ESE ABA BAGABO BAZAB~MUFASHAM0 ? ? ?

~x,’-:.,i.’,~,ANAMA:~2"~~, ~ ".rr KARI KAYOBO’WENANAUï~ITO ’~’ " ALPHONSE NGO KABA ~..,-.~.:~,.~~e.=~,~UYE]tNXOTANY~ N’~~~»Y.~’]’SO "B k/AZO, KïYUHA ïC’kUYA-’’¯ ...... KUR USHA ABAKIB~ZE BAZ~FA ~ T~A. : . " ,,V"6 Dd«enthr¢.[990 l;aL’e 2 EDITORIAL .BEREZ~DA YAVUZî:,-.,.0Y’./" YHARI.ABtC;P,A..’t t-t~:~hr.~~"""’~~ :r".:-:,::NS"-~,.,. ~’~ ~., "1""l":.

Bar.,u:emub,.m di b ’in,.zen.:i&,.~om.ba.a«, .t [ . /;Z«/~[ft~tt/’(Z,S,l~:trr ¢; t’tz.~t a’tt Or hz. t" :u,:t Vt(Lra

--l~,"l~; lZ,’l v (lrTt (l b (l:r :z t?lL Ll ~" E~ :" l If’r! 3"t,..R.:\:. D.. ~¢" ---Lh:tisiziri w :.~buL~b(:ru. f I ¯ .... --:,;hnts:t~r~w’(;’bule~,et:;i .. 5w’:,.’iht,«u¯ .,.~. %..., , a l,-tm.a/y’ambere,,’aKomini. D’/iaisiziriw’.qbako’i ha L«ta -- Mitim[’IdtH}"..1N..IRE f’ransisiko n "l).’(æishwarv’A &zkozi, ushinzwe ttha/

"[.,’.~ibycko tw«baba/men’ibilcro , ~’..., , . ¯

b)"/rtl,’otrz~~’ln.w’c uhwc yababale }EPUf:g.i,.~R~..~’,.~ &I~’E ~.~’.?,/T (cban.)Tabwen.~’«bens/u. :1[uti bvazen:e bile SkRVICE; DC5 T{tI:Ct’}M~UNICATI.ON$,. se? .}[t~rih,/

k y(zrlt[)[.w.~[>(zttttt’ivel’n :e,~,,’o :ihishinzu,e. ,h :’~,rc/.:a m bire/re tt.’dn «la)’tiret bivuz.e. PROGERAL ,4’., RE PUûI.I¢I,~RW,~/~~f: ’ :I3antubn!~«balwe n,’z ~omisiyo a3.’obora SERV[C~ Dl~5 "tEL£CO~UNtCArlON$ ,?JT- ¯ t . ~ ¯ . . ..r» ~sn,azwek’zfonlora ~bï,,.tso. l~/ICUkO 3,’a,lç~~t~ze kuo~sooanura~. t k,u’i Ra~.’7o ff" kensm t . ko nza c}.’itsot,!a kim z.:e baf~.~~«,~ra ,veha Minisi’iri we bitanyuzemuri komisiyo.Abaturaee n.tibatn~icira.«aakari u.rctexa k~z bur?’o ae:’sn,1 t ~ oan.a,::,.ye~r t. ¯ L’anç,«-E vo /rite ibiro ¯ n:a"a makuru byi:~engaG~Sr.,Nï! r r’y~,"’-, ¯ -- /nformationbavisaba ~.Jzacainyuma y’ibyo Minisitiri MUJYANA, MA n’umukozi,,ce N ~’a, r: UB[TO maze tukabana ibimenyetsobibavuguruza, fv[u byo twaboayerero harimoteregaramu ebyiri (2) bohereje mu Ruhe.ngeri ngo ... :.... .,. hafungurweabantu muri ubwo bui’yo. -J : ...... :... ., . -.. ..’" I-" ....!cyo alJantubibaza rero ni iki:«Ese I,- .X’NNN " .. :. » ¯ ...... ~C?C,’qR ,~715G20 " " ; ",. " .: 151 ~ i.".rrv,siTq 7abe yarat-eranye akaba ariyo ’KIEAi,£.20/lq 101020:¯ . P~!1~ ¯ - ...,.". ~,~...... ;...,,,¯ .’ ....~iei~ekako hakorwaterexaramu ?». ¯ : ’:-:.4 : :~=.,;.~ ,d..,~//2.5EEdA.~..4j.~.:. :": i:: .. [eisubi’~ocyatangwa na Minisitir.i .- .-..-,. . , - . . ,.’~. : .2..:.-. w’ UbutaberaOEangwa umukozi we Nkubito. ~? It:/3q7.:0"/~/?»O6ERAL’ ~::::..." i... :. , . :..".’, ,’- GusaicTo ibiro ntararnakuru byababoneye eRJ:ERff:;« ,.’,. IfiUS " i¢ FDI.’,..S7’O.=~...... ~ .....:R,"z.e ~:»R F.:~’REL:" - -4 ni z~riyaiteregaramu dutanga)e muzazisome ¯ . :: :..’.;"...:.: . . ;. . mazervar~w« muzubwir« icyo muzitekere«aho .-. ~.,,’,~.,:~«.""- ... :_,:»’: ...... i-" 2, I’71 , . - ...... ’:. ~ . ... ¯ .;.. -, ....,,4 kuberako kariyakanarria ntawagashira ""-"~-,.-- . . , .." ;. ¯ . . .:: ¯ . arnaken~a.[bibavugwaho namwe rnurabizi. :@¯ ..: .. .::;../ .. ¯" . - . r- ,.::’;...... ;,;::.. ;, .-.,... . ,? .~. , :--..~.~ -- ¯ ...... o ...... , ¯ ., ., ...... ,.. .,.~ , . ,,, .. bararekemjeneo barebeko dukurikiza Reka. rero nzavugeko muri :Komite amatoEe,~otwishyiriyeho ». [ri/ambo..nir:yo N7oboziya M.R.N.D.no mu ha Minisiuri « )V«olN"CEZE xa’ri afi,e. .lisiti .:re ariko n. iryo kunononsorwa. harimoabate~etsi bifiti7e ubwoko butari oeuverinomayateguwe., n’lnkotanY ( ngo ubwabo,kandi atari ngombwa ko byavugwa kandiharimo ha barnwemubà.min~sitiri :tkon~eraakandika teregaramu ati mu binyamakuru. barieo"ubu ». Ng’o nikoNCEZE yabwiye ¯ . ; . o.. ¯ .~ «aban7u~uru aba n’aba mubakure mU Eseuwavuga ko porokirerirunaka ukora uwo "munyamakuruw [.lAI , ~~BO. .Yewe, uzi Ruhengeri mubaj7ane i Kigali ! » muriparike runaka yitije ubwoko butari :«,~i~~~h’,~,:,~-oko:...... N[(UB[TO ati « murekure kanaka ha ubwe kugirango al’yekubu’ne[cm "mazë E~ko"wihanukiriy«U.k’àuu~a ko iyo ;..,. nvirakanbkabafa.~/twc n’ab(~irikare ha umuntuakabish7ira mu kinyamakuru,aho guverinoma. .ariinshurano " kandi .utarigeze. S.C.R.bilbeshye » !. Çbwo muzambwira .ntiyacibwa u~,isomanone yazdbd 7o’.wazi~rigitira he ? urnutwe?. Kand! .af(te ¯ nyamwangakumva nttyanzeno kubona. ibimenyetso? Esc kuua ibirontaramaku’ru GISENY[ .¢, "’- N~’ 6 ~ Ddcembre1990 page 4

. IN’FO.byatangira ~ukora nt iyihea,keti maze ukabimwohorereza,mubwira ko mu Minisiteriy’[n.ffabo z’[.~iha.Eu kand; tus’ata~aleku ntu:yar~«,aro ilari "/o ? Ko b)’efferabye harimo icTitso, ndabona waba naramuka avu~uru ge Cuver&oto a uzareker m~:vab«.yeabakozi ban./ye, wowe MUïShVZI ukoreyeigiAugu kurushaho. Minisitiri8[Z[:lf UA:(î U mu rn wanyaarih, :,’~H,.[NC[M.qNA, ni il,’i nakora.a, cz - [cyo twatan.~aza ubu ni uko mn ubu. .4n.G~umanebamwe muri bariyab, kikavu/z,uruzu, a ? AAubwowowe uzitunc[e Eu.sh’yirahoin.~irwa Gu.verinoma Inkota.nyi :t.linisitiribatatu bashyizweho abu. Abam, aLiikei/Ana kuko buhoro buhoro n’aZn:i L?’oz,tsinda zari kuzitura u,’nu::anda : boscaz&barebere ibibakwiyë : imaroreKANCURA i-akababwira, lçandi a.ba.minisitir~barikuva kuri i î, baka.¢cra KANGURAn~~ra n/,,o ubukan~,,a,bwaYo /,u:i28.Lisiti yabo tu:a?,’ila,~~aza tumaze Nibishobokaminisiteri zizaL.e kuri 17 burnazekw(~f’-,ra¢,,

« :V,*./

Uko mbibona ndareba ngasanga i.ndi nshya yo guhanganan’ibi bihe y’intambarayahabwaga abaturagebo Ko~ke Nyobozi ya M.R.N.D. ha t,,."b ,.,:~omeye.SI ngombwako abaminiskiri ku mupaka muri , n’ibindi.). guverinornairiho ubu bicarakzzeakazi abahagar[kabose, aïiko hari hakwiye mbese" yereka~ako curi Mil guterwa kabyo uko bikwi,/e,kuko bitumvikana kugcnzurwaniba nta cyitsocy’Inkotanyi n’Inkotanyi¯ Nyamara ngo M ININTER ukuntu mu ba minisiciri16.habuzemo kirimo. yaba yarituramiye ntiyagira icyo n’umwe umenya ko u Rwanda rugiye Muranyumveneza si itekanshiye, kandi abikoraho,-babano kubishyikiriza sindi umujyanama wa Perezida wa guterwa. ababishinzwengo babishakireumuti. Ese ubwo bose batekerezaga bimwe? Repubulika,ngo arahitayumva ~nama rugikubita. UbWo se bose babwirwa bimwe? zanjye. Gusa kubera ko ubutegetsi L-":.~ Ntibyumvikana ukuntu haouze bwacu ari ubw’abaturage, nanjye U bwo Parafe yabonye ko ibin{i ",,..z.. umuminisitiricyangwa umwe mu bagize t~tekerejenk’umuturage. Turi .muri bikomeyeyigira inama yo kwandikaindt Komite Nyobozi ya M.R.N.D. n’umwë demokarasi~¯ ,,, .’:. baruwa n° 0021/04:09.01yo kuwa 4 utungira agatoki Perezida-wa Nzeri 1990, yagezemuri/VlININTER ku Repubulikaibyitso by~inyenzi biri mu Ikinyamakuru KANGURA kiribaza itarikiya 8 Nzeri .1990.Ntawamenya niba hagati ya Perefe wa Byumba na Rw~.nda. Ese habuze n’umwe niba n.’iyo baruwa-.yarageze kuri ubimenya? Habura n’umubwira ko Minisiciriw’Ubutegecsi bw’Igih.ugu Perezidawa Repubulika. ¯ n’Amajyambereya Komini hataraba- amafaranga y’Inkotanyiari gukora . . ~. . imbcre mu gihugu? Bishobokabite ko yemo ubwumvikane buke (ubufatanye : ...,..Abajyanama! amazu ya Leta yari agiye kugurwa buke) mu bibazo bikomeye bireba intambara turimo. Impamvu nyinshi ~ Kuri"«copie~)MINiNTER yabon}’e n’ibyiitsoby’Inkotanyi maze Inkotanyi yashyizehoinyandiko .ze .zi,/unaguye zikazasangaamazu yazo.yarateguwe! zatuma- umuntu wese. yibaza i cyo ariko ziv[igabyinshil iatuma umuntu Hari byinshiumu.nm yabaza bari},a ba kibazo! ....¯ ..:.. amukeka araababa . Nko ku nteruro minisitiribitumvikana. Kandi usibye ko ¯ . Biravugwa ko mbere y’uko du(èrwa Perefeyatabazaga avuga ko telefonezo n’abatur.agebabyibaza, ha bariyaba n’Inkotanyi, Parafe wa Byumba mu Mutara zikunda. gupfa (!es mini~itirinabo ndabonaiyo bashubije yandikiye MIN1NTER ibaruwa n°.. téldphonesau Mutarasont très souvent amasto inyuma babona ko batagize 009/04" 17.02 ),o kuwa 18 Mata 1990 en..panne), MININTER yaciyeho ugushishozaguhagije. amumenyesha uko umutekano’wifashe[:’~~r0ngo n’ikaramu yandikaho ngo: Ndabona rero nibikomeza kuriya, mu Mutara~ dote ko muri icyo gihe..~’.~.~/es a rdpargeJ/»(barazikoze). Perez~awa Repubulikaazaba ashyize ibintu-byari byifashenabi (ibitero[ .nibyosëzarakozweku buryo zidakunda iriya ouverinomayose yakozemu gihe by’amabandi yambaye imyambaro ya [ gupfa? " ’ " cy’amlahoroiruhande, maze ashyireho gisirikareyo muri Uganda..imy.lt.ozo I Perefearakomeza avuga ko abenshimu ,. o- N" 6 --Dd(’emhreI990 pugc’ 5

. ?.%,:

ba~uye mu Mutara :ari .ibyitso by’!nkotanyi(/a majoritéde ceuxqui

habitent¯ le Mutarasont des complices des: Inkotanyi)"aho naho yaciyeho akarongo yandikaho ngo «Sibyo. arakabya» ( Faux,je: pense que c’est exag@d/.)..... : ..... -...... Nonc se twavugako byariamakabya- nkùrUya l’erefewaByumba? " " : : Turabonarero ko MININTER"iigitero cy’inyenzikitamutungu),e, ly.o abyifatamoneza ntibyari kugenda uko byagenze.Ngo uko byagénze ibara ¯ . ¯ ¯ + -.o umupfu. ..

Lel~i:ec de P~6+,,¢c~¢’, ¯ ’ NTIBYUMVIKANA. ¯ . ¯ o~~~+ . ¯ ~.",. .%’ . . çv,*~,oI~ou4" ~..t’orwlvl:~..n (i ""¯ ~’... " MA~(~’~~~"~ .+,.~,ï~~oa-~-;hariabantu bari bazi ukuntu ¯ ..,,.o~0.,..,,, =..~«,:"" ..... , ,, .. !;Y ..,:.,.,(:%" ¯ ¯ ,(:~" amanama y’lnkotanyiakorwan’aho ~’~~ ~ ~ : ....’,.,. ,’, .’..:,:;:ï;’::..~<7 "%._.. ¯ - .,.- ¯,, ..... ,., . .’+...~+.... ,~,., //.~ V/’~,+«l . ,’q<\ akor~rwa ariko ntibagire..icyo - ..-.~.~~.=--,.. ,.~.:’.’":"." ’ ’.’.?,; babikoraho, ...... ¯ ~,o^~, .... :+.v.+.....: ..,:.,:\~\.?~.’:..~j ¯ wP/-~ .... " ...... " ...... " ...... "..’--.,Z’I=’-~TOE:...... ~...,...; : ...... o. N’> 6 -- L)d«embre1990 page ¯..L. ¯ :--..,.,;.. ¯ .. :.i OErt(ç,«roinnm,l yakozwe ku itarikiya .’o ,.,.. .’. t Mwisomere namwe imyanzuro hm,¢tempspro,çramm&., le G&r&’alMati 16 Wcrurwc 1990 i Nakasoro y’inama yilnkotanyi yayobowe ha R WIGEMAa d«t)lunddà l’a.~sLrtance de i: (KAMPA LA ). yariizwi, ndctse n’abari RW[GEMA i NAKASORO ku wa 16 direquand /’on vettt rée/lement attaquer. bztyirimobase. Wcrurwc1990 : Rwanda. Birababajekubona hari n’abantubaba mu l(wanda ba3,igiycmo. Ngo yaba Un des dtudiantsde l’universitd~:. Unerduniort du «groupeInkotunvi» .i"«st y aragiycmon’abanyeslluri batatu bo Rwanda.r "«st &«’d et o rdpon¢&à la questi¢,. teintele/6/03/1990 à Nakasoro - Kumpa/a- muri Univcrsit&Ngo babaariko ari abo en ~«’.7termes: « NIonsicur, sivous le roule U,t.,aml«. i RU/-t.ANDE. urctsc k-o ha (’ctt«r&mion qui a eu lieuà t’endroitet bien,il faudrait Ic faire maintenant ». NYAK[N,,-\MA rira wavishira «ktte.vt«.~’-nwntio~lHd.v. rt%’rott/)a#/us O./’/Tcicrs Le G&téralMajor R WIGEMAs k’stDvd¢ ,~m ak c n ,.z’ a. (’/-(ipr~;.v .rb.rtadres.rd & l’as,~’emhl&, ences ternt«.~ .....[’~,:.l’lya~’W.LlqC],l. Banyarwandakazi. /. (]dndralMajor RWIG[L~/A. /)re;si~h’nt ,,Vouloir m,c battre est une chosc Slrllpl,,.’. !tvvcsc (tu[z~.t;t[~\,c ..~-’.utaht~râibvitso «i¢"[:1 rc;ttnion. nC’z’nmo)ns,potnt n’est besoin tic ni)t: bv’ub~’tcuctsin’[ntiti b{taravumburw,L 2. iii(t/or/.¢,-t Y/,’V(7,4 AzA.coorditttttetn. précipitercomme si llt pluie etan sur te dos ,, .{. 3. A!t)n.rieurKA GA M E. Dire«tettr aprësquoi le Capitaim.KA YITAR~"s’«.;’~ I bintubiravugw-t- byaba byo, bitaha du servicemiEtaire des rç,’ts«i,ç, nements A’~’~pour s"adresser otc président de (ri b:}o, byose bikitwaurnuco w’abanya- 4. CapitaineKA YITA RE reunion,le GdndralMajor ICWIGEMA. ci: rwandax v’impulaa! {! 5. KABANDA. membre d~i cOmitd ces"mors: « Si Dieunous aidait à livret"cl d’organtsattort gagnerle combat,pourrons-nous cohabiter DiUKO?vlER )«¯-, I(URID ;’;EMO XARASI 6. Trois £tudiantsde I’UNR-BUTARE avec les ~ens qui avaien~usurpé nos .propr)ëtésou scront-i!s ,’i leur tout," de.,, YA.CU. 7. 75 atttr«spersonnes venues de partet d’autrede l’Uganda. réfugiésdans d’autres pays’?». Le G&rÇ~" KubaAbatutsi barwanirira ingoma ~,’a Ma/orR J,~’/GE,t,tA/,,i a room&vu 71s,,g~,i gihake byagombyc kwibutsa benshi Jevoudrais égalen, tem vous m./armer qu "au cohabiteravec eu.v. mînte si I~ Ru’andae.yt rn~tt Bahutu ko bagombakurwanirira coursde cetter&mion, l’on a fait&ai de la trèspetit. dcmokarasiyabo, ntibh’engagtzengo sttuattottde la collectede fonds,qui se bibagi,’weicyatumye iriya revotisiyo yo pr&entecomme suit: mtiri/959 ikorwa" nibishyirira agati mu ry{nyo, bazaba, basa nk’aho, iyo 1.5millions de Frwrd:’oltds a,~ Mutara Twatewedutua~.~uwe koko ? B~ranze revolisiyoyaba yarakozwenta mpamvu, 0.2millions rte Frw récoltds à Kigali . bibaye irnpamo ya wa muoeani wa SemusambiF~~isi¤an.i uvu.Ea ko indwara ,kaîd{ nk’uko rubanda nyamwinshi O.1 ratifie:fsdeshillings rdcoltés à Gaa’honvi. « murara,,’no» yageye rauri polP, iki no mu, ha’lai zari ,-’[hari zi~aragara._ . Bazibonera ¯. ~ . - Le fondsalloud à lbp&’ation-attaquees~ aze~ozimwe ;., ~ou.geçoE~s~, ¯.! t .t tng}:trukazabyo, ngo «,4gapfakaburt’we gar[tget gérddans le campdes r(/’t(¢i~7"¢’[e ni ~~n#ol:go». TORO. Comme cette rencontre &ait Umusom ri wa Kangura. ~ _ -_ . -- ._ = , _ =--~ . J .. ABAHUTU BABA MU MAHANGA BARASABA ABAHUTU BOSE KURUSHAHO KUNGA.UBUMWE. Abahutubaba mu nmhangabarasaba Abahutu base kurushahokunga ubumw-e banabasaba kuba masok’ugira ngo Inkotanyi n’ibyitsobyazo zitazabatsemba zikanaburizamo ibyiza bya Revolisiyo ya 1959nïbya Revolisiyo mu’vugurura-mu¢o yo muri 1973. Doreuko babyivugiramu rurimirwqgifaransa. Mwisomere n a fa w e.:mushishoze]" " ~’; APPEL A LA CONSC!ENCËjiSES BAHUTU. I.I~trodttction._...... :. l’agresseurgrâceà la cofiésiondu Péflp[eïl F~n’ont cessë dedévelopper uneidéotogie rwandaiset spéclalëmé’ni.dela majorité ~"~~n octobre 1990, le Rwanda a~i~ .. de DOMINATION des Bahutu. l.’ . " ¯ . {~l’objet[ d’une attaque extérieure montée et grâceà’.là::détermination:des i Rapçetez-vous,le 17 mai 1958.douze Fore,es A?méesRwandaises. (MaiS’:ta.. .icl!efsBatutsi et grandsclients féodaux I par{desextrémistes Batutsi appuyés par ée Ougandaise. " !." n~ace n’est pas écartée pour autant. du-Mwami rédigèrent un document ~ L’ennemiest toujou,’S là, parmi net.fs,let ’ comportantdesidées suivantes: «... les Ces agresseurs,comptant su, .... n’attendque le moment propice poùr: relationsentre nous (7"utsi)er eux l’actiondes éléments infiltrés dans Ië tenterencore dë nous liquider. (Hutu)ont 6td de toustemps et jusqu’à 16ayset lgtcomp:licit6:desBatutsi t le ¯ présentbasdes sur le servage, :il n)’ a donc l~intérieur ...... " -" réveillez-vous,soyezfermes I et .vigilan!sl i ’.ientreeux et nousaïïcun./’ondernêni de fraternité...P, dsque nos rois ont conquis la faiblessenumdriqtïe de :notre preneztoutes les mesuresnécessaires ~ïrnaéenationale et - pourdissuadé," t’ennemi d’une nouvelle les pays des Hutu en tuant leurs --liappuiinconditionnel de l’armée agression...... ]:] 1"" " " ] " ...... monarqueset ont ainsiasservi les Hutu. ~ugandaise,en maioritétutsi. ’ " Il commentmaintenant ceux-cipeuvent-ila 2. L’ambitiondes Batutsi. espéraient conquérir le pays ët ]~nosfrères?». insta~Jlerteur régime féodo-monarchique ~~..esBatutsi sont des assoiftësde sang.~.~Ral:ipelez-vouségalement ! Au début et de pouvoirqui veulentimposer leur 1-de novembre1959, les Batutsi ont en qitelquesjours. hégémonieau PeupleRwandais. par le provoquéles massacresinterethniques /----F’cirtheureusement, le Rwandaa pu canonet le fusil. ’en voulantéliminerl’élite hutu qui / faire face à cette guerreet repousser (rÊnréalité, depuis longtemps, les Batutsi revendiquaitla démocratieet la justice L.., ." 5 .... - :. N" 6 --.Dd«embre1990 page 7 {. o ...... ,;., .

sociale"en faveur de la massedes 8ah’utu - couchesde la population.,Leur d’approfondirla rétlexionet de jusqu’a~orsécrasës pal" ]ë pOUVOir[’éoda.[ . objectifest prdcts"créer un p"Tè-n’dreconscience d’crin 9ouvcllq ci mtnorita~redesBatutsi. mécontentement~dnérali;;6 à tous les ~ ~lllutt,,qui - ’niveaux.Ils s’exprimenten cci ~es racinesdans Ici t’evolut,on. .- D~)puisla ré.votudonsociale dt: I959. termes"« Dukor«uku Uushobore pasun ,seuljour les Batutsi n’ont lfichd kuA,ira ng¢,,4halm:u b(:kom(,ze soci,ï-lcde I959 Et qui cons~ ~,SCillEnt lES aé:t.ltïis de l’idée!e.: rcconqué[’ir le pouvoir au hari’an(’»(1-:aiSOtls du Ilotrcillictix pour attiserles antagonismesElltI’C on et ceux dtt Rv,,andaet Exterminer lesintellectuels et R"~~ff-çttî~_;5scptctnbrc 1961. dominer!es agriculteursBahutu. Ils les Bahutu). n’ontce+ssë d’ensci,,ner alleurs enrants Et Jamais.au grandia tnais, le peuple b) Sc. référant;.lu pi;in de 1962 ci-haut de comi’nuniqt,er dans leurs di[’!drcnte)s t’;valldaisn’acccp’,cra une lll/,,’ctlc ¯ I cité,les Batutsi sesont scr:’is dedctl.’,: rdU[llOflS (ILIC (( UITII.I/ltI[’,I Iii unncan2i arriCr,..’del’histoire r;lmctl;.lllt les arnlcsqu’ils nrdtcndcnt C’tri: c[’lic;lccs I It’"[I ?Il U+I[ [I [,V I’. /Ç O l? a l.W [" +,(’ g o /71b contt’cles l’iahtttu l’argent et les [’..;.l h rit ttP. ri X ,20 r \ ç C >;t." i [I l ¯ t . I(t.I#71,CatT~’(IIlOl~’tll?’ltl, 7l,Çra 0#10 (!l’l /IOSe" )). l’asscrvisscrp..:.’ntdesI:k,,eu~si [ >" . fcnlmesliait utsi kazi. ( [.fSf~;;.t’tL, tSi disent que le MuhutuEst lu I , I [»1USj;.llllai.’;, llotis II’,lccup[eroi~$ le seulcnn+cmi du mututsiet celui-cidoit le 1.ar,,,c’m. I ? haïret t) traquerpartout où il est). retour du Mwami Et plus .janmis LEsISatutsi ont n’lalhonnCtenlcrit Kalin~ariet’csOtlllCr:l st[rle territoire On ne peutpas douterde c~ que.la utilisdde l’argentpour crdcr ou s,t.: (CIL![\wanda guerreldéclenchée éri octobre1990 hisserà ladirection, des entreprises contrete Rwandasoit destinée à réaliser o0les Bahutu ont investt leur ar,,,’nt tout rnorncnt, les t-Jahutu et o(tles hautes autorités ont investi doivent~.tre pi’ets i, se défcndru ce que+ les Batutsiavaient tenté contreces [léaux et corttt’e tOUteS lUS vainementpar le terrorismeet la guérilla abusivementl’argent de l’Et,’tt.Ainsi lesBatutsi s’assuraient ta protection ’ personneset tousles Etatsqui ~.-<:1962 à t967,en harcelantla r|ourrisscntl’idécde lesré.installer au <(.ïl,;:mlationintérieure hutu par les des.autorités en gdnéral et hutuen R wand ct. attaquesnocturnes des «INYENZ[». particulier. Regardez ERP. .. Ceuxqui. sont suffisamment informés. CORWACO, se R.W/\TOM. C’estpourquoi les Bahutudu sur[’hi~toire sociale et politicluedu SOBOL.IRWA, SQFAT. DANi- Rwandam: doiventpas &:’c forcës à Rwandai le saventtrès bien: le rave Me, RWANDA-FOAM, NID[- la réconciliationil sens unique avec lesBatutsi qui Eux. sont obnL, bitds permanentdes Bamts{est de renverser EMO, BACAR, etc. parta i’econqut}~~du pouvoirperdu les{nstidutions rd~ub!ica{nes dontils se °’., . ; » . - . refuseqt,de teconnaitre talégitimitd etde LestJatut.~,/~a~.#.. et l’asservissementdesBahutu. Dès ré,h:stau~’er le pouvoir minet’traire et L~s 8atutsiont vendu leurs.femmes lors,tout i,’nuhutt, du Rwandadoit féodaldés Batutsi. celeurs filles attx hauts responsables Oti’cinft:,«iné st’r la nleilace"quipt:sc surlui et s,:s dcscendants. Avantété partout mis en échecpar le oaht:tu.Un plan de marier-IEs vaillant.~cup!b. hutu e.’t SOtl armée, les Batutsikaziauxinte:llectuets P,ahu;u I L.’histoire¢tu Rw:tncla,tal Batutsint commencéla mi~een uvre potentiellemcntresponsables de la r,’2volution,sociale de I959,le d’unpt~ ",. machiavétique déjà conçu en g~stiondu paysa étdmis en uvre,ce r,cfércndumde 1961,doivent etr,: quia permisde placerdès à l’avance .gardesen mémoireci cnseign,,}sdèsà 1962 (LE PLAN DE LA COLONI- présentà tous les ixwandals" " " ai. toutes SATIO ~ T-UTSI AU KIVU ET desespions incontournables dans.les milieuxhutu les plusinfiuents. La .. lesgénérati’ons présentcs etrutures. REGIOq CENTRALE DE L’AF- . R[QUE découverr à NYAMITABA contre-partiequepayent ccs BahLttu Notre¯ viepolitique doit Se bascr est" ’" " surdes principes démocratiqhEs, sur ..~Zaïre ) ~le6.août ..1962) en.. vue de la .~ ¯"’. ;.. .%’-;.i-... " ..... Ç}ç[’:onqu~tedu pouvoir dans iar~gi9.n de --.l’arrangementdes- dossiers de ’;lagesti6n dela chose p.ubiiqt, c par la "b+.kfriquecentrale. -- nominationdans .l’administ- i:majoritdélectorale et non sur les rationceiltrale". ....;:.- .:,. .. princiPESd’égalité .entre H.utu et Ceplai~ n’a-tql pas déjà portéses fruits. .. Futsiou"sur le principedes quotas au. Burt,ndt ’ depuis" 1 965 avec .le- ....--l’accord des licences.... spécia, les ...... d’imporiatioh;." " . ethniques. ¯ ¯ ¯ . , renversementdu gouvernementHutu ët ; ...... Les.Bahutu doivent cesser d’a,4ç~ir ¯ 1 ¯ . ’ Q " ’"’:--[alivràisondesSeëretsàl’ennemi. .:,,:.... en Ouganda depuis 1,86 avec . .,. .pmedes Batutsi [ l’avèncp"tentdu Hirna Yoweri: -.:." ,.. etc: ¯ . :~. Quecertains Bahuiu qui, jouissant MusevenIi?Le Zaïre,le Kenyaet la c) Les Batutsise .:sont.acharnds ""desacquis de.la révolution de 1959, Tanzaniene sontpasépargnés[ .. gommerla consciencedes. Bahutu à : refitoublié la menacequi pèsesureux : telleenseigne que.roui, muhutu qui cessentdëtre naïfset inactifs ct 3. Lamise en application duplan tutsi au : -remarquait .,tes manuvres " participent~.la. diffusion ¯de cette .~...... ;i~...... ,.-...... Rwanqa" ;"::. ," 7 i " " diab01iquesdes"Batutsi était demisj ’:.:’iddotogiei ...... :.." "-"-. "* + .?L. "’. ¯ : .. Pendantque les autoritésrwandaises :-d:offiCeL et. sans préav~s de s,,..es :. ....;’.’. Qu’on ne s’ytrompe .pas! Le rorçaienvles Bahutu à se réconcilieravec.fonctionset mëmeljetéen. prison. développementéconomique+.social, lesBatu~si, ces derniers en ontprofité: politiqueet cultureldu Rwandane ....’ La gUërre"....d’octobre 1990: contre le pourex~Curer leur plan. Rwan’dan’~tait que la pt’lascfinale de peutêtre atteint que si lesBahutu, ¯ a) Les8iatutsi ont mis tous les moyens l’applicat.iondu plan de col~snisation"majoritéde la lbopulationrwandaise en uvrepour disloquer la cohésion tutsiau Rwanda. àz85%,~jouissentdudroit à lavie, à la ..~qùi;llité,à l’éducation de leurs des Biahutu.en lesmontant les uns. contréles autres, en accentuantles 4. A la consciencedes Bahutu[ ";~~nts, à la gestiondes fruits dc leur ... travail"et a toutesles libertds divisionsrégionalcs et ethniques et r~+ahutu,c’est plusque jamaisIc démocratiques. leso~positions entre les diflërentes Lmomenr de nous réveillcr, 5. ICI, LES Muhutu" " .... ".- Les:B»hutu, où qu’ilssoient. ~ËNTS. - doiventêtre unis, solidaires et -- quifait alliance ¯ avecles Batutsi uréoccunéxdu sort de leurs Tout Muhutu d6it.savoir. que dansses affaires: frèresBahutu. ¯ iJrnututsikazioù ..qu’ellesoit. quiinvestit son argent ou l’argent Les Bahutude l’intérieuret de tiravailleà lasolde de son ethnie tutsl. de l’Etatdans une entreprise d’un l’extérieurdu. Rwandadoivent Par consêquent,est traitretout M Ututsi¯ rechercherconstamment des ~.Itzhutu" quiprëte ou empruntede l’argent amiset desalli(3s pour la Cause à un Mututsi" " "7-qui ~.pouse une mututsikazi’" Hutu, à commencerpar leurs -- qui faitd’une Umututsikazi sa qui accordeaux Batutsides ¯ frèresbantous. concubinè faveursdans les affaires (.l’octroi Ils doivent constamment ....qui fait d’une Umututsikazi sa des licencesd’importation, des. contrecarrerla propagundc tutsi. sccrCtaireou sa protegéc. pr6tsbancaires, des parcelles de LesBahutu doivent être fermes et construction,des marchës vtgilantscontre leur ennemi 2. ~(»utMuhutu doit savoir quc nos publics...) communtutsi. t]tlcsI3ahutukazi sont plus dignes et 5. Les postes stratégiquestant ~lusconsciencicus~:s dansleur r6te de 10.La RévolutionSociale de t959,le f&mmc,d’épouse et de mère¯ de politiques, administratifs, Référendumde 1961,et t’Idéologie ~cenomiques, militaires et de sécurité iatrtitlc.~ Ne sont-ellespas j01ics, Hutu,doivent être enseignés à tout ~onnessecrétaires et plus honnëtes [ doiventëtre confiés a.uk Bahutu. Muhutuet à tousles niveaux. .,e. Le secteurde t’Enseign.ement( élèves, ToutM uhutudoitdiffuser largement -’ 3. Bahutukazi,soyez vigilantes et laprésente idéologie. r -- étudiants,enseignants) doit’:,ê..tr.L. r~mcnezm vos matis, vos frères et vos majoritairemencHutu. Est traitre tout Muhutu c~": filsà la raison.¯ persécuterason frèreMuhutu pO"_ "’ 4. ~outNlu,)’:’Utu doit savoir que tout 7.~Les’ ForcesAfin~es Rwandaises avoirlu, diffusé et enseignécette |ututsiest malhonnëtedans les ldoiventêtre exclusivement , - ,.): Hutu. idéologie. ¯ ¯ , . de laguerred octobre ~TairesIl ne viseque la suprématie /t..’experience dleson ethnie. ¯ 11990nous l’enseigne. Aucun militaire I,~dol, épouser une M ututsikazi. ’ << RiZABARA UWARIRAYE » 3. Les Bahutu"doiventCesser dlayoir ~Lar conséquent,est traîtretout pitiédes Batutsi. ’ ~---~-(-- ., KANGURA iRATUNGIRA~ AGATOKI !BIRO BISHIN ï~WE IPEREREZA.

Gisenyi,kuwa 8 Ukuboza.t990 miga cyangwa, ikuramo maze kuduta~atuba mu biroby’iperereza ho byaba bitarahabaye. Ngo Perezida¯ntamenve , .: ibikorerwa . .. .. mu [mpamvu ¯ Urwandiko .... ., gihuguayobora. . . . rnuz~irebeniba-nta kizungerezi rushoborakubq/’asha nibairnlSunda .cyaba cyarabibaga amabanga .~ A baturagebar[bazd !’,. ’ ....meckazi kanyu~ : " zarashemuri Kigali kuya4 n ï,va5 .y’igihugu." - " . ) ~o~.:o , ...... ¯ . Ukwakira.zaba zarafashw.e:~"zoJe, Kurebaniba abagezakwaS, hefu a un ,. Ku Bir’oBiku~u ~Bishirtzwe ~nakuru,batarabonanaga n izo n~’. - lpererezamu Rwanda, n’abarashe~:n’abari bàzibit’seabo ari. bo. Abaturagebifuza kum.enya abc .....[!z’ibibi.i. ": :" " v -- K~berako’mu Rwamta, Ubutegetsi ari banzib’arnahoro.."..:: ...,-.i...... "" "" ¯ . " .. : - . ~ ~,. ; ...... ".’i...~ 6,’" Aba:turagè.bakomeje-’kwibaza ubw!abaturagëlbukorera abaturage. 4." .Abaturagebarib:~za ".~rnpamvu [ byinshikuri ya Komisiyo"ishinzwe ¯ bu,,~’ngwa n’abaturage, bukaba kugezaubu abakoz(ba gasutamozo "gutgranyaibyitso by’Inkotanyi. Esc bugqmba: gushyigikirwan’abaturage ku Gisenyi batarahindurwa,: ....mwaba muvuga rumwe nayo ? : ’, ¯ var~winshikandi bukorera. ¯ cvangwango babazweniba hari icvo , . . , . ~’,,a~~di[,,.,;,« .,.~i.ho bat.,«« bazi mu.. k~,injira.,kwTmbun’da 7. Abaturagei~aribàza.impamvu ku itariki,ya " 16 ’ Ugushyingo1990, " ubut~getsibukorera, kubera ko umwuga ¯ ,a¢araga)ie.kwaKajeguhakwa.. : Progéral (Procureur-général) wanfl)’euntuma kumenya." byinshi, l N ~;/’0 .,a,’)’O b"b a babiz i hO." kub~ : . . t.,~,an~u,a’nkuml,a bvinshi, nagira ngo : ~,yafung,(iyeSAKUMI Anselme, maze batarazilïon~e’byohïqne;, ni imparnvu . :’ Progéràlmuri";:ielegaramu.. yakozë- ’- -:L urur~t,amti~:O 7"ïïà’i’i’~b’ore kuzanïu k azi" ¯ yatunTabahindurwa. [~Kandi mu : kan.v~. .... agahamya"ko’ngovafurizwe kuri ¯ hnvahova... umwarimU’yiyemereyë : .’ ".erréur. y~, " gefi~ia?merieha"S~C.R. Dore!bimw¢ mu b),oabaturagé.bibaza. :)...’ .. ko yazanyelza .karashinik[0YU.7.¯, mu~8rëfa. "" : "’"": ":’"~ """: :" kandf. bashakako m wakurikirana: IzoI gasutamo,ni e~hatu:.,izo mu " ! Esc kokoiyo erreurmwarayikoze? l.Ab.,.),g«. »«~b,~a ,ib, fo k.o .mujyiha Kabuhang~,arjk0tu’.das!ze’ Ni nako byagènze: ku" witwa P~rezidawa Repubulikaage.waho n¯ and~ " "maduwant . (douane,s)¯ " ...... yose " :l "!,,.KABATESInawe Progéralashinja mu Rwanda tudastze ha duwam" I’~,~._"iêtFobv’inerereza ko byamufungiye atIT,akuru ),ose. Mbese uko u Rwanda ’ , ’ ’ .rt~barwiriwë cyangwa rwarave / MAGERWA.,.".’ " ’ :": ’i ""~Çùbusa(eireur). ’:.,..., 1.,. , : . 2. N[gomuzarebe niba sérvice ya nyuma Abaturagebarifuza kumenya nil~a [ : S! ngombwako turondoraamazma ishinzwe guha Perezida wa wa mutegolnkotanyi zadutezé wo I " yabantubose:bavu.gwa na.rubanda Reoubulikaarnakuru niba l~ari a)’o kuduhaibizung.erezi.ngo’bize [ .,.,.muriikigihe.!mpamvudutanzeay9 ’:..,..:::. ..,...,: ’ ’..:’: ...... :’::.’, ,...... 5"5 "’,":’.7: ...... - N’; 6 -- Dd«&,,hre1990 pagé9 ¯ , mazinayombi ni ukoyasakuje cyane kti mugaragaro abafushw.e" "."kandi musesengu’re’icyoyaba mu mujyi wa Ruhengeri.Bakaba n’abarekuwe.Maze natwe tubabwire ahuriyeho na wa muntu w{bye bibazan’impamvu byakozwe kuri icyo tubaziho kandi cyafasha amafarangaya B.K: (47.000.000 te~egaramu.Esc byababyaranyuze " igihugu. .F’rw) doteko bivugwahanze aha ngo "mlari komisiyo?Mbese. ni nde 12.Abaturagebarifuza ko ubwo ZAIRE wdmejeko baribafashwe par erreur? hari ubucuruzibaba bahuriyeho. ari igihugucy’inshuti ko ibiro Aha turavugaumwe wafatiwemu A~atura.ge baribaza impamvu by’ioererezabyacu, byakorana Busuwisi.Nyabuneka muzarebe Mintsitzn~ w’Ubutabera atavuga n’ibyaZai’re mu gutahuralnkotanyi amavu n’amavuko ya sebukwe. arrlazina9 v’abari bafashwe, n’icy n’ibyitsobyazo biba kuri GOMA. Tudasizeno mu zindintara za Zaïre. Naho aherereyemuri ino minsi. ba[atiwe,n’impamvu barekuwe, ku Ngo mbereyo kurangizamuzabaze buryo bwumvikana,nzo mbese ni Aha bagaherak’uwitwa P/-SCAL ibihcbimenyetso bisabwa mu gihc bahimbyç«Nouveau riche» utuye impamvu MUNYAMBONERA cylintambara? Ngo muzakore kuri GOMA. Akaba a:,ugwah0 D,~oatarekurwa kandi bigaragara ko ipeirerezaryabo bose barekuwe byinshimuri iki gihe u Rwanda ari umwere nka bagcnzi be maze mubihe Perezida wa rwihatiyeguhashya lnkotanyi. barekuwe. Içuki NYIRINKINDI Zcfirinibita GASONGOwafunga- Re~ubutikaamenye neza imikorere I3.Abatt,rage barifuza kun:enya niba ya tMinisiteriy’Ubutabera. urupfu rwa Colonel MAYUYA, nywe. na ba MUTUYEYEZU adafungurwa? Kandi azira ubusa’? Ngb muzibandecyane cyane ku ntahorwaba ruhuriye n’izegurwa .. baduruzibari bafashwe,bakare- ry’igiterocy’Inkotanyi. Abaturagebarifuza ko mwakoresha kudwa mudasizen’abanyabwenge 14.Abaturagebarifuza k,o" mwakora ubuhanga, bwose mufite, maze ba~ekwagabakaba bararekuwe. ipererezaku bantubinjiye mu ngabo mukamenya impamvu Minisitcri y’Ubutaberaku itarikiya 6 Ukuboza o. Ngo muzibukeko [nkotanyizaje z’igihugunyuma ya 1988.Tutaretse n’abandibakozi b’ingerizose 1990 yahamagaje INKOTANYI ti~:.\:.~,zifi~e ubwenge buruta ubw’inzoka. zinyuranye,bahawe akazi nyuma ’:---"Ng( kubabarabashije kudusebya mu zifungiwemuri gereza ya Ruhenger!ngo y’uwo mwaka. zlze .gufungirwai Kigali.Impamvu mallanga,ntibananirwa no kudutera Muzashishoze niba. abibye ubv,obabutuma dufungura ibyitso abaturage,batewe impungenge n’iriya amafarangaya Banki ya Kigali teregaramu,bafite ubwoba ko wenda bya~o byakekwaga.Ngo muzashi- (Banquede Kigali)47.000.000 Frw sh ze impamvu amahanga (miriyonimirongo ine ha zirindwi),«aboNKUBITO yabarekurira i Kigali. Kandiaribo Nkotanyi zikomeye. : yarraganaLeta y’u Rwar,.da agasiga nibaamri iby!t_so.bY’inkotanyi. am~ rorerwaakorwa n’Inkotanyi. Muzakurikirane imikorere ya IzoNkotanyi zahamagajwe ni izi" Ese mwaba mwarakurikiye Dogiteri RUDAKUBANA Charles I MUNYAMBARAGA ibyavuzwen’amaradiyo mpuzama- n’abariinshuti ze, ubu ufungiwe mu 2. MUTAMBUKA hanza. Ruhengeri. muzabaze M UNYE- 3. GATERA C. Tut ~,retsen’ibinyamakuru byandi- SHYA Faus:in bita RUHUTI- v,,,,,t 4. KARAKIRE kwi. Ese mwaba muzirikana ko NYANYA wakoraga muri 5.KAYIGEMA J. ibyi~~shibyakorwaga n’inkotanyi. ¯ BRAL1RWA GiScNYi muti 6.MUKURARINDA Eseibyavuzv¢e ha radiyoVatican yo amanama yaberaga mur. .r-ioteti kwai Papabyo mwarabyumvise.? 7.MBAGUTA Diplomatehari icyo waba uyaziho ? 8.BITEGA 10.Aba:ut;agebarifuza ko mwakora Eseizo misiyo z’i Kigali buri munsi 9.RWAMASIRABO ¯ yahabwaga na BRALIRWA ntacyo o iper«rezaku byegerabya Perezida 10.RUBAGUMYA zarizigamije ? wa ~epubulikakugira ngo amenye 1 . SISIEvariste ;, .,"niba I ntacyitso cy’Inkotanyi cyaba .....Ku: byerekeye BRALIRWA .yo ¯12. RWABIKA...... - rwose ntimukayishireamakenga. :..{:ï:[[,kimt~ri iruhande, gusa muzabikorane 13.RUGEMA. ’~:ubulJanga n’ubushishozi nimusanga ....MuzakoreI iperereza rinononsoye ku bakozi,b’urworuganda cyane cyane la,.SHIRITI’;.: ..... / . bigote,muziyambaze-Abafaransa 15.MUNYAMPUNDU .’: kuko bimazekugaragara ko ari. abfibonye za misiyo zo hanze ...... -,, inshtRikoko. ,’:’" cyangwasitaje ( stage). .:. ¯ . 15.Abanyarwanda bakëneye ko ll. Abat~uragebarifuza ko mberey’uko mwakoraiperereza rinononsoye ku irangamuntu yahindur.wa ko bafuratiribavugwa muri iyi minsi k07 mwa~oraiperereza ku baturagebaba bari i Rambura, mbere y’uko baritfjeubwoko but[ad ubwabo lnkotanyizidutera. Kandi bahageze . cyane cyane mukarebaniba nta ¯ baturutsemuri Uganda.Ese..abo~ ¯ cyeg~rac,,va Perezida wa Repubullka ~~..:.cyaï)~/!::’!-d~~ra.tïïnduy:ë ’ ubwoko~ ¯ . :.bafur~tiribazanywe na nde2,bagiye " bate?.hà"rashak~/ff:ibisobanur.o,. indi I migambi.Mwagisangam0’, [..byafasha’ilgihugu.. Muzakore mugakurikiranaimpamvu cyahi- ¯ : ipererezanibibananira muzabiduhe semo k:wihisha, n’impamvu ¯ tubikore[" ’ " cyashatsekuba ikirumirahabiri. :.i,: ¯ 16. Abaturagebarifuza ko mwamenyli K ub~ra ko itangazamakur:u amavu n’amavuko ya RUGENERA rikore~shejweneza riba koko urumut:i "Marc,uteganyijwe kuzayobora B.K.; rw’abgturage,natwe hakaba, hari mukamenyaimpamvu yavuye muri bim~e tugenda tumenya ku B.R.D. mugakurikirana neza bafashwe,twabasabaga ko, niba imikorereya 5osiyeteSICA n’abo byab~giriraakamaro kuzatubwira yari afatanijenabo, muzongere -~.....~:..--z.Ddcembret~(5 1990page 10 .., .. .. -: o :’.., L." ...... "...... ". , o ,~.:~. ...- -_.,.,!:~. _ , - . .:_ - - . .. ¯ ...... t , ¯ ¯ ..:.~:,,,:ABAPASITORO~.B’ABADIVENTISITI :.BABA" BARAY6BOTSE ¯-i KIGELI V KURUSHA UKO BAYOBOTSEKRISTO I EGLISE A D VEN77ST"E D U SEP- Abakiga tubahagurukire Cyane, Rwantihetotuzavuga ko aroges/:akand/ 77EME JOUR ntitugomba kuruhuka nubwo tumaze ko "aJO, wa mzoga, ko bi.zwi neza. ASSOC/A 77ON D U kugera ku gikorwa gishimish(/e, R WA NDA-ES7’ NtbnugatumeNtakirutD~tana E. csubir« mukomereze aho. Mubavuge nabi mu. kuri candi«tattlrei Llut:zre,oas« (~EA $7" R ;VA ND.q ASSOCIA T/ON) ba,’ungu «vane cvane, babange. tubahunranvebah#tdane, tt

~’-%! ’X._,’.-’i KA KANAMA:KARI KAYOBOWE NA NKUBITO :ALPHONSË"NGO: " I KABA KARAREKUYEIiNKOTANYi.:~ N,ÏB~~(ITSO-"~~BYAZO:KIYUH:g. ’ _ . , .. !CYUYA KURUSHA ABAKIBIZEBAZIFAOEA: ~ ¯:": ::- ¯. - YEWE! NYAMWANGA KUMVA NTiYANZE"KUBONA ! " :ç" ç=ç’ [ ~ "; .1.1 ç ç ". : ..... " , . , MDandikiyengira ngo mungerezeiyi ¯ u by ukur.t, ntawe uyobewe.;.kî.! .btrafungwama2¢kakanama gashinzwe ya~di k o ku: basomyi ha.Kangura. , twa te we. n’i ny ang a,t..w a ri da, :’:Zi yi ïei~ï!:’!: ’~,~kuj~iaj bra".ka:ri,.kay.obo~ër,n:aTN~O.D]~TO... ~:~..,.,~~ .~-:...... t~kir~aragusoma ’~ inyandikonyinshi inkotanyi.’Izo nyangarwandaz]kaba’i/s].ukubarè’kura kiyuha"’icyuya"khrushE zivugaiby’ifungurwa rva bimwe ~-~,: zarabiteguyeigihe kirekire, mbëse ubWn !~"al~akibïze :b’âbafata. ".. i~:ii. ~ I!,.r,. byits~5by’lnkotanyi n’itfindi bivugwa iaduteragakera zigakubitwa inshuro].;ii].A:bafiyamakuru~ rero :ba]e"g’u’terana " hanoIhanze ku byerekeyekariya kanama ntabwo zagiyengo zirekerea~ho,ahubw0|bageza kuri, Minisitiri:.w’Ubutabera gasl~inzwe kurobanura abere zagtyegutegura igitero"simu~;iga i ibintu, Ukol byifa~;he,’bamubaza icyo n’Inkiotanyiubwazo n’ibyitso byazo, ki~;aturimbura.Mu gutegura rero’ icyo I "al~:i’t~l~ere:zahomaze yica amatwil maze nkim~arakumva ikiganiroMinisitiri gitero zashatseibyitso mu bact/ruzi,mu ~.i~"n~~ntii~’NYAMWAIVGA KUMVA w’Ubiutaberayagiranye n’Abanyama- bas,rikaren’abasiviri mu binyamakuru.’,~’~/T~lNZEK(/BONA »:" "" T. . kuru,l nahise mvuga nti «nyamwanga byo mu R’wanda no mu mahanga..:::.’ ] ...... Abanyamaku’rubamubwiyé ko kurn~antiyanze kubona ». ibyo byttso rero byaje gufatw~/ [.aban.tuahahanzëbinubiraimikorëreya

« , .-.,,2 ° ’ ¢£i. ... ,.<~..::.:!,~.¢.,.:,;»-:;.~,)V’ :0 .--:-’,Ddcembre :I990 "paçe I I ° ~L.:~"..".~U.’.r .’.,i:-,;~ .¯ ". " . ¯ ~,"¯ ..2.. ’~.~’,~’:,:)" ."""".. ", " "" "cL :" .,, . ""’ I ¯ ; kariya-.~anamako bafunguyeabantu ¯ impuhaazabihanirwa yihanukiriye, ngo’.~ «’;.r:kimenye~so-kiba’-:gisigayeuretse bafitei~lmcnyctso abaturage bazi nèzà ; uzaba azi uw.afunguwe azwLho :: kumënyako ’uriya"nàuntu atari ko ban’jwcari ho bagiyebarasa; ko ibimenyetsongo bazamwandikira.. ’-. umtiturarwanda"ahasigaye abag]yc barasa ari bo bari y0ngereafungwe. "Maze nanjyenti ¯:": 5agà k’:i tirwa. babacur~bikiye;cyangwa se amagambo «ikur,ra umwana ikakurusha u rundt rugero" Umuntu araye baaiye~avuga abigaragaza... uburakari».Mvuze ko ikuriraumwana .... arasira iwe. abaturan"’be Mazc iarabasubiza ati «ahubwo ikakurushauburakari kubera ko ari barabivuze arafashwc ::awe uzakom~zagukwiza imyuha aragowe, urwacubyaye ruri kugabwa, none , : arabyemeye,urumva kc wiye azakuri~’iranwan ",«butabera ». Ubwo twavugauko ibintubirneze ngo nitwe gukatirwaako kanya. abanyamakurubakomejc basobanura tugiyegufungwa. ko ibyç ari byose ikintu kivugwa None se Minisitiri aratwaka --Najyakuburana hashizc ;::;insi n’abant~i bcnshiahanini kiba ari cyo, inyandikozimeze zite zaruta tza NGEZE azavuga ati «numvise~,::~ntu ndetsc lhari n’uwamubwiyeizina Hassanwavuzc ati « mugiyeguterwa » barasiramu rugondi mu nz’.:’~njyc cy’uwalckuwcati uwo acacvafunze ati «KAJEGUHAKWA nimutamu- sirribazibari bagiye kur na akomcza avuga ko ari impuha, ko fungaazabacika»; ati «mficeamafoto njye»,bati « ko wabyemcyc: ~c», uwabaa~zi uwarckuwe afite ibimenyetso y’ibyitsoby’[nkotanyi byituriye i ati «nabyemcjwen’inkoc;ee, ,’kbe simusi~a yazaza akamumubwira KtGALI»;aho kubikurikiranango abayeumwere. cvangwaIa ka m wandiki va. anketizikorwe, abo bifashebafun~,we Murimake rero icibwa r))’in" cyo Ibyo!rero Minisitiri nkaba nsanga naho ubivuze agororerwe,.ahubwo mu mahorontabwo ari’ry~ .’:viye yarireng~uzijeavuga ngo abavugako bakaba~:ngo bamubitsemuri 1930 , gukurikizwamu ntambara. abantu.~afunguweari impuhakandi we tubanzedufatwe. Turi igihugu kigendera Mu ri makeibyo kuvuga muri i!:: "e ni , ’-ceiyc~ yivugira imib,are y’abantu bari ku mategeko,ariko njyewe nkemanga ’::(’::’ashw~abat’unguwe n’abasigaye b)inshi,ariko nyiramaso yere’,:, bike avo mategekokuko iyo ageze kuri ~rire ukag~rango tcyoafi,e ni tmzbarenta ibindiakirebera, nagira ngo , KAJEGUHAKWA n’INKOTANYI ze abazasomaiyi nyandiko ko nkv :,::ko mazina~fite. Ubu se ni nde uyobeweko aca inkoni izamba kandi bo baba ibikomerezwabifatanyije n’: anyi SI:BER~., LANDO. GAKWAYA, bariciriyeurwo gupfa bagambanira byafunguwekoigihe bizafatir.’.: " ada VICE-GOUVERNEUR... bafunguwe tgihugu. zabyoko nonehombona tuta-: ;ka. hakaba has,~avemo abafatiwe Nkemangaaye mategeko kuko mbere kutubahidzaamategeko y’umukwabu twayakUrikizaga mu BUMWE, ibi.kemangwabyinshi kufi k:- ~ ":ma kubera~uba abatindi batagira isaha AMAHORO n’AMAJYAMBERE kari kaYoboweha NKUBITO’ ~.nye ibabwirako/gihe kigeze, cyangwa inzara none ubu tukaba tudakwiye di.isaba,ko Inkotanyi n’ib~;it:!- vamwicaagapfa kugenda ajya gusaba ~ïzo kuyakurikiza ku bafite intego bya/’ekuwebikwiye kongera ..’.wa icyamur~mutsa,cvangwa bigatuma y’UBUCAKWtNSH[, AMAHANE arcngair~’~bibi za komini.. noneho bigacirirwa u- ~za bitubuza AMAjYAMBERE. n’Urukikoruburanisha abahu: aya Lisiti--niéeuyifite nayirebe arebeho Do,’e,’ero njyewe ama~egeko mbona Umu}ëkanowa Leta« Courd:: -::de umugorelwitwaJERUTRIDE ,ufit,, t akwiyegukurikizwa muri iki gihecyo l’Etat», ababafashebamaze k. ~’za ubwenegi~hu~ubw’ububitigi wafashwe ~cu kuvaku itarikiya 1 Ukwakiral990" icyo.bab;,ifatiye.Bitabàye.- ib~ agafungu~’wa,ariko ngo amazekugera kazabagashobotse. Kariya kanama kari kayobowe.. ha ~yo m~ mahanga ngo yaba NKUBITOuiazi ibya gisirikari, gakwi):e yaraduhalrabitsebigatinda. : . ’ ~.., gusimburwan’Urukiko rwa2Gisirikari NonCer~.-nti f « N¢’ai~:twahg....:nva ¯ ¯ ¯ "; " :" L.JBamu[bajijeuko batega2ya rug~zwe¯ 5. - n’abasirikari bo bazi nt’iyan~i"k,«bo,2{a£.:... abaturage ;iby’intambara,U wo .’l~a’rus h yi kirij~}’ " ç’-:abige~zamu gihe bafashe. ’ };’.’ç... ~.~i2"~~ ;.SEBA GA BO ." .:’nse ibimenyetsobikigaragara agahita ¯ ~ . abantu.)atïte [bimenyetso simusiga GIKONDO -- . ..,s. Ll. akanamla-kakabarekura, igihë akatirwaako kanya-kandindakeka ko :.:Lï ’; ...... :"" .r: ; bazashak~kwihanira, byose akomeza igihanocy’uwagambaniye igihugu, nta? ¯" ° kuvugak»ari impuhakuko ntakoyari kindiakwiye usibye gupfa, kandi.ako, i :.t:.~::i’.:~:’.:~.’. :~:" :-- kubisubiz~kandi azi ko iby0 muri kanya.Aha ngejejebitumye nibuka" ¯; ;)... L ~ , , NGOROI~.ERO byafashe intera yo umugani-’i waciwe ha H.B. HABYA ...... ;..:;...:’:.;, guhaga’ika Superefe na ba LIMANAmu nyandikoye yise «.IRYA¯. i ::i.:" ""’:,""’ :’ i, " ...... Burugunesitiri. Bamubajije :~uk0 MUKURÙ R[HORAHO» ahoagiraad ¯ ..,; ../.: ...... ;.. . .¯ bazabigen,.a kugira ngo abafunguwe mu «IGIHUGU KIDAHANA GIHA " :igih;" k!raïeZe" ku~ira, n~£O" :.t’2- ",’..[.(I- gihë~bagi~hakishaibimenyetso kugira :NURWA N)INYEMA»~’ ,,:?: ’ : ’M,ANA’’aih}’+reh6’ "A BAN YA ~î:’. ¯..,LG A bë"IM¯fi;,ri~;è:e¯’nibu~ra6 nk¯’ukobi~ï.k,i;: ( ïndï;: ., .:...... ngobàdatoroka, ati « ni impuha»~ kuko Dore mangeurugëro rw’uko amamgeko " ¯ "~.!~.".[ ::’,. :." .’.’.. ¯ ¯ ."." ¯ ¯ " ¯ . fit~/oumwe yarasang’.,nywe yak.:’. .:cwa.. ntacyoy~ ri :kuhasubizakandi azi ko asanzweatariyo akwiye gukurikizwa kumubwira’inkurunshya run.~~. ::.’mdi" KAJEGU HAKWA yatorotsekandiyari ubu’ " - : "’ : " ’. .. .. ¯ ~igahitaabikora, bityo n’ibivuil::"" hari arinzwe.:~40ne se kokoiyo Minisitiri--Ufashe umuntu umuba)ije ibya :imiiimo.yabaimubana myinsh~ ~:ge avugako nta barekuwengo ni impuha, ,yose,:ako kantuntikazongere k;’. ’. ngombwaati « narabitaye», uti « esc .. kandiyatangaza imibare y’abarekuwe kominiyawe ni iyihe»?ati’«ni .~"". : # "... ugasanga,hasigaye ngerere ubwoiiaba NYAMABUYE», uti «ese yumvaarit mu kurikoko! " " ’,,’¯ perefegiturayawe ni iyihe»? ati « ni ..ff{;.¯ i,..¢. - Yarako~ï~eje avugako turi igihugu’ ’"" K1GALI», akaba ari nta kindi . . kigendera’ku.mategeko ngo uzakwiza ya. kubwira,urumva ko ara kindi

¯ ~.¯.., ...... -: ..... - ...... ¯ ...... - ,v,,6 = D~’«e~b~«"l~çopog« 12 .ï." ° .

.MINISITIRI W’UBUTABERA NA POROKIRERI NKUBITO "71" BARACYAKEMANCWAHOBYINSHI.

SEBA Z UNG U J.M. kïanney Antoznc yageze kuri ka kanama cyanc,cyane" abantu rero bazi gutebya GIIKONDO- K/GA Ll. karobanurakahïsc kamurckura, ngo izo bababavuga ngo yireguyeavuga ko ngo GilKONDOIku wa[9 UkwakiraI990. rnbundani izoguhiga ngo kandi abifitiye imbundazimwe zirasa ibinyugunyugu, t,ruh us h ya. yewcniba ari ibvo imit,,w: iragwira ! !! Kuri NGEZE Hassan, Njyewercro nk;.tb:tnibaza ibi lkindirero nagira ngo nkubwire ni uko Intambaratumazemo iminsi twatcwe bikurikira: Imbunda 6 zosc niko zihiga. n’undi ,,vitwaLANDOWALIDI ufitc esc ~mbundaihiga ntabwoishobora HO’FELCHEZ LANDO n,,o n’t, munsii n’ifnyangarwandazaturutse muri kwicaumuntu, imbvnda yakwica inrare wo kwishimiragutsinda kw’inyanga- U~anda yatugaragarije ko ibyo ntabwo yakwic,t umuntu’? Esc rwandaakaba ari wc warikuwumgura, t,,v~suzuguragabvari biturnye, dufatwa uruhttshya rw’imbuuda6 ntiyaba nawcyarafunguwe, tbyo byombi bikaba n!~ KOWETI; nagira ngo n’ubundi ya,’arusabveatcgura kuzarasa kiriya bitumankemanga akanama gashinzwc uzilnsuzumireibi hikurikiramazc gihe? Esc .uruhushvarw’imbunda 6 kurobanuraInkotanyi n’abere kari " uzSrcbeaho ukuri kuri: " ntiyabayararuhawe ariko urumuhaye kayobowe na NKUBITO watubwiye Hano i’Gikondoku itariki ya 4 ataziumutwe ashaka kuzakora? muri KANGURAN ° 4. Ikindi nagira Ul,{wakira1.990 haraye havugira Naba kandinarumvis¢ ko nabafatiwe ngo ngusabe.ni uko ubushizewari amlasasumu gishanga,ku buryotwaje murficyo gishanga barekuwe ngo ibya watubwiyeko uzatugezahoibya ba twebwe abaturageb’ino i GIKONDO ngombv0abarabitaye kuko icyo gihe Ambasaderibavanyweho n’ubu hakaba ’(’:: gul~omeza.kubivuga, kugeza ubwo ntabyobari bafitekandi ngo umwe hariza ambasadez~rimo iba, navuf~ ab~sirikarebaje" kureba muri icvo abamufashe bamubajije komin{ ha ambasaderi2, ngoiyo mu Bufaransa" gisnangaa nibanta basirikare bakirimo. avukamoavuga ko ari KIYOVU,bityo yaba.yaranahiye.Wowe rero uzi gukora Ba{’ajebakirasamo amasasu hanyuma akaba yaba yari yarabwiweKIYOVU anketi nagira n,,o uzarebe neza ha~,amo%abantu biruka barabafata n’umuntuwagiye kera ikiri lçomini. Esc imireku:rirweya bariyabantu mvuze barFbaiyanaa riko nta mbundabatïte. kuki SEBERA yari yarahinduye haru~,u,’u=, n’abandi bose. bagiye Bagiye kwa SEBERA basanga afite ubwenegihuguakitwa umudageyaba barekurwa ko NKUBITO yaba im~undar6 zose zikaba zingana n’abantu yarasobanuyeko yariyarabuhinduriye atarabarekuyeari INNOTANYI,kuko baf}tiwemuri icyo gishanga’nabo ngo iki? ?? ubu nta wamushiraamakenga, bityo b~,~ba tandatu.Ubwo twebwe twahise Esc ko mu mbunda6 yafatanywei¢vo ukazabitugerezahohamwe n’ibyo bya ba twi}himako ...uwariacumbikiye izo giheko ntambunda imurinda usibye izo ambasaderi. Uzabaukoze.. nyalngarwandaa,"atanywe nazo kandi ko zo guhiga ubwo yasobanuraare ko ,.çEBAZ UNGU J.M.Viannev. ubWo nawe afatanywe igihanga ko ïishimiveguhiga ntashake kurengcra Urwandikorwawe twararu.bonye dusang« biriln,,iye=ko nta wundimu~abo,. ubuzima bwe niba izo mbundazari aringombwa ko turutan,&aza.Niba ibyo bi,@mba. Ubwo cya kizere ntabwo zigeneweguhiga gusa. Yewe njyewe uvugaari ko byagenze byaba bibabaje. Ubu cvamaze kabiri kuko uwo SEBERA ndumvaimbunda 6 ari nyinshicyane, na~weturakoraho anketi...... --- ! u i ,,. . PAR QUI ETCOMMENT. RECONCILIER LES TWA, LES HUTU,. i;EsTUTSI DU RWANDAF, NTRE,EUX.’:: ,e2- ¯. . .-...... - ..,.. ~! . . ". .. Paur un développementparfait du: :’J.H.GIT"ERA Excellefice,M onsieur le Président,’:"-’ Rw«mda,la réconciliationnationa.le est ’:B.P.99 .-:_:< indi»pensable.Gitera a ditque ce qui BUT’ARE. J’ail’honneur de voirdans votre opp»seles Humet les Tutsi est le aimableinterpellation, à votre sortie du protdèmedu pouvoir:Les Tutsi veulent Butare,.D 7mai1976 Guest-universitairede Butare,lors de rest~,urerleur pouvoir monarchique. Et Objet’Protocole de la Rd«onciliaiionvotrevisite de la préfecturede Butare, les ~utun’acceptent i~lusde lâcher le d isan t"« Monsieurn Gitera../àites-mo i.u Nationaleentre les Rwandais.- " protocolede la R&on«iliationNationale pot,~oirqu’i]s détienn~:ht coi’iformément « Ubu turathakakunga bundi bushva .« ...... à la ~;urè-etpaffa iredémocra).ie. Plus’que: des,l. Rwahdais.:entre Eux».., Une cëu:,~:"q:uï"l’o’nt’p’~~Cécl{~! H’kBYARI- -.Abaiura-Rwandaubwabo...... !nvitation¯ ë/.unordre paternel duP~:rë~cle MANA J uvéna!.a plus de chancede Turemezarwose ko ’tutagera" ku la Nati0n"’Rwandaise,pour que.je. réali~ercette réconciliation, a :stipulé mq[.l’amberen ’ubukungu bw ïgihug,tm.u contribuede’mon mieux à la solutiondt ml’irl,ane n’inzanganomu. Banya- Giteia..Que les irois ethnies, abondent .. ce grandet graveproblème national.. dans~le sensde notrePrésident en rwanda»~ Je meréjouis, Excellence l~,lonsieur le concrétisantunesolidaritéagissante. ( Manifestedu M.R.N.D..page 7). ¯ ) de communierà la véritédu Voici la problématique du A son Excellencele GénéralMajor.. du. M.R.N,D. qui POSe prot+colcde la réc6nciliationnationale HABYARIMANA Juvénal,’ comme¯ basedesa réussiteet d.e sa entréles Rwandais vue par J.H. Présidentde la RépubliqueRwandaisè:... viabilité;:la,réconciliation nationale des GIT~RA. Président-Fondateurdu M.R.N.D.. Rwandais"e’ntreEux,pour avancer main ¯ . . "...... ":’"...... ,.’::[N" 6 -- Décembre1990 page 13 " ." "": "t. " " .... " t .. dansIlamain vers le progrès, car, en effet,; charmesendormeuses, corruptrices et «. Harabayentihakabe, " quel mouvementd’ensemble national, captivantcs(]es Hutu pour teur perte au Hapfuyeimbwa er 7mbeba, peut~ise réaliserdans un tiraillement de profitdes Tutsi. Hasigarainka n 7ngoma.» hain¢s,&insultes etde méprisséculaire~s . . à ba~eracia{e ou ethnique? 3" Résultatsobtenus: A la mortde Rudahigwa,KigetiV et « Harabaventihakahe. sonentourage veulent en finiravec ce Eni outre.Excellence Monsieur le Hap./i(veimh wa n ïmbeba. t~roblèm...edifficile et impossible Prési~denr.suite à ma questionrelative à Hasççarainka n ïn,peton». « KtaK~ctA bafttrarwanda ». Vous m’avez Réconcilier « SA KA BA KA ha poséi cette que.stion« Abatutsi Ainsitinircnt les nombreuxBami R USAK£ ». n "A/)~/rtt[Uba/ff’ul’e iki.barap/’a iki?» Hutu( Abahinza). Fini,qu’on n’en parle "Ilsdéclanchèrent le ~[ouvemen[ NI,t repensefut « Twap/uvekandi plusjamais. Unariste de 1959 = Révolution" nw«/#aUbutegetsi » Ic PouvoirNational Ilssont morts ces chiens et ratsde sanglantede 1959-1960. OEv,’a~dais. Hutu.Ne resteen ptaccque « Ben«inka III.Prise du Pouvoirpar les Hu~=:. et beneingoma» = lesseuls Tutsi! [! LeH utuvigilant etuni, ne se laisse pas presqluePo~rsi.t.[sir impossibilité la difficulté de les voire,réconcilier mème la Excellence,Monsieur lePrésident, ici, faire"il combattitvaillamment. Sa sur pe sujet,voici quelques details percezet compreneztoute la méchancetévigilance,sa force,et sonUnité lui histoliques ¯ de lafine et doucetactique Tutsi du passé valurentla Victoireéclatante- La Fohd~tion du Royaume Tutsi et du présentcontre tes Hum Proclamation de la République séculaire,telle que le décritla culture « Agacagacuranga», Tueries sans Rwandaisele 28 janvier[961, et sa rwan~Jaiseancestrale, tant orale stabilitéprésente, à sa tête Son obstactes. . ( " ;4u’éc~ite. Pendant que « Nviramusambf Excellence le Général Major, ([ ....Voici cet énigme d’une vérité farouche asabagirirainanga» La tutsikaziest là, HABYARIMANAJ.uvénal. ...."et rë~’ottante"Nud vital de toutle sys~ènmadministratif et royal Tutsi, qm bienmise à « Ge«eza». Ici-donc,Excellence. constatez deux expnr’aemot à mot" A mon humble avis, c’est -une grandset gravesconflits de pouvoir Tutsicontre H utudepuis 4 siècles,et impardonnableet bête idiotie de nous I. Le planenvisagé par le Tutsiet bien Hutucent-re Tutsi, depuis [5 ans. Hutu. réttssi, .. Etil faut les réconcilier!!! 2. LeF moyensemployés, II. Balancémentet écroulementdu 3. Le~résultats obtenus. pouvoirnational Tutsi. IV,La Réconciliation. ~~ Dor~umuganL En t958,sous le MwamiMutaraIii Qui dit Réconciliation dit n "uzaqaikamugani. Rudahigwa,une délégationde Hutu, Restauration,avec mille excuses et azasat~geubukombe bw’umugani. pio~niersdu MouvementSocial Hum -- pardonsmutuets, agapes fraterneties et b,.«ziri~se.kumuganda w ïnzu. que j’avaisl’honneur de conduire-- pactede fidélité éternetles. (./busoï~ bwaritseku manga. nous nous présentâmesdevant te " Mwamiet son ConseilSupérieur du Les.Tutsi Mutara Il! Rudab.igwa, A gacaikaracuranga, KigeliV Ndahindurwaet Consorsn’ont Nviratltusambiasabagirira inanga. Pays,Tutsi tous, sauf deux, réclament au paspu réconcilier lesTutsi avec les H u.tu, Harabçyentihakabe, Père Commun Kanyarwanda, cè Hap./’uveimbwa n 7mbeba, carils ne pouvaient pas 6ter aux Tutsi ce Rudahigwa,Mwami Révolutionnaire et qu’ilsont enlevés aux Hutu. pour le leur Démocratiquedont la Deviseétait ..4Hasigc ra inkan 7ngoma.» .. ren,dre. .V,:t (¢ !mbagay"Lnyabutatu (/ya imbere », ¯ .. : [:Ç. En ces phrases énigmat’iques ¯ notre part proportionnelle-au SonExcellence, notre Président de la Excell:raceMonsieur -le Président. .. ;veuillezsuivre et-saisir l’horrlble PatrimoineNational, ainsi que :la RépubliqueRwandaise, Rwandais Réconciliat]onNationale entre le .Tutsi Hutu,qu’il se déclare,peut-il rendre en domimttiondu Tutsi sur le Hutuet surle ...... Twa[s,:s forts et décisifsmoyens pour sa etle Hutu. .:". restitutionde réconciliation le pouvoir NationalRwandais. que .les Hutu réussit~séculaire. CommeProtocolede Réconciliation détiennentconformément à la pureet . , Nationale,nous demandionsque" Les .. I° Planenvisagé et réussi" par.faitedémocratie. I « Ubus#bwaritse ku manga». vénérablesdépouilles de nosancêtres, t quipendaient attachés sur le Kalinga..en.,. Excellence.Monsieur le Président"ici CetiUbusa, de min0rit6Tutsi. ¯s’est signed’ignominieux servage à jamais, et i ladifficultéfrise l’impossibilité. .::. imposéietétabt.iavec force, sur les masses en :trophëes,immortelles, s6ient:i .., ...... ,.: . ,:~ .. : . ._ . . ,, , , ..° .. -:!V’")Prot6e01edë la’ Réco’~ë:i:iïïitiOn Hutu~efiu pëuple~ plus précisément sur descendueset reçotventofficiéllement. NationaleRwandaise des".Rwandais le modceaudes cadavresdes Princes une sépulture honorable. ’ ..¯ , ...... ¯ -- entreEux.. Hutu,dits Abahinza. . ."-; -.. ",.. .,’.:... . - Rudahigwaet sonentourage ébahis’et ,. ".:~"!"Par qui doit-elle sefaire? 2" Moyensemployés’ furieuxnous déclarent « Il n’ya pajde « Agac~karacuranga, problèmeHutu- Tutsi au Rwanda" car,il ¯ Par vous,Exceilence Monsieur le N.l’irar~usambiasabagirira irtanga. » n ’ya pasde Fraternitd entre.les 7"utsi et P1:ésidentde la RépubliqueRwandaise, TelI’~pervier parmi les poussins, sans . .Pl;~clerit,-Fondateurdu M.R.N.D. car, lesHutu au Rwanda,ils n’ont rien .en ¯.,&.,~."b.., défenselainsi fit Te Tutsidans les masses commun, sinon "Domination et Hutu, !pendantque la Tutsikazi, Plusque M utaraI11 Rudahigwa et son servage"».Ainsi le MwamiRudahigwa Conseildu Pays,dans leur ignorance «Nvira~nusambi»se surpassaitdes confirmal’histoire antique: ,. crassedu problème. . . N" 6 ~ Dd«embre’1990page 14

»lusque K[geliV et-sonentourage 1. Sug(ra,«sois [sugi, Musumba bose». 3. Commentumugome ku mugozi? davisleur solution sanguinaire.. 4. Commentumugomoke, mu ngoma ? »lus.que Kayibandadans les vues ""Soisl’Unique et le Premierde tousles co Irtesdu Parmehuturaciste et filsdt, Rwanda.qui puissedonner au 1 Quel estl’Umu~ome? Rwandadepuis son existencela paix, . ré~ionaliste. C’estce Tuisiprétentieux quiavec son t’unité,et la fraternitédans la ’lusque Tous ceux-là. Excellence. à Muhutuesclave et son Mutwa,bouffon Vo Js il 6choitla chanceet...le devoir RéconciliationNation’aie er dans un élan commundu Progrës. et chiende chasse,se sontexilés dù imr)drieuxde faireet de réussirta Rwandapour leurs méfaits et machinent P,d(:onciliationNationale des Rwandais « BashoX’a,,Teisit)o mu Ma/.)’and~ere. l’iniquitécontre le Rwanda et les ent’cEux. car sinonle M.R.N.D.ses Oui.Sugira, «sois &uq, t Mubva,,’a Rwandais MaInifcstes,son Programmeet ses ç|t’rllTd(l>). Statuts.paraitraicnt simples beaux C’estencore ce mututsirancunier, qui Soisl’Unique et premierPère de la [IIOiS. avecson muhutu courtisan et sonmutwa NationP, wandaisepurifiée, fortifiçc à ses ordres,soqt blotis ( Bazinzé 2" ICommcn~réussir" cette difficile et parcuque unifidc:le Rwandanouveau. ma roru)comme des serpentsprëts z’t d¢llca{eopération d’une urgcncc dévorerle Rwandaet tes Rwandais extrëme’? PJb/,amaubvare umunvarwanda mushva. E.v«e/i«n«« / inconscients:celui-ci etcelui, là sonten « iSaganTba! 5"agamba .’ Sagamba!» communicationcont-inue, et en ! Oui, Sugira: «Sois pur et sans n)e/al tgC" /». collaborationintime, pour venger la L~ jeunechantre Rwandais, du beau RépubliqueRwanda~se, ses auteurset chal~t«Sagamba» que nous écoutons 2. Sagamba. Sois /cyamamare" sesp0ssesseurs de leur affront et lèse- ave~t plaisir dans Radio-Rwanda, «),’ubukombe:ce géant, cet homme fort majesté:« Banzeumwami». ""-:j’:-.prinlcipalement ences passagës-ci : d’ullepuissance étendue,d’une action et C’estce méchantdragon à deux tête:~.~." d’unerenomnaée au-delà des Hmites! ’" «t«S ganrha,urand~_tra ibisigisigi uneà l’extérieurdu Rwanda, l’autre au- b r ’aI~mtikun "amatirigan va mu R~vanda. Sagamba.SeLç, amba. Mon.s’ieurle dedans.Voila : umugome.Son existence ¯ 0,~ i ’ 1 " Sa,.,çmna.u.rlu’igi~’iwe n’urugamba, Pr&;i¢&nt. est-elle.’.chimérique ? ? ? certes non t U;v&’aumugambi .ri Untunvarwanda». "31Hunda ubcEeri = Ci jeunechantre Rwandais, donne 2 Quel est l’Umugomoke? uneformule satisfaisante,du protocole Que votrepersonnalité, Excellence, personriifie,et s’identifieau beau C"estce Rwandaisdont l’option esc de ~a RëconciliationNationale des faitejoyeusement et pourjamais. Il est Rwanda,que votreaction créatrice va Rwatndais. Républicaincent pour cent.Il est Jarreressembler à un beauet vaste militantde toutson cur et detouteson champciaargé du beaupois plein erreur" « Uhunzeubugeri » = uneseule variété = rime du M RND llestumunvarwanda UmunyarwandalVlushya- plein .de mushya,dont l’,~me est purifiée de tout complexe féodal I1 attend’avec blancheurci de saveur. impatienceson statut définitif de la " ri.Comment,’ ët par quelsmoyens ? constitutionde la :I[’:meRépublique. (( Umtt,Çonteari ku mugoz;, Créatricedu RwandaNouveau. . «.Subira,Sagamba, " ..... :"! " UmugonTokem’i ku ngoma[ .. ., Huti~toubugeri, " " 7 ’: ::: . ..-...... , ., ¯ ;. Voilàl’Umugomoke.. : , Umuk,ome éri ku m~4gozL’:’~ : " ~""" : ;l J .[.n’y. a pasd’autres.moyens.....i.., :. ¯ "t.~t . l" , . .. ¯ " .., ...... ~.’.-- - ’(’::,’.Um,¢omox,,, artmu ngoma "» : .... :.:Oui,Excellence’" mofi Gdnér:al,.. 3 Commen! Umugome ku mugozi?(,.~- vg"«ZirMToNvamuk.urura, "...÷ i,..., ¯. ... ! "Aba/~omeel~ Abagomoke,dans un méme -Mukgruu"lngomo, ..:,:.., ;:.. .:!i serait sale, sauvage etindign e..dela KuruI’a"-- wishvira.: : .: .... .:ci~ampde bataille,même équipement et magnanimité,ode~..not re :., Répu.b:liq ue mêmearmementquelle ëstl’issue de:la Rwandaise,de sesPrésident et.de ses Sen.v#..amarumba,... .:,: .:::"i . . . Wan,~e¯Amadumbu ».. :, Victoire’t :. - : : adjoints,.tousépris de paix,et d’Unité. de réinstau,’erl’iniquité. Tutsi,: tuer, ,-- ~ ,," .... " , ,~.’: Ou"encore.¯après une victoire.très ¯ =x¢eltence,mon ueneral-tv~ajoret ,: . , .... ." " mutiler,et suspendreles dépou!lles de ~ ~ " " " -- : ç " " ’ l’l "., , couteuseque les vainqueurset vatncus mon vrestaent me permettant Cauaace ...... , cesAbagome en trophéessur lëténdard. oe.,~,I ~ t.~re..mtennes, ~ ¯ ces phrases. très degutses. ’ so~entadmtsaumemebanquet . ¯ .. . ¯ .:. - c,), - ¯ , et’auxplaces lesmmlleurs, ces vatncus cnarg¢es..ae sens; au vieux-cnantre .....,. . . , , ..:.. .. ¯A.monhumble ¯avis, l’umugome,.une R "I, ., ¯ , , . ra ncumers-aquot oon la vtctotre.: warll(:lals pe ce .poeme popu,atre .... ç " ,l ~ ç": , ’,çç, , __ ~ l ’ . . . foisbien véritabl.ement identifié,il,serait,: ç,ç-.ç,:.l:,ç l" ~ ...."""~’> ;" ~ " ...... ~ ..... ;’’’1 " : ;’’;1" : ’’ ’ " Il l"" ’ " ViCtoire d ri adnibalt’Arhcam, l " : : " . . « ougq’a,,.~agamoa»j.at ~ nonneur ée les ..,.... ¯ ...... -...... : suffisamment?>lié.par.-.une .loi adresserdroitau coeuretà l’fimëdev0tre Oui.Excellence. vous et le Rwanda, constitutionnellede bannissement etde Excelliencc,ainsiq u’:,à vos collaborateurs que vouspersonnifiez, vous ne pouvez,dénationalisation.- ., - . . immédiats,brulafits..comme vous du p~~ il Gusugira.:Gu.Yo,çamba, Guhimda , . désir~e paix,d’unité ¯, d’égalitéet de ubugeri, Del’extérieur oudans l’intérieur où il F’ratc|tnitédes Rwandais réconciliés. Um’ugomeatari ku m,tgozi, se trouve,qu’il ne revoitplus jamais la Com~e__Protocole de la Réconciliation R.~ub/iqueR wandaise et sessujets~ et Umit.Çomukeatari mu nKoma», c’est ’s jamais.il soitRwandais. Natior~aleRwandaise. " ’ " " impossible! ~f~iu ne "(.*ontrelesquels il "po’rteune haine Oui~Excellenc:è, " ’ " 1..Quel est l’Umugome ? mortifère. « Sugi~a,Saganrba, Hunda ubugeri » 2. Quel cstl’Umugomokc? Sonbien devient bien national. ¯ . . . .. - . i.:...... [".’.’,’ » " ".""’ . " ..7". ¯. :: i:..".,,~’, .. - . "...... " - ¯ N".6 ¯~"..Dë’c:«mhre1990 page 15

¯ . ,.".: : - . .:. . . - . . , ¯ ¯ . ¯ . . . . " .~’""" "’.’:" ¯-:" ; ;¯""~’¢" "-’ ¯; ¢." " " ";" .’:’"’. I " "~-’’" " ; . . o ~o.Calment Um,,gomo.~ .,ùn~o=a;:-" ¯ ,:".’..ll.appartmnt à :la..Constltutlon.de la’:,]~:I.["Oui, Excellence, elle s’adresse à vous, II«m=¯ République de statuer cette sagessedu merveilleuxchantre ¯ A c~ bienheureuxRwandais Nouveau, .définitivementsurles qualités, les droits, Rwandais, Rwandais Hutu que vous Paix-.tUnité, Fraternitéet Egalité le’s: devoirs et les distinctions vousdéclariez, vous êtes plus que cïla, de fra[er~el[es.[I n’est plus ce Tutsi. ho’noi:jfiq’ueSduR:wandaisNouveau et par votre destin et de votre préter~tieuxà manèges iniques : Tuer{es, debannir à jamais C’esi" ~i:dirë déiermination«mu gihe nlwij,eme/e corrul~tions,ruses, tromperies. « Arracher.» « Kurandura» et « ..Effacer’» gufata"ubuyobozi bw ’igihugu». Vous Il n[estplus ce Twa:Chien de chassë,’ « Kuzimanganya.(bisigi.sigi by’amatiku êtes, depuis lors «Nyamukurura, tueur~ la volontédu Tutsison maître et n ’amatiriganyamu Rwanda,bishingiye Mukuru w’hzgama»: Quel honneur, son aînusementde bouffon¯ ku moko ». maisaussi, quel charge! Donc, à mon avis, purement et Il h’est plus ce Hutu¯ misérable Votre¯ charge inaliénable est donc si mplement, le .« murtyarwanda,mushya serviteur,rat de ta maison,qui ne vitque n’aurait,d’autre¯ ubwoko que .dëtre a) GukururawtM1vira = unifiertous et des [~irangade son maitrele Tutsi. Rwandais»¯ tbutvers vous¯ Ils ~sont tous désormaisRwandais En ¯outre,Excellence, Monsieur le b) Gusetu’aamarumba = détruireles Nouv~ aux,Répubiicains, et militants du Président,le chantreet prophète"dc t’r~:ctions¯les groupemcnts imstitcs, les M.R. ,~.D. équipesde sabotteurs,ces amarumba l’antiquitéRwandaise continue à vous - . Ils s( nt co-créaceurs du Rwanda parler,avec instance’- , , y’impyisi! ;,. " Nouveau et à damais. «Zirimo Nyamukurura . ,...... , . c) Kwanga amadumbu = ces A ui donc, cet Umugomoke. le Mukuru w’[ngoma ’ troubleursde l’eau,pour qu’ils pêchent à /»Rwa nla et toutesses gré.ces, ses charmes KUrurawish~,fra .." " ".... : -l’aise,dans l’eau trouble. ¯~ ~;:~~ses)eautés dans la paix,l’unit~, et le S en ya :amarUïriba ...... £’.’~,"., " ~ L; rogre$¯ Wange[amadumbu». , . : ...... ,« ...... ¢ ¯ !)-: ° : : .~, ¯ ...... : . . -i"-"; ’ : ’ " ’ . ~ -’:.,: ,., :: .. - , ¯ . .’~-: . . .. .’ :" . . . ¯ .. ¯ . . : - :,.

.. ,o : , . ,:. . .: : . ... -- : ...... ¯ ;: ...... : . . , , .’.. ;. . ,...;...... [ .. UMWAMt .W’.UMWIDISHYI WO..:.MURI UGA:NDA AI;’.ACYABESHYAIBINYAMAKURU B I~IMO;« JEUNE AFR~ï~UE’*D»~ ¯ ¯.,.-.. . .., . AB[DIISHYI B0 MURI AFURIKA Kuki se Abatutsi mu bukwe, bwa Kuki Umuyobozi Mukuru nka Yoweri BARAÇYABESHYA CYA KINYAMA- NDAGIJIMANA, Yakobo (segiteri Museveni yabeshye mu kinyamakuru KURUt«.leune Afrique ». Rubona, Komini Rwerere) bamaze ¯cyivubashye ,, ...... nka JeuneAfi’ique? Ndasanga kwizihirwabaririmbyc ngo umwami azaza ? ! ibi~yomabya MUSEVENIbiri mu rwego ¯ .ï: - «Les ~utsine veulentpas. restaurer la ..- . .. .; rw’abanYamakurubaguriwe kugira-, ngo ¯ - .(tqOrtarc,)le;[I$ rte.savent mëme oas ce qu íst. Twesentawe utazi ko HITtLERiyari afite baSebyeu Rwanda.,Nonehoakaba ashaka : ,.’~~aroi/: YOWERI MUSEVENI, Président umugambi-wokugira ngo abadage:bahake’ kwemezaamahanga ko lnkotanyizidashaka andadans Jeune Afrique n~ 155,1:),6 "(?(;l’Ou, .. abandibaturage bose b’isi. "Abayoboke.. ingomaya eyami! ! ! b’lnl

¯ F.. . : ,..¯,0" . .,,., A«’ 6 -- Ddcemlsre1990 page 16 .>" .. .. ":«’.’~.~.’,’.’.’;~(’> " - ., "~’~,L"’¢’~’.:-. ¯ . ,.~:y ¯": . .-- ¯ . " . - ..";. . ’..’4’ " ¯ LrRUGAMB.A RWARI RUKOMrYr. ¯ ..2- ,~.I, -j,=-, "- "i ": .. " V~owe usoma iyi KANGURA, mu Nawe se ko twarit~,atewe : n’abantu; : ":~ Segiteri;) ’ Kanama yagabye igkeromuri " mya)ï: kibakabukira kiti «Sibwo naza se?». y’amo~o mu gihugu,kuyitsinda atibyari kuvamu 1959,U Bubiligibwashyigikiyè: kutwo:ohera. Abahutu, ngo ariko bukagenda- KANGURA iyi nayo, ntiramara itangazamakururyubaka, ridase- bugabanyainkuaga yabwo kuko ngo umwakaitangiye gutangaza amakuru; banya ntirinakwizeibihuha, ryart bwabonagaburimo gushyigikira Leta ariko amafutiyaba ifite, akwiye ryemewe. KANGURA iyi usoma y’abanyamufuti «gagnd par une gukosorwa aho kugira ngo ibe yarak,~ ndwaga cyane kuko urecse corruptionendiablde». Abanyarwanda yahagarikwa,ikerekwa ibyo igomba kuba iriza izi ntego mvuze, byaratubabajecyane kubona ibihugu gukurikiza.Nka mberey’iki gitero yongergaho kurenganurauwasebejwe twitagaincud bivamo ibihuha by’aka twagiriwe,ibinyamakuru byaLeta by.ari no kul:eshyuzauwabeshyaga, kageni.I¢yakora twihagazeho, ubumwe byarituramiye.Reka Radiyo-Rwanda Buryango inshutiuyibona mu byago, bwacu turabukomeza, nabwo yontiyigeragaihingutsakotwarihafiyo N’um»anzi nibwo aga~:agara, budufashagutsinda.. .guterwa.Twibazaga.niba hari ba Twaby boneye,lnkotanyi zikimara Aho nari ku Gisenyi,nakoranaga maneko u Rwanda rwacu rwagiraga. kudutea kuwa I Ukwakira1990,ubwo bikatuyober~..Aho .ruterewe,:¯ n’ababiligibabiribajyanywekugàhato[, v.~hinyan|akurub~,’i 13urayi nka «Le Kigalingo kugira ngo bitegure gusubira. byagara’gayeko tubuze abaik,’7.,, ~~:garo:,, « LeSoir»na « LibreBelgique » iwabotukimara guterwa. Bagiye bariral «diplomates»’~’i ho kutuvuganira,md~~- bisebej~u Rwandabigatinda, batumva impamvuLeta yabo yafashe mahanga.Perezida waeu ha Minisitiri Ndagir«ngo nguheingero muri bimwe icyemezocyo kubakuramumahorobari i.. w’UbubanYin’Amahanga., nibo. " byatv, anditseho, muri make bifîtiyehanoiGisenyi."" ¯ bageragejeguhosha ibihuha Inkotanyi’ bigaragx.rizaamahanga ko u Rwanda Bagarutsebatubwira ko ibyumweru ’ zarizarakwije ku isihose, tukabona ko. rwari ,ihtïgucyazambye, mbese ko bibiribamaze i’Kigali batabyishimiyena n’abo,ha «diplomates»bari bakwiy¢ kwiyongera. Kubona Inkotanyi: c~)ari gikeneye kubohozwa n’iyo gato. Nah0 uwavuzengo ingabozacu ntamba"a nyine, ziturushaabantu bo kuzivugiramu. zarwanagazitabiShaka;?we$inamuvugu-: mahangabyari biduteye isoni...... Nk’iklnyamakuru«LeFigaro»cyoku ruza kuk0 birenzekubeshya. Ariko . ¯ itariki’y~ 1990cyabeshye ko nabwoyarazikujije; none se ko zatsirize-i: :Ndangijeiyi nyandiko, nkwïfuriza", i-~-~~4:~ga,~>~ ,~i~wananta,,bushake«.iyo.~~,~:Z,a~u:bishaka:.,. ¯,,,.~ .l!;u~u:zima~’:h~~tza;’nQ~"kï~l~a¢~a’ç~al)aturag.¢i~F,,.. ~«...,,.... : ¯ ... ~,.~¯ ..,_..,,.,,.,..:i!£!:~~~~-~~- ....Zkabish+kai « Peu motivds, elles (les ....hart’"’":*"«’ ...... uwart"kuziva ...... imbere? gera,~.ntavangura -:::" " , ,.’.:.... ":.il; bose alïo bava:b~î~~...... troupe.~)sebaitent Sans grande ...... ":-I!);iry’àm°k°cyangwa Se ry’uturere...-:..,: conviction»,Biruriivikanako aya Mu gihugu hosë twashimyeubutwari 0t-r’i:.’-" ...... """’":"’ magamboyateraga inkunga umwaazi, bwaFerezida ~,~eun’ingiibo zacu.~¢ ¯ ...... twe ak~:ducaintege. Erega nibwo Gisenyi~iho nari .ndi,twashimye:li !; MUS~FZr~Z~ildèI" AbMara~isan’Ababiligi bohereje indege amhkimbirane.hagatiabayobozi¯ baho bash0boye, y’abaturageguhosha.ll...:.,.~’.’:,. bariti...,~..2~...-,: ..,..,../,,,... , .... Gisen,vi...... -...... -,.;..... zo gut,,ara abazungu babo, twe tukibazatuti «mbese aho ntibiturangi- batangiye,gusubiranamo. Nko. mu ranye? I cyo gi’heUbubiligi. Ngororero.Abahutu bari barakariye.... bwerekaaye aho ubucuti bwabwo Abatutsibashal~a kubatsëmba. Muri :,.,. bugarukite! Komini Kanama naho, konseye wa ’..,. - , .:." . "... . .-:,,,." .... N"6 --Décembre 1990 page .1.7 ,’i.: .. . . KANGURA, SINDAGURA NDAGENA ARIKO-UZAMBARIZE !! : :~ ¯ : ; ....

" ABAHUTU NIBICAMO uDucE AKABO KAZABA ¯ GASHOBOTSE !

Naros yagarutse! ! Nonebyaba byo ! ? rishoboragutsinda hanyuma ryakuraho Dote ndavuzengo wabonabibaye Mp,:rutsekur0ta turi mu matora ka gahu k’ubumweryari ryitwikirije byo tugategekwan’abataturuta y’ama,hyakaariko muri yo wabonaga tugasangatwageze mu birurakera dore ubwinshimaze tukakiboneraho. agizwen’abantubatsimbarayeku turere ko aribyobyaba binafite ubutegetsi Uburobwinshi weee!! . Murame- twabobakomokamofidetse n’ubwoko bukomeye! Twarigitira he? Ko nye![ bitashoboka? rugere:se.Muri yo reroharimo r~mwe Dote ndavuzengo turekeguhunga ryihag:tzehok’uburyo wasangaga ibyo Doreishyano rero! I kindi,,muzi uko MRND kandi yaradukamiyeikaba uturer~ntacyobiribwiye ahubwo ubona bene wa’bo w’umwami bagirana [maze kutur.eteshereza.Mbe ko ariabahujeumugambi yewe ndetse imishyikiranobagakorana, bakabwi- habuzemoiki? Niha hari icyo ubona " niryoaabonagarifite a’abayoboke rana,bagasurana ndetse bagafashanya kibuze wabwiye Fondateri benshi. ratamacakubiri abarangwamo- none ni akagishyiramo ah0 kugenda bishingiraishyaka rigamîje ibanga utavuze. HarI uwo negereyendamubaza nti ese rizangwarite ? Twibukeko -ko ~bona iri shyaka ryo risa nta macakubiriabarangwamo kandi Dore icyo njye nkekakitanogeye ~.,,."iryiv~nguye biraterwa n’iki ? Agiyeku ntinya, ni uko mukutubumba banganarta 14% ubwose iry0 shyaka (: ~ubiz~nibwo agize ati« urabona bariya yabumbabumbye abanyarwanda "bagizeJandi yose atari bene wanyu gusa nibabarifite ntiwasanga barwishubije maze ibikirtgibikagaruka? Hari twese.maze kubera ubw~nshi bwacu uretse ko bivanguyemouturere?» nttyamenyako ibumbabumbiyemo Ndebyçnsanga nibyo! Ati urabonairi uwampakanirase ko uko bangana batatsinda kandi bakoresheje n’ibirurabyacunze maze bigahita byitwikirauruhu .rw’abanyarwanda rifïtea~ayoboke benshi atàri bene wacu demokarasi,iki guseuaatari nabo gusa? r~debyertsanga nibyo. Ati twe rero rubandanyamwinshi ! kandiari ibirura.Jve niko~boha iby’ak~rereatitubireba tureba ko turÆ gusa. No mu borozi bazi ko bamwegusa. Kandi urareba ko tutari Ahubwoiyari rubandanyamwinshi utakororerainka n’ihene mu kirarol bubat:-inde~ Simpora "mbabwira ikajya"yabonabitewe n’amacakubiri kimwekandi Fondateri we ar.abizi umuda»agi~ro wanyu ! Atitububakishije yazay.iturukamokubera inyota ya buri kuko uko yadukijijesiko twese demokarasi rero! Ndakangaraza wese. Reka mbaheurugero rweruye" twahemutse.Gusa we yarobanu- nkangukirahejuru n’ubwoba bwinshi Gahutu"85%, Gatutsi: 14%,. Gat,.va- .yemo abamuhemukiyebakagamba- nibazaibyo nahozemo,nyuma ariko 1%. Gahutu ni rubandanyamwinshi nirart’lgihugu ¢yar, gwa ababay.e nzagu: anga bishoboka ! 85% noneniyi¢amo nk am,~shyakaI0 ni ibyitsobose maze twisigarire muri ,.. » Birabeibyuya rero .... ! ukuvugako burishyaka rizagira byibuze MRND nshya izira inenge .kuva 7% y’abahutukuko ntimumbeshyengo yavukadote 15 irashize. None ko Umukuruw’Igihugu eyaeu hari umututsi uzajya mu ishyaka Dote ikindi,ndavuze ngo bariya- aheru se. gutangaza ko .yifuza ryashinzwen’umuhutu! ubwo kubéra bagabo bashaka gushinga ko nyineabantu bitabiriye guhunga. ~~?.~ash:laka, ,adashingiye.ku ivangura anaaShyakabirind~ gu-tatanya i; :.v0ar l’YOryose ko ku bweatari meza; MRND nk’aho itabakamiyë ngo ’:"~ïowota nziraIgihugu kizagenderaho I~aretërwentizaburà gusigarana nka. 13% rubandanyamwinshi ejo. bitaz.ayi-i nimaragushyirwa ahagaragara maze byarira amazi abira~ kandi. ¯ .kukontihazabura abahutu bajya mu bazirikaneko demokarasiigendera amashyakaakavuka, noneho hakaza islayakary’umututsi? Muzarebe kandi! ku cyo rubandanyamwinshi yifuza irivugawenda ko rigamije«ubumwe» Kukouko nabiboaye mu nzoziho bafite .. none iyo rubandanimara gutatana cyangwa risa ha ririya ..rya nmwe.,gusa.None se ubwo hazaba MAJY~~,MBERE wahunze urwamu-- murumvako minoritéizaba ariyo - hatsinzende ? Si bariyabagize 14% se ? ibayemajorité. Ni uko! ltegekere !:.. byayek o ryo ngo nta mu nya Gisenyi Cyongaho rero! None se KIGERI V Kartdi amajwi atabuze ! . cyangw~umunya , Ruhengeririshaka nagarukaasanze bene wabo i Rwandani ubwoamashyaka nkayo; ashobot;a kuza ¯: ¯ ..-~ nde uzasakuza? ¯ . , .. ..i°. ;I- ç "":." -: " ...... :;...,..ç». ¯ .. . MBE BUMVA? . ,i .. -. itarabyamaganiye,k0 bitemewe,ubwo .:inkubiriya demokarasiiraroha amashy~Lka nk’ayoko azabaanyuze mu ’:":rubandanyamwinshi mu kangara- 8A SH080YIKI Pascal. mategeko yakwangwa are? Ni i!::.~ite.te,,:.biturutsekumacakubiri no Umusomyi wa KANGURA, " ukubiteganya rero. Kuko nk’iryo ...,;.kutavuga rumwe! Dore indwara ni ’ ".:.,,. . G ISENYL: ¯ .,.’°.° rishobo~a kuza ryitwikiriyeubumwe ahoiri! .-~ «..’ "..’1¯ ’’:" ¯. i .."~ J.’. ,..~ , ,° ¯..?;il« :’C«:":.. ¯ ¯ : :~:~’~:.,;. :.. " ,::.’5:~..- . ¯U: ,e".:-: ~’,-,’- ue«emOre ’:.;:Li:’~-~-;,: 1990 """ page.:.- :,’l"8 ?:~:kç’: "¯ :7:/: .i";:::.:

IB IB XZ:O .B)AiAgÎ-IX:ABABYIEUZA GUTANGA IBITEKEREZO BYABO. BATISHISHA KU:.~~ IVUGURURWA RYA POLITIKI MU .. RWANDA .

KOtçt:SlfO/SI4mZ W.= / vUGUR URX Ibyo bibazobikubiye mu byiciro"bitatu 2. UbutegetsiNshinl~a-Tegeko R Y,~ POL/T7K/MU.RWANDA bitandu~:anye,lcyiciro cya mbere kigamije B. PI 134.6KIGA ff :"-.~’ " kumenya icyo rubanda rutekereza kuri" -- Ubona inteko ishinga amatcgeko rS/,,~496z-8.61o i,..l demokarasin’uko yagaragarira mu nzegozimwe yagenzumi{c imikorerc ya Guverinoma? ,~~ ha zimwezïmi¢ungire, ya p olitikiy’lgihugu. -- Ubona imirimoy’ingenzi intumwa /a KigalLkuwa 4 Ugushyingo1990 ruOandazikwiye kwegurirwa yaba iyihc ? ....-." leyicirocya kabirikigamije kumenya ibyo abanyarwandabifuza ko byahindukamu ltegeko- -- Ubona han impamvu za{uma Intcko :" N" 006/I990 lshingaAmategcko ~scswa ? Nshinga. --.Ziramutsczibonctsc, yascswa ha ride’: BwanaDiregiteri .,’Ikin),amakuru (Bose) Icyicirocya gamtu kigamije gufasha ababishaka kuvugaiby’ingenzi u Rwandarwagezeho kuva 3. Ubucamanza BwanaDiregiteri, "’.. Repubu[ikaishinzwe bikwiye gushimangtrwa n’iri vugururaturimo. -- Ubonahakorwa iki kugirangoabaturage :qk’ukonubvemeve, mu kiganironagiranye barushcho. ~,,%,VIzcr.’I’. . UbUCaManZa ’? n "ab¢’nramakuruha Leta n "abigengaku itarikiya -- Mure iki gihe, Inama Nkuru 30 U~’wakira 1990...". .... Il. IBIBAZO" y’Ubucamanzarai rwo rwcgo rukuru -.,. ¯ «-, ruhagarariyeUbutcgetsi bw’Ubucama- Vejejwe no kubohererezaiyi nyandiko l. DEMOKARASI UYUMVA’UTE? nza. Ubona hahindukaiki muri urwo Kom;s(vo yifuza ko mwatangazamu kin)’amakuru .. rwego? _ A. Mu rwegorwa poiRiki .. ~ " mu ve bora.A ri ibishoboka,ndifuza ko rasohoka ¯ . C, Mu rwegorw’Ubukun~u n’Imari : " ";.--~mu n 9mero)’anyu itaha. l. Ukwishyiraukizana %..:#~. ¯ " ¯ KA REMERAEduwaridi. -- Ko" ubukungubw’u Rwandabushingiye -- Uk’wishyira ukizana mu ’Rwanda ku maboko ya rubanda nyamwinshi. Perezidaa,a Komisçvo ishinzwe byakubahirizwa bite? .... .ivugururarya Politiki. .. hakorwaiki kugira ngo anaashyaka ¯(«~) 2. Amashyakaya politiki ¯ yubahirizeibyifuzo byabo’? ...: -- Abanyarwandabose basaranganyabate [.IN’rANGIRIRO~ ...... -- Ni ibikiishyaka ryaba ryujuje kugira ago ub4kungubw’lgihugu 7 " .. ,: .. ryemerwe? Mur/ ibi bih¢, hirya no hino haravugwa -- UbonahakoP, va iki kugirango ibyo Ni ibikiryakwidnda? gucun~a neza umutungo ~,’lgihugu Demckarasi ishing!.ye.ku mashyaka menshi. Mu Ishyakaryemewe riramutse d.nyuranyije bikorw¢ku buryobunoze? " -. Rwanla. Perezid.awa RepubulikaGénéra[-Major n’amategekorusange agenga amashyaka HABYARIMANA Yuvenali yifuje ko ryahanishwaiki ? O. Mu rwegorw’Imibet;eho myiza y’Abatura#e Abamarwandabose batangaibitekerezobyabo -- Ubonaamashyaka yakora ate kugira ago n’Umueo muri urworwego;:.bakivugururira .politiki a ta0angamiraumutckano w’lgii~u,.,u y’Igihgu eyabo.,maze ashyiraho.Komisiyo mn n’Abagituye? -- Hakorwaiki kugirango isaranganya rwegorw’Igihugu,:~,ishinzwe, gukusanya ibyo -- Utekcrczaiki ku mumngow’amashyaka? rinogererubanda cyane cyane mu rwego biteke=ezo,imaze kumvarubanda nyamwinshi. Hakorwaiki kugirango amatoraagende rw’uburezia’itangwa ryïmirimo ? ncaweuhejwe.. ’ " rleza? " " : -- Ni uruhc ruharcabanyarwanda bagirà Kug fa ngo buri :munyamuryango!a~/hobore .-..- . - ... 3. Itan~azamakuru" .... buriwese ku giticye çyangwa. bafatanije gutangaigitekerezo izye kuburyo buhamye kandi mu gutezaimbere urwego rw’ubuzima. ¯ ntacyoyishisha, Komisiyo irategura i’mbanziriza- -,.Utekereza .iki ku bwisanzure ¯ . umu¢on’ibindi ’? Letayabibafashamo ire? mushirga y’amahame-rémezopolitiki y’u Rwanda bw:Itangazamakuru? -- Niba ubonamur{rusange ubwiyongere. ". izashingiraho mu bihébiri imbere, ryombanziriza- b’;v’abaturagemu Rwanda buteye ,:J..i(mus hir~ga [zashyikirizwa. rubanda kugira ngo 4-. Ububanyin’Amahanl~a - ’ .’.. . , . - , ¯ . ¯ o~~~,..~. ¯ " ~mbogamm ku mtbereho,my=za yab~_..11 "( "~;bayita~gehoibitekerezo byabo. Hagati aho adko. " ,7 : .- ..... umutiwabauwuh¢? : ....!..:~ ~ ’" ":Uumunw/rwànda"v)ës¢’ "ubishatsë’. -- Utekerezaiki kuripolitiki y’Ububanyi ashobora " -n’Amahangan’Ubutwererane ? ,--.,.:-. ,.: ..~,:,, kwandilkira’Komisiyo kt~ giti cye cyangwa afatanije ’. II. ITECEKO-NSHINGA " ’" ¯ C’.... : : ":... . - : . : ...... ,. n’abami:atagombye ~Ut’ég’ereza iri~,a mbanzi6za. Bi .Murwel~o.rw’ubutegetsi ..’ mushin..,a;lbyo. ndetse b)’aratan g~yë: ab’inkw~tk uzi 1. Ni iziheng’ingo ubona zikwiye guhinduka mu: bagara~aierugikubita :ib~tekerezo .byabo. Gusa UbutègetsiNshinga-Tegeko (lnteko : lshinga " Itegeko-Nshigna?Zahinduka zite? ¯ : usangaabenshibandika ku bibazobimwe, kandi Amategeko),Ubutegetsi Nyubahiriza-Tegeko ivugururwa .rya polit’ikirikubiyemo mgingo (Guverinoma)n’Ubucamanza bwakorana 11. IBYIZA BYA REPUBULtKA " ’’ - , o ...., .- :... nyinshikandi zmyuranye,rikaba rinagamije bute? "-----’iby’ingenzi u Rwanda rwagezeho kuva. gushirmngirademok~ir~~j mu micungire y’lgihugu BwagenziJranabute4...... 3:: 5.., ...... , ::.... -., Rep.ubulika yashingwa dukwiye. rrluI1z¢ :o zose...:’. ’ ’ l. UbutegetsiNyubahiriza-Teseko.. .:::~, ....gushimangira, ni ibihë?:~ ....,...~ ¯ ...... et Komifiyoreroyasanze art ngombwakugeza ku . »;"": a) .mti,.rwego ~-u,aPolitiki"- ’ ":,~:-~i:Z<’,i:,;,~:’-:’<:-. ,: !ï:,,baaiï~~, ~~nda i:ibitï~z0:8yâbafashà"gu¢anga ~.-’Inzego :z’ubutegetsi ubona zikwiye ibiteker(zo byabo.[bitekerezo kuri ibyo bibazo .":":; :" kub;iho:kugirangoubute’getsîburukheh0 ’ ..:’":: . b) mu rwego rw’UbiategetsÏ "-:..’i:à.:. i; " .,’::; -., :~,:; .¯ gukoraneza.:.no ktvégera abaturage ni ;: ".::";’. :.::..;;.. bikazayanganira’mu’.-’gutegura imbanziriza- c) mu rwego rw’Ubukungu,. mushinga y’Amahame-remezoya politikimu «:’-- Abayobozi.b’izo nzego bashyirwaho d) mu rwego rw’Imibereho,myiza Rwanda riÏy’Itegeko-Nshinga. .o..- ,.. ’ bate?::.... , ¯ .. : ¯ ,. :. . ..y’Abaturage , n’Umuco.. . .’ .:.’ -- . Perezidawa Repubulikayaiorerwa igihe . ¯ :.,, ,: ,« . ¯ ., .. Ibibil:azo ni birnwè~ù by"lNGENZ1 Komisiye ¯..., kinganaiki ? " ...... ~,; - .:.-:;.- ;’ ,: yasanze0yafashaburi wi:se ubishatse kugacagaza " -- Yatorw~iineurozmgal~ë yikurikira~ije? : "’.. " ..... ",".’. "; " ".,.:3’2" ibitekereco bye’kuivugururwa rya politikimu ~; -- UbonaPerezida wa Repubulika.akwiye Rwanda Uwasangahad izindingingo z’INGENZI . ,. kugiraMinisitiri w’Inteb¢? -;~~ tibagir;nye, ntaeyamubuza kuzivuga no :’ -- Bibaye ngombwa ko Perezida wa .... RYA POLITIKIMU RWANDA’ kuzitanglhoibitekerezo: Byongeye kandi, si.: Rc)ubulikaareka imirimoye igihe B.P.1346 KIGALI ngombw~akuvuga kuri biriya bibazo byose, yatorewekitatarangira yasimburwa na TEL.84967 -- 8"2610 umuntuashoboça guhitamo ibyo ashaka gusubiza. nde? ¯ . .. ,,.’;t ¯ tf:.... ,’..~.’:: ¯ ,’,~,¯. ,:;.... ,V"6 ~ Od(’embreI990 oaF,«’

PEREZIDA-FONDATERI YAVUGURUYE ABATEGETSI ARIKO BAMWE MU BASHYA BARAKEMANGWAHO BYINSHI.

Mu nama ya Leta yabereye muri w RUGENERA ni umututs~ wo mur~ Hoteii y’uwa gatanu Nyakanga, yahise ara aho muri 8. R.D. a:h. Perezida HABYARIMANA Yuvenali ] Perefegitura ya Gitarama. At’ite /yikoreraku glticye aça[anije n’Abahin, impamyabushobozi ihani~se mu / ha mwene wabo uba mu 8usuwisi.U~ nyamwinshibarabvtshimive, mwene wabo yaba ariwe washinjwal t Abakoranyenawe bamuzihokubaBRD’ari ~wavu,.zacyane cvane nk’Abanvagiseny~ kuba yaratatanijen’abandi mu kwiba umushakashatsiw’amafaranga ndetse / maïarangav’akavabo muri 8. K. ilagize/manabagahabwaPereïemushyauko uwari uhari yari amaze imyaka / ngo n’amadosiye a,nunyuzeho ~yinshiyerekana y’uko anan~we a~ayakuramo[cyo kurarira(ruswa). biteye Ngo nyakwigendera MUGARAGU / impungengekandi benst, lbindi bigo nabyo byabonyc umwuka baribazaniba uwo mu[e~etsimushv: Cléophas yaba yarashatse kumuglra usilya. Ariko kandi hari {bioazo. azahinduraimita bikamukundira.Ng~ ~ Umukuru wa département lnvescis- ihene mbi ntaweuyizirikaho iye kand b[.,.’inshi:,. .. Kuri..RUGENERA, Marc sements (ubwimbi:si) maze inama ara kuragizain~ama ibirura! ~;IcuïÇÇ::U";unUgîrÙënY~vaWZKuv°b°zi. Uwo y’ubutegetsiirabyamagana. Ni nabwo La R&/action.

GLu’enri .- /n/’ormation ./:)urnal KA N G URA GISENYI - h~/’or:nation /3.A /9 GISE,V }"L KA NG URA Periodiça/ B.P. 19 G[SE,VYI. ,¢{onsmurL ’ambassadeur. Mr T/ve antbassador, Lejo:u’nal&A NG URA vous remercie beat«’oup pour votre aide d’avoir Ka:t£:urapert’oclical than/(’s vau a lot rappe/eà nos«firi, q,e«ttts que notre pays .foryour help in remimlingto ourleaders n’a/:eimlrapas la ddmocratieau.rai thatR u’anda wi//trot a«hieve democra« v /otr£,:etltp.vqu ïlsen tprisott:tero/tt/es i./"trio.re leaders /,’cep o,r putting in.,ic,)l Journalistes.au/met~# les con:redire. journal/str iris/ead o./ bely,’ng :l~em. Quandjëtais en prisonà A"tlça/i,vous When I u’as in Kiga/iprison, ro,, m’envo.l.iezsouvent des messages«le alwavs sentme hetR/’ulmessages, telring rd«on./or:ation,nredisant que vous vous me that .vou worried about mv sot«’iezde mort arrestation,et me arrestation,a:rd that I a’ouMbe seen rassurantque.j allais" bientôt être tibérd. re/eased,/t has beenso, owingto rouf Ce.futainsi, grd«e à votrehTsistan«e. J’ai tnsi$tan~.e.,t have m; w resumedm @ob.- maintenant recommencgmon service. Give. nry thanksfo tlre Human Rights Organizationwhich a/so cared about Remerciez.moil’Or,~anisation des my I(/ëin prison.Mt" congratulationsto Droits de /’Homme qui avait le mëme thelnternattonal Red Cross which o/’ten soucique vous,ainsi ?lue la CroixRouge sentits menrbors to t,isitme in prison. Internationalequi envot,ait souvent ses Thanksa/so to the Frenchtelevision at membrespour me Wsiter. to some of Americannewspapers which J’adrea’remes remerciementsaussi à [a manijèsted their concern .for mv td/~vision./’rancaise et à certains arrestation. journauxamdricams qui ont manifestd leursouci à propos«le mon arrestation. Supporting.journalismis a good way I Soutenirle tqurn,~q~~~Teest. a, bon of¯ supportingour ¢’ountrr’ develoDmant .. :.:,> c’.::e~,~’%~,;i,~~O.,:; .~::::;F,’-’,:~,>.~.ç.~i~’~i’%«¢!~~«:!;:~:,.,~.,~:~~~~,a;: .,-~,~«:;,;: <~:IbJ!:5-:,<~i:;i;,;~".~, -.,.: ..«.:- ¯«- ~,~,w,, ,«’..:«: :,’ç~ ;~ ’-: ~o:en ~ti,soutenir lê ï~Ïë’,’ebppementde I wouMbeg yoq. i.fpossible, to help saine notrepays. workerso./" Kangura to getsaine traming Je vous priera&si c’est possible, abroad,in countrieswherejournalism is «/’aider quelques travailleurs de more developed than in Rwanda. KA NGURA à obtenir une formation à espe«iall.vin thisperiod when Rwanda is / ëtranger, dans des pays ot’t le goingto bavea pluralistregime. journalismeest phts d&’elopp6que chez nou.ç,sttrtout dans cette pdriode où le "" , KA NG URA. Ru’andava avoirun rdgimepluraliste. . ° KANGURA. ..-t. Son ExcellenceMonsieur François MITTERRAND, Pré~ident :Française. ’" :. ::;:;,ç...... ".:., « Un véritableAmi du RWANDA>;ï:: , ¯.. .- ... « lnshutinyanshuti uyibona mu byag0.»!ï".. ,.:,...,:. ¯;~o" ., .’ - . ..,,. ... . ",. . .,.-.. Excerptfrom Kangura# 6

APPEAL TO THE CONSCIENCE OF T’HE HUTU

1. Introduction

In October1990, Rwanda was subjectedto an externalattack launched by Tutsi extremistswith the support of theUgandan Army.

Thoseassailants were relying on:

theaction of infiltratorswithin the country and the complicity of Tutsiwithin the country; the reducednumber of men in our NationalArmy; theunflinching support of the UgandanArmy, made up essentiallyof .

Withthis, they hoped to conquerthe country and establish a regime based on their feudalmonarchy, within a few days.

Fortunately,Rwanda was able to topewith the war and succeeded in repellingthe assailantsthanks to thecohesion of theRwandan people and especiaUy the Hutu majorityand throughthe sheerdetermination of the RwandanArmed Forces. But thethreat was not averted for ail that. The enemy is still there, among us, and is bidinghis rime to tryagain, at a morepropitious moment, to decimate us.

Therefore,Hutu, wherever you maybe, wakeup! Be firmand vigilant.Take ail necessarymeasures to deterthe enemy from launching a fresh attack.

2. TheTutsi ambition.

TheTutsi are bloodthirsty and hanker after powerin order to imposetheir hegemonyon the Peopleof Rwanda,through the barrei of thegun. In reality,the Tutsi have continued to propoundtheir ideology of Tutsidomination overthe Hutusfor a longrime now. Remember 17 may1958, when 12 Tutsichiefs and majordependents of the greatMWAMI drafted a documentthe tenorof which readas follows:"...the relationship between us [Tutsis]and they, the [], bave alwaysbeen, throughout the ages, and even now, based on serfdom.There are thereforenogrounds for fraternity between they and us...since our kings conquered theland of the Hutus by killingtheir monarchs and thereby reducing the Hutus to slavery.How can theynow becomeour brothers?"

k014498! -4990 Translated fromFrench ~ ~:,1533S6

Sincethe 1959social revolution, there is hOt a singleday havethe Tutsisgiven up the thoughtof gainingpower in Rwandaand exterminatethe intellectualsand lord it over the Hutu farmers.They have neverceased teaching their children and sayin their variousmeetings, "Umuhutu ni umwanziw’umututsi,ko nawe agomba kumwangano kumuhigaaho ari hose".[The Tutsi say that the Hutu Man is the only enemy of the Tutsi man and must be hated and trackeddown, whereverhe may be].

There is no doubtthat the war unleashedagainst Rwanda in October1990 was to achievewhat the Tutsihad attemptedin vain,through terrorism and guerilla warfare,from 1962 to 1967.The lnyenziharassed the Hutu populationwithin the countrywith nightraids. Those who are sufficientlyknowledgeable about Rwanda’ssocial and politicaihistory are well awareof that:the permanentdream of the Tutsiis to overthrowthe republicaninstitutions he refusesto recognizeand restoreTutsi minority, feudal rule.

Theirattempts having been thwarted ail overby the valiantHutu peopleand its Army,the Tutsistarted executing a Machiavellianplan conceivedway back in 1962 (THE TUTSI COLONIZATION PLAN FOR KIVU AND THE CENTRAL AFRICAN REGION) discoveredin Nyamitaba(Zaïre) on 6 August 1962. The plan soughtthe conquestof powerin the CentralAfrican region.

Has this plannot alreadyborne fruit in Burundisince 1965 with the overthrowof the Hutu governmentand in Ugandasince 1986 with the accessionto powerof the Hima Yoweri MUSEVENI? Zaïre, and are hOt spared!

3. Implementationof the Tutsiplan in Rwanda.

WhileRwandan authorities forced the Hututo reconcilewith the Tutsi,the latter tookadvantage to prosecutetheir plan.

ao The Tutsiresorted to ail meansto causea breachin the Hutu cohesionby settingthem againstone another,by exacerbatingregionai and ethnic divisionsand provokingclashes between the variousstrata of the society. Theyhad a specificaim: to fosterdiscontent at ail echeions.They expressed themselvesin the followingterms: "Dukore uko dushoboyekugira ngo Abahutubakomeze baryane" [Let us do our best to fan antagonismamong the Hutu].

ho With regardto the 1962 plan,the Tutsiresorted to two weapons,which they claimto be effectiveon the Hutu:money and the Tutsiwoman.

1. Money:

The Tutsiused moneydishonestly to foundcorporations or take over managementof companiesfinanced by Hutus or businesswhere the State authoritiesabusively investedpublic funds.~:«Thus, the.Tutsigottheprotecfionof ......

k0144981-4990 Translated from French authorities,in general,and Hutus,in particular.Take a lookat ERP;CORWACO; SORWATOM; SOBOLIRWA; SOFAT; DANIMO; RWANDA-FOAM; NIDIEMO; BACAR;and so on.

4. The Tutsi woman

TheTutsi woman sold their women and daughters to highlyplaced Hutu officiais. A planwas hatched to marryTutsi woman females to Hutuintellectuals with the potentialtoadminister the affairs of State,which made it possible to introduce spies, beforehand,within the most influential Hutu circles. What did such payments to theHutu achieve?

Arrangementof appointmentsin the central administration; Issuanceof special import licences; Passingof secrets to the enemy, etc. -

TheTutsi doggedly continued to easethe conscience of theHutus to suchan extentthat, any Hutu who noticed the diabolical manoeuvres of theTutsi was automaticallydismissed from office, without prior notice, or eventhrown intojail. The 1990 war against Rwanda was only the final phase of the colonizationplan in Rwanda.

5. Theconscience of theHutu!

Hutu,it is nowor neverfor youto wakeup. Ponder over and become aware of a newideology, the Hutu ideology, that takes its roots from the 1959 social revolution andwhich consists of jealouslydefending the achievements of the said 1959 revolutionand the 25 September1961 referendum.

Never,never, will the people of Rwanda accept to reversetheir history to the times whenthe Hutu were subjected to forcedlabour and slavery!

Neveragain, shall we consentto thereturn of theMwami and never again will the Kailingagnoresound on Rwandanterritory!

TheHutu must always be preparedto defendthemselves against this~scourge, againstail the persons and States nursing the idea of bringingthem back to settlein Rwanda.

Thatis whythe Rwandan Hutu should not be forcedto agreeto thisone-way reconciliationwith the Tutsi who are obsessed with regaining the power they iost and enslavingthe Hutu.Therefore, any Hutuman in Rwandamust be awareof the threatlooming over him and hisdescendants.

k0144981-4990 Translated fromFrench Thehistory of Rwanda,the 1959 social revolution and the 1961 referendum must be rememberedand taught,right from now, t. ailRwandans, t. ailgenerations, presentand future.

Ourpolitical life must be basedon democraticprinciples, on the management of Stateaffairs by theelectorai majoriWand hOt on theprinciples of equalitybetween Hutusand Tutsis or on theprinciple of ethnicquotas.

TheHutu must cease feeling pity for the Tutsi!

Letthose Hutu, wh. were enjoying the fruits of the 1959revolution and have now forgottenthe threat looming over them, stop being naïve and passive and participate in propagatingthis ideology.

Makeno mistakeabout it! Economic, social, political and cuitural development of Rwandacan onlybe securedif the Hutu,wh. make up 85% of thepopulation of Rwanda,enjoy the right t. lire, tranquillity, education of their children, managementof thefruits of theirlabour and ail the democratic freedoms.

The Ten Commandments. 1. EveryHum maie shouldknow that Tutsiwomen, wherever they may be, areworking in thepay of theirTutsi ethnic group. Consequently, shaUbe deemeda trait.r: - Any Hutumaie wh. marriesa Tutsiwoman; - Any Hutumaie wh. keepsa Tutsiconcubine; - Any Hum maiewh. makesa Tutsiwoman his secretary or protégée.

2. Every Hutu maie must know that our Hum daughtersare more dignifiedand conscientiousin their foie of woman,wife and mother. Arethey not pretty, good secretarîes and more honest!

31 Hum woman,be vigilantand bringyour husbands, brothers and sons backt. their senses.

4~ EveryHum maiemust knowthatail Tutsisare dishonestin their businessdealings. They are only seeking ethnic supremacy.

"RIZABARA UWARIRAYE"

Shalibe consequentlyeonsidered a trait.r, any Hutu maie:

wh.enters int. a businesspartnership with Tutsis; wh.invests his money or Statemoney in a Tutsicompany; wh.lends t.,or borrows from, a Tutsi; kG144981 -4990 Translated fromFren¢h whogrants business favours to Tutsis [granting of importlicences, bank Ioans,building plots, public tenders...]

6. Strategicpositions in thepolitical, administrative, economic, military andsecurity domain should, to a largeextent, be entrusted to Hutus.

In theEducation sector, (pupils, students, teachers) must be in~the majorityHum.

7. The RwandanArmed Forces should be exclusivelyHutu. That is the lessonwe learnedfrom the October 1990 war. No soldiermust marrya Tutsiwoman.

Hutusmust cease having any pity for the Tutsi.

9. - TheHum maie, wherever he maybe, should be united,in solidarity andbe concerned about the fate of their Hutu brothers. - TheHutus at homeand abroad must constantly seek friends and allies forthe Hum Cause, beginning with their Bantu brothers. - Theymust constantly counteract Tutsi propaganda. The Hum must be firm and vigilanttowards their common Tutsi enemy.

10. The 1959 socialrevolution, the 1961 referendumand the Hutu ideologymust be taught to Hutus at ail ievels. EveryHum must propagate the present ideology widely. AnyHutu who persecuteshis brother for having read, disseminated and taughtthis ideology shall be deemed a traitor.

THROUGH WHOM AND HOW ARE WE TO RECONCILE THE TWA, HUTUS AND TUTSIS OF RWANDA???

Forthe properdevelopment of Rwanda,national reconciliation is indispensable. GITERAsaid that the boneof contentionbetween the Hutus and the Tutsisis the...... problemof power.The Tutsiswant to restorethe monarchy.And the Hutusdo not wishto leavethe reinsof powerthey are holdingby virtueof direct,outright democracy.More than thosewho precededhim, JuvénalHABYARIMANA stands a betterchance of effectingreconciliation, according to GITERA.The threeethnic groupsagree with the President ingiving concrete expression toactive solidarity.

Thisis theproblem with the protocol for national reconciliation among Rwandans, as seenby J. H. GITERA.

kO 144981-4990 Translated from French EXCERPTS FROM KANGURA No.6

KANGURA SECRETELY INFORMS THE INTELLIGENCE SERVICE

K015120l Gisenyi,8 December1990

Subject:Letter to helpyou in yourwork

To theCentral Intelligence Service, Rwanda.

Consideringthat in Rwandapower belongs to thepeople and is in theservice of the people,is givenby thepeople and must be supportedby thebroad masses of the populationitis serving,

Beinga memberofthat population that the governmentmust serve and, by virtueof my trade,which requires me to be informedof manyevents, I would iike this letter to(...text mîssing...) ...forthe Presideut hot to be awareofwhat is happeningin thecountry.

3. Thepopulation is wonderingwhether the guns that were fired in Kigalion 4 and 50ctoberbave ail beenseized, who werethose who did the shootingand thosewho hid the arms.The populationwould want to knowthe enemiesof penne.

4. Thepopulation is wonderingwhy customs officers in Gisenyiwere hot transferredor interrogated about how the arms discovered in KAJEGUHAKWA’sresidence managed to enterthe country.Even if they knewnothing about them, the very faut that they failed to detectthem sufficestojustify their transfer (.,. no tex¢,..) ...... 5 .....ifthat did hot happen in the offices of the Intelligence Service. You are requestedinquire into the possible existence of a weil-bredlady who was wheedlingState secrets out of them.To investigatewhether the ChiePs informantswere hot consorting with those criminals.

6. Thepopulation keeps wondering over a hostof questionson thescreening Commissionfor Inkotanyiaccomplices. Would you by any chancehold the saineopinion as thatCommission?

k014-4976Translated fromFrench K0151202

7¯ The populationis wonderingwhy theAttorney Generai released Anseime SAKUMIon 16 November1990, and subsequentlyin a telegramme,the AttorneyGeneral (no text) ...... Didthat go throughthe Commission?Who testified to thefact that he hadbeen arrested by mistake?

8. Thepopulation is wondeHngwhy the Minister of Justicedoes hot publishthe namesof thosearxested, the reasons therefor and the grounds for their release. In a nutshell,the population wants to knowthe evidence required in timesof war.The population would want you to inquireabout ail those who were releasedand forward the report to thePresident of theRepublic to apprisehim of theworkings of theMinistry of Justice¯The population wouid want you to lay specialemphasis on thecase of thetradesmen who had been arrested and subsequentlyreleased, without overlooking the case of suspectedintellectuals who werereleased.

9. Thepopulation would want you to bearin mindthat the lnkotanyi bave arrived, andare slyer than foxes. The fact that they succeeded in discreditingus abroad is enoughto frighten us, which fear would induce the release of their suspe¢ted accomplices.The people want you to lookinto the reasons why foreign countries are condemningthe RwandanGovernment without botheHng about the crimes committedby the InkotanyLHave you keenlyfollowed foreign broadcasts? Whatdo you baveto say aboutnewspapers? Are youaware that the lnkotanyi editedmost of thosenewspapers? Did you hearabout what was broadcastby the Vati¢anRadio?

10.Thepopulation would want you to openan inquiryon theclose aides of the Presidentof theRepublic for him to findout whether he basany Inkotanyi accompHcesbeside him. But do so carefullyand tactfully, and should it seem difficult,call on theFrench who proved to be genuinefriends.

1I.Thepopulation feeis that an investigationshould be conductedon thecases wherecertain people borrowed another ethnic identity, before changing the identitycards. Check to secwhether one ofthe President’s aides, who is saidto havechanged his ethnic identity, with ... [no tex-t] ¯ ¯o ¯et ¯¯o e¯. 0¯¯ ¯oo e ¯e .ce eeo,m¯oooe e°e ¯°°¯°¯eqt¯

12.Consideringthat Zaire is a friendlycountry, the population would iike our IntelligenceService to co-operate with that of Zaireto track down the lnkote, nyi andtheir accomplices living in Gomaand other regions of Zaire.The seareh shouldstart with one PascalaUas Nouveau riche residing in Goma.Many things aresaid about him at thistime when Rwanda is strivingfo fightagainst the Inkotanyi.

k014-4976Translated fromFrench K0151203

13.Thepopulation would iike to knowwhether there is any relationshipbetween ColonelMAYUYA’s death and the preparationofthe Inkotanyi attack.

14.Thepopulation wouid fike investigations to be eouductedon thepersons recruitedinto the Rwandan Armed Forces after 1988, and the various civil servantsengaged after then. Check to seewhether they are the Inkotanyi accompficeswho embczzled47,000,000 Rwandan francs [forty-seven million Rwandanfrancs] from the Bankof Kigali..l~ethe activitiesof Dr. CharlesRUDAKUBANA, who is presentlydet~ined in Ruhengeri,and his one- time friends.Ask FaustinMUN~xrESH YA alias RUHUTINYANYA,ex-empioyee of BRALIRWAin Gisenyi,whether he is hotin possessionof information regardingthe meetings that took place in Hoteldes Diplomates. What was the aireof the dailymissions entrusted to him by the BRALIRWAfor which he went to Kigali? As far as BRALIRWAis concernedto dot ruleout anysuspicion. Conduct an in-depthinvestigation on the workers in thatfaetory, especially those who undertookmissions abroad or whounderwent refresher courses.

15.Rwandans would like you to conductthorough investigations on the major seminarianswho werein Ramburaat the periodpreceding the attacklaunched againstus by the Inkotanyi.Moreover, they came there front Uganda’ Who was [notext] theirleader? How did they leave? Ail this oeils for explanations ...... andthere are rumours that they bave business connections. We aretalking about somebody who wasarrested in Switzerland.For pity’s sake,look into the origins of his father-in-law andinvestigate hispresent whereabouts.Before I eonclude,the population would wish for you to askwhy Déo MUNYAMBONERAbas hot beenreleased when it is clearthat he is as innocentas his friendswho bave just been released are. Why basZ~phyrin NYIRINKINDIalias Gasongo,who was detainedwith the MUTEYEYEZUs,hot beenreleased whereas he is innocent?

Thepopulation would want you to resortto yourvast experience to knowwhy the Ministryof Justicetransferred the/nkotanyi.held in. Kigafi Prison to Ruh~ èrison on 6~9~ is afraid of that telegramme because theytoo may be releasedin Kigaliby NKUBITO,whereas they constitute the formidableInkotanyi.

Thefoilowing are the transferred Inkotanyi:

1. MUNYAMBARAGA 2. MUTAMBUKA 3. C. GATERA 4. KARAKIRE 5. J. KAYIGEMA

k014-4976Translated fiera Frendt K0151204 61 MUKARARINDA 7. MBAGUTA 8. BITEGA 9. RWAMASIRABO 10. RUBAGUMYA 11. EvaristeSISI 12. RWABIKA 13. RUGEMA 14. SHIRITI 15. MUNYAMPUNDU

k014-4976Translated fromFreslch