Uniwersytet Warszawski I Fotografia 1839−1921. Ludzie, Miejsca, Wydarzenia / University of Warsaw and Photography 1839–1921
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
e-MONUMENTA_WUW 2016 e-MONUMENTA_WUW 2016 e-MONUMENTA_WUW 2016 Dear Sirs! Dear Readers! In 2016 we are going to celebrate the 200th anniversary of founding University of Warsaw. Our University is not only the school or the workshop of scholars but also the environment that contributed greatly to human knowledge, culture and ideas during two centuries of Polish history. On the occasion of the jubilee we are working on the book series titled Monumenta Universitatis Varsoviensis which describes the history and the output of our University as well as recalls the profi les of its most eminent professors. In the compact form we present also the history and the architecture of the University buildings, as well as the collections that are in our possession or were entrusted to our care. e documents showing diff erent fi elds of the social infl uence of the University and the evidence of everyday life of our community will be also included. Successive volumes are going to be published from 2016 onwards. We hope they will meet your kind reception and arouse your interest. Gaudeamus igitur! Katarzyna Chałasińska-Macukow Rector of the University of Warsaw 2005–2012 Marcin Pałys Rector of the University of Warsaw Warsaw, 19th November, 2012 e-MONUMENTA_WUW 2016 Szanowni Państwo! Drodzy Czytelnicy! W 2016 roku będziemy obchodzić jubileusz dwóchsetlecia Uniwersytetu Warszawskiego. Nasz Uniwersytet nie jest jedynie wyższą szkołą, nie jest tylko pracownią uczonych – to środowisko, którego działania w ciągu dwóch wieków polskiej historii stanowiły istotny wkład do wiedzy, kultury, myśli ludzkiej. Z okazji jubileuszu powstaje seria wydawnicza Monumenta Universitatis Varsoviensis, w której opisujemy dzieje i dorobek naszej Uczelni oraz przypominamy sylwetki jej najwybitniejszych profesorów. W syntetycznej formie przedstawiamy również losy oraz architekturę budynków Uniwersytetu, a także zbiory i kolekcje, które są w naszym posiadaniu oraz nad którymi przyszło nam sprawować pieczę. Nie zabraknie też dokumentów ilustrujących różne sfery społecznego oddziaływania Uczelni, a także świadectw życia codziennego naszej społeczności. Kolejne tomy ukazywać się będą sukcesywnie, od roku 2016. Mamy nadzieję, że spotkają się z Państwa życzliwym przyjęciem i wzbudzą zainteresowanie. Gaudeamus igitur! Katarzyna Chałasińska-Macukow Rektor Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2005–2012 Marcin Pałys Rektor Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa,e-MONUMENTA_WUW 19 listopada 2012 r. 2016 Rectorial Committee for the Jubilee Publications dr hab. Waldemar Baraniewski Faculty of History, University of Warsaw/ Faculty of Management of Visual Culture, Academy of Fine Arts in Warsaw prof. dr hab. Tomasz Kizwalter Faculty of History, University of Warsaw dr hab. Piotr M. Majewski Faculty of History, University of Warsaw prof. dr hab. Piotr Salwa Faculty “Artes Liberales”, University of Warsaw prof. dr hab. Henryk Samsonowicz Faculty of History, University of Warsaw prof. dr hab. Wojciech Tygielski – the chairman Faculty of History, University of Warsaw prof. dr hab. Marek Wąsowicz Faculty of Law and Administration, University of Warsaw prof. dr hab. Andrzej Kajetan Wróblewski Faculty of Physics, University of Warsaw e-MONUMENTA_WUW 2016 Zespół Rektorski ds. Wydawnictw Jubileuszowych dr hab. Waldemar Baraniewski Wydział Historyczny UW/ Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną ASP UW prof. dr hab. Tomasz Kizwalter Wydział Historyczny UW dr hab. Piotr M. Majewski Wydział Historyczny UW prof. dr hab. Piotr Salwa Wydział „Artes Liberales” UW prof. dr hab. Henryk Samsonowicz Wydział Historyczny UW prof. dr hab. Wojciech Tygielski – przewodniczący Wydział Historyczny UW prof. dr hab. Marek Wąsowicz Wydział Prawa i Administracji UW prof. dr hab. Andrzej Kajetan Wróblewski Wydział Fizyki UW e-MONUMENTA_WUW 2016 Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016 Dzieje Uniwersytetu PORTRETY UCZONYCH Poczet Rektorów Warszawskiego 1816–1915 Profesorowie Uniwersytetu Uniwersytetu Warszawskiego Warszawskiego 1816–1915 Dzieje Uniwersytetu Gmachy Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1945 PORTRETY UCZONYCH Warszawskiego Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1945 Dzieje Uniwersytetu (A–Ł) Uniwersytet Warszawski Warszawskiego po 1945 i fotografi a 1839–1921 Ludzie, miejsca, wydarzenia PORTRETY UCZONYCH Nauki humanistyczne Profesorowie Uniwersytetu na Uniwersytecie Warszawskiego 1915–1945 Warszawskim (M–Ż) Nauki społeczne PORTRETY UCZONYCH na Uniwersytecie Profesorowie Uniwersytetu Warszawskim Warszawskiego po 1945 (A–K) Nauki ścisłe i przyrodnicze na Uniwersytecie PORTRETY UCZONYCH Warszawskim Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 (L–R) PORTRETY UCZONYCH Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 (S–Ż) e-MONUMENTA_WUW 2016 DANUTA JACKIEWICZ Uniwersytet Warszawski i fotografi a University of Warsaw and photography 1839–1921 Ludzie, miejsca, wydarzenia People, places, events Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016 WARSZAWA 2016 e-MONUMENTA_WUW 2016 Dyrektor WUW Director, Anna Szemberg University of Warsaw Press Redaktor Naczelny WUW Anna Szemberg Anna Kħdziorek Editor in Chief, Redaktorzy prowadzČcy WUW University of Warsaw Press Beata Jankowiak-Konik Anna Kħdziorek Ewa Wyszyŷska Commissioning Editors, Tųumaczenie University of Warsaw Press Aleksandra Rodziŷska-Chojnacka Beata Jankowiak-Konik Ewa Wyszyŷska Redakcja Maria Panecka-Mazurkiewicz Translation Aleksandra Rodziŷska-Chojnacka Korekta Beata Jankowiak-Konik Copy Editor Maria Panecka-Mazurkiewicz Indeks nazwisk – tableaux Anna Masųowska Proofreading Beata Jankowiak-Konik Indeks Beata Jankowiak-Konik Index of names – tableaux Anna Masųowska Projekt graficzny serii Marcin Wųadyka /Studio Headme© Index Beata Jankowiak-Konik Projekt graficzny tomu Krzysztof Stefaniuk Layout of the series Marcin Wųadyka /Studio Headme© Projekt stron tytuųowych Krzysztof Stefaniuk Layout of the volume Krzysztof Stefaniuk Redakcja techniczna Zofia Kosiŷska Layout of the frontpages Krzysztof Stefaniuk Koordynator produkcji Martyna Choųuj Production Editor Zofia Kosiŷska Skųad i ųamanie Kamila Kuna Production Coordinator Marcin SzczeƑniak Martyna Choųuj ISBN 978-83-235-1791-7 (MUV) Typesetting ISBN 978-83-235-1799-3 Kamila Kuna Marcin SzczeƑniak © Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-235-1791-7 (MUV) Warszawa 2016 ISBN 978-83-235-1799-3 Wydawnictwa Uniwersytetu © Copyright by University Warszawskiego of Warsaw Press 00-497 Warszawa Warsaw 2016 ul. Nowy _wiat 4 University of Warsaw Press www.wuw.pl PL-00-497 Warsaw e-mail: [email protected] Nowy _wiat 4 Ksiħgarnia internetowa www.wuw.pl www.wuw.pl/ksiegarnia e-mail: [email protected] Wydanie 1 Internet Bookshop www.wuw.pl/ksiegarnia Druk i oprawa st POZKAL 1 Edition Printed and bound by POZKAL e-MONUMENTA_WUW 2016 9 UNIWERSYTET WARSZAWSKI I FOTOGRAFIA THE UNIVERSITY OF WARSAW AND PHOTOGRAPHY [1839–1921] Pałac Kazimierzowski, siedziba rektora Uniwersytetu Warszawskiego, pozostawał od zarania dziejów stołecznej uczelni najważniejszą jej bu- dowlą. Bogata i burzliwa historia pałacu sięga XVII wieku, kiedy to na malowniczej Skarpie Warszawskiej została wzniesiona dla króla Zyg- munta III letnia rezydencja – Villa Regia. Podmiejska siedziba monar- chów z dynastii Wazów bywała centrum naukowych eksperymentów i dysput, między innymi z zakresu fi zyki, optyki oraz chemii, prowadzo- nych przez wybitnych badaczy z całej Europy1. W XVIII wieku kolejny właściciel, król Stanisław August Poniatowski, ulokował w murach pałacu 1 Na ten temat: Juliusz A. Chrościcki, Naukowo-literackie środowisko Villa Regia, [w:] Ars et Educatio. Kultura artystyczna Uniwersytetu Warszawskiego, red. Jerzy Miziołek, Warszawa 2003, s. 83–100. From the onset of the University of Warsaw, the Kazimierzowski Palace, the seat of the rector, remained its most important building. e varied and tumultuous history of the Palace goes back to the seventeenth cen- tury, when Villa Regia, the summer residence of King Zygmunt III, was built on the picturesque Warsaw escarpment. is suburban residence of monarchs from the Vasa dynasty was a centre of scientifi c experiments and disputes, i.a. pertaining to physics, optics and chemistry, conducted e-MONUMENTA_WUW 2016 Uniwersytet_Warszawski i fotografie_ESEJ.indd 9 2016-01-09 15:57:30 10 Uniwersytet Warszawski i fotografia Szkołę Rycerską. Natomiast na początku XIX wieku budowlę oddano powołanemu w 1816 roku Królewskiemu Uniwersytetowi Warszawskie- mu oraz Liceum Warszawskiemu. W Pałacu Kazimierzowskim przy Kra- kowskim Przedmieściu doszło więc do kontynuacji intelektualnej trady- cji poprzednich wieków. Uniwersytet przetrwał zaledwie piętnaście lat, do 1831 roku. Władze carskie zamknęły uczelnię po stłumieniu powstania listopadowego, w którym środowisko akademickie odegrało istotną rolę. Dlatego też w 1839 roku, gdy w Paryżu ogłaszano dokonanie wynalaz- ku dagerotypii, Warszawa była miastem pozbawionym wyższej uczelni. Narodziny fotografi i zostały jednak dostrzeżone przez wielu absolwen- tów Uniwersytetu. Dzięki jednemu z nich Pałac Kazimierzowski stał się drugim – po kościele Wizytek – obiektem warszawskiej architektury zobrazowanym za pomocą nowej techniki. Idea fotografi i, czyli bezpośredniego zapisu obrazu natury na dowol- nej powierzchni za pomocą działania światła, sięga starożytności. Jednak by outstanding scholars from the whole of Europe.1 In the eighteenth century its successive owner, King Stanisław Augustus Poniatowski, opened within the Palace walls the Knights’ School. At the beginning of the nineteenth century the building was entrusted to the Royal Univer- sity of Warsaw,