MINISTERSTWO ŚRODOWISKA Zleceniodawca
PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000
Przedsiębiorstwo Geologiczne POLGEOL S.A. 03-908 Warszawa, ul. Berezyńska 39
OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000
Arkusz STANIN (601)
Opracowała: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ...... mgr inż. Anna Dobkowska upr. geol. Nr 050933
Redaktor arkusza:
...... prof. dr hab. Stefan Krajewski
Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Praca wykonana na zamówienie Ministra Środowiska Copyright by PIG & MŚ, Warszawa 2002 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE ...... 4 I.1. Charakterystyka terenu ...... 7 I.2. Zagospodarowanie terenu ...... 9 I.3. Wykorzystanie wód podziemnych ...... 9 II. KLIMAT, WODY POWIERZCHNIOWE ...... 11 III. BUDOWA GEOLOGICZNA ...... 12 IV. WODY PODZIEMNE ...... 15 IV.1. Użytkowe piętra wodonośne...... 15 IV.2. Regionalizacja hydrogeologiczna ...... 17 V. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH ...... 22 VI. ZAGROŻENIE I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH ...... 28 VII. WALORYZACJA WÓD PODZIEMNYCH ...... 31 VIII. LITERATURA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWALNE ...... 34
Spis rycin
Ryc. 1. Położenie arkusza Stanin wraz z sąsiadującymi arkuszami MhP na tle podziału fizyczno – geograficznego Polski (11). Ryc. 2. Wybrane elementy zagospodarowania przestrzennego terenu Ryc. 3. Stopień rozpoznania utworów podczwartorzędowych Ryc. 4. Dane statystyczne wybranych składników chemicznych wody głównego poziomu użytkowego (na podstawie analiz z 2001 roku) Ryc. 5. Histogramy rozkładu wybranych składników chemicznych wody głównego użytkowego poziomu wodonośnego (na podstawie analiz z 2001 roku) Ryc. 6. Wybrane warstwy informacyjne mapy Ryc. 6a. Jednostki hydrogeologiczne Ryc. 6b. Wydajność potencjalna studni wierconych Ryc. 6c. Jakość wód podziemnych głównego użytkowego poziomu wodonośnego Ryc. 6d. Stopień zagrożenia wód podziemnych głównego użytkowego poziomu wodonośnego Ryc. 7. Parametry oceny waloryzacyjnej MhP – arkusz Stanin Ryc. 8. Waloryzacja głównego użytkowego poziomu wodonośnego 2
Spis załączników
Zał. 1. Przekrój hydrogeologiczny I - I Zał. 2. Przekrój hydrogeologiczny II - II Zał. 3. Mapa głębokości występowania głównego poziomu wodonośnego Zał. 4. Mapa miąższości i przewodności głównego poziomu wodonośnego Zał. 5. Mapa dokumentacyjna Zał. 6. Tabela 1a. Reprezentatywne otwory studzienne Zał. 7. Tabela 1b. Reprezentatywne studnie kopane Zał. 8. Tabela 1d. Inne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej (otwory bez opróbowania hydrogeologicznego, inne) Zał. 9. Tabela 2. Główne parametry jednostek hydrogeologicznych Zał. 10. Tabela 3a. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - reprezentatywne otwory studzienne Zał. 11. Tabela 3b. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - reprezentatywne studnie kopane Zał. 12. Tabela 3e. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - otwory studzienne pominięte na planszy głównej Zał. 13. Tabela 4. Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych Zał. 14. Tabela A. Otwory studzienne pominięte na planszy głównej Zał. 15. Tabela C1. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - reprezentatywne otwory studzienne Zał. 16. Tabela C5. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - otwory studzienne pominięte na planszy głównej
3
I. WPROWADZENIE
Arkusz Stanin (601) jest seryjnym arkuszem Mapy Hydrogeologicznej Polski (MhP) w skali 1 : 50 000, realizowanej przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Ministra Środowiska, finansowanej ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Arkusz wykonany został w Przedsiębiorstwie Geologicznym POLGEOL S.A. na podstawie umowy z PIG nr GH/2000-169 z dn. 25.08.2000. Prace związane z realizacją arkusza miały miejsce w latach 2000-2002. Mapa sporządzana jest w oparciu o „Instrukcję opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000, Część I i II” opracowanej i wydanej przez PIG w 1999 roku (6). Opracowanie komputerowe arkusza zostało wykonane w systemie GIS/INTERGRAF w Przedsiębiorstwie Geologicznym POLGEOL przez mgr Rafała Janicę. Wykonanie mapy nie zostało poprzedzone projektem. Arkusz znajduje się w zasięgu ośmiu opracowań hydrogeologicznych o charakterze regionalnym . Część południowo - wschodnią arkusza stanowiącą około połowy jego powierzchni obejmuje „Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych piętra górnokredowo - paleoceńskiego, trzeciorzędowego i czwartorzędowego zlewni Wieprza” (26). Dokumentacja ta stanowiła materiał wyjściowy dla opracowanych na zlecenie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej „Warunków korzystania z wód dorzecza Wieprza” (27), będących próbą kompleksowego spojrzenia na zasoby wodne zlewni. Niewielki (10-15% powierzchni całego arkusza) pólnocno - wschodni fragment znajduje się w zasięgu „Dokumentacji hydrogeologicznej określającej dyspozycyjne zasoby wód podziemnych poziomu kredowego, trzeciorzędowego i czwartorzędowego na obszarze dorzecza Bugu granicznego”(4), która podobnie jak wspomniana wyżej dokumentacja, stanowiła punkt wyjścia dla opracowania „Warunków korzystania z wód dorzecza Bugu granicznego”(5). Zasięg tego opracowania pokrywa się w ramach arkusza niemal dokładnie z zasięgiem opracowania p.t. ”Prognozy kształtowania się zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych w rejonie Białej Podlaskiej, Międzyrzeca, Terespola oraz hydrogeologiczne podstawy zaopatrzenia tych miast w wodę” (12) Opracowanie to, wykonane w Instytucie Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Uniwersytetu Warszawskiego, miało na celu ocenę naturalnych zasobów wód podziemnych w zlewni rzeki Krzny, optymalizację wykorzystania wód podziemnych oraz prognozę zmian reżimu hydrogeologicznego w rejonach wzmożonej eksploatacji . Cały obszar arkusza znajduje się w zasięgu „Dokumentacji hydrogeologicznej regionu mazowieckiego centralnej części niecki mazowieckiej„ (8). Dokumentacja ta została zrealizowana w 1998 roku w Państwowym Instytucie Geologicznym i zawiera weryfikację 4 zasobów dyspozycyjnych trzeciorzędowego piętra wodonośnego przeprowadzoną za pomocą modelowania matematycznego filtracji wód podziemnych oraz charakterystykę chemizmu wód poziomu oligoceńskiego. Około jedna trzecia powierzchni arkusza w części północno-zachodniej wchodzi w zakres „Dokumentacji hydrogeologicznej zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych na obszarze Warszawskiej Aglomeracji Miejskiej” (31). Dokumentacja wykonana w 1980 roku w Kombinacie Geologicznym „Północ” została poprzedzona szczegółowymi pracami terenowymi wraz z pompowaniami pomiarowymi. Bardzo małym fragmentem w północnej części przecina arkusz granica „Dokumentacji zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych zlewni rzeki Liwiec”(23) opracowanej w roku 1993 w Przedsiębiorstwie Geologicznym w Warszawie POLGEOL. Cały obszar arkusza leży w obrębie byłego woj. siedleckiego i jest objęty zasięgiem opracowania : „Stan zasobów naturalnych i stopień ich rozpoznania na obszarze woj. siedleckiego”(1) zrealizowanym w 1987 roku. Ponadto przy opracowywaniu arkusza korzystano z materiałów archiwalnych zgromadzonych w: - Przedsiębiorstwie Geologicznym w Warszawie POLGEOL, - Centralnym Archiwum Geologicznym Państwowego Instytutu Geologicznego, - Centralnym Banku Danych Hydrogeologicznych „HYDRO”, - Banku Danych Elektrooporowych SEGI-PBG i PIG, - Wydziale Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Łukowie - Wydziałach Ochrony Środowiska Urzędów Gmin - Delegaturze w Białej Podlaskiej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie W Banku Danych MONBADA i SOH brak jest danych dotyczących arkusza Stanin.
W ramach prac terenowych dla potrzeb opracowania MhP: pobrano próbki wody do analizy z 6 studni wierconych i 6 kopanych. Ze względu na małą liczbę otworów na arkuszu pobrano wodę oraz zmierzono głębokość do zwierciadła wody we wszystkich studniach wierconych, w których to było możliwe i wybranych studniach kopanych. Z powodu braku możliwości poboru wody z głównego użytkowego poziomu wodonośnego, w czterech przypadkach (z jednej studni wierconej i trzech kopanych) pobrano wodę do analizy ze studni ujmujących pierwszy użytkowy poziom wodonośny (bezpośrednio powyżej GPU) zaktualizowano dane o obiektach uciążliwych dla wód podziemnych sprawdzono lokalizację studni zaktualizowano dane o wielkości eksploatacji 5 W ramach prac kameralnych wykorzystano i zestawiono w tabelach następujące materiały: dane geologiczne i hydrogeologiczne dotyczące 19 studni wierconych i 8 otworów badawczych (tabele 1a, 1d, A) wyniki pomiarów głębokości zwierciadła wody w 4 studniach wierconych i 4 studniach kopanych (tabele 1a, 1b i A) wyniki analiz fizyczno-chemicznych prób wody pobranych z 6 studni wierconych i 6 studni kopanych (tabele 3a, 3b, 3e) archiwalne wyniki analiz wody z 14 studni wierconych (tabela C1, C5) dane dotyczące 8 obiektów uciążliwych dla wód podziemnych (tabela 4) Ponadto brano pod uwagę: wyniki badań geoelektrycznych wykonanych dla Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 (7) oraz rozpoznanie geoelektryczne w rejonie wsi Tuchowicz i Stanin (20) profile otworów kartograficznych wykonanych w 2000 r. dla potrzeb Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski oraz inne udostępnione dane robocze z aktualnie opracowywanej w Przedsiębiorstwie Geologicznym POLGEOL SMGP (17) materiały z inwentaryzacji surowców mineralnych z uwzględnieniem elementów ochrony środowiska opracowane dla poszczególnych gmin (13,14, 18, 19, 33) Zapoznano się również z interpretacją danych geologicznych i hydrogeologicznych przedstawionych na arkuszach MhP i SMGP w skali 1 : 50 000 sąsiadujących z arkuszem Stanin (2, 15, 21, 32). Opracowywany arkusz leży w obrębie arkusza Łuków Mapy Hydrogeologicznej Polski oraz Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 200 000 (3, 22). Wykaz wykorzystanych materiałów archiwalnych i publikacji zamieszczono w rozdziale VIII.
Arkusz Stanin posiada niewielkie rozpoznanie hydrogeologiczne i geologiczne. Północno – zachodnia część arkusza pozbawiona jest danych hydrogeologicznych ze względu na brak studni w tym rejonie. Na północy arkusza jest tylko jeden otwór badawczy wykonany dla Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 do głębokości 123,0 m. Na terenie arkusza Stanin wykonano w sumie 19 otworów studziennych (w tym 11 jest nieczynnych bądź zlikwidowanych) oraz 8 otworów badawczych. Otwory zgrupowane są w rejonie centralnym i południowo-wschodnim arkusza w okolicach miejscowości: Stanin, Tuchowicz, Jedlanka, Niedźwiadka i Osiny. Na podstawie analizy dostępnych materiałów stwierdzono, że główny użytkowy poziom wodonośny stanowi na większej części arkusza podglinowy kompleks utworów czwartorzędowo - trzeciorzędowych. W części północno-zachodniej i wschodniej za GPU uznano podglinowy poziom czwartorzędowy. Poziom trzeciorzędowy jest tu poziomem o podrzędnym znaczeniu. Natomiast w części północno-wschodniej arkusza wydzielono 6 główny poziom wodonośny w pierwszej, pozbawionej izolacji warstwie. Na pozostałych, niewielkich fragmentach obszaru arkusza: w południowo – zachodniej części oraz w okolicach miejscowości Szyszki główny użytkowy poziom wodonośny występuje w utworach trzeciorzędowych. Zebrane informacje przedstawione zostały na planszy głównej i mapach dodatkowych.
I.1. Charakterystyka terenu
Teren arkusza Stanin położony jest między 22 00’ a 22 15’ długości geograficznej wschodniej oraz między 51 50’ a 52 00’ szerokości geograficznej północnej. Wg regionalizacji fizyczno – geograficznej Polski (11) obszar arkusza położony jest na pograniczu mezoregionów: Wysoczyzny Żelechowskiej (wschodnia część arkusza) i Równiny Łukowskiej (zachodnia część arkusza). Obie jednostki wchodzą w skład makroregionu Niziny Południowopodlaskiej. Jednostką nadrzędną jest prowincja: Niziny Środkowopolskie. Położenie arkusza na tle podziału fizyczno – geograficznego przedstawia ryc. 1. Deniwelacje w obrębie arkusza sięgają około 30 m: między doliną Bystrzycy, gdzie rzędna terenu wynosi poniżej 160 m npm a wzniesieniami na zachód od wsi Kobiałki Nowe o rzędnej ponad 190 m npm. Najbardziej rozpowszechnionym typem osadów na obszarze arkusza są fluwioglacjalne piaski drobno i średnioziarniste ze żwirami. Występują powszechnie na powierzchni terenu, często przykryte glinami zwałowymi zlodowacenia Warty. Według podziału regionalnego zwykłych wód podziemnych Polski (24) obszar arkusza znajduje się w regionie mazowieckim, subregionie centralnym. Pod względem administracyjnym teren arkusza Stanin należy w całości do województwa lubelskiego, starostwa Łuków. Obejmuje gminy: Stoczek Łukowski, Stanin, Łuków, Wola Mysłowska i Krzywda. Arkusz mapy topograficznej w skali 1 : 50 000 w układzie 42 stanowiący podkład dla arkusza MhP Stanin nosi nazwę Jedlanka.
7 W y s o c z y z n a Siedlce O b n I ż e n I e K a ł u s z y ń s k a W y s o c z y z n a
S i e d l e c k a Liwiec W ę g r o w s k I e Latowicz Skórzec Siedlce Południe (563) (564) (565) Świder R ó w n i n a Stoczek Krzna Płn Łukowski Ł u k o w s k a Łuków Stoczek Łukowski Krzna Płd Stanin (600) Łuków Wilga (601) W y s o c z y z n a (602) Bystrzyca Ż e l e c h o w s k a
Żelechów Okrzeja Żelechów (638) Adamów (637) (639)
Okrzejka
Tyśmienica
Objaśnienia: 0 5 10 15 km Łuków miejscowości Świder rzeki
Okrzeja nazwa i numer arkusza MhP (638) granice makroregionów granice mezoregionów
Ryc. 1 Położenie arkusza Stanin wraz z arkuszami sąsiadującymi MhP ma tle podziału fizyczno – geograficznego Polski
8 I.2. Zagospodarowanie terenu
Teren arkusza Stanin jest pozbawiony ośrodków miejskich i przemysłowych. Największe skupiska ludności to: Stanin, Tuchowicz, Jedlanka. Dominuje produkcja rolnicza w rozdrobnionych gospodarstwach, mimo niekorzystnych warunków glebowych (przeważają gleby lekkie, piaszczyste, zaliczane do klas średnich i słabych) (29). Dawne PGR-y na terenie arkusza zostały zlikwidowane, zabudowania po nich są zdewastowane, studnie nieczynne. Tereny wiejskie nie są skanalizowane, ścieki najczęściej odprowadzane są do ziemi. Około 20% powierzchni arkusza to lasy. W części północno-wschodniej znajduje się kompleks leśny, w obrębie którego wyznaczono rezerwat leśny Jata z przewagą jodły. Kompleks ten jest również terenem wojskowym, a także fragmentem ustanowionego w 1993 roku Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu rozciągającego się na północ od linii kolejowej Stoczek Łukowski – Łuków. Linia ta jest jedynym szlakiem kolejowym przebiegającym przez teren arkusza. Sieć komunikacji drogowej jest również słabo rozwinięta. Główne szlaki komunikacyjne to szosa: Łuków – Stoczek Łukowski oraz Łuków – Żelechów. Na terenie gminy Stanin znajduje się złoże piasków kwarcowych „Żdżary” o pow. 0,98 km2. Złoże to eksploatowane jest na podstawie ważnej koncesji w granicach ustanowionego obszaru górniczego. Służy do produkcji cegły wapienno-piaskowej. Elementy zagospodarowania terenu arkusza przedstawiono na ryc. 2.
I.3. Wykorzystanie wód podziemnych
Wody podziemne na obszarze arkusza Stanin wykorzystywane są głównie do celów socjalno – bytowych ludności, rolniczych oraz zaopatrzenia pojedynczych zakładów i ferm. Głównym źródłem wody są dwa wodociągi gminne: w Tuchowiczu ( studnie nr 11, 107 ) i w Osinach ( studnia nr 6 ) . Wodociąg w Tuchowiczu zaopatruje w wodę całą gminę Stanin, która prawie w całości znajduje się w obrębie arkusza. Na podstawie informacji użytkownika pobór w 2000 roku wyniósł 152550 m3. Ujęcie składa się z dwóch studni pracujących zamiennie o zasobach eksploatacyjnych 130 m3/h przy depresji 5 m. Wielkość poboru określona pozwoleniem wodnoprawnym ważnym do 30 czerwca 2006 r. wynosi 2239 m3/24h. Studnie wodociągu ujmują wodę czwartorzędowego poziomu wodonośnego na głębokości ponad 20 m.
9 Świder
Krzna Płd
Jedlanka Bystrzyca Szyszki
Niedźwiadka Tuchowicz
Stanin Wilkojadka
Mała Bystrzyca
Objaśnienia: 0 1 2 3 km lasy drogi koleje rzeki podmokłości granica obszaru i terenu górniczego złoża Żdżary (piaski do produkcji silikatów)
granica Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu granica rezerwatu leśnego Jata
Ryc. 2 Wybrane elementy zagospodarowania przestrzennego terenu
10 Wodociąg w Osinach zaopatruje w wodę część gminy Wola Mysłowska w obrębie arkusza. Pobór, według informacji użytkownika wynosi ok. 800 m3/24h. Ujęcie stanowi jedna studnia głębokości 100m ujmująca czwartorzędowy poziom wodonośny na głębokości 21 m o miąższości 75.5 m. Na podstawie wykonanych przekrojów i analizy istniejących materiałów można stwierdzić, że w rejonie tym wody piętra czwartorzędowego kontaktują się z wodami piętra trzeciorzędowego tworząc kompleks wodonośny o miąższości rzędu 80 m Zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym maksymalny pobór dobowy wynosi 1132 m3/ 24h. Z innych ujęć należy wymienić studnię zaopatrującą w wodę Zakłady Silikatowe. Pobór na podstawie pozwolenia wodnoprawnego wynosi 275 m3/24h. Według stanu na rok 1996 rzeczywisty pobór wynosił 20 tys. m3/rok (26). Z informacji uzyskanych w Zakładzie pobór ma tendencję zniżkową w związku z malejącą produkcją. Pozostałe czynne studnie na terenie arkusza należą do użytkowników: agronomówka, wiejska szkoła podstawowa, SKR, awaryjna studnia dla osiedla mieszkaniowego oraz pojedyncze nie udokumentowane ujęcia indywidualnych odbiorców o niewielkim poborze. Na terenie arkusza tylko jedna studnia ujmuje wody trzeciorzędowego poziomu wodonośnego. Jest to studnia zaopatrująca szkołę podstawową w Szyszkach ( studnia nr 4) o głębokości 82 m. i zasobach eksploatacyjnych 18 m3/h przy depresji 7,32 m. Inna studnia wykorzystująca poziom trzeciorzędowy należała do zlikwidowanej Stacji Hodowli Roślin w Kujawach – jest obecnie nieczynna.
II. KLIMAT, WODY POWIERZCHNIOWE
Zgodnie z podziałem na regiony klimatyczne Polski (30), teren arkusza Stanin leży w regionie mazowiecko – podlaskim. Średnie sumy roczne opadów atmosferycznych wynoszą 550 – 600 mm, parowanie terenowe 500 – 520 mm, a średnia temperatura roczna waha się w granicach 7,0 – 7,5 oC.W regionie tym przeważają wiatry z kierunku południowo- zachodniego i zachodniego. Pod względem hydrograficznym teren arkusza Stanin położony jest w zlewniach II rzędu rzek: Wilgi , Świdra i Wieprza oraz w zlewni Bugu, która jest zlewnią III rzędu. (28) . Południowo-zachodni narożnik arkusza obejmuje niewielkim fragmentem zlewnia rzeki Wilgi będąca prawostronnym dopływem Wisły. Na północ od niej rozciąga się zlewnia rzeki Świder również prawostronnego dopływu Wisły. Na obszarze arkusza znajduje się jeden z równorzędnych cieków dających początek rzece Świder – tzw. Świder Wschodni wypływający z podmokłego, zaleśonego terenu koło miejscowości Róża Podgórna. W skład zlewni Bugu na obszarze arkusza wchodzą fragmenty zlewni jego lewostronnych dopływów: Krzny i mały fragment zlewni Liwca oddzielony od zlewni Krzny działem wodnym IV-go rzędu. Początek rzece Krznie daje Krzna Południowa, której obszar źródliskowy znajduje się 11 na arkuszu. Jest to teren zabagniony i znajduje się w obrębie rezerwatu leśnego Jata. Około 2/3 obszaru arkusza leży w zlewni rzeki Tyśmienicy – prawostronnego dopływu Wieprza. W obrębie arkusza przepływa rzeka Bystrzyca – prawostronny dopływ Tyśmienicy wraz z prawostronnym dopływem Wilkojadką i odcinkiem Małej Bystrzycy. Teren zlewni Bystrzycy jest płaski, w strefie wododziałowej od strony zlewni Świdra znajdują się liczne, drobne zagłębienia bezodpływowe. Od strony północnej dział biegnie częściowo po wydmach. Zlewnia w tym rejonie poprzecinana jest siecią rowów. Rzeka Wilkojadka połączona jest z dopływem Świdra. W części źródłowej dział wodny jest niewyraźny. Rzeki z terenu arkusza Stanin nie są klasyfikowane pod względem jakości. Na podstawie danych IMiGW (www.otkz.pl/baza/zlewnie) moduł odpływu podziemnego ze zlewni Krzny po wodowskaz w Malowej Górze wynosił w latach 1971 – 1990 - 154 m3/d*km2, ze zlewni Świdra po Wólkę - 216 m3/d*km2, a ze zlewni Wilgi po Cyganówkę – 214 m3/d*km2.
III. BUDOWA GEOLOGICZNA
Obszar objęty arkuszem Stanin leży na południowo-zachodnim stoku wschodnioeuropejskiej platformy prekambryjskiej (16, 22). Na podłożu krystalicznym leżą osady paleozoiczne i mezozoiczne. Miąższość tych osadów wzrasta w kierunku południowo-zachodnim. Strop kredy występuje na rzędnych 52 – 55.6 m npm ( otwory badawcze 6 i 7). Osady tego okresu wykształcone są w postaci margli, wapieni marglistych i kredy piszącej. Osady trzeciorzędowe reprezentowane są przez osady paleocenu (opoki, gezy, margle ilaste i iły wapienne), eocenu (iły piaszczysto-margliste z konkrecjami fosforytów i krzemieniami), oligocenu (piaski kwarcowo-glaukonitowe, czasem mułki i iły piaszczyste), miocenu (piaski, mułki, iły) i pliocenu (iły i mułki ilaste i piaszczyste). Strop trzeciorzędu stwierdzono najwyżej w otworze nr 8 (137 m npm), najniżej w obniżeniach powierzchni podczwartorzędowej na linii Osiny - Wnętrzne w kierunku Stoczka Łukowskiego (poniżej 80 m npm) oraz w rejonie Róży Podgórnej (62,5 m npm). Na obszarze arkusza utwory oligocenu opisano jedynie w otworze badawczym nr 7. Ich miąższość wynosi tu 11 m, strop znajduje się na wysokości 75,6 m npm. Osady mioceńskie na badanym obszarze charakteryzują się dość znaczną przewagą frakcji piaszczystej nad ilastą . Są to piaski kwarcowe drobno i średnioziarniste czasem z domieszką pyłu buro-węglowego, z przewarstwieniami węgla brunatnego. Miąższość utworów miocenu wynosi najczęściej 20 – 30 m. Utwory pliocenu mają zmienną miąższość i występują w sposób nieciągły, najczęściej w postaci iłów i mułków ilastych. Dość zwartą pokrywę tworzą w południowo zachodniej 12 części arkusza, gdzie też zalegają najwyżej i mają największą miąższość (w otworze studziennymi nr 7 w Wandowie na wysokości 129,2 m npm , miąższość –32,2 m). ). Łączna miąższość osadów trzeciorzędowych waha się od ok. 25 m do ok. 80 m. Stopień rozpoznania utworów podczwartorzędowych przedstawia ryc. 3. Kompleks czwartorzędu na arkuszu Stanin budują osady preglacjalne oraz glacjalne i fluwioglacjalne zlodowacenia najstarszego, południowopolskiego i środkowopolskiego a także osady okresów interglacjalnych (podlaskiego i mazowieckiego) (2,16,22,32). Na przeważającej powierzchni arkusza sumaryczna miąższość utworów czwartorzędowych zawiera się w granicach 60 – 80 m, na pólnocy osiąga wyższe wartości (w otworze nr 1 w Róży Podgórnej - ponad 100 m), natomiast najmniejsza miąższość stwierdzona na arkuszu to 32 m ( studnia nr 8 w Kujawach – Kosutach). Strefę spągową czwartorzędu budują utwory preglacjalne, oraz zlodowacenia najstaszego (piaski ze żwirami i gliny) i interglacjału podlaskiego (piaski drobno i średnioziarniste). Prawidłowe rozdzielenie osadów jest utrudnione z powodu zaburzeń glacitektonicznych występujących w tym rejonie. Zlodowacenie południowopolskie reprezentują osady zastoiskowe (mułki ilaste), na których zalegają piaski i żwiry fluwioglacjalne lub gliny zwałowe (otwory badawcze 4,5). W zagłębieniach glin południowopolskich gromadziły się osady rzeczne oraz jeziorne interglacjału wielkiego. Ich miąższość nie przekracza 20 m. Na całym arkuszu występują powszechnie gliny zwałowe zlodowacenia środkowopolskiego zalegające na wysokości 130 –150 m npm, o średniej miąższości kilkanaście do dwudziestu kilku metrów. W otworach studziennych 7 i 101 ich miąższość osiąga wartości 30 i 35 m. Gliny te bywają przewarstwiane fluwioglacjalnymi osadami piaszczystymi i zastoiskowymi – mułkami i iłami. Często występują na powierzchni terenu, bądź pod cienkim przykryciem osadów fluwioglacjalnych. Miąższość piaszczystych osadów fluwioglacjalnych na powierzchni rośnie w kierunku północno – wschodnim osiagając wielkość 20 - 30 m. Najmłodszymi utworami są torfy holoceńskie wypełniające dna dolin rzecznych: Świdra, Wilkojadki i Bystrzycy. W tym też okresie tworzą się wydmy i pokrywy eluwialne.
13 Kostrzyń
Wodynie Wola Wodyńska
Olszyc Szlachecki
Seroczyn
Świder
Stoczek Łukowski Krzna Północna Krzna Południowa
Jedlanka Bystrzyca
Niedźwiadka Tuchowicz
Stanin Wilkojadka
Wola Mysłowska
Wilga
Jarczew Radoryż Małą Bystrzyca
Krzywda
Objaśnienia: 0 1 2 3 km otwory nawiercające utwory trzeciorzędowe otwory studzienne ujmujące wodę w utworach trzeciorzędowych
otwory przewiercające utwory trzeciorzędowe otwory studzienne ujmujące wodę w utworach trzeciorzędowych i przewiercające te utwory
Ryc. 3 Stopień rozpoznania utworów podczwartorzędowych
14
IV. WODY PODZIEMNE
IV.1. Użytkowe piętra wodonośne
Na podstawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że na obszarze arkusza Stanin istnieją dwa użytkowe piętra wodonośne: czwartorzędowe i trzeciorzędowe, które na znacznej części arkusza łączą się tworząc wspólny kompleks wodonośny (zał. nr 1 i 2). Utwory wodonośne w czwartorzędzie cechuje zróżnicowane rozprzestrzenienie. W części północnej arkusza występują wodnolodowcowe osady piaszczysto – żwirowe tworzące pierwszą użytkową, pozbawioną izolacji warstwę wodonośną. Warstwa ta uznana została za główną użytkową w części północno – wschodniej. Miąższość tej warstwy wynosi 10 – 20 m, przewodność 100 – 200 m2/24h, natomiast wydajność potencjalna studni 30 – 50 m3/h. Zwierciadło wody ma na ogół charakter swobodny. Spływ wód odbywa się w kierunku rzeki Świder w zachodniej części oraz w kierunku rzeki Krzny we wschodniej części arkusza. W miejscowości Stanin przez 25 lat czynny był posterunek wód gruntowych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Obserwacje z tego posterunku dają pewien obraz dynamiki pierwszego poziomu wodonośnego. Rzędne średniego stanu wód gruntowych w poszczególnych pięcioleciach wynosiły: w latach 1966 – 1970 – 162.61 m npm; 1971 – 1975 – 162.53 m npm; 1976 – 1980 -162.69 m npm. Amplituda między najwyższym a najniższym poziomem wód stwierdzonym w wieloleciu 1959 – 1983 wynosi 2.63 m. Wahania poziomów głębszych charakteryzują się na ogół mniejszymi amplitudami, można więc uznać, że uwzględnianie różnowiekowych pomiarów zwierciadła wody jako uzupełniających danych przy sporządzaniu mapy hydroizohips, nie powinno mieć znaczącego wpływu na dokładność tej mapy i można przyjąć, że mapa ta odzwierciedla stan na 2001 rok. Głębszy czwartorzędowy poziom wodonośny występujący pod nadkładem glin pozostaje na ogół w więzi hydraulicznej bezpośredniej lub pośredniej z trzeciorzędowym poziomem wodonośnym, który tworzą piaski mioceńskie rozprzestrzenione w sposób ciągły na obszarze arkusza. Oba poziomy łączą się bezpośrednio w jeden kompleks uznany za główny użytkowy w centralnej części arkusza. Jest to kompleks o miąższości powyżej 40 m, przewodności 500 – 1000 m2/24h i wydajności potencjalnej studni powyżej 70 m3/h. Jedynie w części południowej zaznacza się pogorszenie warunków hydrogeologicznych związane z występowaniem w tym rejonie osadów zastoiskowych - mułków ilastych. Miąższość w tym rejonie obniża się, przewodność osiąga wartości 100 – 200 m2/24h. Czwartorzędowo – trzeciorzędowy kompleks wodonośny występuje na głębokości 15 – 50 m, jego stopień zagrożenia określono jako średni. Jedynie w części zachodniej, gdzie izolacja jest mniejsza, stopień zagrożenia jest wysoki.
15 W części wschodniej arkusza użytkowe piętra wodonośne są rozdzielone. Główny poziom użytkowy stanowi czwartorzędowa warstwa wodonośna znajdująca się pod niewielkim (5 - 10 m) nadkładem glin. Poziom trzeciorzędowy jest w tym rejonie poziomem podrzędnym. Miąższość głównego poziomu jest tu zróżnicowana. Najniższa, poniżej 10 m występuje w rejonie Zastawia (studnie nr 2, 102). Na pozostałym obszarze wynosi 10 – 20 m rosnąc do ponad 20 m w rejonie Tuchowicza i Stanina. Przewodność jest zmienna: od mniejszej niż 100 m2/24h w strefie niskich miąższości do ponad 500 m2/24h ku południowemu zachodowi. Podobnie zmieniają się wydajności potencjalne studni: od 10 – 30 m3/h w strefie najsłabszych parametrów hydrogeologicznych do ponad 120 m3/h w rejonie Tuchowicza. Podglinowy poziom czwartorzędowy stanowi też główny poziom użytkowy w północno-zachodniej części arkusza. Leży on na głębokości 15 – 50 m, ku zachodowi głębokość zwiększa się do 50 – 100 m. Stopień zagrożenia jest niski. Miąższość utworów tworzących ten poziom zmienia się od 5 – 10 m w części zachodniej poprzez 10 – 20 m do ponad 20 m między Aleksandrówką a Różą Podgórną. Przewodność tego poziomu oraz wydajności potencjalne studni zmieniają się proporcjonalnie do miąższości. Przewodność: od poniżej 100 m2/24h do 200 – 500 m2/24h; wydajność potencjalna: od zakresu 10 – 30 m3/h do 50 – 70 m3/h. Na niewielkich obszarach: w południowo – zachodniej części arkusza oraz nieco bardziej na północ, w rejonie miejscowości Szyszki za poziom główny uznano poziom trzeciorzędowy. Występuje on na głębokości od 70 do 100 m pod przykryciem słabo przepuszczalnych utworów czwartorzędowych. Jego miąższość wynosi z reguły powyżej 20 m i nie przekracza 40 m. Parametry hydrogeologiczne znane są jedynie z ujęcia w Szyszkach, gdzie obliczona przewodność nie przekracza 100 m2/24h a wydajność potencjalna studni zawiera się w granicach 10 – 30 m3/h. Przyjęte dla trzeciorzędowego poziomu wodonośnego parametry znalazły potwierdzenie na sąsiednich arkuszach: Stoczek Łukowski i Okrzeja. Przykrycie poziomu stanowi kompleks utworów słabo przepuszczalnych: glin zwałowych, iłów i mułków miąższości od sześćdziesięciu kilku do siedemdziesięciu kilku metrów – stopień jego zagrożenia uznano więc za bardzo niski Zwierciadło wody wgłębnych użytkowych poziomów wodonośnych ma charakter napięty i stabilizuje się na poziomie od ok.160 m npm w części południowo – wschodniej arkusza do ok. 175 m npm w pobliżu działu wodnego II rzędu oddzielającego zlewnię Świdra od zlewni Krzny i Wieprza. Ogólny spływ wody odbywa się w kierunku Krzny w części północno-wschodniej arkusza, w kierunku Bystrzycy w części południowo-wschodniej, w kierunku Świdra w części zachodniej i północno-zachodniej oraz w kierunku Wilgi w części południowo-zachodniej. Pomiar zwierciadła wody możliwy był tylko w czterech studniach wierconych i w studniach kopanych. Ponieważ pomiary z okresu budowy studni i z roku 2001nie różnią się w sposób istotny (maksymalna różnica wynosi 1.1 m), do sporządzenia mapy hydroizohips 16 wykorzystano również dane z okresu budowy. Można przyjąć, że mapa ta odzwierciedla stan aktualny.
IV.2. Regionalizacja hydrogeologiczna
W celu regionalizacji wód podziemnych na arkuszu Stanin wydzielono osiem jednostek hydrogeologicznych:
Q Q aQI aQI 1 ; 2 ; 3 ; 4 ; bQI bQI Q Tr Tr Q - Tr Q - Tr bQI 5 cTr I; 6 ba Q-Tr II; 7 ; 8 cbTr I Tr
Podstawowym kryterium wydzieleń były: liczba i charakter występowania użytkowych poziomów wodonośnych, przynależność do większej struktury hydrogeologicznej oraz parametry hydrogeologiczne i stopień izolacji głównego użytkowego poziomu wodonośnego. Przy szacowaniu modułów zasobów uwzględniono obliczenia zasobowe zawarte w opracowaniach regionalnych (4, 8, 10 12, 23, 26,31). Dla pierwszego od powierzchni poziomu wodonośnego pozbawionego izolacji utworami słabo przepuszczalnymi lub też charakteryzującego się stosunkowo niewielką izolacją (typu „a”) (jednostka 3 i 4) przyjęto moduł zasobów odnawialnych w wysokości 190 m3/24h* km2, zaś moduł zasobów dyspozycyjnych 80 – 90 m3/24h* km2. Opracowania regionalne, w obrębie których znajdują się omawiane jednostki podają wartości modułów zasobów odnawialnych: 180 m3/24h* km2 (4), 163 m3/24h* km2 (12) i 210 m3/24h* km2 (26) oraz modułów zasobów dyspozycyjnych: 60 m3/24h* km2, 57 – 128 m3/24h* km2 oraz 125 m3/24h* km2. Ostatnia wartość obliczona jest łącznie dla połączonych pięter czwartorzędowego, trzeciorzędowego i kredowego. Dla jednostki (nr 6) w obrębie połączonych pięter czwartorzędowego i trzeciorzędowego charakteryzującej się wyższym stopniem izolacji i bardzo dobrymi warunkami hydrogeologicznymi określono moduł zasobów odnawialnych na 140 m3/24h* km2, natomiast moduł zasobów dyspozycyjnych na 110 m3/24h* km2. Moduły zasobowe czwartorzędowego poziomu podglinowego o izolacji typu „b” przyjęto w analogii do wykonanego arkusza Skórzec objętego zasięgiem dokumentacji zlewni rzeki Liwiec (23) w wysokości odpowiednio: 100 m3/24h* km2 i 60 m3/24h* km2. W celu oszacowania zasobów pietra trzeciorzędowego oparto się na
17 dokumentacji regionu mazowieckiego centralnej części niecki mazowieckiej (8), w której obliczono wysokości modułów dla poszczególnych zlewni. W jednostce nr 8 uśredniono obliczone w dokumentacji moduły dla zlewni Wisły i Wieprza, natomiast w jednostce nr 5 przyjęto wartość modułu zasobów odnawialnych za dokumentacją obniżając moduł zasobów dyspozycyjnych ze względu na słabe parametry studni nr 4 reprezentatywnej dla jednostki.
Parametry wydzielonych jednostek przedstawiono w tabeli 2 (zał. 9)
Q Jednostka 1 bQI Tr
Jednostka obejmuje północno – zachodnią część arkusza o powierzchni 30 km2 i Q kontynuuje się na arkuszach sąsiednich: Stoczek Łukowski (jednostka nr 3 ), Latowicz bcQI Tr (jednostka nr 2 ) i Skórzec ( jednostka nr 6 ). W jej obrębie wydzielono dwa użytkowe poziomy wodonośne w czwartorzędzie oraz jeden w trzeciorzędzie. Za poziom główny uznano głębszy poziom czwartorzędowy. Leży on na głębokości w granicach dwudziestu kilku do czterdziestu kilku metrów, ku zachodowi głębokość zwiększa się do 60 – 80 m. Stopień zagrożenia jest niski. Miąższość utworów tworzących ten poziom zmienia się od niespełna 10 m w części zachodniej do kilkunastu. Przewodność tego poziomu oraz wydajności potencjalne studni zmieniają się proporcjonalnie do miąższości. Przewodność: od poniżej 100 m2/24h do 200 m2/24h; wydajność potencjalna: od zakresu 10 – 30 m3/h do 50 – 70 m3/h. Moduł zasobów odnawialnych oszacowano na 100 m3/24h* km2, a moduł zasobów dyspozycyjnych na 60 m3/24h* km2. Jakość wody zakwalifikowano do klasy IIb z powodu podwyższonej zawartości żelaza i manganu oraz barwy. Ze względu na brak danych hydrogeologicznych, parametry warstwy przyjęto przez analogię do sąsiednich terenów oraz na podstawie interpretacji przekrojów. Płytszy, podrzędny poziom czwartorzędowy jest poziomem odkrytym. Jego miąższość wynosi najczęściej kilkanaście metrów. Jest ujmowany przydomowymi studniami wiejskimi. W ramach badań jakości wody na obszarze arkusza pobrano próby wody z dwóch studni przydomowych ujmujących omawiany poziom wodonośny. Analizy wykazały zanieczyszczenie związkami azotowymi (azotyny, azotany).
18 Drugi podrzędny poziom wodonośny – trzeciorzędowy leży najczęściej na głębokości 70 – 80, miejscami do ponad 110 metrów pod nadkładem glin, iłów i mułków o miąższości ok. 30 – 50 metrów. Tworzą go piaski mioceńskie.
Q Jednostka 2 bQI Q - Tr
Jednostkę tę o powierzchni 15 km2 wydzielono z poprzednio opisanej jednostki ponieważ głębszy, podrzędny poziom wodonośny stanowi połączony poziom czwartorzędowo - trzeciorzędowy. Głównym poziomem użytkowym jest podglinowy poziom czwartorzędowy. znajdujący się na głębokości od trzydziestu kilku do czterdziestu kilku metrów o niskim stopniu zagrożenia. Jego miąższość wynosi od dwudziestu kilku do prawie 40 metrów, przewodność: od 100 - 200 m2/24h do 200 – 500 m2/24h w rejonie większych miąższości. Jakość wody GPU należy do klasy IIb (barwa, żelazo i mangan). Moduł zasobów odnawialnych wynosi 100 m3/24h* km2, natomiast dyspozycyjnych – 80 m3/24h* km2. Jednym z podrzędnych poziomów jest, podobnie jak w jednostce 1, pierwszy , odkryty poziom czwartorzędowy . Drugi podrzędny poziom użytkowy stanowi połączone piętro utworów czwartorzędowo – trzeciorzędowych. Strop tego poziomu znajduję się na głębokości 90 – 100 m, na rzędnej ok. 80 m npm. Jest dobrze izolowany od powierzchni terenu.
aQI Jednostka 3 Q Q - Tr
W jednostce tej o powierzchni 10 km2 główny użytkowy poziom wodonośny stanowi pierwszy, przypowierzchniowy poziom czwartorzędowy. Pozostałe poziomy użytkowe to głębsze poziomy: czwartorzędowy oraz czwartorzędowo - trzeciorzędowy. Główny, użytkowy poziom wodonośny pozbawiony jest ciągłej izolacji utworami słabo przepuszczalnymi. Jego stopień zagrożenia określono jako wysoki. Miąższość tego poziomu wynosi kilkanaście do 20 metrów, przewodność 100 – 200 m2/24h, natomiast wydajność potencjalna studni 30 – 50 m3/h. Poziom ten jest dość dobrze zasilany. Moduł zasobów odnawialnych określono na 190 m3/24h* km2, natomiast dyspozycyjnych na 80 m3/24h* km2. Podrzędny poziom użytkowy stanowi poziom czwartorzędowy na głębokości ok. 40 m o miąższości dwudziestu kilku do 30 metrów, przykryty kilkunastometrową warstwą utworów słabo przepuszczalnych (główny poziom użytkowy w jednostce 2 i 1). Drugim, podrzędnym poziomem użytkowym jest połączony poziom czwartorzędowo – trzeciorzędowy, którego 19 strop znajduje się tu na głębokości ok. 100m, na rzędnej ok. 80 m npm (główny poziom użytkowy w jednostce 6).
aQI Jednostka 4 Tr
Jest to duża jednostka o powierzchni 106 km2, obejmuje swym zasięgiem całą wschodnią część arkusza kontynuując się na arkuszu Skórzec (jednostka 5 ), na arkuszu abQ II Łuków (Jednostka 1 ) oraz na arkuszu Okrzeja (Jednostka 5 ). W jednostce Tr tej wydzielono dwa użytkowe poziomy wodonośne: główny czwartorzędowy i podrzędny trzeciorzędowy. Główny poziom użytkowy znajduje się w piaszczystych i żwirowych utworach o miąższości od mniejszej niż 10 m (rejon Zastawia), poprzez 10 – 20 m w części północnej do 20 – 40 w północno – wschodniej oraz w części południowej (rejon Tuchowicza i Stanina). Przewodność jest bardzo zróżnicowana w obrębie tej jednostki, generalnie zmienia się podobnie jak miąższość. Najwyższe wartości, powyżej 500 m2/24h, osiąga w obszarze na wschód od Stanina. Wydajność potencjalna w części północnej najczęściej zawiera się w granicach 30 – 50 m3/h poza rejonem Zastawia, gdzie spada poniżej 30 m3/h, natomiast w części południowej osiąga wartości powyżej 70 m3/h, a nawet powyżej 120 m3/h (rejon Tuchowicza). Izolacja poziomu głównego jest niewielka (typu a) lub jej brak, stąd też stopień zagrożenia określono jako wysoki. Najlepszą jakość wody (klasa IIa) stwierdzono w części południowej jednostki oraz w rejonie Zastawia (tylko podwyższona zawartość żelaza). Pozostałemu obszarowi jednostki przypisano klasę jakości II b (podwyższona zawartość żelaza i manganu). Moduł zasobów odnawialnych określono na 190 m3/24h* km2, a dyspozycyjnych – 95 m3/24h* km2. Na podstawie analizy dostępnych danych przyjęto istnienie podrzędnego poziomu wodonośnego w trzeciorzędzie na głębokości około 70 – 80 m.
Jednostka 5 cTr I
Jest to mała jednostka o powierzchni 7 km2. Została rozpoznana otworem nr 4 w Szyszkach o gł. 82.0 m. Poziom wodonośny będący jedynym poziomem użytkowym w obrębie tej jednostki znajduje się na głębokości 70 m w utworach trzeciorzędu. Miąższość wynosi 20 – 40m, przewodność poniżej 100 m2/24h. Wydajność potencjalna studni zawiera się w granicach 10 – 30 m3/h. Izolację poziomu stanowi prawie sześćdziesięciometrowa 20 warstwa utworów słabo przepuszczalnych: glin, iłów i pyłów. Stopień zagrożenia jest więc bardzo niski. Klasę jakości wód podziemnych określono na II b z powodu wysokiej zawartości żelaza i manganu. Moduł zasobów odnawialnych tej jednostki wynosi 40 m3/24h*km2, zaś moduł zasobów dyspozycyjnych – 10 m3/24h*km2.
Jednostka 6 ba Q–Tr II
Jednostka ta o powierzchni 111 km2 zajmuje centralną część arkusza. Jej rozprzestrzenienie ma kierunek południkowy z odgałęzieniem w kierunku Stoczka Łukowskiego (NW) na sąsiednim arkuszu, gdzie kontynuuje się jako jednostka nr 6 ab Q - Tr II. Na arkuszu Okrzeja (południowa granica arkusza Stanin) jednostka ta ma nr 4 b Q – Tr II.W ramach jednostki wydzielono jeden użytkowy poziom wodonośny, który tworzą utwory piaszczyste połączonych pięter czwartorzędowego i trzeciorzędowego (głównie piasków mioceńskich) o miąższości z reguły ponad 40 m i przewodności w granicach 500 – 1000 m2/24h.. Poziom ten zalega na głębokości od 15 do czterdziestu kilku metrów. Jedynie na południu zapada się głębiej (otwory: 4, 5), gdzie też stwierdza się pogorszenie warunków hydrogeologicznych. Miąższość w tym rejonie obniża się do 10 – 20 m, a przewodność do 100 – 200 m2/24h. Wydajność potencjalna przybiera tu wartości 30 – 50 m3/h, gdy na pozostałym obszarze jednostki zawiera się w zakresie 70 – 120 m3/h. Poziom wodonośny znajduje się pod ciągłą warstwą glin o miąższości z reguły w granicach 20 m . Stopień zagrożenia określono tu jako średni. W odgałęzieniu jednostki kontynuującej się na arkuszu Stoczek Łukowski stopień zagrożenia przyjęto jako wysoki zgodnie ze stwierdzoną w otworze badawczym nr 3 we Wnetrznem izolacją typu „a” oraz zgodnie z interpretacją na arkuszu Stoczek Łukowski. Jakości wody przypisano klasę IIa w centralnej części jednostki oraz IIb w części zachodniej. Wszędzie przekroczenia obowiązujących przepisów sanitarnych dla wód do picia (rozporz. Min. Zdr. z dn. 4.09.00) dotyczą żelaza i manganu. Zasoby odnawialne jednostki określa moduł równy 140 m3/24h*km2, dyspozycyjne – 110 m3/24h*km2.
bQI Jednostka 7 Tr
Jednostka ta o powierzchni 7 km2 kontynuuje się na arkuszu Stoczek Łukowski z nr baQ I 5 . Posiada główny poziom wodonośny w czwartorzędzie na głębokości 15 – 50 m, o Tr miąższości 10 – 40 m. Przewodność zawiera się w granicach 100 – 200 m2/24h, wydajność potencjalna – 10 - 30 m3/h. Stopień zagrożenia określono jako niski. Podrzędnym poziomem 21 użytkowym jest poziom w utworach trzeciorzędowych. Omawiana jednostka nie jest rozpoznana na terenie arkusza – wszystkie parametry przyjęto przez analogię do terenów sąsiednich. Moduł zasobów odnawialnych wynosi 100 m3/24h* km2, dyspozycyjnych – 60 m3/24h* km2.
Jednostka 8 cbTr I
Jednostka położona jest w części południowo – zachodniej arkusza. Przechodzi na arkusze: Stoczek Łukowski (jednostka 11 bc Tr I) i Okrzeja (jednostka nr 1 bc Tr I) W obrębie arkusza zajmuje powierzchnię 33 km2 . Główny i jedyny poziom wodonośny wydzielono w utworach trzeciorzędowych na głębokości 50 – 100 m. Miąższość wynosi 20 – 40 m, a przewodność poniżej 100 m2/24h. Wydajność potencjalna odzwierciedla gorsze parametry warstwy i wynosi 10 – 30 m3/h. Jednostka wydzielona jest w rejonie wyniesienia osadów plioceńskich. Iły plioceńskie miąższości ok. 30m przykryte są ponadto około czterdziestometrowej miąższości pakietem glin zwałowych. W takich warunkach stopień zagrożenia poziomu wodonośnego uznano za bardzo niski. W części wschodniej jednostki ze względu na znacznie słabszy stopień izolacji fragment jednostki ma stopień zagrożenia średni. Klasę jakości IIb przypisano głównemu poziomowi wodonośnemu na podstawie analogii z sąsiednimi terenami. Moduł zasobów odnawialnych oszacowano na 45 m3/24h* km2, a dyspozycyjnych – 15 m3/24h* km2.
V. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH
Wody głównego użytkowego poziomu wodonośnego na obszarze arkusza należą do 3 typu HCO3 – Ca. Są to wody na ogół miękkie lub średnio twarde (100 – 244 mg Ca CO3/dm ) o niskiej suchej pozostałości ( poniżej 300 mg/dm3). Klasyfikację jakości wód głównego użytkowego poziomu wodonośnego na obszarze arkusza przeprowadzono na podstawie wyjaśnień do Instrukcji MhP. Zgodnie z tymi wyjaśnieniami: - do klasy I – wód o bardzo dobrej jakości – zaliczają się wody, które bez uzdatniania spełniają warunki stawiane wodzie do picia i na potrzeby gospodarstw domowych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 4.09.2000r. (Dz. U. nr 82, poz. 937). - do klasy IIa – wód o dobrej jakości – zaliczają się wody wymagające prostego uzdatnienia ze względu na nieznaczne przekroczenie dopuszczalnej w rozporządzeniu wartości żelaza, manganu, barwy i mętności przy spełnieniu wymagań rozporządzenia przez pozostałe 22 wskaźniki. Wymienione wskaźniki powinny być zawarte w przedziałach: 0.2mgFe/dm3<żelazo≤2.0mgFe/dm3; 0.05mgMn/dm3
Wody głównego poziomu wodonośnego stanowiącego połączone piętro czwartorzędowo – trzeciorzędowe centralnej części jednostki nr 6 mają jakość dobrą, wymagającą prostego uzdatniania w zakresie jedynie odżelaziania i odmanganiania (klasa II a). Klasę tę przypisano również wodom na części obszaru jednostki nr 4, w której głównym użytkowym poziomem wodonośnym jest pierwszy poziom czwartorzędowy. Są to niewielkie obszary w części południowej jednostki oraz w rejonie Zastawia, przylegające bezpośrednio do jednostki nr 6. Na pozostałych terenach arkusza wody głównego użytkowego poziomu zarówno w utworach czwartorzędowych jak i trzeciorzędowych mają jakość średnią (klasa II b). W północnej części arkusza analiza wody pobranej ze studni kopanej nr 4 (jednostka nr 3) wykazała zawartość azotanów w ilości (59.8 mg /dm3) przekraczającej dopuszczalną dla wód do picia co kwalifikowałoby wody do obniżenia klasy. Po analizie dostępnych danych, również na sąsiednich arkuszach przyjęto jednak, że gorsza jakość wody pobranej ze studni kopanych jest wynikiem lokalnego zanieczyszczenia spowodowanego nieprawidłowym zabezpieczeniem studni czy też bliskością ognisk zanieczyszczeń (doły chłonne, składowiska nieczystości itp.). Związki azotowe w ilościach przekraczających stężenia dopuszczalne przepisami sanitarnymi stwierdzono również w dwóch innych studniach kopanych ( azotany w st.nr 2, azotyny w st. nr 1) ujmujących pierwszy użytkowy 23 poziom wodonośny w obrębie jednostki nr 1, gdzie głównym poziomem jest poziom głębszy. Natomiast wyniki analizy próbki wody pobranej ze studni kopanej nr 6, położonej najbliżej wysypiska odpadów komunalnych (chociaż nie na kierunku spływu) pozwoliły zakwalifikować wodę do klasy II b (podwyższony mangan, lekko kwaśny odczyn) Na całym arkuszu wydzielono dwa niewielkie obszary, których wody GPU zawierają związki żelaza o stężeniu przekraczającym 2 mg Fe/dm3. Jest to obszar głównego użytkowego poziomu wodonośnego w trzeciorzędzie (jednostka nr 5) oraz rejon podmokłości obszaru źródliskowego Krzny. W czterech przypadkach w próbkach wody pobranej do analizy przy podwyższonej zawartości związków żelaza i manganu stwierdzono zasadowość niższą niż 4.5 mval/dm3 (studnie kopane 4 i 5, wiercona czwartorzędowa 11 oraz trzeciorzędowa nr 4), co oznacza, że w przypadku stosowania odżelaziania i odmanganiania wody należy się liczyć z koniecznością rozszerzenia technologii uzdatniania . Analizy wody pobranej z dwóch studni kopanych oraz jednej wodociągowej wykazały zawartość związków ołowiu w wysokości 0,02 mg Pb/dm3. Ponieważ nie znaleziono żadnego wytłumaczenia takiej zawartości ołowiu w wodzie w istniejących warunkach hydrogeochemicznych zdecydowano nie uwzględniać tych analiz przy klasyfikowaniu jakości wody poziomu głównego. Zawartość innych mikroskładników jest na ogół dużo mniejsza od przewidzianych jako dopuszczalne rozporządzeniem w sprawie warunków jakim powinna odpowiadać woda do picia. Np. zawartość miedzi oraz chromu nie przekracza 0.02 mg/dm3, zawartość cynku mieści się w granicach 0.05 – 1.1 mg Zn/dm3, bar oraz bor występuje najczęściej w tysięcznych częściach mg/dm3. Najwyższa zawartość strontu to 0.024 mg Sr/ dm3, natomiast obecności glinu nie stwierdzono w badanych próbkach wody. Podstawą oceny składu chemicznego wody głównego użytkowego poziomu wodonośnego na obszarze arkusza są wyniki badań próbek wody z 16 otworów studziennych pochodzących z lat:
1961 – 1970 4 analizy wody 1971 – 1980 3 analizy wody 1981 – 1990 3 analizy wody 1991 – 2001 11 analiz wody, w tym 8 analiz wykonanych dla MhP
Niewielka liczba analiz nie pozwala na dobre udokumentowanie przestrzennego zróżnicowania składników chemicznych wody oraz określenia ich zmian w czasie. Poniżej zestawiono podstawowe wielkości statystyczne wybranych składników fizyczno – chemicznych charakteryzujących główny użytkowy poziom wodonośny na podstawie wyników analiz wody pobranej w roku 2001 (ryc. 4) . 24
wielkość % oznaczeń statystyczna: przekraczających liczba średnia wartość wartość odchylenie współczynnik mediana najwyższe oznaczeń arytmetyczna minimalna maksymalna standardowe zmienności dopuszczalne stężenie oznaczany parametr: w wodach do picia
1 2 3 4 5 6 7 8 9 sucha pozostałość 7 205 161 298 44,55 193 21,7 0 [mg/dm3] 3 7 35 14 86 27,31 19,2 78,8 0 SO4 [mg /dm ]
Cl [mg/dm3] 7 8 4 13 3,95 8,7 47,8 0 3 7 0,2 0,1 0,3 0,07 0,2 37,2 0 NO3 [ mg N/dm ] 3 7 0,14 0,06 0,28 0,07 0,12 49,5 0 NH4 [ mg N/dm ]
Fe [mg/dm3] 7 1,30 0,24 2,2 0,79 1,00 60,5 100
Mn [mg/dm3] 7 0,15 0,03 0,22 0,07 0,20 48,5 85,7
barwa [mg Pt/dm3] 7 13 3 30 9,53 12 71,8 28,6 twardość ogólna 7 145,9 100 214,3 142,9 243 24,7 0 [mval/dm3] Ryc. 4 Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników fizyczno-chemicznych wód głównego poziomu użytkowego (na podstawie analiz z 2001 roku)
Analiza statystyczna wykonana na zbiorze o tak małej liczebności nie może służyć do określenia tła hydrochemicznego. Mało wiarygodne są też obliczenia wielkości statystycznych takich jak mediana czy odchylenie standardowe. Wykonaną analizę statystyczną przedstawiono graficznie (ryc. 5)
25 Histogram rozkładu Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości suchej pozostałości w artości suchej pozostałości 100.0 80.0 90.0 60.0 80.0 40.0
70.0 Frekwencja [%] Frekwencja
20.0 Frekwencja [%] 60.0 0.0 200 240 280 320 160 200 240 280 320 Granice przedziałów klasowych Góre granice przedziałów klasowych 3 3 Liczebność zbioru n=7 sucha pozostałość [mg/dm ] Liczebność zbioru n=7 sucha pozostałość [mg/dm ]
Histogram rozkładu Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości stężeń siarczanów w artości stężeń siarczanów 60.0 100.0
40.0 80.0
20.0
60.0
Frekwencja [%] Frekwencja [%] 0.0 40.0 0 20 40 60 80 100 20 40 60 80 100
Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych 3 3 siarczany [mg SO4/dm ] Liczebność zbioru n=7 siarczany [mg SO /dm ] Liczebność zbioru n=7 4 Histogram rozkładu Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości stężeń chlorków w artości stężeń chlorków 100.0 30.0 80.0
20.0 60.0
40.0
10.0 Frekwencja [%] Frekwencja [%] 20.0
0.0 0.0 0 4 8 12 16 4 8 12 16 Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych Liczebność zbioru n=7 chlorki [mg Cl/dm3] chlorki [mg Cl/dm3] Liczebność zbioru n=7
Histogram rozkładu w artości Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości stężeń azotu azotanow ego stężeń azotu azotanow ego 60.0 100.0 80.0 40.0 60.0
20.0 40.0
Frekwencja [%] 20.0 Frekwencja [%] 0.0 0.0 0 0.1 0.2 0.3 0.1 0.2 0.3 Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych Liczebność zbioru n=7 azot azotanowy [mg N NO /dm3] Liczebność zbioru n=7 azot azotanowy [mg N NO /dm3] 3 3 Histogram rozkładu w artości Krzyw a kumulacyjna rozkładu stężeń azotu amonow ego w artości stężeń azotu amonow ego 60.0 100.0 80.0 40.0 60.0
40.0 20.0
20.0
Frekwencja [%] Frekwencja [%] 0.0 0.0 0 0.1 0.2 0.3 0.1 0.2 0.3 Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych 3 3 azot amonowy [mg N NH4/dm ] azot amonowy [mg N NH /dm ] Liczebność zbioru n=7 Liczebność zbioru n=7 4 26
Histogram rozkładu Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości stężeń żelaza w artości stężeń żelaza 50.0 100.0 40.0 80.0
30.0 60.0
20.0 40.0
Frekwencja [%] 10.0 20.0 Frekwencja [%] 0.0 0.0 0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 0.5 1 1.5 2 2.5 Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych 3 3 żelazo [mg Fe/dm ] Liczebność zbioru n=7 żelazo [mg Fe/dm ] Liczebność zbioru n=7 Histogram rozkładu w artości Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości stężeń manganu stężeń manganu 50 120
40 100 80 30 60 20
40
Frekwencja [Frekwencja %] Frekwencja [Frekwencja %] 10 20 0 0 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych 3 Liczebność zbioru: n=7 mangan [mg Mn/dm ] mangan [mg Mn/dm3] Liczebność zbioru: n=7 Histogram rozkładu w artości barw y Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości barw y 30.0 100.0 25.0 80.0 20.0 15.0 60.0
10.0 40.0 Frekwencja [%] Frekwencja
5.0 20.0 Frekwencja [%] 0.0 0.0 0 5 10 15 20 25 5 10 15 20 25 30 Granice30 przedziałów klasowych Górne granice przedziałów klasowych 3 Liczebność zbioru n=7 barwa [mg Pt/dm ] Liczebność zbioru n=7 barwa [mg Pt/dm3]
Histogram rozkładu Krzyw a kumulacyjna rozkładu w artości tw ardości ogólnej w artości tw ardości ogólnej 50.0 100.0 40.0 80.0
30.0 60.0 20.0 40.0
10.0 20.0 Frekwencja [%]
0.0 Frekwencja [%] 0.0 50 100 150 200 250 100 150 200 250 Granice przedziałów klasowych Górne granice przedziałówklasowych 3 3 Liczebność zbioru n=7 twardość ogólna [mg CaCO3/dm ] Liczebność zbioru n=7 twardość ogólna [mg CaCO /dm ] 3
Ryc. 5. Histogramy rozkładu wybranych składników chemicznych wody głównego użytkowego poziomu wodonośnego (na podstawie analiz z 2001 roku)
27
VI. ZAGROŻENIE I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH
Na znacznej części arkusza główny użytkowy poziom wodonośny pozbawiony jest izolacji utworami słabo przepuszczalnymi lub też ich miąższość nie przekracza 15 m (odporność poziomu głównego typu a). Na pozostałym terenie odporność poziomu głównego jest średnia, a w jednostkach, gdzie główny użytkowy stanowi poziom w utworach trzeciorzędowych odporność jego określono jako wysoką (typu c). Teren arkusza pozbawiony jest większych ośrodków miejskich i przemysłowych. Brak jest też intensywnej produkcji rolniczej. Pojedyncze obiekty, które mogą stanowić zagrożenie dla wód podziemnych to, zgodnie z tabelą 4: - Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej. Zakład Prefabrykacji Betonów w Jedlance, - wysypisko komunalne w Niedźwiadce, z wykładziną hydroizolacyjną, nowe, prawidłowo eksploatowane, - stacja benzynowa w Tuchowiczu - ferma indyków w Stanisławowie, - kółko rolnicze w Stanine, na terenie którego znajdują się nie eksploatowane zbiorniki paliw płynnych, - zlikwidowany zakład GS, również ze starymi nie eksploatowanymi zbiornikami.
Analizy pobranych dla potrzeb mapy prób wody nie wykazały obecności zwiększonych wskaźników zanieczyszczeń takich jak: metale ciężkie, siarczany, chlorki). Przypuszcza się, że głównym ogniskiem zanieczyszczenia gruntu i wód podziemnych mogą być tereny zabudowy wiejskiej, zwłaszcza że gospodarka wodno – ściekowa na terenie arkusza nie jest uregulowana: brak jest sieci kanalizacyjnej, a lokalne szamba, na ogół nieszczelne, lokalizowane są w sposób nieprawidłowy. W części północno – wschodniej arkusza znajduje się obszar o ograniczonej dostępności. Jest to kompleks leśny z rezerwatem jodłowym „Jata”. Tutaj też rozciągają się podmokłości obszaru źródliskowego Krzny. Teren ten jest równocześnie poligonem wojskowym: brak jest danych o potencjalnych ogniskach zanieczyszczeń. Obszarowi temu, jak również całej części wschodniej arkusza objętej jednostką o niskiej odporności (a) przypisano wysoki stopień zagrożenia. Rejon Stanina z pojedynczymi obiektami potencjalnego zagrożenia (stacja benzynowa, zbiorniki podziemne w nieczynnym GS, ferma hodowlana), o bardziej skoncentrowanej zabudowie pozbawionej kanalizacji zakwalifikowano jako rejon o bardzo wysokim 28 stopniu zagrożenia. Część centralna arkusza, objęta jednostką o średniej odporności poziomu wodonośnego, pozbawiona w zasadzie ognisk zanieczyszczeń ma średni stopień zagrożenia, natomiast zachodnią część tej samej jednostki o niższym stopniu odporności uznano za zagrożoną w wysokim stopniu. Wokół wysypiska odpadów komunalnych wydzielono rejon o bardzo wysokim stopniu zagrożenia. Pozostałe obszary arkusza, pozbawione ognisk zanieczyszczeń, mają , w zależności od stopnia odporności poziomu wodonośnego, niski lub bardzo niski stopień zagrożenia. Przestrzenne zróżnicowanie stopnia zagrożenia przedstawiono na ryc. 6d
29 I Q a Q I 3 Q 50 -70 2 bQ I 50 -70 Q Q - Tr 70 -120 1 bQ I Q - Tr Świder II Tr Świder 50 -70 30 -50 Krzna Krzna Płd 30 -50 Płd 10 -30 aQ I 10 -30 5 cTr I 4 Jedlanka Tr Jedlanka Bystrzyca Szyszki Szyszki Bystrzyca
Niedźwiadka Niedźwiadka bQ I 7 Tr Tuchowicz Tuchowicz 6 baQ - Tr II 70 -120 <120 Stanin Stanin Wilkojadka Wilkojadka 10 -30 8 cbTr I II 30 -50 Mała Bystrzyca Małą Bystrzyca
I
6a JEDNOSTKI HYDROGEOLOGICZNE 6b WYDAJNOŚĆ POTENCJALNA STUDNI WIERCONYCH
Objaśnienia: Objaśnienia: 0 1 2 3 4 km 0 1 2 3 4 km
3 zasięg jednostki hydrogeologicznej 30 -50 wydajność potencjalna studni wierconej [ m /h]
aQI 4 symbol jednostki hydrogeologicznej Tr linia przekroju hydrogeologicznego
Fe, Mn
Świder Świder
3Krzna Fe>2.0mg/dm Krzna Płd 3 Płd
Fe>2.0mg/dm Mn Jedlanka Jedlanka
Bystrzyca Bystrzyca Szyszki Szyszki
Niedźwiadka Niedźwiadka Tuchowicz Tuchowicz
Stanin Stanin Wilkojadka Wilkojadka
Mn Mała Bystrzyca Małą Bystrzyca
6c JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH 6d STOPIEŃ ZAGROŻENIA WÓD PODZIEMNYCH GŁÓWNEGO UŻYTKOWEGO POZIOMU WODONOŚNEGO GŁÓWNEGO UŻYTKOWEGO POZIOMU WODONOŚNEGO
Objaśnienia: 0 1 2 3 4 km Objaśnienia: 0 1 2 3 4 km IIa - jakość dobra, woda wymaga prostego uzdatniania bardzo wysoki jedynie w zakresie żelaza, manganu, barwy i mętności wysoki niski IIb - jakość średnia, woda wymaga prostego uzdatniania średni bardzo niski zasięg obszaru, na którym wskaźniki jakości przekraczają Mn wymagania dla wód do picia: Mn - mangan, 3 3 Fe>2.0mg/dm - zawartość żelaza powyżej 2.0mg/dm (zawartość żelaza przekracza wymagania na całym arkuszu)
Ryc. 6. Wybrane warstwy informacyjne mapy
30
VII. WALORYZACJA WÓD PODZIEMNYCH
Waloryzację wód podziemnych na terenie arkusza Stanin przeprowadzono wykorzystując wskazówki zawarte w „Instrukcji...” (6). Największy wpływ na zróżnicowanie klas wartości poziomu głównego ma odporność poziomu wodonośnego na zanieczyszczenie. Jest ona zależna od miąższości i rodzaju nadkładu, a także od głębokości występowania poziomu wodonośnego. Najwyższą wartość odporności (W1 = 40 pkt) przyjęto dla głównego poziomu użytkowego w trzeciorzędzie leżącego pod nadkładem glin i pyłów miąższości od 66 m do 80 m. Dla jednostek o izolacji b przyjęto wartość odporności w granicach 23 – 25 pkt, różnicując ją w zależności od głębokości występowania poziomu wodonośnego. Podobnie w jednostce o izolacji typu ba zróżnicowano wartość odporności poziomu wodonośnego biorąc pod uwagę lokalne zmiany izolacji i głębokości zalegania (W1 od 16 do 18 pkt). Przy izolacji typu a przyjęto odporność W1 = 4 lub 3 – dla płytszych poziomów. Obszarom, na których stwierdzono dobrą jakość wody z niewielkimi przekroczeniami obowiązujących przepisów w zakresie zawartości żelaza lub manganu przypisano III klasę waloryzacyjną o wartości W2 = 2 pkt. Na pozostałych terenach, o klasie jakości wody IIb oraz w rejonach bardzo wysokiego zagrożenia zanieczyszczeniem (wysypisko, okolice nie skanalizowanego Stanina ze stacjami benzynowymi i fermą hodowlaną) przyjęto W2 = 1,5 pkt. Stopień deficytowości dla całego arkusza ze względu na niewielki pobór przyjęto w minimalnej wysokości = 1,0 (Qr >75% Qd). Ze względu na dominujące znaczenie wód podziemnych w zaopatrzeniu w wodę oraz jednolity, porowy rodzaj poziomu wód podziemnych całemu arkuszowi przypisano te same współczynniki - = 1,5 i =1,15 Zasilanie wód podziemnych przyjęto zgodnie z tabelą 2. Dostępność określono uwzględniając obecność rezerwatu ( = 1,5) oraz poligonu wojskowego ( = 1,3). Dla pozostałych terenów przyjęto = 1,0 tzn. dostęp bez ograniczeń. Przyjęcie powyższych wartości parametrów waloryzacyjnych spowodowało wydzielenie na obszarze arkusza czterech klas wartości poziomu głównego: I - bardzo wysokiej, II - wysokiej, IV – średniej i V – niskiej.
31
nr nr jedn. bloku W1 W2 W klasa hydrog. 1 25 1.5 1 1.15 1 1.5 1.15 74.39 I 1 2 23 1.5 1 1.15 1 1.5 1.15 68.44 I 1 3 23 1.5 1 1.15 1.3 1.5 1.15 88.97 I 2 4 3 1.5 1 1.1 1 1.5 1.15 8.54 V 3 5 23 1.5 1 1.15 1 1.5 1.15 68.44 I 2 6 3 1.5 1 1.1 1.3 1.5 1.15 11.10 IV 3,4 7 3 1.5 1 1.1 1.5 1.5 1.15 12.81 IV 4 8 4 1.5 1 1.1 1.5 1.5 1.15 17.08 IV 4 9 4 1.5 1 1.1 1.3 1.5 1.15 14.80 IV 4 10 4 1.5 1 1.1 1 1.5 1.15 11.39 IV 4 11 5 1.5 1 1.1 1.3 1.5 1.15 18.50 IV 4 12 5 2 1 1.1 1 1.5 1.15 18.98 IV 4 13 17 2 1 1.1 1.3 1.5 1.15 83.87 I 6 14 17 2 1 1.1 1 1.5 1.15 64.52 I 6 15 40 1.5 1 1.3 1 1.5 1.15 134.55 I 5 16 16 1.5 1 1.1 1 1.5 1.15 45.54 II 6 17 18 1.5 1 1.15 1 1.5 1.15 53.56 I 7 18 40 1.5 1 1.3 1 1.5 1.15 134.55 I 8 19 16 2 1 1.1 1 1.5 1.15 60.72 I 6 20 18 2 1 1.1 1 1.5 1.15 68.31 I 6 21 4 2 1 1.1 1 1.5 1.15 15.18 IV 4 22 3 2 1 1.1 1 1.5 1.15 11.39 IV 4 23 25 1.5 1 1.1 1 1.5 1.15 71.16 I 8
Ryc 7 Parametry oceny waloryzacyjnej MhP – arkusz Stanin
32 5 4
2 6
7 3
1 8 13 11 9
12 15
16 10
14 19 17
18 21 22
20
23
Klasy wartości poziomu głównego: 0 1 2 3 km
klasa I - bardzo wysoka
klasa II - wysoka 11 - numery bloków obliczeniowych
klasa IV - średnia - granice bloków obliczeniowych klasa V - niska
Ryc. 8. Waloryzacja głównego użytkowego poziomu wodonośnego
33 VIII. LITERATURA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWALNE
1. Bentkowski A., Markowska Z. 1987 – Stan zasobów naturalnych i stopień ich rozpoznania na obszarze woj. siedleckiego. Arch. „Polgeol” Warszawa (maszynopis) 2. Baraniecka M. D., Gadomska S. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 arkusz Stoczek Łukowski (600) (materiały niepublikowane – wersja autorska) 3. Biernat S. 1979 – Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1 : 200 000 arkusz Łuków. PIG Warszawa 4. Dobkowska A., Kapuściński J. 2000 – Dokumentacja hydrogeologiczna określająca dyspozycyjne zasoby wód podziemnych poziomu kredowego, trzeciorzędowego i czwartorzędowego na obszarze dorzecza Bugu granicznego. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 5. Dobkowska A., Kapuściński J., Pusłowska D., Tyszewski S. 2000 – Warunki korzystania z wód dorzecza Bugu Granicznego. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 6. Instrukcja opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000, część I i II. 1999. PIG. Warszawa 7. Jagodzińska B., Kalitiuk R. 2001 – Dokumentacja badań geoelektrycznych dla tematu: Szczegółowa Maga Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 arkusz Stanin (601). Geoserwis. Warszawa (maszynopis) 8. Kazimierski B. i inni. 1996 – Dokumentacja hydrogeologiczna regionu mazowieckiego centralnej części niecki mazowieckiej zawierająca weryfikację zasobów dyspozycyjnych trzeciorzędowego poziomu wodonośnego (maszynopis) 9. Kleczkowski A. (red.) 1990 - Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony skala 1 : 500 000. Wyd. AGH Kraków 10. Knyszyński F., 1987 – Odnawialność zasobów wód podziemnych w strefie przejściowej między kredą lubelską a niecką mazowiecką. Problemy hydrogeologiczne środkowo – wschodniej Polski (Materiały na sympozjum w Kazimierzu Dolnym). Warszawa 11. Kondracki J. 1994 - Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno - geograficzne. Wyd. Nauk. PWN Warszawa 12. Krajewski S., Herbich P., Knyszyński F., Kuberski D., Smoleń Z., 1985 – Prognozy kształtowania się zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych w rejonie Białej
34 Podlaskiej, Międzyrzeca, Terespola oraz hydrogeologiczne podstawy zaopatrzenia tych miast w wodę. Uniwersytet Warszawski. Warszawa (maszynopis) 13. Ładniak A.. 2000. Inwentaryzacja złóż surowców mineralnych z uwzględnieniem elementów ochrony środowiska gminy Wola Mysłowska. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 14. Ładniak A.. 2000. Inwentaryzacja złóż surowców mineralnych z uwzględnieniem elementów ochrony środowiska gminy Stoczek Łukowski. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 15. Madejski C. Madejska E. 2000 – Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1 : 50 000 arkusz Skórzec (564). PIG Warszawa 16. Małek M. 1995 – Projekt badań geologicznych dla wykonania arkuszy: Stanin i Łuków (602) Szczegółowej mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 17. Małek M. (w opracowaniu) – Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 arkusz Stanin (601) –materiały robocze 18. Makuch Z. 2000. Inwentaryzacja złóż surowców mineralnych z uwzględnieniem elementów ochrony środowiska gminy Krzywda. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 19. Małek M. 2000. Inwentaryzacja złóż surowców mineralnych z uwzględnieniem elementów ochrony środowiska gminy Stanin. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 20. Marciniak W. 1992. Dokumentacja badań elektrooporowych – Tuchowicz-Stanin. BIPROMEL. Warszawa (maszynopis) 21. Meszczyński J. 1998. Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1 :50 000 arkusz Latowicz (563). PIG Warszawa 22. Mojski J. E. 1968 – Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 200 000 arkusz Łuków. Wydawnictwa Geologiczne PIG. Warszawa 23. Oficjalska H., Kobyliński A. 1993 – Dokumentacja zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych zlewni rzeki Liwiec. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 24. Paczyński B. (red.) 1995 - Atlas hydrogeologiczny Polski w skali 1 : 500 000. PIG. Warszawa 25. Paczyński B. i in. 1996 - Ustalanie dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych. Poradnik metodyczny. Warszawa 26. Pietruszka W , Szczerbicka M. 2000 – Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych wód podziemmnych piętra górnokredowo-paleoceńskiego,
35 trzeciorzędowego i czwartorzędowego zlewni Wieprza. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 27. Pietruszka i in. 2000. Warunki korzystania z wód dorzecza Wieprza. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 28. Podział Hydrograficzny Polski w skali 1 : 200 000, IMGW, 1993 29. Raport o stanie środowiska województwa siedleckiego w 1994 roku. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Siedlce 1995 30. Stachy J. (red.) 1987 - Atlas hydrologiczny Polski. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa 31. Wielomska E. i inni, 1980 – Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych na obszarze Warszawskiej Aglomeracji Miejskiej. KG Północ. Warszawa (maszynopis) 32. Wodyk K. 1999. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 arkusz Skórzec (564). PIG. Warszawa 33. Wodyk K.. 2000. Inwentaryzacja złóż surowców mineralnych z uwzględnieniem elementów ochrony środowiska gminy Łuków. PG Polgeol. Warszawa (maszynopis) 34. Żelazny l., Strycharz Z. 2000 – Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Lublin
36
Załącz�
MAPA GŁĘBOKOŚ� GŁÓWNEGO POZI�
Oprac Anna Dobkowska, 2002 r. ( N-34-9-A) 601 - STANIN
4570 71 84 4585 ,69 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 , o o 22 00 22 15 o , o , 51 50 51 50
57 63 57 63
62 62 <15
61
61 60 Q Q-Tr 60
59 50-100
59 Q
Tr
58
58 Q
Q-Tr 57 57 50-100
56
Tr 56
Q-Tr
55
15-50 55 Q
Q-Tr Q 15-50 54
54 Q-Tr
53 53
52 15-50 52
51 Q 51
Tr
Tr
50
50 50-100 Q-Tr
49 <15 49
48
48 Q
Q-Tr 47 50-100 47
57 46 Q 57 Tr 46
50-100 o , , o 22 15 51 40 , o o , 22 00 51 40 4570 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 45 85
1000 m 0 1 2 3 4 km
Granica zasi� <15, 15-50, 50-100 Przedziały g�
Tr Granica pomiędzy dwoma głównymi Q-Tr Załącz�
MAPA MIĄŻSZOŚC� GŁÓWNEGO POZI�
Oprac Anna Dobkowska, 2002 r. (( M-34-9-A)N-34-9-A) 601 - STANIN
45 45 85 ,69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 , o o 22 00 22 15 o , o , 51 50 51 50 4 3 20-40 57 63 10-20 57 63 2
62 62
61 3 61
20-40 60 Q Q-Tr 60 1
59
5-10 59 Q
Tr
58
58 Q
Q-Tr 1 57 20-40 57 <10
>40 1
56
Tr 56
Q-Tr
55
55 Q
Q-Tr 54 Q
54 Q-Tr 4 2 53 53
>40 52 3 3 52 10-20 51 Q >40 51
Tr
Tr
50
2 50 Q-Tr
4
49 20-40 49 20-40
48 3
1 2 48 Q
Q-Tr 47 47 10-20
57 3
46 Q 57 Tr 46 3 1 , , o o 22 15 51 40 , o o , 22 00 51 40 45 45 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85
1000 m 0 1 2 3 4 km
2 Przewodność Miąższ� 5-10, <10, 10-20, 20-40 Przedziały m� 1 <100
2 100 - 200
3 200 - 500 Granica zasi� 4 500 - 1000 Granica zasię�
Tr Granica pomiędzy dwoma głównymi Q-Tr Załącz� PAŃS INSTYTUT GEOLOGICZNY
MAPA DOKUMENTACYJNA
Oprac Anna Dobkowska, 2002 r. ( M-34-9-A ) 601 - STANIN
69 4570 71 72 83 84 45 85 , 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 , o o 22 00 22 15 o , OBJAŚ o , 52 00 52 00
Reprezentatywne otwory wiertnicze (numery od 1 do 10 1 (numery od 1 do 100 zgodne z tabelą 1b), � 57 63 57 2 63 (numery od 1 do 100 zgodne z tabelą Otwór wiertniczy, w którym zbadano/uję 1 czwart� 4 trzeci� 62 1 4 62 Studnia kopana 1
1 Otwór wiertniczy bez opró
Pozostałe otwory wiertnicze (n 61 i pozostałe inne punkty dokumentacyjne (numery od � 61 3 Otwór wiertniczy, w którym zbadano/uję 101 czwart�
60 Dodatkowe oznaczenia dotyczące otworów wiertniczych 60
Punkty opróbowania wód pod�
5 59 Inne oznaczenia występując 59
Obszar gó�
3 58 4 Dokumentacja hydrogeologiczna (numer ozna 101 58
2 1 102
7 Dokumentacja geofizyczna (numer oznacz�
57 57
Linia przekroju hydrogeologicznego 2 I I
56 56
4
55 55
54 54
53 5 53
107 52
6 108 52 11
51 51
50 10 7 6 8 50 9 104 105
49 106 6 49 8 7
48 103 48
5
47 47
57 46 57
43 46
, , o o 22 15 51 50 , , o o 22 00 51 50 4570 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 45 85
Copyright by PIG � Opracowanie komputerowe w systemie INTERGRAPH: Rafał Janica (P Położenie ar� Podział adm SKALA 1 : 100 000 1 : 200000
WOJ. LUBELSKEI 1000 m 0 1 2 3 4 km
1 powiat Lato- Siedlce 2 Skó Krzesk 1.gm. Stoc� wicz P�
2.gm. Mię Stoczek Kąk 3.gm. Wol� Stanin Łu rzec Ł� wnica Podl. 5 4.gm.Krzywda
5.gm. Stanin Redaktor arkusza: Że Ra� Stefan Krajewski (Uniwersytet Warszawski) Okrzeja Ad� Wo c� Podl. 3 Główny ko Piotr Herbich
4 Leszko- Bar Kock Parczew wice
Marku- Lubar- Os� Ku Praca wykonan� s� t Lubelski