DOCSLIB.ORG

Dynamika Rozwoju Gwar Słowiańskich W XXI Wieku

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Dynamika Rozwoju Gwar Słowiańskich W XXI Wieku Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk Dynamika rozwoju gwar słowiańskich w XXI wieku Dynamika rozwoju gwar słowiańskich w XXI wieku DIALEKTOLOGIA SŁOWIAŃSKA TOM II pod redakcją Doroty K. Rembiszewskiej KOMITET ORGANIZACYJNY KONFERENCJI Dynamika gwar słowiańskich w XXI wieku w kontekście dziedzictwa narodo- wego i kulturowego, Warszawa, 11–13.06.2015 r., zorganizowanej przez Fundację Slawistyczną, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk przy współudziale Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie. dr hab. Dorota Krystyna Rembiszewska, prof. IS PAN Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, przewodnicząca komitetu organizacyjnego mgr Elżbieta Aftowicz Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, sekretarz komitetu organizacyjnego dr Jerzy Gmitruk Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa prof. dr hab. Zbigniew Greń Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej, Uniwersytet Warszawski dr hab. Irena Jaros, prof. UŁ Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii, Uniwersytet Łódzki prof. dr hab. Halina Karaś Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii, Uniwersytet Warszawski doc. dr Karmen Kenda-Jež Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša, Ljubljana prof. dr Motoki Nomachi Hokkaido University Graduate School of Letters, Sapporo prof. dr hab. Janusz Siatkowski Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej, Uniwersytet Warszawski dr hab. Kazimierz Sikora Katedra Historii Języka i Dialektologii, Uniwersytet Jagielloński, Kraków dr Wojciech Walczak Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok INSTYTUT SLAWISTYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK Dynamika rozwoju gwar słowiańskich w XXI wieku pod redakcją Doroty Krystyny Rembiszewskiej Warszawa 2017 Seria: Dialektologia słowiańska Tom 2 Recenzowali dr hab. Stanisław Cygan, prof. UJK, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce prof. dr hab. Feliks Czyżewski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Publikacja finansowana ze środków Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w ramach badań statutowych. Korekta streszczeń angielskich Jakub Ozimek Skład i łamanie Dariusz Górski Projekt okładki Dariusz Górski Zdjęcia na okładce pochodzą ze zbiorów Doroty K. Rembiszewskiej, Siergieja Skorwida, Petera Weissa. Tekst został opracowany za pomocą systemu zapisowego ZRCola (http://ZRCola.zrc-sazu.si), stworzonym w Centrum Naukowo-Badawczym Akademii Nauk i Sztuki w Słowenii (http://www.zrc-sazu.si) przez Petera Weissa. Copyright © by Dorota Krystyna Rembiszewska & the respective authors This is an Open Access book distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 3.0 PL License (creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution, commercial and noncommercial, provided that the book is properly cited. ISBN 978-83-64031-68-7 ISBN (wersja cyfrowa) 978-83-64031-69-4 Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk ul. Bartoszewicza 1b/17 00-337 Warszawa tel. 22 826 76 88 [email protected] www.ispan.waw.pl DYNAMIKA ROZWOJU GWAR SŁOWIAŃSKICH W XXI WIEKU pod red. Doroty K. Rembiszewskiej, Warszawa 2017 SPIS TREŚCI Przedmowa . 7 DYNAMIKA GWAROWYCH SYSTEMÓW LEKSYKALNYCH I GRAMATYCZNYCH Natalia Ananiewa, Dynamika rozwoju w polskich gwarach wyspowych na Syberii . 11 Siergiej Skorwid, Do typologii zachodniosłowiańskich gwar przesiedleńczych w Rosji. 19 Piotr Bartelik, Dynamika rozwoju kaszubskiego systemu temporalnego – archaicz- ność a kontakty językowe . 41 Michal Vašíček, Dynamika vývoje rusínských nářečí na území Slovenska a Ukrajiny na příkladě předložek . 59 Тетяна Ястремська, Динаміка семантичних змін у гуцульських говірках 81 Софија Милорадовић, Валентность этнодиалектных глагольных лексем в сфере обрядового питания сербского населения в Воеводине . 97 Renata Marciniak-Firadza, Leksykalne i słowotwórcze zróżnicowanie nazw określających człowieka wolno i niedbale pracującego w gwarach pogra- nicza małopolsko-mazowieckiego . 107 Dorota Krystyna Rembiszewska, Zmiany w systemie gospodarowania i warun- ków życia na wsi a dynamika gwar na północnym Podlasiu . 117 Irena Jaros, Ginące zawody – ginące słowa? . 129 RESIDUA GWAR WE WSPÓŁCZESNEJ SŁOWIAŃSZCZYŹNIE Martina Ireinová, Mluva v českých městech a nivelizační procesy v tradičních dialektech. 141 Janusz Siatkowski, Co zostało z dialektu czeskiego w okolicy Kudowy? . 147 Kazimierz Sikora, Zagadnienie trwałości gwarowego słownictwa w języku młodych mieszkańców wsi (na przykładzie kilku gwar południowej Małopolski) . 157 6 Spis treści Dorota Paśko-Koneczniak, Dialektyzmy leksykalne w polskiej gwarze wsi Wierszyna na Syberii . 169 Małgorzata Krystyna Frąckiewicz, Gwara łomżyńska w tekstach gwarowych i w żywej mowie współczesnych mieszkańców ziemi łomżyńskiej . 179 GWARY W PRZESTRZENI INTERNETOWEJ Bartosz Cemborowski, Moda językowa na gwary wielkopolskie wśród użyt- kowników portalu społecznościowego Facebook . 195 Anna Momot, Dialekt śląski na Facebooku . 207 Błażej Osowski, Morawski język literacki – lokalna odmiana czeskiego czy język internetowy? . 221 Barbara Żebrowska, Perspektywy badań ludowego słownego folkloru dziecię- cego na przykładzie gwar okolic Krakowa. 235 PRZEMIANY WSPÓŁCZESNEJ WSI POLSKIEJ Izabella Bukraba-Rylska, Polska wieś w badaniach socjologicznych, czyli nic nie jest oczywiste. 245 Justyna Górska-Streicher, Dynamika zmian społeczno-ekonomicznych na przykładzie wsi Świerże Górne w powiecie kozienickim w okresie Polski Ludowej . 259 Helena Grochola-Szczepanek, Turystyka w przestrzeni wiejskiej – nowy obraz wsi. Przykład gminy tatrzańskiej . 269 VARIA Barbara Ivančič Kutin, Muzejski predmeti v kontekstu narečnega narativnega gradiva na primeru slovensko-italijanskega projekta ZborZbirk . 289 Łukasz Maurycy Stanaszek, Proces formowania się mikroregionu na przykła- dzie Urzecza. 301 Maria Trawińska, Problem identyfikacji cech dialektalnych w łac ńsko-polskich rękopisach (na przykładzie średniowiecznych ksiąg ziemskich) . 315 Wykaz skrótów . 323 Noty o autorkach i autorach . 325 DODATEK Usłyszeć, czyli poczuć. Warsztaty tradycji ludowych . 335 DYNAMIKA ROZWOJU GWAR SŁOWIAŃSKICH W XXI WIEKU pod red. Doroty K. Rembiszewskiej, Warszawa 2017 PRZEDMOWA Intensywny i szybki rozwój cywilizacyjny w ostatnich dziesięcioleciach zaznaczył swoją obecność we wszystkich dziedzinach życia Europejczyków, zarówno tych żyjących w miastach, jak i tych zamieszkałych z dala od dużych aglomeracji. Przemiany warunków życia i pracy, globalizacja szczególnie jednak uwidoczniły się w środowisku wiejskim. Stąd pomysł na zorganizo- wanie konferencji interdyscyplinarnej, która byłaby okazją do przedyskuto- wania problemów wsi w wielu ujęciach, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień językowych. W konferencji Dynamika rozwoju gwar słowiańskich w XXI wieku w kontekście dziedzictwa narodowego i kulturowego wzięli udział referenci, reprezentujący różne dziedziny wiedzy i zgodnie z oczekiwaniami organizatorów zasygnalizowali wiele problemów związanych ze zmianami na wsi w krajach słowiańskich na początku XXI wieku. Efektem spotkania językoznawców, socjologów, muzealników, antropolo- gów jest prezentowany zbiór tekstów, pozwalający spojrzeć na zmiany językowe, które obserwujemy obecnie, w szerszym kontekście. Przegląd różnych ujęć dynamiki zmian skłania do refleksji nad wyborem najtrafniejszych i najskutecz- niejszych metod do badania zmian językowych we wsiach całej Słowiańszczy- zny. Zmian zachodzących przecież nierównomiernie w poszczególnych krajach. Dynamika gwar słowiańskich to drugi tom z serii „Dialektologia słowiań- ska”. Mając świadomość arbitralności uporządkowania zbioru tekstów, na który składają się artykuły o różnorodnej tematyce, autorstwa osób reprezentujących wiele dziedzin badawczych, wyodrębniłam kilka działów pozwalających na pewne usystematyzowanie prezentowanego materiału. W rozdziale Dynamika gwarowych systemów leksykalnych i gramatycz- nych znalazły się teksty charakteryzujące zmian w obrębie fonetyki, morfo- logii w gwarach słowiańskich. Omówiono tu m.in. procesy, jakie zachodzą i zachodziły w polskich gwarach przesiedleńczych na Syberii. Przeanalizowano również tendencje rozwojowe niektórych elementów kaszubskiego systemu gramatycznego (temporalnego i diatetycznego). Kolejne artykuły poświęcone są dynamice rozwoju słownictwa: w dialektach rusińskich (na przykładzie przyimków – na pograniczu wschodniej Słowacji i na Zakarpaciu na Ukrainie), 8 Przedmowa w gwarach huculskich na Ukrainie, a także w gwarach podlaskich w pół- nocno-wschodniej Polsce. Inne teksty w tej części dotyczą określonych krę- gów tematycznych (np. nazw zawodów, kuchni obrzędowej) w ujęciu zmian jakościowych leksyki oraz dynamicznego rozumienia semantyki czasowników (jako modeli etnolingwistycznych – etnodialektalnych). Rozdział Residua gwar we współczesnej Słowiańszczyźnie porusza zagadnie- nia trwałości pewnych gwar na różnych obszarach Słowiańszczyzny (m.in. na pograniczu polsko-czeskim, na Syberii) oraz przenikania cech dialektalnych do mowy mieszkańców miast (na przykładzie Czech i Polski północno-wschodniej). Zjawisko, wiążące się ściśle z nowymi technologiami, nowoczesnymi środkami przekazu, jakim jest obecność gwar w portalach społecznościowych (głównie na Facebooku) oraz czasopismach internetowych zostało omówione w rozdziale Gwary w przestrzeni internetowej. W rozdziale Przemiany współczesnej wsi polskiej poruszono m.in. pro- blematykę obrazu wsi w polskiej socjologii, który jest przeniknięty mitami, stereotypami i miejskim szowinizmem. Zawarto tu postulat poszukiwania prawdy o polskiej wsi przez odwrócenie najczęściej
Load more

Recommended publications
  • Zalacznik1.Pdf (193,7KB PDF)
    Załącznik do ogłoszenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia ………….. 2013 r. (poz. …..) Wykaz produktów tradycyjnych wpisanych na listę produktów tradycyjnych* WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Sery i inne produkty mleczne Ser zgorzelecki Ser kozi łomnicki Kamiennogórski ser pleśniowy Mięso świeże oraz produkty mięsne Świnka pieczona po zaciszańsku Słonina marynowana z Niemczy Mięso w kawałkach niemczańskie domowe Szynka wieprzowa niemczańska Kiełbasa niemczańska Kiełbasa galicjanka z Niemczy Przysmak wołyński z Niemczy Produkty rybołówstwa, w tym ryby Karp milicki Pstrąg kłodzki Orzechy, nasiona, zboża, warzywa i owoce (przetworzone i nie) Ogórki konserwowe ścinawskie Ogórki kwaszone ślężańskie Kapusta kwaszona ślężańska Wyroby piekarnicze i cukiernicze Begle Chleb gogołowicki Ciasto z kruszonką z Ziemi Kłodzkiej Chleb chłopski z Rogowa Sobóckiego Chleb żytni domowy z Pomocnego Chleb pszenno-żytni na zakwasie z Pomocnego Miodowe pierniczki z Przemkowa Oleje i tłuszcze (masło, margaryna itp.) Masło tradycyjne Miody Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich Wielokwiatowy miód z Doliny Baryczy Sudecki miód gryczany Sudecki miód wielokwiatowy Miód lipowy krupiec z Ziemi Ząbkowickiej Gotowe dania i potrawy Keselica / kysielnica / kysyłycia Śląskie niebo Czarne gołąbki krużewnickie Napoje (alkoholowe i bezalkoholowe) Juha – kompot z suszonych owoców Wino śląskie Piwo książęce z Lwówka * Wykaz zawiera produkty tradycyjne, które zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych do dnia 28 lutego 2013 r. Tłoczony sok jabłkowy z Lutyni Jabłecznik trzebnicki
    [Show full text]
  • De Virtuele Sileziërs: Netnografie Van Een Regionale Identiteit
    Glenn Daeninck Master in de Oost-Europese Talen en Culturen Major Centraal-Europakunde Universiteit Gent De Virtuele Sileziërs: Netnografie van een regionale identiteit Masterscriptie Promotor: Prof. Dr. Dieter Stern Mei 2012 Dankwoord Eerst en vooral wil ik mijn promotor, Prof. Dr. Dieter Stern, bedanken voor het aanbevelen van dit onderwerp, het verbeteren van enkele hoofdstukken en voor het geven van enkele bronnen. Verder ook een welgemeende ‘dziękuję bardzo’ aan Natalia Pińkowska, Janusz Gorol en Kris Duda voor hun interview met mij in Katowice. Daarnaast wil ik ook Jannis Androutsopoulus, Adam Silesian, Karolina Glück en Łukarz Tudzierz bedanken voor de e-mailcorrespondentie en hun interesse in mijn onderwerp. Het afwerken van deze masterscriptie zou ook onmogelijk geweest zijn zonder de steun van mijn ouders en Rebecca Lumiera. Als laatste wil ik mijn dank betuigen aan Thomas Thielemans voor het nalezen. Inhoudsopgave 1. Inleiding .................................................................................................................................................. 1 2. De Silezische minderheid in Polen ......................................................................................................... 2 2.1 Wie en wat zijn Sileziërs? .................................................................................................................... 2 2.2 Mentaliteitsgeschiedenis van de Sileziërs na 1989 ............................................................................. 4 3. Methodologie: Netnografie ....................................................................................................................
    [Show full text]
  • Dorota Świtała-Trybek Tasty Events. on Culinary Events in the Silesian
    Dorota Świtała-Trybek Chair of Culture and Folklore Studies Faculty of Philology University of Opole Tasty Events. On Culinary Events in the Silesian Voivodeship Abstract: The topic of reflection undertaken herein are public events having an evident culinary character. In the first part of her essay, the author proposes a typology of culinary events, with special focus on those events which appear in the public space the most often. Their number and considerable complexity are associated with the target participant group, the current patterns of consumption, gastronomic styles, and finally with functions which have been ascribed to those events. In the second part, she discusses selected culinary events organised in the Silesian voivodeship which have characteristic dishes (e.g. wodzionka, moc- zka, kołocz) associated with the local cuisine as their Leitmotif. These events are usually in the form of open-air festivals with contests for the best-prepared dish as their regular feature. Key words: culinary events, Silesia, tradition, regional cuisine. “The pleasure of eating is the actual and direct sensation of satisfying a need. The pleasures of the table are a reflective sensation, which is born from the various circumstances of place, time, things and people who make up the surroundings of the meal” [Brillat-Savarin 2009: 189–190]. This passage from The Physiology of Taste, written almost two centuries ago, express the essence of culinary sensations, at the same time accen- tuating the fundamental and unchangeable truth: food and pleasure are inseparable. The range of circumstances in which food may be enjoyed is nowadays broader than ever and it constantly expands, determining new forms of activity and spending free time, shaping new lifestyles.
    [Show full text]
  • Nudle, Karminadle I Kreple, Czyli Kuchnia Śląska Bez Tajemnic
    Title: Nudle, karminadle i kreple, czyli kuchnia śląska bez tajemnic Author: Beata Kiszka, Wioletta Wilczek Citation style: Kiszka Beata, Wilczek Wioletta. (2018). Nudle, karminadle i kreple, czyli kuchnia śląska bez tajemnic. W: T. Gęsina, W. Wilczek (red.), "Kuchnia w języku i kulturze dawniej i dziś" (S. 131-142). Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Beata Kiszka, Wioletta Wilczek Instytut Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej Uniwersytet Śląski w Katowicach Nudle, karminadle i kreple, czyli kuchnia śląska bez tajemnic Słowa kluczowe: nazwy potraw, kuchnia śląska, regionalne odmiany polszczyzny, tradycja śląska Z losami i rozwojem każdego regionu, jego historią i tradycją, ści- śle związana jest sztuka kulinarna. Kuchnia śląska, która stanowi temat niniejszego artykułu, nie jest jednak zwartym i jednolitym systemem gastronomicznym. Wynika to zarówno z zajmowania przez ziemię ślą- ską terenów po obu brzegach dolnej Odry i Nysy Kłodzkiej, dalej całej Wyżyny Śląskiej i Zagłębia Górnośląskiego aż po Beskidy (Sztabowa, 1985: 6), jak i z krzyżowania się na terenie Śląska kulinarnych wpływów z różnych stron Europy, a także spoza starego kontynentu. Dość wspo- mnieć chociażby o – mających ogromne znaczenie w kształtowaniu się tutejszej kuchni – śladach przenikania innych kultur, m.in.: słowiań- skiej (zwłaszcza czeskiej), niemieckiej, austriackiej, włoskiej, a nawet tureckiej (Żarski, 2012: 171). Wielokulturowe koneksje kuchni śląskiej przekonują zatem o jej wyjątkowości. Z kolei dla gospodyń z tego regio- nu niejednokrotnie były i są źródłem inspiracji czy też zachętą do się- gnięcia po nieznane dotąd potrawy (Jakimowicz­‍Klein, 2014; Rupow- ski, 2004). Temat kuchni śląskiej w podjętych rozważaniach został ograniczo- ny do regionu Górnego Śląska, mianowicie do okręgu bytomsko­‍kato- wickiego, obejmującego zwarty obszar miast przemysłowych od Mysło- wic po Gliwice, a także rejon Płaskowyżu Rybnickiego.
    [Show full text]
  • OPOLE REGION and CENTRAL MORAVIA on the Trail of the Common Heritage of the Polish-Czech Borderland OPOLE REGION and CENTRAL MORAVIA
    EN active recreation cultural heritage promotional natural events heritage OPOLE REGION AND CENTRAL MORAVIA On the trail of the common heritage of the Polish-Czech borderland OPOLE REGION AND CENTRAL MORAVIA On the trail of the common heritage of the Polish-Czech borderland cultural heritage natural cultural natural heritage heritage heritage active recreation active promotional recreation events The brochure has been created within the project Cultural and Natural Heritage for the Development of Polish-Czech Borderland „Common Heritage” which is co-financed by the European Regional Development Fund as part of the Programme INTERREG V-A Czech Republic – Poland and from the resources of the Self-Government of the Opolskie Voivodeship. promotional events Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna ul. Żeromskiego 3 OPOLE REGION AND CENTRAL Ordering Party 45-053 Opole tel. +48 77 44 12 521 MORAVIA http://orot.pl On the trail of the common heritage of the Magdalena Budkiewicz Text Dominika Borówka-Sitnik Polish-Czech borderland Jolanta Sieradzka-Kasprzak Piotr Mielec Hundreds of monuments, unique museums, and a rich cul- Content Alicja Mroczek supervision Adam Krzyżanowski tural life, accompanied by a picturesque landscape and Adam Kraska priceless nature, create an extraordinary combination Jarosław Małkowski / BANKFOTO Archive of the Opole Regional Tourist Organisation and its members which attracts thousands of tourists every year. Where can Archive of the project Partner Střední Morava – Sdružení cestovního ruchu Portal www.dabrowskieskarby.pl – s.11 you find all this? On the Polish-Czech borderland: in the re- Prudnicki Ośrodek Kultury – s. 17 Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Opolu – s. 18 gion of Opole and Central Moravia.
    [Show full text]
  • Visitopolskie.Pl ISBN: 978-83-938575-4-8 Moszna Castle Opole Province Is a Mysterious Place
    OPOLSKIE Współfinansowane T R A V E L G U I D E przez Samorząd Województwa Opolskiego www.visitopolskie.pl ISBN: 978-83-938575-4-8 Moszna Castle Opole Province is a mysterious place. Known for years through the lens of the biggest Polish music festival – the National Festival of Polish Song in Opole, today, it blossoms with attractions that will surprise you with their diversity and extend! The capital of the region, Opole, is one of the oldest Polish cities. You will find here the Polish Song Museum and an amazing ZOO. The Piast Tower, as the evidence of the historical turmoil, constitutes the remains of a medieval castle, but in the Opole area, you can find over 200 fairy-tale like castles and palaces! Some of them are part O P O L S K I E of the Opolskie Castles and Palaces Route and present extraordinary and original features, T R A V E L G U I D E as well as host exceptional events, such as the annual Blooming Azalea Music Festival in Moszna Castle. Opolskie has its own, special taste. If you are a foodie, we recommend try- ing the traditional regional dish: the beef roulade served with red cabbage. And for dessert - the Silesian crumb cake – Streuselkuchen with apples, poppy seeds or curd cheese. After visiting the restaurants along the Opolskij Bifyj Route, it is a great pleasure to take a walk around the picturesque towns and cities, such as Nysa, Prudnik, Głuchołazy, Paczków or Opole 2 Głogówek. The hiking enthusiasts will definitely appreciate the Opawskie Mountains, with Cities and towns 6 low and gentle slopes, picturesque gullies and valleys, perfect for family trips and hikes.
    [Show full text]
  • Królowej Śląskich Zup”
    ZNUV 2018;60(3);115-129 115 Dorota Świtała-Trybek, Lidia Przymuszała Uniwersytet Opolski Na szlaku „królowej śląskich zup” Streszczenie Przedmiotem niniejszego opracowania jest wodzionka – jedna z charakterystycznych zup ślą- skich, która w ostatnich kilku latach stała się kulinarną atrakcją Górnego Śląska. Zupa ta, mająca wiele lokalnych odmian, doczekała się swojego przeboju, felietonów w prasie oraz w Internecie, pro- gramów kulinarnych, festynów itd., co niewątpliwie przyczynia się do promocji tak samej potrawy, jak i odkrywania dziedzictwa kulinarnego tego regionu, z którym jest utożsamiana. Materiał, który stał się podstawą analizy, pochodzi z dwóch źródeł: zastanych (literatura przedmiotu, w tym również archiwalna, materiały internetowe) i wywołanych (wywiady przeprowadzone w latach 2007-2017 z mieszkańcami dwóch województw: opolskiego i śląskiego). Słowa kluczowe: Górny Śląsk, zupa, wodzionka, dziedzictwo kulinarne, szlak kulinarny. Kody JEL: L66, L83 Wprowadzenie Śląsk, zwłaszcza Górny, jeszcze współcześnie kojarzy się wielu Polakom z przemysłem ciężkim: kopalniami i hutami (tym samym ze zdegradowanym środowiskiem naturalnym), charakterystyczną gwarą oraz z kuchnią tego regionu. Kuchnia śląska, obfitująca w prze- różne potrawy niejednokrotnie o dziwnie brzmiących nazwach, jest bardzo złożona, co ma bezpośrednio związek z historią Górnego Śląska (różną przynależnością państwową), jego specyfiką (okręg przemysłowy, tereny nizinne, górskie), charakterem pogranicznym tego obszaru i zmianami ludnościowymi, jakie nastąpiły w tym regionie
    [Show full text]
  • Zbiór Przepisów Potraw Regionalnych Województwa Śląskiego
    Zbiór przepisów potraw regionalnych województwa śląskiego Praca zbiorowa pod redakcją Hanny Szymanderskiej Wydanie 1 • Katowice 2011 Zbiór przepisów potraw regionalnych województwa śląskiego Wydawca: Śląska Organizacja Turystyczna ul. Mickiewicza 29, 40-085 Katowice tel. 32 207 207 1, fax: 32 207 207 2, e-mail: [email protected], www.silesia-sot.pl Strona projektu: www.slaskiesmaki.pl Redaktor naczelna: Hanna Szymanderska Koordynator projektu: Barbara Salamon-Szympruch Autorzy rozdziałów: Andżelika Bilska, Joanna Półka (Tradycje kulinarne Częstochowy i okolic), Dobrawa Skonieczna-Gawlik (Tradycje kulinarne Zagłębia Dąbrowskiego), Anna Grabińska-Szczęśniak (Tradycje kulinarne Górnego Śląska), Renata Karpińska, Wiesław Ambros (Tradycyjna kuchnia mieszczańska i myśliwska), Małgorzata Kiereś (Tradycje kulinarne Beskidów i Śląska Cieszyńśkiego). Przepisy: Wiesław Ambros (myśliwskie, część zagłębiowskich i częstochowskich), Paweł Antas (częstochowskie i część zagłębiowskich), Józef Łoskot (górnośląskie), Urząd Gminy w Ornontowicach - wydawnictwo „Eksperci Śląskich Smaków polecają” (część górnośląskich), Henryka Pilarczyk i Jolanta Sprężak-Wawrzyk (zagłębiowskie), Starostwo Powiatowe w Bielsku-Białej - wydawnictwa „Przepisy polsko-słowackiej kuchni regionalnej”, „Kulinarne dziedzictwo regionu pogranicza polsko-słowackiego”, „Przepisy polsko-czeskiej kuchni regionalnej” oraz Starostwo Powiatowe w Żywcu - wydawnictwo „Przepisy na potrawy regionalne” (kuchnia góralska) , Urząd Miasta w Cieszynie - wydawnictwo „Tradycje kulinarne Cieszyna” (kuchnia
    [Show full text]
  • Culinary Heritage As Used in the Present. Selected Elements of the Culinary Heritage Management in Contemporary Poland
    Katarzyna Plebańczyk Ins tute of Culture, Faculty of Management and Social Communica on of the Jagiellonian University Culinary Heritage as Used in the Present. Selected elements of the Culinary Heritage Management in Contemporary Poland Abstract: Th e issue addressed in the following text has been the subject of research for a long time now, but it has only relatively recently become an element of practical management, as local and regional cuisine is increasingly oft en used for marketing, tourism product development and for supporting regional and local entrepreneurship. Th e text is divided into two parts: in the fi rst part, the author presents a brief history of Polish cuisine. Th e second part focuses on the contemporary usage of cu- linary heritage in many contexts, including regional policy. Key words: culinary heritage, management, regional policy, food and wine studies, regional development When perusing a restaurant menu for a dish that could be recommended to a foreigner as typically Polish, we may fi nd a few staples such as kotlet schabowy (a pork breaded cutlet), żur or żurek (sour rye soup) or bigos (meat and sauerkraut stew)1. Th en, a question comes to mind about which dish is the most characteristic of Polish cuisine, which is a tradition or part of the heritage, for how long certain traditions been around and how certain foods with long traditions have evolved over the years or centuries. Th is issue has 1 Th e publication is based on the article: K. Plebańczyk, “Dziedzictwo kulinarne wyko- rzystane. Wybrane elementy zarządzania dziedzictwem kulinarnym we współczesnej Polsce”, Zarządzanie w Kulturze 2015, Vol.
    [Show full text]
  • Kuchnia Śląska
    Potrawa Charakterystyka potrawy KUCHNIA ŚLĄSKA żur śląski (żurek) zupa przyrządzana na bazie zakwasu z razowej mąki żytniej mająca charakterystyczny kwaśny smak, gotowana na białej kiełbasie lub na wędzonce wodzionka, zupa przyrządzana z czerstwego chleba, czosnku wodzianka oraz tłuszczu zwierzęcego; składniki, po rozdrobnieniu, zalewane są wrzątkiem, a następnie całość jest doprawiana solą siemieniotka zupa z nasion siemienia (konopi) podawana z gotowaną na sypko kaszą tatarczaną (odmiana kaszy gryczanej); jedno z dań wigilijnych moczka zupa piernikowa; potrawa przygotowywana na Boże Narodzenie; składniki: specjalnego rodzaju piernik, bakalie i duża ilość ciemnego piwa, w którym moczy się składniki rolada przygotowywana przez zawinięcie farszu w kawałek mięsa wołowego; składniki farszu: boczek, kiełbasa, ogórek kiszony, cebula oraz czerstwa skórka chleba; często spożywana z modrą kapustą oraz kluskami śląskimi buchty inaczej kluski na parze, podawane z słodkim sosem lub z mięsem gołąbki jarskie w gołąbkach jarskich w miejsce ryżu i mięsa używa się tartych ziemniaków karminadle małe, najczęściej okrągłe i lekko spłaszczone kotlety przygotowywane z mielonego mięsa wieprzowego lub wieprzowo-wołowego, ale również szczególnie dawniej z mięsa króliczego z dodatkiem jarzyn krupniok wyrób wędliniarski z kaszy i krwi oraz podrobów: (kaszanka) wątroby, płuc, skórek wieprzowych, tłuszczu, z dodatkiem przypraw (cebula, majeranek, pieprz) żymlok wędlina podrobowa, wyglądem przypominająca (bułczanka) kiełbaskę, a konsystencją kaszankę - od której
    [Show full text]
  • Otwórz/Open (7MB)
    Polska i świat przez kuchnię Uniwersytet Warszawski Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Polska i świat przez kuchnię. Studia o dziedzictwie kulinarnym redakcja naukowa Anna Kamler Dorota Pietrzkiewicz Katarzyna Seroka Warszawa 2018 Publikacja dofinansowana ze środków Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego Recenzent: dr hab. Robert Kotowski Ilustracja na okładce: Marcin Kułakowski Projekt okładki: KA Leszczyńska Redakcja i korekta: Iwona Witt-Czuprzyńska Skład i typografia: Katarzyna Seroka © Copyright by Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW, 2018 © Copyright by Grupa COGITO Sp. z o.o., 2018 Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części integralnej niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji, wymaga pisemnej zgody autora i wydawcy. Wydawca: Grupa COGITO Sp. z o.o. ul. Kamionkowska 45 03-812 Warszawa Druk i oprawa: Print Group Sp. z o.o. ISBN: 978-83-85534-94-5 Spis treści Przy stole niech nie ma miejsca sprzeczka, szemranie ani przemoc…. .7 O jedzeniu historycznie Dawid Barbarzak: Królik po hiszpańsku w staropolskich diariuszach podróży . 15 Anna Kamler: Polskie biesiady w relacji szwajcarskiego nauczyciela Henryka Wolfa. Wartość informacyjna źródła . 23 Dariusz Kuźmina: W refektarzu jezuitów (XVI–XVII wieku). 33 Anna Rzepka: Obyczaje kulinarne na portugalskim dworze królewskim doby baroku: między tradycjami iberyjskimi a innowacjami z Francji – wybrane aspekty . 43 Monika Milewska: Milion paryżan przy jednym stole. O posiłkach braterskich podczas rewolucji francuskiej . 55 Iwona H. Pugacewicz: Szkolny wymiar gastronomii Wielkiej Emigracji, czyli jak jadali batigniolczycy na co dzień i od święta . 65 Katarzyna Seroka: Przy kartach, książce i obiedzie. Działalność Klubu Polskiego w Paryżu (1837–1848) . 81 Ryszard Nowicki: „Młode pawie podano bardzo ornamentacyjnie”, czyli o spożywaniu posiłków przez wyższe sfery.
    [Show full text]
  • Łódzkie Studia Etnograficzne
    THE CULINARIES ŁÓDZKIE STUDIA ETNOGRAFICZNE TOM LIV THE CULINARIES Polskie towarzystwo Ludoznawcze Wrocław – Łódź 2015 Editor-in-chief: Grażyna Ewa Karpińska Managing editors: Grażyna Ewa Karpińska, Aleksandra Krupa-Ławrynowicz Language editor (Polish): Krystyna Kossakowska-Jarosz Language editor (English): Robert Lindsay Hodgart Editorial secretary: Aleksandra Krupa-Ławrynowicz Editors: Anna Weronika Brzezińska, Małgorzata Chelińska Editorial board: Maja Godina Golja (Slovenska akademija znanosti in umetnosti, Ljubljana), Božidar Jezernik (Univerza v Ljubljani, Ljubljana), Katarzyna Kaniowska (Uniwersytet Łódzki, Łódź), Padraic Kenney (Indiana University, Bloomington), Bronisława Kopczyńska-Jaworska (Uniwersytet Łódzki, Łódź), Katarzyna Łeńska- Bąk (Uniwersytet Opolski, Opole), Ewa Nowina-Sroczyńska (Uniwersytet Łódzki, Łódź), Katarzyna Orszulak-Dudkowska (Uniwersytet Łódzki, Łódź), Peter Salner (Slovenska akademia vied, Bratyslava), Marta Songin-Mokrzan (Akademia Górniczo- Hutnicza, Kraków), Jan Święch (Uniwersytet Jagielloński, Kraków), Andrzej Paweł Wejland (Uniwersytet Łódzki, Łódź) Translators: Julita Mastalerz, Klaudyna Michałowicz Reviewers: Anna Weronika Brzezińska, Róża Godula-Węcławowicz, Piotr Grochowski, Janina Hajduk-Nijakowska, Renata Hryciuk, Iwona Kabzińska, Katarzyna Kaniowska, Krystyna Kossakowska-Jarosz, Izabella Main, Krystyna Piątkowska, Adam Pomieciński, Agata Stanisz, Andrzej Paweł Wejland Cover and title pages design: Michał Urbański Typesetting: HAPAX Kamil Sobczak The on-line version of the “Łódzkie Studia Etnograficzne”
    [Show full text]