Leden Van Het Artemis Quartett & Elisabeth Leonskajapiano
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
deSingeldeSingeldeSingeldeSingel Leden van het Artemis Quartett & Elisabeth Leonskaja piano In memoriam Friedemann Weigle wo 30 sep 2015 inleiding 19.15 uur Blauwe Zaal Mark Delaere Grote Podia Blauwe foyer 20 uur 21.45 uur pauze ± 20.45 uur 2015-2016 kwartet Leden van het Artemis Quartett & Elisabeth Leonskaja piano Herdenkingsconcert Friedemann Weigle wo 30 sep 2015 quartet-lab vr 20 nov 2015 Quatuor Modigliani & Eric Le Sage piano wo 20 jan 2016 Pavel Haas Quartet & Boris Giltburg piano wo 13 apr 2016 Julia Fischer Quartett do 28 apr 2016 teksten programmaboekje Mark Delaere coördinatie programmaboekje deSingel 3 Gelieve uw GSM uit te schakelen. Leden van het Artemis De inleidingen kan u achteraf beluisteren via www.desingel.be Selecteer hiervoor voorstelling/ concert/tentoonstelling van uw keuze. Quartett Reageer en win Vineta Sareika, Gregor Sidl viool Op www.desingel.be kan u uw visie, opinie, commentaar, appreciatie, … betreffende het programma van Eckart Runge cello deSingel met andere toeschouwers delen. Selecteer hiervoor voorstelling/ concert/tentoonstelling van uw keuze. Elisabeth Leonskaja piano Neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans om tickets te winnen. Grand café deSingel open alle dagen 9 24 uur informatie en reserveren +32 (0)3 237 71 00 www.grandcafedesingel.be drankjes / hapjes / snacks / uitgebreid tafelen Johann Sebastian Bach (1685-1750)/ Bij onze concerten worden occasioneel Astor Piazzolla (1921-1992) cd’s te koop aangeboden door La Boite à Musique Coudenberg 74 | Brussel +32 (0)2 513 09 65 Partita voor Strijktrio - In memoriam Friedemann Weigle www.classicalmusic.be Met bijzondere dank aan Ortwin Moreau voor het stemmen en het onderhoud van de concertvleugels van deSingel Moreau Pianoservice Robert Schumann (1810-1856) Kapucinessenstraat 32 2000 Antwerpen +32 (0)486 83 63 98 Pianokwartet in Es, opus 47 30’ www.moreau-pianoservice.be Sostenuto assai-Allegro ma non troppo Scherzo: Molto vivace Andante cantabile Finale: Vivace pauze Johannes Brahms (1833-1897) Pianokwartet nr 3 in c, opus 60 35’ Allegro non troppo Scherzo: Allegro Andante Finale: Allegro commodo D/2015/5.497/35 4 5 In memoriam Friedemann Weigle Begin juli overleed Friedemann Weigle, altviolist van het Artemis Friedemann Weigle als altviolist van het Artemis Quartett te horen is, Quartett en professor aan de Musikhochschule Hanns Eisler in is deze met de kwartetten opus 51 nr 1 en opus 67 van Brahms, die Berlijn. Dertig jaar lang was Weigle een van de belangrijkste figuren recent op het label Erato/Warner is verschenen. Deze cd maakt deel in de internationale strijkkwartetscene en een gepassioneerde, uit van het artistieke nalatenschap van deze buitengewone musicus inspirerende mentor voor talloze jonge kamermuziekensembles. en is als aandenken aan hem opgedragen. Het Artemis Quartett Hij was stichtend lid van en speelde twintig jaar lang in het Petersen is dankbaar voor giften aan het Friedemann-Weigle-programma Quartett. Sinds 2007 maakte hij deel uit van het Artemis Quartett. ten voordele van de voorlichting over bipolaire depressie bij jonge musici, een programma in het kader van de ‘Stiftung Deutsche Tijdens de tournee ‘In memoriam Friedemann Weigle’ wil het Artemis Depressionshilfe’.” Quartett op het podium afscheid nemen van haar geliefde vriend en collega en hem als mens en artiest huldigen. Vineta Sareika, Gregor Bank für Sozialwirtschaft Sidl en Eckart Runge kozen werken uit van componisten die hem nauw Kto: 3474200 BLZ 86020500 aan het hart lagen. Het kwartet schrijft: IBAN: DE73860205000003474200 SWIFT/BIC: BFSWDE33LPZ “De Partita voor Strijktrio brengt fragmenten uit Bachs Goldberg- mededeling: Friedemann-Weigle-Programm variaties, de Engelse Suite BWV808 en de Sinfonia BWV795 samen met fragmenten uit ‘Oblivion’ en ‘Fuga 9’ van Astor Piazzolla. Zo wordt een boog gespannen vanaf het begin van Friedemanns leven als zoon van een kerkmusicus tot zijn tijd bij het Artemis Quartett. Toen we in 2012 het plan bedachten voor een Bach-Piazzolla Suite, wijdde hij zich vol overgave aan het arrangeren van de werken van Johann Sebastian Bach. Hij had een bijzondere affiniteit voor de muziek van Bach, die hij met de paplepel had ingegoten gekregen. Sinds zijn jeugd was hij ook erg gefascineerd door populaire muziek van rock tot jazz. Hij vertelde vaak met trots dat hij zijn eerste publieke optredens had gegeven als drummer in een rockband. Zijn nieuwsgierigheid voor nieuwe muzikale ontdekkingen werd ook duidelijk toen hij met het Artemis Quartett de tango nuevo van Astor Piazzolla leerde kennen en op slag verliefd werd op deze muziek. Tijdens Friedemanns uitvaart speelden we de ‘Aria’ uit de Goldbergvariaties in de versie voor strijktrio. Daaruit groeide de idee om ter ere van Friedemann een Partita te arrangeren die zijn beide muzikale liefdes met elkaar verenigt. Tegelijk tonen we met de bezetting van het strijktrio dat we een geliefde mens aan onze zijde missen. Wie Friedemann Weigle ooit meemaakte in de grote altvioolsolo van het Kwartet opus 67 van Brahms, begrijpt hoezeer zijn hart lag bij de Duitse Romantiek. Het leek ons dan ook vanzelfsprekend om met Schumann en Brahms twee grote meesters uit de Duitse Romantiek uit te kiezen om Friedemann en de unieke manier waarop hij deze muziek aanvoelde, te eren. We zijn zeer dankbaar dat Elisabeth Leonskaja, een jarenlange kamermuziekpartner van het Artemis Quartett, onmiddellijk heeft toegezegd om ons ensemble tijdens deze tournee tot een pianokwartet te vervolledigen. De laatste cd-opname waarop 6 7 naar een 'integrale' vorm van musiceren tussen vier gelijkwaardige Het pianokwartet: partners. Belangrijkste voorbeelden hiervan zijn de meesterwerken een evenwichtsoefening van Schumann, Brahms, Dvorák en de jonge Fauré. Van alle muziekinstrumenten incarneert de piano, van het buffetmodel Robert Schumann in het burgerlijk interieur tot de 'Grand' in de concertzaal, het best de Pianokwartet in Es, opus 47 negentiende-eeuwse romantiek. Het instrument werd dan ook niet enkel solo, maar evenzeer in verschillende combinaties met andere Schumann had in zijn prille jeugd (1828-30 en 1831-32) reeds twee muziekinstrumenten gebruikt. Het pianokwartet, de combinatie van pianokwartetten geschreven, die respectievelijk niet weerhouden piano met de drie strijkinstrumenten viool, altviool en piano, komt werden in de opuslijst en onvoltooid bleven. De reden voor deze daarbij opmerkelijk minder voor. Dat heeft zo zijn redenen. Om te abortering is niet ver te zoeken: in deze periode voelde Schumann beginnen is het strijktrio zeker in vergelijking met het strijkkwartet zich veeleer aangetrokken tot de korte, poëtische miniatuurvorm met ronduit marginaal te noemen. Slechts weinig componisten lieten zich zijn talloze mogelijkheden voor harmonische experimenten dan tot in de negentiende eeuw door deze bezetting bekoren. De beperktheid meerdelige werken die een grootschalige architectuur vergden. Daar van het repertoire bracht met zich mee dat er weinig vaste strijktrio's kwam vanaf 1842 verandering in, met als indrukwekkende getuigen actief waren die hun krachten konden bundelen met de piano. Maar er het Pianokwintet opus 44 en het Pianokwartet opus 47 uit dat jaar. is nog een intrinsiek muzikale oorzaak aan te duiden voor de relatief In deze werken gaat Schumann de uitdaging aan de architecturale geringe verspreiding van het pianokwartet. Het pianotrio (viool, vormen van Beethoven een hoog-romantische inhoud te geven. Ook cello en piano) is in de geest en in het klankresultaat op en top een in het Pianokwartet zijn de twee 'karakters' aanwezig die Schumann kamermuzikale musiceervorm, zelfs in die mate dat de zwakkere representatief achtte voor de romantische expressie. Passie en klanksterkte van de cello een compositorisch probleem oplevert. temperament enerzijds (gepersonifieerd in het fictieve personage Het pianokwintet neigt dan weer naar een symfonische schrijfwijze Florestan) en dromerigheid anderzijds (belichaamd door Eusebius) waarin twee evenwaardige en homogene klankgroepen met elkaar in wisselen elkaar af. Zoals in bijna alle kamermuziek van Schumann dialoog treden: het strijkkwartet wordt hier meestal en bloc tegenover vormt de piano het referentiepunt. De pianopartij is briljant, maar heeft de piano ingezet. De componist van een pianokwartet balanceert dus tegelijkertijd niets vandoen met virtuositeit. De strijkers verdubbelen voortdurend op de rand van een kamermuzikale en een orkestrale ofwel een stem van de piano, ofwel worden ze en bloc tegenover zetting en musiceervorm, en het was slechts de allergrootste de piano geplaatst. De dialectiek tussen een kamermuzikale en een componisten gegeven deze evenwichtsoefening tot een goed einde te orkestrale schrijfwijze krijgt hier zijn beslag, met een bijzonder subtiel brengen. en evenwichtig resultaat. Voordien, in de achttiende eeuw, stond het pianokwartet (zoals overigens ook het pianokwintet) nog in het teken van 'solo plus Johannes Brahms begeleiding'. Dat kon, zoals in de laat-barokke en vroeg-klassieke Pianokwartet nr 3 in c, opus 60 periode, een begeleiding van de strijkers door het klavier zijn: in de basso continuo techniek levert het klavierinstrument het harmonisch 1855 is Brahms' 'pianokwartet-jaar', met concepten voor niet minder fundament waarop het muzikale betoog van de strijkers zich kan dan drie stuks. Het Eerste (opus 25) en het Tweede Pianokwartet ontplooien. Maar allengs werd de verhouding omgekeerd, zodat in de (opus 26) werden zes jaar later voltooid, wat voor een bedachtzaam klassieke periode (tweede helft van de