmuar në një kohë record, ne mësues e nxënës detyrat që kishim në shkollë dhe krahas tyre Kur Skënderbeu u zu ngushtë të Kepi i Qytetit një fakt të madh historik për atë kohë dhe për vazhdonim punën në në gjitha drejtimet. punonim për gjetjen e materialeve të Muzeut. matana Setës, ai mori vajzën e djalin dhe brezat që do vijnë se origjina e Kastriotëve Veprat e artit, skulpturat dhe pikturat nuk Tashmë kishim fituar një përvoje pune fluturoi nga Kepi i Qytetit për të dalë në Kepin është Sina, është Çidhna e Dibrës. mund të bëheshin me aksion. Kjo ishte një në gjurmimin e të dhënave, si toponimet, Harlec. Por kur fluturoi, djali u tremb dhe ra Unë në atë kohë isha në detyrën e ndër arsyet kryesore që përurimi u shty. Nga gojëdhënat e legjendat për Kastriotët, në Setë. Gjurmët e kalit kanë qënë në atë kep, përgjegjësit të seksionit të Arsimit dhe Kulturës shënimet e mia shkëpus disa fjalë: Në Peshkopi për luftërat kundër pushtuesve, duke u por kur kanë nxjerrë gur sinjanët, kanë prishë të rrethit Dibër, por edhe si nip i fshatit Sinë, më 13.12.1982 u bë një session shkencor përqëndruar tek ato kundër turqve, por jo gjurmët e kalit. Skënderbeu mbeti pa djalë, në bashkëpunim me Aziz Ndreun, Besnik kushtuar luftërave kundër turqve dhe kundër vetëm, duke grumbulluar e shënuar nga pleqtë kurse gjak femëror ka lënë. Po të kishte lënë Këbejn, Shahin Kamberin dhe të tjerë, kam pushtimeve serbe. Në këtë konferencë, veç të të dhëna të ndryshme. djalë, do të kishte ruajtë lidhjet me Sinën, se dhënë kontributin tim për këtë muze. tjerëve, ishte Aleks Buda, kryetar i Akademisë Unë fitova dhe një eksperiencë në prej Sine të Poshtme ishte babai i tij”. Sot, kur lexoj shënimet e mia për ato së Shkencave të RPSSH dhe merrte pjesë dhe intervistimin e njerëzve dhe plqeqve 2. Halil Hysen Pashnjari, vjeç 72 në ditë, për punën për ngritjen e muzeut dhe Sulejman Baholli. mendjehollë, që edhe pse pa shkollë, nuk i vitin 1982, tregonte: “Tre gjurmë të kalit organizimin e sesionit shkencor që u mbajt Në orën 14.00 konferencën e hapi Avni Fida ngatërronin ngjarjet. Skënderbeut janë edhe sot në Hurdha të më 1 nëntor 1985, duket se vlerësoj historinë dhe fjalën e mori drejtori i Muzeut të rrethit, Disa nga të dhënat e këtyre njerëzve, Mshela. Ka fjarue me kalë Skënderbeu nga e kësaj krahine me vlera të mëdha. Nxitës dhe Hysen Lala, i cili foli për shumë ngjarje, duke (burra dhe gra), të vjela në vitet 1979 - 1988, Maja Shkurt e ka ra në Rrasën Dujs. Prandaj këmbëngulës për ngritjen e këtij muzeu u bë theksuar se Dibra është e zbetë në paraqitjen po i paraqes më poshtë: Skënderbeu ishte shumë i zoti për luftë, se ai “Artisti i Merituar” Aziz Ndreu dhe Besnik e vlerave historike në tekste, megjithëse ka Në Sinë të Epërme mora të dhëna nga kishte ene kalin si fluturonte”. Këbej. Aziz Ndreu kishte bashkëpunim historitë lavdishme. Rustem Pashnjari, vjeç 61; Halil Pashnjari 3. Sadin Tola 80 vjeç tregonte: “Skënderbeu me historianët e nderuar të vendit tonë, me Shefi i Arsimit dhe Kulturës të rrethit, 72 vjeç, Sanie Pashnjari 63 vjeç, Xhemal në Sheh të Thatë ka pasë ndërtue një kala, profesorët Stefanaq Pollo dhe Kristo Frashëri. Beqir Shehu, mbajti kumtesën: “Reformat e Pashnjari 72 vjeç, Haxhi Drizi 98 vjeç, Selim që ne i thona kalaja e Skënderbeut. Në një Këta profesorë të nderuar të historisë kishin Tanzimatit të vitit 1839 dhe disa dukuri në Kadriu 70 vjeç, Abaz Kadria 77 vjeç, Ymer luftë ai dërgou fëmijët, gratë dhe pleqtë në mbështetur kërkesën dhe mendimin për viset e Dibrës”. Këto reforma sollën ndryshime Loka 66 vjeç, Kurt Kovaçi 93 vjeç etj. këtë vend shumë strategjik. Kjo kala goditet ngritjen e një muzeu në Dibër, kushtuar në disa drejtime, tha autori, si më 1909 më Në Sinë të Poshtme: Tahir Zoku 78 vjeç, vetëm në një vend. Kur ngjitesh nga rruga Kastriotëve dhe Skënderbeut dhe se ky muze 25 korrik u zhvillua Kongresi i Dibrës e më Shefki Prifti 42 vjeç, Sefedin Prifti 62 vjeç, Sinë e Epërme në Pllaj, has në një vend që duhet të ishte në Sinë të Çidhnës, në Dibër. 1910 u hap klubi “Bashkimi” etj. Materialin Hide Elez Kaloshi 96 vjeçe, Islam Matrisi 80 quhet Hurdha e Verës . Aty ndodhet vendi që Bashkë me Haziz Ndreun dhe Ali Hoxhën, e përgatitur nga Kristo Frashëri e lexoi Viron vjeç, Elmaz Lika 78 vjeç. quhet Rrafshaja e Topit. Turqve ua treguan Moisi Murra, Besnik Këbej e studiues të tjerë Koka. Pastaj mbajtën trajtesa autorë dibranë, Në fshatin Çidhën: Sadin Tola 80 vjeç, këtë vend dhe ata me top goditën dhe e nga rrethi ynë, këmbëngulnin vazhdimisht shumica e tyre drejtorë shkollash, rreth 28 Selim Gjeçi 72 vjeç, Shaqir Tola 75 vjet, shembën kalanë dhe vranë fëmijë, gra e pleq. për domosdoshmërinë e ngritjes së Muzeut të vetë. Fjala e Aleks Budës u prit me interes. Ai Osman Basha 77 vjet, Shaban Tërshalla 72 Skënderbeu i nami ata që treguan vendin, Katriotëve dhe dhanë një kontribut të madh theksoi lavdëroi punën e lektorëve dibranë, vjet. se nga ku merrej kalaja. (Dhe më poshtë për ketë problem. Duhet pranuar se kishim duke thëksuar se duhej thelluar më shumë Në Gur-Lurë: Liman Murati 63 vjeç; Në vazhdon: Te Kepi i Qytetit është vendi ku shumë vështërsi për fonde për ndërtimin e mbi gjenocidin serb në këto anë. Arras Vesel Lusha 75 vjeç, Can Bajraktari mateshin djemtë për të shkue në luftë e këtij objekti, duke patur parasysh se në atë Në këtë sesion shkencor isha dhe unë, 97 vjeç,; Në Brezhdan: Elez Tonuzi 71 veç; vajzat për t’u bërë nuse”. kohë kishte rregulla shumë rigoroze për bashkë me Sefedin Priftin. Pas mbarimit të Në Fushë-Alie: Abaz Karoshi 75 vjeç, Dik (Shënim: Tri intervistat janë bërë në vitin shpenzimin e çdo fondi që jepej. aktivitetit, Sefedini takoi z.Buda dhe e ftoi Përnezha 71 vjeç; Në Blliçe: Ramadan Vesel 1982, nga unë autori) Kisha biseduar me drejtuesit e rrethit, për kafe. Ai pakashumë i tha se ‘jam nga Sina Hoxha 72 vjeç, Xhemal Skepi 57 vjeç; Në Ishin këto disa nga ato legjenda që sidomos me kryetarin e Kom.Ekzekutiv të dhe shokët më kanë porositë që të pi një kafe Zall-Leshe Met Paci 78 vjeç, Hasan Leshi 70 mblodhën në atë periudhë. Duke i lënë rrethit Dibër, Skënder Dema, një burrë i me Ju dhe për t’u falenderuar si Akademi e vjeç; Në Mustafe: Qazim Xhika 50 vjeç; Në gojëdhënat, kthehemi në punën e bërë respektuar për punën e tij si drejtues për kohën Shkencave dhe Ju si kryetar i saj për nderin që Kodër-Leshe Elez Rusi 103 vjeç. asokohe, 1982-1985. Skënder Dema u e gjatë që punoi në Dibër dhe me sekretarin i bëtë Sinës dhe gjithë Dibrës, me ngritjes së Në zonën e Muhurit, fshati Vajmdhej: zëvendësua nga dibrani Rakip Danqe. Ky jo e Kom.Ekz. të rrethit, Avni Fida, të cilët ishin Muzeut të Kastriotëve’. Llan Doda 99 vjeç, Ahmet Pira 81; Në Buloç: që nuk u interesua për Muzeun, por dërgoi një dakord, por meqë rrethi ynë në plan të parë Shkuam bashkë në hotel Turizmi dhe aty Selman Losha 77 vjeç; Në Hurdhë-Muhur: urdhër më shkrim që në objektin e muzeut të kishte detyrat ekonomike, që nuk ecnin mirë, filloi biseda për të cilën interesoheshim, Xhil Çiku 76 vjeç, Hamit Balla 75 vjeç, Nezir futeshin material tjera dhe muzeu të kthehej problem i muzeut mbeti si pas dore. sidomos për Muzeun që mungonin materialet Rama 80 vjeç; Në fshatin Muhur: Emin Mëziu në kopësht për parashkollorët. Megjithëkëto, Aziz Ndreu, miku im plotësuese dhe nuk ishte bërë inagurimi. E 85 vjeç, Xhetan Prençi 71 vjeç, Tahir Mëziu Unë shkova në Komitetin Ekzekutiv, ku i respektuar, këmbëngulte që të ngrinin ftuam që kur të bëhej inagurimi të vinte e të 62 vjeç, Sami Hoxha 52 vjeç, Bajram Prençi më priti sekretari Avni Fida, të cilit i tregova muzeun, se duhet të kemi një muze të tillë festonim së bashku, por ai u përgjegj shkurt: 77, Islam Hoxha 75 vjeç, Islam Farruku 85 urdhërin e dhënë. Pas pak diskutimesh, unë patjetër. Një ditë, muaji qershor 1982, Azizi “Unë nuk vi, më vjen keq por unë ato që kam vjeç, Halit Laci 66 vjeç, Idriz Sina 58 vjeç; i thashë prerë: Objekti është nisur për muze më vjen në zyrë dhe pasi ndezi një cigare shkruar për Kastriotët nuk i fshij. Ju kam lënë Në Rreth-Kale: Ibrahim Këbej 69 vjeç; në dhe muze do jetë. Unë do marr materialet duhan, më tha: “Do vish të shkojmë në Tiranë, Stefanaqin dhe Kriston”. Biseda mbaroi dhe Kishavec: Haxhi Pira 78 vjeç e shumë të tjerë. që janë te ‘muzeu’ i sektorit dhe do i fus në se kam lënë një takim me Stefanaq Pollon dhe u ngrit. Në këtë kohë, m’u kujtua debati që Më vjen keq që nuk po shkruaj emra të objektin e ri. Kopësht nuk e bëj! Dhe dola. Kristo Frashërin dhe do e ndajmë punën e kishim bërë më Kristo Frashërin mbi origjinën tjerë që kanë dhënë të dhëna për Skënderbeun Të nesërmen me mësues e disa nxënës, muzeut një herë e mirë: Ose do e bëjmë, ose e Skënderbeut. Pashë se historianët tanë janë e që nuk i kam shënuar. Po kështu, nuk kam morëm ata material që ishin në objektin nuk do e bëjmë muzeun, a ta lëmë këtë punë!” kokëfortë në vetëkorrigjimin e mendimeve të shënuar bisedën me Selim Leshin e Kandrit. e sektorit dhe i futëm në ndërtesën e re të Vendosëm që të shkojmë në Tiranë. tyre, edhe kur ka fakte të reja. Ky ishte takimi Nga materialet e mbledhuara po shënoj Muzeut. Përurimi i Muzeut të ri u vonua, Kishim lënë takim një ditë qershori 1982 im i parë dhe i fundit me kryetarin e Akademisë tri legjenda, të treguara nga banorët e këtyre pas duheshin disa vepra arti; duhej përgatitur me profesorët dhe u takuam në ambientet Shqiptare të Shkencave. Më mbeti në kujtesë anëve: mirë një session shkencor për periudhën e Pallatit të Kulturës. U përshëndetëm dhe jo për mirë, pasi nuk tha asnjë fjalë jo për 1. Haxhi Hysen Drizi nga Sina e Epërme, skënderbegiane dhe origjinën e tij dibrane. diskutuam kryesisht për problemin e muzeut. Dibrën, por as për Heroin tonë Kombëtar. në vitin 1982, kur ishte 98 vjeç: “Sot i thonë Ky session u planifikua dhe u organizua nga vijon në numrin e ardhshëm
cyan magenta yelloë black
16 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 17 151 151
50 vjetori i orkestrinës popullore histori kulturë të Matit - “Mjeshtër i Madh
Nga Besnik KËBEJ Nga Esat RUKA (vijon nga numri i kaluar) Historia e ngritjes së Muzeut “Vend- rashëgimia Kulturore shqiptare, si pjesë Orkestrina e Matit njëra nga mrekullitë e identitetit tonë kombëtar, përbën Gurë të gdhendur dha dhe Ibrahim Basha, Tkontributin më të vyer, më origjinal e gurë nga të shtëpisë së tij. Të gjithë banorët e identifikues e shprehur magjishëm në këngët Çidhnës u vunë në punë për të siguruar gurë të origjina e Kastriotëve” në Sinë e vallet, veshjet e rapsoditë, baladat e ritet, e trashëgimisë shpirtërore shqiptare gdhendur dhe ia arritën qëllimit. Në shënimet lojrat popullore e krijimet gojore, ndërtimet Munir Shehu, ky personalitet e mia nuk janë të gjithë emrat e specialistëve, përgjegjësi i Seksionit të Arsimit dhe Kulturës e mënyrën e jetesës, gjuhën etj, Ajo është e por kam të shënuar se fasadën (faqen e parë) Ramiz Lela, më 1 nëntor 1985. vjetër sa vetë njerëzimi dhe përfshin shumë i kulturës shqiptare, realizoi e filluan dhe e mbaruan Ramiz Loka, Hasan Nga shënimet e mia, pa përsëritur të tjerët fusha studimore që nga arkeologjia, etnofolk- Leshi dhe Hasan Cerri. po nxjerr këto material: Marrin pjesë në loristika, etnografia, gjuhësia, historiografia, bashkëzanimin e pasurisë së Muaji nëntor atë vit mbajti shumë i ftohtë, sezion Haxhi Lleshi, Jashar Mezenxhiu, Tefta arkitektura, etj. Ruajtja, mbrojtja, arkivimi, qa- instrumenteve tradicionalë sa dalta e hekurit ngjitej për dore, megjithatë Cami etj. Referauan: Selami Pulaha, Haziz rkullimi dhe përcjellja në gjeneratat e reja për- puna vazhdonte pa ndërprerje nga mëngjesi Ndreu, Luan Malltezi, Malo Hrshova, Ali bën aspiratën kryesore për shtetin, shoqërinë të trevës së Matit dhe hodhi deri në mbremje. Hoxha dhe drejtori i Institutit të Historisë Prof. dhe organizatat civile (OJQ) të mbështetura bazat e një risie shumë Kur vinin vizitorë nga larg, u shërbehej me Stefanaq Pollo. Falenderoi për punën e bërë në politikat e zhvillimit dhe në kushtetutën e kafe, të cilën dikush nga punëtorët e merrte të nga studiuesit Jashar Mezenxhiu. Republikës së Shqipërisë. domethënëse, Orkestrinën, shtëpia e Besnik Kaloshit dhe vizitorët e pinin Viti 2018 përmban një kalendar të pasur me pa e ditur se ku bëhej kafeja. Kënaqësia ishte si një nga kolonat kryesore * * * ngjarje kulmore në jetën e shqiptarëve. Ato e madhe, që po bëhej një muzeum për Skën- të ansambleve folklorike në derbeun. Më poshtë po jap kujtime për atë periudhë janë të karakterit historik, politik dhe kulturor Brigada e bashkuar nga Peshkopia, nga nga Ramiz Lela, ish përgjegjës i Seksionit të dhe ngërthejnë një periudhë mbi 550 vjeçare. shoqërimin e këngëve, valleve, Secila syresh meriton respektin, pasqyrimin Arrasi dhe Çidhna e dorëzuan objektin të lyer Arsimit dhe Kulturës, (me kërkesën time), por veçanërisht të melodive Brenda e jashtë dhe gati për të vënë pajisjet . i cili shkruan: Nga përurimi i Muzeut të dhe promovimin e saj në dimensione të plota Më 19 nëntor realizuan premtimin e Shahin Kastriotëve në Sinë të Çidhnës, e dinjitoze, si dëshmi e kolona të rëndësishme popullore në trevat gege. Kamberit, që i pati dhënë kryetarit të Komite- 2 Nëntor 1985. të progresit shoqëror. tit Ekzekutiv, Skënder Dema. Me mbarimin Në fshatin Sinë të Çidhnës, në Dibër, në një Në korpusin etnomuzikor të kontributit e ndërtimit të Muzeut, më 20 nëntor 1982, lëndinë të bukur, me pamje ballore nga Dibra, njerëzor instrumentet muzikorë, përbëjnë një pasuri të madhe, të rëndësishme dhe shumë formacionet simotra është e njëjtë?. Sigurisht mbaron faza e katërt dhe nis faza tjetër. në një lartësi të konsiderueshme, si një ballkon që Jo. Tingulli muzikor, si dukuri akustike – pranë shtëpive të fisit të njohur e me tradita të domethënëse. Organizimi i punës me ‘to, natyrore, duke e studiuar në një dimension Kaloshëve, ndodhet Muzeu i Kastriotëve. krijimi i grupeve orkestrale në ansamblet e Etapa e pestë më të gjerë e më kompleks, si nocion i Kur dhe pse Muzeu u përurua në vitin 1985 Ky muze i vogël, me një ndërtesë njëkatëshe, rretheve, u bë baza e shoqërimit të këngëve e Foto © Bernard Zotaj tillë prezantues, i japin cilësi e atribute të me gurë të gdhendur nga mjeshtërit e Sinës, u valleve si edhe loja veças e në grup. Orkestrinat ORKESTRina 1966 dallueshme. Megjithëse Muzeu përfundoi së ndërtuari përurua më 2 nëntor 1985, për të dëshmuar popullore të ngritura mbi traditën e lëvrimit të Unë dhe kolektivi i shkollës vazhduam Kepi i Skënderbeut, sepse ka pasë gjurmë kali. Një vesh muzikor i stërvitur e bën në një kohë record, ne mësues e nxënës detyrat që kishim në shkollë dhe krahas tyre Kur Skënderbeu u zu ngushtë të Kepi i Qytetit një fakt të madh historik për atë kohë dhe për tyre përbënin njërën nga risitë e kohës. Në Përkujtimi i jubileut të 50 aftësia e interpretimit, lënda me të cilën vazhdonim punën në në gjitha drejtimet. brezat që do vijnë se origjina e Kastriotëve shumë zona të hapësirave gjithshqiptare kishte menjëherë dallimin midis instrumenteve nga punonim për gjetjen e materialeve të Muzeut. matana Setës, ai mori vajzën e djalin dhe ushqehet, përbërja e instrumenteve dhe mbi disa elementë përbërës, si timbri (ngjyra), forca, Veprat e artit, skulpturat dhe pikturat nuk Tashmë kishim fituar një përvoje pune është Sina, është Çidhna e Dibrës. një përvojë të hershme në formacione të vogla Vjetorit është edhe një fluturoi nga Kepi i Qytetit për të dalë në Kepin të gjitha aftësia ekzekutuese e mjeshtrave ambitusi (lartësia) teknika e ekzekutimit etj. të mund të bëheshin me aksion. Kjo ishte një në gjurmimin e të dhënave, si toponimet, Harlec. Por kur fluturoi, djali u tremb dhe ra Unë në atë kohë isha në detyrën e orkestrale lëvizëse, që qarkullonin brenda dhe homazh nderimi për shumë në secilin instrument, por edhe cilësia e cilat përbëjnë atë që quhet stil i tingëllimit. Kjo ndër arsyet kryesore që përurimi u shty. Nga gojëdhënat e legjendat për Kastriotët, në Setë. Gjurmët e kalit kanë qënë në atë kep, përgjegjësit të seksionit të Arsimit dhe Kulturës jashtë zonës. Por fillimi i daljes së tyre në skenë aftësia organologjike e instrumenteve si zeje përbën një origjinalitet nacional të kulturës së shënimet e mia shkëpus disa fjalë: Në Peshkopi për luftërat kundër pushtuesve, duke u por kur kanë nxjerrë gur sinjanët, kanë prishë të rrethit Dibër, por edhe si nip i fshatit Sinë, do të kërkonte një përgatitje serioze e shumë nga artistët themelues që kanë prodhimi. një populli dhe një autenticitet të veçantë. më 13.12.1982 u bë një session shkencor përqëndruar tek ato kundër turqve, por jo gjurmët e kalit. Skënderbeu mbeti pa djalë, në bashkëpunim me Aziz Ndreun, Besnik të kujdesshme nën drejtimin e mjeshtrave Formulimet melodike të luajtura kryesisht Këbejn, Shahin Kamberin dhe të tjerë, kam dhuruar emocione krijuese Etnomuziklogu gjerman Fritz Bose thotë kushtuar luftërave kundër turqve dhe kundër vetëm, duke grumbulluar e shënuar nga pleqtë kurse gjak femëror ka lënë. Po të kishte lënë muziktarë me përvojë dhe aftësi profesionale. nga këto lloj orkestrash (përfshi edhe atë me dhënë kontributin tim për këtë muze. se :”muzika, jo vetëm që ka funksion tjetër... pushtimeve serbe. Në këtë konferencë, veç të të dhëna të ndryshme. djalë, do të kishte ruajtë lidhjet me Sinën, se dhe kanë ndezur në shpirt disa lloj veglash popullore) parë në sferën tjerëve, ishte Aleks Buda, kryetar i Akademisë Sot, kur lexoj shënimet e mia për ato në popuj të ndryshëm, por edhe tingëllon Unë fitova dhe një eksperiencë në prej Sine të Poshtme ishte babai i tij”. * * * emocionale të tyre, janë orientuar në tre stile së Shkencave të RPSSH dhe merrte pjesë dhe ditë, për punën për ngritjen e muzeut dhe krenarinë e identitetit të ndryshe. Dhe është pikërisht stili i tingullit, intervistimin e njerëzve dhe plqeqve 2. Halil Hysen Pashnjari, vjeç 72 në Treva e Matit e ka ruajtur, zhvilluar kryesore: Sulejman Baholli. mendjehollë, që edhe pse pa shkollë, nuk i vitin 1982, tregonte: “Tre gjurmë të kalit organizimin e sesionit shkencor që u mbajt e trashëguar kulturën e tij materiale dhe popullit që i përkasim i studiuar në mënyrë të hollësishme që Në orën 14.00 konferencën e hapi Avni Fida më 1 nëntor 1985, duket se vlerësoj historinë a - në stilin logogjenik, që përfshin pjesë përcakton karakteristikat e veçanta të një ngatërronin ngjarjet. Skënderbeut janë edhe sot në Hurdha të shpirtërore. Ai ka derdhur margaritarët e nga këngët vokale e rapsodike. dhe fjalën e mori drejtori i Muzeut të rrethit, Disa nga të dhënat e këtyre njerëzve, Mshela. Ka fjarue me kalë Skënderbeu nga e kësaj krahine me vlera të mëdha. Nxitës dhe muzike në një hapësirë të caktuar. shpirtit të tij në këngët, vallet, meloditë e veglat e pasurisë së instrumenteve tradicionalë të Në këtë stil ka luajtur lauria. Ky arketip Hysen Lala, i cili foli për shumë ngjarje, duke (burra dhe gra), të vjela në vitet 1979 - 1988, Maja Shkurt e ka ra në Rrasën Dujs. Prandaj këmbëngulës për ngritjen e këtij muzeu u bë Ajo që e bën orkestrinën me vlera origjinale, muzikore popullore, në kostumet e bukura e trevës së Matit dhe hodhi bazat e një risie shumë i vjetër dhe i rrallë transmeton një theksuar se Dibra është e zbetë në paraqitjen po i paraqes më poshtë: Skënderbeu ishte shumë i zoti për luftë, se ai “Artisti i Merituar” Aziz Ndreu dhe Besnik të larmishme në përjetësimin e ngjarjeve të vendase (anase) është që secili instrument Këbej. Aziz Ndreu kishte bashkëpunim shumë domethënëse, Orkestrinën, si një nga timbrikë të veçantë. Lauria, si instrument e vlerave historike në tekste, megjithëse ka Në Sinë të Epërme mora të dhëna nga kishte ene kalin si fluturonte”. mëdha historike e figurave të shquara të nivelit gjatë lojës solo në përbërje të orkestrinës historitë lavdishme. me historianët e nderuar të vendit tonë, me kolonat kryesore të ansambleve folklorike në kordofon me hark me mesazhet e veta lirike Rustem Pashnjari, vjeç 61; Halil Pashnjari 3. Sadin Tola 80 vjeç tregonte: “Skënderbeu lokal e kombëtar. duhet të endet në repertorin e vet, duke Shefi i Arsimit dhe Kulturës të rrethit, profesorët Stefanaq Pollo dhe Kristo Frashëri. shoqërimin e këngëve, valleve, por veçanërisht ka dëshmuar shprehje origjinale të krijimtarisë 72 vjeç, Sanie Pashnjari 63 vjeç, Xhemal në Sheh të Thatë ka pasë ndërtue një kala, Është e njohur dhe e vlerësuar nga të gjitha ruajtur strukturën, shtrirjen, thyerjet ritmike, Beqir Shehu, mbajti kumtesën: “Reformat e Pashnjari 72 vjeç, Haxhi Drizi 98 vjeç, Selim që ne i thona kalaja e Skënderbeut. Në një Këta profesorë të nderuar të historisë kishin të melodive popullore në trevat gege. anonime si dhe aftësi të pakundërshtueshme ngjyrimet, alternimet etj, duke krijuar një Tanzimatit të vitit 1839 dhe disa dukuri në mbështetur kërkesën dhe mendimin për instancat profesionale e opinioni artdashës Në Festivalin e Parë Kombëtar në Gjirokastër integrimi me modet muzikore të instrumenteve Kadriu 70 vjeç, Abaz Kadria 77 vjeç, Ymer luftë ai dërgou fëmijët, gratë dhe pleqtë në mbarëkombëtar mrekullia e njërës nga këto peizazh muzikor mbresëlënës e sugjestionues. viset e Dibrës”. Këto reforma sollën ndryshime Loka 66 vjeç, Kurt Kovaçi 93 vjeç etj. këtë vend shumë strategjik. Kjo kala goditet ngritjen e një muzeu në Dibër, kushtuar në vitin 1968 kjo orkestrinë, e organizuar dhe të tjerë tradicionale në Mat. Muzikaliteti interpretues, futja e dajres në disa drejtime, tha autori, si më 1909 më Kastriotëve dhe Skënderbeut dhe se ky muze formacione si është orkestrina popullore e drejtuar nga Ai muziktar do të meritonte në b- në stilin melogjenik, që ka të bëjë Në Sinë të Poshtme: Tahir Zoku 78 vjeç, vetëm në një vend. Kur ngjitesh nga rruga Matit. Krijimi i këtij fenomeni artistik në fillimet (perkusionit) në orkestrinë i dha dinamikë e 25 korrik u zhvillua Kongresi i Dibrës e më Shefki Prifti 42 vjeç, Sefedin Prifti 62 vjeç, duhet të ishte në Sinë të Çidhnës, në Dibër. mënyrë të padiskutueshme vendin e pare, Më drejtpërsëdrejti me meloditë tipike Sinë e Epërme në Pllaj, has në një vend që e viteve ’60 të shek XX, u mbështet në traditën impuls, qëndrueshmëri e strukturë më të qartë 1910 u hap klubi “Bashkimi” etj. Materialin Hide Elez Kaloshi 96 vjeçe, Islam Matrisi 80 quhet Hurdha e Verës . Aty ndodhet vendi që Bashkë me Haziz Ndreun dhe Ali Hoxhën, pas do të tërhiqnin vëmendjen e publikut, instrumentale, dhe këtu të shumtën është shumë të hershme të orkestrinave shëtitëse në krahasim me të gjitha orkestrinat simotra në e përgatitur nga Kristo Frashëri e lexoi Viron vjeç, Elmaz Lika 78 vjeç. quhet Rrafshaja e Topit. Turqve ua treguan Moisi Murra, Besnik Këbej e studiues të tjerë studiuesve dhe Jurive profesioniste duke u shfrytëzuar repertori i fyejve dhe çiftelisë. të trevës së Matit. Ideatorët dhe drejtuesit shkallë vendi. Koka. Pastaj mbajtën trajtesa autorë dibranë, Në fshatin Çidhën: Sadin Tola 80 vjeç, këtë vend dhe ata me top goditën dhe e nga rrethi ynë, këmbëngulnin vazhdimisht vlerësuar vazhdimisht me çmime deri në c- në stilin patogjenik, repertor që lidhet Janë të shumtë etnomuzikologët që janë shumica e tyre drejtorë shkollash, rreth 28 Selim Gjeçi 72 vjeç, Shaqir Tola 75 vjet, shembën kalanë dhe vranë fëmijë, gra e pleq. për domosdoshmërinë e ngritjes së Muzeut të e këtij formacioni shfrytëzuan me zgjuarsi “Medaljen e Artë”, Urdhrin “N. Frashëri i Kl me ndjenja të fuqishme, të përbëra nga copëza dhe kompetencë profesionale pasurinë e shprehur profesionalisht e me dashuri për vetë. Fjala e Aleks Budës u prit me interes. Ai Osman Basha 77 vjet, Shaban Tërshalla 72 Skënderbeu i nami ata që treguan vendin, Katriotëve dhe dhanë një kontribut të madh të Parë”… melodike, bazuar në atmosferën muzikore prurjet dhe origjinalitetin e muzikës së këtij theksoi lavdëroi punën e lektorëve dibranë, vjet. se nga ku merrej kalaja. (Dhe më poshtë për ketë problem. Duhet pranuar se kishim instrumenteve, duke i radhitur llojet e tyre Ky formacion folklorik muzikor, me të këngëve të vajit, por të përshtatura dhe sipas klasifikimeve të muzikologjisë botërore formacioni orkestral. Puna e kujdesshme duke thëksuar se duhej thelluar më shumë Në Gur-Lurë: Liman Murati 63 vjeç; Në vazhdon: Te Kepi i Qytetit është vendi ku shumë vështërsi për fonde për ndërtimin e karrierën e saj prestigjioze 50 vjeçare ka adoptuara me ndjenjë artistike. profesionale e muzikantëve Munir Shehu, këtij objekti, duke patur parasysh se në atë në kordofone, aerofone, idiofone dhe mbi gjenocidin serb në këto anë. Arras Vesel Lusha 75 vjeç, Can Bajraktari mateshin djemtë për të shkue në luftë e krijuar një përvojë të madhe skenike duke Çfarë e dallon orkestrinën e Matit me Shefqet Doda, Naim Gjoshi, Shefqet Merra, Në këtë sesion shkencor isha dhe unë, kohë kishte rregulla shumë rigoroze për membranofone. 97 vjeç,; Në Brezhdan: Elez Tonuzi 71 veç; vajzat për t’u bërë nuse”. u shndërruar në një shkollë për shumë simotrat e saj?. Fatmir Leka, apo e gjurmuesve e mbledhësve bashkë me Sefedin Priftin. Pas mbarimit të shpenzimin e çdo fondi që jepej. Duke njohur dhe respektuar specifikat Në Fushë-Alie: Abaz Karoshi 75 vjeç, Dik (Shënim: Tri intervistat janë bërë në vitin formacione simotra. Muzika me instrumente tradicionalë në të njohur të folklorit, Ymer Neli, Sabri Alia, aktivitetit, Sefedini takoi z.Buda dhe e ftoi Kisha biseduar me drejtuesit e rrethit, tonalo-modale të këtyre instrumenteve nga Përnezha 71 vjeç; Në Blliçe: Ramadan Vesel 1982, nga unë autori) Për të konkluduar në vlerat e spikatura Mat shprehet me të njëjtat instrumente si etj dhe loja e saktë, virtuoze e pastër dhe e për kafe. Ai pakashumë i tha se ‘jam nga Sina sidomos me kryetarin e Kom.Ekzekutiv të ana e mjeshtrave drejtues, u bë i mundur Hoxha 72 vjeç, Xhemal Skepi 57 vjeç; Në Ishin këto disa nga ato legjenda që të një formacioni artistik së pari nisemi dhe në trevat e tjera të Shqipërisë së Veriut e intonuar e të gjithë orkestrantëve, ka bërë që dhe shokët më kanë porositë që të pi një kafe Zall-Leshe Met Paci 78 vjeç, Hasan Leshi 70 mblodhën në atë periudhë. Duke i lënë rrethit Dibër, Skënder Dema, një burrë i bashkëzanimi i tyre shumë logjik dhe organik nga origjinaliteti i produktit muzikorë, Verilindjes. A mund të themi se gjithçka me me Ju dhe për t’u falenderuar si Akademi e respektuar për punën e tij si drejtues për kohën në përputhje të plotë të mikrotoneve. Baza ky formacion i muzikës tradicionale të ketë vjeç; Në Mustafe: Qazim Xhika 50 vjeç; Në gojëdhënat, kthehemi në punën e bërë stilin e vet të dallueshëm në nivel kombëtar. Shkencave dhe Ju si kryetar i saj për nderin që Kodër-Leshe Elez Rusi 103 vjeç. e gjatë që punoi në Dibër dhe me sekretarin melodike e krijimit dhe tingëllimit të këtij asokohe, 1982-1985. Skënder Dema u A është i dallueshëm stili muzikor ?. i bëtë Sinës dhe gjithë Dibrës, me ngritjes së Në zonën e Muhurit, fshati Vajmdhej: zëvendësua nga dibrani Rakip Danqe. Ky jo e Kom.Ekz. të rrethit, Avni Fida, të cilët ishin formacioni muzikor u bënë instrumentet Aftësia teknike në përdorimin e gishtrinjëve Muzeut të Kastriotëve’. Llan Doda 99 vjeç, Ahmet Pira 81; Në Buloç: që nuk u interesua për Muzeun, por dërgoi një dakord, por meqë rrethi ynë në plan të parë aerofonë dhe kordofonë por edhe teknika (tre - katër gishtave të dorës së majtë), Shkuam bashkë në hotel Turizmi dhe aty Selman Losha 77 vjeç; Në Hurdhë-Muhur: urdhër më shkrim që në objektin e muzeut të kishte detyrat ekonomike, që nuk ecnin mirë, ekzekutuese e instrumentistëve virtuozë filloi biseda për të cilën interesoheshim, Xhil Çiku 76 vjeç, Hamit Balla 75 vjeç, Nezir futeshin material tjera dhe muzeu të kthehej problem i muzeut mbeti si pas dore. vendas si: Imer Nelaj, Ibrahim Minxhozi, harmonizimi i të dyja duarve, përdorimi i dorës sidomos për Muzeun që mungonin materialet Rama 80 vjeç; Në fshatin Muhur: Emin Mëziu në kopësht për parashkollorët. Megjithëkëto, Aziz Ndreu, miku im Shaqir Hazizi, Hysen Koxherri, Sali Kurti etj,. së djathtë në tremolo të dubluar, apo açakaturat plotësuese dhe nuk ishte bërë inagurimi. E 85 vjeç, Xhetan Prençi 71 vjeç, Tahir Mëziu Unë shkova në Komitetin Ekzekutiv, ku i respektuar, këmbëngulte që të ngrinin e apoxhiaturat, shfrytëzimi i plotë i tastierës, ftuam që kur të bëhej inagurimi të vinte e të 62 vjeç, Sami Hoxha 52 vjeç, Bajram Prençi më priti sekretari Avni Fida, të cilit i tregova muzeun, se duhet të kemi një muze të tillë SI U KRIJUA ORKESTRINA pastërtia e tingullit, larmia ritmike, dhe siguria festonim së bashku, por ai u përgjegj shkurt: 77, Islam Hoxha 75 vjeç, Islam Farruku 85 urdhërin e dhënë. Pas pak diskutimesh, unë patjetër. Një ditë, muaji qershor 1982, Azizi POPULLORE E MATIT? ekzekutuese janë kushte jo vetëm teknike “Unë nuk vi, më vjen keq por unë ato që kam vjeç, Halit Laci 66 vjeç, Idriz Sina 58 vjeç; i thashë prerë: Objekti është nisur për muze më vjen në zyrë dhe pasi ndezi një cigare ekzekutimi, por edhe aftësi interpretimi. Ashtu shkruar për Kastriotët nuk i fshij. Ju kam lënë Në Rreth-Kale: Ibrahim Këbej 69 vjeç; në dhe muze do jetë. Unë do marr materialet duhan, më tha: “Do vish të shkojmë në Tiranë, Fillimet e veta si formacion i reduktuar sikundër në aerofonet: mënyra dhe koha e të Stefanaqin dhe Kriston”. Biseda mbaroi dhe Kishavec: Haxhi Pira 78 vjeç e shumë të tjerë. që janë te ‘muzeu’ i sektorit dhe do i fus në se kam lënë një takim me Stefanaq Pollon dhe do ta kishte në vitin 1965 në një takim marrunit frymë dhe realizimi i plotë i frazës u ngrit. Në këtë kohë, m’u kujtua debati që Më vjen keq që nuk po shkruaj emra të objektin e ri. Kopësht nuk e bëj! Dhe dola. Kristo Frashërin dhe do e ndajmë punën e instrumentistësh. Në vitin 1966 në Festivalin a fjalisë muzikore, kalimi në oktava, si dhe muzeut një herë e mirë: Ose do e bëjmë, ose kishim bërë më Kristo Frashërin mbi origjinën tjerë që kanë dhënë të dhëna për Skënderbeun Të nesërmen me mësues e disa nxënës, Folklorik Kombëtar në qytetin e Elbasanit, aftësia ritmike që duhet të udhëheqë dajreja nuk do e bëjmë muzeun, a ta lëmë këtë punë!” e Skënderbeut. Pashë se historianët tanë janë e që nuk i kam shënuar. Po kështu, nuk kam morëm ata material që ishin në objektin hitet e kohës “Laçi-Bruçi dhe Uraka” dhe në açelerimet e nevojshme, përdorimi i harkut kokëfortë në vetëkorrigjimin e mendimeve të Vendosëm që të shkojmë në Tiranë. shënuar bisedën me Selim Leshin e Kandrit. e sektorit dhe i futëm në ndërtesën e re të “Liqenit të Ulzës” me tekst e muzikë të e glisandot në lauri etj, janë disa veçori që tyre, edhe kur ka fakte të reja. Ky ishte takimi Kishim lënë takim një ditë qershori 1982 Nga materialet e mbledhuara po shënoj Muzeut. Përurimi i Muzeut të ri u vonua, kompozitorit Munir Shehu kënduar nga e përcaktojnë stilin e këtij fenomeni muzikor im i parë dhe i fundit me kryetarin e Akademisë me profesorët dhe u takuam në ambientet tri legjenda, të treguara nga banorët e këtyre pas duheshin disa vepra arti; duhej përgatitur mirënjohura Feride Kurti do të ndiznin sallat tradicional që tashme ka krijuar shkollën Shqiptare të Shkencave. Më mbeti në kujtesë anëve: mirë një session shkencor për periudhën e Pallatit të Kulturës. U përshëndetëm dhe e mbiquajtur Orkestrina me instrumente jo për mirë, pasi nuk tha asnjë fjalë jo për diskutuam kryesisht për problemin e muzeut. dhe sheshet. Munir Shehu, ky personalitet i 1. Haxhi Hysen Drizi nga Sina e Epërme, skënderbegiane dhe origjinën e tij dibrane. kulturës shqiptare, realizoi bashkëzanimin popullorë e rrethit të Matit. Dibrën, por as për Heroin tonë Kombëtar. në vitin 1982, kur ishte 98 vjeç: “Sot i thonë Ky session u planifikua dhe u organizua nga vijon në numrin e ardhshëm vijon në faqen 20 cyan magenta yelloë black 18 - Nëntor 2018 nr. 151
Shënime rreth librit “Kalaja e Dodës - Vështrim enciklopedik” të autorëve Beqir Shehu dhe Ermira Shehu Toca botime KALAJA E DODËS - VËSHTRIM ENCIKLOPEDIK Nga prof. dr. Hajri SHEHU nuses, marrja e nuses e ardhja e nuses, nata e ujërat, e profesionalizmave që kanë të bëjnë kurës (gjerdekut) dhe këngët e asaj nate pak si të me mbarështimin e deles, me përpunimin e (vijon nga numri i kaluar) lirshme, lodrat (daullet) dhe pushka e dhëndrit, leshit e të bulmetit, ose e etnografizmave që lid- Dheu i Kalasë së Dodës na vjen në libër edhe myzhdexhiu e përcjellja e dajave, daria (paja) hen me veshjen, gatesat etj. mund të vijë nga e me emërvendet (toponimet) e tij. Toponime dhe tregimi i pajës etj. Ditën e ekspozimit të pa- folmja e Kalasë. Të tilla ka edhe te libri i Beqirit shumë interesante: Pellazge në Shullan, Kepi i jës (është dita e dytë e dasmës) ka një konkurs të dhe i Mirës. Shih: p.sh., te krijimtaria gojore e Fratit në Shkinak, Kroi i Dom Allit në Vasije, Kroi i vërtetë bukurie. Tek oda e grave, bashkë me nu- tek emërvendet. Fjalët e shprehjet popullore, të Zanave në Ceren, Kama e Atit në Çajë, Luftaina në sen e sapoardhur mbështeten për muri edhe nuse pasqyruara në këtë libër na bëjnë me dije edhe bjeshkët e Korabit, Vilzat në Fshat etj. Tek emër- të tjera të atij viti. Janë nuse të vëllazërisë, të fisit, për disa veçori gjuhësore të leksikut të këtyre vendet (makrotoponimia dhe minitoponimia) të mëhallës, por edhe të nipave të shtëpisë. Kur anëve, çka do të thotë se shërbejnë për kërkime mund të shohësh e të zbulosh topografi e histo- hyn, secila nuse përshëndet me temená grarinë e të mëtejshme krahinore e dialektore. ri, objekte kulti e objekte mbrojtjeje, ngjarje his- odës dhe zë vend te muri më këmbë. Ndërkohë, Në fund, autorët vijnë me propozime për ri- torike e emra historikë, mite e legjenda, fjalë të vajzat improvizojnë këngë për bukurinë e tyre. organizimin administrativ të Kalasë së Dodës. vjetra e fjalë të vjetruara, fjalë të hershme e fjalë Autorët kanë shpalosur edhe krijimtarinë Dhe, sipas autorëve të librit, po të miratoheshin, më të reja, fjalë të mbarë gjuhës e fjalë krahinore, gojore popullore të krahinës. Sigurisht. Sepse do të ishin me shumë vlerë. Kurse shkrimi përm- krishterizma e islamizma, kompozita e formime krijimtaria gojore popullore është pasqyrim es- byllës, Kalaja e Dodës, një vend me burime të të tjera shqipe e edhe fjalë të huaja, që janë fu- tetik i jetës së njeriut. Shih këngët e motmotit mëdha turistike duket si një sintezë e si një për- tur dhunshëm në vend të fjalës shqipe etj. Shih, dhe festat e motmotit.5 Shih këngën “Oj Fusha fundim i tërë asaj që është thënë më parë. Ai p.sh.: Ballëfushë, bukëmirë (Art Bukmira), cakë e Korabit”. A mund të trajtohet ajo si këngë kur- duket sikur thotë: Ja, kjo është Kalaja e Dodës. (= kodër e vogël, çukë), çapël, frashnajtë dhe beti? Folkloristët e dinë. Ne mendojmë se është Vërtet, kjo është Kalaja e Dodës – me visore vallnajtë (= livadhe të rrethuara), Kepi i Brush- këngë shtegtimi, këngë jete dhe pune. Sepse (peizazhe) e me histori, me kulturë e me qytet- llës (brushtull bimë barishtore me gjethe të gjera), deles i shkohet prapa. Dhe deles i kanë shkuar ërim, me etnokulturë e me folklor, me djem e Kepi i Shpinaxhrit (= Shpinagrit), Kroi i Zanave, prapa edhe profetë. Është këngë për tufat e për me cuca, me burra e me trima. Skepsorra, Suka, Vanat, Zgjata etj. Ato na vijnë si- shtegtarët. Sidoqë të mendohet, lexoni shkrimin Kalaja e Dodës na ka ardhur edhe nga kon- pas konfiguracionit, përcaktuar nga një mbiemër e posaçëm të bashkautores Mira. sulli e albanologu austriak, Johan G. von Hahn, që tregon pozitën gjeografike, natyrën, përmasat, Shih baladën “Kajka e Rexhës”. Djepi i saj, me librin e tij, me titull “Udhëtim në luginën e ngjyrën etj.; sipas emrit të një bime etj. që rritet - thotë Jahe Delia, - është Radomira. Te kënga Drinit e të Vardarit”. Na ka ardhur edhe nga vetiu a që kultivohet aty; sipas emrit të lëndës që është jeta dhe vdekja, lumturia dhe vuajtja, syzet e konsullit rus, Jastrebov (Staraja Serbia mbizotëron në përbërjen e aksh vendi; sipas një dashuria dhe dhembja. Dhe stoicizmi. Dhëndri i Albania). Ata kanë qenë të huaj dhe librat e ngjarjeje historike; sipas një objekti të ndërtuar vritet ditën e martesës. Çfarë s’i ndodh njeriut! tyre janë udhëpërshkrime a siudhëpërshkrime. Në libër kalojnë si në revistë personalitete e aty, sidomos me emrin kala, kishë, teqe etj. Janë E tërë kënga është monologu vajtimtar (i nënës). Sigurisht, edhe me njohje të pakta: sa u thoshin njerëz të thjeshtë, luftëtarë e dinjitarë, reizë e ba- qindra toponime (p.sh., nga Vila, rreth 250; nga Ajo mallkon kalin që e la pa djalë. Në odën e të tjerët a ç’mund të rroknin për momentin aty jraktarë, pushtetarë e pasunarë, kuvendarë e për- Fshati, rreth 250; nga Buzëmadhja, mbi 300; nga burrave ka heshtje. Për tragjiken. Nga tragjikja. ku ndodheshin. Ndonjë - Jastrebovi, edhe me jetues ngjarjesh etj.: Mahmud Daci e Mustafë Lita, Shkinaku, mbi 450; etj.). Është një fjalor me emrat Cila është etika e këngës? Lexuesi ka rastin jo qëllime jo të mira. Kurse autorët tanë janë rrën- Qazim Lika e Bajram Gjana; Ibrahim Gjorgji – ba- e vendeve. Por në këtë lëndë toponimike që na vetëm ta lexojë këngën, por të shohë edhe ko- jës. Me dije dhe formim për atë që shkruajnë. jraktari i Radomirës e dëshmori i parë në luftën vjen si një adresar, me të gjitha ato vlerat historike, mentin e zgjedhur për të. Dhe dashatarë të përzemërt të Kalasë së tyre. kundër serbëve e Sadik Gjoniku, nga Stërdoku, gjuhësore etj., duam të përveçojmë vetëm një gjë Jemi te krijimtaria gojore dhe te jeta. Shih Dhe janë të sotëm. Kësisoj, libri i tyre i lë shumë zëvendësshejhul islam në Stamboll e shumë të – vazhdimësinë tonë gjuhësore – gjeografike dhe mjedisin tipik kaladodas te “Motra me nanë prapa ata të parët. tjerë. Dhe këngë popullore historike: “Djemt e historike, njësinë (unitetin) e gjuhës shqipe. Vetëm vllazën”: Motra në dhé të huaj ka shkuar te kroi Kalaja e Dodës na vjen edhe në libra e në Lumës hiç s’kan dert, / Ka ni luft e bajn përvjet, pak shembuj: Ballëfushë në Kala; e kanë edhe ar- e po mbush enët. Dhe fjuturon një laskër e bie shkrime të veçanta nga autorë të tjerë vendës a / Për vatan s’tremen me vdek” Dhe: “Qazim Lika bëreshët (dhe më tej: po i njëjti formim gjuhësor përmbi krue. Laskra e bardhë me bishtin e zi. më tej se vendës: Fejzulla Gjabri, Hamid Noka, po vikat: / S’shkelet Luma pa u la n’gjak, / Ndash në zonën Lezhë-Shkodër: Ballëdre në Lezhë dhe Laskra sjell lajme. Po këndoi laskra diku te një Hysë Hasa, Isa Halili, Ismen Brika, Jahe Delia, koft serb, ndash Karadak”. Balladrini // më 1416 në anët e Shkodrës); Gramë pemë e jona, na vjen një lajm! Diku thuhet pël- Mevlan Lushi, Metush Skeja, Muharrem Mezini, Pjesë e rëndësishme e jetës dhe e historisë së në Kala, Gramë në Karaburun; Shpinagër në Ka- lumbi. Ne kemi laskrën. Nezir Jata, Shefqet Domi, Shefqet Hoxha, Xhavit Kalasë së Dodës ka qenë shkolla dhe shkollimi. lis, Shpinager (Shpirag) në Berat4; Qafë-Murra e Shih besën shqiptare te “Motra me nanë Lashi, Xhemal Domi etj. Të gjithë këta kanë Në libër bëhet një përshkrim historik i mejte- Dibrës / Qafë-Murra e Kalasë së Dodës; shih Tej- vllazën” (varianti arbëresh “Kostandini dhe Do- shkruar mirë e bukur. Në mënyra të ndryshme peve, i luftës kundër analfabetizmit, i ngritjes së drinia / Tejdrina dhe formime analoge në gjuhën runtina). Hiseni, ma i vogli vëlla, ngrihet nga e me përfshirje e qasje të ndryshme. Libri i Beqir arsimit fillor e shtatëvjeçar, për të ardhur deri te shqipe e edhe emra të këtillë topikë në viset e tjera varri për të sjellë motrën sipas besës së dhanëme Shehut dhe i Mira Shehut është gjithëpërfshirës. shkollat e mesme në Ceren, Bushtricë, Fshat, Ka- shqiptare; shih prapashtesat fjalëformuese –th e (Ani thkee kraiet ka çai mali zi, / Hiseni, ma i Ai rreshton fakte e të dhëna deri tek administrimi lis. Bashkë me arsimin, edhe kultura është pjesë –z tek Elbth e Majëmalth e Lamëz në Kala dhe vogli, po vain me t’marr ti / Fjuturon si shqipe i brendshëm i shtëpisë (shihni, p.sh., të drejtat e jetës. Ajo është pasqyrim social-ekonomik e më larg se Kalaja: Greth, Lmuth, Theth, Arrëz, n’gjokin pullali). Shih gjokin. Dhe gjoki është i dhe detyrat e zotit të shtëpisë dhe të zonjës së social-kulturor i një kohe të caktuar. E kanë dre- Lajthizë, Fierzë e tek arvanitët – Dardhëz, Fikëz, Kalasë. shtëpisë). Shih edhe benë e betimin. Ja dhe një jtuar mësuesit dhe specialistë të kulturës. Këngët Shkretëz; Kullas (në Kala) e kemi si Liqenas; Nër- Le të shohim përrallat e episodet në përral- fakt, në dukje i vogël, por jo i parëndësishëm: e vallet e Kalasë janë duartrokitur në festivalet e lusna është si Nënshkodra; E atëherë, etimologët la. Edhe këtu është jeta. E mira dhe e keqja. Në vitin 1950, në shtëpinë e Skënder Krroqit rrethit e më tej. e toponimistët kanë punë me toponimet e Kalasë Lufta e përhershme kundër së keqes. Situatat e është hapur ambulanca e parë mjekësore për kra- Një faqe e veçantë e librit është jeta fetare për shumë gjetje e motivime gjuhësore. Ua ka habitshme. Mrekullorja. Ngadhënjimi. Morali. hinën. Ja edhe një fakt tjetër – toponimi Vorret në Kala të Dodës. Ajo është një trajtesë e mirë- vënë në tavolinë libri i Beqirit dhe i Ermirës. Edhe Lexoni në libër përrallën I vdekmi dhe i xhal- e Vashave në Radomirë. Aty varroseshin vajzat filltë shkencore si për një konferencë shkencore historianët e etnologët mund të kenë punë me li se do të mrekulloheni edhe tani, në kohën e pamartuara. Domethënia e toponimit është e me këtë tematikë. Është një ndër ato faqe libri emërvendet Pellazge, Shitorth, Tejs, Shulla, Vilë e internetit. Krijimtaria gojore popullore – e spikatur. Janë ushtruar qitja, kalërimi dhe mundja ku njeh Kalanë e Dodës e njerëzit e saj historikë e Rade. Ndoshta, edhe arkeologët – me kishën e kemi fjalën posaçërisht për poezinë popullore – në Kala. Ai që fitonte garën, merrte dashin. A do, e aktualë. Ja një shembull i këtyre njerëzve. Në Tollomazit, Taben e Nizamëve, kalanë e Mlikës është pasqyrim estetik edhe i historisë së popu- ndërkohë lexuesi të dijë për Gurasenin? Le të lex- libër shkruhet: Thuhet se dy djemtë e Teqesë së (Vilës), kalanë e Aravelit etj. llit tonë. Autorët citojnë studiuesin francez, ojë citimin nga Ami Boué. Po kush e ka ndërtuar Shkurtit në Gjegje – Nebiu dhe Sula kanë marrë Kalaja e Dodës është një areal i spikatur jo Hekar: «Po të duam ta rindërtojmë historinë Kroin e Mirë? E keni në libër: Safet e Sami Sadiku pjesë në luftën ruso-turke (1877-1878) dhe shpa- vetëm natyror e gjeografik, por edherrugor . Dhe e Shqipërisë, duhet të mbledhim me kujdes (Lamallari), më 1938. Por në libër nuk ka vetëm tat e tyre janë ruajtur aty (në teqe). në libër na vjen edhe me këtë pamje madhore. këngët e saj popullore». E vërtetë. Lexoni këngët fakte e të dhëna. Ka edhe shpjegime e komente Libri është enciklopedik. Aty është edhe Edhe me emërtime shumë thelbësore. Prandaj historike e këngët e trimërisë së Lumës. Shihni shkencore - historike, folklorike, etnologjike, et- etnografia, edhe e folmja. Aty ka edhe kanun, edhe ishte Kala, se zotëronte edhe rrugët. këto dy palë vargjesh për të kujtuar ngjarjet e nografike, toponomastike etj. edhe folklor. Shih, p.sh., konceptin etnografik Kalaja e Dodës na vjen në libër me tërë his- mëdha: Në libër ka aq shumë tema. Por ato përbas- lisi i gjakut (lidhja nga babai) dhe lisin e tamblit torinë e saj. Ajo nis me “Kalaja e Dodës në deft- Çohet n’kam Kalisi e Qafa, / Me ni mij po hkohen në një. Si ngjyrat te spektri i dritës. Si (lidhja nga nëna). Një lidhje tjetër që shpjegohet erët kadastrorë osmanë (1571-1595)”. Të dhëna vain Mustafa. shtatë ngjyrat e ylberit. Dhe ky ylber është Dheu hollësisht në libër është organizimi dhe vetorga- për Kalanë e Dodës vijnë edhe nga fermani sul- Dhe: i Kalasë së Dodës. Brenda së përgjithshmes e nizimi i katundeve, siç u tha, me vetëqeverisjen ltanor i vitit 1585. Aty lexuesi mëson edhe për Kur vikati Petro Krali, / Prizrenin kush e kalli? përbashkueses, autorët kanë ditur të japin të e tyre. Vezirin e Madh, Sinan Pashë Topojanin dhe që / Qazim Lika e Bajraktari. veçantën e përdalluesen (p.sh., për Kalisin e Ngaqë e kemi afër Kalanë, kemi pasë men- për vdekjen e tij u njoftua edhe papa Klementi Një zë më vete në libër është e folmja e Ka- Vilën). duar se e kemi njohur dhe e kemi ditur. Jo dhe VIII. Kalaja e Dodës përmendet më 1539 si një- lasë së Dodës. Siç dihet, gjuha e përgjithshme, Libri ka harta e fotografi. Këto janë një vlerë aq. Besoj që nuk e njohim kalendarin popullor si administrative me emrin Nahija e Katundeve mbarëkombëtare ka variante krahinore. Vari- më vete. Citimet në raste të caktuara nga të tjerët të Kalasë. Ndoshta, nuk njohim as tetë festat? Ja të Dibrës, pjesë e sanxhakut të Dukagjinit. Deri antet nuk e prishin njësinë (unitetin) e përg- e bëjnë librin shkencor dhe ia rrisin vërtetësinë cilat kanë qenë: ♦ Kryet e motmotit (a Shëng- në vitin 1883 Kalaja e Dodës ka qenë kryeqen- jithshme të gjuhës. Si ekziston kjo simbiozë e si dhe vlerën thënies së autorëve. jergji) – 6-8 maj; ♦ Të korrat – 23 qershor; ♦ dra e nahijes së Lumës, me atributet e kazasë. zhvillohet më tej? Ka faktorë socialë. Ndërkohë, Libri do të ketë me siguri vendin e tij të Festa e maleve (e mesverës) – 7 gusht; ♦ Dita e Historia e kalasë bëhet nga ngjarje të mëdha: është vërtetuar shkencërisht që për arsye his- merituar në fondin e botimeve të këtij lloji në vjeshtës – 21 shtator; ♦ Mesi i vitit (Shëmitri) – Beteja e 300 nuseve (që vjen edhe me një këngë torike që dihen, për gjuhën e përbashkët letrare Shqipëri e në viset e tjera shqiptare. Me siguri 5, 6 nëntor; ♦ Buzmi – 22 dhjetor; ♦ Mesdimni popullore madhështore); Beteja e Lumës (1912) shqipe, variantet krahinore, domethënë, të fol- do t’i referohen për libra të tjerë në të ardhmen. – 5 shkurt; ♦ Dita e verës – 22 mars. E tërë jeta kundër pushtuesve serbë; Kryengritja e 22 shta- met kanë edhe rol kontributor pasurues. Gjuha dhe e tërë puna është bërë sipas këtij kalendari. torit 1913: 3000 luftëtarë shqiptarë kundër 60 e njësuar letrare shqipe – me termin e sotëm 4 Shpinaxhri (Ne e kemi rindërtuar Shpinagri) në Kalis = mal që është Lexojeni në libër këtë pjesë se do të mrekullo- si shpina e agrit: Kepi i Shpinaxhrit / Shullani i Shpinaxhrit / Udha e Shpi- 000 forcave serbe. Historia vijon: Kryengritja e – gjuha shqipe standarde – merr nga të folmet heni me konceptin kohë e mot! naxhrit. Edhe në Berat ka Shpiragu (rotacizmi n → r). Agër e shpjegon prof. vitit 1920 kundër pushtimit serb; Kujtimet për fjalë e shprehje që sjellin vlera pozitive për të. Çabej me një fjalë të moçme të shqipes, gare, që e ka Buzuku = gomar, Një përshkrim i plotë etnografik, por edhe luftën kundër pushtimit serb nga njerëz që e Dhe atëherë, të tilla fjalë e shprehje fitojnë të magar. Prej indoeuropianishtes. (Shih: Eqrem Çabej, Studime gjuhësore, përmallues për ndonjë të moshuar e shumë in- Prishtinë, 1976, f. 30). Në të folmen e Ujemujës (qarku i Dibrës) gjallon kanë përjetuar. Pastaj: Mbretëria; Pushtimi fash- drejtën e qytetarisë, domethënë, fitojnë vlera kuptimi i figurshëm mbiemëror i fjalës agër “i trashë, gomar”, për dikë, me formues për këta të brezit të sotëm është marte- ist; Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare; Çlirimi letrare reale. Ky pasurim i gjuhës standarde me theks tek ë dhe me rr: agërr. sa: shkuesi e shkuesia, kthimi i bukës, përgatitja 5 Është interesante të veçojmë te ritet e festimit të Ditëverës patkimin e i Shqipërisë; Zhvillimi ekonomik i krahinës deri fjalë e shprehje nga të folmet popullore ka edhe shpendrës (shpendra është taçja) dhe të folesë së milingonave përreth dy javë. e pajës, lypja e nuses në muajin e gjatë, dasma më 1967; Zhvillimet politike dhe ekonomike gjeografi të caktuara. Për shembull, gjeografia Ditën e festës, secila vajzë merr shpendrën e vet. Çdo vajzë merr një kupë dhé me natën e farës, organizimi i dasmës, lojërat nga foleja e mizave. I vënë tek dyert e shtëpisë dhe të ahurit. Më shumë se pas viteve ’90 të shekullit të kaluar. e fjalëve që kanë të bëjnë me bjeshkët e me në oda, ardhja e dajave, kanaxhinjtë e arkat e paganizëm, na duket kujdesi për bimët dhe gjallesat: i ushqyen rreth dy javë. 18 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 19 151 151
Shënime rreth librit “Kalaja e Dodës - Vështrim enciklopedik” 75-vjetori i vrasjes së Ismail Strazimirit dhe libri i tij me kujtime të autorëve Beqir Shehu dhe Ermira Shehu Toca botime “Lufta kundër pavarësimit të Shqipërisë” KALAJA E DODËS - VËSHTRIM ENCIKLOPEDIK Për një Shqipëri europiane, jo otomane Nga prof. dr. Hajri SHEHU nuses, marrja e nuses e ardhja e nuses, nata e ujërat, e profesionalizmave që kanë të bëjnë kurës (gjerdekut) dhe këngët e asaj nate pak si të me mbarështimin e deles, me përpunimin e smail Strazimiri është një protagonist Ismail Strazimiri është një Grameno e Mid’hat Frashëri bënin, në të (vijon nga numri i kaluar) lirshme, lodrat (daullet) dhe pushka e dhëndrit, leshit e të bulmetit, ose e etnografizmave që lid- i rendit parësor në vendlindjen e tij njëjtën kohë, polemika vetjake në shtypin myzhdexhiu e përcjellja e dajave, daria (paja) protagonist i rendit parësor Dheu i Kalasë së Dodës na vjen në libër edhe hen me veshjen, gatesat etj. mund të vijë nga e në Dibër e në gjithë Shqipërinë për e huaj e vendës, njëri nga Bari dhe tjetri me emërvendet (toponimet) e tij. Toponime dhe tregimi i pajës etj. Ditën e ekspozimit të pa- folmja e Kalasë. Të tilla ka edhe te libri i Beqirit I në vendlindjen e tij në Dibër e shumë interesante: Pellazge në Shullan, Kepi i jës (është dita e dytë e dasmës) ka një konkurs të dhe i Mirës. Shih: p.sh., te krijimtaria gojore e rolin që ka luajtur në rrjedhat e turbullta nga Sofja. Shqipëria e kujtimeve të Ismail Fratit në Shkinak, Kroi i Dom Allit në Vasije, Kroi i vërtetë bukurie. Tek oda e grave, bashkë me nu- tek emërvendet. Fjalët e shprehjet popullore, të të historisë së lëvizjes kombëtare, prej në gjithë Shqipërinë për rolin Strazimirit është një republikë tribale, Zanave në Ceren, Kama e Atit në Çajë, Luftaina në sen e sapoardhur mbështeten për muri edhe nuse pasqyruara në këtë libër na bëjnë me dije edhe shfaqjes së saj në formën e një ideologjie që ka luajtur në rrjedhat e një shtet etnografik, ku për të kaluar nga bjeshkët e Korabit, Vilzat në Fshat etj. Tek emër- të tjera të atij viti. Janë nuse të vëllazërisë, të fisit, për disa veçori gjuhësore të leksikut të këtyre e përfytyrimi romantik deri në Luftën turbullta të historisë së lëvizjes një krahinë në tjetrën duhet “besa-besë” vendet (makrotoponimia dhe minitoponimia) të mëhallës, por edhe të nipave të shtëpisë. Kur anëve, çka do të thotë se shërbejnë për kërkime Antifashiste. Strazimiri ishte pjesëmarrës dhe asgjë tjetër! Është një Shqipëri që, mund të shohësh e të zbulosh topografi e histo- hyn, secila nuse përshëndet me temená grarinë e të mëtejshme krahinore e dialektore. në Kongresin e Dibrës, që u mblodh vetëm kombëtare, prej shfaqjes së saj sipas shprehjes së Fishtës, nëse vërtet do ri, objekte kulti e objekte mbrojtjeje, ngjarje his- odës dhe zë vend te muri më këmbë. Ndërkohë, Në fund, autorët vijnë me propozime për ri- pak kohë pas Kongresit të Manastirit, në formën e një ideologjie e t’ia dilte të përligjte pavarësinë e vet, kjo torike e emra historikë, mite e legjenda, fjalë të vajzat improvizojnë këngë për bukurinë e tyre. organizimin administrativ të Kalasë së Dodës. për të ridiskutuar çështjen e alfabetit, përfytyrimi romantik deri në do të ndodhte “për inat të djallit dhe të vjetra e fjalë të vjetruara, fjalë të hershme e fjalë Autorët kanë shpalosur edhe krijimtarinë Dhe, sipas autorëve të librit, po të miratoheshin, me qëllim që të përfitohej aq sa mund shqiptarëve”, që bashkëpunonin kundër më të reja, fjalë të mbarë gjuhës e fjalë krahinore, gojore popullore të krahinës. Sigurisht. Sepse do të ishin me shumë vlerë. Kurse shkrimi përm- të përfitohej prej lëshimeve të qeverisë Luftën Antifashiste. Strazimiri saj. Kjo është një pikëpyetje e madhe krishterizma e islamizma, kompozita e formime krijimtaria gojore popullore është pasqyrim es- byllës, Kalaja e Dodës, një vend me burime të ishte pjesëmarrës në Kongresin të tjera shqipe e edhe fjalë të huaja, që janë fu- tetik i jetës së njeriut. Shih këngët e motmotit mëdha turistike duket si një sintezë e si një për- qendrore perandorake, por u shpreh në për historiografinë shqiptare: ndoshta jo tur dhunshëm në vend të fjalës shqipe etj. Shih, dhe festat e motmotit.5 Shih këngën “Oj Fusha fundim i tërë asaj që është thënë më parë. Ai mënyrë të vendosur kundër rikthimit në e Dibrës, që u mblodh vetëm tepria, por pamjaftueshmëria e ushtrimit të p.sh.: Ballëfushë, bukëmirë (Art Bukmira), cakë e Korabit”. A mund të trajtohet ajo si këngë kur- duket sikur thotë: Ja, kjo është Kalaja e Dodës. përdorim të alfabeteve të gjuhëve orientale pak kohë pas Kongresit të pushtetit qeverisës, i çoi shqiptarët tek një (= kodër e vogël, çukë), çapël, frashnajtë dhe beti? Folkloristët e dinë. Ne mendojmë se është Vërtet, kjo është Kalaja e Dodës – me visore dhe pro alfabetit latin, megjithëse duke qeverisje e tillë etnografike-fisnore-politike, vallnajtë (= livadhe të rrethuara), Kepi i Brush- këngë shtegtimi, këngë jete dhe pune. Sepse (peizazhe) e me histori, me kulturë e me qytet- qenë në pakicë. Prania e pak njerëzve si Manastirit, për të ridiskutuar që ka simptoma të saj deri më sot. llës (brushtull bimë barishtore me gjethe të gjera), deles i shkohet prapa. Dhe deles i kanë shkuar ërim, me etnokulturë e me folklor, me djem e Ismail Strazimiri në këtë kongres u shpëtoi çështjen e alfabetit, me qëllim Shqipëria e viteve 1912-1924, siç na e Kepi i Shpinaxhrit (= Shpinagrit), Kroi i Zanave, prapa edhe profetë. Është këngë për tufat e për me cuca, me burra e me trima. erzin organizatorëve të tij dhe historisë së që të përfitohej aq sa mund të dëshmon me dhimbjen e një protagonisti Skepsorra, Suka, Vanat, Zgjata etj. Ato na vijnë si- shtegtarët. Sidoqë të mendohet, lexoni shkrimin Kalaja e Dodës na ka ardhur edhe nga kon- kulturës shqiptare, që u ndodh afër hapit të përfitohej prej lëshimeve të autori i këtij libri, ishte në kuptimin e plotë pas konfiguracionit, përcaktuar nga një mbiemër e posaçëm të bashkautores Mira. sulli e albanologu austriak, Johan G. von Hahn, kthimit prapa. që tregon pozitën gjeografike, natyrën, përmasat, Shih baladën “Kajka e Rexhës”. Djepi i saj, me librin e tij, me titull “Udhëtim në luginën e qeverisë qendrore perandorake... të fjalës një shtet etnografik-tribal, ku ligjin ngjyrën etj.; sipas emrit të një bime etj. që rritet - thotë Jahe Delia, - është Radomira. Te kënga Drinit e të Vardarit”. Na ka ardhur edhe nga Në gjithë rrëmetin e paimagjinueshëm e bënin krerët e fiseve; një shtet që nuk vetiu a që kultivohet aty; sipas emrit të lëndës që është jeta dhe vdekja, lumturia dhe vuajtja, syzet e konsullit rus, Jastrebov (Staraja Serbia të viteve ’20 të shekullit të kaluar, Ismail ishte as monarki as republikë; një shtet ku mbizotëron në përbërjen e aksh vendi; sipas një dashuria dhe dhembja. Dhe stoicizmi. Dhëndri i Albania). Ata kanë qenë të huaj dhe librat e Strazimiri nuk gabohet në hapat që apo pjesë të saj dhe për t’i kthyer në nuk do të bënte më aq për popullin dhe krahinat shpallnin pavarësinë prej atdheut ngjarjeje historike; sipas një objekti të ndërtuar vritet ditën e martesës. Çfarë s’i ndodh njeriut! tyre janë udhëpërshkrime a siudhëpërshkrime. Në libër kalojnë si në revistë personalitete e hedh. Gati një shekull prej kohës që pashallëqe; e donin sinqerisht atdheun e atdheun, sepse ishte e kotë. Megjithatë, dhe ruanin me ushtarë vullnetarë “kufijtë” e aty, sidomos me emrin kala, kishë, teqe etj. Janë E tërë kënga është monologu vajtimtar (i nënës). Sigurisht, edhe me njohje të pakta: sa u thoshin njerëz të thjeshtë, luftëtarë e dinjitarë, reizë e ba- kanë ndodhur ato ngjarje; kur gjithsesi tyre, urat, shtigjet e kalimit. qindra toponime (p.sh., nga Vila, rreth 250; nga Ajo mallkon kalin që e la pa djalë. Në odën e të tjerët a ç’mund të rroknin për momentin aty tyre pa interes pragmatik. Ismail Strazimiri Elez Isufi mbetet e vetmja dritë e panjollë jraktarë, pushtetarë e pasunarë, kuvendarë e për- ekziston një përfytyrim konvergjent për Fshati, rreth 250; nga Buzëmadhja, mbi 300; nga burrave ka heshtje. Për tragjiken. Nga tragjikja. ku ndodheshin. Ndonjë - Jastrebovi, edhe me paraqitet në jetën e vendit të vet në kohën në gjithë botën e ndërlikuar të karaktereve Në shërbim të Qeverisë Kombëtare jetues ngjarjesh etj.: Mahmud Daci e Mustafë Lita, rendin historik të kohës; pasi janë shkruar Shkinaku, mbi 450; etj.). Është një fjalor me emrat Cila është etika e këngës? Lexuesi ka rastin jo qëllime jo të mira. Kurse autorët tanë janë rrën- kur ai sa e kishte nisur historinë shtetërore, të shëmtuar të librit të Ismail Strazimirit. të Ismail Qemalit; mbështetës i princit Qazim Lika e Bajram Gjana; Ibrahim Gjorgji – ba- dhjetëra artikuj, studime e monografi për e vendeve. Por në këtë lëndë toponimike që na vetëm ta lexojë këngën, por të shohë edhe ko- jës. Me dije dhe formim për atë që shkruajnë. me vetëdijen e një rilindësi. Ai vetë është Në portretin e këtij atdhetari në një farë europian Wied që kundërshtarët e jraktari i Radomirës e dëshmori i parë në luftën vjen si një adresar, me të gjitha ato vlerat historike, mentin e zgjedhur për të. Dhe dashatarë të përzemërt të Kalasë së tyre. Ismail Qemalin; për Qeverinë e Vlorës dhe dëshmues i së vërtetës së pohuar, se ata që mënyre ai sheh dhe veten. Ndoshta, është paraqitnin si një katundar austriak dhe kundër serbëve e Sadik Gjoniku, nga Stërdoku, gjuhësore etj., duam të përveçojmë vetëm një gjë Jemi te krijimtaria gojore dhe te jeta. Shih Dhe janë të sotëm. Kësisoj, libri i tyre i lë shumë atë të Durrësit; për Esad pashën, rebelimin zëvendësshejhul islam në Stamboll e shumë të i kanë ndërtuar veprimet e tyre ashtu si do një rastësi, por familja e Elez Isufit e kishte të dërguar të krishterimit; njohës dhe – vazhdimësinë tonë gjuhësore – gjeografike dhe mjedisin tipik kaladodas te “Motra me nanë prapa ata të parët. dumbabist të Shqipërisë së Mesme, Musa tjerë. Dhe këngë popullore historike: “Djemt e donin të vepronin rilindësit, si rregull nuk ruajtur mbiemrin e të parëve, një emër kundërveprues i drejtpërdrejtë dhe i historike, njësinë (unitetin) e gjuhës shqipe. Vetëm vllazën”: Motra në dhé të huaj ka shkuar te kroi Kalaja e Dodës na vjen edhe në libra e në Qazimin dhe Haxhi Qamilin; për mbrojtjen Lumës hiç s’kan dert, / Ka ni luft e bajn përvjet, kanë gabuar. shenjtori, Ndreu. ballëpërballtë ndaj politikave të Esad pak shembuj: Ballëfushë në Kala; e kanë edhe ar- e po mbush enët. Dhe fjuturon një laskër e bie shkrime të veçanta nga autorë të tjerë vendës a / Për vatan s’tremen me vdek” Dhe: “Qazim Lika e Shkodrës dhe luftën e Kolesianit; për pashës dhe Ahmet Zogut, në krahun e bëreshët (dhe më tej: po i njëjti formim gjuhësor përmbi krue. Laskra e bardhë me bishtin e zi. më tej se vendës: Fejzulla Gjabri, Hamid Noka, Libri i kujtimeve të Ismail Strazimirit E dyta gjë që sjell në kulturën historike po vikat: / S’shkelet Luma pa u la n’gjak, / Ndash dërgatën e Turhan pashës në Versajë dhe revolucionarëve fanolistë në vitin 1924 dhe në zonën Lezhë-Shkodër: Ballëdre në Lezhë dhe Laskra sjell lajme. Po këndoi laskra diku te një Hysë Hasa, Isa Halili, Ismen Brika, Jahe Delia, botuar nga shtëpia botuese “Naimi” shqiptare libri i Ismail Strazimirit është koft serb, ndash Karadak”. luftën e Vlorës; për atentatin në Paris dhe paralajmërues i rreptë i dështimit të tij; larg Balladrini // më 1416 në anët e Shkodrës); Gramë pemë e jona, na vjen një lajm! Diku thuhet pël- Mevlan Lushi, Metush Skeja, Muharrem Mezini, me titullin “Lufta kundër pavarësimit të dëshmia se parësia shqiptare, nëse mund Pjesë e rëndësishme e jetës dhe e historisë së Kongresin e Lushnjes; është e lehtë të në Kala, Gramë në Karaburun; Shpinagër në Ka- lumbi. Ne kemi laskrën. Nezir Jata, Shefqet Domi, Shefqet Hoxha, Xhavit Shqipërisë” u mbarua prej tij në vitin 1931. të kuptojmë me këtë klasën qeverisëse me qeverisjes republikane dhe mbretnore të Kalasë së Dodës ka qenë shkolla dhe shkollimi. thuash se cili do të kishte qenë rreshtimi lis, Shpinager (Shpirag) në Berat4; Qafë-Murra e Shih besën shqiptare te “Motra me nanë Lashi, Xhemal Domi etj. Të gjithë këta kanë beut të Matit; Ismail Strazimirit, megjithatë, Në libër bëhet një përshkrim historik i mejte- atdhetar më i denjë. Por të zgjidhje Për shkak të vërtetësisë së thellë, herë-herë pushtet politik të mbështetur mbi tagrin Dibrës / Qafë-Murra e Kalasë së Dodës; shih Tej- vllazën” (varianti arbëresh “Kostandini dhe Do- shkruar mirë e bukur. Në mënyra të ndryshme i kishte mbetur dhe një sfidë e fundme: peve, i luftës kundër analfabetizmit, i ngritjes së dhe denoncuese; për shkak të palavdisë së etnozakonor, që për fat të keq vijon edhe drinia / Tejdrina dhe formime analoge në gjuhën runtina). Hiseni, ma i vogli vëlla, ngrihet nga e me përfshirje e qasje të ndryshme. Libri i Beqir në atë kohë rreshtimin atdhetar më të pjesëmarrja në luftën antifashiste. Ai njihet arsimit fillor e shtatëvjeçar, për të ardhur deri te shtetit dhe të shtetarëve në dorë të të cilëve sot, përgjatë kohëve nuk dëshmohet gjithnjë shqipe e edhe emra të këtillë topikë në viset e tjera varri për të sjellë motrën sipas besës së dhanëme Shehut dhe i Mira Shehut është gjithëpërfshirës. paqortueshëm, kur referencat ishin krejt të shkollat e mesme në Ceren, Bushtricë, Fshat, Ka- gjendej Shqipëria; për shkak të dëshirës njëlloj, ka anën e vet të errët e të ndritur: si dëshmori më i moshuar i kësaj lëvizjeje shqiptare; shih prapashtesat fjalëformuese –th e (Ani thkee kraiet ka çai mali zi, / Hiseni, ma i Ai rreshton fakte e të dhëna deri tek administrimi paqendrueshme; kur për një javë faktori më lis. Bashkë me arsimin, edhe kultura është pjesë për të mos i bërë të njohura botërisht ato në një brez ka arritur të bëjë shumë për në shkallë botërore: ishte 75 vjeç kur u –z tek Elbth e Majëmalth e Lamëz në Kala dhe vogli, po vain me t’marr ti / Fjuturon si shqipe i brendshëm i shtëpisë (shihni, p.sh., të drejtat pozitiv mund të ishte mbështetja tek aleati e jetës. Ajo është pasqyrim social-ekonomik e vra në Sllovë prej ushtrive të huaja dhe më larg se Kalaja: Greth, Lmuth, Theth, Arrëz, n’gjokin pullali). Shih gjokin. Dhe gjoki është i dhe detyrat e zotit të shtëpisë dhe të zonjës së që M. Šufflay i quante duševne“ bolezne” vendin e në një brez tjetër ka dështuar ose i social-kulturor i një kohe të caktuar. E kanë dre- ballkanas i Gjermanisë, Bullgaria; kurse bashkëpunëtorëve të tyre, duke pasur në Lajthizë, Fierzë e tek arvanitët – Dardhëz, Fikëz, Kalasë. shtëpisë). Shih edhe benë e betimin. Ja dhe një të shqiptarëve; këto kujtime nuk u botuan ka bërë të zezën atdheut. Dhe kjo provohet jtuar mësuesit dhe specialistë të kulturës. Këngët në javën pasuese një nismë e Aqif pashë krah si bashkëluftëtarë të dy djemtë. Shkretëz; Kullas (në Kala) e kemi si Liqenas; Nër- Le të shohim përrallat e episodet në përral- fakt, në dukje i vogël, por jo i parëndësishëm: asnjëherë shekullin e kaluar. Kjo ka dhe me dëshmitë e shërbyera prej autorit për e vallet e Kalasë janë duartrokitur në festivalet e Elbasanit, një veprim energjik i Ahmet lusna është si Nënshkodra; E atëherë, etimologët la. Edhe këtu është jeta. E mira dhe e keqja. Në vitin 1950, në shtëpinë e Skënder Krroqit të mirën e vet, sepse kështu objektivisht parinë dibrane, që i nënshtrohet të njëjtave Libri i Ismail Strazimirit nuk është thjesht rrethit e më tej. Zogut apo një konflikt midis komandës e toponimistët kanë punë me toponimet e Kalasë Lufta e përhershme kundër së keqes. Situatat e është hapur ambulanca e parë mjekësore për kra- ato kanë ruajtur vërtetësinë burimore, ligjësi. Besoj se lexuesi do të më japë të një libër kujtimesh. Në përmbajtjen e Një faqe e veçantë e librit është jeta fetare ushtarake dhe asaj politike në shtabin e për shumë gjetje e motivime gjuhësore. Ua ka habitshme. Mrekullorja. Ngadhënjimi. Morali. hinën. Ja edhe një fakt tjetër – toponimi Vorret tij autori ka tejshkruar biseda shumë të në Kala të Dodës. Ajo është një trajtesë e mirë- ushtrive franceze në jug të Shqipërisë (por duke shpëtuar prej konformizmave të drejtë se Strazimirët, të cilët, sipas disa vënë në tavolinë libri i Beqirit dhe i Ermirës. Edhe Lexoni në libër përrallën I vdekmi dhe i xhal- e Vashave në Radomirë. Aty varroseshin vajzat filltë shkencore si për një konferencë shkencore gjithëfarshëm që ka njohur historiografia mendimtarëve (duke përfshirë edhe Mehdi rëndësishme me veprimtarë të kohës, historianët e etnologët mund të kenë punë me li se do të mrekulloheni edhe tani, në kohën e pamartuara. Domethënia e toponimit është e kurrsesi jo i Esad pashës dhe njerëzve të me këtë tematikë. Është një ndër ato faqe libri shqiptare: të lartësimit të mbretit, të bej Frashërin), trashëgojnë mbiemrin e vendës e të huaj, të zhvilluara nga ai vetë; emërvendet Pellazge, Shitorth, Tejs, Shulla, Vilë e internetit. Krijimtaria gojore popullore – e spikatur. Janë ushtruar qitja, kalërimi dhe mundja tij në Dibër si Arif Hiqmeti) - kjo ishte e ku njeh Kalanë e Dodës e njerëzit e saj historikë madhështimit të traditës revolucionare, pa njërit prej prijësve Balshaj, nuk kanë pasur letra të pritura e të dërguara; shenjime të e Rade. Ndoshta, edhe arkeologët – me kishën e kemi fjalën posaçërisht për poezinë popullore – në Kala. Ai që fitonte garën, merrte dashin. A do, vështirë. e aktualë. Ja një shembull i këtyre njerëzve. Në përjashtuar dhe ndonjë konformizëm tjetër njolla të tilla në rrugën e heshtur të tyre, rëndësishme për njohjen e procesit historik; Tollomazit, Taben e Nizamëve, kalanë e Mlikës është pasqyrim estetik edhe i historisë së popu- ndërkohë lexuesi të dijë për Gurasenin? Le të lex- libër shkruhet: Thuhet se dy djemtë e Teqesë së Ismail Strazimiri dëshmohet në gjithë informata dhe të dhëna që nuk gjenden në (Vilës), kalanë e Aravelit etj. llit tonë. Autorët citojnë studiuesin francez, ojë citimin nga Ami Boué. Po kush e ka ndërtuar të kohëve më të reja. dhe ndoshta pikërisht heshtja, “lartësia e Shkurtit në Gjegje – Nebiu dhe Sula kanë marrë këto rrjedha të turbullta atje ku i bëhej Kalaja e Dodës është një areal i spikatur jo Hekar: «Po të duam ta rindërtojmë historinë Kroin e Mirë? E keni në libër: Safet e Sami Sadiku Se në Shqipëri nuk ishte vetëm një Esad përulur”, nëse do të përdornim një shprehje shkrimet teknokratike historiografike. pjesë në luftën ruso-turke (1877-1878) dhe shpa- mirë atdheut të tij. Dhe kjo ndodhte vetëm vetëm natyror e gjeografik, por edherrugor . Dhe e Shqipërisë, duhet të mbledhim me kujdes (Lamallari), më 1938. Por në libër nuk ka vetëm të Konicës për Gjeçovin, i shpëtoi prej fatit Midis argumenteve themelorë ku shfaqet tat e tyre janë ruajtur aty (në teqe). në një grusht njerëzish idealistë, të cilët: pashë; kishte dhjetëra pashallarë, Esadë në libër na vjen edhe me këtë pamje madhore. këngët e saj popullore». E vërtetë. Lexoni këngët fakte e të dhëna. Ka edhe shpjegime e komente të të tjerëve. Libri është enciklopedik. Aty është edhe të vegjël, në gjithë Shqipërinë e gjorë, që zbulimi i Ismail Strazimirit janë: përhapja Edhe me emërtime shumë thelbësore. Prandaj historike e këngët e trimërisë së Lumës. Shihni shkencore - historike, folklorike, etnologjike, et- nuk ishin pjesë e ndonjë projekti të të etnografia, edhe e folmja. Aty ka edhe kanun, vatani u duhej vetëm për vete. Libri i Ismail Ismail Strazimiri i shkroi kujtimet e veta e esadizmit nëpër Shqipëri; konflikti i edhe ishte Kala, se zotëronte edhe rrugët. këto dy palë vargjesh për të kujtuar ngjarjet e nografike, toponomastike etj. huajve për të sunduar në Shqipëri përmes edhe folklor. Shih, p.sh., konceptin etnografik Strazimirit është i mbushur me pashallarë, vetëm për një periudhë prej 12 vjetësh, anadollakëve me europeistët për qeverisjen Kalaja e Dodës na vjen në libër me tërë his- mëdha: Në libër ka aq shumë tema. Por ato përbas- duarve të zgjatura të tyre, domethënë vetë lisi i gjakut (lidhja nga babai) dhe lisin e tamblit bejlerë, efendinj. Autori ua shkruan me një numër simpatik për shqiptarët dhe e saj; vizitat e Esad pashës në Dibër dhe torinë e saj. Ajo nis me “Kalaja e Dodës në deft- Çohet n’kam Kalisi e Qafa, / Me ni mij po hkohen në një. Si ngjyrat te spektri i dritës. Si shqiptarëve; nuk kishin ndërtuar plane (lidhja nga nëna). Një lidhje tjetër që shpjegohet kthimi i tij nga Serbia po përmes Dibrës; erët kadastrorë osmanë (1571-1595)”. Të dhëna vain Mustafa. shtatë ngjyrat e ylberit. Dhe ky ylber është Dheu shkronjë të madhe ofiqin (Ahmet Beu, shumicën e popujve të botës: nga Shpallja hollësisht në libër është organizimi dhe vetorga- vetjake për të shtënë në dorë Shqipërinë për Kalanë e Dodës vijnë edhe nga fermani sul- Dhe: i Kalasë së Dodës. Brenda së përgjithshmes e Jusuf Beu, Esat Pasha), sepse kjo titulaturë e Pavarësisë deri te Revolucioni i Qershorit. vetëshpallja e Ahmet Zogut kryetar i Matit nizimi i katundeve, siç u tha, me vetëqeverisjen ltanor i vitit 1585. Aty lexuesi mëson edhe për Kur vikati Petro Krali, / Prizrenin kush e kalli? përbashkueses, autorët kanë ditur të japin të Libri i Ismail Strazimirit kishte zëvendësuar mbiemrin e tyre. Kjo Në këto 12 vjet ka mbrapshti sa për disa dhe Dibrës; grindjet e fabrikuara të tij për e tyre. Vezirin e Madh, Sinan Pashë Topojanin dhe që / Qazim Lika e Bajraktari. veçantën e përdalluesen (p.sh., për Kalisin e elitë kishte dhënë shenja të një rehatimi shekuj. Shqipëria u bë, por jo siç e deshën shenjat e flamurit kombëtar; gabimet e Ngaqë e kemi afër Kalanë, kemi pasë men- nuk është thjesht një libër për vdekjen e tij u njoftua edhe papa Klementi Një zë më vete në libër është e folmja e Ka- Vilën). të dukshëm qysh në shekullin e 18-të, me shqiptarët. Aq më pak siç e donte Ismail disa atdhetarëve me emër në viset veriore duar se e kemi njohur dhe e kemi ditur. Jo dhe VIII. Kalaja e Dodës përmendet më 1539 si një- lasë së Dodës. Siç dihet, gjuha e përgjithshme, Libri ka harta e fotografi. Këto janë një vlerë kujtimesh. Në përmbajtjen e aq. Besoj që nuk e njohim kalendarin popullor letërsinë që krijohej me alfabete, gjedhe Strazimiri. U bë një Shqipëri që zyrtarisht të Shqipërisë; lëvizja dibrane e marsit si administrative me emrin Nahija e Katundeve mbarëkombëtare ka variante krahinore. Vari- më vete. Citimet në raste të caktuara nga të tjerët të Kalasë. Ndoshta, nuk njohim as tetë festat? Ja tij autori ka tejshkruar biseda poetike, modele vjershërimi, kode estetikë thuhej se vërtitej në duart e Fuqive të të vitit 1922 dhe rrethimi i qeverisë në të Dibrës, pjesë e sanxhakut të Dukagjinit. Deri antet nuk e prishin njësinë (unitetin) e përg- e bëjnë librin shkencor dhe ia rrisin vërtetësinë cilat kanë qenë: ♦ Kryet e motmotit (a Shëng- shumë të rëndësishme me dhe madje dhe me motive tipike orientale Mëdha, por vërtetësisht rrotullohej sipas Tiranë, megjithëse e pambështetur prej në vitin 1883 Kalaja e Dodës ka qenë kryeqen- jithshme të gjuhës. Si ekziston kjo simbiozë e si dhe vlerën thënies së autorëve. jergji) – 6-8 maj; ♦ Të korrat – 23 qershor; ♦ dhe osmane. konkurrencës së parave të dhëna “krenëve” forcave të pritura sipas marrëveshjes nën dra e nahijes së Lumës, me atributet e kazasë. zhvillohet më tej? Ka faktorë socialë. Ndërkohë, Libri do të ketë me siguri vendin e tij të veprimtarë të kohës, vendës Festa e maleve (e mesverës) – 7 gusht; ♦ Dita e të saj nga Beogradi, Roma, Athina, komandën e Bajram Currit; ikja e Ahmet Historia e kalasë bëhet nga ngjarje të mëdha: është vërtetuar shkencërisht që për arsye his- merituar në fondin e botimeve të këtij lloji në Gjithë kësaj elite të dështuar nga të gjitha vjeshtës – 21 shtator; ♦ Mesi i vitit (Shëmitri) – e të huaj, të zhvilluara nga Zogut për në mbretërinë serbo-kroato- Beteja e 300 nuseve (që vjen edhe me një këngë torike që dihen, për gjuhën e përbashkët letrare Shqipëri e në viset e tjera shqiptare. Me siguri pikëpamjet: morale, politike, intelektuale, Stambolli, Viena dhe kryeqendra të tjera të 5, 6 nëntor; ♦ Buzmi – 22 dhjetor; ♦ Mesdimni popullore madhështore); Beteja e Lumës (1912) shqipe, variantet krahinore, domethënë, të fol- do t’i referohen për libra të tjerë në të ardhmen. ai vetë; letra të pritura e Ismail Strazimiri gjen t’u vendosë përballë politikës botërore. Dhe pikërisht kjo është sllovene përmes fshatit Homesh të Dibrës... – 5 shkurt; ♦ Dita e verës – 22 mars. E tërë jeta kundër pushtuesve serbë; Kryengritja e 22 shta- met kanë edhe rol kontributor pasurues. Gjuha dhe dhimbja fisnike e Ismail Strazimirit: Ky libër do t’u vlejë lexuesve shqiptarë për dhe e tërë puna është bërë sipas këtij kalendari. të dërguara; shenjime të një atdhetar të formuar pa bajrak a pashallëk torit 1913: 3000 luftëtarë shqiptarë kundër 60 e njësuar letrare shqipe – me termin e sotëm 4 Shpinaxhri (Ne e kemi rindërtuar Shpinagri) në Kalis = mal që është që Shqipëria u ndorua prej “krenësh pa të njohur historinë e lëvizjes atdhetare dhe Lexojeni në libër këtë pjesë se do të mrekullo- si shpina e agrit: Kepi i Shpinaxhrit / Shullani i Shpinaxhrit / Udha e Shpi- rëndësishme për njohjen nën sundim, me një flamur të vetëm, 000 forcave serbe. Historia vijon: Kryengritja e – gjuha shqipe standarde – merr nga të folmet krye”, që e shisnin Jugun për “dishir” të të veprimit antikombëtar në dy dekadat heni me konceptin kohë e mot! naxhrit. Edhe në Berat ka Shpiragu (rotacizmi n → r). Agër e shpjegon prof. flamurin e shpëtimit të Shqipërisë: Elez vitit 1920 kundër pushtimit serb; Kujtimet për fjalë e shprehje që sjellin vlera pozitive për të. Çabej me një fjalë të moçme të shqipes, gare, që e ka Buzuku = gomar, e procesit historik. Midis Një përshkrim i plotë etnografik, por edhe Isufin, që përbën figurën më të rëndësishme Veriut e anasjelltas; që ia falnin dreqit të e para të Shqipërisë shtetërore; do t’u luftën kundër pushtimit serb nga njerëz që e Dhe atëherë, të tilla fjalë e shprehje fitojnë të magar. Prej indoeuropianishtes. (Shih: Eqrem Çabej, Studime gjuhësore, përmallues për ndonjë të moshuar e shumë in- Prishtinë, 1976, f. 30). Në të folmen e Ujemujës (qarku i Dibrës) gjallon argumenteve themelorë të gjithë librit të tij. Ai është modeli i njeriut krishterët për një “Shqipëri të bekueme vlejë historianëve jo vetëm për pasurinë kanë përjetuar. Pastaj: Mbretëria; Pushtimi fash- drejtën e qytetarisë, domethënë, fitojnë vlera kuptimi i figurshëm mbiemëror i fjalës agër “i trashë, gomar”, për dikë, me formues për këta të brezit të sotëm është marte- muslimane”; që i ndanin zotërimet e tyre informacionit, por edhe për gjykimin dhe ist; Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare; Çlirimi letrare reale. Ky pasurim i gjuhës standarde me theks tek ë dhe me rr: agërr. ku shfaqet zbulimi i Ismail shqiptar që ia kushton gjithçka të vetën sa: shkuesi e shkuesia, kthimi i bukës, përgatitja 5 Është interesante të veçojmë te ritet e festimit të Ditëverës patkimin e prej Shkumbinit në Mat, prej Matit në Drin, vlerësimin e situatave dhe sidomos për i Shqipërisë; Zhvillimi ekonomik i krahinës deri fjalë e shprehje nga të folmet popullore ka edhe shpendrës (shpendra është taçja) dhe të folesë së milingonave përreth dy javë. vendit të tij dhe së fundmi i jep lamtumirën e pajës, lypja e nuses në muajin e gjatë, dasma Strazimirit janë: përhapja e prej Drinit në Valbonë a në Kir e kështu shumë pikëpyetje që shtron. më 1967; Zhvillimet politike dhe ekonomike gjeografi të caktuara. Për shembull, gjeografia Ditën e festës, secila vajzë merr shpendrën e vet. Çdo vajzë merr një kupë dhé kësaj bote me një dëshpërim të thellë, që me natën e farës, organizimi i dasmës, lojërat nga foleja e mizave. I vënë tek dyert e shtëpisë dhe të ahurit. Më shumë se esadizmit nëpër Shqipëri; pas viteve ’90 të shekullit të kaluar. e fjalëve që kanë të bëjnë me bjeshkët e me po t’i jepej mundësia t’ia niste nga e para me radhë dhe në drejtimin jugor, ku Mihal Martin Nika në oda, ardhja e dajave, kanaxhinjtë e arkat e paganizëm, na duket kujdesi për bimët dhe gjallesat: i ushqyen rreth dy javë. 20 - Nëntor 2018 nr. 151
Kontributi i Karolina Farricit bëri që në sa e sa raste emri i saj të vlerësohej si një model pune, si një model sjelljeje qytetare, por dhe si një model femre e humanisteje, sidomos për fëmijët dhe të rinjtë në nevojë. Torinezja, Karolina Festa (Farrici) Orkestrina e Matit njëra nga mrekullitë – Qytetare Nderi e Burrelit e trashëgimisë shpirtërore shqiptare ë 16 mars 1911 (njëqind e shtatë vite do të përsëritej kërkesa që i ishte bërë Karolinës më parë), në familjen e çiftit Viçenzo në Itali, të divorcohej me bashkëshorten e tij, Me Roza Festa, në qytetin e Torinos në Karolinën, sespe kjo ishte një shtetase e huaj Itali, shpërtheu gëzimi dhe hareja, sepse ajo u dhe si e tillë duhet e do të kthehej në vendin e shtua me një foshnjë të seksit femër, të cilën origjinës, në Itali. Si Hasani, ashtu dhe Karolina e pagëzuan me emrin e bukur, Karolina. Para e kundërshtuan këtë masë ndëshkimore si një saj në këtë familje kishin ardhur edhe katër veprim antinjerëzor, aq më tepër se ato tashmë fëmijë të tjerë, motrat Xhuzepina, Anxhelina e kishin edhe një femije, djalin e parë, Skënderin. Xhina, si dhe vëllai i saj i vetëm, Xhovani, i cili Karolina edhe kushtin tjetër të rëndë, që iu mbante gradën doktor i Shkencave Ekonomike. kërkua nga autoritetet shqiptare, atë të ndry- Si fëmija i fundit, Karolina gëzoi tërë kujdesin shimit të nënshtetësisë e të kombësisë italiane, familjar, duke u rritur dhe edukuar më së miri e kundërshtoi me vendosmëri. në profesionin e mësuesisë dhe si një “zogë e Në harkun kohor deri në vitin 1960, ku bukur”, që me rritjen e saj, në moshë e në shtat Hasani punonte në disa qytete si në Shkodër, do të bëhej nuse e birit të Matit, Hasan Farricit Elbasan e Lushnjë, Karolina për disa kohë ka nga fshati Vinjall i rrethit të Matit, në Shqipëri. qëndruar e banuar me periudha të gjata në fsha- Ky djalosh, me fizik e bukuri të veçantë dhe tin e bashkëshortit të saj, në Vinjall, ku tashmë me arsimim të lartë ushtarak të marrë në Itali, ky fshat ishte bërë si një vendbanim i dytë i si inxhinier xhenier, e pikasi këtë “thëllënzë dashuruar prej saj, ku fitoi edhe dashurinë e mali”, me tërë hiret e saj femërore, karakter- respektin e grave e vajzave të këtij fshati. istike dhe edukatën e shëndoshë qytetare që Karolina ishte një lexuese pasionante libri ajo posedonte dhe demonstronte në familje, dhe nëpërmjet profesionit që ajo zotëronte, si në rrugë dhe në mjedise të tjera të Torinos rrobaqepëse e nivelit të lartë, këtë profesion e Fatmira me këngën e kurbetit dhe jo vetëm, duke i dhënë besën njëri-tjetrit” bënte pjesë masive e bashkëpunëtoreve të saj ndërtuan familjen e re shqiptaro-italiane, të në qytetin e Burrelit, për të cilin komuniteti vijon nga faqja 17 në tingëllimin dhe emocionin artistik të orkestrinës. Tashmë ashtu si orkestrina me saze të Jug- Së gjashti : Kjo trashëgimi ka memorizuar ut të vendit, Fyejt e Gramshit, Kavajt e Gosti- dhe pothuaj ka vënë gurin e parë të traditës varit në muzikën me instrumente tradicionalë në lojën me instrumente të grupeve vetëm mund të themi se kemi stilin muzikor lokal me vajza. Pra dimensionin gjinor të traditës. dhe kombëtar. Së fundi: Ky formacion muzikorë meriton Këto artistë përmes kompleksitetit të promovimin në mjedise e skena prestigjioze elementëve muzikorë: ritmit, shkallëve si një vlerë e rrallë e trashëgimisë shpirtërore muzikore (radhëve tonale), shtrirjes (ambi- kombëtare. tusit) dhe funksionit të muzikës në jetën so- Në nderim të punës plot pasion e përkush- ciale etj. tim të «Mjeshtrit të Madh» Imerr Nelaj- Artist Ndikimi i disa instrumentistëve të njohur i Merituar, një salle në mjediset e shtëpisë që kanë lënë gjurmë të thella në popull për së kulturës në Burrel i është vënë emri i këtij mjeshtërinë e lojës dhe pasurimin e arkivit Mjeshtri. Ajo sallë është menduar që së shpe- muzikor, kanë krijuar një shkollë që në pop- jti të kthehet në një kabinet folklori sipas një ull përdoren me shprehjet: na merr meloditë masterplani me ndihmën e ekspertëve dhe e filan ustai” ose “lezetoje pak si (thuhet përvojës më të mirë kombëtare. emri i më të mirit)...” . ose edhe kur jepen Destinacioni artistik i Orkestrinës, prania këshilla : “mos e përzijë” etj. Këto elementë e gjithkohshme në skenë dhe në vështrimin kanë krijuar stilin e tyre origjinal. Prandaj në e specialistëve e ka bërë atë të vetëdijshme Mat janë të njohura shprehje klasifikuese si për rolin e saj, ka thadruar tek instrumentistët « filanit i këndon çiftelia varur në mur » apo shpirtin e garës si dhe ka bërë të mundur « me ahengjet e Kurdarisë kërcejë lisdanët ». thithjen e përvojës më të mirë kombëtare. Dy herë i është mundësuar shkuarja në Mat Orkestrinat simotra kanë shprehur gjithnjë prof. Ramadan Sokoli dhe ai konkludoi me admirim për paraqitjen, repertorin, ritmet e shprehjen se « Mati është bunar i folklorit ». larmishme, por kanë listuar me shumë respekt cilën e trashëguan për tërë jetën e tyre. Hasani, kishte shumë nevojë. Kontributi i saj për një Padyshim që këto konkluzione nuk duhen bashkëshorti i ardhshëm i Karolinës – Torineze, kohë të gjatë në këtë profesion si rrobaqepëse, edhe emra të mirënjohur të saj, madje duke i marrë si përkëdheli por si një apel për gjur- patur edhe si model të tyre. Nuk e teprojmë përballoi pengesa dhe vështirësi serioze atje bëri që në sa e sa raste emri i saj të vlerësohej muesit e studiuesit, specialistët e punonjësit në Itali. si një model pune, si një model sjelljeje qytet- kur themi se ka patur prej tyre që nuk mund e kulturës. të imitoheshin si Ibrahim Minxhozi, Shaqir Edhe pse ai studionte në shkollën e lartë are, por dhe si një model femre e humanisteje, Aftësia dhe profesionalizmi i drejtuesve ushtarake atje në Itali, në fushën e inxhinierisë sidomos për fëmijët dhe të rinjtë në nevojë Hazizi në çifteli apo Qamil Beshku në lauri e të formacioneve orkestrale kanë rëndësi së xhenjos, pushtimi i vendit të tij nga fashizmi që kishin për këtë lloj shërbimi, ku vetëm në Xhevat Lishi në dajre, etj. italian më 7 prill 1939, e indinjoi thellë dhe u Burrel shërbeu për 32 vjet pa ndërprerje. Në themelore në përgatitjen dhe promovimin e Si një formacion muzikor i traditës që bë një nga kundërshtarët e vendosur antifashist, këtë qytet, ajo jetoi dhe edukoi mrekullisht tre këtyre vlerave, nga ku kushtëzohet ruajtja e përmban të gjitha instrumentet tradiciona- ku pasojat për të do të ishin një rebelim i vër- fëmijë, Skënderin i cili mban titullin “Qytetar tingëllimit origjinal dhe zhvillimi i stilit të dal- lë të trevës, pasurimin e melosit dhe origji- tetë. Kundërshtimi i betimit të tij, së bashku me Nderi” i Burrelit, djalin tjetër Idealin, si dhe lueshëm të tyre. nalitetit tingëllues, që ka ruajtur stilin e ka shumë shokë studentë bashkëatdhetar, bënë që vajzën, Donika që jeton në Itali. Si konkluzion : promovuar shoqërimin ekselent të zërave t’iu nënshtrohej vuajtjeve të shumta, deri në Pas vitit 1992, Karolina deri në vitin 2000 Së pari, është shfrytëzuar me seriozitet e në këngët e traditës e që vazhdon të tërheqë burgosje, të dënuar nga Gjykata Ushtarake e kur u nda nga jeta e saj dhe nga gjiri i familjes, e profesionalizëm lënda muzikore tradiciona- rreth vetes talente të rinj, për autoritetin e Romës, me akuzën e antifashistit të vendosur i shoqërisë së saj, banoi në qytetin e Torinos në le. Repertori i saj është plotësisht në shtratin opinionit të shkëlqyer që gëzon në rrethet e të rrezikshëm. Nën vuajtje të tmerrshme Itali. Por nuk iu nda dhe qytetit të Burrelit dhe melodik dhe tonal të trevës. artistike kombëtare të muzikës tradicionale, fizike, morale, njerëzore dhe shpirttërore të Shqipërisë, sepse Këshilli i Bashkisë së Matit, Së dyti: pjesët e lidhura në formë suitash Presidenti i Republikës së Shqipërisë i ka thellë u gjend edhe e dashura e tij, Karolina, të me vota unanime i dhanë zonjës Karolina Far- dy e tre pjesësh janë realizuar në shembullin akorduar titullin e lartë “Mjeshtër i Madh” në cilës iu kërkua me këmbëngulje nga autoritetet rici (Festa) titullin e lartë “QYTETARE NDERI” e e një forme klasike me racionalitet dhe me vitin 2017. italiane, divorci me Hasanin,vetëm e vetëm se Bashkisë Mat, me motivacionin: “Vajzës së lin- pasuri ritmike komplementare. Përkujtimi i Jubileut të 50 Vjetorit të ky ishte antifashist shqiptar, me rrezikshmëri dur në Torino të Italisë, që sakrifikoi çdo gjë për Së treti: secilit instrument solistik i është marrjes së Çmimit të Parë nga kjo Orkestrinë të lartë, kundër pushtimit fashist italian në hir të dashurisë së vërtetë, lirisë, humanizmit lënë hapësira e nevojshme në lojën e tij pa e në tetor të vitit 1968 është edhe një homazh Shqipëri. Pas kryerjes së dënimeve të dhëna dhe që krijoi në Mat, bashkë me Hasanin, që sforcuar dhe denatyruar duke shfrytëzuar me nderimi për shumë nga artistët themelues të nga drejtësia italiane, Hasani dëbohet nga Italia rrezatoi mirësi, edukatë dhe kulturë femërore racionalitet timbrikat e laurisë, ritmet e daires cilët nuk janë më në mesin tonë. për në Shqipëri. Por që nuk iu nda pas edhe duke lënë gjurmë respekti te të gjithë”, titull i etj. Po kaq nderim meritojnë edhe ish dre- Karolina me të cilën kishin ndërtuar familjen cili shpreh dashurinë dhe respektin për të, si Së katërti: Virtuoziteti dhe cilësia e jtues të institucioneve kulturore në rrethin dhe kishin lidhur jetën bashkëshortore. dhe që do të rrezatojë ndër breza vlerat dhe tingëllimit është udhëhequr nga aftësitë e Që të dy erdhën në Shqipëri, duke lënë To- kontributin e saj si një qytetare, si nënë, bash- e Matit për ndihmesën dhe vlerësimin e rinon e Italisë, qytetin e ëndërrave të fëmijërisë këshorte, por që do të shërbejë edhe si një urë veçanta në ekzekutim të Ymer Nelit në fyell punës me instrumente muzikorë tradicionalë e të rinisë, ku ishte lindur, rritur, arsimuar, e e fuqishme miqësie e mirëkuptimi të popullit të e kavall, Behar Nelit në bilbil, Qamil Beshkut nëpër ansamblet e tyre artistike. Këto ditë në edukuar kjo vajzë besnike. Çifti Farrici, pasi Matit me atë të Torinos në Itali dhe anasjelltas. në lauri dhe Xhevat Lishit e Isuf Gjokës në shtëpinë e Kulturës në Burrel do të mbahet kaluan së bashku muajin e parë në Vinjall, Nderimi i saj me dhënien e këtij titulli të lartë dajre, Enver Kurtit në lodër. një veprimtari artistike Jubilare në respekt të vetë Hasani do të sistemohej me punë në do të mbetet një kujtim i bukur dhe i paharruar Së pesti: Me futjen në orkestrinë të çiftelive rrugëtimit të suksesshëm të kësaj orkestrine Ministrinë e Punëve Botore në Tiranë dhe pas për të gjithë komunitetin e Matit për sot dhe dhe bilbilit të temperuar është bërë kujdes në me instrumente të traditës, si një emblemë çlirimit të vendit në fundin e vitit 1944 deri në përgjithmonë. eliminimin e mospërputhjeve të sistemeve e trashëgimisë së identitetit kombëtar në vitin 1948 punoi si ushtarak, oficer xhenjoje në Renato TOTRAKU toniko-modale popullore me ato kromatike. fushën e muzikës. Ministrinë e Mbrojtjes. Por edhe për Hasanin Nëntor 2018 Koordinimi dhe alternimi i tyre ka ndihmuar * Studiues i etnomuzikologjisë, tetor 2018. 20 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 21 151 151 BOTIME Kontributi i Karolina Farricit bëri që në sa e sa raste emri i saj të vlerësohej si një model pune, si një model sjelljeje qytetare, por dhe si një model femre e humanisteje, sidomos për fëmijët dhe të rinjtë në nevojë. “Grazhdani i Dibrës” i Neki Osmanit, një libër me shumë vlera Torinezja, Karolina Festa (Farrici) Orkestrina e Matit njëra nga mrekullitë Nga OSMAN XHILI Përtej kufirit të Dibrave, me fare pak identitet etëm pak ditë më parë, në një nga lokalet e bukura anës rrugës, në hyrje e trashëgimisë shpirtërore shqiptare Vtë fshatit të Grazhdanit u organizua një festë e vogël, promovimi i librit – Qytetare Nderi e Burrelit Nga Alban TUFA me elementin e parë të dibranit: mikpritjen. “Grazhdani i Dibrës”, me autor profesorin e nderuar të kësaj zone, Neki Pasi eca edhe disa dhjetra metra, e gjeta pikën e Osmani. Kishin ardhur shokë e miq të autorit nga Maqëllara, Peshkopia, nga ë 16 mars 1911 (njëqind e shtatë vite do të përsëritej kërkesa që i ishte bërë Karolinës ufiri i parë i njeriut është barku i nënës, aty është ndarjes, apo të bashkimit të dy vendeve...ose jo, të Tirana, bashkëfshatarë të profesorit. Kishte ardhur televizioni i Bulqizës për më parë), në familjen e çiftit Viçenzo në Itali, të divorcohej me bashkëshorten e tij, hapësira e tij, nga ku kufizohet edhe me botën ndarjes mëmire, sepse ishim bashkë para 1913, kështu që të pasqyruar këtë event sa të bukur, aq dhe të rëndësishëm për komunitetin e e Roza Festa, në qytetin e Torinos në Karolinën, sespe kjo ishte një shtetase e huaj jashtë. Ky lloj kufiri nuk është vendosur nga nje- saktësisht vendin e ndarjes. Ishte vendi ku bashkoheshin më gjerë. Ishte i pranishëm redaktori i librit, doktor Hajri Mandri, gazetari dhe MItali, shpërtheu gëzimi dhe hareja, sepse ajo u dhe si e tillë duhet e do të kthehej në vendin e K riu. Të gjithë pastaj janë sajesat e njeriut: djepi, dhoma, dy asfaltet. Aty ku mbaronte i yni niste i Tyre. Asfalti Ynë, shkrimtari dibran, miku im i nderuar, Halil Rama, drejtori i T.V. Bulqizës, djali i shtua me një foshnjë të seksit femër, të cilën origjinës, në Itali. Si Hasani, ashtu dhe Karolina oborri, ara, fshati, qyteti, qarku, shteti dhe së fundmi shumë më i ashpër, më i zi dhe fatkeqsisht më i varfër, që fshatit të Grazhdanit, Edmond Isaku, Aqif Ademi. Në emër të bashkisë së Dibrës e pagëzuan me emrin e bukur, Karolina. Para e kundërshtuan këtë masë ndëshkimore si një merrte pjesë Zamira Gjeleshi dhe plot të tjerë, prania e të cilëve i dha shkëlqim saj në këtë familje kishin ardhur edhe katër veprim antinjerëzor, aq më tepër se ato tashmë kontinenti. Duke qenë se barku nuk është kufi i vendosur dmth me më pak zift, sepse gurëzit kishin zënë të shqiten e kolorit këtij takimi mbresëlënës. fëmijë të tjerë, motrat Xhuzepina, Anxhelina e kishin edhe një femije, djalin e parë, Skënderin. nga njeriu, kurrsesi nuk mund të zhvendoset nga njeriu, prej ziftit. Ndërsa asfalti i Tyre, ishte më cilësor, me një Xhina, si dhe vëllai i saj i vetëm, Xhovani, i cili Karolina edhe kushtin tjetër të rëndë, që iu në të kundërt të të tjerëve: dhoma mund të shtohet dhe ngjyrë gati gri, dhe shumë i shtypur, ndoshta mund të Sapo libri doli nga botimi dhe u hodh një njoftim i vogël në internet, qindra mbante gradën doktor i Shkencave Ekonomike. kërkua nga autoritetet shqiptare, atë të ndry- ndahet me mur mes, ara mund të blihet dhe bashkohet, ishte edhe me i vjetër. komente, falenderime, respekte vërshuan nga Dibra, nga Tirana, pse jo dhe Si fëmija i fundit, Karolina gëzoi tërë kujdesin shimit të nënshtetësisë e të kombësisë italiane, oborri mund të ndryshohet në formë fizike dhe koncep- Pasi e kalova këtë pikëndarjeje (zonë neutrale), fillova nga Franca, Kili, Amerika, kudo ku jetojnë e punojnë grazhdanas dhe dibranë. familjar, duke u rritur dhe edukuar më së miri e kundërshtoi me vendosmëri. tim estetik, siç qyteti a qarku mund të ndryshohen me të mendoj në lidhje me dakordësinë që kanë arritur palët Në fjalën e tij, Hajri Mandri e vlerësoi mjaft punën e profesor Nekiut, si një në profesionin e mësuesisë dhe si një “zogë e Në harkun kohor deri në vitin 1960, ku vendime administrative, qeverie a parlamenti, po ashtu për ta nisur (nëse e kanë nisur punën që aty) asfaltin, apo përpjekje titanike, për të shpëtuar historinë e këtij fshati, që ajo të mos pësonte bukur”, që me rritjen e saj, në moshë e në shtat Hasani punonte në disa qytete si në Shkodër, edhe kufinjtë e shtetit mund të lëvizin nga luftërat dhe përfunduar (nëse kanë përfunduar projektin aty) në atë të njëjtin fat si Kalaja e Grazhdanit. Disa gjëra veniten, me kalimin e kohës, do të bëhej nuse e birit të Matit, Hasan Farricit Elbasan e Lushnjë, Karolina për disa kohë ka futja e duarve (sidomos e të mëdhenjëve) në to. pikë hapsinore. Mos ndoshta Ata e lanë aty dhe Tanët e tha doktor Hajriu, të tjerat bëhen më të bukura e marrin ndriçim. Kjo vepër e nga fshati Vinjall i rrethit të Matit, në Shqipëri. qëndruar e banuar me periudha të gjata në fsha- Kufinjtë shumicën e rasteve nuk janë të drejtë ose shtruan deri ku e kishin lënë Ata, apo mos Tanët e lanë profesor Nekiut, i takon kategorisë së dytë, pra, sa më shumë kohë të kalojë, Ky djalosh, me fizik e bukuri të veçantë dhe tin e bashkëshortit të saj, në Vinjall, ku tashmë të merituar, dhe çdoherë janë konvencione të ardhura aty, dhe Ata punuan derisa i ngjitën. Apo mos ndoshta e aq më e vyer dhe më e kërkuar do të bëhet për njerëzit. me arsimim të lartë ushtarak të marrë në Itali, ky fshat ishte bërë si një vendbanim i dytë i si produkte luftrash ose negociatash të stërzgjatura apo nisën punën që të dyja Palët njëherësh nga ajo pike, ose Vlerësim mjaft të mirë i bëri librit të këtij autori, gazetari dhe publicisti, si inxhinier xhenier, e pikasi këtë “thëllënzë dashuruar prej saj, ku fitoi edhe dashurinë e tregtive të momentit, bash në ato çaste delikate. Për patën ngulur në cep të rrugës një rrasë guri, siç bënin Halil Rama. Ai tha se libri “Grazhdani i Dibrës”, është një mal historie, është mali”, me tërë hiret e saj femërore, karakter- respektin e grave e vajzave të këtij fshati. shembull: disa parcelave në fshatin tim iu kanë lëvizur më parë pleqtë dhe e përdorën si shenjë kufiri, apo mos kryqëzim i ngjarjeve dhe i fakteve. Është lapidar i personazheve që kanë ecur istike dhe edukatën e shëndoshë qytetare që Karolina ishte një lexuese pasionante libri kufinjtë dhe kjo ka sjellë shumë keqkuptime sepse “guri i ndoshta ndonjë topograf thjeshtë vendosi një piketë dhe përmes epokave, në rrjed- ajo posedonte dhe demonstronte në familje, dhe nëpërmjet profesionit që ajo zotëronte, si kufinit” nuk iu ka shërbyer më si konvencion dhe pasojat ata e zbatuan si konvencion. S’ma do mendja se i lihet i hën e vazhdimësisë, është në rrugë dhe në mjedise të tjera të Torinos rrobaqepëse e nivelit të lartë, këtë profesion e Fatmira me këngën e kurbetit kanë qenë të rënda. gjithë ky fat një topografi. pasqyrim i vërtetësisë his- dhe jo vetëm, duke i dhënë besën njëri-tjetrit” bënte pjesë masive e bashkëpunëtoreve të saj Ndërsa kufinjtë më kompleks në botë më duken ku- Pas këtyre përsiatjeve (qënjë pjesë po i bëj tashti, torike të vjetër e të re, është ndërtuan familjen e re shqiptaro-italiane, të në qytetin e Burrelit, për të cilin komuniteti vijon nga faqja 17 në tingëllimin dhe emocionin artistik të fijtë shtetëror. Në ato ku të bëhen skanera, ku të bëhen sepse ia kam ngenë) afrohem tek pika doganore e Dibrës simboli i një rrjedhshmërie orkestrinës. Tashmë ashtu si orkestrina me saze të Jug- kontrolle, ku duhen policë, ku duhen vula, pasaporta, së Madhe. ku renditen me art dhe vër- Së gjashti : Kjo trashëgimi ka memorizuar tetësi figura e personazhe ut të vendit, Fyejt e Gramshit, Kavajt e Gosti- leje, gjuhë, euro, garanci dhe plot e plot kushte me plot Pasi i dorëzoj kartën e identiteti, zotëria që merret me dhe pothuaj ka vënë gurin e parë të traditës të shquar. Në këtë libër, varit në muzikën me instrumente tradicionalë parakushte. Dhe me të tillë kufinjë jam ndeshur jo rrallë verifikimin kontrollon nëpër kompjuter dhe ma kthen në lojën me instrumente të grupeve vetëm vazhdoi ai më poshtë, ka mund të themi se kemi stilin muzikor lokal herë. Në fund, kulmi i absurdit është që nga njëra anë e kartën mbrapsht. Nga gjuha nuk kuptoj asgjë sepse me vajza. Pra dimensionin gjinor të traditës. dendësi ngjarjesh dhe fak- dhe kombëtar. kufirit është Dibra dhe nga ana tjetër po Dibra. Këtu bie flet maqedonisht, por nga shenjat kuptoj se diçka nuk Së fundi: Ky formacion muzikorë meriton tesh, që pasqyrojnë në Këto artistë përmes kompleksitetit të edhe teoria e konvencionit në kushte normale duke qenë shkon. Duke menduar se mos i ka fajet karta e ID, i jap promovimin në mjedise e skena prestigjioze nivele të larta individë, elementëve muzikorë: ritmit, shkallëve se në perceptimin e përgjithshëm dibranët as këtë anë e pasaportën. As kjo nuk bën punë. Ah…e gjeta çfarë donte. si një vlerë e rrallë e trashëgimisë shpirtërore fise, fshatra dhe epoka, që muzikore (radhëve tonale), shtrirjes (ambi- as matanë kufirit nuk e kanë dashur atë. Tërhiqem nga sporteli, fus në mes të pasaportës një 5 kombëtare. kanë formuar e formatuar tusit) dhe funksionit të muzikës në jetën so- Tashti na lind e drejta ta quajmë si konvencion pa euro-sh, dhe ia dorëzoj sërish. Ai e merr, buzëqesh dhe Në nderim të punës plot pasion e përkush- trashëgiminë e pasur të Di- ciale etj. konvencion. Shpesh kësisoj çështjesh nuk mund të më thotë shqip: kalo. tim të «Mjeshtrit të Madh» Imerr Nelaj- Artist brës, trimërinë, dinjitetin, Ndikimi i disa instrumentistëve të njohur zgjidhen nga asnjëlloj teorie mbi identitet kombëtare, Të gjithë fantazitë dhe përfytyrimet e mia për Dibrën i Merituar, një salle në mjediset e shtëpisë bujarinë dhe zgjuarsinë e që kanë lënë gjurmë të thella në popull për anipse nuk e pretendojmë, duke e lënë kështu thjeshtë e matanshme, fillon dhe m’i zhbën ky zotëria që edhe di së kulturës në Burrel i është vënë emri i këtij bijve të tij, duke u bërë i veçantë në historinë tonë kombëtare. mjeshtërinë e lojës dhe pasurimin e arkivit në dorën e historisë. edhe nuk di shqip. Nëse është shqiptar dhe nuk di apo Mjeshtri. Ajo sallë është menduar që së shpe- Është për tu habitur se si autori i librit, profesor Nekiu i qëmton ngjarjet muzikor, kanë krijuar një shkollë që në pop- Janë disa ngjarje që pasi t’i dëgjosh nuk të shqiten kurrë s’do të flasë shqip, atëherë turp për të. Por nëse është jti të kthehet në një kabinet folklori sipas një dhe faktet, tamam si ai arkeologu i kujdesshëm q mbledh copërat e një relike ull përdoren me shprehjet: na merr meloditë nga mendja madje dhe po të duash, siç janë dhe disa maqedonas dhe vjen në atë tra dhe shfrytëzon si mundet masterplani me ndihmën e ekspertëve dhe antike, apo si ai i paleontologu durimtar e stoik, që përpiqet të bashkojë në një e filan ustai” ose “lezetoje pak si (thuhet ngjarje që pasi t’i përjetosh edhe këto (më shumë) nuk postin dhe dobësinë tonë, atëherë turp për të dyja Dibrat. përvojës më të mirë kombëtare. trup të vetëm eshtrat e fosilizuara të një gjallese prehistorike. Nuk kishte se si emri i më të mirit)...” . ose edhe kur jepen harrohen kurrë. Ajo që do të lexoni më poshtë i përket Më duhet të shkoj së pari në Dibër dhe marr një taksi. Destinacioni artistik i Orkestrinës, prania historiku i këtij fshati të mos fillonte e të mos lidhej me kalanë e Grazhdanit, këshilla : “mos e përzijë” etj. Këto elementë një kohe para katër vitesh dhe e gjitha që po shkruhet ba- Taksiti një djalë diku 30 vjeç, flet shqip, shumë pastër. e gjithkohshme në skenë dhe në vështrimin zohet tërësisht në kujtesë. Arsyeja pse nuk i kam shkruar E flas kështu së punoj me shqiptarë mu përgjigj. Ai më ndërtuar 2400 vjet më parë. Është për të vënë kujën, se si një monument kaq i kanë krijuar stilin e tyre origjinal. Prandaj në e specialistëve e ka bërë atë të vetëdijshme madh në kohë dhe në shtrirje, (sipërfaqja e tij, 36 hektarë), të mbillet me grurë Mat janë të njohura shprehje klasifikuese si që më herët është, jo se nuk i kam parë me interes, por çon tek stacioni i autobuzëve, sepse rruga ime është për për rolin e saj, ka thadruar tek instrumentistët sepse sot besoj se më janë mprehur më shumë aspektet në Shkup. e misër, duke mbuluar mistere, që po t zbuloheshin, do të na jepnin lavdi dhe « filanit i këndon çiftelia varur në mur » apo pasuri në të njejtën kohë. shpirtin e garës si dhe ka bërë të mundur e arsyetimit, gjykimit dhe më së shumti ato të shkrimit. As ata të sportelit në stacion, një djalë dhe një vajzë « me ahengjet e Kurdarisë kërcejë lisdanët ». Shumë e spikatur dhe korrekte është historia e fiseve të këtij fshati, një arkivë thithjen e përvojës më të mirë kombëtare. I vendosur në disa kushte të detyrueshme, njeriu merr mbi të 20-at nuk flasin shqip. Por çudi të bën fakti se Dy herë i është mundësuar shkuarja në Mat e vërtetë dhe e gjallë, të cilës me siguri do ti referohen njerëz të thjeshtë e studi- Orkestrinat simotra kanë shprehur gjithnjë një vendim të shkojë diku gjetkë, në një vend dhe shtet pranojnë që biletat ti paguash në lek. Pastaj rruga për në prof. Ramadan Sokoli dhe ai konkludoi me ues, sa herë që do tu duhet të shtjellojnë data, fakte, hipoteza apo mendime. admirim për paraqitjen, repertorin, ritmet e tjetër dhe që në mënyrë të njëkohshme të braktisë vendin, Shkup më shijon e tëra, edhe pse e vras mendjen për shprehjen se « Mati është bunar i folklorit ». Në matematikë ka disa teorema që pranohen pa vërtetim dhe q quhen lema, larmishme, por kanë listuar me shumë respekt kulturën, zakonin dhe ç’është më me rëndësi, shoqërinë këtë çerek-shqiptari. cilën e trashëguan për tërë jetën e tyre. Hasani, kishte shumë nevojë. Kontributi i saj për një Padyshim që këto konkluzione nuk duhen ndaj i tillë do të jetë dhe ky libër. Askush nuk do të diskutojë e hulumtojë më edhe emra të mirënjohur të saj, madje duke i e vet. Kështu njeriu sapo del nga bota e vet, përballet Ora ime e fluturimit për Milano po afrohet. Garancinë bashkëshorti i ardhshëm i Karolinës – Torineze, kohë të gjatë në këtë profesion si rrobaqepëse, marrë si përkëdheli por si një apel për gjur- pas mbi gjërat e thëna këtu, por do ta marrë si të mirëqenë e të vërtetë të padi- patur edhe si model të tyre. Nuk e teprojmë me një botë tjetër reale, që nuk e zbeh kurrë qenësinë e për në Itali ma kishte sjellë me email një mik i imi. Ngaqë përballoi pengesa dhe vështirësi serioze atje bëri që në sa e sa raste emri i saj të vlerësohej muesit e studiuesit, specialistët e punonjësit skutueshme. Çdo fis ka vlerat, personat dhe personazhet, që e lartësojnë dhe i kur themi se ka patur prej tyre që nuk mund asaj bote ku jetonte, vetëmse vërtetson gjërat, i zgjeron po prisja me padurim të vinte ora, nisem pak para kohe në Itali. si një model pune, si një model sjelljeje qytet- e kulturës. japin shkëlqim. Njerëzit janë lulet që e bëjnë fisin një kurorë të bukur dhe fiset are, por dhe si një model femre e humanisteje, të imitoheshin si Ibrahim Minxhozi, Shaqir të vërtetat dhe vetëdijëson njeriun mbi ato që ekzitojnë të shkoj në portën e cila pret fluturimin tim, por më parë Edhe pse ai studionte në shkollën e lartë Aftësia dhe profesionalizmi i drejtuesve e bëjnë fshatin të tillë. Fshati i Grazhdanit është një bashkësi vlerash, saqë më ushtarake atje në Itali, në fushën e inxhinierisë sidomos për fëmijët dhe të rinjtë në nevojë Hazizi në çifteli apo Qamil Beshku në lauri e si dhe e bën atë më njeri. duhet të kaloj kontrollin. të formacioneve orkestrale kanë rëndësi kollaj është të tregosh çfarë nuk ka se të kundërtën. Ky fshat ka nxjerrë doktorë si së xhenjos, pushtimi i vendit të tij nga fashizmi që kishin për këtë lloj shërbimi, ku vetëm në Xhevat Lishi në dajre, etj. Kur njeriu kapërcen kufirin, fillon e bëhet më nostal- Zonja me flokët bionde që kontrollonte pasaportat themelore në përgatitjen dhe promovimin e Suzije Hoxha, farmacistë legjendarë si Faiz Halili, shoferë të talentuar si Pëllum italian më 7 prill 1939, e indinjoi thellë dhe u Burrel shërbeu për 32 vjet pa ndërprerje. Në Si një formacion muzikor i traditës që gjik e mandej melodramatik deri në meditativ si shkallë e mbajti timen, pastaj një tjetër më orientoi për në një Halili, Fadil Halili, Nuri Hoxha, këngëtarë si Ilmi Hoxha, Lirim Hoxha, Gerald bë një nga kundërshtarët e vendosur antifashist, këtë qytet, ajo jetoi dhe edukoi mrekullisht tre këtyre vlerave, nga ku kushtëzohet ruajtja e përmban të gjitha instrumentet tradiciona- e përme arsyetimi. Fillon pastaj njeriu dhe mendon për sallon ku prisnin disa tjerë si puna ime. Hoxha. Aty gjen profesorë të nderuar si Eqerem Hoxha, Xheladin Isaku, Abdi ku pasojat për të do të ishin një rebelim i vër- fëmijë, Skënderin i cili mban titullin “Qytetar tingëllimit origjinal dhe zhvillimi i stilit të dal- lë të trevës, pasurimin e melosit dhe origji- të shkuarën, duke sjellë imazhet e gjithë fëmijërisë para Fill pastaj vjen një burrë që sa ka filluar të thinjet, dhe Spahiu, Neki Osmani, siç gjen mjeshtëra të krasitjes e të shartimit si Arif Hoxha. tetë. Kundërshtimi i betimit të tij, së bashku me Nderi” i Burrelit, djalin tjetër Idealin, si dhe lueshëm të tyre. nalitetit tingëllues, që ka ruajtur stilin e ka syve. Është një proces thuajse i pashmangshëm. Pasi i me disa pasaporta në dorë thërret emrin tim: Ky fshat ka nxjerrë mundës të kategorisë së parë, siç ka nxjerrë dhe futbollistë shumë shokë studentë bashkëatdhetar, bënë që vajzën, Donika që jeton në Itali. Si konkluzion : promovuar shoqërimin ekselent të zërave sos gjithë këto nostalgjitë e rastit, mprehet dhe futet në -Unë jam. të po këtij niveli. Ka nxjerrë valltarë dhe instrumentistë që kanë përfaqësuar jo t’iu nënshtrohej vuajtjeve të shumta, deri në Pas vitit 1992, Karolina deri në vitin 2000 Së pari, është shfrytëzuar me seriozitet e në këngët e traditës e që vazhdon të tërheqë nocionet e kombit. Ç’është kombi, kjo gjë kaq e rrahur -Ku e ke marrë këtë garanci? -më pyet teksa ma tund vetëm fshatin, por vetë Dibrën në festivalin e Gjirokastrës dhe aktivitete të tjera. burgosje, të dënuar nga Gjykata Ushtarake e kur u nda nga jeta e saj dhe nga gjiri i familjes, e profesionalizëm lënda muzikore tradiciona- rreth vetes talente të rinj, për autoritetin e dhe e shumëdëshiruar nga intelektualët, dhe e mbjellur garancinë (fletën e pritjes) parasyve. Ky është Grazhdani i Dibrës dhe prapë asgjë nuk ke thënë për të. Sepse nuk Romës, me akuzën e antifashistit të vendosur i shoqërisë së saj, banoi në qytetin e Torinos në le. Repertori i saj është plotësisht në shtratin opinionit të shkëlqyer që gëzon në rrethet tek të gjithë njerëzia. Ja ky kombi a shteti që ne e deshtën -Ma ka sjellë një miku im.- i them. ke përmendur ata burra trima që u përleshën fyt a fyt me serbin, se aq shumë e të rrezikshëm. Nën vuajtje të tmerrshme Itali. Por nuk iu nda dhe qytetit të Burrelit dhe melodik dhe tonal të trevës. artistike kombëtare të muzikës tradicionale, aq shumë, dhe po e braktisim. -Kjo është fallso.- thotë ai. e deshën lirinë dhe vatanin, më shumë se vetë jetën e tyre. Trima që shkuan, fizike, morale, njerëzore dhe shpirttërore të Shqipërisë, sepse Këshilli i Bashkisë së Matit, Së dyti: pjesët e lidhura në formë suitash Presidenti i Republikës së Shqipërisë i ka Kufiri, si të gjitha shpikjet e njeriut nuk ka ndonjë gjë -E keni gabim zotëri. - i them më një zë sqarues. luftuan, ndoshta dhanë dhe jetën në luftën e Shkodrës ndaj Malit të Zi, luftëtarë thellë u gjend edhe e dashura e tij, Karolina, të me vota unanime i dhanë zonjës Karolina Far- dy e tre pjesësh janë realizuar në shembullin akorduar titullin e lartë “Mjeshtër i Madh” në të veçantë në të, pos një trau, disa policëve të kontrollit, -Jo mor, është fallso...fallsoooo. që u rreshtuan në brigadat partizane,oficerë e komandantë me aftësi të spikatura. cilës iu kërkua me këmbëngulje nga autoritetet rici (Festa) titullin e lartë “QYTETARE NDERI” e e një forme klasike me racionalitet dhe me vitin 2017. disa makinave dhe disa paisjeve tekonlogjike (normale -Më ka ardh më email, unë thjesht e kam printuar.- e Grazhdani ka biznesmenë si Zaimi Korsi, Mond Isaku, Jashar Kurti e plot të tjerë, italiane, divorci me Hasanin,vetëm e vetëm se Bashkisë Mat, me motivacionin: “Vajzës së lin- pasuri ritmike komplementare. Përkujtimi i Jubileut të 50 Vjetorit të sot). Deri në Bllatë, kam ardh më një furgon tip Benz dhe sqaroj. që dinë të punojnë, të fitojnë dhe një pjesë të këtyre fitimeve ti investojnë për ky ishte antifashist shqiptar, me rrezikshmëri dur në Torino të Italisë, që sakrifikoi çdo gjë për Së treti: secilit instrument solistik i është marrjes së Çmimit të Parë nga kjo Orkestrinë rruga kushton 150 lekë. Dogana e krahut Tonë nuk ka -Ça imeill muti. njerëz në nevojë, për vepra bamirësie, apo, në art, kulturë, letërsi, media dhe të lartë, kundër pushtimit fashist italian në hir të dashurisë së vërtetë, lirisë, humanizmit lënë hapësira e nevojshme në lojën e tij pa e në tetor të vitit 1968 është edhe një homazh asnjë gjë të veçantë, gjithçka ndodh normalisht. Polici -Ja ta hapim tek ai kompjuteri dhe ju’a vërtetoj.- ngul- Shqipëri. Pas kryerjes së dënimeve të dhëna dhe që krijoi në Mat, bashkë me Hasanin, që të tjera drejtime si këto. Ndoshta do të thoshim dhe dy fjalë për emblemën e sforcuar dhe denatyruar duke shfrytëzuar me nderimi për shumë nga artistët themelues të kontrollon kartën, diç sheh në kompjuter. Pastaj të jep moj unë. nga drejtësia italiane, Hasani dëbohet nga Italia rrezatoi mirësi, edukatë dhe kulturë femërore gjallë të këtij fshati Abdulla Agën, njeriun që po mbush shekullin. Abdullai ishte racionalitet timbrikat e laurisë, ritmet e daires cilët nuk janë më në mesin tonë. kartën dhe nuk të thotë asgjë, as falemnderit. As unë si -Hape çantën! - më urdhëron. për në Shqipëri. Por që nuk iu nda pas edhe duke lënë gjurmë respekti te të gjithë”, titull i kryetari i parë i kooperativës, njeriu që përjetoi shumë ngjarje të rëndësishme të etj. Po kaq nderim meritojnë edhe ish dre- them. Trau hapet vetëm për makinat, ndërsa njerëzit E hapa. Karolina me të cilën kishin ndërtuar familjen cili shpreh dashurinë dhe respektin për të, si këtij fshati, anëtari i delegacionit shqiptar në Kinë, njeriu që u përpoq aq shumë Së katërti: Virtuoziteti dhe cilësia e jtues të institucioneve kulturore në rrethin kalojnë përanash. -Hape dhe këtë xhepin e vogël. dhe kishin lidhur jetën bashkëshortore. dhe që do të rrezatojë ndër breza vlerat dhe për ndërtimin e rezervuarit të fshatit, ngritjen e blloqeve me pemë frutore, apo tingëllimit është udhëhequr nga aftësitë e e Matit për ndihmesën dhe vlerësimin e Kaloj dhe eci në këmbë nëpër asfalt. Eci avash duke Që të dy erdhën në Shqipëri, duke lënë To- kontributin e saj si një qytetare, si nënë, bash- E hapa edhe atë. Edhe pasi e pa që nuk kishte asgjë të vreshtat që i rrinin fshatit si kurorë. veçanta në ekzekutim të Ymer Nelit në fyell punës me instrumente muzikorë tradicionalë herdhur hapat dhe duke arritu të gjej pikën ndarëse mes rinon e Italisë, qytetin e ëndërrave të fëmijërisë këshorte, por që do të shërbejë edhe si një urë dyshimtë më tha më një zë të lartë: Nëse dikush do të dijë se si bëhej shirja e grurit disa dekada më parë, le të e kavall, Behar Nelit në bilbil, Qamil Beshkut nëpër ansamblet e tyre artistike. Këto ditë në dy vendeve (një vendi). Në natyrë nuk e gjej dot, dhe e të rinisë, ku ishte lindur, rritur, arsimuar, e e fuqishme miqësie e mirëkuptimi të popullit të -Zhdukuuu! lexojë librin e profesor Nekiut. Nëse dikush tjetër kërkon të prodhojë e të përdorë në lauri dhe Xhevat Lishit e Isuf Gjokës në shtëpinë e Kulturës në Burrel do të mbahet them me vete: mund të jetë më tej. edukuar kjo vajzë besnike. Çifti Farrici, pasi Matit me atë të Torinos në Itali dhe anasjelltas. -Nga cila anë? - e pyes. niseshte bio nga gruri, le ta kërkojë atë në libër dhe me siguri do ta gjejë. Aty dajre, Enver Kurtit në lodër. një veprimtari artistike Jubilare në respekt të Gjithë sa kisha mësuar në shkollë dhe nga gjyshërit më kaluan së bashku muajin e parë në Vinjall, Nderimi i saj me dhënien e këtij titulli të lartë -Nga të duash.- thotë, dhe ma hedh pasaportën në atë gjen ritet që janë përdorur nga njerëzit e këtij fshati, gjen fenë dhe besimin, pa Së pesti: Me futjen në orkestrinë të çiftelive rrugëtimit të suksesshëm të kësaj orkestrine vjen tash në mendje: Dibra kishte qenë qendër tregtie, vetë Hasani do të sistemohej me punë në do të mbetet një kujtim i bukur dhe i paharruar far mënyre sa gati më bie duarsh. të cilët nuk ka kuptim jeta dhe veprimtaria e një populli. dhe bilbilit të temperuar është bërë kujdes në qendër arsimi, qendër kulture, ndër qytetet më të zh- Ministrinë e Punëve Botore në Tiranë dhe pas për të gjithë komunitetin e Matit për sot dhe me instrumente të traditës, si një emblemë Teksa zbrisja shkallët, po mendoja: një gjuhë e një- Nuk do ta tepronim po të thoshim se ky libër është një thesar vlerash, por eliminimin e mospërputhjeve të sistemeve villuara të Perandorisë Osmane. Gjithë ajo fantazi ishte çlirimit të vendit në fundin e vitit 1944 deri në përgjithmonë. e trashëgimisë së identitetit kombëtar në jtë, e njëjta kulturë, të njëjtat sjellje. A mos vallë njeriu ca më shumë se thesari i vërtetë, pasi atë mund ta lexojnë të gjithë, në të mund ndërtuar në mendjen time, e bashkë më të edhe një lloj vitin 1948 punoi si ushtarak, oficer xhenjoje në Renato TOTRAKU toniko-modale popullore me ato kromatike. fushën e muzikës. i vendosi kufijtë thjeshtë për t’i thënë njëri-tjetrit se ne të marrë kush të dojë e çfarë të dojë dhe ai sërish nuk shteret e nuk pakësohet. Ministrinë e Mbrojtjes. Por edhe për Hasanin Nëntor 2018 Koordinimi dhe alternimi i tyre ka ndihmuar * Studiues i etnomuzikologjisë, tetor 2018. patriotizimi për atë vend që prisja ta gjeja dhe ta merrja jemi ndryshe?! 22 - Nëntor 2018 nr. 151
Homazh për një partizan të radhës së parë dhe një diplomat me 44 vjet karrierë... homazh
Nga Abdurahim ASHIKU
Zeqi Agolli iku nga kjo jetë Zeqi Agolli dhe Mit’hat Frashëri në moshën 93 vjeçare. Për të nuk shkroi asnjë gazetë, në Betejën e Dibrës, nandor 1943 nuk u dha asnjë lajm në mjetet e komunikimit masiv. Zeqi Agolli: “Unë kam lindur Kryeministri u harrua në në Tiranë në 23 mars 1923. bisedat me këdo në facebook. Prejardhjen e hershme e Ministri Bushati nuk u fol se kam nga Dibra. Babai im shkoi për ngushëllim (pa le të më ka vdekur shpejt. Ai, së lironte hollin e Ministrisë për bashku me të vëllanë, Vehbi t’i bërë homazhe e nderime Dibrën (Agollin), kanë qenë një diplomati karriere që zor ndër veprimtarët e veçantë se i afrohet kush). Mendjen e në shërbim të Pavarësisë së kishin tek eshtrat e kryetarit të vendit, ndërkohë që Vehbiu Ballit Kombëtar... pati edhe post të lartë në qeverinë e parë, e dalë BALLË PËRBALLË ME MIT’HATIN E “BALLIT KOMBËTAR” menjëherë pas Shpalljes së Pavarësisë.” 1 nandor 1943 Tanë natën lufta vazhdoi pa u ndërpre...... Hamdi Lleshi, ZeqiAgolli e shokë të “shkëlqyer”. Është njohës i shkëlqyer i pesë tjerë, që përdorin mitralozët e randë të gjuhëve të huaja: italisht, frëngjisht, ruman- vendosur nalt, nën pullaz, janë flliqëdu- isht, rusisht dhe anglisht... ersh e turinjsh si të ishin farkëtarë. Por ata, Dipomati Zeqi Agolli së bashku me bashkëshorten e tij, Stokholm, janar 1985 ZeqiAgolli është diplomat i shquar, me në realitet, janë farkëtarë të jetës së re dhe regjisoren Drita Agolli në R.P. të Kinës. një përvojë 44-vjeçare në karrierën e tij... do të mbeten të tillë derisa të realizohet sundimin e vendit bashkë me depot e ma- ianëve, u riparue dhe u nis me krye aksione ZeqiAgolli është i shoqi i dramaturges ideali i tyne... dhe shkrimtares së madhe Drita Agolli, si Është ky një fragment i shkëputur nga terialeve ushtarake që kanë lanë italianët kundër pozitave anmike. dhe që tash janë në duart tona” (24 gusht ... Autoblinda nuk mundi me ngadhën- dhe vëllai i artistes së famshme të Teatrit shënimet ditë e natë të shkrimtarit partizan dhe Kinematografisë sonë Esma Agolli... Haki Stërmilli në “Shtigjet e lirisë”... 1943) jye. Ajo paska shku jashtë qytetit dhe pas- Dy beteja, dy fitore të forcave partizane ka ndeshë në pritat e anmikut. Gjithashtu Betejë e zhvilluar në Dibër të Madhe, *** në anën tjetër të kufirit shqiptaro- shqiptar, në Peshkopi dhe Dibër të Madhe dhe dy qenka gjuejtë edhe prej artilerisë anmike. humbje, në Peshkopi dhe Dibër të Madhe, Hamdi Lleshi dhe shoferi paskan ra dësh- Unë e kam njohur ZeqiAgollin në vjeshtë betejë midis forcave të rregullta partizane të vitit 1959 kur erdhi në fshatin tim në dhe atyre të parisë dibrane nën komandën e kur forcat e Parisë së Dibrës, Ballit e Le- morë...” galitetit me në krye gjermanët e operacionit Dibra e Madhe ra nën breshërinë e to- shoqërim të një delegacioni të huaj. Më Mit’hatFrashërit të Ballit Kombëtar dhe Ba- tërhoqi pamja e tij, trupi i gjatë e i drejtë, zit të Canit të Legalitetit. “Edelweis” (rreth 3000 vetë) armatosur pave, mortajave, bombave të rreth 3000 me topa të kalibrit të lartë, mitraloza, tan- forcave gjermane, Ballit Kombëtar dhe të fisnikëria e komunikimi i ëmbël. Më ngeli Po çfarë donte Mit’hatFrashëri dhe Aba- (edhe sot) në kujtesë zëri i tij melodioz dhe zKupi në Dibër në një moment kthese ke etj. shkatërruan në themele qytetet dhe parisë së Dibrës. Me pushtimin e Dibrës së plaçkitën si barbarëqyetarët... Madhe filloi Operacionin gjermano-ballist i frëngjishtja e rrjedhëshme si në një poezi... historike kur Italia fashiste kishte kapitulluar Në vitin 1966-1967 do ta njihsha më pa kushte dhe gjeneral Azzi, komandant “16 nandor 1943 Dimrit 1943-1944... Sot, në orën 10.30 paradreke, plasi push- nga afër, tash si kolegë pune në bujqësi, ai i Divizioni “Firence”, i ishte dorëzuar me kryetar i kooperativës bujqësore të Dohosh- gjithçka kundërshtarit të vetëm ndërluftues, ka. Qyteti u sulmue nga të tri anët. Tash *** lufta zhvillohet e egër dhe sa shkon shtohet Nuk do ti kisha cituar këto ngjarje hua- ishtit e unë si përgjegjës sektori në Ndër- Batalionit Partizan të Dibrës? marrjen Bujqësore të Dibrës. Nuk erdhi Shkurt, me pak fjalë, aq sa shënon në një furia e saj rritet.. Tash, mbasdreke, anmiqtë- jtur nga ditari “Shtigjet e Lirisë”, sikur plot filluen me përdorë artileri dhe mortaja të 75 vjet më vonë, në Tiranë të mos ishin vetëm. Erdhi bashkë me të shoqen Drita ditar që bie era barot, shkrimtari dëshmitar Agolli dhe me nënën. La emër në Dohosh- me sy, me veshë e me laps në dorë,tregon randa. Qëllojnë me përpikmëri. Kuptohet hapur “dy varre”, njeri në Parkun Kombëtar se janë gjermanët ata që gjuajnë me kaq dhe tjetri në Varrezat e Tufinës. Njeri do të isht atyre viteve kur punohej për përmirë- se Mit’hati ato ditë ka udhëtuar pa pra që simin e jetës në fshat, për daljen në dritë nga Lura, Peshkopia, Dibra e Madhe, Mati saktësi. Artilerinë e randë e kanë vendosë mbulonte eshtrat e Mit’hat Frashërit e tje- mbi majat, tej urës së Spiles. Nji predhë e tri trupin e ZeqiAgollit, njeri kryetar i Ballit të figurës së gruas dhe vajzës, për shkol- etj... limin e të rinjëve dhe të rejave asokohe në “Krenët e Dibrës, të nxitun prej Mithat- artilerisë anmike tash ra mu në strehën e Kombëtar dhe tjetri partizan... dritares sime... ZeqiAgolli iku nga kjo jetë në moshën 93 dy shkolle të mesme në qytetin e vogël të Frashërit, HasanDostit dhe IsufLuzës që Peshkopisë, Shkollës së Mesme Pedagog- kanë ardhë këtu, kërkojnë me e marrë ...Nji autoblindë, e mbetur prej ital- vjeç. Për të nuk shkroi asnjë gazetë, nuk u dha asnjë lajm në mjetet e komunikimit masiv. jike dhe Shkollës së Mesme Bujqësore... Kryeministri u harrua në bisedat me këdo Më vonë, sa herë që takoheshim ndjeja në facebook. ngrohtësinë e një njeriu që dinte të tëhynte Ministri Bushati nuk u fol se shkoi për në zemër e të ulej këmbëkryq në shpirtin ngushëllim (pa le të lironte hollin e min- tënd... istrisë për ti bërë homazhe e nderime një diplomati karriere që zor se i afrohet kush). *** Mendjen e kishin tek eshtrat e kryetarit Por kush është ZeqiAgolli? të Ballit Kombëtar... Vetëm një portal, Di- Një përgjigje që një libër i tërë, në luftë braexpres.com përcolli një shënim në in- kundër pushtuesit nazi-fashist dhe shër- ternet, shoqëruar me një fotografi, po nga bëtorëve të tyre, nuk e nxë, mbase edhe interneti... dy... “ZeqiAgolli (shkruante portali) ka lindur Nga goja e tij le të shkëpusim disa në Tiranë më 23 mars 1923, në një familje fragmente nga “hyrja në një intervistë”... me tradita patriotike. I ati i tij, Rexhep “Unë kam lindur në Tiranë në 23 mars Agolli, ka mbështetur fuqishëm lëvizjen 1923. Prejardhjen e hershme e kam nga për pavarësinë e vendit... Dibra. Babai im më ka vdekur shpejt. Ai, Xhaxhai i tij, Vehbi Dibra (Agolli), është së bashku me të vëllanë, Vehbi Dibrën një nga drejtuesit patriotë të vendit. Ai ishte (Agollin), kanë qenë ndër veprimtarët e pjesëmarrës i drejtpërdrejtë në ngritjen e fl- veçantë në shërbim të Pavarësisë së vendit, amurit të Pavarësisë më 28 Nëntor 1912 ndërkohë që Vehbiu pati edhe post të lartë kuu zgjodh Kryetar i Senatit të qeverisë së në qeverinë e parë, e dalë menjëherë pas kryesuar nga IsmailQemali... Shpalljes së Pavarësisë. Arsimin fillor dhe të mesëm ZeqiAgolli Është një nga liderët patriotë që në krye e kreu në Tiranë. Studimet e larta i ka kry- të delegacionit të Dibrës, mori pjesë direkt Kajro, 29 nëntor 1975. Dalë në pritjen me rastin e festës me ambasadorin e Rumanisë, Petru Burlacu er në degën Histori- Gjeografi, të cilat i ka në ngritjen e flamurit tonë kombëtar në dhe bashkëshorten e tij, Helena. përfunduar në vitin 1957 me vlerësimin Vlorë në 28 Nëntor 1912. 22 - Nëntor 2018 nr. nr. Nëntor 2018 - 23 151 151
Homazh për një partizan të radhës së parë Komuniteti dibran i Tiranës humbi një personalitet të spikatur të diplomacisë e mendimit, dhe një diplomat me 44 vjet karrierë... homazh së bashku me regjisoren dhe profesoren e Akademisë së Arteve të Bukura, Drita Agolli!
Nga Abdurahim ASHIKU Arsimin fillor a dhe të mesëm Zeqi Agolli iku nga kjo jetë Zeqi Agolli dhe Mit’hat Frashëri ZeqiAgolli e Ndahet nga jeta diplomati në moshën 93 vjeçare. Për kreu në Tiranë. të nuk shkroi asnjë gazetë, në Betejën e Dibrës, nandor 1943 dhe poligloti Zeqi Agolli nuk u dha asnjë lajm në Studimet e larta Zeqi Agolli: “Unë kam lindur i ka kryer në mjetet e komunikimit masiv. nda nga jeta, më 18.11.2018, Zeqi Kryeministri u harrua në në Tiranë në 23 mars 1923. degën Histori- Agolli, veteran i LANÇ dhe për bisedat me këdo në facebook. Prejardhjen e hershme e Gjeografi, të cilat U disa kohë shef i Departamentit të Ministri Bushati nuk u fol se kam nga Dibra. Babai im i ka përfunduar Jashtëm në Komitetin Kombëtar të Veter- anëve të LANÇ. shkoi për ngushëllim (pa le të më ka vdekur shpejt. Ai, së në vitin 1957 Zeqi Rexhep Agolli lindi në Tiranë më lironte hollin e Ministrisë për bashku me të vëllanë, Vehbi me vlerësimin 23 mars 1923, në një familje patriotike t’i bërë homazhe e nderime Dibrën (Agollin), kanë qenë “Shkëlqyer”. dhe të lidhur ngushtë me luftën kundër një diplomati karriere që zor pushtuesve të huaj, madje duke qenë Shtë- ndër veprimtarët e veçantë Njohës i shkëlqyer pi Bazë e LANÇ. I Ati i tij, Rexhep Agolli, se i afrohet kush). Mendjen e në shërbim të Pavarësisë së i pesë gjuhëve ishte burrë i nderuar dhe si financier i zoti, kishin tek eshtrat e kryetarit të vendit, ndërkohë që Vehbiu të huaja: italisht, mbështeti fuqishëm lëvizjen për pavarësinë Ballit Kombëtar... e vendit së bashku me të vëllain Vehbi pati edhe post të lartë në frëngjisht, Dibra (Agolli) që ishte një ndër nismëtarët qeverinë e parë, e dalë rumanisht, rusisht e shpalljes së Pavarësisë Kombëtare, dhe BALLË PËRBALLË ME MIT’HATIN mori pjesë në ngritjen e Flamurit në Vlorë, E “BALLIT KOMBËTAR” menjëherë pas Shpalljes së dhe anglisht... më 28 Nëntor 1912, dhe në formimin e Pavarësisë.” Zeqi Agolli është 1 nandor 1943 qeverisë së parë nën drejtimin e Kryeminis- Tanë natën lufta vazhdoi pa u ndërpre... diplomat i shquar, trit Ismail Qemali, ku Vehbi Dibra u zgjodh kryetar i Senatit të qeverisë. Zeqi Agolli ... Hamdi Lleshi, ZeqiAgolli e shokë të “shkëlqyer”. Është njohës i shkëlqyer i pesë me një përvojë tjerë, që përdorin mitralozët e randë të ishte bashkëshorti i Drita Agollit, regjisores gjuhëve të huaja: italisht, frëngjisht, ruman- 44-vjeçare në vendosur nalt, nën pullaz, janë flliqëdu- isht, rusisht dhe anglisht... së parë grua në Shqipëri, si dhe aktore, ersh e turinjsh si të ishin farkëtarë. Por ata, Dipomati Zeqi Agolli së bashku me bashkëshorten e tij, Stokholm, janar 1985 ZeqiAgolli është diplomat i shquar, me karrierën e tij... pedagoge dhe shkrimtare, e nderuar me diplomatike, në vitin 1988 në moshën 65 në realitet, janë farkëtarë të jetës së re dhe regjisoren Drita Agolli në R.P. të Kinës. një përvojë 44-vjeçare në karrierën e tij... titullin e lartë “Mjeshtre e Madhe e Punës”. do të mbeten të tillë derisa të realizohet vjeçare, Zeqi Agolli doli në pension. sundimin e vendit bashkë me depot e ma- ianëve, u riparue dhe u nis me krye aksione ZeqiAgolli është i shoqi i dramaturges Ai ishte edhe vëllai i artistes së njohur të ideali i tyne... dhe shkrimtares së madhe Drita Agolli, si Teatrit Kombëtar dhe Kinematografisë Ai ka qenë një prind shembullor që ka di- Është ky një fragment i shkëputur nga terialeve ushtarake që kanë lanë italianët kundër pozitave anmike. dhe vëllai i artistes së famshme të Teatrit shqiptare Esma Agolli. Pas çlirimit të ven- tur me bashkëshorten, Dritën të edukonin, shënimet ditë e natë të shkrimtarit partizan dhe që tash janë në duart tona” (24 gusht ... Autoblinda nuk mundi me ngadhën- 1943) jye. Ajo paska shku jashtë qytetit dhe pas- dhe Kinematografisë sonë Esma Agolli... dit, Zeqi Agolli kreu studimet e larta në dy vajza të mrekullueshme, Tamarën dhe Haki Stërmilli në “Shtigjet e lirisë”... Elirën, të cilat kanë shërbyer me përkush- Betejë e zhvilluar në Dibër të Madhe, Dy beteja, dy fitore të forcave partizane ka ndeshë në pritat e anmikut. Gjithashtu fakultetin e Histori-Gjeografi. Ishte njohës në Peshkopi dhe Dibër të Madhe dhe dy qenka gjuejtë edhe prej artilerisë anmike. *** Pikërisht në mbledhjen e parë solemne, më i mirë patriotik për atdheun që ma dha i pesë gjuhëve të huaja, italisht, frëngjisht, tim në sektorë të ndryshëm të vendit. Për në anën tjetër të kufirit shqiptaro- shqiptar, Unë e kam njohur ZeqiAgollin në vjeshtë betejë midis forcave të rregullta partizane humbje, në Peshkopi dhe Dibër të Madhe, Hamdi Lleshi dhe shoferi paskan ra dësh- ku u ndërtua qeveria e parë e shtetit të ri nëna ime e shtrenjtë, Ija ime e dashur. rumanisht dhe anglisht. Që në moshë të re punë korrekte dhe si kuadër me dinjitet, kur forcat e Parisë së Dibrës, Ballit e Le- morë...” të vitit 1959 kur erdhi në fshatin tim në shqiptar, e cila do të hynte fuqishëm në his- Kam qenë veçse 16 vjeç, por nuk e di, më Zeqi mori pjesë në grupet e edukimit në Zeqi Agolli është dekoruar nga Presidiumi dhe atyre të parisë dibrane nën komandën e shoqërim të një delegacioni të huaj. Më galitetit me në krye gjermanët e operacionit Dibra e Madhe ra nën breshërinë e to- torinë e vendit, xhaxhai im, i propozuar nga dukej vetja shumë i burrëruar. Kisha një Tiranë, u aktivizua në aksione të ndryshme i Kuvendit Popullor me disa urdhra dhe Mit’hatFrashërit të Ballit Kombëtar dhe Ba- tërhoqi pamja e tij, trupi i gjatë e i drejtë, zit të Canit të Legalitetit. “Edelweis” (rreth 3000 vetë) armatosur pave, mortajave, bombave të rreth 3000 patrioti i madh Luigj Gurakuqi, u zgjodh idealizëm patriotik që më digjte të tërin. Në me rininë antifashiste që u zhvilluan në medalje. Si gjithë të tjerët Zeqi ka përkrahur fisnikëria e komunikimi i ëmbël. Më ngeli Kryetar i Senatit të saj dhe gjatë gjithë kohës çdo çast zieja për faktin se si mund një ush- Po çfarë donte Mit’hatFrashëri dhe Aba- me topa të kalibrit të lartë, mitraloza, tan- forcave gjermane, Ballit Kombëtar dhe të Tiranë në mbështetje të LANÇ. Ai mori dhe ka ditur të orientohet drejt në proceset ke etj. shkatërruan në themele qytetet dhe parisë së Dibrës. Me pushtimin e Dibrës së (edhe sot) në kujtesë zëri i tij melodioz dhe së qeverisë së IsmailQemalit ai ka qenë kra- tri e huaj të vijë e të bëjë ligjin në shtetin zKupi në Dibër në një moment kthese pjesë në shpërndarjen e trakteve luftarake demokratike të vendit tonë pas vitit 1990. plaçkitën si barbarëqyetarët... Madhe filloi Operacionin gjermano-ballist i frëngjishtja e rrjedhëshme si në një poezi... hu i djathtë i tij. Madje, vlen shumë të për- tonë. Ndoshta është ajo mosha adoleshente historike kur Italia fashiste kishte kapitulluar Në vitin 1966-1967 do ta njihsha më dhe në demonstratat që u organizuan në Mbas daljes në pension u anëtarësua në pa kushte dhe gjeneral Azzi, komandant “16 nandor 1943 Dimrit 1943-1944... mendet një fakt më se historik, ku tregon më dhe patriotizmi që karakterizonte fuqishëm Sot, në orën 10.30 paradreke, plasi push- nga afër, tash si kolegë pune në bujqësi, ai së miri afrimitetin e tyre. Ky fakt ka të bëjë djalërinë shqiptare në atë kohë. qytetin e Tiranës. Organizatën e Veteranëve të LANÇ, Zona i Divizioni “Firence”, i ishte dorëzuar me kryetar i kooperativës bujqësore të Dohosh- Shtëpia e Zeqi Agollit ka qenë një nga nr. 2, në njësinë administrative nr. 2. Ka gjithçka kundërshtarit të vetëm ndërluftues, ka. Qyteti u sulmue nga të tri anët. Tash *** me momentin kur është larguar IsmailQe- Kështu, me gjithë nënën time e kthyem ishtit e unë si përgjegjës sektori në Ndër- bazat më të fuqishme të njësive guerile qenë gjithnjë i përkushtuar në zbatimin Batalionit Partizan të Dibrës? lufta zhvillohet e egër dhe sa shkon shtohet Nuk do ti kisha cituar këto ngjarje hua- mali në krye të delegacionit shqiptar për në shtëpinë ku banonim në bazë të sigurtë të marrjen Bujqësore të Dibrës. Nuk erdhi e detyrave të ngarkua duke kontribuar në Shkurt, me pak fjalë, aq sa shënon në një furia e saj rritet.. Tash, mbasdreke, anmiqtë- jtur nga ditari “Shtigjet e Lirisë”, sikur plot Londër për të mbrojtur interesat e vendit. lëvizjes nacionalçlirimtare. të Tiranës. Në këtë bazë kanë hyrë ud- filluen me përdorë artileri dhe mortaja të 75 vjet më vonë, në Tiranë të mos ishin vetëm. Erdhi bashkë me të shoqen Drita Si zëvendës të tij në detyrën e kryeministrit Në të kanë hyrë që nga Enver Hoxha, hëheqësit kryesorë të PKSH dhe LANÇ, si mbrojtjen e vlerave të LANÇ dh propa- ditar që bie era barot, shkrimtari dëshmitar Agolli dhe me nënën. La emër në Dohosh- me sy, me veshë e me laps në dorë,tregon randa. Qëllojnë me përpikmëri. Kuptohet hapur “dy varre”, njeri në Parkun Kombëtar ai nuk la Nikollë Kaçorin, që ishte juridik- Qemal Stafa, Vukvanoviç Tempo me sek- Enver Hoxha, QEmal Stafa, Misto Mame, gandimin e tyre në radhët e brezit të ri. se janë gjermanët ata që gjuajnë me kaq dhe tjetri në Varrezat e Tufinës. Njeri do të isht atyre viteve kur punohej për përmirë- isht zëvendëskryetar, por ia delegoi kom- retaren e tij që më mbrapa u bë gruaja e tij, Vojo Kushi, Gogo Nushi, Nako Spiro, Për kontributin e dhënë ka qenë zgjedhur se Mit’hati ato ditë ka udhëtuar pa pra që simin e jetës në fshat, për daljen në dritë saktësi. Artilerinë e randë e kanë vendosë mbulonte eshtrat e Mit’hat Frashërit e tje- petencat për të nënshkruar të gjitha aktet e Miladin Popoviçi, Vojo Kushi, Gogo Nushi, Nexhmije Xhuglini (Hoxha), Ramiz Alia etj. në disa konferenca Anëtar i Komitetit nga Lura, Peshkopia, Dibra e Madhe, Mati të figurës së gruas dhe vajzës, për shkol- etj... mbi majat, tej urës së Spiles. Nji predhë e tri trupin e ZeqiAgollit, njeri kryetar i Ballit qeverisë në emër të tij, pikërisht Vehbi Di- Nako Spiru, Ramiz Alia, Ali Sina, Ali Zhuri, Enver Hoxha qëndroi 9 muaj tek ajo shtëpi Kombëtar të Organizatës së Veteranëve të limin e të rinjëve dhe të rejave asokohe në brës. Ky detaj është dhe në rrëfimin e vetë Galip Hatibi, Skënder Kosturi, Myfaret Dh- “Krenët e Dibrës, të nxitun prej Mithat- artilerisë anmike tash ra mu në strehën e Kombëtar dhe tjetri partizan... bazë e LANÇ. LANÇ të Popullit Shqiptar. Është vlerësuar dritares sime... ZeqiAgolli iku nga kjo jetë në moshën 93 dy shkolle të mesme në qytetin e vogël të Ismail Qemalit në botimin e tij... rami, Jashar Mezelxhiu, Sadik Premtja, Sej- Frashërit, HasanDostit dhe IsufLuzës që Peshkopisë, Shkollës së Mesme Pedagog- Në 23 nëntor 1941 Zeqi Agolli mori me titullin e lartë “Nderi i Organizatës së kanë ardhë këtu, kërkojnë me e marrë ...Nji autoblindë, e mbetur prej ital- vjeç. Për të nuk shkroi asnjë gazetë, nuk u dha Ne e kemi pasur babain në gjendje. Ai, fulla Malëshova, Misto Mame, Pirro e Alqi asnjë lajm në mjetet e komunikimit masiv. jike dhe Shkollës së Mesme Bujqësore... kur vdiq në vitin 1934, e la nënën vetëm Kondi, Nexhmije Xhuglini, Naxhije Dumi, pjesë në themelimin e Rinisë Antifashiste Veteranëve të LANÇ”. Kryeministri u harrua në bisedat me këdo Më vonë, sa herë që takoheshim ndjeja 34 vjeç, mua 11 vjeç, time motër Esmanë Liri Gega, Jovan Andoni, Fiqiri Basha etj. Shqiptare. Në shkurt të vitit 1943 u pranua Me vdekjen e tij familja humbi njeriun e në facebook. ngrohtësinë e një njeriu që dinte të tëhynte 6 vjeç dhe motrën e vogël Semihanë vetëm Ka qenë një nga bazat kryesore të luftës. anëtar i PKSH, në qershor 1943 zgjidhet saj më të dashur dhe ne një shok besnik të Ministri Bushati nuk u fol se shkoi për në zemër e të ulej këmbëkryq në shpirtin 9- muajshe... Pikërisht në shtëpinë time është zhvilluar anëtar i KQ të Rinisë Antifashiste. Në shta- idealeve të LANÇ. Në emër të Kryesisë së ngushëllim (pa le të lironte hollin e min- tënd... Pushtimi i Shqipërisë, mua më gjeti Konferenca e Jashtëzakonshme e Partisë tor të vitit 1943 caktohet sekretar politik Komiteit Kombëtar, si dhe personalisht të istrisë për ti bërë homazhe e nderime një vetëm gjashtëmbëdhjetë vjeç. Megjithatë, Komuniste. i Rinisë Antifashiste të Dibrës së Madhe. Kryetarit Rustem Peçi, Sekretarit të Përgjith- diplomati karriere që zor se i afrohet kush). *** nuk e di, por isha i përgatitur psikologjikisht Ka qenë një mbledhje që zgjati plot Në të njëjtën kohë zgjidhet sekretar i shëm Odise Porodini dhe Kryekëshilltarit të Mendjen e kishin tek eshtrat e kryetarit Por kush është ZeqiAgolli? të bëja diçka dhe të mos pranoja në heshtje katër ditë e katër net, pa u ndërprerë që Komitetit Antifashist Nacionalçlirimtar të Komitetit Kombëtar Ziqiri Mero, i shprehim Një përgjigje që një libër i tërë, në luftë të Ballit Kombëtar... Vetëm një portal, Di- realitetin e zymtë të Shqipërisë së asaj nga momenti kur ilegalët u futën brenda në Qarkut Dibër, me Kryetar Haki Stërmillin. familjes ngushëllime më të thella për hum- kundër pushtuesit nazi-fashist dhe shër- kohe. Nuk e di as sot se çfarë më bëri aq të dhomën e katit të dytë të sajuar për takim të braexpres.com përcolli një shënim në in- Në nëntor 1943 hyri në radhët e batalionit bjen e njeriut të tyre të shtrenjtë. ternet, shoqëruar me një fotografi, po nga bëtorëve të tyre, nuk e nxë, mbase edhe vendosur, që në ditët e para kur prisnim me posaçëm. Mbaj mend që punonin me orë të partizan të Dibrës së Madhe, me Koman- Zeqi Agolli u nda nga jeta më 18.11.2018 interneti... dy... orë pushtimin... tëra në konferencë, ku dëgjoheshin debate dant Haxhi Lleshi, Hero i Popullit, dhe “ZeqiAgolli (shkruante portali) ka lindur Nga goja e tij le të shkëpusim disa ...Unë kam qenë aktiv që në demonstra- e përplasje. Ishin rreth 15 veta gjithsej... dhe u përcoll me gjithë nderimet që mer- në Tiranë më 23 mars 1923, në një familje fragmente nga “hyrja në një intervistë”... tat e datës 4, 5 dhe 6 prill 1941, kur pritej të Zeqiu, djalë i vetëm i familjes së Rexhep mori pjesë me armë në dorë në luftimet e itonte. me tradita patriotike. I ati i tij, Rexhep “Unë kam lindur në Tiranë në 23 mars hynte ushtarakisht Italia fashiste... Agollit, vëllai i dy motrave dhe i një nëne batalionit deri në çlirimin e plotë të vendit Për të gjithë rolin dhe kontributin e tij Agolli, ka mbështetur fuqishëm lëvizjen 1923. Prejardhjen e hershme e kam nga ...Ishte pasdreke e datës 6 prill 1939. dibrane trimëreshë, do të rrëmbente push- tonë, më 29 Nëntor 1944. Në gusht 1944 është vlerësuar nga miqtë dhe dashamirësit për pavarësinë e vendit... Dibra. Babai im më ka vdekur shpejt. Ai, Nëna ime, Ija, po lante rrobat në pusin e kën e do të dilte malit. caktohet Sekretar Politik i KQ të Rinisë e tij. Para disa muajsh u nda nga kjo jetë Xhaxhai i tij, Vehbi Dibra (Agolli), është së bashku me të vëllanë, Vehbi Dibrën oborrit të shtëpisë. Kur në një moment dëg- Atë do ta shohim trim në betejën e Di- Antifashiste në Peshkopi. Mbas çlirimit të dhe bashkëshortja e tij Drita Agolli. Tashmë një nga drejtuesit patriotë të vendit. Ai ishte (Agollin), kanë qenë ndër veprimtarët e jojmë zhurmën e skuadriljeve të avionëve brës së Madhe, partizanin “Zeqi Agolli e vendit Zeqi Agolli shërbeu si shef kabineti ato janë së bashku në jetën e amshueshme. pjesëmarrës i drejtpërdrejtë në ngritjen e fl- veçantë në shërbim të Pavarësisë së vendit, ushtarakë italianë që kalonin mbi qiellin shokë të tjerë, që përdorin mitralozët e i Enver Hoxhës. I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre. Komuniteti ndërkohë që Vehbiu pati edhe post të lartë amurit të Pavarësisë më 28 Nëntor 1912 tonë. Ija u ngrit në këmbë, ngriti sytë dre- randë të vendosur nalt, nën pullaz, janë fl- Dy vjet më pas, punoi për mëse 42 vjet dibran i Tiranës humbi një personalitet kuu zgjodh Kryetar i Senatit të qeverisë së në qeverinë e parë, e dalë menjëherë pas jt aeroplanëve, përplasi duart në shenjë liqëduersh e turinjsh si të ishin farkëtarë. me radhë në funksione të ndryshme në Shpalljes së Pavarësisë. të spikatur të diplomacisë e mendimit, kryesuar nga IsmailQemali... alarmi dhe me lot në sy thirri me të madhe: Por ata, në realitet, janë farkëtarë të jetës Ministrinë e Punëve të Jashtme, si drejtues Është një nga liderët patriotë që në krye “Na iku Shqipëria”. Kur pashë nënën ashtu së re dhe do të mbeten të tillë derisa të së bashku me regjisoren dhe profesoren Arsimin fillor dhe të mesëm ZeqiAgolli dhe diplomat në krye të disa ambasadve e kreu në Tiranë. Studimet e larta i ka kry- të delegacionit të Dibrës, mori pjesë direkt duke qarë dhe dëgjova fjalët e saj aq të zjar- realizohet ideali i tyne...” e Akademisë së Arteve të Bukura, Drita të vendit tonë në shumë shtete të botës. er në degën Histori- Gjeografi, të cilat i ka në ngritjen e flamurit tonë kombëtar në rta për Shqipërinë, m›u rrëqeth trupi dhe Përballë kishte Mit’hatFrashërin... E mun- Agolli! Kajro, 29 nëntor 1975. Dalë në pritjen me rastin e festës me ambasadorin e Rumanisë, Petru Burlacu Pas një karriere të gjatë dhe të suksesshme dhe bashkëshorten e tij, Helena. përfunduar në vitin 1957 me vlerësimin Vlorë në 28 Nëntor 1912. nuk munda t›i mbaja lotët. Ky ishte mësimi di 75 vjet më parë... U prehshi në paqe!
24 - Nëntor 2018 nr. 151
LIBRI I RI MUNIR SHEHU “Rrëfime dhe këngë popullore” Histori, portrete dhe shënime të tjera – Dibra 2 (1860 - 1913) –
as përfundimit të Panairit të 21-të të Librit, “Rrëfime dhe këngë popullore – Dibra 2” të Munir Pgjejmë rastin të falënderojmë publikisht të Shehut (përgatitur për botim nga i biri, Mirdash gjithë poetët e shkrimtarët që me botimet e tyre Shehu), ishin librat më të shitur në këtë panair. e zbukuruan stendën tonë. Po ashtu, vërejmë me kënaqësi që edhe “Kanuni Pjesëmarrja jonë në panair, duke filluar që nga i Dibrës” i Xhafer Martinit dhe “Historia e Dibrës” viti 2012, është një angazhim i yni për t’u krijuar i Kristo Frashërit mbeten dy nga botimet tona që një mundësi autorëve dhe bashkëpunëtorëve tanë tërheqin akoma vëmendjen e lexuesit. të prezantohen para lexuesit. Risi e botimeve tona ishte edhe librit “Psikopa- Në një treg me shumë vështirësi, aq më tepër tologjia” i prof.dr. Sadik Lalës, i cili, megjithëse kur hapësirat ngushtohen gjithnjë e më tepër për ribotim, pati interes të dukshëm. Po ashtu, edhe librin, pjesëmarrja në panair nuk është një dëshirë dy botimet e prof. Adem Bungurit, “Prehistoria e e jona, por një detyrim i yni ndaj autorëve që kanë Dibrës” dhe “Studime për prehistorinë e Shqipërisë zgjedhur që botimet e tyre të mbajnë logon tonë. (tashmë edhe në gjuhën angleze), patën interes nga Stenda jonë në panair kishte mbi 140 tituj studiuesit e fushës. librash, gjysma e tyre të botuar vitin e fundit, Falënderim i pamasë shkon për vizitorët në ndërsa pjesa tjetër janë disa tituj që janë botuar stendën tonë, me të cilët kemi ndarë sugjerime 3-5 vitet e fundit, por që vazhdojnë akoma të e biseda rreth librit, kemi marrë ide e mbështetje kenë vëmendjen e lexuesit. prej tyre. Ju kujtojmë të gjithëve se libraria jonë Shumë prej jush më pyesin nëse “shitëm” libra në rrugën “Isa Boletini” është një panair i hapur MUNIR SHEHU: “Me dokumentacionin rreth ngjarjeve janë marrë gjatë ditëve të panairit, por ne jemi të kënaqur gjatë gjithë vitit. e vazhdojnë të merren shumë historianë, kështu që unë jam i lirë të vazhdoj rrugëtimin tim në popull, në përmbushje të qëllimit që i kam të themi se jo vetëm kemi shitur, por edhe kemi Një falënderim shkon edhe për botimet “Naimi”, vënë vetes herët, mbledhjes së folklorit, rrëfimeve gojore apo këngëve, vendosur kontakte te reja me librari e shpërndarës me të cilët nuk ndajmë vetëm hapsirën e stendës ku, natyrisht, edhe këtë periudhë legjendare të historisë së tij, populli libri, me të cilët shpresojmë që gjatë vitit të kemi dhe kostot e pjesëmarrjes në panair, por edhe një vetë e ka përjetësuar në morinë e pafund të vargjeve e melodive të bashkëpunime të mira. kohë të çmuar së bashku me librat dhe për librat. epikës historike. Këto këngë shprehin urrejtjen e thellë ndaj lakmive Megjithatë, mes autorëve më të shitur në të fqinjëve dhe fuqive të mëdha, kundër atyre që duan të bëjnë tregti stendën tonë ishin librat e Agron Tufës, Artan M&B BOTIME DHE STUDIO GRAFIKE me tokat e shqiptarëve, trimërinë, besën e tyre. Ato përshkohen nga Gjyzel Hasanit, Xhafer Martini, Ramiz Gjinit, Rruga “Isa Boletini”, Nd.2, H.12, fillimi në fund nga dëshira për liri, duke na i paraqitur me shumë Munir Shehut, Sadik Lalës etj. I falënderojmë për Nj.Admin.nr9, 1017, Tiranë vërtetësi ngjarjet e me larminë e pashtershme të motiveve, kanë një Tel: +355 4 22 33 283 besimin dhe mbështetjen e tyre. bukuri që të len pa mend. Mob. 069 20 68 603 (Viber). ... “Thembra e Akcilil” dhe “Letërsia dhe procesi Mob. 068 65 08 441 (ËhatsApp). letrar në shekullin e XX” të Agron Tufës, vëllimi Nuk duhet të ketë plagë ma të randë për nji popull, sesa ajo kur atij E-mail: [email protected] i mungon pushteti, regjimi, qeverisja që i duhet. poetik “ID” dhe romani “Funeral” i Artan Gjyzel Facebook: https://goo.gl/hj606c Hasanit, vëllimi me tregime “Posta që sjell era” ëëë.mbbotime.com Botimet M&B | ISBN: 978-9928-256-58-4 | Faqe : 272 dhe romani “Pëllumbat e rrugës” të Ramiz Gjinit, Vendndodhja në hartë: https://her.is/2moOba1 Formati: 155 x 235 mm | Çmimi: 1000 lekë
ëëë.rrugaearberit.com Na ndiqni online, falë ndihmës së z. Agim Deva, të cilin e falenderojmë për ndihmën dhe përkushtimin. Informacioni për faqen online: [email protected] Informacioni për versionin e printuar: [email protected] Përdor KONTAKT PAGE për pyetje dhe sygjerime. Shtyp butonin “NDIHMO EDHE TI” që gjendet në faqen e parë në versionin online për tu abonuar dhe kontribuar në botimin e gazetës, ose kontakto me redaksinë. Çdo kontribut bëhet publik. Çdo lloje kontributi shkon në masën 100% në llogarinë e gazetës në Tiranë/Shqiperi në mënyrë të sigurtë përmes PayPal. Ëebsite është një kontribut në shërbim të botimit të gazetës “Rruga e Arbërit”, lobimit për ndërtimin e rrugës me të njëjtin emër, që do lidhë Tiranën me pjesën tjetër të Ballkanit në Lindje të Shqipërisë, si dhe zhvillimin e Dibrës dhe krahinave përreth.
cyan magenta yelloë black