DZIENNIK URZĘDOWY
WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
Gdańsk, dnia wtorek, 11 sierpnia 2020 r.
Poz. 3530
UCHWAŁA NR XXIII/153/20 RADY GMINY RZECZENICA
z dnia 10 lipca 2020 r.
w sprawie przyjęcia gminnego programu opieki nad zabytkami na lata 2020 – 2023
Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9 i art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r., poz. 282 z późn. zm.) po uzyskaniu pozytywnej opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Słupsku,
Rada Gminy Rzeczenica uchwala, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się „Program opieki nad zabytkami Gminy Rzeczenica na lata 2020 – 2023” w brzmieniu określonym w załączniku do uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Rzeczenica. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego.
Przewodniczący Rady Gminy Rzeczenica
Krzysztof Szadziewicz Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 2 – Poz. 3530
Załącznik do uchwały Nr XXIII/153/20 Rady Gminy Rzeczenica z dnia 10 lipca 2020 r.
PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY RZECZENICA NA LATA 2020 - 2023
I. WPROWADZENIE Potrzeba ustalenia hierarchii zadań w zakresie ratowania i ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Rzeczenica jest podstawą opracowania niniejszego programu. Zważywszy na bogate zasoby kulturowe konieczne stało się wyłonienie najpilniejszych prac, które mają na celu zahamowanie procesu degradacji. Ponadto połączenie zadań konserwatorskich, restauratorskich z projektami promocyjnymi daje możliwości wykorzystania olbrzymiego potencjału gminy w kreowaniu produktu turystycznego regionu. Przeprowadzono, zatem analizę zasobów, określono cel oraz zakres działań, jakie należy podejmować, aby ten cel osiągnąć. Program został opracowany na cztery lata, będzie monitorowany i cyklicznie aktualizowany. Wskazane w dokumencie działania są zgodne z dokumentami wyższego szczebla. II. WSTĘP Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2020 - 2023 dla Gminy Rzeczenica należącej do powiatu człuchowskiego w województwie pomorskim opracowany został w związku z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. 2020 r., poz. 282 z późn. zm.), który zobowiązuje jednostki samorządu terytorialnego do opracowania i przyjęcia takiego dokumentu obejmującego zabytki i dobra kultury znajdujące się na danym obszarze. Program opracowany został w oparciu o poradnik metodyczny Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Gminny Program Opieki nad Zabytkami jest pierwszym dokumentem stanowiącym pełną dokumentację związaną z historią i dziedzictwem kulturowym na terenie Gminy Rzeczenica, uzupełniającym do innych aktów planowania w gminie: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Rzeczenica oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Jego podstawowym założeniem jest ukierunkowanie polityki samorządu gminnego, służącej podejmowaniu planowanych działań dotyczących finansowania, inicjowania, wspierania oraz koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Celem niniejszego opracowania jest określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami oraz dążenie do osiągnięcia odczuwalnej i społecznie akceptowanej poprawy stanu zachowania i utrzymania obiektów zabytkowych znajdujących się na terenie Gminy Rzeczenica. III. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Zabytki zostały objęte ochroną zadeklarowaną jako konstytucyjny obowiązek państwa i każdego obywatela (art. 5, art. 6 ust. 1 i art. 82 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskie z dnia 1 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. 2018 r., poz. 2067 z późn. zm.). Ustawa stanowi podstawę prawną ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce, określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach. Art.3. cytowanej Ustawy definiuje określenia: 1) zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową; 2) zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, o których mowa w pkt 1; 3) zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt 1; Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 3 – Poz. 3530
4) zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem; 5) instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami - instytucję kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami; 6) prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań; 7) prace restauratorskie - działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań; 8) roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku; 9) badania konserwatorskie - działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich; 10) badania architektoniczne - działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń; 11) badania archeologiczne - działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego; 12) historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg; 13) historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarzeniami historycznymi; 14) krajobraz kulturowy - postrzegana przez ludzi przestrzeń, zawierająca elementy przyrodnicze i wytwory cywilizacji, historycznie ukształtowana w wyniku działania czynników naturalnych i działalności człowieka; 15) otoczenie - teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 4 – Poz. 3530
5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Opieka nad zabytkiem sprawowana jest przez jego właściciela lub posiadacza i polega na zapewnieniu warunków: naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości, popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz o jego znaczeniu dla historii kultury. Ustawowej ochronie podlegają również nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu lub jednostki osadniczej. Art.7. cytowanej wyżej ustawy kataloguje ochronę zabytków w następujących formach: 1) wpis do rejestru zabytków; la) wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa; 2) uznanie za pomnik historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. IV. UWARUNKOWANIA PRAWNE Zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r., poz. 2067 z późn. zm.) Wójt sporządza na okres 4 lat „Gminny Program Opieki nad Zabytkami”. Program przyjmuje Rada Gminy, po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Program powyższy ogłasza się w Dzienniku Urzędowym, z realizacji programu organ wykonawczy gminy sporządza, co 2 lata sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy. Z mocy ustawy program ma na celu: 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związanych z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. V. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO V. I. STRATEGICZNE CELE POLITYKI PAŃTWA W ZAKRESIE OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 zpóźn. zm.) Inne uregulowania prawne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, znajdują się w wielu obowiązujących ustawach w tym w ustawach dotyczących Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 5 – Poz. 3530
budownictwa, planowania przestrzennego, ochrony środowiska, ochrony przyrody ale też ustawach dotyczących gospodarki nieruchomościami, prowadzeniu działalności kulturalnej, muzeach, bibliotekach i archiwach. Natomiast wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów. W art. 7ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1815 z późn. zm.) zostały określone zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami." V. II. RELACJE GMINNEGO PLANU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z DOKUMENTAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA I POWIATU 1. Program Opieki Nad Zabytkami Województwa Pomorskiego. Program dla województwa pomorskiego na lata 2016 - 2019 został przyjęty w dniu 26 września 2016 r., uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego nr 274/XXVI/16. Celem strategicznym programu wojewódzkiego jest: ZACHOWANIE DZIEDZICTWA KULTUROWEGO POMORZA SŁUŻĄCE BUDOWANIU TOŻSAMOŚCI REGIONALNEJ ORAZ PROMOCJI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTWA Cel winien być realizowany w ramach 3 priorytetów: Priorytet 1: ODNOWA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO MIAST I WSI Priorytet 2: OCHRONA KULTUROWEGO DZIEDZICTWA MORSKIEGO I RZECZNEGO Priorytet 3: BADANIE, DOKUMENTACJA I PROMOCJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 2. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 została przyjęta w dniu 24 września 2012 r. uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego nr 458/XXII/12. Strategia określa sposób realizacji głównych celów rozwoju, wśród nich zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń. 3. Strategia Rozwoju Gminy Rzeczenica na lata 2007 – 2020. Strategia Rozwoju Gminy została przyjęta w dniu 25.10.2007 r., uchwałą nr XII/74/2007. Misja gminy: „Gmina Rzeczenica terenem dynamicznego rozwoju przedsiębiorczości, turystyki, rolnictwa oraz dobrze wykształconego, aktywnego i otwartego społeczeństwa” PRIORYTET I: TURYSTYKA, KULTURA, SPORT I REKREACJA ORAZ PROMOCJA GMINY Cele główne: 1. Rozbudowa infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej 2. Wypromowanie wizerunku Gminy i oferty turystycznej w oparciu o walory historyczne, geograficzne i przyrodnicze 3. Wspieranie rozwoju kultury, sportu i rekreacji PRIORYTET II: EDUKACJA I ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA Cele główne: 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury społecznej Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 6 – Poz. 3530
2. Utworzenie centrów kultury i informacji w każdym sołectwie w oparciu o bazę świetlic wiejskich 3. Współdziałanie różnych organizacji i podmiotów w celu podniesienia aktywności społecznej PRIORYTET III: GOSPODARKA I OCHRONA ŚRODOWISKA Cele główne: 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej rozwojowi Gminy 2. Ochrona środowiska 3. Tworzenie warunków do zwiększenia przedsiębiorczości mieszkańców 4. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Rzeczenica Teren gminy Rzeczenica leży w wyróżnionym regionie historyczno - kulturowym Ziemi Człuchowskiej. Zasadnicze kierunki rozwoju w zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego to utrwalenie wielokulturowej tożsamości historycznej regionu z zachowaniem lokalnych odrębności oraz wykorzystanie zasobów jako ważnego elementu rozwoju gospodarczego i promocji. Najistotniejsze wg planu wojewódzkiego to: ᠆ ochrona i rewaloryzacja starych układów ruralistycznych oraz części wsi decydujących o zachowaniu walorów krajobrazowych; ᠆ łączenie ochrony środowiska kulturowego z ochroną środowiska przyrodniczego poprzez ochronę krajobrazu naturalnego związanego przestrzennie z historycznym założeniem architektonicznym, zachowanie i odtwarzanie dawnych układów i funkcji terenów zielonych w ich pierwotnym kształcie wraz z infrastrukturą, rewaloryzacje parków pod kątem zwiększenia ich atrakcyjności jako miejsc wypoczynku; ᠆ zachowanie i udostępnianie i zagospodarowanie stanowisk archeologicznych o zachowanych formach krajobrazowych w celach naukowych, dydaktycznych oraz turystycznych; ᠆ zachowanie i utworzenie warunków ekspozycji panoram widokowych z tras komunikacyjnych na szczególnie interesujące obiekty krajobrazowe naturalne i architektoniczne; ᠆ określanie w dokumentach planistycznych zasad zagospodarowania punktów widokowych i panoram widokowych. Postulaty studium: Breńsk – postulowana poprawa stanu technicznego zachowanych obiektów, staranny dobór materiałów i form dla modernizowanych obiektów, Brzezie – dobry stan zachowania układu wsi i struktury, konieczność natychmiastowej opieki nad najstarszymi zabytkami, konieczność przeciwdziałania wymianie stolarki i zniekształceniom wyglądu zewnętrznego tradycyjnego budownictwa, wymagana poprawa stanu technicznego wielu budynków mieszkalnych i gospodarczych, Przyrzecze – potrzeba prac remontowych związanych z historycznymi obiektami, Gockowo – potrzeba poprawy stanu technicznego zespołu folwarcznego, konieczność rewaloryzacji zespołu pałacowo - parkowego, Gwieździn – dobrze zachowany układ przestrzenny, struktura przestrzenna w średnim stanie zachowania, potrzeba umiejętnego uzupełnienia pustych siedlisk i miejsc po rozebranych obiektach (dobra jakość architektury, kontynuująca tradycje regionu!), poprawa wyrazu przestrzennego miejscowości – gdyż nowa zabudowa nie harmonizuje z całością historycznej zabudowy, przestrzeń wymaga rewaloryzacji; Międzybórz – stan zachowania układu przestrzennego i struktury dobry, postulowana poprawa stanu technicznego budynków; Olszanowo – dobrze zachowany układ przestrzenny wsi, zaniedbany park – wymaga rewaloryzacji, część obiektów historycznych w bardzo złym stanie technicznym; Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 7 – Poz. 3530
Pieniężnica – układ wsi historyczny zachowany, jedynie w części polnocnej, zakłócony współczesną zabudową wielorodzinną, postulowana poprawa stanu technicznego wielu historycznych obiektów, część z nich znacznie zmodernizowana i przebudowana konieczność przeciwdziałania wymianie stolarki i zniekształceniom wyglądu zewnętrznego tradycyjnego budownictwa; Rzeczenica – zachowany układ przestrzenny, dość zadbane zabudowania historyczne, wskazane uzupełnienie wsi zielenią – np. drzewami przyulicznymi (powrót do dawnych obsadzeń alejowych kiedyś tu obecnych); Grodzisko – bardzo zły stan techniczny historycznych zabudowań; Sporysz – dobrze zachowane i dość zadbane historyczne obiekty; Trzmielewo – wymagana poprawa wyrazu przestrzennego – zwłaszcza wobec nowych terenów dla inwestycji turystyczno – rekreacyjnych; Jeziernik – wskazane utrzymanie historycznych zabudowań i właściwa kontynuacja tradycyjnych form, budownictwa; Zalesie – nie zachowane obiekty, park w bardzo złym stanie, domy przekształcone; wieś wymaga odnowy przestrzennej. 5. Plany Miejscowe Gminy Rzeczenica. Gmina posiada następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego terenu: Lp. Nazwa planu Nr i data uchwały Uchwała Nr Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Terenu XXVI I/196/01 Rady pod zabudowę mieszkaniową, usługowo — produkcyjną i 1 Gminy Rzeczenica usługi komunikacji części działki nr 56 we wsi Gwieździn z dnia 28 listopada gm. Rzeczenica 2001 roku
Uchwała Nr XII/90/99 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego terenu Rady Gminy w 2 górniczego " GARSK " dla złoża kruszywa GARSK w Rzeczenicy z dnia obrębi Olszanowo gm. Rzeczenica 16 grudnia 1999 roku
Uchwała Nr Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego terenu XXXIII/224/02 3 pod zabudowę mieszkaniową i usługowo – produkcyjną Rady Gminy działki nr 425/6 przy ulicy Leśnej we wsi Rzeczenica Rzeczenica z dnia 28 czerwca 2 002 roku
Uchwała Nr III/14/02 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego terenu Rady Gminy 4 pod zabudowę mieszkaniową działki nr 439/4 przy ulicy Rzeczenica z dnia Leśnej we wsi Rzeczenica 30 grudnia 2002roku Uchwała Nr XI/87/99 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Rady Gminy Rzewnica terenu usług turystycznych zabudowy letniskowej 5 Rzeczenica z dnia i 29 października pensjonatowej 1999 roku Uchwała Nr XXIII/124/04Rady Miejscowy Plan Zagospodarowania Terenu Gwieździn - Gminy Rzeczenica 6 Olszanowo z dnia 27 października 2004 roku Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 8 – Poz. 3530
Miejscowy Plan Zagospodarowania Uchwała Nr XLVI/256/2006 Przestrzennego Gminy Rzeczenica dla terenów położonych Rady Gminy Rzeczenica 7 przy drodze krajowej nr 25 Bobolic - Oleśnica w z dnia 28 września Gwieździnie. 2006 roku
Uchwała Nr XVI/124/08 Rady Miejscowy Plan Zagospodarowania Gminy Rzeczenica 8 Przestrzennego dla terenów po byłym lotnisku wojskowym z dnia 31 stycznia położonych w obrębie Pieniężnica, gm. Rzeczenica. 2008 roku Miejscowy Plan zagospodarowania Przestrzennego Terenu Uchwała Nr XLI/329/14 Rady 9 w Rejonie Ulic Pogodnej i Nowej we wsi Rzeczenica, gm. Gminy Rzeczenica z dnia 30 Rzeczenica stycznia 2014 roku Miejscowy Plan zagospodarowania Przestrzennego Terenu Uchwała Nr XXXII/222/16 Rady 10 dla działek położonych w obrębach geodezyjnych Gminy w Rzeczenicy z dnia 24 Rzeczenica i Gwieździn listopada 2016 roku Uchwała Nr IV/29/18 Rady Gminy Miejscowy Plan zagospodarowania Przestrzennego Obszaru 11 w Rzeczenicy z dnia 28 grudnia w miejscowości Gwieździn – obszar A. 2018 roku VI. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY RZECZENICA VI. I. ZARYS HISTORYCZNY OBSZARU GMINY Dzieje terenów dzisiejszej Gminy Rzeczenica są bardzo bogate. Wynika to przede wszystkim z faktu, że ich udokumentowanie sięga aż czasów prehistorycznych. Zagłębiając się w historię ziemi człuchowskiej można zauważyć, że ogromna część najstarszych znalezisk archeologicznych pochodzi właśnie z tych terenów. Badania prowadzone w rejonie rynny jezior Krępsko i Szczytno oraz znaleziska z nimi związane sygnalizują, że były to ziemie, na których występowało bardzo intensywne osadnictwo, zaczynające się już w okresie wpływów rzymskich, a widoczne szczególnie w okresie wczesnego średniowiecza. Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenach dzisiejszej Gminy Rzeczenica pochodzą jednak już z neolitu (4200-1700 p. n. e.). W Rzeczenicy zostały bowiem znalezione najstarsze (wraz ze znaleziskami z Sapolna) przykłady ceramiki neolitycznej, pochodzące z terenów powiatu człuchowskiego. Rzeczenickie ślady plemion kultury pucharów lejkowatych (zostały tak nazwane od przewodnich dla nich form ceramiki) wraz z przedmiotami pochodzącymi z Garska (kamienny czekan) udowadniają, że interesujące nas tereny były zamieszkałe już około trzeciego tysiąclecia przed naszą erą. Dużą intensywność osadnictwa na terenach dzisiejszej gminy Rzeczenica potwierdzają także znaleziska datowane na okres kultury łużyckiej. Z okolic Rzeczenicy pochodzą bowiem ozdoby takie jak: naszyjniki z cienkich obręczy brązowych oraz tzw. naszyjniki kołnierzowe (złożone z kilku płytek o sierpowatym kształcie). Przeprowadzone badania archeologiczne skrupulatnie dokumentują również funkcjonowanie na naszym terenie ludności kultury tzw. wschodniopomorskiej. W Olszanowie odkryto bowiem charakterystyczne dla jej przedstawicieli groby skrzynkowe, a w nich popielnice twarzowe oraz szereg ozdób takich jak: kolczyki (żelazne lub brązowe), szklane i bursztynowe paciorki oraz łańcuszki z brązu. W historii Gminy Rzeczenica swoje ślady pozostawił także okres wpływów rzymskich. Znaleziska z Gwieździna i Zalesia obrazują zachodzące w tym czasie powolne przemiany w obrządku pogrzebowym (odchodzenie od ciałopalenia na rzecz pochówku szkieletowego). W Gwieździnie znajdowały się bowiem miejsca pochówku szkieletowego znaczone kamiennymi kręgami, a w Zalesiu znaczone tzw. kurchanami. Okres od połowy X w. do przełomu XI i XII w. był czasem stopniowego włączania interesujących nas terenów do organizacji terytorialnej państwa polskiego. Dowodem osadnictwa z tego okresu jest kompleks osadniczy, który powstał w rejonie jeziora Krępsko. Grodziska na półwyspie jeziora oraz w okolicach Gwieździna są jednymi z najlepiej zachowanych świadectw funkcjonowania kultury prapolskiej na terenie powiatu człuchowskiego. W trakcie wykopalisk prowadzonych w latach 1969 – 1972 odkryto osiedla obronne, zarówno z okresu przed wejściem tych ziem w skład państwa Mieszka I, jak i z czasu po polańskim podboju Pomorza. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 9 – Poz. 3530
VI. II. KRAJOBRAZ KULTUROWY Tereny Gminy Rzeczenica położone są w południowo – zachodniej części województwa pomorskiego i przynależą do powiatu człuchowskiego. W tych granicach gmina Rzeczenica funkcjonuje od grudnia 1972 roku (na mocy uchwały Rady Narodowej w Koszalinie nr XXIII/77/72). Sąsiaduje ona z czterema gminami w województwie pomorskim (Czarne, Człuchów, Koczała i Przechlewo) oraz dwiema gminami w województwie zachodniopomorskim (Biały Bór i Szczecinek). Przez gminę przebiega także droga krajowa nr 25, która jest połączeniem wybrzeża środkowego z terenami środkowej oraz południowej Polski. Z punktu widzenia fizyczno – geograficznego gmina Rzeczenica znajduje się w granicach następujących mezoregionów Pojezierza Pomorskiego: Pojezierza Bytowskiego (północno – zachodni fragment gminy), Borów Tucholskich Zachodnich (środkowa część gminy), Pojezierza Krajeńskiego (południowo – wschodni fragment gminy). VI. III. ZABYTKI NIERUCHOME Na terenie Gminy zlokalizowanych jest 6 obiektów wpisanych do rejestru zabytków Województwa Pomorskiego. Są to: kościół parafialny w Rzeczenicy p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Mikołaja, kościół filialny w Pieniężnicy p.w. św. Marcina wraz z otoczeniem, kościół parafialny w Brzeziu p.w. św. Wawrzyńca Męczennika wraz z otoczeniem, kościół parafialny w Gwieździnie p.w. św. Marcina Biskupa z Tours wraz z otoczeniem, kościół filialny w Olszanowie p.w. św. Franciszka wraz z otoczeniem, zespół pałacowo – parkowy (pałac, park) w Gockowie. Wszystkie obiekty wpisane do rejestru zabytków Województwa Pomorskiego otoczone są ochroną konserwatorką w zakresie w jaki określono w decyzjach o wpisie. Prowadzenie wszelkich działań inwestycji na terenach objętych decyzjami o wpisie do rejestru zabytków i/lub na samych obiektach musi odbywa się po uzyskaniu decyzji Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Słupsku. Na terenie Gminy Rzeczenica znajduje się 6 zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków Województwa Pomorskiego.
ZABYTKI GMINY RZECZENICA
Kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca w Brzeziu
·Kościół katolicki w Brzeziu istniał od końca XVI wieku (1599 r.). ·Potwierdzenie informacji o istnieniu kościała w Brzeziu znajdujemy również w lustracji starostwa z 1624 r. ·Po "potopie" szwedzkim (1655 – 1660) wieś bardzo podupadła, większość zaś nowoprzybyłych osadników przeszła na protestantyzm. Z tego względu większość nabożeństw odprawiano w obrządku protestanckim. Tylko raz w miesiącu odbywały się msze katolickie. ·Po I rozbiorze Polski (1722 r.) większość mieszkańców wsi to katolicy. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 10 – Poz. 3530
·W 1812 r. postawiono nowy kościół istniejący do dnia dzisiejszego – p.w. św. Wawrzyńca męczennika. ·Powstał on na miejscu starego, który spłonął w pożarze wsi. Uratowano wtedy jednak jego wyposażenie: ołtarz rokokowy z II połowy XVIII w., ambonę rokokową z figurami apostołów i rokokową chrzcielnicę. ·Pierwotnie nowy kościół był ryglowy (konstrukcja szachulcowa, mur pruski), salowy (jednonawowy) z pięciobocznym prezbiterium. Budowlę wieńczyła wieża o konstrukcji szkieletowej, opierzona deskami. ·Kościół został przebudowany i rozbudowany w latach 1923 – 1925. ·W tym okresie dobudowano m.in. dwie nawy boczne, każda przykryta bliźniaczym dachem o kalenicach prostopadłych do połaci dachu. Dostawiono przybudówkę, tworzącą kruchtę zachodnią, osłaniającą wejście główne oraz dwie przybudówki na przedłużeniu naw bocznych, po obu bokach prezbiterium. Pokrycie dachu przed rozbudową było prawdopodobnie gontowe. Po rozbudowie przykryto kościół dachówką. ·Poświęcenie rozbudowanej świątyni nastąpiło 27 kwietnia 1924 roku. ·W 1927 roku od strony zachodniej dostawiona została kruchta o konstrukcji ryglowej z wypełnieniem ceglanym. ·Erygacja (założenie) samodzielnej parafii w Brzeziu nastąpiło w 1864 r. W skład parafii wchodziły także katolickie kościoły filialne w Białym Borze, Pieniężnicy i Grabowie. ·Po drugiej wojnie światowej odnowienie parafii katolickiej w Brzeziu nastąpiło w 1947 r. W jej skład weszły pobliskie miejscowości oraz kościoły filialne w Pieniężnicy i w Międzyborzu. ·W 1992 roku dach świątyni został pokryty blachą miedzianą. ·Kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Brzeziu wpisany został do rejestru obiektów zabytkowych 26.10.1954 r. ·Obecnie parafia Brzezie należy do dekanatu Czarne. ·Odpust – 10 sierpnia. ·Proboszczowie: ks. Kazimierz Piechowiak (1949-1955), ks. Henryk Paruzel (1955), ks. Antoni Ostrowski (1955-1956), ks. Wilhelm Luengen (1956-1963), ks. Jan Tokarski (1963-1972), ks. Józef Piszczan (1972-1975), ks. Władysław Dańda (1975-1985), ks. Józef Fąfara (1985-2006), ks. Józef Ciupiński od czerwca 2006 roku do 2019 r. od 2019 r. ks. Krzysztof Z. Kempa.
Kościół pod wezwaniem św. Marcina w Pieniężnicy
·Pierwszy kościół w Pieniężnicy musiał zostać pobudowany po 1624 roku a przed 1653 rokiem. W lustracji przeprowadzanej w 1624 roku nie ma żadnej wzmianki o kościele, natomiast w protokole wizytacji z 1653 r. zapisano, że kościół groził zawaleniem. ·W czasie reformacji kościół był w posiadaniu protestantów. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 11 – Poz. 3530
·W XVIII w. kościół użytkowali katolicy. Przy kościele istniała szkoła parafialna. ·Obecny kościół, jako ewangelicki wzniesiony został w latach 1814 – 1817. ·Data budowy kościoła 1814 rok znajduje się nad drzwiami do kruchty bocznej. Obok daty zatarty napis z którego zachowało się słowo „ODOBA”. ·Kościół w Pieniężnicy to świątynia o konstrukcji ryglowej, z wypełnieniem ceglanym, fachy otynkowane. Jest to kościół salowy, jednonawowy z prezbiterium wielobocznie wieżowym. Wieża wciągnięta w nawę od strony zachodniej, zwieńczona hełmem barokowym, krytym gontem. ·Wnętrze kościoła jest prostokątne z sześciobocznym prezbiterium. Sufit polichromowany we wzory w postaci stylizowanych roślin. Również polichromowany w identyczny wzór jest fryz pod sufitem. W stylu barokowym wykonany został chór muzyczny z organami. ·Ołtarz główny kościoła – rokokowy – pochodzi z wcześniejszego kościoła istniejącego w XVIII wieku. W centralnym miejscu ołtarza znajduje się obraz przedstawiający św. Marcina na koniu – patrona parafii. Obraz górny jest apoteozą Trójcy Świętej. Oryginalne tabernakulum współczesne ołtarzowi znajduje się w zakrystii. Krzyż na ołtarzu również pochodzi z XVIII wieku. ·Również inne wyposażenie kościoła pochodzi z XVIII wieku. Ambona nadwieszona, bęben pięcioboczny z baldachimem, u dołu bębna zakończony szyszką. W polach bębna płaskorzeźby czterech ewangelistów. Na uwagę wyposażenia kościoła zasługuje również feretron (obustronnie namalowany obraz religijny w ozdobnych ramach) z obrazem olejnym Madonny z dzieciątkiem z oprawą w manierze późnego baroku. ·W świątyni zamontowany spiżowy dzwon z 1858 r. ·Kościół pod wezwaniem św. Marcina w Pieniężnicy został wpisany do rejestru obiektów zabytkowych 05.04.1960. ·Odpust – 11 listopada.
Kościół Parafialny Rzymskokatolicki
p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rzeczenicy Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 12 – Poz. 3530
·W dokumencie lokacyjnym Rzeczenicy z roku 1376, nie ma wzmianki o kościele, ani ziemi kościelnej. ·Wybudowanie kościoła musiało nastąpić znacznie później. O włókach (średniowieczna miara powierzchni) kościelnych mowa jest w lustracjach królewskich z 1565 oraz 1624 roku. W 1565 r. jest już mowa o czterech włókach kościelnych we wsi, a miejscowemu plebanowi gburzy (chłopi posiadający własne gospodarstwa) zobowiązani byli oddawać rocznie po jednej ćwiertni zboża. ·Nowy drewniany kościół pobudowano we wsi 1590 r. ·W czasach reformacji parafia w Rzeczenicy pozostała w rękach katolików. Pod koniec XVII w. parafia przestała jednak istnieć, a miejscowy kościół stał się filialnym kościoła w Gwieździnie. ·W następnych latach kościół zaczął popadać w ruinę. W 1810 r. został wyremontowany, ale wkrótce ponownie groził zawaleniem. W 1873 r. został ostatecznie rozebrany. ·W latach 1873-76 pobudowano został nowy, murowany kościół istniejący do dnia dzisiejszego. W 1876 roku nastąpiło jego poświęcenie. ·W 1904 r. odremontowano na nowo wieżę kościelną. Dotychczasowa ceglana wieża zaczęła się rozsypywać, a drewniane zwieńczenie wieży, runęło wskutek wichury, niszcząc dach kościoła. ·W 1918 r. zainstalowano w kościele nowy ołtarz główny zaprojektowany przez Elsnera z Monachium. W tymże samym roku ołtarz ten został poświęcony. ·Kościół wielokrotnie remontowano. Ostatnie większe remonty dokonano w 1982 oraz 1993 roku. ·W 1904 r. podjęto starania o przywrócenie parafii w Rzeczenicy. Wykupiono resztówkę z dawnej ziemi kościelnej, a następnie pobudowano plebanię, stajnię i stodołę. W cztery lata później w 1908 r. ustanowiono wikariat lokalny. W listopadzie tegoż roku przybył pierwszy ksiądz. Był nim Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 13 – Poz. 3530
dotychczasowy proboszcz z Koczały, ks. Franciszek Spors. W 1921r. wikariat podniesiono do rangi parafii. ·Obecnie parafia Rzeczenica należy do dekanatu Czarne.
Kompleks dworsko – parkowy w Gockowie
·Dobra rycerskie we wsi Gotzkow utworzone zostały w 1367 r. z nadania wielkiego mistrza Winricha von Kniprode. ·Przywilej lokacyjny został odnowiony przez króla Zygmunta Augusta w1528 roku. ·W XVIII w. właścicielami części Gockowa byli Bornowie i Manteuffel-Kiełpiński z Olszanowa. Reszta Gockowa należała do Prondzyńskich, Trzebiatowskich i Wedelstadów. We wsi czynny był browar. ·We wsi ok. 1800 roku pobudowano kościół. ·W roku 1831 właścicielem całego Gockowa był Franciszek Prondzyński. W parku znajdował się grobowiec rodu Prondzyńskich. ·Od 1849 roku majątek w Gockowie przeszedł w ręce rodziny von Münchow – ostatnim właścicielem był Joachim von Münchow. ·Wspaniałym dowodem świetności Gockowa jest mieszczący się w miejscowości kompleks dworski z I połowy XIX wieku. W jego otoczeniu powstał park, który został zaprojektowany na przełomie XVIII/XIX wieku. Zapleczem gospodarczym pałacu był zespół folwarczny wybudowany na przełomie XIX/XX wieku. W jego skład wchodziły m.in. kuźnia, chlewnia, warchlarnia, obora, magazyn, garaże, kurnik z gołębnikiem, budynki gospodarcze. ·Dworek w Gockowie wraz z otoczeniem jest jednym z najciekawszych zabytków na terenie gminy Rzeczenica i jedynym niezwiązanym z architekturą sakralną. OLSZANOWO Kościół filialny p.w. św. Franciszka z Asyżu Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 14 – Poz. 3530
·Obecny kościół wzniesiony został około 1600 roku jako świątynia ewangelicka i należy do jednych z najstarszych na ziemi człuchowskiej. ·Kościół w Olszanowie p.w. świętego Franciszka z Asyżu to najmniejsza świątynia tego typu na Pomorzu. ·Świątynia ta, to niewielka budowla szachulcowa z ceglanym wypełnieniem o konstrukcji słupowo- ramowej. Wnętrze salowe, bez wyodrębnionego prezbiterium z nawy. Wieża od frontu, nadbudowana nad nawą, zwieńczona hełmem w kształcie odwróconego kielicha. Dach jednokalenicowy. Struktura ścian głównie murowana z imitacją belek ryglowych. ·W roku 1688 kościół został poddany generalnemu remontowi, o czym świadczy napis zachowany na belce tęczowej (szczytowej). Zleceniodawcą owego remontu był ówczesny starosta czarnieński Wejher. ·Wewnątrz świątyni znajduje się XVIII-wieczna ambona (najstarszy element wyposażenia kościoła) oraz rokokowy ołtarz główny (II połowa XVIII w.). Interesującym elementem wyposażenia jest również dzwon kościelny (autorstwa i odlany przez J. M. Meyera), który został ufundowany w 1771 roku przez ówczesnego właściciela wsi Ewalda de Manteuffela – Kiełpińskiego. ·W 1947 roku kościół przejęli we władanie katolicy. Poświęcenie świątyni nastąpiło 27 kwietnia 1947 roku. ·W 1982 roku wykonano prace rekonstrukcyjne ołtarza głównego. · W 1985 roku dobudowano zakrystię z boku nawy. · Kościół pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu w Olszanowie wpisany został do rejestru obiektów zabytkowych 5.04.1960 roku. ·Odpust – 4 października.
GWIEŹDZIN
Kościół p.w. św. Marcina Biskupa z Tours Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 15 – Poz. 3530
·Kościół p.w. św. Marcina Biskupa z Tours wybudowany został w 1754 roku. ·Według tradycji fundatorem nowego kościoła miał być starosta człuchowski Michał Kazimierz Radziwiłł. ·Świątynia św. Marcina w Gwieździnie wybudowana została jako budynek drewniany, jednonawowym, o konstrukcji zrębowej i pozostał taki do dnia dzisiejszego. ·Założenie samodzielnej parafii w Gwieździnie nastąpiła w 1760 roku. ·W roku 1826 lub 1827 roku dokonano rozbudowy kościoła: został on przedłużony o 10 m w kierunku zachodnim, całość została pokryta gontem i wybudowano wieżę. ·W 1945 roku w raz z pożarem plebanii spłonęły stare księgi parafialne. ·W 1967 roku ustanowiono samodzielną parafię z kościołem filialnym w Olszanowie. ·Obecnie kościół posiada bardzo bogaty wystrój, na który składa się stary ołtarz główny, prospekt organowy i empora chóru muzycznego. Cześć rzeźb barokowych stanowiących kiedyś wyposażenie kościoła, znajduje się obecnie w Muzeum Regionalnym w Człuchowie. Ich miejsca zajęły współczesne rzeźby wykonane przez Józefa Faryno, artystę ludowego pochodzącego z Gwieździna. ·Dawniej znajdowały się tu również barokowe rzeźby, których część znajduje się dziś w Muzeum Regionalnym w Człuchowie. ·Kościół pod wezwaniem św. Marcina w Gwieździnie wpisany został do rejestru obiektów zabytkowych roku. ·Odpust - 11 listopada . ·Proboszczowie parafii byli: ks. Edward Zawada (1967-1974), ks. Józef Wiśniewski (1974-1984), ks. Józef Rogiński (1984-1987), ks. Tomasz Leniec (1987-1989), ks. Józef Szałapski (1989-1991), ks. Czesław Kaliszan (1991-1993), ks. Jacek Pawelczyk (1993-1998), ks. Kazimierz Mordacz od 27 sierpnia 1998 r., obecnie ks. Tadeusz Serafin. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 16 – Poz. 3530
VI. IV. ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Nr dawnego Data wpisu do Nr rejestru rejestru rejestru Obiekt Miejscowość zabytków zabytków zabytków kościół parafialny p.w. św. 49 10 26.10.1954 Wawrzyńca Męczennika wraz z Brzezie otoczeniem kościół parafialny p.w. św. 99 53 21.02.1959 Marcina Biskupa z Tours wraz z Gwieździn otoczeniem kościół filialny p.w. św. Franciszka 175 88 5.04.1960 Olszanowo wraz z otoczeniem kościół filialny p.w. św. Marcina 176 96 5.04.1960 Pieniężnica wraz z otoczeniem zespół pałacowo - parkowy (pałac, 1176 253 1.07.1987 Gockowo park) kościół parafialny p.w. 1637 357 11.07.1997 Najświętszego Serca Pana Jezusa Rzeczenica i św. Mikołaja VI. V ZABYTKI RUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Nr rejestru B Data wpisu Miejscowość Miejsce Zabytki ruchome przechowywania Kościół Parafialny Rzymskokatolicki pw. 33 30.06.1971 Brzezie św. Wawrzyńca Wyposażenie kościoła w Brzeziu, 77 - 304 Rzeczenica Kościół Filialny Rzymskokatolicki pw. 237 22.07.1992 Pieniężnica św. Marcina Wyposażenie kościoła w Pieniężnicy, 77 - 304 Rzeczenica Kościół Parafialny Rzymskokatolicki pw. 267 16.05.1996 Gwieździn św. Marcina Biskupa Wyposażenie kościoła w Gwieździnie, 77 - 304 Rzeczenica Kościół Filialny Rzymskokatolicki pw. 268 16.05.1996 Olszanowo św. Franciszka Wyposażenie kościoła w Olszanowie, 77 - 304 Rzeczenica Kościół Parafialny Rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca 292 23.12.2004 Rzeczenica Wyposażenie kościoła Pana Jezusa i św. Mikołaja w Rzeczenicy, 77 - 304 Rzeczenica Kościół Parafialny Rzymskokatolicki pw. 33 17.12.2012 Brzezie św. Wawrzyńca Wyposażenie kościoła w Brzeziu, 77 - 304 Rzeczenica Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 17 – Poz. 3530
Kościół Filialny Rzymskokatolicki pw.
237 17.12.2012 św. Marcina Wyposażenie kościoła Pieniężnica w Pieniężnicy, 77 - 304 Rzeczenica VI. VI ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Strefa W – pełnej ochrony konserwatorskiej, przeznaczone do bezwzględnego zachowania. Dotyczy stanowisk wpisanych do rejestru zabytków. Na obszarze stanowisk wyklucza się wszelką działalność inwestycyjną, zwłaszcza związaną z pracami ziemnymi mogącymi przekształcić formę krajobrazową stanowiska. Wszelkie prace i roboty ziemne przy zabytkach, także prace archeologiczne (inwazyjne i nieinwazyjne) oraz poszukiwanie zabytków wolno prowadzić wyłącznie na podstawie pozwolenia Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (w oparciu o przepisy odrębne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami). Nr stan. Nr stanowiska Nr Lp. Miejscowość Funkcja - kultura - chronologia miejscowości wg AZP rejestru cmentarzysko k. C-40 1. Olszanowo 3 25-30/25 pomorskiej, grodzisko średniowieczne (595) grodzisko nizinne C-39 2. Pieniężnica 1 22-28/1 wczesnośredniowieczne (597) Gwieździn 1 24-30/82 grodzisko wczesnośredniowieczne C-35 3. Gwieździn 2 24-30/83 osada wczesnośredniowieczna (593) C-34 4. Grodzisko 1 25-30/1 osada k. łużyckiej/pomorskiej (592) VI. VII ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE UJĘTE W EWIDENCJI ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Strefa W.1. – pełnej ochrony konserwatorskiej, obejmuje stanowiska o własnej formie krajobrazowej, przeznaczone do bezwzględnego zachowania, ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Z uwagi na ich wartości merytoryczne i zachowaną własna formę krajobrazową, ustala się zakaz prowadzenia jakichkolwiek prac inwestycyjnych oraz ziemnych, w tym zalesień. Strefa W.2. – częściowe ochrony konserwatorskiej, obejmuje stanowiska ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków. W przypadku planowania zmiany funkcji terenu, podziału działki, planowania prac ziemnych inwestycyjnych (takich jak: lokalizacja zabudowy, melioracja, budowa systemów infrastruktury technicznej i dróg, zalesienia itd.) na obszarze stanowiska archeologicznego, obowiązuje wymóg prowadzenia archeologicznych badań wyprzedzających inwestycję. Zakres niezbędnych do wykonania badań archeologicznych określa Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w pozwoleniu na prowadzenie badań (na podstawie przepisów odrębnych dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami). Strefa W.3. – ograniczonej ochrony konserwatorskiej, obejmująca stanowiska ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków. W przypadku planowania prac zmiennych inwestycyjnych w granicach strefy ochronnej, obowiązuje wymóg prowadzenia archeologicznych badań inwestycyjnych o charakterze nadzoru archeologicznego, realizowane trakcie procesu inwestycyjnego. Zakres niezbędnych do wykonania badań archeologicznych określa inwestorowi Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków (na podstawie przepisów odrębnych dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami). Po rozpoznaniu wartości kulturowych stanowiska w oparciu o wyniki badań inwestycyjnych, w szczególnych przypadkach może być niezbędne przeprowadzenie archeologicznych badan ratowniczych, po zakończeniu których, teren będzie mógł być trwale zainwestowany. W wojewódzkiej ewidencji zabytków ujęte są stanowiska (o niewielkim walorze poznawczym), dla których nie są ustanowione strefy ochrony konserwatorskiej, nie mniej podlegają one tak, jak obszary na których nie są zlokalizowane stanowiska archeologiczne, ochronie, przewidzianej w normie, zawartej w art.32.1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 282 z późn. zm.) : Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 18 – Poz. 3530
Art.32. 1 Kto, w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych odkrył przedmiot, co do którego istnieje podejrzenie, że jest on zabytkiem, jest obowiązany: . . 1. wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot; 2. zabezpieczyć, przy użyciu dostępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia; 3. niezwłocznie zawiadomić o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Miejscowość Nr Nr stan. AZP Funkcja - chronologia - kultura Strefa stan. archeologiczna ochrony Gwieździn 9 24-30/79 Cmentarzysko kultury pomorskiej W.1 Gwieździn 12 24-30/80 Osada wczesnośredniowieczna W.2 Gwieździn 6 24-30/81 Osada wczesnośredniowieczna W.3 Gwieździn 4 24-30/84 Punkt osadniczy wczesnośredniowieczna W. 3 osada wczesne średniowiecze, ślad osadniczy Gwieździn 5 24-30/85 W.2 k. łużycka, k. pomorska Osada łużycko-pomorska i Gwieździn 3 24-30/86 W.2 wczesnośredniowieczna Gwieździn 6 24-30/87 Osada wczesnośredniowieczna W.1 Dzików 1 24-29/1 Osada schyłkowy neolit/wczesny brąz W.3 Rzeczenica 10 24-30/8 ślad osadniczy kultury pomorskiej Brak ślad osadniczy k. łużycko-pomorska, Rzeczenica 11 24-30/9 W.3 wielbarska, wczesne średniowiecze Rzeczenica 14 24-30/12 nowożytność Brak Rzeczenica 12 24-30/10 nowożytność Brak Rzeczenica 13 24-30/11 ślad osadniczy wczesnośredniowieczna W.3 Rzeczenica 24 24-30/23 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Rzeczenica 25 24-30/24 ślad osadniczy łużycko-pomorska, Brak Rzeczenica 26 24-30/25 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, W.3 Rzeczenica 27 24-30/26 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, W.3 Rzeczenica 28 24-30/27 cmentarzysko k. łużycka/pomorska, W.1 Rzeczenica 29 24-30/28 punkt osadniczy k. łużycka/pomorska, W.3 Rzeczenica 30 24-30/29 Punkt osadniczy, łużycko-pomorska, W.3 Osada łużycko-pomorska, wielbarska, Rzeczenica 31 24-30/30 W.2 wczesnośredniowieczna osada k. łużycka/pomorska, ślad osadniczy Rzeczenica 32 24-30/31 W.2 późnośredniowieczny Osada łużycko-pomorska, wielbarska, Rzeczenica 33 24-30/32 W.2 wczesnośredniowieczna Rzeczenica 34 24-39/33 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, Rzeczenica 35 24-30/34 W.3 wczesnośredniowieczna, nowożytność Osada k. łużycka/pomorska, wczesno Rzeczenica 36 24-30/35 W.2 średniowieczna a, późnośredniowieczna Rzeczenica 37 24-30/36 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska W.3 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, wczesno Rzeczenica 38 24-30/37 W.3 średniowieczna ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, późne Rzeczenica 39 24-30/38 W.3 średniowiecze ślad osadniczy wczesne średniowiecze, Rzeczenica 40 24-30/39 Brak późnośredniowieczna ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, wczesne Rzeczenica 41 24-30/40 W.2 średniowiecze, nowożytność Rzeczenica 42 24-30/41 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska W.3 Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 19 – Poz. 3530
Rzeczenica 43 24-30/42 ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych W.3 Rzeczenica 1 24-29/2 Brak lokalizacji Brak Pradzieje, ślad osadniczy Rzeczenica 44 24-29/3 Brak późnośredniowieczna Osada schyłkowy neolit/wczesny brąz, Rzeczenica 45 24-29/4 w.3 wczesnośredniowieczna Rzeczenica 46 24-29/5 Pradzieje Brak Rzeczenica 47 24-29/6 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak Rzeczenica 48 24-29/7 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, Rzeczenica 49 24-29/8 W.3 nowożytność Pradzieje, ślad osadniczy wczesne Rzeczenica 50 24-29/9 W.3 średniowiecze, nowożytność ślad osadniczy k. łużycka/k. pomorska, Rzeczenica 51 24-29/10 W.3 nowożytność Pradzieje, ślad osadniczy wczesne Rzeczenica 52 24-29/11 W.3 średniowiecze późne średniowiecze ślad osadniczy wczesne średniowiecze, późne Rzeczenica 53 24-29/12 W.2 średniowiecze, nowożytność Rzeczenica 54 24-29/13 Osada późnośredniowieczna, nowożytna W. 2 ślad osadniczy wczesne średniowiecze, późne Rzeczenica 55 24-29/14 W.2 średniowiecze, nowożytność ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, Rzeczenica 56 24-29/15 W.3 późnośredniowieczna Rzeczenica 57 24-29/16 ślad osadniczy k. wielbarska, nowożytność W.3 Gwieździn 27 24-30/55 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, Rzeczenica 3 24-30/1 W.3 wielbarska, wczesnośredniowieczna ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, Rzeczenica 4 24-30/2 Brak wielbarska Rzeczenica 5 24-30/3 ślad osadniczy wczesne średniowiecze W.3 Rzeczenica 6 24-30/4 ślad osadniczy wczesne średniowiecze W.3 Rzeczenica 7 24-30/5 brak danych Brak Rzeczenica 8 24-30/6 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Rzeczenica 9 24-30/7 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak ślad osadniczy k. wielbarska, późne Rzeczenica 15 24-30/13 Brak średniowiecze, nowożytność ślad osadniczy k. wielbarska, wczesne Rzeczenica 16 24-30/14 W.3 średniowiecze późne średniowiecze ślad osadniczy k. wielbarska, wczesne Rzeczenica 17 24-30/15 W.3 średniowiecze późne średniowiecze Rzeczenica 18 24-30/16 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak ślad osadniczy wczesne średniowiecze, k. Rzeczenica 19 24-30/17 Brak wielbarska Rzeczenica 20 24-30/18 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak Rzeczenica 21 24-30/19 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak ślad osadniczy k. wielbarska, wczesne Rzeczenica 22 24-30/20 Brak średniowiecze, późne średniowiecze Rzeczenica 2 24-30/21 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska W.3 Rzeczenica 23 24-30/22 brak danych Brak Rzeczenica 24 24-30/23 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gwieździn 15 24-30/43 ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych W.3 Gwieździn 16 24-30/44 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gwieździn ślad osadniczy k. łużycka/pomorska późne 17 24-30/45 W.3 średniowiecze Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 20 – Poz. 3530
Gwieździn ślad osadniczy późne średniowiecze- 19 24-30/46 W.3 nowożytność Ślad osadniczy nowożytny, punkt osadniczy Gwieździn 20 24-30/47 W.3 wczesnośredniowieczny Gwieździn ślad osadniczy późne średniowiecze, 21 24-30/48 W.3 nowożytność Gwieździn 22 24-30/49 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak Gwieździn 23 24-30/50 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak Gwieździn 24 24-30/51 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, Gwieździn 25 24-30/52 W.3 nowożytność Gwieździn 10 24-30/53 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak Gwieździn 26 24-30/54 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gwieździn 28 24-30/56 ślad osadniczy nowożytność Brak Gwieździn 29 24-30/57 ślad osadniczy wczesne średniowiecze W.3 Gwieździn 30 24-30/58 nowożytność W.3 Gwieździn 11 24-30/59 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak Gwieździn 31 24-30/60 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak Gwieździn 32 24-30/61 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gwieździn 33 24-30/62 ślad osadniczy wczesne średniowiecze W.3 Gwieździn 34 24-30/63 ślad osadniczy wczesne średniowiecze W.3 Gwieździn 35 24-30/64 ślad osadniczy kultury amfor kulistych W.3 Gwieździn 36 24-30/65 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak ślad osadniczy późne Gwieździn 37 24-30/66 Brak średniowiecze/nowożytność ślad osadniczy późne Gwieździn 38 24-30/67 W.3 średniowiecze/nowożytność ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych, Gwieździn 39 24-30/68 W.3 ślad osadniczy późne średniowiecze Gwieździn 40 24-30/69 ślad osadniczy późne średniowiecze W.3 ślad osadniczy późne średniowiecze- Gwieździn 41 24-30/70 Brak nowożytność Gwieździn 42 24-30/71 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska Brak ślad osadniczy k. łużycka/pomorska, późne Gwieździn 43 24-30/72 W.3 średniowiecze Gwieździn 44 24-30/73 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak Gwieździn 45 24-30/74 osada późnośredniowieczna - nowożytność W.3 Gwieździn 46 24-30/75 ślad osadniczy k. łużycka/pomorska W.3 Gwieździn 47 24-30/76 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak Gwieździn 48 24-30/77 ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych W.3 Gwieździn 49 24-30/78 ślad osadniczy późne średniowiecze W.3 ślad osadniczy późne średniowiecze- Gwieździn 18 24-30/131 W.3 nowożytność ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych Rzeczenica 24-30/134 Brak (nieznana lokalizacja) Rzeczenica 1 24-30/135 osada wczesnośredniowieczna W.3 Rzeczenica 24-30/136 skarb kultury łużyckiej (nieznana lokalizacja) Brak cmentarzysko wczesnośredniowieczne Gwieździn 8 24-30/138 Brak (nieznana lokalizacja) skarb wczesne średniowiecze (nieznana Gwieździn 24-30/139 Brak okolica) relikty przeprawy mostowej - nowożytność Gwieździn 50 24-30/140 W.1 'stanowisko podwodne) Grodzisko 2 25-30/2 nowożytność W.3 Grodzisko 3 25-30/3 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Olszanowo 7 25-30/4 ślad osadniczy kultury łużycko - pomorskiej, Brak Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 21 – Poz. 3530
wczesne średniowiecze Olszanowo 10 25-30/5 ślad osadniczy kultura łużycka/pomorskiej Brak Olszanowo 11 25-30/6 ślad osadniczy kultura łużycka/pomorskiej Brak Olszanowo 12 25-30/7 ślad osadniczy/nowożytność Brak ślad osadniczy późne średniowiecze- Olszanowo 13 25-30/8 Brak nowożytność ślad osadniczy późne średniowiecze Olszanowo 14 25-30/9 Brak nowożytność ślad osadniczy kultury łużycko - pomorskiej, Olszanowo 15 25-30/10 W.3 wczesnośredniowieczny, nowożytność Olszanowo 16 25-30/11 ślad osadniczy późne średniowiecze Brak ślad osadniczy późne średniowiecze- Olszanowo 17 25-30/12 Brak nowożytność Olszanowo 18 25-30/13 osada późnośredniowieczna - nowożytność W.3 Olszanowo 19 25-30/14 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Olszanowo 20 25-30/15 nowożytność Brak ślad osadniczy późne średniowiecze- Olszanowo 21 25-30/16 Brak nowożytność Olszanowo 22 25-30/17 ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych W.3 Olszanowo 23 25-30/18 ślad osadniczy kultury łużyckiej/ pomorskiej Brak Olszanowo 24 25-30/19 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Olszanowo 25 25-30/20 ślad osadniczy kultury łużyckiej/pomorskiej Brak punkt osadniczy kultury Olszanowo 5 25-30/21 łużyckiej/pomorskiej, W.3 wczesnośredniowieczny Olszanowo 4 25-30/22 ślad osadniczy Brak ślad osadniczy kultury łużyckiej, Olszanowo 26 25-30/23 W.3 wczesnośredniowieczny cmentarzysko kurhanowe Olszanowo 8 25-30/24 W.1 wczesnośredniowieczne Olszanowo 27 25-30/26 cmentarzysko k. pomorskiej W.1 Olszanowo 28 25-30/27 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak ślad osadniczy kultury łużycko pomorskiej, Olszanowo 29 25-30/28 W.3 punkt osadniczy wczesnośredniowieczny Olszanowo 6 25-30/29 ślad osadniczy wczesnośredniowieczny W.3 ślad osadniczy kultury łużyckiej/pomorskiej, Olszanowo 30 25-30/30 W.3 wczesne średniowiecze, nowożytność Olszanowo 31 25-30/31 ślad osadniczy kultury łużyckiej/pomorskiej Brak Olszanowo 9 25-30/32 skarb monet wczesnośredniowieczny W.3 ślad osadniczy kultury łużyckiej/pomorskiej, Gwieździn 50 25-30/33 W.3 wczesne średniowiecze Gwieździn 14 25-30/34 osada wczesnośredniowieczna W.3 ślad osadniczy kultury amfor kulistych, Gwieździn 13 25-30/35 W.3 wielbarskiej, wczesnego średniowiecza Gwieździn 51 25-30/36 ślad osadniczy W.3 Gwieździn 7 25-30/37 osada wczesnośredniowieczna W.3 cmentarzysko kultury pomorskiej (nieznana Olszanowo 25-30/130 Brak lokalizacja) Olszanowo - 25-30/131 ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych W.3 Olszanowo - 25-30/132 ślad osadniczy neolit W.3 ślad osadniczy późne średniowiecze, Gockowo 14 25-29/36 W.3 nowożytność Gockowo 13 25-29/35 Osada późnośredniowieczna, nowożytna W. 2 Gockowo 12 25-29/34 ślad osadniczy k. łużyckiej/pomorskiej Brak Gockowo 11 25-29/33 osada osadniczy W.3 Gockowo 10 25-29/32 Osada łużycko-pomorska, nowożytność W.3 Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 22 – Poz. 3530
Gockowo 9 25-29/31 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gockowo 6 25-29/28 ślad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gockowo 1 25-29/23 siad osadniczy późne średniowiecze Brak Gockowo 2 25-29/24 siad osadniczy wczesne średniowiecze Brak Gockowo 3 25-29/25 ślad osadniczy W.3 Gockowo 4 25-29/26 ślad osadniczy W.3 Gockowo 5 25-29/27 ślad osadniczy W.3 Gockowo 7 25-29/29 ślad osadniczy W.3 Gockowo 8 25-29/30 ślad osadniczy W.3 Pieniężnica 22-28/d13 ślad osadniczy k. wielbarskiej W.3 Pieniężnica 22-28/C10 ślad osadniczy k. łużyckiej/pomorskiej Brak Pieniężnica 22-28/a36 ślad osadniczy k. łużyckiej Brak ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych, Pieniężnica 22-28/a37 W.3 k. łużyckiej/pomorskiej, nowożytna Pieniężnica 22-28/a38 ślad osadniczy k. łużyckiej/pomorskiej W.3 ślad osadniczy k. wielbarskiej/oksywsk/ej, Pieniężnica 22-28/a39 W.3 nowożytność ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych, Brzezie 22-28/a41 W.3 k. łużyckiej, nowożytność ślad osadniczy wczesne średniowiecze, Brzezie 22-28/a43 Brak nowożytność ślad osadniczy wczesne średniowiecze, Brzezie 22-28/a44 W.3 nowożytność Brzezie 22-28/a45 ślad osadniczy kultury pucharów lejkowatych W.3 Brzezie 22-28/C17 ślad osadniczy pradzieje, nowożytność W.3 Pieniężnica 22-28/a40 osada nowożytna W.3 Brzezie 22-28/C17 ślad osadniczy pradzieje, nowożytność W.3 Brzezie 22-28/D15 ślad osadniczy nowożytność W.3 Brzezie 22-28/C16 ślad osadniczy nowożytność W.3 Brzezie 22-28/b18 ślad osadniczy nowożytność W.3 Pieniężnica 22-28/d 15 ślad osadnicy nowożytność W.3 Brzezie 22-28/d 17 ślad osadniczy nowożytność W.3 Brzezie 22-28/d 18 ślad osadniczy nowożytność W.3 Brzezie 22-28/d 19 ślad osadniczy nowożytność W.3 Brzezie 22-28/d20 ślad osadniczy nowożytność W.3 Pieniężnica 22-28/C11 ślad osadniczy neolit W.3 Brzezie 22-28/b19 cmentarzysko W.3 Brzezie 22-28/b17 osada nowożytna W.3 ślad osadniczy późnośredniowieczny, Międzybórz 23-28/a25 W.3 nowożytność huta szkła, ślad osadniczy późne Międzybórz 23-28/a26 W.2 średniowiecze, nowożytność Międzybórz 23-28/a27 osada nowożytna W. 2 VI. VIII. ZAGROŻENIA DLA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH Stanowiska archeologiczne są obiektami szczególnie narażonymi na zniszczenie. Z każdym rokiem, wraz z rozwojem techniki, intensyfikacją działalności przemysłowej, gospodarczej, rolniczej rośnie stopień ich zagrożenia oraz pojawiają się nowe. W myśl art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r., poz. 282) wszystkie zabytki archeologiczne – bez względu na stan zachowania podlegają ochronie i opiece. Należy przy tym pamiętać, że zasięg stanowisk archeologicznych został wyznaczony na mapach na podstawie badań powierzchniowych. Jednak nie może on odpowiadać dokładnie zasięgowi występowania pozostałości osadnictwa pradziejowego pod ziemią. Dlatego należy traktować go zawsze orientacyjnie, może bowiem okazać się, że obiekty archeologiczne zalegają także w sąsiedztwie wyznaczonego na podstawie obserwacji powierzchniowej, zasięgu stanowiska. Stan zachowania stanowisk archeologicznych na terenie gminy Rzeczenica wynika w dużej mierze z konsekwencji współczesnych Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 23 – Poz. 3530
perturbacji osadniczych, zwłaszcza rozwoju nowego osadnictwa, ale także ze zniszczeń wywołanych przebudową w dawnych czasach. Dużym zagrożeniem dla stanowisk archeologicznych są przede wszystkim: ᠆ inwestycje budowlane i przemysłowe, zwłaszcza rozwój budownictwa mieszkalnego i przemysłowego oraz budowa i rozbudowa dróg na terenie gminy oraz dróg dojazdowych do pól; ᠆ rozbudowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych; Zagrożeniem dla dziedzictwa archeologicznego jest też rozwój turystyki, zwłaszcza nad rzekami, jeziorami i w obszarach leśnych. Tereny te atrakcyjne pod względem rekreacyjnym obecnie, często były również okupowane przez ludzi w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Dostęp do wody, który stanowił podstawę egzystencji osadniczej umożliwiał tworzenie osad o metryce sięgającej od epoki kamienia po czasy nowożytne. Do innego rodzaju zagrożeń należy działalność nielegalnych poszukiwaczy. Zagrażają oni przede wszystkim cmentarzyskom oraz stanowiskom o własnej formie krajobrazowej, jak grodziska czy fortyfikacje ziemne oraz pozostałości z okresu II wojny światowej. Również przebudowa układów urbanistycznych, ruralistycznych i założeń pałacowo- parkowych prowadzi często do naruszenia średniowiecznych i nowożytnych nawarstwień kulturowych. W związku z tym wszystkie prace ziemne wymagają jednoczesnego prowadzenia badań archeologicznych. Wyniki badań często stanowią jedyną dokumentację następujących po sobie faktów osadniczych na tym terenie. Pozwalają one skorygować, uszczegółowić i potwierdzić informacje uzyskane ze źródeł pisanych. Pozyskany w trakcie badań materiał ruchomy umożliwia uzupełnienie danych o kulturze materialnej mieszkańców. W celu ochrony stanowisk archeologicznych i nawarstwień kulturowych podczas inwestycji związanych z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, ważne jest określenie zasad ochrony zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków i ujętych w ewidencji zabytków, w planach zagospodarowania przestrzennego oraz respektowanie przez inwestorów zapisów dotyczących ochrony zabytków archeologicznych w opiniach i decyzjach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. VI. IX. ZABYTKI OBJETE PRAWNYMI FORMAMI OCHRONY Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r., poz. 282) formami ochrony zabytków są: 1) wpis do rejestru zabytków; 2) uznanie za pomnik historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego VI. X ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE EWIDENCJI ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
Lp. Miejscowość Ulica Nr Rodzaj obiektu 1 Breńsk 2 budynek mieszkalny 2 Breńsk 2 stodoła 3 Breńsk 4 budynek mieszkalny 4 Breńsk 5 dawna szkoła 5 Breńsk 6 budynek mieszkalny 6 Breńsk 8 budynek mieszkalny 7 Breńsk 10 budynek mieszkalny 8 Breńsk 12 budynek mieszkalny 9 Breńsk 13 budynek mieszkalny 10 Breńsk 16 budynek mieszkalny 11 Breńsk 17 budynek mieszkalny 12 Breńsk zabytkowy cmentarz Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 24 – Poz. 3530
13 Brzezie zabytkowy cmentarz 14 Brzezie Koszalińska 26 budynek mieszkalny 15 Brzezie Koszalińska 38 budynek mieszkalny 16 Brzezie Koszalińska 52 budynek mieszkalny 17 Brzezie Koszalińska 57 budynek mieszkalny 18 Brzezie Koszalińska 59 budynek mieszkalny 19 Brzezie Wojska Polskiego 13 budynek mieszkalny 20 Brzezie Wojska Polskiego 21 budynek mieszkalny 21 Garsk zabytkowy cmentarz 22 Gockowo zabytkowy cmentarz I 23 Gockowo zabytkowy cmentarz II 24 Gockowo dz. nr 2/6 zespół folwarczny 1.chlewnia i warchlakarnia 25 Gockowo (4 i 5) 26 Gockowo 2.kurnik z gołębnikiem (2) 27 Gockowo 1 budynek mieszkalny 28 Gockowo 2 budynek mieszkalny 29 Gockowo 5 budynek mieszkalny 30 Grodzisko zabytkowy cmentarz 31 Gwieździn zabytkowy cmentarz 32 Gwieździn 5 budynek mieszkalny 33 Gwieździn 8 budynek mieszkalny 34 Gwieździn 12 budynek mieszkalny 35 Gwieździn 15 budynek mieszkalny 36 Gwieździn 17 budynek mieszkalny 37 Gwieździn 17 budynek gospodarczy 38 Gwieździn 17 budynek inwentarski 39 Gwieździn 24 dawna plebania 40 Gwieździn 25 budynek mieszkalny 41 Gwieździn 29 budynek mieszkalny 42 Gwieździn 31 budynek mieszkalny 43 Gwieździn 32 budynek mieszkalny budynek mieszkalny ob. 44 Gwieździn 34 plebania 45 Gwieździn 39 budynek mieszkalny 46 Gwieździn 42 budynek mieszkalny 47 Gwieździn 43 budynek mieszkalny 48 Gwieździn 44 budynek mieszkalny 49 Gwieździn 46 budynek mieszkalny 50 Gwieździn 47 budynek mieszkalny 51 Gwieździn 50 budynek mieszkalny 52 Gwieździn 53 budynek mieszkalny 53 Gwieździn 60 budynek inwentarski 54 Jeziernik zabytkowy cmentarz 55 Knieja leśniczówka 56 Łuszczyn 1 budynek mieszkalny 57 Łuszczyn 2 budynek mieszkalny 58 Łuszczyn 6 budynek mieszkalny 59 Międzybórz kościół p.w. Podwyższenia Krzyża 60 Międzybórz 17 budynek mieszkalny 61 Międzybórz 18 budynek mieszkalny 62 Międzybórz 88 budynek mieszkalny 63 Międzybórz 9 budynek mieszkalny 64 Międzybórz 23 budynek mieszkalny 65 Międzybórz 24 budynek mieszkalny Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 25 – Poz. 3530
66 Międzybórz 27 budynek mieszkalny 67 Międzybórz 28 budynek inwentarski 68 Międzybórz 29 budynek mieszkalny 69 Międzybórz 39 budynek mieszkalny 70 Międzybórz 42 budynek mieszkalny 71 Międzybórz 43 budynek mieszkalny 72 Międzybórz 45 budynek mieszkalny 73 Międzybórz 62 stodoła 74 Międzybórz 64 budynek mieszkalny 75 Międzybórz 64 budynek inwentarski 76 Międzybórz 73 budynek mieszkalny 77 Międzybórz 83 budynek mieszkalny 78 Międzybórz 85 budynek mieszkalny 79 Międzybórz 86 budynek mieszkalny 80 Międzybórz zabytkowy cmentarz I 81 Międzybórz zabytkowy cmentarz II 82 Międzybórz zabytkowy cmentarz III 83 Olszanowo park 84 Olszanowo zabytkowy cmentarz 85 Olszanowo szkoła 86 Pakotulsko zabytkowy cmentarz I 87 Pakotulsko zabytkowy cmentarz II 88 Pieniężnica zabytkowy cmentarz I 89 Pieniężnica zabytkowy cmentarz I 90 Pieniężnica 55 szkoła 91 Pieniężnica 3 budynek mieszkalny 92 Pieniężnica 7 budynek mieszkalny 93 Pieniężnica 10 budynek mieszkalny 94 Pieniężnica 12 budynek mieszkalny 95 Pieniężnica 23 budynek mieszkalny 96 Pieniężnica 24a budynek mieszkalny 97 Pieniężnica 40 budynek mieszkalny 98 Pieniężnica 44 budynek mieszkalny 99 Pieniężnica 46 budynek mieszkalny 100 Pieniężnica 47 budynek mieszkalny 101 Pieniężnica 50 budynek mieszkalny 102 Pieniężnica 51 budynek mieszkalny 103 Pieniężnica 54 budynek mieszkalny 104 Pieniężnica 57 budynek mieszkalny 105 Pieniężnica 58 budynek mieszkalny 106 Pieniężnica 59 budynek mieszkalny 107 Pieniężnica 60 budynek mieszkalny 108 Pieniężnica leśniczówka 109 Przeręba zabytkowy cmentarz 110 Przyrzecze zabytkowy cmentarz 111 Rzeczenica zabytkowy cmentarz I 112 Rzeczenica zabytkowy cmentarz II 113 Rzeczenica plebania 114 Rzeczenica Białobórska 1 budynek mieszkalny 115 Rzeczenica Bialobórska 5 budynek mieszkalny 116 Rzeczenica Czarna 3 budynek mieszkalny 117 Rzeczenica Czarna 6 budynek mieszkalny 118 Rzeczenica Czarna 7 budynek mieszkalny 119 Rzeczenica Czarna 8 budynek mieszkalny 120 Rzeczenica Czarna 14 budynek mieszkalny Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 26 – Poz. 3530
121 Rzeczenica Czarna tartak 122 Rzeczenica Człuchowska 20 budynek mieszkalny 123 Rzeczenica Człuchowska 22 budynek mieszkalny 124 Rzeczenica Człuchowska 26 budynek mieszkalny 125 Rzeczenica Człuchowska 42 budynek mieszkalny 126 Rzeczenica Człuchowska 54 budynek mieszkalny 127 Rzeczenica Człuchowska 56 budynek mieszkalny 128 Rzeczenica Leśna 3 budynek mieszkalny 129 Rzeczenica Leśna 12 budynek mieszkalny 130 Rzeczenica Leśna 18 budynek mieszkalny 131 Rzeczenica Lipowa 1 budynek mieszkalny 132 Rzeczenica Lipowa 6 budynek mieszkalny 133 Rzeczenica Lipowa 12 budynek mieszkalny 134 Rzeczenica Lipowa 18 budynek mieszkalny 135 Rzeczenica Lipowa 22 budynek mieszkalny 136 Rzeczenica Lipowa 26 budynek mieszkalny 137 Rzeczenica Lipowa 30 budynek mieszkalny 138 Rzeczenica Piaskowa 1 budynek mieszkalny 139 Rzeczenica Piaskowa 12 budynek mieszkalny 140 Rzeczenica Piaskowa 18 budynek mieszkalny 141 Rzeczenica Przechlewska 6 szkoła 142 Rzeczenica Przechlewska 13 budynek mieszkalny 143 Rzeczenica Przechlewska 15 plebania 144 Rzeczenica Przechlewska 17 budynek mieszkalny 145 Rzeczenica Przechlewska 21 budynek mieszkalny 146 Rzeczenica Przechlewska 23 budynek mieszkalny 147 Rzeczenica Przechlewska 27 budynek mieszkalny 148 Rzeczenica Przechlewska 31 budynek mieszkalny 149 Rzeczenica Przechlewska 33 budynek mieszkalny 150 Rzeczenica Przechlewska 41 budynek mieszkalny 151 Rzeczenica Przechlewska nadleśnictwo 152 Rzeczenica Wybudowanie 2 budynek mieszkalny 153 Rzeczenica Wybudowanie 2 stodoła 154 Sporysz 1 budynek mieszkalny 155 Trzmielewo zabytkowy cmentarz I 156 Trzmielewo zabytkowy cmentarz II VI. XI. ZABYTKI RUCHOME WPISANE DO EWIDENCJI ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Miejscowość Obiekt i czas powstania Gockowo, Kościół po ewangelicki Wyposażenie kościoła Grodzisko, Kościół po ewangelicki Wyposażenie kościoła Gwieździn, Kościół paraf. p,w. św. Wyposażenie kościoła Marcina Olszanowo, Kościół fil. p.w. św. Wyposażenie kościoła Franciszka z Asyżu Pieniężnica, Kościół fil. p.w. św. Wyposażenie kościoła Marcina Rzeczenica, Kościół paraf. p.w. św. Wyposażenie kościoła: Mikołaja VI. XII. PARKI, ZIELENIE, CMENTARZE WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Parki, zieleń: ᠆ Gockowo - założenie pałacowo - parkowe. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 27 – Poz. 3530
Cmentarze (tereny przy kościołach wpisanych do rejestru wraz z otoczeniem i cmentarzami): ᠆ Brzezie, ᠆ Gwieździn, ᠆ Olszanowo, ᠆ Pieniężnica, ᠆ Rzeczenica. VI. XIII. PARKI, ZIELENIE, CMENTARZE WPISANE DO EWIDENCJI ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO ·Parki, zieleń ᠆ Olszanowo, ᠆ Zalesię. ·Cmentarze: ᠆ Breńsk, ᠆ Brzezie, ᠆ Garsk, ᠆ Gockowo (2 obiekty), ᠆ Grodzisko, ᠆ Gwieździn, ᠆ Jeziernik, ᠆ Międzybórz (3 obiekty), ᠆ Olszanowo, ᠆ Pieniężnica (2 obiekty) ᠆ Przeręba, ᠆ Rzeczenica (2obiekty), ᠆ Trzmielewo (2 obiekty), ᠆ Zalesię (2 obiekty), ᠆ Breńsk, ᠆ Brzezie, ᠆ Garsk, ᠆ Gockowo (2 obiekty) ᠆ Grodzisko, ᠆ Gwieździn, ᠆ Jeziernik, ᠆ Międzybórz (3 obiekty), ᠆ Olszanowo, ᠆ Pieniężnica (2 obiekty), Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 28 – Poz. 3530
᠆ Przeręba, ᠆ Przyrzecze, ᠆ Rzeczenica (2 obiekty), ᠆ Trzmielewo (2 obiekty), ᠆ Zalesię (2 obiekty). VII. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ. Analiza szans i zagrożeń oraz mocnych i słabych stron wynika z oceny stanu dziedzictwa kulturowego i uwarunkowań jego ochrony oraz realizowanej przez Gminę Rzeczenica polityki rozwoju przestrzennego i społeczno-gospodarczego przedstawia się następująco: Mocne strony: 1) obiekty sakralne o charakterze zabytkowym i dużej wartości historycznej; 2) uwzględnienie ochrony dziedzictwa kulturowego w planowaniu przestrzennym oraz w programach rozwojowych gminy; 3) dobry stan większości zabytków dzięki opiece mieszkańców; 4) lokalny charakter obiektów zabytkowych powodujący stosunkowo wysoką świadomość wagi poszczególnych obiektów wśród mieszkańców oraz ich świadomości jako miejsca istotne dla kultury i historii lokalnej; 5) walory krajobrazowe i przestrzenne gminy, czyste środowisko dające szansę na rozwój agroturystyki. Słabe strony: 1) mała ilość zabytków architektury wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków; 2) słaba baza turystyczna, w tym niewystarczająca ilość obiektów noclegowych i gastronomicznych; 3) niewystarczająco przebadane i udokumentowane stanowiska archeologiczne; 4) niedostateczna edukacja o wartościach dziedzictwa kulturowego wśród mieszkańców; 5) brak środków finansowych oraz brak dofinansowania do projektów mających na celu remonty, konserwację zabytków (również dla prywatnych właścicieli obiektów nieruchomych o wartościach zabytkowych); 6) zanikanie tradycyjnej sztuki budowlanej i form budowlanych oraz stosowania tradycyjnych materiałów. Szansę: 1) pomoc w pozyskiwaniu środków na prace przy obiektach sakralnych; 2) rozwój współczesnej sztuki ludowej opartej na tradycji, podtrzymywanie obrzędowości ludowej, ochrona ginących zawodów; 3) wykorzystanie znaczenia dziedzictwa kulturowego jako ważnego elementu promocji gminy; 4) wykorzystywanie zasobów dziedzictwa kulturowego na potrzeby rozwoju kultury i edukacji; 5) wzrost dotacji na prace z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami, w tym prace konserwatorskie; 6) pozytywna rola parafii w dziedzinie ochrony zabytków; Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 29 – Poz. 3530
7) aktywny udział stowarzyszeń i instytucji kultury w kultywowaniu i zachowaniu lokalnego dziedzictwa. Zagrożenia: 1) ekspansja inwestycyjna w historyczne układy urbanistyczne wsi; 2) zły stan zabytków do tej pory nieobjętych ochroną stwarza zagrożenie bezpowrotnej ich utraty; 3) brak odpowiednich przepisów pobudzających sponsorowanie kultury i ochrony zabytków; VIII. ZAGROŻRENIA PROGRAMOWE Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określa, iż opracowanie programu opieki nad zabytkami ma na celu: 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanów ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Działania dotyczące obiektów zabytkowych i stanowisk archeologicznych objętych ochroną konserwatorską znajdujących się w rejestrze zabytków, wymagają uzyskania pozwolenia Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i winny być realizowane przy uwzględnieniu przepisów odrębnych z zakresu ochrony zabytków, zaś prace budowlane przy obiektach zabytkowych ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków wymagają uzyskania opinii Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. VIII. I. PIORYTETY PROGRAMU OPIEKI Celem strategicznym Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami jest intensyfikacja ochrony i opieki nad zasobem dziedzictwa kulturowego oraz promocja Gminy Rzeczenica. Pamiętać należy, że działania te mają charakter wieloletni i muszą być dostosowane do możliwości finansowych Gminy. Działania powinny być realizowane zgodnie z hierarchią i kontrolowane na każdym etapie. Priorytety określone w Programie stanowią propozycje, które będą realizowane z inicjatywy władz gminnych. Realizacja zdefiniowanych i wytyczonych celów w tym zakresie powinna pomóc Gminie Rzeczenica w zachowaniu dziedzictwa kulturowego. VIII. II. KIERUNKI DZIAŁAŃ I ZADANIA PROGRAMU OPIEKI Priorytet I: Ochrona zasobu dziedzictwa kulturowego. Kierunek działania: monitorowanie stanu zachowania zabytków i doprowadzenie do poprawy ich stanu technicznego. Zadania: 1) określenie stanu technicznego obiektów wpisanych do gminnej ewidencji; Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 30 – Poz. 3530
2) wytypowanie najbardziej zagrożonych obiektów oraz tych, które wymagają prac ze względu na swoje wybitne wartości historyczne i artystyczne (we współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków); 3) ustalenie niezbędnych czynności konserwatorskich i budowlanych przy obiektach zabytkowych; 4) dokonanie inwentaryzacji obiektów małej infrastruktury sakralnej (kapliczki i krzyże przydrożne) poprzez: ᠆ przegląd w poszczególnych wsiach gminy z udziałem sołtysów i radnych; ᠆ zebranie informacji o historii obiektów; ᠆ utworzenie kart adresowych dla zinwentaryzowanych obiektów; ᠆ wnioskowanie do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wpisanie do rejestru najciekawszych obiektów; 5) pozyskiwanie informacji od właścicieli obiektów włączonych do Gminnej Ewidencji Zabytków o zapotrzebowaniu na prace remontowe; 6) dofinansowanie prac rewaloryzacyjnych przy obiektach niebędących własnością gminy w postaci podjęcia stosownej uchwały dotyczącej dotacji na prace remontowe przy zabytkach; 7) pomoc w pozyskiwaniu środków zewnętrznych na rewaloryzację zabytków dla właścicieli zabytków nieruchomych; 8) sprawowanie opieki nad objętymi ochroną miejscami pamięci; 9) zinwentaryzowanie najstarszych nagrobków w obrębie cmentarzy parafialnych oraz objęcie ich opieką przez parafię i gminę. Głównie w celu podniesienia świadomości wśród mieszkańców na temat wartości artystycznych i historycznych zabytkowych epitafiów oraz w celu niedopuszczania do budowania nowych grobów w „atrakcyjnych" miejscach zajętych przez stare, przez nikogo nie odwiedzane groby; 10) dbanie o stare cmentarze na obszarze gminy;. Priorytet II: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości Kierunki działania: badanie źródeł i opracowanie publikacji dotyczącej historii gminy oraz udostępnienie informacji dotyczących dziedzictwa kulturowego. Zadania: 1) udostępnienie informacji o zabytkach na stronie internetowej gminy: wskazanie najcenniejszych obiektów oraz ich historii; 2) udostępnienie gminnej ewidencji zabytków oraz gminnego programu opieki nad zabytkami na stronie internetowej gminy; 3) upowszechnienie zagadnień ochrony dziedzictwa kulturowego i związanych z historią miejsc pamięci w gminie poprzez organizowanie i wspieranie zajęć z młodzieżą; 4) opracowanie mapy zabytków gminy, jako atrakcyjnej graficznie formy promocji ułatwiającej dotarcie do wszystkich elementów dziedzictwa kulturowego; 5) utworzenie i modernizacja elementów infrastruktury służących funkcjonowaniu i rozwojowi turystyki kulturowej; 6) współpraca regionalna dla eksponowania powiązań kulturowych. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 31 – Poz. 3530
IX. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Zadania opisane w niniejszym programie mają szansę zostać zrealizowane tylko poprzez wspólne działania władz samorządowych, wojewódzkiego konserwatora zabytków, właścicieli oraz zarządców obiektów, parafie, organizacje pozarządowe i stowarzyszenia, w ramach posiadanych przez te jednostki kompetencji, praw i obowiązków wynikających z obowiązujących przepisów prawnych. Zakłada się, że zadania określone w gminnym programie opieki nad zabytkami będą wykonywane przy pomocy następujących instrumentów: 1) prawnych - wynikających z przepisów ustawowych obejmujących między innymi uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, stref ochrony konserwatorskiej, wnioskowanie o wpis do rejestru zabytków, wykonywanie decyzji administracyjnych wojewódzkiego konserwatora zabytków; 2) finansowych - obejmujących między innymi finansowanie prac konserwatorskich i remontowych, udzielanie dotacji na finansowanie prac konserwatorskich i restauratorskich, korzystanie z programów uwzględniających finansowanie; 3) koordynacji - obejmujących między innymi realizacje zapisów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w dokumentach strategicznych Województwa Pomorskiego, realizację projektów i programów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w gminnym programie ochrony nad zabytkami oraz poprzez współpracę z parafiami w zakresie wykonywania prac remontowo- restauratorskich przy zabytkowych obiektach sakralnych; 4) kontrolnych - obejmujących bieżącą aktualizację gminnej ewidencji zabytków, monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania dziedzictwa kulturowego; 5) instrumentów społecznych - obejmujących między innymi działania edukacyjne, promocyjne, informacyjne, sprzyjające tworzeniu miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami oraz rozwojem turystyki, współdziałanie z organizacjami społecznymi. X. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Program Opieki nad Zabytkami jest sporządzany na okres 4 lat, co 2 lata Wójt sporządza sprawozdanie z jego realizacji, które przedstawia Radzie Gminy. Wykonanie sprawozdania poprzedzać będzie ocena poziomu realizacji gminnego programu uwzględniająca: 1) poziom wydatków budżetu gminy na realizację programu opieki nad zabytkami; 2) wartość finansową wykonanych/dofinansowanych prac remontowo konserwatorskich przy zabytkach; 3) wysokość pozyskanych środków finansowych ze źródeł pozabudżetowych; 4) liczbę obiektów poddanych pracom zabezpieczającym; 5) ilość zinwentaryzowanych zabytkowych nagrobków; 6) ilość wprowadzonych zmian w gminnej ewidencji zabytków; 7) ilość uzupełnionych kart adresowych zabytków; 8) ilość nowych obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków; 9) liczba wydanych opracowań, zrealizowanych konkursów, wystaw, działań edukacyjnych w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego itd. XI. ŻRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Obowiązującym wyznacznikiem sposobu finansowania opieki nad zabytkami są zasady zawarte w rozdziale 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. 2018 r., poz. 2067 z późn.zm.). Nakładają one obowiązek finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku na osobę fizyczną, lub inną jednostkę organizacyjną w tym także na jednostki z sektora finansów publicznych, posiadające tytuł prawny do zabytku. Zadania związane z opieką nad zabytkami mogą być finansowane min. z następujących źródeł: Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 32 – Poz. 3530
1) budżet gminy, w którym corocznie rada gminy określa wysokość wydatków z przeznaczeniem na ochronę i opiekę nad zabytkami; 2) środki własne właścicieli obiektów zabytkowych (np. parafie); 3) środki zewnętrzne (unijne, dotacje, darowizny, zbiórki komitetów (stowarzyszeń) działających na rzecz ochrony zabytków, inicjatywy społecznej, i in.) w tym min.:
᠆ z budżetu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prace, zgodnie z art. 74 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (tj. Dz. U. 2020 r., poz. 282 z późn.zm.); ᠆ z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach dotacji przyznanej zgodnie z art.74 i art. 80.1. ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. w oparciu o ogłaszane corocznie przez Ministerstwo aktualne programy; XII. BIBLIOGRAFIA 1. Program opieki nad zabytkami województwa pomorskiego na lata 2016 -2019. 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Rzeczenica. 3. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków i ewidencji zabytków. 4. Strategia rozwoju Gminy Rzeczenica.