Bilimsel Araştırma Projesi (8.011Mb)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
1 T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Sonuç Raporu Proje No: 2008/26 Projenin Başlığı AMASYA, SİVAS VE TOKAT İLLERİNİN KELKİT HAVZASINDAKİ FARKLI BÖCEK TAKIMLARINDA BULUNAN TACHINIDAE (DIPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR Proje Yöneticisi Prof.Dr. Kenan KARA Bitki Koruma Anabilim Dalı Araştırmacı Turgut ATAY Bitki Koruma Anabilim Dalı (Kasım / 2011) 2 T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Sonuç Raporu Proje No: 2008/26 Projenin Başlığı AMASYA, SİVAS VE TOKAT İLLERİNİN KELKİT HAVZASINDAKİ FARKLI BÖCEK TAKIMLARINDA BULUNAN TACHINIDAE (DIPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR Proje Yöneticisi Prof.Dr. Kenan KARA Bitki Koruma Anabilim Dalı Araştırmacı Turgut ATAY Bitki Koruma Anabilim Dalı (Kasım / 2011) ÖZET* 3 AMASYA, SİVAS VE TOKAT İLLERİNİN KELKİT HAVZASINDAKİ FARKLI BÖCEK TAKIMLARINDA BULUNAN TACHINIDAE (DIPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR Yapılan bu çalışma ile Amasya, Sivas ve Tokat illerinin Kelkit havzasına ait kısımlarında bulunan ve farklı böcek takımlarında parazitoit olarak yaşayan Tachinidae (Diptera) türleri, bunların tanımları ve yayılışlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bunun için farklı böcek takımlarına ait türler laboratuvarda kültüre alınarak parazitoit olarak yaşayan Tachinidae türleri elde edilmiştir. Kültüre alınan Lepidoptera takımına ait türler içerisinden, Euproctis chrysorrhoea (L.), Lymantria dispar (L.), Malacosoma neustrium (L.), Smyra dentinosa Freyer, Thaumetopoea solitaria Freyer, Thaumetopoea sp. ve Vanessa sp.,'den parazitoit elde edilmiş, Agrotis segetum (Schiff), Cydia pomonella (L.), Helicoverpa armigera (Hübn.), Heliothis peltigera (Schiff), Hyles conspicua (Rohschild & Jordan), H. euphorbiae (Rohschild & Jordan), Melitaea triva (Den. et Schiff.), M. phoebe (Goeze), Recurvaria leucatella (Clerck) ve Yponomeuta padella (L.)‟dan parazitoit elde edilememiştir. Kültüre alınan Heteroptera türlerinden, Carpocoris pudicus (Poda), C. mediterraneus Tam., Coreus marginatus (L.), Corizus hyoscyami (L.), Dolycoris baccarum (L.), Eurydema ornata (L.) ve Eurygaster maura (L.)'dan parazitoit elde edilmişken, Aelia rostrata Boheman, Graphosoma lineatum (L.) ve Pyrrhocoris apterus (L.)‟dan parazitoit elde edilememiştir. Yine kültüre alınan Coleoptera türlerinden Chrysomela polita L. ve Phaedon cochlariae F.‟den parazitoit elde edilmiş, Anisoplia sp., Labidostomis longimana (L.) ve Leptinotarsa decemlineata (Say.)‟dan parazitoit elde edilememiştir. Çalışma sonucunda, Exoristinae altfamilyasından 11 cinse bağlı 12 tür; Phasiinae altfamilyasından 7 cinse bağlı 9 tür, Tachininae altfamilyasından ise 1 cinse ait 1 tür saptanmıştır. Bu türler içerisinden Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil)‟nın Türkiye faunası için yeni kayıt niteliğinde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca dünya için 4 yeni konukçu kaydı belirlenmiştir. Bunlar: Elomyia lateralis (Meig.) için Corizus hyoscyami (L.); Gymnosoma desertorum (Roh.) için Eurygaster maura L.; Meigenia simplex Tschorsnig et Herting için Chrysomela polita L. ve Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) için Phaedon cochlariae F.‟ dir. Yukarıda bahsedilenlerle birlikte, ülkemiz için toplam 10 yeni konukçu kaydı belirlenmiştir. Bunlar; Ectophasia crassipennis (Fabr.) için Eurydema ornata (L.), Carpocoris pudicus (Poda) ve Coreus marginatus (L.); Eulabidogaster setifacies (Rond.) için Corizus hyoscyami (L.); Gymnosoma clavatum (Roh.) için Carpocoris mediterraneus Tam. ve Clytiomyia continua (Panz.) için Eurydema ornata L.‟ dir. Elde edilen 22 türün tanıları yapılarak sistematik açıdan önemli vücut parçalarının fotoğrafları çekilmiş, cins ve tür anahtarları oluşturulmuştur. Ayrıca bazı biyolojik özellikleri literatür bilgileriyle birlikte verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tachinidae, Parazitoit, Kelkit Vadisi, Türkiye 1 ABSTRACT (*) Bu çalışma Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir. (Proje No: 2008/26). 4 STUDIES ON TACHINIDAE SPECIES REARED DIFFERENT INSECT ORDERS FROM KELKİT VALLEY (AMASYA, SİVAS, TOKAT) This study was carried out to determine the Tachinidae species reared different insect orders in the regions belonging to Kelkit Valley of Amasya, Sivas and Tokat provinces. For this purpose, the species belonging to different insect orders were reared under laboratory conditions. Lepidoptera species from which parasitoids were taken under laboratory conditions: Euproctis chrysorrhoea (L.), Lymantria dispar (L.), Malacosoma neustria (L.) Smyra dentinosa Freyer Thaumetopoea solitaria Freyer, Thaumetopoea sp., Venessa sp., and the species for which rearing parazitoids failed were Agrotis segetum (Schiff), Cydia pomonella (L.), Helicoverpa armigera (Hübn.), Heliothis peltigera (Schiff), Hyles conspicua (Rohschild & Jordan), Hyles euphorbiae (Rohschild & Jordan), Melitaea triva (Den. et Schiff.), Melitaea phoebe (Goeze), Recurvaria leucatella (Clerck) and Yponomeuta padella (L.). From Heteroptera species the following parazitoids were reared: Carpocoris pudicus (Poda), C. mediterraneus Tam., Coreus marginatus (L.), Corizus hyoscyami (L.), Dolycoris baccarum (L.), Eurydema ornata (L.) and Eurygaster maura (L.). Any tachinid were not reared from Aelia rostrata Boheman, Graphosoma lineatum (L.) and Pyrrhocoris apterus (L.). From Coleoptera species the following parazitoids were reared: Chrysomela polita L. and Phaedon cochlariae F. Any tachinid were not reared from Anisoplia sp., Labidostomis longimana (L.) and Leptinotarsa decemlineata (Say.). As a result of this study, 12 genera and 11 species belonging to the subfamily of Exoristinae; 7 genera and 9 species belonging to the subfamily of Phasiinae; 1 genera and 1 species belonging to the subfamily of Tachininae were found. Among them Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) was recorded for the first time in Turkey. Additionaly, 4 new hosts species for the world were determined. These are Corizus hyoscyami (L.) for Elomyia lateralis (Meig.); Eurygaster maura L. for Gymnosoma desertorum (Roh.); Chrysomela polita L. for Meigenia simplex Tschorsnig et Herting and Phaedon cochlariae F. for Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil). With together the hosts mentioned, 10 new hosts species for Turkey were also determined. These are Eurydema ornata (L.) (Fabr.) Carpocoris pudicus (Poda), Coreus marginatus (L.) for Ectophasia crassipennis; Corizus hyoscyami (L.) for Eulabidogaster setifacies (Rond.); Carpocoris mediterraneus Tam. for Gymnosoma clavatum (Roh.) and Eurydema ornata L. for Clytiomyia continua (Panz.). Twenty two species were identified and identification keys including genera and species belonging to the 3 subfamilies were prepared and the photograph of important distinctive morphological features of body parts of the specimens were taken. Some biological aspects were also given. Key Words: Tachinidae, Parazitoid, Kelkit Valley, Turkey. ÖNSÖZ 5 Kimyasal mücadeleden kaynaklanan olumsuzluklardan dolayı, dünya genelinde entegre mücadele (IPM) çalışmalarına ağırlık verilmeye başlanmıştır. Entegre mücadele ki öncelik ise, mevcut ekosistem içerisinde yer alan zararlı ve faydalılar ile bunların etkinlik durumlarının ortaya konulmasıdır. Bu da ancak faunistik, sistematik ve biyolojik çalışmalar ile mümkün olacaktır. Tachinidae familyası, üyelerinin tamamının parazitoit oluşu ile entegre zararlı yönetimi kapsamında yürütülecek olan biyolojik mücadele çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Diğer familyalarda olduğu gibi bu familya üzerinde de yapılan araştırmaların yetersiz olması nedeniyle familya ile ilgili detaylı çalışmalara gerek duyulmaktadır. Çalışma alanı olan Kelkit Vadisi, kirlenmemiş ve bozulmamış doğal yapısının yanında, Karadeniz Bölgesi‟nin İç Anadolu ile buluştuğu kuşakta, coğrafik bir geçiş bölgesinde yer alması nedeniyle, biyolojik çeşitlilik yönünden önem arz etmektedir. Yapılan bu çalışma ile polikültür tarımın yapıldığı ve tarım ilaçlarının kısıtlı oranda kullanıldığı bu alanda, farklı böcek takımlarında parazitoit olarak yaşayan tachinidlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. İÇİNDEKİLER 6 Sayfa ÖZET…………………………………………………………………..…i ABSTRACT………………………………………………......………….ii ÖNSÖZ...……………………………………………………...………...iii İÇİNDEKİLER………………………………………………………….iv KISALTMALAR DİZİNİ………………………………………………vi ŞEKİLLER DİZİNİ……………………………………………….…....vii ÇİZELGELER DİZİNİ…………………………………………….….....x 1. GİRİŞ………………………………………………………….…….......1 2. KAYNAK ÖZETLERİ………...……………………………….…........3 2.1. Tachinidae Familyasının Diptera Takımı İçerisindeki Yeri……………..3 2.2. Tachinidae Familyası İle İlgili Yapılan Çalışmalar……………………...5 2.2.1. Dünyadaki Çalışmalar……………………………………………………5 2.2.2. Ülkemizdeki Çalışmalar………………………………………………….9 2.3. Tachinidae Morfolojisi Hakkında Bilgiler……………………………...14 2.3.1. Baş……………………………………………………………………....14 2.3.2. Thorax…………………………………………………………………..15 2.3.3. Bacaklar………………………………………………………...............16 2.3.4. Kanatlar………………………………………………………………....16 2.3.5. Abdomen……………………………………………………………......17 2.3.6. Genitalia………………………………………………………………...17 2.3.6.1. Erkek……………………………………………………………………17 2.3.6.2. Dişi……………………………………………………………………...18 2.4. Tachinidae ve Yakın Familyaları İçin Teşhis Anahtarı……………...…19 2.5. Tachinidae Familyasının Alt Familyaları İçin Teşhis Anahtarı………...20 2.6. Tachinidae Biyolojisi………………………………………………..….25 2.6.1. Yumurtlama Stratejileri……………….………………………………..26 2.6.1.1. Ovipar Türler…………………………………………………………...27 2.6.1.2. Ovilarvipar Türler………………………………………………………28 2.6.1.3. Larvipar Türler……………………………………………………….…28 2.6.2. Larva Dönemleri ve Larvanın Konukçu İçerisindeki Hareketi………...31 2.6.2.1. Larva Dönemleri………………………………………………………..31