Quarrels in the Ducal Family and Division of Poland by Bolesław III Wrymouth

Quarrels in the ducal family and division of Poland by Bolesław III Wrymouth

Quarrels in the ducal family and division of Poland by Bolesław III Wrymouth Lesson plan (English) Lesson plan (Polish)

Bibliograﬁa:

Anonima tzw. Galla Kronika, czyli Dzieje książąt i władców polskich , red. K. Maleczyński, tłum. P. Wiszewski, Kraków 1952, s. 50–51. Mistrza Wincentego Kronika polska, t. II, 20, tłum. K. Abgarowicz i B. Kürbis, Warszawa 1974, s. 117. Anonima tzw. Galla Kronika, czyli Dzieje książąt i władców polskich, red. K. Maleczyński, tłum. P. Wiszewski, Kraków 1952, s. 83. Quarrels in the ducal family and division of Poland by Bolesław III Wrymouth

St. Stanislaus of Szczepanów as the patron of the Kingdom of Poland. Source: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Link to the lesson

You will learn

what kind of ruler Bolesław II the Generous was; why Bishop Stanislaus of Szczepanów died, and what the consequences if his death were; why the authority of ducal rule collapsed during Władysław I Herman’s reign; how Bolesław III Wrymouth gained power, what kind of duke he was, and how it came to be that the country was divided according to his testament.

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe abstraktu

After years of crisis and collapse, the Piast monarchy was rebuilt by Casimir I the Restorer. He managed to unite the most important Polish lands and maintain friendly relations with the biggest neighbors – the German Empire and Kievan Rus'. He also reinstated and reformed the state organization, and reconstructed the network of fortified towns on which his power relied. After Casimir died, his eldest son Bolesław took power in the country. He carried out an active foreign policy, e.g., by getting involved in the dynastic conflict in Hungary and Rus', as well as intra‐German disputes, speaking out against Emperor Henry IV who had been weakened by the conflict with the Pope. Thanks to the support of Pope Gregory VII in the dispute about investiture, and his concern for the development of the Church in Poland, he obtained consent for a royal coronation, which took place in 1076. Unfortunately, the ruler’s exaggerated ambitions led to his conflict with the elite, headed by the Cracow Bishop – Stanislaus of Szczepanów. His death by order of the king (1079) led to a rebellion against Bolesław, as a result of which he had to leave the country by going to Hungary where he died. Afterwards, power was taken over by his younger brother, Władysław I Herman. He did not pursue an expansive policy like his predecessor, but focused on peaceful coexistence. However, his weak position and dependence on the country’s elites forced him to share power with Palatine (voivode) Sieciech – the most powerful of the magnates. He held actual power for almost two decades, ruthlessly combating his opponents. Such an attitude and lack of reaction from the duke led to a rebellion of the subjects, supported by the ruler’s sons – Zbigniew, and Bolesław III Wrymouth. In the end, between 1097 and 1100, they succeeded in overthrowing Sieciech and depriving their father of any real power. They also forced him to divide the country into districts – Masovia (Władysław I Herman), Greater Poland and Kuyavia (Zbigniew), and Silesia and Lesser Poland (Bolesław III Wrymouth). After Władysław’s death in 1102, Zbigniew took over Masovia. Both brothers ruled independently, but Bolesław questioned Zbigniew’s position. In 1006, there was a conflict between them, as a result of which Zbigniew, defeated, had to leave the country. After he was allowed to return, he was accused of disloyalty and put in prison, where he died.

After his death, Bolesław III Wrymouth continued the policy of expansion in Pomerania, eventually gaining control thereof. He strengthened alliances with Russia and Hungary, as well as regulated the relations with Bohemia. Another great success was the obtainment, by the Polish episcopate, of the Bull of Gniezno in 1136, which conﬁrmed the existence of an independent archbishopric, over which German clergy had wanted to take control. In 1138, Bolesław III Wrymouth divided the country between his sons, entrusting Principate to the oldest of them – Władysław II the Exile. We do not know whether the so‐called Testament of Bolesław III Wrymouth was ever written down. The earlier Piasts never did this. Nevertheless, the ruler’s decision was supposed to regulate the principles of inheritance and help avoid conﬂicts between his sons. However, the disintegration of the state was unavoidable.

The events connected with the removal of Bolesław II the Generous from the country were ﬁrst presented by Gallus Anonymus. But his chronicle story lacked the details that were provided as late as at the turn of the 12th and 13th centuries, more than 100 years after the events concerned, by chronicler Wincenty Kadłubek. It is still being discussed whether the events described in the chronicle correspond to some extent to reality. Do they echo the death of Bishop Thomas Becket? Today, this is difﬁcult to say. Task 1

Read carefully the two descripons of events related to the death of Bishop Stanislaus of Szczepanów, and then do the exercise below.

Anonim tzw. Gall o sporze króla Bolesława II z “ biskupem

Jak doszło do wypędzenia króla Bolesława z Polski, długo byłoby o tym mówić; tyle wszakże można powiedzieć, że sam będąc pomazańcem [Bożym], nie powinien był [drugiego] pomazańca za żaden grzech karać cieleśnie. Wiele mu bowiem zaszkodziło, gdy przeciw grzechowi grzech zastosował i za zdradę wydał biskupa na obcięcie członków. My zaś ani nie usprawiedliwiamy biskupa-zdrajcy, ani nie zalecamy króla, który tak szpetnie dochodził swoich praw [...].

Source: Anonim tzw. Gall o sporze króla Bolesława II z biskupem, [w:] Anonima tzw. Galla Kronika, czyli Dzieje książąt i władców polskich , red. K. Maleczyński, tłum. P. Wiszewski, Kraków 1952, s. 50–51.

Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem o śmierci “ biskupa Stanisława

[Bolesław mścił się na rycerzach, którzy opuścili go w czasie wyprawy na Ruś]. Gdy prześwięty biskup krakowian Stanisław nie mógł odwieść go od tego okrucieństwa, najpierw groził mu zagładą królestwa, wreszcie wyciągnął ku niemu miecz klątwy. Atoli on [...] w dziksze popadł szaleństwo [...]. Rozkazał więc przy ołtarzu, w infule [...] porwać biskupa! [...] Wszak tyran [...]sam podnosi świętokradzkie ręce, sam odrywa oblubieńca od łona oblubienicy, pasterza od owczarni. Sam zabija ojca w objęciach córki i syna w matki wnętrznościach. [...] Świętego bezbożnik, miłosiernego zbrodniarz, biskupa niewinnego najokrutniejszy świętokradca rozszarpuje [...] Source: Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem o śmierci biskupa Stanisława, [w:] Mistrza Wincentego Kronika polska, t. II, 20, tłum. K. Abgarowicz i B. Kürbis, Warszawa 1974, s. 117.

Group the informaon so that it corresponds to the accounts given in each chronicle.

The bishop cast a curse on the king., The blame for the bishop’s death lies enrely with the king., The king sentenced the bishop to bodily mulaon., The bishop’s conduct was treacherous and sinful., The king’s sinful behavior did him harm., Punishing the bishop with bodily mulaon was the king’s sin., The bishop defended the king’s subjects., The king took revenge on the bishop for his noble deeds.

The account of Gallus Anonymus

The account of Wincenty Kadłubek

Task 2

Read about the me period of episcopal work of Stanislaus of Szczepanów. Which elements of the story are feasible and which are legendary?

Four scenes from the life of St. Stanislaus of Szczepanów. Source: licencja: CC BY-SA 4.0. Task 3

Read the text and mark the virtues of the Duke that it menons. “ Anonim tzw. Gall o cnotach Władysława Hermana Lecz na razie dajmy nieco chłopcu odpocząć po trudach, aż pióro nasze pogrzebie w pokoju księcia Władysława, męża pobożnego i łagodnego. Książę Władysław tedy, pamiętny na dawne zamieszki, po wygnaniu Sieciecha z Polski, choć słaby był [...] wszystko mianowicie już to sam osobiście roztropnie załatwiał, już to każdorazowo temu komesowi, którego ziemię odwiedzał, zlecał troskę o dwór i jego sprawy.

Source: Anonim tzw. Gall o cnotach Władysława Hermana, [w:] Anonima tzw. Galla Kronika, czyli Dzieje książąt i władców polskich, red. K. Maleczyński, tłum. P. Wiszewski, Kraków 1952, s. 83.

Gallus Anonymus listed the following as Herman’s posive traits:

self-reliance godliness care for magnates love for subjects concern for the poor prudence Exercise 1

In 1102, the sons of Władysław I Herman ﬁnally divided Poland between themselves. Look at the map showing the approximate geographical reach of the brothers’ powers.

Map of the division of the Duchy of Poland in 1102, aer the death of Władysław I Herman Source: Kargul1965, GroMar Sp. z o.o., Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.

Assign who the individual regions were supposed to belong to. Use the map of contemporary Poland and the district disintegraon map for this purpose.

Łęczyca Land, Sieradz Land, Lesser Poland, Silesia, Masovia, Kuyavia, Greater Poland

Zbigniew’s lands

Bolesław’s lands District disintegraon Source: Krysan Chariza i zespół, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Task 4

Analyze the Piast family tree and do the exercises below.

Piast family tree Source: licencja: CC BY-SA 3.0. Exercise 2

Group together the rulers of Poland who were kings, and dukes.

Mieszko I, Bolesław II the Generous, Bolesław III Wrymouth, Casimir I the Restorer, Władysław I Herman, Bolesław I the Brave, Mieszko II Lambert

Kings

Dukes

Exercise 3

Indicate the sons of rulers who were legimate successors to the throne but did not assume power.

Bezprym Zbigniew Świętopełk Dytryk

Keywords testament, canonization, expansion policy Glossary

Chronicle

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

kronika – opis wydarzeń, typowy dla średniowiecza utwór o charakterze opisu dziejów przedstawionych chronologicznie.

Palane

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

palatyn – nazywany też komesem, a w Polsce wojewodą. W średniowieczu był zarządcą królewskiego dworu i zastępował władcę przy wydawaniu sądów.

Bull

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

bulla – nazwa listu lub dokumentu wystawionego przez papieża, później określenie tylko ważniejszych dokumentów papieskich.

Succession

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

sukcesja – zasada przekazywania, dziedziczenia władzy monarszej następcy w przypadku śmierci, abdykacji lub innych okolicznościach.

District

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie dźwiękowe słówka

dzielnica – część Polski we władaniu księcia, która powstała po podziale kraju dokonanym przez księcia Bolesława Krzywoustego.

Canonizaon

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

Kanonizacja - oﬁcjalne i uroczyste uznanie zmarłej osoby za świętą przez Stolicę Apostolską (w katolicyzmie) lub Święty Synod (prawosławie), poprzedzone procesem kanonizacyjnym.

Principate

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

Pryncypat – w Polsce zasada władzy monarszej. Wg niej najstarszy z książąt dzielnicowych (senior) sprawował władzę zwierzchnią nad pozostałymi książetami. Lesson plan English

Topic: Quarrels in the ducal family and division of Poland by Bolesław III Wrymouth

Target group

5th‐grade students of elementary school

Core curriculum

5th‐grade students of elementary school

V. Poland in the early Piast period. Pupil:

4) characterizes the reconstruction and development of the Piast state during the reign of Kazimierz Odnowiciela and Bolesław Śmiały;

5) presents the achievements of Bolesław Krzywousty; describes the conﬂict with the German Empire;

6) describes the Polish society of the ﬁrst Piasts.

VI. Poland during the district breakdown. Pupil:

1) places Poland in the period of district breakdown in time and space;

2) describes the causes and indicates the effects of neighborhood breakdown.

General aim of education

Students learn about the fate of Poland since the reuniﬁcation of the country by Casimir the Restorer to the district division by Bolesław III Wrymouth.

Key competences

communication in foreign languages; digital competence; learning to learn.

Criteria for success The student will learn:

Methods/techniques

activating discussion. expository talk. exposing ﬁlm. programmed with computer; with e‐textbook. practical exercices concerned.

Forms of work

individual activity; activity in pairs; activity in groups; collective activity.

Teaching aids

e‐textbook; notebook and crayons/felt‐tip pens; interactive whiteboard, tablets/computers.

Lesson plan overview

Before classes

1. Students should recall knowledge of the previous lessons.

Introduction

1. The teacher gives the students the subject, the purpose of the lesson and the criteria for success. 2. Then, referring to the homework, he asks students how the crisis in the Piast dynasty during Mieszko II was solved. Students should mention the achievements of Kazimierz the Restorer.

Realization 1. The teacher begins the discussion by asking the students: What should a good ruler be like? What qualities should it represent? Then he narrows down the question by asking what should be the ruler like at the time when Poland was in the times of Kazimierz the Restorer. Asking questions, the lecturer remembers that they are to be formulated as the key questions. 2. The teacher introduces students to the ﬁgure of King Bolesław Śmiały and his accomplishment. He also introduces students to a dispute between the king and the bishop of Krakow, Stanisław. Students read two descriptions of the bishop's death and execute Task 1, and then they get acquainted with the interactive illustration from Task 2. The teacher makes sure that the task has been correctly done and gives feedback. 3. Then he asks the students what the situation of the ruler's exile from and the enthronement of his brother could have led to. Students should conclude that it weakened the authority of the monarch and could make him dependent on the overlords. The teacher presents the reign of Władysław Herman. Students list features of the prince (they do Task 3) and after reading the map showing the division of the Polish Duchy in 1102, they do Exercise 1. 4. The teacher introduces students to Bolesław Krzywousty and his attempts to prevent dynastic conﬂict and break down the country. Then presents the assumptions of the so‐called king's will. 5. Students - after learning about the Piast family tree - perform Task 4, and then in Exercise 2. They assign rulers to the category of princes or kings. Based on their knowledge, they indicate successors to the throne who have never taken power (Exercise 3). Then they discuss the tasks with the teacher. The teacher makes sure that the tasks have been correctly completed and gives feedback.

Summary

1. The teacher asks students to play the role of the medieval advisers of Prince Bolesław Wrymouth. Then, by impersonating the prince himself, he asks them for advice on what to do with the state, in the face of the approaching death. How can you avoid conﬂicts, ﬁght among sons and maybe partition of the state? Thoughts about the division of the country and handing over to each of its sons its parts (as in the known testament). What advice do you give him?. 2. At the end of the lesson, the teacher gives the students an evaluation questionnaire in which they evaluate their own work during the lesson, the work of the teacher and colleagues.

Homework

1. The teacher sets homework (it is not an obligatory part of the script): Think about whether the bishop of Krakow Stanisław can be called a saint or was he perhaps a traitor? Look for arguments for both positions. You can refer to the sentences of the time - Gall Anonim, Wincenty Kadłubek - and to the opinions of contemporary researchers and historians..

The following terms and recordings will be used during this lesson

Terms

Chronicle

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

kronika – opis wydarzeń, typowy dla średniowiecza utwór o charakterze opisu dziejów przedstawionych chronologicznie.

Palane

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

palatyn – nazywany też komesem, a w Polsce wojewodą. W średniowieczu był zarządcą królewskiego dworu i zastępował władcę przy wydawaniu sądów.

Bull

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

bulla – nazwa listu lub dokumentu wystawionego przez papieża, później określenie tylko ważniejszych dokumentów papieskich.

Succession

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka sukcesja – zasada przekazywania, dziedziczenia władzy monarszej następcy w przypadku śmierci, abdykacji lub innych okolicznościach.

District

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

dzielnica – część Polski we władaniu księcia, która powstała po podziale kraju dokonanym przez księcia Bolesława Krzywoustego.

Canonizaon

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

Kanonizacja - oﬁcjalne i uroczyste uznanie zmarłej osoby za świętą przez Stolicę Apostolską (w katolicyzmie) lub Święty Synod (prawosławie), poprzedzone procesem kanonizacyjnym.

Principate

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

Pryncypat – w Polsce zasada władzy monarszej. Wg niej najstarszy z książąt dzielnicowych (senior) sprawował władzę zwierzchnią nad pozostałymi książetami.

Texts and recordings

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe abstraktu

Quarrels in the ducal family and division of Poland by Bolesław III Wrymouth

Afterwards, power was taken over by his younger brother, Władysław I Herman. He did not pursue an expansive policy like his predecessor, but focused on peaceful coexistence. However, his weak position and dependence on the country’s elites forced him to share power with Palatine (voivode) Sieciech – the most powerful of the magnates. He held actual power for almost two decades, ruthlessly combating his opponents. Such an attitude and lack of reaction from the duke led to a rebellion of the subjects, supported by the ruler’s sons – Zbigniew, and Bolesław III Wrymouth. In the end, between 1097 and 1100, they succeeded in overthrowing Sieciech and depriving their father of any real power. They also forced him to divide the country into districts – Masovia (Władysław I Herman), Greater Poland and Kuyavia (Zbigniew), and Silesia and Lesser Poland (Bolesław III Wrymouth). After Władysław’s death in 1102, Zbigniew took over Masovia. Both brothers ruled independently, but Bolesław questioned Zbigniew’s position. In 1006, there was a conﬂict between them, as a result of which Zbigniew, defeated, had to leave the country. After he was allowed to return, he was accused of disloyalty and put in prison, where he died.

Temat: Kłótnie w rodzinie książęcej i podział Polski przez Krzywoustego

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa V szkoły podstawowej

V. Polska w okresie wczesnopiastowskim. Uczeń:

4) charakteryzuje odbudowę i rozwój państwa Piastów za rządów Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego;

5) przedstawia dokonania Bolesława Krzywoustego; opisuje konﬂikt z Cesarstwem Niemieckim;

6) opisuje społeczeństwo Polski pierwszych Piastów.

VI. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. Uczeń:

1) umieszcza w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego;

2) opisuje przyczyny oraz wskazuje skutki rozbicia dzielnicowego.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z losami Polski od zjednoczenia kraju przez Kazimierza Odnowiciela do podziału dzielnicowego przez Bolesława Krzywoustego.

Kompetencje kluczowe

porozumiewanie się w językach obcych; kompetencje informatyczne; umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu Uczeń nauczy się:

charakteryzować, jakim władcą był Bolesław II Śmiały; wyjaśniać, dlaczego doszło do śmierci biskupa Stanisława i jakie miała ona konsekwencje; tłumaczyć, dlaczego nastąpił upadek autorytetu władzy książęcej za Władysława Hermana; opisywać, jak Bolesław Krzywousty zdobył władzę, jakim był księciem i jak doszło do podziału kraju zgodnie z jego testamentem.

Metody/techniki kształcenia

aktywizujące dyskusja. podające pogadanka. eksponujące ﬁlm. programowane z użyciem komputera; z użyciem e‐podręcznika. praktyczne ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

e‐podręcznik; zeszyt i kredki lub pisaki; tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni przypomnieć sobie wiadomości z poprzednich lekcji.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu. 2. Następnie nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, jak został rozwiązany kryzys w dynastii Piastów za czasów Mieszka II. Uczniowie powinni wymienić dokonania Kazimierza Odnowiciela.

Faza realizacyjna 1. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję, zadając pytania uczniom: Jaki powinien być dobry władca? Jakie cechy powinien reprezentować? Następnie zawęża pytanie, pytając, jaki powinien być władca w momencie, w którym znajdowała się Polska za czasów Kazimierza Odnowiciela. Zadając pytania, prowadzący pamięta o takim ich formułowaniu, by miały charakter pytań kluczowych. 2. Nauczyciel przedstawia uczniom postać króla Bolesława Śmiałego oraz jego dokonania. Wprowadza uczniów również w spór między królem i biskupem krakowskim Stanisławem. Uczniowie czytają dwa opisy śmierci biskupa i wykonują Polecenie 1, a następnie zapoznają się z interaktywną ilustracją z Polecenia 2. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej. 3. Następnie pyta uczniów, do czego mogła doprowadzić sytuacja wygnania władcy przez możnych i osadzenia na tronie jego brata. Uczniowie powinni wywnioskować, że osłabiała ona autorytet monarchy oraz mogła uzależniać go od możnych. Nauczyciel prezentuje panowanie Władysława Hermana. Uczniowie wymieniają cechy księcia (wykonują Polecenie 3) i po zapoznaniu się z mapą przedstawiającą podział Księstwa Polskiego w 1102 roku wykonują Ćwiczenie 1. 4. Nauczyciel przedstawia uczniom dokonania Bolesława Krzywoustego oraz jego próby zapobiegnięcia dynastycznemu konﬂiktowi i rozbiciu kraju. Następnie przedstawia założenia tzw. testamentu Krzywoustego. 5. Uczniowie - po zapoznaniu się z drzewem genealogicznym Piastów - wykonują Polecenie 4, po czym w Ćwiczeniu 2 przyporządkowują władców do kategorii książąt bądź królów. Bazując na posiadanej wiedzy, wskazują następców tronu, którzy nigdy nie objęli władzy (Ćwiczenie 3). Następnie omawiają zadania z nauczycielem. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi, by uczniowie wcielili się w rolę średniowiecznych doradców księcia Bolesława Krzywoustego. Następnie samemu wcielając się w postać księcia, prosi ich o radę, co zrobić - w obliczu zbliżającej się swojej śmierci - z państwem? W jaki sposób uniknąć konﬂiktów, walki między synami i może podziału państwa? Myśli o podziale kraju i przekazaniu każdemu z synów jego części (jak w poznanym testamencie). Jaką drogę mu doradzicie?. 2. Na koniec lekcji nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Zastanów się, czy biskupa krakowskiego Stanisława można nazwać świętym czy był on może zdrajcą? Poszukaj argumentów za jednym, jak i drugim stanowiskiem. Możesz odwołać się zarówno do zdania ówczesnych – Galla Anonima, Wincentego Kadłubka - oraz do opinii współczesnych badaczy i historyków.. W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Chronicle

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

kronika – opis wydarzeń, typowy dla średniowiecza utwór o charakterze opisu dziejów przedstawionych chronologicznie.

Palane

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

palatyn – nazywany też komesem, a w Polsce wojewodą. W średniowieczu był zarządcą królewskiego dworu i zastępował władcę przy wydawaniu sądów.

Bull

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

bulla – nazwa listu lub dokumentu wystawionego przez papieża, później określenie tylko ważniejszych dokumentów papieskich.

Succession

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

sukcesja – zasada przekazywania, dziedziczenia władzy monarszej następcy w przypadku śmierci, abdykacji lub innych okolicznościach.

District Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

dzielnica – część Polski we władaniu księcia, która powstała po podziale kraju dokonanym przez księcia Bolesława Krzywoustego.

Canonizaon

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

Kanonizacja - oﬁcjalne i uroczyste uznanie zmarłej osoby za świętą przez Stolicę Apostolską (w katolicyzmie) lub Święty Synod (prawosławie), poprzedzone procesem kanonizacyjnym.

Principate

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe słówka

Pryncypat – w Polsce zasada władzy monarszej. Wg niej najstarszy z książąt dzielnicowych (senior) sprawował władzę zwierzchnią nad pozostałymi książetami.

Teksty i nagrania

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Nagranie dźwiękowe abstraktu

Quarrels in the ducal family and division of Poland by Bolesław III Wrymouth