AGENTSCHAP VOOR BUITENLANDSE HANDEL MAROKKO

agentschap voor buitenlandse handel

LANDENSTUDIE

Studie verwezenlijkt ter gelegenheid van de gezamenlijke economische zending voorgezeten door Z.K.H. Prins Filip

agentschap voor buitenlandse handel Agentschap voor Buitenlandse Handel

Marokko

Redactie: Dennis Gijsbrechts - Nadia Verlent

Studie verwezenlijkt ter gelegenheid van de gezamenlijke economische zending voorgezeten door Z.K.H. Prins Filip

Verzameling van de gegevens afgesloten op 15 september 2009 Marokko 2 1. I. 1. IV. 2. 1. V. 2. 6. 5. 4. 3. 2. 1. II. 2. 1. III. 6. 5. 4. 3. 2. HET LAND:ALGEMEEN DIRECTE BUITENLANDSEINVESTERINGEN BUITENLANDSE HANDEL ECONOMIE BELANGRIJKE ENVEELBELOVENDEECONOMISCHESECTOREN              HET LAND. INVESTERINGSKLIMAAT. IMPORT ENEXPORT. BELANG VANDEBUITENLANDSE HANDEL. INVESTERINGEN (2007). INTERNATIONALE BETREKKINGEN. BEKNOPTE HISTORIEK. BESTUURLIJKE ORGANISATIE. VOORNAAMSTE STEDEN. BEVOLKING. ALGEMEEN. SECTORALE ANALYSE. ALGEMEEN. HET ”EMERGENCE”PLAN. PRIVATISERING. ECONOMISCHE STRUCTUUR ANNO 2009. ECONOMISCHE INDICATOREN. Transport enlogistiek. Telecommunicatie. Energiesector. Textielindustrie. Voedingsindustrie. Milieu. . Landbouw Waterbehandeling. Bouwsector. Toerisme. Chemischesector . Klimaat en reliëf. Geografische ligging...... 3 35 34 33 32 32 31 31 30 28 27 36 39 46 45 41 13 11 14 27 19 17 27 25 25 20 18 6 5 5 9 7

Marokko Marokko 1. VI. VIII. 4. 3. 2. 1. VII. 4. 3. 2. 1. IX. 2. 1. X. 2. 3. XI. BILATERALE HANDELSRELATIES NUTTIGE INFORMATIE MARKTBENADERING NUTTIGE ADRESSEN TE RAADPLEGENWEBSITES VOORNAAMSTE BRONNEN                 BILATERALE HANDELIN2008. VAKBEURZEN. LOGISTIEK ENDISTRIBUTIE. ZAKELIJKE GEDRAGSCODE. MARKTTOEGANG. RISICOBEOORDELING DOORDELCREDERE. BELGISCHE AANWEZIGHEIDINMAROKKO. BESCHIKBARE CIJFERS2009. IN BELGIË. STATISTISCHE ENECONOMISCHE INFORMATIE. ALGEMENE INFORMATIE. IN MAROKKO. MINISTERIES.

Officiële taal. Gezondheid enhygiëne. R R Televisie enradio. Geschreven pers. Welgemanierdheid. Feestdagen. Openingsuren van dewinkels enkantoren. Telecommunicatie. Stedelijk eninterstedelijk transport Tijdzones entijdsverschil. Electriciteit. Maten engewichten. Drinkgeld. Munt. . eisadvies eisformaliteiten. 4 ...... 57 57 63 63 60 58 57 63 62 59 59 59 59 58 58 61 49 55 54 53 53 51 50 50 65 69 65 69 70 I. H I.     grenzen van het landzijn: De België. als groot zo keer 15 ongeveer Marokko km² is 460.000 bijna van oppervlakte totale een Met  http://www.xplodition.be Bron: http://www.isropa.nl 1. Hetland et in het westen: deA in het zuiden:Mauretanië en in het oosten: Algerije; in het noorden: Zee; deMiddellandse Geografische ligging

land : : algemeen tlantische Oceaan 5

Marokko Marokko   verschillende geografische gebieden: 4 in worden opgedeeld kan Marokko   neerslag gevallen. en oosten van Marokko is de laatste jaren vrijwel zuiden geen het In april. tot november het van loopt in noorden regenseizoen Het oplopen. hoog zuiden het in en binnenland het in kunnen maar gematigd, zijn noorden het in kust de aan temperaturen De af. zee de van invloed matigende de neemt binnenland het dat typerend is voor het Middellandse Zeegebied; naar regio. In de noordelijke kustvlakten heerst een klimaat de van afhankelijk varieert, Marokko van klimaat Het 

A het Zeekust;Middellandse het zuidwesten naarhet noordoosten; overvloeien indeSahara woestijn. het van zuiden ten vlakten de waar demeeste inwoners wonen en kustlijn westelijke de langs kustvlakte grote een Klimaat enreliëf   frika) loopt langs de langs loopt frika) A feege n e nodn prle mt de met parallel noorden, het in Rifgebergte Reliëf Klimaat tlasgebergte(methoogste de berg Noord-in 6 A tlantische A lseege die tlasgebergte ceaan, van hetOceaan, van         Enkele cijfers:2009(schattingen) reputatie. goede zeer een hebben (privé-universiteit) Ifrane in in Universiteit V Mohammed De universiteiten. openbare 14 over platteland. Marokko telt ±230.000 studenten gespreid het op meisjes bij 90% tot reikt maar hangen, 50% De school. naar de rondjaren al blijft Marokkoanalfabetismegraad in niet steeds nog platteland het op meisjes, vooral kinderen, vele jaar.gaan Desondanks 15 tot verplicht en kosteloos is Marokko in Onderwijs buitenland, voornamelijk inFrankrijk. het in werken en wonen Berberafkomst, van veelal platteland het van steden. trek de grotenaar een er is decennia (schattingen van het IMF voor het 2 het voor IMF het van inwoners (schattingen miljoen 31,6 schatting naar telt Marokko 2. Bevolking uit het die Berbers, uit eenderde voor bestaat bevolking De 2009). N ua Dvlpet ne: 127 Index: Development Human VN werkloosheidspercentage: 10,0% alfabetiseringsgraad: 52,3% 2,5 kinderen/vrouwvruchtbaarheidsindex: toename van debevolking: 1,5% levensverwachting bijdegeboorte: (0,646)/177 volgens deeditie2007-2008  Rif- en Onderwijs mannen: 69jaar vrouwen: 74jaar A abat en de en Rabat tlasgebergte afkomstig zijn. De laatste gve 17 ije Marokkanen, miljoen 1,7 Ongeveer Al khawayn Universiteit Akhawayn de semester van semester 7 ste plaats

Marokko Marokko 3.454.000 inwoners 1.515.000 inwoners

509.000 inwoners 8

TANGER

RABAT FES

CASABLANCA

946.000 MARRAKECH inwoners

653.000 inwoners

Bron: http://www.marocco-travel.com é vn e ve kielje tdn, ae met samen steden”, keizerlijkeMarrakesh, Meknes enRabat. “vier is de Het van Fès-Boulemane. één regio de in Fès, prefectuur Casablanca en na Marokko, van stad grootste na twee op de is Fès  grotere een haven. en kantoorgebouwen vele van bouw is jaren van de door o.a. wereldstad, tientallen belangrijke een Casablanca 54% Sinds productie. voor industriële de tekent en elektriciteitsproductie industriële de nationale de van 35% verbruikt regio De vanwerkkracht. 60% van en productie 39% nationale voor de verantwoordelijk de is als Het land. economie. gezien wordt het Marokkaanse Casablanca vande van ontwikkeling de vanlocomotief rond haven regio belangrijkste De de als stad aalna s eee i ht etn a Marokko,de aan van westen het in gelegen is Casablanca  toegepasteeconomische en wetenschappen. management landbouw, Hoge voor en Scholen Kunsten Dramatische en Dans Muziek, voor belangrijkste Conservatorium Nationaal de University, het V Mohammed van verscheidene bevatonderwijsinstellingen Marokko,vaninbegripde vanmet stad De R haven dichtslibt, neemt de betekenis van de stad af, maar ministeriesambassadesgevestigd.ener zijn Doordat de officiële Koning. woonplaatsdeAlle de Marokko envan administratieve politieke en het centrum is van stad De Bouregreg-estuarium, hetvan Salé. plaats tegenover de R  3. Voornaamstesteden abat heeft nog steeds een belangrijke textielindustrie. de aan ligt abat Fès: Casablanca: Rabat (hoofdstad): A tlantische abat. Rabat. Het is gelegen in de gelijknamige A tlantische ceaan. Het is zowel de grootste de zowel is Het Oceaan. O ea o d linkeroever de opceaan 9

Marokko Marokko zich te vestigen indestad waar ermeerwerk is. om omgeving vertrouwde hun plattelandsbewoners en Europa tussen mensen en goederen voor van vervoer het belangrijk zeer dus en Gibraltar van Straat aan de gelegen Noord-Marokko, in stad een is Tanger  als het symbool van Marrakech, werd voltooid in worden1196. kan beschouwd die minaret, hoge meter 70 Casablanca en op 310 km van de hoofdstad Hoge de van voet stad is gelegen op de vruchtbare Haouzvlakte, aan de De provincie. gelijknamige de van Marokko hoofdstad de van en westen het in stad een is Marrakesh  A Tanger: Marrakesh: frika. 10 A nerke do d sa, eltn de verlaten stad, de door angetrokken A tlas. De stad ligt op 230 km van km 230 op ligt stad De tlas. abat. De Rabat. nafhankelijk sinds1956 Onafhankelijk Koning MohammedVI, M. AbbasElFassi,M. Eerste Minister sinds juli1999 staatshoofd  de om mogelijkheid te regeren. de ook kabinet. volksvertegenwoordiging heeftte ontbinden en per het decreet Koning hij ontslaat De en benoemt Daarnaast    heeft diverse functies. Hijis: Koning De II. Hassan vader zijn van overlijden het na is, staatshoofd 1999 juli sinds VI Mohammed Koning waarvan monarchie, constitutionele een is Marokko  zijnSpaansgebleven.en Melilla Ceuta kuststeden noordelijke De protectoraat. Frans die tijd bestuurd als een Spaans en het de koningzuiden als een voor werd onder land toen het van noorden Het hersteld V. Mohammed 1956, werd sinds weer Alawidynastie onafhankelijk is Marokko 4. Bestuurlijkeorganisatie opgetrokken tot 7 (op een totaal van 34). huidigeploegde aantal invrouwen dittweetelde, is toehadgegeven. Daar waar devorige regering slechts structurele aanzet de voorganger reedsinvesteringen) zijn waar pensioenen, hogere (verplichte voerenziekteverzekering, te door de hervormingen verbonden grondige ertoe zich heeft Premier De Volkskrachten (USFP). van Unie Socialistische de en Fassi El huidige Premier de van (PI) Istiqlalcentrumrechtse van partij uit deel regering,dienetalsvorigede wordt gevormd geen door de maakt eindigde, en islamitischegehouden. De Partij van In Marokko werden in 2007 voor het laatst verkiezingen voorzitter van deHogeRaad. opperbevelhebber van destrijdkrachten en politiek engeestelijk leider; O Samenstelling vanderegering Uitvoerende macht tikln, i bj e tmusa as tweede stembusslag als de bij dientwikkeling, R echtvaardigheid 11 A bbas

Marokko Marokko voor het leven. benoemd zijn leden De Koning. de voorgezetendoor Hoge van voorstel de op benoemd worden magistraten De Koning gedaanenuitgevoerd. uitvoerende macht. de De uitspraken worden namens de en wetgevende de Marokkaanse van de onafhankelijk grondwet conform is macht rechterlijke De   Het Marokkaanse Parlement bestaat uit2kamers:  maroc/gouvernement/index.htm Marokkaanse regering: http://www.map.ma/mapfr/ de van samenstelling de over informatie meer Voor opgenomen ophet eindevan deze studie. zijn regering de van leden aantal een van foto’s De Zaken. Benmoussa aangebleven is als minister Chakib Mohammed Koning VI. van Binnenlandse benoemdworden door belangrijkste ministers, Buitenlandse zoals van die Fihri, die Zaken, voorheen staatssecretaris Buitenlandse onder BenaissaZaken vervangen was. De O door de 49-jarige Taieb Fassi verkozen zijn door vertegenwoordigers regionalede beroepskamers nationaal leden die uit en van de door kiezerskorpsenwerknemers. bestaan die afgevaardigden uit van lagere overheden. De kiezerskorpsoverige een vertegenwoordigersdoor van tweevijfden de van worden gekozenvoor 9 jaar. Drievijfden van henledenDe worden vanKamerde van per regio gekozen worden rechtstreeks Volksvertegenwoordigers van Kamer de verkozen van leden De voor een periode van 5 jaar.  deine oae Bnis i as iitr van minister als isudgediende Benaissa Mohamed de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Kamer van Adviseurs Rechterlijke macht Wetgevende macht 12 a vo de voor Raad A R dviseursworden verkozen ctpak de wordt die echtspraak, or de door or dis e 1 de Idriss door  Noussair). Moussa Ibnou door (verovering verspreid wordt Islam  verkenningstochten.  5. Beknoptehistoriek  tegenwoordig de “spirituele hoofdstad” van Marokko. Portugezenuit verjoegencontroledeenzuiden de overhet zij namen “Saâdiens” de (afstammelingenvanprofeet).de doorTussen 15231510en gevolgd Marokko, over controle  van het land en Noord- Marrakech1147,inveroverden “ de zwart en het Spanje in en tot uitwaaierde invloed noorden hun waarbij zuiden, het tussen handel de controleerde de kolonisatie.  rest van het land valt onder Frankrijk. de internationaalen statuuteen Tangergeniet Spanje, testaan. Hetnoorden zuidenen wordt toegewezen aan onderdrie Marokkoverschillende administratieve waardoor entiteiten komt valt, protectoraat Europees onder  steeds af van deze dynastie). “ Mohammed en later in 1669  stichting van de dynastie van debeurt heel Marokko. A laouiten”(de huidige Koning, Mohammed VI, stamt nog 789 708 683 1062 1269 1921 1912 1666 d ert Mrkane yate od i Fès in wordt dynastie Marokkaanse eerste de : hun aan beginnen Moslim-ruiters eerste : : “Marokko” als dusdanig wordt gesticht en de en gestichtwordtdusdanig als“Marokko” : : verovering van Marokko onder leiding van Moulay : Marrakech wordt – als 2 d “éiie” Bres sa) ee de nemen stam) (Berberse “Mérinides” de : : het Marokkaanse volk komt in opstandMarokkaansetegenhetinkomt volk : Marokko dat toe staat Hafid Moulay Sultan : A A frika. Na de verovering van Fès in 1145 en 1145 in Fès veroveringvan de Na frika. mhds yate Dz 2 Deze Dynastie. lmohades A gadir.Vervolgens veroverden hunzijop ste etct Dnsi Irsie) Fs is Fès Idrissides). (Dynastie gesticht A frika. de hoofdstad – opgericht A lmohades”restde 13 de dynastie

Marokko Marokko vraag gesteld. in weer worden, bestuurd Spanje door eeuwen al die wordt de autonomie Hierdoorvan Ceuta kust. Marokkaanseen Melilla, de kleine voorenclaves Peterselie-eiland  gekroond wordt tot Koning Mohammed VI.  door zijn zoon Hassan.  volksstemming de terugkeer van Koning Mohammed V. begunstigste van de Europese fondsen. voor de periode vrijgemaakt 2007-2010. werd miljoen Marokko 564 is de EUR waarvoorbelangrijkste (ENPI) het Partnerschapsinstrument en Nabuurschaps- van Europese vandaag geniet land Het proces. Euromed het in gespeeld rol vooraanstaande een 2006 in Marokko tot heeft EU de van partner bevoorrechte Als toegang tot deEUmarkt. vrije deze van al nu genieten Marokko uit producten De werking. gelijke van heffingen of douanerechten van vrijstelling met EG toegelaten worden de Marokko in uit in industrieproducten vrijhandelszone, alle moeten WT 2012 het een In van principes van de met oprichting overeenstemming de en voorziet dit akkoord de afbouw van de douanetarieven financiële hulp en de technische bijstand aanMarokko de van vermeerdering een voor ruil In 2000). maart 1 juni 2000 (publicatieblad van de EG L 70/205 van het 18 en enerzijds, Koninkrijk Marokko anderzijds is in voege lidstaten getreden op haar en Gemeenschap een waarbij associatie overeenkomsttot stand wordt gebracht tussen de Euro-mediterrane Europese De 6. Internationalebetrekkingen  2002 1999 1961 1955 : Marokko: Spanjeenzetten militairen hetopin : Koning Hassan II overlijdt,KoningHassanIIwaardoor: zoon zijn : Koning Mohammed V sterft en wordt opgevolgd d Mrkane eokn es va een via eist bevolking Marokkaanse de : 14 O .           internationale volgende organisaties: de o.a. van lid is Marokko jaar 9 overige van periode De afgeschaft een worden. na opgeheven. zullen invoerrechten industrieproducten en consumptiegoederen de van 95% op invoerrechten 1 op werking 2006. januari in trad akkoord Dit ondertekend. VS de met vrijhandelsakkoord een werd 2004 maart In de bereikte debilaterale handelEUR±20miljard. 2007 van In EU. de van hechting die aan economie de Marokkaanse bevestigt Dit EU. statuut de versterkte van gekregen heeft een status” Zee “advanced Middellandse de van zuiden het van land eerste te als 2008 oktober toegevoegd13 op Marokko dat aan worden hier dient Volledigheidshalve de Wereldhandelsorganisatie (WHO). Ontwikkeling (AFESD)en het Arabisch Fonds voor Economische enSociale de Arabische Maghreb Unie(AMU/UMA); de Organisatie IslamitischeConferentie (OIC/IC de Wereldbank enbijbehorende instellingen; het Arabisch Monetair Fonds; het Internationaal Monetair Fonds (IMF); ressorterende instellingen; de Verenigde Naties (VN)endaaronder de Arabische Liga; de A frikaanse Ontwikkelingsbank (A Overeenkomstigakkoordwerdende dit fDB); 15 O);

Marokko Marokko 16 Belangrijkste uitdagingen: jaren ’90, liberalisering Sinds het beginvan de groei encreëren van wisselverrichtingen stimuleren van de werkgelegenheid van deinvoer en  De economische hervormingspolitiek beoogt: te doelstelling zijn die bereiken. om investeerders middelen voornaamste de buitenlandse de en het van van gebruik aantrekken privatisering efficiënter verdere een overheidsfinanciën, corruptie, terugdringen van succesvol Het werkgelegenheid. toekomst creëren van het de en groei de van voor stimuleren het blijven uitdagingen belangrijkste De Marokkanen inhet buitenland. van geldtransfers door gevolgd Zij voet de deviezenbronnen. op worden belangrijke zijn toerisme en sector.Exportdeze in werkzaam is beroepsbevolking ontwikkeld. goed is Marokko in dienstensector De vindt. werk hierin bevolking de van 40% dan meer aangezien sector belangrijke een echter landbouw de blijft Toch stijgt. dienstensector de en industrie de van aandeel structureel het terwijl zijn gedaald, BBP het aan fosfaatindustrie de en landbouw de van bijdragen De gediversifieerd. meer De Marokkaanse economie is de laatste jaren meer en in- enuitvoer van investeringskapitaal enwinsten. de door uiting stichtingvan vrijhandelszones onbelemmerdeeen en tot kwam Dit ontwikkelingsbeleid. Marokkaanse het van thema’s centrale de van investeringen één is buitenlandse de 1983 van Sedert bevordering de wisselverrichtingen. en invoer de betreft wat voor liberalisering de de resoluut van gekozen ’90 weg jaren de van begin het vanaf land het heeft protectionisme van periode lange een Na groei. economische gunstige gezien, een door periode gekenmerkt langere een over wordt, Marokko 1. voor buitenlandse concurrentie; de economie te liberaliseren enopente stellen II. E II. Algemeen conomie ngeveer 25% van de van 25% Ongeveer 17

Marokko Marokko      Globale indicatoren 2. Economischeindicatoren     economisch klimaat te bereiken. Hiervan getuigt: Marokko iseringeslaagd omeenstabiel macro-    2005:1,0  2005:11,0  2005:2,2 het zaken- eninvesteringsklimaat te verbeteren;  2009:9,1 (prognose)  2008:9,5  2007:9,8  2006:9,7  2009:2,6 (prognose)  2008:6,2  2007:3,2  2006:7,8 het overschot opdelopenderekening. een stabiele munt en een beperkte inflatie; de infrastructuur te moderniseren. de productieactiviteiten te diversifiëren en Officiële inflatie(in%): Werkloosheidspercentage: Groei vanhetBBP(in%): BBP perinwoner(2008):USD2.810 BBP (2008):USD88,9miljard 18

verloop. gelijkaardig een kent textielsector en confectie- De deze negatieve evolutie. van worden kunnen slachtoffer eerste het eens wel zouden onderaannemers de en automobielsector De dreigen echter te lijdenonderdewereldwijde crisis. economie Marokkaanse de van prestaties goede De afgelopen de landbouwsector maanden eenovervloedige regenval heeft gekend. de dat feit het aan danken te deel groot een voor is Dit 6,7%. en 5,8% tussen schommelt die groei economische een 2009 en Financiën en het Marokkaanse CPB verwachtenZaken Economische voor van ministerie Marokkaanse Het 3. Anno2009 (Bron: Economist Intelligence Unit–http://www.eiu.com)      2009:-4,2 (prognose)  2008:-6,6  2007:-0,3  2006:2,0  2009:2,0 (prognose)  2008:3,8  2007:2,0  2006:3,3 Overheidsbalans Marokko (in % van het BBP): 19,1 miljard Buitenlandse handel (2007): deficit van USD Import (FOB):USD39,3miljardin2008 Export (FOB):USD20,2miljardin2008 19

Marokko Marokko el n e teim. n e eprpke net de industriële productie eenbelangrijke plaats in. neemt exportpakket het In toerisme. het in deel groot een waarvan werkzaam, beroepsbevolking de de dienstensector in opmars. In deze sector is 25% is van werkt, landbouwsector de in beroepsbevolking de 46% van altijd nog Hoewel gediversifieerd. méér en De laatste decennia is de economie van Marokko méér  4. Economischestructuur  Gaan ookachteruit: ook eenverlaging van deinkomstenbelastingen. een verhoging van de lonen in de publieke sector, alleen niet maar voorziet 2009 financiën van de op wet De   een aantal positieve effecten, zoals: met gepaard ook echter gaat crisis wereldwijde De    (-1,2%); de wereldwijde vraag naar Marokkaanse producten de toename van debinnenlandsevraag. het waardoor tekort opdehandelsbalansvermindert en energiekosten, de van daling de het haventransport, o.a.via dehaven van Tanger. investeringen buitenlandse (-20,0%) en directe nieuwe de die inhet buitenland wonen (-5,0%); Marokkanen vangeldtransfers de van volume het AandeelvandesectoreninhetBBP 20 tewerkstelling meer dan40%van de nog steeds invoor Primaire sector staat .0 à .0 poetn esri oe ht gehele land). het over verspreid projecten 1.500 à voor 1.000 miljard 10 MAD objectief: (jaarlijks trekken te aan landbouw de in investeringen nieuwe eveneens beoogt plan huidige Het Plan. “Emergence” het van dubbele het ongeveer hetzij miljard, 100 tot 70 MAD vanBBP hetextra aan een bijdragelandbouw van de de voorziet en landbouwbedrijven miljoen één van oprichting Vert»,de Maroc door «Plan genaamd gelanceerd en overheid landbouwplan, nieuwe Het een kleinpercentage van dehelesector. slechts vertegenwoordigt vorm eerste De landbouw. landbouw met een hoge opbrengst en een traditionele een moderne, competitieve, voor de uitvoer bestemde verspilling teltmoment Marokko dit twee Op soorten landbouw: irrigatietechnieken minimaliseren. verbeterde en aanpakken watertekort regering door het de van wil probleem landbouwbeleid het huidige het Via watervoorziening. beperkte een met Marokko kampt Net zoals andere landen van het als geëxporteerd. verwerkt zowel uit, onverwerkt. De meeste producten worden naar productende EU andere en vis Het zuivelproducten. blikgroenten, en groenten en verse fruit, ook voert land melk voor 85% en voor vlees 100% olie, bereikt, bestemde consumptie voor 35% menselijke suiker, voor voedselonafhankelijkheid 60% granen, voor 80% o.a. van niveaus aanvaardbare heeft land Het vis. en groenten fruit, wijn, graanproducten,vlees,o.a.produceert Marokko Marokko zijnindeze sector werkzaam. in arbeidskrachten de van 40% dan Meer rekening. de sector Deze van zijn voor export totale land. de van 18% één ongeveer neemt het is van sectoren Marokko belangrijkste in landbouwsector De  Primairesector A frikaanse continent 21

Marokko Marokko e oramt idsreeidn ign n het en in Casablanca tussen liggen kustgebied industriegebieden auto-industrie. voornaamste de De voor onderdelen en apparaten elektrische elektronica, van productie de van belang zijn: industrie meest het groeit jarenlaatste De kleding. en textielmetaal, de de van mijnbouw, chemie/parachemie, van voedselverwerking, takken belangrijkste één De is sector economie.Marokkaanse sectoren vande dynamische industriële De   jaren volgende de zich toespitsen opdevolgende 4thema’s: zal landbouwbeleid Het aok bet e ana aantrekkelijke buitenlandse investeerders. aantal voor partner als aan diensten zijn ook biedt regering de De in 2010. een tot projecten belastingsvrije o.a. landbouw investeerders voor biedt bereiken. aanmoedigingspremies buitenlandse te naar doelstelling zoek Marokko deze op om ook investeerders is regering De de buitenlandse markten aankan. op concurentie de die landbouw duurzame een van bevorderen het en bevolking de van behoeften erin bestaat te beantwoorden aan de steeds groeiende een goed presterende landbouw waarvan de finaliteit de op zich strategie op deze baseert markt, maken internationale te dat competitief zijn feit om landbouwproducten stellen te het wenst werking gegeven in alles en Marokko vlak internationaal Op    bijdrage tot degarantie van voedselveiligheid; internationale markt. integratie van indenationale en delandbouw rijkdommen en bescherming enbehoudvan denatuurlijke verhoging van deinkomsten van delandbouwers; Secundaire sector 22 bt D laatste De Rabat. Rabat tussen en Casablanca gelegen inhet kustgebied industriegebieden Belangrijkste A Noord- in beurs belangrijkste tweede de overtevens beschikt Casablanca Marokko. van BBP het van 60% en investeringen de van 48% ze vertegenwoordigt het op geworden aok en at pat t vrvrn p deze op veroveren te plaats vaste een Marokko van bestemming offshore eerste Als de van één zeven pijlersvan het “Emergence” Plan. “offshoring”, i.v.m. woordje een Nog het uit afkomstig Midden- kapitaal van recordstroom zeer een waren dankzij 2006 Casablanca, van en beurs de 2005 voor winstgevend jaren De miljard). 87 USD (± miljard 800 MAD ongeveer van kapitalisatie 2008 is de stad de 2 de stad de is In 2008 gevestigd. Casablanca in zetel maatschappelijke van die noorden het multinationals in doen zaken Talrijke Marokko. van centrum tegenwoordigis het grootste industriële en financiële Casablanca sector. financiële en bancaire de aan en sector,…) recreatieve diensten, toeristische (hotels, sector toeristische de aan danken te mate grote in is Noord- twijfel in ontwikkelde zonder meest de van is één dienstensector Marokkaanse De  industriële sector aanhet BBPbedroeg in200518%. de van bijdrage De werkgelegenheid. totale de van 20% met overeenkomt wat arbeiders, ±495.000 aan werk biedt industrie De ventures). (joint deelname buitenlandse met opgericht werden miljard). bedrijven 1.000 4,5 R (EU miljard in 50 bedroeg MAD industrie 2004 de van export exportgericht totale De 20% zijn. circa waarvan bedrijven geheel zijn 8.000 in telt industriesector Marokkaanse De hoofdstad van het noorden. jaren profileert Tanger zich steeds meer als industriële rk, a i van die na frika, Tertiaire sector Oosten. A a i Saoedi- in Ryad de rkas cniet Daarnaast continent. frikaanse belangrijkste financiële plaats financiële belangrijkste A rk hbe hun hebben frika ai mt een met Arabië A 23 rk wenst frika A Ongeveer rk. Dit frika.

Marokko Marokko cnme bjorel i d tasotetr de transportsector, de kunstnijverheid endehandel. in formele bijvoorbeeld de in economie, nemen te op activiteiten om informele maatregelen neemt overheid De concurrentie. oneerlijke en kapitaalvlucht verdwijnen belastinginkomsten, van het wegens land het van economische ontwikkeling de op sociaal rem grote van een ze heeft zet vangnet, functie de de economie Hoewel informele praktijken. criminele tot werknemers) ‘zwarte’ van grijze aannemen het (belastingontduiking, circuit van gaande sector, informele grote een ook Marokko in bestaat economie formele de Naast  telecommunicatie, technologie enfinanciën. aan gelinkt diensten en televerkoop, klantendienst, (CR bijstand, technische aan: centers diensten van waaier brede call Marokkaanse De vandaagMarokkaans BBP. het van kent 6,5% hetzij miljard, 3,5 EU R laatste van omzet een Deze moderniseert. ITC zijn Marokko sector dat ogen voor doel dit met is Het Zuidoost Azië enOost-Europa. van landen attractieve zeer de tegenover steeds meer concurrentiële markt en zich te profileren Informelesector 24 ) idn een bieden C) A grote informele sector anwezigheid van een Privatiseringsgolf sinds 1993

6. Het“Emergence”Plan al-Maghrib.post Barid zullen worden zijn geprivatiseerd toekomst de in die bedrijven Andere verwacht. Ports, des d’Exploitation het Société Maroc, vroegere Marsa van privatisering de Voor wordt zout. 2009 en zaden van van distributiebedrijven privatisering twee de uit afkomstig meer onder zijn MAD 13 miljard (ruim ongeveer EU R 1,15 miljard). 2008 De inkomsten in bedroegen privatiseringen de uit de van aandelen de zijn van 80% 2003 en Somoca In autofabrikant Télécom. tweede Maroc van aandelen de de helft van de van dan meer van verkoop uitgifte de en GSM-licentie de Succesvolle zijn hotels. privatiseringen 26 waaronder staatsbedrijven 76 geprivatiseerd zijn 1993 Sinds privatiseren. te staatsbedrijven nodige de bewogen ertoe overheid Marokkaanse de heeft inkomsten aan behoefte De 5. Privatisering ea, l boehooi, ireetoia en microelectronica sectoren biotechnologie, nieuwe nanotechnologie. drie nl. dat “Envol” bevat, aangevuld plan 2008 het 2007/begin met eind werd plan electronica, Dit offshoring, textiel. en luchtvaart, zee de van producten nl. voedingsindustrie, de groeimotoren, automobielsector, prioritaire genaamd, de 7 mondiaux” op de “métiers stemmen deze te door Plan stimuleren af “Emergence” te economie het Marokkaanse gerealiseerd beoogt McKinsey onderzoek, het door studiebureau een van basis Amerikaans op 2005 in Gelanceerd Régie des Tabacs verkocht. De overheidsinkomsten R oyal Air Maroc, de bank BCP en de 25

Marokko Marokko 26 III. B III. elangrijke

en

actieplan opte stellen. operationeel een en werken te uit jaren volgende 10 de voor ontwikkelingsstrategie een identificeren, ontwikkelingspotentieel te sterk een met de activiteiten landen, concurrerende de met maken te studie vergelijkende een Marokko, in nijverheid chemische de vanstellen te op inventaris een heeft doel tot dat maakt daarenboven deel uit van het “Emergence” Plan totalevan de export. De chemische en parachemische de sector van 14% BBP,investeringen22% vande en 17% werkgelegenheid, het van 19% productie, industrële de van 19% geschetst: worden kan volgt economie als de aan sector deze van bijdrage De industriële complexen. In grotewaarvanbedrijven,21% 1.602 men telde in. 2006 plaats belangrijke een sector parachemische en chemische de neemt industrie Marokkaanse de In  2. Sectoraleanalyse wetgeving. hoc ad een door beschermd bovendien zijn Marokko in investeringen buitenlandse De invoerrechten. van getekende handelsakkoorden, de geleidelijke afbraak dan als nog, als gevolg van de met de EU, Turkije en de VS komt Tanger Daarbij vestigingsfactoren. springende oog het van West- ligging en Zeegebied Middellandse centrale het naar toegangspoort de arbeidskrachten evenals goedkope zones, Belastingvrije verbeterdis. investeringen buitenlandse voor klimaat het dat gevolgtot heeft liberalisatie economische De 1. Algemeen veelbelovende Chemische enparachemischesector A frika, zijn voor het bedrijfsleven steeds meer in

economische

sectoren 27

Marokko Marokko 0 ije, ara 7 ije buitenlanders miljoen 7 waarvan (tegenover 6,6 in 2006) miljoen miljoen, 10 Aantal toeristen: volgende de streeft 2010 doelstellingen na: Visie programma Het van kwaliteit. gebied het op ook maar cijfers qua alleen niet ambitieus, zeer zijn objectieven vooropgestelde De programma. een langetermijnvisie en een becijferd en gedetailleerd de regering een prospectieve strategie opgesteld met heeft uitbreiden helpen te sector toeristische de Om voor sector 10% bijdraagt aanhet BBP. de dat wordt evenzoveel Geschat voor banen. in indirecte staat en mensen 600.000 aan werk verschaft sector De voortgezet. vervolgens zich heeft trend Deze Marokko. voor deviezen van bron grootste de eerst het voor toerisme het was 2005 In   In 2008werden devolgende cijfers opgetekend: de chemische industrie te bevorderen. kunstmestindustrieontwikkelingde vanen de zo om fosfaatsector de dat buitenlandsewordenvoorgeopendzouinvesteerders aangekondigd werd 2008 In Verenigde de en NaStaten belangrijkste Sahara). (Westelijke Boucraa De en de wereld. van de fosfaatmijnen driekwart liggen ongeveerin in Khouribga, Youssoufia, ook fosfaatreserves El bezit Gantour land Het de 2deplaats inmet MAD15miljard. Op het vlak van de export neemt de chemische sector   Omzet: ±MAD70miljard; Investeringen: MAD6miljard. Toegevoegde waarde: MAD19miljard; Toerisme 28 R usland is Marokko de grootsteproducent.de Marokko is usland in dewereld ¾ van defosfaatreserves bij tot het BBP Draagt voor ±10% van deviezen Grootste bron       sommige van deze projecten uitgesteld: de huidige economische crisis werd de uitvoering van “Plan het in geconcretiseeerd werden doelstellingen Deze komen in2010. Jaarlijks gemiddelde groei van 8,5%, om aan ±20% te Bijdrage vanhettoerismetotBBP: 600.000 nieuwe banen Werkgelegenheid: EUR 48miljard indeviezen Inkomsten: badplaatsen, nieuwe infrastructuur, hotels enanimatie) van (inrichting miljard 8 EUR Investering: brengen bedden 230.000 op accomodatiecapaciteit nationale 30.000 op andere en culturele trekpleisters). Dit moet de kust de aan 130.000 (waarvan bedden 160.000 Accomodatie: hectare, 8.000bedden; hectare, 26.000 bedden. Plage blancheGuelmin,Fadesa 525 (Spanje), 28.000 bedden; Berkane,Saïdia Fadesa 614hectare, (Spanje), 24.000 bedden; Taghazout -Colony Capital(US Piron (België),356hectare, 7.900 bedden; Mogador Essaouira –Accor (Frankrijk), Thomas& ElJadida–KeznerMazagan (Zuid- hectare, 15.000bedden; Lixus Larache –Thomas&Piron (België),490 zur” dat 6 grotebevat.projecten 6 dat Azur” A), 685hectare, A frika), 500 29 mwille van Omwille

Marokko Marokko en eengunstige liggingt.o.v. Europa. bedrijven. arbeidsloon laag een personeel, gekwalificeerd met buitenlandse voor Pluspunten zijn de aanwezigheid aantrekkelijkvan onderaannemers erg nationale de sectoren deze zijn Hierdoor stimuleren. overheid te economie Marokkaanse de probeert vermenigvuldigen te bouwprojecten grote de Door van buurt de bestaande steden zoals Rabat. in ‘satellietsteden’ diverse overheid Marokkaanse de bouwt beantwoorden te vraagdeze woningen. realisatie middenklasse de betaalbare aan van besteed aandacht er wordt Ook nieuwe appartementen enhuizen te vergroten. van bouwen het woningcomplexentracht overheidde vanhetaanbod Door is ontstaan. grote de stad steden in de woningen goede naar aan tekort platteland groot het een van trek de woningbouw. Door sociale inzake overheidsprogramma sinds een uitgebreid voor kent dankzij mede groei, sector flinke een belangrijker 2001 De economie. steeds Marokkaanse wordt de bouwsector De  en apparatuur hotelinrichting. zoals veel worden, zullen geïmporteerd hotelaccommodaties en zaken nieuwe de vakantieaccommodatiesVoor horecagelegenheden. en hotels van van toeleveranciers bouwsector, de goede in biedt exploitanten bedrijven toerisme voor het mogelijkheden van ontwikkeling De Bouwsector 30 aan Om woningbouw inzake sociale overheidsprogramma Uitgebreid Goede infrastructuur en opleidingsniveau orl pas e Fas bdivn cif p deze op markt. actief bedrijven Franse en Spaanse vooral leveren. benodigdheden andere en buizen pompen, alsook afvalwaterbehandelings- ontziltingssystemen, en waterbehandelings-, bedrijven die voor mogelijkheden ook daarnaast biedt de teMarokkonog ontwikkelenbestaandegebieden. en in distributienetwerk in het van en ontwikkeling verdere waterbehandelingsstations en van verbetering aanleg wateropslagcapaciteiten, in nieuwe name met liggen bedrijfsleven het voor Kansen veel water verloren. erjaarlijks aftappingen gaat illegale irrigatie inefficiënte netwerk, en het in lekken Door bestemdvooris drinkwater 12% industrie.voorde of stuwmeren; in opgeslagen daarvan wordt 80% wordt gebruikt voor irrigatie. De overige m³) miljard 29 wateraanwas(gemiddeld jaarlijkse de van 90% Circa van het waterpeil inMarokko. daling flinke een voor gezorgd hebben waterbeheer landbouw gekoppeld aan het ontbreken en van adequaat industrie huishoudens, voor water aan behoefte en een vervuiling van de watervoorraad. De groeiende waterschaarstewoestijnvlaktes, van toename een in De waterproblematiek in Marokko vertaalt zich vooral  lma dt e mglj mat e hl ja door jaar gewassen goed te kweken. hele het zeer maakt en mogelijk het een dat land- klimaat Marokko de heeft in Tevens opleidingsniveau tuinbouw. hoog een met vormvan o.a. havenstelt wegenwerkkrachtenen en de in infrastructuur goede een over beschikt markt, Europese de dichtbij ligt land Het bedrijfsleven. het economievoorveleMarokkaanse kansen biedt de en De agrosector is één van de belangrijkste sectoren van  Waterbehandeling Landbouw p dit moment zijn moment dit Op 31

Marokko Marokko ivedr a kpete, es sibnn en snijbonen verse kappertjes, van uitvoerder drank en tabak. Marokko graangewassen, is wereldwijd melkproducten, de en belangrijkste melk groenten, en fruit vetstoffen,vis, van verwerking zijn: industrie agro- Marokkaanse de van takken voornaamste De toegenomen. gestaag investeringen is buitenlandse investeringsklimaat aantal het het ook van het verbetering de en en groteeen variëteit ecosystemen aan Europesemarkt, toename sterk aan belang demografische gewonnen. Door de jarennabijheid van de laatste de sector deze heeft behoeftenbelang de Door  C van uitstoot de kunnen projecten Deze afval. uit biogas van winning de en herbebossing industrie, de in aardgas van gebruik energiebronnen, alternatieve op het gebied vangebruik van zuinig energiegebruik, projecten om gaat Het geformuleerd. broeikaseffect Er zijn al zo’n zestig projecten ter vermindering van het ontwikkeling milieubescherming enarmoedebestrijding. technologieoverdracht, tot duurzame Development bijdragen en projecten stimuleren Clean deze het kunnen (Kyotoprotocol). bij bedrijfsleven Mechanism het betrekken wil meer overheid Marokkaanse De  van producten met toegevoegde waarde van voor deuitvoer. gebied het van groeiverwerking de tot irrigatietechnologieën nieuwe op de kennisoverdracht gewassen, van investeringsmogelijkheden, uitstekende en biedt Marokko verbeteren van voeren. landbouwsector te te De irrigatie door moderniseringswerken de algemene om grote bezig op is schaal Men groei. grote een landbouwsector Na de hevige regenval in 2006 kende de Marokkaanse tegen ton 2020met 102miljoen verminderen. Voedingsindustrie Milieu 32 ntoal niveau nationaal Op O 2

invoermogelijkheden Zeer uitgebreide e vihnesvrekmt e d Verenigde de en Europese enkele dat geleid ertoe heeft Dit Staten. met eris vrijhandelsovereenkomsten tarieven een van afschaffing leidt en dat verlaging tot een Unie is Europese er de klein, met is associatieakkoord markt Europese de tot afstand geografische de factoren:positieve ook echter zijn Er bedraagt import 10%. totale de in toebehoren van en aandeel weefsels Het garen, miljard. 2,8 EUR van waarde een 2006 in had en export totale de van bedraagt 25% ongeveer textiel van export De quota’s. opgelegde de aan de dankzij gestegen licht of BBP.textielexporthet stabiel de aan is bij 2005 Sinds 5% ongeveer voor sector de draagt moment dit Op verloren. pluimen haar van veel ondertussen heeft behoorde, economie Marokkaanse de van sectoren succesvolle meest de tot ooit die textielindustrie, De  wijnenalcohol. olie, tabak, plantaardige kaas), en melk (boter, melkproducten zijn: productgroepen belangrijkste de vijf De eetwaren. voor tot verpakkingsmogelijkheden,…) bewaarsystemen, uitgebreid, machines grondstoffen, zeer en verwerkende(uitrustingsgoederen,koel-industrie van zijn gaande invoermogelijkheden De hulpmaatregelen de graangewassen, fruitengroenten. zoals bovendien subsectoren bepaalde heeft voor uitgevaardigd regering De enaquacultuur.biologische landbouw van verwerking de arganolie, algen, de productie van foie gras blik, en producten van de in olijfolie en olijven producten, diepgevroren en gedroogde voor zakenopportuniteiten vooral er bestaan plaatse Ter tweede zich voor wat olijven inblikbetreft. enansjovis rangschikt land Het blik. in sardienen Textielindustrie ziatische landen Aziatische 33

Marokko Marokko ieaieig a d eegeetr n e opening de en energiesector de van liberalisering De Marokkaanse regering streeft naar een geleidelijke totale energieconsumptie in het landbedragen. de van 10% energie alternatieve aandeel het moet verlagenvan tegen80% naar 96% Tegen2020. 2010 te energie buitenlandse van afhankelijkheid huidige Energies des CentreHet biomassa. en windenergiezonne-energie, vanvorm de alternatievein voorenergievoorziening, belangstelling eveneens er bestaat importrekening, de op gunstigedruk grote de ook zodoende en verminderen uitzonderlijk te energie van import de van afhankelijkheid de met Om heeft Marokko windsnelheden. maken aangezien toenemen, te zal windenergie van 1,4% aandeel het dat verwacht Circa Men windenergie. is opgewekt. waterkrachtcentrales (beide door gas en uit olie 14%). gegenereerd (63%), kolen wordt geïmporteerde elektriciteitsaanbod Het waterkracht). op of (thermisch centrales nieuwe van bouw de en uitbreidingvan capaciteitde van centraleshuidige de de door voorzien te energiebehoefte Marokko deze bedragen. in tracht 5% jaarlijks 2015 vanaf de vraag van toename huishoudelijk, de zal verwachting Naar voor 6%. met toe jaarlijks elektriciteit neemt gebruik agrarisch en naar industrieel vraag De  en synthetische enkunstvezels voor het weven. katoen wol, van de productie de in alsook lingeriesector in de in trek), in (zeer o.a. sportswear en jeans- van markt talrijk zijn Investeringsmogelijkheden hebben verplaatst. Marokko naar productie hun bedrijven Amerikaanse Energiesector gve 67 vn e lkrcti wordt elektriciteit de van 6,7% Ongeveer 34 R ) streeft ernaar de ernaar streeft (CDER) enouvelables met 6% neemt jaarlijks toe Vraag naarelektriciteit Geleidelijke liberalisering van deenergiesector a itre lg en tk oe. e N ca het schat meeste De VN miljoen. 7,3 op internetgebruikers De aantal hoger. stuk een ligt internet van gebruikers 2008 aantal maart Het abonnees. In 582.000 er internet. waren het op aansluiting een mensen vaste weinig maar nog hebben Marokko In inmaart2008). (2,7 landlijnen miljoen beperkt is telefoonlijnen vaste aantal Het telefoon. In opmerkelijk. mobiele een mensen miljoen 21 hadden 2008 maart stijgt telefoongebruikers mobiele die aantal Het als groei. voor ruimte telefonie is telefonie vaste mobiele voor voor markt de zowel In banen zalopleveren. zal substantieel sector de bijdragen tot de groei van het BBP en de nodige extra dat hoopt overheid De geopend. dienstenplatforms nieuwe verschillende worden nieuwe er en groeit van aanbod Het geliberaliseerd. succesvol jaren laatste de is telefonie voor markt De belast met het toekennen van licenties. (ANR de het Nationale nl. controle-organisme, Een onafhankelijk post. de voor Maghrib al Barid en telefonie de voor (MT) Télécom Maroc entiteiten: 2 in opgesplitst In de 1999 verbeteren. werd het Office doel des te Postes et als Télécommunications telecommunicatie-infrastructuur met gelanceerd moderniseringsplan Een tiental jaar geleden heeft Marokko een ambitieus  netwerk. private aanbieders en aansluiting op het internationale teruggebracht tot 35% als gevolg van de opkomst van overheid in de elektriciteitsvoorziening is inmiddels al tegen moet de van aandeel Het teruggebracht40%. totzijn 2020 energieproductie de in staatsaandeel Het investeerders. buitenlandse voor sector de van Telecommunicatie T), werd opgericht. Dit agentschap is voornamelijk glto ds Télécommunications des Régulation 35 Agence

Marokko Marokko powgunl ne d Sra vn irla. Dit Gibraltar. wordt de eerste spoorwegverbinding van tussen Straat de onder spoorwegtunnel dubbele een van aanleg de voor getekend contract het wegtransport. In 2003 de hebben met Marokko en concurreren Spanje een kunnen beter heeft spoorwegen de zodat overheid geliberaliseerd spoorwegen ondernemingen de voor De tarieven verschillende ondergebracht. in worden exploitatie infrastructuur en waarbij worden gereorganiseerd zal ONCF De (ONCF). Fer de Chemins des National Office reizigers. miljoen het van handen in 24 is spoorwegen de van beheer Het en ton miljoen 30 dan van meer goederenverkeer jaarlijks een voor in staat en km 2.000 over uit zich strekt spoorwegnetwerk Het werd doordeinvoering van deze wet afgeschaft. vervoersbedrijfnationale hetvan monopolie Het van wegvervoer geliberaliseerd wet en gemoderniseerd wordt. een het van sector het de dat zorgen er moet ervoor die vankracht is 75% 2003 voor Sinds goederenverkeer. en 90% personenvervoer de voor het in van en staat wegtransport levenskader Marokkaans Het het van ordening, milieubescherming. ruimtelijke verbetering de de groei, economische de voor belang cruciaal van zijn systemen efficiënte en in plaats Marokko. Infrastructuren, moderne transportmiddelen centrale een bekleedt transportsector De  het landbeschikbaar. internet geen is 2003 Sinds thuis zich veroorloven en zijn aangewezen opinternetcafés. kunnen Marokkanen vastgelegd voor dewerken. datum specifieke geen nog werd Voorlopig Europa. Transport enlogistiek 36 DSL in de dertien grootste steden van stedengrootste dertien de in ADSL A frika en ONT verkeer en 75%van goederen- 90% van personenvervoer Wegtransport goedvoor nwkeig Dao wre e i d omgeving de industriële en commerciële in vrijhandelszones opgezet. er worden Daarom ontwikkeling. industriële de voor centrum als De gezien wordt haven financiert. faciliteiten overige de sector private de terwijl -uitrustingen, en transportverbindingen en de basiswerkzaamheden de voor verantwoordelijk is overheid De geopend. terminal eerste de is 2007 in en 2003 in begonnen zijn werkzaamheden eerste in transporthubs grootste de tot hij waardoor uitbreiding, enorme een ondergaat Tanger nabij Tanger-Med diepzeehaven nieuwe De reizigers.en 4miljoen instaan voor een goederenverkeer van 60 miljoen ton samen die havens 30 over tevens beschikt Marokko A rk zl eoe. De behoren. zal frika 37

Marokko Marokko het monopolie van ‘open-skies policy’, wat onder meer tot gevolg eenhad dat tot over overheid Marokkaanse de ging 1995 In goederenvervoer beslaat. het van 85% en personen van vliegverkeer het van 50% die Casablanca, bij V 11 De er luchtverkeer. belangrijkste internationaalinternationale Mohammedluchthaven is waarvan voor vliegvelden, zijn bestemd 17 heeft Marokko opgeheven. http://www.besix.com Voor meerinformatie: alsook debaggerwerken voor het dokuitvoeren. Tanger Mediterranée) de kaaimuren van voorterminal 4, Besix zal Somagec met samenwerking In 4. terminal van constructie de op alsook dammen de van gedeelte grootste het van bouw de op slaat project het van 1 Fase het zijn. zal II grootste havens van de Middellandse Zee en Med Tanger miljoen containers hebben, en daarmee een van de van bouw havencomplex op termijn een capaciteit van ruim 8 de Met het eerste trimester van 2010. in starten werken De 1+2). fase miljoen: 825 (EUR miljoen 650 EUR bedraagt 1 fase voor kostprijs De waarvan Besix deeluitmaakt. haven Tanger Med II toegekend de aan van een consortiuminfrastructuur nieuwe de van bouw de en Op 17 juni 2009 werd het contract voor het ontwerp van de haven van Tanger Med II Besix neemt deel aan de uitbreidingswerken 38 R oyal A ir Maroc ( A ec Spéciale (Agence STM RA M) geleidelijk is A frika van Marokko belangrijkste luchthaven bij Casablanca: Mohammed Vluchthaven Centres Régionaux Oprichting van de d’Investissement IV. D IV. irecte    het volgende toe: regime dit laat betreft, wisselreglementering de Wat het van convertibiliteitsregime. investeringen uitgevoerde Marokko in de genieten l’investissement, de Charte het Krachtens hierboven de vermelde centra. van hulp de dankzij dagen enkele in vele gevallen is het mogelijk een bedrijf op te richten bureaucratische hindernissen uit de weg te ruimen. In helpen hun investeringsprojecten te investeerdersrealiseren en alle buitenlandse de moeten centra Deze http://www.manueldesprocedures.com en te downloaden zijnopdevolgende website: waarvandocumentenverschillende de te consulteren deseen “Manuel procédures liées à l’investissement” Régionaux d’Investissement - CRI) en de publicatie van de dankzij meer onder gemaakt, efficiënter en vereenvoudigd geuniformiseerd, werden oprichtingsprocedures De de aantrekking van delocalisaties. op gebaseerd strategie sectorale een en DBI de van investeerders, een regionale strategie ter bevordering institutioneel kader dat duidelijker is voor wettelijk buitenlandseeen pijlers: te drie op steunt plan Dit aan trekken. investeringen buitenlandse om ontwikkeld strategie een hebben autoriteiten Marokkaanse De 1. Investeringsklimaat

buitenlandse de stopzetting van deinvesteringen. de overdracht van het resultaat van de liquidatie of van deze investeringen en afkomstig inkomsten de van overdracht de in investeringsoperaties de Marokko; van uitvoering de R goae netrnseta (Centres Investeringscentra egionale

investeringen 39

Marokko Marokko rvmnple a de van privémonopolie een is Dit tabak. van verkoop de voor ook geldt Dit elektriciteitsproductie endepostdiensten. van water-en de slachthuizen, en vishallen en de groenten, beheer fruit van groot het het in verkoop de ethylalcohol, afval, nucleair van distributie de fosfaatsector,de vanuitzondering investeringen,met buitenlandse voor open staan sectoren alle Praktisch vermijden van dedubbelebelasting getekend. het tot akkoord een 2006 mei in er werd Anderzijds, gelijkaardig akkoord getekend. grondgebied. op zijn investeringen Belgische de Marokko beschermt BS van 18.10.1967-10.11.1967). Ingevolge dit akkoord en bevordering een van BLEU investeringen (Wet de van 04.02.1967- en akkoord getekend inzake de Marokko wederzijdse bescherming hebben 28.04.1965 Op de van website de http://www.oecd.org/mena/investment op informatie Meer als buitenlandse investeerders. plaatselijke zowel voor sectoren van openstellen het verbod.dit aan Intussen wordt verderer gewerkt aan voor dit op moment in aanmaak is, zou een einde kunnen stellen dat sluiten wetsvoorstel Een landbouwactiviteiten. pachtovereenkomsten de wel daarentegen langdurige kunnen kunnen Ze landbouwgrond. betreft, worden van eigenaar geen landbouwsector investeerders buitenlandse de Wat groep Altadis.Ditmonopolieblijft geldigtot 2010. de door aankoop de en 2003 in ervan privatisering 40 1.419 wr en nieuw een werd 13.04.1999 Op ge e Tbc sns de sinds Tabacs des Régie OES :

afkomstig uitEuropa Meeste DBI’szijn 2. Investeringen(2007) waren 73,5% van DBI’safkomstig uitEuropa. alle 2007 In miljoen. 783 USD met Spanje door gevolgd aan, investeerders der lijst de miljard 2007 1,86 USD met in voerde koninkrijk, het van handelspartner voornaamste de Frankrijk, Europa. uit afkomstig zijn die in de Marokkaanse economie (DBI) geïnjecteerd investeringenworden, buitenlandse directe meeste De  echter eenzekere werd vertraging waargenomen. 2008 van semester eerste het van loop de In Zuid- voor en miljard) 8 (EUR bestemmingen van de DBI in In 2007 rangschikte Marokko zich tweede voor wat de Investment R Bron odn r we eow do Toa e Prn een Piron, en Thomas Azur, door Plan gebouwd het twee in er vernoemd worden werven grote vijf de “Van attirent-les-entreprises-Belges_a469.html http://www.entreprendre.ma/Les-grands-chantiers- Ziehier wat het tijdschrift “Entreprendre” schrijft:  Stock DBI(in%van BBP) vast brutovorming van % kapitaal) (in DBI Inkomende greenfield investeringenAantal Potentialiteitsaanwijzer, plaats tov 141 economieën Prestatie-aanwijzer, plaats tov 141economieën Stock USD) DBI(inmiljoen USD) Inkomende DBI(inmiljoen Directe Buitenlandse Investeringen (DBI) CUE, ol Investment World CNUCED, : Europese investeringen Belgische investeringen eport A A frika betreft, na Egypte R miljard). 4 (EUR frika pr ; UNCT ; eport 20.752 1.653 2005 35,2 5,9 57 92 41 41 29.939 2.450 2006 45,8 9,8 46 91 55 , World AD, 32.516 2.577 2007 44,1 13,0 56 78 -

Marokko Marokko de investeerders uit de Golfregio aan. trekken hervormingen economische de goede en economie geliberaliseerde de Vooral Golfstaten. de de in regimes diverse de weerspiegelen Marokko, en Marokko tussen relaties diplomatieke investeringen in zwaar Deze vastgoedsector. de en investeren toerisme het in voornamelijk Golfstaten De haven aandeMediterraanse Zee. Med Tanger projecten gigantische de grootschalige waaronder Marokko, aantal in een bij nauw betrokken zijn Golfregio, de uit afkomstig Verscheidene voornamelijk bedroeg. 9,9% maar Marokko nog aandeel het toen in 2006, t.o.v.vooruitgang DBI’s de van de uit afkomstig 19,3% waren 2007 In  zijn bedrijven vertegenwoordigd Veel in de textiel zestigtal en de call Marokko. centers” een in ongeveer investeringen er Belgische gaat zijn geheel Salé het met In Rabat verbinden. die tramlijn toekomstige werken de de aan voor partner als gepositioneerd gunstig zich Brussel van de Vervoer Intercommunaal heeft Bouregreg, voor Maatschappij van vallei de van inrichting de van ontwikkeling de van kader het vrijhandelszone. In de van achterhaven de van bouw de voor aanbestedingtweede de naar meegedongen aanleg ook heeft de bedrijf Het om kaaien. van hier gaat Het haven Méditerranée. nieuwe Tanger de van van ontwikkeling de van kader het in bedrijf, Belgisch een ook Besix, door gesleept wacht contract de in ander een werd Terzelfdertijd Ouarzazate. van streek de in andere en Casablanca nog in constructie-projecten lopen heeft groep Deze Essaouira. in Mogador en Belgischeonderneming. Hetgaathier Lixiusom Laracheen uit deArabischewereld Investeringen afkomstig 42 rabische wereld. Dit is een sterke een is Dit wereld. Arabische aice landen, Arabische

Meeste DBI’sinMarokko vinden plaats inhet toerisme 2 ije i 20. i ivsee vonmlj in voornamelijk vastgoed, investeren toerisme enhoreca. Zij 2008. in miljoen 92 USD tot 2006 in miljoen 57 USD van toegenomen is Het aandeel van DBI. Marokkanen die in totale het buitenland wonen de van miljoen 374 USD en miljoen 930 USD respectievelijk met sector industriële de en naar Marokko kunnen gaan. 500 miljard ligt. investeringspotentieelUSD Golfstatende rondvande het dat wordt Geschat Marokko. voor groter steeds wordt investeringen buitenlandse de van belang Het en deontwikkelingen indeluchtvaart. automobielsector de telecommunicatie, de transport, landbouw,informatietechnologie,hetde de in plaats tegenwoordiginvesteringen de vinden toerisme, het begin voornamelijk geld pompten in de bouwsector en V.Marokko.Terwijlvande ontwikkeling de A V.Metde name A in diversificatie waardoor investeringen mogelijkwerd. liquiditeiten, enorme van bezit het 400% in GCC-landen ongeveer de met kwamen toenamen, tijd jaar hoge 8 de op Door die meer Marokko.olieprijzen, in september investeren te 11 en meer en na Bahrein voornamelijk Qatar, begonnen Emiraten, Arabische Saudi- GCC-landenCountries: Cooperation de (Gulf bijzonder het in met Golfstaten, De de 2 de rekening. haar voor investeringen buitenlandse directevanleeuwendeelvantotaal)de hethet (33% miljard 1,55 USD met nam Marokko in toerisme Het  de Investeringen persector en 3 en de plaats bevonden zich de vastgoedsectorde zich bevonden plaats Ongeveer USD 20 miljard hiervan zou .E. hebben een groteeen hebben rol .E. gespeeldin rabië, Verenigde Arabië, 43 .E. in het in .E. Oman) Op

Marokko Marokko ma) zijndevolgende: (www.invest.gov.Investissements” des “Direction de door wordenbestempeld kansrijk als die sectoren De toerisme. textiel enleder offshoring; NTIC; franchising; elektronische componenten; automobielsector;  luchtvaart;  agro-industrie; 44 Vrijhandelsakkoorden met deVSenTurkije A ssociatieakkoord met deEU V. B V. a Trs orpog uln e norehe in invoerrechten de Marokko dekomende tienjaarworden afgebouwd. zullen oorsprong Turkse van geldt bij import in Turkije een oorsprong nultarief. Voor Marokkaanse goederen met goederen Voor kracht. van 2006 sinds is Turkije met vrijhandelsakkoord het de afgebouwd.worden jaar zullen negen in invoerrechten goederen overige de Voor nultarief. een geldt goederen de van in 95% ongeveerVoorMarokko. invoer bij behandeling preferentiële VS, een de VS krijgen uit de zijn afkomstig met die Goederen vrijhandelsakkoord kracht. van het is 2006 Sinds op evenwichtige van wijze kanverlopen. ontwikkeling sociale markt Europese de met associatie de Marokko, en opdat economische de gericht is op hulp Deze Partnerschapsinstrument). en middels het bijstand ENPI-programma financiële (Europees en Nabuurschaps- samenwerking technische en wetenschappelijke economische, dialoog, politieke een voor basis de het vormt Daarnaast (2012). jaar twaalf van periode een in vrijhandelszone een van werking getreden. Het akkoord voorziet in de vorming tot stand gekomen. In 2000 is dit in 1996 een associatieverdrag tussen de EG en Marokko welvaart in en het Middellandse veiligheid Zeegebied. In vrede, dit kader is naar streefde partnerschap Dit ingeluid. werd 1995 in Barcelona van verklaring de met dat Partnerschap Euro-Mediterrane het in vorm kregen EU de met betrekkingen De trekken. te aan handel en investeringen buitenlandse om aangepast wetten en regels zijn Marokko heeft ‘90 jaren de In  1. uitenlandse Belang vandebuitenlandsehandel Handelsverdragen

handel A ssociatieakkoord in 45 Ook

Marokko Marokko (Bron: EIU–http://www.eiu.com) wordende rekening voor deimportvan energie. hoger steeds een uit en textielexporten en fosfaat- is vooral te wijten aan de teruglopende inkomsten uit Marokko kampt met een structureel handelstekort. Dit 2. Importenexport graag van afziet. niet nog Marokko waar inkomstenbron een ook dan is Dit hoog. vrij nog producten veel op invoerrechten de zijn afgebouwd, worden EU de met invoerrechten de Hoewel nodig. exportvergunning of import- nog een is goederen aantal klein een voor slechts ring; liberalisewordtdoor gekenmerkthandelspolitiek De  Meststoffen Fosforzuur Textiel Fosfaatsteen Voornaamste exportproducten (2008) 9,9 2004 538,2 16,4 Handelspolitiek 2006 -6,5 363,0 10,7 De Marokkaanse importenexport 2005 175,2 18,9 -8,2 46 531,3 11,9 2006 2007 21,7 375,3 -9,8 (in miljarden USD) 156,0 15,1 2007 527,0 29,3 -14,2 2008 632,5 20,2 2008 -105,5 39,3 -19,1 Hand. Bal. Import Export 12,2 13,4 15,9 7,7 % - structureel handelstekort Marokko kampt met een 19,6% van totale export klant van Marokko met leverancier met 17,0% Frankrijk: belangrijksteFrankrijk: Spanje: voornaamsteSpanje: van totale import offshoring. de en dienstverlening de agro-industrie, de kleding, textiel/leder/ sector,de elektronische en elektrische De prioritaire sectoren zijn de automobielindustrie, de    strategisch 3 op berust plan complementaire hoofdlijnen: Het 2018. jaar het tegen verdubbelen te export totale de is Plus Export Maroc plan het van objectief Het bedrijven. de aan hulpverlening de de en zoals instellingen zijn nemen, van herziening te maatregelen aantal een door Marokko wenst de export geleidelijk aan te stimuleren en België(1,3%). (4,6%) Staten Verenigde de (17,9%), Frankrijk door gevolgd Marokko, voor afzetmarkt belangrijkste de export totale de van 19,6% met 2008 in was Spanje Saudi- Marokko. en (6,8%) Italië (14,3%), Spanje waren leveranciers van voornaamste de leverancier 17,0% met 2008 in was Frankrijk (bron: EIU–http://www.eiu.com) Energie Voornaamste importproducten (2008) Consumptiegoederen Kapitaalgoederen Halfafgewerkte producten de begeleidingvan deondernemingen. het identificeren van markten en het van afbakenen sectoren enproducten; Arabië (6,8%). dr belangrijke Andere 47 17,0 21,5 21,8 22,9 %

Marokko Marokko 48 Belgische uitvoer en 0,2% van detotale invoer VI. B VI. ilaterale een tekort van EUR105,5 miljoen. en EUR 156,0 bedroeg, miljoen veranderde in 2008 in miljoen 175,2 EUR respectievelijk nog 2007 en 2006 in dat Marokko, met handelsoverschot Belgische Het van België. ije ok in 45 zijn ook miljoen Bo: nttu vo d Nationale de voor www.nbb.be)http:// Instituut (Bron: de miljoen 529,1 EUR 45 met Marokko was 2008 In 1. Bilateralehandelin2008 2007. t.o.v.wastoegenomen70,0% met 2008 in import de 2007,terwijlin dan 0,4%lager 2008 in exportlag De betreft, is Marokko de 5 de Marokko is betreft, Textiel Kunststoffen Transportmaterieel Chemische producten Onedele metalen entoestellenMachines Voornaamste exportproducten in2008 ste 9,9 2004 538,2 16,4 632,5 EUR met en België van klant belangrijkste 2006 -6,5 363,0 10,7 Bilaterale EUR) handel(inmiljoen 2005 175,2 18,9 -8,2

531,3 11,9 handelsrelaties 2006 2007 21,7 375,3 -9,8 156,0 15,1 2007 527,0 29,3 -14,2 2008 632,5 ste 20,2 2008 -105,5 eeace. or wat Voor leverancier. 39,3 -19,1 de klant en de 3 de en klant In miljoen In miljoen 125,5 30,2 43,6 45,9 84,9 86,4 EUR Hand. Bal. Import Export totaal In % 16,0 16,3 23,7 5,7 8,3 8,7 R de 49 knne – ekeningen leverancier 07/08% -19,8 -14,3 15,9 -0,4 A Var. 9,5 4,1 frika

Marokko Marokko e Blic kpta i Mrko aanwezig, Marokko in kapitaal waaronder: Belgisch met In 2008 waren een honderdtwintigtal ondernemingen 3. Belgische aanwezigheid in Marokko  het volgende beeld: geven maanden) (6 2009 voor cijfers beschikbare De 2. Beschikbarecijfers2009 n 09 lvn e ahns n oseln de toestellen en producten verving alsbelangrijkste invoersectie. machines de belangrijkste exportsectie, bleventerwijl textiel de chemische 2009 In   Plantaardige producten Voedingsproducten Goederen niet eldersgerangschikt Textiel Minerale producten Chemische producten Voornaamste importproducten in2008 A dezelfde periodein2008 (EUR275,9 miljoen); dit is een achteruitgang van 12,0% vergeleken met de uitvoer naar Marokko bedroeg EUR 242,7 miljoen, van 2008. tegenover EUR 259,3 miljoen voor dezelfde miljoen periode 158,9 EUR 38,7%: met daling een is Hier de invoer uit Marokko geeft een gelijkaardig beeld. assemblagesystemen); apparatuur voor debouw enmijnbouw stationaire persluchtinstallaties, generatoren, tlas Copco (industriële gereedschappen, 50 In miljoen In miljoen 141,2 145,1 219,9 20,0 28,0 47,0 EUR totaal In % 22,1 22,7 34,5 3,1 4,4 7,4 167.917,9 07/08% 122,1 161,0 71,6 18,3 -0,1 Var. Marokko ondernemingen actief in ± 120Belgische Exporttransacties Hoe beoordeeltDelcrederehetrisico? 4.  A    Bron: http://www.ondd.be verdere zonder en bijzondere voorwaarden. is, vereist bankgarantie een dat zonder d.w.z.account”, ”open in verleend worden kan dekking Deze vertonen voor deze markt. interesse die bedrijven 2.426 en exporterenMarokko naar die ondernemingen 1.560 ogenblik dit op er zijn Verzekeringsmogelijkheden en-voorwaarden gad o ht xotusetn vn het van exporteursbestand het op fgaande risico Politiek

Licht luchtvaartmaatschappij). SN Brussels Airlines (Belgische Neuhaus (Belgischechocolade) en Besix (bouwonderneming); Situatie op 13/07/09 Risicobeoordeling doorDelcredere

Hoog risico Commercieel Licht 51

Hoog ABH,

Marokko Marokko 52 VII. M VII. 2. Zakelijkegedragscode http://www.ccisc.gov.ma/adressesutiles/index.html te vindenopdevolgende website: zakenpartner. geschikte een zijn steden verschillende de in Kamers vanGegevens naar zoeken het bij helpen kunnen Marokko in Koophandel van Kamers meestal levert meerresultaten op. bezoeken, bedrijf het Marokko naar tijdens reis of een nabellen Zelf gereageerd. niet of zelden productinformatie te versturen. Hierop wordt namelijk met brief een enkel om voldoende niet het is agent geschikte een naar zoeken het Bij belang. vitaal van contact persoonlijk is en nemen tijd nodige de men de bewerkstelligenmoette tot verstandhouding goede een toegang De mogelijkheid. Marokkaanse markt is echter niet andere altijd eenvoudig. een kantoor is eigen een van openen Het importeur. een of vertegenwoordiger een agent, een via bewerken Buitenlandse bedrijven kunnen de Marokkaanse markt 1. Markttoegang fpae onew eln dee t wre o tot om worden te dienen gepland opnieuwafspraken gewoonte.altijdde meermaalskan Hetvoorkomen dat nietMarokko in afspraakis een op komentijd op Stipt omzichtigheid is zeker geen overbodige luxe. gaat.zee in echter verdient aanbeveling Het er nauwlettend belang. op toe cruciaalte zien met wie van men Marokko zakendoenin het bij is vertrouwensrelatiepersoonlijke goede een van onderhouden langdurige beïnvloeding. Het Franse de door grotendeels komt Dit zakenman. Franse de Marokkaansede mentaliteitvan op praktijken, deevenals afgestemd sterk altijd nog normen en handelsgewoontenqua isMarokkobedrijfsleven Hetin arktbenadering O ok het aan de dag leggen van de nodigede van leggendag de aan het ok 53 Om

Marokko Marokko aut uoa pr rctae oe ln en land over vrachtwagen per Europa, vanuit verdeeld vooral goederen, veel land er komen Daarnaast het worden. over detailhandelsmarkten en groot- via goederen het waaruit en van land distributiecentrum het van havenstad belangrijkste de is Casablanca stad De worden. zeetransport vervoerd Marokko of naar lucht- weg-, via kunnen Goederen 3. Logistiekendistributie gastvrijheid. traditionele zijn Marokkaanse van uit de deel maakt van Ditzakenpartner. uitnodiging een nooit Weiger geapprecieerd. O giften te ontvangen (zoals bedrijfscadeaus kleine en om–gadgets). aangenaam het hij vindt encomplimenten O gesprekspartners. drinken, eten en roken in aanwezigheid van Marokkaansehetaan te bevelen zich als Europeaan te onthouden van vastenmaand de vaneen zakenreis loop toch deniet te inomzeilen Indienvalt, algemeen.is het in bevolking ook wordt periode Deze gekenmerkt pitje. door een prikkelbare laag houding eenvan de gehele op immers en economische De maand commerciëlediegedurenderentabiliteit plannen.brandt te zakenreizen geen Het is aan te raden om tijdens de vastenmaand visitekaartje.( daarnaastookgroot belang aanhetontvangen vaneen in de Franse taal te overhandigen. In Marokko hecht men das).Het isabsoluut noodzakelijk omalle documentatie en(kostuum kledingformele verschijntin die hand de Gebruikelijk drukt men bij een eerste ontmoeting iedereenvan veel geduld is een onontbeerlijke deugd! geven Blijk komen. daadwerkelijketeontmoeting een k uc- f ieutoiign odn enorm worden dineruitnodigingen of lunch- ok graag Marokkaan een krijgt algemeen het ver 54 R amadan) http://www.flanderstrade.be) (voornaamste bronnen: http://www.evd.nl en    Meer informatie: een te vinden. op om interessant ook eenvoudige manier een geschikte vertegenwoordiger is beurzen deze aan Deelname marktoverzicht onmiddellijk een hetbiedt. van een zakenreis, is ten stelligste aan kader te raden het omdat in eventueel vakbeurzen, aan bezoek Het 4. Vakbeurzen weer geëxporteerd worden. vooraleerzeondergaanbewerking een visproducten, en textiel zoals goederen, geïmporteerde veel waar vrijhandelszones twee over beschikt Tanger stad De naast Casablanca de belangrijkste haven van het land. wordtTanger-Med genomen. is gebruik in 2007 van haven zomer de de nl. in die haven, (Tanger-Med) Tanger-Méditerranée belangrijke andere een zich bevindt Hier aan. Tanger in ferry de met vervolgens http://www.biztradeshows.com/morocco verschillende sectoren Biz Tradeshows Overzicht van vakbeurzen uit steden http://www.cmpe.org.ma (CMPE) Site met beurzen indiverse Marokkaanse Centre Marocain dePromotion des Exportations http://www.ofec.co.maCasablanca Beurskalendermet vakbeurzenCasablanca) in OFEC (L’Office des Foires et des Expositions de 55

Marokko Marokko 56 VIII. N VIII. ±250. Deze MAD prijsvalt echter te onderhandelen. kost luchthaven-hotel rit Een Mercedes. merk “grotevanDezemeestal hetnemen. en taxi” wit zijn een men moet Casablanca) (centrum hotel het naar Voorverplaatsingen van luchthavende V Mohammed en tijdensdereis nauwgezet te volgen. overheden plaatselijkestipt na te leven de evenals de van actualiteit voor veiligheidsinstructies de waakzaam wereldwijd zijn, te bijzonder naar aangeraden terrorisme die reizen, Belgen de Marokko voor aan er wordt risico is, toegenomen het Gezien Momenteel (september 2009)luidtdeboodschap: asp?C http://www.diplomatie.be/nl/travel/countrydetail. wordt opdevolgende website: Ontwikkelingssamenwerking dat steeds geactualiseerd de van F reisadvies het naar we verwijzen Hiervoor  van Tickets vereist. meer visum geen wordt Er zijn. moet geldig inreisdatum na maanden 3 minstens nog die Men komt Marokko binnen met een nationale reispas  tegen polio, difterie entetanus. vaccin van update een alsook aangeraden, sterk wel hepatitis tegen Vaccin inenting. verplichte Geen  Inentingenenvaccins  anders zonder meergeannuleerd. op Plaatsen betreft. vluchten aansluitende het indien zelfs herbevestigd, worden Bielns Zkn Bielns Hne en Handel Buitenlandse Zaken, Buitenlandse OD Reisadvies Reisformaliteiten Gezondheidenhygiëne R uttige OUNTR oyal r ao dee 7 ur p orad te voorhand op uur 72 dienen Maroc Air YNAMENL=MAROKK

informatie vuhe worden vluchten RAM O 57 is A

Marokko Marokko bedrag. Voor een fooi telt men ongeveer 10% van het betaalde iedere dat gewaardeerd. laag welkomaanvulling is. dermate zeer lonen de wordt zijn Marokko fooien In van geven Het  de eveneens doen banken omwisseling (Euro/Dirham/Euro). De en Marokko afhalen. in krediet- Dirhams men gebruikte kan Maestro) België (Visa, in bankkaarten meeste de Met  (wisselkoers: http://www.oanda.com/convert/classic)  1€=11.44730MAD(25/09/2009)  MAD1=0.08864€(25/09/2009) munten van MAD1, 2, 5en10. en 200 100, 50, 20, MAD van waarden de in er zijn Biljetten Dirham. de is Marokkovan munteenheid De  Spaans het evenals(voornamelijk inhet noorden van het land). handelstaal, gebruikelijke is echter de Frans het het Arabisch, is taal officiële De  (www.who.int) vindt Wereldgezondheidsorganisatieu meer de gedetailleerde(www.itg.be) van en informatie. O p de websites van het Instituut voor Tropische Geneeskunde Betalingswijze Drinkgeld Munt Officiële taal 58 10% drinkgeld igbud Dz dese wre vrog door verzorgd worden diensten Deze uitgebouwd. verschillende  de tussen en naar koningssteden MeknèsenFès. Rabat, reizen aankomen, te vluchten of door meeste Casablanca de waar vanuit Marrakech, om vervoersmiddel ideale het is trein De spoorwegnet. aangelegd goed maar hetuitgebaat door  in Tanger, enMarrakech. Casablanca ondermeer luchthavens, internationale  Marokko te verplaatsen zijn: De verschillende mogelijkheden omzichbinnen  http://www.timeanddate.com/worldclock Meer informatie: uur. twee zomer de gedurende en België in dan vroeger uur één Marokko in het is wintertijd de Gedurende  http://www.kropla.com/electric2.htm over informatie elektriciteit: Stekkers meer Hz. Voor pennen. 50 ronde – twee Volt hebben 220 is Marokko in Voltage  echter ooknoglokale maten engewichten gebruikt. worden Soms stelsel. metrieke het hanteert Marokko  Ht uvror n aok i goed is Marokko in busvervoer Het bus: de meerdere wordt Marokko van spoorwegennet Het trein: de kent Marokko vliegtuig: het Stedelijk eninterstedelijktransport Tijdzones entijdsverschil Elektriciteit Maten engewichten ONCF. beperkt, een heeftMarokko 59 Agadir,

Marokko Marokko nieuwe platforms geopend. verschillende worden er en groeit diensten nieuwe laatste jaren door succesvol de geliberaliseerd. is Het telefonieaanbod van voor markt De operatoren. lokale de aangeboden roaming reeks bieden een communicatie-mogelijkheden eveneens worden operatoren Er Marokko. voor GSM aan Belgische De  en De Budget 50/dag). Hertz, als EUR bedrijven (ongeveer grote landen andere met vergelijking in duur relatief auto een van huren het is Wel aangegeven. duidelijk is alles en geasfalteerd  je zodat af achteraf geengezeur krijgt. prijs een duidelijk mee. voren mensen te van zes Spreek maximaal nemen en modellen de steden en/of dorpen en zijn veelal oude Mercedes tussen als stad de in zowel rijden taxis” “grands De Nachttarief:+50%. meter. 100 per 0,20 MAD + MAD 1,40 instapgeld is prijs officiële maximaal De kan. met in je personen drie waar stad, de in ideale het vervoermiddel is Het rood. Meknès in en wit gebroken In kleur. eigen zijn heeft stad Iedere rijdt. steden voornamelijk de in die taxi kleine een is taxi” “petit Een “petit taxi” eneen “grand taxi”.  van eenbusticket isaandelagekant. prijs De geraken. overal bus de met je kan principe In grootstesteden. de vanuit en tussen bussen rijden S & (CTM maatschappijen privé en openbare aan te raden, is zeker inde zomer. airco met auto Een steden. de in als luchthavens de op zowelMarokko, in bureaus meerdere allemaal abat zijn taxi’s bijvoorbeeld blauw, in Marrakech in blauw,bijvoorbeeld taxi’s zijn Rabat D hodee zj ze goed zeer zijn hoofdwegen De huurwagens: de taxi: In Marokko heb je twee soorten taxi’s: een Telecommunicatie 60 A i hebben vis A T A S). Er S). te blokkeren. deMarokkaanse overheid sites die zij ongewenst acht reguleringmetbetrekking specifieketot internet. Soms probeert geen nog is Er beschikbaar. land het van is 2003 Sinds A en Intelsat (via satellietverbindingen over ook maar alleenoverconventionele onderzeese telefoonkabels, Voorinternationaal telefoonverkeer beschikt menniet telefoonkaarten. werktnietmetabonnementen, maarmetoplaadbare O de door vooralkabeltelevisie. en breedband internet, groeitvoor interesse De telefonie toegekend. vaste Connect voor Maroc markt lokale het aan en Meditel aan werden Licenties opengebroken. 2005 in MT van monopolie het werd telefonie vaste Voor (derde generatie). CDM introductievanbellen,nationaal en lokaalvoor tarief één land, welk ongeacht naar voor bellen tariefinternationaal één tarieven, lage de voornamelijk zijn Wana van punten sterke De aan. internet draadloos eerstedeinternetprovider Marokkoalleenbiedtinen overigens was bedrijf Dit Wana. telefoonaanbieder, aanbodvandiensten.meerderdeeen Inmiddels er is het en prijzen lagere voor gezorgd heeft Meditel en MT tussen concurrentie De Spaans- venture. joint een Portugese Meditelecom, aan verkocht mobiele telefonie voor licentie tweede een werd jaar dat In monopoliepositie. een 1999 tot had Telecom Maroc   rabsat). ok Wana biedt inmiddels vaste telefonie aan, maar aan, telefonievaste inmiddels biedt Wana ok A  Openingsuren vandewinkels enkantoren itrevridn (nent i GM e 3G en GSM) via (internet -internetverbinding a 0.0 o 1.0 u e vn 53 tot 15.30 van 19.30 uur; en uur 12.00 tot 09.30 van vrijdag met en tot maandag handelszaken: A S i d drin rose steden grootste dertien de in DSL 61

Marokko Marokko  Feestdagen in2009: die maandimmerszeer laagis. vastenmaand economischede commerciëleen de activiteit gedurende aangezien tijdens plannen te zakenreizen om geen (Ramadan) aangeraden is Het  Wekelijkse rustdagen: zaterdag enzondag    gepauzeerd (met uitzondering van dehandelszaken): de Tijdens         1 januari:Nieuwjaar 14 augustus:OuededDahab 30 juli:Feest van de Monarchie 1 mei:Dagvan dearbeid 9 maart:Geboorte van de profeet 11 januari:Nationale feestdag  Feestdagen madg o e mt rja van vrijdag 09.30 tot 14.30uur. met en tot maandag banken: van 09.30tot 16.00uur; ondernemingen: maandag tot en met vrijdag met vrijdagvan 9.30tot 15.30uur; en tot maandag diensten: administratieve uur. 16.30 tot 14.15 van en uur van 11.45 tot vrijdag 08.15 met en tot maandag banken: met tot 18.30uur; en 14.30 van en totuur 12.00 tot 08.30 van vrijdag maandag ondernemingen: van en 15.00 tot 18.00uur; uur 12.00 tot 9.00 van vrijdag met en tot maandag diensten: administratieve 62 amadan- en zomerperiode wordt er niet er wordt zomerperiode en Ramadan-    interessante informatie over deetiquette inMarokko. geeft global-etiquette/morocco-country-profile.html http://www.kwintessential.co.uk/resources/ site De             (MAP) Nationaal persagentschap:Maghreb Arabe Press en Alhdath Al Maghribia. Almassae, LaNouvelle Tribune, LaVieEconomique L’Economiste, LaGazette A duMaroc, Voornaamste dag-enweekbladen: 18 december:Islamitischnieuwjaar (offerfeest)28 november:Aïdeldha 18 november:Onafhankelijkheidsdag Sahara 6 november: Herdenking groene mars in Westelijke 21 september:AïdelFitr(eindeRamadan) 22 augustus:Ramadan(beginvastenmaand) 20 augustus:Révolution duPeuple et duR Télévision (SNR Société nationale deRadiodiffusion et de Voornaamste tv-zenders:2MTV, A 21 augustus: Maroc, MEDI1, RadioSawaMaroc, Morocco. Voornaamste radio-zenders : 2MRadio, SNR    Geschreven Pers Welgemanierdheid Televisie enradio Verjaardag van Koning Mohammed T). ssadissa, ssaba, 63 oi T, Hit

Marokko Marokko 64 IX. N IX.  Addahre Samir Z.E. ambassadeur:  1. InBelgië a Jean-Luc Bodson Z.E. ambassadeur:  2. InMarokko algemeenSecretaris: Dhr. Hijazin Qaisar uttige Voorzitter: Dhr. JohanBeerlandt van Koophandel Arabisch-Belgisch-Luxemburgse Kamer [email protected] +32 27346468 +32 27361100 B-1040 Brussel Sint-Michielslaan 29 Ambassade vanMarokko w.diplomatie.be/rabatnlhttp://ww [email protected] +212 37767003 +212 37268060 10000 Rabat Tour Hassan Ambassade vanBelgië http://www.ablcc.org [email protected] +32 23475764 +32 23448204 B-1050 Brussel Mignot Delstanchestraat 60 venue MohammedElFassi 6

adressen 65

Marokko Marokko a [email protected] Circuit delaPalmeraie r r 

BelgischEre-consulaatteMarrakesh   Voorzitter: Dhr. LucienLeuwenkroon Koophandel Belgisch-Luxemburgse Kamervan +212 524368761 1488 Marrakech Palmeraie GolfPalace Dhr.Ere-Consul: Berrada Saad [email protected] +212 2207 +212 22431780 20070 Casablanca Consul Generaal: Dhr. LucJacobs Belgisch ConsulaatteCasablanca +212 2230.17.93 +212 2230.74.47 20000 Casablanca Exportations (MarocExport) Centre MarocaindePromotiondes http://www.ccblm.co.ma [email protected] +212 22203383 +212 22200061 20070 Casablanca [email protected] ue AlFarabi 9 ue Ibnou Majed El Bahar 23 ElBahar ue IbnouMajed venue Moulay Hassan1 66 er 124 r  r   r  www.flandersinvestmentandtrade.be +212522266066 Vertegenwoordigers vanFITenAWEX [email protected] +212 522229812 +212 522268027 20070 Casablanca Consulaat-Generaal van België Handelsattaché Takis Kakayannis, Economisch & AWEX [email protected] +212 522266062 20070 Casablanca Consulaat-Generaal van België R Sabine FIT smaex@smae +212 0522252070 +212 0522982000 20100 Casablanca l’Exportation (SMAEX) Société marocained’Assuranceà ue AlFarabi 9 ue AlFarabi 9 24 ue Alibderrazak, eynvoet, Handelssecretaris x.com 67

Marokko Marokko 68 X. T X. e 2.  sociaal-culturele zaken inMarokko. en economie politiek, over (Maghreb informatie biedt Presse) nieuwsagentschap nationale Dit en nieuws online actualiteiten over zaken encultuur. o.a. politiek, biedt l’Economiste dagblad Het Marokko. in tijdschriften en kranten naar en radiozenders en televisie- verschillende naar links geeft portal Deze overheid, de over cultuur, geografie informatie eninvesteringen Marokko. in verschaft site Deze 1. Algemeneinformatie

mot e eprsaitee kne pr product Tevens gewicht). of waarde per (op worden opgevraagd kunnen exportstatistieken en Import- http://www.douane.gov.ma/adil en cijfers over debuitenlandse handel. en betalingsbalans van handels-Marokko, de koers van de dirham de over informatie verstrekt site Deze & ‘indicateurs onder vinden te agrégats’. is informatie Statistische Marokko. van Statistiekbureau Nationaal

raadplegen http://www.map.ma http://www.leconomiste.com http://www.marocnet.net.ma http://www.maroc.ma http://www.hcp.ma http://www.oc.gov.ma informatie Statistische eneconomische

websites 69 Arabe

Marokko Marokko Eerste Minister http://www.pm.gov.ma diensten zijnterug te vindenopdeze website. Adressen van ministeries, ‘offices’ en andere publieke http://www.maroc.ma de van bevoegde minister: vermelding met ministeries Marokkaanse Hieronder volgen de webpagina’s van de voornaamste 3. Ministeries afnemers de over en (importeurs). (landen) goederen leveranciers de de van over beschikbaar gegevens er zijn in Marokko. de adressen vermeld van de zestien investeringscentra Op de site van de ‘Direction des Investissements’ en staan goed onroerend de site. apparatuur, landbouwmachines. De rapporten zijn te bestellen via medische bouwmaterialen, voertuigen, visserij, agro-industrie, over textiel, chemie, sectoren: marktrapporten volgende de andere onder publiceert Serec bureau Het uit vakbeurzen van verschillende sectoren. overzicht een geeft site Deze http://ww.biztradeshows.com/morocco http://www.invest.gov.ma http://www.serec.ma 70 M. AbbasElFassiM. M. AbdelwahedRadi M. ChakibBenmoussa M. M. TaiebM. Fassi Fihri Ministerie van Justitie http://www.justice.gov.ma Ministerie van BinnenlandseZaken http://www.bocl.gov.ma Ontwikkelingssamenwerking Ministerie van Buitenlandse Zaken en http://www.maec.gov.ma 71

Marokko Marokko Technologieën Ministerie van Industrie, Handel enNieuwe http://www.mcinet.gov.ma/mciweb/index.jsp Ministerie van Werkgelegenheid enBeroepsopleiding http://www.emploi.gov.ma Ministerie van Economische Zaken enFinanciën http://www.septi.gov.ma 72 M. Salaheddine Mezouar Salaheddine M. M. JamalAghmani M. M. AhmedChami M. bdellatif Maâzouz Abdellatif M. Mme Yasmina Baddou Azizkhannouch M. Ministerie van Buitenlandse Handel http://www.mce.gov.ma Ministerie van Gezondheid http://www.sante.gov.ma Ministerie van enVisvangst Landbouw http://www.madrpm.gov.ma 73

Marokko Marokko Ministerie van Cultuur http://www.minculture.gov.ma Ministerie van Uitrusting enTransport http://www.mtpnet.gov.ma Ministerie van Toerisme enAmbacht http://www.tourisme.gov.ma 74 M. MohamedBoussaid M. Mme Touriya Jabrane M. Karim Ghellab M. XI. V XI. http://www.maroc.ma http://www.lonelyplanet.com http://www.landenweb.net http://www.delcredere.be http://www.imf.org http://www.cia.gov http://www.viewswire.com http://www.missioneco.org http://www.evd.nl http://www.diplomatie.be http://www.brussels-export.be http://www.awex.be http://www.flandersinvestmentandtrade.be oornaamste

bronnen 75

Marokko Marokko 76 V oor INVESTISSEMENTS ETRANGERS(AWEX) AGENCE WALLONNEAl’EXPORTATIONETAUX www.brussels-export.be [email protected] 028004001 028004000 1050 Brussel Louisalaan 500B4 BRUSSELS EXPORT www.flandersinvestmentandtrade.be [email protected] 025048899 025048711 1030 Brussel Gaucheretstraat 90 FLANDERS INVESTMENT&TRADE www.awex.be/awex/FR [email protected] 0242187 024218211 1080 Brussel Saincteletteplein 2

meer

informatie 77

Marokko AGENCE POUR LE COMMERCE EXTERIEUR MAROC

agence pour le commerce extérieur

ETUDE PAYS

Etude réalisée à l’occasion de la Mission économique conjointe présidée par agence pour le S.A.R. le Prince Philippe commerce extérieur