WÓJT GMINY STANIN

URBIT – DORADZTWO I PROJEKTOWANIE , UL F. M. LANCIEGO 11 M 55, 02-792 WARSZAWA

PROJEKT

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEG O

GMINY STANIN

STANIN / WARSZAWA, czerwiec 2014

ZESPÓŁ AUTORSKI:

URBIT – DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

Główny Projektant: Mgr in Ŝ. arch. Marcin Świetlik członek Okr ęgowej Izby Urbanistów z/s w Warszawie (nr WA-209)

Projektanci: Mgr in Ŝ. Iwona Kowalczyk Mgr in Ŝ. Arleta Walczak Mgr in Ŝ. Hanna Kowi ńska

Konsultacje bran Ŝowe: Mgr in Ŝ. Eliza Gny ś Maria Witerska

2 SPIS TRE ŚCI I. WPROWADZENIE ...... 6 I.1. INFORMACJE OGÓLNE ...... 6 I.2. POŁO śENIE I POWI ĄZANIA Z UKŁADEM ZEWN ĘTRZNYM...... 8 I.3. PRZES ĄDZENIA PLANISTYCZNE ...... 9 I.3.1. Ustalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego dotycz ące terenów gminy Stanin ...... 9 I.3.2. Planowanie przestrzenne w gminie...... 9 II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY STANIN...... 10 II.1. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE...... 10 II.2. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE...... 11 II.2.1. Ludno ść ...... 11 II.2.2. Mieszkalnictwo i obsługa ludno ści ...... 11 II.2.3. Stan prawny gruntów ...... 13 II.2.3.1. Struktura własno ści...... 13 II.2.3.2. Tereny zamkni ęte...... 14 II.2.4. Środowisko przyrodnicze ...... 14 II.2.4.1. Stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego...... 14 II.2.4.2. Przyrodnicze obszary i obiekty chronione ...... 22 II.2.4.3. ZagroŜenia i uci ąŜ liwo ści środowiska przyrodniczego...... 27 II.2.5. Dziedzictwo kulturowe ...... 32 II.2.6. Struktura funkcjonalno-przestrzenna ...... 43 II.2.6.1. Sie ć osadnicza i charakterystyka zabudowy ...... 43 II.2.6.2. Usługi i przemysł ...... 44 II.2.6.3. Produkcja rolna i le śna ...... 44 II.2.7. Komunikacja ...... 45 II.2.8. Infrastruktura techniczna ...... 46 II.2.8.1. Zaopatrzenie w wod ę...... 46 II.2.8.2. Gospodarka ściekowa i odprowadzanie wód opadowych ...... 46 II.2.8.3. Elektroenergetyka...... 47 II.2.8.4. Zaopatrzenie w gaz...... 47 II.2.8.5. Ciepłownictwo...... 47 II.2.8.6. Telekomunikacja...... 47 II.2.8.7. Gospodarka odpadami...... 47

3 II.3. WNIOSKI...... 48 III. CELE I KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO...... 49 III.1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ...... 49 III.2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 51 III.2.1. Polityka ochronna...... 51 III.2.1.1. Ochrona środowiska przyrodniczego...... 51 III.2.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego...... 54 III.2.2. Zało Ŝenia rozwoju...... 56 III.2.2.1. Demografia...... 56 III.2.2.2. Mieszkalnictwo i obsługa ludno ści ...... 57 III.2.2.3. Gospodarka...... 58 III.2.2.3.1. Rolnictwo i le śnictwo...... 58 III.2.2.3.2. Działalno ść pozarolnicza...... 58 III.2.2.3.3. Turystyka ...... 58 III.2.3. Struktura funkcjonalno-przestrzenna ...... 59 III.2.3.1. Obszary urbanizacji...... 60 III.2.3.2. Obszary otwarte z dopuszczeniem ekstensywnych form zagospodarowania ...... 64 III.2.3.3. Obszary wył ączone z zabudowy...... 65 III.2.3.4. Formy i zasady zagospodarowania terenów...... 66 III.2.4. Infrastruktura ...... 68 III.2.4.1. Komunikacja ...... 68 III.2.4.2. Infrastruktura techniczna...... 69 III.2.4.2.1. Zaopatrzenie w wod ę ...... 69 III.2.4.2.2. Gospodarka ściekowa i odprowadzanie wód opadowych...... 69 III.2.4.2.3. Elektroenergetyka ...... 70 III.2.4.2.4. Zaopatrzenie w gaz ...... 71 III.2.4.2.5. Ciepłownictwo...... 71 III.2.4.2.6. Telekomunikacja ...... 71 III.2.4.2.7. Gospodarka odpadami ...... 72 III.2.5. Obszary szczególnej polityki przestrzennej ...... 72 III.2.5.1. Obszary rozmieszczenia inwestycji celu publicznego ...... 72 III.2.5.2. Obszary dla których sporz ądzenie planu jest obowi ązkowe ...... 73 III.2.5.3. Obszary dla których gmina zamierza sporz ądzi ć plan ...... 73

4 III.2.5.4. Obszary zagro Ŝenia powodzi ą...... 74 III.2.5.5. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych...... 75 III.2.5.6. Obszary rozmieszczenia urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy nieprzekraczaj ącej 100 kW ...... 75 IV. UZASADNIENIE I SYNTEZA...... 76

5 I. WPROWADZENIE I.1. INFORMACJE OGÓLNE Prace nad zmian ą Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stanin (zwanym dalej Studium) zostały podj ęte jako realizacja Uchwały Nr IV/26/2011 z dnia 16 lutego 2011 roku Rady Gminy Stanin. Granic ą zmiany Studium jest granica administracyjna gminy Stanin. Studium zostało przygotowane zgodnie z postanowieniami Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. nr 0, poz. 647, z pó źn. zm.) oraz Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118, poz. 1233). Projektowi Studium, zgodnie z Ustaw ą z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko towarzyszy Prognoza oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227). Projekt Studium, na zlecenie gminy Stanin, został opracowany przez zespół specjalistów z firmy „URBIT – doradztwo i projektowanie”, kierowany przez arch. Marcina Świetlika (czł. Okr ęgowej Izby Urbanistów z/s w Warszawie, nr WA-209). Przy sporz ądzaniu Studium wzi ęto pod uwag ę wcze śniej sporz ądzone gminne dokumenty z zakresu planowania strategicznego, w tym: - Plan rozwoju lokalnego gminy Stanin z 2004 r, - Program ochrony środowiska dla gminy Stanin na lata 2004 – 2014 z 2004 r, - Strategi ę rozwoju gminy Stanin na lata 2007 – 2020 z 2007 r. Przy sporz ądzaniu Studium zapewniono tak Ŝe jego spójno ść z „Planem zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego” z 2002 r. Wi ększo ść przytaczanych w Studium danych statystycznych zaczerpni ęto z informacji opublikowanych na stronach internetowych gminy oraz w wydawnictwach Urz ędu Statystycznego. Zał ącznikami do uchwały o uchwaleniu Studium s ą: - Tekst Studium /Zał ącznik Nr 1/, - Rysunek Studium: - Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego /Zał ącznik Nr 2.1/, - Kierunki zagospodarowania przestrzennego /Zał ącznik Nr 2.2/,

6 - Rozstrzygni ęcie o sposobie rozpatrzenia nieuwzgl ędnionych uwag /Zał ącznik Nr 3/. Ustalenia zawarte w Studium maj ą charakter kierunkowy. Ich u ści ślenie, w tym okre ślenie przebiegu planowanych urz ądze ń liniowych oraz granic terenów o ró Ŝnym przeznaczeniu nast ąpi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i w decyzjach administracyjnych, przy braku planów miejscowych. Okre ślone w Studium wska źniki zagospodarowania terenów mog ą ulega ć zmianom w przypadkach uzasadnionych stanem istniej ącym i zobowi ązaniami formalno-prawnymi.

7 I.2. POŁO śENIE I POWI ĄZANIA Z UKŁADEM ZEWN ĘTRZNYM Gmina Stanin poło Ŝona jest w północno - zachodniej cz ęś ci województwa lubelskiego, w powiecie łukowskim, w odległo ści ok. 17 km od Łukowa, 100 km od Lublina i 110 km od Warszawy. Tereny gminy, w wi ększo ści le Ŝą ce na Nizinie Południowopodlaskiej (Równina Łukowska i cz ęś ciowo Wysoczyzna śelechowska), obejmuj ą około 161 km 2 i granicz ą: - od północnego wschodu: z gmin ą Łuków, - od południowego zachodu z gmin ą Wola Mysłowska, - od północnego zachodu z gmin ą Stoczek Łukowski, - od południowego wschodu z gmin ą Wojcieszków, - od południa z gmin ą Krzywda. W skład gminy wchodzi 29 sołectw: Aleksandrów, Anonin, Borowina, Celiny Szlacheckie, Celiny Wło ścia ńskie, Gózd, Jarczówek, Jeleniec, Jonnik, Józefów, Kierzków, Kij, Kopina, Kosuty, Lipniak, Nied źwiadka, Nowa Wróblina, Nowy Stanin, Ogniwo, Sarnów, Stanin, Stara G ąska, Stara Wróblina, Tuchowicz, Wesołówka, Wn ętrzne, Wólka Zastawska, Zago ździe, Zastawie i Jedlanka Osada. Gmina posiada dogodne powi ązania komunikacyjne z miastami powiatowymi: Łuków i Garwolin jak równie Ŝ z du Ŝymi metropoliami – Warszaw ą i Lublinem (mankamentem jest stosunkowo du Ŝa odległo ść do tych miast – przekraczaj ąca 100 km). Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 76 , drogi wojewódzkie nr 807 i 808 oraz drogi powiatowe. Gmina posiada dobrze ukształtowan ą sie ć dróg gminnych. Przez obszar gminy przebiegaj ą 2 linie kolejowe: Łuków – Pilawa – Warszawa (w cz ęś ci północnej) i Łuków – D ęblin – Radom (w cz ęś ci południowej). Dominuj ącą funkcj ę w gminie Stanin stanowi rolnictwo - u Ŝytki rolne zajmuj ą ponad 75% obszaru gminy. Lasy i pozostałe tereny cenne przyrodniczo to około 17% powierzchni gminy.

8 I.3. PRZES ĄDZENIA PLANISTYCZNE I.3.1. Ustalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego dotycz ące terenów gminy Stanin Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego z 2002 roku sytuuje gmin ę Stanin w obszarze rozwoju gospodarki rolnej, turystyki i rekreacji. Zakłada, Ŝe gmina Stanin, tak jak i inne obszary wiejskie województwa lubelskiego, ulega ć b ędzie sukcesywnej depopulacji. Plan zalicza Stanin do obszarów wymagaj ących podj ęcia działa ń integracyjnych z regionem. W zakresie polityki rolnej, Stanin zaliczony jest do obszarów obj ętych priorytetem zalesie ń oraz wymagaj ących uregulowania stosunków wodnych. W wojewódzkim planie zagospodarowania przestrzennego, na obszarze gminy Stanin nie zakłada si ę realizacji nowych inwestycji komunikacyjnych o znaczeniu krajowym lub regionalnym. Zakłada si ę jedynie adaptacj ę i modernizacj ę istniej ących obiektów, w tym: - droga krajowa nr 76 (o relacji Wilga – Garwolin – Stoczek Łukowski – Łuków), - droga wojewódzka nr 807 (o relacji Łuków – śelechów – Maciejowice), - droga wojewódzka nr 808 (o relacji Łuków – Serokomla – Kock), - 2 zelektryfikowane linie kolejowe (dwutorowa o relacji Łuków – Pilawa – Łowicz oraz jednotorowa o relacji Łuków - D ęblin). Ponadto zakłada si ę podwy Ŝszenie kategorii do drogi wojewódzkiej dla drogi powiatowej (o relacji Stoczek Łukowski – Krzywda – Serokomla). W zakresie infrastruktury technicznej o znaczeniu regionalnym, w planie województwa przyj ęto na obszarze gminy Stanin budow ę 2 linii elektroenergetycznych 110 kV ł ącz ących gmin ę Stanin z gmin ą Krzywda. W zakresie ochrony przyrody w północnej cz ęś ci gminy projektowany jest Łukowski Park Krajobrazowy wraz z otulin ą (na bazie istniej ącego Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu).

I.3.2. Planowanie przestrzenne w gminie Na terenie gminy obowi ązuj ą 2 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Jeden, z 1997 r., obejmuj ący cz ęść wsi Wesołówka oraz drugi, uchwalony w 2011 r, dla wsi Stanin, Jeleniec, Tuchowicz i Wesołówka.

9 II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY STANIN II.1. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE Poza dotychczasowymi przesłankami rozwoju, zwi ązanymi głównie z potencjałem produkcji rolnej oraz cz ęś ciowo z rynkiem pracy w Łukowie, nie wyst ępuj ą inne zewn ętrzne czynniki rozwoju gospodarczego gminy. Konieczno ści ą zatem staje si ę stworzenie warunków dla pozarolniczej działalno ści gospodarczej. Powstanie nowych, atrakcyjnych miejsc pracy poza rolnictwem jest podstawowym warunkiem zmniejszenia skali emigracji z obszaru gminy, która obejmuje głównie ludzi młodych w wieku produkcyjnym. Aby zwi ększy ć szans ę na przyci ągni ęcie inwestorów, gmina powinna posiada ć ofert ę terenów wzgl ędnie łatwych do zagospodarowania i posiadaj ących dobre powi ązania komunikacyjne z sieci ą dróg wojewódzkich i krajowych. Uzupełniaj ącą sfer ą gospodarczej działalno ści pozarolniczej mo Ŝe by ć agroturystyka. Gmina posiada atuty przyrodniczo-krajobrazowe, mog ące przyci ąga ć amatorów turystyki i rekreacji jednodniowej, weekendowej jak i pobytowej. Spełnione jednak musz ą by ć 2 podstawowe warunki: czysto ść środowiska i rozwini ęte usługi, nakierowane na obsług ę ruchu turystycznego.

10 II.2. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE II.2.1. Ludno ść W gminie Stanin mieszka około 10.000 osób (dane Urzędu Gminy, stan na 2011r.). Powierzchnia gminy wynosi około 161 km 2. G ęsto ść zaludnienia to 61 osób/km 2. Od wielu lat nast ępuje stopniowe zmniejszanie si ę liczby mieszka ńców gminy Stanin. Proces ten ma tendencj ę narastaj ącą. Wynika z niewielkiego przyrostu naturalnego oraz stałego odpływu ludno ści do innych rejonów. Kierunkami emigracji są, w równowadze, miasta i wsie województw lubelskiego i mazowieckiego. Odpływ ludno ści dotyczy zwłaszcza kobiet (ok. 60%). W wyniku tego, w śród mieszka ńców gminy przewa Ŝaj ą m ęŜ czy źni (4891 osób) nad kobietami (4811 osób). Jest to zjawisko niekorzystne i mo Ŝe pot ęgowa ć w przyszło ści jeszcze wi ększ ą dynamik ę spadku liczby mieszka ńców gminy. Struktura ludno ści gminy Stanin według ekonomicznych grup wieku w 2009 roku nie ró Ŝni si ę w sposób istotny od struktury w całym powiecie łukowskim.

Struktura wieku ludno ści gm. Stanin 2009 Ekonomiczne grupy wieku [%] ludno ść w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat) 25 ludno ść w wieku produkcyjnym 58 ludno ść w wieku poprodukcyjnym (60 - k, 65 - m) 17

II.2.2. Mieszkalnictwo i obsługa ludno ści Zasób mieszkaniowy w gminie Stanin w 2009 r wyniósł 2471 mieszka ń. Standardy mieszkaniowe w gminie Stanin s ą podobne do średnich w całym powiecie łukowskim. Standardy mieszkaniowe ilustruje poni Ŝsze zestawienie.

Standardy mieszkaniowe w 2009 r. Obszar izb/ m. os/m. os/izb. p.u./1 m p.u/1 os. gm. Stanin 3,85 3,94 1,02 91,9 23,3 pow. łukowski 3,85 3,42 0,89 80,9 23,7

11 Przy przewidywanym spadku liczby mieszka ńców, standardy mieszkaniowe ulega ć b ędą sukcesywnej poprawie. Oznacza to, Ŝe nie zachodzi pilna ilo ściowa potrzeba przyrostu zasobu mieszkaniowego. Przyrost zasobu wynika ć b ędzie z dąŜ enia do poprawy standardów technicznych i funkcjonalnych budynków oraz ich cech lokalizacyjnych. Form ą przyrostu zasobu mieszkaniowego b ędzie wymiana istniej ących budynków oraz budowa nowych – powi ązanych lokalizacyjnie z terenami rozwoju gospodarczych funkcji pozarolniczych. Na obszarze gminy odnotowuje si ę umiarkowany ruch budowlany. Np. w 2009 r oddano do u Ŝytku 20 mieszka ń. Jest to jednak relatywnie wi ęcej, ni Ŝ średnio w gminach wiejskich powiatu łukowskiego. Wyposa Ŝenie budynków mieszkalnych w podł ączenie do wodoci ągu kształtuje si ę na poziomie 87% mieszka ń. W kanalizacj ę wyposa Ŝonych jest 6% mieszka ń. W gaz z sieci jedynie 6% mieszka ń. Obsług ę ludno ści w zakresie infrastruktury społecznej zapewnia głównie samorz ąd gminny. Do usług świadczonych przez samorz ąd gminny nale Ŝą :

Obiekty infrastruktury społecznej w gminie Stanin. - 4 zespoły szkolne w skład których wchodz ą szkoły podstawowe i gimnazja (Stanin, Zago ździe, Jeleniec, Tuchowicz), Oświata - 4 szkoły podstawowe (Sarnów, Jonnik, Zastawie, Celiny Wło ścia ńskie), - 1 przedszkole (Tuchowicz).

- Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Staninie Ochrona zdrowia i (porady specjalistyczne SPZOZ w Łukowie), pomoc społeczna - Gminny O środek Pomocy Społecznej w Staninie.

- Gminna Biblioteka Publiczna w Staninie oraz 5 punktów bibliotecznych w Zago ździu, Sarnowie, Tuchowiczu, Kultura Zastawiu i Jele ńcu, - Centrum Społeczno-Kulturalne (Stanin, Tuchowicz).

12 - 3 wielofunkcyjne boiska sportowe (Stanin, Sarnów – boiska Sport przyszkolne i Kosuty – boisko w ramach projektu „Moje boisko - Orlik 2012”)

Poza wy Ŝej wymienionymi obiektami w gminie Stanin funkcjonuj ą równie Ŝ inne obiekty świadcz ące usługi publiczne nie b ędące w gestii samorz ądu, np. Ochotnicze Stra Ŝe Po Ŝarne w 11 miejscowo ściach gminy, niepubliczne przedszkole w Kopinie czy szkoła podstawowa we Wn ętrznem. Obsługa ludno ści jest niewystarczaj ąca w stosunku do potrzeb i oczekiwa ń mieszka ńców gminy Stanin. Organizacje pozarz ądowe w niewielkim stopniu uczestnicz ą w kształtowaniu aktywno ści społeczno ści lokalnej. Infrastruktura o światowa i kulturalna podlega przekształceniom. W Tuchowiczu budowany jest nowy obiekt dla zespołu szkół. Istniej ące szkoły s ą wyposa Ŝane w boiska i sale gimnastyczne. W Staninie, w budynku po dawnym kinie, powstało Centrum Społeczno-Kulturalne, a w Tuchowiczu przekształcono na ten cel budynek Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej. Istniej ące placówki ochrony zdrowia zaspokajaj ą podstawowe potrzeby zdrowotne mieszka ńców. Opieka społeczna wymaga rozszerzenia zakresu i podwy Ŝszenia standardu świadczonych usług. Brak jest rozwini ętej bazy turystycznej. Wskazany jest dalszy rozwój w zakresie ilo ściowym i jako ściowym usług gminy Stanin. Warunkuje to wzrost atrakcyjno ści gminy jako miejsca Ŝycia i pracy mieszka ńców oraz jako celu ruchu turystycznego.

II.2.3. Stan prawny gruntów II.2.3.1. Struktura własno ści W gminie Stanin 86,20% gruntów stanowi własno ść prywatn ą. Do Skarbu Pa ństwa nale Ŝy 11,16% gruntów gminy. Gmina posiada niewielki zasób gruntów komunalnych, stanowi ący 1,87% powierzchni gminy. Struktura własno ści gruntów gminy Stanin: L.P. Własno ść /władanie gruntami Powierzchnia ha %

13 1. Grunty Skarbu Pa ństwa z wył ączeniem gruntów 1790 11,13 przekazanych w u Ŝytkowanie wieczyste, w tym: 1.1. Zasób Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa 465 2,89 1.2. Zarz ąd PGL Lasy Pa ństwowe 1195 7,43 2. Grunty Skarbu Pa ństwa przekazane w u Ŝytkowanie wieczyste 5 0,03 3. Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych z wył ączenie 297 1,85 gruntów przekazanych w u Ŝytkowanie wieczyste 4. Grunty gmin i zwi ązków mi ędzygminnych przekazane w 3 0,02 uŜytkowanie wieczyste 5. Grunty, które s ą własno ści ą samorz ądowych osób prawnych 1 0,01 oraz o nieznanych wła ścicielach 6. Grunty osób fizycznych, w tym: 13858 86,20 6.1. Wchodz ące w skład gospodarstw rolnych 13765 85,62 6.2. Nie wchodz ące w skład gospodarstw rolnych 93 0,58 7. Grunty spółdzielni 2 0,01 8. Grunty ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych 20 0,12 9. Wspólnoty gruntowe 6 0,04 10. Grunty powiatów 58 0,36 11. Grunty województw 35 0,22 12. Inne grunty 1 0,01 13. RAZEM 16076 100,00

II.2.3.2. Tereny zamkni ęte Na obszarze gminy, w jej północnej cz ęś ci, na terenie lasów zlokalizowany jest lotniczy poligon wojskowy „Jagodne”, który funkcjonuje jako teren zamkni ęty. Terenami zamkni ętymi, w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomo ściami, są tak Ŝe tereny kolejowe.

II.2.4. Środowisko przyrodnicze II.2.4.1. Stan i funkcjonowanie środowiska przyrodniczego Poło Ŝenie geograficzne Według regionalizacji fizyczno – geograficznej, gmina Stanin nale Ŝy do podprowincji Nizin Środkowopolskich – makroregionu Niziny Południowopodlaskiej

14 obejmuj ącej Równin ę Łukowsk ą oraz w zachodniej cz ęś ci gminy, fragmentarycznie, Wysoczyzn ę śelechowsk ą.

Rze źba terenu. Geomorfologia Rze źba terenu ukształtowana pod wpływem lodowca charakteryzuje si ę niewielkim zró Ŝnicowaniem (od 154 m n.p.m. w cz ęś ci wschodniej do 180 m n.p.m. w cz ęś ci zachodniej). Teren jest łagodnie pofałdowany. Na obszarze całej gminy wyst ępuj ą utwory zlodowacenia środkowopolskiego. Mo Ŝna znale źć tu dwa poziomy glin zwałowych, których fragmenty odsłaniaj ą si ę w rejonie wsi Celiny i Wn ętrzne. Pozostała cz ęść gminy pokryta jest piaskiem i Ŝwirami wodno – l ądowymi.

Klimat Na obszarze gminy panuj ą ró Ŝne typy pogody, zwi ązane z docieraj ącymi tu ró Ŝnymi masami powietrza. Ci śnienie atmosferyczne, kształtowane przez ruch mas powietrza waha si ę w przedziale 995 – 1000 mb. Przewa Ŝaj ące wiatry to wiatry z kierunków zachodnich. Średnia liczba wiatrów silnych (powy Ŝej 8 m/sek) osi ąga 50 dni/rok. Przynosz ą one powietrze oceaniczne ze znacznym zachmurzeniem i opadami oraz obni Ŝeniem temperatury latem i wzrostem temperatury zim ą. Średnia temperatura wynosi 7- 7,5ºC. Średnie opady atmosferyczne s ą ni Ŝsze ni Ŝ średnie w kraju i wynosz ą 500 mm. Najwi ęcej opadów przypada na półrocze letnie (320 mm). Najbardziej deszczowym miesi ącem jest lipiec. Opady śniegu najcz ęś ciej wyst ępuj ą w grudniu i styczniu. Trwało ść pokrywy śnie Ŝnej wynosi 60 – 90 dni przy grubo ści pokrywy śnie Ŝnej rz ędu kilkunastu centymetrów. Okres wegetacyjny trwa 200 – 210 dni. Pocz ątek robót polowych przypada na przełom marca i kwietnia.

Hydrogeologia

Wody powierzchniowe Gmina Stanin znajduje si ę w dorzeczu Wieprza. Przez teren gminy przepływaj ą 2 rzeki – Bystrzyca i Wilkojadka. Sie ć hydrograficzn ą uzupełniaj ą rowy i cieki naturalne oraz stawy i zbiorniki wodne. Na obszarze gminy znajduj ą si ę stawy rybne o ł ącznej powierzchni 57 ha.

15 Wody podziemne Wody podziemne wyst ępuj ą zarówno w utworach czwartorz ędowych jak i trzeciorz ędowych w warstwach serii mioce ńskiej i oligoce ńskiej. Gmina Stanin poło Ŝona jest na obszarze trzeciorz ędowego zbiornika wód podziemnych nr 215 „Niecka Mazowiecka”, którego wody wyst ępuj ą na gł ęboko ści ponad 200m. Wody oligocenu charakteryzuj ą si ę zwi ększonym st ęŜ eniem zwi ązków Ŝelaza i manganu. Poziomy trzeciorz ędowe izolowane s ą od powierzchni przez ci ągł ą seri ę nieprzepuszczalnych iłów pliocenu. Wody czwartorz ędowe na terenie gminy tworz ą co najmniej dwa pi ętra wodono śne. Główna warstwa u Ŝytkowa wyst ępuje w śród serii peryglacjalnej oraz piasków i Ŝwirów wodnolodowcowych le Ŝą cych poni Ŝej sp ągu warstwy glin zwałowych stadiału Warty zlodowacenia środkowopolskiego. Jako ść wód głównego poziomu wodono śnego nie budzi zastrze Ŝeń. Wody gruntowe poziomu przypowierzchniowego drenowane s ą przez stałe cieki powierzchniowe i rowy melioracyjne odbieraj ące wody z sieci drena Ŝu rolniczego. Woda tego poziomu pochodzi z opadów atmosferycznych, gromadzi się na trudno przepuszczalnym podło Ŝu. Poziom wodono śny jest wi ęc silnie uzale Ŝniony od warunków pogodowych. Zwierciadło wody gruntowej podlega okresowym wahaniom ( od 1,5 do 2m ) w zale Ŝno ści od aktualnego bilansu opadów i parowania. W okresach intensywnych opadów, przypowierzchniowe wody gruntowe wyst ępuj ą prawie na całym obszarze, natomiast w okresach suchych poza dolinami prawie zanikaj ą. Przy utrudnionym spływie powierzchniowym ze wzgl ędu na małe spadki, okresowo mog ą tworzy ć si ę rozlewiska na powierzchni. Dotyczy to głównie obszarów zbudowanych z gruntów spoistych. Przypowierzchniowa warstwa wodono śna nie jest izolowana od powierzchni - st ąd mo Ŝliwo ść przedostania si ę do niej zanieczyszcze ń. Główne źródła zanieczyszcze ń to infiltracja z osadników zanieczyszcze ń i chemizacja rolnictwa.

Geologia Powierzchni ę gminy pokrywaj ą utwory czwartorz ędowe, le Ŝą ce na słabo sfałdowanych utworach miocenu o mi ąŜ szo ści przekraczaj ącej 100m.

16 Mi ąŜ szo ść czwartorz ędu waha si ę od 20 m na północy do około 100 m w rejonie Kolonii Zastawie. Na dominuj ącej cz ęś ci gminy mi ąŜ szo ść kształtuje si ę w granicach około 40 m. Plejstocen - glacjalna cz ęść czwartorz ędu – reprezentowany jest przez osady preglacjału i sze ściu cykli glacjalnych, na które składaj ą si ę poziomy glin zwałowych, piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe oraz piaski i mułki zastoiskowe. W dolinie Wilkojadki pod osadami holoce ńskim (współczesnymi) stwierdzono na gł ęboko ści 2-9 m utwory interglacjału eemskiego w postaci gytii, mułków torfiastych, torfów brunatnych i czarnych namułów. Teren gminy pozostał poza zasi ęgiem zlodowacenia północno-polskiego. W tym czasie na terenie gminy akumulowane były osady rzeczne i jeziorne. W dolinach rzecznych i obni Ŝeniach wytopiskowych kontynuacj ą sedymentacji organicznej interglacjału eemskiego s ą piaski, mułki i torfy jeziorno-rzeczne. Ich mi ąŜ szo ść wynosi około 2-4 m. Rozwini ęte tarasy nadzalewowe zbudowane s ą z piasków i Ŝwirów rzecznych Tworz ą je najcz ęś ciej piaski drobnoziarniste ze zmienn ą zawarto ści ą Ŝwirów. W dolinie Wilkojadki koło Stanina, w dolinie Bystrzycy w okolicach Tuchowicza, Zawodzia i Kierzkowa mi ąŜ szo ść tych utworów waha si ę od 5 do 8 m. W brze Ŝnych cz ęś ciach dolin u podnó Ŝy stoków wysoczyzny polodowcowej wyst ępuj ą piaski, mułki i gliny deluwialne w postaci piasków gliniastych i pylastych, mułki piaszczyste i gliny z przewarstwieniami piasków ze Ŝwirami . Mi ąŜ szo ść ich nie przekracza 3 m.

Warunki posadowienia budowli Podło Ŝe budowlane stanowi ą gliny zwałowe stadiału warty zlodowacenia środkowo-polskiego. S ą to grunty spoiste nadaj ące si ę do bezpo średniego posadowienia. Poza poziomem gliny zwałowej wyst ępuj ą osady reprezentuj ące stadiał mazowiecki - utwory młodsze. S ą to cienkie warstwy glin zwałowych; piaski wodnolodowcowe, kemowe, rzeczne i aluwialne; mułki i pyły zastoiskowe oraz organiczne utwory peryglacjalne i holoce ńskie. Wi ększo ść z tych utworów tworzy no śne podło Ŝe gruntowe. Problemy mog ą stwarza ć grunty zastoiskowe i organiczne.

17 Spoiste grunty zastoiskowe i peryglacjalne wykształcone jako pyły i gliny pylaste cz ęsto odznaczaj ą si ę wysok ą plastyczno ści ą co wi ąŜ e si ę z konieczno ści ą zastosowania specjalnego fundamentowania i odwodnienia. Grunty zastoiskowe wyst ępuj ą w rejonie obni Ŝeń powytopiskowych i w dolinach rzecznych. Spoiste grunty peryglacjalne tworz ą cienka pokryw ę na ró Ŝnych gruntach, wyst ępuj ą na do ść du Ŝych powierzchniach. Nie stanowi ą one istotnej przeszkody w posadowieniu budowli ze wzgl ędu na niewielk ą mi ąŜ szo ść . Grunty te powinny by ć usuni ęte z wykopu fundamentowego. Grunty organiczne wyst ępuj ą w obr ębie dolin rzecznych i obni Ŝeń, gdzie towarzyszy im wysoki poziom wód gruntowych. Mi ąŜ szo ść ich nie przekracza 2 m. Nale Ŝy traktowa ć je jako nieno śne.

Zło Ŝa kopalniane W granicach gminy w strefie przypowierzchniowej wyst ępuj ą głównie zło Ŝa kopalin pospolitych: osadów piaszczystych i Ŝwirowych, zwi ązanych z czwartorz ędowymi formami działalno ści lodowców lub akumulacyjn ą działalno ści ą wód oraz procesami eolicznymi. Na terenie gminy, w północnej cz ęś ci, znajduje si ę zło Ŝe piasków kwarcowych do produkcji cegły wapienno-piaskowej „ śdzary”. Zło Ŝe to zostało wyeksploatowane, w zwi ązku z czym Marszałek Województwa Lubelskiego wydał decyzj ę dotycz ącą wyga śni ęcia koncesji i zlikwidowania zakładu górniczego. Teren zło Ŝa zrekultywowano w kierunku le śnym. W 2000 roku Przedsi ębiorstwo Geologiczne „Polgeol” w Lublinie w ramach inwentaryzacji złó Ŝ surowców mineralnych wyznaczyło prognostyczne obszary eksploatacji złó Ŝ kruszywa. Za perspektywiczne zostały uznane zło Ŝa piasków i piasków ze Ŝwirem w rejonie wsi: Zagó ździe, Gózd, Nowa Wróblina i Jonnik Kolonia. Ponadto na potrzeby lokalne wydobywa si ę kruszywo z niewielkich odkrywek.

Gleby Gmina Stanin charakteryzuje si ę glebami średniej i słabej jako ści. Dominuj ą gleby bielicowe i pseudobielicowe wykształcone z piasków gliniastych. Wi ększo ść stanowi ą grunty rolne klasy IV. W dolinach rzek wyst ępuj ą gleby murszowo-mineralne, torfowe i murszowo-torfowe.

18 W centralnej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą płaty gleb klasy III. Wyst ępuj ą one wzdłu Ŝ dolin rzecznych we wsiach Wnętrzne, Ogniwo, Kosuty, Celiny Szlacheckie, Celiny Wło ścia ńskie, Tuchowicz oraz w rejonie wsi Stanin, Anonin i Borowina.

Szata ro ślinna. Krajobraz Według podziału geobotanicznego (Matuszkiewicz, 2008r) uwzgl ędniaj ącego wyst ępowanie naturalnych typów jednostek syntaksonicznych ro ślinno ści oraz uwarunkowania klimatyczne gmina le Ŝy w: - Okr ęgu śelechowsko – Łukowskim → - Krainie Południowomazowiecko – Podlaskiej → - Dziale Mazowiecko – Poleskim Cech ą charakterystyczn ą działu jest to, Ŝe obejmuje tereny poza zasi ęgiem buka zwyczajnego ( Fagus silvatica ), jodły pospolitej ( Abies alba ), świerka pospolitego (Picea abies ) i olszy szarej ( Alnus incana ). Generalnie na terenie gminy wyst ępuj ą nast ępuj ące zbiorowiska ro ślinno ści potencjalnej: - Carici elongatae – Alnetum – olsy środkowo – europejskie (głównie w dolinach rzek i obni Ŝeniach), - Stellario – Carpinetum poor – gr ąd subatlantycki, seria uboga (głównie pola uprawne), - Querco – Pinetum – kontynentalny bór mieszany sosnowo – d ębowy (głównie lasy). Według podziału na regiony (UE) gmina Stanin znajduje si ę w kontynentalnym regionie biogeograficznym. Generalnie obszar gminy mo Ŝna podzieli ć na:

Krajobraz dolin rzecznych i obni Ŝeń – w dolinach rzek Bystrzycy i Wilkojadki znajduje si ę g ęsta sie ć rowów melioracyjnych. W dolinie tej ostatniej s ą te Ŝ dwa kompleksy stawów rybnych. Towarzysz ą im zbiorowiska wodne, nadwodne i szuwarowe. Doliny rzek tworz ą głównie zbiorowiska ł ąkowe. Wzdłu Ŝ rzek lub rowów wyst ępuj ą niewielkie płaty lub rz ędy zadrzewie ń olszowych. Krajobrazy dolin rzecznych tworz ą bardzo czytelny układ w przestrzeni gminy.

Krajobraz le śny – w granicach gminy lasami pa ństwowymi zarz ądza Regionalna Dyrekcja Lasów Pa ństwowych w Warszawie Nadle śnictwo Łuków. Nadzór nad

19 gospodark ą le śną w lasach nie stanowi ących własno ści skarbu pa ństwa wykonuje starosta łukowski. W nadle śnictwie znajduj ą si ę dwa obr ęby: obr ęb Kry ńszczak i obr ęb Adamów. Kry ńszczak obejmuje w zdecydowanej wi ększo ści jeden zwarty kompleks lasów - Lasy Łukowskie. Obr ęb Adamów obejmuje swym zasi ęgiem wiele drobnych kompleksów le śnych. Znaczny jest udział lasów prywatnych. Lesisto ść obszaru w zasi ęgu nadle śnictwa wynosi 21,5%. Struktura gatunkowa drzewostanów analizowana jest według gatunków rzeczywistych. Rzeczywisty udział sosny wynosi 75%, d ębu – 8%, brzozy – 7%, olszy – 4,5% i jodły – 1,2%. Obecnie obowi ązuj ący plan urz ądzania lasu dla nadle śnictwa sporz ądzony według aktualnych zasad hodowli lasu nie wpłynie na zwi ększenie udziału obcych gatunków, poniewa Ŝ w projektowanych składach gatunkowych upraw wyst ępuj ą jedynie gatunki rodzime. Struktura wiekowa lasów jest w miar ę wyrównana i zbli Ŝona do składu normalnego. Oznacza to Ŝe najwi ększ ą powierzchni ę w nadle śnictwie zajmuj ą drzewostany w wieku 61-70 lat. Ponad połowa drzewostanów jest w wieku mi ędzy 50-90lat. Drzewostany do 50 lat zajmuj ą ok. 30% powierzchni a ponad 90 lat – 12%. Struktur ę t ę uzupełniaj ą drzewostany z rozpocz ętym procesem odnowienia, zajmuj ące ok. 7% powierzchni. Lasy ochronne stanowi ą 38,3% lasów nadle śnictwa. Powierzchnia ich składa si ę z lasów wodochronnych, lasów obronnych i lasów wodochronnych i jednocze śnie obronnych. Lasy obronne to lasy zaliczone do poligonu wojskowego. Lasy wodochronne obejmuj ą drzewostany na siedliskach wilgotnych i bagiennych oraz lasy w bezpo średnim s ąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych oraz tereny źródliskowe. Na terenie nadle śnictwa obszary najbardziej cenne przyrodniczo znajduj ą si ę pod ochron ą realizowan ą w obiektach chronionych na mocy Ustawy o ochronie przyrody. Obecnie na gruntach nadle śnictwa znajduj ą si ę: rezerwaty przyrody (Jata, Topór), obszary chronionego krajobrazu (łukowski, radzy ński), 5 pomników przyrody, OSOP Natura 2000 Lasy Łukowskie PLB 060010 i proponowany SOOS Natura 2000 – obszar Jata. Wi ększo ść lasów znajduj ąca si ę w gminie to lasy prywatne. Gospodarka w nich prowadzona jest w oparciu o uproszczone plany urz ądzenia lasów wykonane na okres 01.01.2003 do 31.12.2012r. Lasy prywatne charakteryzuj ą si ę dominacj ą

20 sosny oraz wiekiem drzew w przedziale 50-60 lat. W uproszczonych planach nie stwierdzono obecno ści lasów ochronnych. Na terenach podmokłych okresowo zalewanych wyst ępuj ą olsy Ribo nigri – Alnetum . Dominuje tu olcha czarna ( Alnus glutinosa ) w wieku 50-60 lat. Planowane dolesienia wyst ępuj ą głównie na słabych glebach stanowi ących enklawy le śne.

Krajobraz pól uprawnych – znaczna cz ęść gminy u Ŝytkowana jest rolniczo. Dominuj ą pola z towarzysz ącymi im u Ŝytkami zielonymi.

Fauna W obszarze gminy znajduje si ę kilka typów środowisk z charakterystycznymi dla nich zwierz ętami. O walorach faunistycznych decyduj ą doliny rzeczne i towarzysz ące im obszary podmokłe oraz kompleksy stawów rybnych. Z rzadkich i zagro Ŝonych gatunków wyst ępuj ą tu: - Błotniak ł ąkowy Circus pygargus, - Błotniak stawowy Circus aeuginosus, - Perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena, - Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus, - Bąk Botarus stellaris, - Zimorodek Alcedo atthis, - Łab ędź niemy Cygnus olor. Licznie wyst ępuj ą te Ŝ kaczki krzy Ŝówki, głowienka i czernica, z innych gatunków łyska i trzciniak. Do gatunków ptaków pospolicie wyst ępuj ących na terenie gminy na polach i ł ąkach zaliczaj ą si ę: skowronek polny, kuropatwa, pliszka Ŝółta, pokl ąskwa potrzeszcz, srokosz czy przepiórka. W obr ębie osiedli miejskich wyst ępuje bocian biały, wróbel domowy, szpak, kawka, jaskółka dymówka, oknówka. Ze środowiskiem wodnym zwi ązana jest te Ŝ wi ększo ść płazów. Dlatego tak istotna jest ochrona zbiorników wodnych (miejsc rozrodu płazów) dla zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej. Drogi przebiegaj ące w bezpo średnim s ąsiedztwie zbiorników wodnych stanowi ą barier ę dla zwierz ąt zmierzaj ących do miejsc rozrodu. Najcz ęś ciej wyst ępuje Ŝaba trawna ( Rana temporaria ), znacznie rzadziej ropucha szara ( Bufo bufo ), ropucha zielona ( Bufo viridis ), Ŝaba wodna ( Rana esculenta ), Ŝaba śmieszka, Ŝaba jeziorowa. Gady s ą bardzo nieliczne. Dotyczy to głównie

21 zasiedlaj ącej suche ugory w s ąsiedztwie lasów lub zadrzewie ń – jaszczurki zwinki (Lacerna agilis ) Skład gatunkowy ichtiofauny jest ubogi. W rzekach Bystrzycy i Wilkojadce wyst ępuj ą: kiełb, ciernik, koza, piskorz, oko ń, słonecznica i pło ć. Na stawach wyst ępuje głównie karp. Na polach uprawnych, ł ąkach i pastwiskach wyst ępuj ą takie ssaki jak: zaj ąc, kret, ryjówka aksamitka, mysz polna, nornik zwyczajny. W lasach lub w ich rejonie mo Ŝna spotka ć sarn ę, dzika, a w samym lesie wiewiórk ę czy kun ę le śną. Bardzo wa Ŝne dla funkcjonowania tych zwierz ąt s ą zadrzewienia śródpolne, strefa ekotonowa lasu oraz utrzymanie dro Ŝno ści korytarzy ekologicznych. Z bezkr ęgowców stwierdzono wyst ępowanie chronionych chrz ąszczy z rodziny biegaczowatych, przedstawicieli rodziny trzmieli oraz motyli.

Bioró Ŝnorodno ść Według ustawy o ochronie przyrody ró Ŝnorodno ść biologiczna to „zró Ŝnicowanie Ŝywych organizmów wyst ępuj ących w ekosystemach, w obr ębie gatunku i mi ędzy gatunkami oraz zró Ŝnicowanie ekosystemów”. Systemem ochrony zagroŜonych składników ró Ŝnorodno ści biologicznej jest Europejska Sie ć Ekologiczna Natura 2000. Celem jej utworzenia jest zachowanie zarówno zagro Ŝonych wygini ęciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt charakterystycznych dla poszczególnych regionów biogeograficznych. W gminie formalnie ochron ą obj ęto tylko fragmenty Lasów Łukowskich. Ró Ŝnorodno ść biologiczna wi ąŜ e si ę ze zrównowa Ŝon ą gospodark ą le śną. Bardzo istotne jest utrzymanie dro Ŝno ści korytarzy ekologicznych.

II.2.4.2. Przyrodnicze obszary i obiekty chronione

Obszary Natura 2000 Lasy Łukowskie PLB 060010 – obszar specjalnej ochrony ptaków (Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków – Dz.U. 2011.25.133; zm. Dz.U.2011.67.368); powierzchnia 11 488,4ha z czego w gminie Stanin 546,4 ha (ok. 4,76%) Obszar obejmuje kompleks le śny Lasów Łukowskich. Ostoja le Ŝy na terenie Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a jej fragmenty s ą obj ęte ochron ą prawn ą w formie rezerwatów przyrody: „Jata” oraz „Topór”.

22 Przedmiotem ochrony w tym obszarze (na podstawie SDF – Standardowego Formularza Danych) s ą nast ępuj ące gatunki: Kod gatunku Nazwa gatunku A030 Ciconia nigra – bocian czarny A031 Ciconia ciconia – bocian biały A072 Pernis apivorus – trzmielojad zwyczajny A089 Aquila pomarina – orlik krzykliwy A127 Grus grus – Ŝuraw szary A222 Asio flammeus – sowa błotna A224 Caprimulgus europaeus – lelek rdzawoszyji A236 Dryocopus Martusi – dzi ęcioł czarny A238 Dendrocopos medius – dzi ęcioł średni A246 Lullula arboreta - lerka A255 Anthus campestris – świergotek polny A307 Sylvia nisoria - jarz ębatka A320 Ficedula parva – muchołówka mała A338 Lanius collurio - g ąsiorek A379 Emberiza hortulana - ortolan

Dane z SDF s ą ju Ŝ jednak nieaktualne. W wyniku inwentaryzacji ptaków przeprowadzonej w 2008r przez BULiGL, na zlecenie GDO Ś zweryfikowano liczebno ści ptaków na terenie obszaru. Oprócz tego stwierdzono, Ŝe wi ększo ść gatunków, które otrzymały ocen ę C (ocena gatunku C = znacz ąca), nawet z liczebno ściami wpisanymi w SDF-ie nie spełnia wymaganych kryteriów uznania jako gatunek kwalifikuj ący i tym samym przedmiot ochrony. W efekcie sporz ądzonego raportu z inwentaryzacji, okazało si ę Ŝe jedynym gatunkiem spełniaj ącym kryteria kwalifikacyjne jest lelek, którego liczebno ść na terenie OSO Lasy Łukowskie oszacowano na 70 par l ęgowych. Oprócz lelka na terenie obszaru wyst ępuje 17 gatunków z zał ącznika 1 Dyrektywy Ptasiej (błotniak ł ąkowy, błotniak stawowy, bocian biały, bocian czarny, derkacz, dzi ęcioł białogrzbiety, dzi ęcioł czarny, dzi ęcioł średni, g ąsiorek, jarz ębata, lerka, muchołówka mała, orlik krzykliwy, ortolan, świergotek polny, trzmielojad, Ŝuraw) jednak stwierdzone liczebno ści nie spełniaj ą progów kwalifikacji (za: „Prognoza oddziaływania na środowisko planu urz ądzania

23 lasu dla Nadle śnictwa Łuków wraz z projektem aneksu do tego planu – na okres 2011-2014”) W inwentaryzacji wykonanej przez BULiGL w 2009r zaproponowano te Ŝ zmian ę południowej granicy obszaru (odsuni ęcie granicy od linii kolejowej). Według informacji GIO Ś w ramach monitoringu ptaków, w powiecie łukowskim zało Ŝono dwie powierzchnie próbne do monitorowania pospolitych ptaków l ęgowych (dwie poza obr ębem gminy Stanin). W granicach ostoi wskazano dwie kategorie zagro Ŝeń. Pierwsz ą jest zaprzestanie uŜytkowania rolniczego gruntów co doprowadzi do zarastania ich, głównie brzoz ą i osik ą. Tereny te przestan ą pełni ć funkcj ę siedlisk l ęgowych dla gatunków zasiedlaj ących otwarte rodzaje biotopów. Wyst ąpi ą tak Ŝe gatunki, które wykorzystuj ą te tereny jako Ŝerowiska. Szkodliwe dla gatunków jest te Ŝ zalesianie enklaw wykonywane w ramach gospodarki le śnej. Drug ą kategori ę zagro Ŝenia stanowi ą odpady. Tworz ą je nielegalne składowiska (odpady z gospodarstw domowych lub budowlane). W SDF jako zagro Ŝenie wskazano te Ŝ obni Ŝenie poziomu wód gruntowych oraz zanieczyszczenie wód.

Lasy Łukowskie to jedyny obszar „naturowy” którego niewielki fragment znajduje si ę w granicach gminy. Pozostałe, najbli Ŝej le Ŝą ce obszary z sieci Natura 2000 to:

„Jata” – proponowany specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000, który w czerwcu 2011r. został skierowany do konsultacji społecznych. Obszar znajduje si ę w obr ębie gminy wiejskiej Łuków, na terenie le śnictw: Jata, D ąbrówka i Nowinki. Bezpo średnio s ąsiaduje z północn ą granic ą gminy Stanin. Powierzchnia obszaru wynosi 1185,47ha. Wyst ępuj ące formy ochrony przyrody to: rezerwat „Jata” ( ścisły i cz ęś ciowy), Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Lasy Łukowskie” PLB 060010, Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Projektowana ostoja siedliskowa obejmuje fragment doliny Krzny Południowej. Zagro Ŝeniem dla przedmiotów ochrony obszaru s ą: - obni Ŝenie poziomu wód gruntowych oraz melioracja ł ąk wokół obszaru „Jata”, - zaniechanie u Ŝytkowania ł ąk, - upraszczanie struktury wiekowej i gatunkowej lasów,

24 - uszkodzenia odnowie ń jodły na skutek zgryzania przez zwierzyn ę, - odkrywkowa eksploatacja piasku w s ąsiedztwie obszaru, mog ąca potencjalnie powodowa ć powstawanie leja depresyjnego, - sąsiedztwo poligonu wojskowego.

Dąbrowy Seroczy ńskie PLH 140004 – obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty zatwierdzony Decyzj ą Komisji z dnia 10.01.2011 r. w sprawie przyj ęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EEC, czwartego zaktualizowanego wykazu terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na kontynentalny region biogeograficzny (2011/64/EU). Obszar obejmuje Uroczysko Seroczyn. Obszar znajduje si ę w odległo ści ok.12 km w kierunku północno- zachodnim od granic gminy.

Dolny Wieprz PLH 060051 - obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty zatwierdzony Decyzj ą Komisji z dnia 10.01.2011 r. w sprawie przyj ęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EEC, czwartego zaktualizowanego wykazu terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na kontynentalny region biogeograficzny (2011/64/EU).

Dolina Ty śmienicy PLB 060004 - obszar specjalnej ochrony ptaków (Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków – Dz.U. 2011.25.133; zm. Dz.U.2011.67.368); Obydwa obszary le Ŝą w odległo ści 22-25km w kierunku południowym od granic gminy.

Rezerwaty przyrody W obr ębie gminy nie ma rezerwatów przyrody. Najbli Ŝej le Ŝą ce rezerwaty to będące w obr ębie powiatu łukowskiego rezerwaty le śne: Jata i Topór. Obydwa znajduj ą si ę w Lasach Łukowskich. Jata przylega do granicy gminy Stanin, a Topór jest oddalony o ok. 6 km od granicy gminy.

Obszary chronionego krajobrazu Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu (Rozporz ądzenie Nr43 Wojewody Lubelskiego z dnia 17.02.2006r w sprawie Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Lubel.06.65.1228) obejmuje powierzchni ę 18 649,9ha. Przewa Ŝaj ąca cz ęść obszaru poło Ŝona jest na terenie Równiny Łukowskiej. Obszar posiada du Ŝą atrakcyjno ść krajobrazowo- przyrodnicz ą oraz zró Ŝnicowan ą szat ę ro ślinn ą z du Ŝym udziałem gatunków rzadkich i chronionych. W obr ębie jego dominuj ą lasy zajmuj ące

25 51% powierzchni. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tylko fragment lasu znajduj ący si ę w najbardziej wysuni ętej na północ cz ęś ci gminy. Granica obszaru według zał ącznika do wy Ŝ. wym. Rozporz ądzenia biegnie od strony wschodniej: „wzdłu Ŝ linii kolejowej w kierunku na Stoczek Łukowski do drogi lokalnej przebiegaj ącej od wsi Kolonia Zastawie w kierunku kompleksu leśnego Kry ńszczak (Łagodne). Nast ępnie drog ą t ą na północ w kierunku kompleksu le śnego, a w dalszej kolejno ści wzdłu Ŝ południowo- zachodniej i południowo- wschodniej ściany lasu powtórnie do linii kolejowej Łuków-Pilawa. Lini ą kolejow ą do skrzy Ŝowania z szos ą Łuków-Stoczek Łukowski w miejscowo ści Jemielnik Stary.”

Pomniki przyrody Pomniki przyrody według rejestru pomników przyrody znajduj ących si ę na terenie województwa lubelskiego (gm. Stanin) – RDO Ś w Lublinie, stan na wrzesie ń 2011 L.p. poło Ŝenie opis Dz.U. zgłoszenia aktu utworzenia pomnika 1 m. Gózd wi ąz szypułkowy Zarz. 100/89 Woj. Siedl. wł. M. Cichosz (Ulmus leavis) z dn.22.12.89r posesja nr 26 2 m. Wesołówka grupa drzew: Orz. 35 WKP w Wł. Skarb Pa ństwa 3 lipy drobnolistne Siedlcach z dn. Park zabytkowy (Tilia cordata), 19.12.77r kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum) i klon pospolity (Acer platanoides); lipa drobnolistna (Tilia cordata),

Planowane i postulowane obszary chronione Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Dolina Bystrzycy” – obejmuje fragment doliny na długo ści ok. 7,5 km. Rozci ąga si ę od mostu na Bystrzycy około 500 m na wschód od wsi Jeleniec do ok. 100 m poni Ŝej mostu w Zofiborze. Zajmuje

26 powierzchni ę ok. 282 ha. Celem utworzenia zespołu jest zachowanie zbli Ŝonego do naturalnego koryta rzeki, ł ąk, starorzecza, torfianki, fragmentu lasów olchowych, towarzysz ących im zaro śli wierzbowych. Zachowały si ę tu jeszcze du Ŝe płaty wodnych i szuwarowych zbiorowisk ro ślinnych. Dolina Bystrzycy jest miejscem wyst ępowania bogatej fauny ptaków, ssaków, płazów i ryb. Obszar charakteryzuje si ę ró Ŝnorodno ści ą krajobrazu oraz stanowi regionalny korytarz ekologiczny. UŜytki ekologiczne – Wnętrzne I, II, III, i Kolonia Kujawy – obejmuj ące obszary podmokłe oraz zbiorniki wodne.

II.2.4.3. Zagro Ŝenia i uci ąŜ liwo ści środowiska przyrodniczego

Zanieczyszczenia powietrza Gmina Stanin nie jest obj ęta badaniami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Według Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Łukowskiego stan jako ści powietrza w gminie został oceniony jako dobry. Wśród lokalnych źródeł zanieczyszczenia najwi ększy wpływ na jako ść powietrza maj ą: - emisja: z pieców w ęglowych w indywidualnych budynkach jednorodzinnych, drobnych przedsi ębiorstw, gospodarstw ogrodniczych itp. - transport samochodowy, - nielegalne spalanie odpadów (w piecach domowych i innych). Powietrze atmosferyczne, oprócz wód powierzchniowych, jest najbardziej wra Ŝliwym na zanieczyszczenia komponentem środowiska, a jednocze śnie bezpo średnio decyduj ącym o warunkach Ŝycia człowieka, zwierz ąt i ro ślin. O stanie powietrza decyduj ą zanieczyszczenia z lokalnych emitorów. W gminie s ą to indywidualne źródła ciepła. Zanieczyszczenia z tych obiektów powoduj ą zwi ększenie obecno ści w powietrzu SO 2, NO i pyłu opadaj ącego. Przy silnej koncentracji zabudowy pewien wpływ na pogorszenie si ę stanu sanitarnego atmosfery ma brak zorganizowanego systemu zaopatrzenia mieszka ńców w energi ę ciepln ą. Wzrost zanieczyszczenia notuje si ę w okresie grzewczym.

Zanieczyszczenia wód powierzchniowych, podziemnych Na terenie gminy Stanin wody powierzchniowe nie s ą obj ęte badaniami w ramach monitoringu krajowego i regionalnego.

27 Rzeka Bystrzyca obj ęta jest monitoringiem regionalnym na odcinkach le Ŝą cych poza gmin ą. Punkt pomiarowo-kontrolny znajduje si ę w miejscowo ści Borki przy uj ściowym odcinku rzeki. Kontrolowany odcinek zaliczany jest do wód pozaklasowych (NON) w zakresie kryteriów fizyko-chemicznych i bakteriologicznym. Badania wska źników biologicznych wykazuj ą wysokie zanieczyszczenie bakteriologiczne Bystrzycy. W ponad 80 % przebadanych prób stwierdzono ponadnormatywne st ęŜ enie bakterii coli typu kałowego odpowiedzialnej za stan sanitarny wód. Du Ŝe zanieczyszczenie bakteriologiczne spowodowane jest przede wszystkim odprowadzaniem ścieków - bezpo średnio do nich lub do rowów melioracyjnych - przez obiekty i zakłady poło Ŝone w wi ększo ści poza granicami gminy Stanin (zjawisko tzw. importu zanieczyszcze ń). Wewn ętrzn ą przyczyną zanieczyszczenia wód jest jeszcze niedostateczne wyposa Ŝenie gminy w kompleksow ą infrastruktur ę wodoci ągowo-kanalizacyjn ą - przede wszystkim niepełny zasi ęg kanalizacji sanitarnej. Nadal wa Ŝną przyczyn ą jest prawie zupełny brak kanalizacji deszczowej. Ścieki zwi ązane z zabudow ą mieszkaniow ą oraz warsztatami produkcyjno-usługowymi trafiaj ą bardzo cz ęsto do nieszczelnych szamb (podobnie ma si ę w wielu przypadkach sytuacja z odpadami). Na zł ą jako ść wód podziemnych i powierzchniowych maj ą tak Ŝe wpływ zanieczyszczenia wielkoobszarowe pochodzenia rolniczego oraz z powietrza. Jako ść wód podziemnych zale Ŝy od gł ęboko ści na której wyst ępuje warstwa wodono śna. Na terenie gminy u Ŝytkowe warstwy wodono śne do ść dobrze izolowane s ą od powierzchni terenu i nie s ą nara Ŝone na zanieczyszczenie. Jednak w rejonach zabudowy nieskanalizowanej głównym problemem jest zanieczyszczenie I poziomu wód gruntowych, ujmowanych studniami przydomowymi. Jako ść wód w studniach jest zła, głównie s ą one zanieczyszczane zwi ązkami azotowymi. Natomiast jako ść wody podziemnej z uj ęć gł ębinowych jest dobra lub bardzo dobra. Niekiedy mog ą w niej wyst ąpi ć podwy Ŝszone zawarto ści zwi ązków Ŝelaza i manganu.

Zanieczyszczenia gruntu Brak bada ń stanu zanieczyszczenia gruntu na terenie gminy nie pozwala na jednoznaczne okre ślenie stopnia degradacji.

28 Potencjalnie mo Ŝna si ę spodziewa ć niekorzystnych zjawisk w miejscach niezorganizowanych składowisk odpadów. Monitoring jako ści gleb prowadzony na terenie woj. lubelskiego nie wykazał, aby wzdłu Ŝ dróg wyst ępowała nadmierna koncentracja metali ci ęŜ kich w glebie.

Zagro Ŝenie powodziowe Na terenie gminy obszary zagro Ŝenia powodziowego dla rzeki Bystrzyca Północna zostały wyznaczone przez Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej - Zarz ąd Zlewni Wisły Lubelskiej i Bugu granicznego w Lublinie. Wskazano, mi ędzy innymi, zasi ęg wielkiej wody o prawdopodobie ństwie 1%. Zmiana Ustawy Prawo Wodne z dnia 3 czerwca 2005 r. (DZ.U. Nr 130 poz. 1087) zaostrzyła warunki przestrzennej ochrony przed powodzi ą. Art. 80a podaje , Ŝe „ tereny o szczególnym znaczeniu społecznym, gospodarczym lub kulturowym powinny by ć chronione przed zalaniem wodami o prawdopodobie ństwie wyst ępowania co najmniej raz na 200 lat ”. Nowelizacja Ustawy nakazuje dyrektorowi Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej sporz ądzenie Studium ochrony przeciwpowodziowej, ustalające granice zasi ęgu wód powodziowych o okre ślonym prawdopodobie ństwie wyst ępowania oraz kierunki ochrony przed powodzi ą. Zasi ęg wód powodziowych 100 letnich, wobec naturalnego charakteru nieobwałowanej doliny, si ęga do naturalnych granic tarasu zalewowego rzeki, z wył ączeniem niewielkich fragmentów wyniesie ń w obr ębie tarasu zalewowego. Mo Ŝna zakłada ć, Ŝe woda 200 letnia, podobnie jak wyznaczona woda 100 letnia, utrzyma się w granicach tarasu zalewowego, przy czym prawdopodobnie zalane zostan ą równie Ŝ ww. wyniesienia w jego obr ębie. W obszarach bezpo średniego zagro Ŝenia powodziowego Ustawa zabrania lokalizacji inwestycji zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierz ęcych, środków chemicznych, a tak Ŝe innych materiałów, które mog ą zanieczy ści ć wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególno ści ich składowania. Zabrania si ę tak Ŝe wznoszenia obiektów budowlanych. Przy czym Dyrektor Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej mo Ŝe w drodze decyzji zwolni ć z ww. zakazu. Ustawa Prawo wodne w art. 88k wskazuje działania, które nale Ŝy przedsi ęwzi ąć w celu ochrony ludzi mienia przed powodzi ą. S ą to przede wszystkim:

29 - kształtowanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych lub terenów zalewowych; - racjonalne retencjonowanie wód oraz u Ŝytkowanie budowli przeciwpowodziowych, a tak Ŝe sterowanie przepływami wód; - zapewnienie funkcjonowania systemu ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodz ącymi w atmosferze oraz hydrosferze; - zachowanie, tworzenie i odtwarzanie systemów retencji wód; - budow ę, rozbudow ę i utrzymywanie budowli przeciwpowodziowych; - prowadzenie akcji lodołamania.

Melioracje wodne Na terenie gminy Stanin zmeliorowanych jest około 1 200 ha u Ŝytków rolnych. Z poni Ŝszych danych wynika, Ŝe istniej ą znaczne potrzeby w zakresie kontynuowania prac melioracyjnych, jednak Ŝe post ępuj ąca urbanizacja tych atrakcyjnych terenów stawia pod znakiem zapytania zasadno ść kontynuowania prac melioracyjnych.

Hałas Ochron ą przed hałasem obj ęte s ą tereny przeznaczone pod zabudow ę mieszkaniow ą, pod szpitale i domy opieki społecznej, pod budynki zwi ązane ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzie Ŝy, tereny na cele uzdrowiskowe oraz cele rekreacyjno-usługowe poza miastem. Na terenie gminy nie były prowadzone pomiary hałasu, nie był równie Ŝ monitorowany hałas drogowy. Na terenie powiatu łukowskiego w roku 2009 wykonano badania hałasu komunikacyjnego przy drogach krajowych w miejscowo ści Łuków i Stoczek Łukowski. Wykonane pomiary hałasu nie wykazały znacznych uci ąŜ liwo ści w badanych punktach. Poziom hałasu w liniach zabudowy mie ścił si ę w granicach 60dB w dzie ń.

Gospodarka odpadami Gmina Stanin dysponuje własnym składowiskiem odpadów stałych. Składowisko znajduje si ę w miejscowo ści Nied źwiadka. Mog ą by ć w nim umieszczane odpady z grup 15,17,19 i 20. Przywo Ŝone s ą tu odpady komunalne niesegregowane z gospodarstw domowych, obiektów u Ŝyteczno ści publicznej i zakładów z terenu gminy. Ponadto składowisko obsługuje Wielobran Ŝowe Gospodarstwo Pomocnicze z śelechowa.

30 Składowanie odbywa si ę w uszczelnionej niecce o pow. 2,16 ha. Pojemno ść jego wynosi 48 290 m 3 odpadów komunalnych. Średnio w roku składuje si ę tu około 300- 400 Mg odpadów. Obecnie stopie ń wypełnienia wynosi ponad 20%, co stawia gmin ę w dobrej sytuacji pod wzgl ędem gospodarki odpadami. Przewidywany termin zako ńczenia eksploatacji upływa w roku 2020. Na terenie składowiska prowadzona jest segregacja odpadów oraz niektóre z nich poddawane s ą recyclingowi. Składowisko posiada równie Ŝ pojemnik na odpady niebezpieczne, które s ą ewakuowane do zakładu zajmuj ącego si ę unieszkodliwianiem. W 1998 roku wokół składowiska, w promieniu 100m został utworzony obszar ograniczonego uŜytkowania. W obszarze obowi ązuje zakaz lokalizacji budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi, upraw ro ślin przeznaczonych do spo Ŝycia na surowo, wypasania zwierz ąt, zbierania runa i poboru wody. Obecnie tereny w strefie u Ŝytkowane s ą rolniczo przez indywidualnych rolników. Teren jest własno ści ą Agencji Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa. Składowisko jest monitorowane. Znajduje si ę tu 5 piezometrów do poboru próbek wody gruntowej i gleby. Gmina posiada oczyszczalni ę ścieków. Oczyszczalnia zlokalizowana jest w miejscowo ści gminnej i posiada przepustowo ść 210 m 3 na dob ę. Aktualnie wykorzystywana jest w 80% maksymalnej przepustowo ści. Strategia rozwoju gminy zakłada zapotrzebowanie na ponad 1500m 3, co wskazuje na potrzeb ę rozbudowy lub budowy nowej oczyszczalni. Jednak obecnie na terenie gminy sie ć kanalizacji jest niewystarczaj ąca. Zaledwie 6% gospodarstw jest skanalizowanych.

Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizuj ące Przez teren gminy przebiega tranzytowa, jednotorowa linia wysokiego napi ęcia 110 kV o relacji Kozienice-Stoczek Łukowski –Łuków oraz linie średnich napi ęć 30 kV i 15kV. S ą to linie napowietrzne.

Wyst ępowanie powa Ŝnych awarii

Na obszarze gminy nie znajduj ą si ę zakłady, stwarzaj ące zagro Ŝenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzi, o zwi ększonym lub du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnych awarii.

31 II.2.5. Dziedzictwo kulturowe Na terenie gminy znajduje si ę wiele cennych obiektów dziedzictwa kulturowego. Cz ęść z nich obj ęto ochron ą konserwatorsk ą.

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych „A” województwa lubelskiego (D. U.Woj.Lub. Nr 84 z dn. 4.08. 2010r, poz. 1552):

Jeleniec – zespół pobernardy ński: ko ściół parafialny pw. św. Anny z dekoracj ą architektoniczno-rze źbiarsk ą i malarsk ą oraz ruchomo ściami, dawny klasztor, ogrodzenie z dekoracyjn ą bramk ą, dzwonnica-brama, figura na terenie cmentarza ko ścielnego, teren dawnego cmentarza ko ścielnego z drzewostanem – w granicach parceli zwi ązanej z zespołem (nr rej. A/580).

32 Sarnów – zespół podworski: dwór wraz z wystrojem architektonicznym oraz elementami dotyczącymi wystroju, park krajobrazowy z dwiema alejami, w granicach działek wskazanych w decyzji (nr rej. A/610)

Stanin Wesołówka – zespół podworski obejmuj ący: dwór z fos ą i tarasami, oficyna, stajnia (wraz z zabytkow ą stolarszczyzn ą), park (o powierzchni wskazanej w decyzji), w granicach działek wskazanych w decyzji (nr rej. A/307)

33 Stanin – dzwonnica i otoczenie ko ścioła parafialnego p.w. Trójcy Świ ętej, (translokowanego do Pratulina, gm. Rokitno)., Nr rej. zabytków A/106

Tuchowicz – ko ściół parafialny św. Marii Magdaleny (nr rej. A/1165)

34 Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru wojewódzkiego konserwatora zabytków (D. U.Woj.Lub. Nr 132 z dn. 25.10. 2010r, poz. 2237)

Tuchowicz - pozostało ści dworu obronnego; Nr w rejestrze C/26

Zasoby dziedzictwa kulturowego obj ęte rejestrem konserwatora zabytków chronione s ą prawnie na mocy przepisów szczególnych. Otoczenie niektórych obiektów zabytkowych zostało obj ęte stref ą po średniej ochrony konserwatorskiej oraz stref ą ochrony widokowej w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Pozostałe obiekty o walorach historycznych Jeleniec – zespół folwarczny, uj ęty cz ęś ciowo w gminnej ewidencji zabytków

35 Kujawy – zespół dworski wraz z alej ą dojazdow ą, uj ęty cz ęś ciowo w gminnej ewidencji zabytków

Nied źwiadka – zespół dworsko- parkowy, uj ęty w wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków

36 Tuchowicz – dzwonnica, kaplica cmentarna oraz ogrodzenie cmentarza z bramami w zespole ko ścioła parafialnego p.w. św. Marii Magdaleny, uj ęte w gminnej ewidencji zabytków

Zastawie – kapliczka drewniana

Obiekty o walorach historycznych obejmuje si ę, wraz z ich otoczeniem, stref ą po średniej ochrony konserwatorskiej, któr ą nast ępnie nale Ŝy uwzgl ędni ć w planach miejscowych.

37 Stanowiska archeologiczne w gminie Spis stanowisk archeologicznych na terenie gminy Stanin uszeregowanych według obr ębów ewidencyjnych Aleksandrów 64-76/2, Anonin 64-78/9, 64-78/10, 64-78/11, 64-78/12, 64-78/13 Celiny Szlacheckie 63-77/7, 63-77/8, 63-77/9, 63-78/7, 63-78/8, 64-78/14, Celiny 63-78/9, 63-78/10, 63-78/11, 63-78/12, 63-78/13, Wło ścia ńskie Gózd 63-77/1, 63-77/2, 63-77/10, 63-77/11, 63-77/12, 63-77/13, Jarczówek 64-77/8, 64-77/9, 65-77/18, 65-77/19, Jeleniec 64-78/4, 64-78/6, 64-78/24, 64-78/25, 64-78/26, 64-78/27, 64-78/28, 64-78/29, 64-78/30, 64-78/31, 64-78/32, 64-78/33, 64-78/34, 64-78/35, 64-78/36, 64-78/37, 64-78/38, 64-78/39, 64-78/40, 64-78/41, 65-78/3, 65-78/4, Jonnik 65-78/5, 65-78/6, 65-78/7, 65-78/8, 65-78/9, 65-78/10, 65-78/11, Józefów 63-78/14, 63-78/15, 63-78/16, 63-78/17, 63-78/18, 63-78/19, 64-78/42, 64-78/43, 64-78/44, Kierzków 64-78/8, 64-78/45, 64-78/46, 64-78/47, 64-78/48, Kopina 64-77/10, 64-77/11, 64-77/12 Kosuty 64-77/1, 64-77/2, 64-77/3, 64-77/4, 64-77/5, Lipniak 63-77/27, 63-77/28, 63-77/29, Nied źwiadka 63-77/30, 64-77/14, 64-77/15, 64-77/16, 64-77/17, 64-77/18, Nowy Stanin 65-77/17, Ogniwo 64-77/13 Sarnów 64-78/49, 64-78/50, 64-78/51, 64-78/52, 64-78/53, 64-78/54, 64-79/7, 64-79/8, 65-78/20, 65-78/21, 65-78/22, 65-78/23, 65-78/24, 65-78/25, 65-79/63, 65-79/64, 65-79/65, 65-79/66, Stanin 64-77/6, 64-77/7, 65-78/27, Stara G ąska 65-78/28, 65-78/29, 65-78/30, 65-78/31, 65-78/32, 65-78/33, 65-78/34, 65-78/35, Stara Wróblina 65-78/36, Tuchowicz 63-78/1, 63-78/2, 63-78/3, 63-78/4, 63-78/5, 63-78/6, 64-78/7, 64-78/58, 64-78/59, 64-78/60, 64-78/61, 64-78/62, Wesołówka 64-78/1, 64-78/2, 64-78/3, 64-78/55 64-78/56, 64-78/57, Wn ętrzne 64-76/6, 64-76/11

38 Wólka Zastawska 63-77/35, 63-77/36, 63-77/37, 63-77/38, 63-77/39, 63-77/40, 63-77/41, 63-77/42, 63-77/43, 63-78/20, 63-78/21, 63-78/22, 63-78/23, 63-78/24 Zago ździe 63-77/3, 63-77/4, 63-77/31, 63-77/32, 63-77/33, 63-77/34, Zastawie 63-77/5 Źródło: zarz ądzenie nr 6/2013 Wójta Gminy Stanin ws. gminnej ewidencji zabytków

Dla stanowiska archeologicznego wpisanego do rejestru zabytków (wyró Ŝnionego w tabeli pogrubieniem) obejmuj ącego dwór obronny w Tuchowiczu obowi ązuje ochrona konserwatorska w postaci strefy „W”- strefa ścisłej ochrony zabytków archeologicznych. Pozostałe stanowiska archeologiczne nale Ŝy w planach miejscowych obj ąć ochron ą w postaci: - strefy „OW” – strefa obserwacji archeologicznej - strefy „OWD” – strefa domniemanych stanowisk archeologicznych

Obiekty znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków Wykaz obiektów znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków Miejscowo ść Obiekt Numer Rejestr adresowy zabytków Aleksandrów dom 21 Aleksandrów dom 20 Aleksandrów dom 4 Aleksandrów dom 5 Anonin dom 18 Anonin dom 47 Anonin dom 72 Anonin zagroda, dom, piwnica 8 Anonin dom 49 Anonin dom 33 Anonin zagroda, dom, obora i stodoła 11 Anonin miejsce pochówku Borowina dom 45 Borowina dom 48 Borowina pomnik Celiny Szlacheckie dom 2

39 Celiny Szlacheckie dom 12 Celiny Szlacheckie dom 34 Celiny Szlacheckie zagroda, stodoła, spichrz 37 Celiny Szlacheckie zagroda, dom, stodoła 16 Celiny Szlacheckie zagroda, dom, 27 Celiny Szlacheckie zagroda, dom, obora 26 Celiny Wło ścia ńskie dom 14 Celiny Wło ścia ńskie dom 15 Celiny Wło ścia ńskie dom 17 Celiny Wło ścia ńskie dom 21 Celiny Wło ścia ńskie dom 23 Celiny Wło ścia ńskie dom 25 Celiny Wło ścia ńskie zagroda, dom, stodoła, spichrz 33 Celiny Wło ścia ńskie zagroda, dom, stodoła, spichrz 39 Gózd dom 28 Gózd dom 59 Gózd dom 58 Gózd dom 57 Gózd dom 56 Gózd dom 77 Gózd dom 96 Jarczówek dom 21 Jarczówek dom 9 Jarczówek dom 14 Jarczówek dom 22 Jarczówek zagroda, dom 44 Jarczówek dom 45 Jarczówek dom 26 Jarczówek ku źnia 6 Jeleniec dom 95 Jeleniec dom 111 Jeleniec ku źnia 47 Jeleniec dom 54 Jeleniec dom 55 Jeleniec dom 40

40 Jeleniec zagroda, dom, obora, stodoła, 82 studnia, piwnica Jeleniec zagroda, dom, stodoła 30 Jeleniec zespół klasztorny pobernardy ński A/580 Jeleniec cmentarz Jeleniec stró Ŝówka w zespole klasztornym Jeleniec spichlerz, rz ądcówka, park w zespole dworsko-parkowym Jonnik dom 13 Jonnik dom 12 Jonnik dom 32 Jonnik dom 25 Jonnik kapliczka Jonnik dom 42 Józefów dom 43 Józefów dom 62 Kierzków dom 32 Kij zagroda, dom, obora, budynek 11 gospodarczy Kij stodoła, budynek gospodarczy 5 Kij dom 15 Kij zagroda, dom, obora 38 Kij dom 25 Kij krzy Ŝ Kopina dom 9 Kopina dom 8 Kopina dom 14 Kosuty szkoła Kosuty pomnik Kosuty zespół dworski: dwór, stajnia, obora, dwa czworaki, park Lipniak kapliczka Nied źwiadka zagroda, dom, stodoła 17 Nied źwiadka dom 36 Nied źwiadka dom 22 Nied źwiadka zagroda, dom 31

41 Nied źwiadka zespół dworsko-parkowy Nowa Wróblina zagroda, studnia 32 Nowy Stanin dom 54 Nowy Stanin kapliczka Nowy Stanin stodoła 20 Ogniwo dom 7 Ogniwo dom 20 Ogniwo dom 1 Sarnów dom 28 Sarnów spichrz 31 Sarnów dom 41 Sarnów dom 101 Sarnów dom 135 Sarnów zespół dworski A/610 Stanin dom 96 Stanin dom 82 Stanin dom 75 Stanin dom 134 Stanin dom 128 Stanin dzwonnica i otoczenie ko ścioła p.w. A/106 Trójcy Św. Stanin cmentarz Stanin dom 32 Stara G ąska dom 41 Stara Wróblina stodoła 15 Tuchowicz dom 72 Tuchowicz pozostało ść dworu obronnego C/26 Tuchowicz dom 11 Tuchowicz dom 34 Tuchowicz cmentarz Tuchowicz zespół ko ścioła p.w. św. Marii Magdaleny Tuchowicz ko ściół parafialny p.w. św. Marii A/1165 Magdaleny Tuchowicz dzwonnica w zespole ko ścielnym Tuchowicz szkoła

42 Tuchowicz przedszkole Tuchowicz park w zespole dworsko-parkowym Tuchowicz cmentarz rzymsko-katolicki przyko ścielny Tuchowicz kaplica cmentarna Tuchowicz ogrodzenie cmentarza z bramami Wesołówka dom 26 Wesołówka dom 23 Wesołówka dom 22 Wesołówka dom 12 Wesołówka kapliczka Wesołówka zespół dworski A/307 Wn ętrzne dom 49 Wn ętrzne dom 39 Wn ętrzne kapliczka Wn ętrzne kapliczka Zago ździe dom 2A Zago ździe stodoła 2 Zago ździe obora 31 Zago ździe pomnik Wólka Zastawska dom 6 Wólka Zastawska dom 23 Zastawie dom 29 Zastawie dom 39 Zastawie dom 31 Zastawie dom 37A Źródło: zarz ądzenie nr 6/2013 Wójta Gminy Stanin ws. gminnej ewidencji zabytków

Obiekty znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków nale Ŝy obj ąć ochron ą w planie miejscowym.

II.2.6. Struktura funkcjonalno-przestrzenna II.2.6.1. Sie ć osadnicza i charakterystyka zabudowy Jednostki osadnicze wchodz ące w skład gminy charakteryzuj ą si ę du Ŝym rozproszeniem, wynikaj ącym z jej rolniczego charakteru. Zespoły osadnicze (wsie) poło Ŝone s ą wzdłu Ŝ istniej ących dróg, a ich struktura podziałów jest typow ą struktur ą

43 roln ą – rozproszone długie, w ąskie działki z zabudow ą siedliskow ą, w której dom mieszkalny usytuowany jest od strony drogi. Wprowadzana nowa zabudowa mieszkaniowa (najcz ęś ciej ju Ŝ niezwi ązana z rolnictwem) kontynuuje t ę tendencj ę. Głównym o środkiem administracyjno-usługowym jest miejscowo ść Stanin. Centralne poło Ŝenie, dobre powi ązania komunikacyjne z pozostałymi wsiami i Łukowem oraz lokalizacja głównych obiektów administracji publicznej i infrastruktury społecznej determinuje jego funkcj ę i potencjalny rozwój. Stosunkowo intensywnie urbanizuj ą si ę równie Ŝ tereny w bezpo średniej blisko ści Stanina, zwłaszcza w kierunku północno – wschodnim (Tuchowicz) – przy drodze do Łukowa. Zabudowa mieszkaniowa w Staninie i na przyległych terenach to głównie zabudowa jednorodzinna. Niedu Ŝa odległo ść (ok. 2,5 km) Stanina i Tuchowicza oraz relatywnie wysokie tempo rozwoju obu tych o środków predestynuj ą je do pełnienia roli binarnego centrum usługowego gminy.

II.2.6.2. Usługi i przemysł Na terenie gminy nie mo Ŝna wyodr ębni ć terenów koncentracji usług i przemysłu. Na obszarze całej gminy zarejestrowanych jest (REGON,2009) 388 podmiotów gospodarczych ze sfery pozarolniczej, w tym: - przemysł – 27 (przetwórstwo przemysłowe 25), - budownictwo – 106, - handel, naprawy – 120, - transport, magazynowanie – 85, - gastronomia, zakwaterowanie – 3, - finanse, ubezpieczenia – 4, - działalno ść profesjonalna – 18. Najwi ęcej podmiotów prowadzi sw ą działalno ść na terenach wsi Stanin i Tuchowicz.

II.2.6.3. Produkcja rolna i le śna Gmina Stanin posiada charakter gminy wiejskiej. W jej zagospodarowaniu dominuj ą obszary wykorzystywane rolniczo. Rolnictwo nastawione jest na produkcj ę zbó Ŝ, ziemniaków, trzody chlewnej, bydła i drobiu.

44 W strukturze u Ŝytkowania terenów przewa Ŝaj ą u Ŝytki rolne. Wielko ść i udział poszczególnych rodzajów u Ŝytkowania terenów ilustruje poni Ŝsze zestawienie.

Gmina Stanin UŜytkowanie gruntów [ha] [%] 75,74 UŜytki rolne, w tym: 12 138 /100,00/ Grunty orne 9 491 /78,19/ Sady 18 /0,15/ Łąki 2 154 /17,75/ Pastwiska 475 /3,91/ Lasy i grunty le śne 2 759 17,22

Pozostałe grunty 1 128 7,04

RAZEM 16 025 100,00

Źródło: Dane GUS na 2005 r. Lasy w gminie Stanin nie tworz ą zwartego obszaru, wyst ępuj ą one w postaci wysp. Cz ęść z nich to lasy pełni ące funkcj ę ochronn ą.

II.2.7. Komunikacja Podstawowy układ komunikacyjny gminy Stanin stanowią drogi gminne. Zapewniaj ą dogodne poł ączenie mi ędzy o środkiem gminnym w Staninie innymi wsiami oraz z zewn ętrznym układem komunikacyjnym (drogi powiatowe, wojewódzkie i krajowa). Ł ączna długo ść dróg gminnych wynosi 157,0 km ale tylko ok. 50% z nich ma nawierzchni ę utwardzon ą.. Drogi powiatowe na terenie gminy maj ą ł ączn ą długo ść 65,5 km. Prawie wszystkie maj ą nawierzchni ę utwardzon ą. Przez obszar gminy przebiegaj ą 2 drogi wojewódzkie nr 807 Maciejowice – Sobolew – śelechów – Łuków oraz nr 808 Łuków – Serokomla – Kock. Przez obszar gminy przebiega tak Ŝe droga krajowa nr 76 zapewniaj ąca poł ączenie poprzez Łuków do Siedlec i poprzez Garwolin do Warszawy oraz innymi elementami sieci krajowej.

45 Ponadto przez obszar gminy przebiegaj ą 2 linie kolejowe: Łuków – Pilawa – Warszawa (linia towarowa, w cz ęś ci północnej) i Łuków – D ęblin – Radom (linia osobowa, w cz ęś ci południowej).

II.2.8. Infrastruktura techniczna Wyposa Ŝenie terenów gminy w infrastruktur ę techniczn ą jest niewystarczaj ące. Przede wszystkim problemem jest niedostateczna sie ć gazowa oraz niedostateczna sie ć kanalizacyjna. W wod ę z wodoci ągu zaopatrzonych jest 87% gospodarstw domowych. Do kanalizacji podł ączonych jest jedynie 6% gospodarstw domowych. Istniej ąca gminna oczyszczalnia ścieków ma rezerwy umo Ŝliwiaj ące zwi ększenie liczby gospodarstw domowych korzystaj ących z kanalizacji gminnej.

II.2.8.1. Zaopatrzenie w wod ę Gmina Stanin jest w cało ści zwodoci ągowana. Długo ść sieci rozdzielczej to około 156 km, z której korzysta 78,4% ludno ści. Sie ć wodoci ągowa jest sukcesywnie rozbudowywana. Obecnie obejmuje wszystkie miejscowości. Sie ć wodoci ągowa jest zasilana z uj ęcia wody w Tuchowiczu o przepustowo ści 2239 m 3/dob ę. Obecnie wykorzystywane jest w około 40%, co oznacza mo Ŝliwo ść dalszej rozbudowy i podł ączania nowych gospodarstw.

II.2.8.2. Gospodarka ściekowa i odprowadzanie wód opadowych W gminie Stanin funkcjonuje sie ć kanalizacji o długo ści około 7 km, z której korzysta 7,1% ludno ści. Ścieki odprowadzane s ą do komunalnej oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej w Staninie nad rzek ą Wilkojadka. Przepustowo ść oczyszczalni wynosi 210 m 3/dob ę. Sie ć kanalizacji jest stale rozbudowywana. Obecnie obejmuje swym zasi ęgiem cz ęść wsi Stanin i Wesołówka. Gmina Stanin posiada równie Ŝ koncepcj ę obj ęcia systemem kanalizacji wszystkich miejscowo ści. Zgodnie z koncepcj ą konieczne jest wybudowanie kolejnych oczyszczalni ścieków w miejscowo ściach Jeleniec, Józefów, Kopina, Nied źwiadka, Zastawie i Celiny Szlacheckie. Wody opadowe zagospodarowywane s ą na terenie własnym, to jest odprowadzane bezpo średnio do gruntu.

46 II.2.8.3. Elektroenergetyka Gmina Stanin jest całkowicie zelektryfikowana wykorzystuj ąc sie ć 15 kV. Przez gmin ę poprowadzono sie ć średniego i wysokiego napi ęcia. Sie ć średniego napi ęcia (30 kV) ł ączy stacje Łuków i Krzywda. Sie ć wysokiego napi ęcia (110 kV) ł ączy stacje Łuków i Stoczek Łukowski.

II.2.8.4. Zaopatrzenie w gaz Sie ć gazowa w gminie Stanin ma długo ść około 45 km, z czego sie ć przesyłowa ma 11 km, a sie ć rozdzielcza 34 km. Sie ć gazowa dla indywidualnych odbiorców zasilana jest ze stacji redukcyjno-pomiarowych zlokalizowanych w Tuchowiczu i Kosutach. Z sieci gazowej korzysta 7,7% ludno ści. S ą to mieszka ńcy wsi Gózd, Celiny Szlacheckie, Kopina, Anonin, Tuchowicz, Józefów, Stanin, Wesołówka i Kosuty.

II.2.8.5. Ciepłownictwo Gmina Stanin nie posiada zorganizowanego systemu zaopatrzenia w ciepło. Budynki zaopatrywane s ą w ciepło z lokalnych kotłowni oraz indywidualnych źródeł opalanych głównie paliwem stałym.

II.2.8.6. Telekomunikacja Gmina jest wyposa Ŝona w bezprzewodow ą sie ć telekomunikacyjn ą oraz internetow ą, a tak Ŝe w sie ć światłowodow ą. Mieszka ńcy gminy maj ą mo Ŝliwo ść podł ączenia si ę do sieci.

II.2.8.7. Gospodarka odpadami Na terenie gminy Stanin funkcjonuje składowisko odpadów komunalnych zlokalizowane we wsi Nied źwiadka. Składowisko jest obecnie wypełnione w około 26%, a termin zako ńczenia eksploatacji przewidziano na 2020 rok. W gminie wdro Ŝono system segregacji śmieci.

47 II.3. WNIOSKI Gmina Stanin posiada potencjały umo Ŝliwiaj ące kontynuacj ę jej rozwoju jako gminy rolniczej. Inne funkcje, jak np.: turystyka, usługi lub przemysł mog ą mie ć znaczenie tylko uzupełniaj ące. Rozwój aktywno ści pozarolniczych jest jednak wa Ŝny ze wzgl ędu na tworzenie w ten sposób zach ęt dla ludzi młodych do pozostawania na obszarze gminy. Stanin jako gmina rolnicza funkcjonuje od pocz ątku swego istnienia. Dlatego wa Ŝne jest aby szczególnie wesprze ć pozostałe kierunki rozwoju. Głównym kierunkiem przekształce ń gminy powinno by ć stworzenie warunków do rozwoju pozarolniczej działalno ści gospodarczej, opieraj ącej si ę na wykorzystaniu własnych zasobów. Pozwoli to stworzy ć nowe miejsca pracy przede wszystkim w sektorze usługowym i drobnej wytwórczo ści. Stymulowanie rozwoju w tym kierunku powinno opiera ć si ę m.in. na udost ępnieniu terenów pod usługi i lekki przemysł. Jednym z głównych zada ń dla gminy jest rozwój zasobów ludzkich poprzez szkolenia i działania informacyjne o mo Ŝliwo ści pozyskania funduszy na rozpocz ęcie własnej działalno ści gospodarczej. Naturalnym kierunkiem rozwoju gminy jest te Ŝ agroturystyka. Kierunek ten jest szczególnie mocno zaznaczony w planie województwa lubelskiego. Potencjał do rozwoju turystyki stanowi ą obszary cenne przyrodniczo, dost ępno ść komunikacyjna, w tym kolejowa, obiekty zabytkowe oraz typowo wiejski krajobraz. Jednak ze wzgl ędu na znaczn ą odległo ść od du Ŝych o środków miejskich rozwój w tym kierunku jest stosunkowo utrudniony. Podsumowuj ąc uwarunkowania rozwoju gminy nale Ŝy doceni ć: - dost ępno ść komunikacyjn ą gminy, - walory przyrodnicze i kulturowe, - rozbudowan ą sie ć infrastruktury społecznej. Potencjalnie niekorzystnie na rozwój mo Ŝe wpływa ć: - bliska odległo ść o środka powiatowego – Łukowa – i szeroki asortyment oferowanych tam usług, - brak gruntów komunalnych, które mogłyby by ć przeznaczone pod utworzenie strefy gospodarczej, - niedostateczne wyposa Ŝenie terenów w infrastruktur ę techniczn ą.

48 III. CELE I KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO

III.1. CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO Podstawowym celem strategicznym rozwoju gminy Stanin (zgodnie ze Strategi ą rozwoju gminy Stanin na lata 2007 – 2020) jest poprawa warunków Ŝycia mieszka ńców oraz osi ąganie zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno – gospodarczego gminy poprzez podnoszenie jako ści kapitału ludzkiego oraz rozbudow ę infrastruktury. W Strategii wyró Ŝniono 3 podstawowe obszary jej zainteresowania: - 1 - konkurencyjno ść gminy w relacjach zewn ętrznych oraz warunki prowadzenia działalno ści gospodarczej, - 2 - warunki Ŝycia mieszka ńców – rozumiane zarówno w aspekcie infrastruktury technicznej, jak i dost ępno ści do usług społecznych, - 3 - rozwój i aktywizacja społeczno ści gminnej.

Cz ęść przyj ętych w Strategii celów oraz obszary zainteresowania realizowane będą w sferze funkcjonalno – przestrzennej (która jest przedmiotem ustale ń niniejszego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy). Obszary zainteresowania Strategii w sferze przestrzenno-planistycznej realizowane b ędą nast ępuj ąco: 1 – „konkurencyjno ść gminy w relacjach zewn ętrznych oraz warunki prowadzenia działalno ści gospodarczej” – poprzez wskazanie w Studium stref aktywno ści gospodarczej (posiadaj ących dogodne powi ązania komunikacyjne z układem zewn ętrznym) a nast ępnie przeznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w ramach tych stref, terenów przeznaczonych dla rozwoju funkcji produkcyjnych i usługowych – co umo Ŝliwi szybk ą realizacj ę na tych terenach inwestycji produkcyjnych i usługowych, 2 – „poprawa warunków Ŝycia ludno ści” – poprzez wskazanie w Studium stref (i nast ępnie wyznaczenie w planach miejscowych) terenów dla rozwoju: budownictwa mieszkaniowego i usług publicznych – z zapewnieniem ich dobrej dost ępno ści systemami komunikacji oraz dobrej obsługi systemami infrastruktury technicznej, 3 – „rozwój i aktywizacja społeczno ści gminnej” – poza działaniami ju Ŝ opisanymi – poprzez wskazanie w Studium miejsc (a nast ępnie wyznaczenie w planach

49 miejscowych) lokalizacji o środków usługowych - nakierowanych na rozwój osobowo ści i atrakcyjne sp ędzanie czasu wolnego.

50 III.2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO III.2.1. Polityka ochronna III.2.1.1. Ochrona środowiska przyrodniczego

Zasady ochrony środowiska Na terenie gminy obowi ązuj ą nast ępuj ące zasady ochrony środowiska: - zachowanie i ochrona obszarów obj ętych ochron ą na podstawie przepisów odr ębnych, - obj ęcie ochron ą najcenniejszych elementów, wyró Ŝniaj ących si ę pod wzgl ędem przyrodniczym i krajobrazowym, - ochrona pozostałych elementów środowiska, - ograniczenie w zainwestowaniu terenów znajduj ących si ę w strefach wyst ępowania naturalnych zagro Ŝeń oraz nara Ŝonych na uci ąŜ liwo ści od elementów zagospodarowania terenu. Wskazuje si ę obszary obj ęte ochron ą na podstawie przepisów odr ębnych, do których nale Ŝą : - obszar Natura 2000 Lasy Łukowskie, - Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu, - pomniki przyrody. Obszary te nale Ŝy uj ąć w sporz ądzanych miejscowych planach, adaptuj ąc zasady ich ochrony okre ślone w przepisach odr ębnych, w tym powołuj ących wymienione obszary. Ustala si ę obj ęcie ochron ą postulowanych obszarów: - fragmentu doliny rzeki Bystrzycy w rejonie Sarnowa w formie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, - oczek wodnych w miejscowo ści Wn ętrzne i Kujawy w formie u Ŝytków ekologicznych - północnego fragmentu gminy w formie parku krajobrazowego. Obszary postulowane do obj ęcia ochron ą nale Ŝy wskaza ć w sporz ądzanych miejscowych planach wraz z ustaleniem zasad ich ochrony utrzymuj ące przyrodnicze znaczenie tych obszarów, w tym zachowanie nadrzecznych zadrzewie ń i zaro śli, zakaz osuszania terenu.

51 W Studium wskazuje si ę tak Ŝe tereny najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym i krajobrazowym, stanowi ące naturalne fragmenty rodzimej przyrody, to jest doliny rzek Bystrzycy i Wilkojadki oraz kompleks le śny na północy gminy. Dla dolin rzecznych wskazuje si ę zachowanie naturalnego przebiegu cieków oraz ich obudowy biologicznej, tworz ących korytarze ekologiczne regionalne (Bystrzyca) oraz lokalne (Wilkojadka), oraz ustala si ę ich ochron ę poprzez: - zakaz zabudowy dolin rzecznych, z wyj ątkiem budowli: infrastrukturalnych, zwi ązanych z gospodark ą ryback ą oraz słu Ŝą cych rekreacji, - zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, - zachowanie i uzupełnianie ro ślinno ści stanowi ącej biologiczn ą obudow ę cieków. Dla kompleksów le śnych na terenie gminy wskazuje si ę obj ęcie ochron ą poprzez: - regulacj ę granicy rolno-le śnej, polegaj ącej na zalesianiu terenów najmniej przydatnych rolniczo, - zakaz zmiany przeznaczenia terenów le śnych na cele niele śne poza wyznaczonymi obszarami urbanizacji, - ustalenie nieprzekraczalnej linii zabudowy w odległo ści minimum 12 m od granicy terenów le śnych. Ponadto w celu zachowania i ochrony poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego ustala si ę: - ograniczenie zagospodarowania terenów poło Ŝonych w otoczeniu zabytkowych zespołów parkowych w Sarnowie, Wesołówce oraz Nied źwiadce, - zachowanie zadrzewie ń śródpolnych i przydro Ŝnych, oczek wodnych, starorzeczy i torfowisk, - wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej poprzez realizacj ę zbiorników małej retencji, - wzmocnienie zieleni w obszarach zabudowanych i urbanizowanych, - nielokalizowanie przedsi ęwzi ęć generuj ących znacz ące emisje zanieczyszcze ń powietrza, ścieków, odpadów, - obj ęcie terenów zabudowanych zorganizowanym systemem odbioru ścieków i odpadów.

52 Ograniczenia w zagospodarowaniu terenu Na terenie gminy wyst ępuj ą równie Ŝ ograniczenia w zagospodarowaniu terenu wynikaj ące z wyst ępowania: - obszarów zagro Ŝenia powodzi ą – w wyznaczonym zasi ęgu wód stuletnich zakazuje si ę wznoszenia obiektów budowlanych, składowania materiałów mog ących zanieczy ści ć wody, lokalizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, - gruntów o złych warunkach budowlanych – w zasi ęgu obszarów nakazuje si ę wykonanie bada ń geotechnicznych w celu okre ślenia warunków posadowienia budynków, - terenów cmentarzy –zgodnie z przepisami odr ębnymi w strefie do 150 m od granic cmenarza obowi ązuj ą ograniczenia w loklalizacji zabudowy mieszkaniowej, produkcyjnej i usługowej, zwi ązanej z artykułami Ŝywno ści oraz studzien, źródeł i strumieni, słu Ŝą cych do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych. W strefie do 50 m od granic cmentarza zakazuje si ę lokalizacji ww. funkcji i obiektów. W strefie od 50 – 150 m od granic cmentarza ograniczenia nie obowi ązuj ą, wył ącznie w przypadku, gdy teren obj ęty stref ą posiada sie ć wodoci ągow ą i wszystkie budynki korzystaj ące z wody s ą do tej sieci podł ączone, - składowiska odpadów – w promieniu 100 m został utworzony obszar ograniczonego u Ŝytkowania, w którym obowi ązuje zakaz lokalizacji budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi, upraw ro ślin przeznaczonych do spo Ŝycia na surowo, wypasania zwierz ąt, zbierania runa i poboru wody, - uj ęć wody – w strefie bezpo średniej ochrony uj ęcia zakazuje si ę u Ŝytkowania terenu do celów niezwi ązanych z eksploatacj ą uj ęcia wody, - linii elektroenergetycznych wysokiego napi ęcia 110 kV – w strefie do 19 m od osi linii w obie strony, w której mo Ŝe by ć przekroczony dopuszczalny poziom promieniowania elektromagnetycznego, zakazuje si ę lokalizowania obiektów budowlanych przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz nakazuje si ę uzgadnianie z zarz ądc ą sieci wszelkiej działalno ści inwestycyjnej, w tym sadzenie ro ślin mog ących uszkodzi ć linie energetyczne, - gazoci ągu wysokiego ci śnienia – w strefie do 15 m od osi gazoci ągu zakazuje si ę lokalizacji budynków, parkingów oraz podziemnych sieci infrastruktury technicznej posiadaj ącej bezpo średnie poł ączenie z pomieszczeniami dla

53 ludzi i zwierz ąt, w strefie do 5 m od osi gazoci ągu zakazuje si ę lokalizacji podziemnych sieci infrastruktury technicznej nie posiadaj ącej bezpo średniego poł ączenia z pomieszczeniami dla ludzi i zwierz ąt, - dróg krajowych i wojewódzkich - w sąsiedztwie drogi, w wyniku uci ąŜ liwo ści wywołanych przekroczeniem dopuszczalnych poziomów hałasu, nakazuje si ę zachowanie odpowiednich warunków akustycznych w zabudowie mieszkaniowej, zabudowie zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie Ŝy oraz w terenach wykorzystywanych na cele rekreacyjno- wypoczynkowe, - linii kolejowych – w strefie do 20 m od osi skrajnego toru zakazuje si ę sytuowania obiektów budowlanych niezwi ązanych z obsług ą terenu kolejowego, w strefie do 100 m nakazuje si ę zachowanie odpowiednich warunków akustycznych w zabudowie mieszkaniowej, zabudowie zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie Ŝy oraz w terenach wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.

III.2.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego Ochrona zabytków realizowana jest na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zgodnie z ustaw ą formami ochrony zabytków jest: - wpis do rejestru zabytków, - uznanie za pomnik historii, - utworzenie parku kulturowego, - ustalenie ochrony m.in. w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub w decyzji o warunkach zabudowy. Na terenie gminy Stanin w odniesieniu do obiektów wpisanych do rejestru zabytków obowi ązuje: - wymóg uzgadniania wszelkich zamierze ń i działa ń inwestycyjnych z wła ściwym organem ds. ochrony zabytków, który na wyst ąpienie wła ściciela lub posiadacza zabytku przedstawia zalecenia konserwatorskie, okre ślaj ące sposób korzystania z zabytku, jego zabezpieczenia i wykonanie prac konserwatorskich, a tak Ŝe zakres dopuszczalnych zmian, które mog ą by ć wprowadzone w danym zabytku, w trybie przepisów dotycz ących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

54 - wymóg uzyskania pozwolenia wła ściwego organu ds. ochrony zabytków dla wszelkich działa ń inwestorskich realizowanych w obiektach i na nieruchomo ściach wpisanych do rejestru zabytków, - zachowanie i konserwacja zabytkowej substancji oraz zachowanie zasadniczych elementów układu urbanistycznego i kompozycji przestrzennej, - zachowanie pierwotnych funkcji obiektów, z mo Ŝliwo ści ą zmiany (np. na funkcje usługowe z zakresu usług publicznych, usług turystyki) przy akceptacji wła ściwego organu ds. ochrony zabytków, - uŜytkowanie obiektów gwarantuj ące zachowanie zabytku, - wykluczenie lokalizacji obiektów dysharmonizuj ących z historycznym sąsiedztwem i przesłaniaj ących obiekty zabytkowe, - ustalenie stref ochrony konserwatorskiej w planach miejscowych, obejmuj ących obiekty zabytkowe oraz ich otoczenie. Wskazane w Studium pozostałe obiekty o walorach historycznych oraz orientacyjny zasi ęg stref po średniej ochrony konserwatorskiej, a tak Ŝe obiekty znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków nale Ŝy uwzgl ędni ć przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, poprzez ustalenie ochrony dla tych obiektów. Obowi ązuje stosowanie nast ępuj ących zasad ochrony: - zachowanie i konserwacja zabytkowej substancji oraz zachowanie zasadniczych elementów układu urbanistycznego i kompozycji przestrzennej, - zachowanie pierwotnych funkcji obiektów, z mo Ŝliwo ści ą zmiany (np. na funkcje usługowe z zakresu usług publicznych, usług turystyki) przy akceptacji wojewódzkiego konserwatora zabytków, - wykluczenie lokalizacji obiektów dysharmonizuj ących z historycznym sąsiedztwem i przesłaniaj ących obiekty zabytkowe, - ustalenie stref ochrony konserwatorskiej w planach miejscowych obejmuj ących obiekty zabytkowe oraz ich otoczenie, - wymóg uzgadniania wszelkich zamierze ń i działa ń inwestycyjnych, prowadzonych w zasi ęgach stref po średniej ochrony konserwatorskiej, ustalonych w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (w Staninie, Tuchowiczu oraz Jele ńcu), z wła ściwym organem ds. ochrony zabytków.

55 Dla zespołu dworsko-parkowego w Wesołówce, wpiasanego do rejestru zabytków wskazuje si ę stref ę ochrony widokowej, będącą ustaleniem prawa miejscowego, w której obowi ązuje: - zakaz realizacji zwartych nasadze ń wysokim drzewostanem nie zwi ązanym z rewaloryzacj ą parku, - zakaz wznoszenia wie Ŝ i masztów.

Dla stanowisk archeologicznych obowi ązuje: - ustalenie w planach miejscowych strefy ochrony konserwatorskiej wokół stanowisk, - wymóg przeprowadzenia bada ń archeologicznych w obr ębie strefy przed rozpocz ęciem inwestycji, zgodnie z uzyskanym od wła ściwego organu ds. ochrony zabytków zakresem prac – w przypadku obj ęcia stref ą OW. - wymóg powiadomienia wła ściwego organu ds. ochrony zabytków o planowanej inwestycji przed jej rozpocz ęciem – w przypadku obj ęcia stref ą OWD. W stosunku do cmentarzy, miejsc pami ęci oraz kapliczek wskazuje si ę na zachowanie szczególnej ochrony poprzez sposób zagospodarowania umo Ŝliwiaj ący zachowanie i wła ściw ą ekspozycj ę tych obiektów. Wskazuje si ę na mo Ŝliwo ść zachowania dost ępu do obiektów w celach turystycznych i sprawowania kultu.

III.2.2. Zało Ŝenia rozwoju III.2.2.1. Demografia Sytuacja demograficzna gminy jest niekorzystna. Liczba ludno ści spada mniej wi ęcej o 1% w okresach 5-letnich. Przyczyn ą tego stanu jest nie tyle przyrost naturalny, który w ostatnich latach kształtuje si ę na dodatnim poziomie, co migracje zewn ętrzne. Drug ą niekorzystn ą przesłank ą jest mniejsza liczba kobiet ni Ŝ męŜ czyzn. Zjawisko to wyst ępuje w ka Ŝdej grupie wiekowej od 0 do 54 roku Ŝycia. W efekcie tych zmian, liczba ludno ści gminy mo Ŝe zmniejszy ć si ę z dotychczasowych 10.000 do około 9500 w 2035 r. W celu zatrzymania tych tendencji nale Ŝy na terenie gminy stworzy ć warunki do rozwoju gospodarczego, głównie w zakresie działalności pozarolniczej, w której zatrudnienie mogłyby znale źć zarówno kobiety, jak i m ęŜ czy źni. Preferowany jest rozwój sektora usług komercyjnych. Takie działania powinny doprowadzi ć przede

56 wszystkim do zahamowania odpływu młodych kobiet, co b ędzie miało decyduj ące znaczenie dla przyrostu naturalnego.

III.2.2.2. Mieszkalnictwo i obsługa ludno ści W zakresie mieszkalnictwa nale Ŝy d ąŜ yć do poprawy standardów wyposa Ŝenia mieszka ń w poszczególne instalacje infrastrukturalne. O ile wi ększo ść mieszka ń jest obsługiwana przez wodoci ąg, to wyposa Ŝenie w sie ć kanalizacji sanitarnej czy sie ć gazow ą kształtuje si ę na bardzo niskim poziomie. W celu poprawy standardu Ŝycia mieszka ńców nale Ŝy stale rozbudowywa ć sieci kanalizacyjne wraz z oczyszczalniami ścieków oraz sieci gazowe. Takie działania będą skutkowały tak Ŝe popraw ą jako ści środowiska. Obecne wyposa Ŝenie gminy w usługi publiczne jest wystarczaj ące. W tej kwestii nale Ŝy podj ąć działania zmierzaj ące do poprawy jako ści tych usług, to jest zapewni ć modernizacj ę istniej ącej bazy. Głównym o środkiem obsługi ludno ści jest Stanin, w którym koncentruj ą si ę usługi z zakresu o światy, kultury, sportu, ochrony zdrowia i administracji. Rol ę o środków wspomagaj ących pełni ą miejscowo ści Tuchowicz oraz Zastawie i Sarnów, w których wyst ępuj ą usługi z zakresu o światy, kultury i sportu. Za popraw ę obsługi mieszka ńców uwa Ŝa si ę: - wyposa Ŝenie wszystkich szkół w sale gimnastyczne oraz boiska przyszkolne, - przekształcenie boiska sportowego w Zastawiu w wielofunkcyjne boisko sportowe, - utworzenie świetlic wiejskich w wi ększych miejscowo ściach, w których nie ma szkoły, - rozszerzenie oferty o środka zdrowia oraz powstawanie indywidualnych gabinetów lekarskich, - uruchomienie centrów społeczno-kulturalnych. Terenami przeznaczonymi do realizacji usług z zakresu o światy, kultury, sportu, ochrony zdrowia, administracji i innych nale Ŝą cych do samorz ądu gminnego s ą tereny usług publicznych, zlokalizowane w wa Ŝniejszych miejscowo ściach gminy.

57 III.2.2.3. Gospodarka III.2.2.3.1. Rolnictwo i le śnictwo Główn ą gał ęzi ą gospodarki w gminie Stanin jest rolnictwo. U Ŝytki rolne zajmowały w 2005 r. ponad 75% powierzchni gminy. Studium zakłada kontynuacj ę tego sposobu zagospodarowania. Gospodarka rolna mo Ŝe by ć prowadzona na terenach rolnych (R), terenach rolnych w dolinach rzek (RE). Znaczn ą powierzchni ę gminy (ok. 17%) zajmuj ą lasy. Zakłada si ę równie Ŝ zalesienie cz ęś ci terenów rolnych o najni Ŝszej klasie gleb, w celu zwi ększenia lesisto ści gminy oraz wyrównania granicy rolno-le śnej. Na terenach le śnych (ZL) i na terenach zalesie ń (LZ) mo Ŝna prowadzi ć gospodark ę le śną.

III.2.2.3.2. Działalno ść pozarolnicza W gminie funkcjonuje ju Ŝ działalno ść pozarolnicza, głównie z zakresu handlu, budownictwa i transportu. Nale Ŝy stworzy ć warunki do dalszego rozwoju usług komercyjnych, w śród których nale Ŝy wyró Ŝni ć instytucje finansowe, ubezpieczeniowe, obiekty gastronomiczno-rozrywkowe, obiekty handlowe, obiekty rekreacyjne. Działalno ść pozarolnicza mo Ŝe by ć realizowana na terenach zabudowy mieszkaniowej (M1/2, M3/4, M5), na obszarach wielofunkcyjnych (W1 i W2) oraz na terenach przemysłowo-usługowych (PU).

III.2.2.3.3. Turystyka Jedn ą z mo Ŝliwo ści rozwoju gminy Stanin jest turystyka wiejska, w tym agroturystyka. Rejonem powstawania gospodarstw agroturystycznych s ą tereny zabudowy zagrodowej (M1/2), natomiast obiektów usług turystyki, rekreacji i sportu tereny sportu i rekreacji (US) oraz tereny wielofunkcyjne (W1 i W2). Przy czym preferowany obszar rozwoju zagospodarowania turystycznego to północno-wschodni fragment gminy zwi ązany z przebiegiem rzeki Bystrzycy, obszarem Lasów Łukowskich i wyst ępowaniem obiektów zabytkowych. W celu rozwoju turystyki nale Ŝy: - stworzy ć warunki do budowy i rozbudowy gospodarstw rolniczych, przystosowuj ąc je do przyjmowania turystów, - stworzy ć szlaki turystyczne piesze i rowerowe, obejmuj ące najcenniejsze tereny gminy pod wzgl ędem przyrodniczym i kulturowym,

58 - wyeksponowa ć posiadane walory przyrodnicze i kulturowe poprzez ich oznakowanie i promocj ę w regionie, - dąŜ yć do rewaloryzacji obiektów zabytkowych, w celu ich udost ępnienia.

III.2.3. Struktura funkcjonalno-przestrzenna Struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy obejmuje nast ępuj ące komponenty: - system terenów otwartych, w tym: tereny lasów, tereny upraw polowych, ł ąki, pastwiska i inne tereny niezabudowane, - sie ć osadnicza – obejmuj ąca strefy zabudowy, w tym: tereny mieszkalnictwa, usług, administracji, produkcji i obsługi technicznej wraz z ich o środkami, - powi ązania komunikacyjne (zewn ętrzne i wewn ątrzgminne) zapewniaj ące dogodne poł ączenia mi ędzy strefami i ich o środkami, w tym: układ drogowo – uliczny, komunikacj ę zbiorow ą i telekomunikacj ę, - systemy infrastruktury technicznej obsługuj ącej sie ć osadnicz ą, w tym: zorganizowane systemy zaopatrzenia w wod ę, energi ę elektryczn ą i gaz oraz systemy usuwania i utylizacji nieczysto ści płynnych i stałych.

Podstawowymi kierunkami rozwoju struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy Stanin s ą: - ochrona najcenniejszych elementów i terenów przyrodniczych oraz rolniczej przestrzeni produkcyjnej, - utrwalanie, historycznie ukształtowanej, sieci osadniczej (wsi) przez pobudzanie rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz przez wzmacnianie ośrodków obsługi mieszka ńców, - kreacja systemu o środków nowych funkcji podnosz ących atrakcyjno ść lokalizacyjn ą gminy dla inwestorów zewn ętrznych oraz podnosz ącą atrakcyjno ść gminy jako miejsca pracy i zamieszkiwania dla aktualnych jej mieszka ńców – zwłaszcza ludzi młodych.

Now ą jako ści ą w strukturze funkcjonalno – przestrzennej gminy b ędą wielofunkcyjne strefy aktywno ści gospodarczej. Główna strefa aktywno ści gospodarczej obejmowa ć b ędzie 2 miejscowo ści – o środek gminny Stanin oraz Tuchowicz. Tak ukształtowany (binarny) centralny obszar gminy posiada ć b ędzie wi ększy potencjał rozwojowy – stwarzaj ący lepsze warunki konkurencji z o środkami innych gmin w tym rejonie (nie naruszaj ąc w niczym aktualnej struktury

59 administracyjnej gminy). Pozostałe strefy aktywno ści gospodarczej w Zastawiu, Wólce Zastawskiej i Borowinie będą mniejszej skali. Uzasadnieniem ich tworzenia jest poło Ŝenie w w ęzłowych rejonach komunikacyjnych – przy drogach zapewniaj ących powi ązania komunikacyjne gminy Stanin z ponadlokalnymi ośrodkami powiatowymi i innymi. Cały obszar gminy został podzielony na obszary urbanizacji (istniej ącej i planowanej), obszary otwarte z dopuszczeniem ekstensywnych form zagospodarowania oraz obszary otwarte wył ączone z zabudowy.

III.2.3.1. Obszary urbanizacji Obszary urbanizacji obejmuj ą: - wszystkie zwarte tereny zabudowane, - tereny przeznaczone pod zabudow ę w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stanin z 2000 roku oraz w obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, - tereny cz ęś ciowo zabudowane - wskazane do uzupełnienia zabudowy, - nowe tereny wyznaczone pod rozwój zabudowy.

Na całym obszarze gminy b ędą nast ępowa ć przekształcenia wynikaj ące ze zmiany funkcji, uzupełnienia zabudowy i modernizacji istniej ących zasobów. Tereny przeznaczone pod przyszłe zainwestowanie, w niektórych przypadkach, b ędą wymagały poprowadzenia nowych dróg gminnych w celu zapewnienia obsługi komunikacyjnej terenów budowlanych. Zagospodarowanie nowych obszarów urbanizowanych wymaga uzbrojenia terenów w sieci infrastruktury technicznej, a zwłaszcza zapewnienia zorganizowanej obsługi wodno-kanalizacyjnej i dostaw energii elektrycznej. Dla nowej zabudowy, w przypadku braku mo Ŝliwo ści podł ączenia do gminnego systemu oczyszczania ścieków, powinien bezwzgl ędnie obowi ązywa ć nakaz zapewnienia oczyszczania ścieków na własnym terenie lub budowy szczelnych osadników bezodpływowych i zapewnienie wywozu ścieków do najbli Ŝszej oczyszczalni lub punktu zlewnego. Docelowo wszystkie obszary zabudowane znajd ą si ę w strefie obsługi systemu wodno-kanalizacyjnego. Na terenie gminy Stanin zakazuje si ę lokalizacji zakładów i instalacji o zwi ększonym lub du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnych awarii.

60

Na terenach s ąsiaduj ących z obszarami Natura 2000 zagospodarowanie powinno by ć ograniczone tak, aby nie powodowało znacz ąco negatywnego oddziaływania na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególno ści: - nie pogarszało stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub - nie wpływało negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub - nie pogarszało integralno ści obszaru Natura 2000 lub jego powi ązania z innymi obszarami chronionymi.

Wskazane w Studium tereny ró Ŝnych funkcji okre ślaj ą ich funkcje wiod ące. Na terenach tych dopuszcza si ę tak Ŝe realizacj ę lub zmian ę przeznaczenia obiektów istniej ących dla potrzeb innych funkcji lub form zabudowy – z zastrze Ŝeniem, Ŝe funkcje te lub formy zabudowy nie mog ą powodowa ć uci ąŜ liwo ści dla funkcji wiod ącej oraz wyklucza ć lub ogranicza ć mo Ŝliwo ści jej rozwoju.

Tereny zabudowy mieszkaniowej: Tereny przeznaczone pod kontynuacj ę i rozwój funkcji mieszkaniowych to: - tereny o wiod ącej funkcji zabudowy zagrodowej (M1/2), - tereny o wiod ącej funkcji zabudowy jednorodzinnej (M3/4), - tereny zabudowy wielorodzinnej (M5), Na obszarach zabudowy zagrodowej dopuszcza si ę tak Ŝe wykorzystanie jej do celów agroturystyki, jak i dopuszcza si ę realizacj ę zabudowy rekreacyjnej, tak Ŝe o charakterze całorocznym. Na obszarach zabudowy mieszkaniowej dopuszcza si ę lokalizacj ę usług, magazynów i drobnej wytwórczo ści o uci ąŜ liwo ści nie wykraczaj ącej poza granice działki. Na terenach zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i wielorodzinnej dopuszcza si ę równie Ŝ lokalizowanie usług publicznych, słu Ŝą cych zaspokojeniu potrzeb lokalnej społeczno ści. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej wyznaczono w obszarach ich wyst ępowania to jest w miejscowo ściach Jeleniec i Osiedle Jedlanka.

61 Tereny zabudowy jednorodzinnej wyznaczono w obszarze wielofunkcyjnych stref aktywno ści gospodarczej zlokalizowanych w Staninie, Tuchowiczu, Zastawiu, Wólce Zastawskiej i Borowinie oraz w centrum miejscowo ści Jeleniec i Sarnów. Tereny zabudowy zagrodowej obejmuj ą pozostałe miejscowo ści, zarówno ich tereny zabudowane jak i te wyznaczone do rozwoju zabudowy.

Obszary wielofunkcyjne: Na obszarach wielofunkcyjnych (W1) przewidywany jest rozwój lub kontynuacja: - funkcji mieszkaniowych (na takich samych zasadach jak wy Ŝej okre ślone dla terenów zabudowy mieszkaniowej); - funkcji drobnej wytwórczo ści i usług nieuci ąŜ liwych, tj. takich, których oddziaływanie nie wykracza poza granice działki; - funkcji usług sportu, rekreacji i/lub turystyki, - funkcji magazynowo – składowych, infrastruktury i zaplecza technicznego. Poszczególne funkcje mog ą wyst ępowa ć samodzielnie lub w dowolnym stopniu by ć ł ączone na jednym terenie, które wyznaczono w wielofunkcyjnych strefach aktywno ści gospodarczej, a tak Ŝe w miejscowo ściach le Ŝą cych przy drogach powiatowych (Sarnów, Nowa Wróblina, Wn ętrzne, Anonin) oraz wojewódzkich (Ogniwo, Kosuty i Józefów) Na obszarach wielofunkcyjnych (W1) dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąŜ liwych obiektów produkcyjnych, jak równie Ŝ usług publicznych, słu Ŝą cych zaspokojeniu potrzeb lokalnej społeczno ści. Na obszarach wielofunkcyjnych obj ętych ochron ą konserwatorsk ą (W2) przewidywana jest kontynuacja obecnie pełnionych funkcji. Dopuszcza si ę tak Ŝe (w uzgodnieniu z konserwatorem zabytków co do skali i funkcji): - adaptacj ę obiektów do pełnienia innych funkcji, w tym usług publicznych, usług turystyki, - budow ę nowych obiektów. Obszary wielofunkcyjne (W2) wyznaczono na terenach obj ętych ochron ą konserwatorsk ą, b ądź na terenach postulowanych do obj ęcia ochron ą. S ą to tereny dawnych maj ątków ziemskich (Nied źwiadka, Jeleniec, Wesołówka, Kosuty, Sarnów).

Obszary działalno ści gospodarczej: Obszary przeznaczone dla rozwoju działalno ści gospodarczej obejmuj ą: - obszary zabudowy usługowej,

62 - obszary zabudowy usługowej i/lub obiektów produkcyjnych, składów, magazynów, - obszary obsługi produkcji rolnej. Na obszarach tych, oznaczonych jako tereny przemysłowo-usługowe (PU), przewidywany jest rozwój lub kontynuacja: - funkcji usług; - funkcji produkcyjnych i składowych, w tym rzemiosła, hal magazynowych, wystawowych oraz zaplecza budowlanego lub transportowego, - funkcji obsługi produkcji rolnej, w tym budynków przetwórni owoców i warzyw, hal magazynowych, funkcji handlowych. Tereny przemysłowo-usługowe wyznaczono w ramach strefy aktywno ści gospodarczej na granicy Stanina i Tuchowicza oraz adaptuj ąc teren w Jarczówku. Obszary działalno ści gospodarczej wymaga ć b ędą działa ń sanitacyjnych - zwłaszcza w stosunku do terenów przyległych (np. poprzez wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej). Na obszarach działalno ści gospodarczej dopuszcza si ę funkcj ę mieszkaniow ą jedynie integralnie zwi ązan ą z prowadzon ą działalno ści ą w ramach funkcji podstawowej (miejsce zamieszkania wła ściciela). Na obszarach zabudowy usługowej dopuszcza si ę lokalizacj ę nieuci ąŜ liwych obiektów produkcyjnych. Na obszarach tych preferuje si ę rozwój funkcji gospodarczych a ewentualne kolizje z innymi funkcjami powinny by ć rozstrzygane na korzy ść funkcji wiod ącej.

Pozostałe obszary: Wśród pozostałych obszarów nale Ŝy wyró Ŝni ć tereny: - usług niekomercyjnych – do których nale Ŝą tereny usług publicznych (UP) i usług sakralnych (UK) oraz tereny sportu i rekreacji (US) - infrastruktury technicznej – do których nale Ŝą tereny składowiska odpadów (NU), oczyszczalni ścieków (NO) i urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę (WZ) - inwestycji specjalnych – do których nale Ŝą tereny inwestycji specjalnej (IS) obejmuj ący teren poligonu wojskowego „Jagodne”. Na terenach usług publicznych nale Ŝy lokalizowa ć usługi zastrze Ŝone do zada ń samorz ądu gminnego i innych organów publicznych, to jest usługi z zakresu o światy, kultury, sportu, zdrowia, bezpiecze ństwa publicznego czy administracji. Tego typu

63 tereny znajduj ą si ę w wi ększo ści miejscowo ści i obejmuj ą tereny szkół, świetlic wiejskich, ośrodka kultury, urz ędu oraz tereny nale Ŝą ce do gminy, równie Ŝ takie, które wcze śniej pełniły funkcje publiczne, a obecnie wymagaj ą przekształcenia. Na terenach usług sakralnych adaptuje si ę istniej ące zagospodarowanie. Dopuszcza si ę tak Ŝe lokalizacj ę innej zabudowy zwi ązanej z funkcj ą tego terenu np. plebanie. Takie tereny wyznaczono w miejscach wyst ępowania ko ściołów i kaplic w Jele ńcu, Tuchowiczu, Staninie, Kopinie i Sarnowie. Na terenach sportu i rekreacji (US) znajduj ących si ę w Nied źwiadce i Celinach Szlacheckich nale Ŝy lokowa ć usługi sportu i rekreacji o charakterze publicznym, dla zaspokojenia potrzeb społeczno ści lokalnej. Na terenach infrastruktury technicznej adaptuje si ę istniej ące zagospodarowanie oraz dopuszcza si ę lokalizowanie nowych obiektów budowlanych zwi ązanych z funkcj ą terenu. Tereny infrastruktury obejmuj ą teren składowiska odpadów w Nied źwiadce, teren oczyszczalni ścieków w Staninie oraz tereny uj ęć wody w Tuchowiczu i Jele ńcu.

III.2.3.2. Obszary otwarte z dopuszczeniem ekstensywnych form zagospodarowania

Obszary rolne Do obszarów tych nale Ŝą : - tereny rolne (R), - tereny rolne w dolinach rzek i cieków wodnych (RE) Na terenach rolnych (R) oraz terenach rolnych w dolinach rzek i cieków wodnych (RE) ustala si ę zachowanie funkcji rolnej oraz dopuszcza si ę adaptacj ę istniej ącego zagospodarowania. Na terenach rolnych (R) dopuszcza si ę, przy zachowaniu zasad ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu, lokalizacj ę nowej ekstensywnej zabudowy zagrodowej z mo Ŝliwo ści ą wykorzystanie jej do celów agroturystyki, a tak Ŝe obiektów zwi ązanych z produkcj ą roln ą i jej obsług ą, na działkach posiadaj ących dost ęp do drogi publicznej, z wył ączeniem obszarów poło Ŝonych w granicach korytarzy ekologicznych.

64 Tereny rolne w dolinach rzek wskazano dla ochrony ekosystemów rzeki Bystrzycy i Wilkojadki wraz z przyległymi do niej mniejszymi ciekami. Natomiast tereny rolne wypełniaj ą niezurbanizowany obszar gminy.

Obszary le śne Do obszarów tych nale Ŝą : - obszary lasów (ZL), - obszary przeznaczone do zalesienia (LZ), - obszary zadrzewie ń. Na terenach lasów, nie przewiduje si ę zmian przeznaczenia tych terenów na cele niele śne. W obr ębie obszarów lasów pa ństwowych prowadzona jest planowa gospodarka le śna. W lasach prywatnych gospodarka taka powinna by ć prowadzona z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska przyrodniczego i warto ściowych komponentów miejscowego krajobrazu, w szczególno ści na obszarach obj ętych przestrzennymi formami ochrony przyrody. Penetracja turystyczna obszarów le śnych odbywa ć si ę powinna przede wszystkim na podstawie przyj ętych programów przebiegu ście Ŝek rowerowych, tras edukacji ekologicznej oraz tras rekreacji konnej. Przy takich trasach nale Ŝy zorganizowa ć miejsca biwakowe i zapewni ć pojemniki na śmieci. Najwi ększe obszary przeznaczone do zalesie ń proponuje si ę w kompleksach le śnych w Borowinie, Tuchowiczu, Celinach Wło ścia ńskich, Wólce Zastawskiej, Zago ździu, Kiju, Kopinie i Wn ętrznem.

III.2.3.3. Obszary wył ączone z zabudowy Obszary wył ączone z zabudowy obejmuj ą ogólnodost ępne tereny naturalne (lasy, doliny rzek, zbiorniki wodne), tereny rolne w dolinach rzek i cieków wodnych, zainwestowane tereny otwarte takie jak: cmentarze czy ogródki działkowe. Na obszarach tych obowi ązuje całkowity zakaz lokalizacji zabudowy kubaturowej (z wył ączeniem budynków zwi ązanych z funkcjonowaniem i utrzymaniem tych terenów). Do obszarów tych nale Ŝą tereny: - rolne w dolinach rzek i cieków wodnych (RE), - cmentarzy (ZC),

65 - ogródków działkowych (ZD) – z wył ączeniem obiektów niewymagaj ących pozwolenia na budow ę, - parków podworskich (ZP) – z wył ączeniem odtworzenia dawnej zabudowy lub nowych obiektów zgodnie z wymogami konserwatorskimi, - lasy (ZL), - rzeki i cieki wodne, - zbiorniki wodne. Tereny cmentarzy w Jele ńcu, Tuchowiczu i Staninie to tereny otwarte zainwestowane. W ramach tych obszarów dopuszcza si ę urz ądzanie nawierzchni utwardzonych, lokalizacj ę elementów małej architektury oraz parkingów publicznych i innych urz ądze ń słu Ŝą cych obsłudze funkcji głównej. Zachowuje si ę istniej ące zagospodarowanie i u Ŝytkowanie terenów ogrodów działkowych w Jele ńcu. Jednocze śnie zakazuje si ę zmiany przeznaczenia terenów ogrodów działkowych na tereny budowlane. Tereny rolne w dolinach rzek i cieków wodnych, charakteryzuj ące si ę wysokim udziałem u Ŝytków zielonych to tereny otwarte, słu Ŝą ce zachowaniu lokalnych warto ści przyrodniczych i krajobrazowych, zapewniaj ące ci ągło ść powi ąza ń ekologicznych. Wskazuje si ę na konieczno ść utrzymania ci ągło ści przestrzennej i funkcjonalnej terenów warto ściowych przyrodniczo. Na terenach parków podworskich w Sarnowie, Kosutach, Nied źwiadce, Jele ńcu i Wesołówce dopuszcza si ę jedynie takie zagospodarowanie, jaka spełnia ć b ędzie wymogi konserwatorskie.

III.2.3.4. Formy i zasady zagospodarowania terenów W sporz ądzanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nale Ŝy stosowa ć, ni Ŝej opisane, zasady kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenów. Zasady te powinny by ć tak Ŝe zalecane inwestorom w przypadkach realizacji zabudowy na terenach, dla których nie sporz ądzono planu miejscowego. Ni Ŝej okre ślone zasady zabudowy i zagospodarowania terenów mają charakter ogólny. Mog ą by ć korygowane, je Ŝeli wyniknie to ze stanu istniej ącego i koncepcji szczegółowych opracowywanych w ramach sporz ądzania planów miejscowych, wydawania decyzji o warunkach zabudowy lub innych uwarunkowa ń.

66 Maksymalna wysoko ść budynków: - budynków mieszkaniowych jednorodzinnych (wolnostoj ących, w zabudowie bli źniaczej i szeregowej) - do 2 kondygnacji i ew. 1 kondygnacja w formie poddasza mieszkalnego oraz do 12 m nad poziom terenu, - budynków mieszkaniowych wielorodzinnych - do 4 kondygnacji i ew. 1 kondygnacja w formie poddasza mieszkalnego oraz do 15 m nad poziom terenu, - budynków mieszkaniowych z wbudowanymi usługami do 13 m w zabudowie jednorodzinnej i do 16 m w zabudowie wielorodzinnej, - budynków letniskowych – do 2 kondygnacji (w tym 1 kondygnacja w formie poddasza mieszkalnego) i do 7 m nad poziom terenu, - budynków gospodarczych i gara Ŝowych na terenach zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej - do 5 m nad poziom terenu. Dopuszcza si ę przekroczenie powy Ŝszych maksymalnych wysoko ści budynków: - w przypadku wyznaczenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lokalnej dominanty przestrzennej, - w przypadku obiektów kultu religijnego, - dla hal sportowych, krytych basenów i innych urz ądze ń sportowych w przypadkach gdy jest to uzasadnione ich funkcj ą, - dla zabudowy przemysłowej i silosów, w przypadkach gdy wynika to z technologii produkcji.

Nowa zabudowa mieszkaniowa powinna gabarytami, usytuowaniem i stylem architektonicznym harmonizowa ć z s ąsiedztwem. Nie ogranicza si ę form architektonicznych wynikaj ących z potrzeb technologii produkcji, której słu Ŝy zabudowa lub ze specyfiki obiektów sportowych. Dla zabudowy przemysłowej, składowej i magazynowej zaleca si ę analizowanie skali i form projektowanej zabudowy pod k ątem wzajemnych relacji z inwestycjami na terenach s ąsiednich oraz w kontek ście krajobrazowym.

Minimalne wielko ści działek przeznaczonych pod zabudow ę: - jednorodzinn ą - ponad 750 m 2, - wielorodzinn ą - ponad 200 m 2 na ka Ŝde mieszkanie, - jednorodzinn ą z usługami - ponad 1000 m 2, - letniskow ą - ponad 500 m 2.

67 W uzasadnionych przypadkach mo Ŝliwe jest zmniejszenie minimalnej wielko ści działek, jednak nie wi ęcej ni Ŝ o 10%.

Minimalne wielko ści powierzchni biologicznie czynnej dla działek przeznaczonych pod zabudow ę : - jednorodzinn ą – ponad 50%, - wielorodzinn ą – ponad 25%, - jednorodzinn ą z usługami – ponad 20%, - letniskow ą – ponad 60%, - przemysłow ą i/lub składow ą – ponad 20% (w tym co najmniej 10% pod izolacyjn ą ziele ń wysok ą). Dla nowej zabudowy zlokalizowanej wzdłu Ŝ dróg krajowych nie nale Ŝy projektowa ć wjazdów na posesj ę bezpo średnio z tych dróg. Obsługa ruchu lokalnego powinna odbywa ć si ę poprzez sie ć dróg lokalnych i/lub drogi równoległe do drogi krajowej o klasie minimum drogi dojazdowej.

Okre ślenie potrzeb parkingowych powinno nast ępowa ć na podstawie poni Ŝszych wska źników: - mieszkalnictwo - minimum 2 miejsca postojowe na dom jednorodzinny i 1 miejsce postojowe na 1 mieszkanie, w zabudowie wielorodzinnej, - handel i usługi - minimum 1 miejsce postojowe na 30m 2 pow. u Ŝytkowej, - gastronomia - minimum 1 miejsce postojowe na 4 miejsca konsumpcyjne, - biura i urz ędy - minimum 1 miejsce postojowe na 30m 2 pow. u Ŝytkowej. Miejsca postojowe powinny by ć zlokalizowane na terenie, na którym jest realizowana inwestycja.

III.2.4. Infrastruktura III.2.4.1. Komunikacja Obecny układ komunikacyjny zapewnia dobre poł ączenia zarówno wewn ątrz gminy jak i z najbli Ŝszym otoczeniem. Zadaniem gminy b ędzie poprawa jako ści swoich dróg, czyli niezb ędne modernizacje w zakresie utwardzania nawierzchni czy dostosowania do wła ściwych parametrów technicznych. Wraz z planowanym rozwojem gminy, wyznacza si ę nowe tereny pod zabudow ę. Na tych terenach konieczne b ędzie wprowadzenie nowego układu komunikacyjnego.

68 W zakresie dróg powiatowych nale Ŝy doprowadzi ć do modernizacji dróg, przede wszystkim tych, które ł ącz ą gmin ę z otoczeniem. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa układ komunikacyjny nale Ŝy dostosowa ć do standardów europejskich poprzez wyrównanie i wzmocnienie nawierzchni, modernizacj ę oraz budow ę nowych odcinków. Na obszarze gminy Stanin przeznaczono: - do modernizacji w pierwszej kolejno ści– droga wojewódzka nr 808, linia kolejowa C-E 20 (Łowicz – Pilawa – Łuków), - do modernizacji w drugiej kolejno ści – droga wojewódzka nr 807, droga krajowa nr 76, linia kolejowa Łuków – D ęblin – Radom, - do zmiany kategorii – z drogi powiatowej na drog ę wojewódzk ą drog ę relacji Stoczek Łukowski – Wn ętrzne – Krzywda – Kock. W zakresie klasyfikacji dróg wskazuje si ę, aby droga krajowa była modernizowana tak, aby spełniała parametry dla drogi klasy GP – głównej ruchu przyspieszonego, a drogi wojewódzkie parametry dla drogi klasy G – głównej. Pozostałe drogi w zale Ŝno ści od pełnionej funkcji powinny mie ć klas ę dróg zbiorczych - Z, lokalnych - L i dojazdowych - D.

III.2.4.2. Infrastruktura techniczna III.2.4.2.1. Zaopatrzenie w wod ę System zaopatrzenia w wod ę obsługuje obecnie mieszka ńców wszystkich miejscowo ści. Konieczna b ędzie rozbudowa systemu wraz z rozwojem nowych terenów budowlanych. Punkty zasilania wodoci ągów poło Ŝone w granicach gminy to uj ęcie wody w Tuchowiczu oraz projektowane uj ęcie w Jele ńcu. Cz ęść wodoci ągów zasilana jest z zewn ętrznych źródeł znajduj ących si ę w gminie Krzywda i gminie Łuków. Zaopatrzenie w wod ę ma pokrywa ć potrzeby w zakresie wody pitnej, wody do celów przeciwpo Ŝarowych oraz do celów gospodarczych.

III.2.4.2.2. Gospodarka ściekowa i odprowadzanie wód opadowych Obecnie cz ęść mieszka ńców Stanina oraz Wesołówki posiada zbiorczy system odprowadzania ścieków. Oczyszczalnia w Staninie jest w stanie obsługiwa ć wsie

69 Stanin, Wesołówka, Kosuty i Jarczówek po dalszej rozbudowie oczyszczalni do przepustow ści 300 m 3/dob ę. Zgodnie z „Programem ochrony środowiska dla gminy Stanin na lata 2004-2014” w gminie powinny powsta ć lokalne oczyszczalnie ścieków obsługuj ące kilka wsi. Proponowane lokalizacje to: - Jeleniec – obsługa wsi Jeleniec, Kierzków, Sarnów, - Józefów – obsługa wsi Józefów, Tuchowicz, Gózd, Anonin, - Nied źwiadka i/lub Kopina – obsługa wsi Kopina, Aleksandrów, Nied źwiadka, Ogniwo, Wn ętrzne, Zago ździe, - Zastawie – obsługa wsi Zastawie, Wólka Zastawska, Jedlanka-Osada, - Celiny Szlacheckie – obsługa wsi Celiny Szlacheckie, Celiny Wło ścia ńskie. Zabudowa zlokalizowana poza głównymi ci ągami drogowymi powinna posiada ć indywidualne systemy odprowadzania ścieków, w tym zbiorniki bezodpływowe oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków. Odprowadzanie wód opadowych powinno odbywa ć si ę na dotychczasowych zasadach, to jest wody deszczowe nale Ŝy zagospodarowa ć na własnej działce poprzez odprowadzanie do gruntu bezpo średnio lub za po średnictwem zbiorników retencyjnych. Wody opadowe z układu drogowego i powierzchni utwardzonych terenów usługowo-produkcyjnych nale Ŝy odprowadzi ć do powierzchniowych obiektów odwadniaj ących (np. rowy przydro Ŝne, muldy, zbiorniki retencyjno-infiltracyjne), w zale Ŝno ści od mo Ŝliwo ści zastosowania poszczególnych rozwi ąza ń. Przed odprowadzeniem ścieków deszczowych do odbiornika nale Ŝy zapewni ć ich podczyszczenie w urz ądzeniach osadnikowych.

III.2.4.2.3. Elektroenergetyka Obecnie cała gmina jest zelektryfikowana. Wraz z rozwojem zabudowy konieczna będzie rozbudowa sieci elektroenergetycznej średniego napi ęcia (15 kV) i niskiego napi ęcia (0,4 kV) oraz stacji transformatorowych. Stan techniczny istniej ących linii nie jest zadowalaj ący, co wymusi modernizacj ę poszczególnych odcinków. Przez teren gminy, w układzie wschód-zachód, przebiega linia elektroenergetyczna wysokiego napi ęcia 110 kV. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego projektowane s ą 2 linie

70 wysokiego napi ęcia 110 kV w układzie północ-południe, które maj ą ł ączy ć si ę z istniej ącą lini ą 110 kV i prowadzi ć do s ąsiedniej gminy Krzywda. Na terenie gminy dopuszcza si ę równie Ŝ pozyskiwanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, np. poprzez farmy fotowoltaiczne wykorzystuj ące energi ę słoneczn ą. Moc jednego zespołu urz ądze ń nie mo Ŝe przekracza ć 100 kW.

III.2.4.2.4. Zaopatrzenie w gaz Obecnie cz ęść mieszka ńców ma dost ęp do sieci gazowej. Docelowo cały obszar gminy ma by ć obj ęty sieci ą, tak aby zaspokoi ć potrzeby gazowe na cele bytowo- gospodarcze i grzewcze. Przez teren gminy poprowadzono gazoci ąg wysokiego ci śnienia w układzie wschód-zachód. Gazoci ąg wyposa Ŝono w stacje redukcyjno-pomiarowe zlokalizowane w Tuchowiczu i w Kosutach, umo Ŝliwiaj ące zasilanie gazoci ągów przeznaczonych do zaopatrzenia gospodarstw.

III.2.4.2.5. Ciepłownictwo Obecnie mieszka ńcy gminy korzystaj ą z indywidualnych źródeł ciepła oraz lokalnych kotłowni opalanych paliwem stałym. W zwi ązku z planowanym rozwojem sieci gazowej proponuje si ę jej wykorzystanie równie Ŝ do celów grzewczych. Do produkcji ciepła na własny u Ŝytek dopuszcza si ę równie Ŝ stosowanie odnawialnych źródeł energii, np. kolektorów słonecznych wykorzystuj ących energi ę słoneczn ą. Moc jednego zespołu urz ądze ń nie mo Ŝe przekracza ć 100 kW.

III.2.4.2.6. Telekomunikacja Obecne wyposa Ŝenie w sie ć telekomunikacyjn ą oraz internetow ą jest wystarczaj ące. Wraz z rozwojem zabudowy na nowych terenach budowlanych nale Ŝy modernizowa ć i rozbudowywa ć sieci telekomunikacyjne i internetowe. Rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej i teleinformatycznej powinien opiera ć si ę na nast ępuj ących zasadach: - przewiduje si ę mo Ŝliwo ść lokalizacji sieci telekomunikacyjnych zarówno w tradycyjnych, jak i w nowych technologiach, w tym budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury światłowodowej, - nale Ŝy obj ąć gmin ę zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, poł ączonym z systemami sieci internetowych: wojewódzkim i krajowym,

71 - zakłada si ę rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych (przewodowych i bezprzewodowych), stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i regionie.

III.2.4.2.7. Gospodarka odpadami W prowadzeniu gospodarki odpadami komunalnymi przyjmuje si ę zasady: - segregacji odpadów u źródła, - maksymalnego wykorzystania gospodarczego odpadów, - obróbki odpadów niebezpiecznych w miar ę mo Ŝliwo ści w jak najwi ększym stopniu przy zastosowaniu procesów fizykochemicznych i biologicznych, - utylizacji pozostałych odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska. Obecnie odpady komunalne w gminie Stanin utylizowane s ą na składowisku odpadów komunalnych zlokalizowanego na terenie gminy w miejscowo ści Nied źwiadka. Zako ńczenie eksploatacji składowiska przewiduje si ę na 2020 rok. W zwi ązku z tym nie przewiduje si ę nowej lokalizacji obiektu utylizacji odpadów o znaczeniu ponadlokalnym na terenie gminy Stanin.

III.2.5. Obszary szczególnej polityki przestrzennej III.2.5.1. Obszary rozmieszczenia inwestycji celu publicznego Na terenie gminy Stanin do ponadlokalnych inwestycji celu publicznego uj ętych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa oraz programach rz ądowych nale Ŝą : - modernizacja linii kolejowej C-E 20, - modernizacja linii kolejowej Łuków - D ęblin - Radom, - modernizacja drogi krajowej nr 76, - modernizacja drogi wojewódzkiej nr 807 - przebudowa drogi wojewódzkiej nr 808, - modernizacja drogi powiatowej we wsi Wn ętrzne do kategorii drogi wojewódzkiej, - modernizacja dróg powiatowych, - budowa linii elektroenergetycznych 110 kV do miejscowo ści Krzywda, - utworzenie Łukowskiego Parku Krajobrazowego wraz z otulin ą.

72 Natomiast do lokalnych inwestycji celu publicznego nale Ŝą : - modernizacja i rozbudowa sieci dróg gminnych, - modernizacja i rozbudowa sieci elektroenergetycznej średniego napi ęcia, - modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej, - modernizacja i rozbudowa sieci wodoci ągowej, - modernizacja i rozbudowa sieci gazowej, - modernizacja i rozbudowa sieci telekomunikacyjnej, - modernizacja i budowa obiektów u Ŝyteczno ści publicznej to jest obiektów oświaty, kultury, sportu, administracji, - modernizacja składowiska odpadów, - opieka nad zabytkami.

III.2.5.2. Obszary dla których sporz ądzenie planu jest obowi ązkowe Na obszarze gminy nie stwierdza si ę wyst ępowania terenów, dla których sporz ądzenie planu byłoby obowi ązkowe.

III.2.5.3. Obszary dla których gmina zamierza sporządzi ć plan Wyznacza si ę obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć plan miejscowy. Do obszarów tych nale Ŝą : - obszary wielofunkcyjnych stref aktywno ści gospodarczej, - obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne. Tereny rozwoju gospodarczego gminy, skoncentrowane w obszarach wielofunkcyjnych stref aktywno ści gospodarczej, obejmuj ących fragmenty miejscowo ści Stanin, Tuchowicz, Zastawie, Wólka Zastawska i Borowina, nale Ŝy obj ąć planami miejscowymi, w których przeznaczenie terenu oraz zasady zagospodarowania powinny stwarza ć warunki do rozwoju gminy. Preferowanym przeznaczeniem terenu s ą przede wszystkim tereny usług, tereny składów i magazynów oraz tereny produkcji z zakresu przemysłu nieuci ąŜ liwego dla środowiska. Drug ą kategori ą terenów przeznaczonych do obj ęcia planami miejscowymi s ą obszary urbanizowane poszczególnych miejscowo ści, w których wymagane jest uregulowanie granicy mi ędzy terenami zabudowy, innej ni Ŝ zabudowa zagrodowa, a terenami lasów i terenami rolnymi o najlepszych klasach gleb. Powodem takich

73 zmian jest wyst ępowanie gruntów rolnych klasy I-III i gruntów le śnych w zwartej zabudowie wsi lub na terenach przeznaczonych pod zabudow ę w Studium z 2001 roku. W wi ększo ści przypadków tereny te pokrywaj ą si ę z wielofunkcyjnymi strefami aktywno ści gospodarczej. Poza tymi strefami takie obszary wyst ępuj ą w Celinach Wło ścia ńskich (teren UP), we Wn ętrzem (teren W1) oraz w Kosutach i Nied źwiadce (tereny W2). W kilku miejscowo ściach (Borowina, Kierzków, Sarnów, Lipniak, Aleksandrów i innych) mo Ŝe by ć wymagany miejscowy plan ze wzgl ędu na zmian ę przeznaczenia gruntów le śnych, o ile na terenie zabudowy zagrodowej powstan ą obiekty niezwi ązane z gospodark ą le śną. W pozostałych miejscowo ściach, w cz ęś ci centralnej, zachodniej i południowo-wschodniej gminy, na terenach zabudowy zagrodowej (M1/2) mo Ŝe by ć wymagany miejscowy plan ze wzgl ędu na zmian ę przeznaczenia gruntów rolnych, o ile powstan ą tam obiekty niezwi ązane z gospodark ą roln ą. Granicami planów s ą, wyznaczone na rysunku Studium, granice terenów podlegaj ących urbanizacji po ich powi ększeniu o około 20 m w ka Ŝdą stron ę. Miejscowe plany dla wielofunkcyjnych stref aktywno ści gospodarczej powinny powsta ć w pierwszej kolejno ści. Docelowo wszystkie obszary podlegaj ące urbanizacji powinny posiada ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uwzgl ędniaj ące ochron ę obiektów i obszarów wskazanych w Studium.

III.2.5.4. Obszary zagro Ŝenia powodzi ą Na terenie gminy wyznaczono obszary zagro Ŝenia powodziowego dla rzeki Bystrzyca Północna. Na rysunku Studium wskazano zasi ęg wielkiej wody o prawdopodobie ństwie 1%. Zasi ęg wód powodziowych 100 letnich, wobec naturalnego charakteru nieobwałowanej doliny, si ęga do naturalnych granic tarasu zalewowego rzeki. W obszarach zagro Ŝenia powodziowego nie wyznacza si ę terenów, na których mo Ŝliwa jest lokalizacji zabudowy. Tereny zalewowe obejmuj ą tereny rolne w dolinach rzek i cieków wodnych wył ączone z zabudowy oraz tereny lasów. W obszarze zagro Ŝenia powodzi ą, w wyznaczonym zasi ęgu wód stuletnich, zakazuje si ę wznoszenia obiektów budowlanych, składowania materiałów mog ących

74 zanieczy ści ć wody oraz lokalizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko.

III.2.5.5. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych Tereny zamkni ęte, wyznaczone na podstawie przepisów odr ębnych, znajduj ą si ę na północy gminy na terenie lasu wokół poligonu wojskowego (teren oznaczony symbolem IS) oraz na terenach wokół linii kolejowych.

III.2.5.6. Obszary rozmieszczenia urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy nieprzekraczaj ącej 100 kW Dopuszcza si ę realizacj ę farm fotowoltaicznych na terenach rolnych, w tym na przykład na działkach o numerach ewidencyjnych 21/1, 21/2 w miejscowo ści Kierzków, 388, 440/1 w miejscowo ści Zastawie oraz 33/3, 87/1, 88, 103/1, 103/2 w miejscowo ści Kosuty.

75 UZASADNIENIE I SYNTEZA Gmina Stanin nie posiada istotnych potencjałów naturalnych dla rozwoju działalno ści pozarolniczej. Jest tak Ŝe poło Ŝona w oddaleniu od du Ŝych miast (ok. 100 km od Lublina i ok. 110 km od Warszawy). Ogranicza to, w znacznym zakresie, mo Ŝliwo ść poprawy warunków Ŝycia ludno ści. Dlatego, na obszarze gminy, od wielu ju Ŝ lat nast ępuje stopniowa depopulacja – z wszystkimi tego negatywnymi konsekwencjami gospodarczymi i społecznymi. Gmina nie dysponuje tak Ŝe znacznymi środkami dla realizacji inwestycji publicznych. Przes ądza to o trzech, przyj ętych w Studium, głównych celach i kierunkach rozwoju przestrzennego obejmuj ących: - kontynuacj ę działalno ści rolniczej jako głównego działu gospodarki gminy, - optymalizacj ę wykorzystania istniej ących zasobów naturalnych i wytworzonych, - tworzenie ułatwie ń dla lokalizacji pozarolniczych aktywno ści gospodarczych. W celu ochrony rolniczej przestrzeni produkcyjnej: - wyznaczono w Studium system terenów otwartych bez prawa zabudowy lub z dopuszczeniem wył ącznie zabudowy ekstensywnej – zwi ązanej integralnie z rolnictwem (i ewentualnie agroturystyk ą, jako działalno ści ą uzupełniaj ącą), - wskazano tereny nowej zabudowy ograniczone do stanowi ących kontynuacj ę lub uzupełnienie zabudowy istniej ącej (z wył ączeniem szczególnych przypadków terenów aktywizacji pozarolniczej działalno ści gospodarczej). W celu ograniczania depopulacji gminy (przez tworzenie nowych miejsc pracy poza rolnictwem oraz wzrost atrakcyjno ści miejsca zamieszkiwania): - wskazano w Studium optymalne rozmieszczenie wielofunkcyjnych stref aktywno ści gospodarczej i w ich ramach rozmieszczenie terenów pozarolniczych aktywno ści gospodarczych (usług i drobnej wytwórczo ści), - wskazano rejony, gdzie powinna nast ępowa ć poprawa warunków Ŝycia mieszka ńców poprzez doposa Ŝenie tych rejonów w infrastruktur ę społeczn ą i techniczn ą. W celu stworzenia dogodnych warunków dla lokalizacji pozarolniczych aktywno ści gospodarczych, wskazano w Studium wielofunkcyjne strefy aktywno ści gospodarczej - o w ęzłowym poło Ŝeniu w gminie i najkorzystniejszych warunkach powi ąza ń komunikacyjnych z układem zewn ętrznym. Dla tych stref powinny by ć

76 sporz ądzone miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego – daj ące mo Ŝliwo ść wzgl ędnie szybkiej realizacji tam obiektów usługowych lub produkcyjnych. Strefy te to: - binarna strefa Stanin – Tuchowicz, - strefa Zastawie, - strefa Wólka Zastawka, - strefa Borowina. Potencjaln ą, wspomagaj ącą aktywno ści ą gospodarcz ą w gminie mo Ŝe by ć turystyka, w tym zwłaszcza agroturystyka. W Studium, w zgodzie z Planem zagospodarowania województwa lubelskiego, wskazano północno – wschodni ą cz ęść gminy jako preferowany rejon rozwoju turystyki. Rozwój turystyki na obszarze gminy warunkowany jest, mi ędzy innymi, utrzymaniem i popraw ą ładu przestrzennego oraz przestrzeganiem zasad rozwoju zrównowa Ŝonego. W Studium wskazano standardy i warunki realizacji zagospodarowania przestrzennego, w tym zabudowy, nakierowane na osi ąganie tego celu. Obszary i zasady realizacji omawianych działa ń zostały wskazane przy uwzgl ędnieniu wymogów ochrony przyrody, środowiska i dziedzictwa kulturowego, czemu słu Ŝą odpowiednie ustalenia Studium. Gmina Stanin posiada wzgl ędnie dobrze rozwini ętą sie ć dróg. W zwi ązku z tym, nie zakłada si ę budowy nowych dróg a jedynie modernizacj ę istniej ących. Przyj ęte w Studium rozwi ązania s ą zgodne z ustaleniami zawartymi w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego oraz ze strategi ą rozwoju i lokalnymi planami i programami rozwoju gminy.

77