Przez Stulecia. O Skarbach Archeologicznych Ziemi Karlińskiej
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Przez stulecia. O skarbach archeologicznych ziemi karlińskiej Zbiór materiałów pokonferencyjnych Karlino 2014 Przez stulecia. O skarbach archeologicznych ziemi karlińskiej Przez stulecia. O skarbach archeologicznych ziemi karlińskiej Im laufe der Jahrhunderte. Über archäologische Schätze des Körliner Landes Karlino 2014 Spis treści Wprowadzenie /Einführun/ > 6 Żródła do historii Karlina sprzed 1945 r. /Quellen zur Geschichte von Karlino vor 1945/ > 10 ROBERT BORUCKI /KOSZALIN/ Materiały źródłowe do dziejów powojennego Karlina w zasobie Archiwum Państwowego w Koszalini /Quellenmaterial zur Nachkriegsgeschichte von Karlino im Staatarchiv Koszalin/ > 23 JOANNA CHOJECKA, ANNA JANCZEWSKA /KOSZALIN/ Moja historia. Przewodnik po archiwum rodzinnym > 46 IGNACY SKRZYPEK /KOSZALIN/ Poprzez stulecia. Archeologia gminy Karlino /Archaologie der Gemeinde Karlino/ > 58 Zarys Historyczny Karlina /Geschichte Korlin / > 90 KARLINO NA STARYCH POCZTÓWKACH > 160 Dla człowieka, podobnie jak dla ptaka, świat ma wiele miejsc, gdzie można odpocząć, ale gniazdo tylko jedno Oliver Wendell Holmes WPROWADZENIE Pierwsza wzmianka o miejscowości Karlino pochodzi z 1240 roku i mówi o tym, że Karlino należało wówczas do tzw. księstwa kamieńskiego, jednak najstarszy zapis o Karlinie pochodzi z 24 marca 1299, gdy wymieniono Horna, obywatela Karlina (Horn Ciuis In Corlin). Historia Karlina zapisana na kartach historii pokazuje burzliwe dzieje. Miasto wielokrotnie było palone. Do II Wojny Światowej Karlino było typowym małym miasteczkiem niemieckim. Działały różnorodne cechy, działały szkoły, zakłady pracy, magistrat. Zawirowania wojenne spowodowały, że Karlino stało się miastem polskim. Dokumenty ilustrujące życie społeczno – gospodarcze niemieckiego Karlina znalazły się wówczas w Archiwum w Greisfwaldzie. Współczesne Karlino nie odcina się od przedwojennej tożsamości Karlina. W 2010r. Gmina rozpoczęła cykl działań mających na celu odkrywanie naszej historii, tożsamości miejsca. Karlino nie zapomina o niemieckiej przeszłości miasta, wręcz przeciwnie. Traktuje ja jako ważny element w rozwoju miasta. Odkrywanie karlińskiej historii rozpoczęło się w 2010r. - p o d c z a s o b c h o d ó w r o k u j u b i l e u s z o w e g o z o r g a n i z o w a n a z o s t a ł a k o n f e r e n c j a n a u k o w a „W poszukiwaniu tożsamości historycznej Karlina”, której partnerem były Archiwa Państwowe z Koszalina i Greisfwaldu. Otwarte zostało również Muzeum Ziemi Karlińskiej, które gromadzi dokumenty, przedmioty codziennego użytku i inne rzeczy związane z historią miasta. Wiele z tych rzeczy przekazali nam mieszkańcy Karlina, wiele pochodzi z tzw. „pchlich targów” i aukcji internetowych, w tym prowadzonych przez niemieckie antykwariaty. Wiele cennych pamiątek przekazali byli mieszkańcy Karlina oraz zaprzyjaźnione małżeństwo z Niemiec, które cały czas dociera do różnych przedmiotów będących w posiadaniu mieszkańców Niemiec. Dzięki posiadanym przez nich szkicom i obrazom znanego niemieckiego malarza, który urodził się w Karlinie - Ernsta Alberta, gen. Fischer-Cörlin (1853 Cörlin - 1932 Berlin) rok 2011 poświęcony był właśnie temu karlińskiemu malarzowi. W roku 2012 dzięki wsparciu „karlińskich ambasadorów” została zorganizowana konferencja popularno-naukowa Johann Ernst Benno - Pomorski Romantyk poświęcona niemieckiemu pisarzowi romantycznemu, który opublikował powieści historyczne i poezję o Pomorzu. Od kilku lat Karlino odwiedzają byli mieszkańcy Karlina, którzy w wyniku zawirowań historycznych zmuszeni zostali opuścić swoje rodzinne strony. Również w ubiegłym roku odwiedzili Karlino. Kilka lat wcześniej podczas wizyty w Karlinie odtworzona została płyta na pomniku Gimnastyków poległych podczas I Wojny Światowej. Pragnąc utrwalić i zachować dotychczasowe stosunki z byłymi mieszkańcami Karlina na dziedzińcu karlińskiego Gimnazjum zasadzone zostały dwa pamiątkowe dęby: Dąb Katyński oraz Dąb Papieski. W 2011 roku zasadzony został „Dąb Wspólnych Korzeni”, który ma być symbolem pojednania i budowania pomostu pomiędzy: byłymi przedwojennymi mieszkańcami Karlina, pokoleniami, które tworzyły historię miasta, a współczesnym pokoleniem mieszkańców Karlina. Dąb jest symbolem 6 Niemiec, a rok 2011 ogłoszony był przez ONZ rokiem lasów. Podczas otwarcia Muzeum Ziemi Karlińskiej p. Christian Luther – wnuk przedwojennego karlińskiego nauczyciela – przekazał do muzeum Kronikę Karlina spisaną ręcznie przez jego dziadka – Reinholda Wediga, który przymusowo opuszczając Karlino, zabrał ją z sobą do Niemiec. Przekazując ją do muzeum p. Luter powiedział: „Drodzy mieszkańcy Karlina. Niniejszą kronikę spisywał tutaj mój dziadek przez wiele lat. Wiele godzin spędzał w archiwum ratusza i innych archiwach sporządzając kopie dokumentów. W swoim plecaku przytargał tę książkę aż do Unzelm w Niemczech. W jego regale niniejsza Kronika miała zawsze swoje honorowe miejsce. Przekazując teraz kronikę, wypełniam jedynie wolę mojego dziadka i czynię to z wielką przyjemnością, gdyż Karlino patrzy świadomie w przyszłość i równie świadomie w przeszłość”. W roku 2014 Gmina Karlino kontynuuje odkrywanie tożsamości historycznej i budowanie dialogu i pomostu pomiędzy pokoleniami oraz mieszkańcami Euroregionu Pomerania. Organizowanie konferencji „O skarbach archeologicznych ziemi karlińskiej” to ukłon w stronę ludzi, którzy budowali na naszych ziemiach zręby polskiej państwowości, to jedyna w swoim rodzaju okazja do obcowania z żywą historią. W ramach przygotowanego projektu w dniach 4-6.03.2014r. zorganizowaliśmy cykl polsko- niemieckich imprez i spotkań towarzyszących temu historycznemu wydarzeniu, w celu uhonorowania poprzednich pokoleń oraz współczesnych mieszkańców Karlina – wszystkich tych, którzy na co dzień swoją pracą i postawą budowali i budują historię naszej małej Ojczyzny – gminy Karlino. Do projektu zaangażowani zostali partnerzy z Niemiec (z Dargun i Wolgast). Potrzeba odkrywania lokalnej przeszłości w naszym mieście i regionie, w tym w Euroregionie Pomerania łączy się ze żmudną nauką pojednania z własną – pomorską - historią. Jest nam to potrzebne jako Polakom i Europejczykom, ale nade wszystko jako „ludziom stąd”. To wspólne odkrywanie tożsamości Euroregionu Pomerania, naszej wspólnej kultury i dziedzictwa Kulturowego. Historia nie jest łatwa. Wciąż wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, dlatego trzeba wracać do historii, czasem niełatwej i poszukiwać tych odpowiedzi, gdyż jak powiedział Jan Paweł II – „Budując naszą przyszłość, nie można zapomnieć o przeszłości”. 7 Für Menschen und Vögel, hat die Welt viele Orte zur Entspannung, aber nur ein Nest Oliver Wendell Holmes EINFÜHRUNG Die Ortschaft Körlin (heute Karlino) wurde zum ersten Mal im Jahre 1240 erwähnt. Körlin gehörte damals zum sog. Fürstentum Cammin. Jedoch die älteste schriftliche Aufzeichnung über Körlin stammt vom 24. März 1299 Damals wurde Horn, ein Bewohner von Körlin (Horn Ciuis In Corlin) erwähnt. Karlino hatte eine turbulente Geschichte. Die Stadt wurde mehrmals verbrannt. Bis zum Zweiten Weltkrieg war Karlino eine typische deutsche Kleinstadt. Hier waren verschiedene Zünfte, Schulen, Betriebe und Magistrat tätig. Die Wirren des Krieges hatten zur Folge, dass Karlino eine polnische Stadt wurde. Die Unterlagen über das gesellschaftliche und wirtschaftliche Leben des deutschen Körlins befanden sich damals im Archiv in Greifswald. Das heutige Karlino trennt sich nicht von der Vorkriegszeitsidentität von Körlin. Im Jahre 2010 hat die Gemeinde eine Reihe von Maßnahmen zur Entdeckung unserer Geschichte und Identität begonnen. Karlino vergisst die deutsche Geschichte der Stadt nicht - ganz im Gegenteil. Sie wird als ein wichtiges Element in der Entwicklung der Stadt behandelt. Die Entdeckung der Geschichte von Karlino hat im Jahre 2010 begonnen. - während der Feierlichkeiten zum Jubiläumsjahr fand die Konferenz „Auf der Suche nach der historischen Identität von Karlino” statt, deren Partner die Staatsarchive in Koszalin und Greifswald waren. Eröffnet wurde auch das Museum des Körliner Landes, das Exponate sammelt, die mit der Geschichte von Karlino zusammenhängen. Viele von diesen Exponaten wurden uns von Bewohnern von Karlino übergeben, viele kommen von sogenannten Flohmärkten oder von den Internetauktionen, die auch von deutschen Antiquariaten betrieben werden. Viele wertvolle Gegenstände wurden von ehemaligen Bewohnern von Karlino und vom befreundeten Ehepaar aus Deutschland übergeben, das die ganze Zeit verschiedene Gegenstände erreicht, die im Besitz von Deutschen sind. Dank ihrer Skizzen und Bilder des bekannten deutschen in Körlin geborenen Malers, Ernst Albert, Gen. Fischer Cörlin (1853 Cörlin - 1932 Berlin) war das Jahr 2011 diesem Körliner Maler gewidmet. 2012 wurde mit Unterstützung der „Körliner Botschafter” die Fachkonferenz „Johann Ernst Benno - Romantiker aus Pommern” organisiert, die dem deutschen Schriftsteller der Romantik, der historische Romane und Gedichte über Pommern schrieb, gewidmet war. Seit vielen Jahren wird Karlino von ehemaligen Bewohnern von Körlin besucht, die aufgrund der geschichtlichen Wirren gezwungen waren, ihre Heimat zu verlassen. Letztes Jahr haben sie Karlino auch besucht. Vor einigen Jahren wurde während ihres Besuches in Karlino die Platte des Denkmals der Turner, die im Ersten Weltkrieg gefallen sind, erneuert. Um die bestehenden Beziehungen mit den ehemaligen Bewohnern von Körlin wurden auf dem Hof des Körliner Gymnasiums zwei Gedenkeichen gepflanzt: Katyn-Eiche und Papst-Eiche. Im Jahr 2011 wurde „die Eiche der gemeinsamen Wurzeln” gepflanzt, die ehemalige Bewohner von Körlin mit den heutigen Bewohnern