L’ À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas

KOCHERSBERG, BERCEAU DE LA TARTE FLAMBÉE

BL , Wiege des Flammkuchens A 4 D 47 ch 46,7 km - 368 m Kochersberg,ba home of Tarte flambée hr o D 58 R D 231 D 662057 Kochersberg,D 70 bakermat van de flammkueche L a Zorn

Hohatzenheim D 30 C a D 112 n La Zorn a Mittelhausen l d h e

c

a a D 223 D 67 la b M r D67 h a o r R n D 67 e a u

Maennolsheim R D 236 h i n Hœrdt Rohr Gimbrett

Rumersheim Kleingœft h D 226 c a b A 4 r h D 31 o D 60 - D 25 R D 30 Knœrsheim D 25 A 35

D 79 Reitwiller D 61 D 263 Avenheim D 31 D 883 A 35 D 301

Rangen D 79 D 37 Kochersberg Hohengœft 301 m Kleinfrankenheim Pfettisheim Wintzenheim-Kochersberg Neugartheim-Ittlenheim

D 30 D 63 Lampertheim D 64 D 25 D 31 D 1004 Goeftberg D 228 397 m D720 D 79

l La S fe o uf D 468 Dossenheim-Kochersberg l fe ffel Nordheim f Sou L u La a Griesheim-sur- o M Fessenheim-le-Bas S os La D 63 C 1 sig D 1004

Quatzenheim Stutzheim-Offenheim

L l a Il S Hœnheim ' D 720 ouffel L

Marlenheim D 166 D 75 D 41 Wangen

D 720 l 'Il L r D 228 Cité de l' e s D 1004 D 41 s Bischheim a lw D 142 h Kirchheim e Geierstein u M 369 m Sens du circuit / Richtung des Tour / SDirectionchiltigheim of trail / Rijrichting

D 31 L Route / Straße / Road / Verharde weg 'Il L'Aar l D 225 D 225 Voie à circulation restreinte / Straße mit

eingeschränktem Verkehr / Restricted access Wacken

r r

Traenheim road / Weg met beperkt verkeer a Scharrachbergheim-Irmstett Cronenbourg D 75 Hautepierre 'A L l l D 222 Parcours cyclables en site propre/ Radweg im 'I L Gelände / Separate cycle track / Fietspad Quartier des XV Bandes cyclables / Radweg auf der Straße / Poteries Cycle lanes / Fietsstroo Le Scharrach 314 m EuroVelo 5 Koenigshoffen Mu L'Ill l Krutenau 0 1 km e Eckbolsheim L'Il hlbach Départ du circuit / Start der TourL / Start of

Achenheim D 63 '

I l trail / Vertrekpunt 4 ll Esplanade D 118 Silberberg D 45 l L'Il Montagne-Verte

Soultz-les-Bains L l

L

Ergersheim L 'Il ' D 63 ' I l l Neudorf Br he D 222 La uc Ernolsheim-Bruche L'I ROTTERDAM (NL) ll Dachstein L a PFALZ MAINZ (D) Dénivelé important / Groß Hohenunterschied / Musau Bru High height difference / Grote hoogtemeters che A 35

m Lampertheim StrasbourgBAS-RHIN BADEN SCHWARZWALD (D) 220 190 181 138 160 178 138 160 LORRAINE

100 km 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Lampertheim Griesheim sur S. Ittenheim Fessenheim- Reitwiller Lampertheim Fribourg (DE) le-Bas Mulhouse HAUT-RHIN

BASEL (CH) ANDERMATT

JUIN 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 1/4 KOCHERSBERG, BERCEAU DE LA TARTE FLAMBÉE BL Kochersberg, Wiege des Flammkuchens Kochersberg, home of Tarte flambée 205 Kochersberg, bakermat van de flammkueche

Autrefois, le moment de la confection du pain pour les semaines à venir était In bygone days, the task of baking bread for the coming weeks was an excuse for l’occasion de faire une petite fête. On prenait alors les restes de pâte à pain, qui une organising a little celebration. The leftover dough would be rolled out to form a thin base fois étalés finement, étaient recouverts de crème épaisse et/ou de fromage blanc et le and covered with thick cream and/or quark cheese and a scattering of bacon chunks and tout était parsemé de lardons et de rondelles d’oignon. Ce n’est finalement que dans onion rings. It was only in the 1960s that Tarte flambée - now a speciality that ranks as a les années 1960 que la tarte flambée - spécialité désormais incontournable fait son must - finally made its way onto the region’s restaurant tables. apparition sur les tables des restaurants de la région. Vroeger was het bakken van het brood voor een aantal weken een reden tot feesten Früher war das Brotbacken für die kommenden Wochen ein wichtiges Ereignis in een dorp. De resten brooddeeg werden dun uitgerold, bestreken met een laag room of und bot Gelegenheit für ein kleines Fest. Die Brotteigreste wurden dünn ausgerollt und plattekaas en bestrooid met spekjes en uienringen. Deze voorlopers van de pizza werden mit Rahm und/oder Frischkäse bestrichen, darüber wurden dann Speckwürfel und vervolgens gebakken in de nog hete dorpsoven. Pas in de jaren 60 werd de flamm’ een Zwiebelringe verteilt. Erst in den 1960er Jahren fand der Flammkuchen - seither eine onontkoombare specialiteit, waar geen enkel restaurant uit de streek nog omheen kon. unumgängliche Spezialität - Einzug in die Restaurants der Region.

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

Localités Orte / Towns / Gemeentes • Lampertheim ◆ ◆ Mundolsheim ◆ ◆ ◆ Niederhausbergen ◆ ◆ ◆ Dingsheim ◆ ◆ ◆ ◆ Griesheim sur S. ◆ ◆ Stutzheim-Offenheim ◆ ◆ ◆ ◆ Hurtigheim ◆ ◆ ◆ Ittenheim ◆ ◆ ◆ ◆ Handschuheim Furdenheim ◆ ◆ ◆ ◆ Fessenheim-le-Bas ◆ ◆ ◆ Schnersheim ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Kleinfrankenheim Truchtersheim ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Reitwiller Pfettisheim Pfulgriesheim ◆ ◆ ◆

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Office de Tourisme / Verkehrsbüro / Musée / Museum Cash dispenser / Geldautomaat Tourist office / VVV

Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station Toilettes publics / Öffentliche Toiletten / Site patrimonial remarquable / Sehenswerte Kulturstätte / • Public washroom / Openbare toiletten Remarkable heritage site / Opmerkelijk erfgoed

Chambre d’hôtes labéllisée / Gästezimmer mit label / Aire de pique-nique / Picknickplätze / Châteaux et fortifications / Burg - Befestigungsanlagen / Castle Labeled Bed and Breakfast / B&B Picnic area / Picknickplaatsen -Fortification / Kasteel - Vestingwerk

Restaurant Point d’eau / Badeplätze / Point de vue / Aussichtpunkt / Viewpoint / Uitzicht Bathing / Zwemmen toegestaan

Commerces alimentaires / Lebensmittel / Tronçon dangereux sur la boucle (flux automobile important) / Artisanat local / Lokal Handwerk / Food shop / Lebensmittelgeschäft Gefährlicher Abschnitt in der Wegschleife (viel Autoverkehr) / Local craft / Plaatselijke ambachten Dangerous section on the loop (heavy traffic flow) / Gevaarlijk stuk op het traject (veel verkeer) Salon de thé / Bistro-Cafe / Bistro-café / Café

JUIN 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 2/4 KOCHERSBERG, BERCEAU DE LA TARTE FLAMBÉE BL Kochersberg, Wiege des Flammkuchens Kochersberg, home of Tarte flambée 205 Kochersberg, bakermat van de flammkueche

OÙ SE LOGER ? / UNTERKÜNFTE / WHERE TO STAY ? / ACCOMMODATIE

HÔTELS AVEC GARAGE À VÉLO (+KITS DE RÉPARATION) Hotel mit Fahrradgarage (Werkzeuge für kleine Reparaturen) Hotel with bicycle shed (Tools for small repairs) Hotel met fietsenstalling (Reparatiekit)

■■STUTZHEIM-OFFENHEIM La Maison du Tigre 1 rue du Noyer +33 (0)3 88 25 58 84 www.lamaisondutigre.com

OÙ MANGER ? / WO ESSEN? / WHERE TO EAT? / UIT ETEN? ■■LAMPERTHEIM ■■DINGSHEIM ■■ITTENHEIM ■■FESSENHEIM-LE-BAS ■■TRUCHTERSHEIM Restaurant D’Steinmuehl Restaurant du Parc Restaurant au Bœuf S’Fassner Stuebel Restaurant À la Libération 7 rue de Mundolsheim 24 rue Le Corbusier 17 route de 14 rue de 2 route de Strasbourg +33 (0)3 88 81 88 91 +33 (0)3 88 56 09 35 +33 (0)3 88 69 01 42 +33 (0)3 88 87 54 54 +33 (0)3 88 69 60 71 Restaurant au Cheval Noir ■■STUTZHEIM-OFFENHEIM ■■HANDSCHUHEIM ■■NEUGARTHEIM- Auberge Martzenberg 1 rue Principale ITTLENHEIM Lieu-Dit Martzenberg +33 (0)3 88 20 07 59 Auberge des Houblonnières Taverne de l’Ackerland +33 (0)3 88 69 27 98 29 route du Kochersberg 19 rue Principale La Ferme de Marie-Hélène ■■MUNDOLSHEIM +33 (0)3 88 69 60 50 +33 (0)3 88 69 01 60 11 rue de l’Eglise ■■PFULGRIESHEIM Les Brasseries Gourmandes Restaurant du Tigre Auberge à l’Espérance +33 (0)3 88 04 29 29 Restaurant Bürestubel 6 rue du Général Rapp 1 rue du Noyer 5 rue Principale ■■SCHNERSHEIM 8 rue de Lampertheim +33 (0)3 88 19 76 96 +33 (0)3 88 69 88 44 +33 (0)3 88 69 00 52 +33 (0)3 88 20 01 92 Restaurant À la Vignette Restaurant La Locomotive Restaurant le Marronnier ■■FURDENHEIM 1 route de Restaurant À l’Aigle 12 rue du Dépôt 18 route de Saverne +33 (0)3 88 69 77 85 22 rue Principale +33 (0)3 88 81 94 24 +33 (0)3 88 69 84 30 Au Coq d’Or +33 (0)3 88 20 17 80 20 route de Strasbourg ■■NIEDERHAUSBERGEN ■■HURTIGHEIM +33 (0)3 88 69 02 82 À l’Etoile d’Or Restaurant du Moulin Artist K’Fé 1 rue de Hoenheim 18 rue des Forgerons 52 route de Strasbourg +33 (0)3 88 56 26 07 +33 (0)3 88 69 05 25 +33 (0)3 88 68 18 39

SERVICES PAR COMMUNES / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE ■ TOILETTES PUBLIQUES AIRES DE PIQUE-NIQUE ■NEUGARTHEIM- Öffentliche Toiletten Picknickplätze ITTLENHEIM Public washrooms Picnic area Rue de la Felsch (en face de Openbare toiletten Picknickplaatsen la Mairie / Salle des Fêtes) / (gegenüber dem Rathaus / ■■TRUCHTERSHEIM ■■STUTZHEIM-OFFENHEIM Festsaal) / (opposite the Town Hall / Salle des Fêtes) / (tegenover Place du Marché Route du Kochersberg (entre het gemeentehuis / feestzaal) Offenheim et Stutzheim) / (zwischen Offenheim und ■■TRUCHTERSHEIM Stutzheim) / (between Offenheim À proximité du parcours éco- and Stutzheim) / (tussen Offenheim pédagogique et des terrains de en Stutzheim) football / Neben dem Öko-Lehrpfad Allée de la Souffel - Offenheim - und den Fußballplätzen / Near the à proximité de l’école / In der Nähe educational eco-trail and football der Schule / Near the school / In de pitches / In de buurt van het buurt van de school milieucircuit en het sportveld

JUIN 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 3/4 KOCHERSBERG, BERCEAU DE LA TARTE FLAMBÉE BL Kochersberg, Wiege des Flammkuchens Kochersberg, home of Tarte flambée 205 Kochersberg, bakermat van de flammkueche

QUE VISITER ? / BESICHTIGUNGEN? / VISITS? / TE ZIEN?

■■DINGSHEIM ■■FESSENHEIM-LE-BAS Ferme fruitière labellisée « Bienvenue à Situé le long du ruisseau d’Avenheim, Quartier le Corbusier / Corbusier-Viertel / Chapelle Sainte Marguerite - lieu de la Ferme » en production intégrée. Visite de ce parc à thème s’étend sur 4 hectares. Il se Le Corbusier district / Wijk Le Corbusier pèlerinage / Kapelle Sainte-Marguerite - vergers pour groupe sur réservation et libre compose d’une trame verte, d’un itinéraire de découverte et de loisirs et d’un parcours Wallfahrtsort / St Marguerite’s Chapel - place cueillette de septembre à octobre. Lotissement de style Le Corbusier de santé. Départ : Collège du Kochersberg of pilgrimage / Kapel Saint-Marguerite Obsthof mit intergrierter Landwirtschaft, composé de quatre types de maisons, dont - rue Pérez. les dimensions ont été calculé selon le -bedevaartsplaats Bauerngasthof mit dem Label „Bienvenue à nombre d’or. la Ferme“. Besichtigung der Obstplantagen Dieser am Ufer des Avenheimer Bachs ■■SCHNERSHEIM für Gruppen auf Reservierung; Äpfel zum gelegene Themenpark erstreckt sich über Wohngebiet im Stil von Le Corbusier Selbstpflücken von September bis Oktober. 4 Hektar. Er bildet einen grünen Gürtel und mit vier verschiedenen Häusertypen, deren Ferme Vierling « Les Arômes d’Alsace » / Bauernhof Ferme Vierling „Les Arômes Working fruit farm awarded the bietet einen Entdeckungspfad und einen Abmessungen entsprechend dem goldenen Trimm-dich-Pfad. Startpunkt: Mittelschule Schnitt berechnet wurden. d’Alsace“ / Vierling Farm “A Taste of Alsace” / “Bienvenue à la Ferme” (Welcome to the Boerderij Vierling ‚Les Arômes d’Alsace‘ Farm) label. Group tours of the orchards Collège du Kochersberg - Rue Pérez. Estate built in the Le Corbusier 12 route de Saverne (advance booking required) and pick-your- Located on the banks of the brook in style made up of four types of houses, own in September and October. Avenheim, the theme park covers 4 hectares. proportioned using the golden ratio. +33 (0)3 88 69 72 21 www.aromes-alsace.com Label ‚Bienvenue à la Ferme‘, fruitproductie. It is made up of a green corridor, a discovery Woonwijk in de stijl van Le Corbusier met Bezoek aan de boomgaarden voor groepen and leisure trail and a fitness trail. Departure vier soorten huizen waarvan de afmetingen Vente directe à la ferme de la production op reservering en vrij plukken in september point: Kochersberg Secondary School - berekend zijn volgens de gulden snede. (fruits et légume) et de produits locaux. en oktober. rue Pérez. Direktverkauf der Produkte des Hofes (Obst Leerzaam themapark van 4 hectaren langs ■■STUTZHEIM-OFFENHEIM Tradition Fermière / Bauernhof „Tradition und Gemüse) sowie anderer lokaler Produkte. de beek van Avenheim. Een groene structuur Fermière“ / Farming tradition / Tradition Circuit patrimonial / Kulturhistorischer met ontdekkings- en recreatiecircuit en Farm shop selling farm produce (fruit Fermière Rundgang / Heritage trail / Erfgoedcircuit trimbaan. Vertrek: middelbare school van de and vegetables) and local delicacies. Route de Kleinfrankenheim Kochersberg - Rue Perez. ■■HURTIGHEIM Verkoop van eigen productie (groente & +33 (0)3 88 37 99 94 Maison du Kochersberg / Maison du Moulin de Hurtigheim / Hurtigheimer fruit) en streekproducten. Vente de légumes, de fruits et de viandes Kochersberg / Kochersberg House / Museum Mühle / Hurtigheim Mill / Molen van issues des élevages de la ferme située à Ferme Véronique Klein : Production et van de Kochersberg Hurtigheim vente en direct de foie gras / Bauernhof Griesheim-sur-Souffel. 16 rue des Forgerons 4 Place du Marché „Ferme Véronique Klein“: Produktion und Verkauf von Obst und Gemüse aus eigenem +33 (0)3 88 69 00 16 www.eskapade.alsace Direktverkauf von Stopfleber / Véronique Anbau und Fleisch aus der eigenen Viehzucht (ouverture Hiver 2017) www.moulin-hurtigheim.fr Klein’s Farm: Production and sale of foie des Hofs in Griesheim-sur-Souffel. Équipement réunissant un musée, Avec mécanisme d’origine. Vente directe gras /Boerderij Véronique Klein: verkoop van et visite d’une partie du moulin. Sale of fruit, vegetables and meat from un atelier d’artistes, un espace d’arts ganzenlever. the farm stock in Griesheim-sur-Souffel. numériques, un restaurant et un Office Mit Originalantrieb. Direktverkauf und 12 route de Strasbourg de Tourisme. Besichtigung eines Teils der Mühle. +33 (0)3 88 69 64 74 Verkoop van groenten, fruit en vlees van de boerderij in Griesheim-sur-Souffel. Einrichtung mit Museum, Künstlerwerkstatt, With the original workings. Mill shop and Ferme fruitière des pommiers / Apfelhof ■ Atelier für digitale Kunst, Restaurant und visit round part of the mill. „Ferme fruitière des pommiers“ / Apple tree ■TRUCHTERSHEIM Fremdenverkehrsbüro. fruit farm / Fruitboerderij Les Pommiers Met het originele aandrijfmechanisme. Parc éco-pédagogique / Öko-Lehrpark „Parc Facilities including a museum, artists’ Route de Strasbourg Verkoop van eigen productie en een deel van de éco-pédagogique“ / Educational Eco-park / workshop, digital art exhibition room, molen kan bezocht worden. +33 (0)3 88 69 85 23 Milieupark restaurant and a Tourist Office. Museum, werkplaats voor kunstenaars, ruimte voor digitale kunst, restaurant en VVV. ■■PFULGRIESHEIM Église Saint Michel et fresques remarquables / Kirche Église Saint Michel und sehenswerte Fresken / St Michel’s Church with remarkable frescoes / Kerk Saint-Michel met opmerkelijke muurschilderingen

OFFICES DE TOURISME / VERKEHRSBÜRO / TOURIST OFFICE / VVV

Office de Tourisme du Kochersberg 4 Place du Marché 67370 TRUCHTERSHEIM www.lebeaujardin.alsace

JUIN 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 4/4