r

HISTORIA DEh: VITA £T Iv-jORlBVS IMPERAi»

^ torum Romanorum , excerpta

: kxlibris Sexti Aureli) Vlfeoris, a Csefire Augufto vCj; ad Thco dofium Imperatorem. / ^ - ~ ^ «

TEMP VS

PARISIIS ApVD SIMONEM COL1NAEVI4 M»DtXXXZ.

•Oit.

HISTORIA DE YITA ET HO RIBVS I MTER AtOR VM ROM A* noru,excerpta ex libris Sexti Aurelij Vi» ftoris,a Caefarc Auguftovlquead Theo» j

\ dolium imperatorem»

' N N o vrbis conditas d c c x*

X II, ab exaftis vero Regibus ,

a cccctxxx^ mos Romse ; repetitusvni prorfus parendi proRegeImperatori,vel fan# ! I ftiori nomine Au gufto appeU lato» Oftauianus igitur patre o5auio Sena* tore genitus,maternum genus ab Aenea per ,

vero ' lufiam familiam fortitus , adoptione C»Csefaris maioris auunculi C.Csefar diftus, i deinde obviftoriam Auguftus cognomina*

tus eft * Ifte in imperio politus Tribunitiam poteftatftn per fe exercuit.Regionem Aegy* pti inundatione Nili accelTu difficilem, inui*

amque paludibus, in prouincteformamre* :

degit . Quam vt annona: vrbis copiofam ef»

Eceret , foflas incuria vetuftatis limo claul^, labore militum patefecit Huius tempore ex fAegypto vrbi annua duceties centena millia

^frumenti inferebantur » Ifte Cantabros, & A* iquitanoSjRethos, Vindelicos, Dalmatas nu* fmero prouinciarum populi Romani coniun*

jxit . Sueuos Cattofque deleuit. Sicambros in ftipendari/s IGalliam tranftul it , Pannonios (adiedt.Getarum populos^ Baftemaf^ laceC* " adj* 1 13 » C AE S>

• fitos bcllis ad concordiam copulit. Huic Pet3 ,

fac obOdes obtulerunt , creandique regis arbi» trium permiferut * Ad hasc Indi,Scythae,Gaa ramantes, Aethiopes legatos cum donis mi#

femnt » Adeo denique turbas , bella, iimulta# execratus ell vt nifl iullis de tes , caulis , nun# quam genti (^iquam bellum indixeric.la(fla« tifque elTe ingeni;, dcleuillimi dicebat, ar#

dore triumphandi , & ob lauream coronam^ id eil folia infru£Iuofa, in diferimen per in# certos euentus certaminu fecuritatem ciuium

praecipitare , Neque imperatori bono quio quam minus quAm temeritatem congruere* Satis celeriter fieri quicquid commode gere#

tetur . Arma^,nili maioris emolumenti cau# ^ fa, nequaquam mouenda efie, ne compendio

tenui, iaflura graui petita visoria, fimilis (it hamo aureo .pifcant|bus, cuius abrupti,amif# fique detrimentum nullo capturae lucro pen# iari poteft * Huius tempore trans Rhenum vadatus eft Romanus exercitus ,atque Tri# buni& Proprftor caefus.Quod in tantum ac# cidifTe perdoluit,vt cerebri valido incurfu pa>

rietem pulfaret , vefte, capill6que,^ac reliquis lugentium indicijs deformis . Auunculi quo# que inuentum vehementer arguebat , qui mi# lites commilitones nouo blanddque more ap# pellans,dum affeftat charior fieri ,authorita« tem principis ^ emolliuerat . Denic^p erga ciues clemeriflime verfatus eft* In amicos fidus ex# V piscipui erant ob tacitumita# AVGVSTVSi

teiti Mecd^as^ob‘patientfam laboHs mode^ ftiamm Agrippa » Diligebat prxterea Virgb lium.Karus quidem ad recipiedas amidtias, ad retinendas conftantiifimus.Iiberal ibus ftua di;s jpnefertim eloqueriae in tantum incubes, Vt nullus ne in procin£hi quide laberetur dies, quin legeret,icriberet,declamaret.Leges alias nouas,alias corredias protulit fuo nomine.Aii xit,omauitque Romam ajdificijs multis, ifto gloriatis dicio Vrbem lateritiam reperi, re* linquo marmoream. Fuit mitis,gratus , ciui* lis animi & lepidi, corpore toto pulcher, fcd oculis magis clariflimorum . Quorum aciem iyderum modo vibrans , libenter accipiebat cedi ab intendentibus tanquam folis radijsa*. i^£lu fuo. A cuius facie dum quidam miles auerteret, & interrogaretur ab eo,cur ita face» ret, reip6dit*Quia fulmen oculomm tuorum ferre non poffum.Nec tamen vir tantus viti/s caruit* fuit enim paululum impatiens,leniter

iracundus, occulte inuidus *, palam faftiofus; . porro autem dominandi fupra quam sftima* ^ ri poteR;, c^idilTimus : ihidiofus ales lulbr. Cumque eilet cibi &vini multi, aliquatenus vero fomni abdinens, feruiebat tamen libidi*

ni vfque ad probrum vulgaris famae.Nam in* . ter duodecim catamitos, totidec^ puellas ac*

cubare (blitus erat . Abie£bi quoque vxore alien^ coiugis poile(rus,Li* Scribonia , amore Iliam quafi marito concedente fibi coniun*

erant fili; Tiberius& ! xit. Cuius Liuiaeiam i a.ii/. ©; I 'c AES* AVOVSTVS;

'lDni(us*Cumqj eiTetluxuiix feruiens; erat ta# imeeiufdem vitij feuerilTimus vitor, moreho* minum, qui in vlcifcedis vitijs quibus ipfi vc< ! jhementer induiget,aaes funt.Na & poetam 'Ouidium,qui 6c Naib pro eo quod tres libeU , ;los amatoris artis colcripiit,exilio damnauit* iQuod^ eft isti animi,vel amoeni,obleftaba# tur omni genere fpeftaculorum,prscipue fes i

rarum incognita Ipecie , & infinito numero* Annos lepeem & 1'eptuaginta ingreflus Nolg morbo interijt. Quanquam alij icribantdolo Liuis extinftum, metuentis ne quia priuigng , filium Agrippam, quem odio nouercali in in»

j fulam relegauerat,reduci compererat,eo fum»

mam rerum adepto poenas daret . Igitur moi tuum,feu necatum, multis nouif(]g honoribus (enatus cenfuit decorandum .Nam praeter id quod antea Patrem patris dixerat, tepla tam Koms quam per vrbes celebenimas ei cofe» crauit,cun£lis vulgo ia£tantibus,Vtinam aut ^ non nafceretur,aut non moreretur.Alteru pei» fimi incoepti, exitus prsclari alterum . Nam & in adipifcendo principatu oppreiTor liber» tatis eft habitus, 6c in gerendo ciues fic ama» uit, vt tridui frumento in horreis quodam vi» (b, ftatuiftet veneno mori,fi h prouincijs claGi fes interca non veniret Quibus adue£l:is,foe» . licitati eius falus patris elt attributa * Impe»

rauit annis quinquaginta Sc fex , duodecinl cum Antomb,quadraginta vero & quatuor fo

Ius * Qui certe nunq aut Reipu.ad le potmda t^d/d h ^titetur nifiiiMgnis oaaits & ftudionim bonis abundaflet» CLAVDIVS TIB BRI VS»

Laudius Tiberius Liuias filius Cs* c (aris Oclauiani priuignus imperauit annis vigintiguatuor.Iile^quiCIau^

dius Nero dicebatur > eleganter i iocularibus Caldius Biberius Meto ob vinoletia nomina* tus eft.Satis prudens in armis^fatir^ fortuna* tus ante fiimptu imperium fub Augullo fuit^ vt n5 immerito Reipub.dominatus d comit» tereturdnerat ei fddia literarum, eloquio cla* rior,ied ingenio pelTimo^trud^auaro^ infidio» (b^fimulas ea fc velle,quae nollet»His quali in*

fenfus, quibus confultum cupiebat * His vero quos oderat,quali beneuolus appar&» Rcperw tinis refpoliotfibus aut conlilijs melior, q me* ditatis» Deniqj delatum a patribus prindpa*

tum,quod quide aftu perfecerat , fiae abnue* re.Quid finguli dicerent,vel fentirent,atroci* ter ex ploras.qu* res bonos quofip pclTum de*

dit . Aeftimantes enim ex animo eum longa oratione imperialis moleftia2 magnitudinem

^ declinare, cum fententias ad dus voluntatem promunt,incelTere exitia poftrema» Ifte Cap* ;

' padocas in prouindam,remoto Archelaore* latrodnia re* ge eorum , redegit . Getulorum

preflit . Maraboduum Sueuorum regem cal* fide circumuenit» Cum immani furore infon* noxios, fuos pariter extemofquc puni* tes , , fiduj. 'tet . ReToIutis militia? attibus ^ Armenia per

Parthos , Maefia a Dacis , Pannonia i Sar# matis , Gallia a finitimis gentibus direptas funt . Ifte poft fcptuagefimumoftauum an* num 8c menfem quartum infidijs Caligulas extin£^us efl.

C* CAESAR CAIIGVLA»

Aligula imperauit annos quatuorJfle c filius fuit Germanici:& quia natus

in exercitu fuerat , cognometum caU ceamed militaris,id ell Caligulas fortitus eff»

Ante principatn omnibus charus y acceptu!^ fuitJn principatu vero talis,vt non immerito vulgaretur atrociore illo dominum no fuilTe* ; Deni^ tres forores fuas flupro maculauid In«

i cedebat habitu deoru fuorum.Iouem ob ince* ftum,^ choro autc bacchanali Liberum fe af> ferebat» De quo nefcio an decuerit memorias prodi,nifi forte quia iuuat de principibus noG fe omnia,vt improbi faltem famse talia I metu declinent. In palatio matronas nobiles : publi« eas libidini fubiecit.Primus diademate impos

. fito dominum fe iulfit appcllari.In fpatio tris i um millium,quod in finu Puteolano inter mo ;Ies iacet,duplici ordine naues contexens, ares adgeftu terras , nas ad fpeciem viam folidatam phalerato equo,inligni(que screa corona,quali triumphans,indutus aureo paludameto curru ;biiugi decucurrit. Dehinc 3 militibus confofs t(us interiit» 5

'C t A V D I V S T X B E A X V S*

Laudius Tiberius Drufi Tiberi/ filius . ( C fiatris Caligulas patruus im* " perauitannos» x 1 1 1 i,lfte cum fe# natus cetifuilTet gentem Offarum extermina*

ri, deformi latebra lates repertus i militibus^ . ^ia vgeors erat, mitiflim^ videbatur impm* detib^.Imperator effeft^ eft.Hic ventri,vino, libidini foedgobedi&,vfcots,& propd hebes, ignauus,ac pauidus, libatorum 6c coiugis im peri;s fubie£b^ fuit. Huius tepore Scribonia* nus Camill^ intra Dalmatias imperator crea* % tus cotinuo occiditur* Mauri prouincijs i Cas>. fare pulli, c^fa Mufulamiorum man^ eif,aqua Claudia Romg introdufta.Hui^ vxor Meffa» lina primo clam, mox paiTim quali iure adub teriis vtebatur.Ex quo ta£lo plures metu abf*

tinetes extinfti funt , Dehinc atrocius accenfa nobiliores qua% nuptas & virgines feortorn modo lecii propofuerat: coafticj mares vt ad« eflet.Quocf fi quis talia horruerat, adfifto cri* mine inipfum omnemqp familia fasuiebatur, vt magis videretur fub imperatore viro,quim imperatori nupta elTe* Ita liberti eius potelfa»

i tem fumma adepti, fiupris, exilio, casde,pro» feriptionibus omnia foedabant*£x quibus Fc* lice legionibus ludias prgfecit, PolTidio eunu* cho pofi triumphum Britanicum inter mili*

; tarium fortifiimos amia infignia taqua parti*

^ dpi viAorias dono dedit.Polybu inter c o s medium incedere feat * Hos drnnn anteibae

Narciflus ab epiftolis , dominii fc ger& ipfius prsetorijs domini . Pallafcig ornamentis fubli« mat^,adeo diues,vt caufante eo inopiam fifet, IcpidilTime famofo elogio vuJgatumJTit,Abfi» de ei pecuniam fore,fi a duobus libertis in fb*' cietatem reciperetur.Huius temporibus vifus cft apud Aegyptum Phoenix , quam ferut vo lucrem anno ccccc ex Arabis memoratos locos aduolare * atque in Aegaeo mari repente infula emeriit . Hic Agrippinam Germanici duxit quae filio fratris fui filiam vxorem , im* perium procurans, primo priuignos infidijs dehinc ipfum comu^em yc* multiformibus , neno interemit » Vixit annos fcxagintaqua* in Tarquinio tuor : cuius funus , vt quondam jPrifcOjdiuoccultatu.Dum arte muliebri cor* fimulant iiupti cuftodes , Nero priui» fufeepit* gnus eius imperij iura

• V. « < POMITIVS 19ERO»

Nero patre Domitio Ac* , Omitius d nobarbogenit9,matre Agrippina, imperauit annis tredecim.Iftequi* iquennio tolerabilis vifus. inde quidam pn^i* aereTraianumfolitum dicereprocul diftarc cn£fos principes a Neronis quinqucnnio.Hic in vrbe Ampnitheatmm & lauacra coftruxit. Pontum in ius prouinciae,Polemonis Reguli permilTu redegit: a quo Polemoniacus Potus €

'appellatus ell. Idemque Cottias alpes Cottio

regemortuo.Eo na^ dedecore reliquum vitas - egit^vt pudeat memorare huiufcemodi queti» quam,E6progreiruseft,vtneque fuse, neque diorum pudicitis parces^ad extremum ami« j£lus nubentium virginum ipecie,palam con» luocato fenatu^ dote di£la^cun£bis reila de mo tc frequentantibus nuberet»Pelle te6lus feras^ I

vtri^ fexui genitalia vultu contre£fabat * Ma I trcm etiam Itupro contaminauit^quanquam

' poibnodum interemit « 0<^auiam y & Sabina

. cognomento Poppeam in matrimonium du^ xit^viris earum uucidatis.Tunc Galba in HU Jpania procul & C* lulius imperium corri» puere. Vbi aduentare Nero Galbam didicit^

laiatufque fententia conllitutum , vt more maiorum collo in furcam coniefbo y virgis ad

necem csederetur , defertus vndique, noftis Imedio egreffus vrbem, fequentibus Phaone, Epaphrodito,Neophytoque,& Spadone Spo* jro,quem quondam Nero exeftum formare in muUerem tentauerat, femet iftu gladij trani? egit, adiuuante trepidantem manu impuro |de quo diximus eunucho Sporo,cu fand prius

nullo reperto a quo feriretur , exclamaret,

Iti ne nec amicum habeo , nec inimicu ( Det decorofe vixi,turpius perca. Peri/tanno^ta* tis XXXII. Hunc Perfs in tantum dile#

; scerunt,vtlegatosmirterentorantes copiaco monumenti. Casterum adeo cunflae , ilmendi ^iouindf,omni%R.omainterituei9 exulta« plebs induta pileis manumillionum td*

quam &UO exempta domino tciumphacet. .

8 ERGIVS galba»

1 Alba nobili Sulpitiorum genere, progenitus imperauit menfes ie# ptem, diefi^ totidem.lfte in zdo*

I g

' lefcentes infamis , ad vefcendum intemperans fuit. Trium amicor

ium coniilio^ id eft Iuni;^Comeli; y 6c Oxlii, cun£fa di(^n&, adeo vt inter palarinas xdes pariter & vulgo pgdagogi dicerentur» Hic an> te fumptam dominationem multas prouin^ das egregie adminillrauit, militem feueriifi* me tra£lans,ita y t ingreflb eo caftra, vulgare# turftatim*Difcemilitarcmiles,Galbaeft,no

^ Getulic^tCum l x x 1 1 1 statis annum age# ret^dumfa£fioneOthonfs accefas legioneslo rica lenire te^us contenderet y ad lacum Cur# dum casfus eft»

O T H O S A L VI V S.

• I .

, Aluius Otho (plendidis ortus I ma*

. ioribus ex oppido Fcrentino,impe i f tauit menfes quatuor. Vita omni !

^ turpis,maxime adolefcentia . Hic a Vitellio primum apud Placen# dam, dehinc apud B^riacu viAus femetgla dio tranlHxit anno statis trigelimofeptimo, adeo amabilis militib^ jppri/s, vt pleri^ coti poie eius viib;fuis manibus mterieiint* Itellius ortus familia nobili^patre

Lucio Vitellio tert * Confule,im perauitmenfes viti*Iftemen* te crudelis , auarufque cum profufione fuit» Huius tempore Veipafianus in Oriente prin*

cipatum abripuit j a cuius militibus certa* mine fub muris vrbis habito fiiperatus , & pa# latio quo fe abdiderat , , Vitellius vinftS ^ tergo manibus produftus y circunducitur ad ^cftaculum vulgi. Ac ne homo impudens in extremis faltem malorum quae geflerat ru* bore faciem demitteret , fubiefto in men * tum gladiojfcminudus multis , coeno , fimo, & c2 teris turpioribus cliftu purgamentis vul tum eius inceflentibus per Icalas Gemonias , | trahitur, vbi Sabinum Velpafiani fratrem ne* < cari permiferat numerofis , iftibus confolTus i ' interijt. Vixit annis quinquagintafeptc. HI omnes, quos paucis attigi,prfcipue Caefarum gens , adeo literis culti, at^ eloquentia fuere, vt ni eundis vitijSjabfcj Augufto,nimij fo* rent,profefto texiffent immodica flagitia* VESPASIANVS»

Efpafianus imperauit annis dece»’ V Huius inter esetera bona illud fin*

gulare fuit , inimicitias obliuifd, tdcovtVitelli;hoftisfui filia locupletiffime dotatam; iplendidifiimo coniungeret yixo fc» VESP ASIANVS lebattoaticnter amicorum motus ^contum» didis iocula# lijs eorum,vt erat facetifftmus , Mutia* ribus refpondcns.Nanque Licinium num, quo adiutore ad imperium peruenerat, adbibis fiducia meritoru infolentem fledebat cfices NoiH •to aliquo vtri<^ familiari,id vnu , amicis cu etia me viru efle.Sed quid miru in , philoibplwra caufidicorum obliqua dida , & , contumacia cotemneret ( Ilie exanguem diu^ fefllimq? terrarum orbem breui refecit * Na^ I nifi qui forte atroa primu fatellites tyranidis , j aus I5ge procefferant, fledere potius maluit, , deleretprudentilTime ratus quam excruciatos j

• nefaria minifteriaapluribusmetucurari.Prg sequiflimis monendo,qu§ quoc^ i terea legibus V fpecie yitiora plura abole» vehemetis> gft vitae I ; vti quidam pMue pu« uerat . Infirmus tamen, tant,aduerfus pecunia cum fatis conflet aeraa ^ neque di inopia, & clade vrbiumnouas eum pofleababitasvedigaliumpenfionesexquifia i vetea uiiTe.Hic Romam deformem inemdi/s dbus, ac minis,’permilTa, fi doinini deefient, aedifieadi copia,Capitoliu , xdem ; volentibus

monumeta reparauit, mula I ! Pacis,Claudiique tac^nouainftituit.Per omnes terras qua ius Romanum eft,renouatae vrbes cultu egregio* Viae operibus maximis munitae funt. Tuc ca trafgref uati montes per Flaminia funt prono petra vocitaf.MiJ a jfii, qu3 vulgariter Pertufa ^gerrime Ic gentes copofitse,cu ducetas ^pp fiilet,extindis fguitia tyranoru pletif^.^x ^ 8

> Parthorum Vologcfe metu folo fn pace coi aftuseft,Syria,feuPaIeftina, necno Cilicia,

' Tracheta,& Comagene, qua hodie Auguilo« ^phratenibn nominamus,prouind/s accelTere* ^ludaei quo^ additi funt*Hic monentibus ami*

' cis vt caueret a Metio Popofiano , de quo fer*

jinopercrebuerat regnaturiii , Confulem fecit, ' alludens tali cauillo ;Quado^ memor erit tan ti benefici;Jnftitutu vero vniform e omni im* perio tenuit,Vigilare de no£i:e,publicif^ aftf t ;b^ abfolutis charos admitterc:dum falutatur, calceamenta fumens,& re^u veftitu ,Poft au* tem negefa/s, quxcunc^p aduenilTent , auditis, j exerceri ved:atione,ddnde requiefcere.polb:e« fmo vbi lauiflet, remilTiore animo conuiuium

! curabat» Plura dicere (ludiu coegit impera* * toris boni ab Augufti morte toA: J , que annos (ex & quinquaginta Romana Rdpu .exaguis ^fazuitia tyrannorum,quafi fato quodam,ne pe nitus ruerer, adfecuta efi.Itaque annum agens vitg abl^vno feptuagefimu,ferijs ioca,quibus dele£babat,admifcens interijt.C^ippc primo

cu crinitum fydus apparuiflet , iftuci , inquit, :ad regem Perfarum pertinet,cui capiUus cBiu* (ior»Deinde vetris ingluuie feflus,& adfurges, ; I fiante,ait,imperatorem excedere terris decet*

T I T V s*

Itus vocabulo patris ctia Vefpa* t (ianusdi^s,matreIibeitaDom( cfila nomine ^enit^imperauit am 1 1 ;'

nos 1 * & menfes 1 » diefc^ x x* Ifte a puc« ; IO praeclaris fludijs probi catis ^militiae^ litera^ ^ tum inftantiiTime deditus,quo cotederet , ani» mi & corporis muneribus oftedit.Hic vbi pa« tri? cura fuicepit, incredibile eft quatum quos .. imitabatur anteierit praecipue clementia U* , , , beralitatc,honorificentia,ac pecunig contem* fucre,qu6d ex non» ptu:quae eo amplius grata \\

nullis k priuato adhuc priuatis afperior, luxu* - j rigqp & auaritig amas «edebatur fore . Nanqp praefefturam praetorianam patre imperante ' adeptus,fuipectum

nis conuiAos oppreifit.In queis Cecinnam c5 pi fulare adhibitu ccenae vixdum triclinio egref* (iim ob fuipidonem ftupratae Berenicis vxo*

tis fuae iugulari iuiTit : iurgia autem fub patre venundata, rapinarum cupidum: vnde Neroa- j nem cunfti vocantes, opinanteique fummam / rerum naftum, grauiter acceperant.Scd h^ in | melius conuerfa adeo ei immortalem gloriam f <5tuIere,vtdeliciae,atqueamorhumani gene»

ris appellaretur* Denique vt fubi/t pondus r^ ,

gium,Berenicem nuptias fuas iperante regrea ) di domum, & eneruatorum greges abire prae» quali protulit cepit * Quo fafto, lignum mu* ^ tacp intemperantiae.Dehinc cum donata con* celTa ve i prioribus principibus firmare Infea qfuentes lblerent,limul vt imperiuih coepit,ta Jia poflidentibus edido fponte cauit.vel co^ TITVS* 9 'cc{fit.Quadam etia die recordans vefperi, n{t hUfecuiquim praeftitifle,venerando, caslefti# difto,Amid>ait,perdidimus die.quia ertt magnificse liberalitatis. Clemetiam vero v(^

co perduxit , vt amplifflmi ordines duo cum aduerfus eum coniuralTent^necj abnuere cogi# tatum fcelus quiret, monuerit primo,poft de# duftos in fpeaaculum fe vtrinc]p affiaere iuf« Ierit,petitd(5 ex induftria MirmiIonum,quo* rum pugnae viiebatur,gIadio,quafi ad expio# randam aciem vni atque alteri commiferit* Quibus perculfis,& conftantiam mirantibus diceret* Videtisne poteftates fafto dari, fru# ftra^ tentari facinus potiundi fpe,vel amitte# dimetu?Fratremquo<5 Domitianum* parau# ,tem infidias, militumc^ animos fblicitantem flens faepius obteftatus dt ne parricidio adfe I qui cuperet,quod&ie volente effet obuentu#

'tum ei,& lam haberet , cu fit particeps pote# flatis .Huius tempore m5s Vefuuius in Cam# pama ardere ccepit,incedincp Romae fine no# ftuma requie per triduo fuit. Lues quoc^ qta ^ix antea fuit vnq . Quibus tamen malis n5# nullis vexatis, pecunia propria iubuenitcun# jftisremedioru generibus, nucaegrotates pier jfdnetipfum reficiens, nunc confblans fiioru imortib^ affli

• Omitianus&DomidUae libertae fili« us germanus Titi imperauit annis , d , , X v.Ste primo dementia fimulas^ed adeo iners,domi bdli^ tolerantior videba* turJdcircot» Cattos Germanof^ deuidt.Ius aequiifime mxit » Roms multa sedificia vel ccepta^vd a fundamentis conllruxit. Biblio* thecas, incendio confumptas^pedtis vndique, prxferdm Alexandria^ exemplis reparauit» Sagittarum tam do£his fuit,vt inter patentes digitos extentae manus viri procul poiid ibi^ icula tranfuolarent. Dehinc atrox caedibus &>«

iorum fupplida agere coepit > ac more Cali^ lae dominum fefe deumque did coegiu 5U jnii^e ridicule remods omnibus,muicarum agmina perfequebatur.furens libidine: cuius foedum exercitium Graecorum lingua nXivoi fZFX\Hy vocabat. Hinc percontanti cuidam, guii^am ne in Palatio eflet , refponfijm eft,

^e mufea quidem . His dus faeuitijs, ac mas> xime iniuria verborum, qua fe feortum voca* ri dolebat,accenfus Antonius curans Germa* piam iiiperiorem,imperium corripuit . Quo. >er Normanium Appium acie ftratod!)oml* iianus loge deterior in omne hominu genus,

( aiam in iuos feraru more gralTabatur . Igitur metu crudelitatis,^ conidentis ru£,coniura* jiercpleric]^ impulfbribus Parthenio procura* fe cubiculum , & Stephano, & tum ob fraude teterceptae pecuniae fupplidum fuipe£lantc Clodiano,adfcitaetia in cofilio tyranni vxore Domitia ob amore P^ti^ hlfttipnis i pr^

I : itfpcoiidatusfoithidatc^DortiftianfimuItis vulneribus confodiuntpoftannu quintum & quadragefimum vitsE. At Senatus gladiatoris more funus efferri ^radendumqp nomen decr» uit.Huius tepore ieculares ludi celebrati funt» j COCCEIVS NERVA*

« Aftenus Romse (hi per Italia ortf h imperiu rexere hinc aduense * Vndc copertum eft vrbc Roma externo* virtute creuifle * Quid enim Nerua pru* detius^aut moderatius fQuid Traiano diuini* usfQuid prfftantius AdrianofCocceius Ner* ua oppido Namiefi genitus imperauit meles XII i.dies,x»Ifte cu imperiu fulcepiflet,mox rumore orto viuereatc^paffore Domitianum, j perinde trepidauit,vt colore miitato, verbis a> ! milTis,vix conlifteret.Scd a Parthenio confir* : matusjrccepta fiducia j ad Iblenedelenimentu couerfus eft.Qul cu in curia k Senatu gratater ! exceptus effct^folus ex omnib^ Atrius Anto* ^ ^*^^^^^*uiuSjCoditioneim* , p^tiu pmdeter exprim&^amplcxus eu,gra* tulari le^ait Senatui 8c populo prouincijlcjp {« , pfi aute nequaq,cui latius fuerat malos lemp principes eludere,f tati oneris vim fuftinente haud moleftijs modo & periculis fiibi/ci, fed famae etia inimiconi , pariter & amicoru:qut cu fe mereri omnia pr?fumunt,fiquicq no ex* torferunt,atrodorcs funt iplis quocp hoftibus. Ille ' quicq d antea po^nx nomine tributis ac*

e^erat^induUit;affliftasciuitates^^^ I

h,ij\ ! . j COCCEIVS NERVA»

parentibus cgeftofls^ puellas, puerofcp natos | ’ fumptu publico p Italiae oppida ali-iuffit.Hic ne acceffu maleuoloro terreretur,Tunii Mauri tij coftantis viri difto itaadmonetur.Qui co« uiuio familiari adhibitus, cum Veientone co* fulari honore funftum quidem, apud Domi danum tamen multos occultis criminationi^ bus perfecutu, adeifc vidiflet, inter colloquia mentione Catuli fa£l:a calumniatoris praecia pui,dicente NeruatQuid nunc faceret, fi Do? mitiano fuperuixilTetfNobiiaimjinquit Maii

ritius,roenarct . Hic iurgiorum difceptator & fcietiflimus & frequens fuit. Calpurnia CraC fum promifiis insuentibus animos milita per« confeflumqjjTarentum tentantem,detefta , cum vxorc remouit. Patribus lenitatem eius increoatibus. Cumcp interfeftores Domitia^ ni ad exitium pofcercntur,tantum eft cofter? ,11 natus,vt neq? vomitum, ne(]p impetum vetris

valuerit differre . pt tamen vehementer obfti?^. tit,di£Iitans aequius elTe mori,quam authori?

tatem imperi j fcedare proditis potentiae fu? mendae authoribus.Sed milites neglefto prin? dpe, requifitos Petronium vno iftu, Parthe? nium vero demptis prius genitalibus, & in os

c6ie£fa’s,iugulauere : redempto magnis fum?i: ptibus Cafperio, qui fcelere tam truci inible?

_ dor Neniam compulit referre apud populum ' gratias militibus, quia peflimos nefandofque omniu mortalium peremifTent.Hic Traianu in liberi locum,inque parte imperi/ adopta* j idt. Cu quo tribus vixit mefibus.Qui du fug? • gocnteTra^nocte qmaximinsbhtra qucndS^ Regulu nomine indanjaret, fudore correptus eft^Ho die quo intetijt,Solis defeftio facla eft* VLPIVS TR.AZANVS»

Lpius Trai^us ex vrbe Tudertina^

V Vipius ab auo di6lus , Traianus ^ Troio paterni generis autore^ vel de nomine Traiani patris iic appellatus^ impera t uit annis x x. Ille tale ie reipublicse prarbuit^ | vix xgt^c^ qualem exprimere valuerunt fum« < moru fcriptorum miranda ingenia»Hic impe | ' riuapud Agrippina nobilem Gallia? colonia furcepit^ habens diligentiam in re militari^ in duilibus lenitatem^in fubleuandis duitatibus largitionem» Cumc^ duo fint quae ab egregijs ; principibus expedemr^fanditas domi, in ar« mis fortitudo^vtrobic^ prudetia: tatus erat ia eo maximarum rerd modus , vt quali tepera» mento quoda virtutis micuilTe videretur : ni^ fi quia cibo vind(^ paulula deditus erat: libe» talis in imicos,8c tanq vitae coditionepar ib» detatibus perfrui.Hic ob honore Sura:^l]ndio cuius imperiu abripuerat^Iauacra c6didit.De quo fuperuacaned videtur eunda velle nomi> natim ^mere^cu fatis fit excultu atqj emeda» tu dixifie. Fuit enim patid laboris^ Ihidiofus optimi cuiuf^^ac bellicofi^ magii^ fimplido ra ingenia^auterudidifimos^ quis ipfe parcas eifet fdendae^ moderate^ eloques , diligebat, lufiidae vero , ac iuris humani^diuinu^,ta re» pertor noui^ inueterati cufios Qua? omnia q » ij»ii;ij »

multos at(^ i maiora videbatut^quonia per perdito at(^ proibrato ilatu i atroces tyrannos Romano^ in remediu tantoru maiora diuini*

‘ tus credebatur opportune datus,v% eo vt ada uenies imperiu eius plera^ mirifica denuciaa i trnint: in queis pcipuu cornice ^faftigiocaa

’ pitolij atticis fermonibus effata Ka\^q iscu* corporis cineres relati Roma,hua ; Hui^exufti mati^ in Traiani foro fub ei^ coluna,& imaa go fuperpofita, ficuti triuphantes folet in vra ,

i be inue£ta,fenatu prxeunte,& exercitu.Eo te pore multo pemiciofius,q fub Nerua Tiberis

j

I inundauit magna clade xdium:& terr^otus grauis p prouincias multas,atr6x^ peltiletia^ • j

i tamei^,& incendia fa£ta funt»Q.uibus omnia

; bus Traianus per exquifita remedia pluiimd

' opitulatus eif,itatues ne domoru altitudo l x fuperaret pedes,ob ruinas faciles,& fumptus, iiquado t^’a cQntingeret,exitioros»Vnde mea fito pater patcig di£^s eif»vixit annis lxiiii» AELIVS ADRIANVS»

Elius Adrianus ftirpis Italicae , Aelio a Adriano Traiani principis cofbbrino

! Adris orto genitus,quia id oppidu aa

gri Piceni etiam mari Adriatico nome dedit» : Imperauit annis x i i.Hic gtfcis literis impea (ius emdit^,^ plerif^ graculus appellatus eif Atheniefiu fludia, morefc^ auxit poetico no fermone tantu,fed & cseteris difciplinis,cane0 di, pfaliedi,mededi9 fcietia>Muucis,G€ome ' tria, piiH;or,fi^pr, ambulator, qu% ex aere vd kCLlVS ADRZAKVSV tZ mamiote jpxime PoIycIetos,&Euphranotas* Proinde omnino ad ifta effeAus^vt elegantius mmf raro quic^humanse res expert£ videa», tur»Memor fupra q cuiquam credibile eft» Lo cos^negona^miliCes abloites quo<]^ nominib^ tecenfere^re immeli laboris» C^ippe qui pro« liindas omnes pedibus circuierit^agme comi* tantiu pramertes^cu oppida vniuerfa rellitue* ret, augeret ordinibus.Na^ ad ipecime legio nn militaria fabros ^perpendicuiatores^archi* teftos,genuf( cuftu extruedoru moeniu,feu 3^ decorandoru in cohortes ceturiauerat»Varius^ multiplex^ multiformis^ ad vitia atq; virtut^ ^afl arbiter g;enitus,impetu mentis quoda Hc Aicio regens»ingeniu inuidu,trifte,lafciuu,& ad ollentatione fui inlbles caUide tegebat^con tinentia & fadlitate^clementia limulans^com | tra(5 dilTimulas ardore gloriae^quo flagrabat» ^ acerrimus ad laceflendu pariter^dc refpSdedu^ foijs,ioco,maledi£Hs*referre carme carmini, diftu difto,prorfus vt meditatu crederes ad> uerfus omnia.Hui^ vxor Sabina du prop^ ler uilibus iniurijs adflcitur^ ad morte voluntaria c6pulia:quxpalaia£tabatq immane ingenia

pertuliflet^& elaborafle ne ex eo humani gene ' tis pernicies grauidarctur. Hic morbo fub^er* cutaneo^que diu placide pertulerat^vi£fus,do* lore ardes impatief^ plures h fenatu extinxit» A regibus multis pace occultis muneribus im pe^ta ia£fabatpala plus fe otio adeptu^qar* mis c2eteros»Officia fane publica,& palatinae, ,^necno militif in ea forma ftatuit,q paucis pec b,iii;. Coftantinu Immutatis Ix>dicperfeuerat,vlxit

annos i. x n. dehinc miferabili exitu confiims

ptus eft , cruciatu mebroru fer^ omnium cofe ' ftus^n tantu,vt fefe interficiedu miniftrou

diflimis precas offerret ; ac ne in fcmetipfumj . fsuiret^cuflodia chariffimorum feruaietur» , ANTONINVS PIVS.

|

Ntoninus Fuluius ^ feu Boionius di» ‘ a ftus,pofteaetia Pius cognominatus

eft. Imperauit annis x x 1 1 i.Ifte ab i Adriano in filiu adoptatus,cui^ gener fuerat,

| bonitatis in prindpatu fuit, tantae vt haud du I

‘ biefineexepIo‘vixeiit,quanuiseuNuma5co ;

tulerit aetas fua , cum orbem terrae nullo bello | per annos x x 1 1 1 authoritate fola rexerit, adeo trementibus eum, at<^^ amatibus cunftis regibus,nationibufq| populis,vt parete feu & \ patronum magis q dominu Imperatorem ve putarent,omnef(^ vno ore in caeleftium more propitium optantes,de controuerfi>s inter fe

iudicem pofcercnt. (^in etiam Indi,Ba^ri, I Hircanilegatosmifereiuftitiatatiimperatotf ' ris c6pcrta,quam ornabat vultu ; fereno,& pui I cliro,procerus m^ra,decenter validus. Prius : q falutadus prodiret, deguftans panis aliqua* J ne frigefcente circii ; Mum, praecordia per ies i funium fimguinc , viribus exefis intercipere* tur,eo(]^ aftuum publicoru laboribus minime fufficeret quae incredibili . diligentia ad ipc# dem optimi patrisfamilia?exequebatur,ap# ‘ ' i pete tia glorias ' cates,&oftoitatione,adeo mi I

--s I.

(uetus^vt inftantibus Patribus ad eos qui con j traeumcoiuraaerant^perTequendos^comprer

| Ibitquxirionem^praziatusneceirenodlefce | Ieris in femeripfum cupidos pertinacius inda* gaiime ii plures reperiretur^qtis odio effet in«

telligeretur . Igitur apud Lorios villa propria millibus palTuum x 1 1. ab vrbe, febri paucO' nim dierum poli tres atq^ x x annos imperij confumptus eft.Ob cuius honorem templa, fa cerdotes, atque infinita alia deaeta funt . Vf^ co autem mitis fuit,vt cum ob inopis frum& tari? fuipicionem lapidibus a plebe Romana perllringeretur,maluerit ratione expofita pia «re q vlcifci Mtionem* MARCVS ANTONIVS»

Arcus aute Antonius imperauitano m rus x V 1 1 1» Ifte virtutum omniu coel^lque ingeni; extitit,erumniG

que publicis quafi defenibr obieft^ ell * E terii tiin ad illa tempora natus elTet,profeflo quali vnolapfu ruiflent omnia llat^ Romani.Quip pe ab armis quies nunq erat , perque omnem orientem,Illyricum,Italiam,Galliamque bel

la feruebant , terrsmotus non line interitu ci« tdtatum,inundationes fluminum,lues,crebrx locullaru lacies agris infell? prorfus,vt ptof pi nihil quo fummiis angoribus atteri rnorta* les {blent,dici feu cogitari queat, quod non ib Io imperate Isuierit* Credo diuinitus attribu* tu,vt dum mundi lex feu natura aliunde quid bminibi^ incognitum gignit^e^orum com lilifs tan^ medidnse temedi;s lenfaturJs pto» pinquu fuum Ludum Annium Verum ad im peri; partem nouo beneuolentise genere adfci uit.Qui Verus inter Altinum at^ Concordia Iter fadens^i£hifanguinis^quem i morbo Gne ci a'ar6'Z5rAH|/ y vocat,vndecimo imperij an no extindus ^ ^ carminum maxime tragico* fum ftudiofus^ingeni; aiperi^at^ laTciui*

M» ANTONI NVS»

Ofl: cuius obitum M.Antoninus rem* p publicam folus tenuit,a prindpio vi* tx tranquiliiilimus , adravt ab in* fantia vultum nec ex gaudio nec ex moerore

mutauerit^ phiiofophise ihidens , literarum^ grjecarum peritiflimus.Hic permiiit viris da rioribus^vt conuiuia eodem cultu^quo ipfe^ 8c miniibris (imilibus exhiberet.Hic cum aerario exhauilo largitiones quas militibus impende*' tet no haberet, ne^e indicere prouindalibus aut fenatui aliquid vellet, inftrumentum regij cultus fafta in foro Traiani feftione diftra* pocula xit,va(a^ea , ayftallina, & murrhi* na,vxoriam , ac fuam fericam & aurea vefte, nmlta ornamenta gemmarum: ac per duos co menies venditio habita tinuos eft , multunu^ auri rcda£lum.Poft viftoriam tamen empto* precia reftituit qui ribus , reddere comparata voluerut* Moleftus nulli fuit qui maluit femel empta retinere» Huius tempore Ca0ius tyran nidem atripiens ^tin£his eft» Ipfe vitas anno quinqiugefimonono apud ; Bendobonam mof bo confumptus eft: * De eius nuncio Romam m pemedo confufa lu£hi publico vrbe^ Senatus ,

i in curia velle tetra indutus lachiymans con»

^ uenit » Et ^ quod de Romulo segre creditum ell omnes pari fenfu ^ prsfumpferunt , Mar» ^ cum coelo receptum elle : ob cuius honore ti» ' l pla^ columns^multa^ alia cleaeta fune»

C OMMODVS»

Vrclius Commodus M» Antonini a Eus^Antoninus & iple didus^ impe» rauit annis x 1 1 i.Hic qualis futua

'i: eifet^in I tus ipfo primordio olledit.Nam cum V 'I in fupremis moneretur a parente^ttritos j iam Barbaros ne pennitteret vires recipere^ ne i^ndeat ab incolumi ij quamuis paulacim nei gocia perfici pofle,a mortuo nihil :fa:uior om nibus libidine , atque auaritia , crudelitate, nulli fidus , magilque in eos atrox^quos am^ plifiimis honoribus , donilque ingentibus ex« tulerat * In tantum deprauatus , vt gladiatoa rijs armis faepilTimeiri Amphitheatro dimi^ cauerit. Huic Martia generis libertini,forma tamen , meretricijfque artibuspollens c.im animum eius penitus deuinxilfet , egreflbi balneo veneni populum obtulit* Ad extres mumabimmilibvalidiinmopalarilrita com preffis faucibus expirauit, anno yit« pacelif mo (ecundoque*

i AS tlVS PERTINAX. ?

* • .fct,* Eli^ Pertinax imperauit dies lxxxv. s lllecoa£lusimperauit^repugnarq^fur

cipies tale cognometu fotdt^ eft . Ori» iginc genas fordida,pt 2efefturam vrbi agens imperator efFe£lus,l'celerc luliani multis vuU neribus obtruncatur^annos natus vii atque rx.Huius caput tota vrbe circumuedum eft. Hoc exitu obijt vir ad humans conuerlado» I xiis exemplum per laboris genera vniuerfa ad» fumptus,proue£i:ufque eo, vt fortuns vocare»

j turpila.Na libertino genitus patre apud Li» igures in agro fqualido Lolli; Gendani, cuius in prxfefbura quoque clientem fe efte libendf 'iime fatebatur, fuit do£):orliterarum qus i jgrammadds traduntur:blandus magis q be» neficus:vnde eu graeco nomine ;^^Hs-^Aoj'op I

I a{^lauere. Nunquam iniuria accepta ad vl> dicendum du£his. amabat iimplicitatem »c5> munem fe ai&tu,conuiuio, inceifu prsbebat. I ‘Huic mortuo diui nomen decretum eft:ob cu» ius laudem ingeminatis aduf^ defedum plau libusadclamatum eft* Pertinace imperate fe» ;curi viximus,neminem timuimus. Patri pio, patri Senatus,patri omnium bonorum. DIDIVS IVLIANVS.

Idius Julianus ortu Mediolaneiis im d perauitmdibus VII. vir nobilis,iu reperidirimus,fa£biofus,pr^eps,re» j :gni auidus « mc tempore Niger Pafcenninus » l

apudAntiociam^in Pannonia 'Akaria Septfin miusScueras creantur A uguftf. Ab hoc Seue»! to lulianus in abditas palati; balneas dufhis‘ extenta danatorum modo ceruice decollatur^ l caputque eius in Roftris ponitur* septimivs seyervs*

' " Seucrus :i Eptimius imperauit annfa . ^ f XVIII. Hic Prifcennfum interemit

homine omnium turpitudinum . Sub eo edam Albinus,qui in Gall/a fe Casfare fe« cerat,apud Lugdunum occiditur.Hic Seuerua filios fuos fucceflbres liios reIiquit,Baflrianum & Getam.Hic in Britania vallu per x x x i r paiTuum millia : a mari ad mare deduxit * fuit

: bellicofilTimusomniu qui ante cum fuerunt, acer ingenio ad omnia quas intendiiTet fn ^ , fi# nempcrfeucrans.Beneuoledaquo inclinaflet mfrat3ili,ac perpetua. Ad qu?redum diligens, ad largiendum liberalis,in amicos,ininimi# cof^ pariter vehemens,quippe qui Laterana, Chilone,Amilinum, BalTum , caeterofqj alios ditaret ^dibus quoque memoratu dignis,qua* nim prascipuas videmus Parthorum quas dicfl' ^ tur,ac Laterani . Hic nulli in dominatu iuo p» 'mifithonoresvenundari.latinis literis fuffiicic* ter inftrufhis punica eloquentia , prompdor, quippe genit^ apud Leptim proirincias Afri« c^.Is dum membromm omnium,maxime jpc : ;dum,doIorem pati nequiret,vcncni vice,quod ei negabatur,cibum grauis ac plurimae camia j

auidius inuaiit $ que cum coficere non pod^ r

cnidftate pafTus ^irauft» vixit aninos l x Xt

' ANT ONINVS caracalla»

Vtelius Antoninus Baflianus Cataa a calla Seueri filius Lugduni genit^ im pcrauit folus annis v x. HicBaflta^ ihus ex aui materni nomine di£tus e(l*At cum # Gallia vellem plurimam deuexiiTet,talareB

que caracallas feciffet , coegiiTetc]^ plebetii ad fe falutandum indutam talibus introire,de no mine huiuice vellis Caracalla cognominatus

. ell^Hic fratre fuu Geta peremit» Ob qua cau» la furore poenas dedit diraru in(e£latioe qug I , no immerito vitrices vocatur: a quo poli furo

I re conualuit Hic corpore Alexandri Macedo I nis colpe£lo,magnu atqj Alexadru fe iuflit ap j pellari, adlmtantiu fallacijs eo perduflus, vtl

I trad fronte^dt ad 4uu humeru conuerfa cerui^ ce,quod in ore Alexadri notauerat,incedes, fi#

‘ de vultus fimillimi perfuaderet libi * Fuit im» pati& libidinis,quippe qui nouercam fua du;» xitvxote*Cu carris iter faceret,apud EdelTam milite laedes ad officia naturalia,^ , qui quali ad cullodia lequebaf,intetfeftus ell. Vixit an nis ferti x x x » Corpus eius Roma relatu ell» MACRINVS, et piADVMENVS»

Aerinus cu Diadumeno filio ab ex« m erdtu imperatores creati imperaue# runt meles xiiii»abeode exerdtu obtruncantur ,pro eo quia Macrinus militare Uixuiia; ilipenua^ piofufiota comprimeret* [5r AVREI.rVS heliooabalvs#

Vrelius Antoninus Varius,idem Hc» a liogabalus di£bus,Caracalif ex Scmea i

' confobrina occulte ftuprata filius,im pmuit biennio,& mefibns 1 1 1 1» Huius ma ins SemejE auus Baflianus nomine fuerat So« lis Sacerdos, Is cum Romam ingeri militum ' & fenatus expeftarioe veniflet,probris ie on^ I nibus contaminauit. Cupiditatem ftupri,c]u5

adfequi ^ -natur* defeftu nondum poterat,in fc couertes, muliebri nomine Baifianamfepro * Bafliano iuflerat appellari , Veftalem vir^nc j iquafi matrimonio iungens fuo, abfcifli% gea ; Bitalibus matri fe magnae facrauit. Hic Ma« cellum | , qui poft Alexander di£his cft, confo# | brinum fuum Cseiarem fecit.fpfe tumultu ml i litari interfeftus eft , Huius corpus per vrbia j vias more canini cadaueris a milite tra£bm ^ cft, militari cauillo appellantium indomitg & rabidae libidinis catulam.Nouiifime cum ana guftu foramen cloac* corpus minimeredpea ret, vfqp ad Tyberim dedu£l;um,adiefto pon dere,ne vnqua emergeret , in fluuiu proie£lii ;eft.Vixit annis x v 1. atqp ex rebus qu* accia rieiet,Tyberinus Traftitiu% appellatus eft, SEVERVS ALEXANDER

Euerus Alexander imperauit annis i XIII. , S Hic bonis rdpublic^ fuit eru* nofus.Sub hoc imperate Taurin^ au« g^^hls timore ipfe fe Euphrata r

fluuio abitat» Tfic etia Maxiiftfn^ tcgnn atri

puit pluribus de exercitu corruptis • Alexader vero cum deferi fanet a ftipatoribus vidiflet, matrem fibi caufam fuiffe mortis exclamans^

i accurrenti percuflbriobuolutocapitcceruices

fiias valide compreflas pr*buit,anno vitae XXVI .Huius mater Mammsea eb filium coe

gerat, vt illa ipfa permodica fi menfae pradiaf . guefuperefTent^quauis couiuio reponerentur*'

IVLIVS maximinvs* s.

VIiusMaximinusThrax ^militarii I b^ imperauit annis 1 1 1. Is dum per#

. ftquitur pecunioibs infbntes pariter, hoxiof^e, apud Aquileiam leditionemilitu difcerptus eftvnJcum filio, conclamantibus cunftis militari iocoJSxpeflimo genere ne ca tulumbab^um.Huius imperio duo Gordia# ni pater & fili® prindpatu arripictcs vn® poft vnum interiere.Pari etiam tenore Pupian® & .Balbus regnum inuadentes perempti funt*

' GORDI A NVS.

< Ordianus nepos Gordiani ex filia^or# g tus Romae ciarlinmo patre,impera» uit annis vi. apud Ctefiphontem I 'Philippo praefefto praetorio accenfis in fedi»

jtionem militibus occiditur, anno vitx vicefi» . ^ pio.Corpus dus prope fines Romani Perfici* ique imperij twfitum, nome loco dedit SepuI# chrumGoroiani*

1 J H I L I P P V S* rf:

’ Arcus Julius Philippi imperauit am m nis v.Veronf ab exercitu interfeftus eft,medio capite fupra ordines dem tium przeciibtFiiius autem eius Gallus lulius

Satuminus,quem potctiae (bciauerat , Romas occiditur agens \itaz annos x 1 1. adeo feue>

ri & triHis animi , vtiamtum ^cjuinquenni ^tate nullo prorfus cuiulquam commento ad ridendum folui potuerit patremque ludis fes : cularibus petulantius cachinnantem , quanq adhuc tener,vultu notauerit auerfato.Is Philip pus humillimo ortus loco fuit,patre nobililfi^ i^ mo latronum du£tore*

D E C I S. I V

Ecius h Pannonia Bubalia natus ima ; • d perauitmenfcs XXX» HicDecium filium fuum CseParem fecit» Vir artia bus cunftisjvirtutibulque inftruLbus,placidus & communis domi, in armis promptiflimus, in folo Barbarico inter confufas turbas gurgi« te paludis fummerfusefl:, ita vtnec cadauer eius potuerit inueniri»filius vero cius bello exa

tinftus eft . vixit annis l» Huius temporibus •. Valens Lucinianus imperator effeftus. VIRIVS G AL LVS

Irius Gallus cum Volefiano filio ima

V perauerunt annis 1 1 . Horum tempoa ribus Hoftilianus Perpenna i Sena» c.y* tu imperator creatus,nec multo poli pedilem

tia cofumptus eft , Sub his etia Aemilianus in Maelia imperator effeftus eft cotra que ama bo profe£H apud Interamne ab exercitu fuo aetatis pater caeduntur , anno feptimo circiter creati in infula & quadragefimo , Mcnyngc, quae nunc Girba dicitur.AemiItanus vero me«< ic quarto dominatus apud Spoletum,fiue pon tem, quem ab eius caede Sanguinarium acce« pilTe nomen ferunt,inter Ocriculum, Namiaa que,8c Spoletu, & vrbe Roma regione media

* pofttu.Fuit aute genere Maurus, pugnax , nec

tamen praeceps * Vixit armis 1 1 1 i.minus z,» LICINIVS VALERIANVS

I Icinius Valerianus cognomento Coa 1 lobius, irpperauitannis xv.pareti* bus ortus ^lendidilTimis, ftofidus ta me,& multum iners,ne<^ ad vfum alique pu^ blial geftis officiojcofilio , feu accomodatus* : ' Hic liliu fuum Galienum Auguftu fecit, Gaa Iieni^ filium Comeliu Valerianu Cffarc.His in imperantibus Regilianus Moefia , Callius

Laoienus pofthumus in Gallia , Galieni filio interfe£lo,imperatores effefti funt» Pari mo> ^ Aelian^ apud Mogucia,cu in Aegypto Ae> milianus,apud Macedones Vales, Mediolani Aurcol^ domiiutu inuafere.Valeriani vero in Melopotamia bellu ger& a Sapore Perfaru rc ge (uperatus,mox etii captus , apud Parthos wnobili feruitute cofenuit.Nam quadiu vixit, Rexciufde jpuincif incuruato eop». ie caw» }

i GALIENVS.

' Alienus quidem in locum Cornelii fl g lif fui Salonianu alteram fiIiufubro> gauit,amori diuerfo pellicu deditus,

2 i SaIonin 2Bconiugis&cocubin e,quamperpa«/ Aionem concelTa parte fuperioris Pannonis, a patre Marcomannoru rege matrimoni; fpe* cie fufceperatjPipam nomine, Nouiflimead» uerfus Aureolu profeftus eft . Que cum apud pontem qui ex eius nomine Aureolus appella tur,obtcntum,detrufumqp Mediolanum obfo

^ dit , eiu (Hem Aureoli commeto 4 fuis interi ff.

Regnauit annis x v, cum patre v 1 1, dc fw» Ius VIII. Vixit annis i.

i CXAVDIVS.

Laudius imperauit annis i i.Huc ple c riq? putat Gordiano fatum, dd ab Li*

: fcefa muliere matura inftitueretur ad «

* • i vxore.Hinc Claudius Galieni morieris fentes tia imperator defignatus,ad que Ticini pofltii per Gallonium Bafiliu indumenta regia dire^ xerat,extin£l:oc|R a fuis Aureolo receptis regio

nibus , aduerfum aciem Alemannorum baud

« I procui a lacu Benaci dimicans,tanta multitu«

dine fudit , vt sgre pars dimidia fuperfuerit.

His diebus Viftorinus regnu cepit . Claudius vero cu ex fatalibus libris,quos inipici prsce» perat, cogjjouiifet fentetis in fenatu dicenda

primi morte remediu deiidcrari , Pomponio !

I

Baflb,qui tuc crat;,fe offbcntc, ipre vita fuam, j ^ ]' haud paflus refponfa fruftrati,aono reipu.de* ordinis primas dit, praefatus neminem tanti , habere ipfum imperatorem . Ea res fic erat cunftis grata,vt non diui vocabulu modo,fed ex auro ftatuam prope ipfum louis limula* auream pro? erum , atque in curia imaginem ceres Ikcrauerint* aVINTILIVS

Vic fuccelTit frater eius Quintilius* h Is paucis diebus imperium tenens^

. eft* interemptus . ^

‘ AVRELIANVS .

Vrelianus genitus patre mediom, &

a vt quidam ferunt, Aurelijclarilfimi . Senatoris colono inter Dacia &Ma* cedoniam,imperauit annis v.Ifte haud dilfi* milis fuit Magno Alexadro,feu Csefari di£la*

tori.Nam Romanam vrbemtrienioabinua* . i foribus receptauit , cu Alexader annis x n per viftorias ingentes ad India peruenerit, & C.Caefar dec&io fublecerit Gallos,aduerfum ciues quadriennio congreflus. Ifte in Italia tri '

fiiit Placentiam, iu* bus praelijs viftor , apud xta amnem Metauru, ac fanum Fortunae,po* tepore ftremo Ticinefibus in campis . Huius apud Dalmatas Septimi^ imperator elfeftus - j ^

mox a fuis obtruncatur*Hoc tempore in yrbe ,

Roma monetarii rebellarut, quos Aurelianus . .j

vilior vltima crudelitate compefcuittifte pri* 1

4 tnu$ apud Romanos diadema capiti inne# , 'xuit:gemmifque^& aurata omni vdte , quod adhuc fer^ incognita Romanis moribus vi» ^debatur^ vfus eft.Hic muris validioribus & la xioribus vrbemfepiit* Porcins camis vfum Ipopulo inftituit Ac Tetricu,qui imperator ab exercitu in Galli/s fuerat^ cortefto»

rem Lucanise prouexit , aipergens hominem degati ioco, Sublimius haAidum^ regere ali j

t quam Italise parte^q trans Alpes regnare,No uiifime fraucfe ferui fui qui ad quofdam mi» , , j litares viros amicos iphus ^ nomina pertulit adnotata,falf6 manum eius imitat^,tanq Au

; relianus ipfos pararet occidere , ab ijTdem in» terfedus eft in itineris medio quod inter Con |

’ ii ilatinopohm 6c Heracliam ell,Fuit fseuus^ & fanguinarius,& trux omni tempore, etiam fi» lij fotoris interfeftor,Hoc tepore feptem ; me (ibus interregni fpedes euenit.

j' T A c I T V s»

Acituspofthucfufcepitimperiu,vir ;• t egregie motat^, q ducetefimo impe

' : «7 (fie apud Tarfum febri moritur* FLORIANVS*

Vic fucceffit Florianus*Sed cum ma» h gna pars exercitus equitantium Pro» bum militias peritum legiifet,Flo»

rianus dierum l x, quafi per ludum impe» .

rio vfus , incifis a fdnetipfo venis effufo i^» guineconfumptus eft» c,ii/* Robus genitus patre agreftibortotfl ‘ p ftudiofo Dalmatio fanguine,impera> uit annis v i.lftc Satuminuni in orie» tc,PiocuIu& Bbnofum Agripping imperatos tes effefbos oppreflit.Vineas Gallos 8c Pano» nios habete permifit. Opere militari Alftium motem apua Syrmin, & Aureum apud Moes fiam fuperiorem vineis coferuit . Hic Synnio in turri ferrata occiditur»

c A R V $» / • I •

’’ Arus Narbonae natus,imperaultans c nis 1 1. Ille cofefiim Catinum & Nu merianu Caeiaresfecit.Hicapud Cte fipbontaiftu fulminis interi/t , Numerianus quo(^ filius eius cn oculoru dolore correptus in Icmcula veheretur,Impulibre Apro, qui fo cer eius erat,per infidias occifus eft.Cum dolo occultaretur ipfius mors , quoufq? Aper inua» dere poflet imperium,fixtore cadaueris fcclus eft proditum. Hinc Sabinus lulianu inuades imperium, i Carino in campis Vcronehfibus occiditur. Hic Carinus omnibus fe fcelcribus fiiquinauit . Plurimos innoxios fiflis cnmini» bus occidit . Matrimonia nobilium conupit: condifcipulis quoque , qui taxauerunt cum in jauditorio verbi fatigatione, pemiciofus fuit» Ad extremn trucidatur eius praecipue ! tribuni dextera,cuius dicebatur coniugem polluifle» OIOCLETIANVS*

Amilini (hiato# r lodedan^Dalmata d ris libertinus,matre pariter atq^ oppi do nomine Dioclea^quoruvocabiuis^ donec imperiu fumeret^Diocles appeilat^^vbi orbis Romani potentia cepit^ Graiu nome in Romanum morem couertit* Imperauit annis Auguftu efecit.Coftan# X X v.Is Maximianu , tiG & Galeriu Maximianu cognometo Arme tariu Caefares creauit,trad& Coftantio Theo

doramHetcuIij Maximianipriuignam,abic» i fta vxore priori* Hoc tepore Caraufio in QtX lijs ^Achilleus apud Aegyptu^lulianus inita# imperatores effe£ti,diuerib exitu periereiE 1 lia quibus lulianus afto per coftas pugione,in

’ igne abiecit fe . Diocletianus vero apud Nico# m^am fponte imperiales fafces relinqu«,in proprijs agris confenuit. Qui du ab Herculio at(j Galerio ad recipiendum imperiu rogare# tur,tanq peftem aliqua deteftans,in hunc mos dum refpodit» Vtinam Salonae poflTetis vifere nollris manibus inftituta profefto nuqj olera : iftud tetanduiudicaretis.Vixit annis Lxviii*j ex queis communi habitu propi noue egit*! Morte cofumptus eft , vt fatis patuit,per for#; midinem voluntariam. Quippe cumaCon# ftantino ate^ Licinio vocatus ad fefta nuptia# per feneftam quo minus interefle va« rum , , excufauiiTet, refcriptisminacibus ac< leret , quibus inerrabatur Maxentio fas ceptis , uifle, ac Maximino fauere^fufpedans necem c,uij* dedccorofam, venenum didturlTaufi{rc,Hi« diebus Conft^tius Conftantini pater , atque Armentarius , Csefares Augufti appellantur, creatis Csraribus,Seuero per Italiam , Maxi< mini Galeri; fororis filio per cwriente; eodem^ tempore Conftatinus paefar efficitur* MaxS tius imperator in villa fex millib^ab vrbe diC*

creta itinere Lauicano : ddiinc Licinius Au« guftus efficitur.Pariij modo Alexander apud Carthagine imperator fittSimilic^ modo Va« lens imperator aeatur quoni . exitus ifte fuit* Seuerus ab Herculio Maximiano Romae im tra.tabernas extinguitur , funufe^ cius Galies ni fepulchro infertur , quod ab vrbe abeft per Appiam millibus nouem. CALERIVS MAXIMIANVS»

• Alerius Maximianus confumptis ge« ‘ g nitalibus defecit.Maximian^ Hercus» lius a Conftatino apud Maffilia obs feffus,deinde captus poenas mortis genere po ' ftremo fraftis laqueo ceruicibus. Alexander a Conftantini exercitu iugulatur. Maxetius da aduerius Coftantinu cogredit paulo iuperius a ponte Miluio,in ponte nauigi/s copofitiiab latere ingredi feftinas, lapfu equi in prpfundn demerfus eft, voratum<^ limo pondere thora« ^is corpus vix repertu.Maximian^apud Tar« fum morte fimplici peri;t » Valens a Licinio morte , mulftatur . Fuerut aut moru huiufmoi ' di* Aurelius Maximianus cognometo Hercui * lius, ferus natura,ardesfibidine,confili;s fto^ ,

II

lidus^ortu agrefti, Pannoni6que.Nam etiam nunc haud longe Syrmio eminet locus,paia^ tio ibide conftrufto, vbi parentes exercebant bpera mercenaria» Aetate interijt fexagenari^ us,annoru xx imperator.Genuit ex Eutropia Syra muliere Maxentiu, & Faufhm coniuge

Conftandni , cuius path* Conftantio ttadide^ rat Theodoram priuignam» Sed Maxentium fuppolitum ferut arte muliebri , tenere mariti ^mum laboratis auTpicio prauilTimi coepti a pueroJs Maximianus charus nulli vnquam fuit,nec patri, aut focero quidem Galerio» CALERIVS ARMENT A RIVS» i Aleriusautefuit,licetinculta,agre» } fti^ iuftitia,fatis laudabilis,pulcher . I g corpore, eximius, &foelix bellator, ^ ortus parentibus agrari/s, paftor armetomm vndeei cognomen Armentarius fuit .Ortus | Dacia. Ripefi,ibi(^fepultus-eft:queIocu Ros mulianu etiam vocabulo Romulae matris aps

' fpellarat.Is infolenter affirmare aufus eft, ma? tre more Olympiadis Alexan dri Magni crea concepiiTe» tricis compreifam dracone femet . CALERIVS MAXIMINVS» i Alerius Maximinus Sorore Armens i tarij progenitus, vero(^ nomine ans j g te imperiu Daza di6lus,C£efar qua* i trien* driennio , dehinc per Oriente Augufius nio fuit,ortu quidem at(^ inifituto pallorali, verum OipientiiTimi cuiui^ ac literaru cultor. tngenib qufcto, vini airidiot , mo ebrius qua» dam corrupta mente ai^ra iubebattguf, cum i pigeret factum,differri qu* prascepiffet^in tcf i pus Ibbrium ac matutinum,(latuit. ALEXANDER.

Lexander fuit Phrix origine, ingca • •' a nio timidus,inferior aduerfus labore vitio fencftaE aetatis . His omnibus abfumptis,imperi;iurapenes Conftantinum & Licinium deuenere.

CONST ANTIN^V S.

4;, Onllantinus Conftanti; imperatoris

‘ Helenae , 8c filius c imperauit annis x* 1

X X. Hic dum iuueculus a Galerio in ^ vrbeRoma religionis foecie obfes teneretur,!

* fugam arripiens , ad fruftrandos infequeml tesjpublicaiumentaquacuncjiter ageret, in#

' terfecit , & ad patre in Britanniam peruenit: & forte iifdem diebus ibidem Conflantium paretem fata vltima perurgebant . Quo mor* tuo,cun£lis qui aderat, adnitentibus,fed prsi cipue Eroco ^emannorum Rege auxili; gra tia Conftantiu comitato,imperium capit.Hic fbrorem fuam Conftatiam Licinio Mediola» num accito coniungit,fiIia^ fuu Crifpum no# ’ mine ex Mineruina concubina fufceptumjidc I

; Conftantinumi/fdem diebus natum oppido Arelatenli,Licinianum^ Lidnij i filiumenfiu fer^ X x.CjEfarcs effecit. I Verum enimuero vt imperia difficile concordiam cuftodiunt,difi ' fiitium Inter Odnfum ConlUtfnumcjcxori^^ tur:primuni^ apud Cibalas iuxta palude Hi» ulcam nomine,Coftarino nofte caftra Licinij* irrumpete Lidnius fuga petijt, Byzantiumm

fuga volucri peruenit , ibi Martinianum om* ciorum magiilru Caeiarem creat.Dehinc Co» i ftadnus acie potior apud Bithynia adegit LU

dniumpafHfaluteindumenturegium oHer» I repervxoremtindc Theflalonicam mifllim, \ paulo poft eu, Martinianum<5^ iugulari ! iub^*

Hic Licinius annum dominationis fer^ poft : j quartudecimum,vitae proxime fexagefimum j

I occiditur,auatiti£e cupidine omniu peifimus, ne<^ alienus ^ luxu venereo, aiper ] a^odum, haud mediocriter impatiens, infeftus literis, quas per infeitia immodicam virus ac peftem publica nominabat,praecipue forenfem indu» rftriam. Agraribus plani,ac rufticatibus, quia ' ab ep genere ortus altulque erat,latis vtilis,ac militi^ cuftos ad veteiu inftituta fcueriifimusi I ipadonum & aulicoru omnium vehemens do» j

: mitorjtineas Ibriceft^ palatij eos appellas.At Conftitinus obtento totius ILomani impeti/ mira bellotu foelicitate regimine, Faufta con»

i iuge,vtjputant,fuggerente , Crifpu filium ne» iubet. i cari Dehinc vxorc fuam Faufta in bat* neas ardentes coniefta interemit, cum eu ma» ter Helena ardore nimio nepotis increparet* Fuit vero vitra quam aeftimaripoteft, laudis auidus .Hic Traianum,herbam parietariam, ob titulos multos aedibus inferiptos appellare folitus q:at>Hic pontem in Danubio conftra xit.Habitumtcgfum gemmis,& caput exor^ nans perpetuo diademate * Commodiflimus iedarc, tamen rebus multis fuit , calumnias legibus ieuerilTimis nutrire artes bonas , prae- cipue ftudia literaru,Iegere ipfe,fctibcxe, me» ditari,audire legationes, & querimonias pro dimidios ita, vt tredd nis vixiflet , ex quibus cim folus imperaret, morbo confumptus eft, irrifor potius quani blandus» Vnde prouerbio vulgari Trachala» x annos praeilantiflimus, XII fequentibus latro, decem nouilTimis pu* pillus ob profufiones immodicas nominatus* Corpus fepultum in Byzantio Conftantinoj poli difta; quo mortuo Dalmatius militu vi

necatur * Ita ad tres orbis Romani dominatio redafta eft,Conftatino & Coftantio ac Com ftantefilijs Conftantini.hi finguli has partes regendas habuerunt, Conftantinus iunior cu> £ta tras Alpes .Conftantius d freto Propontb dis,Afia at<]^ Orientem* Conftans Illyricum, Italiam,di Africam,Dalmatiam,Thradam, Maceooniamque,& Achaiam,

ANNI B A'tl- A N V S, CONSTANS, ET CONSTANTIVS,

Nnibalianus Dalmatij Csefaris co»

a fanguineus Armeniam , nationefe^

circum focias , interim ob Italiae A« friesequeius diffentireftatim Conftantius & Conftans coepefimt,Conftatius latrocmiilpc " *5

cie dum incautus,foedetg temulentus in aliea na irruit,obtrucatus eft,proie£hif< fluuiu, 5p cui nomen Alia eft,no longe ab Aquileia.Co# ftans vero venandi cupidine dum per fyluas ialtu% erraretjconipirauere aliquanti milita* res in cius nece, autnoribus Chrellio & Mar» cellino,fimuIc5 Magnentio: qui vbi patrandi negoti; dies placuit,Marcellinus natalem filij fimulans,pIeroique ad coenam rogat. Ita<^ in multam noftem conuiuio celebrato , Magne> tius quaii ad ventris feaeta feccd& , habitum venerabilem capit.Ea re cognita, Conftas fu^ gere conatus, apud Helena oppidum Peire« n^o proximum a Gaifone cu leaiifimis miP- fo interficitur,anno tertiodecimo Auguft*

dominationis:nam Caeiar trienio fuerat : aeui feptimo vicefimocp.Hic fuit debilis pedibus, manibuique, articulorum doIore:fortunatus coeli temperie,fru£l:uu prouentu,nullaa Bara

baris formidine quae profefto maiora * . fue«

' rint,fi prouinciarum re£lores non precio, fed iudicio prouexiiTet.Huius morte cognita,Ve trahio magifter militum imperium in Pan* t-If' nonia apud Muriiam corripuit * Quem Con* r- ftantius n5 poft multos dies regno 4 exuit,gra4 dsuo «tate non vitam modo,fed etiam volu* ( ptarium otium t concedens . fuit autem propd adftultitiam fimpliciffimus. P CONSTANTIVS» L

f > c Onftantius Gallum fratrem patrue* pro'nunciat Csfarem , Ibrorem

I Conftantina illi conluhg^rMa^^^us quo^ Decentium cofanguineum fuum trans AI# pes Csefare creauit.His diebus Romae Nepo* tianusEutrophiae Coftatini fororis filius hor# tantibus perditis Augufti nomen rapit:quem pftauo dic vicefimoc^p Magnentius oppreflit. Hoc tepore G>nftantius cn Magnentio apud Murfia dimicas vicittin quo bello pen6 nunq amplius Romanae confumptae (unt vires, to# I tiufe^ imperij fortun^ peiTundatae*Dehinc cu j fc Magnentius in ItaUa recepiiTet, apud Thi» canum plures fudit,incautius,&,vtin vifloria

lblet,audacius perfequentes . Nec multo poft

apud Lugdunu coangudatus , gladio occulte prouifo, i6lu pulli parietis iuuas,tralFoifo late

re,vt erat vadi corporis , vulnere, naribufq^,Sc orecruoreeffundes,menfc imperi; quadrage# (imorecudo,xtatis veroquinquageiimo expi« tauit,ortus parentibus qui Gallia inhabitant» legedi dudio pr6ptus,fermonis acer,animi tu midi,& immodice timidus, artifex tamen ad

occultanda audaciae l^ede formidinem . Eius morte audita,Decetius laqueo fafeiae ad collu polito vita finiuit.Hoc tepore Gallus Caelari Conditio occiditurJmperauit annis quatuor» SYLVANVS*

Ylyanus Imperator effeftus,die fm# f peri; vigclimooftauo perimitur*fuit ingenio blandidimus, quanqua bar# batx> patre genitus,tamen inditutione Roma# fatis cultus,dc ^ patiat . constantivs*

Onftantius Claudium Tulianum fra> c trem Galli honore Casfaris adfumit annis natum fer^ 1 1 1 atcp x x.lftc in campis Argentoracefibus apud Gallias cu >aucis milihbus infinitas hoftium copias da Jeuit»ilabant acerni montium fimiles. fiuebat eruor fluminum modo.captus rex nobilis No

domarius» fufi omnes optimates . redditus Ii* mes Romanae* pofreiTionis.ac poftmodum cu Alemannis dimicans potentiflimum eorum j , regem Badomarium cepit * Hic a militibus j GdUicanis Auguftus pronunciatur. Hic Con* I iftantiusvrgere legationibus inftatu nomen» que priftinum reuerti* j

i lYLI A NVS.

>.r Viianus mandatis mollioribus re» i fert fe fub nomine cclfi imperij mul to ofFicioiius pariturum. Hinc C6 » 'tius magis magifque a dens dolore,atque^ y t erat talium impatiens,in radicibus Tauri montis apud Mopfocrenem febri acerrima^ quam indignatio nimia vigilijs augebat, in> terijtanno aeui 1 1 1 1 & x l, imperij i x atc]^ W X X, verum Auguftus quarto vigefimoque* jpfto (olus, cum fratribus atque Magnentio

iedecim, quindecim Cazfar , foelix bellis ciui» Iibus,extemis lachrymabilis,mirus artifex in iagittis,i cibovinoque & fomno multum in» toperans;patiemlaboris^fa^ cupidust quam cum adfequi tarditate ingeni; non poT» inuidebat. Spadonu, aulicoruc^ amd? : fet,aiijs vxoru,quibus contentus,nulla Ii* ; ri deditus,& Sed ^ bidine tranfuerfa aut iniufta polluebatur. W fortitus eft,pr«9 ' ex coiugibus, quas plurimas J ve« ^ cipue Eufebiam dilexit,decoram quid^, ; Gorgonias,& alia impo^ % ru per Amatias , & tunaminifteriavexante famam viri,contra fae^ fcEminis modeftioribus mos eft , quarum I j pe praecepta maritos iuuat. Nan(j,vt caeteras \ j oniittam,Pompeia Plotina incredibile di£lu J pros eft quato auxerit gloriam Traiani:cui us curatores cum prouindas calumniis agitaret, adeo vt vnus ex ijs diceretur locupletiu que^ hai ita conuenire,Quae habes ad mefam,vnde besftertium,Pone quae habes‘ilIacoiuge cor^» increpans,quod laudis iii^ eflet ' ripuit , atque id> incuriofus, talem reddidit, vt poftea exaft , deteftas,fifcum lienem vo» improbans & j nes , ^ caret,qubd eo crefcente artus reliquitabefcat. jp Igitur lulianus redafta ad vnum fe orbis Ro^ M*; mani curatione,gloriaenimis cupidus ,mP««|.g,

in» t fas proficifcitur.Illic atranlfuga quoda in ilidias dedud:us,cum eum hincinde Parthi vc

- gerent,^ caftrisiam pofitis arrepto tantum i* ardore - clypeo procurrit . Cumque inconfulto

nititur ordines ad praelium coponere , ab vno furgente conto peti ex hoftibus , & quidem , mrfusq^ icutitur .Relatuique in tabernaculum, j: egreffus ,paulatim fangmne - ad hortados fuos ^ vacuatus ,citca noftis fer^ mediu defecit,prg»

fatus coniulto ftft de imperio inindare,>.' ; ,

ne>vti (blet in multitudini dirciimatibus (hi* di;s amicoru^ex inuidia rei prae difcordia ex*

«•citus periculum pareret , Fuerat in eo litera» rum ac negociorum ingens fdentia:ea iuuaue rat phiIoibphos,& graecorum fapientiflimos* viuproptiorcorporis^quim validus quidem^ fed breuis fuit.Hsec minuebat quarundam re* rum negleftus modus .Cupido laudis immo* dica, cultus Numinum fuperftitiofus. audax plus q imperatorem decet. Cui falus propria^ cum fcmper ad fccuritatcm omniu, maxime in ^Uo conferuanda e(l;.Ita illum cupido glo* ri? fiagrantior pemicerat,vt neque terraemotu neque plenique pr^fagi/s,quibus vetabatur m fit ponere ardo* Perfide , addufhis finem fj ri:ac ncno£^ quidem vifus ing^ globus coe* prseltitetit» lo labante diem belli cautum ^ XOVZHXAMVS»

Ouinianus genitus patreVanoniano^ ^ prouindae : 'i infula agri Singidonenlis 1 1 i.cu* Panonix , imperauit mefes v liberos amitteret prxee* fus patri cu criros , infiante ptum ibmnio cfl: eum qui iam vxo* ris partu edendus foret^diceret louinianum* lite* Hic fuit infignis corpore, Ixtus ingenio , rarum ftudiofus . Hic dum 4, Perfide hyeme afpera mediacp Conftatinopolim accelerans, * - cmditate ftomachi, teftorio noui operis gra» \ uatus effet,repente inteiijt^annos gerens proa _ -

• - d.f* a

* ^ valentinianvs. 1

Alentinianus imperaiiit annis xjt,

minus diebus centum * Huius pater Gratian^ mediocri (Hrpe ortus apud «alas^funarius appellatus eft^ eo rena* ^ \ itium funem portanti quinque milites nequii ent extorquere;, eo merito adfdtus in militia /ique ad pr£fe£furse praetorianae potentia cd» |^cndit:ob cuius apud milites commendatior nem Valentinianoimperium reGilenti ag^ ifitur.Hic Valentem confanguineuin (lium fir £ pi fodum in imperio adfciuit^c demum Gra r^'f tjianum filium necdum plene puberem hortar t^ibcrus &vxoris Auguihun creauit. Hic Valentinianus fuit vultu dec&^(blers ingenio^ ahimo grauis^iermone culdiTimus. Quanqua enim ad loquedum parcus^ feuerus^ vehemes^

' itjifeifus tame vidis^maximeque auaridse^ cur ilis punitor ip(e fuit acer,& in i/s quae mmio raturus fum^Adriano proximus^ genera vetur llmimorum meniinme^oua arma meditari^ fipgeie terra feulimo umulacra^ pmdentet Vd lods,temporibus,fermonibus:at(^,vtbrer mter concluda, (emper criminibus,queis ib

k) fc^juafi fidiiHmis prudetiflimifq^ dederat, car St mSb? 3ut probatis emdidC^ monitorib^, vti li fbifan fjc cuiflet, perfeftus haud dubie princeps enituif fej:.Huius tepore Firmus apud Mauritaniam hominibus regnum inuadens exdnguitur » Valentiidanus af ud Bergentionem legationi Quadorum rc» ***** nndcns nno aeui quinto gc quinquagefaj^

i«a. fmp^ languii^wc amifla , fenfu /ntegcr* cxpirauit. Quod quidem intempcratia cibi^ Ac faturiutc, qua artus diffuisratjacddifle plures detulerejtaque eo mortuo Valentinia* nus adhuc quadriennis authore Equitio,ac Me^

robaude propinquo , vbi cu matre fuerat adu»* latus^ creatus eil imperator» valens» * Alens vn4 cum Valentiniano germa V no fuo,de quo diximus, regnauit an^ nos X, menfes v»Hic Vales cu Got this lachrymabili bello commiflb fagittis fau cius incafam deportatur vililfimam ; vbi fu# peruementibus Gotthis, igni^ fuppofito,inp cendio concrematus eft. in quo probanda hxc I

foere.fuitpofleilbribus conUihor bonus, mu» ‘ tare iudicia,verus, in amicos fidus , irafci fine }

, noxia ac ' periculo cuiufq , iand valde timidus» Huius teporibus Procopius tyrannus cadens extinguitur» GRATIANVS» h Radanus genitus Syrmij, impera# g uit cum patre Valenriniano annis VIII, diebus l x x x v, cu patruo & fratre tribus, cu eodem fratre ac Theodofio j

I quatuor,& cii his omnibus accedete Arcadio mcf^ VI» Hic apud Argetariu oppidu Gal» |lia* XXX Alemannorum millia in belloex#

tinxit » Hic ammaduerdilet ; cum Thraciam Daciamq^ tanq gem‘tales terras poflidendbus

‘ Gotthis, Triballifc^,at(]p omni pernicie atro» ’ cioribus Hunnis, & Aianis < extremum peri# , J I

lciifcininterc“n6mfiuRom»^ iHifpania Theodofium,cun£fa's fauetibus eenti annum a tricefimo tertium , imperium Gratianus literis haud Committit.Ftiit autem , facere,ornate mediocriter inftitutus , carmen loqui,explicare controuerfias rhetorum more* agere fpiculis Nihil aliud die noftuqp , quam meitari,fumma3<5 voluptatis,diuinas^ artis credere,ferire perite ribideftinata:cibi,vinjcp, qui effet plenus bo <• ac libidinis viaortcuftifc^ Reipub.geredae fcien ' nis,{i ad cognofeendam I ' tiam animum intediflet,a qua prop^ alienus non modo voIuntate,fed etiam exercitio fuit- Nam dum exercitum negligeret,& paucos ex ! wAlanis,quos ingenti auro ad fetraftulerat, an» ; ac Romano militi ,adeo^ Bar» teferret veteri | propS amicitia capitur, baroru comitatu , & iter faceret, odia vtnonnunq eodem habitu ; contra fe militum excitauit. Hoc tepore cum tyranide arripuiffet, Maxim’ apud Britania i infenfis Gratiano! & in Gallia trafiniflflet , ab . lcgionibusexceptUs,Gratianumfugauit,nec V' mora extinxit,qui vixit annis x x x v u i* THEODOSI vs*

genitus patre Honoru^ ^ Heodofius t matre Thermatia, genere Hifpan’,'

’ principe trahes, ^ origine 4 Traiano apud Syrmium imperat ~ ’ i Gratiano Aucufto toref&ftus,re|nauitaUsx^v ii.Huiofe» (bmnio parentes monitos facra» . mnt nomen I iuiTe,vt latinc intelligimus;,a deo datum • Dc

I '

*7 ' . ; ; _ . I Ik>c eti4in ot^aculoin AHa ddml^tu «im Valed fucc^um ,culusnomenWK a gt*ris litens initiaretur* Qua cognitio» ne principi; deceptus Theodofius, cu libi im» penum pr^iiimerer^iceleftsB cupidinis (iippli da percepit.Fuit autem Theodolius propaga* to^eip.at^ defenlbr eximius* Nam Hunnos &Gotthos^quieam fub Valente defatigat fent,diuerfis pradi;s vicit.Cum Perfis quoque petitus pacem pepigit* Maximum autem ty» r^u,qiu Gratianu interfecerat, &fibiGaI* vindicabat,apud Aquildam extinxit*Vi» ctorem quo(^ eius filium intra infantise annos a Maximo patre Auguftum faftum,necauit* nugenium quo^ tyrannum,atque Atbogafte iuperauit,deietis eoru decem millibus pugna» I torum* ! Hic etenim Eugenius confifus viribus Arbogaftis,poftquam apud Viennam Valen* toanum exrinxerat regnu inuafit : fed , mox i nmul cum vita imperiu perdidit * Fuit autem Throdofius moribus & corpore Traianoii» milis, quatum feripta veteru 8c pi^ura edo» cent. Sic eminens ftatus, membra eadem, par ^l^es,os,abl^ eo qu6d illi aliquantum vel» endo fteriles gen«, neque tam ingentes oculi :tant,nefcio an & tanta gratia,tantufGR flos in • acie,feu tanta dignitas in inceffu * Mens vero proruis fimilis , adeo vt nihil did queat quod rion ex libris in iftum videatur tran(]ferri*Cle» ^ communis,lblo L . ha» bitu ^ diffeiTc fe cgteris putans,in omnes horni* Aes honotificus/verum eflufius in bonos , lim»

diligere, cmdita mirarfTT bllcia ingenia aeque animo magra,a^ Ted innoxia, largiri magno cognitos, - mare dues,vcl priuato contubernio pecunia, beneficijscxtmj cofcR honoribus, fe velut mimerari,pr fertim quoru erga p^ 9 tamen afperocafu officia probaueratJOa ^ i buTTraianus afperfus ep deteftams & cupidine triumphandi, vfque inuenerit, pmhi^ cft,vt beUanon mouerit,fed bucritque lege miniftena adhiberi pudori CR comefadonibus . nu* continenti*, vt cofobrii^m Sbuens & | reorum.Literis, Ii ptias vetuerit tanquam ^ Siium petfeftos doaus,fagax plan^, muftumcg fcendamommgefta:^qu^us nondefi^b^^ fafta I exeerati veteru legerat,ac Cinna,Marium, taticR iitfefta,qu* dominantium pr*ci. SylL, atm muerfos , . Itafa ^|re., pL tome p1rfidos,& ingratos ato:ynde modica dila» bus indignis,fedftefti l^uera pr*crato,- tione emoUiebatur.Aliquado Auguftus i phnolc» habuit de Liuio,vel quod j eu ta* phic doftore diicerat: qui cum vidiffet ftatueret, die c6moueri,ne afperum aliquid coepiffet quatuor atqiie monuit, vt vbiitafci , memoria recenferet,vt iU 3C X grsBcas literas momenti cft , mente alio Ia C(mcitotio,qu2e langue traduaa,pami temporis intene^ quod eft clar* vira fceret. Me*^r haud dubie , potmtiam Kgdem, tutis, poft auftam annis tnult6que maxime poft ciudem vidori^^ - -.- *»'i 4 ... . . Nam & annonas j curam {blidtus attendere^ auti argentique graue pondus fublati atque ^pefi a tyranno, multis b fuo reftituere, : cum D^gni principes i & quidem vix fundos fb» lerent nudos, ac deformata prsedia concede* re * lam illa minutiora, vt dicitur & , , mtra aula,qu* quide quia occulta funt,magis natu*

i rx hominu curioise oculos aureique ad (e tra* hunt » Patruum colere tanquam i genitorem: fratris mortui , ibroriique liberos babere pro affineii^ parentis • f animo com* plecti ; elegans, lastumque conuiuium dare^ non tantum i fumptuofum : mifcere colloquia perionis,ftudia dignitatibus , idmone cum grauitateiucundo . Blandus pater,cocors ma* ritus.Exercebatur neque ad illecebras neque ad , laiTitudinemtambulationibus magis,cum elTet otium,reficiebat animum: ad vefcendi jcontinentiam valetudineregebat*Sicm inpa* cerebus humanis annum ages quinquagelima apud Mediolanum excelTit, vtranqueRem» publicam vtrique , id eft Arcadio & Honorio iquietam relinquens . Corpus eius eodem an* Ino Conftantinopolim trdlatum,atque fepul* tumeil» *

L Sexti Aureli; ViftorisdeCasfoibus compendi; finis. ,

-4 'A

f

^EVTROPII DE i GESTIS ROMANORVM LIBRI DEC£M«

PARISIIS APVD SIMONEM COLINAEVM

Mt D. X X X I» / EYTROPIVS valenti MA3n« MO PERPETVO AVGVSTO*

Res Romanas ex volntate manfuetudinfs tuse ab vrbe condita ad nollram memoriam^ quae in negotijs vel bellicis,vel duilibus emis nebant,per ordinem tempombteui narratio» ne collegi ilri£lim,additisetiam ijs quse in prindpum vita egregia extiterut,vt tranquil»

I litatis tuae poiTit I mes diuina lsetari,prius fe Us ‘ lulhium viiomm fa£la in adminillrando im» petiofecutam^quimcognofceiet lenonem*

1

t

' 5 ;

\ rVTROPII DE GESTIS HOMAd NORVM LIBER. PR.IMVS*

Rfmus in Italia,vt quibufdam

placet,regnauit lanus . Deinde p Saturnus louem filium e Grae« cia fugiens, in ciuitate quae ex eius nomine Saturnia di£Ia eft

habitauit : cuius ruinas haftc^ nus cernuntur in finibus Thufci? haud procul 4 - ab vtbe.Hic Saturnus quia in Italia latuit, ab dus latebra Latium appellata cft . Ipfe enim adhuc tudes populos,domos aedificare, tdiras ' incolere platarc , vineas docuit, atc^ humanis moribus viucre,cumantea femifeti glandb um tantummodo alimentis vitam fuftenta* rent qui in fpeluncis aut , aut , frondibus vir* gultif^ contextis cafulis habitarent.Ipfeetia am eis numos aereos primus inftituit:pro qui* bus meritis ab indocili & ruilica multitudine deus eft appellatus . Poft hunc Picus eius fili> us,de fabulofe dicitur quod quadam fa* ^ quo a i mofiflima maga Circe nomine ob contem* ptum eius amorem in aucm fui nominis fit mutatus Poft huc filius eius Faunus, qui fuit pater Latini, cuius mater creditur latinas lite* ; ras reperiife.Quibus regnatibus c l * anni fe* | tuntur reuoluti .Regnante tamen Latino, qui

| latinam linguam correxit,& latinos de fuo no ' mine appellauit, Troia a Griecis capta eft, | cum apud Hebrasos Labdon tertium fui prin« j dpatus annoagetet;& apud AiTyrios Tairta* aa.ij. evtropii

regtiatet^ fies,apud Aegyptios Thous expte* tis a mundi principio annis iiii m.xviii* A diluuio annis mille cccclxxvii*A natiuitate Abraae dcccXxv.A natiuitate Tegis Aflyriorum Nini,annis dcccxxxv^ A natiuitate Mofi annis c c c & quin^. Ante vrhem aute conditam annis c c c & 1 1 1 i.An# te prima quo^ Olympiadem annis c c c c & VI* Capta igitur Troia, Aeneas »*^neris& Anchifae filius ad Italiam venit. Aliho tertio poft Troiae excidium,cu Turno Dauni Thw feorum regis filio dimicans eu interemit,eiu& ^ fponfam Lauiniam Latinifiliam in coniu« gem accepit, de cuius etiam nomine Lauini* um oppidum quod conftruxerat,appellauit* ascanivs rex*

Egnauit igitur Aeneas Latinis annis - i 'A r tribus: quo vita decedente regnu fuf« qui 'lulius eiu(« cepit Afeanius , & dem Aeneae filius diftus cft, quem apud Tro^ 1 iamex Creufa coniuge genuerat, & fecum

in Italiam veniens adduxerat . C^i Afcani* derelifto nouercae fuae Lauinise regno Al« / us , bam longam condidit,& Syluium Pofthu* mum fratrem fuum Aeneae ex Lauinia filium iiimma pietate educauit.Deinde Afeanius Iu lium filium procreauit,aquo familia lulio* rum exorta eft,paruulus, quia necdum regem / dis ciuibus idoneus erat. Afeanius cum v i n

& X X annis regnaffet , Syluium Poflhumum / fratrem,regni reliquit tr

f;

t' I. 1

Yluius igitur Pofthumus rcgnauit x x qui Poflhumus ideo r annis x i » poft ’ eil appellatus ^ quia patris mor^ tem cft editus.Syluius,quia ruti fuerat educa« tus.4 quo omnes Albanoru teges Syluij funt | vocati. quem regnauit Aeneas Syluius i

x‘m : Latinus Syluius regna» ! annis x i*Deinde uit annis l. quo etiam tempore apud Hebraz» os Dauidregnauit.Poft cuius obitu regnauit

in Alba Syluius annis x x x i x » Deinde E» pitus dus nlius annis x x 1 1 i.Deinde Capys Syluius fuperioris regis filius annis v 1 1 & X x.qui Capua in Campania condidit Item Capetus Syluius Capys frater annis x 1 1 1* Poft quem Tyberinus Capeti filius annis i x* Ab huius nomine Tyberinus fiuuius difhis cft,quod in eu deddens extinftus eft, qui pri» us Albula dicebatur Succeflit huic Agrippa Syluius regnans annis x l. cuius temporibus

fuifle in Grsecia perhibetur . Dein» I Homerus

'i de Remus Syluius Agrippas fuperioris filius c I regnauit annis decem 8 nouem. Ifte prsefidi»

' um Albanorum inter motes vbi nunc Roma | eft,pofuit: qui ob impietate fulmine i£bus in» |

terijt . Poft hunc regnauit Auentinus Syluius

j annis viginti fepte, qui fuit Remi fuperio^ ; & ris regis filius, quic^ in eo mote qui nunc pars

I mortuus ac fepultus, loco 1 vrbis eft, sternum

1 vocabulum dedit. Succeflorextitit Procas Syl luiusjciufdem Auen^ filius,qui regnauit aii# aa«ii;. EVTROPIt

i - ^ 1 f/idi triginta & tribus.Eo tepore Sidonius me#

'furas 8c pondera reperit , cum apud Hebrae#

' os Aza in ludaea, & Hieroboam in Hierufale ifegnarent Ifti quocjj Amulius fuccedens eius iunior filius regnauit annis quadraginta 8c tri

bus * Numitor Procae regis maior filius a fra# tre Amulio regno pulfus,in agro fuo vixit» Fi# lia eius adimendi partus gratia virgo Veftalis cleftaeft. Quae cum feptimo patrai anno ge#

minos edidiffet infantes , iuxta legem in terra

viua defofla eft . Verum paruulos prope ripa Tyberis expofitos ,Fauftulus regij pallor ar# menti ad Accam L^etiam vxorem fuam de# QH? pulchritudinem,& rapacitatem icorporis qusftuofi, Lupa a vicinis «appella# Vnae & ad noftram vfque memoriam » meretricum cellulae lupanaria dicuntur . Pue#

iri cum adoleuiflent , collefla paftorn & latro# 'num manu, interfeftoqp apud Alba Amulio, fiuum Numitorem in regnum reftituunt* ROMA CONDITA A ROMVLO»

Omanomm igitur imperiu , quo nc#

t . ab exordio vllumferd minus, ne* cp incrementis toto orbe amplius hu# fmana poteft memoria recordari ^ , a Romule» pcordium habet.Qui Rheae Iliae Veftalis vir* ginis,vt prgmilTam eft,filius,&, quantum pu# tatus eft. Marris, cum Remo fratre vno par# ^

tu editus eft . Is cum inter paftores latrocina# retur x v 1 1 1 annos natus ,vrbem exiguam in tPalati^monte conftituit»x tCalen» Merdas, »

tiiu i» 4 fOlympfadis foetas aiinb e e e c x i ^ l frroisBexddiu,{iue,vtplacetOrofio, cccc» XVII» ante fex annos quam decem tribus ifrael i Sennacherib rege Chaldaeorum trafi

ferrentur in montes Medorum . Condita et* nomine fuo go ciuitate , quam ex Romani yocauit^aqua& Romanis nomen inditum

tRy haec ferd egit. Condito templo , quod A* pollicitus eft j^Ium appellauit , ad eum con» fugientibus impunitatem. Quamob cauCarn

multitudinem finitimorum ^ qui aliquam pud fuos ciues ofFenfam c6traxerat,aa fe con»

fugientem in ciuitatem accepit . Latini deni» que^ Thufdquepaftores, etiam tranimarini Phryges, qui fub Aenea, Arcades, qui fub

tuandro duce , infl uxerant* Ita d varijs quali Clementis congregauit corpus vnum,popu»

' lumque Romanum effecit. Centum ex Sena» 'toribus legit,quorum cofilio omnia egittquos propter feneftutem patres fi» jSenatores , ob militudinem cmx nominauit*MiIle etiam pu gnatores delegit, quos a numero milites ap» peIlauit.Tum cum vxores mfe & populus n5

'haberent , inuitauit ad fpe^uculum uidorum

jvidnas vrbis Romae nationes , atque eamm Virginesrapuitannoab vrbe condita quarto.. iTuncvna virginum pulcherrima cunoarum rapientium Talaflb dud Ro» , acclamatione •muli decernitur . Vnde in nuptiarum folenni» K 'tatibus Talaffio vulgo clamitant, quod fcili ' «et talis nupta fit,qux Talaflum habere me» leatur.Comotis ita^ bellis propter raptatum zsuiiih- i

lfaimij>Sabini ; J*idenateSj Veientes>Hzcorna xua oppida vrbem cingunt* Tunc etiam Tar* ' paa virgo Sabinorum clypeis in monte obni» ta cft^qui ab eius nomine Tarpeius eft appeb latus:in quo Capitolium eil conibii6i;um»Pe# pigere tamen R.omani cum Sabinis^quorum - filias rapuerant , amicitias , adeo'yt Sabino», xum rex Tatius regnaret cum Romulo , Sa« r binique & Romani vnus populus efFicererii* tur *Quo tempore Romani ad confirmadani 0

coniun^Fionem nomina » iilorumiliisprsepo^ . nebant nominibus^ &adinuicem Sabini Ro9 manorum Et ex illo tempore confuetudo te? . nuit^vt nemo Romanus ut abfque prxnomi? ne. Propter hanc etiam ibcietatem cum Sabi^ norum more Romulus halFam ferret, quJE eorum ling^ quiris appellabatur , Quirinus eft di£lus.Romani vero,(iue a quiribus,id eft

- balhs, fiue a Quirino Quirites I nominari coe» . perunt.Remus denique , a Fabio duce Romu? Ii, non dubium quod ex fratris voluntate ra? Ifao paftorali extinftus eft . Caufa autem ea ius interitus hacc fuit , quod ad tutelam noux vrbis vallum non polTefufficerc inaepauerit, .. . ciufqucanguftiasfaltu tranfilierit .Romulus vero cum^ud paludem Capream nufquam comparuiflet , ^ , anno regni xxxix ad deos [ i tranniTe creditus eft , & Quirini nomine com lecratus. Deinde Romae per continuos dies < Senatores imperauerunt , Sc his regnantibus ynus ^us completus eft. , / LtB» X» 5 NVM A POMPILIVS* i

V i OftcaNumaPompiKus rex creatus p efl^cumapudHebrseosEzechiasre* gnaret» Qui bellum nullum quidem geflit, fed no minus ciuitati q Romulus proa fuit.Nam leges Romanis moref<^ conftituit, qui confuetudine prasliorum latrones iam , ac ^ fonibarbari videbantur : & annum defcriplit ^ - in decem menfo,qui prius fine aliqua fuppu» tatione confufus erat;& infinita Romae facel * la ac templa conftituit.Morbo deccfiit x l i imperi; anno. Regnante Numa Glaucus pri« mus ferri inter fe glutinum cogitauit* I TVLLVSHOSTILIVS. '

. I \ , Vicfucceflit Tullus Hoftilius. hic h primus Romanorum purpura & fa« ' . Icibus eft vfus, Manafle in ludaea rea gnante. Hic bella parauit,Albanos vicit , qui ab vrbe Roma duodecimo milliario funt.Vea Fidenates,quorum ; lientes & alij feptimo mila

• ! I liarioabfunt ab vrbe Romana, alij decimoa . ^ , oftauo , beUo fuperauit Vrbem ampliauit adiefto Coelio monte* Cum x x x 1 1 annis ’ regnafletjfulmineiftuscumdomo fua arfit* His temporibus Byzantia ciuitas eft coita,

; ciU£PofteaConftantinopolis eft appellata* . evtr opii

regnauit apudHebrasos* t - tepore lofias ^ Contra Latinos dimicauit. Auentinum mom adiedt,& laniculum.Hoftiam d tem duitati ; ab J?.- uitatem (upra mare dccimofcxto milliario ^ ^ vrbe Roma condidit:vigefimotertio anno im

regnante Epi* . perij morbo perijt.Hoc tamen Dyrrhachium damnus eft codita, qu« poftea nominata eft»

TARQ.VINIVS PRiSeVS* ,

Einde regnum Prifeus Tarquinius i ^| Senatoru du> i d accepi t. hic numerum plicauit. Circum Romae xdihcauit* ludos Romanos conftituit,qui adnoftram memoriam permanent.Vicitetiam Sabinos, & non parum agrorum fublatum ijfdemjRo^/# r* trium» mae vrbis territorio iunxit. Primufque fecit cloa»^ 'i- phans Romam intrauit.Muros , & cas.CapitoUum inchoauit » x x x v 1 1 impe» ,

filios oedfus eft,cui^^«;; . ri) anno per And Martii AriS: regi ipfefucceiTerat.Rcgnate Tarquinio Methymnaeus a delphino mari Taenarum di> citurtranfportatus» Tunc eft etiam Maflilia condita.Eodem^ tempore Hierufale a Nabu > : chodonofor rege Chaldaeorum fubuerfaeft* SE?.V IVS TV LLI VS*

Oft hunc Seruius Tullius fiiCcepiC W nobili foemi» p imperium,genitus ex na,captiua tamen &ancilla.Regna» regnante Bal» uitque annis xxxiii. Quo is fub quo Dautd tha&£ imperabat Chaldae ^ 1

1 ll-s !

iripturam. myftica in pariete legit 7 , & inter« {precatus eft»Hic quoque Sabinos fubegit.Mo4 |tes trcs,QuirinaIem,Viminalem , Ae^uilinu iVrbi adiunxic.FojOras drca murum duxit, Pri# bius omnium cefum ordinauit, qui adhuc pec jorbem terrarum incognitus erat.Sub quoRo :jina omnibus in cenfum delatis habuit capita rxxxiiji millia ciuium Romanoru cum ijs qui in agris erant.Ocdfus eft fcelere gene »

ri fui Tarquini j fili; eius regis cui ipfe fucceD

(erat , & filis fua?, quam Tarquinius habe^ batrxorem» TARQ.VINIVS SVPERBVS*

Veius deinde Tarquinius Superbus 1 feptimus atque vltimus inuaiit im« perium. Quo tempore ad relatione ICyri regis Perfarum reuerfi funt Hierofoly* mam ludsi l x x 1 1 millia &c c c, Ifte pri* mus excogitauit vincula, taureas,fuftes , latua mias,carceres , compedes,catenas,exilia,me# talla.Volfcos, qus ges ad Campaniam euntu bus non loge ab vrbe eft, vicit, Gabios duita« tem,SueiTam,& Pometiamfubegit.Cu Thu# fcis pace fecit,& teplum loui in capitolio gdii ficauit.Poftea Ardeam oppugn^ in x v i n ;i^milliario ab vrbe Roma pofita duitatem, im jperin perdidit.Na cum filius eius & ipfe Tar» Iquinius iunior nobiliftima foemina Lucretia jCoIlatini vxore ftupralfet,ea9 de iniuria ma« rito patri 8c i & amids quAa fuilTet,in omnia

; fe ocddit,ptoptet qua cauto to

7 EVTROPII tus par& , & ipfe TarquinusjCoUatfmiCn po , Hum conciMult,& Tarquinio ademitSiM snum*Mox exercitus quo(^ eum qui ciuitate Ardeam ^ cum ipfo rege oppugnabat^reliquit. veniM^ ad vrbem Rex portis daufis exdu* IUS eft.Cum^ impcraflet annos trigintaquin® ^,cum vxore & liberis fuis fugit , Iu R^ma: regnatum eft per feptem reges* CONSVLES primi* l. Nno c c X L II I, cii adhuc Roma } a vbi plurimum, vix v% ad x v mil^J Po^^eret, Tarquim'; fani tempo nbus^ caltillima ludiih Olofeme percniittiii* deg? teporibus Pythagoras philolbphus da» ruit: qui Samo oriundus,Crotone docuif, no# wlTime Metapotum adi/t,ibique fepultus eft* Hinc cos s.coepere pro vno rege duo . Dua hac caufa acati (unt,vt fi vnus malus effe ma# luiflet,aItCT eum,habes poteftatem fimilem. coerceret pplacuitne » imperium longiusq Mnuum haberent,ne propter Infolentiam p<5 teaatis infolenttores redderentur, fedciuSes lempcr enent fe , qui poft annum ‘ fcircnt eflc i priuandos»Fuerut igitur anno primo expulfis i , regibus c o s s» LuciusLmius Brutus, qui ma* i xime ^j egerat vt Tarquimus pdleretur, & Tac quinus Collatinus maritus Lucretig. Sed ^ Tati " quino Collatino ftatim fublata eft dignitas* Pla^aat enim , ne quiiq in vrbe remaneret qui Tarquinus vocaretur * Ergo accepto om* [ 5^ nbe migrauit , Sc loc6 riB» I*

ifpHus faftus eft Ludus Valerius Publicola c o s» Commouit tamebellu vrbi Rom^ rex ,

Tarquinius qui fuerat expulfus , & colleftis multis gentibus,vt in regnum poflet reftituJ^ dimicauit . In prima pugna Brutus ,co s. & Aruns regis Romani Tarquini filius ihuicem fe occiderunt.Romani tamen ex ea pugna vi^ £fores receffenmt* Brutu Romanae matronae defenforem pudidtiae fu* , quafi communem patrem per annum Iuxerunt»VaIcriuis Publi* cola Spurium Lucretium, & Tridpftinu coi*

1 legam fibi fecit Lucretia! patrem Quo mor* .

, bo mortuo,iterum Horatium Puluillum coi*

l^am fibi fumpfit . Ita primus annus quin(]^ Confules habuit, i cum Tarquinus Collatinus propter nomen vrbc cdfilTet,Brutus in pr^Iio I periifet,Sputius Lucretius morbo mortuus ef I llet.Secundoquoc]p anno iterum Tarquinius,

vt reciperetur in regnu , bellum Romanis in* tulit: auxilium ferente Porfena Thufdg reget & Romam pen^ cepit:veruntamen a Roma* nis quoque viftus eft* Tertio anno poft reges exaaos Tarquinius cum fufcipi non polTet in regnum, necj ei Porfena,qui pacem cum Ro*

.manis fecerat,prxftaret auxilium , Thufculn fe contuIit,qu2E ciuitas non longe ab vrbe eft, at(]^perquatuordecin'c!^annos priuatus regno cum vxore confenuit.Quarto anno poft reges exad;bs,cum Sabini Romanis bellum mtulii* | fent, viftifuntj&dehis triuphatu eft. Quin* ;

ille , toanno Ludus Valerius Bruti collega , &

'

! eft X 1 1 X c o St fataliter mortuus , adeo^aw 'petjVt collatis i populo numisfumptn habue«f fepuItursB. matronae ficuti : tit Quem , Bruta^ ^ per annum luxerut.Nono anno poli reges ex»f ; f a£los,cum gener Tarquini; ad iniuriam focc»; ri vindicadam ingente collegilTet exerdtum^;

I noua dignitas Romae ell creata^ quae di£iatu« I

| ra appellatur^maior q cofularis . Eodem anno: j etiam magifter equitu faftus eft, ^ui diftato»!

i ri oblcqueretur:he quicq limili^ poteft dici, <5 ^ q difbatura antiqua huic imperi; potellati^qua nunc traquillitas noUra habet,maxime cu Au| gullus quo^ Oftauianus, de quo poftea diceaiji mus,& ante eu Caius Caefar diftaturae nomi>p

ne ate^^ honore regnauerint.Diftator aut Rosj . mae primus fuit Largius,Magifter equitu prf«

mus Spurius Caftius . Sextodecimo anno poft{ reges exaftos feditione populus Romae fecit,'

, tanq a Senatu atqp c o s s. premeretur. Tu & ipfe libi tribunos plebisquafi prtyrios iudices i j Sc defenfores creauit,per quos cotra fenatu 8c ‘ confules tutus efle pollet. Eodem tepore Nee> mias concedente Xerxe Perfarum rege ludaea; venit,muros,vrbemc^ reftituit.Sequenti annoi Volfci contra Romanos bellum parauerunt,< I & vifli acie,etiam Coriolos ciuitatem quam, I , i habebant optim5,perdiderunt. Decimoofla*

uo anno poft^ reges eiefti funt , expulfus ab' vrbe Quintus Martius dux Romanus,quiCo

, riolos ceperat Volfeorum ciuitatem , ad iplbs

Volfeos contenditiratus,& auxilia cotra Ro^ « manos accepit. Romanos faepe vicit, vlque

ad quintum milliarium acceflit , oppugnati^ ; i I' tIB I*

-ipiis etiam patriam fuam , legatis qui pace pes tebant,repudiatis,nifi ad eum mater Veturia, & vxor Volumnia ex vrbe veniflent, quarum fletu &: precatione fuperatus remouit exerd* ' tum* Atque hic fecundus poil Tarquiniu fuit j <^ui dux contra patriam fuam eifet.Caio Fla* j uio,& Lucio Virginio coss. trecenti nobis i les homines,qui ex Fabia familia erant,c5tra eientes bellum foli V fufeeperunt, promittens ! tes fenatui & populo per fe omne certame im' plendum * Itaque profefti omnes nobiles , 8c qui flnguli magnorum exercituum duces efle aeberent,in prjeho conciderunt * Vnus omnis i iHo fiiperfuit ex tanta familia,qui propter seta tem puerilem duci non potuerat ad pugnam* Poft hsc cenfus in vrbe habitus eft, 8c inuens I ta funt ciuiu capita c x i x* m* Sequenti tas men anno cum in Algido monte ab vrbe duos r idedmo ferm^ milliario Romanus obfideres I ftw exercitus, Lucius Quintius Cincinnatus |did:ator eft faftus*Qui agrum quatuor iuges itum poftidens manibus fuis colebat * Is cum in opere arans effet & inuentus , fudore deters fo togam praetextatam accepit, & esefis hos ftibusliberauit exerdtum, iugumqueboum «quis impofuit,viftoriam(5 quali ftiuamtcs nens,fubiugatos hoftes prae fe primus egit*

DECEMVIRAT VSt

a Nno ccc &aItero ab vrbe condita kz,} impcriucofulatc cefTauit, & pro duo®

I qui po» bus c o s s. decem fafti fimt , fumma tcftatem haberettac decemuiri nominati funt* • « _ •rt* A. Sed cum primo anno bene egiffent,fecudocx ijs Appius Claudius, Virginij cuiufd^ ,qul honeftis iam ftipedijs contra Latinos in mon te Algido militabat, filiam virginem cormm» pere voluit:quam pater occidit , ne ftupmm ^ decemuiris fuftineret:& egreffus ad n^tes mouit tumultum . Sublata eft decemuiris po^ ,teftas,ipfi^ damnati funt* CAPTIVITAS VRBIS ROMAE» Nnotrec«itefimo decimoquinto ab vrbe condita Fidenates contra Ro* manos rebellauerunt * auxilium prao jftabant his Veientes,& rex Veientium Tolu« !mnius.qu? ambg ciuitates ta vicinae vrbi funf, mil* Ivt Fidenae v 1 1, Veientiu dedmooftauo Iliarioabfint.Coniunxeruntfe ijs Volfci.Sed

Marco Aemilio diftatore , & Lucio Quintio I Cincinnato magiltro equitum vifti, etiam excifae i gc p^iderut.Fidenae captae , & , Poft

' viginti inde annos Veientani rebellaumit* Di ffcator cotra ipibs milTus eft Furius Camillus, qui primum eos vicit acie,mox etiam duitate u', mu obfidens cepit, antiquifiimam Italiae,at^

ditiiTimam . Poftea cepit & Falifcos,non mi*

nus nobilem duitatem . Sed comota eft ei in* uidia,quia praeda male diuififtet: damnatufq^ iob eam caufam,& expulfus eft b duitate*Sta*

tim Galli Senones ad vrbem venerunt > & vi* U I &0S Romanss' vndedmQ- nuUiarioa^Roina LIB» lU 9 ’ apud flumS Alliam (ecuti^etiam dimiifa CIu*

(i; Thufcis duitate,quam oblidebat , cu Bre* no rege fuo Romam venerunt,& fer^ Roma* num nomen deleuerunt,vrbe occupauerut,ne« que defendi quicqua nili Capitolium potuit*

Quod , cu diu etia Romani fame laboraret, 4 Camillo qui invicina ciuitate exulabat,Gal Iis fuperuetn eft,grauilfimec5 vifti funt.Poft* ea tamen accepto etiam auro mille librarum, ne Capitolium obliderent,receirerut.'Scd lecu tus eos Camillus ita cecidi t,vt 8c aurum quod

his datum fuerat , & omnia qux acceperant militaria ligna reuocaret.Ita tertio triumphas vrbem ingrelTus eft,& appellatus fecudus Ro mulus,quali & iple patrias coditor.Circa hasc tempora ab Emra putatur hiUoria veteris

tcftameti cofcripta . Plato quoqp philolbphus bis fuilTe temporibus perhibetur*

EVTROPII D E GESTIS RO manorum Liber fecund us.

;] tribvni militvm consv# [' lari potellate»

- Nno c c c L X V ab vrbe codita,po(t I

• a captam autem primo,dignitates mu* i tat^ funt,& pro duobus c o s s» fa£H tribuni militares confulari potellate* Hic iam I «cepit Romana res crefcere . Nam Camillus eo anno Volfcomm duitatem, quas per l x x annos bellum cum Romanis gelTerat,vicit, &

'JEquoiu vrbem • Sc Sutrinorum, atque omnes bb.;* SVTROPir

deletis eanidem exercitibus occ^auit,& trcf^

(imul triumphos egit * Titus etiam Quintus Cincinnatus Preneftinos v ique ad vrbis Ro* ms portas cum bello venemnt^ proiecutus ad flumen Alliam vicit:o£lo duitates^use fub i*

piis agebant^Romanis adiunxit . Ipfam Pres deditionem accepit quae neftem aggreflus in : ab eo omnia gefta funt x x diebus: triuphuG que ipii decrctus*Verum dignitas Tribunoru militarium non diuperfeuerauit. Nam poR aliquantum nullos placuit fieri: & quadrienid ita in vrbe fluxit ^ vt poteflates fibi maiores non eifent: ptazfumplerunt tamen tribuni mi litares confulari poteflate iterum dignitate^

£c triennio perfeuerarunt . rurfus goss» fa»

£H . Ludo Genutio , & Quinto Seruilio c o s s. mortuus ell Camillus * honor ei poft

Romulum fecundus delatus efl * His tem* poribus immenfa per continuum biennium

Romanos peflis afflixit . Sequentique arino fecutum efl fatis trifle prodigium .Uquidem in medio vrbis terra dilfoluitur^vafto, praeru* ptoq; hiatu fubito inferna patuerat» Quod ca diutius ibi maneret, cunftif^ terrorem infer* ret,tandem iriterpretatibus arufpidbus quod i viui hominis fcpultura expeteret,M . Curtius eques Romanus fe in id barathrum armatus I iniecit, fic(^ daufum efl.Interea Titus Quin* tius difbator aduerfus Gallos , qui in Italiam venerant,miffus efl.Hi ab vrl^cmartomflliaft rio trans Anienem fluuium cofederantJbi no« biliflimus de Senatoritoiuuenis Lucius 't 1 1 B* X r; xi Ifus ptbuocantem GalJu ad fingulatt certamc c^reflTus occidit,& fublato torque aureo, coi* kkp fuo impofito in , , perpctuu Torquati fibi porteris cognomen & accepit . Galli fugati ‘ fiint.Mox per Caium Sulpitium diftatorem _^etiam viai * Non multo porta Caio Martio

i Thufci vifti funt , & nouem millia captiuoru his : ex in triumphum dedufta. Cenfus iterum fcabitus eft» Et cu Latini qui a Romanis fub* afti erat,milites pracrtare nollent, ex Roma* nis tantum tirones lefti funt, faftseque legio* I iies decems qui modus (exaginta vel amplius r armatomm millia efficiebat , . Paruis adhuc Romanis rAus tanta ; , tamen in re militari virtus erat* Quae cum profecta elfet aduer* &s Gallos duce Ludo Fufco , quidam ex Gallis vnum ex romanis, qui elfet optimus, i prouocauitrtum illi fe Marcus Valerius tri* I bimus militum obtuIitj& cum procefliifet at i inatus coruus ei fupra , dextrum brachium i iedit.MoxcomiiTa aduerfus Gallum pugna, I ide coruus alis& vnguibusGaUioculosver*

I berauit,ne rcftu portet afpicerexita v t a tribu ; lio Valerio interfe£tus,non folum viftoria ei, ; fed etia nomen dederit.Nam portea ide Cor* i Uinus eft diftus*Ac propter hoc meritum an* !

horum III &XXCO s.ert faftus.Tunc ii* quide dilatata nox vfqj ad plurima did parte i^divifa ert*tuncetiafaxade nubibus ccd* jiere*Eodemque tempore magnus Alexan» 'dernat^^ ert*Latini,quinoIuerutmilites dare, fec quoque i Romanis exigere coeperunt,vC bb,i;‘* B VTROPIl

vnus cos, ex eorum, alter ex Romano TOpiI locrearetur,Q.uod cum eflet negatum ,TbellS contra eos fulceptum eft, 8c ingenti pugna fu» perati funt, ac de his perdomitis triumphata ert.Statuac c o s s, ob meritu viftorias in Ro

ftris pofit2B funt.Eodem anno etiam Alexan* dria ab Alexadro Macedonig condita eft.Iam Romani potentes efle coeperunt. Bellum etia in centefimo & tricefimo fer^ milliario ab vr* beapdd Samnites gerebatur, qui medi; funt inter ricenum,& Campaniam, Sc Apuliam^

gentem,fi opulentiam qu 2eras,aureis & argen teis armis,& difcolori vefte vfcj ad ambitum faltibus fe» ornatam,Si infidiarum faUaciam ,

I r^,& montium fraude gralTantem. Si rabiem^ hoftijs 8c furore, iacris legibus , humanifi]^ in exitium orbis agitatem ,Si pertinaciam,fexa» gies rupto foedere,ipfis hoftibus animofiores funt.Deni^,priusqcum Romams conflige regem Epirotaru germana ret , Alexandrum Olympias matris Alexandri magni adierunt, qui craie£lis in Italiam .copi/s , bellum aduer* fus Romafios parabat.Lucanis fufiragiumfe» retes,maximo bello in Lucania vicere, in quo

& ipfe Alexander Epirota extinflus efl; . Ro* mani igitur aduerfus Samnites pro Campa» nis 8c Sidicinis bellum fufcepere,.Omniiim ff quidem,non modo Italise tatum,fed pend to« to orbe terrarum pulcherrima Campanis: pia gaefi. Nihil hofpitaliusmari.HiciJIi nobii les portus,Caieta,Milmus , tepentes fontibus •.V, Bais Lucrinus, Sc Auemus,qusdam mariif , 'i LiB* m X

. lx>lb*a.Hic amid vitibus montes,Gaurus,Fa» ]emus,Ma(ncus,& pulcherrimus cun£i;orum Vefuuius.Vrbes ad mare Formi2,Cumg,Pu* teoli,Herculanium,Pompeiy,& ipfa caput vr bium Capua,qus quondam inter tres maxi» inas Romam Carthaginemcp nominata, pro hac vrbe & his regionibus Po, Ro. Samnites

! inuadit.Lucius Papirius curfbr cu honore di* £batoris ad bella profeftus eft. Qui I cum Ro* mam redijlTet, Q. Fabio Maximo magiUro

• equitum,quem apud exercitum reliquit,pr£* cepit ne fe abfente pugnaret. Ille occaiione re*

I perta feliciifime dimicauit,& Sanitesdele* uit:ob quam rem a diflatore capite damnatus cft,qu6d fe vetante pugnalfet.Sed ingenti fa*

I iuore militum & populi liberatus efe : tantae^ Ludo Papirio fMitio eft commota,vt pene i* pfe interficcretur.Poftca Samnites Romanos ' Tito Veturio Spurio Pofthumio ^ , & c o s s* apud Caudinas furculas angufti /s locomm co " * clu{bs,ingenti dedecore vi cerunt: Qu oru dux Pontius in tantum vfus eft viftorise fecurita*

’ . te , vt Herenium patre confulendum putaret Vtrum clauibs occideret, an parceret fubiuga* - tis. viuos tamen dedecori feruaret elegit* , Vt , Nam vniuerfum Romanu exercitum turpi* ter captum, armis etiam veftimcntilcp nuda* fingulis vilioribus operimentis ^ , tum, tantum ' ob verecundiam corporum tegendam concef»

' iis,fub iugo mi(Tum,feruitio<^ rubted;um,lon

agere pompae ordine praeceperunt . Sex* i gum

' ^tis autem equitibus Romanis inobfidatuna bbdii* ;

' irTROf 11 ‘ m

ceSptfs,oneratos ignominia,ceteris rebus rii . , g cuos c o s s. remiferut, fub tali rame c6dido«: » ne pacis,qualis facienda Samnitibus placuit^.

Sed fi fide foederis,qua fibi Romani femad « v® a fubieftis volut,ipfi fubicfti Sanitib^ ferua#> # uiiTent,hodie aut ommno no efTent,aut Sanwi A feruiret.Poft,ii;iterie£lofiqui4' ; nio dominatui firma* ! de anno,iubete Senatu cu Samnitibus ta pax ibluta ell,Luciur9 Papirius c o s. ad* uerfus eos dirc£fus efi;,qui adeo tnc apud Ro> n & | dicc* ^ tnanos bellicofiflimus habebatur,vt cn ! tetut Alexandru in Italia tranfuehi,Romanf > inter cgteros duces huc praecipue eligeret,qu*

Alexandri impetu fuftineret» Congrefli itah^^ , Samnites cum Papirio,fuperati funt. Quora: ^ ^

ieptem millibus fub iugum miffis , Papirius de Samnitibus triuphauit.Eo tepore Appius I Claudius cenfor aqua Claudiam induxit 8c i , ; viam ftrauit.Circa haec tempora La

cifis . Poftea cu pater ei Fabius Maximus le* sir"

gatus datus fuifiet,& Samnitesvicit , Sc pluri* W‘

ipfbru - ma oppida cepit* Deinde Publi^ Cor* £ nelius Rufinus,Marcus Curius Dentatus am r.v I

1 bo c o s s* contra Samnites mifli, ingetibus £ , i praelijsconfecernt,itaruinasipfas vrbiumdi < {

ruentes,vt hodie Sanin in ipfb Sanio requira* i lv I tur,necinuenirifaciIepofrit»TucbelIacciSa nitibus pet annos i x & x u aftu^ublatun» Tz | LXBr 17«

«ft^nc^vllus IiofHs fuit intra Italia, qui Ro#

mana virtute magis fatigauerit . lnterie£^is ^iquot annis iterum fe Gallorum copix com

ifra Romanos Thufcis Samnitibuf^ iunxe# ^t»Sed cu Romam tederent,i Cneo Cow Helio Dolabella c o s*delet£ funt. -•ELLVMTARENTINVMCVM PYRRHO OESTVM*

Odem tempore Tarentinis, qui iam e in vldma Iblia funt,bellu indi£lum 'k cft, quia legatis Romanoru iniuria ' jiflent.Hi Pyrrhum Epiri regem cotra Ro manos in auxilium popofeerut, qui ex gene« re Achillis origine trahebat.Is mox ad Italia venit.Tumm primum Romani contra tranC marinos holtes dimicauerunt* MiiTus eft con traeos cos* P*ValeriusLucius.quic5explo ratores Pyrrhi cepillet , iuiOt eos per canra duci, & oftendi omnem exercitum , tumque dimitti,vtrenunciarent Pyrrho quascunepi Romanis agerentur. CommilTa mox pugna, cum iam illico Pyrrhus fugeret, E lepham torum auxilio vicit , quos incognitos Ro* praelio imani expauerunt , fed nox finem de* dit . Leuinus tamen per noftem fugit. Pyr* •thus ex Romanis nulle oftingentos cepit,

eos fummo honore traftauit , & occifos cn aduerfo vulnere & truci «fepeliuit . Quos , Wultu etiam mortuos iacere videret,tuliiTe ad tela- nwnusdidtur,cu hac voce:Se totius o» 1

SVTROPII i

tales t)is domina elTe potuifle y fi fibi milites-i cotigiirent.Poft id Pyrrhus iun£Hs fibi Samf \ Bruti/fcp nitibus,Lucanis , ,Koma perrexit^ v omnia ferro,ignem vaftauit»Campaniam po«‘ > puIatuseft,atmadPreneftevenitmilliatioab: , !

: vrbe x v 1 i»Mox terrore pcrculfus exerd* x tus,quia eum tum coniiil fequcbatur,in Cam«- f

pania fe recepit * legati ad Pyrrhum de redb 1 , medis captiuis miiTi,ab eo honorifice fufceptf r I fine precio mifit.vna t ; funt.captiuos Romam

ex legatis Romanorn Fabridu fic admiratu» . 1 eft,vt cum eu paupere efTecognouilTetjquartj <

" parte regni promifla folidtarc voluerit, vt ad ;

fe tranfiret : contemptufep a Fabrido db ob . ingenti ad#; quod cum Pyrrhus Romanorum \

mifit qui pace ? miratione teneretur , legatum , cum ds sequis coditionibus petetet,pra2cipu3 viru Cineam nomine ,ita vt Pyrrhus parteiw I Italia: quam iam armis occupaucrat , obtine#

' die ingrmus : ret.Cineas legatus poftera q Ro , imam fuerat, & equeftrem ordinem, & fenatfi

falutauit.Pax tamen,qux. jfc i propriis nominibus (offcrebatjdiiplicuit.Remadatumcft Pyrrho M

1 i fenatu,€um cum Romanis,nifi ex Italia re# j£ cefliflet pacem habere non pofle* Tunc Ro* , { mani iuiferunt captiuos omnes quos Pyrrhus t reddiderat,infames haberi, quod armati capi i potuiiTent, nec ante eos ad vetere ftatu reuer#. J ti,q fibi notorum hoftiu ocdforum ^lia rc«: i tulifient.Ita legat^ Pyrrhi reueriiis eit ; a quo: | cum quaereret Pyrrhus quale Roma coperifi f •>

fet , Cineas dixit, F^egu fe patria vi

i . Ifcet illic fore tales omnes , qualis vnus Pyn

: rhus apud Epirum & reliquam Grgdam pu. tai^tur.MifnfuntcontraPyTrhum I ducenip* Sulmtius Decius c & o s s . Certamine com» ^

’ eft,Elephatiinter#i ^ KctifX X millia csia hoftium^& ex R.omanis i tantum quinqj millia.Pyrrhus Tarentum fu« !

•. gatus . Interiefto anno contra Pyrrhum Fa* j

^ bncius(^miirus,quipriusinterlcgatosfoIf» citati no poterat qu arta I parte regni promifla* Tunc cu vicina caflra ipfe ; & rex haDeret,me« : oicus Pyrrhi nofte ad eum venit promittens . veneno fe Pyrrhum occifurum , fi fibi aliquid p<^icerctur. quem Fabricius ^ vinftumredud* iuui t ad dominum,Pyrrhoq? dici quae contra ^ caputdus l. medicus fpopodiflet .Tunc rex a

gauit caftra cepit . . , Ea diecaifa funt hoftium ? x 1 1 1 millia.Curius in cofulatu triumpha* uit. Primus Romam elephantes quatuordu* - • adt . Pyrrhus etia a Tarento mox receflit, 8c ! apud Argos Graeciae duitatem oedfus efi:.A* pud ludios hoc .. tempore pontifex maximus >

Simon Oniae filius , cui cognomentum luflo % ^t* Dehinc Tai^tini Pyrrhi morte coinpe|* I 1

. tt^tenimnou^armaaduerfiis Romanos (b&« ^ i citant. Carthaginientium auxilia per legatos

Mfcunt >atquc accipiunt * Carthaginienfes , 4 Romanis vincuntur, quanuis nondum hoftes iudicati^fenCetunt tamen fepofle a Romanis

, fuperari. Caio Fabricio Lucino^CaioClaii* dio Gannio c o s s» anno vtbis conditx c c c c ' XXI legati Alexandrinia Ptolemazo mifO^;;

Romam venere >& amicitiam 9 quam a Roa t

‘ Cianis petierant^obtinuerunt • C^into Gulo»

ne^Fabio pi^lore c o s s . beilunil^icentes co»

mouere, 8c ab infequentibus c o s s . Publio

, Sempronio , Appio Claudio vi£U funt, & de his triumphatum eil. Conditae (unt a Roma* cis duitates Ariminum in Gallia, & Beneue* tum in Samnio.Tunc etiam 4 Romanis Cro« to inuaditur.Eo tempore pluribus lods b fon* tibus eruor fluxit «De nubibus in rpedeplu* uiae lac delcendit,M*Attilio Regulo,Ludo Iu nio Libone c o s s. Salednis bellum indi£lum cfl;, capdque funt cum duitate iimul ' <^ni,dt de his triumphatum eft» SXXLVM PVNICVM.

Nno c c c c L X X V i.cum iam claa e tum vrbisRoms nomen eflet,arma tamen extra Italiam mota non fue« tant.Vt igitur cognofeeretur quas copiae Ro«

eil habitus . ina manorum eflent , cenfus tum uentafunt duium capita c c x c 1 millia c c» cxxxiiii, quanquam k condita vrbe nun» - qyamj^llacefe beilum 1 1 tIBi Ili >4 fiifcepttim eft.Primu Appio Claudio^ Quin* to F^io c o s s. in Sicilia contra eos pugna« tum eft.£t Appius Claudius de AFris^ 8c rege

Sicilias Hierone triumphauic . Infequenti an« no Valerio Marco 8c O^lacilio c o $ s. in Si« dlia a Romanis res magnas geftas funt » Tau» rominitani^Catanenfes,& prastereaquinqua» ginta ciuitates in fidem acceptse » Teruo anno in Sicilia contra H ierone rege Siculorum bellu prasparatum ell , cum omni nobilitate Syra» cufanorum pacem a Romanis impetranit^de» ditque argenti ducenta talenta . A&iin SicU lia vi^li funt, 8c de his fecundo Romae trium», phatum eil Quinto anno Punici belli quod . , contra Afros gerebatur, primum Romani Caio Duellio 8c Cneo Cornelio Afina c o s s* in maridimicauerunt paratis nauibus foftra»

Liburnas vocant » s • tis , quas c o Comeliug

fraucfe deceptus efl: • Duellius commilTo prae» 1 lio Carthaginiefium ducem Hannonem vi» d.t' X X X & vnam naues cepit, x n 1 mer» iit. V 1 1 millia hoitium cepit . tria millia oc» cidit . newe vUa vi£foria Romanis gratiot fiiit, quha inuiflii terra , iam etiam mari plu» jdmum pofTent . Caio Aquilio Floro , Ludo Scipione c o s s . Sdpio Coriicam & Sardini» am vallauit,multa millia inde captiuorum abduxit,triumphum egit . Lucio Mallio Vol» £>ne,M. Attilio Regulo c o s s. bellum in A» frica tran(latumen;.contraAmilcarc Cartha» ^ginienfium ducem in mari pugnatum,vi£hif» qg-cft» Nam perditis i. x 1 u nauibusrett^

( 1 1 ETTROPI

I , Romani x x 1 amirenmt.Scd cutn ; fe cepit. linAmcamtranfiiTentjprimam ClypeamA*

fricsB duitatem in deditionem accepenint.c6* fules vfcp ad Carthaginem proceiTerunt,mul*

' tife vaftatis oppidis Malius viftor Romani XXVII millia captiuorum cum in« gcntibuifpoliis reduxit . Attilius Regulus in

Afnca remanfit . Is contra Afiros ade inftru» xitrcotratres Carthaginienfiu duces,Hafdni# duos,& Amilcarem dimicas,vi£lor fiut. I bales mil# X V 1 1 1 millia hoftium cecidit , quinque j lia cum XVIII elephantis cepit. Inter haec [ apud fluuium Bagradam Regulus ferpentem mii? magnitudinis,qui milites multos qui ad

aqua defcenderat,deuorauerat , occidit,cuiiis corium centum viginti pedum longitudinem habuit,Romamq^ deIatum,aliquacUu cun£Us miraculo fuit.Tunc vifti CMthaginienfes pa^ jccm a Romanis petierunt; quam cum Regii» jlus nollet nifi duriffimis conditionibus dare;, auxilium a Lacedaemoni;s petierunt ,8lc ; Afri iduxad hoc & rex Xanthippus a Lacedae» moni/s miflTus,illi prsefuit bello,cui^ & viftoir fiiit.Romanorum dux Regulus viftus eft vI» itima pernicie.nam duo millia tatum ex omni

i Romano exercitu refugerut, quindecim mil»

'lia cum imperatore Regulo capta funt , x x k millia ocdla. Xanthippus illico ex Africa mi» ipfe in grauit in Graeciam , Regulus catenas conieftus.Hac tempeftatc Ptolemaeus Phila» delphus ludaeos qui in Aegypto erant,libeto^ ,1 tSe permiiit , Sc vafa Eieazaro pontifici^ rofolyttiorum votiua traGiiittens, diuinas feri pturasingrsBcamvoce ex hebrsea lingua per Lxx interpretes tranfFerri curau(t,quaniin Alexandrina Bibliotheca habuit , quam fibi ex omni genere iiteraturse comparauerat* M * Aemilio Paulo,SeruioFuIuio nobiliore c oss»ambo Romanicos s.ad Africa pro» fefti funt:cum trecetaru nauiu clafle ClypeS petunt, contra & Carthaginiefes venerut. pri» j ' mum Afros nauali certamine fuperat. Aemip lius conful centum & quatuor naues hoftium demeriit , triginta cum pugnatoribus cepit* X V millia hoftium aut occidit,aut cepit.Mi» litem fuum ingenti praeda diuuit* Et fubafta Africa tunc fuiftet,niO qu6d tanta fames erat^ vt diutius exercitus expeftare non poftet • c o s s.cum viftrici claife redeuntes circa Sici i liam naufragium palfi funt; & tanta tepefta* ! fuitjVt ex quadringentis fexaginta nauibus 00 i ftoginta feruari vix potuerint.Neqj vllo tem» ! pore tata maritima tempeftas audita eft.Ro« : tnani ftatim ducentas naues reparauerunt,ne« I 5 in aliquo animus his infra£i:us fuit.Hoc te# pore argeteus numus primum in vrbe figura» cuseft. Cneus Seruius Cepio,Cneus Sempro* lius Blsefus c o s s . aim ducentis fexaginta lauibus ad Africam profefti funt, aliquas cw litates ceperuntjprsMam ingentem reducem fe : naufragium paffi funt circa Palinurum i promontorium. I tacp cotinuse cum calamita» ! *s Romanis difplicerent decreuit , Senatus, i ^'4 maritimis praelijs recederetur, tantum | 7 BT.TROprt fi i^^^gintanaues ad prs(idium Italfas (alus e6f.- ' i«it. Lucio Caecilio Metello^ Caio Furio Pia# eido cosSf Metellus in Sicilia Afrorum du«;'< cem Hafdfubalem cuin cxxx. Elephantis^^;

& magnis copijs venientem fupe^**,uit . 'A Panhormum x x millia ho(Ku;^ccidit pud 9j fex & XX Elephantes cepit, reliquos errarwl^ tes, per Numidas, quos in auxilium habebatji^ collegit,& Romam deduxit ingenti pompa/ cum c x x X Elephantorum numero omnia U tinera copleret .Poft haec mala Carthaginienat! fes Regulum duce, que ceperant ,petierut vtS

Romam proficirceretur , & pacem a Roma*^ nis obtineret permutationem captiuorum- , faceret * Ille Romam cum veniffet, indu£his^ in Senatum nihil quaO Romanus egit,dixitc^ ex illa die qua in poteftatem Afrorum veniff^ j fet,Romanum cITe defiuiflentacp & vxoren^ ^ complexu remouit, & fenatui fuafit ne pa«’? cum Poenis fieret . Illos enim fraftos tot ca^ fibus,fpem nullam habere. Tanti non effe^- vt tot millia captiuorum propter fe vnum & fenem,Sc paucos qui ex Romanis capti fuea rant, redderent. Itaque obtinuit. Nam Afrosg teacem petentes nullus admifit .Ipfe Cartha ginem redijt,offerentibuique Romanis v' cu Romas tenerent,negauit fe in ea vrbe ma: Afris furum , in qua poftquam feruierat , dii

gnitatem honelti duis habere non polTet . Ei»j " greflus igitur ad Africam,circuncifis palp briS)Vt vique ad mortem cruciatu intoler; bili ac dolore vigilaret; demu omnibus pHci;s extin£lus eUtPoll Claudio PuIchto^& CJunio cos s.CIaudius contra aufpida pu« gnauiCy & a Carthaginienfibus vidm cft* nam ex ducetis viginti nauibus quas in Dre# paritano adduxit portu, cum x x x fugit*x x 'iUtoribus captae cum pu funt , deme^ae cac* taXf oHo millia hominum caelk,viginti mil# lia capta. Alius quoque cos. naufragio cla& lem amilit , exercitum tamen l^uum habuit^ quia vicina littora erant . Anno etiam fcquen» ti claflis Punica in Italiam tranfiuit , eiuique plurimas partes longe lat^quc vaftauit. Dunt nxc a^entur;^udIud«ampoftEIcazarum foicepic ManaiI» auunculus eius pontifica» tum.Caio Luftatio Catulo, Aulo Pofthm mio AHicano condilibus , anno belli Punici

XX 1 1 1 , a Catulo bellum contra Afros coma miinim eft * Profe£fus eil cum trecentis nauta bus in Siciliam * Afri contra ipfum quadrina gentas parauerunt . Nunquam in mandmis i^pi/s fic pugnatum eft.Luftatius Catulus nauem «eger afcendit» vulneratus eniminpu* igna fuperiorc fuerat. Contra Lilybaeum ciui* itatem Sicilias pugnatum eft ingenti virtute |R.omanomm. nam l x x 1 1 1 Carthaginiem fiumnaues captae funt, x xx demerfae,xxa XII millia hoftium capta , x i ii ocdfaJna ifinitum auri 8c argenti pondus in poteftatc Romanorum redaSum eft. Ex ddie Roma« na duodecim naues demetfte . Pugnatum eft fexto Idus Martias . Statim Carthaginien « pacem petiuerut^Tt tedtmi eos captiuos 3}

licetet^quos ex Afris Romani tenebat* Sena« ^ (ine tus iuflit precio eos dari > qui in publica ^ cuftodia eifent.Qui aute a priuatis teneretur^ 1 vt precio dominis reddito Carthagine redis ^ | roit^t^ id preciu ex fifco magis a Canhas q > giniefibus folueretur.Carthaginiefes fan^ fub Romanis pa^e fecerunt^ mc conditione cum j Vt eis per cotinuos x x annos peribluercnt ar** .1 genti puri tria millia talentoru. His diebus Iu 4 , dasorum pontifex Onias Simonis lufti fili* t us clarus nabebatur.Tunc etiam Quintus En 1

; Dius poeta Tarenti nafeitur, qui Roma; dos 1 cuit contetus vnius ancillae minifterio. I Quim J tus Luffatius Aulus MaUius c o s s . rrea». , . j

' ti 9 bellum Falifeis intulerunt , C quae duitas J Italiae opulenta quondam fuit) quod ambo | • : c o s s . intra fex mes quim venerant, tranf»

| jcgemnt, xv m holliumcae(is,caeteris pace' <

* conceiTa, agro tamen ex medietate fiiblato» !

ETVROPII DE GESTIS ROa A manorum Liber Tertius» jl

Iruto igitur Punico bello, quod per 1 I annos cotraftii X X J eft, Romam ^ ^ f ia clarii{ima fama noti, legatos ad ^ Ptolemaeum Aegypti regem mife» J runt,auxiIiapromittentcs,quiarex jj Syriae Antiochus bellum d intulerat.IIIe gra* ^ tias egit,auxilia non accepitviam enim fuerat 1 pugna tranfafta . Eodem tempore potentifli» fj mus rex Sidliae Hieton Romam veneratad. LIB* II I>—

• lud0s^& ducenta millia modiorum tritici po* pub dono deditXucio Cornelio Lentulo,Fui uio Flacco coss. cum quibus Hieion Ko* mavenecat,etia contra Ligures intra Italia bellum geftum cft.Nam idem coss. primi trans Padum Romanas duxere legiones, pu» gnatn eil ibi cu Infubribus & Liguribus:quo« rum interfe£Ia (unt x x 1 1 1 millia.v millia

< capta funt,& de his triumphatum ell.Sequeq ti anno in Piceno flumen Inguine effluxi t,& apud Thufcos coelu ardere vifum eft, & Ari-t inini no£Ie multa luce fulgentes tres iimul lu D2B apparuere. Carthaginienfes tamen bella reparare tentabant,Sardinienfo, qui ex com rditione pads Romanis parere debebant , ad rebellandum impellentes. Venit tamen legat tip CarthaginieUu,& pacem impetrauit.Ti? to Manlio Torquato, Caio Attilio cos s.de Sardis triumphatum eft:& pace omnibus lo*

ds fafta,Romani belln nullu habuerut:quod ^ 'his poft Romam condita femel tantu Numa Pompilio regnante cotigerat.Ludus Pofthu« j mus Albinus,Cn.Fuluius Cetimalus coss* I bdlum contra Illyricos gefferut,& multis cu ,

uitatibus captis , edam reges in deditione ceperunt:ac tum primum de Illyricis trium« 'phatum eft. Aemilio confule ingentes Gallo> rum copise Alpes traniierunt:led pro Roma« nis tota Italia confeniit,traditumc]^ Fabio hit bello i ftorico,qui d interfuit,feptingcnta mil*»’

lia hominum parata ad id bdlum fuifle . fed X€s per copTulem ta m ptolpere gefta eft.x i SVTR-OPIt funt ,&intcrfeaa fei Billlia hoftium capta AemiUo aectetus. ptcm millia, & triumphus

Britomaro auc^ iefaciente folc laxantur. Hi iurau€rnt,quam no prius pofituros fe balthea Capitolium incediffenttfaftumqueeft.Na^ mfcinxii:» viftos eos Aemilius in Capitolio milite iEt quia dux eorum de Romano deuotalTet, de iplis ti fuo torquem aureum reliquorumque Gallorum top Ariobiftonis , Ali# quibus aureum trophacum loui erexit * contra Gal •quot deinde annis euolutis poft eft finitumque los intra Italiam pugnatum , -n- Upiliim Marco Claudio Marcello , CncQ Marcellusdein* 1 Cornelio Scipione cos $. imprudens in manus Gallorum in» de cum | cidifletjomniaque infefta vidiffet, neque qui polTet haberet in medium boftium jcuadere , | percullis> jirrupit: quibus inopinata audacia Iregcm quoque ipforum Virodomaru occi* op» idit:atque vbi fpes falutis vix fuerat,inde Marcellus

l^lians Marcdlus (polia Gallorum llipiti im« polita humeris fuis vexit.Minutio Rufo,Pu» Llio Cornelio c o s s* Hiftris bellu illatum ell^quia latrocinati naues Romanoru fuerat,

quas frumenta exhibebant : ac multo Roma> norum (anguine fufo perdomiti funt . Hac tempeftateludaeorum pontifex Simon Onias filius extitit.

BELLVM PVNICVM SECVNDVM*

Oiem anno bellum Punicum (ecun e dum Romanis illatum eft per Ham nibalem Carthaginienlium ducem filium Amilcaris, qui iadudum Amilcari pa« tri ad aras iurauerat, cum adhuc nouem euet annorum>(e^vt primum polTet, aduerfus Ro» manos pugnaturum, Hannibal ergo Sagum tum Hifpaniae duitatem Romanis amicam

oppugnare aggrelTus eft , annum agens vice*

fimum fu

I .Romani etiam Carthaginem miferunt , vt

! mandaretur Hannibali, ne bellum } contra fo* i I dos populi Romani gereret.durarefponfaa

* Carmaginiefibus data funt.Saguntini , interea

1 jfame vifti fiint,Capti ab Hannibale,vitimis

* * poenis afftdutur quibus : hoc ante portederat trifte prodigiu.Nam cn peni enixa mulier eC*. Idjiman^invterutegt^^ excidia: cc,ij* EVTROPII 1.

fignificauit.Hufus tat? cladis author Hanibkl pofcitur.tergiuerfantibus Poenis, dux lega« rionisRomanoru, Qu* inquit moraeft Fa* biusf In hoc ego finu bellum pacemc^ porto, Ttrumeligitis^fucclamantibus,bellum:igitur

inquit accipite . & excuflb in media curia to^ fine horrore quafi pleno finu gSB gremio , non bellu ferret, efiiidit.Tu P. Cornelius Sdpio cu exercitu in Hifpaniam profeftus eft,Ti* berius Sempronius in Sicilia.beIIum Cartha* ginienfibus indiftum eft.Hannibal relifto in

Hifpania fratre Hafdrubale , igne ferrocp ru* pes refcindit,Pyren?u tranfiuit, Alpes adhuc in ea parte inuias fibi patefecit ^ Traditur ad Italiam 'l x x x millia peditu,& x x millia' eqliitum, fepte & x x x Elephantes adduxif» Ic, Interea multi Ligures & Galli Hannibali feiunxemnt.Sepronius Gracchus cognito ad Italia Hanibalis adultu,d SiciliaexcrcituAri minu traiecit.P. Cornelius Scipio Hannibali apud Ticinu primus occurrit. Comiflb pr«* lio fugatis fuis,& omnibus extinftis , ipfe ab alio Scipione filio admoduiuuene liberatus, laucius tame in caftraredijt. Pugnatu deinde eode c o s. ad Trebiam fiuuium,iteru« Ro»

mani fuperati funt . Sempronius Graccnus

ipfe condixit apud eundem amnem , amifib» que exercitu peni folus euafit.In eo tame beb lo etiam Hannibal lauciatus eft.Tunc fe Ha* nibali multi Itali dedideretqui prius q in Hea truriam primo vere tranfiret,in fummo Ap& nino tepefiate correptus ,biduo continuo im* LIB« IIT< 19

nobiliter ftetit^niuibus cum cxcrdtu concIu« fiis: vbi magnus hominum numerus^ iumen« ^ \ ta quamplurima^EIephati pen^ omnes frigo# perierunt. Diris etiam y , te tunc prodigijs Ro# ^ mani territi funt . Nam & fohs orbis immi» nui vifus elf^& apud Afros palm^ in coelo vi# fae^Sol quoq^ cum Luna pugnafle. Apud Ca# penas du^ Lunas ortas funt.In Sarditua fangui nem duo icutafuderunt.FaIifcis coelum fcinw di vifum eft. Apud Antium cruentas fpicas in / corbem cecidere. Igitur Hanibal ad Thufcia veniens^Flaminio confuli occurrit: ipfum Fla miniu intereimt. Romanoru quindecim mil# Iia c*ia funt. v 1 1 millia capta.Castera dif# &gerat.MiiTus aduerfus Hannibalem poftea a Romanis Quintus Fabius Maximus.Is eu, | differendo pugnam^ab impetu fregit.Na per ;

llimma montium iuga , & abditosnemorum faltus cailra ponens, Hanibalis feruorem elu #

J lit,moxq^ inueta occafionc vicit.Viftocp Ha« ^ nibale fertur de Fabio fuis ita dixiiTe^Niiquid ^ non dixi vobis^quod motana hasc nubes ma« xima nos in campo vi tempeftatis obrueret? i, Quingentefimo &"quadragelimo anno d con jdita vrbe Lucius Aemilius Paulus Publius* , | Terentius Varro contra Hannibalem mitturi.

j tur , Fabioque (liccedunt. Qui Fabius ambos

,coss. monuit, vt Hannibalem callidum & ! impatietem ducem non aliter vinceret,quam praelium differendo.Verum cum impatientia ! Varronis cos. contradicente cos. alte» Y Aemilio Paulo,apud vicum qui C5« u ~ ' % cc.iij. i

'i

' ^ V r feVTROlPit

fi%’ Appellatur ^ in Apulia pugnahim eil^^ ambo c o s s. ab Hannibale vincuntur.Nam cum comperiiTet Hanibal Aufidum amnem ingentes auras mane perflare, qus arenarum- & pulueris agerent vertices,Gc direxit aciem Tt tota vis a tergo fuis , Romanis in ora 8C'

oculos incederet , eaque de caufa Romano»

jum exercitum Grauit . In ea pugna tria mil» jlia Afrorum perierunt: magna parsdeexer»

citu Hannibalis fauciatur : nullo tamen Pu» • I nico bello Romani grauius accepti funt.Per» j ' i;tautemineo cos. Aemilius Paulus, fau»* dus cum in quodam iaxo refediiTet ofleren» I , te ei Lentulo equum quo fugeret ,vt cladi fu* ibi perfedit, donec pereflet , noluit,atque ab hoftibus peremptus eft.Perierunt autem ibi- confulares autpr^tori; xx» Senatores capti aut occiG funt x x x. nobiliores viri c c c» milites X L millia,equites tria millia & quin» genti.Varro cos. cum quingentis equitibus

VenuGam fugit . Nec dubium eft vltimum diem illum Romani flatus futurum fuifle, fl : Hannibal mox poft viftoriam ad peruaden* dam vrbem contendiflet. Varro Romam re* di it, gratia:que eiafenatu & populo aftae

: fint,qu6d rempub.non defperaflet . Non au»‘

tem vitae cupiditate , fed reipubli. amore fe‘ fupctfuiiTe, reliquo aetatis fuae tempore ap»

probauit. Nam barbam , capillumque fub»

miGt , 8c poflea nunquam recubans dbum ccpit:honoribus quoque, cum ei deferretur k

' populo,renunciauit^dicens,F(slicioiibusnia: 1

JL I B. X> 1 I* 10

g^atibus reipub * opus efTe . In omnibus ta' men his mahs nemo Romanomm pacis me*

tionem habere dignatus cil . Serui,quod num

quam an^,manumiin , & milites fa£U funt, & omnes quicunc]^ fceieribus & alieno foenor re obligati eiTent liberantur, milites , & fa£H funt:qui numerus peruenitvlquead v i miU lia.Polleam pugna multae Italiae duitates,

quae Romanis paruerunt , fe ad Hannibalenx tranllulerunt» Hannibal Romams obtulit,vt captiuos redimerent, refponfumque eil a ie« natu,Eos dues non eiTeneceiTarios, quicu ar*

mad eiTent , capi potuiiTent» Ille omnes poil« vari/s ca fupplidjs interfecit , & tres modios annulorum aureoru Carthaginem mifit,quos

^ manibus equitum Romanorum , Senato> detraxerat. £)dnde tum , & militum Sem« pronio Graccho , Quinto Fabio Maximo c o s s» Claudius Marcellus ex Praetore Pro* conful deiignatus, Hanibalis exerdtu prxlio fudit, primuf^ poli tantas reipu. ruinas fpe fecit Hanibale poiTe fuperari. Interea in Hi* ipania, vbi frater Hannibalis Hafdrubai re* ma ferat cum magno exercitu,vt eam tota A* fris fubigeret,i duobus Scipionib^ Romanis vincitur in ducibus , perdidit^ pugna x x v millia hominu. Mittunf d a Carthaginiciib^ ad reparandas vires x 1 1 millia peditu ,i 1 1 millia equitu, x x elephad.Cetenius Penula ceturio decerni (ibi vitro bellu adueriu HanI bale petijt:a quo cd o£Io millib^ militu,quos in ade eduxerat « occifus eil, Poft huc Cneus

: ^ : 1 EVTROPil

' Filluius Pr^tor ab Hanibde vi£bis atniflb eai » ercitu^vix euaHt.Anno ab vtbe codita d 1 1 d ^ Marcius Claudius & Syracufas opulentiin«i I

mam vrbem Sciliae fecuda expugnatione ce*. i pit:pro quo dicitur ide coful fatis fleuiife pri*> aie^ eam caperet,pietate motus.Anno quar« to poftq ad Italia Hannibal venit,Cneu Fui* uiu proc6fuIe,vndecim prazterea tribunos,& XVII millia militum interfecit. Marcellus cos. cu Hannibale apud Nolam tridua con tinuum dimicauit. Primo die pari pugna dif* ceiTum cH;,requenti vi£his , tertio viftor ofto millia hoilium interfecit , ipfum Hmibalem cum reliquis fugere in caftra compulit. Han* ’ nibal multas ciuitates Romanorum per Apu Iia,Calabriam,& Brutios occupauit.Quo te ^ pore rex Macedonias Philippus ad eum lega* tos miiit promittens auxilia c5tra Romanos , j fub hac coditioncjVt deletis Romanis,ip(e co T traGrscos ab Hannibale auxilia acdperet» |

Captis igirarlegatis Philippi, & re cognita, } Romani in Macedonia Marcu Valerium & Leuinum ire iuflerunt, in Sardiniam Titum ^ Manlium Torquatum,proconfules.na etiam ? ea (blicitata ab Hanibde Romanos delerue* u rat.ita vno tepore quatuor locis pugnabatur» I t

In Italia cotra Hannibale . In Hifpania cotra ^ fratre eius Haidmbale.In Macedonia contra ? Philippu.In Sardinia contra Sardos,& alteru j Hafdrubale Carthaginicfem.Is i Tito Malio I procofule,q ad Sardinia miifus fuerat, viuus I

ell captus . occiia cn eo x 1 millia.capri mil* u

I iequingenti: & a Romanis Sardinia ftiba^la» Maliusviftor captiuos & Hafdmbale Roma r^ortauit. Interea etia Philippus i Leuino I

! in Macedonia vincitur,& in HiipaniaaSci>

pionibus Hafdrubal , & Mago tertius fratet Hannibalis.Dedmo anno podquam Hanni^ | bal in Italiam venerat, P. Sulpitio,CneoFuIi> | uio cos s.Hannibal de Capania mouit exer^» citum,& cum ingenti clade omnium per Sb dicinum SuelTanum^ agrum via Latina v%

! ad quartum milliarium vrbis acceiTit,equites eius^i(^ ad portas. Mox confiilum metu cum exercitu venientium Hannibal ad Campani» am Ce recepitJn Hiipania a fratre Hafdruba* le ambo Scipiones , qui per multos annos vi» Aores fuerant,interficiuntur,exercitus tamen integer manlit.Cafu enim magis erant,quim ' virtute decepti. Quo tempore edam a confu» je Marcello Sicilias magna pars capta eil, qua tenere Afri coeperattexnobiliinmavrbe 5y* '

racufanaprasda ingens Romam perlata ell.. ^ teuinus in Macedonia cum Philippo, & mul tis Graeci* populis,& rege Afi* Attalo ami* dtiam fecit,& ad Siciliam profefrus eft. An* nonem quedam Afrorum ducem apud Agtf» gentum ciuitatem cum ipfb oppido cepit,eu« capduis nobibifimis .. ^ Romam cum ndOt» XL duitatesindeditioneaccepit.xxviex* pugnauit.Ita omnis Sicilia recepta efr. Mace» donia frafra ,ingeti gloria Romam regreiTus en:.Hannibal in Italia Cneum Fuluium c o I (iibito aggreifus, cu odo millib^s lx>minum 'Ihiiafedt • Interea ad Hifpamas, vbi occidi duobus Scipionibus nullus Romanus dux e« rat, Publius Cornelius Scipio mittitur,filius Publi; Scipionis^ qui ibi bdln geiferat annos natus quatuoc & vigintivir Romanorum o«

i mnium & fua astate,& pofteriori tempore fe« r^primusJsetenimdum fenatores ob metu Hannibalis Italiam relinquere deliberarent, effet cum tribunus militum , diftrifto gladio fieri vetuit primuf® iuran$,vt patriae de* {id : ifenibr exifteret,vniuerIos (imiliter iurare coo

git . Romanos ad fpcm vitae quafi ab inferis xeduxit.Is Carthagine Hifpani^ cepit, in qua omne aurum &argetum & belli apparatum Afri habebat,nobililTimofqp obfides,quos ab Hifpanis acceperant, Magone etiam fratrem Hanibalis ibi capit,quem Romam cum alijs

mittit , Roma: ingens Isetitia poft hunc nun* dum fuit,Sdpio Hifpanorum obfides parem tibus reddidit , Denic^ dum quaedam adulto

' flore virgo pulcherrima ab eo comprehenla fuiiTet,eam paterna pietate feruauit,concedes parentibus,vt eam redimerent: ad fe etia puei lae Ijponfum nobiliflimi generis virum venire perfuadens,ei ipfam quafi pius in matrimo* nium genitor tradidit, dodCq; nomine puellae predum quod a parentibus dus acceperat, condonauit, pro quibus faff is maxime adni*

1 tente puellae fponfo,eiufc^ parentibus, omnes

fer^ Hifpaniad eum tranfierunt , Poft quas ; Hafdrubalem Hanibalis fratrem viftum fu* gat,gcpta:dam maxima capit» Interea in Ita* j LXB» IIT» 1X_ Ifo COS* Publius Fabius Maximus Tafeturir capit,in qua ingentes copise Hannibalis erat,, & ibi etiam ducem Hannibalis Cartalonem- j occidit ; .XXV millia captiuorum vendidit, prodam militibus diipartiuit , pecuniam ho» minum venditorum ad Hreum retulit * Tum*

multas duitates Romanorum, quse ad Han*. ' nibalem tranfierant ,rurfus fe Fabio Maximo j ! dediderat. In f^ueti anno Scipio in Hifpania egregias res egit, & per fe & per fratre fuunr I Tucium Scipionem l x x ciuitates , recepit.In

Italia tamen ' j malepugnauerunt .Nam C/au« jdius Marcellus ' cos.abHanibaleoccifus eft,’ Tertio anno poftquam Scipio ad Hifpani* j jam profectus tuerat,mrfusres indytas geO fit.Kegem Hiipanorum magno praslio viV: ftum ,in amidtlam accepit, Sc primus omnia umi viftoobfldesnonpopofcit. Deibetans Hannibal Hifpanias contra Scipioni du«

cem polfe retineri , fratrem fuum Hafdruba* lem in Italiam cum omnibus copi/s euocaa uit.Is veniens acos s,Appio Claudio Neroa ne, & Liuio Salinatore, ^ud Metaurum fiu* uium in infidias compolitas incidit : ftrenue !

’ tamen pugnans occifus eft. l v 1 1 1 millia de eius exerdru perempta funt.v millia capta .c» cccxLiiii ciuium Romanorum inter eos ireperta, & reuocata funt . Magnu pondus au® ti atc]p argenti Roma delatum eft. Hannibali ^ caout fui fratris Hafdmbalis ante caftrapio® ieaCi eft .Quo vifo,iimuI & dade Poenoru co® , yuta,anno x n ipoft^mltalia venera^tefu EVTROFII I Ht inBrutios.Pon; hatc Hannibal difBdeif iS de belli cepit euetu,& Romanis ing& anim? acceifit^ttac^ ipfi euocauerut ex Hifpania P.•’ J

Cornelium Scipionem . Is Romam cum in^ ! genti gloria venit.Per idem tempus Hierofbs lymis Pontifex Maximus Onias Simonis . lius claruit quinto Cecilio & Ludo Valerio cos s.Omnes duitates qu? in Bruti;s ab Hi* nibale tenebantur 9 Romanis fe tradiderunt. Anno XII iipoilquaminltaliam Hanibal venerat^Sdpio^qui multa bene in Hifpania e> gerat, c o s . dl fafhis , & in Africam mif«^ fus.Cuiviro diuinum quiddam inelTe exi(H« mabatur, adeo vt putaretur etiam cum numu nibus habere fermonem» In Africa cotra An* nonem ducem Afrorum pugnauit ,& exerd» tum eius interfedt . Secundo prselio caffra ce* piteumquatuor millibus & quingentis mi<

ocdlis . litibus , vndecim millibus Syphacem Numidiae regem ,q[ui fe Afris coniunxerat,cc« pit,& caftra cius inuadit » Syphax cum nobi#- liflimisNumidis & infinitis fpolijs Romam; i Scipione mittitur.Qua re audita,omnis fe* td Italia Hannibalem defeit,ipfe aCarthagi* nienfibus redire in Africa iubetur, qua Scipio vadabat* Ita anno x v 1 1 ab Hannibale Ita* lia liberata ed,qua flens dicitur reliquifle.Le* gati Carthaginienlium pacem 4 Scipione pe* tierunt, & ab eo ad Senatum Romam mifli fiint*x L V diebus his induciaj datae funt,quo* u(m Romam ire, & regredi po(Tent:& xx x mmia pondo argenti ab his accepta funt* Se*

V LIB. XII» a

imtus cx arbitrio Sdpioius pacem fulfit cum Carrhaginienfibus fieri . . Scipio his conditioa mbus dedit,ne amplius quam x x x naues ba*

beret , & quingenta millia pondo argenti da« rentycaptiuos & perfugas redderent. Interim iHannioale veniente aa Africam pax turbata eft.multa hoftilia ab Afris fa^ funt. Legati tamen eorum ex vrbe venientes a Romanis

capti funt , & iubete Scipione dimiifi.Hanni* ^ lal quoque frementibus pr2li;s viftus a Sci* petere etia ione ipfe ccEpit pace . Cum ita^ entum eflet ad colIoquium,ijfdem conditio» ibus data eft , quibus prius,additis quingen» ^ d's millibuspondoargentijC millibuslibra» ^m propter nouam perfidiam. Carthagini^ jRbus cocutiones difplicuerunt , iulTerunt HS» ^bale pugnare. Infertur ^Scipione ScMaO» liiTa rege Numidarum , qui amicitiam cum

Scipione fecerat, Carthagini bellum . Hanni» ?al tres exploratores ad Scipionis caftra mi» it: quos captos Scipio circunduci per caifra

: u{Tit,ofi:enaique etiam his totum exercitum^ irox prandium dari, & dimitti, vt renuncia»

: ent Hannibali quae apud Romanos vidif» ent.Interea prselium ab vtroque duce infima fhim eft,quale vix vUa memoria fuit, cum pc

1 itiifimi viri copias fuas ad bellum educeret» ^dpiovi6forrecedit,pen^ ipioHanibale ca» >ro,qui pnmum cum multis equitibus ,de» nde cum viginti,poib:emo cum quatuor eua» itlnuenta in cailris Hannibalis argenti po» io X X millia, auripAingenta ;cstetafupd^ EVTROPH

le£tili‘a copiola » Poft id certamen pax cuirt Carthaginienfibus fafta eft. Scipio Romam redijt,& ingenti gloria triumphauit,atque A# fricanus ex eo appellari coeptus eft.Finem ao cepit fecudum Punicum bellum poft annui» feptimumdecimum qu^m coeperat. r

BVTROPII DE GESTIS ROMA.a ^ norum Liber Quartus. ’*

Bellu Macedonicum»

Ranfafto Punico bello fteutum eft Macedonicum contra Philippum

t regem l . & quingentefimoprimo anno ab vrbe condita.Titus Quin* tius Flaminius aduerfus Philippii profpere geffit pax et regem mittitur , & , & ciuitatibust data eft his legibus y ne Graecis quas Romani contra eum defenderat, bellum , vt captiuos& tranffugas redderet^ i inferret, I *. 1 uinquaginta lolas naues haberec , reliquas QLomanis daret, dc per annos decem quate» na millia pondo argenti pr^ftaret, &ob(ideni

daret filium fuum Demetrium . Titus Quina

* tius Flaminius etiam Lacedaemoniis intulit bellum,& ducem eoru Nabidem vicit,& qui» bus voluit cdditionibus in fidem accepit ; in» genti gloria triumphauit: duxit ante curtum nobiliffimos obfides Dcmccrium Philippifi» lium,& Armenem Nabidis.Romani captiuij qui fub Hannibale per Graeciam venditi fue*

• k • ^

V

'i* •

i

- - # ^ 1

'

! _ LIB» IIII» tetfam feniitutem^currum triumphatis fecutt ! ium.£ode tepore Iniubres Boi/^a quibus TU dnmn duitas condita eil^at^ Cenomanni c5

tra6lis in vnum viribus y cn Amilcare Poeno* |' tum duce,qui in Italia remanferat, Cremona Placendae^ vaftates, difHcillimo bello,d Lu*

do Furio praetore funt fuperad.co s.Marcel* • Ius in HetruriaaBoijs oppreiTus, magnam

partem exerdtus perdidit : cui poilea Furius: alter cos.auxilioaccelTidati^ ita vniuerfam* Boiorum gentem igni ferrde^p vallantes, pro*

pemodumvfi^ ad nihilum deleuerunt.Tranf* i

bello > adlo Macedonico , lecutu ell Syriacum cotra Andochd regem, P.Comelio Sdpione^

Attilio Glabrione cos s.Fluic Antiocho Ha < & tiibal fe iuxerac , Carthaginem patriam fuam metu ne Romanis traderetur,rwnques» Atd* ^ lius Glabrio in Achaia bene pugnauit » callra tegis Andochi no^lurna pu^na capta funt. ^ Xpfefugatur^Philippoqui cotra Antiochum

' Romanis auxilio fuit,filius Demetrius reddi» tus eft.Publio Scipione Africano iterum, TU to Sempronio Longo c o s s. apud Mediola* Aum dece millia Gallorum caefa ,Romanorn vero quinq$ milliaocdla funt. Minutius a Li* curibus in extremu periculi addu6his,& inii* di;s holliu circunuentus,vix Numidarii equi* jtu induftria liberatus eft.L» Cornelio Sdpio* nc,CvLflio cos s.Sdpio Africanus fratri fuo Cornelio Scipioni Confuli legatus contra An* tiochu profe^lus ell*Hannibal qui cn Antio»

cho erat, nauali prslio vii^us dl* Ipfe pollea i

I t EVTR.OPII

Antiochus circa Sipilu Magneliam A(if ciui^

tate ii c o s.Comelio Scipione ingenti pradio fufus eft.Auxilio fuit in ea pugna Romanis Eumenes Attali regis frater, qui Eumeniam' in Phrygia condidit millia . Quin^ equitum- eo certamine ex parte regis ocdfa funt. Tunc'

tex Antiochus pacem petiyt.ijfdem conditio^ • j nibus data eft a icnatu,quanquam vido, qui«l i bus ante offerebatur,vt ex Europa & Afiare> cederet,at(^ intra Taumm fe contineret, dc» cem millia taIetomm,& xx oblides prasbe»

, tct,Hannibalem cocitatorem praelij dederet» I Eumeni regi donat» funt a Senatu omnes Ai I ' Gx ciuitatcs quas Antiochus bello , perdide» i js, ; tat:& Rhodi qui auxilium Romanis con» tra regem Antiochum tulerunt multae I , vrbes conceir»funt.Scipio Romam redi/t,&inges j ti gloria triumphauit.Nomen&ipfe ad imij I ri ! tationem fratris Aiiatici accepit, quia Aliam vicerat, licuti frater iplius propter Africam

domitam Africanus appellabatur * L.Bebiiis in Hifpaniam proficifcens,a Liguribus circus uctus cum vniuerlb exercitu occifus eft , adra vt ne nuncium quidem fuperfuilTe conftet,vt intemicionem ipfam Romae Malfilienfes nns dari curauerint.Marcus cos. aduerfus Ligus res profeftus,fuperatufc|p, quatuor millia mU $ litum amilit.Spurio Pofthumio Albino,Mac co Philippo c os s.Marcus Fuluius de Aetolis \

triumpnauit . Hannibal qui vifto Antiocho ne Romanis traderetur,ad Pruliam Bithyrog regem fugerat ^ repetitus etiam ab eo eft per LIB» XIII» *s Titum Quintium Flaminiumt& cum trad& dus eiTet Romanis^yenenu bibit^ & apud LU byiTam in finibus Nicomedenfium (epultus eft. Eodem anno Scipio Africanus ab ingrata (ibi vrbe diu exulans y apud Lintemum mora

I bo perijt.TucVulcani infula,qu? ante n5 fuc rat,repete in mari eft edita*His quoc^ diebus I

! a£bu efl: quod de Heliodoro Machab|ora nac tat hiiloria. Philippo rege Macedonias mora tuo,quT& aduerfum Romanos bellum geffea tat, & poflea Romams contra Antiochu au«

; xiliunttulerat, filius eius Petfois inMacea

donia rebellauit , ingentibus copi/s ad bel« Ium paratis.Nam adiutores habebat Cotym

Thracias rege , Illyrici rege Getium nomine* Romanis autem in amrilium erant Eumenes Adiae rex,Ariaratcs Cappadocias, Antiochus Syriae,Ptolemasus Aegypti,MafiniiTa NumI dias.Prufias autem rex Bith^as,quanq foro» rem Perfei vxorem haberet,vtrif^ fe aequum praebuit Dux Romanoru P.Licinius cos*

^contra eum miffus efl , & a rege graui praelio viftus ; ne^ tamen Romani,quanq fuperati, regi petfti pacem praeftare voluerunt, nili his conditionibus,vt fe 8c fuos Senatui & populo

: Romano dederet» Mox miffus cotra eum Lu cius Aemilius Paulus cos» & in Illyricum C»Anitius praetor contra Gentiu ; fed Getius facile vno praelio vi£lus,mox fe dedit» Mater

eius,& vxor,&duo fili;, frater qucx^ eius fi<^ mul in poteftatem Romanorum venerut, bcl 4o intra x x x dies perfero» Ante cognitum dd.j* —i coeptum ^Uuitl cft Gentium vi£tum y quam nunciaretur»Cum Perfeo aute Aemilius dimicauit^ Ius c o s .tertio nonas Septembris viftufque eft rex cum x x millibus peditum eius occifis.Equitatus cum rege interfugit.Mi Romanis fe dediderunt* i: lites quos amiferat y Rex cum defeeretur ab amicis^venit in.Pau?. Aemilius Pau# li poteftatemtfed honorem ei volen*. Ius non quaii vi£to adhibuit . Nam & permifit, im tem ad pedes fibi cadere , non & Illyn/s xta fc i fella collocauit.Macedonijs & h® leges 4 Romanis dat® funt,vt liberi eG fcnt,& dimidium eis tributorum pr®ftarent, qu® regibus pr®ltitiflcnt. Vt appareret popu Ium Ro. pro ®quitate .magis quam auaritia dimicare.Itaque in conuentu infinitorum po* pulorum Pawus h®c pronunciauit,& lega* vene* • tiones multarum gentium qu® ad eum rant^ magnificcntifTimopauitconuiuio^ di> cens eiufdem efle hominis debetCj& bello viri cere, & conuiuij apparatu elegatem elTc.Mox feptuaginta duitates Epetri, qu® rebellarant, cepit, pr®dam militibus diniibuit,Romam ingenti pompa redijt in naue Perfd, qu® inu* (itat® magnitudinis fuiffe traditur, adeo vt XVI ordinesdicaturhabuifTe remoru.Trius- phauit etiam magnificenti0imc in curru au* reo,cum duobus filiis firis vtroque latere afla* regis fili;,& i» tibus . Dufti funt ante currum pfePerfeusquadragintaquinqj annos natus* Poft eum etiam C. Anitius de Illyricis triu* phauitt Gentius cum fratre & filijs ante cur< LIB«> Zlllt

mm du^us eft * Ad hoc fpe£bculum rege»

multarum gentium Romam venerant » Ina ter alios etiam & Attalus atque Eumenes

Afi^e reges , & Prufias Bithynias magno ho* J permittente nore excepti funt , & Senatu do attulerunt in Capitolio na , & pofuerunt.Pru fias etiam filium fuum Nicomedem Senatui

commendauit . Anno ab vrbe condita d c. Lucio Licinio LucuIIo,A*Pofthumio Albia no c o s s. cn omnes Romanos ingens Celtia beroru metus inua(iiret^& ex omnibus non ef fet qui ire in Hifpaniam vel miles vel lega* tus auderet,P.Scipfo,qui poft Africanus erar,‘ vitro fefe miiitaturuin Hifpaniam obtulit^ cum tamen in Macedoniam torte iam depu* tatus edetJta(^ profeftus in Hifpaniam^aa gnas ftrages gentium dedit,fgpius etiam mi» ’

' litis q ducis vfus officio. Nam & Barbarum fingulariter congredus prouocantem occidit» ;

Sergius autem Galba Prastor a Lufitanis mz* . gno pr?Iiovi£fus eft, vniucrtb<^ exercitu amif

^{b,ipfe cum paucis vix elapfus euafit . In fea^ 'quenti anno Lucius Minutius in Hifpania be ; ne pugnauit, Marcellus poftea cos* res ibi# j idemprofperegeiTit* j TERTIVMPVNICVMBELLVM

Ertium deinde bellum contra Car# t thaginemfufcipiturfexcentcfimo &

altero anno ab vrbe condita , Lucio Manlio Cenforino,& Marco Manlio confuli#^ Ibus, anno poftquam fecudu Punicii bel ^ : ddd/v ( 1 BVTROPII I

Ium tranfaftum eft * Hi profefti Carthagi# nem,Carthaginiefibus euocatis,iuirifcp vt ar* ma & naues tradercnt:tanta vis armorum re« pentc tradita eft, vt facile ex dstota Africa potuiflet armari. Qui poftqua arma Roma» nis tradiderunt, reliftavrbe recedere procul millibus pafluum habitare d mari , & decem iuifi funt.Carthaginienfes dolorem acdefpe» ; rationem contulerut, aut defenfuri duitatem, aut cum ipla (epeliedi, Moxe^ iibi duos Ha(» drubales duces creauerunt: armacp facere ag» ; gre(fi,poftquam aes ferrucj defecit, aurea ar« gentw(5 facere coeperunt, c o s s. cu aliqua» tam muri partem machinis diruifldit,i Car» funt, ate^ repulfi thaginienubus vifti . Quos fugietes Scipio tunc tribunus militum,repul ib intra muros hofte, defendit, Phaneas dux alius equitatui Carthaginienfiu praeerat.Igi» ;tur Scipio tunc Sdpionis Africani nepos,tri», bunus vt di£fum eft,militum,ibi militabat* I , huius apud omnes ingens metus & reueren»

tia erat . Nam & paratiffimus ad dimican» dum ,& confultiflimus habebatur.Itaque pet cum multa a c o s s, profpere gefta funt.Ne» quequicquam magis Hafdrubal vel Pheneas vitabat,quam contra eam Romanorum par»

tem committere, vbi Scipio dimicabat , Per idem tempus Maiinifla rex Numidarum, per annos fexaginta fer^ amicus populi Ro»

ma , anno vite fuae x c v 1 1 mortuus efl^ X L 1 1 1 fili/srelrftis.Sdpionem diuiibrem

inter filios fuos^eiuftit* Cum ^tur darii : X.IB» mx.' t» Scipiflinfs nomen cflet, iuuenis adhuc cos. cft faftus , & contra Carthaginem eft mi& fus : contra quam dum fex continuis diebus noftibuf^ pugnairet,vItimaCarthaginien« fo defperatio ad deditionem traxit,petentes, vt quos belli clades reliquos feciflet , folte Cer» uire liceret » ac primu agmen mulierum fatis miferabiIe,pofl: viromm defcendit.Nam fuif femuliemm xxv millia, vtroru xxx* m. traditum eft. Rex Hafdrubal fe vitro dedidit» Tranffuga?,qui Aefculapi> templum occupa*

uerant , voluntario prsecipitio dati, igne con*

fumpti funt . Vxor Hafdrubalis fe , fuofcp fi* lios cum foemineo furore in media iccit in* i ccndium.Ipfa autem ciuitas xvi diebus co* j tinuis arfit,miferu(^ fpefbaculum fiiis vlftq*

tibus praebuit * Omnis multitudo captiuoru, i exceptis paucis principibus,venundata eft. DimtaeftauteCarthago,omni murali lapi* \ de in puluerem commtnuto.cuius fuifle fitus , huiuimodi diciturVigintiduo millia palTua i muro amplexa, tota pen^ mari angebatur, ; abfqp faudbus q[ud iribus millibus paiTuum , i a^riebatur.Islocusmuru triginta pedes la* tn habuit,(axo quadrato in altitudine cubito* i ru quadraginta:a laxo cui Byrfe nomen erat, ; paulo amplius quam duo millia paiTuum te* nebat : ex vna parte murus communis vrbis ! Byrfe,fmminens mari quod i & , mare ftagnu dicitur , quoniam obieftu protentae lingus fttangulatur.Spoliaibi inuenta,qu£ de va* parum duitatum ^ddijs Carthago coUege*.

dddij» I ,

7’ B'VTROlPli _

ciuitatibus Sicilias, rat*& ornamenta vrbium fua recogno#^ Itali«,& Africas reddidit, qux i feptingentcfimo anno fcebant . Ita Carthago

anno , condita erat,deleta eft * I ta quarto i poftq tertium,termina# ‘ poftq coeptum fuit bellum , eius accepe ' tum eft.Scipio nomen quod auus ; eius fcilicet vt propter virtutem rat, meruit , iunior vocaretur. etiam ipfe Africanus I B E L L‘V M ACHAICVM. too ’ Odem tempore Corinthum tunc e to orbe vrbium longe omnium opu- lentiiTimam imperate Mumio cos. I au# Metellus praetor deuicit: in qua infinitum ' ferrum in conflagratio# , 1 rum,argentum,2Es,& eft, vnde nouum flu# ne incendi/ commiftum ^ genustadfimilitudinem CUIUS mi# , xit metalli vafa Co# ftursB vlc]^ hodig ass Corinthium,vel i qui# . Interim in Macedonia \ ; rinthia dicuntur &Rofl dam Pfeudophilippus armamouit, | praetorem Publium Tuuentium com , n,anum ^ tra femiflumadinternicionevicit.Pofteum ; Metellus a Romanis i Quintus Cecilius dux

' i ^traPfeudophiIippummifluseft,& xxv| i ^

’ eius occifis, Macedonia i ' millibus ex militibus , Pfeudophilippu in po# ' recepit. Ipfum etiam , j teftatem fua redegit.Corinthi/s etiam bellum I

indiaueft,nobiliirimasciuitati Grascias,pro#' I

” pteriniuriamlegatoruRomanorn.hancMu» fimul ’ mius cepit,& diruit.Trcs igitur Romp t Africani ex Afri# ^ i celeberrimi triuphi fuerut eft Hafdrubah i cuius currum duftus ca , ante ' "• 1} .. .x : 1. J aj

MetelH cx Macedonia, cuius currum’ prajceft (ic Andrifcus qui Pihidophilippus , , & dicu

i tur:Mumi; ex Corintho:ante que ugna gnea,

I

!l , & piftas alia vrbis clarilTimse orna> meta prglata funtJtetu in Macedonia Pfeudo

perfeus,qui fe Perfci filiu efle dicebat,coIIc f £tis feruis rebellauit; fedecim & cum iam mil« , lia haberet armatorum, a Tremellio quzedo^ te iuperatus cft.His diebus Androgynus Ro •mccvifusjiuffu aruipicu in mare merfusefti. Eodem tempore Metellus in Celtiberia apud ^ i Hifpanos res egregias geifit.Succeflit ei Qui tus Pompeiusmec multo poft Quintus quo»

I . que Cepio ad idem bellum miffus eft in quo ^ , quidem Viriatus contra Romanos in Lufita» j nia gerebat metu Viriatus a fuis inter» * Quo , feftus eftjcum quatuordecim annos Hilpa» nias aduerfum Romanos mouiiTet* Paftoc primo fuit, latronum mox dux.Poftremotan i

1 tos ad bella populos concitauit,vt alTertor c5 > tra Romanos Hiipaniacputaretur.Huicna» Sextus priEtor , Vetilius occurrit, . que primus

- qui toto exercitu caefo,vix fuga lapfus eualit* . Deinde Caium Plautium pnetorem ide Vi« riatus multis prselijs fraiElu fugauit. Poft hfrc Claudia Vnimanu cii omni exercitu fupera» uit* Deinde cum intcrfeftores eius praemia a peterent,relponfum eft, V Scipione c o s num , . Romanis placuiife imperatores a fuis mili»

q ' tibus interfici.Eo tepore Romae puer ex ancii la natius eft quadrupes quadrimanus oculis , , virile quatuor , auribus totidero,naturam d» ~ f. ^ -J J — dd.mjt IVTItOJlJ

blicem habais,In Bononi^ agro (tugesin at iribus natasfunt menfe lanuario* BELLVM NVMANTINVM. { pf- Vintus Popefus deinde c o s. d N. q mantinis^quae Hifpanise duitas ov >

’ ' > i| tradi^vt in illo quali authore foederis vind J >

* rcnt:cum per continuos annos quatuordet : [f . ^ cuiblisquatuor millibus xL millia Ro! I norum protriuilTent.Poft tatam igitur igno* « miniam,qua a Numantinis bis Romani ex* j , ctcitus fuerat fubiugati,Publius ScioioAfrii I’ ad Numana . fa£tus cos. & fr canus fecundo f • tiammilTuseft .Is primum niibtc vitiofuni

' |i - & ignauu exercendo magis quam punito 3

correxit. *> i; . ne aliqua acerbitate Mox pugna cu a

Numantinis commifla, exerdtus Komanus I «I t oppreiTusNumantinommimpetutergaconfl l f • i uertit. Sed increpatione & minis obicftantis

’| fele cos. tandem indignatus in hoftem i

^ redijt quem fugiebat 9 fugere compulit» 3 t Vnde quamuis Scipio laetatus fit, tamen vl» t tribellu aduerfus cosaudendunoneflepro# E

\}^ felTuseft.Itaquevrbem obfidione concluGt, vallo circundedit.Cuc]^ diu coclufi fame labo y S I j:^ent>pugns^ facultatem expotoet,vt mo .

1 'T U I.IB» 111 »9

ri tis quafi viris liccret^uiffime larga prius potione caIefa£ti,qu2B madefaftis frugibus confici folet,fubito fuper Romanos irrupere. Atrox diu certame,& ad v% pericuIumRo# ; manorum fuit.Iterum^ Romani pugnare fe aduerfus Numantinos fugiendo probaiTent, m‘fi fub Sdpione pugnaflent . Numantini in* terfeftis fuis fortiiiimis , bello cedut,compo*

litis ' tamen ordinibus , nec licut fugientes in '! vrbem reuertuntur Corpora interfe^oruitij ad iepuitura oblata ' acciere noluerunt : clau* fa(5 vrbe,cufti pariter frrro,veneno,atm igne! confumpti funt.Romani nihil aliud quim curitatem ex his adepti funt,fec]p magis euafif fe Numatinos,qu^m vicilTe dixerunt. Vnuni • ’ Numantinu viacris catena non tenuit: quic#

‘ i quid fupelIe£HIis fuit,iOTisabiumpfit. Tunc

, Scipio Tirefiumquendam Celticum princi* ’ pem confuluit,quade caufa Numantia aut ’ prius ' inuifta,aut poft euerfa fuilTet . Tirefiut refpondit, Concordia viftoria, difeordia exi»j tium prjebuit. Hac tempeftatc apud ludaeos occifo luda Machabseo, frater eius lonathas " 'x^ntifex habebatur.Tunc etiam claruit apud >tuduliu Pacuuius tragoediaru feriptor. Igi» jr Scipio multas Hifpamse duitates partim' s;epit,&partim in deditione accepit.^^rman5 tia folo euertit a , reliqua prouindam in fide! accepit.Eodem . tepore Attalus rex Afise fra* ter Eum^ mortuus eft , hasredemc^ popula Romanu reliquit.Ita imperio Romano pet^ * tsftamentu Alia accdOfit»Mox etia Decimus

1

• - i

I

4 1 :

I EVTR OPII

lunius Brutus de Gallecis 8c Lufitanis trin#' phauit magna gloria. Et poftSdpio Africa» nus de Numantinis fecundum triumphu egit X 1 1 1 anno poftquam priore de Africa ege» rat. Interea in Sicilia bellum efl: femileexor»

tum, ac per Fuluium & Rutilium amplius q . X X millia tunc feruorum trucidata funt.Min»

‘ turnis c c c c L.ferui in crucem fu^nfi funt» apud SuelTamvero iiii millia leruorumi ' ' Quinto Metello & Cn.Seruilio oppreflanar»

rantur. Motum interim in Afia bellum eft : Ariftonico Eumenis filio, qui ex cocubina ab ^ fcoceptus fuerat.Is Eumenis frater Attali fue» tj I ' rat. Aduerfus eum miflus eft L. Craffus hab^ infinita regum auxilia. Nam & Bithynise rex:; MithridateSij ‘ Nicom^es Romanos iuuit,& Ponticus,cum quo bellum poftea gtauiifimu ifuit,&Ariarates Cappadox, & Pylemene4; Paplilagon.viftus eft tame GraflTus,& ab ho» ^ ! ’ ftibus captus eft:qai magis mori eliges,quara; ' abduci, virgam qua equum agebat, ^ i barbaro i in oculum fe tenentis iniecit, mox^ ab eo co» eft.caput Ariftonico oblatum eft. cor» 1 foflus

• i pus Smyrnae fepultum eft Poftea Perpenna jcos. Romanus, qui fucceflbr Craflb venic» ibat, audita belli fortuna ad Aliam celcrauit,

&acievi£tum Ariftonicuapud Stratonicen» , fium ciuitate,qu6 cofugerat,fame ad deditfoa nem copulit.Ariftonicus iulTu fenatus Romg • enim de eo • in carcere ftrangulatus.Triupbari

' non poterat,quia Perpenna apud Pergamum ; obierat * His diebus tan» r ^ Roma rediens diem tiB* inx* 3d

ij ta tota Afrfcam locuftatu multitudo cona

i ualuitjVt (imul fruges 8c herbas, arboru folia,

' corticefqg corroderent: quae repentino vento V fublatfjin Africano funt pelago demerfas.Sed cumearu acerbos flu£fus per extenta littora pertulilTent,peftiferum odore putrefafta con* g [ geries exhalauit»Vndeomniuanimantiu,auia!

i um,pecudumc]p,ac beftiaru peftis exiftens viaj tium corruptionis ampliauit»Qua peftilcntiai I ;

1 1 in Numidia d c c c c milJia hominum,circa! ;l Carthaginem vero plus q c c M,Romanoru j ''‘^4^^ero militum qui ibi ad praefidiu erant, x x X)

ji.' M.exdnfta funt.Lucio Cecilio MetelIo,&Ti« .i|;to Quintio Flaminio c o s s. Carthago in A» frica iuffu Senatus reparata e(l,quae nunc ma* I

' net, annis duobus 8c viginti euolutis pofl:qua :

? a Scipione fuerat eucrfa . dedufti funt dues fexcentcfimo ! .Romani* Anno vigefimolepti#

- mo ab vrbe condita Caius CalTius Longinus,

j

8c Sextus Domitius Caluinus c o s s * Gallis !

jTranfalpinis bellum intulerunt, & Aruemoa :

' :rum tunc nobiliffimae ciuitati, at(^ eorum re^

gi Bituito : infinitapique multitudinem iu* ; xta Rhodanum fluuium intcrfecernt* Deni(]^ I paudtatem : cum Bituitus Romanoru vix ad.

: efcam canibus quos in agmine habebat, fuffi*; ipfe millia , cere pofle iaftaret,& c l x x x ar*| matorum haberet,coferta pugna a Romanis} fuperatiis eft.Ex cuius exercitu partim in bebi lo cae(i,partim fubmerfi cu ponte que fibi iunj £Hs nauibus fupra Rhodanu extruxerat, c i, Mvperiauttprgda ex torquibus Gallom inges IVTROPIX

lublata eft» Bituitus fe Domitio dedidit^

ab eo Romam dedu£luse(l 9 magnae^ gloria I c o s s» ambo triupharunt. ^^co Porcio Ca« tone,& Quinto ^^rrio rege c o S s. (bcceteii* trigefimo anno tertio ab vrbe condita, tno & j Narbona in Gallia colonia dedufU e(l::anno* eode a L.Metello Quinto Lucio Sc^uola & , j coss . de Dalmatis triumphatum eft. Ab j yrbe condita anno fexcentefimo trigeflmd» J

quinto Caius Cato conful Scordifeis intulit f* ;

t^lum^ignominiofem pugnauit . Caio Cecu j ‘ lio Metello,& Cneo Carbone coss.duo Me# telli fratres eodem die al terum ex Thrada,c<

Sardinia alterum triumphum egerut : nuncia« |' tumm Romaz ell Cimbros e Gallia in Italia ^ tranime»Poft Scipione Nalica & Calphumio j Beftia cos sJugurthae umidarum regi beU N J lumillatueft,qu6d Adherbalem Sc Hiepla»^ f le Micipfas filios, fratres fuos reges, popu#^ , & liRomani amicos interemiffet.MilTus aduer# fus eum cos» Calphumius Beiliatqui corni#, ptus regis pecunia,pacem cum eo flagitiofam | fenatu fecit:& a improbata eft»Poftea contra I '' eunde infequenti anno Spurius Albinus Poft#

humius profe£his eft * Is quocj per fratrem i*

gnominiofecontraNumidas pugnauit. Ter»‘ .

tio miflus Quintus Ceciiius Metellus c o s •> i Is exercitum ingeti (eueritate & moderatione ;Corre£In,cum nihil in queq corrupta faceret, i’ ' i ad difciplinam Romana reduxit: lugurtham: ' l vari js prxli/s vicit , elephates eius ocddit,veI

ipiius c^it * cu ! c^irimultas duitates £t iani' ^ LIB. IUI» 3» _ UnebcHopofiturusefletjfiicccflumcftefaCa io Mario * Is lugurdiam & Bocchu Maurita# ni* regem,qui auxilium lugurth* ferre eoa» perat, pariter fuperauit . x x millia armato*

• rum ad intemidonem cecidit , aliquanta op* pida Numidias cepit, bdloque ! terminum po* ‘ fuit, capto . lugurtha per quseftore fuum Cor* ' neJium Syllam ingetem virum,tradente Boc* c*K) Iugurtham,qui pro eo ante pugnauerat»

: A Marco lunio Syllano collega Quinti Me* telli ; Cimbri in Gallia vidi iiint , & a Minu* % tio Rufo in Macedonia ScotdiCci& Tribal* Ii, Seruilio i: & a Scipione in Hiipania Lufitanl vifti funt. Et duo triumphi de lugurtha, pr^ ' inusper Metellum, fecundus per Marium a» ^fi funt.Ante currum tamen Mari; lugurtha cum duobus filijs du£his'eft catenatus, & mox iuifu c o s . in carcere ftrangulatus eft. ^His diebus apud Hierofolymam lomes dux fludaeorum & pontifex extitit,qui ab eo quod ^t;Hircanos bello vicerat, Hircani nomen ac* c^erat.Per id etiam tepus I Cicero Arpini na* fcitur,matre Eluia nomine,patre equeftris or* dinis, ex regio Volfeorum genere* Eodemque tempore quaedam virgo Romana in Apuli» am pergens, i£hi fulminis ; exanimata dbom*

' nibus fine feiflura aliqua vdtimentis adem* :• ptis,ac peftoris & peaum vinculis diflblutis, monilibus , etiam annulis difcuflis, illaeib corpore nuda iacuit : equus quoque dus pari modo frenis dc cingulis peremptus iacuit di&

; ibiutis* 'i fiVTROPII DB GESTIS ROM A» norum Liber Quintus» •V-f Bellum Cimbricum. Vm bellu in Numidia contra Tu* gurtham geritur,Romani confu* .

d les Marcus Manlius , & Quintus ' Cepio a Cimbris & Theutonis^ & Tigurinis,5c Ambronibus,qug ierant Germanorum & Galloru gentes, vifti , ifunt iuxta flumen Rhodanu, 8c ingentiinter« j

attriti,etiam caftra fua,& magna pars» • nidone ^ 'tem exercitus perdiderunt . Timor Romae 4 ** grandis fuit, quatum vix Hannibalis tempo* ' re Punicis bellis, neiteru Galli Romam ve nirent.Ergo Marius pofl: viftoriam lugurthi nam fecundo c os»cft faftus,bellumc]p ei com tra Cimbros & Theutonas decretu eft . Terr' tio quoque ei & quarto delatus eft confulatus^ quia bellum Cimbricum protrahebatur. Sed in quarto confulatu collega habuit Quintum Luftatium Catulum .Cum Cimbris itac^ co*. flixit.Ex duobus praelijs cc millia hoftium cecidit,x X x millia cepit,& duce eoru Theu* toniodumt propter quod meritum abfens cos. eft faftus. Interea Cimbri & Theuto* nes,quoru copia adhuc infinita erat, ad Italia tranfierunt Iterum a Caio Mario,& C^into® Catulo contra eos dimicatum eft, fcd a Catur felicius.Nameoprselio quodiimu li parte ^ ; ambo geflerunt,c X L M.aut in pugna aut fu» j

i ga cgfajlmtjjj: l miUia capta ,Romani m^j

r

r LIB» Y. . 3» lites exytro^exerdhi ccc perienint TTria triginta Cimbris ligna fublata funt. ex hi$ , j& riexercitus Marij duo reportauit , Catuli exer# Icitus X X X I. Sed ab eoru mulieribus gfauioa Irem pcn6 quam ab ipfls viris pugna K.oma« ;ni experti funt.hse etenim plaulmsin modu icaflroru difpo^itis, ipfe deiiiper propugnans

kes diu obHitere Romanis * Sed cum ab eis i* pfe nouo c§dis genere terrerentur, ( ablciflis ^imeu crine cemicibus, inhonefto fatis vul* nere turpes relinquebaturj)fertiini quod in hos ftes fumplerant,in fe,fuoC]^ verterunt* Nanqp alise concurfu mutuo iugulatae, alix apprehes ;

li^inuicem faucibus ilrangulatae,ali£ funis I ibus ad fua colla ligatis equoru cruribus pros j alisE jtraftsB interierunt , laqueo de fubie^tis jplauftrorum temonibus pependerunt: quceda

dum fe fufpenderet,duos filios traftis per cois ;

‘ ,k eorum laqueis ad fuos pedes vinxit * Ita his

' !^obus prselijs c c c x l m* Galloru ocdla, ,c X L millia capta funt, abf^ innumera muls |

' ritudine muliera quae furore foemineo fe fus , ' 'Olque pamulos necauerunt. Is belli finis fuit*

^Triumphus vtri<]p decretus eft* ' BELLVM sociale* J ii Exto Iulio Cael^e, & Lucio Martio'

»..• f Philippo cos s.lexcentelimo quins quagefimo anno ab vrbe condita,cu

prope omnia alia bella celfarent,in Italia gras I

uiifimum bellum Picentes,Marci,Pelignique ! mouerut. C^icugnnisnumetofispopSo Ro EVTROPII i

obedirent, tum libertatem fibi aequam mano j affererccoeperunt.Pemidoiiimadmodu boc ;

s .in eo occifus eft, i . bellum fuit. Rutilius c o Cepio nobilis iuuenis,& Porcius Cato alius cos. Duces autem aduerfus Romanos Pb centibus & Marfis fuerut Titus Vietius,Hie^

> tus Afianus,Titus Legennius ,^ulus Cluens tius.a Romanis contra eos bene pugnatu eft* ' ACaioMario,quifexies cos.fuerat,&iCn* Pompeio, maxime tamen a Lucio Cornelio’

ita ! i Sylla,qui inter alia egregia fa£la Cluentia hoftium ducem cum magnis copi/s fudit,vt - ex fuis nec vnum amitteret,quadriennio,cum graui tamen calamitate,hoc bellum tradunt’' cft. Quinto demum anno finem accepit p% Lucium Cornelium Syllam confulem,cu aitfj:

tea in eodem bello ipfe multa ftrenue praetois .

gefliflet . In tempore ipfo dira prodigia viia; igneus funt . Nam fub ortu Solis globus a

gionc feptentrionis cum maximo caeli fra^ . gore emicuit.Apud Aretinos in conuiuio cn^ or d panibus qu^ a vulneribus corporu flu* continuos dies ! xit.Pcr feptem grando lapida ; miftis etiam teftarum fragmentis terram la<: tiflime verberauit.In Samnitibus b vaftiflimo: j

i terrae hiatu flamma prorupit,& v% in c?Ium

extendi viia cft. Tum etiam omniu genenmii . animalia quae inter homines viuere folitae^ ^ ! ,

! rant,reli£lis ftabulispafcuiique,cum bala tu,

I hinnitu,mugituqp miferabili ad iyluas mona ^ tefep fugerunt.canes quocp,quorum natura eft i extra homines efte no pofte, lachrymofis vlu« j xiB» ri 35

latibus vagi luporum ritu oberrauerunt * Nec mora,poftgrauia hsec prodigia,ciuUia bella

V (ecuta funt. Apud ludzeos ea tempeftate pri mus Ariftobulus rex pariter & pontifex dia« dematis {iimpfit infigne.

^ } BE LLV M CI VILE^M A RIANVM, j ET ! MITHRIDATICVM. J , J : Nno vrbis coditse fexceteiimo (exa a gelimofecundo primum Rom^beb Ium ciuile comotum eREodem an* tio ^tiam Mithridaticum.Caufam bcllo ciui- li Caius Marius fexics cos* dedit.Namai Sylla cos. contra Mithridatem gcfturus bel lum,qui Aliam & Achaiam occupauerat^mit

teretur ^ if<^ exercitum in Capania paulilper ^teneretjVt belli ibcialis^dcquo diximus^quod intra Ttaliam geftum fuerat, reliquia: tolleren turjMarius affe£lauit vtipfead bellum Mi* thridaticum mitteretur.Qua re Sylla commo tus,cum exercitu ad vrbem venit* Illic contra

Marium & Sulpitium dimicauit * Primus vr*

bem armatus ingrelTus efl:. Sulpitium interfe* cit, Marium fugauit:at(^ ita c o s s. ordinas tis in futurum annum Cn.Oftauio,& G^rne* | lio Cinna,ad Aliam profc£his eft.Mithridas tes,qui Ponti Rex crat,atq5 Armeniam mi* s / * f. norem , & totum ponticum mare in circuitu « in ' Bofphoro tenebat, '• ^ primo Nicomede ami* k cum populi Romani Bithynia voluit cxpel* lere,Senatui<5 mandauit,bellum fe ei propter fihiurias quas palTus fuerat, illaturum. A Sc» ce.y*

i . ; BVTROPIt I

^ fi id facei^^ i natu tcfponfum eft Mithridati ^ ipfe pareretur* i quod bellum a Romanis & , Quare iratus Cappadociam ftatim occup^ regem ami* uitj& ex ea Ariobarzanem & , cum populi Romani fugauit. Mox etiam Bi thyniaminualit,&Paphlagoniam,pulfisex j Romani Pylemene ea regibus amicis populi ^ ad Ephefum contendit , & & Nkomede;inde [ literas mifit,vt vbicunque per omnem Afiam ^ ! j inuentieiTentciues Romani,vno dieoccidei Methone duitas Achaig = rentur.Interea etiam | tradita eft. ab Ariftone Atheniefi Mithridati ; Achaia Mithridates Ar Miferat enim iam ad j chclaum ducem fuum cum c x x millibus . reli» | equitum ac peditum per quem etiam 1 , , qua Grxeia occupata eft Sylla Archcl^mni lapud Pyrcum non longe ab Athenis obiea >

cornmiflo ! :i' dit ipfamque vrbem ccpit.Poftea i , ita eum cecidit, vt i praelio contra Archelaum, vix decem Archelao iiipera • i €x X X millibus tam ; effent, ex Syllae exercitu quatuordecim tum homines interficerentur* Hac pugna coa : onita Mithridates i x x m elcftiflima ex Afia Archelao mifitteontra quem Sylla itea praelio x millia ho* rum commifit . Primo x 8c filius Archelai Dio» ftium interfefta funt , ^ copi» ex» genes . Secundo omnes Mithridatis ^ tinft? funt.Archelaus ipfe triduo nudus in pa v| audita,Mithridates cu ludibus latuit* Hac re ^ Sylla de pace agere coepit* Interim Sylla etia Dalmatas Mcelbs Dardanos, Scordifeos , & accepit* Sed cuitt jgartim vicit , alios in fidem ;

L I ** V* j

! iegatf I tege Mithridate, qui pacem petebat,

veniflent , non aliter fe daturum effe iy^IIa re» lpondit,nifi rex reliftis his quse occupauerat, M regnum fuum redijflet* Poftmodum ad colloquium ambo venerunt. Pax inter eos or* dinata eil,vt Sylla ad bellum ciuile feftinans,’ a tergo periculu non haberet.Nam dum Syl« Ia in Achaia 8c Alia Mithridatevicit,Marius, qui fugatus erat,& Cornelius Cinna vnus ex c o s s. bellum in Italia repararunt.Et ingref: rli vrbem y Romam,nobililTimos ex Senatu, &;

' i confulares viros interfecerunt i , multos pro»

. lcripferunt:& ipfius Sylla: domoeuerfa,nlios

. i & vxorem ad fugam compulerunt* Vniuer» ,

: fijs reliquus Senatus ex vrbe fugies , ad Sylla in rseciam venit orans vt patrise fubueni» G , ? V ret.Iile in Italiam tunc traiecit , bellum ciuile. gefturus aduerfus Norbanum & S:ipionem^ praelio •V coss. Et primo contra Norbanum,

^ idimicauit non longe a Capua: tu v" i. m ceci» j idit, VIM cepit^viginti&quatuorfuoiuami

. iit.Inde etiam ad Scipionem fc conuertit , 8e ante praelium totum eius exercitu ime fangui ne in deditione accepit.Sed cu Romae mutati coss. effent, & Marius Mari) filius ac Pa»

. . Dirius Carbo cofulatu accepiirent,Sylla cotra

Mariu iuniorem dimicauit , & x v millibus . eius occifis, c c c c de fuis perdidit. Sylla de» *

inde cu Campanio Samnitu duce ex reliquis : copi/s ad porta Collina figna cotulit, l x x x millia hominu occidit. Mox etiam vrbem in» tria millia hominum cotra fidem da» ce.ij» EVTROPII tam inermes peremit.Cumc5 magria crudeli# tateaduerfus fontes infontefe^ feuiretjQuin# tus Catulus palam Syllse dixit’ Cum quibus bello tandem vifturi fumus, (i in armatos , m pace inermes occidimusf Sylla dehinc Maria- Gratidianum de caprili caia extraftum vim ciri iuffitjduftumcj trans Tybcrim,oculis ef> foflis,mebris minutatim fraftis vel exeftis. trucidari.Marium Marij filium Prenefte per» fecutus obfcdit,& ad mortem compulit* Kur * fus pugnam grauifTimam habuit contra Lam 'j ponium -& Carinatem duces partis Marianae ad portam Collinam, l x x x millia hofliu in eo praslio contra Sylla fuiffe dicunhir.duo#

decim millia fe Syllx dediderunt . Casteri in acie, in caflris,in ruga, infatiabili ira viftoris confumpti funt.Cn. quoc]^ Carbo cos* alter ab Arimino in Siciliam fugit,& ibi per Cneu I

• Pompeium interfeftus eft: quem adolefcente Syllaannos vnum & viginti natum,cognita eius induftria, tantis exercitibus praefecerat, vt (ecundus Sylla haberetur.Occifo ergo Car»

bone Siciliam Pompeius recepit : tralgreflus inde ad Africam,Domitium Marianae partis

ducem , & Hiarbam regem Mauritaniae,qui Domitio auxilium ferebat,occidit. Poft hsec Sylla de Mithridate ingenti gloria triumpha» uit.Cneus etiam Pompeius, quod nulli Ro», manorum tributum erat quartum & vigefi» , mum annum agens de Africa triumphauit* Hunc finem habuerut duo beiia funeftifTima, Italicum ,quod fociale di^um eil;& ciuile^

1

A' tlB* VI.' 35 ^ qu* ambo tta£tafiint per annos decem» Con j fumpferunt autem vitra centn quinquaginta ’ millia hominum, viros confulares xxin, i

prstores v 1 1, aedilitios l x, fenatores feri c c c» Poft haec tamen Sylla mortuo , Lepi» dus Marianae partis aduerfus Catulum SyUa* num ducem confurgens, bellum reparauit. bis tunc acie certatum eft»Plurimi Romano» rum extinfti .Albanorum ciuitas pro eo qu6d illuc Scipio Lepidi filius cofugifTetjexpugna» , ta,& capta eft . Brutus in Cifalpina Galliam , fugiens,apud Rhegiu interfeftus eft.Hoc te» pore Hierofolymis Alexandravxor Alexam dri regnabat:ex cuius aetate ludaeos rerum co fufio,& variae clades opprefTere.

EVTROPII DE GESTISRO>; JMANORVM I.IBERSEXTVS*

< Aemilio Areo Lepido , Quinto Catulo c o s s. cum Sylla remp.

m compofuiflet , bella noua exarfe»

rutjvnu in Hifpama , aliud in Pa» philia & Sicilia , Tertium Mace» •donia, in Dalmatia.Na Sertorius, Quartum ; fuerat timens for qui partium Marianarum , ; jtunam eorum qui interempti erant , ad bel» ; jlum commouit Hifpanias » Mifli funt contra j leum duces Quintus Cecilius Metellus , filius , eius qui lugurtham regem vicit Ludus, I ,&

1 ' Domitius prstor A Sertori/ duce Herculeo ee.ii;. ‘V

I^omittusoccifus eft. Metellus vatfo fucccfS fu contra Sertorium dimicauit . Poftea cum impar pugng folus Metellus putaretur,Cneus ' Pompeius ad Hifpanias miflus eft . ita duo« bus ducibus aduerfus Sertorium fortuna va* ria faepe pugnauit.O<5lauodecimoannoper finis ei bello datus eft fuos occifus ell , & per Cneum Pompeium adolefcentem,&Quin« ^ ’ tum Metellum Pium: atq? omnes prop^ Hu ipanis in ditionem populi Romani reda* I «ae funt. Ad Macedoniam miflus eft Appius j Claudius .Poft cofulatum leuia praelia habuit I cotra varias gentes,quae Verodopam prouin* I ciam incoIebat:atque ibi morbo mortuus eft. ! Miflus ei fucceflbr Cn .Scribonius Curio poft i

confulatum Is Dardanos vicit , & vfque ad

Danubium penetrauit , triumphumque me* ruit,& intra triennium finem bello dedit . Ad Ciliciam & Pamphiliam miflus eft poft Ser* uilius ex confularibus vir ftrenuus.ls Cilicia fubegit,Lyci? vrbes clariflimas oppugnauit,

& cepit.In his Phafelidem, Olympii , Cory* cum Cilicia:,iraurofqueaggreflus ad deditio* nem redegit,atqueintra triennium bello fine I dedit. Primus omnium Romanorum in Ifau i tiam iter fecit.Is reuertens triumphum acce* I

' pit,& nomen Ifaurici meruit.Ac in Illyricum

miflus eft Cn . Cofeonio proconfule. Is mul* i tam etiam partem Dalmatia fubegit: Salo» nas cepit:& compofito bello Roma poft bi& nium rediit .lifclem temporibus cos. Mar* cus Aemilius Lepidus Catulo collega ciui^ tis. vil $6^

bellum voluit commouerc * Intra tame vnam ;xftatem motus eius oppreflus eft. Ita vno tea

pore multi (imul triumphi fuerut : Metelli ex HifpaniatPompeij fecudus ex Hifpania;Cua xionisex Maceaonia:Seruili;exirauria»

l BELLVM SPARTH A CVM* r « Nno vrbis conditas fexcentefimo Ce* a ptuageiimo fexto LXicinio Lucullo^ ' . & M. Aurelio Cotta cos s»mortuus cft Nicomedes rex Bithyni-^,& per teftamen tu populu Ro.hseredc fecit.Mithridates pace rupta^Bithynia 8c A(ia rurfus voluit inuade» ;te* Aduerfus eu ambo c o s s. miiTi n5 vna ha ;'-;r Jbuere fortuna.Cotta apud Chalcedone viAus ab eo acie, etiam intra oppidu coaftus eft, & obfeiTus* Sed cuie inde Mithridates Cyzicu

tranftuliflet , vt Cyzicocapto totam Afiam alter conful occurrit. inuaderet , Lucullus ei Ac dum Mithridates in obfidione Cyzici co* obfedit fame» moraretur , ipfe eum a tergo ,

confumpfit , & multis praslijs vicit , Po-* ftremo Byzantium, quas nunc Conftantino»

: nauali quoque prielio du» polis eft , fugauit ces eius Lucullus oppreflit.lta vna hyeme& asftate k Lucullo ad centum fer^ millia homt funt. vrbis Romse i num regis extinfta Anno Idclxxviii Macedoniam prouincia M. accepit conibbrinus eius i licinius Lucullus ,

» Et in I qui contra Mithridate bellum gerebat kltalia nouu Ullo fubito comotum eft.Sepuu - «r.;- , ceimjr

I . I EVTROPll , ; ginta enim & quatuor gladiatores ducibus* 5parthaco,Chryfo,& Oenomao, cffiafto Ca pUJE ludo fugerunLVefuuium montem occu* pauerunt, Vnde erumpentes, Ciodij prascos* nis qui cos obfidione , cinxerat, callra expu> gnauerunf.ipfoque in fugam afto , cunfta in prjcdam auerterunt » Inde per Cofentiam &

Metapontum circundufti , ingentia breuia* xr

gmina collegerut.ltaque cum caedibus,incen# f: aijs,rapinis,ftuprifGR omnia mifcerentur,mul A taeque ie matronae oo dolorem pudoris violae D ti necaflfent pen^ non Icuius bellum , mox q Hannibal mouerunt»Nam multis ducibus,& duobus fimul Romanorum goss. viftis, L X fer^ millium armatorum exercitum con gregauerunt* Viftique funt in Apulia a M* Licinio CralTo proconfule: & poft multas ca ' lamitates Italiae, tertio anno bello huic finis impolitus cft» Sexcentefimooftogefimopria moannovrbis conditae P. Comdio tantum duo grauia bella imperio Romano erant,Mii ^ thridaticum,& Macedonicum.Haec duo Lm - cullt agebat,Lucius Lucullus,& Marcus Lm cullus » Lucius ergo Lucullus poft pugna Cy» zicena,^a vicerat Mithridate, & nauale, qua duces eius oppreflerat,perfecutus eft eu,8c rea cepta Paphlagonia atm Bithynia, etia tegnn cius inuafit:Sinope & Amifum duitates Pon ^ti nobiliflimas cepit.Secundp bello apud Caa ^bira duitatem, quo ingentes copias ex omni fregno adduxerat Mithridates,cu x x x mil» llialeftiffima regis aquin^ Romanoru milii» ^ - V & V'< LIB* VI. 37 bus vaftata elTent, ^ Mithridates fugatus, 8c ca ftra eius direpta .Armenia quoc^ minor , qua tenuerat,eide fubiata eft. Sufccptus tamen cft Mithridates poft fugam i Tigrane Arme» niae rege , qui tum ingenti gloria imperabat. Perfas fazpe vicerat, L Mefopotamiam occupa* i ^ ' uerat,& Syriam Phoenicis partem. Ergo Lu^ ' cullus repetens hoftem fugatum regnum _ ,& Tigranis,qui Armenijsimperabat,ingreirus eft. ;; Tigranocertam ciuitatem Armenif nobi» liffimamreghiaccepit: ipfum regem cu fex» centis rnillibus clibanarijs, & cetum millibus fagittariorum 8c armatorum venientem , x* III millia militum habens ita vicit , vC ! magnam partem Armeniorum deleuerit . In* deNifibinprofe£lus,eamquo<]p ciuitatemcu, regis fratre cepit.Sed ij quos in Ponto LucuU Ius reliquerat cu exercitus parte, vt regiones viftas etiam Romanorum tuerentur, ^ neglige* Vter fe & auare agetes, occafionem iterum Mi. 1'^ tthridati in Pontum inumpendi dedemnt,

. ^ atque ita. bellum renouatum eft . Lucullo pa* ' ' ranti capta Nifibi contra Perfas expeditione, fucceflbr eft miffus.Alter autem Lucullus,qui

. Macedoniam adminiftrabat,Beirisprimus Romanorum intulit bellum, atep eos ingenti prslio in Hsemo monte fuperauit: oppidum Vfcudaniam, quod BelTi I habitabant, eoderri - die quo aggrelTus eft,vicit. Cabulem cepit, vfque ad Danubium penetrauit. Expugnauit

Vf.!- . t etiam gentes quae Rhodopeis montibus cir»

^ ^ ^ . 1 # «a * cunfiii* funt,Inter cgtera,diftu auditug^ hor« gVTRjDPJI:. rlda quaedam in c^tiuos agebant . Ruptis^ capirum cum poculo opus eflet, humanorum . loffibus, cruentis, capillati^ adhuc,ac per int rteriores cauernas male effufo cerebro oblitis, veris poculia auide,acfine horrore, tanquam ; 4 vtebantur.Indemultasfupra Potum pofitas

euer> 'i: ciuitates aggreflus eft.lllic Apolloniam , tit,Calatim,Parthenopolim,Tomos,Hiftn% ‘ Buziam omnem cepit : bello^ confefto Ro» : , redijt.Ambo tamen triumpharunt: Lu? -mam | contra Mithridatem pugnauerar,: cullus , qui maiori gloria, cum tatorum regnorum vi£lor j redijiTet, Cofefto bello Macedonico,maneru te Mithridatico, quod recedente Lucullo rexf* coUeftis auxilijs reparauerat, bellum Cretbj; cum ortum eft. Ad id miflus Ceeflius Metel^j ^ ' Ius,ingentibus praelijs intra trivium omnemj^^: eft Creticus,; ’ prouinciam cepit,appellatu(que j ^at<]^ ex infula triumpMuit.Quo tempore Lr« ? byaquocpRomanoimperio per teftametum: T, merat, acceflit: in Appionis,qui rex eius quaf ,

inclyt?vrbeserat,Bcrenice,Ptolemais,& Cy ^ " rene. Du hxc aguntur , Piratar omnia mari infeftabant ita vt Romanis toto orbe vifto* , j nauigatio tuta non eflet Quare id tibus,foIa . ; bellum Cneo Pompeio decretum efttquod im tra paucos meniw ingenti felicitate & celeria # etian^ • tate confecit .mox ei delatura bellum ^ ' contra regem Mithridatem » In Armenia ini^ nore nofbumo praelio vicit, caftra diripuitjf ^ viginti uadraginta mille cius occidit , tatumi f Qe ttetdtu fuo perdidit^ 6c duos centurione# ^

' ' ^ . ^ tIB* VI* 3t Mithridates cu vxore fugit, & duobus comi* tibus.Ne^ multo poft cum in fuos fa:uiret,& complures amicos fuos,necnon Exipodriam Macharemque filios fuos trucidaiTetjPharna? ces alter filius eius exemplo fratru territus,ex*

V ercitumpatrisad perfcquendu fe miflum co* ‘ diiauit,&moxaduc'rfum patrem duxit* Mi* thridates diu ex altiffimo muro filium fruftra precatus,ybi inexorabilem vidit,ita fertur ex* clamalTe*Quonia,inquit, Pharnaces mori iu* bet,vo8,fi eftis di; patri;,pcor vt quadoqj hac voce ipfe audiat a liberis luis, Satimcp defcen* des acf vxores,pellices, ac filias fuas,venenum •omnibus dedit. Quod cumipfe nouiiTimus omnium haufifiec, nec tamen propter reme* dia quibus fe prsmunierat,veneno cofici po(* [ Jfet, Gallum quendam Vitigem militemin*

' uitauir, cique iugulum praebuit . Hunc finem j babuit Mithridates . Pcrijt autem apud Bof* phomm,vir ingentis induftri2B& confili;: qu! •Iregnauit annis quadragintatvixit quinquagiti

taduos : contra Romanos bellum habuit an*

nis X L * Tigrani deinde Pompeius bellii in» tulit, ille fe eidem dedidit, 8c in cafba Popeif XVI milliario ab Artaxata venit: ac diade* ma fuu,cum procubuiiTet ad genua Popei/,in manibus eius collocauit quod ei Pompeius : ** tepoliiitthonorificecp eum habitu,regni tame parte mulftauit, & grandis pecunia adempta cft ei Syri, Phoenice,Sophene.Septe praeterea talentoru auri millia,& argenti c c c c millia,

\ quae populo Ro,daret,quia bellum fine caufa

i E V T ROP II

Romanis cSmouiflct . P5 peius etia mox Ali banis bellum intulit,& eorum rege,Herodem j fdlicet,pmdentcr vicit * Poftremo per epulas ei ac pace dedii;. ac munera rogatus , veniam vicit Hiberiae quoc^ regem Artacem acie , & I in deditionem accepit . Armeniam minorem focius Deiotaro Galatiae regi donauit , quia belli Mithridatici fuerat» Attalo & Pylemeni Paphlagoniam reddidit * Ariftarchn Colchis regem impofuit. Mox Ituraeos & Arabes vi* in Syriam,Seleuciam vici* cit.Et cum veniffet : duitatem libertate donauit, nam Antiochiae ; quod regem Tigranem non recepiffet » An» ^ tiochenfibus obfides reddidit: aliquantum a*:f grorum Damafeeniibus dedit quo locus ibt ; , fpatiofior fieret i deleftatus amoenitate lod, & aquarum abundantia.Inde ad ludsa tranf* greiTuseft .Hierofolymamcaput gentis ob* loci verum etiam in* fedit, non folum natura , /;^ genti muro,fofla<5 maxime munitam * Cum ; ^ alias ali;s legiones diu no^^ fuccederefinc/

requie cogeret , vix tertio menfe expugnauit,^ XIII M ludaeorum occifis, caeteris in fidem acceptis» muros ciuitatis euerti,xquari<5 Iblo

imperauit : cuius circuitus quatuor millium

paffuum dicitur fuiffe » Cumque aliquantos

principes ludacomm fecuri percufliflet , Hir*

canum facerdotio relHtuit , Ariftobulum ca* Iptiuum Romam duxit » Hoc bellum orien* XXII regibus fe ^cffiiTe ipfe Po* Jtiscum I narrauit»His geftis,in Afiam fe recepit, . pdus

f^neantiquiiTimo bello dedit , Marco Tub ^ LIB. VI* y ' lio Ciceroncoratore,&Cneo Antonio c 3 s s* • CATILINAE CONIVRATIO* Nno fexcentefimo vrbis conditae L« b a XXXIX* L*SergiusCatiJinanobi» .^‘^^^S^^^^svir^fedingeni/pM^^ ^ • j delendam patriam coniurauitcu L*^*’^*^ quia claris quidem, ied audacibus viris*A vrbe expullus eft . Socij eius deprea :henli,in carcefe ftrangulati ^ funt . Ab Antonio jaltero cos* ^ Catilina ipfe vi(fius prselio eft,& '^interfe(fl:us,D c x c.anno vrbis condit2e*D.Iua ^iio Syllano,& L.Muraena cos s.Metellus de .. rCretatriumphauit, Pompeius de bello Piraa "jlico Mitnridatico & . nulla vnquam pompa triupni.finiiiis fuit » Dufti fiint ^ntc cius cur rum fili; Mithridatis fili; Tigranis , , & Axi* ^ ftobulus rex Iuda:orum: prarlata ingens pecm gn/a,aurum ate^ argentum infinitum. Hoc to . ^pore nullum per orbem terrarum grauebeb' ‘ erat*Anno vrbis condita; Dcxcviii* C.lulius Caefar,qui poftca.impcrauit,cum L. i; Bibulo c o s . eft factus : decreta eft ei Gallia • Tranlalpina,& Cila/pina,& Comata. Poftea Senatus addidit & Illyricu cu legionibus dej ps.Primo vicit Heluetios,qui nuc , Quadi ap^ pellantur * Deinde vincendo bella grauilTima ad Oceanum Britanicum proceflii.Expu ^nauit nanqp in ea Heliietios,TuImgos,Latoa )riges, Rauracos,& Boios,ex quibus c x l va - M perempta M funt,cxteraeffligerut*Deina i pe Anouiftum : regem^cui auxiliabantut Aru»

i .[,

EVTROPIt ' I - des,Marcomani,Triboci,Vangiones,Nem» - tes,Sedufij,& Sueui,fugerc compulit,duafquc vxores eiusjtotidemcj» cepit,omneinquc in fatiabi liter exercitum per* L . m. pafluum Belgarum,cui adhae* • cecidit.Poit hoc getem ^ ^ ferant bello Vangij, cum L x M.armatoruiii,|^^ cum l.m. Neruij pr?terea,quorum SueiTones , ad fe adeo indomita feritas erat , vt nunquam mercatores accedere finerent, hi nihilominus

Atrebates etiam . L* M. armatorum habentes ,

& Ambiani,Menapij,Caleti,Vellocaires,Vi» $ i

' Conduenfes, Eburones, > romandui, Atuatici , _

‘ Caeracfi, Pemani ,qui vno nomine Germani »

' ijs fu*'^ ' quorum omnium cum quos vocantur , pra diximus, c c l x x 1 1 M*fuiiTe referutursi^ j j exercitu ' iyluis erumpente, hi cum repente! ^ j in fugam vertiflent, tam Caefaris perterritum 1 dem hortatu Csefaris exercitus reftitit, eofquc>g^| I vique ad internicionem pene deleuit. JDehinc'*^^ TituriusSc Sabinus legatus Caefaris Auler^C cos,Eburones,LexouioIqj incredibili c?de d»ll*

I lleuit. P. CtalTus alter legatus ex Aquitanis 8o^ jCantabris x x x v 1 1 1 m. interfecit . Caefari*' rurfus Germanos,qui Rhenum traniierant,& -i totas Gallias fibi fubijcere parabant,belIo adr. / < cecidit quorum> ortus, vi^ ad internicionem , I feruntur c c c c x l m fuifle . Deinde fa*: i ^ fto ponte Rhenum tranfgreflus, Sueuos ma*- ximam & ferocifliimam gentem fupewuitt eiTe centum Pagos multi prodideret : quorum inOab totamqj Germaniam pertcrruit;mox ^ i ferS- liain (e recepit * Domuit autem annis x ^ ' ^ ‘j

' f i I • <

t t IB* VI* 4^ wnnem Galliam quae inter Alpes & flumen Rhodanum,Rhenum & Oceanum eft, & cit* cuitu patet ad bis tricies centena millia pa& t^um.Britanis mox etiam bellu intulit, quibus ^anteeu nec nomen quidem Romanis cogni^

K^'tum erat : eos quocp viftos oblidibus acceptis

' ftipendiarios fecit . Galliae autem tnbuti no«

mine annua imperauit H5 quadringenties t GermanoH]^ trans Rhenum aggreflus, maxi«

mis praehjs vicit * Inter tot fuccefllis ter male pugnauit, apud Sergouiam femel praefens, & i gbfens in Germania bis .Na legati eius Titu# Ttus & Aruculeius per infidias cacfi funt. Cir< ca eadem tempora anno vrbis conditse d c x* c I X M. Licinius CraiTus collega Cn.Pom» pei; Magni confulatu iecundo cotra Parthe» mifllis e(t,& cum circa Carras cotra omina 8c auipicia dimica(Tet,a 5urena Orodis tegis du« ce vi£his ,ad poftremum interfe£his c6 cum clariffimo filio eiufdem nominis ' & prseftam tilTimo iuuene.Reliquix exercitus per CaffiCl quxftorem feruatx funt, qui fingulari animo perditas res tata virtute reftituit,vt Perias rea diens trans Euphratem crebris praeli/s vincea

• ret. Hinc iam bellu ciuile fucceflit,exeaadd &lachrymabile,quo ptxter calamitates quas I prxli/s acciderunt,etia Romani nominis fora [ tuna mutata efl:. Cxfar enim rediens 6 Gallu viftor,coepit pofccre aliu conflilatum: atm cd fine dubietate aliqua ei deferretur, c6tradi£fd efl; A Marcello c o s.a Bibulo,4 Popeio, 4 Ca« lone^ iu0u% vt duxuilis exercitibus ad vrbe. ;

I

' rediret,& ex Marcelli cos» authoritatc ad Ic» gionesquseapud Luceriam erant, Pompeius

’ cum imperio miffus eft: propter quam iniuri* am Caefarab Arimino,vbi milites congrega» tos habebat,aduerfum patriam cum exerfitu s.cum Pompeio,fenatu% omnis, • ; venit, cos ^ atque vniucrfa nobilitas exvrbe fugit, 8c in '

Grjedamtrafiuit: apudEpeitum,Macedonia , Achaiam,Pomp>eio duce,Senatus contr^ . am , Caefarcm bellum parauit.Cscfar vacuam vr< bem ingre(rus,di£l:atorem fe fedtdnde Hifpa; * niaspeti/t.ibi Popeij exercitus validifllimos tribus dudbus L Afra» & fortiffimos , cum

nio,M. Petrdo,M. Varrone,fuperauit . Ind^J . regreflusin Grseciam trafijt:aduerfum Porn^^ I Dyrrhachi»|f ' ' peiumdimicauit.Primumapud um primo praelio viftus eft,& fugatus: euafit k nofte intcrueniente Pompeius fe^ tame , quia qui noluit.Dixitqj Caefar,nec Poi^eium 1

' re vincere,& illa tantum die fe pofle fuperari» . Deinde in Theffalia apud Pharfaliam produif» j ftis vtrin<5 ingentibus copijs dimicaucrunt.;^* j acies habuit xl m peditum,equi» Pompeii t , finiftro cornu 1 millia,in dextero in 1 , tes v d, i-

praeterea totius orientis auxiha , totamc^ no» J biIitate,innumerosfenatores,pr2etorios, con» . ^ '

! lulares,&qui magnorum iam belloru vi£fo»f res fuiflcnt.Ca2far in acie fua habuit peditum/ non integra xxx m, equites mille .Nunqua adhuc Romanae copiae in vnum nec^ maior

neqp melioribus ducibus conucnerant , totum tertarum orbem facile fubafturae,il contra :b** VI* 4*

Barbatos ducerentiir*Pugnatum tamc eft in* genti c6tentione.Cumque diu vttincj dubia forte cgderentur, atc^ ex alia parte Pompeius inter hortandum diceret, Parcite ciuibus,nec

; tamen facerent*ex alia vero Caefar hoc facere

, vrgeret,dices, Miles faciem feri: tandem om* "nis Pompei/ exercitus fugit,Caftracius dire« pta flint. Ipie fugatus Alexandriam peduit^ .

vt a rege Aegypti , cui tutor a Senatu datus fuerat propter iuuenilem eius gtatem,accipe* ret auxilia: qui fortunam magis q amicidam fecutus,occidit Pompeium . caput eius & an* I ’ nulum Cieiari miiittquo cofpeao Caelar etia^ lachrymas fudilTe dicitur,tanti viri intues ca*

put,& generi quondam fui * Mox Csefar Ale* xandriam venit. ipfiquooue Ptolemaeus in* fidiasparauit.Cacfarvi inliftcntium hoftium prelTusjicapham afccndit: qua mox pondere

_ul)fequendum aggrauata , ac merfa,per c c. palTus ad nauem vna manu eleuata, qua char* tas tenebat, natando pemenit.Mox nauali cet tamine pulfatus, magna facilitate clalTem re* giam aut depre{Tit,aut cepit. Alexandrinis pe tentibus reddiditregem,monitumvt amici* tiam magis Romanam,q arma experiri ftu* deret.qui tamen illico vt liber fuit,bellum in* t.;r tulit: fed continuo cum toto exercitu fuo & i* pfe deletus eft. Nam x x m hominum ineo bello caefa referuntur, x x m cum L x x Ion* gis nauibus dedita,quingenti ex viftoribus ce ddifle dicuntur. Rex ipfe adolefcens fcapha jexceptus vt fugeret,multis infiUendbus met» ff./. BVTROPIf i

' (uSjhccatufque eft. Corpus eius ad littas deuo

lutum,indicio loricae aureae cognitu fuit.Cae» '

far Alexandria potitus , regnuni Cleopatrae

dedit Ptolemaei forori , cum qua confuetudi* nem ftupri habuerat,quae poftea regio comi» tata vrbem ingrefTa eft Rediens inde Caefar Mithridatis magni filiu, qui , Pharnacem P6»

eio in auxilium apud TheiTaliam fuerat, i c» Eellante in Ponto,& multas populi Romani vicit acie prouincias occupantem, , poftea ad ' mortem coegitJnde Romam regremis t^o

. ^ i (e c o $» fecit cum M. Aemilio Lepido,qui ei

^ magiiterequitumdiflatoriante annum fue«

. ratJndein Africam profefhis eft , vbi infim*

> ta nobilitas cum luba Mauritaniae rege bel» lu reparauerat. apud Thapfum pugnauit Cae

i (ar cu illis,& ricit.Duces autc Romani erant P. Cornelius Scipio ex genere antiquiffimo

Scipionis Africani . Hic etiam focer Magni Pompei/ fuerat.M. Petreius Varro,M* Por» ' tiusCato,L* Cornelius Fauftus Syllae difta» toris filius. Contra hos commiflb praelio polt multas dimicationes viftor fuit Caelar. Cato, Scipio,Petreius,Iuba,ipfi fe occiderunt» Fau» ftus Syllae quondam dictatoris filius, Popei/ igener,^ Cacare interfeftus eft.Poft annu Cas | lar Romam i u i triumphis ingrclTus eft, quarto fe cos. fecit,& ftatim ad Hifpanias ^ profeftus, vbi Pompei/ fili/ Cn.& Sextus

ingens bellu pr^parauerat . Multa praelia fiie» tuDtivltimn apud Mundam ciuitatemtin quo gftjvtfugietibus iu» ’

i t 1 B* V X* 4»

; fe voluerit occidere^ ne pod tantam militaris rei gloriam in poteilatemadolcfcentium na>^ I tus annos l v i veniret.deni^ reparatis fuis vicit,& Sex.Pompeij filius maior occifus eft,

minor fugit . Inde Csefar bellis ciuilibus toto orbe compofitis,Romam redijt, & agere in« folentius coepit^& cotra confuetudine Roma

naz libertatis . Cu ergo & honores ex fua vo* ^tate prseflaret^qui ad populum antea refe« fe \^antur , nec Senatui ad venienti aiTurge»

I rv^^aiia^ regia dcpend tyrannica faceret, con /

iuratu efi: in eum i l x vel amplius fenatori»

bus equitibiis Romanis . Prscipui aute fue» tunt inter coniuratos duo Bruti, ex eo genere Bruti qui primus Romae cos. fuerat 8c , , ;

reges expulerat , 8c Caius CaiTius , 8c Serui»

lius Cafca.Ergo Caefar cum Senatus die qua* ! ^ dam inter cacteros veniiTet ad curia, x x n i

! vulneribus confoflus eft,vir quo nullus vnqua enituit.Eius (iquidem dufhi vn« ^ bellis magis decies centum nonaginta & duo millia hoftiii caefafunt. Nam quantum bellis ciuilibus fu* ; derit, noluit annotare. Signis collaris quin* I quagies dimicauit.M. Marcellu folus fuper* gre(Tus,qui x x x i x vicibus pari modo Tue*

’ ratprajliatus. Ad hoc nullus celerius fcripfit, nemo velocius legit.quatemas fimul epiftolas

diftauit.Tantx fuit bonitatis , vt quos armis fubegerat,clcmenria magis vicerit.Eode tepo foles in re tres fimul exorti , paularim cudem prbe coierut.Inter caetera porteta in toto j orbe fa^ funt , bos ia fuDurbano Romae ad* ff.ij, , S E VT R OPII vrgeri cnint’ arantes locutus eft,frufl:ra fe No frumenta,fed homines breui defuturos. EVTROPII DE GESTI RO^ manorvm liber septimvs* Nnovrbis conditas o cc* feriae nono interfefto C 2efare,ciuilia a Ia reparata funt.Percuflrorib^ enim ^ Caelaris fenatus fauebat.Scd An* tonius cos. partium Cadaris ci* uilibus bellis opprimere eos conabatur . Ergo turbata Repub.multa Antonius fcelera com* mittens,a fenatu hoftis iudicatur . Mifli ad ra periequendum duo coss» Pania & Hir* 1 1 na* cius, & Oftauius adolefces annos x v tus,patreOiIauiofenatoregeniius , maternii genus ab Aenea per lulia familia ibrtitus,Cg reli* laris nepos que ille teftamento hasrede , | querat,6c nomen fuum ferre iu^rat .Hic eft eft di£fus, & rerum fo^ qui poftea Auguftus | profeci i contra Antoniu tuna potitus. Quare ; tres cwces,vicerunt eum apud Mutinam, eue* nit tamen,vt viftores coss. ambo morere

tur.Quare tres exercitusvni Cgfari parucrut. \ Fugatus Antonius amiflbexerdtu confugit in Galiras ad Lepidum,qui Caefaris magifter equitum fuerat,dc tum militum copias gran* des habibat:aquo fufeeptus eft.mox Lepido opera dante Cadar pacem cu Antonio fecit, morte a quo & quafi vindicaturus patris fui , per teftamentum fuerat adoptatus, Romam cum exercitu profeftus, extorfie vt fibixxj tiB* Vir* 4 $ irnno cofulatus daretur. Senatum pro(aip(it: cum Antonio ac Lepido. Rempu.armis te* nere coepittper hos etiam Cicero orator occU fuse(l,multique ali; nobiles* Interea Brutus flcCaffius interfeftores Cxfaris ingens bel* Ium moueruntErant enim per Macedoniam & orientem multi exercitus, quos occupaue* rant. Profefti funr igitur contra cos Ctefar O^auius Augu.& M. Antonius.Kcmafcrat enim ad defendenda Italiam Lepidus. Apud Philippos Macedoniae vtbem contra eos pu* gnauerunt. Primo praelio vi£tuseft.Anto.& Csianperi/t tamen dux nobilitatis Cailius* Secundo Brutum, & infinitam nobilitarem,

quae cum illis bellum gefferac , interfecerunt. Ac fic inter cos diuifa eftrefpub.vt Auguftus

Hifpanias,Gallias,& Italiam teneret , Anto* nius Aliam,Pontum,& Orientem, Sed in Ita« Jfa L. Antonius cos. bellum ciuilecommo 'uic.Frater eius, qui cum Caefare contra Bru> tum &Cafliumdimicauerat,is apud Peru* flum Thufciae duitatem viftus & captus eft, necp occifus.Interima Sexto Pompeio Cn. Pompei; filio ingens bellum in Sicilia com* motum eft, i;s qui fuperfuerant ex partibus Bruti CaiTi/que, ad eum conftuentibus.bella* tum per Cajfarem Aug.O£fauium,& M.An* tonium aduerfus Sextum Pompeium.pax po ftremo conuenit. Eo tempore M . Agrippa in Aquitania rem prolpcre geflit, & L. Ven* tidius BalTus irrumpentes in Syriam Perfas tiibusrpraelijs vicit* Pacorum regis Orodis fi» ff.ii;* .

BV TU OPII' “ . 'j ^ interfecit eo ipfo die olim Kum , quo Orod» Perfarum rex per ducem Surena CralTum oc« ciderat» Hicjprimus de Parthis iudiitimum

triumphum Roms egit . Interim Pompeius pacem rupit nauah prxlio vi£his fugiens interfedius eft ad Afiam Antonius , qui A« flam & orientem tenebat ^repudiata forore Csefaris re« Augufti Oftaui; , Cleopatram ginam Aegypti duxit vxorem. Cotra Perfas etiam ipfe pugnauit primis eos prslijs vi* : dt: regredieris tamen fame & peltilentia la« ^

borauit * Et cum inftarent Parthi fugienti, j

ipfe pro viftore celfit . His temporibus quo* que ingens bellum ciuile commouit, cogente

vxore Cleopatra regina Aegypti , dum cupi* ditate muliebri optat etiam in vrbe regnare* Viftuseftab Augullo nauali pugna clara 8c illuftri apud A£bium,qui locus in Epeiro eft, ex qua fugit in Aegyptu;& defoeratis. rebus, cum omnes ad Augumim tran(irent^& ipfe fe

• interemit: Cleopatra exornata diueriis oma»

tibus ad Carfarem venit fperans eum vt ca» : j , jterosfua fpede ad libidinem : illicere fed ille ! fe intra pudicitiam coartans, ad eius concupi* ' I

! fcentiam minime inflexus,eam mox cuftodi*- ri mandauit qux ea cuftodiaelapfa,inprc* ; : tiofo fepulchro iuxta Antonium fuum fe coi* j ^ locans,(ibi afpide admifit , & veneno eius ex*^ I Itinfta eft. Aegyptus per O^iauium Augufto .^' imperio Ro.adiefta eft, praepoGtufqj dus fa* j

’ ftus eft Cn. Cornelius Gallus » Huc primum | Aegyptus Romanniudicem habuit* Itabcl ; LXB. VI* 44

Ut toto btbc wnfeftfs, Oftauius Auguftus ^Lomaredijt xiianno poftq co s. fuerat, jEx co rempu*per x l 1 1 1 1 annos (olus obti^ puit. Ante enim x 1 1 annis cum Antonio & Lepido tenuerat.Denic]^ cu de oriente viftor leuerfus elTet^tum primu Auguftus, eo qu6d 4ep.auxe;^t, cofalutatus eft,atc5 extunc fum* mam rerum poteftatem,quam Grasci fiovcc^ vocant,adeptus eft*

' AVGVSTVS CAESAR, Is diebus tras Tiberim de taberna h meritoria fos olei ex terra exudauit, ac per totu die largilTimo riuo flu<» t i, »t, (ignificas ex getibus gratia c h R , ^ •Tunc etiam circulus ad (pedem coelc(tis ar^ quadragel^ cus drea Sole apparuit.Tgitur cu mofecudo anno firmi(Tima vcri(rimac5 pace dominus : Oefar copofuiflfet ,christvs pax ifta in Bethleem natus eft : cuius aductui ante Caelare maa famulata eft , Nullo tepore exceptis ciui* gis Romana res floruit , Nam fuit,Roma« - inuiftus f ,hbus bellis, in quibus V V Cantabriam, no adiecit imperio Aegyptum, faepe ante viftam fed p^tus Dalmatiam , , tucfuba£fa,Pannoniam,Aquitaniam,Illyria SdalTosin Alpb '|cum,Rhetia,Vindelicos , & his bus,omnes Ponti maritimas duitates * In nobililTimas, Bofphomm,& Ponti Gappa^ dodae,Vidt autem prgliis Dacos, Germanos I copias cecidit ipfos quo^ *r2s 1 rum ingentes , Albin fluuium fubmouit,qui in barbarico lo* i per Drufum ice vitra RhenumefttHoc r ff.iiij«

I I EVTItOPli priuigiium fuum adminifttauit , ficut pet Ti- berium priuignum alterum Pannonicu. Quo bello c c c c millia captiuotum ex Germa>

nia tranftulit , & fupra ripam Rheni in Gal- 1 lia collocauit . Parthis recepitj Armeniam a A , obfides, quod nulli antea, Perfae ei dederunt* figna quae Reddiderut etiam Romana , Craf vifto ademerant* thac Indi quibus fo Scy , & , « antea Romanorum nomen incognitum fue* |

jrat,munera,legatofquc ad eum miferunt*Ga» . 'i latia quoque fub hoc prouincia fafla eft, cum - antea regnu fuiiTct,primufc }3 eam M. Lollius pro praetore adminiftrauit.Tato etiam amo> . j re Barbaros fuit,vt reges apud popuIiRoma* j ni amici in honorem cius conderent duitates, j quas Caeiareas nominarent; ficut in Maurita» • nia a rege Iuba,& in Pal?ftina,quae nunc vrbs eft cIariflima*MuItiaute reges ex regnis fuis

venerunt vt ei obfequerentur , 8c habitu Ro?

•' mano,togati fcilicet,ad vehiculum vel equum J ipfiuscucurrerunt.Adeo denique turbas, bela ’ Ia,fimultates exeeratus eft, vtnifi iuftisde>- caufis nunquam genti cuiquam bellum indi*

:xerit:ia£Untif^ingeni;,&Ieuiirimidiciat, i ardore triumphadi,& ob lauream corona , id eft folia infruftuofa , in diftrime per incertos euentus certaminum fecuritatem ciuiu praect ;

pitarc ; neque imperatori bono quicq minus q temeritate cogruere.fatis celeriter fieri,quic quid commode gereretunarmaej nifi maioris

cmolumeti foe nequaq moueda efle, ne c5pe* .

^diotenui;iaduragrauiperiuvi^oria^finiili$ ^ r X'!®* VI i;

' fitliamo aureo pifcltibus^ouus abrupti amiG fiq^ detrimentum nuUo captune lucro penfari

poteft.Auunculi quo^ inuentu arguebat , qui milites Commilitones nouo blandoquemore appellans,dum afFe£lat charior fieri, authoru ^ ; tate principis emoUiucrat Deni<^ erga ciues clementer verfatus eft.In amicos fidu^cxtitit, quorum praecipui erat,ob taciturnitatem Me» * ccsnas,ob patientiam laboris, modeftiamque> Agrippa»Diligebat praeterea Virgiliu Flac»

cum(^ poetas * Rarus quidem ad recipiendas 1 amicitias,ad retinendas conftantifnmus.libe» ralibus fludiys,praefertim eloquentiae intatum , incumbens, vt nullus ne in procinflu quidem ; .laberetur dies,quin Iegeret,fcriberet,declamai ; ret.Auxit omauitKj Romam aediHcijs multis, iftogldriansdifto» Vrbem lateritiam reperi, relinquo mannoream.Fuit mitis,gratus, dui» lis,animi lepidi, corpore toto puldier,fed ocu 1 ; lis magistquorum aciem clarilTimornm fyde» xum modo vibrans, libeter accipiebat cedi ab j intendentibus tanqua Solis radifs a(pe£hi fuot a cuius facie dumquida miles oculos auerte» , j ret,& interrogaretur ab eo cur ita faceret , rc#

1 ipondit,Quialumenoculorum tuorum ferre

' non poflum.Nec tamen vir tatus vitijs caruit*

. ,lenitet fuit enim paululum impaties iracun» ;

eifet cibo ac vino multum deditus , aliquate» Qus veto rommabitinens,reruidbat t^en l^ 1 1 1

! SVTROP|X

Bidini vf<5 ad ptobnim vulgaris fams N inter x 1 catamitos^totidemc]^ puellas ac ^ bare folitus erat.Abiefta quo^ vxore Scr: i : - f

. • t nia, amore alienas coniugis pofleflus,Liu ; quali marito concedente fibiconiunxit,r 1

LiuiasiaerantfiliiTiberius &Drufus.C = ® cflet luxurias femiens,erat tamen eiufder

‘ ‘ ti; feueriflimus vitor, more hominum,q vlcifcendis vitijs quibus ipfi vehemente u ^ ’ dulgait,acres funt*Annum v 1 & l x greflus Nolae morbo interijt,quanquan 'i? fcribant dolo Liuiaeextinftum, metuent quia priuignae filium Agrippam , quem

liouercali in infulam relegauerat, reduci I n-.n j^ererat,cofummamrera adepto poenas > . j fctur.Igitur mortuum, feu necatu,multi v uilcp honoribus lenatus cenfuit decoran(> , • ^am praeter id quod antea patrem patri i? .«

• 3ccrat,templa tam Romae quam per vrb ei confecrauit,cu£tis vulgo ia lebetrimas ^ tibus,Vrinamautnonnafceretur,autnc - o; feretur, vir, qui no immerito,& maxim:^rr tedeofimiliseftputatus»Ncaemmfac .. in Ius co aut in bellis felicior fuit , aut . moderationx l 1 1 1 1 annis,quibus Iblu;

1: c Iit imperiu,ciuiliirime vixit , in cuftos .lin

.ti' lilTimus,in amicos fideliflimustquos tai . e» ucxit honoribus,vt pene ?quaret feitigio fao. Imperauit annis l v i, x 1 cum Antonio,xa reipu r 1 1 1 1 foIus.qui certe nun^am aut .ad > traxilTet,aut tadiu ea potireunyii fe potentia , j f abu

' TIBERIVS CAESAR*

Nno ab vrbe condita d c c l x v 1 1*

• Rempu. beatiiTimam Tiberio fuc# f a .. r ceflbri rcliquit,qui priuign^ ei, mox gener poftremo adoptiuus nlius fuerat v Ifte , quia Claudius Tiberius Nero dicebatur, ele# ganter a iocularibus Biberius Meroob vino>

lentiam nominatus efi:. fatis prudes in armis^ Taiif<^ fortunatus imperium ante fumptuni ; jfub Augufto fuit;vt no immerito Reip.domb j 'natus ei comittcretur. Inerat ei fcientia iitera* rum multa: eloquio clarior, fed ingenio pefli» fno,tru:i,auaro,infidio(b, Hmulans ea fe velle iquse nollet: his quali infenliis x quibus confuU itum cupiebat : his vero quos oderat,cma(i be*

ineuolus apparens » Repetinis refponlionibus 'aut coillijs melior,quam meditatis.Nufquam ipfe pugnauit» bella per legatos fuos geiTit* ^ bbnditias quofdam reges ad fe per euocatos . nunquam remilit; in quibus Archelaum Capa padocem, cuius etiam regnum in prouinciae

formam redegit , & maximam ciuitatem ap^ iuHit quas nunc Casfarea pedari nomine fuo , dicitur, cum Mazaca antea diceretur » Hic vi* gdimotertio imperij anno,aetatis l x x i x, cum immani furore infontes & noxios fuos pariter extemofque puniret refolutis arti# ' ,

Dus militias, Armenia per Parthos , Moelia I

Dacis,Pannonia a Sarmatis , Gallia a finiti#

mis gentibus direptae funt : ipfe ingenti omf ciium gaudio mortuus eft in Capania*x x x i£ IVTROPir

%egnauitannis,obi;tambigufs ‘ , iignfsvcncnf.

: Huius imperi/ xv anno dominus iesvs' i Ghriftus prxdicationis (uas fumpfic initium» f o£bauoquoq^ decimo eiufdem anno s i e v s U. Chriilus filius Dei pro nobis fefe mord of&< " tens crucifixus eil.

c» caesarcalxgvla»

Vcceflit Tiberio Caius Cajfar co « f gnomento Caligula, Drufi Priuigni Augufti filius, &tpfius Tiberii nea fceleratifTimus iberi; dea pos , , & qui etiam T decora purgaret.Bellum cotra Germanos fu& , cepitj&ingreiTus Sueuiam ftrenue nihil fe* cit.Stupra iororibusintulittex vna etiam nata ; filiam cognouit. Cum aduerfum cuftosingea tiauaritia, libidine,crudelitate faeuiret inteta i ,

• feftus in eft anno astatis fu? x x x i x, I palatio imperij i menfe decimo, diet^ vi ii. ^ 1 m , CEAVDIVS CAESAR*

Ofl: hunc Claudius fuit,patruus Caa p Iigul 2E,Drufi,quiapudMaguntiam cum filio monimentum habet,cuius

nepos erat,frater . Hic Medis impei Muit^multa gerens tranquille, atque modera* te,quaedam crudeliter & infuIfe.Britannis in* j tulit bellum,quos nullus Romanoru poft C. Caefarem attfgeratreaqp deuifta per Cn. Sen* I tium, Aulum Plautium illuftres& nobiles vi* : ros,triumphum celebrem egitjquafdam infu» las etiam vitra Britanniasin C^eano politas

>> 1 I

IIB. VIT* . 47 Romano imperio addidit f , qu* appellantut Orcades.Filioautemfuo Britanid nome ima pofuit . Tam ciuilis autc circa I quofdam amia cos ex ti tit, vt etiam Plautium nobile virum, qui in e* pedifione Britannica multa egregie fecerat, triumphantem ipfeprofequereturfdc J confeendenti Capitolium I^us incederet. Via bcit annos l x 1 1 1 imperauit 1, x n 1 . poft mortem confecratus cft , Diuu% appellatus,

’ NERO CAESAR.

Vcceflit huic Nero nepos Caij Ca» f* liguI^,auuncuIo iiio limiJlimus:qui Romanum imperium deformauit minuit, inulitatse luxuria5,fumptuumc»,vt

- qiii exemplo Caij Caligulae in calidi* & fria <;idis fe lauaret vnguetis: retibus aureis pilea* •:etur,qu2c blatteis funibus extrahebat.lnfini* _ ^am Senatus parte interfecit. Bonis omnibus

, iioftis fuit. Ad poftremu fe tato ;| dedecore proa ‘ fi ftituit,vt faltaret & cantaret in fcena citharoe* ; dico habitu vel tragico. Parricidia multa co* milit,fratre fi matreque interfeffistvrbem Rofl mam incendit, vt fpeftaculi eius imaginens <;emeret qualis olim ; Troia capta , arferat . In ' i ije militari nihil omnino aufus,Britaniam pe*

' amiOt . Nam duo fub hoc nobililTima op* ' pida capta illic,atqueeuerfafunt. Armeniam Parthi fuftulerunt, legionefcp i. Romanas fub

, liigum miferunt. Duo tame regna fub eo pro* I

. dinciae fafbae funt,Pontus , Polemomacus c5* ’ ‘icedente rege Polemone,& Alpes Cottiae rege defund:o: propter hoc Romanae vrbi c^cra* y (imul deftitutus,& bilis^ab omnibus a Senatu ] quaereretur iudicatus, quu ad poenam, : hoftis i talis,vt nudus Cquae poena erat per publicum' , duftus furca capiti eius inierta,vir^s vfc]^ ad | mortem caederetur, atqp ita praecipitaretur de faxo) b palatio fugit, & in (uburbano libertt* ; t fui quod eft inter Salariam & Numentanam , ^ viam ad quartum vrbis milliatium,fe interfc '[ thermas, ’ cit.Aedificauit Romae quf ante Ne* , ronianae di£l;ae , nunc Alexandrinae appellam aetatis tur.Obijt XXXI anho,imperiy x 1 1 1 1, atque in eo omnis Auguili familia confum*

pta eft. Denique omnibus flagiti/sfuis etiam l! hoc addidit quod fanftos dei apoftolos Pe» , | trum Paulumc^ tiucidauit* SEROIVS GALBA*

Vic Sergius Galba fucceflit,antiqui h nobilitatisSenator. cum Lxxm

annu ageret aetatis , ab Hifpanis 6e Gallis imperator elegius eft,mox ab vniuerfb

exercitu libenter acceptus . Nam priuata eius vita infignis fuerat militaribus 8c ciuilibus

rebus, faepe c o s.faepe proconful , frequentet dux grauiiTimi belli.Huius breue fuit imperi » nili um,& quod bona haberet exordia , ad ie* ueritatem propefior videretur. Infidi js Ocho* imperi mele feptimo: iugulm nis occidis eft , j

fepultufque in horti* : tus eft in foro Romae , fuis,quifuntinAurelwvla,nonlongeabv5 • * .fecRonUk _ ^ ‘i tlB* VII. OTHO SALVIVS*

Aluius Otho ocd(b Galba muafit

f iniperiuin^inatemogenerenobilioc * quam paterno neutro tame obfcii^ , . r6:inpriuatavita moUis,& Neronis familia* ris.In imperio documentu fui non potuit oftc

dere.Nam cum his temporibus quibus Otho '

i Galbam oedderat^etia Vitellius fadius elTet ^ ! ' Germanids exerddbus imperator,bello con*

! tra eum fufcepto,cum apud Bebriacu in Ita* lia breui prselio viftus elTet, ingentes tamen - copias ad bellum haberet , Iponte femet oed* dit.petentibusmilitibus ne tam cito debelU

^ delperaret euentu,cum tanti (e non dfe dixiCt fet,vt propter eum ciuile bellum oriretur, vom I luntaria morte obi^t x x x & odauo actadt anno,nonage(imo & quinto imperi/ die.

I AVLVS vite LLIVS.

i

\ Einde Vitellius imperio potit^ ei!,'

• d familia honorata magis quim nobl I li»Nam pater I dus non aamodd da*

te natus , tres tamen ordinarios geiferat cofii*

> latus.Hiccum multp dedecore imperauit, 8c faeuitia graui , nobilitatus praedpueingluuic

& voracitate * Quippe cu de die quarto quinto vel feratur epulatus , notiiuma certe ccena memoriae mandata eft,qua ei Vitellius frater exhibuit,in qua fuper exteros fumptus duo'milliapifdum,feptemillia auiuappofi* U traddtUTt Hic ca Netini iimilis ede veiiet^ r , ^EVT^ROPIl

atcp id adeo prae fe ferret, vt etiam dcequfas^ Neronis quae humiliter fepult? fuerant,hono« raret,a Vefpaiiani ducibus occifus eft, interfe ftoinvrbe prius Sabino VefpaQani fratre, quem cum Capitolio incedit* Interfe£lus au< tem eft,& magno dedecore traftus per vrbem Romam publice nudus,erefta coma,& capb jteeiusiubieftoad metum gladio ftercoreirw 'f uoluto,&pe^s ab omnibus obuijs appetii tum*PoftrenioiuguIatus,&in Tiberimproi lieftus, etiam comuni caruit fepultura * Perijt aute aetatis anno feptimo & L,imperij menfc |, j ym,&dievno* Vj FLAVIVS* VESPASIANVS [

Eipaiianus huic (ucceiTit , fafhis a« j V pud Palaeftinam princeps, obfcutc ' natus led optimis vitis coi quidem , | parandus,priuata vita illuftris, vt qui a Claui j

dio in Germania ,deinde in Britannia mifllis, . fiticies Sc bis cum hoHe conflixit,duas validiG

‘ * (imasr ' XX oppida , infulaip Veftam BiAtanisp proximam imperio Romano adic» cerit.Roi lai fe i i mperio moderatiifimegef

fit.pecunije t^ro . : auidior fuit,ita vt eam nui

Iis inii'^v* i ..;quam cum omni diligetias

prouii' jiic i'(geret,tame ftudiofiiTime lax* i

gicbar»i»*,p.<^a'pue indigentibus * Nec facile « ante eum cuiuiquam principisvel maior eft’ Ii -:V‘ beralitas comperta vel iultior* Placidiflima^- , J bonitatis, vtquimaieftatis quoque contra fe |;eos no facile puniret vitra exib Q j pcEiiamtS^ iiB» VII* 49 hoc ludxa Ro.accefHt imperio , & Hierofo» lyma,quJB fuit vrbis nobiliflima Palasftinaj,. Achaiam,Lyciam,R.hodum,ByzariumjSa* mum>qu£ liberas ante id tempus fuerant , ite j Thraciam,Ciliciam , Tracheam , & Corna* gene,qu 2E ilib regibus amicis erant,in prUuim'

ciarum formam redegit . Offcnfaru & inimi* . citiammimmemor fuit.Conuiria'^ cauO^* cis . 8c philofophis in fe diAa leniter tulit:dilu i gens tamen cohcrcitor diiciplinas militaris*; Hic cu filio Tito deHierololymis ttiupha*

uit* Poft hjBc cn Senatui, populo ^ , poftremo cunft is amabilis ac iucundus eflet profluuia I , VOTtris extinftus eft in villa propria circa Sa» I i binos,an^ aghls astatis l x i impeti; no*

num & diem feptimum:at^ inter dtuos rela* ' tus ell.Genituram filiorum ita cognitam ha* | buit,vt cum mults coniurationes contra etim i fierent,quaspatefaftas ingenti diflimulatio»

j

necontemplit, in Senatu dixeritautfiliosfi* i bi fuccej[ruros,autneminem» ’i-[

TITVS VESPA SIANVS*.

' Vic filius Tituj^fucceifit qui & ipfe , ; h Verpalianuse!ivjliftus,viromniuni

j virtutum geneix^inirabilis*,adeo vt j amor & deljcise humani generis diceretur.Fa* cundiifimus,belIicb{itrimus,moderatiflimus. Caufas latine egit,poemata & tragoedias grg ce copofuit» in oppugnatiohe Hierblolymbi

cum lub patre miiitans^.x i j propugnatores EVTROPII

' at II fagittarumiftibujconfixit.Romaj tan^'

tae ciuilitatis in imperio fuit , vt nullum om*^^ T nino puniret.Conui£l:os adualum fe coniuraV 1 ; tos ita dimifit,vt in eadem familiaritate qua .1 ; , antea,habucrit.Facilitatis & liberalitatis tan« j nulli quicquam negaret,& aim \ < tae fuit., vt cu f reprehederetur,refpondit, Nullum amicis l I ; ah

triftem debere ab imperatore difcedere . Prae* . terea cum quada die ib ccena recordatus fiiiG nulli illa die fe quicquam paeititilTc, dixe» ' £ct, j

rit amicis ^ Hodie diem perdidi * Hic Romae 1 ; 1 amphiieatru «dificauit Scquincp milia fe* t , , |

rarum in dedicatione eius occidit» Per h§c in* ' . j ufitato fauore dileftus,morbo perijt in ea cpa I ^" pater villa, poft biennium & mefes o£l:o,dies ! imperator erat fa^us,xtatis anno alte* i X X q ro & X L » Tantus lu^us eo mortuo publicus

= fuit,vt omnes tanq in propria doluerint orbi» j , tate»Senatus obitu ipfius circa, vefperam nun k’

datojnofte irrupit in curiam>& tantas ei lau» • r des gratiafquc congeffit, quatas nec viuo vn * I j ; f egerat,nec (cbti*. inter i quam prf & diuos rela* MI tuscft. . M

tL A VIVS DOMITI ANVS ^

Omitianus mox accepit imperium r| frater ipfius iunior, Neroni d aut Ca^ . ligulse aut Tiberio iimilior i , q pa» tri aut fratri fuo» primis tamen annis mode» 7

ratus in imperio tuit, mox ad ingentia vitia ' |^wgrefl^,libidini8 iracundia:, ciudelitatii^ 1 5 _j ; i. 1 B* yii* 1 50 ^ Idaaritiae^tantum in ie odi; fomitem concitai jiiit^vt merita & patris & fratris aboleret» In* jterfecit nobiliifimos ex Senatu, dominum fe,

i& deum primum appellari iulTit . Nullam fi* |bi niti auream & argenteam llatuam in Ca*

pitolio paiTus eti poni . Confobrinos fuos in* terfecit.Superbia quo(]^ in eo cxecrabilis fuit* Expeditiones quatuor habuit^ vnaaduerfuni Sarmatas,altera aduerfus Cattos,duas aduer*

fum Dacos . De Dacis Cattif^ duplice triu* phum egit. De Sarmatis (olam lauream vfur* paait.Multas quidem calamitates ijfdem bel | Iis paiTus eft.Nam in Sarmatia legioeius cum , duce interfe£Ia eti: , & a Dacis Appius Sabi* nus confularis,& Cornelius Fufcus prsef.prgt*

cum magnis exercitibus ocdti funt . Romas quoque multa opera fedt,in his Capitolium | forum tratitorium Odeum,porticus Itium^ & | ac Serapeum & Stadium.Verum cum ob fce» | lera vniuerfis exofus efle coepiiTet , interfe* £Ius eil Tuorum coniuratione in palatio anno SEtatis X L V, imperii x v. Furius eius cum ingenti dedecore per vefpillones exportatu^ Sc ignobilitet eR Tepultum*

! -1 .

I . f»* » - ^ ! j ' » V

n . EVTROPII DE GESTiSROi MANORVM LIBER OCTAVVS*

l COCCEIVS NERVA |

' Nno oftingentefimo 8c qufnqua*

gefimo ab vrbe condita ^ Vetere 8c a Valente c o s s* refpu.ad prolpec rimumllatumredijt; bonis princt pibus ingeti foeiicitate commifTa. Domitiano enim exitiali tyranno Nerua fuc» '

ceiTit^in priuata vita moderatus , & (henuuss nobilitatis medi£e:qui fenex admodum ope« ram dante Petronio Secundo pr aefefto prast.

item Parthenio interfectore Domitiani , im«

perator eft faCtus*Aequiflimum (e & vtilifli- ' mum pr3ebuit.Reipu. iiuina prouifione con*

diluit y Traianum adoptado.Mortuus elt Ro mas poft annum & quatuor menfes imperij fui^ac dies oCto^setatis l x & altero anno^ atque inter diuos relatus elt. VLPIVS TRAIANVS*

Vccelfit ei Vlpius Crinitus Traiz* r nus natus Italicae in Hilpania^fami* lia antiqua magis q clara. Na pater eius primu cos. fuit.Imperator aute apud Aggrippinam in Gallijs faCtus elt. Rempu* ita adminiltrauit ,vt omnibus principibus merito praeferatuninulitatae ciuilitatis ^ fon titudinis fuit.Romani imperi/^quod poft Au defenfum magis fuerat igdlum , q nobiliter

( i-iB* Vim sx imiplKatum^ne^^ bes trans Rhenum in Germania reparauit, iDaciam Decibalovifto fubegit,prouincia

itrans Danubium fa£ta , in his agris quos ni5c

[Taiphali , nunc Viftohali & Terungiti ha* henc.£aprouincia decies cetena mtlliapafTuu in circuitu tenuit» Armeniam, quam occupa*

'Uerat Parthi, recepit , Sarmato Syriae occifo, qui eam tenebat.Albanis regem aedit. Hibe»

irorum regem,& Sauromatarum , & Bofpho*

lanoru , & Arabum & Ofdroenorum & Cob chora infulam accepit . Adiabenos, Marco*

medes occupauit , & Anthemuriu magnam Perfidis regionem, Seleuciam,& Ctefiphon* vicit tem , Balwlonem & Edeffios , ac tenuit

Vique ad mdiae focs ad mare rubrum ac* : ibi tres prbuincias fecit ceifit , atque , Arme-

jniam , Ailyriam , Mlefopotamiam , cum his gentibus qus adeam attingunt.Arabia pofi:*

ea in prouinciae formam redegit . In mari ru* Indiae fines bro clailnn inftituit , vt per eam vailaret.Gloriam miiitarem ciuilitate 8c mo* deratione fuperauit, Romg & per prouincias j aequalem fe omnibus exhibens, amicos falu* | tandicaufafrequentans, velaegrotantes, vel | cum feftos dies habuiifet,conuiuiacumeis indiicreta vicilTim habens, faepe in vehiculis

eorum redens,nullum fenatomm laedens , ni» i hil iniufhim ad augendum fifcum agcns.libe* cunftos fuit publice priuateque di» ralis in , quos me* irans omnes, & honoribus augens , diocri familiaritate cognouiffet: orbem terra» fe . , ^ . • . -c . J-

' aedificans, multas immunitati duitati# ! tutn nihil non tranquillum placi# bus tribuens , & adeo vt omni eius aetate vnus tan dum agens , per tum fenator damnatus fit ; at is tamen fenatum,ignorante Traianot ob hoc per or# bem terrarum deo proximus nihil non vene# mortuus . Inter rationis meruit 8c viuus , & Amicis alia di£la hoc illius fertur egregium* enim culpantibus quod nimis circa omnes comis eiret,refpondit‘Tale fe imperatore eife priuatis, quales effe (ibi imperator priuatos belli domi* optaffet * Poft ingente fibi gloria CR quaefita, h Perfide rediens,apud Seleuciam- Ka^iae profluuio ventris extinchis eft . Obi^ x, die autem aetatis anno l x i i,men(e i & quarto,atque inter diuos relatus eft.Solus om * Ofta niu imperatorn intra vrbe fepultus eft gdi# cius collocata in vma aurea in foro,quod funt: cuius al# ficauit fibi, columna ibi pofita, me# titudo c X L pedes habet . Huius tatum noftram aeta* i moriae delatum eft, vt vfque ad tem non aliter in fenatu principibus acclame# I fis felicior Augufto, melior Traiano. i tur,Ne Adeo in eo gloria bonitatis obtinuit,vt vel af I

' fentantibus,vel vere laudantibus occafionem 'magnificentiiTimipraeftet exempli* AELIVS ADR-IANVS. Efunfto Traiano, Aelius AdrianiB d creatus eft princeps, fine aliqua qui# dem voluntate Traiani, fed operam , dante Plotina Traiani vxore.Nam eum Tra»

' filium ianu^,quanquam confobrinae fu« , y» 'HB* Yiiii ji

aois nolumt adoptare.Natus eft ipfe Italicse in Hifpania^ qui Traiani glorise inuidens^fta tim prouindas tres reliquit,quasTraianus

add(ierat,ideft AATyriam , Meibpotamiam, & Armeniam • Reuocauit exerdtus,ac finem imperi/ effe voluit Euphratem» Idem de Da« da facere conantem^amid deterruerunt, ne muld ciues Romani Barbaris traderentur, propterea qubd aTraiano viflaDada, ex toto orbe Romanorum infinitas e6 copias hominum tranlhilerat ad agros & vrbes co» lendas.Dacias enim diuturno bello Dedbali res fuerat exhaufia:: pacem tamen omni im«

peri; fui tempore habuit . Semel tantum pet

prxllilem dimicauit : orbem Romanum cir> cumiuit,& multa sedificauit. Facundiffimus

latino fermone,gr2Bco eruditiflimus fuit . No magnam demetiar gloria habui t,diligenti ffi*

mus tamen circa aerarium , & militum difd^ plinam. Obi;t in Campania maior fexagena» rio, imperi; anno x x. Senatus nolebat d trb buere diuinos honores: tamen cum fuccclTor il lius Titus Aurelius Fuluius Antoninus hoc vniuerfi fenatores pa vehementer exigeret , & lam refin:erent,tandem obtinuit* M. ANTONINVS PIVS. j Rgo Adriano fucceffit M. Antonfj C nus Fuluius Boionius, ideetia Pius no ad* nominatus,genere claro , fed

qui merito i modum vetere » Vir infignis,& ita vt Rorhuk» Pompilio conferatur , gg.iii;* BVTR.6P1I * •

Tratano aequetur . Vixitingcnti honcftate priuatus in maiori imperio * Nulli acerbus^

j cunflis benignus Jn re militari moderata gla ; tia defendere magis prouincias q amplificare . Ihidens. Viros aequilTimos ad adminiilrandS rempub^quaerens,bonis honorem habens^im* probos fine aliqua acerbitate deteilans*Regi» : ~ bus amicis venerabilis non minus quim ter» tibiIis,adeo vt Barbarorum plurimae natio* nes depolitis armis ad eum cotrouerfias fuas * litefque deferrent ^ fententiaeque eius pareret* i Hic ante imperium ditiffimus^opes quidem ilipendijs Tuas militum , 8c circa amicos li* beral i tatibus minuit:vemm Aerarium opu* T lentum reliquit * Pius propter clementiam di£lus ell* Obijt apud Lorios villam fuam i miliario ab vrbe x 1 vitae anno ieptuagefi* * mofeptimo,impcriivigefimotertio,atquein* ter diuos relatus eft,& merito confecratus*

M» ANTONINVS VER.VS. OfthuncimperauitM. Antoninus Verus haud dubie p , nobiliffimus, quippe cu eius origo paterna a Nu» ma Popilio, materna a Saletino rege pende* ret:& cum eo L* Annius Antoninus* Tum* que primum Romana refpub. duobus aequo iure imperium adminillrantibus pamit, cum

: vfque ad eos fingulos femper habuiflet Augu .ftos. Hi & genere inter fe coniunfli fuerut,

• & aflFinitate.Na Verus nepos, Antoninus gc*

( net Antonini Pij fuit per vxorem Galma,Se '

LIB* VIII* 53

pci FanlHna iuniorem Galeris confobtinam fuam.Hi bellum contra Parthos gefferut, qui" boftviftoriam Traiani tum primum tebeU lauenint. Verus 8c Antoninus ad id profeftus fft,quiAntiochis & circa Armeniam agens inulta per duces ii^os 8c ingentia patrauit» Se* leuciam Affyris vrbem nobiliflimam cum quingentis millibus hominum cepit . Par* I

racum triumphum reuexit : cum n-atre eo* , j demej focero triumphauit.Obijt tame in Ve* netia^cum d Cocordia ciuitate Altinum pro*

fidfceretur , & cum fratre in vehiculo fede* ret^fubito (anguine iftus cafu morbi quem gi^ci «'aro ttA h p vocat»Vir ingenij parum

virilis, reuerentia tamen fratris nihil vnquam ^

atrox aufus . Hic cum obijflet vndecimo im* ‘ peri; anno,inter deos relatus eft*

L* ANNIVS ANTONINVS* I ‘ I f

Oft eum Antoninus (olus remp * te* nuit: quem mirari facilius I p quilqua, qu^m laudare poiTet» a principio vi* IJk tranquilli(Iimus,adeo vt ab infantia quo(^ vultum nec ex gaudio nec ex moerore muta* : qerit»PhiIo(bphis deditus ftoies . Ipfe etiam fion (blum vits moribus , (ed etiam eruditio* ne philofbphus . Tants admirationis adhuc ^uenis,vt eum fuccelTorem parauerit Adria* i rjus relin^erctadoptato tame Pior Antonino j genero eius,iccircoe(Te voluerit,vt hoc ordine , aid imperiu perueniret » Inftitutus eft ad phi* : fplbphisunpet Apolloniu Chalcedcmemem* SVTROPIX

Adfcfentiamliterarumgrxcarupet Sextum Cheronenfis Pluurchi nepotem Latinas au* l£m eu literas Fronto orator nobiliiTimus db* cuit , Hic cum omnibus Romse asquo iure e* git» Ad nullam infolentiam elatus eftimpc* rij promptiffimse, pro» faftigio , liberalitatis iiincias ingenti benignitate,& moderatione tra^uit»ContraGermanos eo principe res felicitergeftsc funt .Bellum vnumipfegelTit Marcomanicum, fed quantum nulla memo» ria fuit, adeo vt Punicis conferatur . Nam eo grauius eft fa£fu, quo vniuerfi exercitus Ro» mani perierant. Sub eo enim tantus cafus pe» ftilaitic fuit,vt poft viftoriam Perficam Ro» mx ac per Italiam prduinciafque maximas . hominum partes, militum fer^ omnes copias languore defecerint.Tngeti ergo labore & mo» derationecum apud Carnutum iugi triennio perfeueralTet, bellum Marcomannicum cofe» cit,quod tum Quadi, Vandali,Sarmatae,Sue« ui, atque omnis barbaria comouit.multa mil» lia hominum interfecit, ac Pannonijs a ferui* tio liberatis, Romasrurfus cum Commodo 'Antonino filio fuo, quem iam Caefarcm fece# tat,triumphauit . Ad cuius belli fumptu cum erano exliaufio largitiones nullas haberet,ne quis indigeret ne<]p prouincialibus aut fena» , | tui aliquid vellet aufcrre,inftrumcntum regij cultus,fa£la in foro diui Traiani feftione diG

traxit, vafa aurea,pocula cryftallina, 8c mur» : thina,vxoriam ac fuamfericam & aurea ve* | mulca ornamenta genimarumiac per 1

i.iBi VIII* 54 iduos continuos mefb venditio habitaeil^mul

; tuHKj auri redaftum » Pofi: viftoriam tamen emptoribus precia reftituit qui reddere c5» i y parata voluerunt» Moleilus nulli fuit^qui ' ma» ’ luit femel empta retinere* Hiepermilit viris |

clariorihus^vt conuiuia eodem cultu^quo ipfe 1 &minillris fimilibusexhiberent.Ineditione : munerum poilvi^loria adeo magnificus fuit^ iimur leones exhibuifTe i vt centum tradatur* Cum igitur fortunatam remp & virtute &

! manfuetudine reddidiiret,obi/t x v 1 1 1 im^

peri; anno^vita: l x i : omnibus ! & certatim adnitentibus inter diuos relatus eif» COMMODVSANTONINVS* I Vius fucceffor L* Antoninus Cornos ! h dus^ qui nihil paternum habuit, niil I i quod contra Germanos feliciter & fpfepugnauit*Septembre menfem ad nomen

fuum trafferre conatus cll , vt Commodus di*

ceretur : fed luxuriae obfeoenitate deprauatus . gladiatorijs armis fgpifTime in ludo, deinceps etia in amphitheatro cu huiufmodi homini* I

: bus dimicauit . Obi/t morte fubita, adeo vt

ftrangulatus , vel veneno interfeftus putetur, i cum annis x 1 . poft patrem & ofto mefibus imperaffetjtanta exccrationeomniu,vtetiam

• lioms humani generis mortuus iudicaretur* aehvspektinax*

h Vicfucceflit Pertinax grand?uus,8(: q[U( cu feptuagenaria attigiffet sta* KVTR.OPII

tem^pt^refhuram vrbis tum agens, cx s. c* imperare iufliis,oftogcfimo die imperi; prsB« Corianorum militum feditione, & luliatii fce» lereoccifuseft* salvivs ivlianvs. 0(1 eum Saluius lulianus tempu. im I p uafit,vir nobilis,& iure peritifli* mus, nepos Salui; l[uliani qui fub di» tio Adriano perpetuum compofuit ediflum. Vi£tus a Seuero apud Miluium potem,inter* feftus in palatio» Vixit meObus feptem poft* jiquam coeperat imperare* septimivs.severvs* v,-

i Inc imperi; Romani adniiniftratio» i

i b ne Septimius Seuerus accepit, oriu* ex Africa prouincia Tripolita* i dus jtia^oppido Lepti:iblus omniu & ante 'ca ex Africa imperator fuit Hic primu fifci aduocatus, mox militaris tribunus ,per mub ta deinde ac varia officia at(]p honores v(^ ad adminiftrationem totius reipu*peraenit.Per# tinacemfe appellari noluit, in honorem eius

Pertinacis,qui a luliano fuitoccifus » Parcus

admodum fuit: natura fseuus » bella multa 8c feliciter geflit,Pefcenniu Nigrum, qui in Ae>

gypto & Syria rebellauerat , apud Cyzicum

antmecit * Parthos vicit, & Arabas interiores i& Adiabenos.Arabas quo^ fuperauit,vt etia rouincia ibi faceret .Iccirco Parthicus, Ara«

Eicus, 8c Adiabenicus diftus elf . Multa toto orbe Romano repaiauit* Sub eo etia Clodius tIB. VIII* ss

Abinus,qui in occidedo Pertinace focius fue* it 8c Oxiarem ie in Oallia Fecit^ vi* bus apud Lugdunum , & interfeftus^eft. Se* erus tamen prseter bellicam gloriam etiam iuilibus ftucfi/sclams fuit,& literis doftus, »Hilo(bphiaz fcientiam ad plenum adeptus* louiiTimum beHum in Britannia habuit: vtcg eceptas prouincias omni fecuritate munire^ callum per 1 x x x 1 pafluum millia i mati id mare deduxit*DecelTit Eboraci admodum Fenex, imperi/ anno x i i^menfe 1 1 1.& D.ap pellatus eic * Nam filios duos liicceflbres reli* quit^ BaiTianum,& Getam.SedBafliano An* tonini nomen ^ Senatu voluit imponi » Itaque diftus eft M*Aurelius Antoninus, patriqp fuc* cefTit * Nam Geta hollis publicus iudicatus. confeilim perijt

l AVRELIVS ANTONlilVS caracalla* i

Arcus igitur Aurelius Antoninu» m Baffianus,idemcpCaracalla,mor5 ferepatemoru fuit,pauIo aiperior, minax. Opus Roma: egregium fecitlaua*

i cri,qu? Antoninianae appellantur. Nihil prs* terea memorabile.Impatiens libidinis fuit,vC quinouercam fuamluliam vxorem duxerit* Defunft^ eft in OlHroene apud Edeilam, mo liens aduerfum Parthos expeditionem, anno imperij v i,men(e fecudo:vix egreflTus setatis ^ publico datus dl* J IV.TR.0EI1

OPILIVS MACRINVS* '/C

Einde Opilius Macrinus, qui pr*F* d prxt.erat cu filio Diadumeno faAi

imperatores , nihil memorabile ex teporis breuitate geflerunt. Nam imperiu eo4 rum^ duomm menfium & vnius anni fuit* fe^ ditione militari ambo pariter bccifi funt, AVRELIVS ANTONINVS HELIOG ABA LV S Aurelius Anto« Reatus eft poft hos i Antonini Caracallas fia c ninus * Hic jj lius putabatur.Sacerdos autem tepli ingenti Heliogabali erat* Is cum Romam Sc , militu 8c fenatus expeftatione veniffet ' ‘ f cotaminauit.Impudicimme I brisfe omnibus vixit,& obrcGeniirime,biennio<^ poft & ofto melibus interfefhis eft tumultu militari, 6c cum eo mater Semiamira*

ALEXANDER» ;!

Vcceflit huic Aurelianus AlexSdet ! f ab exercitu Csfar, a Senatu Augu^

I j ' ftus nominatus,iuuenis admodum# ^ ! |

Sufceptoc]^ aduerfus Perfas bello, OlHroenora ( regegloriofiffime vicit.Militare difciplina fe« ueriiume rexit»Qu afda tumultuates legiones j integras exauthorauit. Aifellbrem habuit vel j

ferini/ magiftrii Vlpianum iuris conditorem^ ; Romas quoq^ fauorabilis fuit.Peri/t in Gallia j militari tumultu x i n imperi/ anno & diq , ^ j o^uo» In Mamihea matte fuam vnicepiu^ :f

i OL ROPII t)E GE» V T « »TIS ROMANORVM LlBSaiX» MAXIMINI» I OH huc Maximinus ex coniortio militari primus ad imperia acceC p fit^ (bla milita voluntate^ca nulla Senatus intercelfilTet authoritas^ neq^ ipfe Senator elTetJs bello ad« ttfus Germanos feliciter gefto,cum a militi» us imperator eflet appellatus,a Pupieno A» uileias occifus eH^deferetibus eum militibus iis^ cum filio adhuc puero^cum q[uo imperai» ierat triennio & paucis diebus» pvpienvs et balbinvs*

Qftea tres fimul fuemt Auguftf,Pu« p pienus^Balbinu$^& Gordianus: duo fuperiores obicuriflimo genere,Gor» dianus nobilis,quippe cuius pater fenior Gor» dianus confenCu militum cu Proconfulatum Africae gereret, Maximiano imperante prin» ceps fuiffet eleAus.Itaq^ cum Romam venii» fent Balbinus & Pupienus,in palatio interfe» " , fti funt,foli Gordiano imperio referuato» ,

OORDIANVS* ^

» Ordianus admodu puer,cum \ Tra<

\ . g quillam Romae duxilTetvxorem,

aperuit i lanum geminum , & ad oi tientem profe£lus Parthis bellum intulit, qui iammoliebmtur erumpere* Quod quidonj.

i . j ^ \

4 • mox feliciter geflitjprselijf(p ingentibus Peu#

i fas afflixit, Redies haud longe a Romanis nibus interfeftus eft fraude Philippi,qui poft

cum imperauit . Miles ei tumulum vigclimo militario a CirgeflTo, quod caftrum nunc Ro^ eft, Euphrati immines manorum , sedificauit, f cxequijs Roma reuexit,ipfum D.appellauit*

PHIL IPP I * I

Hilippi duo,fiIius,ac . pater,Gordia^ no occiib imperium inuaferunt,at^ 1 p que exercitu incolumi redufto,ad h taliam e Syria profefti funt.His imperatibus milleiimus annus Romana: vrbis ingenti Iu* 'dorum apparatu Sc (peftaculorum celebra^ ;

' tus eft , Ambo deinde ab exercitu interfefti (unt,renior Philippus Vcrona:,Romf iunior* Annis quin<]^ imperauerunt. inter diuos tame relati funt. ex quibus iunior Philippus adeo ifeueri animi fuit,vt nullo cuiufquam comme* ito ad ridendum (olui potuerit, patremque lu« dis fecularibus petulantius cachinnantem vul itu auerfato notauerit, DECtVS, Ofthos Decius 6 Pannonia inferior ri Bubaliae natus p , imperiu fumpfit* bella ciuile , quod in Gallia motum

i fuerat,oppreftit.filium fuum Caefarem fecit* \ Romae lauacrum aedificauit . Cum biennioi^

pfe & filius eius imperaflentjvterqp in Barbae ij rico bello interfefti funt. & quibus fembr gur* jr ^te paludis ^merfus eft ita vt i'* ; nec cadauer IIS» IX» S7 efus potuent inuenin : digno damnatus iudff cioy qui perfecutione in Chriftianos moues, inter casteros beatilfimum Laurentium leui» tam & martyrem igne excoxit,

Gallus HoftilianuSj&VoIufianus,

Ox imperatores creati funt Gallus m Hoftilianus, & Galli filius Volufia^ nus . Sub his Aemilianus in Moefia' res nouas molitus eft;ad quem opprimedum cum ambo profefti edent , Interamnje intera l^fti fiint non completo biennio.Nihil omni^ po clarum gefTerunt.Sola peftilentia, morbis^ atque ^gritudinibus notus eorum principar i^s fuit,

' I AE M I L I A N V S, Emilianus I obfcuriflimc natus, obfcu* a riusimperauit.fiquidem Maurus I fiie» rat: ac tertio menfeextinftuseft» V A LE RIANVS

Inc Licinius Valerianus in Rhet/a h & Norico fe ages, \ ab exercitu impe» rator , & mox Auguftus eft faftus, Qalienus quoque Romje a Senatu C*far eft appellatus, Horum imperium Romano no» mini pCTniciofum pen^ exitiabile & fuit , ita yt vel infelicitate principu velignauia Get» >nani Rauennam vfque venirent. Valerianus J^efojotamia bellum geres, a 5apore Pen hh,jV EVTRbPIl

etiam captus ' ^larutn tcgc liiperatus eft * Mox ’ apud Parthos ignobili femitute^ confenuit. prouinciae, * vixit rex eiufdem ; Nam quandiu , pedctn eius ceruidbus impo* . incuruato eo , confcendere* nens^folitus erat equum |

L I E N V s. G A I

adolefcens faftus edet Alienus cum j I Auguftus, imperium primum feli^ 1 ; 2 Itimu per s citer, mox comode , ad v iuuenisin Gallia & in Ib niciofe geffit.Nam ^ occifo apud Mu^ i 'lyrico multa ftrenuc fecit, (lam Ingenuo, qui purpuram fumpferat, « ; ;Trebelliano.Diuplacidus&quictus,mox in tuendae reipu* omnem lafduiam dilTolutus , defperatione la^ ' habenas probrofaignauia& Alemanni exnauftis Gallijs in Italwm xauit. ^ penetrkerut.Dacia quas a Traiano vitra Da» am.ilTaeft, Gr^cia, nubium fuerat adiefta, ; AfiavaftataperGot* Macedonia, Pontus, | thos.Pannonia a Sarmatis Quadifquepopu» Hifpanias pene* vfque ad , lataeft . Germani Sy* trauerunt.Parthi Mefopotamia occupata ,

dei^« , riamiibi coeperunt vindicare: cuiam Poft* ratis rebus,& deleto imperio Romano, natus,purpu* humius in Gallia obfcuriiTime ramfumpfit,& per annos decem ita impera* ingena uitjVt confumptas pen^ prouincias reparauerit qui ledi» virtute & moderatione : cft,quod MagiiUa» ' tione miUtum interfedus cum,quia aduerfum eum rcbellauerat,I^llia> militi^ no res nouas moliente,diripienda

1 L I B» 58 ere noIuiffet.Pofl: ea Marius viliffimus opi* ex purpuram accepit, & fecudo die interfe^ tus eft, Viftorinus poftea Galliarum accepit mperium,virftrenuiflimus. Sed cum nimias ibidinis e^et, 6c matrimonia aliena corrum* peret, Agrippingoccifus eft,Authorianoquoa doIu,imperij fui dam machinante anno fecu* i

' do.Huic fucceflit Tedricus Senator,qui Aqui^ tania honore prsfidis adminiilras,aDilines a militibus imperator eleftus eft, & apud Burs» degaiam purpura fumpfit* Seditiones multas" militum pertulit.Sed dum hasc in Gallia age^

rentur, in oriente per Odenatum Perfas vi£H i funt:defenfa Syria,recepta Mefopotamia,vB que ad Cteliphote Odenatus penetrauit» tta

Galieno rempu.deferente , Romanum irnpe^

• in occidete per per Ode* rium Pofthumium , natum in oriete i^uatum eft.Galienus inter* ^ ca fraude Aureoli ducis fui Mediolani cu fra* anno nono, tte Valeriano occifus eft,imperij !

c L A V D I V s. j

Laudius ei fucceffit, a militibus ele* c ftus, a Senatu appellatus Auguftus,

Hic Gotthos , Illyricu, Macedonia* .

que vaftantes,ingenti prselio viciLParcus vir, ! atc]^'modeftus,& iufti renax,at<^ reip geren* . daj idoneus. Aduerfus ducenta millia Alema* nommhaud procul a lacu Benaco in fylua; quacLugana dicitur,dimicans,tantam multi*- pars dimidia fuper*^ tudinem fudit , vt xgre fiierit:quitamen intra bienniu inor^ hhpi,

'

I

! E VTROPIl

& Diuus appellatus ed * Senatus eum ingenti fcilicet vt in curia honore decorauit , clypeus

ip(i aureus , item in Capitolio ftatua aurea poneretur*

0.VINT1LIVS» i

Vintilius poft eum Claudij frater

q confenfii militum imperator eleftus ;

• cft * Vnicae vir moderationis & dui# litatis^azquandus fratri,vel praeponendus,con appellatus Augumis, (eptimo^ fenfu Senatus ,

dedmo imperij oie ocdfus eS* it-l A V R E L I A N V S*

Oft cum Aurelianus fufcepit impe« rium, Dacia Ripenfi oriundus vir p , ; in bello potes, animi tamen immo« propenfioris dici,& ad crudelitatem , quique Gotthos Urenuiflime vicit » haud dillimilis fuit magno Alexandro, feuCacfari diftatori. Nam Romanum orbem triennio ab inua(b>

ribus receptauit , cum Alexander anius trede^ cim per viftorias ingentes ad Indiam perue« nerit, & C*Csefar decimo fubegerit Gallos, aduerfus ciues Romanos quadriennio cogref fus Jile in Italia tribus prgli/svidior fuit,apud

Placentiam iuxta flumen Metaurum , acfa> num Fortunae poibremum in Ticinenfibus , campis. Huius tempore apud Dalmatas Ses ptimius imperator ef&dus^ mox a fuis obtru

L t'IB* ix; c^tur « Ifte primus apud Romanos diademd capiti innexuit^gemmifque, & aurata omni veRe^quod adhuc fcr^ incognitum Romanis

tnoribus,vfus cft * Hic muris validioribus & laxioribus vrbcm fepfit. Templum Soli sedu ficauittporcinsecamisvfum populo inilituit*

' Superauit in Gallia Tetricu , qui a militibus imperator eleftus apud Catdaunios, ipfo Tc trico prodente exercitum fuum, cuius alTi» duas (editiones ferre noU poterat»Quinetiam per literas occultas Aurelianum ita fuerat | deprecatus,vt inter alia verfu Virgiliano vte^ retur‘Eripe me his inuifte malis.Quem Clati

dius correftorem Lucamx prouexit . Afper» gens hominem eleganti ioco,fublimius hab& Italise dum aliquam partem , quam trans Ab pes regeret. Zenobiam quoque occifo Ode» nato marito,qui occidentem tenebat, haud ; longe ab Antiochianonfinegraui prselio ce»

pit . IngrelTufque Romam, nobilem trium» pl^mquafi reftor orientis' occidentifque re» cepit, praecedentibus currum Tetrico & Ze> nobia.ftoc imperante etiam in vrbe moneta» vi tiaris feli 1 rij rebellauemnt , pecunijs , 8c dG (imo rationali interfeftotquos Aurelianus vi» ; ftos vltima crudelitate compefeuit: plurimos nobiles capite damnauit. Sxuus & (anguina» rius, ac necelTarius magis in quibufdam q in vllo amabilis imperatori Trux omni tempo»

te, etiam filij (broris interfeftor:difcipIin? ta» menmilitarisSc morum dilTolutoru magna exparte correftor»Prouinciam Dacia, quagi ' hh.iij»

I 'n BVTROPlt '

. s

Trafanus vitra Danubium fcccrat , intermii fit>vaftato omni Illyrico Moefia, defperans eam poiTe retineri . Abdu£Iofque Romanos

icx vrbibus & agris Daciae , in media Moefia

collocauit : appellauitque cam Daciam^quas nuc duas Moefias diuidit,& eft in dextera Da nubio in mare fluenti, cum antea fuerit inlse* ua.Ocdditur ferui fui fraude,qui ad quofdam amicos ipiius nomina pertu* viros i militares ^ Iit,annotata falfo,manum eius imitatus, tan»

ipfos pararet occidere * Ita< quam Aurelianus ; que vt praeueniretur,ab i/idem interfeftus eft in itineris medio quod inter Coftantinopos , , | lim 8c Heracliam eft, ftratse veteris , & locus i

appellatur * Mors tamen eius Cenophrurium ; \ inulta non fuit* meruit quoque inter diuos re^ j v,menfes i* i ferri.Imperauit annos . y j

* T A C I T V S* i

. poft fufeepit imperiu^ . Acitus hunc

t vir egregie morigeratus , &Reipu* gerendzeidoneus.Nihil tafnenpcp ,

. tuit oftendere,intra i imperij mor^ v mefem ; I te prazuentus»

’ . , B L O R.I A N V S.

> Lorianus qui Tacito fucceflerat, , , f duobus menfibus & diebus x x in imperio fuit, neque quicquam dis

• ^numrn _ ^ . ' il B.' ixi- ^0 I

" v> ' PROBVSt t

' • t n . Oft hunc Probus vir illuibis gloria p militari ad adminidrationem rei^

I pub.acceiTit.Gallias a Barbaris oc» lupatas fingenti pr^liorum felicitate redituit»

Quofdam imperium vfurpare conatos , fcilis.

,cet Saturninum in oriente, Proculum , & Bo» jnofum Agrippinae certaminibus oppreffit. Vineas Galos Sc Pannonios habere permi> jCt.Opere militati Almum montem apud Syt tmium, & Aureum apud Moefiam fuperio> Irem vineis confeuit, & prouincialibus colens» das dedittHic cum bella innumera geflidet, neceii pace parta , dixit in breui milites bene

iarios non futuros. Vir acer,drcnuus , iudus, j &qui Aurelianum aequaret gloria militari, ;

momm tame ciuilitate fuperaret. Intcrfe^us i tamen ed Syrmio tumultu militari in turre , ferrata^Imperauit annos v i, mefesquatuor* i

j c A R V s.

Od huiic Carus ed faftus Augudus p Narbonae natus in Gallia . Is confer ftim Carinum & Numerianum Cae

(ares fecit , cum quibus regnauit duobus am nis. Sed dum bellum aduerfum Sarmatas gea

rit,nunciato Perfarum tumultu, ad orientem I profeftus res cotra Perias nobiles gedit.ipfos

praelio fudit . Seleuciam Ctefiphote vrbes & ; j

nobiliffimas cepit , Et cu cadra fuper Tigriai I dehaberet, i£ludiuinifulminisperijt.Nume -— hh.iii;> EVTROPli

j rianus quoque filius eius , quem fecum Carfa^ Perfas rem ad duxerat , adolefces egregiae in» dolis , cum oculorum dolore co'rreptus in le» fticula veheretur, impulfore Apro, quifo» cer eius erat,per infidias occifus eft;& cum do i Io occultaretur ipfiusmors , quoufque Aperi inuadere poiTet imperium , foetore cadaue» ris prodita eft * Milites enim qui eum feque» bantur , foetore commoti , didu ftis le£ticu> Ix palli;s poft , aliquot dies mortem eius no tam habere potuerut.Interea Carinus, quem Caefare in Parthos proficifcens Carus in lUy» rico,GaIlia,ItaIiareIiquerat,omnibus fe ice' leribus coinquinauit.plurimos innoxios fiftis

chminibus occidit : matrimonia nobiha cor» nipit^CondifcipuIis quoque,qui eum in audi» torio verbi fatigatione taxauerant pemicio» , fus fuit,atque omnibus bonis inuifus,no mul» to poft poenas dedit, I DIOCLETIANS HERCVLIVS

Am de Perfide viftor exercitus re»^ n diensjcum Carum Auguftu fulmi» I ne,Numerianum Cafarem infidi/s 1 p^idifTet,Diocletianum imperatorem crea» uit, Dalmatia oriundum,virum obfcurifTimc natum,adeo vt a plerifqp fcribae filius , a non* nullis Amilinifenatoris libertinus fuiflecre» daturJs primum militibus in concione iura» uit,Numerianum non fuo dolo interfefhim, EtcumiuxUeu Aper qui Numeriano infi» diasfecerat,coftitiflet,incofpeftu exercitus »

I I.IB* IX* : , 6i r inanuDiodctiamperaiirus^gIadio*Pofte^ Carinum omnium g odio & decerutione viue* t^^apud Murg^m ingenti praelio vi cit,pro« i t ditum a fe,exercitu fuo, quem fortiorem ha» bebat , certe deiertum inter Viminacium, at» que Aureum montem . ita reru Romanarum ^ potitus,cum tumultum ruftici in Gallia con» ataiTent,& faftioni fuae faeuae clarum nomen imponerent,duces aute haberent Amandum & Aelianum,ad ilibigedos eos Maximianum Herculium Caelarem mifit qui leuibus prae* : lijs agreftes domuit, & partem Galliae refor mauit.Per haec tempora etiam Caraulius,qui

I vililTimenatus,in£erenaemilitiaeordinefama egregiam f . fuerat confecutus,cum apud Bono» niam per tradum Belgicae & Armoriese pa> I candum mare accepiflet quod Franci 8c Sa» , ! xonesinfeftabat,multis barbaris faepe captis,

nec prgda inte^a,aut prouincialibus reddita, ! aut imperatoribus milTa , cu fufpicio efle coe» pilTet cofultd ab eo admitti Barbaros, vt tral» i euntes cum praeda exciperet,atcr. hac occabo» i ne ditaret fe a Maximiano iuFas occidi , pur» ! puram fumpfit, Britannias & occupauit. Ita» i que cum per omnem orbem terrarum res tur» batae eflent,& Caraufius in Britanijs rebella» ret, Achilleus in Aegypto , Africa Quinque»

gentiani infeftarent ' , Narfeus orienti bellum inferret,Diocletianus Maximianum Herculi» ! bm ex Caefare 'fecit Auguftum , Conftatium & Maximianum Caefares.Quorum Conftan» tius per filiam nepos Claudi; traditur* Maxi» j

I EVTROPll

tnianum Galerium etiam vt afHnitate contui , geret, Conflatius priuignam Herculi; Theo^ doramaccepit,exquapofteafexliberos Con | ftantini fratres habuit . Galerius filiam Dio« ^ cletiani Valeriam primus, Conftatius habuit . Helenam Conflantini matrem, ambo vxores quas habuerant, repudiare copulfi» Cum Ca,« raufio tamen,cu bella fruftra tetata eflfent co# . tra virum rei militaris peritiffimu, ad poftre» i' mum pax conuenit. Eum poft feptenniu Ale# j Brita# itus fbcius eius occidi r,at^ipfe poft eu ! ; triennio tenuit Qui du£lu Afclepidoti : nias j I . prsefefti prastorio eft oppreffus *Ita Britaniae | I receptx.Per idem tepus a Con# ! decimo anno | ftantino Csefare in Gallia pugnatum eft circa ; I aduerfam & fecundam for^ Lingonas .die vna ^ tunam expertus eft. Nam cum repete Barba# , ^ eflet coa£lus i tis ingruentibus intra duitatem portis pei,. ' tam pnecipiti neceffitate,vt claufis tnuru funibus tolleretur,vix quinc^ lioris mp : dijs aduentate exercitu fexaginta ferfe millia Alemannoru cecidit.Maximianus quo^ Au# guftus bellum in Africa profligauit,domitis Quinquegentiaius,& ad pacem redadis.Dio cletianus obfeffum Alexandriac Achille o£la# uo fer^ menfe fuperauitjcumc^ interfecit.Vi* £loria acerbe vfus eft. totam Aegyptum gra# foedauic.Ea Ilibus proferiptionibus cgdibuftp i

tamen occafione ordinauit prouide multa , & difpofuit,qua2ad noftram xtatem manent* Galerius Maximianus primum aduerfus Nar fcum prglium,gg fecundu habuit,inter Galli#; ,

IX* LIB. ^ 6j

jtiicunl Cattaflj congteflus,c« inconfultc ma»

f lgis quam ignaue dimicaiTet. admodum enim barua manu cum copiofiifimo hofte commi> fit.Pulfus igitur, & ad Diocletianum profe*

'^lus,cum ei in itinere occurriflet , tanta infbs lentia^ Diocletiano fertur exceptus,vtpec aliqua paiTuumilliapurpuratus tradatur ad vehiculum cucurriffe. Moxque per lUyticum iMoeliamque contraftis copijs rurfus cu Nara feo Ormifdg & Saporis auo in Armenia maioa p pugnauit fucceflu ingenti,nec minore cona plionmul & fortitudine quippe qui etiam : jipeculatoris munus cu altero aut tertio equia %e fufcepit, Pulfo Narfeo caftra eius diripuit,

Vxotes, {brores,liberos cepit • Infinita extrina

fecus Per&rum nobilitate , gazam Perficam folitua ifopiofilTimam , ipfum in vltimi regni dines egit. Quare ad Diocletianum in Mefoa •r^otamia cu praefidijs tamen morantem ouans

regreflus,ingenti honore fufeeptus eft . Varia j deinceps fimul & viritim bella gefTcrunt,Cara j

pis Sc Bafternis fubaftis , Sarmatis viftis, quamm nationum ingentes captiuorum co> pias in Romanis finibus locauerunt» Diocle? tianus morigeratus callide fuit fagax prsea , , fubtiiis ingenio terea , & admodum , & qui feueritatem fuam aliena inuidia vellet imple» te.Diligentiflimus tame,& folertifiimus prin primus regise ieps , &quirmperio Romano ionfuetudinis formam magis quam Romaa nsE libertatis inuexit adorarique fe iuffit ^um ante eum cun falutarentur.ornamenta , ^

1 EVTROPir gemmanim veftibus calceamentifq^ addidit» Nam prius imp^ij infigne in chlamyde pur* purea tantum erat, reliquaqp communia*Her> culiusaute propalam fems ,& inciuilis ingea ni;,alperitatem fuam etiam vultus horrore ii» gnificans. Hic naturas fuas indulgens, Dioclea tiano inomnibus,& f^uioribus coniilijsobiea cutus.Cum tamen ingrauefcente asuo parum fe idoneum Diocletianus moderado imperio cffe foitiret,author Hercnlius fuit,vt in vitam priual^m concederent ,& flationem tuendae reipu» viridioribus iunioribufque mandarent» cui aegre collega obtemperauit* Tamen vter» infigne qp vno die priuato habitu impeti; mu» tauit , Nicomediae Diocletianus, Herculius Mediolanipoft triumphum incl)^m, quem Romseex innumeris gentibus pompa fercu» lomm illuftri, qua Narfei coniuges, fororefq^

& liberi ante currum dufti funt, gcffit . Con» ceiTerunt tamen Salonam vnus,alter in Lyca» onia»Diocletianus priuatus in villa,quae haud procul a Salonis eft,praeclaro otio (enuit>Qui dum ab Herculio atque Galerio adredpien» imperium dum rogaretur , tanquam peftem aliquam deteilans , in hunc modum relpon» dit, Vtinam Salonae pofletis vifere olera no» ftris manibus ihftituta profefto nunquam : iftud tentandum iudicaretis.Vixit annos l x» XII i,ex quibus communi habitu prop& no* uem annis egit*Morte abfumptus eft vt fatis I ,

'patuit,per formidinem voluntariam * Qui cu Conftantino atg; Licinio vocatus ad fefta

i L I B* X*.

nuptiarum,perfene£l^ quo minus intereiTe valeret, excufauiffet fe, refcriptis minacibus acceptis quibus increpabatur qu6d Maxentio fauiiret,ac Maximiano faueret,(u(pe£Uns ne« cem dedecoroiam, venenum dicitur hauiiiTet inufitata virtute vfus,vtrolus omnium poft conditum Rom^um imperium ex tanto fa«

ftigio fponte ad priuataz vitse ftatum , duili« tatemque remearet * Contigit igitur ei quod nulli poft natos hominA,vt cu priuatus obijT fet,inter diuos tamen referretur.

EVTROPII DE GESTIS RO; f MANOR VM LIBER DECIMVS* j l i CONSTANTIVS» i f ' Is igitur abeutibus, in adminiilra^ donem reip.Conilantius & Gale» rius h Augum creati funt , diuiful^ eft inter eos ita Romanus orbis,vt Gallias,Italia, Africam Codanti»

tustlllyricu, Aiiam , Oriente Galerius obtineo !i:et,fumpds duobus Csfaribus^Coftantius ta inen contentus dignitate Augudi,Italix at(^ Africae adminidrandse iblidtudine recufauit» iVir egregius,& pr^tilTims ciuilitads,diui«

jd/s prouincidium ac priuatoru ihidens , fifcj icomoda non admodum affed:as,dicen(^ me» intra v» lius publicas opes a priuatis haberi, q | num daudru reiduari . Adeo aute cmtus mo» did,yt foiads diebus n amicis n^erofiotl^ EVTROPII argento ho* bus eflet cpulandum,priuatpru ei no ftiatim petito triclinia ftemeretur.Hic mo do amabilis,fed etiam venerabilis G aliis fuit, ^ Diocletiani fufpefta prudena prxeipuequod j Maximiani fanguinariam temeritas tianijd: | tem imperio eius euaferat.Obijt in Britannia : x 1 1 i,at^ inter/di anno ; i Eboraci principatus eft» Galeri^.vir probe moratus, uos relatus & ; quocplia |& egregius in te militati,cum Italia acceififa 'nente Coftantio adnAiiftrationi fux

crcauit,videlic^t Maa ; fe fentiret,C?fares duos ximianum,quemotietipraefecit:&Seuerurn, | comoratus eft* cui Italia deditJpfe in Illyrico , ex obfcu* Conftantio mortuo, Conftantinus , in Britannia cre^ riori matrimonio eius filius patris exoptatiUi tus eft imperator,& in locu ! interea prxa moderator acceflit , Romae , i mus Hercu* tumultu Maxentium ; I toriani excitato

villa pufl , ' vrbe in lij filium,qui haud procul ab nuncupauemnt: blica morabatur, Auguftum quo nuncio Maximianus Herculius ad Ipem ami» creftusrefumendi faftigij quod inuitus ;

?erat,Roma aduolauit e Lucania, qua fedem .

priuatus elegerat, in agris amoeniffimis cofea i nefeens .Diocletianumc;^ etiam per literas ad«^^ potefta^ hortatus eft,vt depolitam refumeret mo# tc*quas ille irritas habuit * Sed aduerfum tum prxtorianorn ate^ Maxentij Seuetus cu exercitu ve* far Romam miffus, a Galerio

llioru fcelerc : nit: oblidenfi^ vrbem,militum confoffus eft.Auft? Maxentio opes,cofirma^ ^mqpimperiut Seuetus fugiens Rau^g in^

, LIB» X»

f f »Heroilius tSfficn ^fefmianuff" ’

: poft hacc in cocione exercituum filiuMaxen# , tium denudare conatus,feditione, & conuitia militum tulit. Inde ad Gallias profe£tuseft, dolo compofito,tanq a filio effetexpulius,vt Coftantino genero iungerctur. Molies tamen

! Conftantinu reperta occafione interficere,qu£ in Gallijs & militum & prouincialium ingeti iam fauore regnabat, esefis Francis, atque A*

Iemanis,captif{]^ eorum regibus,quos etia be« !

ftijs,cum magnificum fpeftaculum innumc# ' ^ risparalTet,oDiecit,deteftis infidijsper Fam ^ ftam filiam,quae dolum viro nuciauerat, pro* ' fiigit FIcrculius Maffiliam, ibique opprelTus,

’ C ex ea etenim nauigare ad filiu praeparabat ^ ) poenas . dedit infauftiifimi exitij.Vir ad omne 'afperitatemfaeuitiam(^procliuus,infidus,im

^ |

! commodus, ciuilitatis penitus expers. ^ ^ CONSTANTINVS ET LICI* l NIVS AVGVSTI. Er haec tempora 4 Galerio Licinius p imperator eftfa£fus,Daciaoriudus, notus ei antiqua confuetudine, 8c in ^ bello quod aduerfum Narfeum geflerat,Iaboa * ribus ftrenuus,& offici/s acceptus . Mors Gaa '

lerium cofeftim iecuta eft, Refpu. tum ab his i ^ quatuor imperatoribus tenebatur,C6ftatino, j^xetio fili/s auguftorum, Licinio & Maxia ^ |

miano nouis hominibus.Quinto tamen Cona I ^ ftantinus imperi; fui anno bellum aduerfum ^ ^ Maxentium duile commouit . Copias eius ^ ?PU^tis piaelijs fuditJpfum pofteemo Romas ^ EVTROPII

aducrfus nobiles omnibus cxiti/s faeuientcm" apud pontem Miluium vicit^taliac]^ eft poti^ tus. Maxentium fuppofitum ferunt arte mu> liebri tenere mariti animum laboratis aulpi» cio gratiffimi partus coepti a puero.Non mul to poft deinceps in Orientem quoqp aduerfus Licinium Maximianus res nouas molitus^ vi« cinum exitium fortuita apud Tarfum morte

pracuenit . Conftantinus tamen vir ingens, & omnia efficere nites quse animo prasparaflet, fimul prindpatum totius orbis aflfeftans, Li? illi cinio bellum intulit ^ quamuis neceifitudo Sc affinitas cum eo elTet.Nam foror eius Con« ftantia nupta Licinio erat . Ac primo eum in ingenti apparatu bellum Pannonia , fecundo apud Cibalias inftruente repetinus oppreflit, potia ornnic^ Dardania , Moefia, Macedonia tus, numerofas prouincias occupauit» Varia deinceps inter eos bella,& pax recodliata, m* ptaque eft.Poftremo Licinius nauali & terrea ftri praelio viftus, apud Nicomediam fe dedi»

‘ dit,& contra religionem facramcti Thelfalo»

I nic^ priuatus occifus ell.Hic Licinius annum dominationis fere pofe quintumdedmum,vi» t

! tae proxime fexagefimum,ocdditur,auam alie» ! tiae cupidine omnium peifimus , neque

nus a luxu venereo » Afper admodum , haud mediocriter impatiens, infeftus literis,quas propter infdtiam immodicam virus ac pe » ftem publicam nominabat, praecipue foren* fem indufetia.Agraribus plan^, ac rufticahti^ bus, ^ ab eo geaere ottus alitufque etat; fatif i^' IIB» X* ! t ' vtiIi*s,acmafti2B cuftos,ad vetera inllituta fe*

. ucri{rimus»Spadonum,&auIicorumomnimn ' vehemens domitoir, tineas ^ (briceique palatii cos appellans.Eo tepore res Romana fub vno

I Auguito^&: tribus Caeiaribus,quod nunquam

: ali4s,fuit, cum liberi Conftantini Gallia, O*

rienti,ItaUae<5 ptaeeffent * Verum infoletia re* j ' rum fecundarum aliquatulum G>nftantinum ; exilia fauorabilis animi docilitate mutauit» i primum neceffitudinc perfccutus egregiu vi* rum^& ibroris filium commoda: indolis I iuue* nem interfecit, mox vxorem,poft numerofos (

amicos * Vir primo imperij tempore ! optimis principibus,vltimo medijs comparanous.In* j

I numera: in eo animi corporifi^ virtutes cla* ,

tuerunt.Militaris gloris appetedifimus ,for* • tuna in bellis profpera fuit,verum ita, vt non fuperaret induftriam i *Nam edam Gotthos pcSl ciuile bellum varie proftigauit ,pace his I

I adpollremum data:ingentemq^ apucTBarba* ras gentes memori? ^dam collocauit.Ciui* I libus artibus & fiudi/s liberalibus deditus,af» j feftator iuiliti? & amoris,que omnino fibi & libdralitate & docilitate qusiiuit.Sicut in j no« nullos amicos dubius,ita in reliquos egregius, .nihil occafionum prstermittens,quo opulen*

tiores clariorefq^ eos prsellaret * Multas leges icogauit,quardamex bono squo plurei^ & , fuperBuas,nonnullas ieueras*Ptimufc]^ vrbem nominisfuiad tantum faftigium vehere mo*

litus eft,vt Roms smulam faceret » Bellum aductfus Parthos moliens , qui iam Mefopo* ii./* iJ-

EVTROPll I - -< tamia fatigabant, vno & trigefimo anno ' perii,3Etatis fexto & fexagefimo Nicomediae In villa publica obijt * Denunciata mors eius inufitatae etiam per crinitam ft€llam,quf ma* :

' gni tuefinis aliquadiu fulfit»ea gr?ci K0ftHTK|i vocant» ate^ inter diuos meruit referri». CONSTANTIVS, constantia nvs,et constans. S fucceflbres filios tres reliquit,atq^

i vnum fratris filiu . Verum Dalma-* tiusC?farprofperrimaindoIe,nec]^

j patruo abiimilis, haud multo poil oppreffus :

^ eft facinore militari ,& Conftantio patmele fuo iinente potius q iubente • Conftantinum ; iporrb belJu fratri inferetem,&apud Aquileia

inconfultius piselium aggreifum Conftanti/ ; auguftos ducpg interemerunt.ita refp «ad duos ;

redaaaeiLCoftantijimperiuftrenuualiqua* ! diu,& iuftu fuit»Mox cu & valetudine impro amicis prauiorib^ vtaetur,adgr^ fpera,& i a conuerfiisycum intolerabilis prouinciali 4 vitia 4

iniucundus elTet, fa^Hone Ma> 1 bus, militibus ; xenti; occifus eft.Obijt haud longe ab Hifpa*

nis,in caftro cui Helene nomen eft , anno im^ i decimofeptimojseutis trigefiino, per o» perii | mne tepus fine graui cmdelitate terribilis.Di^ uerfa Conftantis fortuna fuit .4 Perfis enim grauia petpelTus faepe captis oppi^ multa Sc , i dis,obfeflis vrbibus,c?fis exercitftus: nulluq^ Perfaruprofperum . ei contra Saporem regem

• bellum fuit, nifi quod apud Singaru haud diw viftoriam fc^cia _J>^ ' ^ T 1

I

i ' tIB* X*

pu^amfeditiofe &ftoIide contra rationem^ belli die iam prsedpitipopofcenint^Poft Co»

liantis necem,Maxentio Italiam , Africam, Gallias obtinente , etiam Illyricum nouas res habuitjVeteranione ad imperium coidifu militum defto,quem grandscuu iam, & cur» ^is amabilem Summitate 3c felicitate tnili»

tix,ad tuendum lUyncum principem creaue» - tut,virum probum,& morum veterum,ac iu* eundae ciuilitatis,fed omnium liberalium ar^ dum expertem,adeo vt nec elementa quidem primarum literarumnifigrandfuus& impe* rator acceperit* Sed a Conftantino,qui ad vb tionem fraternae necis bellum duilc comoue» tat,abrogatu eft Veteranioni imperium,qui nouo inufitatoq; moreconfenfu militumdei

ponere infigne copulfus eft . Rom* quoqj tua multus fuit,Nepotiano Coftantini fororis fia lio per gladiatoria manum imperium vindia cante,qui facuis exordijs dignum exitium naa €his eft* Vigelimo enim at<]^ oftauo die a Ma xentianis ducibus opprelTus poenas dedit.Caa put cius pilo per vrbem circulatum eft: graui^ limae profcriptiones,& nobiliu caedes fuerut,. No multo poft Maxetius apud Murfam pro* fiigatus acie eft,acpen^ captus *Tngentes Roa mani imperi; vir& ea dimicatione cofumptac funt, ad quaelibet bella^extcma idoneae, quae 'rnultum triumphorum polTent fecuritatifque conferre. Morienti mox Coftantino C?far eft datus patrui filius Gallus,Maxetiufcjdiuerfia ptaBlixs^ij3:ys,yim vita? fwsc apud Lugdunuiri BYTHOPII n ^ttuHt,lmpctij anno tertior,mefe fcptimo»Frai

ter quoc^ eius Senonis, quem ad tuendas Gal> i ’ lias Caefarem emiferat.Per haec tempora etia i multis inciuilibus geftis Gallus h Conftantio j CsEfar occifus eft,vit natura ferox,& ad tyra« j nidem pronior, ii fuoiure imperare licuiffet. Syluanus quo£^ in Galliares nouas molitus, iftnte diem trigefimum & ipfe extin£lus eft. CONSTA NTIVS*

Olus in imperio Romano eo tepo# f re Conftatius princeps & Auguftus !

' fuit * Mox lulianum Caefarem ad .

tGallias mifit patruelem fuum Galli fratre, ;

'.tradita in matrimonium fororc : cum multa : .oppida Barbari expugnaiTcnt, alia obfideret, ivbic^ foeda vaftitas erat,Romanum(5 impe* tium dubia ia calamitate nutaret t ^ quo mo* dicis copijs apud Argentoratum GalUae vrbc copiae extinft^funt* ingentes Alemannorum , 'Rex nobiliflimus captus «Galliae relb' tutae* 'Multa poilea per eundem lulianum egregia ' 'aduerfum Barbaros gefta funt» Submoti(^ vl« tra Rhenum Gcrmani,& finibus fuis Roma* num imperiu reftitutum.Nem multo poft cu Gennani etia exercitus a Galliarum prxfidio tollerentur, cofenfu militi^ Julianus fa£his efl: Auguftus.Interieftoi^ anrio ad Illyricu obtia •4 nedu profe£his eft,C6ftatio Parthicis praeli/$ Ut

| occupato, qui rebus cognitis ad bellum ciui^

ile couerfus, in itinere obi;t inter Cilicia Cap^ *'^docia^,annoimperi;o£fauo8( ttigefimo.

V LIB. X* , €7

(setatis quinto 8c quadragefimotmeruit^ inter \ idiuos refem»Vit egregis traquillitatis^placi* dos^ nimiu amicis & fatniliariDUs credes^ox | etiam vxoribusdeditior:quitame primis im* ; perij annis ingeti fe modedia egerit, familia^

j ' riu etia locupletator, neq^ inhonoratos (inens quorum laboriofa expertus fuiiTetofficia. Ad

fi Teueritatem tamen propenfior , fufpicio im* perijmouereturtmitisalias,&cuius in ciuili* pus magis quam in externis bellis fit laudan* lda fortuna. ivlianvs. Inc lulianus reru potitus ed,ingeti(^ \

h apparatu Parthis intulit b^ii . Cui I expeditioniegoqucK^interfui. Ali« I Iquot oppida &cailella Perfarumin deditio* >iem accepit,vel vi oppugnauit>AiTytia^ po* bulatus,cafi;ra apud Ctefiphotem (iatiua ali*

quadiu habuit , remeanfc^ vi£for , dum fe in* xofultius praslijs inferit,hoftili manu interfe» iftus eft,fexto Cale Iuli/,imperii anno fepti* mo,astatis altero & trigefimo:at(^ inter diuos irelatus eft.Vir egregius,& ren^ub.infigniter pioderaturus,fiper fata licuifiet.liberalibus apprime eruditus grscis doflior, idifciplinis , VLtcu adeo, yt latina eruditione nequaq cu grae

ca ieientia coueniret.Facundia ingeti , & pro* jpta,memoriae tenaciflimae,atc]p ampliflima?, in quibufdam philofopho propior.m amicos mliges principem de* liberalis , fed minus q nonnulk’ qui vulnera glo* 'cuit.Fuemnt enim , tis eius inferrent. In prouinciales iudifiimu^

ii.ii;.

4 EVTROPII

poffet opprci^» Bc tributorum,quatenus ferri , for*CiuiIis in cunftos, mediocre habens a:ra#' auidus,ac per ea animi ple* ’ rii curam.G lorias religionis Chriltia* tu(5 immodici * Nimios njdnfedator, perinde tamen vt cruore abfti* nerct*Matco Antonio no abflmilis,quem etia aemulari ftudebat* lOViNiANVS* Ouinianus genitus patre Varronia* prouin^ i no incola agri Singidoncnfls dae Panonif.eius patri,cn libera cre^ qui bfo amitteret,pra:ceptu in fomnio eft,eu foret, diceret ia inftantevxoris partu ededus Iouinianu.Hic fuit infignis corpore,laetm in* iin* genio, literarumftudiofus»adobtinendu perium confenfu exercitus leftus eft,comme* dationepatris militibus,quam fuanotiorrqui inopia labo* ia turbatis rebus, exercitu quoqj pa- rate,vno a Periis atep altero praelio viftus, cem cn Sapore neceffariam quidcm,fed igno* impe* bilem fecit,mutatis finibus,ac nonulia tradita, quod ante eu annis rii Romani parte cccSc vigintiduobus fer^ ex quo Romanii aeddit quinetiam imperiu coditu erat , nuq : legiones noftr9,ita vt apud Caudiu per Potin Telefinu,& in Hifpania apud Numatiam,& vt nihil ta* in Numidia fub iugn miffae funt , pacis conditio non men finium traderetur , & penitus reprehendenda foret,ipfa foederis ne^ cu integru fuit,multa reuol* ceffitate , fi tame his bellis uiiTet tficuta Romanis omnibus Samniti» qufco^ memora ui;faftu cft . Nam LIB* 69 bus,& Numantinis ,&Numi*dis confeftim bella iUata funt * Ne^ pax rata fuit fed dum «mulu , imperii veretur,intra orientem reiides gloris paru confuluit.ltacp iter ingrefliis ,at# <5 lUyricum ^tcns, in Galatis finibus repe# tina morte obijt. Vir alias ne^ iners,neq^ im# prud«.MuIti exanimatum opinantur nimia edulitate. inter coenadum enim nimijs epulis indullcrat» AJi/ odore cubiculi,

& trigefimoanno : ac benignitate prinapyrn i ^i ei fuccdTerut,inter diuos relatus eft. Nara ciuilitate propria & natura , admodu lil:^ | Iis fuitds Itatus erat Romang rei,Iouiniano

dem Varroniano ' & c o s s» anno vrbis c6# ^ts millefimo centefimo nono & decimo, ^ia autem ad inclytos principes , veneran» dof<5 peruentum eft,interimoperimodu da# bimus « Nam reliqua ftylo maiore adi; cienda ftnit,qus nunc non ta prstermittimus, qnam ad maiorem feribendi diligentia referuamus FINIS, L - .

r • J

y, ; 1 . V,'. :.;

•i. . I?; ^;,., -it - • V » <

. ; . 5

V J •

^ V-. . *Vv-„

i'.- •

' './ •:*"'/ . .'^,V- 'I . / 1 .

- f «. - •~**-^ 1 '»

€i/m>kc U£/7iy I t

I PAVLI DIACON.

dc Gcftis Romanorum lis bri o£l:o ad Eutropij hi^ ^ . floriam addici.

I

\

I

PARRI SIIS PVD SIMONEM COLItlAEVM XXXI,

* ' I*

z PAVLI DIACONI DE GE-' STIS ROM ANO RVM L IB» VNDE> CIMVSAD EVTROPIIHH storiam ADDITV 6»

Valentinianus & Valens Augufti*

Nno ab vrbe condita ntillefimo ce* tefimo decimonono Valentinia* A nustrigefimusoftauusd Pannonia I Cibalienti editus , cum elTet tribus nus fcutariorum apud Niceam,Au guftus appellatus,fratrem Vaietcm Conftans tindpoli in communionem regni aflumpfit» Huius pater Gratianus mediocri ftirpe ortus apud Cibalas,funarius appellat^ eft, eo quod venalitium funem portanti quinque milites nequiuerint cxtorquere.Eo merito adicitus in miIitia,vfqueadpraEfeftura2 prastorianae pos tentiam confcendit»Ob cuius apud milites c5 mendationem , Valentiniano imperium reii» fteoti illatum eft.Qui cum fub luliano Augu fto ChriiHanitatis integra fidem gereret, ci5, vt di£bum elf fcutariorum tribunus , eiret,iu& ; fus ab imperatore facrilego aut immolare ido '

' Iis , aut militia excedere, fponte diicefliit: nec luliano mora interfefto , louinianoque mor» tuo, Valentinianus , qui pro nomine ChrilU amiferat tribunatum ,in locum perfecuto» risfui accepit imperium* Quicumiaman* no tertio imperij cum Valente fratre age« tet Gratianum filiuci pube# f necdum bene ~ aaa.i;\ pAVrl DIACONI

temhottaturocrus &vxoris Auguftumctea# apud Atrebatas vera lana uit * Eodem anno pluui» mifta defluxit . Conft^* 1 de nubibus decides - ‘tinopoli grando miia^ ma^mdinis hominum extinxit * Procopius ' nonnullos Conftantinopolim his diebus tyranni* ; apud dem inuadensjapua Phrygiam falutaremex* caefi, atque ' tindus eft»Plurimique eius partis terrxmotus proferipti funt.Per hsec tempora per totum orbem fa£tuseft»Ita mare littus Siciliae muItarumquC infu^ egreffum eft , vt , fubrutas innume* larum vrbes concuiTae ^ & y opprelTerint* rabiles ferm^ populos ruinis hireiros Valens interea ab Eudoxio arrisae h^rclim de» epifeopo baptizatusjin %iiflima petfequiued lapfus eft, conatufque catholicos eft* Ea tei^e* fratris authoritate comprelTus Chriftia* ftate Athanaricus rex Gotthomm , nos in gente fua crudeliirimeperfequiturjoC ad coronam martyrij fublimauit. Valentinia* nus Saxones gentem inoceani littoribus 6C paludibusinuijs(itam,virtute at<5 agilitate terribilem, in Romanos fines eruptione mea in Francomm finibus oppreflit, ! ditantem , Burgundionum quoque plus <^am l x x x 1 ripae Rheni flumimsinfea ; millia armatorum multo poft tempore ' derartt .Qui tamen non inter hxc Chriftianieffefti funt . Valentinus inuadea in Britania ante quam t^^annidem imperij ret,opprelTus eft.Valentinianus anno fuivndecimOjCumSanhatsE fefeper Panno» niasdiffudiffent, eafqueVaftaient, bellum in

V t

tIB» XI* 3

eos parans , dum apud Brigionem oppidum

Quadorum legationi reiponderet , anno eius quinto & quinquagefimo fubita efFufione fan# guinis,qu2Egrgce x'z^6'srMiii vocatur, vo< ce amiila,fenfu integer expirauit^ quod qui« dem intemperantia cibi,ac faturitate^ quaar> tus difFuderat,accidifTepIures detuIerunt.Fuit!

' autem imperator egregius,vultu decens, folec ti ! ingenio, am'mo grauis,moribus Aurdiano' * fimiiis, fermone cultiirimus *quanquamefret' ad loquendum parcus,feuerus, vehemens, in» feftus vitijs , maxime auariti«,feueritatem tamen eius nimiam parcitatem , & , quidam crudelitatem & auaritiam interpretabantur* Acer in i/s quae memoratums Ium , Adriano»

que proximus probatur,pingere vcnuftiiTimc i pronus.multa meminiife.arma noua medtta» | ri . fingere cera feu limo fimuiacra pruden»! . ter vti locis,temporibus,fermone . Atque , vt breuiter cocluda, fi ei infidis hominibus,qui> bus fele quali fidilTimis & prudentilTimis de»

derat,carere, aut probatis vti licuilTet petfe» ! , £lus haud dubie princeps enituilTet» valens solvs. # Nno ab vrbe condita millefimo cen» a tefimo vigefimooftauo Valens tri» gefimusnonus imperiu orientis qua» tuor annis Valentiniano mortuo tenuit, Gra» tiano Valentiniani filio in occidetali parte, re» OTante,qui fibi Valentinianufratrem paruu»

tum admodum fociumcreaui.timpcrii * Hic aaa.iij» enim Valentinianus dudum laudante vxore ifua pulchritudinem luftinas/ibi eam fociauie 'in matrimonio, legefque propter illam coceO fit,vt omnes qui voluiffent,impune bina ma> trimonia fufciperent»Nam diu populofas fo» eas folene eft » Acce* te gentes, quia hoc apud . luftina, pta ergo,vt diximus , Valentinianus edidit ex ipfa quatuor filios , Valentinianum, fiibi,vt prsemifiimus,Gratianus ibeiauit quem ;

in regno,& Gratiam,Iuftam^,& Galla. Va* i medita# i| lens igitur impietatem quam dudum | tus fuerat, operibus exples, lege data vtmoj j Inachi militarct,nolentes per tribunos & mili» innumera Ites fuftibus iuffit interfici . Quorn multitudine per vallas tunc Aegypti (blitudi nesdiffiilamconftat,praBcipuequ2e apudNia 'triam martyri; confecuta eft palmam, ac per lingulas vbic^prouincias aduerfus catholicas reft? fidei populos diuerfa funt ib ccclefias,& |

lata incommoda » Interca in Africg partibus | Thirmus fefe excitatis Mauroru gentibus rea gem coftituens, Africam,Mauritaniamc^ vaa ilauit. Contra quem Theodolius, Theodofij ; poft imperio praefuit,pater a Valetiniaa qui , i no miirus,effufas Mauroru gentes multis prp»

li/s fregit. Ipfumquotp Tmrmum affliftum . coegit dc opprelTum ad mortem . Qui poftea quim experientiftima prouidetia Africam compofuiflet,ftimulanteinuidiaiuirus4 Vaa ;

' iete interfici baptizari in , apud Carthaginem temilfionem peccatorum pneoptauit . Ac dea i glorio^ morte occumbes,peicuiroii iua mum | I LibT kii ! 4

gulum vitto prgbuit. Ea tcmpcftate gens Ha* I feclufa montibus, rep& I siorum iu inacceflis tina rabie percita,exarfit in Gotthos,eofcp co* j fedibus expulit • Gottht i turbatos ao antiquis fine tranflto Danubio fugietes , a Valete vUa ‘foederis pa£bione fuicepti iiint* Deinde pro* Ipter intolerabilem auaritiam Maximi ducis ' fame compulfi in arma furgentes,victo Vale*

;tis exercitu fefe per Thracias infudere,omnia Quibus co* jcaedibus, incenoijlque vaftantes . jgnitis Antiochiaegreirus,cum aduer , Valens ifum Gotthos exercitum aptaret,fera pecca*

iti poenitetia fiimulatus, epifeopos, c^tero^ lanftos rcuocari de exilijs imperauit, Denii^^ lachrymabili cu Gotthisbello c5miflb,ad prf imu Gotthoru impetu perturbat* equitu Ro* manorum turmas ,nudatos pedites deleniere*. Qui mox equitatu holtiu lepti,ac lagitiarum nubib^ obruti,infuper cu ametes metu huc il* luc^ fugitaret,fuditus interiere.Ipfe impera* tor cum lagitta faucius, verfu% in fugam,ob dolorem nimium faepe equo laberetur, atque ;in vililTima cafulam deportatas eflet , fuper* juenietib^ Gotthis,igne^ fuppofito cocrema*

itus eft.Deni<]p petetibus Gotthis,vtcis ^ilco 'pos mitteret,a quibus fidei rudimeta lulcipe* ret,VaIens doftores ad eos Arriani dogmatis mifit,ficqp vniuerfa illas gens eflfefta eft Arria &.Iufto itaqp dei iudido ab illis igne cremat^» jrfl,quos ipfe perfidiae fuccenderat igne. Got? thivero imperatore occifbyiam fccuriadvr* vbi bem properant Conftantinopolitanam , - t -aaa.iiij* 4

! PAVtI DIACONX

'adhuc Dominica Augulla Valetis vxot mul ! ^ tas pecunias plebi largita^ ab vtbisvaftatio) !

• ne hoftes fubmouit , tegnumque cognatis fi» I r - ; delitet vtiliterquefetuauit. : iv

a Gratianus quadragefimus ab Augu» i: fto poft mortem "Valentis fex anmst

imperiu tenuit ^ quamuis iamdudu ante cum f

patruo Valente & cu Valentiniano fratre re» i

‘ gnaret * Igitur Gratianus iuuenis i ^ . admodum 5 cu inacftimabilem multitudinem holHu Ro» [ manis infufam finibus cerneret, fretus Chri»' m

' di potentia , longe impari mditum numero 9

fefe in hoilem dedit.Et continuo apud Argen j

' tariam oppidum Galliaru formidolofilTimu > J bellum incredibili felicitate confecit » Nam ^ plus q XXX M» Alem^orum minimo Ro. manoru detrimento in prselio interfe^Ia nar» J ratur.hoc deni^' ei re£ba fidei cultura tribuit* 9 vfc^^ id Nam cum ad tempus Italia Arrianas . 9 perfidi? morbo langueret, poft Auxentij fe»j 9 ram mortem, cum Ambrofius ex pagano 1 M iudice fubito apud Mediolanum ' diuino nu» , fuilTet cunftis tu epifcopus ex eleftus , mox* 1 que catholico baptifmate tinfhis^praeful eftet ' 6rdinatus:cuc^ pro fide catholica libros Gra» I

tiano imperatori ponexilTet, ac reuerentia, 1] j qua debuerat,fufceptus eflet vniuerfa ftatim 1 ! , _

' ad te£la fide Italia cepuUulauit , Eo (epote in LIB» XI»

I; GallijVapud Turonos multis beatiffimus Mar tinus florebat virtutibus totoque ^ , orbe doftri nis . & fcientijs clarus apud Bethleem duitate I Palgflinas fitus radiabat Hieronymus* Porr6 j I Gratianus , cum animaduertiflet Thraciam 1 Daciam^ tanquam genitales terra^ poflide* I tibusGotthis,Triballii(]p,at(5 omni pernicie atrocioribus Hunis,& Alanis^ extremum I Ro I ; mano nomini periculum inflare , eadem pro» ' uiiione, qua quondam legerat I a N^ua Hifpa» F num virum Traianum,per quem refpu.repa» rata efl^accitum: & ipfe nihilo minus aeque ab ; Hi^ania Theodofium fauentibus cunctis a» ^ pud Syrmium purpura induit, aetatis annum tertium & trigdimum agentem , Orientiique \ & Thraciae flmul imperio praefecit «Itaque

Theodofius affl i£tam rempu.ira Dei, repara»

> dam credidit mifericordia Dei, omnem fidu«

. dam fui ad opem Chrifli referens. Maximas illas Scythicas gentes formidatas cunftis ma» ioribus,8c Alexandro quoc]^ illi magno euita*

tas,ac tunc extin£to Romano exercitu , Ro» manis equis armi fc^ flru£tiflimas, hoc cfl A»

! Ianos,Hunnos&GoCthosincu£tanteraggref

f(]p praelijs ! fus,magnis multi vicit.Vrbem C5»

^ ftantinopolim vi£tor intrauit,& ne paruam i» J )fam Romani exerci tus manum alTidue beb fando detereret, extemplo fcedus cum Atha» ^

^ narico rege Gotthorum percuflit * Athanari» ; cus Coflantinopolim ad Theodofium venit: | ^ quem ille mira animi iucunditate 8c affe£tio»|

ne lecepit t Denique cuni vtbem Athanaricusj

r FAVLl DIACONI

duitatis exor* . {ntxa{Tet^& tam sdifida quim

‘ nati quafi ad diem feftum populi frequetiam

! cerneret^ ac per fingula mente inhgreret,cum* deinceps imperatoris regiam ingreflus,ob»

(^uia^offidaque diuerfa confpiceret, iine du< .

t bio,inquit,Deus terrenus eft imperator cona . / tra quem quicun^ manus leuare nifus fuerit^

/ ipfe illi fanguinis reus exiftit. Nec mora tame ; fupcrueniente valetudine rebus humanis cx*. 'ceiTit. Cuius exequias imperator ipfe pr£ce«i

idens,dignae eum tradidit fepulturae » Ac vni« uerlx Gotthorum gentes rege defun£l;oa(pu dentes virtutem benignitatemque impera»^

toris TTheodofij, Romano fefe im^atori de* diderunt. In ijfdem etiam diebusParthi, cx* jteraeque Barbarae nationes Romano prius no*

ixnini inimicx,vltro Collatinopolim ad Theo •

jdofium mifere legatos,pacem^ fupplices po« j

ipoicerunt: fa^himt^ cum eis foedus eilJnter* ; ea cum Theodoiius in duitate fuba£lis Bar* | barotum gentibus Thracias tandem ab holH* bus liberas reddidilTet, & Arcadium fihum '

fuum confortem feciflet imperi; , Maximus ,

vir quidem ilrenuus 8c probus , atque Augu* i Ilo dignus ni(i contra 1'acramenti per , Hdem j

tyrannidem emerTiiTet , in Britannia inui* tus ab exerdtu imperator creatus, in Galli* exercitus ^ trafijt » At vero Gratianus dum tiegligeret,& paucos ex Alanis, quos ingenti | auro ad fe tranftulerat, veteri ac Romano mi*

liti anteferret , adecx^ Barbarorum comitatu .& prope aipidtia capitur, vt nonunquam eos LIB» XII» 6

dem habitu itet faceret^odia cotra fe militum

excitauit . Maximus ergo ab infenfis Gratia* ni legionibus exceptus^ eundem fubita incuf» lione perterritu^ in Italiam tranOre meditan* tem, dolis circumuetuminterfedt,xtatisno»

uem& vigintiannos habentem : fratremque eius Valentinianum Augullum etiam expu*

Iit»Valentinianus in oriente refugies^a Theo»

dorio paterna pietate fufeeptus eff » Fuit aute Gratianus literishaud meaiocriter inititutus».

Carmen facereprobatus , ornate loqui^ cxpli^ care controueriias rhetorum more, nihil aliud diu no£luque agere, q fpiculis meditari,fuin« m£c^ voluptatis,diuinazque artis credere, de* ilinataferire»parcus cibi,(bmni^,ac libidinis

vid:or:cunfhi(]^fuifretplenusbonis,{i adeo* ! gnofcendamReip»gerendaercietiamanimum ;

intendiifettd qua propd alienus non modo vo* !

luntate,fed etiam exercitio fuit» i

! PAVLI DIACONI DE GE* ' STiSROMANORVMLIi B £ R X 1 1» THEODOSIVS»

Nno ab vrbe codita millefimo ccte* fimo trigefimooftauo Thedofius ge a nitus patre Theodofio, matre Ter*

1 * manda , quadragefimusprimus im perator,interfe£lo per Maximu Gra

tiano , imperium Romani orbis obtinuit fo* lusj in eo annis x j, cu iam in orieris V PAVLX DIACONI

partibus fex annis Gratiano viuente rcgnal» letJtac]^ iuftis caufis ad bellum ciuile permo» tus^cum e duobus Auguftis fratribus, ynius alterius reftitutione pro^ interfe£li vltionem , curaret, fefe aduerfum Maximum tyrannum vniuerfi ap» fola fide maior C nam loge minor Aqui^ paratus bellici coparatione) proripuit* co> leise tuc Maximus infederat:Andragatius Qni mes eius fummam belli adminiftrabat * cumlargilTimis militum copijs aftutoconfi* com# lio omnes Alpium & fluminum aditus tnuniifet, dum nauali expeditione incautum hoftem pKEuenire parat, & obruere, fpote in* obftruxeratobltruxeratciauitraaticiuii*iclauftra dcleruit^ iupereadellipereade quse j >-r>i fentiente Alp«Alnps intra*intrai Ita Theodolius nemine j ^ uit,at^ Aquileiam improuifus adueniens,ma j hoftem Maximum ac trucem gnum , , ^ , i immaniffimis quoc^ Germanorum gentibus nominis exi* tributa ac difpendia folo terrore ^ entem,fine cotrouerfia cIaufit,cepit,occidit* i Martini^ fianc Maximi perditionem beatus recepto Itali^ ante prardixit * Valentinianus potit^ imperio eft. Andragatius comes cogni* ! nece prsecipitem fefe^ naui in ta Maximi , in* vndas dedit,ac fuffocatus eft * Theodofius cruentam viftoriam deo procurante fufeepit Viftorem quoc^ Maximi filium,quem impez* ratorem pater Gallis infantili state relique* rat,extinxit.Valetinianus iunior,cum in Gal» ibicj tranquille rempublicam lias tranfiiflet , comi* ageret,apud Viennam dolo Arboga^s voluntaria fibi c6* tis fui ftrangulatus;at(5 vt LIB* XII* {_ ^ fciuiflemortem putaretur , laqueo fulpenfus cft;quoextinfto Arbogaftes tyrannum crea* uit Eugenium, eligens hominem, cui titulum imperatoris imponeret,ipfe afhirus imperiuv Vir barbarus ,animo,confilio,manu,audacia, potOTtiaqj nimius, contraxit vndi(^ innume* ras,mui£l:arque copias,vel Romanorum ptxi i ^ fidijs,velauxilijsBarbarorum,aIiys potefta* :te,aliys cognatione fubhixus, Deni^ extabat genere Francus, cultorqj fordidiflimus idolo* irum. Igitur Eugenius atqj Arbogaftes cuin» ftrufta acie, Alpium tranii tus tenerent,Theoa i doiius expers cibi ac fomni orationi incubes^ totamnoftemperuigilexegit: cum tamen ie efledeftitutumafuis fdret ab hoftibuscir* , , cunlmtum nefciret,fiducialiter arma corripi* i^s : ngnoqp crucis fignum praelio dedit , ac ie in bellum,etiam fi nemo iequeretur,vi£i:or fu turusimrnifi't»Namconfultus JoannesAna* i > choreta eum viftorem Ipoponderat Quem j cum Arbitio hoftilium partium comes igna* jnum circumpofitis excepiflet infidijs, conuer* fus mox ad reuerentiam Augufti,eum non fo • ilum periculo liberauit , verum edam auxilio inftruxit* Cumque ad congrelfionem ventum dTet,ychemens turbo ventoru a parte Theo* dofiy in ora hoftium ruit,qui ab eius parte ipi* cula miifa valenter hofti infigeret, & hofiilj |manu mifla repelleret* Nec mora parua luoru idata ftrage, viftori fe Theodofio hoftilis exet citus proftrauit*Eugenius captus,at^ interfe* eftt^bogaftes Sia fe manu pcrcujQTidprJBi millia miferat nan^ prius Theodofius dcccm . armatorum Gotthorum,quaeab ArbogaftC; comite funditus deleta funt.Quos vti^ Theo dofio perdidifle magis lucra quam detrimen?

’ tum fuit* Ad cuius laudem ob infignem vifto^ infidelis ii> riam poeta quidam eximius , fed A ter esetera hos verficulos cecinit* 0 nimium dilefte deo^tibi militat asther^ Et coniuraci veniunt ad claiTica venti, ^ j Huic ferunt fomnio nomen parentes monito» j facrauilTe,quod in latinum a deo datu potefl: intelligi.De hoc etiam oraculo in Afia diuub gatum eft, eum Valenti fucceiTurum^cuius no mcn.0.& *o. at(^.d*Iiteris initiaretur.Qua co» cum gnitione principi; deceptus Theodorus, j cu# (ibi imperium deberi praefumcret,fceleft2e j pidinis fupplicia perfoluit. Fuit autem Theogt cofii^ propagator reip* atq^ defenfor eximius,^ ^ moribus & corpore Traiano fimilis,quatum veterum pifturae docent,d quo Sc ; Icripta & |

. Sic eminens ftatus,mebra ca« i 1 riginem traxit caefaries,os fimile, abf^ eo quod ila 1 dem,par | ' li aliquantulum vellendo,fteriles genae, neque erant .nefeio an tata gra» I tamen ingentes oculi j tantufque flos in facie feu tanta dignitas tia, , |

, fimilis, in inceflu fuiflet Mens vero prorfus i

adeovtruhil did queat quod non ex libris & ! ius in iftum videatur tranCFerri, Clemens anis mus, mifericors, communis, ibio habitu di£> ferre fe a caeteris puc^*ln omnes honorificus, j

veru eflufius in bonos: fimplida ingeniate i diligere,emdita mirari|fed innoxia «Urguj '

/ LIB* Xlt • ' 8

magno animo magna, amare ciucs vcl priua« to contubernio cognitos^eofq^ honoribus, pe« cunia,beneficijs csteris muneran, praefertim quoruerga fevelut patru afpero cafu offida comprobaflet.Iila tame quibus Traianus ad«

I Iperfus eft,vinoIetia fciJicet, & cupidine tria*;

. phadi,vi^adcodeteftabatur,vtbeIlanomo*j ! uerit, fed inucnerit,prohibueritque lege mini» j fteria lafdua pfaltriafc^ comefationibus ad» ‘ hiberi.Tantum pudori tribuens, & continen* ti*,vt confobrinarum nuptias tanquam foro* rum vetuerit.Literis mciocriter doftus fa* , ; gax pland multumque diligens ad nofcen» I ,

I da gefta maiorum execrabatur cum IcmIT^ i

I iuperbiam dominantium,praecipue perndos,' & ingratos.Trafci fand reb^ indignis,fed fub» ^ ito flefri : vnde quoque dilatione modica e* molliebatur, interdu (euera praecepta:habuit/ que ^ naturae munere , quod Auguftus a phi* loibphiae doftore . Qui cum vidilTet eum fa* die commoueri , ne afperu aliquid llatueret, ^ j monuit vbi irafci coepiiret,quatuor atqj vigin ti graecas literas memoria receieret , vt illa co* citatio quae momenti eft alio tradufta ; , , par» ui temporis interiefhi languefceret * Melior haud dubie quod eft rarae virtutis poft , , au» ftam annis potentiam regalem , auri , argen* tique pondera fublata a tyrannis, multis ex fuo reirituit.Ineratd cura pietatis eximiae. Colere patruum tanquam genitorem fratris mortui « Sbroriique liberos habere pro fuis, Cognatos,affinefque paretis animo comple» ; PAVLI diaconi jEU*Elcgans,IJBtumc5 conuiuium dare ,ncc ta# tnen fumptuofum,mifcere colloquia pro per» gra» Sonis,ftudio, dignitatibus , fermone cum pacer concors ma> bitate iucundo , blandus , neqp ad Wtus * Exercebatur neq^ ad illecebras, lalTitudinem ambulationibus cum effet otiu , I inimum r^ciens. Regebat valetudinem con» tinetia veicendi» Huius & apud homines ma» fuetudo,8c quanta extiterit apud Deum deuo tio,hoc vno monftratur exemplo » Nam cum folen» ' apud Mediolanum miffarum fruiturus

nijs ccclefiam vellet intrare , cn« beatus Am» brofius pro quodam facinore,niu publice poa* niteret,no aamiflurum fe diceret,& prohibi» tionem humiliter pertulit ,& fatiOadlionem non erubefcens,indi£lu ab epifeopo peenitena tiae modum deuotus excepit * Huic fociatain coniugioFlacilIafuit,exqua Arcadiu & Ho* norium genuittqua defun£ta,GaIlam V alen# dniani maioris & luftinas filiam,Valentmia* ni quocp iunioris (brorem in matrimoniu du» xitrqusB ei Pladdiapeperit: cui poftea de maa tris nomine Gallae cognometum accelTit. Ita» quinquagefimum Theodofius annum ages qp aetatis in pace apud Mediolanum rebus cxcef

* vtri% filijs Ar» fit humanis , vttanqp rempu cadio & Honorio quietam rclinqu&» Corpus eius eodem anno Conftantinopolim tranllaa

tum,atquefepultumeft* .

' ' v • 1 _ ?

tAVLl DIACONI DE GF. ; STIS ROM ANOaVM L 1» ' X I I, B£R X I

ARCA DIYS^ET HONORiys» * |

Nno ab vrbc condita millefimo j

cetefimoquadragelinionono Ar» i a cadius Auguftus in oriente fa» i ftus, Honorius frater eius in oc* i cidente quadragefimoiecodo, Io» ,

co commune imperium^diuerfis tantum ic* *

i dibus tenere coeperunt» Quorum pater cu* j lam viris potentilfimis mandauerat habere^ | id e(l-ll.unno orientalis aulae , Stiliconi ocd» dmtalis imperij,Vixitque I Arcadius poft pa* tris excelTum annis x r i. imperijque liim* mam Theodolio filio paruo admodum mo# jriens tradidit » Interea Gildo comes Africas cogita Theodofiy morte , arbitratus mini» mainparuulis fpem fore, Africam iure pro*

prio coepit vfuipare * Huius frater Mafcelzer gennani p^diam perhorrefcens , in Italiant redijt . Gildo duos cius filios,quos pater reli*

querat, dolo circumuentos occidit . Ad hunc iam hoftem bello ; infequendum,Malcelzer fta i termifllis eft. Mafcelzer ia 4 Theodofio fdes quatum viribus delberatiflimis oratio homb . nis per fidem Chrifti clemetiam dd impetra* ; ret, Caprariam infulam adi;t»lnde fecum fan* i

£los viros I adducens , cum quibus oraticuii* bus ac idunijs dies aliquot continuauit , dc -4- pAVtI diaconi noaes.Antetriduumqu^uc quamtofUcS noftu beatum AmMo. tieuus fieret, cernit quando victo» fium paulo ante defunftum, locum, riam caperet^diem fibi indicantenaj& no£tcm orationibus ac tertio dema die poft quina folummo» hymnifcK petuigilem , cum hoftium domillibusaduerfus Lxxx millia inde^tionem pergens,eos dei nutu fme bello barban accepit.Quovifo,auxiliarii Gildone 1 arnpi^ dedere. Gildo & ipfe fuga I iiiico terga ' ens,afcenfa naui,cum in Africa jttSanfe ide Ma*i aliquot dies ftragulatus interi infolentia tumens,, fcelzer rerum fecundarum eft atque ex ea dei temerare aufus , ccclefiam j dubitauit extrahere. Itcutz : quofdam non facrilegum cft.nam poft aliquan» > 1 mox poena punitus eft. Interea Ru» ' tulum temporis ipfe Tlieodofio cura co* finusjcui Orietalis aul« a deprauatus,cum Bar» mifla eft,malo perfidi» tentaret inuadere, barorum folatijs regnum quo<5 oc» morte iuftiflima poenas luit. Stilico i collatorum Iddentis tutor imperii,immemor nam fo» 'beneficiorum, immemor affinitatis, regnum & ipfe Euche» cer extabat Honorij , reipu.intulit mala, rio filio affeaans,ingentia eos, Barb^os,fouit 1 nam fepe cu delere poffet ; fuis vicit f»pc fsepe Alaricum cum Gotthis , quis fuerit exitus, c6clufit,f?pc(^ dimifit.cui h»comnii^- fuo melius loco dicdur'', Inter iinma» tiquorum,pr»fentiuc^ hoIHum longe totam ^ ^niflimus Radagafus rexGotthorum Nam tuilf r ^epentinoimpetu inuadit Italiam»

I LIB* XIli; ‘ _ fc in eius populo plus q duceta millia Gottho« rum ferunt. Hic fupra hanc incredibilem mul titudinem,indomitamcp virtutem , barbarus erat, & Scytha,qui omne humani generis fan* fuis propinare deuouerat * Inua* I ditillicoRomapauorinfinitus, fit omnium

i paganorum in vrbeconcurfus, declamatura

cunftis , fc haec ideo perpeti , qubd neglefta I fuCTunt magnorum facra deorn. Magnis I que* i i vbique agere :& continuo de repetendis facris,celebrandif« i traftatur . fer^ in tota vr* s be blafphemiae ad nomen Chrifti tanq lues

I aliqua probris ingrauatur.Conducutur a Ro*

j manis aduerfus Radagafum duo pagani du» j^es, Gotthoru Sams,& Virdinus Hunnorn» fed non finit deus fuae i rem potentiae infideli* virtute um tueri . Contritus nanque diufnitus Radagafus in aipero Fefulani montis iugop vrgente vndique timore concluditur,agmi* I na^jQuibus angufta dudum videbatur Italia^ latendi ipe in vnum , ac paruum montis ver» tic^ truduntur: quo cum fame & fiticonfi* ceretur , rex Radagafus folus ipem fugse Cu* mens , captus ii Romanis in vincula conij>

' citur , ac paulifper retentus vita priuatur* V-

• 1 Tanta vero multitudo captiuorum Gottho* rum fuifie fertur , vt in viliiTimarum pe* I cudum modum fingulis aureis paifim greges I ! hominum venderentur.Interea Alaricus Ito* liam ingrefllis , cu ab Honorio iedem qua cij ' fuo exerdtu confiftere poflet, expeteret, Ho* ^ieUberato conufiodGaffiascocelfi^ _ ' * bbbdjt

I : rAVtIDiA-CONI ^ recuperatio» qui dum ad GalUas pergens,ob . Polcntiam aliquanti! tiem iumentorum apud [

comes in pernicie Reip . i Ium refeiffetjStilico ( Gotthos pertentas, dum eos infidijs agg^M v cuperet,beIlifummamSauIopaganoducic5» |

2,Got» i mifit:quiipfofacratiifimodiePafcha ;

fupercos irruit, : thisnii tale fufpicantibus , magnam^ eorum partem proftrauit » Nat^ j ^ primum perturbati Gotthi, ac propter teli» i corripiunt, gionem cedentes , demum arma \ more foIitocohortantur,viftoremque virtute i potiori proftemunt exercitum. Hinc in rabie

i excitantur . Captum iter deferentes, furoris > j contendunt petere, cunfta per qu« ' Romam j

igni ferroque vaftantes.Nec mora, ve« i irent , nientes vrbem capiunt,deuaftant, incendun^ I dato tamen prius praecepto, vt fi qui iu loca, praecipufr^anftorum apoftoloru Pe» | hos in pri» tri Pauli bafilicas confugiffent , , i & mis inuiolatos, fecuroique iinerent , deinde ! praedae inhiantes fangui» 'quantum poffent , ;

ne temperarent.Capta itaque Roma eft mil» ; I —jjefinw^telimo iexag^moquarto condi»^ '

tionis fuae anno. Die fand tertia fpote Gotthi i jvrbc dircedunt,fafto aliquantarum sedium fed ne tanto quidem quantum olim ! incendio, faftum eft. Deinde per Canmani> a Caefare [ fimili ittage am, Lucaniam , Btutiamque bacchantes, Rhegium peruenere, in Siciliam j tranffretare cupientes: qu6 cumtranfmeare naufragium afcenfis nauibus vcllent,perpe(fi [ amifenint. AUricus inter h$c ,plures fuorum } ti’6l XIX t; XX ^m quid ageret deliberaret, apud Confen* tia morte fuUta defun£lus eft.Gotthl Bafem tum amnem de alueoruocaptiuorum labore deriuates,Alaricum in medio eius alueocum multis opibus fepeliunt , amnemque meatui proprio reddentes,nequis locum fdre poflTet, captiuos qui interfueran t,ex tingunt. Regem deinceps Athaulfum Alarici affinem Gotthi conftituentes,Romam redeunt: fiquid teiidui ^ fuit,more locuftarum eradunt, auferentes de» inde Gallam Placidiam Theodofi; principis

r\ filiam,(brorem Honorij : qua fibi Athaulrus apud foru Comelij connubio copulauit: quse

I : multo polf reip.comodo fuit. Na ad hoc ma» ^ \ titi animum acerrimo ingenio, fubtilibulque blandimentis eum infl exit, vt vitro 4 Romas '"t' nis pace expeterd: qui ad Gallias profici ices, apud Barcinonem fraud'* fUorum occifus eft^

Poft que Genicricus regnum capiens,du pace , Romanis ieruare diijx>nit, & ipfe a fuis pere» ptus eft.DeindeVuaIlia regnandi iura fufcea pit,ad hoc eleft us a Gotthis, vt pacem infrin geret:ad hoc i deo ordinatus, vt confirmaret* Interea comes Stilico Vuandalorum perfidas & dolofs gentis genere editus,Eucherium,vt eft diftum, filium iam a puero Chriftianoru perfecutione meditantem,vt imperio fiiblti^ tueret,ante bienniu Roman? irruptionis,gen js tes copi viribufc^ intolerabiles , hoc eft Alea

mannoru,Sueuoru,Vuandaloru , Burgundioj nu,vltroinarmafurcitauit,cafc]p pulfare Gala lias voluit , vt fub hac necelTitate i genero in :vr bbb.iij* • PAVLI SlACOHl 1

! filium extorquere polTet imperium Twdeni vbi imperatori Honorio , exerdtuic^ Roma* no h«ec tam ingentia dana patefafta funt, co* moto , iuftiilime exerdtu oedfus efi: StiUco, ; vt vnum puerum purpuram indueret , to* rius humani generis fanguine dedit.Ocdfui i ' ipfe eft,Eucheriuf9 filius dus^paud^ cu i;fj» | • loem fateliites tantarum molitionum puniti funt.Eode tepore clarifiima loca vrbis Humi* ; nibus diruta funt , qux inflammari ab hofti* bus nequiuerutJnter hgc apud Britanias Gtz tianus tyrannus mox creatus oedditur* Cuius loco Conftantinus ex infima militia propter I folam ip^ nominis fine merito virtutis eli* gitunqui ad Gallias trafiens, fepe a Barbaris incerto foedere illufus,detrimeto magis Rd» pu.fuit augmento.Tuc q duo iuuenes locuple i tes Didymus iridianus acceptis &V propri/s I feruulis & vcmaculis,fefe patriamq^ i Barba^ I jris & tyranno defendere moliti funt. Aduer* l fum hos Conftantinus Conflantem filium ex ! monacho Caifarem fa£bn,cum quibufda focs ' deratis barbaris in Hiipanias mifit Conflas ' Barbarorum fultus auxilio,cos primo prselio peremit:quibus barbans dum dauflra Pyre* motis commiflTa fuiflent,ab eis tota , qua ; per Gallias bacchabatur,ferocitas gentin Hi* ipanaru prouincijs intromifla eft . Ita<^ poft multas ftrages, incendia, & rapinas tande dU | uifis fedibus,Barbari ad aratra conuerfi,Ros |

imanorum refiduos coeperat vt (ocios amicof* ^ jquefouere»

| • •_ I* iPAVLI DIACONI DE GE? stisromanorvmli» BERXIIII»

Giturimperator Honorius, dum vires reipu.quotidianis cerneret las i befaflari incommodis, virum ftrea nuum & bellicofum Conftantb j

I num comite ad Gallias cum exers

fubflitues^ militibus fuis iugulatur . Maxi« mus deinde purpura exutus, in Hifpania exu lans obiytexindelouinusapud Galliasmox :

« vt afTurrexft, cecidit. Sebaflianus tyrannus i

frater eius continuo creatus occifus efl , Ter»

< tullus fe confui , qui principem in fenatu fuj ' turum gloriatus efl pari nihilo minus exi* , Ituperijt * Attalus a Gotthis imperator ef« fertus efl, poflmodum captus i Conflantio, mifTufqucHonorio, truncata manu vitsereli» £lus efl. Heraclius ^oque cum Sabino ge* j nero tribus millibus ac feptingentis t cum na*

uibus ex Africa Romam tendens , fed pcc occurfum comitis marini territus & in fu* , j gam verfus, arrepta nauifolus Cartilaginem '

redi;t peremptus efl . , ibique Hos omnes ^ Honorius optima religione, magnaqueCon* iftantij mdufhia fuperauft .merito fane . nam * itf**** ( bbb.ut/. 1 pAVtX SIACOMX

' his diebus prsdpiente Honorio^fauente Con^

ftando , fopitis apud Africani hseretids^pax!

ecclefijs redditur , in qua FulgentiiTimus tunc ^ud Hippone Regiu totiufcp magifter ecclc' fvs florebat AuguftinusJnterea Vuallia Got« Atf thord rex dei iudicio territus, Placidia apud

fe honefte habitam , exigente Conflando fra« tn Honorio reddidit,pacem<^ cu eo dads ob» (Idibus pepigit, fe^ pro Romanis aduerfumi Barbaros qui Hifpanias inuaferat, pugnaturi

tum fpopondit.Mittunt econtrado Vuanda* ‘

' lorum reges principi Honorio Sueuorumque i

. legadonem his verbis* Tucuni omnibus pa« cem habe,omnium obfides accipe» Nos nobis ; confligimus,nobis perimus»Vicimus dbittug

erit quxflus Reipu.(i vtdque pereamus » His' itaque tands incommodis deo fauente lbpi«i tis . , Honodus Gallam Placidiam germanal fuam Conflando fuo comiti fide integerrimi

mo , 8c ingend viro iamdudum promi^am 9 j magno cunflorn gaudio fbciauit: ex qua Vam-

i lendnianu filium Confladus genuittqui poflm ea Reipublic * imperium geffit» Hocin tem* j pore foedus Conftadus pepigit firmiffimum j TQun rege (jotthomm vuaiTia, tdbuens d

; ad habitandum Aquitaniam Galliae prouinm tdam,eiurdemqueprouinciaequafdam ciuita* i- ites vicinas» Cernens itaqueHonoriusvbique fe i Conflad; virtute & ingenio feu per bella,

i feu pacis moderadone tueri,eu cudtis adnit^ dbus I apud Rauenna in regni confordn adfeim

i uiti qui necdum feptem menfibus euoluds ex

I tXB# Xlili* »3 ! I hae luce fubtraftus eft , His diebus apud Be» thlee Palzft^ beadflimus Hieronicus ex» gletis nonaginta & oftovitse annis ad Chri« mim migrauit » Sequenti tempore Maximus jPUQ Hifpamas faetione iduiniani^gni riSra» ie militari 'primus habebaturjtyranmdem ar» ripuit*Nec multo poli fuperati vtricp & capti ab Ho^ri; exercitu, eidem cum apud Rau» nam triccnnalia , fua perageret , prsfentantur,,

! Hac tempeftate Britanni Scotorum Pifbonu^ I qucinfeftationes non ferentes, Romam miP^j nmt,ac ' fui fubieftione promifla, contra hoi ftes aiwilia flagitar.Quibus ftatim ab Hono* | no milia militum legio magna Barbatorum '

I multitudinem ftrauir, caeteroique Britanniae ’ finibus expuliteSed mox vt difceflereRomaa ' ni,adu^is iterum nauibus hoftes obuia * qux ! que fibi conculcant,ac deuorant • Rurliimque aduolant j Romani,cgfumm hoftem trans ma«

ria fugant.Hoc tempore dum Vuandali Ala* ^ nique Hilp^iam intdtaret,Honorius ad eas d^feiilandas Calfinum ducem cum exercitu dingir: qui Calfinus praeclarum virum Bonb facium,ac bellis artibus exercitatum, inepto ! & iniutiofo fuo imperio ab expeditionis fua ibcietate auerrit.Bonifacius vero periculoiiim fibi,indignumc5 ratus ; eum fequi , que difcor^ |dem,fuperbietemque expertus ciret,celeritq: fead portum 1 vrbis,at9 inde ad Africam pro» {ripuit*Magnum(]^ poftmodumreipu *detri» |menmm,totiu(c]^ Africg caula excidi; extirit* tCslhnus ycio tato colica ob luam intempw ' PAVLI blACOKI . _ 1

rantiampriuatus^ihfl dignum in Hifpanf/s geflit.Inter h?c Placidia augufta k fratre Ho; j orientem Honorio & Va norio pulfa,ad cum j ! ientiniano fili js profefta^a Theodofio Augu* 1 ifto"Arcadi; altefius/Cjerinani fui filio hono# fuicepta eft. Honorius veto : riffee libenterque poftquamen minore,de quo pracmiflum cft, ! jTheodofio Arcadi/ Germani fui filio annis !.xv imperaffet , cum iam antea cum fratre XIII annis, ac fub patre duodecim regnafr fet,temp.vt cupierat pacata relinquens ,apud vita exeptus cft,corpufi^ cius . vrbem K.omam iuxta beati Petri apoftoli atrium in Maulb» ilco fepultu eft» Huic fobolcs nuUafuit * Nam duas Stiliconis filias,id eft Maria, & Hennan# tia,vna poft ^teram ei coniugio fociatae , v» j iudicio inopinata morte pr^uentac, i trsBcp dei ex hac luce virgines migraucre*Fuit fani Ho» j religione patri Theodofio I norius moribus & abfimilistcuius temporibus quauis i non valde multa externa bella fufroceruht^el nullo, vd j fninimo fanguine quieuerunt» THEODOSIVS IVNIOR* ^ . Xempto rebus humanis Honorio, pr?fidioCaftinimagiifrimili ‘ a fultus tum loanncs inuadit imperium, an* millcfimocetmmo feptua , no ab vrbe condita gefimofeptimo Theodofius Arcadfi filius quadragefimustertius regu Romanotu orien» 1 tale regebat imperium» Qui comperto patrui I * (ui Honori/ funete,moxVdaitiniana amitte »

I X.XB» xxixx* »4 lli« Placidi» filium C»farcm effeftum, cum * ItnatrefuaAuguftaad recipiendum occidetis jdiri^t regnum. Quo tempore loannes , dum {Africam ^quam Bonifacius obtindjat, bellare i l^fcit^ ad defeniione fui infirmior fa^hiself» j Denicj veniens Placidia Augufta & Valenti^ ' bianus C»£ar mira felicitate eum cotinuo op* j btimunt,regni(]^^bemacula viftoresarripw : unt:quotn tunc milites crudeliter Rauennam .depopulati funt^eoqubd illius maxime ciues ]t)^annic» parti fauiiTent.Caftinum veto ma* j^ilrum milita damnat exilio^cuiiis arripuiile fa£hone loannes tyrannidem credebatur^ da? ^ Aetio venia, eo quod Hunni, quos per i* pfum loannes acceperat , eius ftudio remeaO Tent ad propria Valentinianus igitur confen» IU totiusitaliae imperator etticituTjitemqp ex~

decreto Theodofi/ Auguftus appellatur * Da haec geruntur,Archillas nobile oppidum Gab liarum Gotthis a multavi oppugnatum eif9 donec imminente Aetio non impuniti abfceb

ferunt . Bonifacius inter h»c apud Africam »otentia gloriaque augebatur. Mittuntur adi | lerfus eum Mauortius Galbio qui Boi & : du | lifaciumobfidere parant, ab eo interempti !unt.Exinde gentibus,quae vti nauibus nefeie^ ' bant, dum 4 concertantibus in auxilium vo> j

tantur,mare peruium faftum efl: . Rurfus co*

I

l yAVLI OlACONI

nonimciue gentem cum Genferico fuo rege intromiut: "atTHirpanis euocatos , Afric* qui cunctam pen^ Africam ferro,flamma,ra» pinis crudeliflime deuaftantes,catholicam in* fiiper fide Arriana impietate fubuertere . Sub hoc turbine beatiflimus ,dequo praemiflum eft, Auguftinus Hipponenfis epifcopus, ne ci* ciUs obfl* uitatis fu32 ruinam cerneret , tertio dionis mefe fex & feptuaginta annis vitae ex* pletis,ex quibus quadraginta in clericatu feu epifeopatu tranfegerat,ad Chriftum perre* xit.Eodem tempore pace totius orbis ex mi* xabili confenfione,Bonifacius ab Africa ad I* taliam per vrbem redijt,acccpta magiftri mi* litum cfigniute. Qui curti refiftetem fibi Ac* tfum praelio fuperalTet, paucis interieftis dic* de* bus morbo cxtin£ti»s eft . Aetius vero cum

pofita dignitate ii^ugro fuo degeret , ibi^ ea repetitio incurfu oppri* ' quidam eius zmulus mere tentaflet,profugit ad vrbe,atm illinc ad Dalmatiam, deinde Pannonias ad Hunnos peruenit:quorum amicitijs auxilio<^ vfus,pa* cem principum, & ius interpolatae poteftatis ; obtinuitmec multo poft patriciatus etiam di* gnitatem adeptus eft. Poft ea igitur, quae pras

' mifla eft, Africae cladem,data per Trigetium ad habitandum 'Vuandalis Africae portione, pax ifidem neceflaria magis quam vtilis data eft.His etiam temporibus Gundicarium Bur gundionum regem intra Gallias habitantem obtriuit pacemqueei Aetius patricius bello , (iipplicanti coceflit.Interea Gotthi pacis pia* LIB* XIIIl.

cito perturbant, & pleraque municipia vicina fuisredibusoccupant.Cum^ eflent maxime oppido Natbonenii infefti, ciuefque cius Ion* ga obfidione & fame affligerent, adueniw co« mes Litorius hofles in fugam vercit,& duita« te allata frumenti copia i fame Iiberauit.Dc# hinc anno ! fequeti bellum aduerfum Gotthoi 'Hunnis auxiliatibus geftu eft. Hac tempefta» te Genfmcus apud AfricanT intra h^iati^ ws liias limites I cupies catholica fide Arriana impietate fubuertere, quofda nollrorum epia fcoposeatenusperlecutus eft,vt eos priuatos iurebafilicarum fuaru ,etiamciuitatibuspel» Jeret,cumipforum conftantia nullis fuperbi& 'limi regis terroribus cederet.His denique die« bus Valentinianus Auguftus ad Theodolium principem fuum fratruelem Conftantinopo* ^m profe6fus eft, flliam^ ^s vxorem acctf pit. Per idem tempus piratae multas infulas praecipue Siciliam populati funt.Inter haec Ll torius,quifecundaab Aetio patricia potefta» jte Hunnis auxiliantibus praeerat AetiJ , , dum jglorwmfuperare appetit, dumej arufpicum ^el^lis,& daemonum (igniflcationibus fidi^ pugnam cum Gotthis impmdcnter coferuitt pc primum quidem magnam hoftiu ftragem dedit: poftmodu vero fuis pene omnibus tiu* jcidatis,ip(e a Gotthis tumiter captus eft. Po* ftremo pax cum eilHem fafta eft,cu eam Ro» mam poft huius lachrymabilis l^lli pemidc humiliusquam vnquam antea popofeiflent* Aerio itaque rebus quae in Oalli;s compone» ' bantar,intchto,Genfericus,de cuius amidtia nihil metuebatur Carthaginem dolo pacis ; , inuadit, omnefque opes eius excruciatis di»

S uerfo tormetomm genere ciuibus^in ius fuum . eccleiiarum fpoliatione vertit f nec ab abiH* nens^ quas factis vafis exinanitas ^ & (acerdo»

; tum adminiftratione priuatas , non iam diui« ni cultus Ip.ca, fed fuorum eife iuflit habitacu* I —Ja,in.xniuerfymcapJ:iuipopuIi ordine fseuus, iedprxcipuc nobilitati Sc religioni infeftus, j vt omnino non poifet agnofci^hominibusne magis an deo bellum intulilTet* Igitur Cartha goab Vuandalis hoc modo capta cft^annis quingentis oftoginta 8c quincg euoIuns^oftV "qnim Komano coeperat iuri pareri Sequen» ti deinde anno Geniericus ad Siciliam tranfi^ ens^ dum magnis eam calamitatibus affliges Sebailiano qui ab ret^accepto nundo de , HU ipanis ad Africam tenderet, celeriter Cartha* jt ratus periculofum iibi ac fuis fo» • gine redi , re, fi vir bellandi petitus redpiendae Cartha*

i gini incubuiflet .Verum ille amicum fe magis videri volens, I quam hoftem dum de regis Bar bari amicitijs improuife prsefumpfit,infelici morte pereptus eft.Poft hoc imperator Theo dofius bellum contra Vuadalos mouit, Atioi uindo,& Aufila,atque Germano ducibus ma> gna claflfedireftis qui longis cun£Iatioi cum : nibus differetes negotium, Sidlias magis onea

1 ti qu4m Afrieze prsefidio fuere . Per haec tem« pora Hunnis Thracias 8c Illyricum fxua populatione exercitus quiiid* ,

IIB* XIX II»

I^morabatur^ad defenfionem orientalia pro*f j

: uincialium teuertitur * Sub his fer^ diebus ita!

' terribili terrrsemotu Roma concuITa cft plurimae eius aedes,aedificia^ , corruerint»Bri*! •: tani iu^, de cjuibus praemiiumi eft,cu rurfusi Scotorum Piiflorumque incurlionibus pre« j merentur, mittat Aetioepiftolam j lachrymis erumnifque refertam, eiuic^ quantocyus au* xilium efflagitant quibus ; cum Aetius mini

• de Romanorum praefidio diffidentes , Angli» eorum gentes cum fuo rege Vertegemo ad defenflone fuae patriae inuitauere quos ami» : cabili ibcietateexceptos,verfain cotrariu vi» ce, hoftes pro adiutoribus , impugnatorefque lenire » Sequenti deinceps tempore gens An» j glorum,Siue Saxonum,Britaniam tribus lon» I gis nauibus aduehitut quorum itet! : dum profperum domi fama retulilTet, mittitue| nihilo minus exercitus multiplex qui ibeia» , tus prioribus hoftes, , primum propter quo* i peteoatur , abigit * Deinde in Britones ar»!

JXta conuertens,c6fi£fa ie ! occafione , quali pro €is . militatibus minus ftipendia ptaep^raftfnt, PAVLI DIACONI

tot^ptop^ infula ab orientali dusplagt vH que ad occidentalem incendio (ibi feu gladio fubegit.At vero Tbeodofius, du abfcj vigint i

' vno, fuperioribus annis quos cu Honorio pa* viginti annis truo rcgnauerat , feptem & im* perium gefliflfetjcx ^ibus & cum Valdinia* no genero vigintiquinque trani^t^pud Co* ftantinopolim morbo confumptus obijt , ibu que inultus db

PAVLI DIACONI DE G E# STIS B.OMANORVM LX« B E R XV* Valentinianus iunior* Mattianus , &

Nno ab vrbc condita.M. c c 1 1 1 1* defun£lo Theodofio quadragefi» Martianua a moquarto in numero , orientali aul* praeficitur impera»

tor * Caeterum Valentiniani tem» orc huius vel iupcrioris imperatoris curricu» Ss alTcribuntur* Igitur Valentinianus occidiri reftor imperi/^pacis ea tempeftate foedera di Genferico Vuandalorum rege firmauit, certif re fpatijs Africa inter vtrofcj diuifa eft* Gen» i^cus dc rerum (uccefiu tumidus,dum eti^ co* apud iuos fuperbiret,valida aduerfus eum b' detc^, lbitatiocftfaaa*QuorumoIitione i muerfis ab eo cxcrudati periere fupplici/s. Horu fiquidem funeribus non minus virium amiiit^q ii exuperatus belli cerUminet uiiTetr H B* X V. tj

' Interea rex Hunnorum Attila,dum cum fra« i treBIeda regnu intra Pannonias Daciam<^ gereret,Macedoma, Myfiam,& Achaia,vtraf [ etia Thracias immai^ma rabie deuafta» ret, Bledam fuum germanum,regni<^ conibr»

• tem peremit,eiufcj Tibi parere populos c6pu« lit.FuItus itac]^ fortiifimarum getium,quas ii» rubiugarat,prx(idio, ad occidentale demo^ , bi liendum animum intedit impenum.Erant ii4 quidefubie£bi eius dominio rex ille Gepida» rum famoiilTimus Ardaricus, Vualamir etia I

Gotthorum regnator,Nifo ipfo, cui tunc fer^ ^

‘ uiebat,rege nobilior: fortiflima: nihilominus gentes Marcomani, Sueui, Quadi, prseterea Heruli,Turlingi,(iue Tungri, cu proprijs rea ; gulis aliaz^ praeter has barbarae nationes A* ' ^, nnibus comorantes» Horu omnid • quilonis in

- Attila fuperbus imperium quanq viriu robo» ! adipifei putaret cupe» re facile fe polTe , quod |

. . ret,non minori tamen colili/ aftutia armo» , q j rum fortitudine hoftes aggredi fatagebat^ | ^ fagacitate callebat,no ii» Praeuides itacp , qua | bi fore tutum,ii Gottbi qui intra Gallias mo« |

rabantur,Romanis auxilio iungerentur,ami» I cum fe Gottbis (imulas,aduerfum Romanos

fe aflerit praeliaturum : Romanoruejp b diuer» ^ appet&,inGotthos, , fo quafi amicitias eorum videlicet hoftes,fe pollicetur arma moturum* Agebat itacp haec verfuta barbaries, quatenus ' li hos poiTct a focietate diuidere,faciliusvtroi^ eius { Oncari certamine proculcaret.Quas

( alhitlas Aetius non minoriacumine pracuu ccc.j. pAVtX DlACOUi dens^legatos ad Theodoticum^qui co tcmpo# dirigit, ic Gotthis apud Tolofam regnabat , qui cu eo pacis foedera fociaret.Annuit iuxta Aeri/ votum Romanorum legaris Theodori» cus^iungicc^ cum eis no minus fibi profpicies firmiiTimum foedus^promitritc^ fe pariter pu gnaiuni.Fuere interca Romanis auxilio Bur# fuo rege, gundioncs . Alani cum Sangibano FrancijSaxonesjRipariolijLabrones, Sarmas t2E,Armoritiani,Liticiani,ac pen^ totius po» puli occidenris.^os omnes Aerius ne impar adfciuerat fodeta^ AttiIsE occurreret , ad belli tcm.Couenitur ex vtta^ parte in campos Ca talaunicos ,qui centum in longitudine leucis, , & ex latitudine l x x,vt Gallis mos eft meti» ri ,feruntur.Attila itaque primo impetu mox vt Gallias ingreffus eft,Gundicarium Burgu» dionu regem fibi occurrentem protriuit . De# inde cum ad locum certaminis ventum eflet, inquirit arufpice^fiquid fibi de belli forte v en» praediceret arte daemoniaca ex» turum , Qui ta pecudvi perfemtans, Attilae infaufta denun ciat;hoc tamen quantulumcunqp folatium fo» re^quod fummus de parte hofiili in certamine du£lor occumberet» Atrila dum haec de Aerij interitu^cuius mortem fitiebat ,denuciari pu» taret,non dubitauit vel cum fuoru perditione bellum committere, dummodo Aetium fuis motibus fortiter obfiftentem poflit extinguCj

I re.Committit itaqp pugnam iam in vefp^

die vergete,vt fi fuperaretur ab hoftibus ^ im , fe noftis tenebris occuItaret.Conuc» minentis , L X XT* X 8 jfiCuntliincinde fortiflimac nationes,con(bun# tur actes,fic beliu acre nimis,& pertinax,qua« l

gnandi voluntatem adimeret . Eo Oquidem praelio c L X X X m. hominum cseia refe« runtur.Tantumque eft fanguinis effufum, vt qui paruulus ibidem labebatur riuulus , im« (iibito torrens tnodicus efFeftus , cadauera (a» cu traheret peremptoru. Attila autem de moc te Aetij fua fuipicio fefellit Nam incolumi Aetio,rex ibi Gotthomm Theodoricus occu* buitJn quo praelio quauis neuter celTiiTet ex> ercitus, conlfat tamen Attilam fuiife fupera^

tum.C^i cum die altera intra plauftroru mu«- . continens erumpere i nimentafe non auderet, nec tamen ceiTaret tubis & clamore perftre#

pere , Turifmundus Theodotici regis filius dolens de paterno funere,(latuit Attilam ob« lidionecoartare,&eum,ciufqj exercitumad intemicioncm vfque delere* Tuc Attila de vi* tae fiducia iam d^perans , ex equitatori/s im

gentem pyram fellis conftruxit , vt ibidem feGottms imminentibus fuppofito ignecre«

maret , ne aut qui(quam de eius I.Ttaretuc vulnere, aut rex tantarum gentium in potc«

ftatem hoftium deueniret * Aetius vero caute i perpendens Romanos a Gotthis perempto Attila deprimi,nec deinceps aduerfum Got* thos jpeceifitas inciimlberet , fi , habere ib*

latium filio . , Theodorici , quafi eius rebus

. confulens^petfuadet, vt domum reuertete» : "i ^ .

I PAV1.I DIACONI

ne fi ab cius • tur patetnum ampcret ^ inuaderctur germanis^ acerbius ei eflet^cuin fuis,q cu hoftibus dimicare. Hoc ille cofiliii libenter amplettes, \ tad pro fuafaluteprolatu , d ornum reuerfus eft^regnumcj paternum fui* ob hoc talia machia Cepit . Caeteru Actius & impreffione fub» n atus eftjVt Attilam ab eius quantu hac duceret.Inicia heu mens hominU) auertere cu ^ prouifione detrimenta patrias^ du rehCtu, • pit,ingeffit.At vero Attila cernens fe ac rioftes ad propria remeaflc,ere£tis animis y fpe falutis eleuatus Pannonias repcdauit,mul tocj potiorem exercitu coaceruans,Italiam fu ril^ndus introijt,ac primum Aquileiam ciui* tatcm in ipfo Itali? (itam principio,expugna» continuo triennio ob» le aggreffus eft.Quam ciuibus re» ^ fidens, cum aduerfus eam,ftrenue pugnantibus,nihil praeualeret,i^q^ murmuc tolerare pe» • {ui exercitus non valentis famis nuriam audiret,cum die quadam cimtate cir» poffet expu» cuit,vt ex qua eam parte facilius gnare inquireret,cemit repente aues in asdifi» (blitas quas cico» ciorum faftigijs nidificare , ni* vocatur,vno impetu ex vrbe migrare,foe tu% fuos fublatos roftris per rura forinfecus ^op^rt^rp^/j^fpirfr^rtnqiut ad fuo& ^iairuau^ futurommprxfcias perituram relinquere ci» uitatem.Statimc]^ adhibitis machinis tormen tif(5 hortatur fuos.acriter expugnat vrbe , ac^ Y

vel trucidantur dues, refiduu direptionis ignl^ \ frppofito confumittEueiat fiquidra

«• LIB» XV»

fn ea cfuitate foeminara nobilifTifna Dugna

nomine,forma quide eximia , fed cadore pm dicitis amplius decorata.hfc dum habitacula liipra ipfa vrbis moenia haberet, turrecp excel

Tam fu2E domui imminente , fub qua NatilTa

fluuius vitreis tabebatur fluetis , ne fordidiffi

t mishoftibusludibrmfieret, anim?c5 pulchri tudine velut illata libidine vitiaret,mox vt in* prsefenfit,^ : gteflTumhoftiu,captamqjvrbem

' fumma fe eadem turre obuoluto capite in gur gitem prscipitem dedit, metum<^ amittedae pudicitise memorabili exitu terminauit. Plu» ra praeterea eiufde regionis caftella immanis hoftis vel occifis vel captiuatis ciuibus fucce*

dit,ac diruit. Cocordia , Altinu,fiuc Pal^uiu / vicinas Aquileiae duitates fulminis inilar de« molitionis (blo coaequauit.Exinde pervniuera fas Venetiae vrbes,hoc eft Vincentiam, Veros nullo \ nam,Brixiam,Bergomum, feu reliquas refiftente Hunni bacchantur. Mediolanum, Ticinumcj pari forte diripiunt, ab igne tame

abilinentes,& ferro * Deinde Aemilia ciuita* eo loco tibus (imiliter expoliatis , nouilTime quo Mindus fluuius inPilum confluit, caj ftra metati funt.Vbi Attila cofiftcns, du vtru defifteret, animo fluftua* adiret Romam , an fed tet,non vrbi,cui infeftus erat , confulens , Alarici exemplum pauens, qui captae a fe vrs non diutius fuperuixif.Dum ergo has anis ino tempeflrates reuolueret, repOTteilli legas tio placidiflima a Ronia aduenit . Nam p.:c fcvirikn^liffimus J-eopapat,^eum acceffit» ccc.uj pAVLt DIACONI

Qui cum ad regem barbarum ingrclTus cun£i;a vt optauerat obtinens^non folum R.o» mx^fed totius Italiae falutem reportauit . ter* ritus nanc^ nutu dei Atdla fuerat, nec aliud Chriifi facerdoti loqui valuit, ni(i quod ip(e praeoptabat-Fertur itaque poli difce^um pon tificis interrogatum eife Attila a fuis , cur vU tra folitum morem tantam reuerentiam Rcw mano pontifici adhibuerit,quandoquidem pe nd ad omnia quae fibi ille imperaffet , obtem* peraret» Tum regem refpondifTe, non fe eius qui aduenerat,perfonam reueritu elTe, fed aliu fe virum iuxta eum in habitu facerdotali ad« ftantem vidi fle,forma Augufta,& canicie ve> nerabilem,illumt^ euaginatogladio fibi terris biliter mortem minitante, nifi cu£fa quse ille expetebat, expleflet» Igitur Attila tali modo ifuafaeuitia repreflus,reli£fa Italia Pannos nias repetitead que Honoria Valetiniani prin cipisgermana,dumafratreob decus pudici* tiae diilriffe feruaretur, fuum eunuchum diri* git,quatenus eam fibi a fratre fn matrimonid extorqueret » Accepto itaque hoc Attila nun cio,qui iam Italise lines exceflerat,nec ftatim fatigato exercitu regredi poterat, mandat Va letiniano imperatori , minitans peiora fe pro* xime illaturum Italiae, nifi mox ei fuam ger» mana cu parte regni debita tranfmififlet.QuI reuerfus ad proprias fedes , fupra plures quas habebat vxores, puella valde decora indito nomine fibi in matrimonia iunxit * Ob cuius nu£tias profufa conuiuia exercens , dum tam tum vini quantum nunquam antea infimul E>t biflfet^cu fupinus quiefceret^eruptione Cingui* nis,qui ei de naribus folitus erat effluere , fu& focatus & extin£fus eft. Eadem denic^ apud Conftatinopolim nofte Martiano imperato> ti in fomnis dominus apparens,arcum Attilas fra£tum oftendit* quo Iciiicet armorum ge> nere gens illafidereinbello maxime (blet.Du hjBc geruntur,apud Britaniam Pelagiange hsea refeos alTertores Britanorum tentant rubuere | tere fidem qui 4 Gallorum epifcopis auxiliu :

petentes,ad reflg fidei defenfione fanftiffima . viru Germanu,multi%iam virtutibus cla^ rum Altiffiodoreniis ecclefi^epifcqpumacci» piunt,& Lupum Tracafenum praz(ulem,atc]^ apoflolics gratise virum,qui no minus figno* rum miraculis doftrinae , quam verbis , om;» nes ad ianze fidei confeflionem reduxerat.Eo ce autem adhuc ibidem fanflis epifcopis exU flentibus, valida Saxonum Pi£lonumque ma i nus Britatuam aduehitur » Nihilo minus Bri< i t tones mox arma corripientes hoflibus ob^

j uiam pergunt : cum quibus beatilTimus Get | manus epifcopus fpontc fe offerens , vna per* ; git ad praelium . Cumque ipfe dux belli an« te confertam aciem con(litiiTet,iamque ho« fles conglobati propius aduentarent,nontu« hx clangoribus,non gladi/s fidens,imperat fb lummodo fandius Antilles,vt cum ipfe prioc inclama{Tet,omnes voce confbna eundem re« finderent Termonem. Moxque eleuata ma* gna yoce^AUduia fonauiticumc^ omnis exet» iccciiUj* pAVtX DIACONI

icitus fublatoad fydera clamore AUeluiite»

fpondilTeC ^ cun£taque per circuitum loca te> fultaiTent^continuo tantus hoftes pauor inua^

«iit^vt dilToluta acie fugam arripientes ^ ac (I Cingulorum ceruicibus gladius immineret^tre

imebudi ad propria refugeret . Igitur quia vir> tus femper inuidiam parit,Valentinianus im» perator,quantum res docuit^ profperos Aerii iiiccelTuSyVt prsmiiTum eft,perrimefcens,eu^

(fihjWw. Cimulque Boetium fenatorem nobiliffimum gladio peremitJta vir bellicofiflimus Aetius^ & quondam Atrilse regis potentilTimi terror

occubuit y cum quo pariter 8c occidentis im* perium,falufquereip.corruit,nec haftenus vb

tra valuit releuari » Sed nequaquam Valenti» Diano mors Aerii impune ceflit.nam &ipfe *v^/« ianno fequeri a Trafila Aetij milite cu x x x jannis imperium gefliflet, confoiTus interijt. E quibus cum Theodofio focero x x v, cum iMarriano v imperauit. Mortuo Valenrinia».^ iino,regni iura Maximus apud vrbe inuadens, • necdu duobus expleris menfibus a Romanis

peremptus eft * Continuo adueftis ex Africa iiauibus adefl: Genfericus cu validiiTimo fuse gentis exercitu, fultus infuper prselidio Mau» rorum,cum adhuc Romans ecclefig bcatiffi» mus Leo ageret porificatu.PercuflTis itaoR Ro

i manis tam terribili nunciomobiliburgt nmul ie UikA>^’ popularibus ex vrbe fug ntibus , vrbem onini praelidio vacuam Genfericus obtinuit, occurrentes fibi extra portam eodem fanfto r. Leone epifeopo ; cuius iiippiicario ita eum ,

LIB» xv; xz

ideo adiuuante leniuit^vt quia omnia poteftati eius eifcnt tradita^ ab igne tamen dc cfde abf»

: tinerec,at^ fupplici/s* quatuordedm intetim dies fecura,& libera fcrutadone omnibus opb bus illis Roma vacuata eil^ multaque millia

captiuotu y prout cui^ aetate aut arte placue» runt^ cum regina Eudoxia^quae Genidicum ad hoc fadnus inuitauerat^ duabufque eius jliabus Carthaginem adduflae funt.Capta ita« hoc modo a Genferico eft poftqua jqg Roma , eam primo Alaricus inuaierat : Sed iam vice j

1 expletis ab eo tempore x l 1 1 1 annis^a con»

ditione fua m c c at^ ofto euoluds * Relifta

, itaque vrbe per fefe Vuandali , , Campaniam Mauri^ effundentes ^ cun£fa ferro flammiil]^ I confumunt quicquid TuperelTe poteff^diripi* I : ! unt : captiua^ nobililTima duitatem ad fola

‘ vfque abijdunt,captiuant,prgdantur, Nolam

nihilo minus vrbem ditiiTimam : alisei^ com« plures pari ruina proilemuntur Neapolim praeterea quafc^ , ob infirmitatem capere non poterant^ rebus agrarijs exinanitas relinqunt« quicuncp gladio fuperfuerant , captiuitatis iu* go fubi;duntur,Interhasprocellas virpijiR« mus Paulinus Nolanae vrbisepifcopusjpoft^ j quicquid habere potuit ^ in captiuorum rede# /

ptionem expendit ^ nouilTime cum nihil ei aliudniii ipfe fibi folunimodo fuperelTct, pro cuiufda viduae filio maternas non valens ferre pijs vifceribus lachrymas , cum eadem ad A* ificam proficircens,qu6 iam hoifes defcende« tat^fefe barbaro vito vice vicaria in|fruitij^ _ PAVLI CIACbNl

tradidittcuius fan£titas cum apud eande bai# baram gente dei nutu cognita tuiffet,demum cum omnibus fuis cmibusad vrbem propri» amremeauit» Atvero Genfericus poftquam ditatus Itaiiae opibus ad Africa regrelTus e(f^ Valetiniani prindpis gnatam, quam ab vrbe captiuitatis forte abduxerat, Tranfmundo fi» liofuoin matrominiu copuIauit:ex qua Hil» natus eif qui quartus pofimodum ^ dericus , Genferico in Vuadalis apud Africa regnauit. Genrerico Roma» Recedente igitur ab vrbe ;> iniequenti menfe exinanitg reipublicae im» fi. ni ^ratbrem Auitum pr^ciunt . Vuifigotthae Duorn circa hajc tempora cum rege fuo Theo» dorico Theodorici filio tranfcenfis Pyrensei lugis Hifpanias inuadunt.At vero Martianus incerator cum apud CoftantinoTOlim v i x

annis regnum adminiibalTet , fa^ filorum jconipiratione peremptus efi» r PAVLI DIACONI DE G E# SXIS ROMANORVM V B £ R XVI.

r. LEO AVGVSTVS. Nno ab vrbe codita»M*c c x i.poflr Martiani imperatoris interitu Leo • quintus ac quadragefimus Roma» norum regum apud vrbe Coftan» tinopolim augufiali potitus eft di» ^tatetqui deinceps fequenti tepore Leonem .fumiji filiufui imper^y confortem effecit» Exfei 'IIB* XVI* pto quoc^ in Ttalia humanis tehus Auito^Ma iorianus apud R.auennam inuaditimperium: quod cum prop^ annis quatuor optmuiffec, haud procul a Tertrionenii duitate iuxta Hi« riam flumen occifus eft . Statimque Scuetus efficitur apud Rauennam imperator ^ & Au* g^uftus appellatur. Tertio huius imperij anno Biorgorrex Alanorum cum exerdtu adueni* ens, occurrente patrido Ricimere fuperatus non longe i Bergomo ciuitate Venetig^i^tque

"extinitus elt . 6'euerus cum quatuor annis imi

peraflet , morte propria apud vrbem occu* Duit. Eodem tempore egrelTo inopinate igne magna Conflantinopolis sedium flrage cre* mata eft.Oeinde totius confenfu militise pofl; ' S2uerimortemiuraimperiy Antemius fufee* pit. Sequenti anno Seruandus Gallorum praz* feAus imperium tentans inuadere, iuflu An*

temij principis in exilium trufus A . Rurfus , annali cmenib (patio Romanus patriciusim* perii iam fraudulenter fatagM arripere digni* tatem,pr2Ecipiente Antemio capite c^fus eft* His quoc]^ diebus Genfericus iterum Italiam aduentare nauibus cupies^ a BaOlico patricio nauali fuperatus certamine Carthaginem in* glorius repedauit.At vero in orientis partibus Afper patricius Leoni Augufto iniidias mo« j effecit liens , fuum filium Cjefarem . Leo vi* £Iorem exercitum ifatim^ Sicilia vocans,pa* tricium cumnouelloCaefare,aIio(5 eiusget*.

mano digno vitas mul£fauit excidio . Hoc de*

! piqueiprointempoie iot^ Antemiumprin^ PAVLX DIACONI

cipiin> dufcj generum Ricimere patricium,' qui tunc Mediolani politus pixerat Ligurise, magnus difcordiarum fomes exortus eft: qui« bus fe vir fene£lute c5(picuus Epiphanius Ti» cinenlis epifcopus interponens , eos primum ad concordiam reuocauit : deinde barbarica perfidia foedus Ricimer rumpensf erat enim Gotthus profapia^cum manu mox valida ad

vrbem contenclit ^ at^ apud Anienis pontem callra pofuit.Diuifa ita<^ Roma eil, & quida Antemio Ricimeris fauebant , quidam vero perfidiam fequebantur* Inter hxc Olimbrius a Leone Augufto milTus ad vrbem venit, vi* uo^ adhuc Antemio regiam adeptus eft pote diatem .Biilimer Galliaru reftor cognita ada uerfus Antemium confpiratione Ricimeris, Antemio ferre pr^idium cupiens,Roma proa perauitis cum Ridmere apud Adriani pom (tem prarlium committens, continuo ab eo fu* jperatus,at(]^ oedfus eft . Extinfto Billimere, mox viftor Ricimer vrbem inuad&, quatuor

iam annos acentem iura imperij Antemium . ladio truddauit»Practer famis denique,mora ique penuriam, quibus eo tempore Roma af 4 f i' grauiflime depr^daa u fligebatuTjinfuper etiam :t

ta eft, & exceptis duabus regionibus , in qui* 'f-.

bus Ridmer cu fuis manebat , cstera omnia luntpr^datoru auiditate vaftata.Sed non diu* rtius de perfidia Ixtatus eft Ricimer Na poft Jmenfem tertium excruciatus laguoribus & U

'ple interijt * Mortuo Ridmere , Olimbrius .'i |impeutot Cimdibatuxxiciys J3epptetp p^i^ r riB* XVI» cffedtOIimbrius dum quoque , dum i^tem

' menfes imperiu gefliffet , morte propria Ro» mg defunftus eft. Poft huius funus Liarius do meilicus a Gundibaro patricio totius etiam voluntate exercitus apud Rauennam impera*

tor efficitur , Anno deinde fequenti inopinate : Nepos patricius cu exercitu venies Licerium regia exuit poteftate,eu^ apud Salonas Dal* |' matiarum vrbem epifcopum ordinauit * Eo tempore cu apud Tolofam Vuifigotthorum

j populis Euricus regnaret,ac per Italiae & Gal ^ Jias fines inter Nepotem & Euricu litium fo* menta creuilTent, bellumc^ ^ diuerlb vtrique praepararent,interueniente Epipham'o,de quo eft praemilTum , Tidnenfi epifcopo , foederis inter eos iura firmata funt . Haud procul ab | his temporibus Theodoricus cognometo Stm bo Triad filius cum magna Oftrogotthorum multitudinejjvlque ad quartum vrbis milliari* armatus aduenit um , nulli tamen Romano* noxius: i tum continuoque ad Elyricum reuer* ;fus extinftus eft.Exigit nuc locus dicere , qua ob caulam Gotthorum alij Oftrogotthae , alij vero Vuifigotthae fint difti :opportunumquc

• eft aliquantulum ad (uperiora tempora regre* ditquatenus horum ratio vocabulorum poftit exponi. Temporibus Valentiniani fuperioris Augufti,cum intra Thraci? fines Gotthomm tunc populi communiter habitarent, bifarie per Alaricum ac Fridigemum diuifi, decreue*

runt vt vtracp rempu . id eft Fridigemus cum fuis orientalg;Alaricus veto cum fuo gxcmtg FAVLl DXAeOMX f

occidentalem opprimeret . Hi ergo, qui eunt Frigidemo in orientali remanferant parte, lin# gua patria ab oriente Oftrogotthse, id eft orie» tales Gotthi di£li funt.Ifti vero, qui occiduas petiere regiones, ab occidente Vuifigottb?,id eft occidentales Gotthi funt appellati.Leo igi tur Auguftus poftq orietale decem & ieptem annis rexit imperiu,diem claufit extremum* ZENO imperator*

! Ortuo Leone , "Zeno continuo Au« ’ m guftalem naftus eft dignitate*Leo« nem itaque,de quo praemiflum eft, que pater Leo inregniaiciuerat poteftatem, mater fua Zenonis imperium formidans oc^ culte clericum fecit.Exigente autem veheme» filium proderet pro eo alium ter Zenone,vt , forma fimilem obtulit Qui Leo deinceps ia clericatu ad luftiniani vfcj tempora vixit* AVOVSTVLVS,

Pfo quoc]^ anno Auguftulus apud Ita I liam aduerfus Nepotem cum exerci» regi» tu vdiiens,efiugato eo , imperi j

inuafit * Annali deinceps circulo euoluto I men cum regeVuandalorum Genfcrico foedus ini» ; tum eft ab Orefte patricio. Haec du ^ud Ro» manos gcruntur,Odoacer cum fortiflima He» rulorum multitudine,fretus infuper Turtilin» gorum fiueScyrorum auxili js, Italiam ab ex» : ' tremis Pannoniae finibus properare conten» dit:qui dum adhueper Noricorum rura ccer» '

J .

I ilB* XVI»

icitum duceret,cognita Seuerini fama c h r. i«

s T 1 domini ferui,qui iliis tunc degebat in Io« cis,ad eu vt (ibi benedi^ionepedtunis acce(« (ic.Qui dum benedi£lionepercepta ab eius ‘egredi cellula vellet, & caput, ne fuperlimi* elTet nari ofli; , eo quod procerae ftaturae, ak lidcret,inclinairet, a dei viro futurorum prae* fdo mox talia audiuit * Vade nuc ad Italiam^ vade Odoacer vililfimis interim animantium pellibus indutus,multis cito plura largiturus» Haec ille verba reru exitu comprobauit.nam aliquantis pollmodum annis totius Italiaedn*

fuper&vrbis vfus eft poteltate . In^^o ita» :que Italiam Odoacre,ftatim ei apud Liguriae patricius occurrit terminos Oreftes , qui ad* verfus fortilTima multitudinem nibil fe prae* ualere cofpfciens,ma:iime cum eum iamgui* dam ruommdereruiiTent,metu trepidus in* tra Ticinum fe munitionis fiducia conclufit» Mox adueniens cum exdcitu Odoacer expu* 'jgnatam fortiter ingreditur ciuitatem» vafian* ;tur vniuerfa rapinis* faruit vbique gladius» di* juina quoque priuataque azdificia ignis abfu* , Imit. Captus demum Orefies ab hoitibus,Pla« jcentiam vfque perducitur , ibique gladio de* Itrucatur. Exinde per vniuerfas i jdem Barbari

vrbes diffufi , cun£^am fine aliqua tarditate Italiam iuri proprio fubdidere,multaf^ tunc ciuitates parantes rcfiftere,extinftis habita* toribus ad folum vfque deiecere. Odoacer ita* que profperos fibi cernens fucceifus acaefcc*

te,ftatim regiam arripuit poteftatem » Augiw 1 PAVLX DIACONI

(Vulus quidem^ qui imperi j prsfumprerat dU gnicatem^ cernens vniueriam Italiam Odoa» eris viribus fubdi^tHopinabili metu perterri» tus^fponte miferabilis, purpuram abijeiens^ cum vix vndecim menfibus Rempu.obtinuif fet^imperialem depofuic maieilatemJra Ro> manorum apud Romam imperium toto ter« ratum orbe venerabile,& auguralis illa fubli» mitas,qu£ab Auguflo quondam Oflauiano cre6la eft,cum hoc Auguftulo perijt , anno vr bis conditae m» c c x x i x» A Caio vero Cx* fare,qui primo fingularem arripuit 'prindpa* tum,anno D x v 1 1. Ab incarnatione vero Do mini, anno quadringentefimo feptuage(imo quinto* ODOACER ^ERVLVS*

Gitur deiefto ab Auguftali dignitas i te AuguftulO|Vrbeni Odoacer ingref Ius, totius Italiae adeptus eft regnu, quod cum annis x 1 1 1 nullo inquietan» te tenuiflet,ab orientis tunc partibus veniens Gotthorum rex Theodoricus Italiam polTeD fumsintrauit .Scdvt ad liquidumob quam caufam,vel vnde adueniret,polTit agnofci,ne« cefleeft aliquantiCperad fuperiora repedare. Vualamir Oftrogotthorum rex,dequo fupes riori bello praemiflum eft, quod Attiix Hun» norum regi fubieftus extiterit,mox vt Attila occubuit,ab Hunomm fe, fuocp dominio aui^ tae libertatis memor excuifit. Idem quoque caeterae^ & Gepidatum tex ^daricus , Hum LZB» XYU tf nh fubicAs faduntnationes.HunnI veto do« lentes Vualamirem>eiu((^ exerdtum non £0* Ium (e a fus ditionis iugo excuifiiTe^ fed etia exteris nationibus,vt fimilia faceret,incento* res fuiife: mox vt fugitiua mancipia eos infb

Hunnos Vualamir irruit,tantaque in eos cx» de graifatus e(l> vc de reliquo,qui fuperfuerat Huimi,Gftrogdtthorum arma formidarent. Leo deniqueimperator cunk Gotthis poft h?c "Illyridi valtannbus foedus ac Theodo» ricum Thiodimeris filium ex Arilena concu» bina genitum,ab eius patmo ob» Vualamire ;

fide accepit , Occifo ddnde yualaniire a Sy» | ris,Thiodimer eius germanusregia iura fuice |

pic.I]kuitbdeintCps tegno,Thiodimerorieni) ; tisjViridimer vero oedduu fortitur imperium deuafianduiti»Sedmox vtVindimer Italiam | ingrefluS eft^rebiis exceflit humanis,fucceflb* rem V^mdimerfilin relinquens.Vindimer ve*

ro acceptis at Liedio tunc imperatore mune» ribus,Gallias contendit,fefcque cum parenti» bus Vutfigbtdiis iungens, vnum populum ef» fedtJntetea dirni fuaui patrata vifloria Vin» dimer domum reuertitur,Theodoricu filium a Leone imperatore miffum gratanter exce» pittqui Theodoricus dum iam x v 1 1 1 annu ageret, infeio patre aliquantis fecum fatelli» tibus afcitisvicinam (ibi Sarmatarum gen» tem inuadens,opima e x eomni nauibus patri (^lia;pra;da^ copiofa m reporuuit.Tmod% ddd.j* ’ FATtXDiAeOHX adnitentft mete ita<5 viti deccdente,Yniueriis bus id regni gubcmacula.Theodpricn^ licens fa cu ad ZengnegLAugufta : dit . O uod aum fe iperlatum eliet,gratanter accepic,eum(5 ad Conftantinopoliqi- magno rurfus euocatum , , j fimul honore & diuitijs exniltc jin tantum vC j etiam confularibus eum fafeibus fublimatet# pri» quae dignitas poft imperiale faftigium ante ,ma cft,aeDcam(5 illi cqucftrem ftatuam fuum palatium collocaret. At vero dum huiuf cemom TheodOTicus^elici/s a^Conftan^ tinopolim afflueret,gensTIIiusjid eft Oftrogot | fidei ianftionem pr^ age# th*,dum ds per | tame ab impe< te more (blito non liceret ^ nec

coe* ; 'tatorc oblata ftipendia iuflficerc pollent^ egeftatis penuriarn pati. jpere non minimam , vituperat inu» pxeerantur foedus compofitu ^ Wlem paftionem,mittut(5 conrinuo ad Thep Idoricum^qui dicercnt,quod ip^. Qraecorfi illi inopiae militias fidli» icpulis (iiperflueret J | |n^ent.Hortantur vt fi fuis,fib^^ | Pit,citii^edeat,quatenus ne cuntta gens pefi Emdetur,& nouas ad habitadum fedes exqui# tant.His Theodoricus cognitis , ad Augui^ Zenonem conteltim accedit^qiieftus inlu^^ D^utiamc^ fuomm exponit,Italiam fibi das efflagitat,adijdens, 5i po(VuIat,abfolutioiiem quod fi fuperare OdoacrempolTitjItaliam^ dis obtinere,ad eius redudaret gloriam, a quo ; nihi# ' |te^his fuiflet.fi in bello fuperatus foret , quo» fo minus lucri acerefceret,quandoquide exactoribus caro jddianorum IHpcndiorum | X9tl ±6

MTalti Zeno audiens cottiftatusquide ef^ co qu5d eu nollet dimittere * Attame delibem jtato coiilio R.eip*vttlitati profpidcns^eius pe itionibus ahnuit.ltalia ei per pragmatica tti bu&,(acrietiaVelaminis dono c6£maait:Se« liatu^ ilh, populi^ Romana comendas ab«. Ire permtQt. E^efl^ igitur Coft^nopolim* ^heodoricus ad Ol^gotthas reuertifaur*hor»

jutiir^fTfitlhuo^vt qprimum parati imt > qua*> itenus poiTeiTuri Italia profidfcantur. Attam^ prius qaditalia aduentaret^TraiiUam Gepi* idara i^gem itiiidias :fibi molientem bello fu* perans^exdnxit^Buramque Bulgarora regen» niagna euhifuis agminibus c^Sft proihrauic»^ Egtedus itaque i Myiia cum omni-Oftmgot* thorummultitudine,vniuerfaque fupelldSilfy per Syrmium Pannoniaique iter faciensy ad ttaliam venit;Acyimum iuxta Sorttium flu^ mcn,quod non longe^ab Aquileja dabitur^ icailra imponens y dum vbernmis ^^uas co loco habentuc^pafcuis Eatigata aliquantulum ex itineris longitudine iumenta reBcetet^ ibi

^ox ei cuniigrandi &ocum exercitu ; totius Odoacer Italifyiilbas occutrit. Qiiein Theo*

jdocicus alacriter exdptesV * magnofuperatura prslio poftremo in' fugam conuertiCf » Ex< fade Theodoriystmouens c^VMonam ve* piUetyiterum adu^us eum Odoacer nonmi«

IDori quim prius belli » feie apparatu oppo* ; p it.Cotra que TBeododeus haud prbcul a Ve ronefivrbe confligimk^tHmia dus dcemitjo eae j .frSi'.. jde coDtduit; iprum^ ptmter.^amna^'iBii^ TT ^ 1I dddlp. a ' P A V t t DIA C O Wt

multitudine dare terga c^^t »: Q^i du fug«* metu fe ptasdpitesin Atl^fim iluiiiuminer» gunt yCK magna parte rapidiilimis eius gurgi* Ilibus impliciti fuftbcantur.Theodoricus vero dum ipfb impetu fubfequitur fugientes y V ronam^illico pauore ciuibus cdiumatis^inuai dit*Odoacer autem cum ijs qui euaferant , fin gieiis yR.omam cotendit^ied obieratis conti« nuo portis exclufus eft. Qui cum iibidenega* ti introitum cerneret omnia qu2e attingere po^t>gladio flammif<^ cofiimpfiUlnde quo* que egrdiiens,R.auenam ingremiseft. lbi<^e

quibus feiaduerrum-hoitcs tunetur y munitio# nuprxparare obftacula. coepit» Theodoricus ita(^ i Verona digredicsy Mediolanum pcruc • mt:vbi’dumconiiftetct,magna ad eum mul» timdo militum,plure%ItaU^ populi conue*

nere , &d paucis interieidis diebus rurfus de* ditus totus neercitus,Tuf& quodam nomine infbgmtc^Odoacrisiepartibusreddidit «Ea res The^ricum in tanUim perterruit, vt fc^ fuumm exerdui apud Tidneni^ vrb^ mu nicet»Taliumrerum varietates Burgundiond. rex Gudubadus afpiciensy Liguriam cum in# genti exercitu ingreiCis ,cun£fa quae reperire poterat,pio voluntatediripiens, infinitam fe# cum ad 'Gallias captiuqmm multitudinem

adduxit » Theocbriois ita^ aliquandiu in*

tra munitiones exercitum retinens , demum ibi matre foioiibus vniueriaque reiiftis y y . vul^ multitudine, nihil pland dubius de Epi* | £hani^ gxti.fan/b(T^^( gdg| cpm cxpcditif I i- , ,ju * ±y ISmitottoncu^ obtidionm Rauennam: pertexit : dumque eo locd cui Pi* netum nomen eil^no procul ab vtbe caftra po fuiiTet, per eotinuumpen^ triennium Odoa» erem ob(edit*Qm cum frequenter ex vrbe ca fuis egrediens^eius exercitum inquietaret, no» uiiTime no£fu in caftra irruens, magna Theo» dorici exercitum ftrage profbauit. Vi£his ad extremum,fortiflime Gotthis refiftctibus, in vrbem cofugit. Nec multo poftea i Theodo# ricoin fiderurceptus,ab eo tmculente perem» ptus cft,Egtefljs denicp a Ticinenfl vtbe poft triermium Gotthis,eadem mox vrbem Rugi inuafere , cu£bi per circuitum loca,iImul^ Sc duitatem per cont/nuum biennium popula» tionevaft^tes, cum beatiftimus Epiphanius fupereflet , cuius in tantis periculis &nftitate dues releuabantur afflifti. Hic a Theodorico Galliasad Gudubadum pro captiuis redime dis dire^fus ,excepu innumera multitudine, pro quibus primuih tribuit fex millia capti» uorum obfolamfanfbitatisflisreuerentiaii»

bi concefla,fecum reduxit . Igitur Theodori»j cus tttin£lo apud RauennamGdACTe nus Italia: adeiJLOTeft ditu^tnec multo^j^ft i Romain^rofe^Kis^a Romahis inagno gau» dio fufeeptus eft quibus ille lingulis tritici , . ad fublidium annis viginti millia modiorum concelTit.Dum haec apud Italiam geruntur,!

Bulgaris vniuerfa Thracia deuaftatur • Con» ftantinopolis etiam ipfis diebus maximo eoi» fl^tauic incendlo»Aft veto apud Africa Ho^ —ddddi^ I FAtti blAeoKi Sorfcis^qui tnortiio Oenfeticain tegmim ceflorat^ Airiana perRdla trufls m exilia ef^ gatin^ amplius quam c c c c x x x 1 1 1 1 cA' tholids epifcopis^& eccleflis eoru claufis,ple«i bcm varijs fu^lidjsafFecit.Et qiiide innume' ris manus ablcindens y linguas eorum praecia dic^nec tamen loquelam catholicas cbnfeino*| nis eripere potuit . Apud Britanniam quocpi

Ambroiius Aurelianus • qui (olus forte R.o«i manae geris caedi Saxonu fuperfuerat y purpiu! ram induit^viflorel^ Saxones 6rit(xium du*' ccm exercitum fuperauit faepe:atq^ cx-co tem! pote nunc hi^nunc ilii palma vidroriae babue« j tunt donec y ^axones potentiores efFefbi y tota< per Ipn^ inlbla potiretiir*Theodoricus inter» ea^vtTui regni vires conftabiliret y Audefreda Ludouid Francorum regis filiam fibi in ma» trimonium iunxit y Almafredam germanam luam Vuandalorum regi Honorico y eius AI» mafredae’ filiam Malabergam Toringora re» gi Ermenfredo^ Theodicodoquoi^ &Ollro« gottho ex filias concubina 9 alteram Alarico

Vuiligotthorum regi , alteram Sigifmundo Burgundionum confociauit^Amalafiuntham vero tertiam filiam Eutharicoex Alemanno» tum iRrpe venieti euocato ab Hifpania tradi» dit. Nec fuit aliqua vicina Italiae gehs^quas' Theodorico aut coniunftionfs affinitate , aut pactionis foedere fbciata no fuerit * Zeno ita» que Augufhis cum per annos xvii R.eipu« psaefuiiTet^apudvrbem Confiatinopolim vi« ^termioiunaccepit» ' 2 ^- PAVLI DIACONI DE

CESTIS ROMANORVM ,

I LIBER X V I I»

! ;

A N A S T A S Z T S*

f. EfTanteiam Romanae vtb(s fmpe»

no^vdlius , aptiufque mihi videmc

j'- annis (E ab Dominicae incarnationis I

fupputadonis lineam deducere^ub ! facilius quid quo tempore a£t^

fit f poiTit agnofci. Anno ab incarnatione do» | mini poft exceflluti ccccxcii Zenonis ! Anailaiiuspupuraminduit^ui xlvii in tegu numero extitit. Hic Romani decus im«

peri j Eutycliianae haerefeos illuuie maculauit»' Huius temporibus tanta propter Symmachi '

& Laurenti) elefbionem Romae diiWiio fa« , fbiefl;^ vtFauftusfenatorum nobili(nmus& exconful^ & alius exconfuj PrQbinus Laurens y

L tJ) partibus fauentes aduerfus Faufhim excon fulem^caeteroicp qui ; Symmacho adhaerebant^ pontifici bellum inferrent^multafq^ caedes, SC' liomicidia in medio vrbis facientes,plero(que ex iacerdouli numero, multos etiam clerico» ru,perplures ciuium Romanorum extingue» ^ retdEo TranCamOdus^qui ftatri Ho» : temere I ttqzico apud A&tcam in Vdandalorum regna dddiui* !

1 *»tiK lucccITerat, fratris vd patris GenfcridfectN perfidiam,claufis catholicorum eccleiijs^ tus j ducentos viginti epifeopos in Sardinia exilio 7 lelegauit* Quibus beatus papa Symmachus | deftitit.In« quotidiana fubfidia miniilrare no j

ter has tempeftates beatus Fulgentius in con • j feiTione fidei & fcietia ftomit. His ipfis apud Africam diebus,duArrianus quidam 01ym> pius nomine corpus aquis balnearib® ablu& f |

indigna qusdam & blafphema de fandae tri« . i

nitaris fide verba euomeret , veniente fubito ignito caelitus iaculo vifibilitercobuihisefi:* quoque quidam Arrianus epifeopus Barbas ^ j contra regulam fidei minorem fcilicet dum , J afierere ’ patre filium , 8c fpiritum fandum cupiens, baprizaturus dixiifet , Baptizo te

ego Barbas in nomine patris maioris , & < fili; minoris ,infpiritu (ando : ftarim a<^a i

qu£ ad baprizandum allata fuerat, nufquam 0

afbiciens qui baptizandus .i comparuit . Quod eratjconfeftim ad ecclefiam catholicam cofm

«ens, iux ta morem fidei baprifinum Chriiti ; fuicepit> Theodoricus vero dum per idem te> pus pacif^eTpud Italia regnaret fingula , pp qua»^ celebriora loca regia fibi habitacula c5 ftruxit.Anafiafius ita(^ du in h^efi qua dela«

pfus fuerat,perfeueraret,dua(^ in Crafio na ^ ( turas,deitatis videlicet,& humanitatis,Euty« j

che hgrefiarcha fequens denegaret,Hormiida i Symmacho fucceirerat,direxitEuo* papa,qui | diuTicinefcmepilcopu,alioi^cu.eoG6ilati fi

* nopolim legatos,cu catbslicas fidei inferiptq^ xiB* xrtti

qutt^s AnafUdum ad eccleflas fitducem gremiumJs non (bium falubtia eorum moni« ^ ta (preuit , fed iniiiper edam 4 (liis afpe&bus eos non fine contumelia expuUt^nauiip fiagi#

. Ii impofitos mandat,ne vfpiam per tota Gras* ^ciam ad aliquam duitatem accederent, quam eius impiam temeritatem diuina condnuo vl«

; do fubiecuta efi.Nam cum iam fepdmum & vigefimum impcrij annum ageret, i iftu fulmi# nis percufilis intenjt. IVSTINVS* ' • n ‘ ^ -I • /

Nno ab incarnatione Domini quim ' /!*•

a ‘ quagefimo odauodedmo punito A» *-

. nafiafio haeretico luftinus catholicus I' Augui^Ii podtus eft (blio.Ad huc ob caufam i redinte^adae fidei direftus ab Hdrmifda po* ' tifice vir fanftitate praedpuus Germanus Ca# puanae vrbis epifeopus, digne rufeeptus eft, ^ multorum<]^ dubia cor^ in fide (blmuit* Eo t

i tempore apud Africam dcfunfto Tran(kmfi« dq Vuadaforum tege Arrianae perfidiae,Hil« j ddicus eius filius ex capdua Valedniani I prin dpis filia I ortu^^adeptus eft regnum» Qui non

patre haeredcum,fed - ! matris catholicae monis ta fequens,re£tae fidd cultor ciiituitHunc pa* ter Traniamundus I ad mortem veniens quia t: , cernebat eum catholicae pard faueoe,facrame* [ti nodis aftringeie curauit , ne vnquam in fuo

: regno catholicis coniiilerct. Qui mox vt (iius

genitor vita caruit, priufquam etiam rc^i iii*

: ta afiumerct,vniuerros epifeopos quos Xr^

I rsi, »AyLI »1AC0M1 U

tkmuhdusincxiHumcoeg^t^regivdi fecitj | dTq^ eccleOas reformate coepit^ feptuagfnta; 1 quatuor euolutis armis^ ex quo lam & i Gem ; 1 ferico primitus apud Africam eccleilae fuerat 1

deditutae . At vero in orientis partibus^ dum ^ |

ftdhuc eo tepore per locaiingula Arriana hs« ! ^ telis vigeiet^Iudinus ardore orthodoxae fidei

' omnimodis fatagere coepit,vthaBreticordno4

' extingueret : ilatuit(]^ vbic^ tc* me vt eorum j

clelias catholica religione conlecraret • Quod t du in Italia rex Theodoricus Arriana lue poI«

! lutus audilTet^Ioannem (imulq^ papam > cum ; eo Theodomm importunum^a^ Agapitum j confulares viros,aliumq^ Agapitd patndum j Condantinopoiim ad ludinum principem di ^

figit, mandat<^ per eos interminitans, vt nili ! quantocyus haereticis ecclelias Tuas redderet^ cof(^ in pace degere linerent,vniuerlbs Italiae iple perue» populos gladio extingueret » Qui nictes ad Augudu, cd ab eo digne, vt copete* bat,fulcepti elTent,magn{s eum de llia,ruord«

' ^ falute folidti dedbus podulant,vt fu^ lega« tionis feriem,quanquam elTet iniuda,libenter exciperet,Italiaeq^ perituras confuleret » Quo* tu fletibus ludinus permotus, eis quod pete* batur coceflit, Arrianofe^ fuo iuri reliquit»Dd

hi in itinere demorantur , Theodoricus rabie fuas iniquitatis dimulatus, Symmachu exeo*

i iiilem ac patricium, 6c B^tium feniorem 8c cxcofulem catholicos viros gladio trucidauit» I ^ His diebus exdnflo k Francis Alarico Vuili* ^ J^^t^^rege^Theodonoispetlppamjiu ^ _ ^ xib; xrn; ^ci cotnlttin plus quam xxx M*Francohnncaetf' dbis^Thiodem fuum armigeru poft irriortem Alarid tutorem Amalarid nepotis cqnili# tuit.Ioannes vero pontifex reuertens a Con« ftantinopoli^dumcumi;s cum quibus ierat^ profedus ad Theodoricum Rauennam fuift iet,Theodoricus duftus malitia,qu6d eum Iu ftinus catholicae pietatis defenfor honorifice fufcepiiTet^ eum nmul cum ibd/s carceris af<: fiidione peremit.5ed hanc cius immanifiima crudelitatem mox animaduerfio diuina fecu* ta eft* Nam nonagefimooftauo poft hoc fad* tuis die ^ fiibita morte defun£tus elt t cuius a* nimam folitarius quidam apud Liparam imT r iulam vir magnae^virtutis alpcxit inter Io«| annem papam 8c Svmmachum patridu det I I dud>& in Vulcani ollam,' quae ei loco proxii

1 ma erat^demergi. Iritur Theodorico tali mos do punito, Gotthi fibi Aiaricum,dequo praes

mllTum eft, ex ThcodoricilHia procreatum * cum eadem Amalafiuntha matre fua in gmim praefidut» At vero luftinus cum Augu* Halem dignitate annis vndedm adminifirais iet^ apud Conifantinopolim in pace quieuit»

' - f xvstinianvs.

' ' 7 ' ab Nno incarnatione Domini quini j a gentefimo vigefimonono luQinias nus ibroris luilini filius Romanos Yum principum nonus ac quadragefimus,Aus ^pdndpatunu Qui moxvt VA VL t UIACONI

iura (ufcepit^ad reparatione

ftatus animum intendit»Ac primum per ^ ,li(arium patricium ingentem viru Perfas ag« greifus eft qui tranfgreiTis Romanorum ter« : 9 minis eorum regiones grauiter populabantuts quos Bellifarius magnispraeliis fudit.Atm ex voluntate principis Cdftantinopolim tnum>

phans ingreflus eft . Interea Atalaricus Got«

thorum rex , cum nondum expletis fatuor annis regnaifet^ immatura morte praeuentus vitae fubtraffus eft: cuius mater Amalaiiatha '^4.«.««. funus Theodatum (ocium afciuit tn ^ tegnum. Sed Theodatus idem immemor cob lati benefici;,eam poft aliquod tempus in bal« neo ftrangulari praecepit,qui^,ipfa durnad* uiueret,fe,ruum^ filium principi commedas uerat» Audita luftinianus Auguftus eius mor» ; te,graui mox aduerfus Theodatum iracundia cxarfit.Sentiens Theodatus fibi infenfiim ha*

i bere principem^beatu papam Agapitum Co» ifatinopolim dingit, quatenus apud luiftinia* num ei tactorum impumtatem impetraret* Qut fanfhis Potifex dum luftinianum priti* cipem adiifet^faffa cum eodem de fide collae done reperit cum in Eutycheds dogma cor» I , ruilTe, i quo primitus graues beatus Andftes j

' minas perpeiTus eft» Sed cum illius inconcuf* I fam in fide catholica luftinianus conftantiam

: cemeret,iiquidem ad hoc vf® verbis progref» fuerat vt talia praefulc audiret* Ego ad ; Ium , d luftinianumimperatorem Chriftianiftimum

^nite defideraui , fed Diocletianum inueni» tXB*' XV T lU 5 * tandem' ex vd^tate dd dus monitis acquie Icens^adcathiflicas fidd confeiTionem cum multis pariter^qui (imiliter defipieb§t,regie(^

ilis eH;. Antheniium quoc^ eiufdem regias ciui« tatis epifcopUm pra^fataebserefeos defenfotc

conuiaum publice communione priuauit ^ ac perfuaib principe in exilia coegit . Nec muU to poft idem pontifex apud eandem vrbdn die obiit.Interea ad Africam,qua iam multis annis Vuandali poiTidebant,4 luitiniano cum cxerci tu Bellifarius miiitu e(l:qui mox pr^lio ~ cum Vuandalis coipmiilb^eorum magnas co« t pias fudit,regem<^ i piorum Gilimerum viuq

capiens , ^nifantinopblim milit • Carthago quoc^poft annum fus exciiionis xcvi te* cepta m.Porr6 dum Agapitus pontifex , qui a luftiniano principe pacemTheodato po(iu4 - laret, apud C^nilantiiiopolim obijilet , lufli* nianus Bellifarium patridd multis iam prac« ' lijs gloriolum aduerfus Theodatum dirigit^

vtque etiani Italiam a Gotthomm feruitio li^ beratet .Bellifarius itac]^ dum aliquantula te* poris apud Siciliam moram faceret, rex Got«

. thorum Theodatus extinflus eil.Huius in lo« , co Vitigis fucceflit,

monio iunxit • Conceptas ergo contra Theot datum Belliiarius bdli vires in Vitigem con#

tiertit • EgteiTufc^ ex Sicilia, ad Campaniam Neapolim venit:quem Neapolitani dues no«

exdpetc * Qui indignati^

t I pAYLl DI4C0K1

idtufdem vrbls expugnationem totis Ic idrt0 bus erexit. AliquantifquefoAiterin pugnam diebus dedu£tis> tandem per vim capiens im (greflus eft.Tanta(5 no folum in Gottbos, qui libi morabantur,fed etia in dues ira defsuit^ ;vt non astati,non fexui,poil:remo non (and:i« moniaIibus,vel ipfis etiam facerdotibus par# .^eret,viros in confpedu cqniugum miferabi#

li viiix perimens.SuperfUtcs matres -ac liberos captiuitatis iugo abduxit,cun£i:a rapims diri# piens.Nec i facmlandis ecdeii/s expoliandis .^biihnmtundecjegrcd^sRomam propera#

juit * Qjio Romam ingrcflb,Gottbi qui in vrf bc morabantur,noftu inde cgre{n,teIi£Hs pa* tentibus portis Rauennam fugiunt. Vitigis vt talia comperit, mox aduerfus Beliiiarium Romam cum ingenti exercitu venit. Bellila# tius nonaptum libi tempus ad bella coni;ci# cn$,intravrbis femoeniaclaufit^eamquecir»

cunfepfit . Gotthi vrbem oblidentes , vniuer» fa per circuitum dir^tionibus & inccdi/s ab# quofeunep Romanos teperiunt, gla# fumunt : dioextinguut: eunda facra loca denucbmtes» ipfis etiam venerabilium martyru (epulchris

impias infemnt . Continuc.vrbcm im# , manus pugnant,fed cauta Bellifarij defenfaturindu# mia. Praeter belli inftantiam angebatur in# fuper Roma famis penuria .Tanta fiquidem pcrvniuerliim mundum eoaraio maxime a# 'pud Liguriam fmiescxcreuerat,vtficutvit UndilTimus Datius Mediqlanenfis antiftes letulitjplaagque

l txB* xyitp

tnembra com^erqit • Cumque per annum continuum Gotthi Romam obfediirent ^ de« xnum territi Rauennam rediere. B^(^‘us vero proficircens Neapolim^ eamque vt com« Mtebatordinatam relinques^Romam regreG fus eft . Statimque i Theodora d Au5gu(U , ‘ pr^eptio allata eft.yt papam Silueri j uni com uiilum I accu&tipne falibrum teitium> in exi» lium truderet eo qu6d 9 Anthemium hxreti* i I i cum Cpnilantinopplitanum epiicopum let : pocarenoluiflet.quodBelli(atius^IicetnoIen8j nihil moratus effecit, Pulfus deni(^ papa SiU uerius ad Pontiam Infulam eft, in qua & exuf |ans obijt.yitigisvetocoa£iorur fusin mim . magno QoftHonun exercitu, cum Bellii^o conffixit,fa^laque maxima fuorum ftrage, iq

fugam conuerfus eft , Quem Iohannes maci* fter militum cognommm ^guinarius ftu fugientem perfequens viuum compreheti dit Beili^ar^^m ; Romamquead adduxit,pa« , i

tntaBelliiarius vi6loria,Conftantinopolini < tedi;t fecum Vitigem deferens quo vifo Io> , 4 | I ftinianus valde laetatus cft,eiquenon multo I poft patricio eflfeflo , adminiftrattonem illi iuxta Perfarum terminos tribuit * ibique Vi* tigis degens vitam finiuit . Bellifarius vera I dignis euefhis honoribus,iterato ad Africam aduerfus Guntarith mittitur, qui Vuandalos '

^ turfus folicitans,apud eos arripuerat regnum« Bellifarius vt Africam attigit GuntariA iub dolo pacis illico peremit , reffduofque, yuandaiorum J^eipublics iugo (ublta^ • tAVLl diaconi

ViAoi exinde Belliiarius Romam vmft*Atii ream crucem centum libratum pretiofifnmis gemmis exornatam^ in qua fuas viAorias de^ fcripierat^beato Petro per manus papas 'VigU

lij obtulit*His apud Cafinum teporibiI us poft (blitsuiam vita m (anAo deges canobio Au« pendis beadifimus pater BenediAus^ec nus futurorum prasfeius radiabat virtutibusv! Hac edam state gens Langbardorum amica ^ tunc populi Ro »apud Pannonias degebat^!

quibus in regni gubernaculo Audoinus prs^ i erat. Is eo tempore cum Turiiendo Gcpfda*

per Alboinum (uum : tum rege confligens , flf lium iuuenem ftrenuum viAoria naAus e(f Denic]^ inter ipfas Alboinus feie acies Turi* - fmadum Turifendiregisfilium appetentem, alacriter aggrefliis exdnxit^perturbadl^ hac

occaflone Gepidis^liiis viAoriam peperit * At: ^cro apud vr^m Romam papa Vialius pb

candem^qua & decelTor fuus c^fam indignai . tione Auguils per Andmunrocribonem du*i CoiAandnopolim,inde<5 in cxiliu aAus j cn:*Capto igitur Vidge, Gotthi tranlpadanii eo# ;/i jlldebrandum fibi regem conftituunt , (pi , dem anno perimitiir.Cui fucccflit Enarius,& ^ Spfe iion^m anno expleto iugalatus »Dehinc j ||ibiBadiulam,qui&Todladicebatur,mre# ; prsficiunt* Mox^ colleAo vnthqp cx< r rr:j.‘L ^ C^' inuadnt . Exi «citu vniueriam rutius Italiam ; ihdepcrOmpania, viritj dei Bcn^Aipa< nis coenobium Iter facientes pcmcniunt,pct#*; j5Xuc^«acBwtionTO L IB* XVII

ficifcuntur.Nec mora Siculum tranf^ffi fre* .

' tum Siciliam inuadunt * Inde quoque R.oi

i mam petunt , eamque obfidionibus circun» eludunt Qu$ tantam tunc famis penuriam

perpefla eft , vt pras magnitudine inopiae m» fuorum carnes . torum comedere vellent * FeG lis nimium Romanis,nec valentibus moenia tueri, Totila a porta Hofticnfi vrbem ingreG» |

fus eft.Qui parcere Romanis cupiens,per to» i tam noclem clagere buccinam iubet,qu6 fe a ; Gotthorum gladiis autccclefiis tueretur, aut j quibufeunque locis occulerent Habitauit>[

que aliquanto tempore quali I cUm Romanis , pater cum filijs * Hanc ilii Cvt videtur conij* | ci) animi benignitatem , qui nimise antea I crudelitatis extiterat,beati Patris Benedifli,

olim adierat monitio contulit * quem I ; , Elapii ab vrbe aliqui b numero Senatorum Gsnftaml tinopolim afflifti properant quibus cala^ :

mitatibu. ceretur principi i Roma fubij , nap

Irant qui Itatim eunuchum i : INarl^ Uumi /& cubicularium cum manu valida mittit, vt'

(aflFliftse Romaj quantocyus fubueniat , Is' ad Italiam veniens,magno cum Gotthis cer^i tamine conflixit » Quibus ad intcmecionemj pene confumptis, regem TotiIam,qui vU| interfecit, tra iam decem annos regnauerat ,

vniuerfamt^ Italiam adReipu . iura reduxit* Quia vero reftant adhuc quae de luftiniani j Augufti felicitate dicantur, in fequenti,deo* prajfule,libello promenda funt* cee.jt

> 1

PAVLI DIACONI DE G E» STIS ROMAN-ORVM LI> BER XVIII.

. « Vm iam,vtpr§miflumeft, Ro» manorum defierit apud Italos im c petium^plurimaeque gentes irrue» iufqueper» rent contra iplbs , ad

traniierat Pelafgu , hac tempefta

' te luftinianus Auguftus Romanum eundem bella pro» 1 qui 8c .felici forte regdjat imperiu , ipere gelTit^dc in caufis ciuilibus mirificus ex4 titit.Nam per Bellifarium patriciu Perfas for titer deuidt,per<5 ipfum Bellifarium Vuada» lorum getera, capto eoru rege Gilimere,v% ad internecionem deleuit, Africa^ tota polt annos x c v i imperio Romano reftituit:rur Bellifari/ viribus Gotthoru in Italia ge» ! fufcp eoru rcge,fuperauit.Mau» tem , capto Vitige to% poft hasc Africam infeftantes,eoruc5 rp i Attila per loannem excofulem mirabili ! gem alias i proftrauit pari etiam modo vt virtute : , gentesjbelli iure compreifit: quam ob caufam ! propter horum omnium vifiorias ,vt Ale» I manicus, Gotthicus^AlanicusjVuandalicus, hsec nomina Africanufque diceretur , habere

memit . Leges etiam Romanorum, quarum prolixitasnimiaerat, & inutilis diffonantia, mirabili breuitate correxit» Nam omnes co quse vtique in multis ftitutiones principum , libros voluminibus habebantur , intra x 1 coartauit * Idem quoque volumen Codi> * I B* X VI ii; ccmiuftfnianf appellari pr^cepitt nirfufque fingulorum magirtratuum (lue iudicum le# ges,qua:vfquead duo millia pen^ librorum cratit extenix ^ intra l» librorum riumerum redegit, cumque Codicem Digeftorum fiue pandeftarum vocabulo nuncupauit» Qua» tuor etiam Inftitutionumhbros, in quibus breuiter Yniuerfarum legum-textus compre» henditur nouiter , compoiuit : nouas quoque ftatucrat, in vnum volume re^ daccas id , eft codicem,NoueIlam nuncupari

' fanciuit . Extruxit quotj idem princeps intra Coftantinopolim vrbem ipfi' domino, qui eft dei patris, tempJum,quod graeco vo? cabulo a^iW o-o4)iW, id eft fandam fapiem tiam nominauit.Cuius opus adeo eunda xdi»

fida excellit ^ , vt in totis terrarum fpati/s huic fimile non poifit inueniri.Erat enim hic prin» ceps fide cathoIicus,in operibus redus in ius , ; ^dis iuftus : ideoque omnia ei concurrebant , in bonum * Huius temporibus Cafliodorus apud vrbem Romam tam feculari quam diuina fcientia ' claruit ; qui inter esetera quse nobiliter (cripfit , plalmorum occulta prse» ' cipua potentiifime referauit * Hic primum cos» denique fenator ad , poftremum ve» I ro monachus extitit . Hoc etiam tempore Dionyfius Alba in vrbe Roma conftitutus pafchalcm calculum mirada argumentatione compoiuit*. Xunc nihilominus Arator Ro» man^ ecclefis fubdiaeonus poeta mirabilis apoftolomm adus-vetfibus bexampiri s ex». cec.i/* pAVtI DIACONI

arauit. His quoc^ diebus beatiflimus^enedi ftus pater,&: prius in loco qui Sublacus df» citur,qui ab vrbe Roma x l millibus palTuu abefl:,& poftea in caftro Caflni,<]pod Clarum appellatur,& magnae vitae meritis, & apofto» licis virtutibus cffulfitjgiturcum circuiriqu^ viftoriae perfonarent Nar* i queLangbardoru ^ erialis qui tunc praeerat I fes chartularius imp , "'^taliae/bellum aduSfus Totilam Gotthorum regem prgparans ,cum iam pridem Langbara dos foederatos haberet,Iegatos ad Alboinum dirigit quatenus ei pugnaturo cum Gotthis , auxilium miniftraret* Tunc Alboinus elefta ^ fuis manum direxit, qui Romanis aduerfus Gotthos fuffragiu fcrrettqui per maris Adria» Ibciati tici finum in 4taliam tranfuefti , Ro> manis pugnam inierut cum Gotthis*Quibus vfque ad internecionem deletis pariter cu fuo Totila rege, onerati multis muneribus vifto^ res ad propria remearunt, omnicp tepore quo

Langbarm Pannoniam poffederunt , Roma« nae Reipu.aduerfus aemulos adiutores fueriit* Tunc quoque apud Conftantinopolim Pria fcianus Csefarienfisgrammaticseaitis (vtita dixerim)profunda rimatus eft.His teporibus, Narfes etiam Buccellino duci bdlum intulit, querti 1'beudebertus rex I*rancorum cum in

Italiam introiffet , reuerfus ad Gallias cum Amingbo duce ad fubijciendam Italiam re^

I 'liquerat. Qui Buccellinus cum peni totam

lltalia direptionibus vallaret , & Theudebera |to fuo regi de praeda Italiae munera copiofa ^ tIB* XVII* 35- conferret 8c cum in Campania hyemare dif# j ,

' poneret^tandem in loco cui Tanetum nomen

i eft, graui bello a Narlete fuperatiis,extinftus cft*Aminghus vero, du Auidin Gotthoru co* miti contra Narfetem rebellanti auxilium fer re 'conatus fuilTet , vtrique a Narfete fuperati

. funt * Auidin captus Conftantinopolim exu> lat* Aminghus vero, qui ei auxilium prasa buerat,Narfetis gladio perimitur.Tertius ve« ro Fracorum dux nomine Leutharius Bucccl lini germanus,dum multa prxda onuftus ad patriam cuperet reuerti ; inter Veronam 8c , , Tridetum iuxta lacum Bcnacu propria mor» i te defunftus eft * Habuit nihilominus Nara ! fes certamen aduerius Sindual Brentorum rea ! gem, qui adhuc de Herulorum ftirpe remana ferat, quos fecum in Italiam veniens folum* modo Odoacer adduxerat. Huic Narfes fide* j liter libi adhajrenti primum , multa beneficia contulit. Sed nouiffime fuperbe rebellantem,

'& regnare cupientem,bello fuperatum, & ca» ' ptum,celfa de trabe fufpendit.Eo quoque tem pore Narfes patricius per Dagiftheum magi* ftrum militum virum bellicofum & fortem

yniuerfos Italis fines obtinuit . Hic Narfes ^idemprimu chartularius fuit, deinde pro* pter virtutem merito patriciatus honore me* tuit.Erat autem vir pijllimus,in religione ca* tholicus,in pauperes munificus, in recupe» tandis balilicis feudiofus fatis, vigilijs &ora*

lionibus in tantum (ludens , vt plus fuppli*

^tionibus ad profufis 4 armis,, deum , qu m. eeeaij. PAVLI DIACONI

bellicis viftoriam obtineret * Inter haec niano principe vita decedente^ luftinianus ml nor Rempub.apud Conftantinopolim regen dam fufcepit.His quoque temporibus Najjcs ^ patricius, cuius ad omniaunia Ituciiuniftucliur vigil^at^ Altinae ciuitatis Vitalem epifcopum , qui an* te annos plurimos ad Francorum regem con*i fugerat,hoc eft ad Agathefem ciuitateni, tan dem apprehenfum apud Siciliam exilio dam' nauit. Igitur deleta vel fuperata Narfes omnii ijs Gotthorum gente , & quoq^, de quibus di*(

ximus,pari modo deuiftis , dum multum au*|

ri & argenti , feu eseterarum rerum diuitias' acquifiiTet,magnam ab his ducibus, ! qui mul> ta contra hoftes eorum laborauerat, inuidiam tulit, per qui contra eum luftino Augufto , & eius coniugi Sophia; in ha;c verba fuggeiTcrut, dicentes* Quia expedierat Romanos Gotthis potius feruire,q Grascis, vbi Narfes eunuchus.

Imperat, & nos feruitio opprimit , Sc hoc no» fter pi/ifimus princepsignorat. Aut libera nos de manu eius,aut certe & ciuitatem Roma,&

. > nofmetipibs gentibus tradimus » Cumqj bdsc ( Narfes audiffet, haze breuiter retulit verba* Sf male feci cum Romanis,male inueniam.Tfid ^5 Auguftus in tatum aduerfus Narfetem com#: • i

motus eft,vtftatim in Italiam Longinupr*»' 'J- feftum mitteret,qui Narfetis locum obtineo ret.Narfes vero his cognitis valde pertimuit,’ & in tantum maxime a Sophia Augufta ter* rituseft,vtregredi vitra Conftantinopolirai non auderet»Ciii illa inter casteia eunuj , quod LIB* XVII I/ 3

irhus eMt,hoc fertur mandafle , vt cum puei» lisingynaedoJanarum faceret penfa diuide^ I re. Ad quae verba Narfes dicitur naec refponfa i dedifle*Talem fe telam orditurum qualem I , U pia dum viucret, deponere non pollet . Itaque odio metu<^ exagitatus In Neapolim Cam« aniae ciuitate fecedens^legatos mox ad l^g fardorum gentem dirigit,vtpaupera Pannoi» niorum rura deferercnt,& ad Italiam cunftis i repleta diuiti/s polTidendam venirent.Simul9 I i que multimoda pomorum genera, aliarumq^ rerum fpecies,quarum Italia ferax eft, mittit, quatenus eorum ad veniendum animos polTit ^ Elicere . Langbardi Iseta quae ipli j nuncia , & praecipue optabant,gratanter fufcipiunt. De« ^

nique futuris comodis animos attollunt . Cov i tinuo apud Italiam terribilia noflu ligna ^ifa | funt,hoc eft igneae acies in coelo apparueruQp,

|

eum, qui poftea effufus eft , fanguinem coru« j jfcantes . Narles vero de Campania Romam, | regrelTus ibidem non poft multum tempus , ; ex hac luce fubtraftus eft. Cuius corpus pofi^ tum in locello plumbeo cum omnibus eiufde diuiti/s Conftantinopolim perlatum» eft j

ivstinianvs iVnior*

Er hxc tempora apud Conftantino» ! polim fupra praemiffum eft, Iu* vt i p , ftinianus minor regnabat, vir in o* tnni auaritia deditus^contemptor pauperum, " geeTifl/r 1 PAVLI DIACONI fenatoium fpoh'ator*Cui tanta fuit cupiditas

• :tis rabies,vt arcas iuberet ferreas fieri, in qui^ bus ea quae rapiebat auri talenta cogregarct* I iQuem etiam terunt mhaerefim Pela^anam

delapfum » Hic cu a diuinis aure cordis auer^ j [teret,iufto dei iudicio amiflb rationis intelle^ eft. Hic Tiberium Cse^ ;ftu , ames effeftus & ;larem adfciuit, qui ei palatia vel fingulas pro»

. iuinciasgubemaret,hominemiuft:um,vtilem^ *ftrenuum,{apietem,eleemofynarium,in iudi« cijs aequum, in viftorijs clarum, &, quod his omnibus fupereminet, veriifimum Chriftia>

num. Hic cum multa de theiaiiris quos luftis* i Inianus aggregauerat,pauperibus erogaret, So ' Iphia Augufta frequentius increpabat eum,

{quod R.empu» redegiflet in paupertatem , dh ices,Quod ego multis annis cogregaui, tu in* ;tra paucum tempus pr« dige difpergis Aie» quia non i bat autem ille Confido in domino, fifco noftro tantum vt paiipe» ! deerit pecunia , |

res eleemofynam accipiat,vt captiui redima» :

tuTjhoc dft magnus thefaurus , dicente domi» jno:Theiaurizate vobis thefauros in coelo, vbi

i neque aerugo,ne<5 tinea corrumpit,&vbifu» furantur Ergo de his res non effodiunt , nec ( tribuit congregemus thefau» quae dominus , j

' ros in coelo, & dominus nobis augere digna» ^ f ^ t 1 biturinfeculo^ TlBlERIVSCONSTANTlNVS^

i Gitur cu luftinianus vndecimannis regnaiTet,ametia qua incurrerat,tan> -4-

t LIB* XVIIli 37 dem cum vita finiuit.Bella fanS quae per Nar^

fetem patricium Gotthis vel Francis illata lii* perius per anticipationem diximus , huius te^ poribus gefta fimt»Deni^ & cum Roma tem poribus Benedifti papas vaftantibus omnia Iper circuitum Langbardis^ famis penuria Ut jboraret, multa frumeti millia nauibus ab Aea jgypto dirigens, eam fub ftudio mifericordiae fcleuauit.Mortuo igitur luftiniano, Tiberius ^oifantinus Romanorum regum quinquagea limus fum^^iit imperium.Hic cum, vt fuperia is diximus, luftiniano adhuc Caslare paiatiu tegeret,& multas quotidie eleemofynas face» ret', magnam ei dominus copia (ubminiibraa luit * Nam deambulans per palatium, vidit in pauimento domus tabulam marmoream, in 3ua erat cmx dominica fculpta,& ait Cruce iomini,qua fronten* oftram & peftora mua pire debemus,eam fub pedibus coculcamus^ ^difto citius iuifit eandem tabulam auferri de folTa*Qualeuataatcp,ere£ta inueniutfuba ter & aham hoc fignum habete: qui & ipfam jiuflit auferri*Qua amota,repererunt & tertia; iiufluqp cius cum bxc fuiflet ablata, inueniunt jmagnum thefaurum habetem iupra mille aua jri centenaria. Sublatumq^ aurum pauperibus jadhuc abundantius quam cofuetus fuerat,lar^ Wtur.Narfes quoque patricius Italias , cum in quadam ciuitateintra Italiam domum ma» ‘ l^am haberet,ad fupra memorata vrbem ad» icnitjibicpin domum fuam occulte ciftemam nagnam fodit,in qua multa millia cetenario^ PAVLX DIACONI intcrfeQifqud tum auti atc^ argenti repofuit , omnibus confcijS) vni tantummodo hocpeij iuramentum ab eo exigens commedauit.L)e» funfto vero Narfete,fupradiftus fenex ad Cg farem Tiberium venies dixit«Si mihi aliquid; prodeft, inquit, magnam rem Cafar dicamU tibi,l Cui ille, Dic ait, quiduis. proderit enim Ii quod nobis profuturum eft,narraueris*The', I iauru,inquit,Natfetis recoditum habeojquodj in extremo vitse pofitus celare non polIum*4 * t Tunc Ca:far Tiberius gauifus mittit v% ad!

^ ^ . _ j locum pueros fuos» Prascedente vero fene, hi fequuntur attenti :peruenientefque ad cifterat t nam,deopertam ingrediuntur.In qua tantumi auri vel argenti repertu eft,vt per multos diesi Quas: vix 4 deportantibus potuifleteuacuari . ille pen^ omnia fecundum morem iiium ero^ gationelargifluadiipenfauitegenis. Hic cum Auguftalem coronam accepturus elTet,eum^ ^ fecundum confuetudinem ad fpeftaculum populus expeftaret,infidias ei pr?parauit So% phia Augufta, vt Juftinianum luftini nepoa tem ad dignitatemimperatoriam fublimaret. procedens deinde Ille per loca fanfta prius ^ vocato ad fe pontifice vrbis, cu confulibus ac prsefeftis palatium ingrelfus,indutus purpu» coronatus throno imperiali ra , diademate , I impolitus, cum immenfis laudibus in regni ; gloria eft c6firmatus.quodeius aduerfarij au* j dientcs,nihilque ei,qui in domino ipem fuam I pofuerat,olftc€revaicntes,magnofuiit confu»

j ' Uo^s pudore cooperti* Tralaftis autem pau# XVIIX»

^ 3s diebus ludinianus pedibus {e proiecit im» peratorisjob meritum gratias xv ei auri ce»

tenaria deferens:quem ille fecundum patien» . tiaz fuae meritum coIligens,fibi in palatio afli»

ftere iulEt * Sophia vero Augufta immemoc promiffionis quam quondam in Tiberium habueratjinfidiaseitentauitingererc* Proce» dente autem eo ad villam, vt iuxta ritum im* ' perialem x x x diebus ad vindemiam iucun*

' daretur : vocato clam lufliniano, voluit eum fublimare in regno quo comperto,Tiberius . oirfu veloci Coftantinopolim regreditur,ap* prehenfamque Auguftam omnibus thefauns

expoliauit, folum ci villum quotidianum ia i alimenta r^nques* Segregadfque pueris eius ab ea,alios ex ndelibus fuis pofuit,qui ei pare»

rent : mandans prorfus vt nullus de anteriori* bus ad eam haberet accelTum. lullinianum ve

^ ro verbis folummodo obiurgatum,tato in po* fterum amore dilexit,vt filio eius filiam fuam

’ promitteret, rurfufque filio filiam fuam ex* peteret* Sed haec res minime , quam ob cau* lam nelcio,ad effeftum peruenit» Huius exer* citus ab eo direflus Perfas potentiflime de* regrediens bellauit,viSorque tantam molem i

' prasdae cu viginti pariter elephantis detulit,vt . humanas crederetur poife fufficere cupiditati» MAVRITIVS* ^ i

Iberius igitur Conllantinus poilqua i

' t imperium feptepi rexerat annis, tem

I tiesnbidiemmortisim^ r PAVLI DIACONt - X ( confilio cum Sophfg Auguftse Mauritium g» : nere Cappadocem virum ftrenuum adimpei j tium elegit^ornatamc]^ fuam filiam regalibus! ei dicens* Sit tibi impc«! omainentis tradidit , xiummcAm cum hac puella conceflum.vte«j te eo felix' memor femper vt gquirate & iufti» tia delefteris.Haec poftquam dixit, de hac lu

ce ad setemam patriam migrauit , magnu lu»

1 ^um populis de fua morte relinquens. Fuit e* nim fummse bonitatis, in eleemofynis prom» ptus,in iudicio iuH;us,invindilandocauti{ri> mus,nullum deipicies, fed omnes in bona vo« luntate comple£tes,omnes diligens: ipfequo* I

V q^efl: dileftus a cunftis.Quo defun£lo, Mau* ritiusindutus purpura, rSimitus diademate,

• ad curiam proceffit , acclamatifc^ fibi laudi* bus ,poft largita populo munera primus ex , j Grgcomm genere in imperio confirmatus eft* [ Hoc tepore Mauritius imperator Childepeta*

to Francorum regi l.m. folidorumperlega* i ; direxit, vt exercitu fuper Lang* : tos fuos cum bardos irrueret,eofqj de Italia exterminaret: qui cum innumera Francorum multitudine in ; Italiam fubito introiuit.Langbardi vero in ci*

’ uitatibus fe comunientes, intercurrentibus le* gatis, oblatifc^ muneribus pacem cum ChiU deperdo fecerunt.Qui cum ad Gallias remeari fet, cognito imperator Mauritius ,quia cum j Langbardis foedus inierat, quod ei ob dietri* metum Langbardorum dederat,repetere coe*

pit.Sed illefuarum;/irium fretus potetia,pro .

hac re nec refponfum reddere voluit » His ita i r 1 LIB* XVIII*

gcftis, Autiiaris : rex Brixellum duitatem fii# per Padi marginem pofitam expugnare ag* greflus eft, in qua Dodruph dux a Langbar^

i dis c6fugerat,ieiec]^ partibus imperatoris tra»

i dens,fodatus militibus Langbardorum excr* dtui fortiter refiilebat, Ifte ex 5ueuorum,hoc

! eft Alemannorum gente oriudus, inter Langa bardos creucrat: 8c quia erat forma idoneus^ ducatus honore meruerat. Sed vbi occafionem vidfcendas fux captiuitatis reperit, contra

Lagbardorum illico arma furrexit * Aduerfus quem Langbardi grauia bella geflerunt.Tana |

I demqp eum cum militibus quos ducebat,exu» I perantes,Rauennam cedere compulcrut.Bris ; xellus capta eft,muri(5 eius v% ad iblum dea ftrufti funt.Poft hasc Autharis rex , cum Smaa ragdo patrido, qui tunc Raucnna» praserat,vf j in tertium i qj annum pacem fedt. Denic]^ per Benediftum papam r elagius Romanse eccle fia: pStifex abique iulTione principis ordinaa tus effjco quod Lagbardi Romam per circuia tum obfiderent, ne poflfet quifquam a Roma progredi.Hic Pelagius Helia: Aquileienfi epi feopo nolenti tria capitula Chalcedonelis {y> nodi fufeipere, epiftolam fatis vtilem miutr quam beatus Gregoriuscu eifet adhuc Dia« conus, confcripfit. Rurfum Mauritius A*jgua ftus legatos ad Childepertum mitt& , eum vt contra Langbardos exercitum in Italiam di^ rigeret,perfuafit. Childepertus exiftimas fua adhuc germanam apud Coftantinopolim vi* uere,legatis Mauriti/ gcquiefces^vt fua poflet

i PAVLI DXACOKI _ t

fororem accipere , iterum aduerfiis Langbar# dos Francorum exercitum ad Italiam direxit: contra quos dum Langbardorum acies pro^ perarent, Franci & Alemanni inter fe dillen» ;lionem habentes, fine vUius conquifitione ad

patriam funt reuerfi * Eo tempore fuit diluui^ um in finibus Venetiarum & Liguri*,feu cg# teris regionibus Italig,quale poft Noe tempo*

ra creditur non fuiffe. Faftae funt lacunse poG * feffiones, feu villarum hominumm pariter 8c ' animatium magnus interitus» Deftrufta funt

itinera, diflipata: viae . Tantum tunc Athefis

fluuius excreuit,vt circa Bafilicam fanfti Ze» • nonis martyris, quae extra Veronenfis vrbis ; fitaeft,vfque ad fuperiores feneftras muros ;

aquae pertingerent : licet, ficut beatus Grego*

‘rius poilea papa fcripfit,in eandem bafilicam :

;aqua minime introiuit. Vrbis quo(^ eiufdem ^ Veronenfis muri ex parte aliqua, eadem fiint inudatione fubruti.Fafta eft autem haec inun* datio decimofexto Calen. Nouembris.Sed 8c tantg corufcationes & tonitrua fuerunt,quan* tae fieri vix aeftiuo tempore folent. Poft duos iqucK^ menfes eadem vrbs Veronenfium mas

gna ex parte incendio concremata eft . In hac diluuijefftifioneintantum apud vrbem Ro> mam fluuius Tybcris excreuit,vt aquae cius in ifuper muros vrbis influerent , & maximas

'ea regiones occuparent,Tunc per alueum eiuf i idem fluminis cum multa ferpentum multitu* j etiam magnae miracque magni* dine Draco j

fiidinis per vrbem tr^ens.^j:%ie^in^cJ LIB* XVIII* 4q

defcendit » SubfecutaefHlatimhanc inunda^ tionem grauiffima peftilentia ingui« , quam nariam appellant quae tantas lira# : populum gi deftinauit, vt dcinasftimabili multitudine

vix pauci remanerent , Primumque Pelagi#

um papam viru venerabilem perculit , & fine

mora extinxit . Deinde pallore interempto,

lefe per populum extendit . In hac tanta tri# bulatione beatilfimiis Gregorius qui tunc , leuita erat , k cun£lis generaliter papa elegius ell qui feptiformem litaniam fieri ot# . dum dinauet^vnius horg fpatio,dum hi deum pre«

carentur , o£loginta ex eis fubito ad tenam corruentes Ipiritum exhalarunt,Septiformis

autem litania di£la ell , quia omnis vrbis po« pulusa beato Gregorio in leptem partibus

deprecaturus dominum ell diuifus . In primo nanque choro fuit omnis clerus, in fecundo o*

mnes abbates cum monachis fuis , in tertio omnes abbatilTas cum congregationibus fuis, in quarto omnes infantes,in quinto omnes lai jci,in fexto vniuerfac vidu?,in feptimo omnes

jmulieres coniugatas . Ideo autem de beato Gregorio pliira dicere omittimus ,quia iam , jante aljquot annos eius vitam deo auxilian# texuimus: in qua ea quas dicenda erant,iu# beta tenuitatis nofiiras vires vniuerfa defcripfi# jmus. Hoc tempore ide beatus Gregorius Au# jgullinum,& Melitum, 8c loanncm cum alijs pluribus monachis timentibus deum in Bri* ganniam mifit , Corumque prasdicatipne ad jCHRiSTVM Anglos cduertunt«His

) PAVLI diaconi defunfto Helia Aquileienfi patriarcha, poft^ quindecim annis fe facerdotemgeflerat,Seues rus huic fuccedens regendam fuicepit eccleii^ am: que Smaragdus patricius veniens de Ra« uenna, in gradus per femetipfum bafilica traa hens, Rauenam eum in curiam duxit,cu alijs tribus ex Hifttia epifcopis, id eft loanne Pa»

icntino, & Seuero atque Vindemio , necnon etiam Antonio iam lene ecclefijE defenfore: quibus comminans exilia,atqueviolentiam t inferens, communicare compuIitIoanniRaa uennati epifcopo trium capitulorum damnas j tori, qui a tempore papse Vigiiij vel Pelagii ;

ecclefiae defciuerant focietate . Exe» ; Romanae pto vero anno, b Rauenna ad gradus reuerfi voluit, ! funt: quibus nec plebs communicare nec csteri epifcopi eos receperat* Smaragdus patricius a daemonio non iniufte correptus, ; fucceflbrem Romanoru patriciatus accipiens haec fafta ! Conftantinopolim remeauit * Poft fynodus decem epifcoporum in Martiniano coij^regatur:vbi receperunt Seuerum Patriar* cham Aquileienfem dantem libellum erroris fui,qui trium capitulorum damnatoribus co* municarat Rauennae.Nomina vero epifcopoa rumqui fe ab hoc fchifmate continuerunt,

haec funt,'Petms de Altino clariflimus , Inge« nuus de Sabione,AngeIus Tridetinus, lunior Veronenfis,Horontius Vicentinus, Rufticus Agellus de de Taruifio,Fonteius Fcitrinus , Acedo,Laurentius Belunen(is,Maffentius Iu» Iienlis,& Adrianus Polenfis*Cum patriarcha

/ ’ tIB» 3CTIII* ’ 4*

iiH •utem communicauerunt epifccpf , Seue« rus Parentinus ^loannes patricius, Vinde* mius,&loannes» PROCAS» GiturMauritiusaugufhispo(l| vtio i &viginti annis texit imperio cufi* lijs Tbepdoflo & Tiberio,C6(lanti« ncx^, a Phoca, qui fuit ftrator Ptifci patrici/, occiditur.Fuit autem vtilis Reipu. nam f*pc cotra hoftes dimicans, viftoria obtinuit.Hun oi quoq^,qui & Auares appellatur, eius virtu* te deuifti funt His diebus defunfbo Seuero patriarcha, ordinatur loco eius loanes Abbas patriarcha in Aquileia vetere cum coibifu r^ gi$ etiam Gifulfi ducis.In gradus quo(]^ ordi» natus eil a Romanis Cadianus antilles* Rur» fus menfe Nouembri &Dccebri ilella cornea tes apparuit . Candiano vero defunfbo , apud gradus ordinatur patriarcha Epiphanius: qui primicerius notariorum ab epifcopis,qui erat fub Romanis:& ex illo tempore coepcruf elTe ' duo patriarcha:. Phocas ioitur,vt prseminjm e(f,extin£l;o Mauritio eiuU]^ fili/s,Romanord ‘ regnu inuadit.Per ofto annoru curricula prin cipatus eft. Hic rogante papa Bonifaciofta» tuit fedem Romans eccleli£,vt caput elTeto» mnin eccleliarum,quia eccleha Conftantino» politana prima fe omnium ecclefiarufcribe» bat.ldem alio papa Boiii^f^o pdtente iulTit dn veteri fano quod Patheon vocabatur,abla« tis idololatria: fordibus,ecclefia beat^ femper «virginis Maria:, & omnium fandiorum mar

I

• • h pAVtl DIACONI' tyrum vbi quodam onmium non deo fed daemoniorum cultus agebatur ibi rum , , deinceps omnium fieret memoria fandiorum* Huius tempore Prafini & Veneti p« Orien# tem & Aegyptum ciuile bellum faciut, ac fe* proftemunt . Perfae quocp ad* I fe mutua caede Rcmpu.grauifTima bella geretes,mul* ! uerfus tas Romanomm prouincias,& ipfam Hiero* I folymam auferuntj& deftructes ccclcfias,fan» ornamenta loco» fla quoq? profanantes , inter rum faiiftorum vel communium etiam vexib Ium I^minicae crucis abducunt* pofteri* i Hcraclianus,eiufcR Ontra hunc Phocam Heraclianus, I Africam regebat,rebel lauit at* ! c qui , eu vita re* ^ cum exercitu veniens, , gnoqucpriuauit,remcp publicam Romanam Heraclius eiufdem filius regendam fufccpit* His diebus defunfto Hcraclio augufto apud Conftantinopolim,Heraclionas eius filius cu matre Martina regni iura fufccpit,rexit<]p im* fuc* periu duobus annis.Quo vita decedente , Conllantius germanus eiuf* t ceflit in loco eius dem,filius Heraclijjimperauitcj mefibus fex* Hoc etiam mortuo,Conftantinus eiufdem fi» re» lius ad regni dignitatem afeendit, tenuit^ tempora gnum annis vigintiodlo * Circa h*c tegis Perfarum coniunx nomine Caefarca de Perfide exiens cum paucis fui s fidelibus pri» iuato habitu propter Chriftianas fidei amore 'Conftantinopolim venit* Quas ab imperato*

.re honorifice fufcepta,poft aliquot dies, vt de* !

tlB* 3C7lIi; 4i _j -T_u ^

fiderabat) baptifmum cofecuta cft, i [ & ab Au» ' guftadefacro fonte Jeuata eft. Quod vir eius

, Periarum rex audiens , legatos Conftantinofl polim ad ! Auguftum direxit, quatenus eidem

I vxorem fuam redderet qui ad imperatorem : venientes verba regis Pcrfarumnunciant, qui j requirebat fuam reginam * Imperator hoc au» ‘diens,remc^ omnino ignorans,eis relponfum

I

I reddidit dicens*De regina,quam quseriris, fa» temur nos nihil fcire prseterqua , quod ad nos

i hic aliqua mulier priuato habitu aduenit * Le» gati vero refponderunt dicentes*Si pIacct,no» | ftro confpe6fu volumus hanc dicitis, , quam mulierem | videre.quse cum iuflu imperatoris ! adueniflec,mox vt eam legati confpiciunt, ad

! eius veftigia prouoluuntur, eicj venerabiliter," quia eam vir fuus requirerct,fuggerunt. Qui» Jbus illa refpondit* Ite renunciate regiveftro,

! domino,quia nili licut & ego iam credidi , ita & iple Chnftum crediJeric,me iam vitra con fortem thori habere n5 poterit. Quid multa? Legati reuerli ad patria , vniuerfa quse audie» rant,regi fenunciant.Qui nihil moratus,cum JL X millibus viris Conltantinopolim pacifice ad imperatorem venit: d quo gratater Sc fatis digne fufeeptus eft:qui cn vniuerfis Chriftum dominum cred&, pariter cum omnibus facri baptifmatis vnda perfufus, 8c ab Augufio de

fonte leuatus, catholica fide confirmatus efi;, multifque muneribus ab Augufio honoratus, accepta fua coiuge Istus 8c gaudens ad fuam patriamrepedauiCt

I p A T t X DIACONI

I S* , C O N S T A N T I N V

4*1 1

! Is diebus G>nftantinus,qui^ Con h ftans eft appellatus,luliatrt a Lang» bardorum manu eruere cupiens,Co ftantinopolim egrefllis,pcr litora iter habens^ Adienas venit.Indecjp mare trafgreiTus,T^c. ! tame prius ad folitarium tum applicuit . Qui qui prophetiae ipiritum habere dice* quenda , batur,adijt,ftudiofe ab eo fcifcitas vtrum gcn tem Langbardorum, quae in Italia habitabat^

fupetare,& obtinere poffetti quo cum femus ;

dei fpatiu vnius noctis expetiilet , vt pro hoc

' ipfo dominum fupplicaret, fafto mane ita eia 'oem Augufto refpondit Gens Langbardo* rum fuperari modo ab aliquo non poteft,quia regina quaedam cx ali^rouincia veniens,ba* I jfilicam beati loannis Baptiftae in Langbar*

domm finibus conftruxit * Et propter hoc i* pie beatus loannes pro Langbaroorum gena tc continuo intercedit* Veniet autem tem* habebitur dea pus , quando ipfum oraculum j Ifpeftui, & tunc gens ipfa periet* Quod nos

! ita Fatuum efie probauimus, qui a ante Lang»

' bardomm perditionem , eandem beati loana nis bafilicam,qus vtic^ in loco qui Modoetia dicitur, eft conftituta,per viles perfonas ordia peribnis ; nari confpeximus,ita vt indignis , & adulterinis,no vitg merito,fed praemij datioa cu Conftas 1 ne largirctur.Igitur , vt diximus ,

» Auguftus Tarentum veniiret,egreiTus exinde Beneuetanoru fines inuafit^omnef^ per

i L I B» 4^ pen$ venerat Langbardorum duitates cepit, Luceriaq^ opulentam Apulis ciuitate expu* gnatam fortius inuadens diruit & ad folum I , vf(]p proftrauit,Acherutiam fan^ propter mu» nitmimalocipofitionem capere minimepo» tuit.Deinde cu omni fuo exercitu Beneuentu circundedit,& eam vehemeter expugnare cob pit:vbi tunc Romualdi filius adhuc iuuencu» Ius ducatu tenebat qui flatim vt imperatoris : aduetu cognouit,nutriciu fuu nomine Sefuai» dum ad patrem Grimoaldum trans Padu di» rexit,obfecranseu, vtquantocyus veniret, fi« lioq^ fuo,ac Beneuetanis,quosipfe nutrierat,

potenter fuccurreret * Quod Grimoaldus rex audiens,flatim cu exerdtu Hlio laturus auxi» ,

liu Beneuentu pergere coepit * Que plures ex Langbardis in itinere reliquemnt,quia expo» liaiTct palatiu,&iamn5 reuerfurus repeteret Beneumtu.Exerdtus interim Conflantis Be» neuetum diueriis machinis vehementer expu» gnabat,& contra Romualdus cumLangbar dis cu tanta fortiter refiftebat » Qui quamuis multitudine congredi manu propter pauci» tatem exerdtus non auderet,frequenter tame i cum expeditis iuuenibus hofliu cailra irmm» inferebat vndic^ lp& , magnas eifdem dades» Cum^ Grimoaldus eius pater iam propera» ‘ret,eundem nutriciu eius,de quo prsmifimus, ad filium mifit,qui d fuu aduentu nunciaret; qui cum prope Beneuentu veniffet , a Grscis i 'captus imperatori delatus e(l: qui ab eo vnde |

I veniret teguirens,ille fe a Grimoaldo rege ve» ‘ fffaii; t I YAy LI DIACONI tlire dixit^ eundemque regem citius aduentarQ territus, nunciauit.Statimque imperator con« . filium cum fuis ini|t , quatenus cum R.o» rc« mualdo pacifcieretur , vt Neapolim poffit uerti : acceptaque oblide Romualdt forore, fe* cui nomen Gifa fuit , cum eodem pacem cit. Eius vero nutricium Gefualdum ad mu* ros duci praecepit, mortem eidem minatus, (i ciuibus Grimoal* aliquid Romualdo , aut de di aduentu nunciaret, fed potius quidem aiTe* , pofle.Quod ueraret , eundem venire minime praecipiebatur pro» ille fc fafturum , vtei , mifit:fed prope adueniflet, velle , cum muros videre dixit cu Romual* fe Romualdu . qu6 dus citius adueniflet, fic eu allocutus eft‘Con* fias eilo domineRomualde, & habes fiducia noli turbari,quia tuus genitor citius tibi prae* biturus auxilium aderit.Na fcias eu ifta nofte iuxtaSaticru fluuiucum valido exercituma nerettantu obfecro, vt mifericordia exhibeas

filijs quia gens ifta perfi* cum mea vxore,& ,

: da me viucre no iinet.Cumq^ hoc dixiflet,iu(*

fu imperatoris caput cius abrciirum,atc^ cum i belli machina qua petraria vocant,in vrbem , | proieftu eft.Quod caput Romualdus iibi iuf

' fit deferri, id(^ cu lachrymis ofculatus eft,di» gnoc]p in loco tumulari praecepit.Metues (ubt to Grimoaldi regis aductu imperator, dimif*

fa Beneuenti obfidione, Neapolim proficifei* : tun cuius tame exercitum Micola Capuanus |

comes,iuxta flueta Caloris fluminis, qui vfc^ i

hodie pugna dicitur^vehcmetei atdiuittPoft^ .

t i : ''H L 1 XVI II» 44 . ^ iperator Neapolim perucnit,Vnos ex

^ cius optimatibus,cui nomen Saburrus erat,ab Augufto,vt fertur,viginti millia militu expes ;

1 ti/t, fc( cuRomualdopugnaturu,viftore(]^ 5 I i^podit. qui cu accepto exercitu ad locu cur ' nome Floridus cft adueniiret,ibi^ caftra po^ | fuilTct,Grimoaldus,quiiaBeneuentuaduene« j eu proficifd voluit.Cui , rat,h?c audiens,c6tra

|

' filius Romualdus'Noeftopus,inquit:fedtaiif ! nobis parte deveftro exercitu tribuite» £go tu j

deo fauete cum eo pugnabo:& cu vicero, ma^ I ior vtic]p gloria potetiae veftrg adfcribetur.Fa^

' aliqua parte de patris ex* , eft, vt accepta ercitu,pari terque cu fuis hominibus cotra Sa^ bellum burrum profidfdtur;: qui prius quam j

eo iniret, quatuor partibus tubas infb» I cum ^ | nare praecepit OunquevtraE<]p acies forti im ' | tentione pugnarent, tunc vnus de regis exer» 5 | Amangus qui contum regium dtu nomine , ; { ferreeratrolitus,quendamGraeculumeodcm {

fortiter percutieris, i . conto vtrifque manibus |

i : de fella fuper quam equitabat fuftulit, eumq^ ^ in aera fupra caput fuulcuauit.Quod cernens • I grxcoruexerdtus,immefopauoreperterritus v

in fugam couertitur,vltima(]p pemidc caefus, j ,

'fibi fugiens morte, Romualdo&Langbardis ; fe imperas |viftoria peperit.Ita Saburrus , qui itorifuoviftori^trophjEudel^ngbardispros 1 miferat patrare,ad eu cu pauds remeans igno J j ninia deportauit. Romuddus vero patrata de inimicis viftoria, Beneuentu triumphans in# i gr^us eft, patri gaudium t ^ eunftis fecurt» £ f

• . i PAVLl DZACOKI

tatcm filbiato hodia timore conuexit^ Af ro Conflans Augulius^cn nihil fe contra Lag« bardos geiTiiTe conipiceret,omnes famitisefug minas cotra fuos^hoc ed R.9manos contorOt*

Na ingredus Neapolim^R.oma perrexit : cui ibcto ^ vtbe milliario Vitalianus papa cu fa« cerdotibus & Romano populo occuirit.Qui I Augudus cu ad beati Petri limina peruenif»

fet^obtulit ibi auro textum: manes c pallium & . apud Romam diebus duodecim^omnia qus dierant antiquitus indru£la ex aere in ornati metu ciuitatis^depofuit^in tantu^ vt etia Bali« licam beatae Maiiae^qug aliquado Patheo vos cabatur,& condita fuerat in honore omnium

principu^locus erat omnio martyru y difcoos

periret^tegulal^ aereas exinde auferret , ea% fimul cu omnibus alijs ornamentis Condans tinopolim tranfmitteret»Deinde reuerfus ims perator Neapolim^in littore Tyrrheno perre* xit duitatem Rhegynam. IngrelTufc^ Sicilia per indidionem feptimam habitauit Syracus tales fas:& affliftiones in fuo populo , feu ha»

bitatoribusjvel poflelToribus Calabriae , Sids Africae Sardiniae exercuit, quales liae y y atque antea nunquam auditae funt, ita vt etiam vxo res amaritis,velfili/ a parentibus fepararens tur* Sed & alia multa & inaudita harum res i

gionum populi funt perpelTi , ita vt alicui i

foes vitae non relinqueretur . Nam & vafa {aera vel Omilia fandarum dei eccleliarum in^eiiaUu^Ujd^a^coiumauaiitia fublas

i I.IB* XVIII* 4^ tafunt.Manfit autem imperator in SfdUaab indiftione feptima vfquc in duodecimam * Sed tandem tantarum iniquitatu poenas luit, vt qui dum fe in balneo lauaret , I fuis extin# eil ftus : & ibidem magna cum iblennitate ^ > iliis,Yt decuit , tumulo traditus eft. CONST ANTIN VS. Nterfefto igitur apud Syracufas Coa i ilante imperatore , Mezedus in Sici*

! lia regnu arripuit, fed abi(^ orietalis exercitus voluntate:contra que Italis milites, ali/ pa Hiftria,alij per partes Capanis, ali/ vero a partibus Africs 8c Sardinis venientes .^racuias, eu vita priuarunhmultiqj ex iu« dicibus cius obtruca ti Conftantinopolim per* dufti funt:cu quibus pariter & falfi imperato» ris caput eft deportatu.Hsc audiens gens Sat racenorum,qus iam Alexandria & Aegyptii pCTuafcrat, fubito cu multis nauibus venietes, Sicilia inuadunt,Syracufas ingrediuntur,mul tam^ ftragem faciuntpopuIoru,vix paucis e» uadecibus: per munitiiiima caftra, & iuga co> fugerunt montiu, auferentes quo^ prsda ni* miam,& omne iUum que Coriftans Auguftus a Roma abihilerat ornatu in re & diuerlis ipe» ^iebus:iicc]^ Alexadria fimul reuerfi funt.Por a rd regis filia, qua de Beneueto oblidis nomine fublatam diximus,in Sicilia veniens,diem fuu jclaufit extremu.Igitur cxtinfto , vt diximus, lapud Siciliam Conflante Auguflo punito^ , iquieifucceiTerat Mezentio tyrano,Romano* «nunregnu C^nllaQtinusConiland; Augufli PAVLI DIACONI

'£Iius fufcepit r^gcdu, Romanifc^ principatui eft annis dece & fepte.Conftantij fand tepori» ibus Theodorus arcbiepifcopus, & Adrianus his teporibus abbas exift&, vir aeque doftiifi» ,jnus,a Vitaliano tuc papa mifli in Britannia> plurimas eccleiias Angloru doftrinae ecclefia* ftic* fruge foecfidarunt» E quibus etia Theo» dorus arcbiepifcopus peccantiu iudicia quatis fupplici/s, fed pro vnoquoc]^ peccato quis poe nitere debeat,mirabili & difcrcta cofyderatio ,ne venuftiffime ac multum notabiliter defcri» p(it*Du hxc geruntur,ba:reiis apud Coftanti» nopolim orta eif,quf ita opinado errauit,quia vna in domino noilro lefu Chrifto voluntate haerefim & operatione afleuerabat , Hac aute cxcitarut Gtegorius patriarcha Coftatinopo» litanus,Macarius,Pyrrhus,Paulus,& Petrus*. Qua ob caufam Coftantinus Auguftus centu quinquaginta epifcopos cogregari fecit, inter 'quos fuerunt etia legati fan£lae Romana; ec» clefiae miffi ab Agathone papa, loanes diacon nus,&Ioanes Portuefis epifcopus: qui omnes cande hserelim danauerunt.Ea nora tantg ara» nearum telae in medio populi ceciderunt,vt o»

mnes mirarentur : ac per hoc iignificatum eft quod ibrdes haeretic? prauitatis depulfae funt. |& Gregorius quide patriarcha correftuseft, perfeuerantes, i cxteri vero in fua defenlione aiuthematis funt vltione copulii. Eo tempore Damianus Ticinenfiseccleliae epifcopusfub nomine Manfueti Mediolancnfis archiepifco»

l|ii hac de gufa fatis vtile^tcdts^ fidei epifto» JLIB* XVllT» 46 lam cop>fuit,qua2 in praefata fynocfo non me* diocrelufrragiu tulic.Keffa auce Sc vera fides cftjvi ficut in domino noftro lefu Chrifto dug , fune naturae,hoceft dei, 3c hominis, fic etiam duae credatur cile voluntates,(iue operationes • Vis audire de eo quod deitatis eftfEgo,inquit, & pater vnu fumus. Vis audire quod humani» tatisfPater maior eft. Certe me fecundum hu* ! ait manitatem euangelifta , lefus autem dor» miebat in puppi ILipcr ccruical. Vide diuinita* , te*Tunc furgens imperauit ventis,8c mari, 8c lafta eft tranquillitas magna • Haic efl: fexta ^ fynodus vniuerfalis Conftantinopoli celebra» ta,& graecorum fermone confcripta,temporc ' tiapae Agathonis, & obfequente & adiiffente Conftantino ptincipe intra feptapalatijfui* 1 V S T I N I A N V s.

Ehinc apud Conftantinopolim im» i d peraror moritur Coilatinus, &eiu» minor filius luibnianus Romanorii jregnu fufccpit: cuius per decem annos guber» mcula tenuit:ac Africa a Sarraccnis abilulit, j& cu eifde pacem terra mari(^ fecit.Hic Ser» jgiumpontiffcem,quiainerrorc illius fynodi qua Coftatinopoli fecerat,fauerc & fubfcribe re noluit, miflb Zacharia protofpathario fuo iuifit Coftantinopolim deportari. Sed militia )R.auenna;,vfcinaru(]^ partium, iuifa principis nefanda contcnens,eundem Zacharia cu con* mmelijs ab vrbe Roma &iniurijs expulit.Co irahucluilinianu Leo augulfalem 'dignitate ' ittripiens^eu imperio priuauit,regnucB Roma

H I PAVbX DIACONI

‘ noro tribus annis i^ges , luiHnianu exulem in Ponto feruauit*Rurfu% Tiberius cotrahuc

3>onem infurgens^regnu eius inuaiit ^ eunu]^ toto quo ipie legnauit t^ore in eadem duita te in cuilodia permaxima tenuit . Hoc tepore :

Aquileiaobimperitiafidei quintu vniuerialc ; cociliu (iiicipere difFidit,donec falutarib^ bea ti papse Sergij monitis inftru£ta^ & ipfa huic cu cgteris c h i r s t i ecclefi/s annuere cofen lit*Fa^eft autehsec fynodus Coftantino^

li teporibus papg lulij fub luftiniano principe contraTheoi3oru,& omnes haereticos qui bea tam Mariam iblu hominem^non den 8c horni negenuiiTeafHrmatHnquafynodo catholice

cft inftitutu,vt beata Maria femper virgo eoa TOKOf dicereturtquia licut catholica fides haa ^t,non iblu hominem^fed vere deu & horni* nem genuit.Hoc tepore apud Gallias in Fra« eorum regnu Anchis Amulfi filius,qui de no» mine AnduCae quoda Troiani creditur appeb latus,fub nomine Maiorisdom^ gerebat prin« cipatu* At veto Iufi;inianus,qui amifib princia

patu in Ponto exulabat,auxilio Trebellij Bul garoru regis regnu rurfus recipiens ,eos qui fe expulerant patricios occidit. Leone quoq^ 8c Tiberium, qui locu eius vfurparat,cepit,& in medio dreo cora omni populo iugulari prae> cepit.GaIlicinu vero patriarcha Conftantino» politanu erutis oculis Romam mifit: Cyruq^ ; abbatem,qui eu in ponto exulem aluerat,^ia fcopu in loco Gallicini coftituit. Hic Conftaa

tinu papam ad fe veniie iubfe < honorifice fub

I cepit,ac rcmi(it.Quem praftratus in terra pro fuis peccatis intercedere rogans,cu£U eius ect

1 clefijc priuilegia renouauit.Qui cn exercitum inponto mitteret ad cdprehedendu Philippi* cum,queibirelegauerat,multu eumidevene» rabilis papa prohibuitnehocfaceredeberet;

fed tamen inhibere no potuit*Exercitus quo^ :

- qui miflus contra Philippicu fuerat, ad patre ; fe Philippici contulit ,euqp imperatore fecit: qui Coftantinopolim contra luitinianu veni* ; ens,cd eo ab vrbe milliario duodecimo ; pugna uit,vicit,&occidit, regn«<5 eius adeptus eif*

Imperauit aute lulHnianus cu filioTiberio in ' hac fecunda vice annis fex: que Leo in expuh iione illius naribus detruncauit. Qui p<^ ite* rualTumpto imperio,quoties defluente guttJ rheumatis manu deterflt, pen^ toties aliquos ex i/s qui contra eu fuerat, iugulari prsecepiU i PHILIPPICVS. T vero Philippicus,qui & Dardanes, a poftq imperiali digitate cofirmatus j eft,Cy’rCi,de quo dixeramus,de ponti» ficatu eie£tu,ad gubemadum monailenu futi I Pontum redire pr2Ecepit.Hic Philippicus Co flantino papaz literas praui dogmatis direxit: quas ille cu apofloliese fedis cdfilio refpuit:& huius rei caufa fecit pifbura mporricui^dU Petri,qu2e & gefta fex fan6faru 1'ynodum vni*

uerfalium conrinet. Na & huiufmodi piftura . cu haberetur in vrbe regia , Philippicus iuifo tat auferri,Statuit populus, ne hazrerid impe* '

' tatotis nomen,aut charta aut figuram folitas PAVUf DlACOKf I

fufcipeiet.Vnden^cci^ effigies inecclefiaim trodu£la eft,nec nome ad miffarum folemnia prolatum. Hic cu annum vnum & fex menfi» bus regnum geffiiTetjCOtra eu Anaftafius^qui

& Arthemius diftus eft,infurgens,eum regno i

expulic^c^ulifc^ ptiuauit^nec tame occidit» .

, ANASTASIVS. Ic Anailafius litcras Coftantino papg

h Roma per Scholafficum patriciu , & hexarchu Italipdirexit, quibus fe fau« catholicae fidei, fanftae fextae : torem & fynodi i vel condii; praedicatorem eiTedeclarauit. THEODOSIVS. Oc tepore Anaftafius imperator clafi iem in Alexandria contra 5arracenos dlrexit:cuius exercitus ad aliud verfus confiliu,ab itinere medio Cofiantinopolitana f vrbe regrefiiiSjThcodofiu orthodoxum inqui»

rens,imperatore elegit , atep coaftum in folio imperiali confirmauit.Qui Theodofius apud Niceam duitatem Ansftafium graui praelio i vicitjdatocp fibi facrameto,eum clericum fie»

; ti,ac prefbyterum fecit ordinari. Ipfe vero vt regnum fufeepit, mox in regia vrbe imagine illam veneranda in qua fanftae fynodus erant depi£fae,& a Philippico fuerat deie£l:a,prifti» ro in loco erexit. His diebus ita Tyberis flm Ilius inundauit,vt alueum fuum egre{Tus,mul ta Roman^ fecerit exitia duitati,tta vt via la«

ta ad vnam & femis (faturam excrefeeret , at« CR (an£fi Petri vfp ad pontem Miluium aqug oefcendent^ contingetcnttMaofit autem di& I tlB^ 4^

*l buTfeptemj^oriecsgcncii^ litanias ctebras ciuibus,o£lauo demu dic reuerfas funt, m ,

LEO,- ' i Nfer hgc defundo impcrati^re Th«^ i dofiojqui vno folumoao iniperiur^ xerat anno^ei^ in loco Leo^uguftus fubrogatur* Hoc etia tempore ead| Satrace« norum gens cum immcnfo exercitu Conftan* tinopolim circundedit^c pet ccHitinun triens

nium obfedit , donec ciuibus niulta inlfantui ad deu clamantibus^plurimi eoru fame & fri« gore,bello,peftiIentia , tabeqp perirent, ac fici partes obfidionis abfcedcrent.Qui inde egreGn Ii, Balgarorum gentem, quse eft lupra Danu« I biu, bello aggrediuntur ab S :& hac quoqp vidi adfuas naues refugiunt.Qui cum altum pete^. rentjirruente fubita tempeftate plurimis etia

meifis fiue contritis nauibus perierunt » Intra.

j Coftanrinopolimverotreceta millia I peftile# tia perierunt.Hac tempeftate Leo imperator I apud Coftarinopolim landoni imagines d& alitas incendit, Romanoc^ pontifici fimilia I iacere,fi imperialcgratia habere vcllet,mada

uit.Sed pontifex hoc facere contepfit : omnes quo<^ Raucnac exercitus vel Venetiaru talib^ | iufllis vno animo reftiterut;& nifi eos potifex

prohibuiffet , imperatore fuper fe conftituere aggrefli fuiflent.Eo tepore Langbardoru rex Liutprandus Rauenna obfedit,claflcm inua*

I ifit,at(]p deftruxit . Tuc Paulus patricius extra

I Rauennd mifit qui pontifice interimeret.Scd | Lagbardis pro defeimone potificis repugnam ^ partibus Langbardls Thufcisrefiftetib^con i ulium F.auennatium diiTipatum elllll^rfiis | cum Rauennam Liutprandus regis nepos,& ^

Petedco Viccntinus dux obtinerent, irruenti^ ! j V

bus fubitd^VenetiSjLiutprandus ab eisca« 1

i

grelTus e(V,iU vt compelleret omn» Coftam !

tinopolim habitantes ,tam vi, quam blandi» . mentis,vt deponerent vbicunque haberent i» inagines,tam faluatoris,quam eius (anf^as ge» nitricis, vel omnium fan£borum: eafcj in me»

dio ciuitatis incedio concremari fecit» & quia :

pleri<5 d populo tale fcelus fieri praepediebat, i aliquanti ex eis capite truncati, ali/ parte cor»

poris multati funt » Huius errori Germanus patriarcha non confentiens,a propria fede de» , |

pulfus eil,& eius in loco Aniulauus prefby» i cft. ter ordinatus I

Pauli Vuamefrid Lagbardi,quifuitfilius I Diaconi Foroiulienfis, libroru quos ad Eutropi/ compendium addi* c,vltimi finis*. Oi^ fcKibv Goo-’le rM

' . -^'M * ' y

.•ri?'

i- ',-

' ; T

'U /.,-. ...

-"*.4

ymt>--

/

' ‘^ ; 7i