Collegevoorstel

COLLEGEVOORSTEL

Datum collegevergadering: Agendapunt:

Onderwerp: Subsidie Museum de Oude Wolden (MOW) 2018

Het gevraagde besluit: A. Meerjarenbeleidsplan 2018-2022 MOW vaststellen B. Jaarplan 2018 MOW vaststellen C. Kennis nemen van de meerjarenbegroting 2018-2022 van MOW D. Onder voorbehoud van vaststelling gemeentebegroting Westerwolde subsidie 2018 verlenen E. Meerjarenbeleidsplan, jaarplan en meerjarenbegroting aan de gemeenteraad ter kennisgeving aanbieden

☐ Besloten conform samenvattend advies ☐ Besloten afwijkend van het samenvattend advies, nl:

Afdeling : Publiekszaken en Sociaal Domein Paraaf chef: Opsteller : Jolanda Mastenbroek Datum : 21-12-2017

Besproken met: Afdeling: Paraaf:

☐ Niet publiceren ☐ Concept-raadsvoorstel bijgevoegd ☐ Conceptbrief bijgevoegd ☐ Besluit in het kader van de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen

Paraaf akkoord: Paraaf bespreken: ☐ Burgemeester

☐ Wethouder Huizing

☒ Wethouder Van der Tuin

☐ Wethouder ‘t Mannetje

☐ Gemeentesecretaris

Nummeringekomenbrief: Pagina1van3 Pagina 2 van 3 Aanleiding en probleemstelling: Met MOW is een uitvoeringsovereenkomst budgetsubsidie 2017-2024 afgesloten. Daarin is afgesproken dat het museum jaarlijks, voor het nieuwe subsidiejaar, een jaarplan zal aanbieden. Tevens is afgesproken dat i.v.m. een nieuwe beleidsperiode in 2017ook het meerjarenbeleidsplan 2018 – 2021 ter vaststelling aan de gemeente wordt aangeboden.

Inhoud: Overeenkomstig de uitgangspunten van de uitvoeringsovereenkomst budgetsubsidie 2017-2014 schenkt het meerjarenbeleidsplan tenminste aandacht aan  de collectie, (collectieplan, behoud en beheer etc)  presentatie museum (openingsuren, tentoonstellingen, bezoekersaantallen, doelgroepen etc.)  educatie (aanbod, rondleidingen, workshops, aantallen etc.)  informatie/communicatie (publiekswerving, public relations, etc.)  overige activiteiten (museumwinkel, horecagedeelte, samenwerkingsactiviteiten, nevenactiviteiten en sponsoren Het MOW gaat in 2018 verder op de koers van de voorgaande jaren en treedt nog meer dan voorheen in wisselwerking met de regio en dan vooral Westerwolde. Het meerjarenbeleidsplan heeft als titel “Het gevoel van Westerwolde” meegekregen. Wie het museum bezoekt, bezoekt veel meer. Een cultuurhistorisch rijke omgeving, een prachtig groen landschap en het opvallende dorp Bellingwolde zelf. De omgeving wordt onderdeel van de museale beleving.

Ook aandacht in het meerjarenplan voor samenwerking met het museum de Oude Stelmakerij in Sellingen.

De meerjarenbegroting gaat ook verder op de basis van 2017 en gaat uit van het vastgestelde subsidiebedrag in 2017, opgehoogd met indexering.

Korte samenvatting/doel: Het meerjarenbeleidsplan, de meerjarenbegroting en het jaarplan bieden voldoende informatie om tot vaststelling over te gaan en het museum, onder voorbehoud van vaststelling van de gemeentebegroting 2018, ook in 2018 subsidie te verlenen.

Herindeling: Het meerjarenbeleidsplan, de meerjarenbegroting en het jaarplan van MOW wordt de gemeenteraad ter kennisgeving aangeboden.

Financiën: In de begroting 2018 is rekening gehouden met subsidie aan MOW, echter niet met de afgesproken indexering. Er zal derhalve een overschrijding plaatsvinden die bij voorjaarsnota bijgeraamd zal worden.

Bijlagen: Meerjarenbeleidsplan MOW 2018-2022 Meerjarenbegroting MOW 2018-2022 Jaarplan 2018 MOW Concept-beschikking Voorlopige subsidie MOW 2018

Aanpak/uitvoering: voorlopige beschikking 2018 sturen naar MOW

Planning: Na collegebesluit

Communicatie: n.v.t.

Evaluatie: n.v.t.

Pagina 3 van 3 Het MOW | Jaarplan 2018

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 1 van 14 Inhoudsopgave Inleiding ...... 3

1. Programma...... 4 1.1. Hoofdexposities ...... 4 1.2. Derde reeks 24K ...... 5 1.3. Nieuwe reeks 24K ...... 5 1.4. Presentatie Bruckman ...... 6 1.5. Presentaties en events ...... 6

2. Educatie ...... 7 2.1. Educatief aanbod 2018 ...... 7

3. Collectie ...... 8 3.1. Versnelde registratie ...... 9 3.2. Gezamenlijke aanpak BKR ...... 9

4. Gebouw, bezoekers en publiciteit ...... 9 4.1. Gebouw en techniek ...... 9 4.2. Bezoekers en nieuw prijsbeleid...... 10 4.3. Publiciteit ...... 10

5. Organisatie ...... 11 5.1 Bestuur ...... 11 5.2. Staf en bezetting ...... 11 5.3. Vrijwilligers ...... 11 5.4. Stagiair(s) ...... 12 5.5. Projectontwikkeling ...... 12

6. Begroting 2018 ...... 13 6.1. Structurele en projectkosten ...... 13 6.2. Dekking structureel en projecten ...... 13 6.3. Opbouw reserves ...... 13 6.4. Details kosten ...... 14

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 2 van 14 Inleiding

In dit stuk zet het MOW de plannen uiteen voor het jaar 2018. Het museum concretiseert hierbij het meerjarenbeleidsplan 2018-2022, het gevoel van Westerwolde. Met dit meerjarenbeleidsplan gaat het MOW verder op de koers van de voorgaande jaren als een programmerend museum. Nog meer dan voorheen treedt het museum hierbij in wisselwerking met de eigen regio en dan vooral Westerwolde. In 2018 komt dit onder meer tot uiting in tentoonstellingen van kunstenaars uit de eigen regio en het project Tonnis Post, waarbij regionale historische en moderne fotografie elkaar ontmoeten.

Kern van het programma blijft in 2018 om naast de vaste tentoonstelling met werken van fijnschilder en magisch-realist Lodewijk Bruckman, aansprekende wisselexposities te realiseren. Zo is het MOW verschillende keren per jaar weer een heel nieuw museum en kan het verschillende doelgroepen bedienen. In het verlengde van het hoofdprogramma organiseert het museum een educatief en evenementenprogramma, dat varieert van workshops, muziek tot lezingen rond historische onderwerpen.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 3 van 14 1. Programma

Het MOW kent in 2018 vier hoofdexposities en diverse kleinere (24K). Hiernaast loopt een randprogrammering, van bijvoorbeeld workshops of rondleidingen, die het museum veelal pas in de loop van het jaar opzet.

1.1. Hoofdexposities

10 september 2017 tot en met 8 april 2018 Verknipt Artquilts en andere textielkunst

De zes quiltgroepen die onder de naam Duikvlucht door heel Neder- land opereren, gaan in deze derde tentoonstelling voor de over- treffende trap, in eerste instantie in de expositie zelf. De tentoonstelling kent verder een catalogus, mogelijk de textielmarkt “Geknipt voor jou!” (laatste dag tentoonstelling) en diverse bijzondere presentaties. Nagenoeg elk weekend geven leden van de Duikvlucht demonstraties.

22 april tot en met 1 juli 24K XL Tien kunstenaars uit de voorgaande 24K reeks

Tijdens 24K XL exposeren Marloes Buigel Boering, Ilse Brul, Birke Eng, Nelleke Hulshoff, Ingalil Lang, Rika Post, Harry Schomaker, Geert Schreuder, Magriet van der Werff en Heleen Wilkens. De tentoonstelling vindt zowel plaats in de ruimte van de hoofdexposities als die van 24K en gaat gepaard met een catalogus.

15 juli tot en met 30 september Contrast Vier kunstenaars, vier visies

Hans Dingjan, Joshua Janssen, Ria van Krieken en Marian Smit tonen hoogtepunten uit hun lange en rijke loopbaan, alsmede nieuw werk.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 4 van 14 14 oktober tot en met 6 januari 2019 Fotografen van de vooruitgang (werktitel, landelijk project)

Fotograaf Dirk Kome onderzoekt het werk van Winschoter fotograaf Tonnis Post (1877-1930), bekend van zijn serie foto’s van plaggenhutten in Westerwolde. De tentoonstelling biedt naast een overzicht van het werk van Post moderne fotografie van Kome, die onder meer locaties en nazaten uit de foto’s van Post opnieuw verbeeldt. Naast de tentoonstelling, die eerst van start gaat in het Fotomuseum Den Haag verschijnt een fotoboek. Bij dit alles krijgt de tentoonstelling een publieksonderdeel waarbij het museum mensen vraagt om in het spoor van Tonnis Post hun eigen leefomgeving vast te leggen.

1.2. Derde reeks 24K

Tot en met 8 april loopt de derde reeks 24K die in oktober 2016 startte. Hierbij exposeert elke maand exposeert een andere kunstenaar uit de regio in de ontvangst van het MOW, afgewisseld met specials rond bepaalde thema’s. In 2018 exposeren onderstaande kunstenaars.

10 januari tot en met 4 februari Marloes Buigel Boering

7 februari tot en met 4 maart Rika Post

7 maart tot en met 8 april Heleen Wilkens

1.3. Nieuwe reeks 24K

Na 24XL is de 24K ruimte op één periode na geprogrammeerd.

15 juli tot en met 19 augustus | opening zondag 22 juli Verlaten oorden Cursisten van kunstenaar Yvonne Struys portretteerden bijzondere locaties waar de mens niet langer komt.

22 augustus tot en met 30 september

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 5 van 14 Nog in te plannen

14 oktober tot en met 6 januari 2019 Prenten van de Ploeg (werktitel) Kunstkring De Ploeg viert zijn 100 jarig bestaan op verschillende manieren, waaronder een bijzondere tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum (start eind 2017). Einde 2018 vindt de jaarlijkse Wintersalon van de kunstkring plaats in het MOW (in samenspraak met ’t Joar oet. Deze activiteiten, met onder andere de uitreiking van de jaarprent, gaan gepaard met een jubileumtentoonstelling van jaarprenten uit de voorgaande decennia.

1.4. Presentatie Bruckman

Het MOW kent als enige permanente zaal de Bruckman-zaal, met op dit moment 11 schilderijen van kunstenaar Lodewijk Bruckman. In 2018 start het museum contacten met andere musea om zijn werk ook op andere locaties te zien te krijgen. Hiernaast krijgt de zaal een update en een verbeterde informatievoorziening. De website rond de schilder verdient technische aandacht, maar het museum zal dit pas in 2019 inplannen, ook om financiële redenen.

1.5. Presentaties en events

Doorlopend Sprekend object De mini tentoonstelling in de balie van het museum zal evenals de voorgaande jaren meelopen met de hoofdexposities, met passende objecten uit de collectie van het MOW. De inrichting is in handen van de registrator van het museum.

9 tot en met 17 maart Grunneger weke Het MOW werkt mee aan de Grunneger Weke in Westerwolde, dat de Groninger taal en cultuur viert in tal van activiteiten.

15 tot en met 24 juni Westerwolde Rijgt | tien dagen tuinen en kunst In 2018 doet het MOW opnieuw mee aan Westerwolde Rijgt, dé tuinen en kunstroute van Groningen, dat elk jaar een groeiend aantal mensen laat kennismaken met de groene en artistieke kwaliteiten van Westerwolde. Tijdens Westerwolde Rijgt kan de bezoeker met MOW

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 6 van 14 op verschillende manieren van kunst, cultuur en het buitenleven genieten. Het MOW nodigt de kunstenaars van 24KXL uit voor een buitenprogramma en zal opnieuw deelnemen aan de fair.

Oktober en november Historische avonden In 2014 startte het MOW een lezingenreeks waarbij het interessante sprekers over de geschiedenis van de eigen regio aan bod laat komen. In het najaar van 2018 krijgt deze reeks opnieuw een vervolg in samenwerking met de Historische Vereniging Westerwolde. Omdat de reeks samenloopt met de tentoonstelling rond Tonnis Post, ligt het voor de hand om in onderwerpskeuzes daarbij aan te sluiten.

16 december ‘T joar oet Voor de vijfde maal organiseert MOW in december een laagdrempelige open dag voor relaties, buren en dorps- en streekgenoten, gericht op kennismaking met het museum. In 2018 gaat dit samen met de jaarlijkse Wintersalon van Kunstkring de Ploeg.

Naast bovenstaande zaken werkt het MOW in 2018 mee aan de Maand van de Geschiedenis, Oktober Kindermaand, de Dag van de Groninger Geschiedenis en meer, waaronder enkele lokale markten.

2. Educatie

Het MOW hanteert het motto een leven lang leren en richt educatieve programma’s zowel op jong en oud alsmede alles daartussen. Dit kan variëren van rondleidingen, workshops en lezingen tot aparte cultuurhistorische of artistieke leerprogramma’s (of combinaties daarvan).

Het aanbod van scholen maakt het museum meer permanent, zodat het voor scholen een herkenbaar en terugkerend programma is. In 2018 is dit Als oude dingen konden spreken en de magische museum escape.

2.1. Educatief aanbod 2018

In 2018 breidt het MOW zijn vaste educatieve aanbod uit. Naast het educatieve programma Stille verhalen - als oude dingen konden praten

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 7 van 14 voor groep 5/6 van het basisonderwijs, ontwikkelt het museum een magische museum escape.

In 2017 ging dit al van start bij wijze van proef. Tijdens dit speelse, educatieve programma voor de Bruckmanzaal, leren kinderen van 10 tot 12 jaar iets over Lodewijk Bruckman, kunst, het magisch realisme en symbolisme. In 2018 zet het museum deze proef om in een permanent aanbod. Hiervoor zal het een project ontwikkelen en extern geld werven. De magische museum escape leent zich overigens ook goed voor kinderfeestjes.

Rondleidingen Het MOW kent sinds einde 2016 een vast team, die op verzoek bij een tentoonstelling een rondleiding, speurtocht of iets dergelijks maakt.

Educatie algemeen De educatieve rol van het MOW beperkt zich niet tot jeugd en/of scholen. Vooral als het gaat om het verspreiden van informatie over de geschiedenis van de eigen streek, maar ook als een verdiepende beleving bij een tentoonstelling, richt het museum zich op volwassenen. De Historische Avonden kunnen hier als een mooi voorbeeld gelden. Een ander voorbeeld is het tijdschrift Terra Westerwolda. Het MOW sponsort dit lijfblad van de Historische Vereniging Westerwolde. Onderdeel hiervan is deelname aan de redactie en het aanleveren van artikelen in de redactionele ruimte van het museum.

In 2016 startte het museum met een speciaal aanbod voor senioren (Gekleurd Grijs). In september 2017 volgde een programma tijdens Wereld Alzheimerdag. Op basis van deze ervaringen ontwikkelt het MOW vanaf 2018 een permanent en laagdrempelig senioren-aanbod gericht op herkenning en ontmoeting, bijvoorbeeld in de vorm van een erfgoedcafé.

3. Collectie

Het MOW bewaart de materiele getuigenissen van de eigen streek, overwegend Westerwolde, maar ook Oldambt (Bellingwolde bevindt zich op de grens tussen beide gebieden). De lange termijn aanpak en praktische omgang met de zeer diverse collectie van kunstzinnige en historische objecten legde het MOW in 2016 vast in het eerste volwaardige Collectieplan, dat nog loopt tot en met 2019.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 8 van 14 3.1. Versnelde registratie

Dankzij vrijwillige registratoren inventariseerde en fotografeerde het museum inmiddels zo’n 1.500 objecten in de collectie, naar schatting zo’n kwart van het totaal. Naast de reguliere inventarisatie, dat vrij uitgebreid van aard is, start begin 2018 een beperkte basisregistratie van nog niet geregistreerde items. Het MOW wil zo versneld zicht krijgen op de collectie. Het museum verwacht dit project in 2019 af te ronden.

Om deze versnelde registratie mogelijk te maken, zal het museum de opslag op het museum opnieuw moeten indelen. De registratie vraagt extra ruimte in het (krappe) depot.

3.2. Gezamenlijke aanpak BKR

Met de Gemeente Bellingwedde sprak het museum af de afstoting van de BKR-collectie (kunstcollectie van circa 150 werken ontstaan in ruil voor subsidies aan kunstenaars) te verzorgen. In 2017 kwam hier een samenwerking met de Gemeente Vlagtwedde bij, die voor eenzelfde collectievraag gesteld staat. Het museum wacht nu de besluitvorming in de Gemeente Vlagtwedde af, voor het verder gaat met het plannen van een publieksevent rond de verkoop van de werken, al dan niet samen met de collectie van de Gemeente Vlagtwedde.

4. Gebouw, bezoekers en publiciteit

Het MOW investeert steeds opnieuw in de ontvangst van bezoekers, zowel op het gebied van informatievoorziening, gastvrijheid/horeca alsmede algemene voorzieningen en veiligheid.

4.1. Gebouw en techniek

Het museum plant in 2018 de verdere vervanging van de verlichting door LED-verlichting. Hiernaast vraagt de opslag van het museum aandacht, in lijn met verschuivingen in de collectie.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 9 van 14 4.2. Bezoekers en nieuw prijsbeleid

Het MOW streeft naar een bezoekersstijging van gemiddeld 5 % per jaar. Voor 2018 verwacht het museum 5.400 mensen te verwelkomen.

Het MOW zet vanaf einde april 2018 een nieuw prijsbeleid in, waarbij het de gratis woensdag omzet naar een ‘bepaal zelf wat je betaalt- dag’. Het museum koos voor april omdat de wijziging dan niet midden in een expositie valt (lastige communicatie). Andere prijswijzigingen betreffen arrangementen (speciale prijzen per concrete aanbieding) en de commissie van het museum op kunstverkoop. Waar galeries gemiddeld rond de 35% vragen, vraagt het museum slechts 15%. Het MOW voert dit in 2018 op naar 20% (na de tentoonstelling 24K XL, waarvan de afspraken al lopen sinds 2016).

Vanaf 2018 zet het museum sterker in op kant en klare arrangementen, die bezoekers vanaf de website van het museum direct kunnen boeken. Dit jaar komt het museum bijvoorbeeld met een speciaal quilt-arrangement. Hiernaast blijft het museum maatwerk leveren.

4.3. Publiciteit

Het MOW in de publiciteit de lijn van de voorgaande jaren. Het museum ontwikkelt verschillende met de hoofdexposities meelopende publiciteitscampagnes. Voor het totale jaarprogramma verschijnt een eenvoudige uitklapfolder. Hiernaast legt het museum een grotere nadruk op social media en vrije publiciteit. Verder overweegt het museum om de uitnodigingen voor openingen voortaan digitaal te verzenden.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 10 van 14 5. Organisatie

5.1 Bestuur

Het huidige bestuur bestaat uit:

• Peter Yspeert, voorzitter • Riksta Zwart, secretaris • Bas Krajenbrink, penningmeester

Het bestuur werkt diens rol uit als een kader stellend en controlerend bestuur en functioneert op afstand van de organisatie, volgens een bestuur plus directie model. Het bestuur komt meer dan vier keer per jaar bijeen. De stichting onderschrijft de Governance Code Cultuur en voert deze binnen de grenzen van een kleinere organisatie uit.

Op de planning voor 2018 staan onder meer de bespreking van het jaarverslag 2017 inclusief financieel rapport, het jaarplan 2019, de organisatie van het MOW, een algemene risicoanalyse en een zelfanalyse.

Ter uitwisseling van expertise legt het bestuur contact met besturen van vergelijkbare musea. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs binnen de eigen regio of provincie te zijn.

5.2. Staf en bezetting

In 2018 bestaat de formele museumstaf uit Anja Grijze, museummedewerker, deeltijd (25,2 uur) en Obby Veenstra, directeur, deeltijd (25,2 uur).

Aandachtspunt voor 2018 blijft de verdere versterking van de (professionele) organisatie wil het museum de eigen ambities waar kunnen maken.

5.3. Vrijwilligers

In het MOW werken op het moment 20 vrijwilligers, op tal van gebieden. Samen werken zij zo’n 55 uur per week. In 2017 startte het MOW met een nieuwe wervingscampagne. Deze krijgt in 2018 een vervolg.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 11 van 14 5.4. Stagiair(s)

Gedurende het hele schooljaar biedt het MOW lange termijn, voltijd stages aan op MBO niveau, vooral van de opleiding secretariaat. Het MOW is een gecertificeerd stagebureau voor deze opleiding.

Met het einde van een voltijds werkverband op het museum medio 2017 is de bezetting op het museum met 45% afgenomen. Het museum kan dan ook geen volledige kantoorbezetting meer garanderen, wat voor stages wel een vereiste is. Voor de tweede helft van 2017 loste het museum dit op met vrijwillige inzet. Mogelijk is in 2018 een heroverweging van stageplekken aan de orde.

5.5. Projectontwikkeling

Was 2017 het jaar waarin het MOW veel losse eindjes in de verzelfstandiging moest oplossen, 2018 is het eerste jaar waarin het museum aan toekomstige, grotere, projecten werkt. Hierbij zoekt het museum ook externe financiering.

In het begin van 2018 zet het museum twee grotere projectplannen op, die voor een deel van start gaan in 2019.

• Brommers kieken, een project rond de cultuur van de brommer • Permanent educatief aanbod (magische museum escape)

De projecten krijgen een eigen begroting, die het museum verantwoord in de verslaglegging.

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 12 van 14 6. Begroting 2018

6.1. Structurele en projectkosten

Huisvesting € 52.837 Personeel en vrijwilligers € 103.145 Programma en pr € 17.000 Algemene kosten € 16.500 Collectie € 6.000 Kantoorkosten € 6.000 Inkoop € 5.000 Techniek en inventaris € 1.500 Investeringen € 1.500 Diversen € 2.500 Onvoorzien en reserve € 5.197 Prognose correctie inflatie* € 636 Totaal € 217.815 * 0,3% CPI CPB 2016. Inventarisatie collectie € 2.250 Magische Museum Escape PM Brommers Kieken PM

6.2. Dekking structureel en projecten

Omzet € 11.000 Budgetsubsidie gemeente € 206.196 Index. budgetsubs. gemeente € 619 Bijdragen incidenteel PM Sponsoring PM Giften PM Ontvangen rente PM Totaal € 217.815

Budget 2017 € 2.250 versnelde registratie Projectgelden (fondsen) PM

6.3. Opbouw reserves

Reserve per 1/1 per jaar € 17.000 Collectiefonds € 7.500

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 13 van 14 6.4. Details kosten

Onderdeel Wat Kosten Huisvesting Huur € 31.337 Onderhoud en afval € 2.000 Schoonmaak € 6.500 Energie en water € 13.000 € 52.837

Personeel Loon € 93.145 Vrijwilligers/stagiairs, o.a. reiskosten € 4.000 Overhead detachering € 5.000 Opleiding € 1.000 € 103.145

Programma Programma (incl. rand en educatie) € 9.000 Publicaties € 2.000 Promotie en pr € 4.000 Representatie € 1.000 Overige kosten (transport) € 1.000 € 17.000

Algemeen Contributies/abonnementen € 2.500 Accountant € 3.500 Automatisering € 5.500 Algemene verzekeringen € 2.500 Belastingen € 2.500 € 16.500

Collectie Collectie-beheer € 1.500 Opslag € 1.500 Verzekering € 3.000 € 6.000

Kantoor Kantoorkosten (tel. internet, porto) € 6.000

Inkoop Inkoop horeca, museumwinkel enz. € 5.000

Techniek Techniek en inventaris € 1.500

Investering Inrichting/techniek € 1.500

Diversen O.a. bankkosten € 2.500

Reserve Inclusief onvoorzien € 5.214

Index. Prognose correctie inflatie € 636

Totaal € 217.815

MOW jaarplan 2018 | 1709 OV | pagina 14 van 14

Meerjarenbegroting het MOW 2018-2022

Kosten

Wat 2018 2019 2020 2021 Huisvesting € 52.837 € 52.837 € 52.837 € 52.837 Personeel en vrijwilligers € 103.145 € 103.145 € 103.145 € 103.145 Programma en pr € 17.000 € 17.000 € 17.000 € 17.000 Algemene kosten € 16.500 € 16.500 € 16.500 € 16.500 Collectie € 6.000 € 6.000 € 6.000 € 6.000 Kantoorkosten € 6.000 € 6.000 € 6.000 € 6.000 Inkoop € 5.000 € 5.000 € 5.000 € 5.000 Techniek en inventaris € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.500 Investeringen € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.500 Diversen € 2.500 € 2.500 € 2.500 € 2.500 Onvoorzien en reserve € 5.197 € 7.179 € 9.161 € 11.145 Prognose correctie inflatie* € 636 € 1.274 € 1.914 € 2.555 Totaal € 217.815 € 220.435 € 223.057 € 225.682

* Het MOW gaat uit van het laatst vastgestelde (harde) inflatiecijfer van 0,3 procent (CPI 2016, CPB). Het Centraal Planbureau verwacht voor de periode 2018-2022 een stijging naar gemiddeld 1,7%. Het MOW doet een correctie in de jaarcijfers, evenals voor de indexering op personeelslasten.

Projectkosten Project 2018 2019 2020 2021 Inventarisatie collectie € 2.250 € 2.250 - - Magische Museum Escape PM PM PM PM Brommers Kieken PM Nog te ontwikkelen PM PM

Dekking Wat 2018 2019 2020 2021 Omzet € 11.000 € 13.000 € 15.000 € 17.000 Budgetsubsidie gemeente € 206.196 € 206.196 € 206.196 € 206.196 Prognose index. subsidie** € 619 € 1.239 € 1.861 € 2.486 Bijdragen incidenteel PM PM PM PM Sponsoring PM PM PM PM Giften PM PM PM PM Ontvangen rente PM PM PM PM Totaal € 217.815 € 220.435 € 223.057 € 225.682 Eveneens met o,3%

Projecten Budget 2017 € 2.250 € 2.250 - - versnelde registratie Projectgelden (fondsen) PM PM PM PM

Reserves Reserve per 1/1 per jaar € 17.000 € 22.197 € 29.376 € 38.537 Collectiefonds € 7.500 € 9.000 € 10.000 € 11.000

1709 OV Meerjarenbegroting het MOW 2018 – 2022 | pagina 1 van 2

Details kosten

Onderdeel Wat 2018 2019 2020 2021 Huisvesting Huur € 31.337 € 31.337 € 31.337 € 31.337 Onderhoud en afval € 2.000 € 2.000 € 2.000 € 2.000 Schoonmaak € 6.500 € 6.500 € 6.500 € 6.500 Energie en water € 13.000 € 13.000 € 13.000 € 13.000 € 52.837 € 52.837 € 52.837 € 52.837

Personeel Loon € 93.145 € 93.145 € 93.145 € 93.145 Vrijwilligers/stagiairs (reiskosten e.d.) € 4.000 € 4.000 € 4.000 € 4.000 Overhead detachering € 5.000 € 5.000 € 5.000 € 5.000 Opleiding € 1.000 € 1.000 € 1.000 € 1.000 € 103.145 € 103.145 € 103.145 € 103.145

Programma Programma (incl. rand en educatie) € 9.000 € 9.000 € 9.000 € 9.000 Publicaties € 2.000 € 2.000 € 2.000 € 2.000 Promotie en pr € 4.000 € 4.000 € 4.000 € 4.000 Representatie € 1.000 € 1.000 € 1.000 € 1.000 Overige kosten (transport) € 1.000 € 1.000 € 1.000 € 1.000 € 17.000 € 17.000 € 17.000 € 17.000

Algemeen Contributies/abonnementen € 2.500 € 2.500 € 2.500 € 2.500 Accountant € 3.500 € 3.500 € 3.500 € 3.500 Automatisering € 5.500 € 5.500 € 5.500 € 5.500 Algemene verzekeringen € 2.500 € 2.500 € 2.500 € 2.500 Belastingen € 2.500 € 2.500 € 2.500 € 2.500 € 16.500 € 16.500 € 16.500 € 16.500

Collectie Collectie-beheer € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.500 Opslag € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.500 Verzekering € 3.000 € 3.000 € 3.000 € 3.000 € 6.000 € 6.000 € 6.000 € 6.000

Kantoor Kantoorkosten (tel. internet, porto) € 6.000 € 6.000 € 6.000 € 6.000

Inkoop Inkoop horeca, museumwinkel enz. € 5.000 € 5.000 € 5.000 € 5.000

Techniek Techniek en inventaris € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.500

Invest. Inrichting/techniek € 1.500 € 1.500 € 1.500 € 1.500

Diversen O.a. bankkosten € 2.500 € 2.500 € 2.500 € 2.500

Reserve Inclusief onvoorzien € 5.214 € 7.214 € 9.214 € 11.214

Index. Prognose correctie inflatie € 636 € 1.274 € 1.914 € 2.555

Totaal € 217.815 € 220.435 € 223.057 € 225.682

1709 OV Meerjarenbegroting het MOW 2018 – 2022 | pagina 2 van 2

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 1 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 2 van 36 Inhoudsopgave

1. Inleiding ...... 4

2. Positie ...... 4 2.1. Het gevoel van Westerwolde ...... 6

3. Wat blijft? ...... 8 3.1. Kunst...... 9 3.2. Educatie ...... 9 3.3. Samenwerking ...... 10

4. Programma | sporen ...... 11 4.1. Land(schap) & historie ...... 12 4.2. Plattelandscultuur ...... 13 4.3. De paden op ...... 13 4.4. Meedoen ...... 14 4.5. Cittaslow ...... 14 4.6. Verdere vernieuwing ...... 14

5. Naar buiten met Bruckman ...... 15 5.1. Collectie ...... 16 5.2. Zaal 16 5.3. Herdenkingen ...... 17

6. Kunst in de regio ...... 17 6.1. Van solo naar thema ...... 19

7. Programma concreet ...... 20

8. Collectie en historisch spoor ...... 21 8.1. Verscherping collectieprofiel ...... 22 8.2. Digitale zichtbaarheid ...... 22 8.3. Historisch spoor ...... 22

9. Educatie en inspiratie ...... 24 9.1. Permanent aanbod ...... 25 9.2. Inspireren ...... 25

10. Publiciteit en publiek ...... 26 10.1. Het MOW ...... 27 10.2. Entree en prijsbeleid ...... 27 10.3. Bezoekers ...... 28

11. Digitalisering | virtueel publieksbereik ...... 29

12. Gebouw & techniek ...... 32

13. Organisatie ...... 33 13.1. Bestuur ...... 33 13.2. Staf, vrijwilligers en stagiairs ...... 33

14. Financiën ...... 35 14.1. Begroting 2018-2022 ...... 35

15. Gegevens en bereikbaarheid ...... 36 Het MOW...... 36 Zakelijke gegevens ...... 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 3 van 36

1. Inleiding

In het volgende stuk doet Stichting Museum de Oude Wolden uit de doeken hoe het de komende vier jaar (2018-2022) vorm en richting geeft aan het MOW, museum te Westerwolde.

detail museumpui foto: Plegt

Vos 1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 4 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 5 van 36 2. Positie

In de afgelopen jaren vond het MOW zichzelf op alle fronten opnieuw uit. Zo vernieuwde de organisatie, kwalificeerde het museum zich voor het Nederlands Museumregister en de Museumkaart, moder- niseerde het collectiebeheer en versterkte het museum zijn aanbod. Het museum ging van een jarenlange publieksbasis van rond de 2.000 naar zo’n 5.000 bezoekers per jaar. Op deze wijze legde het MOW een stevig fundament voor de toekomst, met steun van de Gemeente Bellingwedde en tal van andere partners.

Een museum is echter nooit af. Een museum dat zijn publiek wil vasthouden, moet zichzelf steeds opnieuw uitvinden, mensen verrassen, uitdagen en zelfs betoveren. In een informatiedichte wereld die steeds kleiner en uniformer lijkt, zoeken mensen naar plekken met een hoge mate van eigenheid. Mensen zoeken authentieke ervaringen, als het even kan met een diepere betekenis. Ervaringen die hen bijblijven, die hen raken. Een museum speelt hier op in door zich te onderscheiden, met een uniek, eigen aanbod én een eigen stijl. Een goed museum heeft als het ware een eigen persoonlijkheid. Maar wat is dan de persoonlijkheid van het MOW?

De museale opdrachten van het MOW zijn in beginsel heel breed. Het MOW inspireert mensen binnen en buiten de eigen regio met veelzeggende kunst. Het museum vertelt verleden, heden en toekomst van de eigen regio. Het MOW is promotor en expert op het gebied van Lodewijk Bruckman. Het museum ondersteunt kunstenaars uit de eigen regio, heeft een educatieve rol en wil een toeristische trekker zijn.

De afgelopen periode verwezenlijkte het museum deze doelen bovenal door afwisselend en met een eigen stijl te programmeren. De verschillende kanten van het museum kwamen zo apart en achter elkaar aan bod. De komende periode wil het MOW vooral inhoudelijk verdere scherpte bieden door de connectie met de eigen regio en dan vooral Westerwolde nog sterker aan te halen. Juist om aantrekkelijk te zijn voor mensen van verder weg, alsook natuurlijk voor de naaste buren.

2.1. Het gevoel van Westerwolde

Wie het MOW bezoekt, bezoekt veel meer. Een cultuurhistorisch rijke omgeving, een prachtig groen landschap en het opvallende dorp Bellingwolde zelf, boerderijenboulevard van Groningen. Door deze troeven in onderscheidende projecten, tentoonstellingen en activiteiten in te zetten, kan het museum zijn bezoekers ervaringen bieden die zij nergens anders vinden. Het MOW overstijgt zijn eigen

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 6 van 36 muren. De omgeving wordt onderdeel van de museale beleving. En wat je in het museum beleeft, verdiept je ervaring met die omgeving.

Het MOW keert hierbij niet terug naar het streekmuseum van weleer, met enkel een algemene ‘zo was het vroeger’ benadering. Het huidige Westerwolde en haar (gedroomde) toekomst en de diverse belevingen van de mensen in het gebied zijn belangrijke componenten. Kunst speelt hierbij een essentiële rol. Kunst is bij uitstek geschikt om het gevoel dat bij een plek hoort (genius loci of sense of place) te onderzoeken en in zijn diverse verschijnings- vormen (of belevingen) zichtbaar te maken. Kunst kan in een dialoog met het landschap, de cultuurhistorie of de mensen van Westerwolde uitnodigen tot verrassende perspectieven.

Het MOW slaat zo meerdere vliegen in een klap. Het museum is aantrekkelijker om speciaal te bezoeken, het inspireert mensen met veelzeggende kunst/cultuurhistorie én het geeft sterker vorm en richting aan het doel om het verleden, het heden en de toekomst van de eigen regio te vertellen. Voor de komende vier jaar vertaalt het MOW het streven naar een streek 3.0. in een aantal projecten en activiteiten.

Een bijkomende ontwikkeling die dit streven kan versterken, is de nieuwe band met het museum de Oude Stelmakerij in Sellingen. In 2017 nodigde de Gemeente Vlagtwedde het MOW uit om het toekomstig beheer van de Stelmakerij op zich te nemen. Deze wens komt voort uit het ontstaan van de nieuwe gemeente Westerwolde, waarmee beide musea in één gemeente vallen. Het gemeentelijke cultuurbeleid (Cultuurvisie Westerwolde 2017-2020) koerst op harmonisatie van het museumbeleid. In het najaar van 2017 voeren de gemeente en de stichting hier meer concrete gesprekken over. De aanpak en uitbating van de Stelmakerij krijgt een eigen plan.

Andere belangrijke vernieuwingen betreffen de omgang met de collectie Bruckman en de ondersteuning van kunstenaars in de regio. Verderop werkt het museum deze punten uit. Eerst staan het stil bij wat blijft.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 7 van 36

Bezoeker bekijkt catalogus van expo Trillingen 2017 foto: Jenny Luppens

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 8 van 36 3. Wat blijft?

Het MOW gaat in grote lijnen verder op het pad dat het beleidsplan Blijven verrassen van 2014 uitstippelde. Inmiddels kan museum het vaststellen wat wel en wat minder goed werkte. In lijn hiermee verschuiven hier en daar accenten.

Het MOW blijft een programmerend museum. Het museum werkt als een culturele speler die zijn eigen identiteit, zijn eigen inhoud in steeds nieuwe manieren vormgeeft, met steeds nieuwe partners. Het museum kan zo achter elkaar verschillende doelen uitwerken. Het bundelt krachten en focust zich iedere keer op een ander en soms nieuw publiek.

Het MOW voert de komende tijd de duur van tentoonstellingen op, vooral vanaf 2019, om zo meer ruimte te maken voor een meer projectmatige aanpak, samenwerking met derden en fondsenwerving. Het MOW kan op deze wijze meer kwaliteit en diepgang bieden in het aanbod.

3.1. Kunst

Autonome kunst blijft een belangrijk aandachtsgebied van het MOW, ook vanuit de gedachte de eigen regio te inspireren. Het museum doelt daarbij niet alleen op de vele professionele kunstenaars die in de buurt van het museum wonen en werken. Men onderkent tegenwoordig steeds meer het belang van creativiteit als levens- en arbeidsvaardigheid. Kunst stimuleert innovatief denken en handelen in jong en oud.

Hiernaast hebben artistieke tentoonstellingen een belangrijke rol in het aantrekken van toeristen aan Westerwolde en de verdere regio. Onderzoeken tonen aan dat museumbezoekers gemiddeld 25 euro in de directe omgeving van musea uitgeven, waarmee dit een rechtstreeks economisch effect heeft (cijfers Museumvereniging).

3.2. Educatie

De educatieve functie van het MOW blijft eveneens zwaar wegen, zowel voor jeugd als volwassenen. Het museum hanteert het motto een leven lang leren, een leven lang geïnspireerd raken. Wel leerde het museum in de afgelopen periode dat een educatieve laag die mee- wisselt met korter durende tentoonstellingen haaks staat op de behoefte van scholen aan een bekend, terugkerend, lang van te voren in te plannen programma. Wat de educatieve programma’s voor scholen betreft, zal het museum dan ook zijn focus verleggen naar meer permanente vormen van aanbod. Het uitbreiden van de duur van tentoonstellingen helpt hier bij.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 9 van 36

3.3. Samenwerking

Het MOW bereikt zijn doelen altijd al door samen te werken met een groot aantal externe partners variërende van kunstenaars tot diverse culturele en historische organisaties alsook cateraars, muzikanten enzovoort. Steeds staat hierbij de inhoud en het gewenste publiek centraal. De culturele spilfunctie van het MOW is zo een manier van werken. Als zelfstandige organisatie (sinds 2017) kijkt het museum inmiddels ook aan de meer bedrijfsmatige kant met wie, wat en hoe het krachten kan bundelen.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 10 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 11 van 36 4. Programma | sporen

Het MOW zoekt naar nieuwe manieren tot een sterkere wisselwerking met Westerwolde. Het museum gaat hierbij uit van een aantal ‘aanknopingspunten’, sterke kanten van de regio waarmee het museum zich kan verbinden.

4.1. Land(schap) & historie

Inwoners en bezoekers van Westerwolde beleven de omgeving als een bijzonder fraai landschap, een ‘geheim dat er op wacht om ontdekt te worden’. De groene waarde van een afwisselend, kleinschalig beekdallandschap en de cultuurhistorie van het gebied geven Westerwolde zijn eigen karakter, zijn authenticiteit.

Het MOW kan dit op verschillende manier accentueren, bijvoorbeeld door de geschiedenis van het gebied op nieuwe, speelse manieren zichtbaar te maken. Dit hoeft niet altijd binnen de muren van het eigen gebouw. Westerwolde is rijk aan bijzondere locaties, variërende van historisch interessante plekken, eeuwenoude boerderijen tot opmerkelijke dorpsgezichten. Dit kunnen sfeervolle omgevingen zijn voor historische gesprekken, erfgoeddiners en zo voort. Ook vindt het museum het belangrijk om cultuurhistorische informatie mobiel te maken. Het beleven van historische verhalen in de oorspronkelijke omgeving brengt deze tot leven, zorgt voor een historische sensatie.

Het dorpsgezicht van Bellingwolde verdient in het bijzonder aandacht. Wie in het dorp komt, merkt onmiddellijk de paleizen van boerderijen op. Achter deze gevels steken verhalen die de moeite van het vertellen waard zijn. Overigens zijn deze minder met Westerwolde maar meer met de graanrepubliek (Oldambt) verbonden. Het MOW gaat meer informatie op dit gebied verzamelen en uitdragen, bij voorkeur in samenwerking met projectorganisaties als Boerderij in beeld. Ook leent dit zich bijvoorbeeld goed voor een verhalenfestival.

Verder kan kunst hier een goede rol spelen. Kunst nodigt uit om de wereld met andere ogen te bekijken. Het is de uitgelezen methode om het (esthetische) karakter van een landschap, de band tussen locatie en identiteit, de cultuurhistorische relevantie van plekken of de emotie van een gebied te onderzoeken en te verbeelden. Het museum gaat kunstenaars hier op verschillende manieren toe uitnodigen, in de vernieuwde reeks 24K en in hoofdexposities, denk bijvoorbeeld aan een tentoonstelling rond ‘de luchten boven Westerwolde‘.(Alles is lucht, 2019). Ook de tentoonstelling over

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 12 van 36 Tonnis Post (2018) waar historische en moderne fotografie elkaar ontmoeten, is een goed voorbeeld hiervan.

In plaats van het landschap in het museum te brengen als kunst, brengt het museum ook kunst in het landschap, op het eigen buitenterrein (Westerwolde Rijgt) maar ook verder weg. In het Oldambt is momenteel een beweging gaande naar meer kunst in het landschap, onder andere vanuit de OCU (Stichting Bewogen Aarde) Het ligt voor de hand om daarmee te verbinden en zo het bijzondere landschap in het hele oosten van Groningen artistiek te onderstrepen.

4.2. Plattelandscultuur

Plattelandsgeschiedenis is meer dan een terugblik op ‘het boerenleven van toen door middel van oude landbouwwerktuigen’. Het museum wil ervaringen en (historische) verhalen uitlichten die typerend zijn voor het platteland. Een voorbeeld hiervan is Brommers kieken een tentoonstellingsproject over de cultuur en waardering van de brommer in de tweede helft van de twintigste eeuw. De brommer was bij uitstek het vervoersmiddel voor het platteland en had hier een andere betekenis dan in de stad. Het project verzamelt hierbij herinneringen en verhalen rond brommers van mensen door heel Westerwolde en daarbuiten. De projectontwikkeling gaat in 2018 van start. De tentoonstelling en aanverwante activiteiten vinden in de eerste helft van 2019 plaats.

4.3. De paden op

Westerwolde staat steeds meer bekend als een fraai wandelgebied, met een netwerk van goed beschreven wandelroutes. Uit onderzoek blijkt dat mensen een bezoek aan een museum graag koppelen aan een wandeling in de natuur. Voor het MOW is dit interessant omdat het een bezoek aan het relatief kleine museum aantrekkelijk maakt voor mensen van verder weg: je reist één keer voor een middag- vullend programma.

Het MOW nodigt bezoekers hier actiever voor uit (nu is het ook al een Tourist Info) door het museum wegwijzer en startpunt (of onderdeel) te laten zijn van wandelingen (wandelarrangement). Dit bestaat grotendeels uit het koppelen of verdiepen van bestaand aanbod en het samenwerken met personen en organisaties die hier actief zijn, zoals Stichting wandelen in Westerwolde. Mogelijk zet het museum specifiek wandelingen in het verlengde van tentoonstellingen op.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 13 van 36 4.4. Meedoen

Westerwolde kent enkele aansprekende evenementen, waar het museum voor een deel al aan meewerkt, zoals de Grunneger Weke en Westerwolde Rijgt | Tien dagen tuinen en kunst. Meedoen blijft een belangrijk aandachtspunt. Het museum participeert verder steeds meer in fairs en markten in de omgeving.

4.5. Cittaslow

Het internationale keurmerk voor kwaliteit van leven en duurzaamheid past uitstekend bij Westerwolde. De Gemeente Westerwolde verkreeg dan ook het Cittaslow keurmerk. In de komende periode wordt het MOW formeel supporter van Cittaslow, iets dat ook tot uitdrukking zal komen in het aanbod van de museumwinkel.

4.6. Verdere vernieuwing

Naast bovenstaand programma-spoor voert het MOW in de komende periode nog twee grotere vernieuwingen door, de omgang met de Bruckman-collectie en de invulling van de nieuwe reeks 24K.

Collectie het MOW Buideltje met monogram 19e of vroeg 20e eeuw

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 14 van 36

Collectie het MOW Life and death can be broken in a moment Lodewijk Bruckman (1985)

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 15 van 36 5. Naar buiten met Bruckman

Het tonen en promoten van Bruckman is een belangrijke opdracht voor het MOW. Tot dusver deed het museum dat vooral met een permanente zaal, een aparte folder en de website www.lodewijkbruckman.nl. Helaas leidde dit slechts mondjesmaat tot meer belangstelling voor deze opmerkelijke schilder, al ervaren bezoekers in het museum zijn werk vaak wel als bijzonder.

Als nieuwe strategie opteert het MOW voor het pluggen van Bruckman in andere, grotere musea. Het museum denkt hierbij aan musea zoals bijvoorbeeld het MORE in Gorssel, een museum voor modern realisme. Op deze wijze plaatst het museum Bruckman in de context van andere (magisch) realisten en bereikt het eenvoudiger het Nederlandse publiek voor deze kunstvorm. Op de langere termijn stimuleert het de belangstelling voor Bruckman en indirect het bezoek aan Bellingwolde. Een ander element hierin is het vernieuwen van de contacten met Bruckman-liefhebbers in Zeeland, waar de kunstenaar enige tijd verbleef.

5.1. Collectie

De collectie van het MOW heeft een zwaartepunt in de laatste jaren van de schilder en kent geen werken uit zijn vroege, meer magisch realistische periode. Dit kan bovenstaand streven in de weg staan. Ook als het MOW zich meer als hét museum voor Bruckman wil ontwikkelen, is het verkrijgen van vroeg werk relevant. Voor de komende periode legt het museum dan ook minimaal contacten met instellingen en particulieren die vroeg werk van hem bezitten.

5.2. Zaal

Bruckman blijft in eigen huis belangrijk. Het MOW bouwt de huidige zaal in de loop van de periode verder uit (her-inzet touchscreens als beeldcarrousel/video-display en bebording al dan niet digitaal). Eerdere plannen raakten vertraagd door een brandje in deze zaal in juni 2016.

De huidige Bruckman zaal is relatief statisch. Het MOW lost dit op door werken uit te wisselen. Sinds de opening is de zaal al twee keer vernieuwd, één keer als onderdeel van een grotere expositie. De laatste keer was in 2014. Inmiddels plant het museum twee manieren om de zaal meer tot leven te wekken. Enerzijds aan het uitnodigen van kunstenaars om zich te laten inspireren door Bruckman, anderzijds door het programmeren van een hoofdtentoonstelling waarin het anders realisme centraal staat.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 16 van 36 5.3. Herdenkingen

Het museum besteedt aandacht aan een aantal belangrijke herdenkingsdata. In 2018 is het dertig jaar geleden dat Bruckman de E7 collectie aan de Gemeente Bellingwedde schonk (3 november 1988). In 2020 is het 25 jarig jubileum van Bruckmans sterfdatum (24 april 1994, geboren 14 augustus 1903). Hierbij is het interessant om mogelijkheden te creëren voor mensen om herinneringen aan Bruckman op te halen (nu het nog kan).

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 17 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 18 van 36 6. Kunst in de regio

Tussen 2012 en 2018 bood het museum ruimte aan meer dan vijftig kunstenaars uit de eigen regio in de reeks 24K, uit een aantal aanmeldingen van rond de 150. Hoewel het MOW niet denkt dat daarmee alle professionele kunstenaars in de eigen regio aan bod kwamen, merkt het wel een zekere mate van herhaling in de aanmeldingen. Hiernaast levert het museum met 24K vooral toegevoegde waarde door een stuk museale uitstraling. Veel kunstenaars exposeren al in de eigen regio of hebben zelfs een galerie aan huis. Het museum vindt het nu tijd om een stap verder te gaan en grotere meerwaarde te bieden.

6.1. Van solo naar thema

Het museum gaat samen met kunstenaars in (en soms ook buiten) de eigen regio werken met heldere thema’s, invalshoeken of verhalen, waarbij kunstenaars speciaal voor de tentoonstelling werk maken dan wel er sprake is van een unieke combinatie van bestaand werk. Tentoonstellingen vinden nog steeds plaats in de ontvangst met een kleine uitloop naar het middenrif maar kennen een looptijd van minimaal drie maanden. De mogelijkheid tot exposeren op het buitenterrein neemt het museum expliciet mee.

Het MOW nodigt kunstenaars specifiek uit om Westerwolde als onderwerp te nemen, althans voor een deel van de tentoonstellingen. Hiernaast laat het museum 24K tentoonstellingen samenspreken met de hoofdtentoonstelling. Het museum deed dat al door in de planning van individuele kunstenaars het verwachte publiek bij de hoofdtentoonstelling mee te nemen. Vanaf 2019 pakt het museum dit consequenter op met een flankerende programmering. Onderwerpen en aanpak gaan dan samen met geplande hoofdtentoonstellingen.

Het museum rolt de nieuwe aanpak begin 2018 uit. Eerste stap zal een peiling van kunstenaars in de eigen regio zijn voor communicatie van de nieuwe aanpak en inbreng van ideeën.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 19 van 36 7. Programma concreet

Evenals voorgaande jaren kent het MOW zo meerdere programmalagen. Een permanente Bruckman expositie, langlopende hoofdtentoonstellingen, flankerende kort(er)lopende tentoonstellingen (24K) en een activiteitenschil, met voor een deel terugkerend events. Hiernaast lopen dan educatieve en historische sporen waarover verderop meer.

Elk jaar organiseert het MOW minimaal twee hoofdtentoonstellingen en vier flankerende exposities. Het specifieke programma maakt het MOW per jaar bekend in het jaarplan.

Voor de komende periode voert het MOW de duur van de tentoonstellingen op om zo meer ruimte te maken voor voorbereiding, samenwerking, het ontwikkelen van een verdiepings- en activiteiten-laag en fondsenwerving. Tentoonstellingen krijgen steeds meer het karakter van een project, met een bredere insteek dan enkel tentoonstellen, bijvoorbeeld door de productie van een publicatie of een publieksactie.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 20 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 21 van 36 8. Collectie en historisch spoor

Het MOW bewaart de materiele (en soms immateriële) getuigenissen van de eigen streek, overwegend Westerwolde, maar ook Oldambt (Bellingwolde bevindt zich op de grens tussen beide gebieden). De lange termijn aanpak en praktische omgang met de zeer diverse collectie van kunstvoorwerpen en historische objecten legde het MOW in 2016 vast in het eerste volwaardige Collectieplan, dat nog loopt tot en met 2019. Hierbij en -naast kan het museum voor de komende periode een aantal speerpunten uitlichten.

8.1. Verscherping collectieprofiel

Het MOW verwacht de basisregistratie van de collectie voor 2020 te voltooien. Door zicht te krijgen op de samenstelling en samenhang van de totale collectie kan het museum dan het collectieprofiel aanscherpen. Streekeigenheid wordt hierbij een belangrijk element. Dit legt weer de basis voor een afstotingsplan. Nu al is duidelijk dat een deel van de collectie geen streek of algemene historische waarde kent. Door een goed collectieprofiel en opschoning van de collectie wint deze aan (historisch en artistiek) belang. Het museum gaat hierbij verbindingen aan met andere collectiehouders (collectie Westerwolde, collectie Graanrepubliek) voor samenwerking, maar ook voor het bepalen van onderscheidende aandachtsvelden.

Het museum voert het collectiefonds op waarmee het verder gaat met het uitbreiden van de collectie. Specifieke opdracht hierbij is de artistieke verbeelding van de streek.

8.2. Digitale zichtbaarheid

Inmiddels heeft het museum een kleine 1.400 beschrijvingen en foto’s van objecten in collectie. Een eerste digitale zichtbaarheid van de collectie gaat al van start met de website Collectie Groningen (lancering in 2017), waar topstukken van verschillende Groninger musea aan bod komen. De komende periode kijkt het museum of het bestaande digitale platforms als Pinterest kan gebruiken voor het uitbreiden van het publieke zicht op de collectie.

8.3. Historisch spoor

Het ingezette historische spoor, met onder andere een bijdrage aan het tijdschrift van de Historische Vereniging Westerwolde (Terra

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 22 van 36 Westerwolda), lezingen(reeksen) en publicaties rond historische tentoonstellingen houdt het museum vast. In het algemeen zoekt het MOW naar nieuwe manieren om de geschiedenis van het gebied te verbeelden en te vertellen.

Geschiedenis is voor het MOW nooit enkel achterom kijken en algemene ‘zo was het vroeger’ verhalen vertellen. Het museum wil verhalen en beelden uitlichten die uniek zijn voor de streek, die het huidige landschap verklaren, die de positie van Westerwolde binnen grotere eenheden zoals de Groningse, de Nederlandse en de Europese geschiedenis duidelijk maken. Het museum kan juist zo een onderscheidende bijdrage leveren aan de culturele biografie van Groningen.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 23 van 36

Medewerker begeleidt de Magische Museum Escape 2017

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 24 van 36 9. Educatie en inspiratie

Op het gebied van educatie volgt het museum de koers van een aanbod voor jong en oud (een leven lang leren, een leven lang geïnspireerd raken). Het aanbod voor de scholen maakt het museum meer permanent, alhoewel speciale programma’s rond tijdelijke tentoonstellingen altijd op te vragen zijn.

9.1. Permanent aanbod

Het MOW heeft inmiddels voor de onderbouw in het basisonderwijs een terugkerend aanbod rond de eigen collectie ontwikkelt in samenwerking met Erfgoedpartners (‘Als oude dingen konden spreken’). De komende periode komt hier onder meer een terugkerend aanbod bij rond Bruckman voor kinderen van 10-12 jaar.

Het museum geeft dit vorm als een spel waarbij leerlingen of jonge bezoekers niet alleen wat leren over Bruckman maar ook over magisch realisme, symbolisme en codes in kunst. Dit idee van de zaal als een escape-room komt van de vrijwillige PR-medewerker van het museum. Tijdens Oktober Kindermaand 2017 draait het museum een proef om vervolgens een projectopzet voor de lange termijn uit te werken. De magische museum escape is verder uitermate geschikt als programma voor kinderfeestjes.

Het MOW kent sinds einde 2016 een vast team, die op verzoek bij een tentoonstelling een rondleiding, speurtocht of iets dergelijks maakt.

9.2. Inspireren

Inspireren is een belangrijk uitgangspunt voor het MOW. Het museum gaat door met het aanbieden van lezingen (bijvoorbeeld de Historische Avonden), workshops, demonstraties en zo meer, soms in het verlengde van tentoonstellingen, soms als een apart programma. Terugkerende gedachte is om voor kinderen een speciale, interactieve tentoonstelling te ontwikkelen. Dit krijgt als 24K tentoonstelling een eerste proef.

Inspireren kan ook op andere niveaus dan educatief. In 2016 startte het museum met een speciaal aanbod voor senioren (Gekleurd Grijs). In september 2017 volgde een programma tijdens Wereld Alzheimerdag. Op basis van deze ervaringen ontwikkelt het MOW een permanent en laagdrempelig senioren-aanbod gericht op herkenning en ontmoeting, bijvoorbeeld in de vorm van een erfgoedcafé.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 25 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 26 van 36 10. Publiciteit en publiek

Het MOW gaat de komende periode door met een campagne gerichte publiciteit, die meeloopt met het programma. Hierbij gaat het museum steeds meer over op digitale communicatie en speciaal social media. Het museum wil de komende periode het aantal facebook leden (nu zo’n 850) op zijn minst verdubbelen.

Voor het promoten van het museum is content-marketing een belangrijk instrument (mensen verleiden met relevante inhoud eerder dan een organisatiepraatje). Het museum neemt dit mee in de wijze van communiceren, onder andere door op social media interessante verhalen vanuit de eigen collectie te delen.

De Duitse markt blijft een aandachtspunt. Door het verlengen van de duur van tentoonstellingen komt hier meer ruimte voor.

10.1. Het MOW

Het MOW hanteert al sinds 2012 een afkorting als naam. In de komende periode vervalt de ondertitel ‘de oude wolden’, omdat dit bij veel mensen associaties oproept die niet langer bij het museum passen. Door het MOW te heten, blijft het museum zijn wortels en lange geschiedenis eren. De nieuwe ondertitel wordt Museum Westerwolde. Het museum zal dit langzaam en organisch doorvoeren, gelet op de grote hoeveelheid zaken die hiermee gemoeid zijn.

10.2. Entree en prijsbeleid

Het MOW zet vanaf eind april 2018 een nieuw prijsbeleid in, waarbij het de gratis woensdag omzet naar een ‘bepaal zelf wat je betaalt’ dag. Vanwege het grote aantal gidsen, websites en magazines waarin de entree-info van het MOW voorkomt, zal dat even duren voordat het overal goed vermeld staat. Andere prijswijzigingen betreffen arrangementen (speciale prijzen per concrete aanbieding) en de commissie van het museum op kunstverkoop. Waar galeries gemiddeld rond de 35% vragen, vraagt het museum slechts 15%. Het MOW voert dit in de zomer van 2018 op naar 20% en naar het einde van de periode 25%.

De komende periode zet het museum sterker in op kant en klare arrangementen, die bezoekers vanaf de website van het museum direct kunnen boeken. Hiernaast blijft het museum maatwerk leveren.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 27 van 36 De Laifhebberspas, waarmee bezoekers voor een luttel bedrag een jaar lang gratis toegang krijgen tot het museum, verloor met de introductie van de Museumkaart veel van zijn waarde. Het museum heroverweegt de invulling en toepassing van de pas.

Het museum breidt de museumwinkel in de loop van de periode uit met unieke producten, waarbij het Cittaslow waarden eveneens meeneemt. Het museum ziet dit ook als een strategie tot het vergroten van publieksbereik.

10.3. Bezoekers

Het MOW streeft naar een bezoekersstijging van gemiddeld 5 % per jaar, met een cumulatief resultaat van meer dan 15 % groei. In het algemeen is het bezoek aan musea in de regio stabiel of zelfs dalend. Ontwikkelingen in de regio laten zich dan ook slecht verenigingen met landelijke berichten over groeiend museumbezoek, dat veelal voor topmusea met blockbuster tentoonstellingen geldt, waaronder ook ons Groninger Museum. 5% is in dit licht een ambitieuze doelstelling.

Prognose bezoekersaantallen 2018 - 2021 2018 2019 2020 2021 Bezoekers 5.400 5.670 5.954 6.251

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 28 van 36

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 29 van 36 11. Digitalisering | virtueel publieksbereik

Ons dagelijks leven is innig verstrengeld met onze digitale apparatuur. Met onze telefoon, tablet of computer staan wij voortdurend in verbinding met de wereld en met elkaar. Waar nog geen tien jaar geleden ouderen (toch een belangrijke doelgroep voor musea) nog wel eens digibeet waren, maakte deze groep in een aantal jaren een enorme inhaalslag. Eind 2016 berichtte het CBS dat van alle Nederlanders 94 procent thuis beschikking heeft over internet, en 92 procent hiervan gebruik maakt. Meer dan 80 procent bezit een smartphone, waarbij senioren wederom de snelst groeiende groep gebruikers is (inmiddels 54 % volgens marketingfacts.nl). De desktop verliest hierbij terrein aan telefoons en tablets, waardoor onze online verbinding steeds mobieler en meer continue wordt.

Juist voor kleinere musea als het MOW biedt deze ontwikkeling een scala aan mogelijkheden. Bezoekers nemen zo hun eigen apparatuur met mogelijkheden voor beeld, geluid, tekst en interactie mee naar het museum. Het museum kan eenvoudiger mensen voorzien van of bereiken met museale content, zowel binnen als buiten de eigen muren, zonder te investeren in dure en gevoelige hardware.

Het MOW focust zich in eerste instantie op het slim gebruiken van wat er al is. Dit doet het museum door zich te verbinden met bestaand digitaal aanbod (kennis, beeld) en virtuele of online technieken, sociaal of anderszins. Het presenteren van de collectie via Pinterest is hier een voorbeeld van. Het verbinden met online platforms als de Verhalen van Groningen en de Collectie Groningen spelen eveneens een rol. Overigens verdient de website rond Lodewijk Bruckman een update.

Digitalisering biedt het MOW een aantal mogelijkheden om het publieksbereik te verdiepen en te verbreden. Digitalisering is voor het MOW bijvoorbeeld een middel om tijdelijke tentoonstellingen een blijvende impact te geven, door online publicatie van de inhoud ervan. Alle catalogi en magazines van het museum kun je dan ook online, gratis terugvinden.

Hiernaast kan het MOW digitaal de bezoekersbeleving in het museum verdiepen. De komende periode experimenteert het museum met online expowijzers (eventueel geluid) toegespitst op smartphones, naast de bebording. De opzet hiervan verschilt van het aanbieden van informatie op papier. Het museum zal verder aandacht moeten besteden aan het bij elkaar brengen van objecten en digitale informatie (plekmarkering, geen onhandige QR-codes). Ook hier wil het museum vooral bestaande platforms en gratis software inzetten.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 30 van 36 Binnen het museumgebouw is een digitale presentatie een goede manier om de ruimte in het museum uit te breiden. Op zijn meest eenvoudig biedt een projectie van beelden een ruimere kijk op bijvoorbeeld het portfolio van een kunstenaar. Multi-zintuigelijke presentaties zijn digitaal een stuk eenvoudiger te realiseren. In de tentoonstelling Brommers kieken gaat het MOW experimenteren met beeld en geluid, als onderdeel van de museumbeleving.

Digitalisering biedt verder opties voor publieksinteractie en het draagbaar maken van informatie. In lijn met de strategie om de omgeving meer met het MOW te verbinden zoekt het MOW naar speelse manieren om cultuurhistorische informatie over de eigen omgeving ook buiten toegankelijk te maken. Het museum werkt hierbij graag samen met cultuurhistorische organisaties in de eigen regio.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 31 van 36 12. Gebouw & techniek

Het pand van het MOW functioneert goed en is een positief element in de bezoekersbeleving, zoals ook blijkt uit een langlopende publieksenquête.

De akoestiek in het pand is een nog onopgelost probleem. Het museum wil nu met kleinschalige oplossingen kijken of het de geluidswaarden in de ontvangst kan verbeteren (akoestische schermen).

Wat verder speelt is het terras op het gras. Hoewel een mooie groene overgang naar de pui, is dit onhandig omdat het terras in het maaiseizoen wekelijks af- en opgebouwd moet worden. Het museum zoekt naar een visueel goed op het pand aansluitende oplossing.

Een ander aandachtspunt is de opslag in het pand. Dat geldt zowel voor de collectie als de algemene opslag. Hier zal het museum oplossingen moeten formuleren voor een deel met het oog op verschuivingen in de collectie.

De belangrijkste ontwikkeling op het gebied van techniek is de verdere overgang op LED-verlichting, wat ook een investering in duurzaamheid is.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 32 van 36 13. Organisatie

13.1. Bestuur

Sinds de verzelfstandiging van het MOW per 1 januari 2017 voert het bestuur de eindverantwoordelijkheid over het museum. Het bestuur bestaat op dit moment uit:

• Peter Yspeert (voorzitter) partner/advocaat bij Dommerholt Advocaten • Riksta Zwart (secretaris) directeur/bestuurder Waterbedrijf Groningen N.V. • Bas Krajenbrink (penningmeester) manager wonen bij De Huismeesters

Een uitbreiding van het bestuur tot vijf personen krijgt in de tweede helft van de beleidsperiode zijn beslag. Het bestuur zoekt hierbij naar complementaire bestuurders, met expertise in gebieden als marketing, toerisme en cultuur. De eerste helft van de beleidsperiode ligt het accent op de verdere consolidatie van het museum als zelfstandig bedrijf.

Ter uitwisseling van expertise legt het bestuur contact met besturen van vergelijkbare musea. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs binnen de eigen regio of provincie te zijn.

13.2. Staf, vrijwilligers en stagiairs

De staf van het MOW bestaat uit een deeltijd medewerker (25,2 uren per week) en een deeltijd directeur (25,2 uren per week).

• Obby Veenstra (directeur), programmering, pr, beleid en financiën • Anja Grijze, coördinatie vrijwilligers, events, hospitality, faciliteiten en administratie

Op het museum werken meer dan 20 vrijwilligers, onder andere bij de ontvangst van bezoekers, het registreren van de collectie, pr, educatie en de technische en opbouwkant van het museum. Samen werken zij zo’n 55 uren per week. Verschillende stagiairs vullen dit

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 33 van 36 aan, met veelal werkzaamheden op administratief vlak. Het MOW is een gecertificeerd stagebureau voor het MBO.

De gemeentelijke subsidie voorziet in een kernbemensing. Om alle taken van het museum (zowel bedrijfsmatig als museaal) in combinatie met een ambitieus programma goed uit te kunnen voeren, moet de stichting de komende periode op verschillende manieren de organisatie uitbreiden en versterken.

Hiertoe hanteert het museum een aantal strategieën. Voorop staat de verdere ontwikkeling naar projectmatig werken. De jaren 2016 en 2017 stonden grotendeels in het teken van de ontvlechting van de museale en gemeentelijke organisaties, het optuigen van het MOW als zelfstandig bedrijf en het op orde krijgen van de lange termijn programmering. Vanaf 2018 komt hiermee extra ruimte voor het aangaan van grotere projecten.

Projectmatig werken biedt het MOW het voordeel dat het tijdelijke – professionele - mankracht via fondsen- en subsidiewerving kan bekostigen.

Een verdere ontwikkeling is dat het museum traineeships wil ontwikkelen. Het gaat hier om aantrekkelijke, tijdelijke projecten met duidelijke doelen en termijnen, gericht op beginnende, herstartende of van carrière veranderende professionals.

Het museum staat open voor het bieden van re-integratie-trajecten. Gezien de grootte van de organisatie en de mate van begeleiding die de staf kan bieden, zal dit wel om een goede match tussen de betreffende persoon en het museum moeten gaan.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 34 van 36 14. Financiën

Samen met de jaarlijkse inkomsten dekt de gemeentelijke subsidie de basisuitgaven van het museum. Hierbij is niet automatisch ruimte voor een reserve of een post onvoorzien. Begroting en kosten sluiten nauw op elkaar aan. Dit maakt het museum kwetsbaar bij financiële tegenslagen, te meer omdat de stichting nauwelijks duurzame activa, zoals een gebouw, heeft. Met de gemeente Bellingwedde sprak de stichting dan ook een hardheidsclausule af. Niettemin zal de stichting een reserve moeten opbouwen, die meerdere doelen dient. Op een rij zijn dit:

• reserve onvoorzien • reserve vervanging (inventaris, techniek, ICT) • reserve voorfinanciering projecten.

Het zelfstandige MOW startte in 2017 met een cumulatief resultaat over 2012-2016 van afgerond € 17.000 op eigen rekening. In de praktijk functioneerde dit onder meer als een reserve waaruit het museum projectuitgaven met een dekking van fondsgeld voorfinancierde. Veel fondsen keren immers pas na de afloop en eindverantwoording van een project uit.

Het museum zal deze reserve nu gaan opvoeren, gelet op bovenstaande doelen. Dit zal in eerste instantie om een optelsom van kleine bezuinigingen gaan. Vervolgens zal in de tweede helft van de periode het programmabudget meer lopen via projecten met fondsenwerving. Op deze manier zullen middelen moeten vrijkomen voor de groei van de reserve.

Met de gemeente zijn afspraken over de indexering van het budget. Het museum gaat uit van een inflatiecijfer van 0,3% (laatst bekende, ‘harde’ inflatiecijfer over een heel jaar, dat is 2016). Het Centraal Planbureau noemt dit echter historisch laag en verwacht in de periode 2018-2021 een stijging tot 1,7%. Het museum corrigeert de daadwerkelijke inflatie in de jaarcijfers, evenals de indexering van de loon- en huurkosten. Het gevraagde subsidiebedrag valt buiten indexatie (eveneens 0,3 %) iets hoger uit door meerkosten in de collectieverzekering, waarover een clausule in de subsidieovereenkomst staat.

14.1. Begroting 2018-2022

Zie voor de begroting de bijlage 1709 OV Meerjarenbegroting het MOW 2018-2022.

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 35 van 36 15. Gegevens en bereikbaarheid

Het MOW Stichting Museum de Oude Wolden Hoofdweg 161 9695 AE Bellingwolde 0597 – 531 509 [email protected]

Contactpersoon: Obby Veenstra, directeur [email protected] 06 52 04 51 64

Contact bestuur: [email protected]

Zakelijke gegevens

IBAN NL58 RABO 0306 6571 39

KVK 41014253

BTW NL 805224282B01

1708 OV | Werktekst beleidsplan MOW 2018-2021 | pagina 36 van 36