1

T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu

Sonuç Raporu

Proje No: 2008/26 Projenin Başlığı

AMASYA, SİVAS VE TOKAT İLLERİNİN KELKİT HAVZASINDAKİ FARKLI BÖCEK TAKIMLARINDA BULUNAN (DIPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR

Proje Yöneticisi Prof.Dr. Kenan KARA Bitki Koruma Anabilim Dalı

Araştırmacı Turgut ATAY Bitki Koruma Anabilim Dalı

(Kasım / 2011) 2

T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu

Sonuç Raporu

Proje No: 2008/26 Projenin Başlığı

AMASYA, SİVAS VE TOKAT İLLERİNİN KELKİT HAVZASINDAKİ FARKLI BÖCEK TAKIMLARINDA BULUNAN TACHINIDAE (DIPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR

Proje Yöneticisi Prof.Dr. Kenan KARA Bitki Koruma Anabilim Dalı

Araştırmacı Turgut ATAY Bitki Koruma Anabilim Dalı

(Kasım / 2011) ÖZET*

3

AMASYA, SİVAS VE TOKAT İLLERİNİN KELKİT HAVZASINDAKİ FARKLI BÖCEK TAKIMLARINDA BULUNAN TACHINIDAE (DIPTERA) TÜRLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR

Yapılan bu çalışma ile Amasya, Sivas ve Tokat illerinin Kelkit havzasına ait kısımlarında bulunan ve farklı böcek takımlarında parazitoit olarak yaşayan Tachinidae (Diptera) türleri, bunların tanımları ve yayılışlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bunun için farklı böcek takımlarına ait türler laboratuvarda kültüre alınarak parazitoit olarak yaşayan Tachinidae türleri elde edilmiştir.

Kültüre alınan takımına ait türler içerisinden, Euproctis chrysorrhoea (L.), Lymantria dispar (L.), Malacosoma neustrium (L.), Smyra dentinosa Freyer, solitaria Freyer, Thaumetopoea sp. ve Vanessa sp.,'den parazitoit elde edilmiş, Agrotis segetum (Schiff), Cydia pomonella (L.), Helicoverpa armigera (Hübn.), Heliothis peltigera (Schiff), Hyles conspicua (Rohschild & ), H. euphorbiae (Rohschild & Jordan), Melitaea triva (Den. et Schiff.), M. phoebe (Goeze), leucatella (Clerck) ve Yponomeuta padella (L.)‟dan parazitoit elde edilememiştir.

Kültüre alınan türlerinden, (Poda), C. mediterraneus Tam., Coreus marginatus (L.), hyoscyami (L.), baccarum (L.), Eurydema ornata (L.) ve maura (L.)'dan parazitoit elde edilmişken, Aelia rostrata Boheman, Graphosoma lineatum (L.) ve (L.)‟dan parazitoit elde edilememiştir. Yine kültüre alınan Coleoptera türlerinden Chrysomela polita L. ve Phaedon cochlariae F.‟den parazitoit elde edilmiş, Anisoplia sp., (L.) ve Leptinotarsa decemlineata (Say.)‟dan parazitoit elde edilememiştir.

Çalışma sonucunda, altfamilyasından 11 cinse bağlı 12 tür; altfamilyasından 7 cinse bağlı 9 tür, altfamilyasından ise 1 cinse ait 1 tür saptanmıştır. Bu türler içerisinden Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil)‟nın Türkiye faunası için yeni kayıt niteliğinde olduğu belirlenmiştir.

Ayrıca dünya için 4 yeni konukçu kaydı belirlenmiştir. Bunlar: Elomyia lateralis (Meig.) için Corizus hyoscyami (L.); desertorum (Roh.) için Eurygaster maura L.; Meigenia simplex Tschorsnig et Herting için Chrysomela polita L. ve Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) için Phaedon cochlariae F.‟ dir.

Yukarıda bahsedilenlerle birlikte, ülkemiz için toplam 10 yeni konukçu kaydı belirlenmiştir. Bunlar; Ectophasia crassipennis (Fabr.) için Eurydema ornata (L.), Carpocoris pudicus (Poda) ve Coreus marginatus (L.); Eulabidogaster setifacies (Rond.) için Corizus hyoscyami (L.); (Roh.) için Carpocoris mediterraneus Tam. ve Clytiomyia continua (Panz.) için Eurydema ornata L.‟ dir.

Elde edilen 22 türün tanıları yapılarak sistematik açıdan önemli vücut parçalarının fotoğrafları çekilmiş, cins ve tür anahtarları oluşturulmuştur. Ayrıca bazı biyolojik özellikleri literatür bilgileriyle birlikte verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Tachinidae, Parazitoit, Kelkit Vadisi, Türkiye 1 ABSTRACT

(*) Bu çalışma Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir. (Proje No: 2008/26). 4

STUDIES ON TACHINIDAE REARED DIFFERENT ORDERS FROM KELKİT VALLEY (AMASYA, SİVAS, TOKAT)

This study was carried out to determine the Tachinidae species reared different insect orders in the regions belonging to Kelkit Valley of Amasya, Sivas and Tokat provinces. For this purpose, the species belonging to different insect orders were reared under laboratory conditions. Lepidoptera species from which were taken under laboratory conditions: Euproctis chrysorrhoea (L.), Lymantria dispar (L.), Malacosoma neustria (L.) Smyra dentinosa Freyer Thaumetopoea solitaria Freyer, Thaumetopoea sp., Venessa sp., and the species for which rearing parazitoids failed were Agrotis segetum (Schiff), Cydia pomonella (L.), Helicoverpa armigera (Hübn.), Heliothis peltigera (Schiff), Hyles conspicua (Rohschild & Jordan), Hyles euphorbiae (Rohschild & Jordan), Melitaea triva (Den. et Schiff.), Melitaea phoebe (Goeze), Recurvaria leucatella (Clerck) and Yponomeuta padella (L.).

From Heteroptera species the following parazitoids were reared: Carpocoris pudicus (Poda), C. mediterraneus Tam., Coreus marginatus (L.), Corizus hyoscyami (L.), (L.), Eurydema ornata (L.) and Eurygaster maura (L.). Any tachinid were not reared from Aelia rostrata Boheman, Graphosoma lineatum (L.) and Pyrrhocoris apterus (L.).

From Coleoptera species the following parazitoids were reared: Chrysomela polita L. and Phaedon cochlariae F. Any tachinid were not reared from Anisoplia sp., Labidostomis longimana (L.) and Leptinotarsa decemlineata (Say.).

As a result of this study, 12 genera and 11 species belonging to the subfamily of Exoristinae; 7 genera and 9 species belonging to the subfamily of Phasiinae; 1 genera and 1 species belonging to the subfamily of Tachininae were found. Among them Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) was recorded for the first time in .

Additionaly, 4 new hosts species for the world were determined. These are Corizus hyoscyami (L.) for Elomyia lateralis (Meig.); Eurygaster maura L. for Gymnosoma desertorum (Roh.); Chrysomela polita L. for Meigenia simplex Tschorsnig et Herting and Phaedon cochlariae F. for Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil).

With together the hosts mentioned, 10 new hosts species for Turkey were also determined. These are Eurydema ornata (L.) (Fabr.) Carpocoris pudicus (Poda), Coreus marginatus (L.) for Ectophasia crassipennis; Corizus hyoscyami (L.) for Eulabidogaster setifacies (Rond.); Carpocoris mediterraneus Tam. for Gymnosoma clavatum (Roh.) and Eurydema ornata L. for Clytiomyia continua (Panz.).

Twenty two species were identified and identification keys including genera and species belonging to the 3 subfamilies were prepared and the photograph of important distinctive morphological features of body parts of the specimens were taken. Some biological aspects were also given. Key Words: Tachinidae, Parazitoid, Kelkit Valley, Turkey. ÖNSÖZ

5

Kimyasal mücadeleden kaynaklanan olumsuzluklardan dolayı, dünya genelinde entegre mücadele (IPM) çalışmalarına ağırlık verilmeye başlanmıştır. Entegre mücadele ki öncelik ise, mevcut ekosistem içerisinde yer alan zararlı ve faydalılar ile bunların etkinlik durumlarının ortaya konulmasıdır. Bu da ancak faunistik, sistematik ve biyolojik çalışmalar ile mümkün olacaktır.

Tachinidae familyası, üyelerinin tamamının parazitoit oluşu ile entegre zararlı yönetimi kapsamında yürütülecek olan biyolojik mücadele çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Diğer familyalarda olduğu gibi bu familya üzerinde de yapılan araştırmaların yetersiz olması nedeniyle familya ile ilgili detaylı çalışmalara gerek duyulmaktadır. Çalışma alanı olan Kelkit Vadisi, kirlenmemiş ve bozulmamış doğal yapısının yanında, Karadeniz Bölgesi‟nin İç Anadolu ile buluştuğu kuşakta, coğrafik bir geçiş bölgesinde yer alması nedeniyle, biyolojik çeşitlilik yönünden önem arz etmektedir. Yapılan bu çalışma ile polikültür tarımın yapıldığı ve tarım ilaçlarının kısıtlı oranda kullanıldığı bu alanda, farklı böcek takımlarında parazitoit olarak yaşayan tachinidlerin ortaya konulması amaçlanmıştır.

İÇİNDEKİLER 6

Sayfa

ÖZET…………………………………………………………………..…i ABSTRACT………………………………………………...... ………….ii ÖNSÖZ...……………………………………………………...………...iii İÇİNDEKİLER………………………………………………………….iv KISALTMALAR DİZİNİ………………………………………………vi ŞEKİLLER DİZİNİ……………………………………………….…....vii ÇİZELGELER DİZİNİ…………………………………………….….....x 1. GİRİŞ………………………………………………………….……...... 1 2. KAYNAK ÖZETLERİ………...……………………………….…...... 3 2.1. Tachinidae Familyasının Diptera Takımı İçerisindeki Yeri……………..3 2.2. Tachinidae Familyası İle İlgili Yapılan Çalışmalar……………………...5 2.2.1. Dünyadaki Çalışmalar……………………………………………………5 2.2.2. Ülkemizdeki Çalışmalar………………………………………………….9 2.3. Tachinidae Morfolojisi Hakkında Bilgiler……………………………...14 2.3.1. Baş……………………………………………………………………....14 2.3.2. Thorax…………………………………………………………………..15 2.3.3. Bacaklar………………………………………………………...... 16 2.3.4. Kanatlar………………………………………………………………....16 2.3.5. Abdomen……………………………………………………………...... 17 2.3.6. Genitalia………………………………………………………………...17 2.3.6.1. Erkek……………………………………………………………………17 2.3.6.2. Dişi……………………………………………………………………...18 2.4. Tachinidae ve Yakın Familyaları İçin Teşhis Anahtarı……………...…19 2.5. Tachinidae Familyasının Alt Familyaları İçin Teşhis Anahtarı………...20 2.6. Tachinidae Biyolojisi………………………………………………..….25 2.6.1. Yumurtlama Stratejileri……………….………………………………..26 2.6.1.1. Ovipar Türler…………………………………………………………...27 2.6.1.2. Ovilarvipar Türler………………………………………………………28 2.6.1.3. Larvipar Türler……………………………………………………….…28 2.6.2. Larva Dönemleri ve Larvanın Konukçu İçerisindeki Hareketi………...31 2.6.2.1. Larva Dönemleri………………………………………………………..31 2.6.2.1.1. Birinci Dönem Larva………………………………………………...…31 2.6.2.1.2. İkinci Dönem Larva…………………………………………………….31 2.6.2.1.3. Üçüncü Dönem Larva…………………………………………………..31 2.6.2.2. Larvanın Konukçu İçerisindeki Hareketi……………………………….32 2.6.3. Konukçuyu Bulma ve Seçim…………………………………………....34 2.6.3.1. Görsel İpuçları……………………………………………………….….34 2.6.3.2. Konukçu Sexual Sinyalleri……………………………………………...35 2.6.4. Konukçu Dağılımı………………………………………………………35 2.6.5. Doğal Düşmanlar……………………………………………………….36 3. MATERYAL VE METOT……………………………………………38 3.1. Materyal………………………………………………………………...38 3.2. Metot……………………………………………………………………38 3.2.1. Arazi Çalışmaları…………………………………………………...…..38 3.2.2. Laboratuar Çalışmaları……………………………………………….…38 7

4. BULGULAR VE TARTIŞMA…………………………...…..……….41 4.1. İncelenen Cins ve Türlere Ait Teşhis Anahtarı…………………………41 4.2. Exoristinae Altfamilyası………………………………………...……...45 4.2.1 Blondelia nigripes (Fallén, 1810)………………………………………45 4.2.2. Compsilura concinnata (Meigen, 1824)……………………………..…53 4.2.3. Exorista segregata (Rondani, 1859)……………………………………65 4.2.4 Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy, 1830)………………….....72 4.2.5 Meigenia simplex Tschorsnig et Herting 1998……………………..…..79 4.2.6 Pales pavida (Meigen1824)………………………………………….....86 4.2.7 Palesisa nudioculata Villeneuve, 1929……………………………..….95 4.2.8 Phryxe Türleri İçin Teşhis Anahtarı…………………………..……….102 4.2.8.1 Phryxe caudata (Rondani, 1859)……………………………………...102 4.2.8.2 Phryxe vulgaris (Fallén, 1810)……………………………...……..….108 4.2.9 Senometopia separata (Rondani, 1859)…………………………….…117 4.2.10 Thelymorpha marmorata (Fabricius, 1805)…………………………...123 4.2.11 Townsendiellomyia nidicola (Townsend, 1908)…………………...….129 4.3. Phasiinae Altfamilyası……………………………………………...…137 4.3.1. Clytiomyia continua (Panzer, 1798)……………….…………..………137 4.3.2. brassicaria (Fabricius, 1775)…………………………..143 4.3.3. Ectophasia Türleri İçin Teşhis Anahtarı…………………………..…..150 4.3.3.1. Ectophasia crassipennis (Fabricius, 1794)……………………………150 4.3.3.2. Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy 1830)………………...... …158 4.3.4. Elomyia lateralis (Meigen, 1824)……………………………….…….165 4.3.5. Eulabidogaster setifacies (Rondani, 1861)…………………………....172 4.3.6. Gymnosoma Türleri İçin Teşhis Anahtarı………………………….….177 4.3.6.1. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf ,1947)……………………….…..177 4.3.6.2. Gymnosoma desertorum (Rohdendorf 1947)…………………..……..185 4.3.7. subcoleoptrata (Linnaeus, 1767)…………………………...…189 4.4. Tachininae Altfamilyası………………………………………...……..196 4.4.1. Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil, 1972)…………………..…….…196 5. TARTIŞMA VE SONUÇ...……………………………….……..…..201 KAYNAKLAR……………………………………………...………..202

KISALTMALAR DİZİNİ 8

Kısaltmalar Açıklama acr Acrostichal seta ad Preapical antero dorsal seta cs1 Costal damarın 1. bölümü cs2 Costal damarın 2. bölümü cs3 Costal damarın 3. bölümü cs4 Costal damarın 4. bölümü cs5 Costal damarın 5. bölümü cuA1 Kanadın boyuna uzanan 6. damarı d Preapical dorsal seta dc Dorsocentral seta İa İntraalar seta m-cu Medio-cubitus M Post angular damar oe Dış orbital seta oi İç orbital seta r 4+5 Radius 4 + Radius 5 r-m Radio medius p Posteral seta pd Preapical posterodorsal uç seta pv Preapical posteroventral seta R5 r4+5, r-m ve m arasında kalan alan, Sc Kanadın boyuna uzanan 1. damar ve Dış vertikal seta vi İç vertikal seta

ŞEKİLLER DİZİNİ 9

Şekil Sayfa

Şekil 2.1. Tachinidae familyasına ait türlerde subscutellum (postscutellum)……..…….4 Şekil 2.2. Lydella stabulans (Meig.)‟ ın dorsal görünüş ve lateral görünüşü ……….…21 Şekil 2.3. Tachinidae familyasında baş, anten, probiscis ve scutellum……….………..22 Şekil 2.4. Tachinidae familyasında tibia ve kanat…………………………………..….23 Şekil 2.5. Tachinidae familyasında erkek genitaliası ve erkek dişi ayrımı………….…24 Şekil 2.6. Tachinidae familyasına ait türlerde görülen yumurta tipleri………………...30 Şekil 2.7. Tachinidae familyası türlerinin konukçu içerisinde trakeden oluşturdukları solunum tüneli………….………………………………………………...…..33 Şekil: 2.8. Tachinidae familyasına ait türlerin konukçu grupları……………………....37 Şekil 4.1. Blondelia nigripes (Fallén), (Erkek) a- Baş, b- Postpronotum, c- Scutum, d- Scutellum, e- Kanat…………..………………………………………….…51 Şekil 4.2. Blondelia nigripes (Fallén), (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia, d- Genitalia…………….……………………………………………...………....52 Şekil 4.3. Compsilura concinnata (Meigen) (Dişi) a-Baş, b-Scutum, c-Scutellum, d- Postpronotum, E-Kanat…………………….………………………………...62 Şekil 4.4. Compsilura concinnata (Meigen) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Abdomen, e- Genitalia (Erkek)…………………………….....…...63 Şekil 4.5. Compsilura concinnata (Meigen) a- Abdomen altındaki dişler (Dişi), b,c- Genitalia (Erkek)………………..………………………………….………64 Şekil 4.6. Exorista segregata (Rondani) (Dişi) a-Baş, b-Scutum, c-Scutellum, d- Kanat………………………………………………………………..…...….70 Şekil 4.7. Exorista segregata (Rondani) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Postpronotum………….………………………………….……………..….71 Şekil 4.8. Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy) (Dişi) a- Baş, b- Scutellum, c- Scutum, d- Potspronotum, e- Kanat…………..……………………..…..….77 Şekil 4.9. Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Abdomen……………..……...…………………………....78 Şekil 4.10. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting (Dişi) a- Baş, b- Scutum, c- Postpronotum, d- Scutellum…………………..………………..…………..83 Şekil 4.11. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia d- Abdomen……………..……………………………...….……84 Şekil 4.12. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting (Dişi) a- Kanat, b- proepisternum, c,d- Genitalia (Erkek)………..…………………………………………..…85 Şekil 4.13. Pales pavida (Meig.) (Dişi) a-Baş, b- Scutum, c- Postpronotum, d- Scutellum, E: Kanat…………….…………………………….……...……..93 Şekil 4.14. Pales pavida (Meig.) (Dişi) a-Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia……...... 94 Şekil 4.15.Pales pavida (Meig.) (Erkek) a,b- Genitalia………….…..……..………….95 Şekil 4.16. Palesisa nudioculata Villeneuve, (Dişi) a- Baş, b- Postpronotum, c- Scutum, d- Scutellum, e- Kanat……..…………………………………...…………100 Şekil 4.17.Palesisa nudioculata Villeneuve (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia, d- Abdomen, e- Genitalia (Erkek)……………....…...... ……………...101 Şekil 4.18. Phryxe caudata (Rond.) (Erkek) a-Baş, b- Postpronotum, c- Thorax, d- Scutellum, e- Kanat……………………………………………………...……106 10

Şekil 4.19. Phryxe caudata (Rond.) (Erkek) a-Ön tibia, b-Orta tibia, c- Arka tibia, d- Genitalia…………………………………………………………………..…107 Şekil 4.20. Phryxe vulgaris (Fall.) (Dişi) a-Baş, b- Scutum, c- Scutellum, d- Postpronotum, E: Kanat……………..…………………………………….115 Şekil 4.21. Phryxe vulgaris (Fall.) (Dişi) a-Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia…...116 Şekil 4.22. Senometopia separata (Rond.) (Dişi) a-Baş, b- Scutellum, c- Scutum, D- Kanat…………………………………………………………..……..……121 Şekil 4.23. Senometopia separata (Rond.) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia….122 Şekil 4.24. Thelymorpha marmorata (Fabricius) (Dişi) a- Baş, b- Postpronotum c- Scutum, d- Scutellum, e- Kanat………..……………………………..…...127 Şekil 4.25. Thelymorpha marmorata (Fabricius) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia, d- Abdomen………..…………………………………………..……128 Şekil 4.26. Townsendiellomyia nidicola (Town.) (Erkek) a- Baş, b- Scutum, c- Postpronotum, d- Kanat…………..………………………………....…….134 Şekil 4.27. Townsendiellomyia nidicola (Town.) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c,d- Arka tibia……………..………………………………….…………….….135 Şekil 4.28. Townsendiellomyia nidicola (Town.) (Erkek) a- Scutellum, b- Abdomen, c,d- Genitalia……………..…………………………………………….…136 Şekil 4.29. Clytiomyia continua (Panz.) (Dişi) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum, d- Kanat…………………..………………………………………...………...141 Şekil 4.30. Clytiomyia continua (Panz.) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d,e- Genitalia (Erkek)…………..………………………….……………...142 Şekil 4.31. Cylindromyia brassicaria (Fabricius) (Erkek) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum ..………………………………………………………..…..147 Şekil 4.32. Cylindromyia brassicaria (Fabricius) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Scutum……………..…………………………...…………..148 Şekil 4.33. Cylindromyia brassicaria (Fabricius) (Erkek) a- Kanat, b- Abdomen, c,d- Genitalia……………..………………………………………………….…149 Şekil 4.34. Ectophasia crassipennis (Fabricius) (Dişi) a- Baş, b- Scutum, c- Scutellum, d-Kanat……………………..………………………………………….….155 Şekil 4.35. Ectophasia crassipennis (Fabricius) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c-Arka tibia, d- Sternit 3 (Erkek)……………………..……………...…………....156 Şekil 4.36. Ectophasia crassipennis (Fabricius) a- Sternit 7 (Dişi), b,c- Genitalia (Erkek)…………………………………..…………………………….…..157 Şekil 4.37. Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy) (Erkek) a- Baş, b- Scutum, c- Prosternum d- Scutellum…………………..……………………………...162 Şekil 4.38. Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia d- Sternit 3……..………………………...……………….....163 Şekil 4.39.Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy) (Erkek) a- Kanat, b,c- Genitalya…………………………………………..………………………164 Şekil 4.40. Elomyia lateralis (Meig.) (Erkek) a- Baş, b- Scutum c- Scutellum, d- Kanat…………………………………………..…..………………………169 Şekil 4.41. Elomyia lateralis (Meig.) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia…………………………………………………..…………………....170 Şekil 4.42. Elomyia lateralis (Meig.) (Erkek) a- Abdomen, b, c- Genitalia….………………………………………………………………..171 Şekil 4.43. Eulabidogaster setifacies (Rondani) (Erkek) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum, d- Kanat……………..…………….……………...... 175 11

Şekil 4.44. Eulabidogaster setifacies (Rondani) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Genitalia………………..…………………………………..176 Şekil 4.45. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf) (Dişi) a- Baş, b- Scutum (Erkek) c- Scutellum, d- Kanat………………………..………………………...……182 Şekil 4.46. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia d- Abdomen (Dişi)…………………………..……………...... 183 Şekil 4.47. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf) a- Genitalia (Dişi), b,c- Genitalia (Erkek)…………………….…………………………….………..……….184 Şekil 4.48. Gymnosoma desertorum (Rohdendorf 1947) (Dişi) a- Baş, b- Scutum c- Abdomen, d- Genitalya ………………………………..………………….188 Şekil 4.49. Phasia subcoleoptrata (L.) (Dişi) a- Baş, b- Scutum c- Scutellum…..….193 Şekil 4.50. Phasia subcoleoptrata (L.) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia, d- Kanat ……………………..………………………………………...……..194 Şekil 4.51. Phasia subcoleoptrata (L.) a- Genitalia (Dişi), b,c-Genitalia (Erkek)…...195 Şekil 4.52. Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) (Dişi) a- Baş, b- Scutellum,. c- Postpronotum, d- Kanat…………..…………………………….…………199 Şekil 4.53. Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia………………..……………………………………..………………..200

12

ÇİZELGELER DİZİNİ

Çizelge Sayfa

Çizelge 2.1. Tachinidae familyasının zoocoğrafik bölgelerde bulunan cins ve tür sayıları...... 5 Çizelge 2.2. Tachinidlerde yumurtlama stratejileri ve yumurta tipleri……………..….30

1. GİRİŞ

Diptera takımı 100‟ü aşkın familya ve 120.000 civarında tanımlanmış tür ile önemli böcek takımlarından birisidir. Bu takıma giren türler phytophag olanlar, saprophag olanlar, parazitoit olanlar, predatör olanlar, ‟e sebep olanlar, vektör olarak insan ve hayvanlarda zarara sebep olanlar ile polinatör olanlar şeklinde sıralanabilir. Takım içerisinde 20 familya parazitoit türleri içermektedir. Bunlar içerisinden önemlileri Tachinidae, , , Calliphoridae, Cecidomyiidae, , , Pipunculidae ve ‟dir.

Tachinidae familyasına giren türlerin tamamı böcekler ve diğer arthropodlar üzerinde parazitoit olarak yaşayarak, çok sayıda bitki zararlısının popülasyonunu baskı altında tutarlar. Bunlar, Hymenoptera takımının parazitoit türler içeren Aphelinidae, Encyrtidae ve Braconidae familyalarından sonra biyolojik mücadeledeki etkinlikleri açısından dördüncü sırada gelmektedirler (Grenier, 1988). Tachinidae familyasına giren türler, geçtiğimiz yüzyıldan itibaren farklı zararlılara karşı biyolojik mücadele çalışmalarında kullanılmaya başlamış, yaklaşık 100 türden kısmen veya tamamen başarı sağlanmıştır (Grenier, 1988; Mellini, 1990; Stireman ve ark., 2006; Stireman, 2009). Bu parazitoitlerden biyolojik mücadele programları çerçevesinde yararlanılabilmesi, türlerin doğadaki yaşam alanlarının belirlenmesi, biyolojilerinin açıklanması ve özellikle de konukçularının tespit edilerek konukçu parazitoit ilişkilerinin aydınlatılabilmesi ile mümkün olacaktır. Nitekim, son yıllarda gerek dünyada gerekse ülkemizde tachinidlerin konukçularının tespiti üzerine birçok araştırma yapılmıştır. 13

Ülkemiz çok değişik iklim özelliklerine sahip olması nedeniyle, zengin bir bitki örtüsünü ve böcek faunasını bünyesinde barındırmaktadır. Tachinidae familyası, biyolojik mücadele ajanlarını bünyesinde barındıran bir gruptur ve diğer familyalarda olduğu gibi bunlar üzerinde de yapılan araştırmalar yetersizdir. Bu nedenle, uygulamalı biyolojik mücadele çalışmaları bakımından bu denli öneme sahip familya ile ilgili temel araştırmalara gerek duyulmaktadır.

Çalışma alanı olan Kelkit Vadisi, değişik yükseltilerin bir sonucu olarak, farklı iklim ve bitki örtüsüne sahip olması, kirlenmemiş ve bozulmamış doğal yapısı ile nadir bölgelerimizdendir. Vadi, Karadeniz Bölgesi‟nin İç Anadolu ile buluştuğu kuşakta, coğrafik bir geçiş bölgesinde yer alması nedeniyle, biyolojik çeşitlilik yönünden önem arz etmektedir. Polikültür tarımın yapıldığı ve pestisitlerin sınırlı olarak kullanıldığı alanda, 2008-2011 yılları arasında farklı böcek gruplarında parazitoit olarak yaşayan tachinidler tespit edilmeye çalışılmıştır.

14

2. KAYNAK ÖZETLERİ

2.1. Tachinidae Familyasının Diptera Takımı İçerisindeki Yeri

Tachinidlerin erken tarihi hakkındaki bilgiler oldukça azdır. Yakın grupları, ilk gelişim bölgeleri ve familya içerisindeki temel ilişkiler hala tartışılmaya devam etmektedir. Familya çeşitli araştırıcılar tarafından değişik taksonomik kategorilere dahil edilmiştir.

Colles ve Mc Alpine (1970), Diptera takımını ve Brachycera şeklinde iki alttakıma ayırmışlardır. Brachycera‟yı antenlerinin kısa ve aristalı oluşları ile karakterize ederek, Tachinidae familyasını bu kategori içerisindeki Muscoidea üst familyasına dahil etmişlerdir. Borror ve Delong (1989) ise Diptera takımını Nematocera, Brachycera ve Cyclorrhapha olarak gruplandırmış, Cyclorrhapha'ları 3 anten segmentine ve aristaya sahip olmaları ile pupariumdan çıkış deliklerinin yuvarlak olmalarıyla sınıflandırmış, thorax'ta dikişlere sahip olanları Calyptrata olarak isimlendirerek Tachinidae familyasını bu kategoride Muscoidea üst familyasına dahil etmişlerdir.

Sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda Tachinidae familyası, Calliphoridae, Mystacinobiidae, Oestridae, Rhinophoridae ve Sarcophagidae familyalarının da içinde bulunduğu Oestroidea üstfamilyasına dahil edilmiştir. Bu üstfamilya bireylerinin en önemli özelliği meron (hypopleuron) üzerinde bir sıra setaya sahip olmalarıdır (Şekil 2.2.). Bu familyalar içerisinde Rhinophoridae ve Sarcophagidae familyaları tachinidlere yakın grup olarak kabul edilmişlerdir. Hatta, önceleri Rhinophoridae familyası 15

tachinidlerin bir altfamilyası olarak değerlendirilmiş, ancak daha sonra Crosskey (1976), Herting (1984), Herting ve Dely-Draskovits (1993), Tschorsnig ve Herting (1994) ve Tschorsnig ve Richter (1998) gibi değişik araştırıcılar tarafından yapılan çalışmalarda ayrı bir familya olarak ele alınmıştır.

Oestroidlerin fosil kayıtları yetersiz ve orjinleri hakkındaki bilgiler de düzenli değildir. Bu soy hakkındaki en eski fosil kaydı Alberta‟da (Kanada) bulunan Kretase çağının son dönemine ait ve Calliphoridae familyasından bir koleksiyonudur. Oestroidea üstfamilyasının bilinen diğer tüm fosilleri Eosen çağına (üçüncü çağın memelilerin oluştuğu dönemi) veya daha sonraki zamanlara aittir. Tachinidae familyasının Kretase çağına (ikinci çağın son dönemi) ait hiçbir fosil kaydına rastlanılmadığından, familyanın üçüncü dönem orjinli olabileceği varsayılmaktadır. En eski tachinid ABD‟de bulunan ve Eosen çağına ait bir fosilden tanımlanmıştır (Stireman ve ark., 2006).

Tachinidlerin monofilisi iki temel benzerlik üzerine kurulmuştur. Bunlardan ilki erginlerdeki subscutellumun iyi gelişmiş olması (şekil 2.1.), diğeri ise birinci dönem larvalarda konukçu derisini rahat bir şekilde kesebilmesi için labrumun cephalopharyngeal iskelet ile geniş olarak kaynaşmış olmasıdır. Diğer larva dönemlerinde böyle bir farklılaşma görülmemektedir (Herting ve Dely-Draskovits, 1993; Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006; Stireman, 2009).

Şekil 2.1. Tachinidae familyasına ait türlerde subscutellum (postscutellum) 16

Familyayı değişik yazarlar farklı altfamilyalara ayırmışlardır. Mesnil (1944-1965), Larvaevorinae, Dexiinae ve Phasiinae olarak; Emden (1954), Kugler (1963), Echinomyiinae, Dexiinae, Phasiinae, Tachininae ve Goniinae olarak; Crosskey (1976), Phasiinae, Dufouriinae, Proseninae (Dexiinae), Tachininae ve Goniinae adı altında; Herting (1984), Belshaw (1993), Herting ve Dely-Draskovits, (1993), Tschorsnig ve Herting (1994), Tschorsnig ve Richter (1998), O‟Hara ve Wood (2004) ise Exoristinae, Tachininae, Dexiinae ve Phasiinae altfamilyaları olarak gruplandırmışlardır.

Tachinidler tüm zoocoğrafik bölgelere yayılmışlardır (Çizelge 2.1.). Ancak, Hawai ve Galapagos gibi küçük adalardaki sayıları oldukça düşüktür. Dünya genelinde tanımlanmış tür sayısı yaklaşık 10.000 civarındadır. Yalnızca Nearktik ve Palearktik zoocoğrafik bölgelerinin faunaları nispeten iyi bilindiğinden, bu sayının çok daha fazla olabileceği düşünülmektedir. Neotropikal bölge tanımlanmış 3.000 civarındaki tür ile sayı bakımından en zengin bölgedir. Bu sayı dünya tachinid faunasının yaklaşık % 30‟ unu temsil etmektedir. Bölgede tanımlanmamış çok sayıda tür ile belirtilen miktarın 5.000‟i aşabileceği düşünülmektedir. Benzer şekilde, Avustralya‟da tanımlanmış 500 tür olmasına rağmen, gerçekte bu sayının 3.500 - 4.000 olabileceği tahmin edilmektedir. Tachinidae familyası Afrotropikal ve Oriental bölgelerde de iyi çalışılmamış olduğundan bu bölgelerde oldukça fazla sayıda tanımlanmamış türün mevcut olabileceği varsayılmaktadır. Bu durum göz önüne alındığında, dünya genelinde yapılacak olan detaylı çalışmalar neticesinde, Tachinidae faunasının 15.000‟e ulaşacağı muhtemel gözükmektedir (O‟ Hara, 2008).

Çizelge 2.1. Tachinidae familyasının zoocoğrafik bölgelerde bulunan cins ve tür sayıları (O‟Hara, 2008).

17

Zoocoğrafik Bölge Cins Tür Neotropikal 823 2864 Nearktik 304 1345 Palearktik 405 >1600 Afrotropikal 213 1006 Oriental 261 725 Australasian 228 808 Dünya geneli 1521 10.000

2.2. Tachinidae Familyası İle İlgili Yapılan Çalışmalar

2.2.1. Dünyadaki Çalışmalar

Değişik ülkelerde Tachinidae familyası üzerine faunistik, sistematik ve biyolojik birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar içerisinde, özellikle taksonomik çalışmalar oldukça eskilere dayanmaktadır. Bunların bir kısmı temel çalışmalar olmakla beraber, familyanın tür zenginliğini ortaya çıkarmak, familya ile ilgili biyolojik bilgiler vermek, biyolojik mücadele konusunda etkinliklerini ortaya koymak ve uygulamalı biyolojik mücadele çalışmalarında kullanabilirliklerini araştırmak adına önemli sayıda araştırmalar da mevcuttur. Bunlar içerisinden bazıları aşağıda verilmiştir.

Robineau Desvoidy, 1830 yılında tachinidler ile ilgili ilk yayını yapmış ve Tachinidae ismini ilk defa kullanmıştır (Newton et al., 1992).

Clausen (1940), entomofag böcekler üzerinde yaptığı çalışmada, Tachinidae familyasına da önemli bir yer ayırmış, biyoloji ve morfolojileri hakkında detaylı bilgiler vermiştir.

Mesnil (1944-1965), Palearktik Bölge‟de bulunan tachinidlerle ilgili cins ve tür anahtarları hazırlamış, türlerin tanımları ve biyolojileri hakkında bilgiler vermiştir.

Herting (1960), Tachinidae türlerinin konukçuları ve biyolojileri hakkında detaylı ilgiler vermiştir. Yine Herting‟ in yaptığı çalışmalrın bazıları aşağıda sıralanmıştır. Herting (1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963a, b, 1964, 1965a, b, c, 1966a, b, 1967a, b, c, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972a, b, 1973, 1974a, b, 1975, 1976, 1977, 1979, 1984, 1987). Belirtilen bu çalışmalar ile familyayla ilgili belirli bölgelerde önemli sistematik 18

ve faunistik araştırmalar gerçekleştirmiş, konukçu-parazitoit çiftleri tespit edilmiş ve bazı türlerlerin biyolojileri ile ilgili bilgiler aktarılmıştır. Herting (1984) ile Herting ve Dely-Draskowits (1993), yaptıkları çalışmalarda Paleartik Bölge‟deki tachinidleri içeren önemli iki katalog hazırlamışlardır.

Kugler (1963), İsrail‟de bulunan tachinidler ile ilgili 164 tür içeren geniş bir katolog hazırlamıştır. Ayrıca, Kugler (1961, 1963, 1966a, b, 1968, 1971, 1972, 1974, 1977, 1978a, b, 1980), İsrail‟de familyanın tür çeşitliğini ortaya koymak adına önemli faunistik ve sistematik çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Crosskey (1976, 1977), Oriental Bölge ve Arnaud (1978), Kuzey Amerika tachinidleri için konukçu- parazitoit kataloğu hazırlamışlardır.

Tschorsnig (1985), familyanın erkek genitalyası ile ilgili detaylı bilgiler vermiştir. Tschorsnig ve Herting (1994), Orta Avrupa tachinidleri için cins ve tür teşhis anahtarları hazırlamış ve kapsamlı bir konukçu listesi oluşturmuşlardır. Tschorsnig ve Richter (1998), Palearktik Bölge‟deki tachinidler için cins tanı anahtarı yapmışlardır. Bunlara ilaveten Tschorsnig‟ in yaptığı çalışmaların bazıları aşağıda sıralanmıştır. Tschorsnig (1985, 1988, 1992, 1996, 1997, 1998a, b, c, 1999, 2000, 2001, 2002a, b, 2004, 2005, 2008, 2011). Belirtilen bu çalışmalarda familyayla ilgili önemli faunistik ve sistematik araştırmalar gerçekleştirilmiş, birçok türe ait konukçular belirlenmiştir.

Grenier (1988), Tachinidae familyası bireylerinin dünyadaki biyolojik mücadelede kullanımları ile ilgili yapılan çalışmalara değinmiştir. Sonuçları incelemiş, başarı ve başarısızlıkları nedenleri ile birlikte ortaya koymuştur.

Mellini (1990), Tachinidae familyasının biyolojini geniş olarak ele almıştır.

Belshaw (1993), İngiltere tachinidleri için yaptığı geniş kapsamlı çalışmasında, teşhis anahtarları hazırlamış, türlerin ve konukçularının tanımlarını yaparak biyolojileri hakkında bilgiler vermiştir.

19

Ziegler ve Shima (1996), Rusya‟nın uzak doğusunda yapmış oldukları çalışmada, familyaya ait toplam 448 türden bahsetmişlerdir. Ayrıca, Ziegler (1980, 1982, 1983, 1984, 1987, 1990, 1992, 2001), familyanın tür çeşitliliğini ortaya koymak ve konukçularını açıklamak için önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Zeegers (1998a), Hollanda tachinidleri ile ilgili 318 türden oluşan bir katalog oluşturmuş, bunların 113 tanesinin ülke için yeni kayıt olduğunu bildirmiştir. Ayrıca Zeegers (1997a, b, 1998a, b, c, 2000, 2009, 2010a, b) familyayla ilgili önemli çalışmalar ortaya koymuştur.

Tschorsnig (1999), Palearktik Bölge, O‟Hara (2011) ise Doğu Amerika tachinidleri için web ortamında cins tanı anahtarı oluşturmuşlardır.

O' Hara ve Wood (2004), Kuzey Amerika‟nın Meksika Bölgesi‟ nde yaptığı çalışmada 303 cins ve 1345 türden oluşan ve yine O‟Hara ve ark. (2009), Çin için 1.109 türü içeren geniş bir katolog hazırlamışlardır. Bunlara ilaveten O'Hara‟nın yaptığı çalışmaların bazıları O'Hara (1982, 1983, 1984, 1985, 1988a, b, 1989, 1991, 1993, 1994, 1995, 1996, 1999, 2002, 2005, 2007) şeklinde sıralanabilir. Belirtilen bu çalışmalar ile familyayla ilgili belirli bölgelerde önemli sistematik, faunistik ve biyolojik araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Ayrıca familya ile ilgili devam eden projelerin, araştırma bulgularının, yapılan arazi çalışmalarının ve benzeri bilgilerin paylaşıldığı “Tachinid Times” isimli dergi, O'Hara editörlüğünde, http://www.nadsdiptera.org/Tach/TTimes/TThome.htm adresinde yıllık olarak yayımlanmaktadır.

Stireman ve ark. (2006), Tachinidae familyasına ait türlerin davranışlarını ve ekolojini içeren geniş bir çalışma yapmışlardır.

Richter (2008), Rusya‟nın Güneydoğu Avrupa kısmı için Tachinidae familyasına ait toplam 74 türü içeren bir katalog hazırlamıştır.

Cerretti ve Tschorsnig (2010), İtalya‟da 310 konukçudan elde edilen 180 tachinid türünü içeren bir konukçu kataloğu hazırlamışlardır.

20

Yukarıda detayı verilen çalışmalara ilaveten, Dupuis (1963, 1997, 2009), Fransa‟da; Sabrosky ve Arnaud (1965), Kuzey Amerika‟da; Hubenov (1980a, b, 1985, 1992, 2001), Bulgaristan‟da; Chao ve Shi (1982, 1985), Çin‟de; Cortes (1983, 1986), Şili‟ de; Shima (1984, 1985), Palearktik ve Oriental bölgelerde, Cantrell (1984, 1985) ve Barraclough (1992), Barraclough ve Allen (1996), Barraclough ve O'Hara (1998) Avustralya‟da, Draber-Monko (1991, 1993a, b), Draber-Monko ve ark. (1991), Polonya‟da, Tachinidae familyası ile ilgili faunustik ve sitematik çalışmalar gerçekleştirmiş, bazı türlerin konukçuları ile biyolojik özelliklerinden bahsetmişlerdir. Ayrıca, Chao ve Wang (1985), tachinidlerin biyolojik mücadelede kullanımları; Nettles (1986a, b), laboratuar şartlarında kitle üretimleri; Iwao ve ark. (1989, 2001) ve Reitz (1996), konukçu içerisindeki pozisyonları ile interspesifik rekabetleri, Gaponov ve Khitzova (1990), Gaponov (1992, 1993), yumurta yapıları; Cepelak (1980, 1987), biyolojileri ve ekolojik istekleri; Reitz ve Adler (1991) ise üreme davranışları ile ilgili çalışmalar gerçekleştirmişlerdir.

2.2.2. Ülkemizdeki Çalışmalar

Ülkemizde Tachinidae familyası ile ilgili yapılan çalışmaların tarihi oldukça yeni sayılır. Familya ile ilgili ilk önemli sistematik çalışma, Doğanlar (1975) tarafından yapılmıştır. Bu araştırmada Erzurum Bölgesi‟ndeki Lepidoptera takımına ait tırtıllarda bulunan tachinidler ele alınarak tanımları yapılmış, anahtarlar hazırlanarak biyolojileri hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Doğanlar (1982a, b), Doğu Anadolu‟da Exoristinae, Echinomyiinae, Dexiinae ve Phasiinae altfamilyasına giren sineklerin yayılış alanlarını ve konukçularını vermiştir. Familya ile ilgili sonraki yıllarda en kapsamlı araştırma Kara (1998) tarafından yapılmış, çalışmada Tokat ve çevresinde Exoristinae ve Phasiinae altfamilyalarına ait türler belirlenerek, önemli vücut parçalarının çizimleri ile tanıları yapılmış, dünyadaki ve ülkemizdeki konukçuları verilerek biyolojileri hakkında bilgiler aktarılmıştır. Familya ile ilgili kapsamlı olmamakla beraber, yabancı araştırmacıların da ülkemizde yapmış oldukları bazı araştırmalar da vardır (Bodenheimer, 1958; Herting, 1977, 1979, 1987; Aeschliman, 1990; Ford ve ark., 2000; Tschorsnig, 2000; Richter ve ark., 2002; Bystrowski, 2011).

21

Yukarıda belirtilen kapsamlı çalışmalara ilaveten, İren (1952), Hyponomeuta padella L. ve Cydia pomonella L.‟nın parazitleri üzerine yaptığı çalışmada, kültüre alınan toplam 413 C. pomonella larvasından Tachinidae familyasına ait toplam 48 adet Neoplectops (Craspedothricha) veniseta (Stein) ergini elde ettiğini bildirmiştir. Yine, Ertürk (1963), Ephestia cautella Walk. (Lep.: Pyralidae)‟nın biyolojisi ve mücadele imkanlarının tespiti için yaptığı çalışmada, Tachinidae familyasına ait Mintho praeceps Scop.‟den bahsetmiştir.

Bodenheimer (1958), yaptığı çalışmada 7; Tuatay ve ark. (1972), 13 ve Soydanbay (1976, 1978) ise 24 tachinid ve konukçularından bahsetmişlerdir.

Lodos (1961), Put.‟in parazitoiti olan dört tachinid tür tespit etmiş ve bunların biyolojileri hakkında bilgiler vermiştir. Yine, Yüksel (1968), E. integriceps‟i parazitleyen ve ülkemiz Tachinidae faunası için yeni olan dört tür bildirmiştir. Önçağ (1975), Lobesia botrana (Schiff. and Den.) (Lep.: )‟nın larva parazitoidi olan Phytomytera nitidiventris Rond. (Dip.: Tachinidae)‟den bahsetmiştir. Öncüer ve ark. (1977; 1978), Ege Bölgesi‟nde meyve ağaçlarında zarar yapan Euproctis chysorrhoea (L.) (Lep.: Lymantridae)‟nın larva ve pupalarının doğal düşmanları ve bunların etkinlik durumları üzerine yaptıkları çalışmada, Tachinidae familyasından Alsomyia nidicola Townsend, Compsilura concinnata Meigen, Tachina praeceps Meigen, Palesisa sp., Phryxe vulgaris Fall. ve Zenillia libatrix Panzer olmak üzere toplam altı parazitoit elde etmişlerdir. Tespit edilen bu türlerden, A. nidicola, Z. libatrix ve C. concinnata‟nın etkinlikleri diğer türlere nazaran önemli bulunmuştur.

Özdemir (1981), Ostrinia nubilalis Hbn. (Lep.: Pyralidae)‟in iki larva parazitoitinden, yine Ulu (1983), Archips (Lep. Tortricidae) türlerinin parazitoiti olan Cadurcia casta Rond.‟ dan bahsetmişlerdir.

Khan ve Özer (1984), Agrotis spp. (Lep.: )‟nin parazitoitlerinin tespiti ve etkinlikleri üzerine Ankara‟da iki yıl süreyle yaptıkları çalışmada, Tachinidae familyasından Periscepsia carbonaria (Panz.) ve Peleteria rubescens (R.D.) olmak üzere, iki parazitoit elde etmişlerdir. Tespit edilen bu türlerin ilkinin etkinliği birinci yıl 22

% 4,29, ikinci yıl ise % 6,8 olarak; diğerinin ise birinci yıl % 1,23, ikinci yıl % 1,68 olarak bulunmuştur.

Doğanlar ve Döken (1985), Erzurum yöresinde minutana Hbn. (Lep.: Tortricidae)‟nın larvasının Phytomyptera nitidiventris Rond. (Tachinidae) tarafından % 13 oranında parazitlendiğini bildirmişlerdir.

Kansu ve ark. (1986), Ankara, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde illerinde kültür bitkilerinde zararlı 15 lepidopter türünün larva ve pupa parazitoitlerini tespit amacıyla yaptıkları çalışmada, Tachinidae familyasına ait 11 türden bahsetmişlerdir. Yabaş ve Zeren (1987), Lahana Göbek Kurdu (Hellula undalis F.) (Lep.: Pyralidae)‟nun pupa parazitoidi olan bir tachinid türünden bahsetmişlerdir.

Bayram ve Kılınçer (1987), Periscepsis carbonaria (Panz)‟nın Agrotis segetum (Den.- Schiff.) üzerindeki gelişmesini incelemişler ve parazitoidin biyolojisi hakkında bilgiler vermişlerdir. Yine, Bayram ve Kılınçer (1991), yaptıkları diğer bir çalışmada, Periscepsis carbonaria (Panz)‟nın erkek ve dişi iç üreme sistemlerini detaylı bir şekilde ortaya koymuşlardır.

Uzun (1987), Pieris brassicae (L.) (Lep.: Pieridae)‟den Phryxe vulgaris Fall.‟i elde ettiğini bildirmiş, Zeki ve Toros (1990), Chrysomela populi L. ve C. tremula F.‟nın doğal düşmanları üzerine yaptıkları çalışmada, Tachinidae familyasından Meigenia cinsine ait iki türden bahsetmişlerdir.

Öncüer (1991), Türkiye Bitki Zararlısı Böceklerin Parazit ve Predatör Kataloğu‟nu hazırlamış tachinidleri ayrı bir bölüm halinde vermiştir.

Öncüer ve Kıvan (1993), Tekirdağ‟da yaptıkları çalışmada, Eurygaster (Het.: ) türlerine ait dört yumurta parazitoidi ve dört tane de ergin parazitoidi tespit etmişlerdir. Ergin parazitoidlerin, sırasıyla Ectophasia oblonga R. D., Heliozeta helluo (Bals.) F., Phasia subcoleoptrata L. ve Elomyia lateralis Meig. (Dip.: Tachinidae) olduğunu belirtmişlerdir. Yine, Kıvan (1996), aynı ilde E. integriceps ‟ in Tachinidae familyasına ait E. oblonga R. D., H. helluo (Bals.) F., P. subcoleoptrata L. 23

ve E. lateralis Meig. olmak üzere dört endoparazitini tespit ederek bunların etkinliklerini ortaya koymuştur.

Çobanoğlu (1994), Leucoma salicis (L.) (Lep.: Lymantriiidae)‟in parazitoidlerini çalışmış, Tachinidae familyasından Exorista sorbillans (Wied.) ve E. larvarum (L.)„dan bahsetmiştir.

Eroğlu (1995), Campsilura concinnata (Meigen) (Dip.: Tachinidae)‟nın Euproctis chysorrhoea (L.) (Lep.: Lymantriidae) üzerindeki etkinliğini araştırmıştır.

Gençer ve Doğanlar (1996), Yponomeuta malinellus Zell.‟un pupa parazitoidleri üzerine yaptıkları çalışmada, Tachinidae familyasına ait Discochaeta hyponomeutae Rond.‟den bahsetmişlerdir. Yine, Tuncer ve Ecevit (1996), Amerikan Beyaz Kelebeği‟nin parazitoiti olan Exorista larvarum (L.), Compsilura concinnata (Meig.), Pales pavida Meig. ve Nemoraea pellucida (Meig.) hakkında bilgiler vermişlerdir.

Kara (1998), Tokat ve çevresinde Exoristinae altfamilyasından 22 cinse bağlı 27 tür; Phasiinae alt familyasından 11 cinse bağlı 23 tür saptamıştır. Bu türlerden 24 tanesinin Türkiye için yeni kayıt olduğunu bildirmiş ve ayrıca yeni yedi konukçu kaydından bahsetmiştir.

Bayram ve Kara (1998), çalışmalarında ülkemiz için yeni bir türden bahsetmişlerdir. Yine, Kara ve Bayram (1999), yaptıkları diğer bir çalışmada, Tokat ve çevresinde Türkiye faunası için yeni olan Gonia picea (R. D.), Heliozeta pellucens (Fall.) ve Leucostoma nudifacies Tsch. türlerini tespit etmişlerdir.

Kara ve Özdemir (2000), Lepidoptera tırtıllarından toplam 28 tachinid elde etmişler ve elde edilen bu türlerden üç tanesinin Türkiye için yeni kayıt olduğunu bildirmişlerdir.

Kara (200l), Amasya ve yöresinde yaptığı çalışmada, Exoristinae, Tachiinae ve Dexiinae (Dip., Tachinidae) altfamilyalarına ait toplam 17 tür belirlemiştir. Bunlar içerisinden altı türün Türkiye faunası için yeni kayıt olduğunu bildirmiştir.

Avcı ve Kara (2002), Thaumatocampa ispartaensis Doğanlar ve Avcı (Lep.: Thaumetopoeidae)‟in Isparta‟daki tachinid parazitoitleri üzerine yaptıkları araştırmada, 24

Blondelia nigripens (Fall.), Compsilura concinnata (Meig.), Pales processioneae (Ratz), Phryxe caudata (Rond.), Exorista segregata (Rond.) ve Carcalia iliaca (Ratz) olmak üzere, toplam altı tachinid tespit etmişler, bunlar içerisinde, B. nigripes‟in T. ispartaensis‟i parazitleme oranının % 4.6 ile diğer türlere nazaran en yüksek olduğunu bildirmişlerdir.

Tschorsnig ve Kara (2002), Bithia cinsine ait dünya Tachinide faunası için yeni bir türün tanımlamasını yapmışlardır.

Kara ve Tschorsnig (2003), Türkiye tachinidleri için konukçu kataloğu hazırlamışlardır.

Efil ve Kara (2004), Diyarbakır‟da yaptıkları çalışmada, ülkemiz Tachinidae faunası için bir yeni türden ve familya için bir yeni konukçu kaydından bahsetmişlerdir. Yine, Bolu ve Kara (2006), Gözüaçık ve ark. (2007) ile Tozlu ve Kara (2007), ülkemizde familya için yeni konukçu kayıtlarından bahsetmişlerdir.

Aksu (2005), Eskişehir ve çevresinde yapmış olduğu çalışmasında, Exoristinae alt familyasına ait 11 cinse bağlı 12 tür, Phasiinae alt familyasından beş cinse ait yedi tür saptamıştır. Bu türlerden dört tanesinin Türkiye faunası için yeni kayıt olduğunu bildirmiştir. Elde edilen türlerin tanılarını yaparak, cins ve tür anahtarlarını oluşturmuştur.

Avcı ve Sarıkaya (2007), Isparta ve Burdur ormanlarında Lymantria dispar’ ın asalak ve avcılarını saptamak amacıyla gerçekleştirmiş oldukları çalışmada, Tachinidae familyasından Compsilura concinnata Meig., Exorista segregata (Rond.), Drino insconspicua Meig. ve Pales pavida Meig. olmak üzere, toplam dört türü tespit ettiklerini bildirmiş ve bunlar içerisinden en fazla parazitlenmenin % 9 oran ile E. segregata tarafından gerçekleştirildiğini ifade etmişlerdir.

Kara ve Aksu (2008), Eskişehir yöresinde yapmış oldukları çalışmalarında, Türkiye Tachinidae faunası için Leskia erevanica Richter ve Tachina grossa (L.) olmak üzere, iki yeni türden bahsetmişler ve bu türlerin dağılışı, tanımları ve biyolojileri hakkında bilgiler vermişlerdir.

25

Özbek (2008), yeni bir Rosa zararlısı olan Cnaemidophorus rhododactyla (Den. et. Schiff.) (Lep.: )‟nın parazitoitleri üzerine yapmış olduğu çalışmada, Tachinidae familyasına ait Pseudoperichaeta palesoidea (Robineau-Desvoidy)‟yı tespit ettiğini bildirmiş ve belirtilen konukçunun parazitoit için yeni konukçu kaydı olduğunu aktarmıştır.

Kaya (2008), Hatay ili sebze alanlarında zararlı lepidopter türleri üzerinde yaptığı çalışmasında, farklı konukçulardan Compsiura concinnata (Meig.), Exorista larvarum (L.), Phryxe magnicornis (Zett.) ve Voria ruralis (Fall.) olmak üzere, dört tachinid türünü elde ettiğini bildirmiştir.

Özbek ve ark. (2009), Aras Vadisi‟nde Saperda populnea (L.) (Col.: Cerambycidae)‟nın parazitoitleri üzerine yapmış oldukları çalışmada, Türkiye faunası için yeni bir tür olan Billaea irrorata (Meig.)‟yı elde ettiklerini bildirmişlerdir.

Kara ve ark. (2010), Batı Karadeniz Bölgesi‟nde Tachinidae türleri üzerine yapmış oldukları çalışmada, ülkemiz için dokuz yeni tür hakkında bilgiler vermişlerdir. Yine Kara ve Çoruh (2011), familyaya ait ülkemiz için yeni bir türden bahsetmişlerdir. Kıvan ve Konukçu (2011), Tekirdağ ve Kırklareli illeri buğday tarlalarında bulunan kımıl türleri ve doğal düşmanlarını saptamak amacıyla gerçekleştirdikleri çalışmada, Tachinidae familyasndan Cylindromyia auriceps (Meig.) ve Ectophasia oblonga (R.D.)‟yı elde ettiklerini ifade etmişlerdir.

Bahsedilen bu çalışmalara ilaveten Anay (2000), Atak ve Atak (1984), Aydın (1997), Çakıllar (1959), Kurt (1975), Şimşek ve ark. (1994), Zeki ve ark. (1999)‟ nın familya ile ilgili dolaylı araştırmaları mevcuttur.

2. 3. Tachinidae Morfolojisi Hakkında Bilgiler

Aşağıdaki morfolojik özellikler Tachinidler üzerinde sistematik çalışmalar yapan Mesnil (1944-1965, 1980), Emden (1954), Zimin ve ark. (1988), Crosskey (1973, 1976), Herting (1983), Belshaw (1993), Tschorsnig ve Herting (1994), Tschorsnig ve Richter (1998) tarafından önemli kabul edilmiştir. 26

2.3.1. Baş (Şekil 2.3.a)

Başın genel görünüşü ve şekli bu grup için önemlidir. Alın genişliğinin gözün üstten bakıldığında görünen genişliğine oranı (genelde dişilerde alın daha geniştir) (Şekil 2.3.b); posteriör ocelliler arasındaki genişliğin alın genişliğine ve post ocellar setalara oranı; inter frontal alanın bulunup bulunmayışı ve gelişmişliği; parafrontal alandaki kılların yoğun veya seyrek oluşu; yüz şeklinin konkav veya düz oluşu; facial kenar üzerindeki kılların zayıf veya güçlü olması, kapladığı alan ve facial kenarın düz, konkav veya konveks oluşu; parafacial‟in çıplak, kıllı veya üst kısımlarında setaların olup olmayışı; göz uzunluğunun gena uzunluğuna oranı, gena uzunluğunun anten tabanında parafacialia genişliğine oranı, gena‟ nın pedicel ve 1. flagellomere‟nin toplam uzunluğuna oranı; 1. flagellomere‟nin uzunluğunun pedicel‟e oranı, 1. flagellomere‟nin genişliğinin parafacialia‟nın en dar yeri genişliğine oranı, 1. flagellomere‟nin boyunun enine oranı, 1. aristomere‟nin 2.‟ye oranı, 2. aristomere‟nin boyunun enine oranı, aristanın uzunluğunun 1. flagellomere‟nin uzunluğuna; yüz uzunluğunun alın uzunluğuna oranı; vi‟nin ve‟ye oranı; palpus (palpler) uzunluğunun anten uzunluğuna oranı, palpus uzunluğunun mentum'un enine olan oranı, mentum boyunun enine oranı, sistematik açıdan önemli kabul edilmiştir. Gözlerin ve aristanın kıllı olup olmaması; baş arkasının düz, konveks veya konkav oluşu ile üzerindeki kılların renkleri ve pozisyonları; aristanın bazaldan itibaren kalınlaşması; ağız kenarının lateralden görülüp görülmemesi; palpus olup olmaması, palpus rengi, labella (labellum)‟nın uzun veya kısa oluşu, prementum (haustellum)‟un boyunun enine oranı önemli olarak nitelendirilmiştir.

Başın kıllanma durumu oldukça komplekstir. Baş üzerindeki setaların boyu, yerleşme posizyonu ve yönü oldukça önemli karakterlerdir. Bunlar, iç vertikal seta (vi) (genellikle güçlü ve geriye doğru eğiktir), dış vertikal seta (ve) (erkeklerde çoğunlukla kıl gibi veya bulunmaz-nadiren de her iki cinsiyettede bulunmayabilir), ocellar seta (genelde güçlü ve öne doğru eğiktir, nadiren geriye ve yana eğik olabilirler, bazen kıl gibi veya yoktur), ocellar setaların arkasında postocellar, vertikal setaların arkasında postvertical setalar, gözün arka kenarının yanında postoculer kıl dizisi olarak isimlendirilen küçük kuvvetli kıllar, frontal kıllar (genelde parafacial‟a bazen de anten 27

tabanına kadar uzanır), iç orbital setalar (oi) (üsttekine prevertical seta adı verilir ve genelde geriye doğru uzanır), dış orbital seta (oe) (genelde erkeklerde bulunmayıp öne doğru uzanır) ve vibrissa (genellikle iyi gelişmiş ve güçlüdür)‟dır.

2.3.2. Thorax (Şekil 2.2.a,b)

Scutum‟ un üzerindeki bantlar ve lekeler önemlidir. Postpronotum (humeral callus) üzerindeki seta sayısı ve bu setaların dizilimi; proepisternum (propleuron) ve prosternum‟un çıplak, kıllı veya setalı oluşu ile bu kıl ve setaların yoğunluğu; scutum üzerindeki şeritlerin sayı, şekil ve renkleri ile üzerinde bulunan acrostichal, dorsocentral, intraalar, supraalar, posthumeral, presutural, prestigmatical ve substigmatical setaların varlığı, sayıları, aralarındaki mesafeler ve birbirlerine oranları; notopleron üzerindeki setaların boyunun prealar setalara oranı önemlidir. İlaveten scutellum üzerinde bazal, lateral, subapikal ve apikal setaların bulunup bulunmayışı, boyları, birbirine oranları, duruş şekilleri; apikal scutellar setaların scutellum ile yaptığı açı; apikal ve bazal setaların scutellum boyuna oranı; subapikal setalar arasındaki mesafenin subapikal ve bazal setalar arasındaki mesafeye oranı, yine scutellum üzerinde discal setalar ile kalkık olarak duran preapikal setaların varlığı önemlidir. Ayrıca, anepisternum (mesopleuran), katepisternum (sternepleuron), anepimeron (pteropleuron), katepimeron (barette), meron (hypopleuron) üzerindeki seta ve kılların varlığı, sayıları, dizilişleri ve bulundukları yerler ile postmetacoxal alanın zarsı veya sklerotize oluşu sistematik açıdan önemli karakterlerdir.

2.3.3. Bacaklar (Şekil 2.4.a)

Bacakların renkleri ile üzerindeki setalar teşhis için önemli karakterlerdir. Arka koksanın posterodorsalde kıllı olup olmayışı, preapikal anterodorsal seta ile preapikal dorsal setanın, preapikal posteroventral seta ile preapikal anteroventral setanın oranı ve bacaklar üzerindeki anterodorsal, posterodorsal, posteral ve ventral setaların sayıları, kuvvetli veya zayıf olmaları, ayrıca anteriör tırnakların ve pulvilli‟nin son tarsal segmente oranı önemlidir. 28

2.3.4. Kanatlar (Şekil 2.4.b)

Kanat üzerindeki lekeler, lower calypter (squama)‟in şekli, kıllı veya çıplak oluşu ile rengi, tegula (epaulette) ve basicosta‟nın rengi ve kıllı olup olmayışı önemlidir. Kenar dikeninin olup olmaması ve büyüklüğü; R1 damarının kıllı olup olmayışı, R4+5 üzerindeki kılların sayıları ve büyüklükleri, M (post angular damar) damarının düz veya konkav oluşu, M bükümünün keskin, yuvarlak veya düz oluşu, M‟nin kanat kenarına oranı, r4+5 kanat hücresinin açık veya kapalı, saplı veya sapsız oluşu ve bu sapın M damarına oranı, m-cu'un eğik olup olmaması, r-m ile m-cu arasındaki mesafenin m-cu ile M bükümüne olan mesafesine oranı, m-cu ile M bükümü arasındaki mesafenin M damarına oranı, m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafenin, M damarının uzunluğuna ve M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafenin r-m damarına oranı, ayrıca costal damarların birbirlerine olan oranları sistematik açıdan önemlidir.

2.3.5. Abdomen (Şekil 2.2.a,b)

Abdomenin şekli, rengi ve üzerinde bulunan lekeler ile terga arasındaki intertergal dikişlerin belirgin veya kaynamış olması önemlidir. Çoğunlukla 1. tergit ve 2. tergit birleşmiştir. Terga 1+2 tabanındaki çukurluğun 3. tergit kenarına ulaşıp ulaşmaması, terga üzerindeki marginal, discal ve lateromarginal setaların sayıları, pozisyonları ve abdomen segmentlerinin birbirlerine oranları önemli sistematik karakterlerdir.

2.3.6. Genitalia

2.3.6.1. Erkek (Şekil 2.5.b)

Tschorsnig ve Herting (1994), Tschorsnig ve Richter (1998), genitalia'yı oluşturan parçaları aşağıdaki şekilde tanımlamışlardır. Sternit 9'dan (hypandrium) genitalia ile ilgili tüm yapılar çıkar. Sternit 9'un tergiti epandrium adını alır. Epandrium konvex 29

bazen uzamış, nadiren de düzdür. Epandrium üstte 2 parçalıdır. Ortadaki cercus (sternit 11), yanındaki surstylus'tur (sternit 10). Cercus medio-dorsalde uzunlamasına belirgin dikişli, uçta birbirinden ayrı, hafifçe ventrale doğru eğik pozisyonda, nadiren kenarları kısa ve dişli iki kola sahip; surstylus, uzun ve dar olabildiği gibi, oldukça geniş ve kısalmış da olabilmektedir, bazen epandrium‟la veya cercus‟un bazal kısmı ile az veya çok kaynaşmıştır. Cercus ve surstylus processus longi adı verilen iplik şeklindeki bir scleritle epandrium'un iç duvarı üzerinde hypandriumla bağlantılıdır. Hypandrium‟ dan aedeagus ve ilgili yapılar çıkar. Aedeagus phallapodeme adı verilen bazal bir yapıyla desteklenir. Phallapodeme az çok uzamış olup genelde ventralde bir çıkıntıya sahiptir. Phallapodeme, basiphallus ve distiphallus olmak üzere, ikiye ayrılır. Basiphallus uzun veya kısa olabilir, dorsal yüzeyinde epiphallus bulunabilir veya bulunmayabilir. Distiphallus, basiphallus‟dan genellikle ventral yüzeyinde bulunan zar vasıtasıyla ayrılarak dorsal bir sklerit vasıtasıyla basiphallus‟a bağlanmıştır. Genelde aedeagus‟ un her bir tarafında gonopod (pregonit) ve paremere (postgonit) bulunmaktadır. Gonopod genellikle loblu, sensöre sahip, dorsal yüzeyi kıllı veya setalı, nadiren de dikenli veya dişli; paremere ise genelde çengel gibi, sensörlü veya kıllı olup gonopod‟a göre daha küçüktür. 2.3.6.2. Dişi

Dişi üreme organını oluşturan yapılar bırakılan larva ya da yumurta tipleri ile ilişkili olarak değişmektedir. Belirtilen bu durumlar ovaryol sayısını ve posteriör uterusun şeklini etkilemektedir. Posteriör uterus ya basit bir tüp şeklindedir, ya da içerisi yumurta ile dolduğunda yumurtaları embriyo gelişiminin sonuna kadar tutabilecek şekilde genişleyebilme özelliğine sahiptir. Tachinidlerde parazitoit hymenopterlerde olduğu gibi yumurta bırakma aygıtları yoktur. Bunun yerine, abdomen uzatılabilen basit bir yumurta koyma borusu şeklindedir. Ovipozitör segmentleri dinlenme anında birbiri içine geçer ve abdomenin ucuna geri çekilir (Clausen, 1940; Herting, 1960; Tschorsnig ve Richter, 1998).

30

2.4. Tachinidae ve Yakın Familyalar İçin Teşhis Anahtarı

Belshaw (1993) ve Tschorsnig ve Herting (1994) 'e göre hazırlanmıştır.

1 Ağız açıklığı kıllarla kaplı, baş genişliğinin 1/10'u kadar; vücut setalarla kaplı değil, yoğun olarak tüylerle kaplı, arılara benzer görünüşte...... Oestridae - Ağız açıklığı kıllarla kaplı değil, baş genişliğinin 1/5' i kadar uzunlukta…...... 2 2 Hypopleural seta yok...... Muscidae, Anthomyiidae ve diğerleri - Hypopleural seta mevcut...... 3 3 Postscutellum güçlü, yastık formunda gelişmiş (Şekil 2.1)...... Tachinidae - Postscutellum konkav, düz ya da zayıf konveks...... 4 4 Propleuron ince kıllı; abdomen metalik mavi ya da yeşil…………...... Calliphoridae - Propleuron çıplak; abdomen metalik mavi ya da yeşil değil…………...... 5 5 Calipter scutellum boyunca uzanır; 3 -15 mm boyda, medial damarın çıkıntısı olabilir; kanadın petiolü yok...... Sarcophagidae 31

- Calipter scutellum‟ dan ayrı; 3-9 mm boyda; medial damarın çıkıntısı yok; kanat, r- m‟nin 2 katından fazla, petiole sahip veya değil...... Rhinophoridae

2.5. Tachinidae Familyasının Altfamilyaları İçin Teşhis Anahtarı

Tschorsnig ve Herting (1994)'e göre yapılmıştır.

1 Thorax'ta dikiş gerisinde birbirinden uzak 2 ia seta var, bazen 1 ia var veya hiç yok; göz, prosternum ve arista daima çıplak; Tergit 2 arkaya kadar çukur değil; sterna genelde abdomenin ventral membranında serbest şekilde durur; Heteroptera parazitoiti………………………………………………………………………..Phasiinae - Dikiş gerisinde daima 3 ia seta var (nadiren birincisi olmayabilir); terga sterna‟yı daima büsbütün veya ileri derecede kaplamış; Lepidoptera veya diğer takımların parazitoiti; Heteroptera parazitoiti değil...... 2 2 Erkekte postabdomen, pregonit tabak şeklinde, basiphallus, epiphallus ve distiphallus birliğini oluşturan üyeler hareketli...... Dexiinae - Erkete postabdomen, pregonit ve aedeagus özel bir şekilde değil...... 3 3 Prosternum çıplak; ön tibiadaki ad uç seta, d uç seta kadar kuvvetli...... Tachininae 32

- Prosternum ince kıllı; ön tibiadaki ad uç seta, d uç setadan daha zayıf ve kısa...... Exoristinae 33

Şekil 2.2. Lydella stabulans (Meig.) (Dişi) A- Dorsal görünüş, B. Lateral görünüş (Tschorsnig ve Herting, 1994) 34

B.

A.

C.

D

E.

Şekil 2.3. Tachinidae familyasında baş, anten, proboscis ve scutellum A. Phryxe nemea (Meig.) (a: Yüz uzunluğu, b: Alın uzunluğu, c: Göz boyu, d: Göz eni, e: Gena uzunluğu, f: Parafaciala genişliği), B. Pseudoperichaeta nigrolineata (Walk.)‟ da başın üstten görünüşü (a: Göz genişliği, b: Alın genişliği), C. Carcelia iliaca (Ratzeburg)‟da anten (a: Pedicel‟in boyu, b: 1.flagellomere‟nin boyu, c: 1.flagellomere‟nin eni, D. Nowickia ferox (Panzer) (a: Prementum‟un boyu, b: Prementum‟un eni), E. Ceromya bicolor (Meig.)‟da scutellum (Tschorsnig ve Herting, 1994) 35

B Şekil 2.4. Tachinidae familyasında tibia ve kanat. A. Exorista larvarum L.„da Orta tibia (Dişi). (ad: preapikal anterodorsal seta; av uç seta: preapikal anteroventral uç seta; d uç seta: preapikal dorsal uç seta; pd uç seta: posterodorsal uç seta; pv uç seta: preapikal posteroventral uç seta) (Kara, 1998), B. Eurysthaea scutellaris (Robineau-Desvoidy)‟de kanat (Costa: Kanadın ön kısmını oluşturan güçlü damar. Cs1: Basicosta ile Sc'nın costal kenara bağlandığı kısım arasındaki mesafe, Cs2: Sc ile Radius'un 1. damarının costal kenara bağlandığı kısım arasındaki mesafe, Cs3: r1 sonu ile R2+3' ün costal kenara bağlandığı kısım arasındaki mesafe, Cs4: R2+3 sonu ile R4+5 'in costal kenara birleştiği kısım arasındaki mesafe, Cs5: R4+5 sonu ile M‟ nin costal kenara bağlandığı kısım arasındaki mesafe, cuA1: Kanadın boyuna uzanan 6. damarı, m-cu: Media (m) ve cuA1‟i birleştiren enine damar. Media (m): Kanadın boyuna uzanan 5. damarı, Post angular damar (M): M bükümü ile costal damar arasındaki mesafe, M bükümü: Median damarın kanat kenarına doğru büküm yaptığı köşe, r1: Kanadın boyuna uzanan 2. damarı, r2+3: kanadın boyuna uzanan 3. damarı, r4+5: kanadın boyuna uzanan 4. damarı, r4+5 tabanı: Radiusun 4. ve 5. damarlarının birleştiği kısım, R5: r4+5, r-m ve m arasında kalan alan, r-m: r 4+5 ve Media arasındaki küçük enine damar, Sc: Kanadın boyuna uzanan 1. damarı) (Tschorsnig ve Herting, 1994)

36

Şekil 2.5. Tachinidae familyasında erkek genitaliası ve erkek-dişi ayrımı, A. Erkek genitaliasının abdomende yerleşme pozisyonu, B. Zenillia dolova (Meig.)‟da genitalya (Erkek) C. Erkek ve dişi ayırımı (Belshaw, 1993; Tschorsnig ve Herting, 1994)

37

2.6. Tachinidae Biyolojisi

Tachinidlerin tamamı arthropodların iç parazitoitleridir. Bazı istisnai durumlar hariç, genellikle konukçularını öldürürler. Konukçularının pupa ve yumurta dönemine saldıranlara rastlanılmamıştır. Çoğunluğu larva dönemini parazitlemelerine karşın bazıları da (%5-10) ergin parazitoitleridir (Herting, 1960; Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006).

Konukçu içerisinde larval gelişimleri 1-3 hafta sürer, ancak konukçusunun içerisinde diyapoza girerek aylarca kalan türler de mevcuttur. Türlere göre değişmekle beraber, larva tek veya toplu halde gelişir. Gelişimini tamamlayan larva ya ölü konukçu içerisinde pupa olur ya da pupa olmak için konukçusunu terk ederek toprak veya döküntüler içerisinde pupa olur. Pupa dönemi ortalama 10 gün olup, pupadan öncelikli olarak erkek bireyler çıkar ve ilk çıktığında ergin rengi açıktır. Kanatların düzleşmesi, sertleşmesi ve geri kalan integümentin koyulaşması, çıkıştan birkaç saat sonra gerçekleşmektedir. Türlerin çoğunda ergin çıkışı, sabahın erken saatlerinde olmaktadır. Gece aktif olan bazı türlerde de çıkışların akşam olduğu saptanmıştır (Clausen, 1940; Turnock, 1978; Tschorsnig ve Richter, 1998). Pek çok tür, kışı pupa halinde geçirmekle beraber, birinci dönem larva olarak konukçu içerisinde geçirenler de vardır (Gammelmo ve Sagvolden, 2007).

Erginlerin aktivitesi büyük oranda ortam koşullarına bağlıdır. Orta Avrupa türleri genellikle 15-25 ºC sıcaklık ve % 60‟ın üzerinde orantılı nemi tercih ederler. Ergin tachinidler, sadece sıvı besin, şeker içeren bitki özsuyu, afitlerin ve kabuklu bitlerin salgıladıkları ballı maddeler, çiçek nektarı, polen vs. ile beslenirler. Konukçu vucudunun sıvısı ile beslenen türler oldukça az sayıdadır. Bu türler, delici bir ovipozitöre sahiptirler (Clausen, 1940; Draber-Monko, 1982).

Çiftleşme, genellikle pupadan çıkıştan kısa bir süre sonra olmaktadır ve birçok türde sabah parlak güneş ışığı altında olur. Dişiler genellikle sadece bir kere çiftleşir. Buna karşın, erkekler çok sayıda dişiyi dölleme yeteneğine sahiptirler. Örneğin, Anetia nigripes Fall.‟in bir haftalık süre içerisinde 13 dişiyi dölleyebildiği gözlemlenmiştir. Tachinidlerde çiftleşme süresi genellikle 30 dakika ile 2 saat arasında değişmektedir 38

(Herting, 1960; Stireman ve ark., 2006). Familya içerisinde değişik çiftleşme davranışları görülmektedir. Bazı türlerin erkekleri aktif olarak dişilerini ararken bazıları ise belli bir yerde dişinin gelmesini bekler (Reitz ve Adler, 1991; Tschorsnig ve Richter, 1998).

Ergin tachinidler, yapraklar, ağaç gövdeleri, çiçekler ve kayalıklar olmak üzere, çok değişik yerlerde bulunabilmektedir. Genellikle diurnal ve krepuskular türlerdir. Son derece aktif olup genel bazı çiftleşme yerleri hariç (tepelerin üst kısımları, ağaç gövdeleri), çiftleşme davranışları hakkında çok fazla bilgi yoktur. Phasiinae ve Tachininae türleri çok sayıda bitki üzerinde polinatör olmaları yönünden önemlidirler. Özellikle orkidelere özelleşmiş olan tachinidler bu çiçekler üzerinde yoğun polinatörlük yaparlar (Herting, 1960; Mellini, 1990; Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006).

2.6.1. Yumurtlama Stratejileri

Parazitoit hymenopterlerden farklı olarak tachinidler, gelişmiş delici bir ovipozitöre sahip olmadıklarından yumurtalarını konukçularının üzerine veya yakınına depo etmek zorundadırlar. Ancak, istisnai olarak birkaç grupta (pek çok Phasiinae altfamilyası ve Blondeliini tirübüsüne ait türlerde) sterna‟nın modifiye olması ile delme yapıları gelişmiştir (Askew 1971; Tschorsnig ve Richter, 1998).

Tachinidler ovipositörlerinin olmayışı nedeniyle, konukçularını parazitlerken onlara paralitik zehir, mutalistik polyDNA virüsleri ve diğer benzer maddeleri enjekte edemezler. Bu nedenle, konukçularının bağışıklık ve hareket sistemi sabitlenemez. Yani, parazitoit konukçu içerisinde beslenirken konukçuları da beslenme ve gelişimlerine devam ederler. Bu özelliklerinden dolayı, tachinidlere koinobiont parazitoitler denir. (Stireman ve ark., 2006) .

Yumurtlama stratejilerindeki farklılık konukçuya ulaşabilme ve konukçunun savunma mekanizmasından korunma ile alakalıdır. Bazı tachinidlerin konukçuları çok hareketli ve de beslendiği bitki üzerinde karakteristik bir zarara neden olmadıklarından tachinid direkt olarak konukçu üzerine yumurta bırakmaktadır. Bazı durumlarda, konukçu 39

parazitoite karşı değişik savunma davranışlarında bulunarak üzerine yumurta bırakılmasını engellemek veya yumurta bırakılsa dahi bırakılan yumurtaları tahrip etme yoluna gitmektedir. Bu nedenle, parazitoit yumurtasını konukçu civarına veya konukçusunun beslendiği bitki üzerine bırakarak bu olumsuzlukların önüne geçmektedir (Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman, 2009).

Tüm diğer böceklerde olduğu gibi, tachinidlerin de bıraktıkları yumurtalar parasitoit ve predatörlerin tehdidi altındadır. Ayrıca, bırakılan yumurtalar konukçu tarafından tahrip edilmekte veya gelişim tamamlanmadan bırakıldığında chorionun soyulmasıyla zarar görmektedir. Tachinidler, inkübe olmuş yumurtaları bırakmakla bu tip olumsuzlukları en aza indirilmeyi amaçlamaktadırlar. Ayrıca, yumurtaların uterusta inkübasyonu ile hassas devrenin çevre şartlarına maruz kalma süresi minimuma indirilmiş olmaktadır (Stireman, 2009).

2.6.1.1. Ovipar Türler

Embriyosu gelişmemiş bir yumurta, uzayabilir bir ovipozitör vasıtası ile konukçunun üzerine direkt olarak bırakılmaktadır. Morfolojik olarak üst yüzeyi genellikle kalın ve konveks, alt yüzeyi ise ince ve düz olan bu yumurtalar konukçuya yapışkanımsı bir madde ile tutturulurlar. Yumurta bırakıldığı zaman tam olarak gelişmemiş ve birinci dönem larva şekillenmemiştir. Larva, ya yumurtanın alt kenarından çıkarak konukçunun integümentinden direkt olarak bir delik açmak suretiyle giriş yapar ya da bir operkulum yoluyla yumurtadan çıkar ve daha sonra da bir delik vasıtasıyla konukçuya giriş yapar. Ovipar tachinidler, Phasiinae altfamilyası ile bazı Exoristinae (Exoristiini, Winthemiini ile Blondeliini ve tribüslerinin birkaç türü) bireylerini kapsamaktadır. Ayrıca, pek çok Phasiinae altfamilyasına ait türlerinde (Cylindromia spp. gibi) içinde olduğu bazı ovipar tachinidler delici bir ovipozitör yoluyla yumurtalarını direkt konukçularının içerisine de enjekte edebilmektedirler (Herting, 1960; Tschorsnig ve Richter, 1998; O‟Hara, 2008; Stireman, 2009).

40

2.6.1.2. Ovilarvipar Türler

Tachinidae familyasına ait türlerin çoğunluğu ovilarvipar‟dır. Yani, bırakılan yumurta içerisindeki birinci dönem larva tam olarak gelişmiştir. Bu tip yumurta bırakan türlerde dişi üreme sistemi, döllenmiş yumurtaların açılıncaya kadar bir yumurta kesesi (ovisak) veya uterus içerisinde bekleyebileceği şekilde gelişmiştir. Ovisak, içerisine 100 veya binlerce yumurtayı alabilecek şekilde esnek ve makara şeklindedir (Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006; O‟Hara, 2008).

Çok sayıda ovilarvipar türün dişileri, yumurtalarını direkt olarak konukçuları üzerine depo etmelerine karşın farklı davranışlar sergileyenler de vardır. Pek çok türün yumurtası konukçunun yakınına veya beslendiği bitkinin üzerine bırakılır. Çıkan larva, ya konukçusuna doğru ilerlemeye çalışır ya da ulaşmak için bir vasıta bekler. Dexiini ve çoğu Rutiliini (Dexiinae) bireyleri yumurtalarını toprak üzerine depo ederler ve çıkan larva coleopter konukçusunu bulmak için toprak içerisine tünel açar. Birkaç ovilarvipar tür, konukçularının ağız parçalarının içerisine yumurta koymak suretiyle farklı bir yumurtlama davranışı sergilerler. (Exoristinae) üyeleri ise mikrotip yumurtalara sahiptirler. Bunlar, başta konukçunun zarar yaptığı kısımlar olmak üzere, konukçunun beslendiği bitki üzerine yumurtalarını bırakırlar. Bu yumurtalar ancak konukçu tarafından mideye alındıktan sonra açılırlar. Tachininae altfamilyası türleri (Siphona spp. gibi bazı türler hariç) de yumurtalarını konukçularının beslendiği bitkiler üzerine bırakırlar. Ovilarvipar tachinidlerin bazılarında yumurtayı konukçu içerisine enjekte etmek için değişik şekillerde deliciler mevcuttur (Belshaw, 1993; Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006; O‟Hara, 2008; Stireman, 2009).

2.6.1.3. Larvipar Türler

Bu tip yumurtlama, yumurtanın dişi içerisinde açıldıktan sonra, yumurta yerine I. dönem larvanın bırakılması anlamına gelmektedir. Bu terim, aynı zamanda tam olarak olgunlaşmış yumurtaların bırakılmasını da ifade etmektedir. Bu yumurtalar, ovilarvipar tachinidlerdeki gibi bırakıldıktan sonra derhal açılırlar ve gözle görülmeyecek derecede ince ve zarsı bir yapıya sahiptir. Bazı durumlarda, yeni ölmüş dişi tachinid içerisindeki 41

I. dönem larva, ince duvarlı yumurtayı kırarak dişinin ovipozitöründen çıkmaktadır. Ayrıca, ölmüş dişinin disseksiyonu yoluyla da yumurta kesesi içerisindeki larvalar serbest kalabilmektedirler (Belshaw, 1993; Stireman ve ark., 2006; O‟Hara, 2008).

Tachinidler tarafından üretilen yumurtaların miktarı, I. dönem larvanın konukçu içerisine girme olasılığı ile doğru orantılıdır (Çizelge 2.2). Konukçunun üzerine ve içerisine direkt olarak yumurta bırakan türlerde (Şekil 2.6), konukçuya girme olasılığı yüksek olduğundan üretkenlik düşüktür (genellikle birkaç yüzden daha az sayıda). Buna karşın, konukçu civarına yumurta bırakan türlerde (yüzlerce) ve konukçunun beslendiği bitki üzerine mikrotip yumurtalarını rastgele bırakan türlerde, bırakılan yumurta sayısı (binlerce) çok fazla olmaktadır. Üreme gücü gruplara göre değişmekle beraber, tachinidlerin yaklaşık 100–13.000 arasında yumurta bıraktıkları bilinmektedir (Mellini, 1990; Belshaw, 1993; O‟Hara, 2008).

Tachinidae familyasına ait türlerin tahminen yarısı indirekt olarak yumurta bırakmaktadırlar (Çizelge 2.2). Çünkü, tachinidler konukçularının aktif yaşam devrelerine saldırmalarına rağmen onların davranışsal ve morfolojik savunmalarının önüne geçebilmeleri için paralitik bir zehire sahip değildirler. Konukçudaki çırpınma, salgı çıkarma, diken gibi bu tür morfolojik ve davranışsal savunma mekanizmaları indirekt yumurtlama davranışını teşvik etmektedir (Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006).

42

Çizelge 2.2. Tachinidlerde yumurtlama stratejileri ve yumurta tipleri (Stireman ve ark., 2006).

Yumurtlama Yumurta Tipi Taxa Yumurta Stratejisi Sayısı Indirekt Konukçu tarafından Goniini, Blondeliini (örneğin Anisia 1000–6000 mideye alınma (mikrotip) sp., Phasmophaga sp.) (2420) Indirekt İnkübe olmuş Tachinini, Dexiini, Polideini 500–8000 birkaç Exoristinae (örneğin (1168) Lixophaga sp.) Direkt- İnkübe olmuş Eryciini (Exoristinae), 30–600 Konukçu dışına Blondeliini (çoğu), Voriini, (140) Strongygastrini Direkt- İnkübe olmamış Phasiinae, Exoristiini, 100–200 Konukçu dışına (planoconvex) Winthemiini, bazı Blondeliini, Aplomya sp. (Eryciini) Direk-Konukçu İnkübe olmuş Blondeliini (örneğin Blondelia sp., 65–250 içine Eucelatoria sp.), Dexiinae (Palpostomatini) Direkt- İnkübe olmamış Phasiinae, Exoristinae (örneğin 100–200 Konukçu içine Phorocera sp.)

a b

Şekil 2.6. Tachinidae familyasına ait türlerde görülen yumurta tipleri (Stireman ve ark., 2006) a. Winthemia sp. makrotip yumurtasını konukçu üzerine yapıştırırken b. Belvosia bifasciata Fabr. konukçu besini üzerine mikrotip yumurtalarını bırakırken

43

2.6.2. Larva Dönemleri ve Larvanın Konukçu İçerisindeki Hareketi

2.6.2.1. Larva Dönemleri Tachinidlerde üç larva dönemi mevcuttur.

2.6.2.1.1. Birinci Dönem Larva

Labrum iyi gelişmiş ve cephalopharynegeal iskelet ile kaynaşmış, kutikula şeffaf ve üzerinde çok ince dikenciklerden oluşan bantlar mevcuttur. Metanostiktir (vücudun arka kısmında yalnızca bir çift stigma‟ya sahiptir), her bir stigmada 2 adet açıklık bulunur. Nadiren bir adet V şekilli açıklığa sahip olanlar da vardır. Apneustik (vücut üzerinde stigma bulunmaz) olanlar da mevcuttur (Teskey, 1981; Tschorsnig ve Richter, 1998).

2.6.2.1.2. İkinci Dönem Larva

Anten ve maksilla üzerindeki sensör papillaları henüz gelişmemiştir. Labrum küçük, mandibula ise çoğu türde iyi gelişmiştir. Genellikle amfinostik (posteriör stigmalara ilaveten thorax üzerinde bir çift anteriör stigmada bulunur) olmalarına rağmen, metanostik türler de mevcuttur. Anteriör stigmalar prothorax üzerinde daha yüksekte bulunur. Posteriör stigmalar genellikle 2 açıklığa sahiptir. Çok az da olsa II. dönem larvası apneustik olan türler de mevcuttur (Tschorsnig ve Richter, 1998).

2.6.2.1.3. Üçüncü Dönem Larva

Cephalopharyngeal iskelet sklerotize olmuş, mandibulalar, mandibulalar ile hypopharyngeal skleritler arasındaki eklemler iyi gelişmiş, vücut çok sayıda belirgin segmentli, cephalic segment çıplak olup yakınında bir grup dikencik bulunabilir, kutikula üzerinde çok ince dikenciklerden oluşan şeritler mevcuttur. Genellikle amfinostik olup metanostik olanlar da mevcuttur. Stigmalar üzerinde genellikle 3 adet açıklık vardır (Clausen, 1940; Herting, 1960; Tschorsnig ve Richter, 1998).

44

2.6.2.2. Larvanın Konukçu İçerisindeki Hareketi

Familya içerisindeki çok az türde larva ya da yumurta, delici bir ovipozitör ile konukçu içerisine bırakılmaktadır. Konukçu üzerine bırakılan yumurtadan çıkan ya da doğrudan bırakılan larva, konukçu kutikulasını yumuşatmak için bir madde salgılamaktadır. Daha sonra bukofarinjal aygıt ile konukçu integümentini delerek konukçuya girmektedir. Konukçu stigmalarından giriş hiçbir türde görülmemiştir. Konukçuya girişten sonra alınan yol larva tipine ve türlere göre önemli değişiklikler göstermektedir. Türlerin çoğunun herhangi bir organa karşı özel bir ilgisi yoktur. Ancak, bazı türler daha çok sinir gonglionu, tükrük bezleri, üreme organları, bağırsak, kas telleri ve yağ dokusuna gitmektedir (Clausen, 1940; Tschorsnig ve Richter, 1998; Dupuis, 1963).

Birinci larva döneminde konukçunun bir organında görülen türler, birinci deri değiştirmeden hemen önce ya da sonra bulundukları yeri terk etmektedirler ve büyük çoğunluğu konukçu içerisinde sabit bir yer almaktadır. Beslenme süresinin geri kalan kısmını burada geçirmektedirler. Bu davranış, temel olarak solunum ile ilgilidir. Tachinid larvaları konukçuda integümentten ve trakeden olmak üzere, iki tip solunum tüneli açmaktadırlar. İntegümentten açılan delikler dışarıya doğrudan doğruya bir açıklıkla bağlanmaktadırlar. Bu açıklık, I. dönem larvanın vücuda girdiği yer olabildiği gibi parazitoitin konukçu vucudu içerisinde serbest dolaşımı sırasında oluşabilir. Solunum tünelini parazitoit larvaları posteriör sitigmalarında bulunan çengeller ile açmaktadır. Trakeden açılan açıklık ikincil bir trake üzerinde veya stigmaya ait bir kol üzerinde oluşturulmaktadır (Şekil 2.7) (Clausen, 1940; Tschorsnig ve Richter, 1998; Bayram ve Kılınçer, 1996).

45

Şekil 2.7. Tachinidae familyası türlerinin konukçu içerisinde trakeden oluşturdukları solunum tüneli (Anonim, 2011)

Olgunlaşan parazitoit larvasının konukçudan çıkışı, konukçunun gelişim dönemine bağlı olarak çeşitli şekillerde olmaktadır. Larva parazitoiti olan tachinidlerin larvaları konukçularını terk edecekleri zaman kutikulanın daha ince olduğu konukçunun ventralini seçerler. Konukçu kutikulasını delme işini bazı araştırıcılar bukofarinjal aygıt ile yaptıklarını, bazı yazarlar ise kaudal ucun baskısıyla ve vücut salgılarının yardımıyla başardıklarını iddia etmektedirler. Birçok tachinid kendi gelişme dönemleri ile ilgili olarak özellikle ikinci dönemdeyken konukçunun ölümüne yol açmaktadırlar. Bazı konukçularda ise ölüm, parazitoit larvaları üçüncü döneme geçtiklerinde çıkıştan 1-2 saat önce olmaktadır. Sindirim salgısının dışarıya atılması ile konukçu rahatsız edilmekte ve konukçunun organları kısa zamanda ayrışarak sıvı hale geçmektedir (Herting, 1960). Örneğin, Periscepsia carbonaria (Panz.) larvaları, üçüncü dönemin sonunda konukçu larvada oluşturdukları solunum tünelini terk etmektedirler. Bu aşamada konukçuyu rahatsız eden ve zarar veren dönem başlamaktadır. Parazitoit larvaları solunum tünelini terk ettikten sonra yaklaşık 1-2 saat konukçu vücudunda serbest olarak dolaşarak çıkış yeri aramaktadır. Bu süre içerisinde parazitoit larvaları bukofarinjal aygıt ile bütün organları parçalamaktadırlar. Ayrıca, parazitoit larvalarının bu süre içinde konukçu vücut sıvısına metabolizma artıklarını ve bazı toksinleri de boşaltmasıyla konukçu dokularında bu dönemde ani yumuşama ve bozulma görülmektedir. Bu durumda, parazitoit larvası bukofarinjal aygıt ile konukçu integümentinin daha kolay parçalanmasını sağlamaktadır (Bayram ve Kılınçer, 1987).

46

2.6.3. Konukçuyu Bulma ve Seçim

Tachinidler konukçularının yerlerini koklama, görme, duyma ve dokunma gibi algılarla tespit etmektedirler. Bu ipuçları, dişinin doğru mikro habitatı, konukçunun beslendiği bitkiyi ve konukçuyu bulmasını sağlamaktadır. Özellikle de konukçu ile direkt olarak alakalı olan salgı ve dışkı kokusu ile gözle belirlenmesi gibi yakın mesafe işaretleri konukçu yerinin tespiti noktasında çok daha önemlidir. Tachinidlerin bazıları ön tarsi‟nin üzerinde hymenopterlerin uzun antenleri üzerinde bulunan kemosensörler gibi görev yapan yapılara sahiptir. Konukçu kutikulası, zararlanmış yapraklar ve konukçu dışkısına temas edildiğinde bu kemosensörler yoluyla uyarı alınmakta ve yumurtlama işlemi gerçekleşmektedir (Burks ve Nettles, 1978; Tschorsnig ve Richter, 1998).

Tachinidlerin konukçuyu bulmaları, daha çok koku ve görsel işaretlerle gerçekleşmektedir. Fakat konukçuyu bulma amacıyla geliştirilen çok yönlü davranışlar da mevcuttur. Örneğin, pek çok tachninidin yumurta koyabilmesi için konukçuyu görmesine gerek yoktur. Goniini tribüsüne giren bazı türlerde konukçunun beslendiği bitki, beslenme sonucunda zarar gören kısımdan yayılan kokular vasıtasıyla bulunur ve mikrotip yumurtalar bitki üzerine bırakılır. Yumurtalar konukçu tarafından mideye alınmadığı müddetçe de açılmaz. Konukçu veya konukçunun beslendiği bitkiden çıkan bu kokular standarttır. Diğer pek çok tachinid ise yumurtalarını konukçularının beslendiği bitki üzerine veya belirli bir mikrohabitat içerisine koyarlar. Çıkan larva konukçuya ya kendisi ulaşır ya da konukçuya ulaşmak için bir aracı bekleyebilir. Lixophaga diatraeae (Town.) gibi bazı türler, konukçusunun içinde bulunduğu deliğin girişinde yığın halinde bulunan konukçu dışkısının kokusu ile uyarılarak yumurtalarını bırakırlar. Dexiini tribüsü üyeleri, yumurtaları zemin üzerine bırakırlar ve çıkan larvalar toprak içerisinde bulunan scarabaeid konukçularını aramaya başlarlar (Tschorsnig ve Richter, 1998; Stireman ve ark., 2006).

2.6.3.1. Görsel İpuçları

Görsel işaretlerin önemi, tachinid türlerine göre farklılık göstermektedir. Örneğin, konukçusunu gece arayan türler yumurta koyabilecekleri yerleri bulmak için diğer duyusal işaretleri kullanmak zorundadırlar. Savunmasız tırtıllar üzerine yumurta koyan 47

türler sadece uygun hacimli konukçu seçmekle kalmayıp ayrıca yumurtalarını koymak için konukçularının mandibulalarının ulaşamayacağı yerleri seçerler. Coleopter erginlerini parazitleyen birkaç tür, yumurtalarını konukçularının ağız, anüs ve solunum deliği yakınlarına koymak suretiyle larvanın konukçuya girişine yardımcı olmaktadırlar. Tachinidlerin hareketli konukçu üzerine yumurta koydukları da bilinmektedir. Bazı durumlarda da konukçu benzeri objeler tachinidler tarafından konukçu olarak algılanarak yanlış yumurtlamaya neden olmaktadır (Stireman ve ark., 2006; O‟Hara, 2008) .

2.6.3.2. Konukçu Sexual Sinyalleri

Phasiinae türlerinin bazılarının (Trichopoda pennipes F. gibi) konukçuları tarafından cezb edilmeleri farklı bir yolla gerçekleşmektedir. Bu türler, heteropter konukçularını bulmak için konukçularının üretmiş oldukları seks feromonlarını kullanırlar. Bu tachinidlerin antenleri feromonlara karşı heteropter antenlerinden on kat daha duyarlıdırlar. Bu durum aynı zamanda tachinidin heteropter konukçusunun neden ergin dönemini parazitlediğinin açıklaması olarak kabul edilmektedir (Clausen, 1940; Stireman ve ark., 2006; O‟Hara, 2008; Stireman, 2009) .

2.6.4. Konukçu Dağılımı

Tachinidleri konukçu seçimlerine göre üç gruba ayırmak mümkündür (Herting, 1960; Tschorsnig ve Richter, 1998).) 1- Fizyolojik nedenlerden dolayı çok sınırlı konukçuya sahip türler (zorunlu monofag), 2- İçgüdüsel olarak seçimini dar bir konukçu alanına sınırlamayı tercih eden, ancak çok sayıda diğer konukçuları da başarı ile parazitleyebilen türler (tercihli monofag türler), 3- Geniş konukçu alanı olan türler (polifag türler). Bu grupta ılımlı veya aşırı polifag türler bulunabilir.

Polifag türler, bir yazda iki veya daha fazla döl ile hızlı bir gelişme çemberine sahiptir. Buna karşılık, birinci ve ikinci gruptakiler ise diyapozlu larva ve pupa dönemleri ile yılda 1 döl verirler. 48

En yaygın konukçuları Lepidoptera, Coleoptera, Hymenoptera (Symphyta), Heteroptera ve Orthoptera takımlarına ait türler başta olmak üzere, fitofag böceklerdir (Şekil 2.8). Ayrıca, Blattodea, Dermaptera, Diptera, Embioptera, Mantodea ve Phasmida gruplarına ait bireyler de konukçuları arasındadır. Tachinidler homopterleri asla parazitlemezler (Tschorsnig ve Richter, 1998). Ayrıca tachinidler içerisinden birkaç cins (Loewia ve Eloceria ) kırkayak, çıyan ve akrepleri de parazitlemektedirler (Williams ve ark., 1990). Örümcekleri parazitledikleri hakkında yalnızca bir kayıt mevcuttur (Vincent, 1985‟e atfen Stireman ve ark., 2006). Konukçuya özelleşme davranışı gösteren parazitoit hymenopterlerden farklı olarak, pek çok tachinid polyfagdır ve bir tür çok değişik familyalardan elde edilebilmektedir. Örneğin, Compsilura concinnata Meig., Lepidoptera, Coleoptera ve Hymenoptera takımlarına ait çok sayıda familyadan yaklaşık 200 türü parazitlemektedir (Draber-Monko, 1982; Stireman ve ark., 2006). Tachinidae familyası bireylerinin konukçu sayısındaki fazlalığın nedenleri arasında dişi üreme sistemleri, yumurta koyma stratejileri, yumurta yapıları ve ovipozitörlerinin yapısı sayılabilir (Tschorsnig ve Richter, 1998).

2.6.5. Doğal Düşmanlar

Tachinidlerin larva ve pupalarının önemli bir kısmı kuşlar tarafından yok edilmektedir. Coleoptera takımından Staphylinidae ve Carabidae familyası türleri toprak içerisinde bulunan parazitoid pupalarını tahrip ederler. Hymenopterlerden chalcidoidler ve dipterlerden bombylidler tachinidlerin parazitoidleridir. Bu hyperparazitler, genellikle tachinidi konukçu içersinde gelişme halindeyken parazitlerler. Ayrıca fungal etmenler de uygun ortam bulduklarında tachinidleri enfekte etmektedirler (Herting, 1960; Mellini, 1990; Tschorsnig ve Richter, 1998).

49

Şekil: 2.8. Tachinidae familyasına ait türlerin konukçu grupları (Stireman ve ark., 2006).

50

3. MATERYAL VE METOT

3.1. MATERYAL

Çalışmanın ana materyalini, Amasya, Sivas ve Tokat illerinin Kelkit Havza‟sı içerisinde yer alan 10 ilçesindeki (Taşova, Akıncılar, Gölova, Koyulhisar, Suşehri, Almus, Başçiftlik, Erbaa, Niksar ve Reşadiye) tarım ve orman alanlarında bulunan böcekler ve bu böcek gruplarını parazitleyen tachinidler oluşturmuştur. Toplama işleminde tam yer tespiti için Magellan marka GPS‟ten faydalanılmıştır. Böcek toplama işlemi için değişik ebatlarda tülbentten yapılmış torbalar, her iki tarafı tülbent bezle kapatılmış plastik kaplar, konukçu ve parazitoitleri iğnelemede muhtelif ebatta böcek iğneleri, potasyum siyanür ve etil asetat içeren öldürme şişeleri, aspiratör, teşhis işlemi için Olympus SZ61 marka stereomikroskop, tachinidlerin önemli vücut parçalarının fotoğraflarını çekmek için Lumenera marka fotoğraf makinesi ve böceklerin muhafazasında değişik ebatlarda böcek kutuları kullanılmıştır.

3.2. METOT

3.2.1. Arazi Çalışmaları

Yukarıda belirtilen ilçelerde vejetasyon döneminin başlamasıyla surveylere başlanmıştır. Yıl içerisinde vegetasyon bitimine kadar, her ilçedeki ziyaret edilen lokalitelere en az iki defa gidilmiştir. Toplanan böcekler, konukçuları ile tespit edilerek, besinleri ile beraber bez torbalarda laboratuara getirilmiştir. Toplama işlemi ile ilgili bilgiler kayıt altına alınmıştır.

3.2.2. Laboratuar Çalışmaları

Beslendikleri bitkiler ile laboratuara getirilen böcekler, konukçuların toprakta pupa olma ihtimaline karşı içerisinde 5-7 cm nemli toprak bulunan, her iki kısmı havalanmayı sağlayacak şekilde tülbentle kaplı, 30x60 cm ebatlarında plastik kaplara aktarılmıştır. Böceklerin beslendikleri bitkilerin alt kısımları ıslak pamukla sarılarak taze kalmaları sağlanmıştır. Plastik kaplar düzenli olarak kontrol edilerek yenilen ve solan besinler günlük olarak değiştirilmiştir. Konukçuların pislikleri temizlenerek mikrobiyal 51

çürümelere izin verilmemiştir. Gerek kültürü oluşturan böceklerin, gerekse de çıkan parazitoitlerin pupa olum ve pupadan ergin çıkış tarihleri kaydedilmiştir.

Elde edilen parazitoitler aspiratörle böcek yetiştirme kaplarından alınarak ethyl asetatlı veya potasyum siyanürlü öldürme şişelerinde öldürülmüştür. Örnekler thorax‟ın sağ üst kısmından büyüklüklerine göre muhtelif ebatta böcek iğneleri ile iğnelenerek, teşhiste kullanılan vücut kısımları düzeltildikten sonra etiketlenmiş ve teşhis için hazır hale getirilmişlerdir.

Teşhiste önemli olan vücut kısımları stereo mikroskop ile incelenmiştir. Önemli kriterlerden baş, thorax ve bacakların dorsal ve lateralden, scutellum ve kanatların dorsalden, abdomenin dorsal ve lateralden fotoğrafları çekilmiştir.

Teşhiste önemli olan erkek genital organının bulunduğu abdomenin son kısmı pens ile alınarak % 10'luk KOH'te kitinimsi kısımlar kalana kadar kaynatılmıştır (Tschorsnig, 1985). Genital organ diğer kısımlardan iğneler yardımı ile ayrılmış, gliserin içerisine nakledilerek dorsal ve lateralden fotoğrafları çekilmiştir.

Türlerle ilgili ölçümler ve tanılar, fazla sayıda olanlarda 10 erkek 10 dişi üzerinden, az sayıda olanlarda ise eldeki mevcut örnek üzerinden yapılmıştır.

Türlerin tanımlanmasında kullanılan vücut parçalarının isimlendirilmesi ve ölçümleri ile ilgili işlemler Mesnil (1944-1965, 1980), Emden (1954), Crosskey (1973, 1976), Herting (1983), Zimin ve ark., (1988), Belshaw (1993), Tschorsnig ve Herting (1994) ile Tschorsnig ve Richter (1998)‟ den yararlanılarak yapılmıştır. Teşhiste kullanılan vücut bölümleri oküler mikrometre ile ölçülmüştür. Erkek ve dişi ayırımı Şekil 2.5‟ deki gibi yapılmıştır. Erkekte dişiden ayrı karakterlere yer verilmiş, türlerin sırası alfabetik olarak yazılmıştır.

Literatürde belirtilen ayırtedici morfolojik karakterlere dayalı olarak türlerin tanımları yapılmış, kolayca tanınabilmesi için altfamilya, cins ve tür teşhis anahtarları oluşturulmuştur. Metinde incelenen materyal verilirken erkek ve dişi bireylerin sayısı „erkek sayısı/dişi sayısı‟ şeklinde belirtilmiştir. 52

Tachinidae türlerinin güncel isimleri ve sinonimleri Herting ve Dely-Draskovits, (1993)‟ten, konukçu lepidopterlerin Karsholt ve Razowski (1996) „den heteropterlerin ise Berend (2011)‟den alınmıştır. Türlerin teşhisi literatür yardımı ile yapılmıştır. Teşhisi yapılanların doğrulanması, yapılamayanların ise teşhisi Prof. Dr. Kenan KARA tarafından gerçekleştirilmiştir. Clytiomyia ve Phryxe cinslerine ait türlerin tanımı ise Dr. Hans Peter TSCHORSNIG (Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart. Rosenstein 1 D, 70191 Stuttgart - ALMANYA) tarafından yapılmıştır. Yapılan literatür çalışmalarında ilk defa konukçu kaydına rastlanılan türler yine Dr. Hans Peter TSCHORSNIG tarafından teyit edilmiştir.

Kültüre alınan böcek türlerinden Lepidoptera takımına ait örneklerin teşhisleri Dr. Mustafa ÖZDEMİR (Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü) ile Dr. Willy De PRINS ( Centre for Biodiversity Naturalis, Section Zoological Museum Amsterdam, Plantage Middenlaan 64, NL-1018 DH Amsterdam - HOLLANDA) tarafından, Heteroptera takımına ait örneklerin teşhisleri Dr. Meral FENT (Trakya Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, EDİRNE) ile Yrd.Doç.Dr. Ahmet DURSUN (Amasya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü) ve Coleoptera takımına ait türlerin teşhisleri ise Prof. Dr. İrfan ASLAN (Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, ERZURUM) tarafından yapılmıştır.

53

4. BULGULAR VE TARTIŞMA

Yapılan bu çalışma sonucu, Exoristinae alt familyasından 11 cinse bağlı 12 tür; Phasiinae alt familyasından 7 cinse bağlı 9 tür ve Tachininae alt familyasından ise 1 cinse bağlı 1 tür saptanmıştır. Ele alınan toplam 22 türün cins ve tür anahtarları oluşturulmuş, tanımları yapılmış, literatür yardımı ile türlerin konukçuları, dünyadaki dağılışları ve kısa biyolojileri verilmiştir.

4.1. İNCELENEN CİNS VE TÜRLERE AİT TEŞHİS ANAHTARI

1-Abdominal terga- 1+2‟deki çukur 3. tergite kadar ulaşmaz (Şekil 4.23.d)………...…2 - Abdominal terga- 1+2‟deki çukur 3. tergite kadar ulaşır (Şekil 4.9.d) ……...... …10

2-Postmetacoksal alan sklerotize olmuş, metapimera‟nın posteriör kenarları 1. abdominal sternitin tabanı ve arka coxa arasındaki orta çizgide buluşarak postmetakoksal köprü oluşturmuş, basicosta siyahımsı kahverengi (tegula gibi), başın arkası yalnızca beyaz kıllı, alın genişliği göz genişliğinin 0,7 katı, arka bacaklar ve tergit 3‟ ün ventrali normal kısa kıllı…….………….....Cylindromyia brassicaria (Fabr.) - Postmetacoksal alan mebranımsı………………………...……………………...……3

3-Lower kalipter scutellum‟dan ayrı, başın posteroventral yarısındaki kılların tamamı siyah, açık renkte hiçbir kıl yok, kanat kenarının 2. ve 3. bölümü altta çıplak, arista çok ince kıllı, 1. flagellomere uzunluğu pedicelin 2,1 katı……………………………………...…………..Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) - Lower kalipter scutellumdan ayrı değil (Şekil 4.27.d.), başın posteroventral yarısındaki kılların tamamı açık renkte, nadiren siyah……………………………………………….4

4-1 adet postsutural ia seta var ya da yok………………………..………..……...…...…5 - 2 ya da 3 adet postsutural ia seta….……………………...…………….…………...…9

5-r4+5 petiole sahip (Şekil 4.43.d) ……………………………....…...…...……….....…6 - r4+5 petiole sahip değil (Şekil 4.1.e).……………....…………..…….……….….…...8 54

6-Abdominal terga tamamen kapalı, aralarında suture yok (Şekil 4.44.d), Dorsalden bakıldığında alın göz genişliğinin yarısı kadar veya daha geniş, Abdomen sub globular, lekesiz, genellikle portakal rengindeki zemin üzerinde daima siyah benekli, bazen tamamen siyah, antenler lower facial margine kadar uzanmış, 1. flagellomerin uzunluğu genişliğinin en az 2 katı.....…………..…………………...…………….……Gymnosoma -Abdomenin intergal suturları ayrı, dorsalden bakıldığında alın genişliği göz genişliğinin ¼ „ünden küçük. Abdomen dorsalde sıklıkla düz………………..…………7

7- Dişide sternit 7 belirgin değil, r4+5 hücresinin petiolü kısa yukarı doğru eğik (Şekil 4.38.d), ………………………...……………………...……….Elomyia lateralis (Meig.) - r4+5 hücresinin petiolü bir çizgi gibi (Şekil 4.48.d), Parafrontalia frontal setaların dışında kılsız, scutum 4 adet uzunlamasına siyah şeritli (Şekil 4.47.b), adomen siyah veya kırmızımsı, gri beyaz tozlu. Kanatlar erkeklerde koyu lekeli, dişilerde sternit 7 oval ve ortası açık (Şekil 4.49.a).…………….……………..Phasia subcoleoptrata (L.)

8-Kanat siyah beneklerle kaplı (Şekil 4.32.d) veya tamamen siyah, fakat tamamen şeffaf olduğunda abdominal terga medial marginal setaya sahip değil, abdomen daima dorsoventralde yassı, scutum sarı transfer banda sahip değil, abdomen yuvarlağımsı, eni boyunun 2 katından daha dar, alın frontal çizginin dışında kıllara sahip…………………………………………………………………………...Ectophasia - Kanat lekesiz, şeffaf, en azından abdominal 4 ve 5. terga marginal setaya sahip, abdomen dorsoventralde yassı değil, frontal çizginin dışında dişide alın çıplak, katepsternum 2 setaya sahip, orta tibia 1 adet ad setaya sahip, 2. costal kenar ventralde çıplak, dorsalde erkeğin abdomeninin üzerindeki kıllar kalkık ve tergit 6 dorsalde daima kıllı……………………………………………………….….Clytiomyia continua (Panz.)

9-Prosternum kıllı, her bir kenarda en azından birkaç kıl var, katepsternum 3 setaya sahip, scutellum çapraz apikal setalara sahip değil, dorsalde anteriörden uca doğru 1 çift kalkık preapikal setaya sahip (Şekil 4.22.d), costal seta r-m „dan kısa, r4+5 petiole sahip değil, basicosta siyah, ön tibiadaki preapikal anterodorsal seta belirgin şekilde dorsal setadan kısa, arka tibia 2 adet preapikal setaya sahip………………………………………………………..Thelymorpha marmorata (F.) 55

- Prosternum çıplak, M köşesi herhangi bir uzantıya sahip değil, ocellar setalar erkek ve dişide reclinate, arka tibia 2 dorsal preapikal setaya sahip, r4+5 tabanı 1 setaya sahip, yanaklar kıllı (Şekil 4.41.a), costal damar üzerindeki kenar kılı tam gelişmemiş, ocellar setalar gelişmiş ve geriye doğru hafif eğimli.……..….Eulabidogaster setifacies (Rond.)

10-Birinci postsutural supraalar seta notopleural setalardan kısa ve genellikle birinci postsutural intraalar setadan kısa veya bulunmaz………………………………………11 - Birinci postsutural supraalar seta notopleural setalardan uzun ve genellikle birinci postsutural intraalar setadan uzun………………..……...……....………..…………….14

11-Kanat membranı M‟nin köşesine doğru katlanmış (Şekil 4.6.d), lower kalipterin dış kenarı konveks değil, ocellar seta gelişmiş, abdomen uzunlamasına siyah şeritli, ocellar setalar anterior ocelli‟nin arkasında, gözler uzun ve yoğun kıllı, vibrissa üzerindeki kıllar en düşük frontal setanın seviyesine veya daha ileriye kadar uzanır, terga ventral olarak uzunluğunun yarısından daha ileriye kadar tozlumsu görünumde, pedicel siyah veya koyu kahverengi ve tergit 5‟ in uzunluğunun 2/3 - 4/5‟ i kadar tozlumsu görünümde……………………...... Exorista segregata (Rond.) - Kanat membranı M köşesinde düz, katlanma yok,……………………...……………12

12-Proepisternum kıllı, vibrissa lower facial kenarın üstünde, ocellar seta gelişmiş, gena yüksekliği gözün en az 1/5 katı, katepsternum 4 setaya sahip, lateral scutellar seta subapikal setaların yarısı kadar, apikal setalar kalkık, paralel ve ayrı, dişiler proclinate orbital setaya sahip, cercus tabanı çıkıntılı olduğundan lateralden bakıldığında belirgin olarak açılı, surstylus öne doğru eğik (Şekil 4.12.c, d)…………………………………………..……Meigenia simplex Tschorsnig et Herting - Proepisternum çıplak, vibrissa lower facial kenarın hizasında………...……….…….13

13-Orta tibia 2 veya daha fazla anterodorsal setaya sahip, gözler çıplak, postpronotum 4 setaya sahip olup 3 tanesi bir hat üzerinde yer almış (Şekil 4.1.b), parafacial en dar noktasında daima 1. flagellomerin genişliğinin yarısından daha büyük, Ön tibiadaki preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal seta kadar veya daha uzun, scutellum üzerindeki apikal seta kıl gibi ince (Şekil 4.1.e), palpus siyah veya kahverengi, terga 3 56

ve 4‟ün 3/5-5/6‟sı tozlumsu görünümde, 1. flagellomere pedicel‟in 2,1 katı kadar…………………………………………………………..Blondelia nigripess (Fall.) - Orta tibia 1 anterodorsal setaya sahip, gözler kıllı, scutum 4 çift postsutural dorsosentral setaya sahip, ocellar seta yok, vibrissa kılları facial kenarın ortasından daha ileriye kadar uzamış, dişide terga 3 ve 4 alt tarafta dikenli (Şekil 4.5.a)...….….………………...……………………...…..Compsilura concinnata (Meig.)

14- Gözler kıllı, her bir kılın uzunluğu 3 göz faceti kadar………………………...... 15 -...Gözler çıplak, kıl olabilir ama bu hiçbir zaman 2 göz faceti uzunluğunu geçmez....17

15-Katepsternum 2 setaya sahip, başın üst kısmı postoküler kıl dizisinin arkasında siyah setaya sahip değil, ocellar seta gelişmiş, palpler sarı, gena anten tabanında parafacialia‟ dan daha dar, orta tibia ventral setaya sahip değil, postpronotum 3 veya daha fazla setaya sahip olup 3 tanesi aynı doğrultuda yer almış, Vücut üzerindeki tozlanma gri, scutum‟da dikiş arkasındaki siya uzunlamasına kenar şeridi en son dc setaya kadar devam eder ve sona doğru daralır veya daralmaz. (Şekil 4.20.c)………………………………………………………Senometopia separata Rond. - Katepsternum 3 veya 4 setaya sahip, 2 adet seta varsa başın üst kısmı postoküler kıl dizisinin arkasında en azından bir sıra siyah setaya sahip, ocellar seta yok veya tüy formunda yada palpler siyah, gena anten tabanında parafacialia genişliği kadar, nadiren daha dar.……………………………………………...…………………………………16

16-Apikal scutellar seta scutellum tabanı ile 60-90 derece açı yapmış, r4+5 hücresi petiole sahip değil, ön tibiadaki preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setadan kısa, facial ridge üzerindeki setalar yarıya kadar veya daha az mesafeye kadar uzanmış, eğer 2/3 „ üne kadar uzanmışsa setalar aşağı doğrı kıvrık, tergit 4 üzerindeki tozlanma uzunluğunun 2/3, tergit 5 üzerindeki tozlanma 3/5‟lik kısmını kaplar……….…………………………………………………………....…Phyryxe Fall. - Apikal scutellar seta scutellum tabanı ile düz veya 30 derece açı yapmış, eğer yukarıdaki gibiyse r4+5 petiole sahip, 1 adet reclinate orbital seta var, abdomen parlak siyah veya mavi, vücut daha az tozlu, vücut uzunluğu 5-10 mm nadiren de 11 mm, erkeklerde surstyli tabanda dar, cerci ise yandan bakıldığında uçta hafif kalkık (Şekil 4.15.b).………………………..………..…………………...... Pales pavida (Meig.) 57

17-Facial kenarın daima 3/5‟lik kısmında seta var, ikinci aristomer çapının 1-2.5 katı kadar, arista bazal yarıda kalınlaşmış, birinci flagellomer pediselin 4 katından daha kısa, Genitalia (Şekil 4.17.e)……………………….…….…Palesisa nudioculata Villeneuve - Facial kenar üzerindeki setalar çoğunlukla alt yarıya kadar uzanmış …….………… 18

18-1 adet reclinate orbital seta var, eğer 2 adet varsa anteriördeki kıl gibi, ya da posteriördeki setadan daha kısa, parafacial ventralde kuvvetli bir şekilde daralmış olup en dar noktasında anten tabanındaki parafacialanın 1/4-1/6„sı kadar, apikal scutellar setalar scutellumla 45 derecelik açı yapmış, 4. abdominal tergitte kalkık setalar var (erkekte daha güçlü), arka tibiadaki anterodorsal setalar tarak gibi olup ortada belirgin uzun bir ad seta var (Şekil 4.25.c, d), yanaklar aşağıya doğru daralmış, tergit 5 discal veya marginal seta barındırmaz ancak kalkık kıllı, orta tibia erkeklerde 1 belirgin ad‟li, palpus sarı, post ocular kılların arkası tamamen beyaz setalı…………………...... …..Townsendiellomyia nidicola (Town) - 2 ya da 3 reclinate orbital seta var, eğer 2 adet varsa anteriördeki en azından posteriordaki kadar kalınlıkta, aristanın bazal 3/5‟lük kısmı kalınlaşmış, lateral scutellar setalar subapikallerin 4/5‟i kadar veya daha uzun, abdomenin 5. tergiti en fazla 4. tergit uzunluğunda, 1. flagellomere uçta konkav değil, tozlanma tergit 4‟ün neredeyse tamamını kaplar (Şekil 4.9.d), prosternum her bir kenarda 6-12 kıllı, 1. flagellomere pedicel‟in 2,4-2,6 katı kadar……....…....… Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy)

4.2. EXORISTINAE ALTFAMİLYASI

4.2.1. Blondelia nigripes (Fàllen, 1810)

Sinonimleri agilis (Meigen, 1824); bibens (Meigen, 1824); offusca (Meigen, 1824); opaca (Meigen, 1824); nitida Robineau-Desvoidy, 1830; inflexa (Bouche, 1834); pinivorae (Ratzeburg, 1844); nitenns (Macquart, 1850); pinetorum (Macquart, 1850); ignota (Perris, 1852); gracilistylum (Macquart, 1854); testaceolateralis (Macquart, 1854); virilis (Rondani, 1861); geometrae (Brischke, 1885); omnivora (Brischke, 1885); badensis (Gercke, 1889); machairopsis (Brauer & von Bergenstamm, 1889). 58

Erkek

Vücut uzunluğu 6,6 mm; vücut siyah; tegula ve basicosta siyah; palpus siyah; baş ve thorax siyah, üzeri beyaz tozlumsu görünümde; baş arkasında beyaz kılların arasında siyah ince kıllar mevcut; tergit 3 ve 4 beyaz tozlumsu görünümde.

Baş (Şekil 4.1.a)

Gözler çıplak; alın genişliğinin göz genişliğine olan oranı 0,7, alın uzunluğu facialia uzunluğuna eşit; vi setası göz boyunun 0,6 katı kadar; 1 çift öne doğru uzamış oi setasının kalınlığında ocellar seta; her bir kenarda 1 postvertikal ve 2 kuvvetli postocellar seta mevcut, postocellar kılların kendi aralarındaki mesafesi her iki ocelli arasındaki mesafeden daha küçük; 2 adet oi setası mevcut olup 2 oi setası arasındaki mesafe öndekinin vi setasına olan mesafesinin 0,5 katı; 3 çift frontal seta dizisi mevcut, bunlar 1. flagellomere‟ nin üst 1/4'lük kısmı hizasına kadar uzanmış; parafrontalia ve parafacialiadaki ince kıllar hemen hemen frontal setalara kadar uzanır. 1. flagellomerenin uzunluğu pedicel‟in 2,1 katı kadar, 1. flagellomerenin genişliği parafacialia‟nın en dar yer genişliğinin 1,5 katı; arista çıplak olup bazaldan itibaren 1/5- 2/5'lük kısmı kalın; 2. aristomere‟nin boyu eninine hemen hemen eşit; göz boyu gena‟nın 3 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı lateralden görünmez; facial kenar üzerinde bir kaç tane farklı uzunlukta seta mevcut.

Thorax (Şekil 4.1.c, d)

Prosternum ince kıllı olup her bir kenarda 2 ince kıllı, proepisternum çıplak, postpronotum üzerindeki 4 adet seta‟dan 3 tanesi aynı hat üzerinde (Şekil 4.1.b), 2 posthumeral, 3+3 acrostichal, 3+3 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 2 prestigmatical, 2 substigmatical, 3 sternopleural, 1 anepimeral, 5 meral seta var; katepimeron kılsız; scutellum (Şekil 4.1.d) üzerinde 1 çift bazal, 1 çift lateral, 1 çift subapikal, 1 çift zayıf çapraz olarak birleşmemiş apikal ve 1 çift diğerlerine oranla daha zayıf ve kısa preapikal scutellar seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe 59

subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 0,8 katı; scutellum boyu eninin 0.5 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.2.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 0,8 katı, bir sıra ad, biri belirgin bir sıra pd, 1 posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.2.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 2 katı kadar. Orta tibia üzerinde 3 tanesi oldukça belirgin 4 ad, ilaveten 3 adet pd, 1 posteral, 1 ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.2.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,1 katı, ikisi belirgin bir sıra ad, biri diğerlerine göre daha belirgin olmak üzere 4 adet pd ve 3 ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.1.e)

Tegula kıllı; basicosta çıplak; R 4+5 tabanında 3-4 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,8, 3. kısmı 2. kısmın 2,2, 2. kısmı 4. kısmın 1,1 katı kadar; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 10,5, M damarı r-m damarının 11,5, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 10 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde tergit 1+2' nin tabanı çukur, 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, tergit 1+2'de 1 çift median marginal, 1 lateral seta; 3. tergitte bir dizi marginal seta, 2 tane discal, 2 tane lateral seta; 4. tergitte 2 tane discal seta, 1 sıra kuvvetli marginal seta var; 5. tergitte kuvvetli, oldukça fazla sayıda discal setalar var; abdomenin ventralindeki kıllar dorsaldekilerden daha kalın; terganın kenarları boyunca posteriöre doğru uzanan uzun kıllar mevcut; 5. tergitteki discal kıllar anal sahaya doğru yönelmiş; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 1, 3. tergiti 5. tergitinin 1,1, 4. tergit 5. tergitin 1,1 katı kadar.

60

Genitalia Şekil 4.2.d‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Herting (1960), Mesnil (1944-1965), Aventaj ve Richter (1967), Ziegler (1982), Herting ve Tschorsnig (1994), Cerretti ve Tschorsnig (2010), konukçularını aşağıdaki şekilde vermişlerdir. Hymenoptera: Agloastigma fulvipes Scop., Athalia rosae L., Dolerus praiensis L., Empria candidata F'all., E. pulverata Retz., Macrophya albicincta Seh.,Pachynematus diaphanus Ev., Tenthreda rubricoxis Ens. Lepidoptera: Abraxas grossulariata L., Abrostala tripartita Hufn., Acronycta rumicis L., Agrotis candelarum Stgr., A. c-nigrum L., caecimacula Sehiff., Aharta myrtili L., Aporia crataegi L., Arctia caja L., Barathra brassicae L., Boarmia punctulata Schiff., Brephos parthenias L., Cacoesia rosana L., juventina Cram., Calocampa exoleta L., Calophasia lunula Hufn., Calymnia trapezina L., Charaeas graminis L., Choristoneura murinana Hb., Cosmia trapezina (L.), arqentea Hufn., C. artemisice Hufn., C. asteris Schiff, C. formosa Rghf., C. lactucae Sehiff., C. lucifuga Schiff'., C. lychnitis Ramb., C. rbasci L., Deilepha euphorhiae L., Dendrolimus pini L., Dianthoecia capsincola Hb., Diprion pini (L.), Drybata protea Borkh., Dryobotodes eremita (Fabr.), Ematurga atomaria L., Ennomos quercinaria Hufn., Eriogaster catax (L.), innotata Hufn, E. virgaureata Dbl., Euproctis chrysorrhoea (L.), E. phaeorrhaea Dbl, Heliothis scuiosa Schiff., Hibernia defoliaria L., H. marginaria F., Himera pennaria L., Hyponomeuta padelius L., H. evonymellus L., suasa (Den. et Schiff.), Larentia badiata Hb. L. clavaria Haw., L. juniperata L., Leucania pallens L., Lygris populata L., Malacosoma neustria L., Mamestra oleracea L., M. pisi L., M. trifolii Rott., Mythimna unipuncta (Haworth), Nemoria pulmentaria Guen., Olethreutes variegana Hb., Operophtera brumata (L.), Orthosia helvola L., Papilio machaon L., Parasemia plantaginis L., Phragmatobis fuliginosa L., Pieris sp., Plusia gamma L., Porthetria dispar L., Proxenus hospes (Freyer), Pygaera anastomosis L., Salebria marmorata Alph., Smerinthus populi L., Taeniocampa miniosa Schiff., Thaumetopoea pinivorana Tr., T. pityocampa Schiff., T. 61

processionea L., Theria rubricapraria Schiff., Tortrix viridana L., Vanessa io L., V. palychlaros L., V. urticae L., Venilia macularia L., Zeiraphera griseana Hb.

Ülkemizde; Euproctis chrysorrhoea L. (Doğanlar, 1982a), Thaumetopoea ispartaensis (Doğanlar & Avcı) (Avcı ve Kara, 2002), Cydia pomonella (L.) (Kara ve Tschorsnig, 2003).

Dünyadaki Dağılışı

İskandinavya, Japonya, Moğolistan, Rusya (Herting ve Dely-Draskovits, 1993), Almanya, Avusturya, Belarus, Belçika, Britanya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Letonya, Litvanya, Korsika, Macaristan, Makedonya, Moldova, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Ukrayna, Yugoslavya (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’ deki Dağılışı Erzurum (Doğanlar, 1982a), Isparta (Avcı ve Kara, 2002).

Biyolojisi

Örnekler çakır dikeni (Centaurea calcitrapa L.,) ile beslenen Vanessa sp. (L.) (Lepidoptera, ) ile 19.07.2009 tarihinde oluşturulan kültürden 22.08.2009 tarihinde elde edilmiştir.

Avcı ve Kara (2002), bu türün erginlerinin laboratuar şartlarında Nisan sonundan Mayıs ortalarına kadar çıkış yapabildiklerini, ayrıca Isparta‟da Thaumetopoea ispartaensis (Doğanlar & Avcı)‟i % 4,6 oranında parazitlediğini bildirmişlerdir.

Belshaw (1993), konukçusunun orta bağırsağının peritrofik membranında genellikle 2. dönem larva olarak kışlaladığını, yine Tschorsnig (1989) uçuş periyotlarının mayıs sonundan ağustos sonuna kadar olduğunu bildirmiştir. 62

Herting ve Tschorsnig (1994), nisan ortasından ekim sonuna kadar olan süre içerisinde özellikle de mayıs-ağustos arasında birkaç döl verdiklerini belirtmişlerdir.

İncelenen Materyal Tokat (Almus-Bakımlı N 40°22‟15,6”, E 036°50‟05,3”, 365m, 22.08.2009, 1/0).

63

b

a

d

c

e

Şekil 4.1. Blondelia nigripes (Fàllen), (Erkek), a- Baş, b- Postpronotum, c- Scutum, d- Scutellum, e- Kanat 64

ad seta ad seta

a b

ad seta

d

c

Şekil 4.2. Blondelia nigripes (Fàllen), (Erkek), a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Genitalia 65

4.2.2. Compsilura concinnata (Meigen, 1824)

Sinonimleri

taeniata Meigen, 1824; munda Meigen, 1824; noctuarum Rob.-Desv., 1830; (Phorocera) caiae Rob-Desv., 1830; lovoro Rob-Desv., 1830; pygerae Rob-Desv., 1830; bombycivora Rob-Desv., 1830; acronyctae Bouché, 1934; meditabunda Meigen, 1838; orthalidis Rob-Desv., 1850a; orgyae Rob.-Desv., 1850a; bercei Rob.-Desv., 1850a; cuculiae Rob.-Desv., 1850a; guerini Rob.-Desv., 1850; pieridis Rob.-Desv., 1850; pusilla Rob.-Desv., 1850; flavialın Rob.-Desv., 1851; hadenae Rob.-Desv., 1851; serriventris Rondani, 1859.

Dişi

Vücut uzunluğu 4.9-7.7 mm; vücut siyah; tegula ve basicosta koyu kahverengi; palpus ve halterler açık kahverengi; baş ve thorax siyah üzeri beyaz tozlu renkte; abdomen siyah üzeri beyaz tozlu; baş arkasının üst 1/2‟lik kısmında beyaz kıllarla beraber siyah kıllar var.

Baş (Şekil 4.3.a)

Gözler kıllı; alın en dar yerinde göz genişliğinin 1-1,1 katı, alın uzunluğu facialia uzunluğunun 0.8 katı; vi göz boyunun 0,8-0,9 katı, vi ve‟nin 2,3-2,9 katı, ocellar seta yok, her bir kenarda 2-3 postocellar ve 2 postvertical seta mevcut, 3 adet oi setasından ortadaki diğerlerine oranla daha kuvvetli ve uzun; 2 adet oe setası mevcut olup öndekinin anten tabanına olan mesafesi 2 oe setası arasındaki mesafenin 0.9-1 katı, 4-6 çift frontal seta dizisi mevcut olup en alttaki pedicel ve 1. flagellomere‟nin birleştiği yer hizasından çıkmış; parafrontalia üzerinde ve parafacialia‟nın başlangıç yerinde ince ve düzensiz kıllar var; 1. flagellomere uzunluğu pedicel uzunluğunun 2,8-3 katı. Mesnil (1944-1965), bu oranı 5, Kara (1998), ise 3,4-3,6 olarak bildirmiştir. 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟ nın en dar yeri genişliğinin 1,4-1,7 katı, arista çok ince kıllara 66

sahip olup bazal 1/3' ünden biraz fazlası kalınlaşmış, 2. aristomer‟in boyu eninin 1,5-2 katı; göz boyu gena‟nın 4,1-4,9 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı lateralden görünür; facial kenar üzerindeki kıllar facialia boyunun hemen hemen 2/3'ü kadar üst kısma ulaşmış.

Thorax (Şekil 4.3.b-d)

Prosternum ince kıllı; proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 tane seta'dan 3 tanesi hemen hemen aynı doğrultuda (Şekil 4.3.d), 1 tanesi daha yukarıda; 3 posthumeral setadan ortadaki kuvvetli ve uzun; 3+3 acr, 3+4 dc, 1+3 ia, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 1-2 prestigmatical, 1-2 substigmatical, 3 sternopleural, 1 anepimeral, 5-7 meral seta var; katepimeron üzerinde 1-2 tane zayıf kıl var; scutellum (Şekil 4.3.c) üzerinde 1 çift bazal, 1 çift lateral seta var; lateral setalar bazal setalara oranla daha zayıf ve daha kısa; 1 çift çapraz olarak birleşmiş apikal seta mevcut; diğer setalara oranla daha kısa ve daha zayıf bir çift preapikal scutellar seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 1,2 katı, scutellum boyu eninin 0,6-0,7 katı kadardır.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.4.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 2 katı, ön tibiada bir sıra belirgin ad, bir sıra ad setalara oranla daha zayıf pd ve 2 adet posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.4.b) preapikal anterodorsal seta, preapikal dorsal setanın 1,6-1,7 katı, orta tibiada 1 adet belirgin ad, bir sıra pd, 2 adet posteral, 1 adet ventral seta mevcut; arka tibiadaki (Şekil 4.4.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,2-1,5 katı; bir sıra kuvvetli ve zayıf ad ve 4 adet ventral seta var.

67

Kanatlar (Şekil 4.3.c)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 2-4 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,3-3,2, 3. kısmı 2. kısmın 2-3, 2. kısmı 4. kısmın 0.8-1 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 6,3-7,5, M damarı r-m damarının 7,1-8,7, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 8,3-10 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur, 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2'de 1 çift median marginal, 2-3 lateral seta, 3. tergitte 1 çift median marginal, 1 çift discal, 2-3 lateral seta; 4. tergitte bir sıra kuvvetli marginal, 1 çift discal seta, 5. tergitte ise birkaç tane discal seta var; abdomenin alt tarafında dişler mevcut (Şekil 4.5.a) abdomenin ventrali dorsaldekilere benzer kıllarla kaplı, terganın birleşme yerlerinde bulunan kıllar oldukça uzun olup her iki tarafta dışa doğru uzanmış; abdomenin 3. tergiti 4. tergitine eşit, 3. tergiti 5. tergitinin, 4. tergiti 5. tergitinin 0,9 katı kadar.

Erkek

Vücut uzunluğu 5,9-7,6 mm; alın en dar yerinde göz genişliğinin 1-1,2 katı; vi setası göz boyunun 0,5-0,6 katı, ve setası yok; 2 adet oi; 6-7 çift frontal seta dizisi mevcut; 1. flagellomere pedicel‟in 4,3 katıdır. Ön tibiada preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,8-2 katı; orta tibiada preapikal anterodorsal seta dorsal uç setanın 1,7-2 katı; arka tibiada preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal seta nın 1,3-1,5 katı; costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2-2,8 katı; M damarı r-m damarının 7,5-8,8, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 7,5-8,9 katı kadardır.

68

Genitalia Şekil 4.5.b-c‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Herting (1960), Kugler (1966), Arnaud (1978), Ziegler (1980, 1983, 1987), Haeselbarth (1983), Cantrell (1986), Tschorsnig (1988), Belshaw (1993), Tschorsnig ve Herting (1994), Cerretti ve Tschorsnig (2010) konukçularını aşağıdaki şekilde vermiştirlerdir.

Coleoptera: Pissodes strobi (Peck). Hymenoptera: Cimbex americana Leach., Croesus latitarsus Norton, C. septentrionalis L., Diprion similis (Hartig), Nematus erythrogaster Norton, N. ribesii (Scopoli), Neurotoma flaviventris (Wachtl.), Priophorus geniculata (Hartig), P. padi L., P. pallipes L., Trichiocampus viminalis (Fallén). Lepidoptera: Abraxas grossulariata L., Acherontia atropos L., Acronicta aceris L., A. alni L., A. auricoma F., A. americana (Harris), A. brumosa Guence, A. dactylina (Grote), A. fragilis (Guene'e), A. furcifera Guene'e, A. grisera Walker, A. hasta Guene'e, A. impleta Walker, A. impressa Walker, A. lanceolaria (Grote), A. megacephala Schiff., A. oblinita (Smith), A. rumicis L., A. psi L., A. superans Guene'e, A. tridens Schiff., io L., A. urticae L., infausta L., Agraulis vanillae incarnata (Riley), Alypia octomaculata (F.), Ampeloeca myron (Cramer), Amphion nessus (Cramer), Amphipyra pyramidoides Guene'e, A. tragopogonis L., Anarta myrtilli L., Anisota rubicunda (F.), A. senatoria Smith, A. virginiensis (Drury), pilosaria Schiff., Aporia crataegi L., Araschnia levana L., dissoluta Tr., Archips argyrospilus (Walker), A. cerasivoranus (Fitch.), Arctia caja L., Arsilonche albovenosa Goeze, Antherae polyphemus (Cramer), Atreides plebejus (F.), (F.), Battus philenor (L.), Biston cognataria (Guene'e), B. hirtaria Cl., Bombyx mori Linnaeus, Brachonycta sphinx Hufn., Brephos parthenias L., Brotolomia meticulosa L., Calacasia coryli L., Callitea pudibunda L. Callosamia promethea (Drury), Calpe canadensis Bethune, Carcharodus alceae Esp., Catacola promissa Esp., Ceramica picta (Harris), Ceratomia catalpae (Boisduval), C. undulosa (Walker), Cerura bifida Hb., C. occidentalis Linter, C. vinula L., Chaerocampa elpenor L., Christoneura 69

fumiferana (Clemens), Chlosyne harrisii (Scudder), C. nycteis (Doubleday), Cingilia catenaria (Cramer), Cnidocampa flavescens (Walker), Colotois pennaria L., Crainophora ligustri F., Ctenucha virginica Charpentier, Cucullia argentea Hufn., C. asteris Schiff., C. gnaphalii Hb., C. lactucae Esp., C. verbasci L., Danaus chrysippus L., D. plexıppus plexıppus (L.), basiflava (Packard), angusii Grote and Robinson, D. inteqerrima Grote and Robinson, D. major Grote and Robinson, D. ministra (Drury), D. perspicua Grote and Robinson, Dasystoma salicellum (Hübn.), Deidamia inscriptum (Harris), Deilephila alpenor L., Dendrolimus pini L., Diachrysia orichalcea (F.), D. virginaca (F.), Dianthoecia capsincola Hübn., Dilina tiliae L., caeruleocephala L., Diaphora mendica Clerck., Diphthera alpium Osb., Dipterygia scabriuscula L., Ennomus subsignarius (Hübn.), Epargyreus clarus (Cramer), Epicnaptera americana (Walker), Eriogaster lanestris L., Erynnis brizo (Boisduval and Le Conte), E. icelus (Scudder and Burgess), E. horatius (Scudder and Burgess), Estigmene acrea (Drury), Euchaetias egle (Drury), Eugonabapta nivosaria (Guene'e), Euphydryas phaeton (Drury), Euplexia lucipara L., Euproctis chrysorrhoea (Linnaeus), E. similis Fuesp., Euthisanotia grata (F.), Evergestis straminalis (Hübn.), Fentonia marthesia (Cramer), Furcula bifida Brahm., Gastropacha quercifolia L., Gonopteryx rhamni L., Graelsia isabella Graelip., bicruris Hufnagel., Halisidota argentata Packard, H. caryae (Harris), H. harrisii Walsh, H. maculata (Harris), H. tessellaris (Smith), Hemaris thysbe (F.), Hemerocampa leucostigma (Smith), Hemileuca maia (Drury), H. oliviae Cockerel, H. lucina Edwardp., Hepialus humuli L., Heterocampa guttivitta (Walker), H. umbrata (Walker), Hibernia leucophacaria Schiff., Himera pennaria L., Hipocrita jacobaeae L., Hyles gallii (Rottenburg), H. lineata (F.), Hyphantria cunea (Drury), H. textor (Harris), Hydria prunivorata (Ferguson), H. undulata (L.), Hydroecia micacea Esp., Hyloicus pinastri L., Hyphantria cunea Drury, Ichthyura inclusa Hübn., Inachis io L., Iphiclides podalirius L., Itame ribearia (Fitch.), Lambdina fiscellaria fiscellaria (Guene'e), Laothoe populi L., Lasiommata megera L., Leucoma salicis (L.), Libythea celtis Fuesp., Limenitis archippus (Cramer), L. astyanax (F.), L. sibylla L., Lithophane antennata (Walker), L. disposita Morrison, L. innominata (Smith), L. petulca Grote, Lithosia quadra L., hirtaria Cl., Lymantria monacha L., Macrothylacia rubi L., Malacosoma americanum (F.), M. californicum pluviale (Dyar), M. disstria Hübn., 70

Malacosoma neustria L., Mamestra brassicae L., M. oleracea L., M. pisi L., Manduca quinquemaculata (Haworth), Megalopyga crispata (Packard), Melitea athalia Rott., Melonolophia imitata (Walker), Moma alpium Osb., geoffroyi Guerin. Nadata gibbosa (Smith), Nematocampa filametaria Guene'e, Nonagria dissoluta Tr., N. typhae Thbg., Nygmia phaeorrhoea (Donovan), antiopa (L.), N. milbertii (Godart), Nymphalis polychloros L., N. vau-album j-album (Boisduval and Le Conte), Ochrostigma velitaris Rott., Oidaematophorus homodactylus (Walker), Orgyia antiqua (L.), Ostrinia nubilalis (Hübn.), Papilio alexanor Esp., P. podaliorus L., P. glaucus L., P. polyxenes polyxenes F., P. troilus L., Phigalia titea (Cramer), Pieris rapae (L.), Polygonia comma (Harris), P. interrogationis (F.), Paonias excaecata (Smith), P. myops (Smith), Pamphila silvius Knoch., Phalera bucephala L., Pheosia rimosa Packard, turbulenta Hübn., Pholus achemon (Drury), P. satellite pandorus (Hübn.), Pieris brassicae L., P. rapae (L.), Plathypena scabra (F.), Platysamia cecropia (L.), Plusia gamma L., Plusiodonta compressipalpis Guene'e, Poecilocampa populi L., Polia adjunta (Boisduval), P. flavicincta F., P. legitima (Grote), Polymixis flavincta F., Porthetria dispar (L.), Polygonia C-album L., Pseudaletia unipuncta (Haworth), Pygaera anachoreta F., Rhodophora florida Guene'e, Saturnia pavonia L., badia (Packard), Scoliopteryx libatrix L., Semiothisa liturata Cl., Smerinthus cerisyi Kirby, Smerinthus ocelata L., S. populi L., henrici (Grote), Sphecodina abbottii Swainson, Sphinx chersis (Hübn.), S. ligustri L., Spilosoma lubricipeda L., S. menhastri Esp., Spodoptera litura (F.), Stauropus fagi L., Symmerista albialın (Smith), Taeniocampa gothica L., T. stabilis View., Thaumetopoea processionea L., T. pinivora Tr., T. pityocampa Schiff., T. wilkinsoni Tamp., Thymelicus lineola (Ochsenheimer), Tortrix viridana L., Trachea atriplicis L., Timandra amata L., Triphosa dubitata L., Trichoplusia ni (Hübn.), Tyria jacobeae L., Xanthio citrago L., Vanessa antiopa L., V. cardui L. V. io L., V. L., Yponomeuta malinellus Zeller, Y. padella L., Zygaena occitanica Vill.

Ülkemizde; Euproctis sp. (Tuatay ve ark., 1972), Euproctis chrysorrhoea L. (Öncüer ve ark., 1977; Soydanbay, 1978; Eroğlu, 1995; Kara, 1998), Leucoma salicis L. (Doğanlar, 1982a; Kansu ve ark., 1986; Kılıç ve Alaoğlu, 1996), Malocosoma neustria (L.), Lymantria dispar (L.) (Kansu ve ark., 1986), Hypantria cunea Drury (Tuncer ve 71

Ecevit, 1996), Parnassius apollo L. (Kovancı ve ark., 1999), Pieris brassicae L. (Kara, 1998; Kaya, 2008), Parnassius apollo L., Yponomeuta padella L. (Kara ve Özdemir, 2000), Thaumetopea pityocampa (Oğurlu, 2000), Autographa gamma L. (Kara ve Tschorsnig, 2003), Parocneria terebinthi Freyer (Kara ve Alaoğlu, 2001), Thaumetopea ispartaensis (Doğanlar ve Avcı) (Avcı ve Kara, 2002), Pieris daplidice L., Heliothis armigera (Hübn.) (Kaya, 2008).

Dünyadaki Dağılışı

İsrail (Kugler, 1974), Amerika (Arnaud, 1978), Japonya (Zimin ve ark., 1988), Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Çek Cumhuriyeti (Roznosky ve Vanhara, 1992), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya, Portekiz (Tschorsnig, 1992), İngiltere, İskoçya (Belshaw, 1993), Almanya, Andora, Arnavutluk, Austurya, Belçika, Bosna Hersek, Britanya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Kıbrıs, Macaristan, Madeire Adaları, Makedonya, Moldovya, Romanya, Rusya, Sardinya, Sicilya, Slovakya, Slovenya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’ deki Dağılışı

Ankara (Tuatay ve ark., 1972), Uşak, Denizli (Öncüer ve ark., 1977), Erzurum (Doğanlar, 1982a; Kılıç ve Alaoğlu, 1996), Ankara, Kırşehir, Niğde (Kansu ve ark., 1986), Artvin, Erzurum, Gümüşhane, Trabzon (Eroğlu, 1995), Samsun (Tuncer ve Ecevit, 1996), Tokat (Kara, 1998), Bursa (Kovancı ve ark., 1999), Eskişehir (Kara ve Özdemir, 2000), Isparta (Avcı ve Kara, 2002), Eskişehir (Aksu, 2005), Hatay (Kaya, 2008).

72

Biyolojisi

Örnekler menengiç (Pistacia terebinthus L.) yaprakları üzerinde beslenen Thaumetopoea solitaria Freyer (Lep.: ) ile 16.05.21010 tarihinde oluşturulan kültürden, 12.06.2010 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Tuatay ve ark. (1972), bu türün Ankara‟da haziran ayının ilk yarısında; Doğanlar (1982a), Erzurum' da ağustos ayının ikinci yarısında bulunduklarını kaydetmişlerdir.

Eroğlu (1995), dişilerin inkübe olmuş yumurtalarını konukçunun içerisine bıraktıklarını, kışı konukçu içerisinde larva olarak geçirdiklerini, konukçu kokonu içerisinde veya toprakta pupa olduklarını, pupa dönemininin 5-13 gün, erginlerin canlı kalma süresininin ise 3-8 gün olduğunu kaydetmiştir. Öncüer ve ark., (1977), Ege Bölgesi‟nde E. chrysorrhoea’da parazitleme oranını % 5,7 olarak, Eroğlu (1995) ise Trabzon, Gümüşhane, Erzurum ve Artvin illerinde parazitleme oranını % 5,12 olarak saptamışladır.

Tuncer ve Ecevit (1996), bu türün önemli fındık zararlısı Hypantria cunea (Lepidoptera, Arctiidae)‟nın 1. dölünün larva dönemini Samsun‟da ve Çarşamba‟da sırasıyla %6 ve %9, 2. dölün larva dönemini ise sırasıyla %16 ve %18 oranında parazitlediğini, yine 1. dölün pupalarını Samsun ve Çarşamba‟da sırasıyla %8 ve %11, 2. dölün pupalarını ise sırasıyla %4 ve %1 oranında parazitlediğini bildirmişlerdir.

Kara (1998), bu türü Tokat'ta yemişen (Crataeagus sp.) yaprakları üzerinde beslenen Euproctis chrysorrhoea (L.) (Lepidoptera, Lymantriidae), menengiç (Pistacia terebinthus L.) yaprakları üzerinde beslenen Parocneria terebinthi Frr. (Lepidoptera, Thaumetopoeidae) ve keber (Capparis spinosa L.) yaprakları üzerinde beslenen Pieris brassicae (L.) (Lepidoptera, Pieridae)'dan elde ettiğini belirtmiştir.

Avcı ve Kara (2002), bu türün Isparta‟da Thaumetopoea ispartaensis (Lep.: Thaumetopoeidae)‟i %1 oranında, Avcı ve Sarıkaya (2007), ise bu türün Göller 73

Bölgesi‟nde Lymanria dispar (Lep.: Lymantriidae)‟ı %0,4 oranında parazitlediğini kaydetmiştir.

Herting (1973), bu türün Amerika‟da Euproctis türleri ile biyolojik mücadelede % 77‟lik bir parazitleme oluşturduğunu bildirmiştir.

Weseloh (1980), bu türün ovovivipar olduğunu, Pieris türlerine 4 ve 5. dönemde saldırdığını ve hareketli konukçuları tercih ettiğini, Weseloh (1984), dişilerin larva doğurmasından ergin çıkışına kadar olan sürenin 1 hafta kadar olduğunu ifade etmiştir. Belshaw (1993), İngiltere‟de mayıs başı ağustos sonu doğada bulunduklarını kaydetmiştir. Tschorsnig (1992), bu türü sp., Tschorsnig ve ark., (2003) ise Laserpitium spp. ve Daucus spp.‟nin çiçekleri üzerinden topladığını belirtmişlerdir.

Gheibi ve ark. (2010), bu türü Isatis sp. üzerinden atrapla topladıklarını bildirmişlerdir.

İncelenen Materyal

Tokat (Niksar-Gökçeoluk, N 40°27‟55”, E 037°02‟06”, 270 m, 12.06.2010, 0/4; 13.06.2010,1/1; 15.06.2010, 2/0).

74

a b

d c

e

Şekil 4.3. Compsilura concinnata (Meigen) (Dişi) a-Baş, b-Scutum, c-Scutellum, d- Postpronotum, e-Kanat 75

ad seta

ad seta

posteral seta

a b c

d

Şekil 4.4. Compsilura concinnata (Meigen) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Abdomen

76

a

c

b

Şekil 4.5. Compsilura concinnata (Meigen) a- Abdomen altındaki dişler (Dişi), b, c- Genitalia (Erkek)

77

4.2.3. Exorista segregata (Rondani, 1859)

Sinonimi moreti Mesnil, 1960

Dişi

Vücut uzunluğu 8,6 mm‟dir. Doğanlar (1975), vücut uzunluğunun 11,2-13,2 mm olduğunu belirtmiştir. Tegula ve basicosta siyah; palpus açık kahverengi; halterler kahverengi; baş ve thorax siyah üzeri kurşuni tozlu renkte; baş arkası beyaz kıllarla kaplı; abdomenin mediodorsalinde siyah uzunlamasına bir bant var.

Baş (Şekil 4.6.a)

Gözler kıllı; alın en dar yerinde göz genişliğinin 1,1 katı; 1. flagellomere, pedicel uzunluğunun 1,8 katı, 1. flagellomere‟ nin genişliği parafacialia‟ nın en dar yeri genişliğinin 0,7 katı. Kara (1998), bu oranı 1,7-2,5 olarak bildirmiştir. Arista çıplak, bazal 1/2' si kalın, 2. aristomerin boyu eninin yaklaşık 2 katı; göz boyu gena‟nın 3,4 katıdır. Doğanlar (1975), bu oranı 2,96, Kara (1998), 5,3 olarak belirtmişlerdir. Facial kenar üzerindeki setalar en alt alın seta seviyesine veya daha yukarıya kadar uzanmış.

Thorax (Şekil 4.6.b-d)

Prosternum kıllı, proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 tane seta'dan 3 tanesi aynı hat üzerinde (Şekil 4.7.d) ; 2 post humeral, 3+3 acrostichal, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 4 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 2 substigmatical, 2 prestigmatical, 3 sternopleural, 6-7 meral, 1 anepimeral seta var; katepimeron çıplak; scutellum (Şekil 4.6.c) bir çift bazal, bir çift lateral, bir çift subapikal seta‟ya sahip; apikal setalar çapraz olarak birleşmiş, preapikal setalar diğerlerine oranla daha zayıf ve kısa; 2 subapikal seta arasındaki mesafe bazal seta ile subapikal seta arasındaki mesafenin 1,2 katı; scutellum boyu eninin 1,6 katı kadar.

78

Bacaklar

Ön tibia'da (Şekil 4.7.a) preapikal dorsal seta, preapikal anterodorsal seta'nın 1,7 katı olup bir sıra ad, bir sıra zayıf pd, 2 tane posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.7.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal seta‟nın 2 katı, 4 belirgin ad, 1 tanesi belirgin bir sıra zayıf pd, 1 posteral, 1 tane ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.7.c) preapikal dorsal seta, preapikal anterodorsal seta‟nın 1,3 katı, sıra halindeki ad setalardan 3 tanesi diğerlerine göre biraz daha belirgin, 1 sıra pd setadan 1 tanesi belirgin, 2 tanesi daha az belirgin ve 3 adet ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.6.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 3 ince kıl var; costal damarın 1. kısmı 2.‟nin 2,3, 3. kısmı 2.‟nin 1,6, 2. kısmı 4. kısmın 1,2 katı kadar; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 4, M damarı r-m damarının 9,5, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,5 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış; terga 1+2' de 1 çift median marginal ve 1-2 kuvvetli lateral marginal seta var; 3. tergitte bir çift median marginal, ve 1 sıra lateral seta, 4. tergitte bir dizi kuvvetli marginal seta, 5. tergitte değişik kalınlıkta ve uzunlukta discal setalar var; abdominal kıllar dorsalde yatık; abdomenin ventralindeki siyah kıllar dorsaldekilerden biraz daha ince, seyrek, terganın posteriör kenarları boyunca uzanan kıllar kalın ve diğerlerine göre uzun, 5. tergit üzerinde bulunan setalar distale doğru dik olarak çıkmış, terganın her iki uç noktası çapraz olarak uzanan kıllarla kaplı; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 0,9, 3. tergiti 5. tergitinin 0.8, 4. tergiti 5. tergitinin 0,9 katı kadar.

79

Konukçuları

Herting (1960), Kugler (1966), Haeselbarth (1983), Ziegler (1990), Tschorsnig ve Herting (1994), Cerretti ve Tschorsnig (2010), konukçularını aşağıdaki şekilde vermiştir.

Lepidoptera: Acronicta rumicis L., Aglaope infausra L., Aporia crataegi L. Catocola fulminea Sc., Chilena obliquata Klug., Dendrolimus pini L., Euproctis chrysorrhoea L., E. susanna Stgr., Gastropagha quercifola L., Hyphantria cunea Dru., Lasiocampa quercus L., Leucoma salicis (L.), Lymantria dispar L., Melitaea trivia Rbl., Orgyia dubia Tauscher, Phalera bucephala L., Pieris brassicae L., Porthethria dispar L., Sesamia nonagrioides Lef., Simyra dentinosa Frr., Thaumetopoea processionea L., Traumatocampa pityocampa (Den. et Schiff.), Zygaena orana (Duponchel).

Ülkemizde; Thaumetopoea pityocampa (Den. et Schiff.) (Schimitschek, 1944), Euproctis chrysorrhoea L. (Gürses, 1975), Leucoma salicis L., Malacosoma castrensis L., M. franconica Esp., Simyra sp. (Doğanlar, 1975), Euproctis sp., Phalera bucephala L., Simyra dentinosa Frr. (Doğanlar, 1982a), Lymantria dispar L. (Kara ve Tschorsnig, 2003), Leucoma salicis L. (Doğanlar, 1975; Kansu ve ark, 1986; Kılıç ve Alaoğlu, 1996; Kara ve Alaoğlu, 2001), M. neustria (L.), Paracneria terebinthi (Freyer) (Kara ve Alaoğlu, 2001), Aporia crataegi (L.) (Kansu ve ark., 1986; Kara ve Tschorsnig, 2003), Thaumetopoea ispartaensis (Doğanlar ve Avcı) (Kara ve Avcı, 2002), Pieris sp., Inachis io (L.), Zygaena carniolica (Scop.) (Kara ve Tschorsnig, 2003).

Dünyadaki Dağılışı

İsrail (Kugler, 1963, 1974), Portekiz (Tschorsnig, 1992), Australya, Fransa, Hırvatistan, İtalya, Kanarya Adaları, Korsika, Macaristan, Makedonya, Romanya, Sardinya, Ukrayna, Yunanistan, Yugoslavya (Tschorsnig ve ark., 2004).

80

Türkiye’ deki Dağılışı

Trakya (Gürses, 1975), Erzurum (Doğanlar, 1975; Doğanlar, 1982a; Kılıç ve Alaoğlu, 1996), Ankara, Kırşehir, Niğde (Kansu ve ark., 1986), Tokat (Kara, 1998), Isparta (Kara ve Avcı, 2002).

Biyolojisi

Bu tür, sütleğen (Euphorbia sp.) üzerinde beslenen Simyra dentinosa Frr. (Lep.: Noctuidae) ile 28.05.2008 tarihinde oluşturulan kültürden 24.06.2008 tarihinde elde edilmiştir.

Doğanlar (1975), Erzurum'da temmuz ve ağustos ayları içerisinde pupadan çıktıklarını, uçuş zamanlarının ekimin ilk yarısına kadar olduğunu bildirmiştir.

Kara (1998), bu türün meşe (Quercus sp.) yaprakları ile beslenen Malacosoma neustria (L.) (Lepidoptera, Lasiocampidae), kavak (Populus sp.) yaprakları ile beslenen Leucoma salicis (L.) (Lepidoptera, Lymantriidae) ve menengiç (Pistacia terebinthus L.) yaprakları ile beslenen Parocneria terebinthi Frr. (Lepidoptera, Thaumetopoeidae)'dan çıktığını ifade etmiştir. Avcı ve Sarıkaya (2007), bu parazitoitin Göller Bölgesi‟nde Lymanria dispar (L.) (Lep.: Lymantriidae)‟ı % 9 oranında parazitlediğini kaydetmiştir.

Kugler (1963), yumurtalarını Lepidoptera tırtıllarının üzerine bıraktığını, larvanın yumurtadan çıktıktan sonra integümentten içeriye giriş yaparak posteriör kısmından asılı kaldığını, böylece posteriör stigması vasıtası ile oksijen ihtiyacını karşıladığını, başlangıçta konukçunun iç organlarını tahrip etmeksizin sadece hemolimf ile beslendiğini, gelişmenin sonlarına doğru burayı terkederek iç organlarla beslendiğini ve daima ölmüş olan konukçuyu terkederek dışarda pupa olduğunu bildirmiştir.

Kugler (1974), hazirandan ağustosa kadar doğada bulunduklarını, birden fazla döl verdiklerini, Herting (1984), ise mayıstan aralığa kadar görüldüklerini ifade etmişlerdir. 81

Tschorsnig (1992), Umbelliferae familyasına ait bitkiler üzerinden topladıklarını kaydetmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Erbaa-Tepekışla N 40°40‟41”, E 036°40‟40”, 237m, 24.06.2010, 0/1).

82

a

b

c

d

Şekil 4.6. Exorista segregata (Rondani) (Dişi) a-Baş, b-Scutum, c-Scutellum, d- Kanat

83

ad seta

posteral seta

a b

pd seta

d

c

Şekil 4.7. Exorista segregata (Rondani) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Postpronotum

84

4.2.4. Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy, 1830)

Sinonimleri

crassiseta (Ratzeburg, 1844); cuculliae Robineau-Desvoidy, 1863; puparum Robineau- Desvoidy, 1863; zimini Kolomiets, 1952.

Dişi

Vücut uzunluğu 9,9-10,6 mm‟dir. Kara (1998), vücut uzunluğunun 8,2-9 mm olduğunu bildirmiştir; vücut siyah; tegula ve basicosta siyah; palpus‟un bazalı siyah, distali açık kahverengi; baş ve thorax siyah, üzeri beyaz tozlu; baş arkasında beyaz kılların arasında siyah ince kıllar mevcut.

Baş (Şekil 4.8.a)

Gözler çıplak; alın genişliğinin göz genişliğine olan oranı 1,7. Mesnil (1944-1965), bu oranı 1,6-1,8, Kara (1998), 1,3-1,6 olarak bildirmişlerdir. Alın uzunluğu facialia uzunluğunun 1,1 katı kadar. Mesnil (1944-1965), vi‟nin göz boyunun 2/3 katı kadar olduğunu belirtmiş, incelenen örneklerde bu oran 2/3'ten büyük olarak saptanmıştır. vi ve‟nin 2-2,1 katı; 1 çift öne doğru uzamış oi kalınlığında, fakat biraz daha uzun ocellar seta, her bir kenarda 1 postvertikal ve 3-4 kuvvetli postocellar seta mevcut; postocellar kılların kendi aralarındaki mesafesi her iki ocelli arasındaki mesafeden daha büyük; 2 adet oi setası mevcut, 2 oi setası arasındaki mesafe öndekinin vi setasına olan olan mesafesinin 0,2-0,3 katı; 2 adet oe setasından öndekinin anten tabanına olan mesafesi 2 oe setası arasındaki mesafenin 1,5 katı; 6-7 çift frontal seta dizisi mevcut, bunlar 1. flogellomere‟nin üst 1/3'lük kısmı hizasına kadar uzanmış; parafrontalia ve parafacialia‟daki ince kıllar frontal setalara kadar uzanır. 1. flogellomere‟nin uzunluğunun pedicel‟e oranı 2,4-2,6, Herting ve Tschorsnig (1994), bu oranı 3-3,4, Kara (1998) ise 2,6-2,8 olarak ifade etmişlerdir. Kara (1998), 1. flogellomere genişliğinin parafacialia‟nın en dar yer genişliğinin 1,2-1,3 katı olduğunu bildirmiş, 85

incelenen örneklerde bu oran 0,7 olarak bulunmuştur. Arista çıplak olup bazal'dan itibaren 3/5'lük kısmı kalın, 2. aristomere‟nin boyu eninin 1.8-2 katı; göz boyu gena‟nın 3,4 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı lateralden görünmez; facial kenar üzerinde bir kaç tane küçüklü büyüklü seta mevcut.

Thorax (Şekil 4.8.b-d)

Prosternum ince kıllı olup her bir kenarda 6-12 ince kıllı; proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 adet setadan 3 tanesi aynı hat üzerinde (Şekil 4.8.d); 3 posthumeral, 3+3 acrostichal, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 2 prestigmatical, 1 substigmatical, 4 sternopleural, 2 anepimeral, 5-7 meral seta var; katepimeron 1-3 kıllı; scutellum (Şekil 4.8.c) üzerinde 1 çift bazal, 1 çift lateral, 1 çift subapikal, 1 çift çapraz olarak birleşmiş apikal ve 1 çift diğerlerine oranla daha zayıf ve kısa preapikal scutellar seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 1-1,2 katı; scutellum boyu eninin 0,6 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.9.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,5 katı olup bir sıra ad, bir sıra pd, 2 posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.9.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 2,1 katı kadar. Mesnil (1944-1965), orta tibia üzerinde 3 ad setasından söz etmiş, incelenen örneklerde ise 4 tane ad setası mevcuttur. İlaveten bir sıra pd, 2 posteral, 1 ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.9.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,3-1,7 katı, bir sıra tarak gibi değişik büyüklükte ad, bir sıra pd ve 3 ventral seta var.

86

Kanat (Şekil 4.8.e)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 3 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,2-2,6, 3. kısmı 2. kısmın 1,2-1,5, 2. kısmı 4. kısmın 1,2-1,4 katı kadar; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 4,2-5,2, M damarı r-m damarının 7-8, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 7- 8 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.9.d)

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2' de 1 çift median marginal, 1 lateral seta; 3. tergitte 1 çift median marginal, 1 tane lateral; 4. tergitte 1 sıra kuvvetli marginal seta var, 5. tergitte kuvvetli, oldukça fazla sayıda discal setalar var; abdomenin ventralindeki kıllar dorsaldekilerden daha ince; terganın kenarları boyunca posteriöre doğru uzanan uzun kıllar mevcut; 5. tergitteki discal kıllar anal sahaya doğru yönelmiş; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 1,1, 3. tergiti 5. tergitinin 1,6, 4. tergit 5. tergitin 1,4 katı kadar.

Konukçuları

Herting (1960), Mesnil (1944-1965), Aventaj ve Richter (1967), Ziegler (1982), Herting ve Tschorsnig (1994), Cerretti ve Tschorsnig (2010), konukçularını aşağıdaki şekilde vermişledir. Lepidoptera: Agrotis fimbra L., Amphidasis betularia L., spectrum Esper, Aporia crataegi L., Biston betularius L., Celerio Euphorbiae L. Chaerocampa porcellus L., Cucullia argentea Hufn., C. verbasci L., Deilephila dahlii H.G., D. galii Rott., D. hippophaes Esp., D. porcellus L., D. vespertilio Esp., Euproctis chrysorrhoea L., Gastrophaga quercifolia L., Hyles dahli, H. euphorbiae (L.), H. vespertilio Esper, Leucoma salicis (L.), Lymantria dispar (L.), Malacosoma castrensis L., M. neustria L., Nymphalis polychloros L., Sesamia nonagrioides L., lychnitis (Rambur), Thaumetopoea processionea L., Zygaena erythrus (Hübn.)

87

Ülkemizde: Celerio euphorbiae L., Dasychira fasceliona L., Leucoma salicis L. (Doğanlar, 1982a; Kara, 1998; Kara ve Özdemir, 2000), Malacosoma sp. (Tuatay ve ark., 1972; Kara ve Özdemir, 2000), Euproctis chrysorrhoea L. (Gürses, 1975; Kara, 1998; Kara ve Özdemir, 2000), Cucullia sp., Hyles centralasiae (Staudinger), Malacosoma franconica (Den. et. Schiff.) (Kara ve Tschorsnig, 2003), Malacosoma neustria (L.) (Kara, 1998).

Dünyadaki Dağılışı

Ukrayna, Sibirya, (Zimin ve ark., 1988), Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya ve Portekiz (Tschorsnig, 1992), Almanya, Andora, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, Macaristan, İsviçre, İtalya, Makedonya, Moldovya, Polonya, Romanya, Rusya, Sardinya, Sicilya, Slovakya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiyedeki Dağılışı

Ankara (Tuatay ve ark., 1972), Trakya (Gürses, 1975), Erzurum (Doğanlar, 1975; 1982a)., Tokat (Kara, 1998), Ankara, Niğde (Kara ve Özdemir, 2000).

Biyolojisi

İncelenen örnekler, meşe (Quercus sp.) yaprakları ile beslenen Malacosoma neustria (L.) (Lepidoptera, Lasiocampidae) ile 13.06.2008 tarihinde oluşturulan kültürden 07.07.2008 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Tuatay ve ark. (1972), bu türün Ankara‟da temmuzun ikinci yarısında, Doğanlar (1982a) ise Erzurum‟da ağustos ayının ilk yarısı ile eylül ayının ilk yarısı arasında bulunduklarını ifade etmişlerdir.

88

Kara (1998), bu türün Tokat‟da yemişen ( sp.) yaprakları ile beslenen Euproctis chrysorrhoea'dan, kavak (Populus sp.) yaprakları ile beslenen Leucoma salicis (L.) (Lepidoptera, Lymantriidae) ve meşe (Quercus sp.) yaprakları ile beslenen Malacosoma neustria (L.) (Lepidoptera, Lasiocampidae)‟dan çıktığını bildirmiştir.

Zimin ve ark. (1988), Rusya‟da Dendrolimus sibiricus Tchetverikov popülasyonunu baskı altında tutan önemli bir parazitoit olduğunu belirtmişlerdir. Herting ve Tschorsnig (1994), mayıstan eylüle kadar 2 döl verdiklerini, Tschorsnig ve ark., (2003), bu türün türleri içerisinden özellikle Laserpitium spp.‟nin çiçekleri üzerinde bulunduklarını bildirmişlerdir.

İncelenen Materyal

Sivas (Koyulhisar-Gökdere, N 40°18‟48”, E 037°39‟01”, 612 m, 07.07.2008, 0/1; 10.07.2008, 0/1).

89

b

a

Şekil 1A

d

c

e

Şekil 4.8. Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy) (Dişi) a- Baş, b- Scutellum, c- Scutum, d- Potspronotum, e- Kanat

90

pd seta

ad seta

a b

ad seta

d c

Şekil 4.9. Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Abdomen 91

4.2.5. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting, 1998

Dişi

Vücut uzunluğu 5-6 mm; vücut siyah üzeri beyaz tozlu; tegula siyah ve basicosta koyu kahverengi; palpus kahverengi; halterler kahverengi; baş arkasında beyaz kılların arasında bir sıra siyah kıllar mevcut.

Baş (Şekil 4.10.a)

Gözler kılsız; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,8-1 katı; alın uzunluğu facialia uzunluğunun 0,8-1,1 katı; vi setası göz boyunun 0,5 katı; ve setası belirgin; bir çift öne doğru uzamış ocellar seta, her bir kenarda 1 postvertikal ve 2 adet postocellar, 2 adet oi, 2 adet oe seta var; 4 çift frontal setanın en altta bulunanı pedicel ile 1. flagellomere‟nin birleştiği yerin hizasının hemen altından çıkmış; 1. flagellomere uzunluğu pedicel uzunluğunun 1,8-2,2 katı kadar. 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğine eşit; arista‟nın bazaldan itibaren 1/3‟lük kısmı kalınlaşmış, 2. aristomere‟nin boyu eninin 1-1,5 katı; göz boyu gena‟nın 3,5-3,8 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülmez; vibrisse üzerindeki kıllar facial kenarın 1/4‟lük kısmını kaplamış.

Thorax (Şekil 4.10.b-d)

Prosternum ince kıllı; proepisternum kıllı (Şekil 12.b); postpronotum üzerindeki 3 seta hemen hemen aynı doğrultuda olup bunların hemen yukarısında 1 seta daha var (Şekil 4.10.c), 2 posthumeral, 3+3 acrostical, 2+4 dorsocentral, 0-1+3 intraalar, 3 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical, 4 sternopleural, 1 anepimeral, 7-8 meral seta var; katepimeron önde kıllı (1-2 adet); scutellum üzerinde (Şekil 4.10.d) bir çift bazal, bir çift lateral, bir çift subapikal, bir çift apikal seta var; subapikal setalar bazal setalar ile aynı kalınlıkta, fakat daha uzun, lateral setalar daha zayıf ve kısa, bunlara nazaran zayıf ve kısa 1 çift preapikal scutellar seta mevcut, 2 92

subapikal seta arasındaki mesafe bazal ile subapikal setalar arasındaki mesafenin 0,7- 0,9 katı; scutellum boyu eninin 0,5-0,6 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.11.a) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,5-0,6 katı, ön tibianın üst 2/3‟ lük kısımda ad setaları, değişik büyüklükte pd ve 1 posteral, 1 ventral seta vardır. Orta tibiada (Şekil 4.11.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,7-1,9 katı, biri güçlü olmak üzere bir sıra ad, diğerlerine göre ikisi büyük olmak üzere, 1 sıra pd, 1 adet posteral seta mevcut; arka tibia'da (Şekil 4.11.c) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,7-0,8 katıdır. Bir tanesi daha büyük olmak üzere, bir sıra ad, 2 tanesi diğerlerine nazaran daha belirgin bir sıra pd ve 2 adet ventral seta mevcut.

Kanat (Şekil 4.12.a)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 4 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5-2,8, 3. kısmı 2. kısmın 2,2-2,3, 2. kısmı 4. kısmın 1-1,1 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 5, M damarı r-m damarının 6,4- 6,6, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 5-6,2 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.11.d)

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2' de bir çift median marginal, 1-2 lateral seta; 3. tergitte 2 discal, 1 çift median marginal, 2 lateral, 4. tergitte bir sıra marginal, 1-3 mediolateral, 2-4 discal; 5. tergitte değişik sayıda marginal ve discal setalar mevcut; abdomenin 3. tergiti 4. tergitine eşit, 3. tergiti 5. tergitinin 0,9-0,1 katı, 4. tergiti 5. tergitinin 0,9-1 katı kadar.

93

Erkek

Vücut uzunluğu 5,7-6,6 mm; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,3-0,5 katı; vi setası göz boyunun 0,4-0,5 katı, ve setası yok; 3 adet oi; 5 çift frontal seta dizisi mevcut; 1. flagellomere uzunluğu pedicel uzunluğunun 2-2,2 katı; ön tibia'da preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 2,5-3 katı; orta tibia'da preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,6-1,8 katı; arka tibiada preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,3-1,4 katı; costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,7-3,1, 3. kısmı 2. kısmın 2,2, 2. kısmı 4. kısmın 0,8-1 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 5-5,3, M damarı r-m damarının 6,6-8,3, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,6-7,3 katı kadardır.

Genitalia Şekil 4.12.c-d‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Coleoptera: Lilioceris lilii Scopoli (Baur, 2005), Chrysomela populi (L.), Chrysomela sp. Crioceris asparagi (L.), laticollis (Suffrian) (Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde: Chrysomela populi (L.), C. tremula Fabr. (Zeki ve Toros, 1990).

Yapılan literatür taramasında Chrysomela polita L. konukçu listelerinde bulunmadığından bu tür dünya için yeni konukçu niteliğindedir.

Dünyadaki Dağılışı

Avusturya, Balear, Fransa, İsviçre, İtalya (Tschorsnig ve ark., 2004).

94

Türkiye’ deki Dağılışı

Ankara (Zeki ve Toros, 1990).

Biyolojisi

Çalışma alanındaki örnekler, söğüt (Salix sp.) yaprakları üzerinde beslenen Chrysomela polita L. (Col.: Chrysomelidae) larvaları ile 19.08.2008 tarihinde oluşturulan kültürden 31.08.2008 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

İncelenen Materyal

Sivas (Suşehri - Yeşilyayla, N 40°08‟57,4”, E 038°09‟35,1”, 1056 m, 31.08.2008, 4/0; 03.09.2008, 0/3; 04.09.2008, 2/0).

95

a

c

b

d

Şekil 4.10. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting (Dişi) a- Baş, b- Scutum, c- Postpronotum, d- Scutellum 96

pd seta

posteral seta

a b

ad seta

d

c

Şekil 4.11. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia d- Abdomen 97

a

c

b

d

Şekil 4.12. Meigenia simplex Tschorsnig et Herting (Dişi) a- Kanat, b- proepisternum, c,d- Genitalia (Erkek) 98

4.2.6. Pales pavida (Meigen,1824)

Sinonimleri

apikalis Stephenps, 1829; plumbea Stephens, 1829; vernalis Robineau-Desvoidy, 1830; florea Robineau-Desvoldy, 1830; petrosa Robineau-Desvoldy, 1830; aestuans Meigen. 1838; pumicata (Zetterstedt, 1844); squamosa Zetterstedt, 1844; infensans Walker, 1853; internexa Walker, 1853; cilipeda Rondani, 1859; bellierella Robineau-Desvoidy, 1863; coerulescens Robineau-Desvoldy, 1863; pumicata (Pandelle, 1895); puellae Nishikawa, 1930; ignavus Nishikava, 1930.

Dişi

Vücut uzunluğu 7.6-9.4 mm; vücut siyah ve metalik mavi görünümünde; tegula ve basicosta siyah; palpus siyah; halterler kahverengi; abdomenin 1+2, 3 ve 4. tergasının lateralinde kırmızımsı kahverengi bir alan var; baş ve thorax siyah üzeri beyaz tozlu; scutellum siyah, posteriörü belirli bir hat halinde kırmızımsı kahverengi lekeye sahip; abdomen siyah üzeri beyaz tozlu; baş arkasında beyaz kıllar arkasında ince, siyah kıllar mevcut.

Baş (Şekil 4.13.a)

Gözler kıllı; alnın en dar yerinde dorsalden göz genişliğinin 0,7-0,9 katı. Mesnil (1944- 1965), bu oranı 0,5-0,6 olarak belirtmiştir. Doğanlar (1975), facialia uzunluğunun alın uzunluğundan kısa olduğunu ifade etmiş, incelenen örneklerde facialia boyunun alın uzunluğundan büyük olduğu kaydedilmiştir. vi setası göz uzunluğunun 0,6-0,7 katı; vi ve‟nin 2,1-2,4 katı. Doğanlar (1975), bu oranı 1,86 olarak, Kara (1998) ise 1,6-1,7 olarak ifade etmişdir. 1 çift öne doğru uzamış oi kalınlığında ocellar, her bir kenarda 1 postvertikal ve 2 adet postocellar, 1 oi, 2 adet oe setası olup öndeki oe setasının anten tabanına uzaklığı 2 oe setası arasındaki mesafeye eşit; 6-7 çift frontal seta dizisi mevcut, en alttaki 2. ve 1. flagellomer ile pedicel‟in birleştiği hizadan çıkmış; parafrontalia ve 99

facialia‟nın en alttaki frontal seta hizasına kadar olan bölümünden ince, kısa siyah kıllar çıkmış; 1. flagellomere‟nin pedicel‟e olan oranı 2,5-3,5‟dir. Doğanlar (1975), bu oranı 2,44-2,66, Kara (1998), 2,4-2,7 olarak belirtmişlerdir. 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,8-2 katı; arista üzerinde oldukça nadir, ince tüyler var; aristanın bazal 2/3'ü kalın, 2. aristomerin boyu eninin 1,5-1,7 katı; göz boyu gena boyunun 3,7-4 katı. Genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülmez; facial kenar üzerindeki kıllar facialia‟nın alt 2/3-4/5'ik kısmını kaplamış.

Thorax (Şekil 4.13.b-d)

Prosternum ince kıllı; proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 adet setadan 3 tanesi aynı doğrultuda (Şekil 4.13.c), 1 seta daha yukarıdadır. Mesnil (1944-1965) ve Doğanlar (1975), 2 adet posthumeral setanın varlığından söz etmişler, incelenen örneklerde ise posthumeral seta sayısı 3 tane olarak kaydedilmiştir. 3+3 acrostichal, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 2 prestigmatical, 2 substigmatical, 3 sternopleural, 1 anepimeral, 6 meral seta var; katepimeron çıplak; scutellum‟da (Şekil 4.13.d) 1 çift bazal, 1 çift lateral seta mevcut olup bazal setalar lateral setalardan daha uzun; subapikal setalar bazal setalarla aynı kalınlıkta ve hemen hemen aynı uzunlukta; apikal setalar çapraz ve oldukça uzun; preapikal scutellar setalar diğerlerine göre daha ince ve daha kısa; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 1,4-1,6 katı; scutellum‟un boyu eninin 0.6 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.14.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal seta‟nın 2,2-2,4 katı, ön tibianın üst yarısında kuvvetli alt yarısında daha zayıf ad setaları mevcut, bunlara ilaveten bir sıra pd, 2 adet posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.14.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,4-1,9 katı, orta tibiada 3 belirgin ad, bir sıra pd, 2-3 posteral, 2 adet ventral seta var; arka tibiada (Şekil 4.14.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,3-1,5 katı olup bir sıra ad setasından 1 tanesi diğerlerine göre belirgin, 1 sıra halindeki pd setalarından 3 tanesi belirgindir, ayrıca 4 100

adet ventral seta var, Mesnil (1944-1965), 2; Doğanlar (1975) ise 3 ventral setadan bahsetmişlerdir.

Kanat (Şekil 4.13.e)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; Mesnil (1944-1965), R4+5 tabanında 3-5 adet, Doğanlar (1975) ise 3 adet kılın varlığından bahsetmiş, incelenen örneklerde ise R4+5 tabanında 2 adet kıl olduğu gözlenmiştir. Costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,1-2,3, 3. kısmı 2. kısmın 1,6-1,7, 2. kısmı 4. kısmın 1,2-1,3 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 5-6,2, M damarı r-m damarının 7,5-10, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 7,5-9,1 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde tergit 1+2' nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2'de 1 çift median marginal, 1 adet lateral seta; 3. tergitte 1 çift discal, 1 çift median marginal, 1 çift lateral seta; 4. tergitte 2-3 discal, bir sıra kuvvetli marginal seta; 5. tergitte değişik kalınlıkta ve uzunlukta discal setalar var; abdomenin ventrali dorsaldekilere benzer kıllarla kaplı; terganın kenarı boyunca uzun setalar var; abdomenin 3. tergiti 4. tergite eşit, 5. tergitin ise 0,8-1,1 katı kadar.

Erkek

Vücut uzunluğu 8,3 mm; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,9 katı; 1. flagellomer‟nin boyu pedicel‟in 3,9 katı, oe setası yok; göz boyu gena‟nın 4,2 katı; costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5 katı; orta tibiada 1-2 ventral seta, arka tibiada 3 ventral seta var; abdomenin 3. tergiti üzerinde 2 çift discal seta var.

Genitalia Şekil 4.15.a-b‟de olduğu gibidir.

101

Konukçuları

Emden (1954), Herting (1960), Mesnil (1944-1965), Kugler (1966), Aventaj ve Richter (1967), Haeselbarth (1983), Belshaw (1993), Tschorsnig ve Herting (1994), Cerretti ve Tschorsnig (2010)‟e göre konukçuları şunlardır. Hymenoptera: Allantus cingillum Kl., Tenthredo amoena Gray. Lepidoptera: Abraxas grossulariata L., Acalla hastiana L., Acleris ferrugena Schiff., caliginosa Hb., Acronicta crassa Hb., A. rumicis L., A. tridens Schiff., Agriopis leucophaeria Schiff., A. marginaria F., A. aurantiara Hb., litura L., Agrotis pronuba L., A. segetum Schiff., A. stigmatica Hb., A. xantroghaga Schiff., Amathes rhomboidea Esp., A. xanthogropha Schiff., Alsophila aescularia Schiff., Amphipyra pyramidea L., crenata Hufnagel, Arctia caja L., Attacus lunula Walk., Autographa gamma L., Axylia putris L., Bombyx mori L., Calliteara pudibunda L., Caradrina sp., Charaeas graminis L., Chaerocampa elpenor L., Chrysodeixis chalcytes Esper., Cirphis unipuncta Haw., Cosmia trapezina L., Cracallis tusciaria Bkh., Cucullia verbasci L., C. asteris Schiff., Cynthia jo L., Dasychira selenitica Esp., Dendrolimus pini L., brunnea Schiff., Dryobota protea Bkh., Dryobotodes monochroma Esper, Ennomos quercinaria Hufn., Erannis defoliaria Cl., Eriogaster catax L., E. lanestris L., Euplexia lucipara L., Euproctis chrysorrhoea L., Glyphodes unionalis Hübn., Gonodontis bidendata Cl., Heliothis armigera (Hübn.), H.dipsacea L., Hyphantria cunea Dru., Hyponomeuta evonymellus L., Lacanobia oleracea L., Larentia montanata Schiff., Lasiocampa quercus L., Leucoma salicis (Baer), Libythea celtis Fuesp., Loxostege sticticalis L., Lycaena phlaeas L., Lymantria dispar L., Malacosoma franconicum Den. & Schiff., M. neustria L., M. parallela Stgr., M. neustria var. testacea Motsch., Mamestra oleracea L., Mimas tiliae L., Mythimna sp., M. unipuncta Haworth, Noctua pronuba L., Nola sp., Nygmia phaeorrhaea Don., leucogaster Freyer, Ocnogyna baeticum Rbr., Odontopera bidentata Clerck., Oidaematophorus lithodactyla Tr., Operophtera brumata L., Orgyia antiqua L., O. dubia Tauscher, O. ericae Germ., Orthosia cerasi F., O. miniosa Schiff., Panolis flammea Schiff., comitata L., Peridrema saucia Hübn., Peronea ferrugana Schiff., P. hastiana L., Phragmatobia fuliginosa L., Pieris brassicae L., Plusia gamma L., Polia oleraceae L., ridens F., Porthetria dispar L., P. monacha L., 102

Proxenus hospes Freyer, Ptilodon capucina L., Pterophorus lithodactylus Tr., Samia cynthia Drury, Senta maritima Tausch., Shargacucullia prenanthis Boısduval, Sparganothis pilleriana Schiff., Taeniocampa gracilis F., T. miniosa F., Thaumetopoea pinivora Tr., T. processioneae L., Thymelicus lineola O., Tortrix viridana L., Tyta luctuosa Den. and Schiff., Vanessa atalanta L., Vanessa io L., Vanessa urticae L., Zygaena lonicerae Schrev., Z. filipendulae L., Z. trifolii Esp..

Ülkemizde; Lymantria dispar L. (Haeselbarth, 1983), Malacosoma franconica Esp. ve M. castrensis kırghisica Stgr. (Doğanlar 1975, 1982a), Hypantria cunea (Drury) (Tuncer ve Ecevit, 1996; Kara ve Tschorsnig, 2003), Aglais urticae L., Leucoma salicis (L.) (Kara, 1998), Yponomeuta sp. (Kara ve Özdemir, 2000), Malacosoma neustria L. (Kara ve Tschorsnig, 2003).

Dünyadaki Dağılışı

İsrail (Kugler, 1963); Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991); Bulgaristan (Hubenov, 1992); İspanya, Portekiz (Tschorsnig, 1992); Çekoslovakya (Roznosky ve Vanhara, 1993); İngiltere, Galler (Belshaw, 1993); Almanya, Andora, Austrya, Belçika, Bosna Hersek, Britanya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Girit, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Korsika, Macaristan, Makedonya, Moldovya, Romanya, Rusya, Sardinya, Sicilya, Slovakya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Erzurum, Kars (Doğanlar, 1975; 1982a), Kırklareli (Haeselbarth, 1983), Samsun (Tuncer ve Ecevit, 1996), Tokat (Kara, 1998), Ankara (Kara ve Özdemir, 2000).

103

Biyolojisi

Örnekler, sütleğen (Euphorbia sp.) üzerinde beslenen Simyra dentinosa Frr. (Lep.: Noctuidae) ile 28.05.2008 tarihinde oluşturulan kültürden 24.06.2008 tarihinde ve meşe (Quercus sp.) yaprakları ile beslenen Malacosoma neustria (L.) (Lepidoptera, Lasiocampidae) ile 24.05.2009 tarihinde oluşturulan kültürden 08.06.2009 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Doğanlar (1975), Erzurum'da pupadan çıkış zamanının temmuz sonu, Doğanlar (1982a) ise Kars‟ ta ağustosun ilk yarısında olduğunu kaydetmiştir.

Tuncer ve Ecevit (1996), bu türün önemli fındık zararlısı Hypantria cunea (Lep.: Arctiidae)‟ nın ikinci dölünün larva dönemini Samsun ve Çarşamba‟da sırasıyla %11 ve %12 oranında parzitlediğini, yine 1. dölününün pupalarını Samsun ve Çarşamba‟da sırasıyla %10 ve %4, ikinci dölün pupalarını ise Çarşamba‟da %2 oranında parazitlediğini belirtmişlerdir.

Kara (1998), bu türü Tokat'tan kavak (Populus sp.)'ta beslenen Leucoma salicis (L.) (Lep.: Lymantriidae) ve ısırgan (Urtica sp.) yaprakları üzerinde beslenen Aglais urticae L. (Lep.: Nymphalidae)'den elde ettiğini bildirmiştir.

Avcı ve Sarıkaya (2007), bu türün Göller Bölgesi‟nde Lymanria dispar (Lep.: Lymantriidae)‟ ı % 0,1 oranında parazitlediğini kaydetmiştir.

Emden (1954), ormanlık alanlarda ve çöplüklerde yaygın olduğunu ifade etmiştir. Herting (1960), bu türün mikroovipar tachinid olduğunu, Belshaw (1993), yılda 2 den fazla döl verdiğini belirtmişlerdir. Herting ve Tschorsnig (1994), nisandan temmuza kadar görüldüğünü, Belshaw (1993) ise uçuş peryodunun mayıs sonu haziran başı ve temmuz-eylül sonu olmak üzere 2 dönem olduğunu bildirmişlerdir. Tschorsnig (1992), bu tür örneklerinin Euphorbia sp., yine Tschorsnig ve ark. (2003) ise Laserpitium spp.‟ nin çiçekleri üzerinden toplandığını bildirmişlerdir.

104

İncelenen Materyal

Tokat (Erbaa-Tepekışla, N 40°40‟41,5”, E 036°40‟40”, 237 m, 24.06.2008, 0/1; Erbaa- Yakınca, N 40°37‟18,8”, E 036°46‟38,2”, 354 m, 08.06.2009, 0/2; 22.06.2009, 1/1).

105

b

a

d

c

e

Şekil 4.13. Pales pavida (Meig.) (Dişi) a-Baş, b- Scutum, c- Postpronotum, d- Scutellum, e- Kanat 106

pd seta

ad seta

a b

ad seta

c

Şekil 4. 14. Pales pavida (Meig.) (Dişi) a-Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia

107

a

b

Şekil 4. 15.Pales pavida (Meig.) (Erkek) a,b- Genitalia

4.2.7. Palesisa nudioculata Villeneuve, 1929

Dişi

Vücut uzunluğu 6-7.3 mm; vücut siyah üzeri yoğun tozlu; tegula siyah, basicosta kahverengimsi siyah; palpus sarı; abdomenin 1+2, 3 ve 4. tergasının lateralinde kırmızımsı kahverengi bir alan var; baş ve thorax siyah, üzeri yoğun beyaz tozlu; scutellum açık kahverengi; baş arkasında beyaz kılların arasında siyah ince kıllar mevcut; tergit 3, 4 ve 5 beyaz tozlu.

Baş (Şekil 4.16.a)

Gözler çıplak; alın genişliğinin göz genişliğine olan oranını 0,9-1,1, alın uzunluğu facialia uzunluğuna eşit; vi setası göz boyunun 0,6 katı, vi ve‟nin 2-2,2 katı; 1 çift öne doğru uzamış oi setasının kalınlığında, fakat 0,8 katı kadar uzunluğunda ocellar seta; 108

her bir kenarda 1 postvertikal ve 2 kuvvetli postocellar seta mevcut, postocellar setaların kendi aralarındaki mesafesi her iki ocelli arasındaki mesafeden daha küçük; 1 adet oi setası mevcut; 3 çift frontal seta dizisi mevcut olup bunlar 1. flagellomere‟nin taban kısmının hizasına kadar uzanmış; parafrontaliadaki ince kıllar hemen hemen frontal setalara kadar uzanır. 1. flagellomere uzunluğu pedicel‟in 1,8-2 katı kadar. 1. flagellomere genişliği parafacialia‟nın en dar yer genişliğinin 0,8-0,9 katı; arista çıplak olup bazal'dan itibaren ¼‟ lik kısmı kalın, 2. aristomere‟nin boyu eninine hemen hemen eşit; göz boyu gena‟nın 4 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı lateralden görünmez; facial kenarın ortasına kadar uzanan büyük setalar mevcut.

Thorax (Şekil 4.16.b-d)

Prosternum her bir kenarda 2 ince kıllı; proepisternum çıplak, postpronotum üzerindeki 4 adet seta‟dan 3 tanesi aynı hat üzerinde (Şekil 4.16.b), 2 posthumeral, 3+3 acrostichal, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 1 prestigmatical, 2 substigmatical, 3 sternopleural, 1 anepimeral, 8 meral seta var; katepimeron kılsız; scutellum (Şekil 4.16.d) üzerinde 1 çift bazal, 1 çift subapikal, 1 çift zayıf v şeklinde 30-60° yukarı doğru açılı apikal seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 1,25 katı; scutellum boyu eninin 0.6 katı kadar.

Bacaklar

Ön bacakta (Şekil 4.17.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,7 katı olup bir sıra ad, 1 sıra pd, 2 posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.17.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 2 katı kadar. Orta tibia üzerinde ikisi daha büyük olmak üzere, bir sıra ad, bir sıra pd, 2 posteral, 1 ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.17.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,2 katı, bir sıra tarak gibi ad içerisinden 1 tanesi biraz daha belirgin ve bir sıra değişik büyüklükte pd ve 3 ventral seta var.

109

Kanat (Şekil 4.16.e)

Tegula kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 2-3 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,6, 3. kısmı 2. kısmın 1,8-1,9 katı kadar, 2. kısmı 4. kısma eşit; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 4,6-5, M damarı r-m damarının 8,6-9, m bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 7,6 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.17.d)

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2' de 1 çift median marginal, 1 lateral seta; 3. tergitte 1 çift marginal seta, 2 tane lateral seta; 4. tergitte 1 sıra kuvvetli marginal setalar var; 5. tergitte kuvvetli, oldukça fazla sayıda discal setalar var; abdomenin ventralindeki kıllar dorsaldekilerden daha kalın; terganın kenarları boyunca posteriöre doğru uzanan uzun kıllar mevcut; 5. tergitteki discal kıllar anal sahaya doğru yönelmiş; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 1-1,1, 3. tergiti 5. tergitinin 1,2, 4. tergit 5. tergitin 1,1 katı kadar.

Erkek

Vücut uzunluğu 6,6-7,3 mm; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,8-0,9 katı; 2 postocellar seta var, vi setası ve setasının 2.1 katı, 2 adet oi setası var; 7-8 çift frontal seta dizisi mevcut; 1. flagellomere‟ nin uzunluğu pedicel‟in 2,6-3 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğine eşit; postpronotum üzerinde 2 seta mevcut; ön tibia'daki preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,5-1,8 katı; orta tibiada preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,3-1,5 katı; arka tibiada preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal seta nın 1,2-1,6 katı; costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5-3, 3. kısmı 2. kısmın 1,6-2,1 katı kadar; scutellum‟da 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 0,9 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 4-4,3, M damarı r-m damarının 7-8, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,6 katı kadardır.

110

Genitalia

Şekil 4.17.e‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Ülkemizde: Malacosoma franconica (Den. et Schiff.) (Doğanlar, 1982a), Malacosoma neustria (L.) (Kara ve Tschorsnig, 2003), Euproctis chrysorrhoea (L.) (Gürses, 1975; Kara ve Özdemir, 2000; Öncüer ve ark., 1977, 1978, Soydanbay, 1978), Leucoma salicis (L.) (Kara ve Özdemir, 2000).

Dünyadaki Dağılışı

İspanya, Makedonya, Sicilya (Tschorsnig ve ark., 2004), İtalya (Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Türkiye’deki Dağılışı

Trakya Bölgesi (Gürses, 1975), Denizli, Uşak (Öncüer ve ark., 1977, 1978), Çanakkale (Soydanbay, 1978), Erzurum (Doğanlar, 1982a).

Biyolojisi

Örnekler, meşe (Quercus sp.) yapraklarında beslenen Euproctis chrysorrhoea (L.) (Lep.: Lymantriidae) ile 26.06.2008 tarihinde oluşturulan kültürden 05.07.2008, tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

111

İncelenen Materyal

Sivas (Koyulhisar-Gökdere, N 40°18‟49”, E 037°38‟59”, 616 m, 05.07.2008, 4/4; 10.07.2008, 4/1).

112

b

a

d

c

e

Şekil 4.16. Palesisa nudioculata Villeneuve, (Dişi) a- Baş, b- Postpronotum, c- Scutum, d- Scutellum, e- Kanat 113

ad seta

posteral seta posteral seta

b c a

d e

Şekil 4.17. Palesisa nudioculata Villeneuve (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia, d- Abdomen, e- Genitalia (Erkek) 114

4.2.8. Phryxe Türleri İçin Teşhis Anahtarı

Facial kenar üzerindeki kıllanma facial kenarın yarısına kadar devam eder (Şekil 4.20.a), tergit 4‟ün kenarı kısmı ile tergit 5 üzerindeki tozlanma boylarının 4/5‟in kaplamış…………………………………………………………...…….vulgaris (Fallén) Facial kenar üzerindeki kıllanma facial kenarın 2/3‟sine kadar devam eder (Şeki 4.18.a), tergit 4‟ün kenar kısmı ile tergit 5 üzerindeki tozlanma daha az….….caudata (Rondani)

4.2.8.1. Phryxe caudata (Rondani, 1859)

Sinonimleri

ambigua Robineau-Desvoidy, 1863; berceella Robineau-Desvoidy, 1863; erucastri Robineau-Desvoidy, 1863; occlusa (Robineau-Desvoidy, 1863); silvatica (Robineau- Desvoidy, 1863); secunda (Baraeur et Bergenstamm, 1891).

Erkek

Vücut uzunluğu 7,8 mm; vücut siyah üzeri tozlu; tegula ve basicosta siyah; palpus siyah; halterler kahverengi; baş arkasında beyaz kılların arasında siyah kıllar mevcuttur.

Baş (Şeki 4.18.a)

Gözler kıllı; alın en dar yerinde göz genişliğinin 1,1 katı; facialia uzunluğu alın uzunluğunun 1,3 katı. vi göz boyunun 0,7 katı, vi ve‟nin 1,6 katı; bir çift ocellar seta; her bir kenarda 2 postvertikal ve 2 adet postocellar seta mevcut, 2 adet oi setası var. 4 çift frontal seta dizisi mevcut olup en alttan çıkan frontal seta 3. anten segmentinin 1/4‟lük kısmı hizasından çıkmış; parafrontalia frontal seta hizasına kadar kıllı; 1. flagellomere‟nin uzunluğunun pedicel uzunluğuna oranı 4,5 katıı 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,5 katı; arista‟nın bazaldan itibaren 2/3‟lük kısmından fazlası kalınlaşmış, 2. aristomer‟in boyu eninin 4 katı; göz boyunun gena‟nın 3,2 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülmez; vibrissa üzerindeki setalar facial kenarın 2/3‟lük kısmını kaplamıştır. 115

Thorax (Şeki 4.18.b-d)

Prosternum ince kıllı, proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 tane seta'dan 3 tanesi aynı doğrultuda, 1 tanesi daha yukarıda (Şeki 4.18.b), 2 posthumeral, 3+3 acrostical, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 3 prestigmatical, 2 substigmatical, 3 sternopleural, 1 anepimeral, 7 meral seta var; katepimeron önde 1 adet kıllı; scutellum kırmızımsı sarı; scutellum üzerinde (Şekil 4.18.d), bir çift bazal, bir çift lateral, bir çift subapikal, bir çift apikal, 1 çift preapikal scutellar seta var; subapikal ve bazal setalar aynı kalınlıkta ve hemen hemen aynı uzunlukta, preapikal scutellar setalar daha zayıf ve kısa; 2 subapikal seta arasındaki mesafe bazal ile subapikal setalar arasındaki mesafenin 0,9 katı; scutellumun boyu eninin 0,6 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şeki 4.19.a), preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın -0,5 katı, ön tibiada bi sıra ad, bir sıra pd setaları ve 2 posteral seta var; orta tibiada (Şeki 4.19.b), preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,6 katı, orta tibia üzerinde 2 belirgin ve bunlara nazaran daha zayıf ad, bir sıra pd setaları, 2 adet posteral ve 2 adet ventral seta mevcut; arka tibiada (Şeki 4.19.c), preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,7 katı, arka tibia üzerinde bir sıra kuvvetli ve zayıf ad setaları, birisi daha kuvvetli olmak üzere bir sıra değişik uzunlukta pd setalarla beraber 3 ventral seta var.

Kanat (Şeki 4.18.e)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 4 kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5 katı, 3. kısmı 2. kısmın 1,75, 2. kısmı 4. kısmın 1,1 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 5,3, M damarı r-m damarının 7,3, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,7 katı kadardır.

116

Abdomen

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2 üzerinde bir çift median marginal, 1 lateral seta var, 3. tergitte bir çift discal, bir çift median marginal, 1 lateral seta var, 4. tergitte bir çift discal, bir sıra marginal, 5. tergitte değişik sayıda marginal ve discal setalar mevcut; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 0,9 katı, 4. tergiti 5. tergitine eşit; abdomendeki bandajlar arkaya doğru birazcık kalın ve geniş uzanıyor olup tergit 4‟ün kenarlarında 3/5‟lık, tergit 5 üzerinde ise en azından segment uzunluğunun 3/5‟ini kaplar.

Genitalia

Şekil 4.19.d, e de olduğu gibidir.

Konukçuları

Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.) (Herting 1960; Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde; Thaumetopoea ispartaensis Doganlar & Avcı (Kara ve Tschorsnig, 2003), Thaumetopoea pityocampa (Soydanbay, 1978; Kara ve Tschorsnig, 2003; Özçankaya ve Can, 2004).

Dünyadaki Dağılışı

Fransa, Hırvatistan, İspanya, İsviçre, Kıbrıs, Portekiz, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiyedeki Dağılışı

İzmir (Soydanbay, 1978), Muğla (Özçankaya ve Can, 2004). 117

Biyolojisi

Çalışma alanlarındaki örnekler, çam ağaçlarında beslenen Thaumetopoea sp. (Lep.: Thaumetopoeidae) ile 04.04.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 18.05.2010 tarihinde elde edilmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Niksar-Musapınarı, N 40°31‟51”, E 036°52‟52”, 656 m, 18.05.2010)

118

b

a

c d

e Şekil 4.18. Phryxe caudata (Rond.) (Erkek) a-Baş, b- Postpronotum, c- Thorax, d- Scutellum, e- Kanat 119

ad seta

pd

seta

Poster al seta

a b c

e

d

Şekil 4.19. Phryxe caudata (Rond.) (Erkek) a-Ön tibia, b-Orta tibia, c- Arka tibia, d-e Genitalia 120

4.2.8.2. Phryxe vulgaris (Fallén, 1810)

Sinonimleri

aratoria,Meigen, 1824; familiaris Meigen, 1824; temera Meigen, 1824; scutellaris Robineau-Desvoidy, 1830; ciliata Robineau-Desvoidy, 1830; subrotundata Robineau- Desvoidy, 1830; depressa Robineau-Desvoidy, 1830; athaliae Robineau-Desvoidy, 1830; prominens Meigen, 1838; praetervisa Zetterstedt, 1844; rotundaticornis Zetterstedt, 1844; mobilis Zetterstedt, 1844; tyche Walker, 1849; vivida Macquart, 1849; inclinata Macquart, 1849; audax Macquart, 1849; brevis Macquart, 1849; insinuans Macquart, 1849; singularis Macquart, 1849; griseialın Macquart, 1849; elliptica Macquart, 1849; florida Macquart, 1849a; cita Macquart, 1849; crassistylum Macquart, 1849; diffusa Macquart, 1849; habilis Macquart, 1849; cynthiae Robineau- Desvoidy, 1850; Robineau-Desvoidy, 1850; distermina Walker, 1853; constans Walker, 1853; neglecta Walker, 1853; collecta Walker, 1853; valida Robineau-Desvoidy, 1863; provida Robineau-Desvoidy, 1863; obsequens Robineau-Desvoidy, 1863; integra Robineau-Desvoidy, 1863; volatilis Robineau-Desvoidy, 1863; cauta Robineau- Desvoidy, 1863; quadrigutata Robineau-Desvoidy, 1863; sorore Robineau-Desvoidy, 1863; cinerea Robineau-Desvoidy, 1863; lusoria Robineau-Desvoidy, 1863; serva Robineau-Desvoidy, 1863 ;miniata Robineau-Desvoidy, 1863; tristis Robineau- Desvoidy, 1863; rubrella Robineau-Desvoidy, 1863; appellata Robineau- Desvoidy,1863; misera Robineau-Desvoidy, 1863; muscidea Robineau-Desvoidy, 1863; vesana Robineau-Desvoidy, 1863;conducta Robineau-Desvoidy, 1863; neglecta Robineau-Desvoidy, 1863; cita Robineau-Desvoidy, 1863; timida Robineau-Desvoidy, 1863; jussa Robineau-Desvoidy, 1863; innoxia Robineau-Desvoidy, 1863; consantanea Robineau-Desvoidy, 1863; judicata Robineau-Desvoidy, 1863; grata Robineau- Desvoidy, 1863 ; vafra Robineau-Desvoidy, 1863; morosa Robineau-Desvoidy, 1863; obtenta Robineau-Desvoidy, 1863; serena Robineau-Desvoidy, 1863; stimulara Robineau-Desvoidy, 1863; lavata Robineau-Desvoidy, 1863; tranguilla Robineau- Desvoidy, 1863 cognata Robineau-Desvoidy, 1863; proxima Robineau-Desvoidy, 1863; compos Robineau-Desvoidy, 1863; praefixa Robineau-Desvoidy, 1863; fugitiva 121

Robineau-Desvoidy, 1863; vernalis Robineau-Desvoidy, 1863; setigera Brauer and Bergenstamm 1889.

Dişi

Vücut uzunluğu 7,9 mm; vücut siyah üzeri tozlu; tegula ve basicosta siyah; palpus siyah; halterler kahverengi; baş arkasında beyaz kılların arasında ince, siyah kıllar mevcuttur.

Baş (Şekil 4.20.a)

Gözler kıllı; alın en dar yerinde göz genişliğinin 1,3-1,5 katı; facialia uzunluğu alın uzunluğunun 1,1 katı. Mesnil (1944-1965), bu oranı 1.3 olarak belirtmiştir. vi göz boyunun 0,7 katı, vi ve‟nin 1,4-1,6 katı; bir çift ocellar seta; her bir kenarda 2-3 postvertikal ve 1-2 adet postocellar seta mevcut, 2-3 adet oi setası var; 2 adet oe setasından öndeki oe setasının anten tabanına olan mesafesi 2 oe setası arasındaki mesafenin 2,2-2,6 katı. Kara (1998), bu oranı 1,6-1,8 olarak bildirmiştir. 5-6 çift frontal seta dizisi mevcut olup en alttan çıkan frontal seta 3. anten segmentinin 1/3-1/4‟lük kısmı hizasından çıkmış; en alt frontal kılı ile vibris üzerindeki seta arasındaki mesafe 3. anten segmenti genişliğinden daha dar; parafrontalia frontal seta hizasına kadar kıllı; 1. flagellomere‟nin uzunluğunun pedicel uzunluğuna oranı 2,3-2,9, Mesnil (1944-1965), bu oranı 3, Herting ve Tschorsnig (1994), 2,5-3, Kara (1998), 3,6-3,7 olarak ifade etmişlerdir. 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,4-1,7 katı; arista‟nın bazaldan itibaren 2/3‟lük kısmından fazlası kalınlaşmış, 2. aristomer‟in boyu eninin 2,3 katı; Kara (1998), göz boyunun gena‟nın 4.2-4.6 katı olduğunu belirtmiş, incelenen örneklerde bu oran 2,7-4 olarak bulunmuştur; genal dilation hafif belirgin; ağız kenarı yandan görülmez; vibrissa üzerindeki setalar facial kenarın 1/2- 1/3‟lük kısmını kaplamıştır.

122

Thorax (Şeki 4.20.b-d)

Prosternum ince kıllı, proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 tane seta'dan 3 tanesi aynı doğrultuda, 1 tanesi daha yukarıda (Şeki 4.20.d), 2 posthumeral, 3+3 acrostical, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 3 prestigmatical, 2 substigmatical, 3 sternopleural, 1-3 anepimeral, 4-7 meral seta var; katepimeron çıplak; scutellum kırmızımsı sarı; scutellum üzerinde (Şeki 4.20.c), bir çift bazal, bir çift lateral, bir çift subapikal, bir çift apikal, 1 çift preapikal scutellar seta var; subapikal ve bazal setalar aynı kalınlıkta ve hemen hemen aynı uzunlukta, preapikal scutellar setalar daha zayıf ve kısa; 2 subapikal seta arasındaki mesafe bazal ile subapikal setalar arasındaki mesafenin 1,1-1,4 katı; scutellum boyu eninin 0,5 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.21.a), preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,4-0,5 katı, ön tibiada üst kısımda kuvvetli, alt kısımda daha az kuvvetli ad, bir sıra zayıf pd setaları ve 2 posteral seta var; orta tibiada (Şeki 4.21.b), preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 2,1-2,3 katı, orta tibia üzerinde 2 belirgin ve bunlara nazaran daha zayıf ad, bir sıra pd setaları, 2 adet posteral ve 2 adet ventral seta mevcut; arka tibiada (Şeki 4.21.c), preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,8 katı, arka tibia üzerinde 1 kuvvetli ve bir sıra kuvvetli ve zayıf ad setaları, 1 kuvvetli pd ve bir sıra degişik uzunlukta pd setalarla beraber 3 ventral seta var.

Kanat (Şeki 4.20.e),

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 4 kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,9-3,3 katı, 3. kısmı 2. kısmın 2,1-2,6, 2. kısmı 4. kısmın 1-1,2 katı; costal kenarın 5 ve 6. kısmının toplam uzunluğu 6. kısmın 1,2 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 6,3, M damarı r-m damarının 8-8,3, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,6 katı kadardır.

123

Abdomen

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2 üzerinde bir çift median marginal, 1 lateral seta var, 3. tergitte bir çift discal, bir çift median marginal, 1 lateral seta var, 4. tergitte bir çift discal, bir sıra marginal, 0-1 mediolateral seta var, 5. tergitte değişik sayıda marginal ve discal setalar mevcut; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 0,9-1 katı, 3. tergiti 5. tergitinin 1-1,1 katı, 4. tergiti 5. tergitin 1,1 katı; abdomendeki bandajlar arkaya doğru birazcık kalın ve geniş uzanıyor olup tergit 4‟ün kenarlarında 4/5‟lık, tergit 5 üzerinde ise en azından segment uzunluğunun 4/5‟ini kaplar.

Konukçuları

Herting (1960), Mesnil (1944-1965), Kugler (1966), Haeselbarth (1983), Ziegler (1980; 1984; 1987), Belshaw (1993), Tschorsnig ve Herting (1994), Cerretti ve Tschorsnig (2010), konukçularını aşağıdaki şekilde vermişlerdir. Coleoptera: Procrustes corieceus L., Pyrrhidium sanguineum L. Hymenoptera: Diprion pini L., Neodiprion sertifer G. Lepidoptera: Abraxas grossulariata L., Abrastola aselepiadis Schiff., Acronicta aceris L., A. auricoma F., A. pisi L., Adopaea lineola Ol., Aglais urtica (L.), Agrochola lycnidis Schiff., Agrotis ipsilon Hufn., A. praecox L., A. segetum Schiff., Anarta myrtilli L., Anthocaris cardamines L., Aporia crataegi L., Araschnia levana L., A. prorsa L., Arctia caja L., A. hebe L., A. (Parasemia) plantaginis L., Argynnis lathonia L., Autographa gamma L., Biston consortaria F., B. zonarius L., Boarmia bistortata Goeze , Brotolomia meticulosa L., Callimorpha dominula L., Calymnia trapezina L., Cerura vinula L., Chesias spartiata Herbst., Chrysophanus amphidamas Esp., Cosmotriche potatoria L., Cucullia argentea Hufn., Cucullia anthemidis Gn., C. artemisiae Hufn., C. asteris Schiff., C. linosyridis Fuchp., C. lychnitis R.B.R., C. verbasci L., Daschyra pudibunda L., Deilephila porcellus L., Dendrolimus pini L., Diloba caeruleocephala L., Diphthera alpium Osb., Dryobota protea Bork., Diypterygia scabriuscula L., Drepana curvatula Bkh., Ephyra linearia Hb., Epineuronia cespitis F., ochroleuca Schiff., Euchloe cardamines L., Euclidia mi L, Eulithis pyraliata Schiff., Euplexia 124

lueipara L. (Bezzi), Euproctis chrysorrhoea L., Evergetis extimalis Scop., Evetria buoliana Schiff., Halias (Hylophila) prasinana L., Hadena bicruris Hufn., H. ochroleuea Schiff., Hecatera bicolorata Hufn., Hyloicus pinastri L., Diathoecia encubali Fuessl., Hybernisa defoliaria L., Hydriomera dotata L., Hyloeius pinastri L., Hyponomeuta padella L., Inachis io L., Lacanobia oleracea Linn., Laspeyresia pomonella L., Leucania albipuncta F., L. lithargyrea Esp., Lycaena dispar Hw., Lycia florentina Stefanelli, Lycia zonaria Schiff., Lymantria dispar L., Lysandra coridon Poda., Macdunnoughia confusa Stephens, Malacosoma neustrium L., Mamestra advena F., Mamestra dysodea (Schiff.), M. persicaria L., M. reticulata Vill., Melitea athalia F., Metopsilus parcellus L., Mamestra brassicae L., M. dissimilis Knoch., Naenia typica L, Neoglanis salviae Schrank, Notolophus antiquus L., Nymphalis antiopa L., Nygmia phaeorrhaea L., Ophiusa (Toxocampa) pastinum Tr., Operophtera brumata L., Orgyia antiqua L., Panolis flammea Schiff., Papilio machaon L., Pararge megaera L., Pavonia pavonia L., Philudoria potatoria L., Phloghophora meticulosa L., Phragmatobia fuliginosa L., Pieris brassicae L., P. daplidice L., Pieris napi L., P. rapae L., Plusia festucae L., P. gamma L., Polymixis flavicicincta Schiff., Pseudoterpna pruniata Hfn., Pyrameis cardui L., Rhyparia purpurata L., Semiothisa notata L., Tephroclystia innotata Hufn., Thamnonoma wauaria L., Thymelicus lineola O., T. silvestris Poda., T. acteon Rott., Vanessa antiopa L., V. atalanta L., V. cardui L., V. io L., V. polychloros L., V. urticae L., V. xanthomelas Esp., Zeiraphera grisoana Hb., Zygaena sp., Zygaena achilleae Esp., Z. filipendulae L., Z. fausta L., Z. lonicerae Schin.

Ülkemizde; Rhyocionia buoliana (Den. et Schiff.) (Tosun, 1977), Pieris rapae (L.) (Avcı ve Özbek,1990). Euproctis chrysorrhoea L. (Öncüer ve ark., 1977). Pieris brassicae L (Tuatay ve ark., 1972; Uzun, 1987; Kara ve Tschorsnig, 2003), Aglais urticae (L.) (Kara, 1998), Geometridae familyasından elde edilmiş ancak türü tespit edilememiştir (Kara ve Özdemir, 2000).

125

Dünyadaki Dağılışı

İsrail (Kugler, 1963), Japonya, Moğolistan, (Herting, 1984), Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya, Portekiz (Tschorsnig, 1992), Çekoslovakya (Roznosky ve Vanhara, 1993), Galler, İngiltere, İskoçya (Belshaw, 1993); Almanya, Andora, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bosna Hersek, Britanya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, Irlanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Letonya, Litvanya, Maceristan, Moldova, Norveç, Romanya, Rusya, Sicilya, Slovakya, Slovenya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan, (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Ankara (Tuatay ve ark., 1972), Uşak, Denizli (Öncüer ve ark., 1977), İzmir (Uzun, 1987), Erzurum (Avcı ve Özbek, 1990), Tokat (Kara, 1998), Nevşehir (Kara ve Özdemir, 2000).

Biyolojisi

Çalışma alanlarındaki örnekler, elma yaprakları üzerinde beslenen Euproctis chrysorrhoea (L.) (Lep.: Lymantriidae) ile 08.05.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 27.05.2010 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Tuatay ve ark. (1972), Ankara‟da kasım sonunda bulunduğunu kaydetmiştir. Yine Öncüer ve ark. (1977), bu türün Uşak ve Denizli‟de E. chrysorrhoea‟ nın olgun larvasını %1 oranında parazitlediğini belirtmişlerdir.

Herting (1957), Almanyada uçuş peryodunun mayıstan ekime kadar olup 2 veya daha fazla döl verdiklerini kaydetmiştir Belshaw (1993), gregar olarak yaşadıklarını, 3. dönem larva olarak konukçu içerisinde veya toprakta pupa olarak kışı geçirdiğini bildirmiştir. Zimin ve ark. (1988), polyphag olduklarını, Tschorsnig (1992) ise Euphorbia türleri üzerinden toplandığını belirtmişlerdir. Yine, Tschorsnig ve ark. 126

(2003), bu türün Apiaceae familyasına ait bitkilerin çiçekleri üzerinde yaygın olarak bulunduklarını belirtmişlerdir.

Kara (1998), bu türü ısırgan (Urtica sp.) üzerinde beslenen Aglais urtica L. (Lep.: Nymphalidae)‟dan elde ettiğini bildirmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Almus-Kınık, N 40°22‟23”, E 036°52‟16”, 985 m, 27.05.2010, 0/1; 29.05.2010, 0/1).

127

b

a

d c

e

Şekil 4.20. Phryxe vulgaris (Fall.) (Dişi) a-Baş, B- Scutum, c- Scutellum, d- Postpronotum, e- Kanat 128

posteral seta ad seta

a c

pd seta

d

Şekil 4.21. Phryxe vulgaris (Fall.) (Dişi) a-Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia

129

4.2.9. Senometopia separata (Rondani, 1859)

Sinonimleri bombycivora (Robineau-Desvoidy, 1830).

Dişi

İncelenen örnekte vücut uzunluğu 7 mm olup, Doğanlar (1975), 8,5-8,9 mm, Kara 1998) ise 4,8-5,6 mm olarak ifade etmişlerdir. Vücut siyah; tegula siyah, basicosta koyu kahverengi; palpus kirli beyaz; halterler açık kahverengi; baş ve thorax siyah, üzeri beyaz tozlu renkte; baş arkasındaki ince kıllar beyaz renkte.

Baş (Şekil 4.22.a)

Gözler kıllı; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,7 katı, alın uzunluğu facialia uzunluğuna eşit; vi göz boyunun 0,5, vi ve‟nin 1,4 katıdır. 1 çift öne doğru uzanmış arka oi kalınlığında ocellar seta; her bir kenarda 1 postvertikal seta ile 2 adet postocellar seta mevcut; 2 adet arkaya doğru uzanmış oi setası mevcut, 2 oi seta arasındaki mesafe öndeki oi setasının vi setasına olan uzaklığının 0,4 katı. Kara (1998), bu oranı 1,3-1,4 olarak belirmiştir; 2 adet oe; 4-5 çift frontal seta, parafrontalia üzerinde düzensiz ince kıllar mevcut; 1. flagellomere uzunluğu pedicel uzunluğunun 2,6 katı. Doğanlar (1975), bu oranı 3,18 olarak ifade etmiştir. Antenin 1. flagellomere genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 3,2 katı; arista çıplak, bazal 1/3'lük kısmı kalın, 2. aristomer‟in boyu eninin 1,5 katıdır. İncelenen örneklerde göz boyu gena‟nın 12 katı. Doğanlar (1975), bu oranı 7,4 olarak bildirmiştir. Genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülmez; facial kenar üzerinde birkaç tane kıl var.

130

Thorax (Şekil 4.22.b,c)

Prosternum ince kıllı; proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 tane setadan 3 tanesi hemen hemen aynı doğrultuda, 1 tanesi ise daha yukarıda; 2 post humeral seta mevcut olup presutural setaya yakın olanı daha kısadır. Doğanlar (1975), 3 adet posthumeral setanın varlığından bahsetmiştir. Scutum‟da dikişin önü Şekil 4.20.c‟deki gibi bandajlı, 3+3 acrostichal, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 2 substigmatical, 1 zayıf prestigmatical, 2 sternopleural, 1 anepimeral, 5- 6 meral seta var; katepimeron üzerinde birkaç adet ince kıl var; scutellum (Şekil 4.22.b) üzerinde 1 çift bazal seta, 1 çift lateral seta mevcut olup lateral setalar bazal setalardan daha kısa, lateral ve bazal setalardan daha uzun 1 çift subapikal seta, 1 çift çapraz olarak birleşmiş apikal seta, 1 çift diğerlerine oranla oldukça zayıf ve kısa preapikal scutellar seta mevcut; Kara (1998), 2 subapikal seta arasındaki mesafenin subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 2,5 katı olduğunu belirtmiş, incelenen metaryalde ise bu oran 1,9 olarak bulunmuştur. Scutellum boyu eninin 0,6 katı kadardır.

Bacaklar

Ön tibiadaki (Şekil 4.23.a) preapikal dorsal seta, preapikal anterodorsal setanın 1,6 katı, 1 sıra ad, 1 sıra pd, 1 adet belirgin posteral seta mevcut; orta tibiadaki (Şekil 4.23.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 2,1 katı, 1 sıra ad setasından 1 tanesi oldukça belirgin, bir sıra pd, 2 adet posteral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.23.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,4 katı, bir sıra değişik uzunluktaki ad ve pd setasından 1 tanesi belirgin, 2 tane ventral seta mevcuttur.

Kanat (Şekil 4.22.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 2 ince kıl var; costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5, 3. kısmı 2. kısmın 1,7 katı, 4. kısmı 2. kısma eşit; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 4,2, M damarı r-m damarının 8, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 8,2 katı kadardır. 131

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2' de 1 çift median marginal ve 1-2 lateral seta; 3. tergitte 1 çift median marginal ve 1-2 lateral, 4. tergitte 1 sıra kuvvetli marginal seta, 5. tergitte dik olarak uzanan ince ve kalın discal setalar var; abdomenin ventrali dorsaldekilere benzer, fakat seyrek kıllara sahip; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 1 katı, 3. tergiti 5. tergitinin 0,8 katı, 4. tergiti 5. tergitinin 0,8 katı kadar.

Konukçuları

Lepidoptera: Acronicta spp., Endromis versicolora L., Lymantria dispar (Herting ve Tschorsnig, 1994; Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde; Acronicta aceris L., A. megacephala (Dennis and Schiff), Acronicta sp. (Doğanlar, 1975, 1982a), Lymantria dispar L. (Doğanlar, 1982a; Kansu, 1955; Kara, 1998).

Dünyadaki Dağılışı

Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya ve Portekiz (Tschorsnig, 1992); Almanya, Andora, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Fıransa, Hollanda, Macaristan, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Makedonya, Moldovya, Norveç, Romanya, Slovakya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Bingöl, Erzurum (Doğanlar, 1975, 1982a), Tokat (Kara, 1998).

132

Biyolojisi

Örnek, Lymantria dispar L. (Lep.: Lymantriidae) ile 12.06.2010 ile oluşturulan kültürden 24.06.2010 tarihinde elde edilmiştir.

Belshaw (1993), Senometopia cinsinin, Carcelia cinsinden, uzun kıllara sahip olmayan tırtıllara saldırma eğilimleri ile ayırdedildiğini kaydetmiştir. Tschorsnig (1992), Thapsia villosa L. çiçekleri üzerinden bu türü topladığını belirtmiştir. Herting ve Tschorsnig (1994), mayıstan temmuza kadar görüldüklerini ve 1 döl verdiklerini bildirmişlerdir.

Doğanlar (1975), Erzurumda laboratuvar şartlarında sineklerin temmuz, ağustos ve eylül aylarında çıktığını, Doğanlar (1982a) yine Erzurum‟da mayısın ikinci yarısı ve haziran sonu, Bingöl‟de haziranın ikinci yarısında bulunduklarını ifade etmiştir.

Kara (1998), bu türü Tokat'ta 30 Haziran ile 5 Temmuz tarihleri arasında meşe (Quercus sp.) yaprakları üzerinde beslenen Lymantria dispar L. (Lep.: Lymantriidae)'dan elde ettiğini bildirmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Niksar-Osmaniye, N 40°27‟00”, E 037°04‟12”, 375 m, 24.06.2010, 0/1).

133

b

a

c

d

Şekil 4.22. Senometopia separata (Rond.) (Dişi) a-Baş, b- Scutellum, c- Scutum, d- Kanat 134

posteral seta

ad seta

b a

pd seta

c

Şekil 4.23. Senometopia separata (Rond.) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia 135

4.2.10. Thelymorpha marmorata (Fabricius, 1805)

Sinonimleri vertiginosa (Fallén, 1805); minor (Robineau-Desvoidy, 1830); silvestris (Robineau- Desvoidy, 1830); verecunda (Rondani, 1859); rubetra (Robineau-Desvoidy, 1863).

Dişi

Vücut uzunluğu 7 mm; vücut siyah üzeri beyaz tozlu; tegula ve basicosta siyah; palpus ve halterler sarı; baş arkası beyaz ince kıllarla kaplı.

Baş (Şekil 4.24.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde dorsalden göz genişliğinin 1,9 katı olup Doğanlar (1975), bu oranı 0,59 olarak belirtmiştir. Alın facialia‟nın 0,6 katı; vi setası göz boyunun 1-1,1 katı, vi ve‟nin 1,6 katı; bir çift kuvvetli ocellar seta, bir çift postocellar seta var; 5 adet oi setası var; 2 adet oe setası mevcut olup öndeki oe setasının anten tabanına olan mesafesi 2 oe setası arasındaki mesafenin 1,6-2,4 katı; 8 çift frontal seta dizisi mevcut, en alttaki 3. anten segmentinin tabanına yakın kısımdan çıkmış; parafrontalia üzerinde siyah, ince kıllar mevcut; 1. flagellomere‟ nin uzunluğu pedicel uzunluğunun 5-7 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,6 katı; arista‟nın hemen hemen tamamı kalınlaşmış, 2. aristomere‟nin boyu enine hemen hemen eşit; göz boyu gena‟nın 2 katı olarak belirlenmiş olup Doğanlar (1975), bu oranın 1,87 olduğunu bildirmiştir; vibrisse üzerindeki kıllar facial kenarın 2/3‟lük kısmından fazlasını kaplamış.

136

Thorax (Şekil 4.24.b-d)

Prosternum ince kıllı, proepisternum çıplak; postpronotum üzerinde ikisi aynı hizada ve biri önde olmak üzere 3 seta var (Şekil 4.24.b), 2 posthumeral 3+3 acr, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 1 prestigmatical, 2 substigmatical, 3 sternopleural, 1 anepimeral, 5 meral seta var; katepimeron çıplak; scutellum üzerinde (Şekil 4.24.d) bir çift bazal, bir çift lateral, bir çift subapikal seta var; apikal setalar kayıp, ancak scutellum‟un uç kısmının az gerisinde güçlü ve yukarı bakan 1 çift preapikal scutellar seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe bazal seta ile subapikal seta arasındaki mesafenin 0,7-0,9 katı; scutellum boyu eninin 0,7 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.25.a) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,5-0,6 katı, ön tibiada bir sıra ad, bir sıra ad‟lere oranla daha zayıf pd, 2 posteral seta mevcut; orta tibiada (Şekil 4.25.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,7-2 katı, diğerlerine nazaran 2 adet daha büyük ad, bir sıra pd seta, 2 adet posteral seta var; arka tibiada (Şekil 4.25.c) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0,9 katı, bir sıra ad hemen hemen aynı büyüklükte bir sıra pd, bir adet ventral seta mevcut.

Kanat (Şekil 4.24.e)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; r 4+5 tabanında 5 adet seta var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5-3, 3. kısmı 2. kısmın 1,4-2, 2. kısmı 4. kısmın 0,8-1,2 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 4,3-4,6, M damarı r-m damarının 7-7,4, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,5-7 katı kadardır.

137

Abdomen (Şekil 4.25.d)

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmamış, terga 1+2'de 1 lateral seta var; 3. tergitte 1 çift median marginal, 1 çift discal 3 lateral; 4. tergitte bir sıra marginal; 5. tergitte marginal ve discal setalar mevcut; tergit 3, 4 ve 5 uzunluk olarak birbirine eşittir.

Konukçuları

Lepidoptera: Arctia caja (L.), Malacosoma neustria (L.), Lymantria dispar L. (Belsaw, 1993; Herting ve Tschorsnig, 1994).

Ülkemizde; Arctia hebe (L.), Malacosoma castrensis kirghisica (Staudinnger), M. franconica (Den. et Schiff.), Simyra dentinosa Freyer, (Doğanlar, 1982a); Arctia caja (L.) (Doğanlar, 1975).

Dünyadaki Dağılışı

Almanya, Avusturya, Belçika, Britanya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Macaristan, İrlanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Letonya, Polonya, Romanya, Rusya, Slovakya, Slovenya, İspanya, Hollanda, Ukrayna (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Erzurum (Doğanlar, 1975), Kars (Haeselbarth, 1983).

Biyolojisi

Örnekler, sütleğen (Euphorbia sp.) yaprakları üzerinde beslenen Simyra dentinosa Freyer (Lep.: Noctuidae) tırtılları ile 19.06.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 08.07.2010 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır. 138

Belsaw (1993), uçuş zamanının mayıs sonu, haziran başı ile temmuz sonu eylül başı olmak üzere, iki periyot halinde gerçekleştiğini bildirmiştir.

İncelenen Materyal

Sivas (Akıncılar-Göllüce, N 40°05‟16”, E 038°28‟55”, 1116 m, 08.07.2010, 0/4; 09.07.2010, 0/1).

139

b

a

d

c

e Şekil 4.24. Thelymorpha marmorata (Fabricius) (Dişi) a- Baş, b- Postpronotum c- Scutum, d- Scutellum, e- Kanat

140

posteral seta

posteral seta

a

b

ad seta

d

c

Şekil 4.25. Thelymorpha marmorata (Fabricius) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia, d- Abdomen

141

4.2.11.Townsendiellomyia nidicola (Townsend, 1908)

Sinonimi schnabli (Villeneuve, 1908).

Dişi

Vücut uzunluğu 6.9-7.3 mm; vücut gri; antenlerin üzerinde siyahımsı ve kırmızımsı alanlar mevcut; tegula ve basicosta koyu kahverengi; halterler açık kahverengi; baş ve thorax parlak gri renkli; baş arkasında beyaz kılların arasında birkaç tane siyah kıl var.

Baş (Şekil 4.26.a)

Gözler çıplak; (1944-1965), alın genişliğinin göz genişliğinin 0,3, facialia uzunluğunun alın uzunluğunun 0,7 katı olduğunu ifade etmiş, incelenen örneklerde ise bu oranlar sırasıyla 0,8 ve 0,9 olarak saptanmıştır. 8 çift frontal seta dizisi mevcut, parafrontalia ve parafacialia'daki frontal seta dizilerinin yan taraflarında ince siyah kıllar vardır; göz boyu genanın 6,2 katı. Kara (1998), bu oranı 4,9 olarak belirtmiştir, genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülmez; facial kenarin 1/3'ü kıllarla kaplı.

Thorax (Şekil 4.26.b,c)

Prosternum ince kıllı, proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 4 adet seta‟dan 3 tanesi aynı hat üzerinde (Şekil 4.26.c), 3 posthumeral, 3+3 acrostichal, 3+4 dorsocentral, 1+3 intraalar, 3 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 1 prestigmatical, 3 substigmatical, 4 sternopleural, 5-6 meral, 1 anepimeral seta var; katepimeron kıllı; scutellum (Şekil 4.28.a) üzerinde bir çift bazal, 1 çift lateral seta mevcut, bazal setalar lateral setalardan daha kalın ve uzun; bir çift kuvvetli, çapraz olarak birleşmiş apikal seta, diğer setalardan daha uzun 1 çift subapikal seta ve diğer setalara oranla daha zayıf ve kısa preapikal scutellar seta mevcut; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 1,1 katı; scutellum boyu eninin 0.6 katı kadar. 142

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.27.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,6 katı, ön tibia üzerinde bir sıra değişik bütüklükte ad, 1 sıra zayıf pd, 2 adet posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.27.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,1 katı, orta tibia üzerinde biri daha büyük olmak üzere, 2 ad mevcut. Kara (1998), orta tibia üzerinde 1 adet ad‟nin varlığından bahsetmiştir; bir sıra zayıf pd, 2 posteral, 1 ventral seta var; arka tibiada (Şekil 4.27.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 2,1 katı, arka tibia üzerinde bir tanesi daha iyi gelişmiş bir sıra ad setaları, 1 tanesi daha belirgin bir sıra pd setaları ve 2 adet ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.26.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 2 kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,5, 3. kısmı 2. kısmın 1,8, 2. kısmı 4. kısmın 1,2 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 6,6, M damarı r-m damarının 9 katı, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 10 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.28.a)

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmış, terga 1+2'de 1 çift median marginal, 2-3 lateral seta var; 3. tergitte 1 çift median marginal, bir sıra lateral seta var; 4. tergitte bir dizi kuvvetli marginal seta; 5. tergitte dik ve ince setalar var, abdomenin ventralinde bulunan kıllar dorsaldekilerden daha az yoğun, ince ve kısa; tergitlerin kenarları boyunca bulunan kıllar diğerlerine göre uzun olup posteriöre doğru uzanmış; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 0.9, 3. tergiti 5. tergitinin 0,8, 4. tergiti 5. tergitinin 0,9 katı kadar.

143

Erkek

Vücut uzunluğu 7,8-8,7 mm; vücut kurşuni, üzeri beyaz tozlu; scutellum‟un bazalı kurşuni diğer kısımları kırmızımsı kahverengi; gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,5 katı; vi setası göz uzunluğunun 0,5 katı, ve yok, oe yok, 1 oi mevcut; 1. flagellomere uzunluğu pedicel‟in 2 katı, 1. flogellomere‟nin genişliği parafacialalia‟ nın 3 katı; aristanın 2. segmenti boyu eninin 2,1 katı; göz boyu gena‟nın 5,4-6,4 katı; 6-7 meral seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 0,9-1,1 katı; ön tibiada preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 3,1 katı, Kara (1998), bu oranı 2,4-2,6 olarak belirtmiştir; orta tibiada belirgin ad seta var; costal kenarın 1. kısmı 2. kısmın 2,4 katı, costal kenarın 4. kısmı 2. costal kenara hemen hemen eşit; abdomene lateralden bakıldığında 2, 3 ve 4. tergada kırmızımsı kahverengi alanlar mevcut; abdomenin 3. tergiti 5. tergitinin 1,5, 4. tergiti 5. tergitinin 1,6 katı kadar; abdomenin dorsal ve ventralindeki kıllar oldukça dik, ventraldekiler dorsaldekilerden daha ince kıllı.

Genitalia Şekil 4.28.c-d‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Lepidoptera: Euproctis chrysorrhoea L., Porthetria dispar (L.) (Arnaud, 1978; Belshaw, 1993; Herting ve Tschorsnig,1994); Traumatocampa pityocampa (Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde; Aporia crataegi L. (Kansu, 1955), Euproctis chrysorrhoea L. (Gürses, 1975; Öncüer ve ark., 1977, 1978; Soydanbay, 1978; Doğanlar, 1982a; Kansu ve ark., 1986; Kara, 1998).

144

Dünyadaki Dağılışı

Amerika (Arnaud, 1978), İspanya, Portekiz (Tschorsnig, 1992), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İngiltere (Belshaw, 1993), Almanya, Andora, Avusturya, Britanya, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, İtalya, Macaristan, Makedonya, Rusya, Sardinya, Slovakya, Ukrayna, Yugoslavya (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiyedeki Dağılışı

Ankara (Kansu, 1955), Trakya (Gürses, 1975), Ege Bölgesi (Öncüer ve ark.,1977, 1978), Bitlis, Erzurum (Doğanlar, 1982a), Kırşehir, Nevşehir, Niğde, (Kansu ve ark., 1986), Tokat (Kara, 1998).

Biyolojisi

Örnekler, meşe (Quercus sp.) yapraklarında beslenen Euproctis chrysorrhoea (L.) (Lep.: Lymantriidae) ile 26.06.2008 tarihinde oluşturulan kültürden 05.07.2008, elma ( sp.) yaprakları üzerinde beslenen E. chrysorrhoea ile 08.05.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 22.06.2010 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Öncüer ve ark. (1977), Ege'de konukçuları üzerindeki etkililiğini % 7.66 olarak bulduklarını belirtmişlerdir. Doğanlar (1982a), Erzurum'da temmuz ayı içerisinde, Bitlis‟te temmuz ayının ikinci yarısında görüldüğünü kaydetmiştir

Kara (1998), bu türe ait örnekleri yemişen (Crataegus sp.) yaprakları ile beslenen E. chrysorrhoea'den elde ettğini bildirmiştir.

Mesnil (1944-1965), dişilerin yumurtalarını sonbaharda ovovivipar olarak genç larvalara bıraktığını, genç larvanın konukçuya girdikten sonra kış boyunca gelişmeden kaldığını, ilkbaharda konukçu larvanın beslenmeye başlamasıyla faaliyete başladığını, 15 haziran 15 temmuz arasında erginlerin çıktığını kaydetmiştir.

145

Belshaw (1993), yumurtalarını konukçunun ventral yüzeyine, bacaklar arasındaki kısma bıraktığını, soliter olarak yaşadığını, kışı I. dönem larva halinde konukçu oesophagousuna birleşik halde bulunan bir yapı içerisinde geçirdiğini, konukçu kokon ördükten sonra konukçunun integümenti içerisinde pupa olduğunu ve bir dişinin 600 kadar yumurta bıraktığını, ayrıca Avrupa‟da uçuş peryodunun temmuz ortasından ağustos ortasına kadar olduğunu ifade etmiştir.

İncelenen Materyal

Sivas (Koyulhisar-Gökdere, N 40°18‟49”, E 037°38‟59”, 616 m, 05.07.2008, 0/1; Almus-Kınık, N 40°22‟23”, E 036°52‟16”, 985 m, 22.06.2010, 2/0).

146

a

c

b

d

Şekil 4.26. Townsendiellomyia nidicola (Town.) (Erkek) a- Baş, b- Scutum, c- Postpronotum, d- Kanat 147

ad seta

posteral seta

b a

ad seta

ad seta

d

c

Şekil 4.27. Townsendiellomyia nidicola (Town.) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c,d- Arka tibia 148

a

b

d

c

Şekil 4.28. Townsendiellomyia nidicola (Town.) (Erkek) a- Scutellum, b- Abdomen, c,d- Genitalia

149

4.3. PHASIINAE ALTFAMİLYASI

4.3.1. Clytiomyia continua (Panzer, 1798)

Sinonimi dalmatica (Robineau-Desvoidy, 1830).

Dişi

Vücut uzunluğu 5-7 mm; baş siyah, üzeri altın sarısı renkte tozlu, bu renk parafacialia‟nın yarısından itibaren parlak gri renge döner; tegula siyah, basicosta kahverengi; palpus ve halterler kahverengi; baş arkası beyaz kıllarla kaplı.

Baş (Şekil 4.29.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,65-0,75 katı; vi, ve yok, bir çift yanlara doğru uzanmış ocellar seta, her bir kenarda 1 postvertikal ve bir grup postocellar seta mevcut, oi ve oe setaları yok, 10 çift zayıf frontal seta dizisi mevcut olup en alttan çıkan frontal seta 1. anten segmenti tabanından çıkmış, parafrontalia ve parafacialia çıplak; 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel‟in 1,3-1,5 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 2 katı; arista‟nın bazaldan itibaren 1/3‟lük kısmı kalınlaşmış, 2. aristomere‟nin boyu enine eşit; göz boyu gena‟nın 5,8-6 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülür.

Thorax

Prosternum ve proepisternum çıplak; 2 humeral (Şekil 4.29.c), 1 posthumeral, 0+1 acrostical, 2+3 dorsocentral, 0+1 intraalar, 2 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical, 2 sternopleural, bir grup zayıf pteropleural, 3 hypopleural seta var; katepimeron çıplak; scutellum üzerinde (Şekil 429.b) bir çift bazal, bir çift apikal seta var; scutellum boyu eninin 0.6 katı kadar.

150

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.30.a) preapikal anterodorsal seta yok, ön tibia üzerinde bir sıra zayıf ad ve pd, 2 posteral seta; orta tibiada (Şekil 4.30.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal uç setanın 0,7 katı, orta tibia üzerinde 1 ad, bir sıra zayıf pd, 2 adet posteral seta; arka tibia'da (Şekil 4.30.c) preapikal anterodorsal ad seta preapikal dorsal setanın 0,6 katı kadar olup 4 ad, 2 pd, 3 ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.29.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 1 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 4,2-4,4 katı, costal damarın 3. kısmı 2. kısmın 3 katı, costal damarın 2. kısmı 4. kısmın 0,6-0,8 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 3,3-3,7, M damarı r-m damarının 6,6-7,1, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,6-8,5 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur, bu çukurluk kenara kadar ulaşmaz, terga 1+2'de 1 çift median marginal, 4 adet zayıf discal seta; 3. tergitte 4 median marginal, 1 lateral seta; 4. ve 5. tergada bir sıra marginal, 6. tergitte 1 sıra marginal seta var; abdomenin 3, 4 ve 5. tergası birbirine eşit.

Erkek

Vücut uzunluğu 6 mm; baş sarı, bu renk parafacialia‟nın yarısından itibaren daha parlak; abdomene dorsalden bakıldığında tergit-1‟in tamamı, tergit-2 ve tergit-3‟ün ortasında bir şerit halinde, tergit-4‟den itibaren genişleyen şekilde gri üzeri altın sarısı renkli tozlu bir leke mevcut.

151

Genitalia

Şekil 4.30.d-e‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Heteroptera: Eurydema spp., E. oleracea L., E. ornata (L.), E. ventralis Kol. (Emden, 1954; Herting, 1960; Draber-Monko, 1964; Tschorsnig ve Herting 1994).

Yapılan literatür taraması sonucu Eurydema ornata‟nın ülkemiz için yeni konukçu kaydı olduğu anlaşılmıştır.

Dünyadaki Dağılışı

İsrail (Kugler, 1963), Kafkasya, Moğolistan, Özbekistan (Herting, 1984), Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992), Moğolistan, İspanya ve Portekiz (Tschorsnig, 1992), Almanya, Avusturya, Belçika, Bosna Hersek, Britanya, Çek Cumhuriyeti, Fıransa, Hırvatistan, Hollanda, İsveç, İsviçre, İtalya, Kıbrıs, Macaristan, Moldova, Romanya, Rusya, Slovakya, Slovenya, Ukrayna, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiyedeki Dağılışı

Tokat (Kara, 1998).

Biyolojisi

Örnekler, Eurydema ornata (L.) (Hem.: ) ile 01.08.2009 tarihinde oluşturulan kültürden 17.08.2009, 24.04.2010 tarihinde oluşturulan kültürden ise 10.05.2010 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

152

Draber-Monko (1964), Seseli tortuosum L., Tschorsnig (1992), Euphorbia sp. ve Foeniculum vulgare Mill., Tschorsnig ve ark., (2003), ise Seseli spp. veya Achilea spp. bitkileri üzerinden topladıklarını bildirmişlerdir.

İncelenen Materyal

Tokat (Erbaa-Tepekışla, N 40°40‟41,5”, E 036°40‟40,0”, 237 m, 17.08.2009, 0/1; 10.05.2010, 0/1; 19.05.2010, 1/1; 22.05.2010, 1/0).

153

a

b c

d

Şekil 4.29. Clytiomyia continua (Panz.) (Dişi) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum, d- Kanat

154

ad seta posteral seta

b c a

e d

Şekil 4.30. Clytiomyia continua (Panz.) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d,e- Genitalia (Erkek) 155

4.3.2. Cylindromyia brassicaria (Fabricius, 1775)

Sinonimleri cylindrica De Geer 1776; boscii Robineau-Desvoidy, 1830; trinacrina Bigot, 1878; sapporensis Matsumura, 1916.

Erkek

Vücut uzunluğu 8,1 mm; baş siyah, üzeri beyaz tozlu. Anten tamamen siyah; palpus yok; tegula siyah; basicosta siyah; abdomene dorsalden bakıldığında, terga 1+2 üzerinde alt köşesi discal setaların hemen üzerinde olmak üzere, yanlara doğru genişleyen ve tergitin bazal kısmı ile geniş olarak birleşen siyah bir leke var, terga 1+2'nin diğer kısmı kırmızımsı kahverengi; tergit 3 kırmızımsı kahverengi olup sadece tergit 4'le birleştiği kısımda hafif siyah, abdomenin kalan diğer kısımları siyah.

Baş (Şekil 4.31.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,7 katı, alın uzunluğu facialia uzunluğunun 1,3 katı; vi setası göz boyunun 0,6 katı, 3 adet ocellar seta, 2 adet posocellar seta, 0-1 postvertikal seta var; ve, oi, oe setası yok, 7-8 çift frontal seta dizisi mevcut, incelenen örnekte 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel‟in 2,3 katı. Kara (1998), bu oranı 1,9-2 olarak belirlemiştir. 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 0.9-1 katı, arista'nın 2. segmenti boyu eninin 2 katı; göz boyu gena‟nın 7,2 katı kadardır.

Thorax (Şekil 4.31b,c; 4.32.d)

Prosternum ve proepisternum çıplak; metathorax geride zarımsı yapıda; 2 humeral (Şekil 4.31 c), 1 posthumeral, 3+3 dorsocentral, 0+1 intraalar, 2 supraalar seta, 1 presutural, 2 notopleural, 1 substigmatical, 2 prestigmatical, 2 sternopleural, 3 meral seta var, acrostichal ve anepimeral seta yok; katepimeron çıplak; scutellum (Şekil 156

4.31.b) üzerinde 1 çift bazal, 1 çift subapikal seta mevcut olup subapikal setalar bazal setalardan daha kalın; 1 çift diğer marginal setalara göre daha zayıf çapraz olarak birleşmiş apikal seta mevcut; 2 subapikal seta arasındaki mesafe subapikalle bazal seta arasındaki mesafenin 2 katı; scutellum boyu eninin 0,6 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.32.a) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1.9 katı, ön tibiada bir sıra oldukça zayıf ad setalarından bir tanesi diğerlerine nazaran daha kuvvetli, 1 sıra zayıf pd seta, 2 tane posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.32.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,9 katı, orta tibia üzerinde 2 belirgin ad, 1 pd, 2 posteral, 1 ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.32.c) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,3 katı olup 3 ad, 2 pd ve 2 ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.33.a)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 2 tane zayıf kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,1, 3. kısmı 2. kısmın 1,6, 2. kısmı 4 kısmın 2,4 katı kadar; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 2, M damarı r-m damarının 5,2, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 5,5 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.33.b)

Dorsalde terga 1+2'nin çukur olan tabanı kenara kadar ulaşmaz; tergit 3 lateral seta ihtiva etmez; tergit-4 üzerinde bir sıra marginal seta var; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 1,2 katı, 3. tergiti 5. tergitinin 2,1 katı, 4. tergiti 5. tergitinin 1,7 katı kadar.

Genitalia Şekil 4.33.c-d‟de olduğu gibidir.

157

Konukçuları

Heteroptera: Aelia rostrata Boh., Dolycoris spp., Dolycoris baccarum (L.), D. penicillatus Horvath., D. numidicus Horvath., Graphosoma italicum Müll., Halcostethus vernalis (W.), Palomena prasina (L.) (Herting, 1960; Draber-Monko, 1964; Belshaw, 1993; Tschorsnig ve Herting, 1994).

Ülkemizde; Dolycoris baccarum (L.) (Karsavuran, 1986; Kara ve Tschorsnnig, 2003; Keçeci ve ark., 2007), Holcostethus vernalis (W.) (Kara, 1998; Kara ve Alaoğlu, 1999).

Dünyadaki Dağılışı

İngiltere‟den Japonya‟ya kadar olan Palearktik Bölge (Herting, 1960), , Kuzey Afrika, Japonya (Ziegler, 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya ve Portekiz (Tschorsnig, 1992), Güney İngiltere, İrlanda (Belshaw, 1993), Polonya (Draber-Monko, 1993a).

Türkiyedeki Dağılışı

Erzurum (Doğanlar, 1982b), İzmir (Karsavuran, 1986), Tokat (Kara, 1998; Kara ve Alaoğlu, 1999).

Biyolojisi

Örnek, Dolycoris baccarum (L.) (Heteroptera, Pentatomidae) ile 18.07.2009 tarihinde oluşturulan kültürden 07.08.2009 tarihinde elde edilmiştir.

Doğanlar (1982b), Erzurum‟da ağustos ayının ikinci yarısında bulunduğunu belirtmiştir.

Kara (1998), bu türe ait örneğin Tokat'tan 11. 8. 1994 tarihinde Halcostethus vernalis (W.) (Heteroptera, Pentatomidae) ' den çıktığını bildirmiştir.

158

Dupuis (1963), bu parazitoitin Dolycorus baccarum (L).'u 5. nimf döneminde parazitlediğini ve gelişmesini ergin konukçuda tamamladığını, Belshaw (1993) soliter olarak yaşadığını, kışı 2. dönem larva olarak konukçusu içerisinde geçirdiğini ve toprakta pupa olduğunu kaydetmişlerdir.

Herting (1960), uçuş peryodunun Avrupa' da hazirandan ağustosa kadar, Kugler (1974), İsrail'de hazirandan eylüle kadar; Belshaw (1993), İngiltere'de mayıstan eylüle kadar olan zaman diliminde tabiatta bulunduklarını bildirmişlerdir.

Draber-Monko (1964), ergin sinekleri Aegopodium podagraria L., Circium arvense L., Ligustrum vulgare L Mentha arvensis L., Myosotis palustris L., Thymus serpyllum L. bitkileri üzerinden; Tschorsnig (1992), Thapsia villosa L., Thymus mastichina L., Mentha sp., Carum verticillatum (L.), Daucus corota L., Euphorbia sp. üzerinden toplandığını; yine Tschorsnig ve ark., (2003) ise bu türün Achillea spp., Thymus spp., Mentha spp., Cerastium spp. ve Senecio spp.‟nin çiçekleri üzerinde bulunduğunu ifade etmişledir.

İncelenen Materyal

Tokat (Reşadiye-Cemel, N 40°23‟47,4”, E 037°17‟50,4”, 491 m, 07.08.2009, 1/0).

159

a

b

c

Şekil 4.31. Cylindromyia brassicaria (Fabricius) (Erkek) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum

160

ad seta

posteral seta

a b

ad seta

d

c

Şekil 4.32. Cylindromyia brassicaria (Fabricius) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Scutum

161

a

b

c

d

Şekil 4.33. Cylindromyia brassicaria (Fabricius) (Erkek) a- Kanat, b- Abdomen, c,d- Genitalia

162

4.3.3. Ectophasia Türleri İçin Teşhis Anahtarı

Haustellum uzun, abdomen hemen hemen genişliğinden daha uzun, üzeri sarı orta kısmı siyah uzunlamasına şeritli ve bu şerit en azından abdomenin 1/5‟i genişliğinde, sternit 3 en azından ventral membran genişliğinde (Şekil 4.35.d), thorax scutellum‟dan önce çoğunlukla siyahımsı, bazen yoğun olarak tozlu……………………….... crassipennis F.

Haustellum daha kısa, abdomen açık bir şekilde genişliğinden daha uzun, üzeri kırmızı, orta kısmı siyah uzunlamasına şeritli ve bu şerit en fazla abdomenin 1/8‟i genişliğinde, bazen kayıp, sternit 3 ventral memrandan daha dar (Şekil 4.38.d), thorax scutellum‟ dan önce parlak siyah, nadiren az tozlu………………………….…………….. oblonga R.D.

4.3.3.1. Ectophasia crassipennis (Fabricius, 1794)

Sinonimleri

analis (Fabricius, 1798); nigra (Robineau-Desvoidy, 1830; discoidalis (Macquart, 1834); discoidea (Meigen, 1838); varia (Meigen, 1838); dispar (Rondani, 1842); rostrata (Egger, 1860); adulterina (Rondani, 1861); dorsalis (Robineau-Desvoidy, 1830); nigra (Girschner, 1888); strigata (Girschner, 1888).

Dişi

Vücut uzunluğu 6,1-6,5 mm; baş parlak altın sarısı renkte; baş arkası siyah, üzeri parlak gri tozlu ve beyaz kıllarla kaplı; pedicel kahverengi, 1. flagellomer siyah; pedicel‟in 1. flagellomer ile birleştiği kısımlar ile palpus açık kahverengi; terga 1+2 ve tergit 3 dorsalden bakıldığında, yanlara doğru kırmızımsı kahverengi, geri kalan kısımlar siyah.

163

Baş (Şekil 4.34.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,2-0,3 katı, 1 çift öne ve yana doğru uzamış ocellar seta var; oi ve oe setaları yok; 10-13 çift frontal seta dizisi mevcut olup bunlar lateralden bakıldığında pedicel‟in yarısı hizasına kadar uzanmış; parafrontalia frontal seta dizisi hizasına kadar olan bölümünde dik olarak uzanmış kıllar var; 1. flagellomer‟in uzunluğu pedicel‟in 1,2-1,3 katı; arista çıplak olup tabanda 1/3'ü kalınlaşmış, 2. aristomerin boyu eninin 1-1,5 katı; parafacialia gözün alt kenarına doğru daralır; göz boyu gena‟nın 6,8-7,5 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülür; facial kenar üzerindeki kıllar bu kenarın üst 2/3„lük kısmına kadar uzanmış; hortum uzunluğu çapının 4,5-5 katı kadar.

Thorax (Şekil 4.34.b, c)

Prosternum ve proepisternum çıplak; postpronotum üzerinde aynı hizada 2 humeral, 1 post humeral, 1 presutural, 0+1 acrostichal, 2+3 dorsosentral, 0+1 intraalar, 2 supraalar, 2 sternopleural, bir grup aynı uzunlukta anepimeral, 1 prestigmatical, 1 substigmatical ve 6 adet meral seta var; katepimeron çıplak; scutellum (Şekil 4.34.c) üzerinde bir çift bazal ve 1 çift çapraz olarak birleşmiş apikal seta mevcut; scutellum boyu eninin 0,5-0,7 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.35.a) preapikal anterodorsal seta yok, ön tibia üzerinde bir sıra zayıf ad ve pd, 2 adet posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.35.b) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,4 katı olup bir sıra ad setasından 1 tanesi belirgin, bir sıra pd setası, 2 adet posteral, 1 adet ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.35.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,5 katı, bir sıra değişik büyüklükte ad içerisinden bir tanesi daha belirgin, bir sıra pd içerisinden bir tanesi daha gelişmiş, ilaveten 1 tane ventral seta mevcut

164

Kanat (Şekil 4.34.d)

Kanat damarları bazalda içiçe girmiş lekelere sahip; tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında kıl yok, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,6-2,7, 3. kısmı 2. kısmın 1,6-1,8, 2. kısmı 4. kısmın 1,1-1,4 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r- m damarının 2,4-2,6, M damarı r-m damarının 6,6-7,3, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6-6,6 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin çukur olan tabanı kenara kadar ulaşmaz; tergada seta yok; abdomenin 3. tergiti uzunluğu 4. tergiti uzunluğunun 1,3 katı, 3. tergiti 5. tergitinin 1,6 katı, 4. tergiti 5. tergitinin 1,2 katı kadardır. Dişinin 7. sterniti Şekil 4.36.a‟ daki gibidir.

Erkek

Vücut uzunluğu 5.9-9.2 mm; abdomenin rengi türlere göre değişiklik arzeder. Abdomen kırmızımsı renkte, genişliğinin yaklaşık 1/5‟i kadar genişlikte uzunlamasına siyah şeritli; 3. sterniti ventralde en azından yandaki membranın genişliğinde (Şekil 4.34.d); alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,2-0,3 katı; abdomenin 3. tergit uzunluğu 4. tergit uzunluğunun 1,1 katı, 3. tergit 5. tergitinin 1,3-1,4 katı, 4. tergiti 5. tergitinin 1,2-1,3 katı kadardır.

Genitalia

Şekil 4.36.b-c‟de olduğu gibidir.

165

Konukçuları

Heteroptera: Eurygaster integriceps Put., E. maura (L.), E. austriaca Schrank, Odontotarsus purpureolineatus (Rossi), Graphosoma italicum (Müller), Aelia acuminata (L.), A. rostrata (Boheman), Carpocoris pudicus (Poda), Dolycoris baccarum (L.), Eurydema ornata (L.), E. oleacea L., (Poda), Mesocerus marginatus L. (Herting, 1960), Palomena prasina L., (Baur, 2005), Graphosoma lineatum (L.), Nezara virudula (L.) (Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde: Eurygaster integriceps Put. (Lodos, 1961).

Yapılan literatür taraması sonucu Eurydema ornata (L.), Coreus marginatus (L.) ve Carpocoris pudicus (Poda)‟un ülkemiz için yeni konukçu kaydı olduğu anlaşılmıştır.

Dünyadaki Dağılışı

Çin (O‟ Hara ve ark., 2009), Almanya, Avusturya, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hollanda, Hırvatistan, Macaristan, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Korsika, Litvanya, Makedonya, Moldova, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Sicilya, Slovakya, Slovenya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Adana, Diyarbakır (Lodos, 1961).

Biyolojisi

Örnekler, Eurydema ornata (L.) (Hem.: Pentatomidae) ve Coreus marginatus (L.) (Hem.: Coreidae) ile 24.04.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 17.05.2010 tarihinden itibaren, Carpocoris pudicus (Poda) (Hem.: Pentatomidae) ile 26.06.2010 tarihinde oluşturulan kültürden ise 09.07.2010 tarihinde elde edilmiştir. 166

Herting ve Tschorsnig (1994), bu türün uçus periyotlarının mayıs ortası ile eylül sonu arasında olduğunu bildirmişlerdir. Tschorsnig ve ark. (2003), bu türün Laserpitium spp., Daucus spp., Mentha spp., Achillea spp.‟nin çiçekleri ve nadiren de yaprakları üzerinde bulunduğunu kaydetmişlerdir.

İncelenen Materyal

Tokat (Almus-Bakımlı, N 40°22‟12”, E 036°46‟44”, 997 m, 17.05.2010, 1/2; 19.05.2010, 0/1; Almus - Ataköy, N 40°25‟06”, E 036°54‟21”, 848 m, 09.07.2010, 1/0).

167

a

c

b

d

Şekil 4.34. Ectophasia crassipennis (Fabricius) (Dişi) a- Baş, b- Scutum, c- Scutellum, d-Kanat 168

pd seta posteral seta

a b c

d

Şekil 4.35. Ectophasia crassipennis (Fabricius) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c-Arka tibia, d- Sternit 3 (Erkek) 169

a

b c

Şekil 4.36. Ectophasia crassipennis (Fabricius) a- Sternit 7 (Dişi), b,c- Genitalia (Erkek)

170

4.3.3.2. Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy, 1830)

Sinonimleri hemipterus Panzer, 1798; arvensis Robineau-Desvoidy, 1830; vagans Meigen, 1830; dissimilis Rondani, 1842; pulverulenta Bigot, 1860; tessellata Robineau-Desvoidy, 1863; Rubra Girschner, 1888.

Erkek

Vücut uzunluğu 7,3-8,2 mm; baş parlak altın sarısı renkte; baş arkası siyah, üzeri parlak gri tozlu ve beyaz kıllarla kaplı; pedicel kahverengi, 1. flagellomere siyah; pedicel‟in 1. flagellomere ile birleştiği kısımlar ile palpus açık kahverengi; abdomen kenarları kırmızı, ortası genişce siyah ya da sarı zemin üzeri sona doğru genişleyen uzunlamasına siyah çizgili.

Baş (Şekil 4.37.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,3-0,4 katı; 1 çift öne ve yana doğru uzamış ocellar seta var; oi, oe, vi, ve setaları yok; 10-13 çift frontal seta dizisi mevcut olup bunlar lateralden bakıldığında, pedicel‟in yarısı hizasına kadar uzanmış; parafrontalia‟nın frontal seta dizisi hizasına kadar olan bölümünde dik olarak uzanmış kıllar var; 1. flagellomere pedeicel uzunluğunun 1,2 katı; arista çıplak olup tabanda 1/3'ü kalınlaşmış, 2. aristomerin boyu eninin 1-1,5 katı; göz boyu gena‟nın 6,5-7 katı; genal dilation belirgin değil; ağız kenarı yandan görülür; facial kenar üzerindeki kıllar bu kenarın 2/3„lük kısmına kadar uzanmış; hortum uzunluğu çapının 2,8-3,1 katı kadar.

171

Thorax (Şekil 4.37.b-d)

Prosternum (Şekil 4.37.c) ve proepisternum çıplak; postpronotum üzerinde aynı hizada 2 seta, 1 post humeral, 1 presutural, 0+1 acrostichal, 1+3 dorsocentral, 0+1 intraalar, 2 supraalar, 2 sternopleural, bir grup aynı uzunlukta anepimeral, 1 prestigmatical, 1 substigmatical ve 5-7 adet meral seta var; katepimeron çıplak; scutellum (Şekil 4.37.d) üzerinde bir çift bazal ve 1 çift çapraz olarak birleşmiş apikal seta mevcut; scutellum boyu eninin 0,5-0,7 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.38.a) preapikal anterodorsal seta yok, ön tibia üzerinde bir sıra zayıf ad ve pd, 2 adet posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.38.b) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,1-1,4 katı olup bir sıra ad setasından 1 tanesi daha belirgin, bir sıra pd setası, 2 adet posteral ve 1 adet ventral seta mevcut; arka tibiada (Şekil 4.38.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 1,2-1,6 katı, biri daha kuvvetli olmak üzere, bir sıra ad, bir tanesi daha kuvvetli 1 adet pd ve 1 adet ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.39.a)

Kanat damarları bazalda içiçe girmiş lekelere sahip; tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında kıl yok, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,8-3 katı, 3. kısmı 2. kısmın 1,5-1,7, 2. kısmı 4. kısmın 1,3-1,5 katı. Kara (1998), costal damarın 1. kısmının 2. kısmının 3,2-4,6 ve 3. kısmının 2. kısmının 1,7-2,3 katı olduğunu bildirmiştir. m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 1,8-2,6, M damarı r-m damarının 5-6, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 4,2-5,8 katı kadardır.

172

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin çukur olan tabanı kenara kadar ulaşmaz; tergada seta yok; sterna belirgin, sterna üzerinde 2-4 adet seta ve bunların yanında daha zayıf setalar var; abdomenin 3. sterniti ventralde yandaki membrandan dar (Şekil 4.38.d); abdomenin 3. tergiti uzunluğu 4. tergiti uzunluğunun 1-1,2 katı, 3. tergiti 5. tergitinin 1,2-1,6 katı, 4. tergiti 5. tergitinin 1,2-1,3 katı kadar.

Genitalia

Şekil 4.39.b-c‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Heteroptera: Lygaeus equestris (L.) (Dupuis, 1963), Eurygaster spp. (Tschorsnig ve Herting, 1994), Eurydema ornata L., E. vernalis Kolenati, Eurygaster integriceps Put. (Baur, 2005), Lygaeus creticus Lucas, Raphigaster nebulosa Poda, Spilostethus pandurus (Scopoli) (Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde; Eurygaster integriceps Put. (Dupuis, 1963; Yüksel, 1968; Öncüer ve Kıvan, 1993; Kıvan, 1996; İslamoğlu ve Kornoşor, 2003; 2007; Gözüaçık ve ark, 2010), Eurygaster maura L. (Memişoğlu ve Özer, 1994). Lygaeus equestris L. (Kara, 1998; Kara ve Alaoğlu, 1999), Aelia sp., Dolycoris baccarum L., Eurydema ornatum L. (Kara ve Tschorsnnig, 2003).

Dünyadaki Dağılışı

Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya ve Portekiz (Tschorsnig, 1992), Polonya, Filistin, Güney Kafkasya (Herting, 1984). Avusturya, Balear, Girit Adası, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Malta, Romanya, Rusya, Sardinya, Sicilya, Slovenya, Slovenya, İspanya, İsviçre, Ukrayna (Tschorsnig ve ark., 2004). 173

Türkiye’deki Dağılışı

Ankara (Memişoğlu ve Özer, 1994), Tekirdağ (Öncüer ve Kıvan, 1993; Kıvan, 1996), Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis (İslamoğlu ve Kornoşor, 2003, 2007), Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa (Gözüaçık ve ark., 2010).

Biyolojisi

Örnekler, Eurydema ornata (L.) (Het.:, Pentatomidae) ile 24.04.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 12.05.2010 tarihinde elde edilmiştir.

Memişoğlu ve Özer (1994), bu türün Ankara'da Eurygaster maura L.‟ yı parazitleme oranını % 2.88 olarak, Kıvan (1996), Tekirdağ'da Eurygaster integriceps Put.„i parazitleme oranını % 5 olarak bulmuşlardır.

Kara (1998), bu türün Tokat‟ta Lygaeus equestris (L.) (Het.:, Pentatomidae)'den çıktığını bildirmiştir.

Tschorsnig (1992), Umbelliferae familyasına giren değişik bitkiler ve Mentha sp. üzerinden topladığını belirtmiştir. Tschorsnig ve Herting (1994), Orta Avrupa‟da mayıstan eylüle kadar, özellikle temmuz-ağustos aylarında görüldüğünü kaydetmiştir. Tschorsnig ve ark. (2003) ise bu türün Euphorbia spp., Laserpitium spp., Daucus spp.‟ nin çiçeklerinin üzerinden atrap ile toplandığını bildirmişlerdir.

İncelenen Materyal

Tokat (Almus-Bakımlı, N 40°22‟12”, E 036°46‟44”, 997 m, 12.05.2010, 2/0).

174

b

a

c d

Şekil 4.37. Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy) (Erkek) a- Baş, b- Scutum, c- Prosternum d- Scutellum

175

ad seta

posteral seta posteral seta

c a b

d

Şekil 4. 38 . Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia d- Sternit 3

176

a

c

b

Şekil 4.39.Ectophasia oblonga (Robineau-Desvoidy) (Erkek) a- Kanat, b,c- Genitalya

177

4.3.4. Elomyia lateralis (Meigen, 1824)

Sinonimleri ornata Meigen, 1824; nebulosa Robineau-Desvoidy, 1830; claripennis Robineau- Desvoidy, 1830; aurulans Robineau-Desvoidy, 1830; nigra Robineau-Desvoidy, 1830; abdominalis Robineau-Desvoidy, 1830; flaviventris Macquart, 1834; albiseta Macquart, 1834; albivillosa Macquart, 1835; lugubris Rondani, 1861; umbripennis Rondani, 1861; parva Rondani, 1868.

Erkek

Vücut uzunluğu 6 mm; vücut metalik siyah, baş ve thorax'ın laterali siyah üzeri beyaz tozlu; bacaklar, tegula ve basicosta siyah; palpus, halterler sarı; terga 1+2 ile 3 sarımsı kırmızı üzeri siyah lekeli; baş arkası beyaz ince kıllarla kaplı.

Baş (Şekil 4.40.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,16 katı; vi setası göz boyunun 0,15 katı, 1 çift zayıf öne doğru uzamış ocellar, her bir kenarda 0-1 postvertikal ve 2 adet postocellar seta mevcut; oi, oe yok; anten tabanına kadar uzanan bir sıra frontal seta dizisi var; 1. flagellomere pedicel uzunluğunun 1,6 katı; arista çıplak, tabanda 1/4'lük kısmı kalın, 2. aristomere‟nin boyu eninin 2 katı; parafacialia aşağı doğru genişlemiş; göz boyu gena‟nın 10,5 katı; genal dilation belirgin değil; ağız kenarı yandan görülür; facial kenar üzerindeki setalar bu kenarın yarısından fazlasını kaplamış.

Thorax (Şekil 4.40.b,c)

Prosternum ve propleura çıplak; 2 humeral, 1 post humeral, 0-1+1 acrostichal, 2+3 dorsocentral, 1 presutural, 0+1 intraalar, 2 tane supraalar, 2 notopleural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical, 2 sternopleural, 1-3 anepimeral anepimeral seta var; meron üzerinde bir sıra beyaz renkte kıl mevcut, postpronotum, notopleura, mesopleura, sternopleura, pteropleura üzerinde ve substigmatical setaların yanında uzun beyaz kıllar 178

var; katepimeron çıplak; scutellum (Şekil 4.40.c) üzerinde 1 çift bazal seta ve 1 çift apikal seta mevcut, scutellum boyu eninin 0,5 katı kadar.

Bacaklar

Her üç çift bacakta da coxa ve femur beyaz uzun kıllarla kaplı; ön tibiada (Şekil 4.41.a) bir sıra zayıf ad ve pd, 2 adet posteral seta var; orta tibia (Şekil 4.41.b) bir sıra zayıf ad, bir sıra zayıf pd, 2 posteral ve 1 tane ventral setaya sahip; arka tibiada (Şekil 4.41.c) bir sıra ad, bir sıra pd, 1 tane ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.40.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında kıl yok, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 3,3, 3. kısmı 2. kısmın 2,3, 2. kısmı 4. kısmın 1,3 katı kadar; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 3,2, M damarı r-m damarının 5,2, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 5 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.42.a)

Dorsalde terga 1+2' nin çukur olan tabanı kenara kadar ulaşmaz; abdomenin ventrali dorsaldekilere benzer kıllarla kaplı; sterna üzerinde sarı ve siyah setalar var; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 1,1 katı, 3. tergiti 5. tergitinin 1,1 katı, 4. tergiti 5. tergitine eşit.

Genitalia

Şekil 4.42.b-c‟de olduğu gibidir.

179

Konukçuları

Herting (1960), Draber-Monko (1964) ve Zimin ve ark. (1988), konukçularını aşağıdaki şekilde vermişlerdir. Heteroptera: Aelia acuminata L., A. cognata Fieber, A. furcula Pom., A. germari Küster, A. melonota Fieber, Alydus calcaratus (L.), Carpocoris pudicus Poda,Coreus marginatus (L.), Dolycoridis baccarum (L.), D. numidicus Horv., D. penicillatus Horv. , Eurydema oleracea (L.), E. ornata (L.), E. ventralis Kolenati, Eurygaster austriaca (Schrank), E. hottentotta (Fabr.), E. integriceps Put., E. maura (L.), E. testudinaria (Geoff.), Gonocerus acuteangulatus (Goeze), Graphosoma italicum (Müll.), Halcostethus vernalis (Wolff.), Lygaeus equestris (L.), L. pandurus (Scop.), Melonocoryphus albomaculatus (Goeze), Mesocerus marginatus L., lituratus (F.)., Trigonosoma sp.

Ülkemizde; Aelia rostrata Boh. (Dikyar, 1981; Memişoğlu ve ark., 1994), Dolycorus baccarum (L.), Eurydema ornatum (L.) (Kara ve Tschorsnnig, 2003), Eurygaster integriceps Put. (Lodos, 1961; 1986; Yüksel, 1968; Öncüer ve Kıvan, 1993; Kıvan, 1996; İslamoğlu ve Kornoşor, 2007), Eurygaster maura L. (Memişoğlu ve Özer, 1994; Kara ve Tschorsnig, 2003), Ceraleptus gracilicornis (Herrich-Schaeffer) (Kara, 1998).

Yapılan literatür taramasında, Corizus hyoscyami (L.) konukçu listelerinde bulunmadığından, bu tür dünya için yeni konukçu niteliğindedir.

Dünyadaki Dağılışı

Güney Avrupa, İsrail, Kıbrıs (Kugler, 1967), Orta ve Batı Avrupa, Kuzey Afrika (Zimin ve ark., 1988), Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992), İspanya, Portekiz (Tschorsnig, 1992), Filistin, , Kafkasya, Moğolistan, Özbekistan (Draber-Monko, 1993a), Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Girit, Fransa, Hırvatistan, İtalya, Macaristan, Moldova, Romanya, Rusya, Sardinya, Sicilya, Slovakya, Ukrayna, Yugoslavya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

180

Türkiye’deki dağılışı

Ankara (Memişoğlu ve Özer, 1994), Güney ve Orta Anadolu Bölgesi (Lodos, 1986), Orta Anadolu (Memişoğlu ve ark., 1994), Tekirdağ (Öncüer ve Kıvan, 1993; Kıvan, 1996), Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa (Gözüaçık ve ark., 2010), Gaziantep, Kilis (İslamoğlu ve Kornoşor, 2003), Kahramanmaraş (İslamoğlu ve Kornoşor, 2007). Tokat (Kara, 1998).

Biyolojisi

Örnekler, Corizus hyoscyami (L.) (Hem.: ) ile 18.07.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 01.08.2010 tarihinde elde edilimiştir.

Memişoğlu ve Özer (1994), Eurygaster maura L.‟yı parazitleme oranını % 3.35 olarak; Kıvan (1996) ise E. integriceps’i parazitlediğini ve parazitleme oranının Trakyada % 4,54 olduğunu ifade etmiştir.

Kara (1998) bu türü Cerapleptus gracilicornis (H. S.) (Het.:, Coreidae)'den elde ettiğini bildirmiştir.

İslamoğlu ve Kornoşor (2003), bu türün Gaziantep‟de Eurygaster integriceps’in dişilerini kışlaklarda %8 oranında parazitlediklerini bildirmişlerdir.

Herting (1960), yumurtalarını yumuşak thorax scleritlerine, kanatların bazal kısımlarının alt taraflarına, pro ve mesothorax'ın arasına bıraktığını kaydetmiştir. Kugler (1967), uçuş zamanının İsrail'de nisan‟ dan ağustos‟a kadar, Hertıng ve Tschorsnig (1994) ise Orta Avrupa'da mayıstan ağustosa kadar özellikle haziran ve temmuz aylarında olduğunu ifade etmişlerdir. Tschorsnig (1992), bu türü Elaeoselinum gummiferum (Desf.), Magydaris panacifolia (Vahl), Thapsia villosa L., Mentha sp., Matricaria sp. bitkileri üzerinden topladığını belirtmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Almus-Kınık, N 40°22‟24”, E 036°50‟05”, 1171 m, 01.08.2010, 1/0). 181

a

b

c

d

Şekil 4.40. Elomyia lateralis (Meig.) (Erkek) a- Baş, b- Scutum c- Scutellum, d- Kanat

182

pd seta

pd seta

a b

ad seta

c

Şekil 4.41. Elomyia lateralis (Meig.) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia c- Arka tibia

183

a

c

b

Şekil 4.42. Elomyia lateralis (Meig.) (Erkek) a- Abdomen, b, c- Genitalia

184

4.3.5. Eulabidogaster setifacies (Rondani, 1861)

Erkek

Vücut uzunluğu 5,8 mm; vücut siyah, üzeri beyaz tozlu; tegula ve basicosta siyah; palpus siyah, halterler koyu kahverengi; baş arkasında beyaz kıllar ile beraber yoğun olarak ince, siyah kıllar mevcut.

Baş (Şekil 4.43.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,7 katı, alın uzunluğu facialia uzunluğunun 1,5 katı; vi setası göz boyunun 0.4 katı, ve setası yok; bir çift arkaya doğru uzanmış ocellar seta, her bir kenarda 1 postvertikal ve bir grup yoğun postocellar seta mevcut; 2 oi setası var; pedicel yarı hizasından başlamak üzere vertex‟e doğru kuvvetli; zayıf ve dağınık olarak bulunan frontal setalar mevcut; parafrontalia ve parafacialia üzerinde yoğun kıllanma mevcut; 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel‟in 1,5 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinine eşit. Kara (1998), 1. flagellomere‟nin genişliğinin parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,5 katı olduğu bildirmiştir. Arista‟nın bazaldan itibaren 1/2‟lik kısmı kalınlaşmış, 2. aristomere‟nin boyu eninin 2 katı; göz boyu gena‟nın 9,1 katı; genal dilation belirgin; ağız kenarı yandan görülür; vibrisse üzerinde birkaç tane kıl var.

Thorax

Prosternum ve proepisternum çıplak; postpronotum üzerindeki 5 setadan 3 tanesi aynı doğrultuda 2 tanesi daha arkada (Şekil 4.43.c); 1 posthumeral, 1+1 acrostical, 3+3 dorsocentral, 0+2 intraalar, 3 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical; 2 sternopleural; 1 anepimeral, 5 meral seta var; katepimeron kıllı (2 tane kıl); scutellum üzerinde (Şekil 4.43.b) 1 çift bazal, 1 çift lateral; 1 çift subapikal ve 1 çift apikal seta var; 2 subapikal seta arasındaki mesafe bazal ile subapikal seta arasındaki mesafenin 1,1 katı; scutellum boyu eninin 0,6 katı kadar.

185

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.44.a) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal seta nın 1,2 katı, ön tibiada 1 sıra ad mevcut. Kara (1998), yalnızca 1 ad‟nin varlığından bahsetmiştir, ayrıca 1 sıra oldukça zayıf pd, 2 posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.44.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 2 katı, orta tibia üzerinde 3 ad, bir sıra zayıf pd, 3 posteral, 1 adet ventral seta mevcut. Kara (1998), orta tibiada 2 adet ventral setanın mevcudiyetinden bahsetmiştir; arka tibiada (Şekil 4.44.c) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 1,2 katı olup bir sıra değişik büyüklükte ad, 3 pd ve 4 ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.43.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 1 kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 3,1, 3. kısmı 2. kısmın 2,8, 2. kısmı 4. kısmın 0,8 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 5, M damarı r-m damarının 7,5, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 8,8 katı kadardır.

Abdomen

Terga 1+2' nin tabanı çukur, bu çukurluk kenara kadar ulaşmaz, terga 1+2de 1 çift median marginal, 1 çift lateral seta var; 3. tergitte bir sıra zayıf ve kuvvetli marginal, 1 çift lateral seta var; 4. tergitte ve 5. tergitte bir sıra marginal seta mevcut; abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 0,9, 3. tergiti 5. tergitinin 1,5, 4. tergiti 5. tergitinin 1,6 katı kadar.

Genitalia

Şekil 4.44.d‟de olduğu gibidir.

186

Konukçuları

Corizus hyoscyami L. (Tschorsnig ve Herting, 1994).

Yapılan literatür taraması sonucu, Corizus hyoscyami (L.)‟ nin ülkemiz için yeni konukçu kaydı olduğu anlaşılmıştır.

Dünyadaki dağılışı

Almanya, Avusturya, Kanarya Adaları, Filistin, Kafkasya, Özbekistan (Herting, 1984), Polonya (Draber-Monko ve ark., 1991), Bulgaristan (Hubenov, 1992). Avusturya, Balear, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hırvatistan, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Makedonya, Moldova, Portekiz, Romanya, Rusya, Slovakya, Ukrayna (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki dağılışı

Tokat (Kara, 1998).

Biyolojisi

Örnek, Corizus hyoscyami (L.) (Hem.: Rhopalidae) ile 18.07.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 01.08.2010 tarihinde elde edilmiştir.

Tschorsnig ve ark. (2003), bu türe ait örneklerin Laserpitium spp., Seseli spp. ve Daucus spp.‟nin çiçekleri üzerinden atrap ile toplandığını bildirmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Almus-Kınık, N 40°22‟24”, E 036°50‟05”, 1171 m, 01.08.2010, 1/0).

187

a

b c

d

Şekil 4.43. Eulabidogaster setifacies (Rondani) (Erkek) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum, d- Kanat 188

ad seta

posteral seta

b a

ad seta

d

c Şekil 4. 44. Eulabidogaster setifacies (Rondani) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia , d- Genitalia 189

4.3.6.Gymnosoma Türleri İçin Teşhis Anahtarı

Erkek: Cercus parmak şeklinde, apikalde kalınlaşmış (Şekil 4.47.c), scutum scutellum‟dan önce daima 3 lekeli (Şekil 4.45.b), Dişi: Cerci apikalde küt (Şekil 4.45.a) ...... clavatum (Rohd.) Erkek: Cercus üçgen şeklinde, scutum scutellum‟dan önce en fazla 1 lekeli, Dişi: Cerci apikalde sivri (Şekil 4.48.d)...... desertorum (Rohd.)

4.3.6.1. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf ,1947)

Sinonimi verbekei Mesnil, 1952.

Dişi Vücut uzunluğu 6 mm; baş ve thorax siyah, üzeri beyaz tozlu, abdomen kırmızımsı kahverengi, terga 1+2 yandan bakıldığında, bazal kısmından itibaren sona kadar siyah bir lekeye sahip, tergaya dorsalden bakıldığında, 3. 4. ve 5. terga apikal 1/2‟ lik kısımda birer adet siyah yuvarlak lekeye sahip; tegula siyah, basicosta açık kahverengi; palpus ve halterler kahverengi; baş arkasında beyaz, ince kıllar mevcut.

Baş (Şekil 4.45.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,9 katı; vi setası yok, 3 adet ocellar seta, her bir kenarda bir kaç tane postvertikal ve bir grup postocellar seta var; oi ve oe setaları yok, bir sıra frontal seta dizisi mevcut olup bunlar vertex‟e kadar devam eder, en alttaki pedicel‟in scape‟ye bağlantı noktasından çıkmış; parafrontalia‟da ince, seyrek, siyah kıllar var; 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel‟in 1,4 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,6 katı; arista‟nın bazaldan itibaren 1/2‟lik kısmı kalınlaşmış, 2. aristomere‟nin boyu eninin 2 katı; göz boyu gena‟nın 6,6 katı; genal dilation hafif belirgin; ağız kenarı yandan görülür; vibrisse üzerindeki birkaç tane kıl var. 190

Thorax (Şekil 4.45.b,c)

Prosternum ve proepisternum çıplak; 2 humeral, 0+1 acrostical, 0+1 dorsocentral, 2 supraalar, 2 notopleural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical; 1 sternopleural, bir grup anepimeral, 3 meral seta var; katepimeron çıplak; scutellum üzerinde (Şekil 4.45.c) bir çift zayıf bazal ve lateral seta mevcut; scutellum‟un uç kısmından geriye doğru beyaz bir şerit, thorax‟ın scutellum ile birleştiği yerde 3 adet yan yana yuvarlak beyaz leke mevcut; scutellum boyu eninin 0,5 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.46.a) preapikal anterodorsal seta yok, oldukça zayıf bir sıra ad ve pd var, orta tibiada (Şekil 4.46.b) ad ve d uç setası yok, 1 tanesi belirgin bir sıra oldukça zayıf ad, bir sıra zayıf pd var, arka tibia'da (Şekil 4.46.c) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 0.8 katı, 2 ad, 2 pd ve 1 adet ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.45.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 1 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 3,8, 3. kısmı 2. kısmın 2,5, 2. kısmı 4. kısmın 0,7 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 2,5, M damarı r-m damarının 5,5, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 6,3 katı kadardır.

Abdomen (Şekil 4.46.d)

Dorsalde terga 1+2' nin tabanı çukur, bu çukurluk kenara kadar ulaşmaz, Abdomenin 3, 4 ve 5. terga birbirine eşittir.

191

Erkek

Vücut uzunluğu 5.3-7.5 mm; baş ve thorax siyah, üzeri altın sarısı renkli tozlu, abdomen kırmızımsı kahverengi, dorsalden bakıldığında, tergit 1 siyah, tergit 2 apikalde siyah lekeli (bazı örneklerde bu leke tergit-1‟in siyah kısmı ile birleşmiş), terga 3, 4 ve 5 apikal kenarda siyah ve yuvarlak lekeye sahip; basicosta kahverengi; palpus ve halterler açık kahverengi; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,7-0,9 katı; her bir kenarda 1 tane postvertikal ve bir çift postocellar seta mevcut; parafrontalia‟da sadece birkaç tane siyah kıl var; 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel uzunluğunun 1,3-1,7 katı, 2. aristomer‟in boyu eninin 2 katı, 1. flogellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,1-3 katı; dikişin önünde Şekil 4.43.b‟de olduğu gibi bandajlı; 1-2 humeral, 2 supraalar, 1-2 substigmatical seta var; scutellum üzerinde bir çift zayıf bazal ve lateral seta mevcut; R4+5 tabanında 1 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,8-3,2, 3. kısmı 2. kısmın 2-2,3, 2. kısmı 4. kısmın 0,9-1 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 3,3-3,5, M damarı r-m damarının 6,6-7, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 7,6-8,3 katı kadar; abdomenin 3, 4 ve 5. tergası birbirine eşittir.

Genitalia

Şekil 4.47. b-c‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Heteroptera: Eurygaster integriceps Put., L. (Herting, 1960). Forst., Dolycorus baccarum L., F. (Zimin ve ark., 1988). Brachypelta aterrima Först., Carpocoris mediterraneus Tam. (Kugler, 1963), Ancyrosoma leucogrammes (Baur, 2005), Lygaeus creticus (Lucas), Rhaphigaster nebulosa Poda, Spilostethus pandurus (Scop.) (Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde; Dolycoris baccarum (L.) (Karsavuran, 1986; Kara ve Tschorsnnig, 2003; Keçeci ve ark., 2007), Carpocoris sp. (Kara ve Tschorsnnig, 2003), Ancyrosoma leucogrammes (Gmelin) (Baur, 2005). 192

Yapılan literatür taraması sonucu, Carpocoris mediterraneus Tam.‟ın ülkemiz için yeni konukçu kaydı olduğu anlaşılmıştır.

Dünyadaki Dağılışı

İsrail (Kugler, 1963), Kıbrıs (Kugler, 1974), Rusya, Orta Asya, Norveç, İsveç, Finlandiya, İsrail, Kafkasya, Sovyet Orta Asya (Herting, 1984), Kuzey Batı Rusya, Ukrayna, Kafkasya, Orta Asya, Batı Avrupa (Zimin ve ark., 1988), Polonya (Draber- Monko ve ark.,1991), İspanya ve Portekiz (Tschorsnig, 1992), Çin (O‟Hara ve ark., 2009), Almanya, Arnavutluk, Andora, Avusturya, Belear Adaları, Belarus, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Girit, Hırvatistan, Hollanda, Kanarya Adaları, Korsika, Macaristan, İsviçre, İtalya, Kuzey Ege Adaları, Litvanya, Makedonya, Moldova, Polonya, Romanya, Sardinya, Sicilya, Slovakya, Slovenya, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Erzurum (Doğanlar 1982b), İzmir (Karsavuran, 1986).

Biyolojisi

Örnekler, Carpocoris mediterraneus Tam. (Hem.: Pentatomidae) ile 04.07.2010 tarihinde oluşturulan kültürden 14.07.2010 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Doğanlar (1982b), Erzurum'da ağustos ayının ikinci yarısında tabiatta bulunduklarını belirtmiştir.

Kugler (1974), İsrail‟de uçuş periyodunun nisandan ağustosa kadar olduğunu, Tschorsnig (1992), Euphorbia sp. ve Mentha sp. bitkileri üzerinden topladığını ifade etmişlerdir. Tschorsnig ve Herting (1994), bu türün uçuş zamanının mayıs sonu ile eylül ayları arasında özellikle temmuz, ağustos aylarında olduğunu bildirmişlerdir. 193

Tschorsnig ve ark. (2003), bu türün Laserpitium spp., Eryngium spp., Seseli spp. ve Daucus spp.‟nin çiçekleri üzerinde bulunduğunu kaydetmişlerdir.

İncelenen Materyal

Tokat (Reşadiye-Çayırpınarı, N 40°27‟10”, E 037°03‟58”, 365 m, 14.07.2010, 2/0; 15.07.2010, 0/1; 16.07.2010, 2/0).

194

a

c

b

d Şekil 4.45. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf) (Dişi) a- Baş, b- Scutum (Erkek), c- Scutellum, d- Kanat 195

ad seta

a b

pd seta

d

c

Şekil 4.46. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf) (Erkek) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Abdomen (Dişi) 196

a

c

b

Şekil 4.47. Gymnosoma clavatum (Rohdendorf) a- Genitalia (Dişi), b,c- Genitalia (Erkek)

197

4.3.6.2. Gymnosoma desertorum (Rohdendorf, 1947)

Sinonimi plesiomorpha Zimin, 1966.

Dişi

Vücut uzunluğu 5,6-6,9 mm; baş ve thorax siyah üzeri beyaz tozlu; postpronotum, notopleural alan belirgin şekilde beyaz renkte; abdomen kırmızımsı kahverengi olup dorsalden bakıldığında tergit 1 siyah, tergit 2 üzerindeki elips şeklinde olan siyah leke tergit 1‟deki siyah leke ile birleşmiş, tergit 3 üzerinde tergit 2 ile birleşmiş elips şeklinde siyah leke, tergit 4 üzerindeki siyah leke tergit 2 ve 3‟dekine benzer ve tergit 3‟deki leke ile birleşik, tergit 5 üzerinde ise uzunlamasına siyah bir leke mevcut olup bu tergitin 1/2‟sinden daha az bir kısmını kaplamış; tegula ve basicosta siyah.

Baş (Şekil 4.48.a)

Gözler çıplak, alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,9 katı; 2 adet ocellar seta, 2 postocellar ve her bir kenarda 1 tane postvertikal seta var, 1. flagellomer‟in uzunluğu pedicel‟in 1,5 katı, 2. aristomer‟in boyu eninin 1,6 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 1,1 katı. Kara (1998), bu oranı 1,6-2 olarak bildirmiştir; göz boyu gena‟nın 5 katı kadardır.

Diğer özellikler G. clavatum’ da olduğu gibidir.

Thorax (Şekil 4.48.b)

1 humeral, 4 meral seta var, thorax‟ın scutellum ile birleştiği yerde beyaz leke yok. Diğer özellikler G. clavatum’da olduğu gibidir.

198

Bacaklar

3. çift bacakta preapikal anterodorsal seta dorsal uç setanın 0,6 katı kadar olup 1 ad, 1 pd, 1 ventral seta mevcut. Diğer özellikler G. clavatum’ da olduğu gibidir.

Kanat

Tegula siyah ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 1 ince kıl var. Costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 3,2, 3. kısmı 2. kısmın 2,4, 2. kısmı 4. kısmın 0,8 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 2,5, M damarı r-m damarının 4,5, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 5 katı kadardır

Abdomen (Şekil 4.48.c)

Abdomenin 3, 4 ve 5. tergası birbirine eşittir. Dişi genitalyası Şekil 4.46.d‟ de olduğu gibidir.

Konukçuları

Aelia rostrata Boh., Carpocoris fuscispinus Boh., Eurygaster spp., Eurygaster integriceps Put., Graphosoma italicum Müll., Graphosoma lineatum (L.), Nezara viridula (L.), Palomena prasina L. (Herting, 1960; Zimin ve ark., 1988; Herting ve Tschorsnig, 1994; Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde: Eurygaster integriceps Put. (Lodos, 1982), Aelia rostrata Boh., Dolycoris baccarum (L.) (Kara ve Tschorsnig, 2003).

Yapılan literatür taramasında, Eurygaster maura L. konukçu listelerinde bulunmadığından, bu tür dünya için yeni konukçu niteliğindedir.

199

Dünyadaki Dağılışı

Beyaz Rusya, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan, Özbekistan, Ukrayna (Herting, 1984), Bulgaristan (Hubenov, 1992), Kıbrıs, Polonya (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Güney ve Orta Anadolu Bölgesi (Lodos, 1986), Tokat (Kara, 1998).

Biyolojisi

Örnek, Eurygaster maura L. (Hem.: Scutellaridae) ile 26.06.2011 tarihinde oluşturulan kültürden 11.07.2011 tarihinde elde edilmiştir.

İncelenen Materyal

Tokat (Erbaa-Bölücek, N 40°39‟14”, E 036°37‟35”, 291 m, 11.07.2011, 0/1).

200

b

a

d c

Şekil 4.48. Gymnosoma desertorum (Rohdendorf 1947) (Dişi) a- Baş, b- Scutum, c- Abdomen, d- Genitalya

201

4.3.7. Phasia subcoleoptrata (Linnaeus, 1767)

Sinonimleri musciformis (Rondani, 1861); abdominalis (Girschner, 1887); ornata (Girschner, 1887).

Dişi

Vücut uzunluğu 5-6 mm; vücut siyah üzeri beyaz tozlu; tegula siyah basicosta açık kahverengi; palpus sarı; halterler sarımsı kahverengi; baş arkasında beyaz kılların arasında siyah kıllar mevcut.

Baş (Şekil 4.49.a)

Gözler çıplak; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0.07-0.09 katı; vi setası göz boyunun 0,15-0,17 katı, ve setası yok, bir çift ocellar seta var, her bir kenarda 2 postvertikal ve bir grup postocellar seta mevcut; oi ve oe setaları yok; oldukça yoğun bir sıra frontal seta dizisi mevcut olup en alttaki pedicel ile 1. flagellomere‟nin birleştiği yerin biraz üstünden çıkmış; 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel‟ in 1,4-1,6 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 3,5-4 katı; arista‟nın bazaldan itibaren 1/3‟lük kısmı kalınlaşmış, 2. aristomere‟nin boyu enine eşit; göz boyu gena‟nın 17,6-19,3 katı; genal dilation belirgin değil; ağız kenarı yandan görülür; vibrisse üzerindeki kıllar facial kenarın 1/4‟lük kısmını kaplamış.

Thorax (Şekil 4.49.b, c)

Prosternum ve proepisternum çıplak; scutum üzeri 4 adet uzunlamasına siyah şeritli; 2 humeral, 0+1 acrostical, 0+1 dorsocentral, 0+1 intraalar, 1 supraalar, 2 notopleural, 1 presutural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical; 1 sternopleural; 1 anepimeral, 7 meral seta var; katepimeron kıllı (önde birkaç adet beyaz kıl mevcut); scutellum üzerinde (Şekil 4.49.c) bir çift bazal ve bir çift apikal seta var; scutellum boyu eninin 0.5-0.6 katı kadar.

202

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.50.a) preapikal anterodorsal seta yok, ön tibiada bir sıra zayıf ad ve pd ve 2 adet posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.50.b) preapikal anterodorsal seta yok, orta tibia üzerinde 1 ad, bir sıra zayıf pd içerisinden bir tanesi daha belirgin, 1 posteral, 1 ventral seta var; arka tibiada (Şekil 4.50.c) preapikal anterodorsal seta yok, değişik büyüklükte ad ve pd, 1 adet posteral ve 3 adet ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.50.d)

Tegula ince kıllı, basicosta çıplak; R4+5 tabanında kıl yok, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 2,8-3, 3. kısmı 2. kısmın 1,8-2, 2. kısmın 1,25 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 2,7-2,8, M damarı r-m damarının 4,2-4,5, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 4,2-4,7 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur, bu çukurluk kenara kadar ulaşmaz, tergada seta yok, abdomenin 3, 4, ve 5. tergası birbirine eşit.

Erkek

Vücut uzunluğu 6 mm; palpus ve halterler kahverengi; alın en dar yerinde göz genişliğinin 0,15 katı; vi setası göz uzunluğunun 0.1 katı; 1. flagellomere‟nin uzunluğu pedicel uzunluğunun 1,3 katı, 1. flagellomere‟nin genişliği parafacialia‟nın en dar yeri genişliğinin 3,5 katı; göz boyu gena‟nın 10 katı; 1 humeral, 7 meral seta var; costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 3 katı, 3. kısmı 2. kısmın 1, 8 katı, 2. kısmı 4. kısmın 1,5 katı kadar; 3. tergit uzunluğu 4 tergit uzunluğunun 1, 2, 5. tergit uzunluğunun 0,9 katı, 4. tergit uzunluğu 5. tergit uzunluğunun 0,8 katı kadar.

203

Genitalia

Şekil 4.51.b-c‟de olduğu gibidir.

Konukçuları

Heteroptera: Aelia rostrata Boh., Eurygaster integriceps Put., Dolycoris baccarum L., D. penicillatus Horvath (Herting, 1960; Tschorsnig ve Herting, 1994; Cerretti ve Tschorsnig, 2010).

Ülkemizde; Eurygaster integriceps Put., (Yüksel, 1968; Lodos, 1961; Soydanbay, 1978; Öncüer ve Kıvan, 1995; Kıvan, 1996; İslamoğlu ve Kornoşor, 2003; 2007; Keçeci ve ark., 2007; Gözüaçık ve ark., 2010), Eurygaster maura L. (Tuatay ve ark., 1972).

Dünyadaki Dağılışı

Almanya, Avusturya, Balear Adaları, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Fransa, Finlandiya, Hırvatistan, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Kıbrıs, Macaristan, Polonya, Romanya, Rusya, Scilya, Slovakya, Ukrayna, Yunanistan (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Diyarbakır (Yüksel, 1968; Lodos, 1961; Soydanbay, 1978), Tekirdağ (Öncüer ve Kıvan, 1995), Antalya, Burdur (Keçeci ve ark., 2007), Gaziantep, Kilis (İslamoğlu ve Kornoşor, 2003), Kahramanmaraş (İslamoğlu ve Kornoşor, 2007), Adıyaman, Batman, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak (Gözüaçık ve ark., 2010).

204

Biyolojisi

Örnekler Eurygaster maura L. (Hem.: Scutelleridae) ile 14.06.2011 tarihinde oluşturulan kültürden 02.07.2011, aynı tür ile 26.06.2011 tarihinde oluşturulan kültürden ise 14.07.2011 tarihinden itibaren elde edilmeye başlanmıştır.

Lodos (1961), bu türün Diyarbakır‟ın Karacadağ kışlağında Eurygaster integriceps’i 1951 yılında % 10, 1952 yılında % 8 ve 1953 yılında ise % 12 oranında parazitlediğinden, yine Kıvan (1996) bu türün Tekirdağ‟da Eurygaster integriceps’in 1995 yılındaki en yaygın parazitoiti oluğundan bahsetmişlerdir.

İslamoğlu ve Kornoşor (2007), Kahramanmaraş‟ta kışlak ve hububat ekili alanlarda yoğunluk ve yaygınlık açısından 2. sırada yer aldığını ifade etmişlerdir.

Keçeci ve ark. (2007), bu türün Eurygaster integriceps’i 2004 yılında Antalya‟nın Korkuteli İlçesi‟nin Çukurca Köyü‟nde % 10,71, 2005 yılında ise aynı ilçenin Garipce ve Leylek köyleri ile Burdur‟un Bucak İlçesi Kızılkaya Köyü‟nde sırasıyla % 2,5, 5,56 ve 6,15 oranında patrazitlediğini ifade etmişler, yine Gözüaçık ve ark. (2010), aynı türün Güney Doğu Anadolu Bölgesi hububat alanlarında ve kışlaklarda Eliozeta helluo F.’ dan sonra yaygılık ve yoğunluk açısından 2. sırada yer aldığını bildirmişlerdir.

Tschorsnig (1992) ile Tschorsnig ve ark. (2003), Euphorbia broteri Daveau ve E. segetalis L.‟ in çiçekleri üzerinde bulunduğundan bahsetmişlerdir.

İncelenen Materyal

Sivas (Suşehri-Akçaağıl, N 40°12‟17”, E 038°04‟00”, 814 m, 02.07.2011, 1/0 ), Tokat (Erbaa-Bölücek, N 40°39‟14”, E 036°37‟35”, 291 m, 14.07.2011, 0/1; 15.07.20111, 0/1).

205

a

b c

Şekil 4.49. Phasia subcoleoptrata (L.) (Dişi) a- Baş, b- Scutum, c- Scutellum

206

pd seta

posteral seta

a b c

d

Şekil 4.50. Phasia subcoleoptrata (L.) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia, d- Kanat 207

a

c b

Şekil 4.51. Phasia subcoleoptrata (L.) a- Genitalia (Dişi), b,c-Genitalia (Erkek)

208

4.4. TACHININAE ALTFAMİLYASI

4.4.1. Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil, 1972)

Sinonimleri nitens (Villeneuve, 1920).

Dişi

Vücut uzunluğu 3,3 mm; vücut siyah; tegula ve basicosta siyah; palpus sarı; baş kahverengi, thorax siyahımsı kahverengi.

Baş (Şekil 4.52.a)

Gözler çıplak; alın genişliğinin göz genişliğine olan oranı 0,7 mm; alın uzunluğu facialia uzunluğunun 1 katı kadar, vi setası göz boyunun 0,6 katı kadar, vi ve‟nin 2,2 katı; 1 çift öne doğru uzamış hemen oi setası kalınlığında ve uzunluğunda ocellar seta ve 2 kuvvetli postocellar seta mevcut; postocellar kılların kendi aralarındaki mesafesi her iki ocelli arasındaki mesafeden daha küçük; 1 adet oi setası mevcut, 2 adet oe setasından öndekinin anten tabanına olan mesafesi 2 oe setası arasındaki mesafenin 1,3 katı, 3-4 çift frontal seta dizisi mevcut olup bunlar pedicel‟in taban kısmı hizasına kadar uzanmış; 1. flagellomere uzunluğunun pedicel uzunluğuna olan oranını 2,1; 1. flagellomere‟ nin genişliği parafacialia‟nın en dar yer genişliğinin 2,8 katı; arista çıplak olup bazaldan itibaren 3/5'lük kısmı kalın, 2. aristomere‟nin boyu hemen hemen enine eşit; göz boyu gena‟nın 12 katı; ağız kenarı lateralden görünmez; facial kenarın başlangıç kısmında bir kaç tane küçüklü büyüklü seta mevcut.

Thorax

Prosternum ve proepisternum çıplak, postpronotum‟da bir hat üzerinde 2 adet humeral (Şekil 4.52.c), 1 posthumeral, 0+1 acrostichal, 2+3 dorsocentral, 0+3 intraalar, 2 supraalar, 1 presutural, 2 notopleural, 1 prestigmatical, 1 substigmatical, 2 sternopleural, 209

1 anepimeral, 5 meral seta var; katepimeron kıllsız; scutellum (Şekil 4.52.b) üzerinde 1 çift bazal, 1 çift çapraz olarak birleşmiş apikal seta var, scutellum boyu eninin 0,7 katı kadar.

Bacaklar

Ön tibiada (Şekil 4.53.a) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 2,2 katı olup bir sıra ad içerisinden 1 tanesi belirgin, bir sıra zayıf pd, 1 posteral seta var; orta tibiada (Şekil 4.53.b) preapikal anterodorsal seta preapikal dorsal setanın 3 katı kadar olup bir sıra ad içerisinden 1 tanesi diğerlerine nazaran çok büyük, bir sıra zayıf pd, 2 posteral, bir ventral seta var; arka tibiada (Şekil 4.53.c) preapikal dorsal seta preapikal anterodorsal setanın 2 katı, bir sıra ad içerisinden iki tanesi belirgin, bir sıra pd içerisinden 3 tanesi daha iyi gelişmiş, 1 adet ventral seta var.

Kanat (Şekil 4.52.d)

Tegula ince kıllı; basicosta çıplak; R4+5 tabanında 1 ince kıl var, costal damarın 1. kısmı 2. kısmın 3, 7, 3. kısmı 2. kısmın 3,8, 2. kısmı 4. kısmın 0,9 katı; m-cu damarı ile M bükümü arasındaki mesafe r-m damarının 9,6, M damarı r-m damarının 7, M bükümü ile CuA1 damarının sonu arasındaki mesafe r-m damarının 9,3 katı kadardır.

Abdomen

Dorsalde terga 1+2'nin tabanı çukur olup 3. tergit kenarına kadar ulaşmaz, 3. tergitte 1 sıra marginal, 1 çift lateral seta; 4. tergitte 1 sıra marginal setalar var, 5. tergitte kuvvetli, oldukça fazla sayıda discal setalar var, abdomenin 3. tergiti 4. tergitinin 0,9, 3. tergiti 5. tergitinin 1,1, 4. tergit 5. tergitin 1,2 katı kadar.

210

Konukçuları

Coleoptera: Plagiodera versicolora Laich., Phyllodecta vitellinae L. (Herting ve Tschorsnig, 1994).

Yapılan literatür taramasında, Phaedon cochlariae F. konukçu listelerinde bulunmadığından bu tür dünya için yeni konukçu niteliğindedir.

Dünyadaki Dağılışı

Çin (O‟ Hara ve ark., 2009), İtalya (Cerretti ve Tschorsnig, 2010), Almanya, Belçika, Britanya, Hollanda, Macaristan, İsviçre (Tschorsnig ve ark., 2004).

Türkiye’deki Dağılışı

Türkiye‟ de bulunduğına dair literatür bilgisine rastlanılmadığından bu tür ülkemiz için yeni kayıt niteliğindedir.

Biyolojisİ

Örnek, Söğüt (Salix sp.) yaprakları ile beslenen Phaedon cochlariae F. (Col.: Chrysomelidae)‟den 05.08.2008 tarihinde elde edilmiştir.

Belhsaw (1993), bu türün kışı konukçu içerisinde I. dönem larva olarak geçirdiğini ve konukçunun besini üzerinde pupa olduğunu belirtmiştir.

Herting ve Tschorsnig (1994), bu türün söğüt (Salix sp.) üzerinde beslenen Plagiodera versicolora Laich. ve Phyllodecta vitellinae L. (Col.: Chrysomelidae)‟ den elde edildiğini bildirmişlerdir.

İncelenen Materyal

Sivas (Akıncılar-Göllüce, N 40°05‟23,8”, E 038°29‟29”, 1103 m, 05.08.2008, 0/1).

211

a

c

b

d Şekil 4.52. Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) (Dişi) a- Baş, b- Scutellum, c- Postpronotum, d- Kanat 212

ad seta posteral seta

a b

ad seta

c

Şekil 4.53. Anthomyiopsis plagioderae (Mesnil) (Dişi) a- Ön tibia, b- Orta tibia, c- Arka tibia 213

5. TARTIŞMA VE SONUÇ

Diptera takımı içerisindeki toplam 16.000 parazitoit türün yaklaşık 10.000‟ini Tachinidae familyasına ait türler oluşturmaktadır. Sahip olduğu tür sayısının tamamının parazitoit olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu familya ile ilgili yapılan çalışmaların biyolojik mücadele açısından ne denli önem arz ettiği ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde Tachinidae familyası ile ilgili yapılan çalışmaların tarihi çok eski değildir. Familya ile ilgili ilk önemli sistematik çalışma Doğanlar (1975), sonraki yıllarda ise en kapsamlı çalışma Kara (1998), tarafından yapılmıştır. Bu çalışmalara ilaveten, Aksu (2005) ve Korkmaz (2007), çalışma konusu olan bölgelerde fauna tespiti açısından önemli araştırmalar gerçekleştirmişlerdir. Yapılan diğer çalışmalar ise familyanın sadece konukçularının belirlenmesi şeklindedir. Bunun yanında, Bayram ve Kılınçer (1987, 1993), Periscepsia carbonaria (Panz.)‟nın biyolojisi ile ilgili, Eroğlu (1995) ise Compsilura concinnata (Meigen)‟nın Euproctis chrysorrhoea (L.) üzerindeki gelişimi ve etkinliğinin araştırılması ile ilgili biyolojik çalışmalar yapmışlardır.

Kelkit Vadisi, değişik yükseltilerin bir sonucu olarak, farklı iklim ve bitki örtüsüne sahip olması, kirlenmemiş ve bozulmamış doğal yapısının yanında, pestisit kullanımının da sınırlı olması nedeni ile Tachinidae faunası için uygun ekolojik yapıya sahiptir. Bölgede yapılan bu çalışma ile familyaya bağlı türler konukçuları ile birlikte ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan literatür taramaları sonucu, bu araştırmada elde edilen tachinidlerden bir tanesinin ülkemiz için yeni kayıt niteliğinde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, dünya için dört yeni konukçu kaydı belirlenmiş, Kara ve Tschorsnig (2003) ile sonraki literatürde bulunmayan 10 türün ise ülkemiz için yeni konukçu kaydı olduğu anlaşılmıştır.

Kimyasal mücadelenin meydana getirdiği olumsuzluklar nedeniyle, bütün dünyada entegre mücadele (IPM) çalışmalarına ağırlık verilmeye başlanmıştır. Uygulanacak entegre mücadele çalışmalarında öncelikli olarak mevcut ekosistem içerisinde yer alan zararlı ve faydalı türlerin tespiti ile etkinlik durumlarının ortaya konulması önemlidir. Bu da ancak faunistik, sistematik ve biyolojik çalışmalar ile mümkün olacaktır. Yapılan bu çalışma ile elde edilen bulgular entegre zararlı yönetimi kapsamında yürütülecek olan uygulamalı biyolojik mücadele çalışmalarına ışık tutacaktır. 214

KAYNAKLAR

Anay, A., 2000. Çukurova Koşullarında Yonca (Medicago sativa L.)‟da Zararlı ve Yararlı Böcek Faunasının Saptanması. Ç. Üniv. Fen. Bil. Enst., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kod 1690, 55 s. Anonim, 2011. http://tachinid.wordpress.com/2009/01/16/bug-photo-of-the-week- tachinid-growth-inside-bombyx-mori/ (25.04.2011). Aksu, S., 2005. Eskişehir ve Çevresinde Saptanan Exoristinae ve Phasiinae (Diptera: Tachinidae) Türleri. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 129 s., Eskişehir. Aeschliman, J.-P., 1990. The Distribution and importance of Microsoma exiqua Mg. (Dipt., Tachinidae), a of adult Sitona spp. (Col., Curculionidae) in the Mediterranean region. J. Appl. Ent., 109; 151-155. Arnaud, J. R., 1978. A Host Parasite Catalogue of North American Tachinidae. USDA. Miscellaneous Publication. No. 1319, 860 pp. Askew, R. R., 1971. Parasitic . American Elsevier Pub. Co. Inc. Newyork, 316. Atak, U., ve Atak, E. D. 1984. Lahana kelebeğinin (Pieris brassicae L.)„nın Biyo- Ekolojisi ve Mikrobial İlaçlarla Savaşımı Üzerinde Araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni. 24 (4): 173-199. Avcı, Ü. ve Özbek, H., 1990. Erzurum‟da Lahana Zararlısı Lepidopter Türleri ve Parazitoitleri Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 2. Biyolojik Mücadele Kongresi, 26-29 Eylül, Ankara, 319-330. Avcı, M. ve Kara, K., 2002. Tachinidae Parasitoids of Thaumatocampa ispartaensis Doğanlar & Avcı from Turkey. Phytoparasitica, 30(4): 361-364. Avcı, M., 2007. Çam Yaprak Arıları Diprion pini L. ve Neodiprion sertifer (Geoff.) (Hym.: Dipronidae)'in Göller Yöresindeki Zararı, Biyolojisi ve Doğal Düşmanları. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, Isparta, 27-29 Ağustos 2007, s. 71. Avcı, M. ve Sarıkaya, O., 2007. Lymantria dispar'ın Isparta ve Burdur Ormanlarında Asalak ve Avcıları. Türkiye II.Bitki Koruma Kongresi, Isparta, 27-29 Ağustos 2007, s. 15. Aventaj, A. S. ve Richter, V. A., 1967. En Russe (Les Tachinides) Diptera Parasites tes Henilles de Malacosoma spp. Inst. Zool. Acad. Sci. R. S. Arm., 20. (2): 45-48. Aydın, M., 1997. Orta Anadolu Bölgesinde Fasülye Kapsül Kurdu (Etiella zinckenella Treit.) (Lepidoptera: Pyralidae)‟nun Biyo-Ekolojisi ve Mücadelesi Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniv. Fen Bil. Enst.Yayın., Doktora Tezi, 95 s. Barraclough, D.A. ve Allen, G.R., 1996.Two New Species of Homotrixa Villeneuve (Diptera: Tachinidae: Ormiini) from Southwestern Australia, With Data on Biology and , Australian Journal of Entomology, 2 (35): 135–145. Barraclough, D.A., 1992. The systematics of the Australasian Dexiini (Diptera: Tachinidae: Dexiinae) with Revisions of Endemic Genera. Invertebrate , 6 (5): 1127-1371. 215

Barraclough, D.A. ve O'Hara, J., 1998. Obscuromyia, a Remarkable New of the Endemic Australian tribe Myiotrixini (Diptera: Tachinidae: Tachininae). Invertebrate Taxonomy, 12 (5): 825-832 Baur, H., 2005. Determination List of Entomophagous Insects. Nr. 14, IOBC WPRS Bulletin, Bulletin of OILB, 28 (11). Bayram, Ş. ve Kılınçer, N., 1987. Periscepsia carbonaria (Panz) (Diptera: Tachinidae)'nın Agrotis segetum (Den.-Schiff.) (Lepidoptera: Noctuidae) Larvalarında Gelişmesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye I. Entomoloji Kongresi, 13-16 Ekim 1987, İzmir, 521-530. Bayram, Ş. ve Kılınçer, N., 1991. Periscepsia carbonaria (Panz) (Diptera: Tachinidae)'nın Erkek ve Dişi İç Üreme Sisteminin Morfolojik Yapısı. Türk. entomol., derg., 15 (4): 229-236. Bayram, Ş. ve Kılınçer, N., 1993. Periscepsia carbonaria (Panz) (Diptera: Tachinidae)'nın Biyolojisi ve Üreme Davranışları Üzerine Bazı Araştırmalar. Türk entomol. derg., 17 (1) : 11-22. Bayram, Ş. ve Kılınçer, N., 1996. Tachinidlerin Biyolojisi. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 1458, Derleme: 64, 35 s. Bayram, Ş. ve Kara. K., 1998. Türkiye Tachinidae (Diptera ) Faunası İçin Yeni Bir Kayıt, Erycia fasciata Villenueve, 1924. Türk entomol. derg., 22 (3): 217-224. Belshaw, R., 1993. Tachinid (Diptera. Tachinidae). Handbooks for he Identification of British Insect. Royal Entomological Soc. of London, 172 pp. Berend, A., 2011. Heteroptera. In: Fauna Europaea Service, http://www.faunaeur.org" Bodenheimer, F. S., 1958. Türkiye‟de Ziraate ve Ağaçlara Zararlı Olan Böcekler ve Bunlarla Savaş Hakkında Bir Etüt. Bayur Matbaası, Ankara, 347s. Bolu, H. ve Kara, K., 2006. A New Host (Nordmannia acaciae (Fabricius) (Lep.: Lycaenidae) Record for Aplomya confinis (Fallén) (Dip.: Tachinidae) from Turkey. Belg. J. Zool., 136 (1) : 113 – 114. Borror, D.J. ve Delong, D.M., 1989. An Introduction to the Study of Insects. (Sixth edition). Sounders College Publishing, Rinehart and Winston, Inc., U.S.A., 875 pp. Burks M. L. ve Nettles W. C. Jr., 1978. Eucelatoria sp.: Effects of Cuticular Extracts from Heliothis virescens and Other Factors on Oviposition. Environ. Entomol.,7: 897–900. Bystrowski, C., 2011. New record of Loewia crassipes (Mesnil) from Turkey. The Tachinid Times, ISSUE 24, February 2011. http://www.nadsdiptera.org/Tach/TTimes/Tach24.htm Cantrell, B. K., 1984. Synopsis of the Australian Phasiinae, Including Revision of Gerocyptera Townsend and the Australian Species of Cylindromyia Meigen (Diptera: Tachinidae). Aust. J. Zool. Suppl. Ser., 102, 60 pp. Cantrell, B. K., 1985. Revision of Chaetophthalmus Brauer and Bergenstamm and the Australian Species of Linnaemya Robineaus- Desvoidy (Diptera: Tachinidae). Aust. J. Zool., 33: 55-99. Cantrell, B.K., 1986. An Updated Host Catalogue for the Australian Tachinidae (Diptera). J. Aust. Ent. Soc., 25: 255-265. Colles, D.H. ve Mc Alpine, D.K., 1970. Diptera.In The Insects of Australia. Melbourne University Pess. 1028 pp.

216

Çakıllar, M., 1959. Marmara Bölgesinde Zeytin Güvesinin Biyolojisi üzerinde Araştırmalar. T.C. Ziraat Vekaleti Zir. Müc. ve Zir. Karan. Umum Md. Neşriyatı. 100 s. Cepelák, J., 1980. A Contribution to the Knowledge of Sortal Composition and Ecology of Tachinid Flies in the Environs of Bardejov (Diptera: Tachinidae). Entomologicke Problemy (Biol. Prace), 16: 133-147. Cepelák, J. 1987. Tachinidae. Pp. 305-320. In: Jezek, J. (ed.), Check List of Czechoslovak Insects II (Diptera). Acta Faunistica Entomologica Musei Nationalis Pragae, 18: 341 pp. Cerretti, P. ve Tschorsnig, H. P., 2010. Annotated Host Catalogue for the Tachinidae (Diptera) of . Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde A, Neue Serie, 3: 305– 340. Chao, C. M. ve Shi, Y. S., 1982. Diptera: Tachinidae- Tachininae ( In Chinese). Insect of Xizang, 2: 235-281. Chao, C. M. ve Shi, Y. S., 1985. Study on the Subtribe Nemoraeina from . Sinozoologia, 3: 163-167. Chao, C. M. ve Wang, X., 1985. Studies on Mass Rearing of the Tachinid Lydella grisescens on its Natural Host, Corn Borer. Acta Ecol. Sin., 5: 357-363. Clausen, C. P., 1940. Entomophagous Insects. Mc. Graw-Hill Publication in the Zoological Sciences. Newyork and London, 688 pp. Cortes, R. 1983. Tachinid Flies (Diptera: Tachinide) from Tarapaca and Antofagasta Provinces, Chile. III. Addendum. Florida Ent., 66: 377-389. Cortes, R. 1986. Taquinidos de Aysen (XI region) Magallanes (XII region) Chile (Diptera: Tachinidae). Acta Ent. Chilena, 13: 133-160. Çobanoğlu, S., 1994. Edirne İlinde Kavaklarda Zararlı Kavak Beyaz Kelebeği Leucoma salicis (L.) (Lep., Lymantriidae)'in Yumurta, Larva ve Pupa Asalakları Üzerinde Araştırmalar. Türk. entomol., derg., 18 (1): 21-34. Crosskey, R. W., 1973. A Conspectus of the Tachinidae (Diptera) of Australia, Including Keys to the Supraspecific Taxa and Taxonomic and Host Catalogues. Bulletin of the British Museum, Suppl., 21., 221 pp. Crosskey, R. W. 1976. A Taxonomic Conspectus of the Tachinidae (Diptera) of the Oriental Region. Bulletin of the British Museum (Natural History). Entomology Supplement, 26, 357 pp. Crosskey, R. W. 1977. Family Tachinidae. Pp. 586–697. In Delfinado, M.D. and Hardy, D.E., (eds.), A Catalog of the Diptera of the Oriental Region. Volume III. Suborder Cyclorrphapha (Excluding Division Aschiza). University Press of Hawaii, Honolulu, 854 pp. Dikyar, R., 1981. Biology and Control of Aelia rostrata in Central . EPPO Bull., 11, 39-41. Doğanlar, M., 1975. Erzurum Bölgesinde Önemli Lepidopter Tırtıllarında Bulunan Tachinidae Sinekleri ve Bunların Kısa Biyolojileri. Atatürk Üniv. Yay. No: 375, Zir. Fak. Yay. No: 179, Araştırma Serisi No:110, Erzurum, 136 s. Doğanlar, M., 1982a. Doğu Anadolu‟da Saptanan Bazı Parazit Sinekler I. Exoristinae (Diptera: Tachinidae). Türk. Bitki Kor. Derg., 6 (2): 75-79. Doğanlar, M., 1982b. Doğu Anadolu‟da Saptanan Bazı Parazit Sinekler II. Echinomyiinae, Dexiinae, Phasiinae (Diptera: Tachinidae). Türk. Bitki Kor. Derg., 6 (4): 209-220. 217

Doğanlar, M. ve Döken, T., 1985. Gypsonoma minutana (Lepidoptera, Olethreutidae) and its Natural Enemies in Eastern Anatolia. Türk Bitki. Kor. Derg., 9: 199- 206. Draber-Monko, A., 1964. Klucze do Oznaczania Owadow Polski. Czesc XXVIII. Muchowki-Diptera. Zeszyt 72 Phasiidae. Polski Zwiazek Entomologiczny. Nr 44 serii kluczy. 100 pp. Draber-Monko, A. 1982. Tachinid flies (Diptera, Tachinidae) of Warsaw and Mazovia. Memorab. Zool., 35 (1981): 141-162. Draber-Monko, A., Durska, E., Klasa, A. ve Kownacki, A., 1991. Check list of of Poland. Part XXXII Insecta. Tachinidae. Edit. Razowski. Polska Akademia Nauk. Instytut systematyki i Ewolucji Zwicrzat, 252-263. Draber-Monko, A. 1991. Tachinid Flies (Tachinidae, Diptera) of Warszaw and the Natural Habitats of the Mazov Lowlands [In Polish.] International Symposium on Entomofauna of Central Europe, 1988: 553-555. Draber-Monko, A., 1993a. Raczyce (Dipt.: Tachinidae) Krainy Swietokrzyskiej. Fragmenta Faunistica, 36 (15): 275-328. Draber-Monko, A. 1993b. Tachinid Flies (Tachinidae, Diptera) of the Witokrzyski Region [In Polish.] Fragm. Faun., 36: 275-328. Dupuis, C., 1963. Essai Monographique sur les Phasiinae (Dipteres Tachinaries Parasites d' Heteropteres). Memories Museum National d' Historie Naturelle. Nouvelle Serie (Serie A, Zoologie), 26: 1-461. Dupuis, C. 1997. Insectes Insolites Val-de-Marne: Dipteres Phasiinae Nouveaux Pour la en Touraine. Cahiers des Naturalistes 53: 19-27 [Publ. date 1999]. Dupuis, C. 2009. Contributions a l‟étude des Phasiinae Cimicophages (Dipteres Tachinaires) – XLIII. Ponte et Spécificité Parasitaire chez Gymnosoma intermedia Loew. Expériences Faites a Richelieu (Indre-et-Loire). Cahiers des Naturalistes, 57: 11-23. Efil, L. ve Kara, K., 2004. Tachinid Parasitoids (Diptera: Tachinidae) of Spodoptera exigua in Cotton Fields in Diyarbakir, Turkey. Phytoparasitica, 32: 363–366. Emden, V.I. 1954. Diptera, Cyclorrhapha, Calyptrata. Royal Entomological Society of London, 133 pp. Eroğlu, M., 1995. Compsilura concinnata (Meigen) (Diptera, Tachinidae)‟nın Euproctis chysorrhoea (L.) (Lepidoptera, Lymantridae) Üzerindeki Gelişimi ve Etkinliğinin Araştırılması. Türk. entomol. derg., 19 (3): 169-176. Ertürk, H., 1963. Batı Anadolu İncirlerinde Zarar Yapan Lepidopterlerden Phycitidae Familyası Türleri ve Bunlardan İncir Kurdu (Ephestia cautella Walk.)‟nun Biyolojisi, Zarar Şekli ve Mücadele İmkanları Üzerinde Araştırmalar. T.C Tarım Bakanlığı Bornova Zir. Müc. Enst. Yayın., Teknik Bülten No: 9, 118 s. Ford, T. H., Shaw, M. R. ve Robertson, D. M., 2000. Further Host Records of Some West Palaearctic Tachinidae (Diptera). Entomologist's Rec. J. Var., 112: 25- 36. Gammelmo, Ø. ve Sagvolden, B. A., 2007. The Tachinid Fly Phasia (Fabricius, 1794) (Diptera, Tachinidae) in Norway. Norwegian Journal of Entomology, 54: 51–54. Gaponov, S. P. ve Khitzova, L., 1990. The Comparative Eggs Morphology of Calliphoridae, Sarcophagidae, Tachinidae, Rhinophoridae. Abstr., 2nd Int. Congr. Dipterology, Bratislava, 1990: 66. 218

Gaponov, S. P. 1992. Macrotype Eggs of Phasiins [sic.] of the Genera Gymnosoma, Heliozeta, Clytiomyia, Subclytia, Cistogaster and Ectophasia [In Russian] Zoologichesky Zhurnal, 71(7): 23-28. Gaponov, S.P. 1993. Exochorion Morphology in Some Species of the Subfamily Tachininae (Diptera, Tachinidae). [In Russian] Zoologicheskii Zhurnal 72: 125-129. [English translation in Ent. Rev. 73(3): 71-75]. Gençer, L. ve Doğanlar, M., 1996. Tokat-Merkezdeki Elma Bahçelerinde Elma Ağ Kurdu (Hyponomeuta malinelus Zell.) Pupalarından Çıkan Parazitler ve Aralarındaki Bazı Biyolojik İlişkiler. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 19: 11-18. Gheibi, M., Ostovan, H. ve Kamalı, K., 2010. A contribution to the tachinid flies of the subfamilies Exoristinae and Tachininae (Diptera: Tachinidae) from Fars province, Iran. Turk. J. Zool., 34 (2010): 35-43. Grenier, S., 1988. Applied Biologial Control with Tachinid Flies (Diptera, Tachinidae): A Review, Anz. Schödling. Pfl. Umw., 51: 49-56. Gözüaçık, C., Mart, C. ve Kara, K., 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde Mısırda Zararlı Lepidoptera Türlerinin Doğal Düşmanları ve Doğal Parazitlenme Oranları. Türkiye II. Bitki Kongresi Bildirileri, 27-29 Ağustos, Isparta, s 8. Gözüaçık, C., Kara, K., Karaca, V., Duman, M., Mutlu, Ç. ve Melan, K., 2010. Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde Süne, Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae)‟nin Ergin Parazitoitleri ve Etkinlikleri. HR. Ü. Z. F. Dergisi, 14 (1): 1-8. Gürses, A., 1975. Trakya Bölgesinde Altın Kelebek (Euproctis chrysorrhoea L.). Zir. Müc. ve Zir. Karan. Gn. Md. Araştırma Eserleri Serisi, Teknik Bülten No: 8, 79 s. Haeselbarth, E., 1983. Determination List of Entomophagous Insects. International Union for Bio Sciences, International Organization for Biological Control (IOBC) of Noxious and Plants. Palaearctic Regional Section, VI (I): 1-49. Herting, B.1957. Das weibliche Postabdomen der Calyptraten Fliegen (Diptera) und sein Merkmalswert für die Systematik der Gruppe. Z. Morph. Ökol. Tiere, 45: 429-461. Herting, B., 1958. Tachiniden (Dipt.) von den Kapverdischen und Kanarischen Inseln. Biol., 18 (7): 1-7. Herting, B., 1959. Artbildung auf dem Wege über Ökologissche Rassen bei Prasitischen Fliegen (Dip.: Tachinidae). Verh. Dt. Zool. Ges. 1959: 171-174. Herting, B., 1960. Biologie der Westpalaarktischen Raupenfliegen (Dipt., Tachinidae). Monographien zur Angewande Entomologie, Nr.16: 1-188, Hamburg und Berlin. Herting, B., 1961. Beitrage zur Kenntnis de Europaishen Raupenfliegen (Dip. Tachinidae), III-IV. Stuttg. Beitr. Naturk. 65: 1-12. Herting, B., 1962. Neue Faunistische und Bilogische Daten Uber Schwedische Tachiniden (Dipt.). Opusc. ent., 27: 80-86. Herting, B., 1963a. Ein Ungewönelich Adaptierter Eilageapparat bei den Raupenfliegen der Gattung Phorocera R. D. (Dipt:. Tachinidae). Stuttg. Beitr. Naturk., 117: 1-6. Herting, B., 1963b. Beitrage zur Kenntnis de Europaishen Raupenfliegen (Dip. Tachinidae). VII. Mitt. Schweiz. Ent. Ges., 36: 105-112. 219

Herting, B., 1964. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt. Tachinidae). VIII. Entomophaga, 9: 59-65. Herting, B., 1965a. Die Parasiten der in Nortwestdeutschland an Obstbaumen und Laubholz Schadlich Auftretenden spanner und Eulenraupen (Lep.: Geometridae, Noctuidae, Thytatridae). Z. Angew. Ent., 55: 239-263. Herting, B., 1965b. The Fertilization of the egg in Obiparous Tachinids (Diptera). Tech. Bull. Commonw. Inst. Biol. Control, 5: 142-144. Herting, B., 1965c. Phasia Latreille 1804 (Insecta, Diptera): Proposed Designation of a Type- species under the Plenary Powers. Bull. Zool. Nomencl, 22: 243-245. Herting, B., 1966a. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt,. Tachinidae). IX. Stuttg. Bitr. Naturk., 146: 1-12. Herting, B., 1966b. On Dr. Sabrosky‟s Opposition to the Proposed Designation of a type-species for Phasia Latreille. Bull. Zool. Nomencl., 23: 196-197. Herting, B., 1967a. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt., Tachinidae). X. Stuttg. Bitr. Naturk., 173: 1-11. Herting, B., 1967b. Tachinenfang im Schweizer Jura Mittels Zeltfallen Mitt. Schwiz. Ent. Ges., 30: 191-198. Herting, B., 1967c. Revised Proposal for Designation of a Type-species for Phasia Latreille. Bull. Zool. Nomencl., 24: 70-72. Herting, B., 1968. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae). XI. Stuttg. Beitr. Naturk., 96:1-8. Herting, B., 1969. Notes on European Tachinidae (Dipt.) Described by Rondani (1856- 1868). Mem. Soc. Nt. Ital., 48: 207-224. Herting, B., 1970. Where is the type material of Those Insects which Fabricius Described from the Bosc Collections. Bull. Zool. Nomench., 26: 198-199. Herting, B., 1971. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt. Tachinidae). XII. Stuttg. Beitr. Naturk., 237: 1-18. Herting, B., 1972a. Die Typenexemplare der von Meigen (1824-1838), Beschriebenen Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae). Stuttg. Beitr. Naturk., 243: 1-15. Herting, B., 1972b. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae). XIII. Stuttg. Beitr. Naturk. (A), 254: 1-18. Herting, B., 1973. Beitrage Zur Kenntnis der Europischen Raupenfliegen (Dipt., Tachinidae). Stuttgarter Beitr. Naturk., Serie A, Nr. 254: 1-18. Herting, B., 1974a. Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae). aus Oberöstereich in der Sammlung des Oö. Landesmuseums zu Linz. Naturk. Jarb. Stadt. Linz, 1973: 91-121. Herting, B., 1974b. Les Tachinaries. In: Les Ornanismes Ouxiliaires and Verger de Pommiers. Introduction a la Lutte Integree, Broch, No. 3, O.I.L.B., Wageningen, 171-185. Herting, B., 1975. A Catalogue of Parasites and Predators of Terrestrial . Sect. A, Vol. 6: Microlepidoptera, 218 pp. Herting, B., 1976. A Catalogue of Parasites and Predators of Terrestrial Arthropods. Sect. A, Vol. 7: Macrolepidoptera, 221 pp. Herting, B., 1977. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae). Stuttgarter Beitr. Naturk., Serie A, Nr. 295, 16 pp.. Herting, 1979. Beschreibungen neuer Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae) und Revision der Besseria anthophila- Gruppe. Stuttgarter Beitr. Naturk., Serie A, Nr. 323, 10 pp. 220

Herting, B.,1983. Phasiinae. - in: Lindner, E. (Hrsg): Die Fliegen der palaarktischen Region, Teil 64 c: 1-88, Stuttgart. Herting, B., 1984. Catalogue of Palaearctic Tachinidae (Diptera). Stuttg. Beitr. Naturk., No: 369, Stuttgart. Herting, B., 1987. Beitrage zur Kenntnis der Europaischen Raupenfliegen (Dipt: Tachinidae). XVII. Stuttgarter Beitr. Naturk., Serie A, Nr. 408, 16 pp. Herting, B. ve Dely-Draskovits, Á., 1993. Family Tachinidae. Pp. 118–458. In: Soós, Á. and Papp, L., (eds.), Catalogue of Palaearctic Diptera. Volume 13. Anthomyiidae – Tachinidae. Hungarian Natural History Museum, Budapest, 624 pp. Herting, B. ve Tschorsnig, H. P., 1994. Die Raupenfliegen (Diptera: Tachinidae) Mitteleuropas: Bestimmungstabellen und Angaben zur verbreitung und Ökologie der einzellen Arten. Stutgarter Beitrage zur Naturkunde Serie A (Biologie), Nr. 506: 170 pp. Hubenov, Z. K., 1980a. Tachinid Species, Tachinidae (Diptera), New for the Fauna of (In Bulgarian). Acta Zoologica Bulgarica, 14: 79-82. Hubenov, Z. K., 1980b. A Contribution to the Studies on the Fauna and Biology of the Species of Family Tachinidae (Diptera) in Bulgaria (In Bulgarian). Acta Zoologica Bulgarica, 15: 77-80. Hubenov, Z. K., 1985. On Hosts of Family Tachinidae (Diptera) Species in Bulgaria (In Bulgarian). Acta Zoologica Bulgarica, 27: 27-36. Hubenov, Z. K., 1992. Systematische liste der Bulgarischen Raupenfliegen (Diptera: Tachinidae). Acta Zoologica Bulgarica, 45: 63-72. Hubenov, Z. K., 2001. Addition to the List of Hosts of the Bulgarian Tachinidae (Diptera) (In Bulgarian). Acta Zoologica Bulgarica, 7: 51-56. İren, Z., 1952. Türkiye‟de Yeni Bulunan Hyponomeuta padella L. ve Carpocapsa (Cydia) pomonella L. Parazitleri. Bitki Kor. Bült., 4: 16-18. Iwao, K., Nakamura, S. ve Ohsaki, N., 1989. Spatio-Temporal Distribution Patterns of Two Tachinid Flies, Epicampocera sussincta and Compsilura concinnata Parasitizing Pieris. Res. Pop. Ecol., 31: 105-112. Iwao, K., Nakamura, S. ve Ohsaki, N., 2001. Plant-Based Host Preference and Larval Competition of the Tachinid Parasitoid Epicampocera succincta. Population Ecology 43: 149-155. İslamoğlu, M. ve Kornoşor, S., 2003. Gaziantep - Kilis İllerinde Kışlak ve Buğday Tarlalarındaki Süne Ergin Parazitoitleri (Diptera, Tachinidae) Üzerinde Araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 43 (1-4): 99-110. İslamoğlu, M. ve Kornoşor, S., 2007. Kahramanmaras İli Kıslak ve Buğday Alanlarında Süne Ergin Parazitoid (Diptera; Tachinidae) Türleri ile Parazitleme Oranlarının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2 (2): 53-61. Kansu, A., 1955. Orta Anadolu Meyve ağaçlarına Zarar Veren Bazı Makrolepidoptera Türlerinin Evsafı ve Kısa Biyolojileri Hakkında Araştırmalar. Ziraat Vekaleti Neşriyat ve Haberleşme Müdürlüğü,Sayı 704, İstiklal Matbaası, Ankara, 204 s. Kansu, A., Kılınçer, N., Uğur, A. ve Gürkan, O., 1986. Ankara, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde İllerinde Kültür Bitkilerinde Zararlı Lepidopterlerin Larva ve Pupa 221

Asalakları. Türkiye I. Biyolojik Mücadele Kong., 12-14 Şubat 1986, Adana, 146-161. Kara, K., 1998. Tokat ve Çevresinde Saptanan Exoristinae ve Phasiinae (Diptera: Tachinidae) Alt Familyalarına Ait Sinekler Üzerinde Sistematik Çalışmalar. Yayınlanmamış Doktora Tezi. T.C. G.O.P Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 247 s., Tokat. Kara, K. ve Alaoğlu, Ö., 1999. Tokat ve Çevresinde Saptanan Phasiinae (Diptera: Tachinidae) Altfamilyasına Ait Sinekler Üzerinde Sistematik Çalışmalar. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kong. 26-29 Ocak 1999 Adana, 563-586. Kara, K. ve Bayram, S., 1999. New Records of Tachinidae (Diptera) from Turkey. J. Ent. Res. Soc., 1 (2): 17-20. Kara. K. ve Özdemir, Y., 2000. Tachinid flies (Diptera, Tachinidae) Reared from Lepidopterous Larvae in Central Anatolia (Turkey). Zoology in the , 20: 117- 120. Kara, K., 2001. Additions to the Fauna of Turkish Tachinidae (Insecta, Diptera). Zoology in the Midle East, 23: 85-88. Kara, K. ve Alaoglu, O., 2001. Some new host records of Tachinidae (Diptera) from Turkey. Studia dipterologica, 8 (1): 349- 351. Kara, K. ve Tschorsnig, H. P., 2003. Host Catalogue for the Turkish Tachinidae (Diptera). J. Appl. Ent., 127: 465-476. Kara, K. ve Aksu, S., 2008. Contributions to the Turkish Tachinidae (Diptera) Fauna. Turk. J. Zool., 32: 227-228. Kara, K. Korkmaz, Y. ve Kırıkoğlu, S., 2010. New Records for Turkish Tachinidae (Diptera) Fauna. Turk. J. Zool., 34: 275-277. Kara K. ve Çorus, S., 2011. Medina separata (Meigen, 1824), a New Record for Turkish Tachinidae (Diptera). Turk. J. Zool., 32 (3): 445-446. Karsavuran, Y., 1986. Bornova (İzmir) Koşullarında Çeşitli Kültür Bitkilerinde Zarar Yapan Dolycoris baccarum (L.) (Heteroptera: Pentatomidae)‟un Biyolojisi ve Ekolojisi Üzerinde Araştırmalar. Türk. Bitki Koruma Derg., 10: 213-230. Karsholt, O. ve Razowski, J., 1996. The Lepidoptera of Europea, A Distributional Cheklist. Apollo Books, Kirkeby Sand 19, DK-5771, Stenstrup, 380 pp. Kaya, K., 2008. Hatay İlinde Önemli Yazlık ve Kışlık Sebze Alanlarında Bulunan Zararlı Lepidopter Türleri, Populasyon Yoğunlukları ve Parazitoidleri Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Ana Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi,75 s. Keçeci M., Tekşam, İ., Topuz, E. ve Öztop, A., 2007. Antalya ve Burdur İllerinde Süne (Eurygaster integricep Put.) (Het.: Scutelleridae)‟nin Ergin Parazitoit (Dip.:Tachinidae) Türleri ve Parazitlenme Oranlarının Belirlenmesi. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, Isparta, 27-29 Ağustos 2007, s 174. Khan, S. M. ve Özer, M., 1984. Agrotis spp. (Lepidoptera: Noctuidae) Parazitlerinin Saptanması ve Önemli Görülenlerin Konukçuları ile Biyolojik İlişkileri. Ankara Üniv. Fen Bil. Enst. Yayın No: BK 7, 1-19. 222

Kılıç, N ve Alaoğlu, Ö., 1996. Erzurum‟da Kavaklarda zararlı Leucoma salicis (L.) (Lepidoptera, Lymantriidae) (Kavak beyaz kelebeği)‟in biyolojisi ve parazitoitleri üzerinde araştırmalar. Türk. entomol. derg., 20 (4): 269-279. Kıvan, M., 1996. Tekirdağ İlinde Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera, Scutelleridae)‟in Endoparazitleri ve Etkinlikleri Üzerinde Araştırmalar. Türk. entomol. derg., 20 (3): 211-216. Kıvan, M. ve Konukçu, S., 2011. Kırklareli ve Tekirdağ‟da Buğday Ekilişlerinde Bulunan Kımıl (Aelia) (Hemiptera: Pentatomidae) Türleri ve Doğal Düşmanları Üzerine Araştırmalar. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri. 28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş. s 220. Korkmaz, Y., 2007. Batı Karadeniz Bölgesi Tachinidae (: Diptera) Türleri Üzerinde Faunistik Çalışmalar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. GOÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. 60 s., Tokat. Kovancı, B., Gencer, N. S. ve Kaya, M., 1999. Uludağ (Bursa)‟da Bulunan Apollon Kelebeği, Parnassius apollo (L.) (Lepidoptera: Papilionidae) Üzerinde Biyolojik ve Ekolojik Araştırmalar. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23(4): 875-884. Kugler, J., 1961. Orgyia dubia Tausch. and its parasites in . The Bulletin of the Research Council of Israel (B), 10: 62–72. Kugler, J., 1963. Tachinidae of Israel. I. General Part. Israel Journal of Zoology, 12: 25–34. Kugler, J., 1966a. A List of Pparasites of Lepidoptera from Israel. Israel Journal of Entomology, 1: 75–88. Kugler, J., 1966b. Species of the Genus Leucostoma (Tachinidae, Phasiinae) in Israel. Israel Journal of Zoology, 15: 173–182. Kugler, J., 1967. Dipteres Tachinaires de Richelieu. Annales de Parasitologie. 42: 443- 454. Kugler, J., 1968. Tachinidae of Israel III. Description of six new species. Israel Journal of Entomology, 3: 59–68. Kugler, J., 1971. Tachinidae of Israel IV. Description of ten new species. Israel Journal of Zoology, 20: 69–88. Kugler, J., 1972. Tachinidae of Israel V. Mesnilomyia and Palmonia, two new genera of Tachinidae (Diptera). Israel Journal of Zoology, 21: 103–112. Kugler, J., 1974. Tachinidae (Diptera) from Mt. Hermon, with the Description of Six New Species. Israel Journal of Entomology, 9: 109–131. Kugler, J., 1977. Neue Tachinidae aus Israel (Diptera). Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde (A), 301: 14 pp. Kugler, J. 1978a. A revision of the tachinid fly genus Plesina (Diptera, Tachinidae). Entomologica Germanica 4: 84–96. Kugler, J., 1978b. Leucostoma edentata n. sp. and Dionomelia hennigi n. gen., n. sp., two New Leucostomatini from Israel (Dipt.: Tachinidae, Phasiinae). Entomologica Germanica, 4: 344–348. Kugler, J., 1980. New Taxa of Tachinidae (Diptera) with a list of the Species from Israel and Adjacent Territories. Israel Journal of Entomology, 13: 27–60. Kurt, M. A., 1975. Doğu Karadeniz Fındıklarında Zarar Yapan Palomena prasina L. (Hemiptera-Pentatomidae)‟nın Biyo-Ekolojisi Üzerine Araştırmalar. Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst. Yayın No: 25, 57 s. 223

Lodos, N., 1961. Türkiye, Irak, İran ve Suriye‟de Süne (Eurygaster integriceps Put.) Problemi Üzerinde İncelemeler (Yayılışı, Zararları, Biyolojisi, Parazitleri ve Savaşı). Ege Üniv. Zir. Fak. Yayın. No: 51, 115 s. Lodos, N., 1986. Türkiye Entomolojisi II. Genel Uygulamalı ve Faunistik. Ege Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 429, 591 s. Mellini, E., 1990. Synopsis of the Biology of Diptera Tachinidae. Estratto dal, Bollettino dell‟Istituto di Entomologia “Guido Grandi” dell‟ Universita di Bologna, Vol. XLW, 1-38 pp. Memişoğlu, H. ve Özer, M., 1994. Ankara İlinde Avrupa Sünesi (Eurygaster maura L., Hemiptera: Scutelleridae)'nin Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri. Türkiye 3. Biyolojik Müc. Kong. 25-28 Ocak. İzmir, 187-195. Memişoğlu, H., Özkan, M., ve Melan, K. 1994. Orta Anadolu Bölgesinde Kımıl Aelia rostrata Boh. (Hemiptera: Pentatomidae)' ın Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri. Türkiye 3. Biyol. Müc. Kongresi, 25-28 Ocak, İzmir, 187-195. Mesnil, L., 1944-1965. Larvaevorinae (Tachininae): In: Die Fliegen der Paläarktischen Region (ed: E. Lindner), 10 (1-3): 1-1435. Mesnil, 1980. Dexiinae. – İn: Lindner, E. Die Fliegen der palearktischen Region, Teil 64f: 1-52, Stuttgart. Nettles, W. C., 1986a. Asparagine: A Host Chemical Essential for the Growth and Development of Eucelatoria bryani, A Tachinid Parasitoid of Heliothis spp. Comp. Biochem. Physiol., 85 A: 697-701. Nettles, W. C., 1986b. Effects of Soy Flour, Bovine Serum Albumin and Three Amino Acid Mixtures on Growth and Development of Eucelatoria bryani (Diptera: Tachinidae) Reared on Artifical Diets. Environ. Ent. 15: 1111-1115. Newton, A. F.,Thayer, M. K. ve Sabrosky, C. W. 1992. Tachinidae Fleming, 1821 (Insecta, Coleoptera) and Tachinidae Robinea-Desvoidy, 1830 (Insecta, Diptera): Proposed Removal of Homonymy and Tachyporidae Mac Leay, 1825 (Insecta, Coleoptera): Proposed Precedence Over Tachinusidae Fleming, 1821. Bull. Zool. Nomenclat., 49(2): 122-126. Oğurlu, İ., 2000. Biyolojik Mücadele, Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayın No: 8, 440 s. O'Hara, J. E., 1982. Classification, Phylogeny and Zoogeography of the North American Species of Siphona Meigen (Diptera: Tachinidae). Quaestiones Entomologicae, 18: 261-380. O'Hara, J. E., 1983. A New Species of Siphona (Diptera: Tachinidae) from Australia. International Journal of Entomology, 25: 79-83. O'Hara, J. E., 1984. Baeomyia n. g. (Diptera: Tachinidae): Descriptions and Notes About Phylogenetic and Zoogeographic Relationships. Canadian Journal of Zoology, 62: 1387-1396. O'Hara, J. E., 1985. Oviposition Strategies in the Tachinidae, a Family of Beneficial Parasitic flies. University of Alberta Agriculture and Forestry Bulletin, 8 (2): 31-34 O'Hara, J. E., 1988. Correlation Between Wing Size and Position of a Hind Crossvein in the Siphonini (Diptera: Tachinidae). Journal of Natural History, 22: 1141- 1146. O'Hara, J. E., 1988. Survey of First İnstars of the Siphonini (Diptera: Tachinidae). Entomologicae scandinavica, 18: 367-382. 224

O'Hara, J. E., 1989. Systematics of the Genus Group Taxa of the Siphonini (Diptera: Tachinidae). Quaestiones Entomologicae, 25: 1-229. O'Hara, J. E., 1991. Revision of Nearctic Species of Actia Robineau-Desvoidy (Diptera: Tachinidae). The Canadian Entomologist, 123: 745-776. O'Hara, J. E., 1993. Revision of the Species of Frontiniella Townsend (Diptera: Tachinidae). The Canadian Entomologist, 125: 11- 45. O'Hara, J. E., 1994. Revision of Nearctic Species of Ceromya Robineau-Desvoidy (Diptera: Tachinidae). The Canadian Entomologist, 126: 775-806. O'Hara, J. E., 1995. Henry Walter Bates - His Life and Contributions to Biology. Archives of Natural History, 22: 195-219. O'Hara, J. E., 1996. The Tachinid Taxa of Louis P. Mesnil, with Notes on Nomenclature (Insecta: Diptera). The Canadian Entomologist, 128: 115-165. O'Hara, J. E., 1999. Tachinidae (Diptera) Parasitoids of Bertha Armyworm (Lepidoptera: Noctuidae). The Canadian Entomologist, 131: 11-28. O'Hara, J.E., 2002. Revision of the Polideini (Tachinidae) of America North of Mexico. Studia dipterologica, Suplement 10, 170 pp. O'Hara, J. E. ve Wood. D. M., 2004. Catalogue of the Tachinidae (Diptera) of America North of Mexico. http://www.bio-nica.info/biblioteca/OHara2004Tachinidae.pdf 20.11.2009 O‟Hara, J. E., 2005. A Review of the Tachinid Parasitoids (Diptera: Tachinidae) of Nearctic Choristoneura species (Lepidoptera: Tortricidae), with Keys to Adults and Puparia. Zootaxa, 938: 1-46. O'Hara, J. E., 2007. A New Species of Myiopharus Brauer and Bergenstamm (Diptera: Tachinidae) Parasitic on Adults of the Sunflower , Zygogramma xclamationis (Fabricius). Zootaxa, 1521: 31-41. O‟Hara, J. E., 2008. Tachinid Flies (Diptera: Tachinidae). Pp. 3675–3686. In: Capinera, J.L., (ed.), Encyclopedia of Entomology. 2nd Edition. Springer Netherlands, Dordrecht, 4346 pp. http://www.nadsdiptera.org/Tach/Gen/tachintr.htm. (20.11.2009). O‟Hara, J.E., Shima, H. ve Zhang, C., 2009. Annotated Catalogue of the Tachinidae (Insecta: Diptera). Zootaxa 2190: 1–236. O'Hara, J. E., 2011. Key to the Genera of Tachinidae in the Eastern US. http://hr-rna.com/RNA/Other%20insect%20pages/Tachinid%20key%20pg1.htm Öncüer, C., Yalçın, E. ve Erkin, E., 1977. Ege Bölgesinde Meyve Ağaçlarında Zarar Yapan Euproctis chrysorrhoea L. (Lepidoptera: Lymantridae) Larvalarının Doğal Düşmanları ve Bunların Etkinlik Oranları. Türk. Bit. Kor. Derg., 1 (1): 39-47. Öncüer, C., Yalçın, E. ve Erkin, E., 1978. Ege Bölgesinde Meyve Ağaçlarında Zarar Yapan Euproctis chrysorrhoea L. (Lep.: Lymantriidae) Pupalarının Doğal Düşmanları ve Bunların Etkililik Durumları. Türk. Bit. Kor. Derg., 2 (1): 31- 36. Öncüer, C., 1991. Türkiye Bitki Zararlısı Böceklerin Parazit ve Predatör Kataloğu. Ege Üniv. Zir. Fak. Yay., No: 505 Bornova. 354 s. Öncüer, C. ve Kıvan, M., 1995. Tekirdağ ve Çevresinde Eurygaster (Heteroptera: Scutelleridae) Türleri, Tanımları, Yayılışları ve Bunlardan Eurygaster integriceps Put.‟in Biyolojisi ve Doğal Düşmanları Üzerine Araştırmalar. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 19: 223-230. 225

Önçağ, G., 1975. Ege Bölgesinde Salkım Güvesi Lobesia (Polychrosis) botrana (Schiff. and Den.) (Lepidoptera: Tortricidae)‟nın Tanınması, Yayılışı, Biyolojisi, Zararı, Doğal Düşmanları ve Kimyasal Savaş İmkanları Üzerinde Araştırmalar. Zir. Müc. ve Zir. Karan. Gn. Md. Araştırma Eserleri Serisi, Teknik Bülten No: 26, 68 s. Özbek, H., 2008. Cnaemidophorus rhododactyla, a New Rosa spp. Pest For Turkey and Its New Parasitoids. Phytoparasitica, 36 (5): 502-504. Özbek, H., Tozlu G. ve Çoruh, S., 2009. Parasitoids of the Small Poplar Longhorn Beetle, Saperda populnea (L.) (Coleoptera: Cerambycidae). In the Aras Valley (Kars and Erzurum Province), Turkey. Turk J. of Zoology, 33: 111-113. Özçankaya, İ. M. ve Can, P., 2004. Muğla İli Kızılçam Ağaçlandırma Alanlarında Çam Kese Böceği Thaumetopoea pityocampa (Den. & Schiff.) (Lep.: Thaumetopoeidae)‟nin Mekanik ve Biyolojik Savaş Olanaklarının Geliştirilmesi Üzerine Araştırmalar. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten, No: 26, 100 s. Özdemir, N., 1981. Karadeniz Bölgesi Mısırlarında Zarar Yapan Mısır Kurdu (Ostrinia nubilalis Hbn.) (Lep: Pyralidae)‟nun Biyo-Ökolojisi Üzerinde Araştırmalar. Samsun Böl. Zir. Müc. Arşt. Enst. Md. Araştırma Eserleri Serisi No: 26, 86 s. Reitz, S. R. ve Adler, P. H., 1991. Courtship and Mating Behavior of Eucelatoria bryani (Diptera: Tachiniae), a Larval Parasitoid of Heliothis Species (Lepidoptera: Noctuidae). Ann. Entomol. Soc. Am., 84 (1) :111-117. Reitz, S. R. 1996. Interspecific Competition Between Two Parasitoids of Helicoverpa zea: Eucelatoria bryani and E. rubentis. Entomologia Experimentalis et Applicata, 79: 227-234. Richter, V. A., 2008. On the Tachinid Fauna of the Southeastern Part of European (Diptera, Tachinidae) Entomologicheskoe Obozrenie, 86 (4): 905–917. Richter, V. A., Gultekin, L. ve Korotyaev, B. A., 2002. Zeuxia cinerea Meigen, New to the Fauna of Northeastern Turkey (Diptera: Tachinidae). Zoosystematica Rossica, 11: 234. Roznosky, R. ve Vanhara, J., 1993. Diptera (Brachycera) of the Agricultural Landscape in Southern Moravia. Acta Sc. Nat. Brno, 26 (4): 1-64. Sabrosky, C.W. ve Arnaud, J. R., 1965. Family Tachinidae (Larvaevoridae). Pp. 961- 1108 in: Stone, A., et al. (eds.), A Catalog of the Diptera of America North of Mexico. United States Department of Agriculture, Agriculture Handbook, 276: 1-1696. Schimitschek, E., 1944. Forstinsekten der Türkei und ihre Umwelt. Prag: Volk und Reich Verlag. Shima, H., 1984. Study on the Tribe Blondeliini from (Diptera, Tachinidae). V. The Genera Blondelia Robineaus- Desvoidy and Compsilura Bouche. Kontyu ,52: 540-552. Shima, H., 1985. Study on the Tribe Blondeliini from Japan ( Diptera: Tachinidae). VI. A Revision of the Genus Uromedina Townsend. Kontyu, 53: 97-111. Soydanbay, M., 1976. Türkiye‟de Bitki Zararlısı Bazı Böceklerin Doğal Düşman Listesi – Kısım I. Bitki Koruma Bülteni, Cilt: 16, No: 1, Ayrı Baskı, 32-46. Soydanbay, M., 1978. The list of Natural Enemies of Agricultural Crop Pests in Turkey. Part II. Türk. Bit. Kor. Derg. , 2 (2): 61-92. Stireman, J. O., O‟ Hara, J. E. ve Wood, D. M., 2006. Tachinidae: Evolution, Behavior and Ecology. Annu. Rev. Entomol., 51: 525-555. 226

Stireman, J. O., 2009. The Evolution and Parasitic Habit of the Tachinidae (Diptera). http://www.wright.edu/~john.stireman/TACHINID.PDF (14.11.2009). Şimşek, N., Güllü, M ve Yaşarbaş, M., 1994. Akdeniz bölgesinde Süne (Eurygaster integriceps Put.)‟nin Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri Üzerinde Araştırmalar. Türkiye 3. Biyol. Müc. Kongresi. 25-28 Ocak, İzmir, 155-164. Teskey, H.J., 1981. Morphology and Terminology-Larvae. In: J.F.McAlpine et al (Eds), Manuel of Nearctic Diptera, 1 (3): 65-88. Tosun, İ., 1977. Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarında Zarar Yapan Böcekler ve Önemli Türlerin Parazit ve Yırtıcıları Üzerine Araştırmalar. Orman Genel Md. Yayınları, Sıra No: 612, Seri No: 24,Vural Matbaası, İstanbul, 201 s. Tozlu, G. ve Kara, K., 2007. The First Host Record for Zeuxia colomiets, 1971 (Diptera: Tachinidae) from Turkey. Türk. J. Zool., 31: 357-358. Tschorsnig, H. P., 1985. Taxonomie Forstlich Wichtiger Parasiten: Untersuchungen zur Struktur des Mannlichen Postabdomens der Raupenfliegen (Diptera: Tachinidae). - Stuttg. Beitr. Naturk. (A), 383, 137 pp, Stuttgart. Tschorsnig H. P., 1988. Erganzungen zur Fauna der südbadischen Raupenfliegen (Dipt: Tachinidae) I. Mitt. bad. Landesver. Naturkunde u. Naturschutz. N.F., 14. (3): 777-778. Tschorsnig, H. P., 1989. Diagramme zur Flugzeit Mitteleuropäischer Raupenfliegen I. Exoristini, Blondeliini. Mitteilungen entomologischer Verein Stuttgart, 24: 35–49. Tschorsnig, H. P., 1992. Tachinidae (Diptera) from the Iberian Peninsula and Mallorca. Stuttgarter Beitr. Naturk., Ser. A, Nr. 472, 76 pp. Tschorsing, P. ve Herting, B., 1994. Die Raupenfliegen (Diptera, Tachinidae) Mitteleuropas: Bestimmungstabellen und Angaben zur Verbreitung und Ökologie der einzellen Arten. Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde, Serie A (Biologie), Nr. 506, 170 pp. Tschorsnig, H. P. 1996. Raupenfliegen (Diptera, Tachinidae) aus Malaise-Fallén in Kiesgruben und einem Vorstadtgarten in Köln. Decheniana - Beihefte (Bonn), 35: 465-472. Tschorsnig, H. P. 1997. Raupenfliegen-Zuchtbefunde und Einige Bemerkenswerte faunistische Angaben aus der Sammlung Rudolf Gauss (Diptera: Tachinidae). Mitt. ent. V. Stuttgart 32: 79-82. Tschorsnig, H. P. ve Pujade, J. 1997. Records of Tachinidae (Diptera) from Andorra with the Description of a New Species. Zapateri, 7: 213- 220. Tschorsnig, H. P., 1998a. Beiträge zur Tachiniden-Fauna Tirols (Insecta: Diptera). Ber. nat.-med. Verein Innsbruck 85: 333-337. Tschorsnig, H. P., 1998b. Tachinidae (Diptera) from the Monegros. Boletin de la SEA 24: 143-144. Tschorsnig, H. P., 1998c. Catálogo de los taquínidos de Aragón (Diptera, Tachinidae). Catalogus de la Entomofauna aragonesa 17: 9–12. Tschorsnig, H. P. ve Richter, V. A., 1998. Family Tachinidae. In: Contributions to a Manual of Palaearctic Diptera (eds: L. Papp & B. Darvas), Science Herald Budapest, pp. 691–827. Tschorsnig, H. P., 1999. Palearctic Tachinidae Computer Key. http://tachinidae.org.uk/site/downloads.php 227

Tschorsnig, H. P., 2000. Three New Species of Palearctic Tachinidae (Diptera). Stuttg. Beitr. Naturk. A (603), 9 pp. Tschorsnig, H. P., 2001. Raupenfliegen (Diptera: Tachinidae) aus Südtirol (Italien) im Gebiet des Stilfser-Joch-Nationalparkes: (1). Gredleriana, 1: 171-182. Tschorsnig, H. P., 2002a. A New Species of Campylocheta Rondani (Diptera: Tachinidae) from the Iberian Peninsula. Stutt. Beitr. Naturk. (A) 643 : 1-5. Tschorsnig, H. P., 2002b. How Effective are Yellow Pan Traps for Collecting Tachinidae. Tachinid Times, 15: 4–6. http://www.nadsdiptera.org/Tach/TTimes/TThome.htm Tschorsnig, H. P. ve Kara K., 2002. A New Species of Bithia (Diptera:Tachinidae) from Turkey. Stuttgarter Beitr. Naturk. Ser. A. Nr., 644. 4 pp. Tschorsnig, H. P., Ziegler, J. ve Herting, B., 2003. Tachinid flies (Diptera: Tachinidae) from the Hautes-Alpes, France. Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde, Serie A (Biologie), 656: 62 pp. Tschorsnig, H. P., 2004. Benno Herting 1923–2004. Jahreshefte der Gesellschaft für Naturkunde in Württemberg, 160: 297–305. Tschorsnig, H. P., Richter, V. A., Cerretti, P., Zeegers, T., Bergström, C., Vanhara, J., Van de Weyer, G., Bystrowski, C., Raper, C., Ziegler, J. ve Hubenov, Z. 2004. Tachinidae. In: Fauna Europaea Service, http://www.faunaeur.org". Tschorsnig, H. P., 2005. Tachinidae. In: Baur, H. (ed.): Determination list of entomophagous insects, Nr. 14. International Organization for biological Control of noxious Animals and Plants, West Palaearctic Regional Section Bulletin, 28 (11): 3–20. Tschorsnig, H. P., 2008. Edwin Möhn 1928–2008. Jahreshefte der Gesellschaft für Naturkunde in Württemberg, 164: 209–212. Tschorsnig, H. P., 2011. A New Species of Istocheta Rondani (Diptera: Tachinidae) from the Mercantour National Park, France. Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde A, Neue Serie, 4: 335-340. Tuatay, N., Kalkandelen, A. ve Aysev (Çağatay), N., 1972. Nebat Koruma Müzesi Böcek Kataloğu (1961-1971). Zirai Müc. ve Zir. Karan. Gn. Md. Yayınları Mesleki Kitaplar Serisi, 119 s. Tuncer, C. ve Ecevit, O., 1996. Amerikan Beyaz Kelebeğinin Samsun ili Fındık Üretim Alanlarındaki Kısa Biyolojisi ve Doğal Düşmanları. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu. Ondokuz Mayıs Üniv. Zir. Fak. 10-11 Ocak 1996, Samsun, 134-145. Turnock, W.J., 1978. Egg Production, Oviposition Behavior an Sex Ratios af Bessa harveyi (Diptera: Tachinidae) Parasitizing the Larch Sawfly, Pristiphora erichsonii (Hymenoptera: Tenthredinidae). Can. Ent., 110: 949-956. Ulu, O., 1983. İzmir ve Manisa İlleri Çevresi Taş Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Zarar Yapan Archips (Cacoecia) spp. (Lep: Tortricidae) Türleri, Tanınmaları, Konukçuları, Yayılışları ve Kısa Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Bornova Bölge Zir. Müc. Arş. Enst. Md. Araştırma Eserleri Serisi No: 45, 165 s. Uzun, S., 1987. İzmir İlinde Lahana ve Karnıbaharlarda Zarar Yapan Lahana Kelebeği (Pieris brassicae (L.) (Lepidoptera: Pieridae)„nin Parazitleri. Türk. entomol. derg., 11: 237-245. Weseloh, R. R., 1980. Host recognition behavior of the Tachinid parasitoid, Compsilura concinnata. Ann. Entomol. Soc. Am., 73: 595-601. 228

Weseloh, R. R., 1984. Effect of Size, Stress and ligation of Gypsy (Lepidoptera: Lymantriidae) Larva of Development of the Tachinid Parasite Compsilura concinnata Meigen (Diptera: Tachinidae). Ann. Entomol. Soc. Am., 77: 423- 428. Williams, S. C., Arnaud P.H. ve Lowe, G., 1990. Parasitism of Anuroctonus phaiodactylus (Wood) and Vaejovis spinigerus (Wood) (Scorpiones: Vaejovidae) by Spilochaetosoma californicum Smith (Diptera: Tachinidae), and a Review of Parasitism in Scorpions. Myia 5: 11– 27. Yabaş, C., ve Zeren, O., 1987. Lahana Göbek Kurdu (Hellula undalis F.) (Lepidoptera: Pyralidae)‟nun Biyolojisi Üzerinde Araştırmalar .Türkiye 1. Entomoloji Kongresi, 13-16 Ekim 1987, İzmir, 229-238. Yüksel, M., 1968. Güney ve Güneydoğu Anadolu‟da Süne Eurygaster integriceps Put.„un Yayılışı, Biyolojisi, Ekolojisi, Epidemiyolojisi ve Zararı Üzerinde Araştırmalar. T.C. Tarım Bakanlığı Zir. Müc. ve Zir. Karan. Gn. Md. Yayınları No: 46, Teknik Bülten, 255 s. Zeegers, T., 1997a. Book Review of "The Siphonini (Diptera: Tachinidae) of Europe" by S. Andersen (1996). Tijdschrift voor Entomologie, 140: 249. Zeegers, T., 1997b. Tachinid Flies (Diptera: Tachinidae) from Dutch Thaumetopoea processionea [In Dutch.]. Entomologische Berichten ,57: 73-78. Zeegers, T., 1998a. An annotated checklist of the Dutch tachinid flies (Diptera: Tachinidae). Ent. Ber., Amst. 58: 165-200. Zeegers, T., 1998b. On the Difference in the Period of Flight Between Males and Females of Tachinidae. Pp. 257-258. In Ismay, J. W., (ed.), Abstracts Volume, Fourth International Congress of Dipterology, Oxford. Zeegers, T., 1998c. On the Tachinidae of The Netherlands. Pp. 258-259. In Ismay, J. W., (ed.), Abstracts Volume, Fourth International Congress of Dipterology, Oxford. Zeegers, T., 2000. Prolongation of Plagues by Parasitoids with Microtype Eggs. Proc. Exper. & Appl. Entomol., N. E. V. Amsterdam, 11: 145-150. Zeegers, T., 2009. Tachinidae, Calliphoridae and Oestridae (Diptera) Collected in Sibera by Dutch Expedition. Evraziatskii Entomologicheskii Zhurnal [also as Euroasian Entomological Journal], 8: 431–436. Zeegers, T., 2010a. Order Diptera, family Tachinidae. Pp. 673–686. In: Harten, A. van, (ed.), fauna of the UAE. Volume 3, Dar Al Ummah, Abu Dhabi. 700 pp. Zeegers, T. 2010b. Second Addition to the Checklist of Dutch Tachinid Flies (Diptera: Tachinidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 34: 55–66 [In Dutch with English summary]. Zeki, H. ve Toros, S., 1990. Orta Anadolu Bölgesinde Kavaklarda Zarar Yapan Chrysomela populi L. ve Chrysomela tremula F. (Col.: Chrysomelidae)‟nin Doğal Düşmanlarının Tespiti ve Parazitoidlerin Etkinlik Durumları Üzerine Araştırmalar. Türk. II. Biyol. Müc. Kong., Ankara, 26-29 Eylül, 251-260. Zeki, H., Özdem, A. ve Bozkurt, V., 1999. Burdur İlinde Anasonda (Pimpinella anisum L.) Zararlı Anason Güvesi (Depressaria daucivorella Rag, Lep.: Oecophoridae) Larvalarının Doğal Düşmanları ve Larvalarının Parazitlenm Oranları. Bitki Koruma Bült., 39: 35-43. Ziegler, J., 1980. Zur Kentnis der Wirtsbeziehungen Einheimischer Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae), 1. Beitrag. Ent. Ber., 24: 71-72. 229

Ziegler, J., 1982. Zur Kentnis der Wirtbeziehungen Einheimischer Raupenfliegen (Dipt: Tachinidae), 2. Beitrag. Ent. Nachr. Ber., 26: 230. Ziegler, J., 1983. Zur Kentnis der Wirtbeziehungen Einheimischer Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae), 3. Beitrag. Ent. Nachr. Ber., 27: 278-279. Ziegler, J., 1984. Zur Kentnis der Wirtbeziehungen Einheimischer Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae), 4. Beitrag. Ent. Nachr. Ber., 28: 227-228. Ziegler, J., 1987. Zur Kentnis der Wirtbeziehungen Einheimischer Raupenfliegen (Dipt: Tachinidae), 5. Beitrag. Ent. Nachr. Ber., 31: 83-84. Ziegler, J., 1990. Zur Kentnis der Wirtbeziehungen Einheimischer Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae), 7. Beitrag. Ent. Nachr. Ber., 34: 140-141. Ziegler, J., 1991. Zwei neue Raupenfliegen arten (Dipt.: Tachinidae) aus Usbekistan und Faunistische Notizen zu Weiteren Arten aus Mittelasien. Entomologische Nachrichten und Berichte, 35: 83-90. Ziegler, J., 1992. Zur Systematik und Biologie Europaischen Raupenfliegen (Dipt.: Tachinidae). Nachr. Dt. Ges. Allg. Angew. Entom., 6: 148-149. Ziegler, J. ve Shima, H., 1996. Tachinid Flies of the Ussuri Area (Diptera: Tachinidae). Contribution to the Knowledge of East Palaearctic (5). Beitr. Ent., 46 (2), 379- 478 . Ziegler, J., 2001. Raupenfliegen (Tachinidae). In Arten- und Biotopschutzprogramm Sachsen-Anhalt, Landschaftsraum Elbe. Berichte des Landesamtes für Umweltschutz Sachsen-Anhalt, Sonderheft, 3/2001: 475-479, 777-778. Zimin, L. S., Zinov'eva, K. B. ve Shtakelberg, A. A., 1988. Family Tachinidae (Larvaevoridae) pp. 678-798. in: Bei-Bienko G. Ya. (Ed.). Opredelitel Nasekomykh Europeiskoi Chasti SSSR, Vol.5, Part 2., 943 pp.