OKRASA ISSN 1899-5098 FREE COPY Pobierz Na Lotnisku FREELIVE&TRAVEL

MAGAZYN PORTU LOTNICZEGO GDAŃSK IM. LECHA WAŁĘSY / GDANSK LECH WALESA AIRPORT MAGAZINE PARTNER WYDANIA :

KAROL

NR 93 2016 OKRASA ISSN 1899-5098 FREE COPY pobierz na lotnisku FREELIVE&TRAVEL

16–17 W NUMERZE / THIS ISSUE

WYDAWCA Anywhere.pl ul. Kościuszki 61 81-703 Sopot e-mail: [email protected] tel.: 58 719 23 25 fax: 58 719 39 20 20 Wydawca: Marcin Ranuszkiewicz Redaktor naczelny: Jakub Milszewski Dyrektor artystyczny: Michał Witucki Grafik: Alicja Rynkiewicz Dział reklamy: Dagmara Zielińska, Katarzyna Świacka Asystent działu reklamy: Emilia Mischker 56 Tłumaczenie: Paulina Chojnowska Zespół redakcyjny: Sylwia Gutowska, Katarzyna Szewczyk, Kajetan Kusina, Jacek Górecki Współpraca fotograficzna: Sylwester Ciszek, Monika Szałek, Edyta Bartkiewicz, Tomasz Sagan

Redakcja nie zwraca niezamówionych tekstów i materiałów redakcyjnych oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść nadesłanych ogłoszeń 32 reklamowych. Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania i skracania tekstów.

NA ZLECENIE Port Lotniczy Gdańsk Sp. z o.o. ul. Słowackiego 200 74 80-298 Gdańsk www.airport.gdansk.pl www.facebook.com/AirportGdansk Adam Skonieczny e-mail: [email protected]

LOTNISKOWA PLATFORMA 86 MEDIALNA 82 www.anywhere.pl www.facebook.com/anywherepl www.twitter.com/anywherepl instagram.com/anywhere.pl www.linkedin.com/company/anywhere-pl

PARTNER

PROT Brama Wyżynna 98 Wały Jagiellońskie 2a 80-887 Gdańsk www.prot.gda.pl

PATRONAT 124

Gdańsk Gdynia Sopot

20 82 STREFA VIP / Karol Okrasa, Misja LUDZIE / Sławek Górecki VIP ZONE / Karol Okrasa, Mission Obraz ma żyć PEOPLE / Sławek Górecki 32 Painting have to live PODRÓŻE / Afrykańska bieda TRAVEL / African poverty 86 LUDZIE / Móc ciągle tworzyć 56 PEOPLE / To always create MIEJSCA / Giżycko na cały rok

PLACES / Giżycko all year round 98 Nasz Magazyn monitorowany jest przez TECHNOLOGIE / Mamy kolejny lęk Instytut Monitorowania Mediów 74 TECHNOLOGIES / We have another fear KULTURA / Małgorzata Saramonowicz Xięgi Nefasa. Początek wielkiej sagi 124 CULTURE / Małgorzata Saramonowicz MODA / From the catwalk to the street ZDJĘCIE NA OKŁADCE Xięgi Nefasa – The beginning of a great saga FASHION / From the catwalk to the street Monika Szałek PARTNER WYDANIA:

18–19 W NUMERZE / THIS ISSUE

NASI AUTORZY

ANDRZEJ GRZEGORZ WOJCIECH MATEUSZ KATARZYNA JACEK SARAMONOWICZ KAPLA ZAWIOŁA KUSZNIEREWICZ ZDANOWICZ GÓRECKI

Reżyser, scenarzy- Żyje z pisania. A żyć Obserwuje, a potem Człowiek pra- Od 2012 roku pracuje Dziennikarz i drama- sta, pisarz, drama- z tego, co się lubi, opisuje i komentuje. cy, gdańszczanin w TVN24. W CV turg. Rocznik 90-ty. Pół turg i dziennikarz. to dar. Bardziej od Głównie sport, ale z wyboru. Chodź ma też „Gazetę życia spędził w teatrach, Autor największych pisania lubi tylko ma w swoim dorobku większość zna go Wyborczą” Polskie jeszcze więcej w salach polskich hitów ko- spotykać ludzi. No dwie powieści. O ży- jako żeglarza i Mi- Radio PiK, Radio Gra, kinowych. To jego domy. mediowych w XXI i lubi być w drodze, ciu opowiadali mu też strza Olimpijskiego, Polsat i Polsat News. Wszystko co możliwe w. (m.in. "Ciało", "Te- kupować płyty Mariusz Czerkawski to ma w rękawie Lubi kawę i rozmo- przelewa na papier. stosteron" i "Lejdis"). w sklepie z płytami i Robert Lewan- jeszcze kilka asów. wy. Nie kończy na W czasach rodzącej się "Testosteron" - stale a nie w sieci, pomi- dowski, co spisał na Jest biznesmenem, jednym pytaniu, ale cenzury w stołecznym obecny w teatrach dorową i kabriolety. kartach książek. Na społecznikiem, unika ludzi, którzy teatrze wystawia sztukę w kilkunastu krajach Kiedyś, dzięki dwojgu co dzień dziennikarz prezesem Fundacji mówią bez końca. z tematem coming outu... - jest również jedną mądrym ludziom NC+, ale też prezenter Gdańskiej, prowadzi Jest też uzależniona w dodatku kobiety, Matki z najpopularniej- pojął, że nie trzeba wiadomości w TVN szkolenia i wykłady od newsa i książek. Polki i wcale się tego szych dziś polskich pisać tylko o polityce. i TVN24. Zbzikowany motywacyjne. Na Nie lubi marnować nie boi. Nie boi się też sztuk na świecie. Że można pisać na punkcie sportu, dodatek gra w golfa czasu i brzydzi się zadawać pytań, sięgać W 2015 roku Sara- o świecie. oszalały na punkcie i w dalszym ciągu plotami.. po kino Larsa Von Triera monowicz wydał muzyki. Wielbiciel pływa, pomimo cho- i zestawiać na swojej bestsellerową po- EN twórczości z duszą. roby morskiej. Nie EN playliście berlińskie tech- wieść „Chłopcy". He lives by writing. Tu: autor felietonów narzeka na nudę. Has been working no z poezją śpiewaną. And living by what i wywiadów. in TVN24 since EN you love is a gift. The EN 2012. She has also EN A director, screen- only thing he likes EN A working man and Gazeta Wyborcza, A journalist and drama- writer, writer, play- more than writing He observes and a citizen of Gdansk Polskie Radio PiK, tist. Born in 1990. He wright and journalist. is meeting other then describes and by choice. Most of us Radio Gra, Polsat spent half of his life in The author of the people. He also likes makes comments. know him as a sailor and Polsat News theatres and even more biggest Polish com- being on the road, Mainly about sport, and an Olympic in her résumé. She in cinema auditoria. edy hits of the 21st buying albums in but he has two nov- Champion, but he likes coffee and They are his houses. He century (e.g. Ciało, stores (not online), to- els to his credit too. has several more conversations. She commits everything he Testosteron and mato soup and con- He listened to Mar- aces up his sleeve. does not end on can to paper. In the times Lejdis). Present in vertibles. Two wise iusz Czerkawski and He is a business- one question but of growing censorship, theatres in several people once helped Robert Lewandowski man, a social activist avoids people who he stages a performance countries all the him understand that tell him about their and the CEO of never stop talking. in a theatre in Warsaw time, Testosteron is you do not have to lives, which he de- Gdansk Foundation. She is addicted to that is focused on a com- also one of today’s write about politics. scribed in his books. He offers training news and books. ing-out... of a woman, most popular Polish You can write about On a regular basis, courses and gives She does not like a typical Polish Mother, plays in the world. In the world. he is a journalist at motivational lectures. wasting time and is and he is not afraid to do 2015, Saramonowicz NC+ and newscaster Moreover, he plays disgusted by gossip. so. He is also not afraid published his best- at TVN and TVN24. golf and continues to to ask questions, reach seller book entitled A sports freak crazy swim in spite of his out for films by Lars von Chłopcy (Boys). about music. A lover seasickness. He is Trier and juxtapose Berlin of art with a soul. never bored. techno with sung poetry Here: a columnist on his playlist. ZDJĘCIA (OD LEWEJ): DOROTA CZOCH, MAT. PRASOWE, EDYTA BARTKIEWICZ, SYLWESTER CISZEK, MONIKA SZAŁEK, MAT. PRASOWE, JOANNA OGÓREK, MAT. PRASOWE, MONIKA SZAŁEK, MONIKA SZAŁEK, SYLWESTER CISZEK, MAT PRASOWE. MAT CISZEK, SYLWESTER SZAŁEK, MONIKA SZAŁEK, MONIKA PRASOWE, MAT. OGÓREK, JOANNA PRASOWE, MAT. SZAŁEK, MONIKA CISZEK, SYLWESTER BARTKIEWICZ, EDYTA PRASOWE, MAT. CZOCH, DOROTA LEWEJ): (OD ZDJĘCIA and interviewer. ZDJĘCIA (OD LEWEJ): DOROTA CZOCH, MAT. PRASOWE, EDYTA BARTKIEWICZ, SYLWESTER CISZEK, MONIKA SZAŁEK, MAT. PRASOWE, JOANNA OGÓREK, MAT. PRASOWE, MONIKA SZAŁEK, MONIKA SZAŁEK, SYLWESTER CISZEK, MAT PRASOWE. Academy in Gdansk. in Academy Fumenti Culinary the of co-founder hunter and the a taste globetrotter, a culinary is He street. the in man to an ordinary inaccessible places of into corners lookingbuttered is bread the side has learned which culinary critic, he Polish a famous Makłowicz, Robert with together Travelling a pedestal. on it puts and horse, cuisine, his hobby Japanese He adores w Gdańsku Fumenti Akademii Kulinarnej ków. Współzałożyciel intensywnych sma świat i obieży Kulinarny śmiertelnika. kłego zwy dla zakazanych w wicza, zaglądając Makło Roberta podróżując u chleb, jadał pieca z jednego Nie stały. piede na i wznosi ubóstwia którą kuchnia japońska, Jego konikiem jest EN SADKOWSKI KAMIL zakamarki miejsc miejsc zakamarki poszukiwacz poszukiwacz boku boku - - - - - NAZAROWICZ ANNA panow.pl www.paniewioza Panie Panów: wiozą entitled a blog of thor au The car. each for affection strong feels her,attracts and she with four wheels Today everything a bike. mounted she evenwheel before steering the behind and seating her priceless knowledge feeding her with dad was stubbornly Her instead. charger a turbo but a heart have not does she her because head, in instilled cars for She has a . paniewiozapanow.pl. www. Panów”: wiozą „Panie bloga Autorka uczuciem. wielkim z a każdy koła, cztery ma co wszystko, ją rower. Dziś pociąga na wsiadła zanim jeszcze samochodu kierownicą za sadzał wiedzą, bezcenną ją karmił uparcie bosprężarka. Tata tur –jest ma nie serca bo w głowie, chodów ma zaszytą samo do Słabość EN samochodów darzy weakness - - - - - LOTNISKOWA PLATFORMA MEDIALNA A obejrzenia. jeden obraz wart co miesiąc polecając filmową, tą się dzielił będzie Z nami sjach. pa o wielu Człowiek Nike. Literackiej Nagrody Laureat nożnej. piłki fan sta, felietoni grotołaz, scenarzysta, Pisarz, month. every seeing worth mending one picture recom us with them of one share passions. He will many of A man Nike Award. Literary the of A winner fan. and soccer er, caver, columnist EN KUCZOK WOJCIECH writer, screenwrit - - - - MILSZEWSKI JAKUB nami. między zostanie to niech ale turoznawca, Z płyt. i kolekcjoner komiksów fan tym Poza w chórze. śpiewa co póki ale rocka, gwiazdą stanie zo Kiedyś 140db.pl. blogu na również pierwszym o tym i turystyce, o muzyce głównie Pisze ny. naczel Redaktor you and me. and you between is this but byexpert education, A records. of collector and fan cartoon A a choir. in time being he sings the for but star, a rock become will he day One former. the of case the in 140db.pl blog the on also music and tourism, about mainly writes He editor. chief The EN wykształcenia kul culture culture ANYWHERE.PL - - -

Aksinowicza. K. w reż. „W spirali” wy kino debiut jej czeka Na premierę skiego. Nowym K. Warlikow K. Nowym „Uwodziciel” w swój tekst żyserowała Wyre Korczakowską. Klatą, Borczuchem, Jarzyną, z Lupą, wała its opening night. opening its awaits Aksinowicz K. by directed W spirali Her cinema debut likowski’s Teatr. Nowy War K. in Uwodziciel play own her directed and Korczakowska KlataBorczuch, and with Lupa, Jarzyna, cooperated She wa. Warsza TR of team the joined and kow Kra in Theatre Stary the at worked Krakow, in Arts Theatre of Academy National PWST the finished and director. She dramatist An actress, ła krakowską krakowską ła Ukończy reżyserka. dramaturg, Aktorka, TR dołączyła do zespołu zespołu do dołączyła w Starego Teatru do na zaangażowa została WARNKE KATARZYNA EN Krakowie, później później Krakowie, Warszawa. Praco Teatrze PWST - - , ------

NASI AUTORZY NASI fotografowaniu. fotografowaniu. wyłącznie się oddaje lat kilku i od Filmową Szkołę Warszawską Skończyła mencie, w zmienić można życie swoje że pokazała, czeniu trzydziestki ukoń Po planie. pierwszym na kiem z człowie zawsze ale życiem pozami, twarzami, ludźmi, zafascynowana osoba pasjonat, Fotografka, artystka, to photography. solely devoted been has several years for and School Film Warsaw the finished She moment. any at lives their change can one that proved she thirties, her In foreground. the in man with always – life and poses faces, people, with fascinated artist A EN SZAŁEK MONIKA photographer and photographer and dowolnym mo - - - 20–21 STREFA VIP / VIP ZONE

MIS JA NIEWIELE GWIAZD, KTÓRE ZNAMY Z TELEWIZJI, POWIE CI: UCZ SIĘ I PRACUJ. NA SZCZĘŚCIE MAMY KAROLA OKRASĘ.

TEKST Jacek Górecki ZDJĘCIA Monika Szałek MISJA 22–23 STREFA VIP / VIP ZONE

Zaczynamy od śniadania, czyli od początku. A na Nie każdy miał wtedy szansę, żeby zaznać starcie każdego człowieka pojawia się matka. regionalizmów. Dzisiaj tym bardziej. Przenieśmy się nieco wstecz, kiedy to budowała Jeżdżąc do kół gospodyń wiejskich odszukuję smaki, któ- w kilkuletnim Karolu smak. rych nie dopadła jeszcze komercjalizacja. One przetrwały Odnosząc to jeden do jednego do terminologii śniadania, w takiej formie w jakiej były spożywane dwadzieścia czy to rzeczywiście była to solidna baza. Każdy dietetyk ci więcej lat temu. Ale to działanie nie jest tylko wynikiem mo- powie, niezależnie w jakim jesteś wieku, że śniadanie to jego dzieciństwa. Ja się po prostu świetnie w tym czuję. Mam najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Moja mama nigdy mnie taką misję, aby zachować smak od zapomnienia. Tylko że nie nie wypuściła z domu bez śniadania. Jednak wszystko kopiując, a serwując to na dzisiejsze możliwości, mieszając to, co dzisiaj wiem i czym się zajmuję, nie ma korzeni z innymi smakami, ciągle przetwarzając zapamiętany smak. tylko w moim dzieciństwie. Nie jest prawdą to, że Karol Okrasa został świadomie wyedukowany przez rodziców na Edukacja jest nam szalenie potrzebna, choć patrząc na kucharza. To wszystko jest wynikiem przypadku. Rodzice kubki smakowe Polaków, ryzykowna. Ciągle boimy się nauczyli mnie bardzo ważnych podstaw, zasad, które łączyć z pozoru niepasujące do siebie produkty. Boimy tylko z pozoru są oczywiste, by w pełni człowiek mógł się powrotów. funkcjonować, ale inaczej się nie da. Każda forma musi się zmieniać i dopasować do współcze- snych czasów, żeby być zrozumianą. Ja ją rozumiem, bo ja A te słynne kanapki z połowy bochenka chleba, które ją pamiętam. Ale nie każdy miał szansę wychować się tam jadałeś w dzieciństwie? gdzie ja, a chciałbym żeby wszyscy to zrozumieli. Dlatego Nazywaliśmy to śniadania socjalne. A takie śniadania moja rola jest taka, żeby przełożyć to co zapamiętałem tak, miały smaki tego, co byliśmy w stanie sami wyhodować aby każdy mógł to połączenie właściwie odczytać. i uprawiać. Wychowałem się w takiej magicznej instytucji PGR, którą dzisiaj sobie chwalę, chociaż często ludzie się na Udaje się? to burzą. Ale gdyby nie tamte czasy i miejsce nie miałbym Często dostaję za to po głowie. Ale jeżeli wyobrażam so- szansy na poznanie tak różnych smaków. W dodatku by bie, że coś powinno na przykład śmierdzieć starą piwni- je uzyskać potrzeba było własnej pracy, przez co smak był cą, to śmierdzi. znacznie cenniejszy. Dzisiejsze pokolenie nie ma pojęcia o czym mówię. Nie doznaje szoków smakowych, bo wszyst- Nie jest trochę tak, że to od was zależy co statystyczny ko jest na wyciągnięcie ręki. Polak będzie miał na talerzu? To ludzie w telewizyjnych show decydują jakie jedzenie jest teraz modne. W dodatku o bardzo złej jakości, żeby nie powiedzieć Boję się słowa „modne”. Każda moda przemija, ma swój po- śmieciowej. czątek, szczyt i szybko znika. A ten nasz regionalizm to jest Dlatego staram się odtworzyć smaki jakie zapamiętałem tożsamość, której powinniśmy bronić jak niepodległości. z dzieciństwa. Niestety często z mniejszym sukcesem. Powinniśmy dbać o kulinarną tożsamość, bo jeśli potrak- Okazuje się, że to, co ja mam utarte w pamięci, nieko- tujemy to jak modę to nam to przejdzie. A ja nie chciałbym, niecznie może być pokazane w tym samym wymiarze. żeby ta choroba nam przechodziła. To jest także świetna Właściwie nie wiem dlaczego. W czym tkwi problem, że promocja naszego kraju. Dążę do tego, żebyśmy mieli nie uzyskuję dzisiaj tego samego smaku czy aromatu? tak znaną kuchnię jak hiszpańska czy włoska, którymi się To jest trochę tak, jak z oglądaniem filmu „Kevin sam tak zachwycamy. Sami nie wiemy jakie dobro mamy tu na w domu” co roku w Wigilię – niby każdy narzeka, ale miejscu. Wierzę, że tak kiedyś będzie. czeka na ten moment. Gorzej, że odbiór jest już zupełnie inny niż za pierwszym razem. Tego przeżycia nie da się Nie jest to trochę utopijne marzenie? powtórzyć, podobnie jak zapamiętanych w dzieciństwie To się musi zmienić, szczególnie w naszych głowach. Dziś smaków. Dlatego kucharze zestawiają często niepasują- niestety jest tak, że oceniamy kuchnię polską na podstawie ce do siebie produkty żeby wydobyć coś, czego wcześniej znajomości czterech czy pięciu potraw. A to jest niespra- nie mieli szansy przeżyć. wiedliwe. A wracając do twojego stwierdzenia, że dyktujemy mody – tak, dyktujemy je. To jedyna droga każdego kucharza. Jeżeli ktoś siada przy moim stole to ja mu dyktu- ję warunki. Tylko tak mogę być pewny, że stawiam dobrą potrawę. Narażam się, że ta dyktatura może zakończyć się DZIŚ NIESTETY JEST tym, że dostanę po głowie, bo komuś coś nie zasmakuje. Ale niestety tak to musi działać. Kucharz musi dyktować, TAK, ŻE OCENIAMY być pewny tego, co podaje, inaczej jest to oszustwo. KUCHNIĘ POLSKĄ NA Zmieniły się całkowicie czasy. Jedzenie to już nie tylko PODSTAWIE ZNAJOMOŚCI czynność życiowa. Warto podkreślać to, że mamy zupełnie inne czasy. Prze- CZTERECH CZY PIĘCIU żywamy obecnie jakiś kult jedzenia. Dyskusja przy stole o jedzeniu stała się normą. Większość z nas potrafi wy- POTRAW. A TO JEST mienić potrawy, które mu smakują, potrafi je nawet opi- sać. Potrafi opisać swoją ulubioną kuchnię. To jest znak NIESPRAWIEDLIWE. czasu, znak, że wszystko zmienia się na lepsze. MISJA 24–25 STREFA VIP / VIP ZONE MISJA

WA RT O PODKREŚLAĆ T O, Ż E M A M Y Z U PE Ł N I E INNE CZASY. PR Z E Ż Y WA M Y O B E C N I E JAKIŚ KULT JEDZENIA. 26–27 STREFA VIP / VIP ZONE

spoczniemy na laurach, będziemy wiedzieć MYŚLĘ, ŻE KAŻDY wszystko o gotowaniu z telewizji i nie damy sobie przetłumaczyć, że jednak robimy coś Z WIELKICH ARTYSTÓW, źle. Ja też pracowałem w przydrożnym barze, wraz z kolegą sprzedawałem w Konstancinie OBOJĘTNIE W JAKIEJ kiełbaski, po drodze robiłem różne inne rzeczy, ale zawsze wiedziałem, że mam z tyłu gło- DZIEDZINIE, POWIE CI, wy jakiś cel i marzenia, które mnie napędzały. ŻE ZANIM ZACZĄŁ COŚ Wiesz dobrze, że tej pokory brakuje większości na starcie. KREOWAĆ, NAUCZYŁ Każdy projekt, w który dzisiaj wchodzę, budzi we mnie lęk. Każde wyjście przed kamerę SIĘ RZEMIOSŁA. budzi we mnie lęk. To obawa przed tym, czy moje wystąpienie będzie merytoryczne i ciekawe. Mi nie chodzi o to, żeby być znanym, tylko o to, żeby być wiarygodnym. To jest absolutnie najważniejsze. Wiele projektów czy Zwracamy też uwagę na to, jak to zostało Zdecydowanie łatwiej jest zabłysnąć programów telewizyjnych odrzucałem tylko podane, później przez nas sfotografowane w telewizji. dlatego, że tego nie czułem. Nie pozwoliła mi i od razu wrzucone od sieci. Dzisiaj talerz to Fakt. Kiedy zaczynałem były może dwa, trzy na to pokora, żeby przypadkiem za szybko nie też element naszej kreacji, stylizacji. programy kulinarne. Dostać się do telewizji wskoczyć na jakiś szczebelek. Element jedzenia został wpleciony w styl życia wcale nie było łatwo. Dzisiaj masz całe kanały i tego nie da się podważyć. Kiedyś wszyscy go- kulinarne. Tylko że media nie nauczą cię rze- Jednak na samym początku swojej drogi towaliśmy w domu z jedną książką – „Kuchnią miosła. One nauczą cię co zrobić, by ludzie cię zawodowej zostałeś najmłodszym szefem Polską”, po którą sięgała mama albo babcia. pokochali jako showmana. Jeśli interesuje ko- kuchni w historii warszawskiego hotelu Dzisiaj każdy z nas sięga do przeróżnych me- goś błyszczenie w telewizji to jest to właściwa Bristol. To ogromna presja dla młodego diów i znajduje to co chce, stając się świado- droga. Jeśli natomiast chcesz zostać kucha- człowieka. mym konsumentem. rzem to naucz się najpierw gotować, a dopie- Ja wręcz nie chciałem być tym szefem kuch- ro później możesz iść dalej. Mam wrażenie, ni. Byłem tak przestraszony jak mało kto na To chyba najważniejsze, by świadomie że porcja wiedzy wtedy i dziś jest taka sama. moim miejscu. Zostałem szefem kuchni tyl- podchodzić do jedzenia? Oczywiście to jest tylko podstawa, ale to od ko dlatego, że podszedł do mnie mój mentor To taka „oczywista oczywistość”, którą pod- nas zależy czy tę podstawę będziemy pogłę- i mistrz, który odchodził z hotelu, i powiedział kreślam każdemu młodemu kucharzowi, biać. Ja wybrałem dalsze kształcenie. mi, że jeżeli nie spróbuję to nigdy nie będę którego uczę. Kucharz powinien znać się na wiedział, czy się nadaję. Zrozumiałem wtedy, żywieniu, co niestety nie jest normą. Ogląda- Niestety, większość ludzi trafia do szkół że pomiędzy pokorą, a wyzwaniem jest cien- łem kiedyś w Hiszpanii w niewielkiej sali kino- gastronomicznych całkowicie z przypadku, ka granica. Trzeba tylko potrafić to odróżnić. wej krótki dokument o kucharzu, który zrobił bo nie mają żadnego pomysłu na siebie. wspaniały eksperyment. Obserwował w ciem- Wydaje im się, że to jest słuszna droga. Co więc warto zapamiętać na starcie, zanim nym pokoju przez noktowizor ludzi i ich reak- Popatrz na mnie! Naprawdę poszedłem tą dro- zapragniemy sobie nadawać sami tytuły cje na poszczególne smaki i aromaty. To było gą nie dlatego, że się urodziłem kucharzem kuchennych mistrzów i innych szefów niesamowite podglądać ludzi i ich zachwyt na czy miałem tradycje rodzinne, jak wiele osób kuchni? to, co im się podaje, ich zaciekawienie, zasko- mylnie myśli. Namówili mnie na szczęście do Powinniśmy zacząć od tego, gdzie mieszka- czenie. Do tego dążę i ja, żeby mój klient był tego rodzice. my i skąd pochodzimy. To bardzo ważne, żeby ciekawy tego, co najpierw zobaczy na talerzu. scharakteryzować czym jest kuchnia polska, Tylko że ty miałeś to szczęście, że później kuchnia regionu. Pewnie dla większości bę- Mam wrażenie, że gastronomiki potrzebują ktoś pokazał ci wartość tego zawodu, dzie to pierwsza lekcja w temacie, o którym jakiegoś przewietrzenia, osób, które zaszczepił pasję i popchnął dalej. Niestety nie mieli wcześniej pojęcia, ale bez tego nie zrobiłyby tam niezłe kuchenne rewolucje. wiemy dobrze, że ludzie po szkołach da się ruszyć dalej. To może bardzo mocno Dzisiaj zdecydowanie przegrywają gastronomicznych nie pracują w zawodzie, naznaczyć ich charakter. Dzisiejsze czasy z kulinarnymi talent-show, które młodzi a jeśli już pracują, to lądują w przydrożnych wymagają od nas tego, że żeby być dobrym ludzi pożerają nałogowo. barach, które z kuchnią nie mają nic kucharzem, trzeba najpierw poznać swoje Myślę, że każdy z wielkich artystów, obojętnie wspólnego. korzenie, a nie od razu rzucać się na coś ob- w jakiej dziedzinie, powie ci, że zanim zaczął Niestety tak jest. Podstawą jest mistrz, które- cego, czego nie mieliśmy okazji posmakować. coś kreować nauczył się rzemiosła. Czy to bę- go trzeba na swojej drodze znaleźć. Zawsze Po drugie, znajdźmy swojego mistrza. Nama- dzie krawiec, rzeźbiarz, kucharz czy inżynier powtarzam to młodym ludziom: „znajdź ko- wiam wszystkich ludzi by nie szukali splendo- mechanik, który będzie tworzył nowe części goś na kim będziesz się wzorować”. Nie kogoś, ru i zgiełku w telewizji. – każdy musiał posiąść fach. Dlatego nigdy kogo będziesz kopiował i powielał, ale kto bę- nie dam sobie powiedzieć nic złego o szkole, dzie cię napędzać do działania i fascynować. To dość mocne słowa. chociaż czasy się pewnie zmieniły. System Ja do dziś mam takich mistrzów, których Zacznijcie od pracy, ciężkiej pracy i zdobywania nauki się zmienił. Trudno określić, czy dzisiaj chcę dogonić, z którymi chcę rywalizować. wiedzy od innych, a ten sukces prędzej czy póź- młodzi ludzie mają gorzej, czy lepiej. To jest bardzo zdrowe, gorzej jeśli na starcie niej sam przyjdzie. Inwestycja długoterminowa

28–29 STREFA VIP / VIP ZONE

Relating that directly to the breakfast ter- ZACZNIJCIE OD PRACY, minology, it was indeed a solid basis. Each dietician will tell you that, regardless of your CIĘŻKIEJ PRACY age, breakfast is the most important meal of the day. My mum has never let me out without I ZDOBYWANIA WIEDZY breakfast. But the things that I know and do OD INNYCH, A TEN SUKCES today do not have their roots in my childhood only. It is not true that Karol Okrasa has been PRĘDZEJ CZY PÓŹNIEJ intentionally educated to become a chef by his parents. It was all a matter of coincidence. SAM PRZYJDZIE. My parents have taught me very important foundations, rules that are only seemingly obvious for a man to function properly, but there is no other way. w siebie jest najlepszą inwestycją dla młodych ENGLISH ludzi, szczególnie w tak ciężkich czasach jak What about those famous sandwiches made MISSION obecne. Wracając do początku, do tego śniada- of a half of a loaf of bread you used to eat nia. Kiedy dziś serwuję to śniadanie w telewizji Few stars we know from TV will tell you to study and as a child? czy restauracji to podaję to, co zapamiętałem work. Fortunately, we have Karol Okrasa. We would call them social breakfasts. And z dzieciństwa przerobione na swój sposób, któ- such breakfasts tasted of what we were able ry wypracowałem sobie przez wiele lat praktyki We start with breakfast, that is from the to breed and grow ourselves. I was brought i doświadczeń. Nie podaję rzeczy, które są kuch- beginning. At the start of each man there is up in the magical institution of a state-owned nią nauczoną z książek. Podaję dania, które pa- his mother. Let us move into the past, to the farm, which I appreciate a lot today, even miętam, które wyrywałem, które wąchałem times when she was developing taste in the though people often complain about that. But i którymi się brudziłem. several-year-old Karol. had it not been for those times and that place, MISJA

I would have never had a chance to try so many different Isn’t that dream a bit utopian? tastes. Moreover, it demanded your own work to obtain It has to change, especially in our minds. Today, it is them, thanks to which the taste was much more valuable. unfortunately the case that we judge Polish cuisine based The present generation has no idea what I am talking on our knowledge of four or five dishes. It’s unfair. Coming about. They do not get taste shock because everything is back to your statement that we dictate fashions: you are within their reach. right, we do. It is the only way for each chef. When someone sits at my table, I dictate the conditions. Only this way can And it is of very poor, not to say junk quality. make me sure I bet on the right dish. I risk that dictatorship That is why I try to recreate the tastes I have remembered ending with someone criticising me because they do from my childhood. Unfortunately, often without great not like something. But, unfortunately, it has to be like success. It turns out that the things I have imprinted in my that. A chef has to dictate and be sure of what he serves; memory cannot always be shown in the same dimension. otherwise, it’s a fraud. Actually, I don’t know why. What causes the problem? Why am I not able to obtain the same taste or aroma today? It is Times have changed completely. Eating is no longer a bit similar to watching the same film played on TV every a life activity only. Christmas: we all complain but still wait for that moment. It is worth emphasising that we live in completely differ- But our reception is completely different than the first time. ent times. What we currently experience is some kind Such experience cannot be repeated, just like the tastes of cult of food. Discussions about food at the table have you remembered as a child. That is why chefs combine become the norm. Most of us can list the dishes they like often disparate ingredients in order to find something they and even describe them. We can describe our favourite have never had a chance to experience before. cuisine. It is a sign of the times, a sign that everything is getting better. Not everyone had a chance to taste regionalism then. It is even worse today. We also pay attention how food is served and then When I visit farmers’ wives’ associations, I find tastes that photographed and immediately uploaded on the have not been influenced by commercialisation yet. They Internet. Our plates are today a part of our image, our have survived in a form in which they existed twenty or more lifestyle. years ago. But such behaviour is not a result of my childhood Food has become an inherent part of our lifestyles, and it only. I simply feel great doing it. It is my mission to save taste cannot be undermined. We once used to cook with the use from oblivion, only that I do not copy it but serve in a way of one book only, “Polish Cuisine”, used by our mothers or adapted to contemporary realities, combine it with other grandmothers before. Today, we all refer to various media, tastes and modify the remembered taste all the time. find what we want and become aware consumers.

What we desperately need is education, even though it I guess being aware in our approach to food is the most may seem risky to look at Poles’ taste buds. We are still important thing, right? afraid of combining seemingly disparate products. We It is a kind of an obvious fact I stress to every young chef are afraid of comebacks. I teach. Chefs should be knowledgeable about nutrition, Each form has to change and adapt to our modern times which – unfortunately – is not always the case. I once to be understood. I understand it because I remember it. watched a short documentary in a small screening room But not everyone had a chance to grow up where I did, and in Spain about a cook who ran a great experiment. In I would like everyone to understand that. This is why my a dark room, he was watching people and their reactions role is to translate what I have remembered to a combina- to particular tastes and aromas through a night-vision tion that can be properly interpreted by everyone. device. It was amazing to peek at those people and their delight over the food they were served, their curiosity Does it work? and amazement. This is also what I aspire to: I want to I often take a beating for that. But if I imagine that make my customers become interested in what they first something should for example stink of an old cellar, then see on the plate. it does. I have the impression that our culinary schools need Isn’t it partially true that you decide on what an average some fresh air and people that would revolutionise the Pole has on his or her plate? It depends on people from way the schools work. Today, they definitely lose to TV what food is fashionable today. culinary talent shows habitually watched by I’m afraid of the word “fashionable”. Each fashion passes, young people. it has its beginning and peak and fades quickly. But that I think that each great artist, regardless of their domain, regionalism of ours is an identity we should protect like our will tell you that they had learned their craft before independence. We should care for our culinary identity they actually started to create something. Be it a tailor, because if we treat it like a fashion, it will leave us. And a sculptor, a cook or a mechanical engineer who will I would not like that disease to fade. It is also a great means produce new parts – everyone had to learn their trade. of promotion for our country. I want us to have such famous That’s why I will never let anyone criticise such schools, cuisine as the Spanish or Italian one, both of which we although times have most probably changed. The educa- adore so much. We do not realise ourselves what goodness tion system has changed. It is hard to guess whether it is we have here. I hope we will in the future. better or worse for young people today. 30–31 STREFA VIP / VIP ZONE

It is much easier to shine in television. But you were lucky enough to find someone You perfectly know that most lack such It’s true. When I was beginning, there were who showed you the value of this profes- humbleness at the beginning. two or three cooking shows. It was not that sion, instilled the passion in you and pushed Each project I undertake today fills me with easy to reach television. Today, you have you forward. Unfortunately, we know very fear. Each appearance in front of the camera whole cooking channels. But the thing is well that culinary school graduates do not fills me with fear. It is the fear of whether my that the media cannot teach you craft. They practise their profession and, even if they appearance will be interesting and stick to can teach you what to do to make people do, they end up in roadside restaurants that the facts. I don’t want to be famous but trust- love you as a showman. If someone is inter- have nothing to do with cuisine. worthy. It is absolutely the most important ested in shining in TV, it is the right path. It is sadly the case. Having a master is fun- thing. I have rejected many projects or TV But if you want to become a chef, you first damental. Everyone has to find one on their shows because I did not feel that. My humble- have to learn how to cook and only then can road. I always tell young people, “find some- ness did not allow me to jump on a particular you move forward. I have the impression one you will take as a model.” Not some- ladder step too soon. that the amount of knowledge then and now one you will copy and imitate, but someone is the same. Of course, it is only the basis, who will spur you to action and fascinate But you did become the youngest head chef but it is up to us whether we develop this ba- you. I have such masters even today. I want in the history of Bristol Hotel in Warsaw at sis or not. I chose further education. to catch up and compete with them. It’s very the very beginning of your professional ca- healthy. The situation is worse when you rest reer. It is a great pressure for a young man. Unfortunately, most people end up in on your laurels already at the beginning, when I actually didn’t want to become that head culinary schools completely by chance you know everything about cooking from TV chef. I was more frightened than most people because they have no idea what to do and do not let anyone explain to you that you would be in my place. I became the head chef with their lives. They think it is the are actually doing this or that wrong. I used only because my mentor and master, who was right way. to work in a roadside restaurant too, sold sau- just leaving the hotel, approached me and said Look at me! I really took this path not be- sages with my friend in Konstancin and did that if I did not try, I would never know if I was cause I was a born chef or had family tradi- various things on the road to where I now am, suitable for that. I understood then that there tions, as many think about me. Fortunately, but I have always known that there is some is a thin line between humbleness and chal- my parents persuaded me to do so. aim and dreams that drive me forward. lenge. You just have to be able to distinguish between the two.

So what should one remember at the beginning, before they start awarding themselves the titles of master or other head chefs? One should start with where they live and come from. It is very important to charac- terise what Polish and regional cuisine is. For most people, it would be probably the first lesson on the subject of which they had no inkling before, but you cannot move forward without it. It might affect their character a lot. These days demand that those who want to become good chefs first learn about their roots, not throw themselves on some strange things they have never had a chance to try. Secondly, you have to find your master. I urge everyone not to look for splendour and noise in TV.

Harsh words. Start with work, hard work and gain knowledge from others, and success will come itself, sooner or later. Long-term investment in oneself is the best investment for young people, especially in such difficult times as now- adays. Coming back to the beginning, to the breakfast you mentioned. When I serve such a breakfast in TV or in a restaurant, I serve things that I remember from my childhood, but they are modified in my own way that I have developed during many years of prac- tice and experience. I do not serve cuisine learned from books. I serve food which I remember, which I used to tear out, smell and stain myself with.

32–33 PODRÓŻE / TRAVEL

AFRYKAŃSKA BIEDA

SOWETO ZNAJDUJE SIĘ ZALEDWIE KILKA KILOMETRÓW OD JOHANNESBURGA. TE KILKANAŚCIE MINUT JAZDY SAMOCHODEM OD CENTRUM NOWOCZESNEGO MIASTA, KTÓREGO NIE POWSTYDZIŁBY SIĘ ŻADEN EUROPEJSKI KRAJ, ZMIENIA CAŁKOWICIE MOJE SPOJRZENIE NA AFRYKĘ.

TEKST I ZDJĘCIA Dariusz Roman AFRYKAŃSKA BIEDA 34–35 PODRÓŻE / TRAVEL

hoć widziałem już dużo, choć bieda jaką spotkałem w Indiach czy niektórych rejonach Azji wydaje się C osiągać granice jakich nie da się człowiekowi już przekroczyć, to, co spotkać można w Soweto, wyznacza nowy, absurdalny poziom. Świadomość, że człowiek może żyć w takich warunkach, rodzić i wychowywać dzieci powoduje, że problemy nowoczesnego świata wydają się być bła- he w zderzeniu z południowoafrykańską rzeczywistością. Jeszcze dzień wcześniej perspektywa zobaczenia Sowe- to była tak nierealna, że właściwie pogodziłem się z myślą, że tych przedmieść Johannesburga tym razem nie uda mi się odwiedzić. Przed przyjazdem widziałem w Internecie kilka ogłoszeń miejscowych biur podróży oferujących wycieczki, które przelatują jak tsunami główną ulicą, za- haczając o kilka muzeów i ważnych punktów miasta specjalnie przygotowanych dla turystów. Szczelnie zamknięte szyby zdezelowanych busów, marsowe miny pasażerów, za- mknięte i zaplombowane okna oraz ochrona uzbrojonych mężczyzn obok, wcale nie zachęcały mnie do brania udzia- łu w tego typu wycieczce. Kiedy powiedziałem swojemu go- spodarzowi, że może sam wybiorę się na wyprawę do Sowe- to, popukał się tylko w czoło zupełnie nie rozumiejąc w jaki sposób mogłem wpaść na tak genialny pomysł. Wybranie się w te rejony samemu jest delikatnie, jak określił, nieroz- sądne, a w bardziej przystępnym języku znaczy – to idealny pomysł jeśli chcesz tam zostać na długo, bardzo długo. W Johannesburgu mieszka fantastyczny fotograf, autor jednych z najlepszych zdjęć Nelsona Mandeli – Ilan Ossendryver. Zazwyczaj podróżuje, więc kiedy wysłałem do niego wiadomość o 6 rano, nawet nie liczyłem na to, że będzie w mieście i znajdzie parę godzin na wyprawę do AFRYKAŃSKA BIEDA

Soweto. Po kilku minutach dostałem zwrot- nie informację, że choć jest na miejscu, jest już tego dnia zajęty i nie ma szans na spotkanie. Postanowiłem więc zamienić marzenia związane z Soweto na długi spacer po centrum Johannesburga. Kiedy byłem gotowy do wyjścia, telefon od Ilana zmienił wszystko. Po CI LUDZIE NIE MAJĄ dwóch godzinach byliśmy już w samochodzie jadącym na południowy-zachód miasta. Nie NICZEGO, POZA ukrywałem szczęścia, że udało mu się zmie- nić plany. Wiedziałem, że nikt tak jak on nie BL A SZA N Y M I LU B zna tego miejsca i z nikim nie będę bardziej bezpieczny chodząc uliczkami Soweto. KARTONOWYMI DOMAMI Ilan wiedział, że chcę wyjść z samochodu, że chcę zobaczyć prawdziwe afrykańskie tow- CHYBOCZĄCYMI SIĘ OD nship – to co mnie jednak spotkało, pozostanie w mojej pamięci na bardzo długo. Nie tylko wy- szliśmy z samochodu, ale tego dnia uścisnąłem WIATRU CZY UBRANIAMI rękę kilkadziesiąt razy wysłuchując historii o radości, śmierci i bólu. To co widać między KTÓRE SŁUŻĄ KILKU domami przytłacza. Brak wody czy elektrycz- ności to tylko wierzchołek góry. Ci ludzie nie POKOLENIOM. CHOĆ mają niczego, poza blaszanymi lub kartonowymi domami chyboczącymi się od wiatru NIE MAJĄ WIELE, TO czy ubraniami które służą kilku pokoleniom. Choć nie mają wiele, to co noszą wygląda jak CO NOSZĄ WYGLĄDA nowe. O każdą rzecz dba się przesadnie, mając na względzie, że posłuży jeszcze wielu osobom. JA K NOW E.

Wszędzie gdzie idziemy z Ilanem witają nas dziesiątki uśmiechniętych twarzy. Trochę nie umiem sobie tego poukładać w głowie. Jeśli tak wygląda jedno z najniebezpieczniejszych miejsc na świecie, gdzie człowiek o jasnej skó- rze wchodzi, ale już nie wychodzi, to moje wy- obrażenia legły w gruzach. Po kilkudziesięciu minutach rozumiem już wszystko. Kupujemy z prowizorycznie ustawionych straganów banany i jabłka, żeby za kilka metrów rozdać je tym, którzy nic nie mają. Wszyscy biorą, a szczęścia jakie wywołuje oddanie małej, w połowie opróżnionej butelki wody, która tra- fiła w ręce staruszki witającej nas w drzwiach swojego domu jest niezapomniane. Mam wra- żenie jakby wszyscy znali Ilana. Niektórzy py- tają się o zdjęcia jakie wcześniej im zrobił, inni dostają drobiazgi, które wyciąga z torby. Jesz- cze innym wystarczy chwila rozmowy. Słu- cham tych wszystkich przerażających opowie- ści. Nie kryją się z nimi. Chętnie opowiadają co ich spotkało, jak starają się związać koniec z końcem. A ja patrzę i nie mogę się nadziwić temu w czym uczestniczę. Przy dwudziestej podanej ręce, znam już kody pozdrowień. Nie ma znaczenia czy witam się ze staruszką, pię- cioletnim dzieckiem czy dorosłym mężczy- zną. Najpierw uścisk, potem łapanie kciuka, uścisk krótki i żółwik. Do tej pory widziałem to jedynie w niskogatunkowych filmach zza oce- anu. Teraz jestem częścią tego przedstawienia. 36–37 PODRÓŻE / TRAVEL

CZAS DLA TYCH LUDZI JEST BARDZO ULOTNY. JEDNEGO DNIA MOGĄ WYJŚĆ ZE SWOJEGO DOMU W POSZUKIWANIU PRACY, ABY JUŻ NIGDY DO NIEGO NIE WRÓCIĆ.

Kiedy tak przechodzimy ulicami Soweto, cały czas biegną za nami dzieci. Jesteśmy dla nich najważniejszym wydarzeniem tego dnia, tygodnia a nawet miesiąca. Na ich twarzach nie widać agresji spoglądającej z oczu star- szych, których większość odwraca głowę widząc nas na drodze. Jedni nie chcą nas widzieć, inni nie chcą być fo- tografowani. Powodów może być wiele. Najczęstszym są kłopoty z prawem lub problemy osobiste. Sam fakt, że możemy tu przez chwilę być, powoduje, że jesteśmy im obojętni. Zdaję sobie sprawę, zapewne oni też, że to co mam na szyi i w plecaku wystarczyłoby dla kilku rodzin na godne życie przez cały rok. Czas dla tych ludzi jest bardzo ulotny. Jednego dnia mogą wyjść ze swojego domu w poszukiwaniu pracy, aby już nigdy do niego nie wrócić. Nadzieja na znalezienie ja- kiejkolwiek pracy jest tak mała, że większość z tutejszych mieszkańców prędzej czy później trudni się przestępczo- ścią. Najczęściej wybiją szybę samochodu i ukradną torbę leżącą na siedzeniu. Kolejnym razem ukradną cały samo- chód, często z pasażerem w środku. Gdy trafi im się obco- krajowiec, nie tylko jest szansa, że będzie miał przy sobie gotówkę ale również możliwość zapłacenia przez rodzinę okupu jest kuszącą perspektywą. Kiedy udaje się z nimi porozmawiać, nie są agresyw- ni. Tłumaczą, że to życie zmusza ich do tego. Albo zabio- rą bogatemu, albo ich dzieci umrą z głodu. Ta wersja afry- kańskiego Robin Hooda, nie do końca mnie przekonuje, widzę jednak jak ważna dla nich jest rodzina. Wieczorem agresywny i brutalny w swoim działaniu człowiek, rano przeobraża się w opiekuńczą głowę rodziny. I tak każ- dego dnia. W takich miejscach jak to, prawo przestaje działać. Tu nie ma policji. Tu prawo stanowią mieszkańcy i przestrzegają go tak bardzo, że blisko trzymilionowe Soweto co roku zajmuje wysokie miejsce w rankingach najniebezpieczniejszych miast świata, prześcigając się ilością zabójstw i napadów z bronią w ręku z południowo- amerykańskimi miastami opanowanymi przez kartele narkotykowe. Dzieciaki biegające najdalej w odległości kilkunastu metrów od nas cały czas wymyślają nowe zaczepki i pokazują to co mają najcenniejsze. Zbity z nakrętek po napoju i pospinany kawałkiem kija samochód, stłuczony garnek z jakimiś twardymi owocami jako atrapa kółek pod spodem – to ich zabawki. Na twarzach nie mają jednak zło- ści czy smutku. Wręcz przeciwnie. Jeszcze nie rozumieją AFRYKAŃSKA BIEDA 38–39 PODRÓŻE / TRAVEL

gdzie żyją i jaki los ich czeka już za kilka lat. ENGLISH all that did not encourage me to participate in Kiedy przypomina mi się, jak starą, bo dwu- such tours. When I told my host that perhaps AFRICAN POVERTY dniową zabawkę traktują takie same dzieci I would go on an expedition to Soweto on my kilka tysięcy kilometrów stąd, czuję złość Soweto is located only several kilometres away from own, he tapped his finger against his forehead i bezsilność. Człowiek oddałby wiele, aby Johannesburg. Those several minutes spent in a car as he could not understand at all how I could choć na chwilę zmienić ich los. on the ride from the centre of a modern city no come up with such a brilliant idea. Going to W Południowej Afryce blisko połowa spo- European country would be ashamed of completely that region alone is, to put it mildly and as he łeczeństwa nie ma pracy. Tu, w dzielnicach changes my look at Africa. described it himself, unreasonable. Translat- biedy, tylko co siódmy może liczyć na krót- ed into a more understandable language, it kotrwałe zatrudnienie, a kiedy je znajdzie Although I have seen a lot already and al- means that it is a great idea if you want to stay ucieka stąd jak najszybciej. Zapewne również though the poverty I met in India or some there for a long, long time. i ci mali chłopcy krzyczący na całe gardło no- parts of Asia seem to reach limits no human There is an excellent photographer in Jo- mlungu (biały człowiek) podzielą los ich bez- can cross, what you see in Soweto sets anoth- hannesburg, the author of ones of the best robotnych ojców. er, absurd level. To realize that a man can photographs of Nelson Mandela, Ilan Ossend- Miasto nie ma końca, choć podobno wy- live, give birth to children bring them up in ryver. He is usually on the road, so when I sent gląda zupełnie inaczej niż kilka lat temu. such conditions makes problems of the mod- him a message at 6 o’clock in the morning, I did Widać jak powstają nowe osiedla budowane ern world seem trivial in comparison with the not even expect him to be in the city and find przez rząd. Małe domki nie przypominają South African reality. several hours for a trip to Soweto. After a few w niczym papierowo-blaszanych sześcianów The prospect of seeing Soweto was so un- minutes, I got a response that he indeed was in widzianych jeszcze parę godzin temu. Wi- real the day before that I already accepted the city but was already busy that day and had dać coraz większe rozwarstwienie społeczne the thought that I would not manage to visit no time for a meeting. So I decided to exchange w samym Soweto. Ci, którym udało się zna- those suburbs of Johannesburg that time. Be- my dreams of Soweto for a long walk around leźć pracę i przebić się przez mur ogrom- fore I left, I had seen several advertisements the centre of Johannesburg. I was just about nej korupcji, przenoszą się w lepsze miejsca of local travel agencies offering tours around to leave when a call from Ilan changed every- odgradzając się ogrodzeniami pod napię- the city speeding along the main route and thing. Two hours later, we were sitting in his car ciem od pozostałych. Ironia losu. Ta droga stopping only at several museums and im- driving to the south-west of the city. I did not od nędzy do „bogactwa” dla nas jest bardzo portant points in the city prepared specially try to hide my happiness that he had managed krótka i nie do końca odczuwalna, dla nich for tourists. Tightly closed panes of battered to change his plans. I knew that no one knew to jak lot na księżyc, z wodą i jasno świecącą minibuses, stern faces of passengers, closed the place like he did and that I would not be

żarówką pod sufitem. and sealed windows and armed men guarding safer in the streets of Soweto with anyone else. AFRYKAŃSKA BIEDA

Ilan knew I wanted to get out of the car to see the true convincing for me, but I see how family is important to African township, but what actually happened will stay them. Aggressive and brutal in the evening, they turn into in my memory for a very long time. Not only did we get protective heads of the family in the morning. And it re- out of the car, but that day I shook several dozen hands peats every day. Law stops working in places like this. and listened to several dozen stories about joy, death and There is no police here. It is local people who create local pain. What can be seen between houses is depressing. law, and they follow it so closely that Soweto, with a popula- Lack of water or electricity is just the tip of the iceberg. tion of nearly three million, takes high places in the rank- Those people do not have anything except for tin or ings of the most dangerous cities in the world every year, cardboard houses shaking in the wind or clothes used trying to outdo South African cities controlled by drug by several generations. Although they do not have a lot, cartels in the number of murders and armed robberies. what they wear looks like new. They lavish care on each Kids running around us at a maximum distance of sev- item, knowing that it will be used by many in the future. eral metres are coming up with new taunts and showing Everywhere I and Ilan go, we are met by dozens of smil- the most precious things they have all the time. A car made ing faces. I guess I am not able to completely sort all that of bottle caps fastened together with a stick and a broken out. If this is how one of the most dangerous places in the pot with some hard fruit as wheel dummies beneath are world looks, a place a Caucasian enters but never leaves, their toys. But there is no anger or sadness on their faces. then I was seriously mistaken. After several dozen min- Quite the opposite. They do not yet understand where they utes, I understand everything. We buy bananas and ap- live and what future awaits them in several years’ time. ples from makeshift stands to walk away several metres When I realize how children living several thousand kilo- and give them to those that have nothing. They all take metres away from here treat a two-day-old toy, I feel angry what we offer, and I will never forget the happiness I felt and helpless. One would give away a lot to change their fate when I gave a small, half-empty bottle of water to an old at least for a second. lady who welcomed us in the doorway of her house. I have Almost a half of the society in South Africa is unem- the impression that everyone knows Ilan. Some ask about ployed. In poor districts like this one, only one in seven peo- photographs he took of them before, some receive knick- ple can count on short-term jobs, and when they find them, knacks he takes out of his bag. Others just need a moment they run away from here as quickly as possible. Those small of conversation. I listen to all those terrifying stories. boys shouting loudly the word nomlungu (white man) will They do not conceal them. They are willing to tell what probably share the fate of their jobless fathers too. they have been through and how they try to make both The city has no end, although they say it looks complete- ends meet. I look at all that, amazed by what I am taking ly different than several years ago. We can see new housing part in. With the twentieth hand shaken, I already know estates built by the government. Small houses bear no re- the code of greetings. It does not matter whether I meet semblance to paper and tin cubes we saw several hours ago. an old lady, a five-year-old or an adult man. First there is One can notice growing social stratification in Soweto itself. a clasp, then you catch the thumb, then a short clasp and Those that managed to find a job and cross the wall of huge a fist bump. I have so far seen that in low-class films from corruption move to better places and separate themselves overseas only. Now I am a part of that show. from the rest with electric fences. The irony of fate. That When we are walking the streets of Soweto, children road from rags to “riches” is very short and not really per- are following us all the time. We are the most important ceptible for us, but for them it is like a flight to the Moon, with event of the day, week or even the whole month for them. water and a brightly shining light bulb under the ceiling. Their faces are free from the aggression we can see in the eyes of older people, most of whom turn away their heads when they notice us on the road. Some do not want to see us, others do not want to be photographed. They have various reasons for that. The most common ones includes conflicts with the law and personal problems. The very fact we can be here for a moment makes us unimportant to them. I realize, and they probably do too, that what I wear on my neck and carry in my backpack would be enough for several families to live a dignified life for a whole year. Time is very fleeting for those people. They might leave their homes in search of work one day and never come back. But there is so little hope for any kind of work that most locals sooner or later resort to crime. They most often smash a car window and steal a bag lying on the seat. Next time, they steal the whole car, often with the passenger inside. When they come across a foreigner, there is a chance that he will have cash with himself, plus the possibility of his family paying ransom for him is tempting too. When I manage to talk to them, they are not aggressive. They explain that life forces them to do it. Either they will take from the rich or they children will be starved to death. That African version of Robin Hood is not entirely 40–41 PODRÓŻE / TRAVEL STAMBUŁ OD A DO Z

STAMBUŁ OD A DO Z

PODCZAS KILKUDNIOWEGO POBYTU W STAMBULE MOŻNA ZNALEŹĆ WSZYSTKO, OD A DO Z. ABYŚ NIE CZYTAŁ PO RAZ ENTY O TURECKICH KEBABACH I TURECKIEJ KAWIE, ZAJRZYJ DO NASZEGO ALFABETU STAMBUŁU. ZNAJDZIESZ W NIM WSZYSTKO TO, CO BĘDĄC W DAWNEJ STOLICY TURCJI MUSISZ ZOBACZYĆ I POSMAKOWAĆ, A CO NIEKONIECZNIE ZNAJDZIESZ W PRZEWODNIKU.

TEKST I ZDJĘCIA Aleksander Domoański

jak Adhan. Nawoływanie muezina w minarecie tam kupić tureckie słodkie przysmaki, lecznicze pijawki, będzie ci towarzyszyło każdego dnia – obudzi cię zwierzęta domowe, jak i kawę wszelkich gatunków. A przed świtem i poinformuje, że czas już wracać do F jak Fatih. Fatih to pierwszy uniwersytet zbudowany hotelu. Jest tak charakterystyczne i głośne, że nie da się go przez sułtanów – ogromny kompleks składający się z biblio- nie usłyszeć nawet w najdalszym zakątku miasta. tek, szkół, szpitala oraz meczetu. W mieście jest kilka takich B jak Burka. Ponad połowa kobiet spotykanych na uli- kompleksów, świadczących jedynie o tym, że wraz z rozwo- cach Stambułu chodzi ubrana w czarne stroje. To może jem miasta następował bardzo prężny rozwój nauki. budzić podziw, bo my ledwie wytrzymujemy 40-stopniowe G jak Galatasaray Stambuł. Jeden z dwóch wielkich upały ubrani w krótkie spodenki i t-shirty. Oprócz kobiet klubów piłkarskich ze Stambułu. Galatasaray to czołówka które noszą burkę zasłaniającą twarz i oczy, spotykamy nie tylko ligi tureckiej, ale i międzynarodowych rozgry- też panie ubrane w hidżab, czyli czyli hustę zakrywającą wek piłkarskich. Jej flagi są wywieszone na głównym dep- głowę i szyję, oraz Nikab, czyli strój zakrywający wszystko taku miasta. W Turcji piłka nożna jest jednym ze sportów oprócz oczu. narodowych, a jej kibice są uznawani za jednych z najbar- C jak Cysterna Bazyliki. W pobliżu bazyliki Hagia dziej fanatycznych na świecie. Sophia znajduje się jeden z największych sztucznych sta- H jak Hagia Sophia. Największa świątynia starożytne- rożytnych zbiorników na wodę. To efekt kunsztu i pomy- go Stambułu była wpierw katolicka. Meczetem stała się po słowości budowniczych z czasów cesarza Justyniana. Cy- przejęciu Stambułu przez Turków. Obecnie pełni funkcję sterna miała zaopatrywać centrum miasta w przypadku muzeum, widocznego zresztą ponoć z każdego punktu wojny. Obecnie też znajduję się tam krystalicznie czysta w mieście. Sam budynek próbowano przyćmić innymi woda, w której pływają ryby. Co ciekawe, stojąc w kolejce budowlami, ale nigdy nie udało się tego osiągnąć. To rzecz do tego zabytku widzieliśmy, że co bogatsi turyści z Eu- jasna ważny punkt podczas wycieczki po mieście. ropy przekupywali tureckich ochroniarzy, żeby wejść do I jak Imad. Imię, którym zostałem nazwany kiedy środka poza kolejką. kupowałem kawę w Starbucksie. Imiona tureckie mają D jak drogi. W Stambule obowiązuje lokalny kodeks niewiele wspólnego z europejskimi, stąd Turcy mają pro- jeżdżenia. Mimo znajdujących się na każdej ulicy świateł blem z ich wymową. Imionom tutaj przypisuje się znacze- oraz przejść dla pieszych stanowią one jedynie wskazówkę nie. Niektóre pochodzą też od proroków. „Imad” oznacza dla poruszających się po głównych arteriach. Również po- wsparcie. licjanci kierujący ruchem nie budzą postrachu na ulicach, J jak jagnięcina. To głównie z niej robi się w tureckich a ich praca ma bardziej charakter informacyjny. barach kebab. Podawany jest inaczej niż w Polsce – nie E jak Egipski Bazar. Kryty Bazar polecany jest we w bułce, ale nabity na wykałaczkę. Jest wykonany ze zmie- wszystkich przewodnikach, przez co siłą rzeczy nastawio- lonego mięsa i przyprawiony aromatycznymi ziołami. Ze ny jest na turystów. Dlatego warto się udać na targ, z które- względu na Koran Turcy nie jedzą wieprzowiny, więc mię- go korzystają mieszkańcy miasta – Bazar Egipski. Można so jagnięce jest głównym składnikiem wszystkich dań. 42–43 PODRÓŻE / TRAVEL

NAJWIĘKSZA ŚWIĄTYNIA STAROŻYTNEGO STA M BU ŁU BY Ł A W PI ERW KATOLICKA. M ECZ ETEM STAŁA SIĘ PO PRZEJĘCIU STA M BU ŁU PRZEZ TURKÓW. OBECNIE PEŁNI FU N KCJ Ę M UZ EU M, WIDOCZNEGO Z R E SZTĄ PONOĆ Z KAŻDEGO PU N KTU W MIEŚCIE.

K jak kukurydza. Na głównych deptakach i punktach miasta jest grillowana i gotowana. Posypuje się ją solą. Jest dla Stambułu cha- rakterystyczna jak wursty dla niemieckich biesiad. To moje pierwsze skojarzenie jeśli chodzi o jedzenie w Stambule. L jak lahmacun. Ta potrawa nazywana jest turecką pizzą. Jest to cienkie ciasto z so- sem pomidorowym i mięsem. Na ulicach łatwo spotkać ludzi z tym daniem, mnie smakuje bardziej niż kebab. Chyba niestety przyzwyczaiłem się za bardzo do smaku pro- dukowanych w Polsce i te serwowane u nas nie smakują mi aż tak bardzo. M jak metro. Prowadzi przez tunel wyko- pany pod Bosforem. Ma wytrzymać trzęsienie ziemi o sile 9 stopni w skali Richtera. Dzięki temu jest ponoć jednym z najbezpieczniej- szych miejsc na Bosforze. Turystom i miesz- kańcom ułatwia codzienne życie – przejazd z jednego brzegu na drugi trwa około 5 minut. STAMBUŁ OD A DO Z

S jak samochód. W Stambule, jak w każdym z wielkich miast, są problemy z korkami i zbyt dużym natężeniem ruchu samochodowego. Ale swojego rodzaju atrakcję tu- rystyczną stanowi nie duże zagęszczenie samochodów na drodze, lecz duże zagęszczenie ludzi w samochodach. Pewnie gdyby wykonać jakieś badania to okazałoby się, że w przeciętnym 5-cio osobowym aucie trzy osoby jadą z przodu, a pięć z tyłu. Ś jak śmieci. Niestety duże miasto nie może poradzić sobie z plagą śmieci. Parki, jak i inne miejsca, w których odpoczywają Turcy, są tak zaśmiecone, że przypominają małe wysypiska. Mimo codziennego wywozu ulice wyglą- dają jak podczas jednego z większych kryzysów wywozu zanieczyszczeń w Neapolu. T ja taksówki. Ponad połowa samochodów w Stambule to taksówki. Centrum miasta jest praktycznie całkowicie żółte. Taksówkarze są jednymi z najbardziej agresywnie jeżdżących kierowców. Wszystkie wypadki, które widzie- liśmy, dotyczyły właśnie nich. Muszą mieć naprawdę silne nerwy do jeżdżenia w takich warunkach. U jak un helvasi. Słodki turecki przysmak. Nazy- wany w Turcji chałwą z mąki, nam przypomina raczej mączne ciasteczka z orzechami. Oprócz baklavy i chał- wy stanowi główny smakołyk spożywany z niesamowi- cie słodką herbatą.

N jak napisy. Na ulicach pojawiają się tabliczki w trzech językach: angielskim, tureckim i arabskim. Ulice te zna- cząco różnią się od ulic zachodnioeuropejskich miast, w których króluje angielski, niemiecki i francuski, a wszystkie litery, jakie znajdują się w zasięgu wzroku, pochodzą z alfabetu łacińskiego. O jak ostrygi. Świeży owoc morza podawany jest z ćwiartką cytryny. To obowiązkowy punkt do spróbowa- nia na kulinarnej mapie Stambułu. Najczęściej sprzedają je mali chłopcy. Za tę przyjemność kasują po 1,5 euro. P jak pucybut. Spotyka się ich na każdym kroku. Po- W jak woda. Idąc ma spacer po mieście nie trzeba siadają pewnie nikomu bliżej nieznane, magiczne specy- martwić się o napoje. Jak w wielu dużych miastach cie- fiki do czyszczenia obuwia. Przeciętna usługa z czysz- płych krajów wodę sprzedaje się tam na każdym kroku. czeniem i pastowaniem kosztuje w przeliczeniu około Jest dobrze schłodzona i niedroga. 15-20 zł. W zabieganym świecie i takie usługi są nam Z jak Złoty Róg. To zabytkowa część Stambułu. To potrzebne. tutaj znajdują się wszystkie najważniejsze zabytki. Ży- R jak rejs. Po Bosforze warto przepłynąć się statkiem. cie tętni w Złotym Rogu cały czas. Rano zobaczysz leni- Pływają mniej więcej co 15 minut i pełnią rolę autobu- wie otwierających swoje kramiki handlarzy, wieczorem sów. To dość popularny pośród mieszkańców środek ko- lub w nocy spotkasz restauracyjnych naganiaczy lub munikacji. Warto się nim przypłynąć również z powodu sprzedawców, starających się namówić cię do zakupu niskiej ceny – bilet w przeliczeniu kosztuje około 4,5 zł. lokalnych produktów. 44–45 PODRÓŻE / TRAVEL STAMBUŁ OD A DO Z

ENGLISH international football competitions. Its flags R as in roads. There is a local driving code hang on the main promenade of the city. in Istanbul. Even though they can be found ISTANBUL FROM A TO Z Football is one of Turkish national sports, in each street, traffic lights and pedestrian You can find everything – from A to Z – during and its fans are considered one of the most crossings are only an instruction for those a several-day stay in Istanbul. To spare you another fanatical ones in the world. who move along the main arteries. Policemen text about Turkish kebab and Turkish coffee, we H as in Hagia Sophia. The biggest temple who direct traffic do not inspire terror in the have prepared an alphabet of Istanbul. It contains of the ancient Istanbul was initially Catho- streets either. Their work is more of an infor- all the thing you have to see and try in the biggest lic. It became a mosque after Istanbul was mative character. city in Turkey that are not necessarily described in conquered by the Turks. Today, it serves as S as in shoeshine boy. You meet them ev- guide books. a museum and is allegedly seen from every erywhere you go. They have more or less un- point in the city. There were attempts to identified, magical specifics they use to clean A as in Adhan. The call of the muezzin from overshadow it with other buildings, but no shoes. A service with cleaning and polishing the minaret will accompany you every day. It one has ever managed to do so. It is of course usually costs around 3.5-4.5 euro. We need will wake you up before dawn and inform you an important element of one’s trip around such services in our busy lives too. that it is high time you returned to your hotel. the city. T as in tunnel. There is a railway line run- It is so loud and characteristic that it is impos- I as in Imad. A name I was called by when ning through a tunnel under the Bosphorus sible not to hear it even in the most distant I was buying coffee in the local Starbucks. strait. It is supposed to withstand a level 9 place in the city. Turkish names have little in common with earthquake on the Richter scale. As a result, it B as in burqa. More than a half of wom- European ones, so Turks find it difficult to is allegedly one of the safest places in the Bos- en met in the streets of Istanbul wear black pronounce them. Names are given particu- phorus. It makes the life of local people and clothes. It may be admirable as we can barely lar meanings here. Some of them come from tourists easier: a trip between the two coasts endure the forty-degree heat, even though we prophets. “Imad” means “support”. takes about 5 minutes. are dressed in shorts and T-shirts. Apart from K as in Kuzu. Kuzu, which stands for U as in un helvasi. A sweet Turkish deli- women wearing burqas, which cover their “lamb” in Turkish, is the main meat used to cacy. Called wheat flour halva in Turkey, it eyes and faces, we also meet ladies dressed in make kebab. It is served in a different way resembles rather floury cookies with nuts. hijabs, that is veils that cover their heads and than in Poland: not in a roll but on a toothpick. Apart from baklava and halva, it is the main necks, and in niqabs, which cover everything It is made of minced meat and spiced with ar- dessert consumed with incredible sweet tea. apart from eyes. omatic herbs. Because of the Koran, the Turks V as in vehicle. Istanbul, as every big city, C as in cabs. More than a half of all cars in do not eat pork, so lamb is the main ingredi- has problems with traffic jams and too high Istanbul are cabs. Practically the whole cen- ent of many dishes. car traffic intensity. What constitutes a kind tre of the city is yellow. Taxi drivers are also L as in lahmacun. The dish is called Turk- of a tourist attraction is not the density of ve- among the most aggressive drivers in general. ish pizza. It is a thin piece of dough with toma- hicles on the road but the high density of peo- They took part in all car accidents we saw. to sauce and meat. You can easily find people ple in vehicles. To conduct some research, They must have really strong nerves to drive eating lahmacun in the street. I personally it would probably turn out that a regular in such conditions. prefer that from kebab. Unfortunately, I prob- five-passenger car carries three people in the D as in dump. Unfortunately, the big city ably got used to the taste of kebab produced in front and five in the back. cannot cope with a plague of garbage. Parks Poland, which I do not like that much. W as in water. If you want to take a walk and other places in which the Turks rest are M as in maize. It is grilled and cooked around the city, you do not have to worry filled with so much litter that they resemble along the main promenades and in the main about drinks. As in many large cities in warm small dumps. Despite litter being removed points of the city. It is sprinkled with salt. It is countries, water is sold in Istanbul at every from the city every day, its streets look as Na- as characteristic of Istanbul as wursts are of turn. It is cold and inexpensive. ples during one of its biggest waste manage- German feasts. It is my first association as re- Y as in Yerebatan Sarnıcı. Located next ment crises. gards food in Istanbul. to the Hagia Sophia, it is one of the biggest E as in Egyptian Bazaar. The Grand Ba- N as in notices. There are boards with ancient artificial water tanks. It is an effect zaar is recommended by all guide books, notices available in three languages in the of artistry and ingenuity of builders from the which is why its offer is addressed mainly to streets: English, Turkish and Arab. Their times of Emperor Justinian. The Basilica Cis- tourists. This is why it is worth visiting the streets differ a lot from West European ones. tern was supposed to supply the city centre Spice Bazaar (also known as the Egyptian The latter are dominated by English, German in case of war. It currently holds crystal-clear Bazaar), used mainly by the inhabitants of and French, with all letters in view coming water with fish swimming inside. What is the city. It offers sweet Turkish delicacies, from the Latin alphabet. interesting is that while we were waiting in medicinal leeches, domestic animals and all O as in oysters. Fresh oysters are served a queue to the cistern, we saw some of the kinds of coffee. with quarters of lemon. They are a must richer European tourists bribe the Turkish F as in Fatih. Fatih is the first university on the culinary map of Istanbul. They are guards to get inside earlier. built by sultans and a huge complex that most often sold by small boys and cost 1.5 Z as in Złoty Róg (Polish for Golden Horn). consists of a library, schools, a hospital and euro each. It is a historic part of Istanbul. This is where a mosque. There are several such complexes P as in port. It is worth taking a cruise the most important monuments are locat- in the city, which shows that while the city around the Bosphorus. Boats leave more ed. The Golden Horn is always vibrant with was developing, science was advancing rap- or less every 15 minutes and serve as buses. life. You will see traders opening slowly their idly too. They are quite a popular means of commu- stalls in the morning and meet people per- G as in Galatasaray. One of two great foot- nication for local people. It is worth tak- suading you to enter their restaurants or ball clubs from Istanbul. Galatasaray is in the ing a cruise also because of its small price: sellers trying to make you buy local products lead of not only the Turkish league but also a ticket costs around 1 euro. from them at night. kolorystyka logotypu

1. kolorystyka logotypu do druku

PANTONE 5395 U/C C = 100% M = 71% Y = 38% K = 90% PANTONE 871 U/C C = 7% 46–47 MIEJSCA / PLACES M = 37% Y = 98% K = 20% WHITE

2. kolorystyka logotypu RGB lizacja obiektu, czyli cichy zakątek Gdyni, znajdujący RGB = #04132A R = 10 G = 26się w bezpiecznej odległości od turystycznego zgieł- B = 50ku. Wielkim atutem miejsca jest całkowicie bezpłatny RGB = #8A6E08 R = 138parking. G = 110 B = 8 Oczywiście dogodne położenie, fantastyczna kuch-

RGB = #FFFFFF R = 255nia i wysoki standard konferencyjny to nie jedyne za- G = 255 B = 255lety pobytu w Quadrille Conference & SPA. Na gości Pałacu czekają luksusowe pokoje i apartamenty. Warto wspomnieć, że w cenie każdego noclegu znajduje się nieograniczony dostęp do basenu i luksusowej strefy 2 wellness. Wreszcie, hotel nadaje się także idealnie na imprezy mniej oficjalne, zarówno w imponującej sali balowej, jak i w klimatycznym podziemnym pubie. Natomiast wiosną i latem rewelacyjnym miejscem na imprezy integracyjne jest duży park przystosowany do organizacji zabaw outdoorowych. Coraz dogodniejszy dojazd do Trójmiasta z Polski centralnej sprawia, że takie miejsce jak Quadrille Con- ference & SPA to świetna propozycja dla tych, którzy chcieliby w niebanalny sposób podziękować swoim partnerom biznesowym czy zorganizować niezapo-

mnianą integrację swoim współpracownikom.

ENGLISH QUADRILLE WELCOMES BUSINESS

If you are looking for a luxury place where you could take your business partner or to which you could send your best salespeople as a reward, think about Gdynia and, more precisely, Quadrille Conference & SPA.

Quadrille is a special place that is perfect for both relaxation and regeneration and business events. The hotel QUADRILLE features a modern conference room with multimedia equipment of the highest quality. The room meets all the standards needed to successfully organize all kinds WITA BIZNES of business meetings. You can enhance the prestige of each meeting offering its participants catering prepared by the excellent White Rabbit restaurant. JEŚLI SZUKASZ MIEJSCA LUKSUSOWEGO, W KTÓRE Quadrille is adult-friendly. You do not have to fear MÓGŁBYŚ ZABRAĆ SWOJEGO PARTNERA BIZNESOWEGO any noise coming from playrooms. What additionally ALBO WYSŁAĆ W NAGRODĘ SWOICH NAJLEPSZYCH favours peace is the location of the object. It is situated HANDLOWCÓW, POMYŚL CZY NIE WARTO WYBRAĆ SIĘ in a quiet part of Gdynia, at a safe distance from the hur- DO GDYNI, DO QUADRILLE CONFERENCE & SPA. ly-burly of tourist life. Totally free car park is another

TEKST Kajetan Kusina ZDJĘCIA Sylwia Makris asset of the place. Of course, the convenient location, great food and high conference standards are not the only advantages of Quadrille Conference & SPA. Guests to the Palace uadrille to miejsce wyjątkowe, świetnie nadają- can enjoy luxury rooms and apartments. It is worth ce się zarówno do wypoczynku i regeneracji, jak mentioning that the price for each stay includes un- Q i do spotkań o charakterze biznesowym. Obiekt limited access to the swimming pool and the luxury wyposażony jest w nowoczesną salę konferencyjną, wellness zone. Finally, the hotel is perfect for less offi- zaopatrzoną w sprzęt multimedialny na najwyższym cial events too, organized either in the impressive ball poziomie. Sala spełnia wszystkie standardy potrzebne room or in a more cosy, underground pub. In spring and do prowadzenia z powodzeniem wszelakich spotkań summer, there is another perfect place for integration biznesowych. Możliwość zaoferowania uczestnikom parties: a large park adapted as an outdoor event venue. spotkania cateringu przygotowanego przez wyśmienitą The increasingly convenient access from central restaurację Biały Królik nada każdemu spotkaniu do- Poland to Tricity makes such a place as Quadrille QUADRILLE datkowego prestiżu. Conference & SPA and excellent venue for those who conference & spa Quadrille jest przyjazne dorosłym, którzy nie mu- would like to thank their business partners in an ul. Folwarczna 2, 81-547 Gdynia szą się obawiać hałasów towarzyszących zabawom original way or organize an unforgettable integration www.quadrille.pl najmłodszych. Spokojowi spotkań sprzyja także loka- event for their colleagues.

48–49 GDAŃSK

ŚWIATOWA STOLICA BURSZTYNU

JEDNYM Z NAJBARDZIEJ CHARAKTERYSTYCZNYCH SYMBOLI GDAŃSKA JEST Z CAŁĄ PEWNOŚCIĄ BURSZTYN. TEN NIEZWYKŁY KRUSZEC TOWARZYSZY PORTOWEMU MIASTU OD SAMEGO POCZĄTKU JEGO HISTORII.

TEKST Kajetan Kusina ZDJĘCIA Źrdło: freeimages.com

ursztyn związany jest z Gdańskiem od wielu stule- ci, można wręcz powiedzieć, że na stałe wpisał się B w jego historię. Badania archeologiczne pozwoliły stwierdzić, że warsztaty obróbki bursztynu działały już w X wieku, więc jeszcze przed powstaniem miasta. Wraz ze swoim rozwojem, Gdańsk zwiększał swoje wpływy han- dlowe i stał się jednym z końcowych punktów przecinają- dziś. Szacuje się, że miasto skupia 70% światowej produkcji cego całą Europę „Bursztynowego Szlaku” – drugi znajdo- biżuterii i wyrobów bursztynowych. Dziś Gdańsk to Świa- wał się u wybrzeży Adriatyku. W rozwoju bursztynowego towa Stolica Bursztynu. imperium na ponad sto lat przeszkodził Zakon Krzyżacki, Bałtyckie złoto wpisane jest także w strukturę samego który przejął Gdańsk w 1308 roku. Pod jego władzą bursz- Gdańska, a żeby się o tym przekonać wystarczy wybrać tynnicy nie mieli lekkiego żywota. Obróbką drogocenne- się na chwilę na zwiedzanie uliczek Starego i Głównego go kamienia można było się parać jedynie dzięki specjal- Miasta. Najwięcej sklepów oferujących bursztyn znaleźć nemu zezwoleniu. Zabierany rybakom kruszec wysyłano można na tak zwanej „Bursztynowej Piątej Alei” – ulicach morzem do Brugii i Lubeki albo drogą lądową przez Lwów Mariackiej, Długim Pobrzeżu, Długiej i Długim Targu. do krajów Wschodu, które bardzo go sobie ceniły. Dopie- Miłośnicy tego kamienia mogą wybrać się także do Mu- ro bitwa pod Grunwaldem i związane z nią pozbycie się zeum Bursztynu, ulokowanego na Targu Węglowym. Zakonu z gdańskich ziem pozwoliło na renesans bursz- Prezentowana tam jest historia powstania bursztynu, jego tynowego rzemiosła. W 1477 powstał nawet cech bursz- właściwości, pozyskiwanie oraz obróbkę na przestrzeni tynników, którzy zaczęli wytwarzać wiele luksusowych dziejów – od czasów najdawniejszych do współczesności. towarów, takich jak szkatułki, łyżeczki, klatki na ptaki Wśród eksponatów muzeum znajduje się między innymi czy lampy oliwne. Cech dbał o jakość swoich produktów, bogaty zbiór naturalnych form bursztynu, w tym ogrom- a niezrzeszonych partaczy ścigał specjalny kat. To odro- nych brył, inkluzji zwierzęcych i roślinnych, wyszukanych dzenie sprawiło, że cały zachodni świat kojarzył bursztyn odmian barwnych oraz rozmaitych żywic kopalnych wy- właśnie z północnym portem Polski i tak pozostało już do stępujących na świecie. ŚWIATOWA STOLICA BURSZTYNU

CAŁY ZACHODNI ŚW I AT KOJA R Z Y Ł BU RSZT Y N W Ł AŚN IE Z PÓŁNOCNYM PORTEM POLSKI I TAK POZOSTAŁO JUŻ DO DZIŚ. SZACUJE SIĘ, ŻE MIASTO SKUPIA 70% ŚWIATOWEJ PRODUKCJI BIŻUTERII I WYROBÓW BURSZTYNOWYCH.

ENGLISH of Poland, and it has remained like that to this day. It is estimated that the city concentrates THE AMBER CAPITAL 70% of the world production of amber jewel- OF THE WORLD lery and amber products. Today, Gdansk is Amber is certainly one of the most characteristic the Amber Capital of the World. symbols of Gdansk. It has accompanied the port The Baltic gold is a part of the structure of since the beginning of its history. Gdansk itself too. In order to see that, one just needs to take a walk along the streets of the Amber has been connected with Gdansk for Old and the Main Town. The biggest number many centuries; one could even say that it has of shops offering amber can be found in the so- become an inseparable part of its history. Ar- called “Amber Fifth Avenue”, which consists of chaeological research has shown that amber the following streets: Mariacka, Długa, Długi workshops were functioning here already in Targ and Długie Pobrzeże. Fans of the stone the 10th century, that is even before the city can also visit the Amber Museum located on was established. As it was developing, Gdan- Targ Węglowy (Coal Market). It presents the sk was increasing its commercial influence history of amber, its properties, mining and and finally became one of the end points of processing throughout the history: from the the Amber Road, running across the whole oldest times to the present day. The museum Europe (the second one was located on the exhibits for example a rich collection of natural coast of the Adriatic). The development of the amber forms, including large lumps, plant and amber empire was hampered for more than animal inclusions, rare colour varieties and a hundred years by the Order of the Teutonic various fossil resins found all over the world. Popularność bursztynu wpływa na po- Knights, who took control of the city in 1308. The popularity of amber has a positive zytywny rozwój regionalnego biznesu. Obec- Amber craftsmen did not have an easy life un- impact on the development of business in the nie w Gdańsku i okolicy działa blisko 2000 der their rule. One could process the precious region. There are currently around 2000 com- firm, sklepów i galerii sprzedających biżute- stone with a special permit only. Taken from panies, shops and galleries in Gdansk selling rię z bursztynem na prawie wszystkie konty- fishermen, amber was sent by sea to Bruges amber jewellery to almost all continents of nenty świata. Idealnym podsumowaniem tej and Lübeck or travelled overland through the world. Those activities are perfectly sum- działalności są odbywające się co roku Gala Lvov to eastern countries, which valued it marised by the annual Fashion and Amber Mody i Bursztynu oraz targi Amberif – naj- highly. Only after the Battle of Grunwald, Gala and the Amberif fair, the biggest event of większa impreza branży bursztynniczej na when the Order was removed from the Gdan- the amber industry in the world, visited by more całym świecie, która gości ponad czterysta sk region, could the amber craft be revived. than four hundred and eighty companies from osiemdziesiąt firm z siedemnastu krajów i bli- There was even a guild of amber craftsmen seventeen countries and almost seven thou- sko siedem tysięcy kontrahentów z ponad 50 established in 1477. They started producing sand counter-parties from over fifty countries, krajów, głównie z Chin, Niemiec, Rosji, Wiel- many luxury objects, for example caskets, mainly China, Germany, Russia, Great Britain, kiej Brytanii, USA, Finlandii, Węgier, Danii, teaspoons, bird cages or olive oil lamps. The the USA, Finland, Hungary, Denmark, France, Francji, Kanady, Austrii i Czech. Targom guild maintained high quality of their prod- Canada, Austria and the Czech Republic. The towarzyszą międzynarodowe konkursy na ucts, and non-associated bunglers were hunt- fair is accompanied by such events as interna- biżuterię artystyczną z bursztynem i liczne ed by a special executioner. Thanks to that tional competitions for artistic, amber-decorat- seminaria oraz ekspozycje promujące nowo- renaissance, the whole western world associ- ed jewellery and numerous seminars and exhi- czesne wzornictwo. ated amber precisely with the northern port bitions promoting modern design. 50–51 DESTINATION: POMORSKIE

www.kulinarnagdynia.pl

GDYNIA KULINARNA

ako miasto nadmorskie Gdynia posiada wielopo- STRONA koleniowe tradycje rybackie, które przeniknęły J silnie do tożsamości miasta i jego mieszkańców. Na hasło „świeża ryba” zdecydowana większość gdynian poda nam adres zabytkowej Hali Rybnej – przy ulicy Wój- MIASTA ta Radtkego 36, w kompleksie Miejskich Hal Targowych, gdzie do wyboru mamy dziesiątki gatunków ryb bałtyc- kich, dalekomorskich oraz jeziornych. Sprzedawcy, jeśli GDYNIA TO IDEALNY PRZYKŁAD POTWIERDZAJĄCY o to poprosimy, zdradzą nam także najlepsze, sprawdzo- ne przepisy i receptury ich przyrządzania. Świeża ryba TEZĘ, IŻ KULINARIA TO TAKI SAM ISTOTNY ELEMENT w Gdyni to również możliwość zakupów prosto z kutra, TOŻSAMOŚCI MIASTA JAK JEGO ARCHITEKTURA CZY wystarczy wstać o wschodzie słońca i przyjechać na or- HISTORIA. PIERWSZE RESTAURACJE ORAZ KARCZMY łowską bądź oksywską plażę, by zakupić rybę ze świeże- POWSTAWAŁY W GDYNI JESZCZE GDY TA BYŁA go połowu, którego znaczna część trafi za dnia na stoły NIEWIELKĄ, RYBACKĄ WIOSKĄ, ASPIRUJĄCĄ DO MIANA gdyńskich restauracji oraz ławy targowe wspomnianej MIEJSCOWOŚCI WYPOCZYNKOWEJ. GDY W LATACH już Hali Rybnej. DWUDZIESTYCH UBIEGŁEGO WIEKU ROZPOCZĘTO Gdynia dzięki portowi morskiemu bywała często określana jako okno na świat, przez które wraz z rzadki- BUDOWĘ PORTU, LOKALE GASTRONOMICZNE mi i luksusowymi towarami od lat napływały do miasta POWSTAWAŁY WRAZ Z SZYBKIM ROZWOJEM światowe mody i pomysły. Obecnie w samym centrum MIASTA I CHOCIAŻ NAJDŁUŻEJ ISTNIEJĄCY LOKAL miasta znajdziemy ponad 70 restauracji serwujących W MIEŚCIE POWSTAŁ JUŻ PO WOJNIE, SAME TRADYCJE dania kuchni z pięciu kontynentów. Jeśli dodamy do KULINARNE SIĘGAJĄ KILKA DEKAD WSTECZ. tego modernistyczny rodowód miasta i wynikające z niego awangardowe podejście do architektury wnętrz,

TEKST Witold Okun ZDJĘCIA Mat. Prasowe otrzymamy także liczną grupę lokali proponujących ZDJĘCIA: RESTAURACJA SERIO(1), RESTAURACJA TŁUSTA KACZKA(2), RESTAURACJA BIAŁY KRÓLIK(3). GDYNIA – KULINARNA STRONA MIASTA

As a seaside city, Gdynia enjoys fishing traditions of many generations which have already become an inherent part of the identity of the city and its inhabitants. On hearing the words “fresh fish”, a vast majority of the residents of Gdynia will direct you to the historic Fish Hall, which is situated at 36 Wójta Radtkego street in the complex of the City Market Halls and offers dozens of species of Baltic, deep- sea and lake fish. When asked, sellers will share the best, proven recipes with you and instruct you how to prepare them. If inter- SZLAK KULINARNY ested in fresh fish in Gdynia, you can also try shopping straight from fishing boats. In order CENTRUM GDYNI to do so, you simply need to get up at sunrise and come to the city beaches in Orłowo or TO POMYSŁ, Oksywie to buy one of freshly caught fish, most of which will reach restaurants in ABY PROMOWAĆ Gdynia and market stands in the already MIASTO W BLISKIEJ mentioned Fish Hall during the day. Thanks to its seaport, Gdynia was often RELACJI called a window on the world, through which – together with rare and luxury goods – world Z KUCHNIĄ, ABY fashions and ideas have been reaching the ZACHĘCIĆ DO city for years. There are currently more than 70 restaurants that serve cuisine from five EKSPLOR ACJI continents in the very centre of the city. And to add the modernist origins of Gdynia and MIASTA KIERUJĄC the resulting avant-garde approach to interior design, we get also a large group of places that SIĘ NIE MAPĄ, offer innovative cuisine that reaches the high- LECZ ZMYSŁEM est European level. Examples of restaurants where top-qual- SMAKU I ZAPACHU. ity design is combined with high-quality cuisine include: Biały Królik, Serio, Krew i Woda, Tłusta kaczka, Gård, Sztuczka, Głów- na Osoba and Cyganeria. You can find at least nowoczesną kuchnię na najwyższym euro- językach, strona fanów na Facebooku oraz a dozen places offering unique – from tradi- pejskim poziomie. szereg wydarzeń organizowanych w ciągu tional to innovative – cuisine within a one-ki- Przykładami, gdzie najlepszej jakości roku, takich jak odbywający się cyklicznie lometre radius on the culinary map of Gdyn- wzornictwo łączy się z wysokiej jakości kuch- Weekend Kulinarny, pokazy gotowania na ia. Associated with modernity and courage, nią, są takie restauracje jak Biały Królik, żywo, warsztaty kulinarne dla dzieci i dla Gdynia is a city unafraid of experiments. Serio, Krew i Woda, Tłusta kaczka, Gård, dorosłych. Gdyński Szlak Kulinarny powstał It is similar with menus offered by many Sztuczka, Główna Osoba czy Cyganeria. Na niespełna osiem lat temu i jest to pierwszy restaurants in the city, which serve dishes mapie kulinarnej Gdyni, w promieniu kilo- tego typu szlak w Polsce. that resemble small but masterful pieces of metra, znajdziemy co najmniej tuzin miejsc art, whose quality we can experience in their z autorską kuchnią – od tradycyjnej po nowa- ENGLISH taste and aroma too. torską. Gdynia to miasto kojarzone z nowo- Gdynia Culinary Trail is an idea aimed GDYNIA – THE CULINARY SIDE czesnością, odwagą, niebojące się ekspery- at promotion of the city as regards its cuisine OF THE CITY mentów. Podobnie jest z propozycją menu and was launched to encourage tourists to ex- kulinarnego niejednej gdyńskiej restauracji, Gdynia is a perfect example of a place that plore Gdynia with the use of not its map but w których serwowane dania sprawiają wraże- confirms the thesis that cookery is as important one’s own sense of taste and smell. Those who nie kunsztownych mikro dzieł sztuki, a któ- element of the city identity as its architecture would like to visit Gdynia in such a way can rych jakości doświadczamy także smakiem or history. The first restaurants and inns were find help on a website with a search engine oraz aromatem. established in Gdynia when it was still a small, available in two languages, on a Facebook fan Szlak Kulinarny Centrum Gdyni to po- fishing village aspiring to the title of a holiday page and during a series of events organised mysł, aby promować miasto w bliskiej relacji town. When the construction of the port in Gdynia during the year, for example the regularly z kuchnią, aby zachęcić do eksploracji miasta started in the 1920s, there were new restaurants held Culinary Weekend, live cooking shows kierując się nie mapą, lecz zmysłem smaku being opened as the city was developing quickly and cooking workshops for adults and chil- i zapachu. W zwiedzaniu Gdyni w taki wła- and, although the oldest existing place in the dren. Gdynia Culinary Trail was established śnie sposób pomoże każdemu strona inter- city was established after the war, local culinary nearly eight years ago and is the first such netowa z wyszukiwarką restauracji w dwóch traditions date back to several decades before. a trail in Poland. 52–53 KULTURA / CULTURE

LOOK!

Wystawa odbędzie się w dwóch stolicach krajów bał- tyckich. Od 22 kwietnia do 22 maja będzie miała miejsce w łotewskiej Bibliotece Narodowej w Rydze, zaś na jesieni, od 1 do 30 listopada, w Estońskim Centrum Literatury dla Dzieci w Tallinie. Planowana jest też publikacja, która za- interesować ma także specjalistów – edytorów, biblioteka-

rzy i naukowców. POLISH ENGLISH LOOK! POLISH PICTUREBOOK! PICTUREBOOK! Polish picture books have a long history, and their renown goes beyond the borders of our country. The Baltic Sea Culture Centre in Gdansk organises an event in April that will celebrate that POLSKA KSIĄŻKA ILUSTROWANA MA DŁUGĄ phenomenon in Estonia and Latvia. HISTORIĘ, A JEJ RENOMA WYKRACZA POZA GRANICE NASZEGO KRAJU. W KWIETNIU RUSZA WYDARZENIE, Look! Polish Picturebook! is an initiative of Polish cul- KTÓRE BĘDZIE CELEBROWAŁO TEN FENOMEN tural organisers from Pomerania aimed at sealing the W ESTONII I NA ŁOTWIE. ORGANIZATOREM JEST already-existing international interest in our culture. NADBAŁTYCKIE CENTRUM KULTURY W GDAŃSKU. This time, it is about illustrated books. They include not only books for children but all those publications that TEKST Sylwia Gutowska ZDJĘCIA R. Jachimowicz carry a unique message through the high quality of their workmanship and cohesion between the text and the pictures. The authors of the project – educationalist Małgor- ook! Polish Picturebook! to inicjatywa polskich ani- zata Cackowska and the famous graphic designer Grażka matorek kultury z Pomorza, mająca na celu przypie- Lange – wanted to not only draw one’s attention to the L czętowanie istniejącego już międzynarodowego za- latest picture books, but also familiarise everyone with the interesowania naszą rodzimą kulturą. Tym razem chodzi context in which they are created, including the history of o książkę obrazkową. To nie tylko książka dla dzieci, ale the so-called Polish School of Illustration. wszystkie wydawnictwa, które poprzez swoją wysoką ja- “It is hard not to notice the way for example Bohdan kość wykonania i spójność tekstu z obrazem tworzą unika- Butenko’s art resonates in the DNA of almost every artist towy przekaz. Autorki projektu - pedagożka - Małgorzata representing the young generation, and how Stanny, To- Cackowska i znana graficzna – Grażka Lange, chciały po- maszewski and Wilkoń are still a source of inspiration,” NADBAŁTYCKIE kazać nie tylko najnowsze dzieła książki obrazkowej, ale says Renata Malcer-Dymarska, the originator and coor- CENTRUM też przybliżyć kontekst w jakim powstają, w tym historię dinator of Look! Polish Picturebook! from the Baltic Sea KULTURY tzw. Polskiej Szkoły Ilustracji. Cultural Centre in Gdansk. W GDAŃSKU ul. Korzenna 33/35 Trudno nie dostrzec tego, jak np. sztuka Bohdana Bu- The event will consist in exhibitions in Latvia and Es- 80 - 851 Gdańsk tenki rezonuje w DNA niemal każdego twórcy młodego po- tonia with additional workshops with artists, lectures and www.nck.org.pl kolenia, a Stanny, Tomaszewski i Wilkoń ciągle stanowią discussions. www.centrumjana.pl tel. +48 (58) 301 10 51 źródło inspiracji – mówi Renata Malcer-Dymarska, pomy- The exhibition will be held in the capital cities of both [email protected] słodawczyni i koordynatorka Look! Polish Picturebook! countries. It will take place in the National Library of Latvia z Nadbałtyckiego Centrum Kultury w Gdańsku. in Riga from 22 April to 22 May, and in the Estonian Chil- Na wydarzenie będą składać się wystawy na Łotwie dren’ s Literature Centre in Tallinn in autumn, from 1 to 30 i w Estonii oraz towarzyszące im warsztaty z artystami, November. Moreover, the organisers are planning a publi-

wykłady i dyskusje. cation for specialists: editors, librarians and researchers.

54–55 KULTURA / CULTURE

ENGLISH FEEL INVITED TO ECS

The European Solidarity Centre (ECS) is a modern cultural institution that preserves the memory of the biggest civil success of Poles: the victory of Solidarity.

The building was erected in a place of great importance for the history of Poland and the world, in the old Lenin Shipyard in Gdansk. It is here that Solidarity was born in the August of 1980 and brought a peace revolution that con- tributed to democratic changes in Central and Eastern Europe. The heart of ECS is an exhibition that commemorates the Solidarity revolution and the fall of communism in Europe. It includes boards on which the strikers wrote their 21 demands in August 1980 and which were later displayed on the gate of the shipyard. It is today one of the most important documents of the 20th century, added to the “Memory of the World” UNESCO World Heritage List. ECS ZAPRASZAMY means also a research and science centre, an archive, a library and a media zone, whose works concentrate around the main exhibition. DO ŚRODKA The centre is at the same time a public space: a citizens’ meeting place and a sphere where solidarity and citizenship can be cultivated. EUROPEJSKIE CENTRUM SOLIDARNOŚCI TO NOWOCZESNA The regular exhibition has been so far visited by INSTYTUCJA KULTURY, KTÓRA UTRWALA PAMIĘĆ O NAJWIĘKSZYM around 450,000 people from the whole world. SUKCESIE OBYWATELSKIM POLAKÓW – ZWYCIĘSTWIE SOLIDARNOŚCI. ECS conducts history and civics workshops TEKST Biuro Prasowe ECS ZDJĘCIE Grzegorz Mehring / Archiwum ECS for around 10,000 children and teenagers throughout the year, organises around 50 con- ferences and lectures with the participation of academics, politicians and social activists udynek powstał w miejscu bardzo waż- polityków i działaczy społecznych, wydało each year and has already published 40 books. nym dla historii Polski i świata, w daw- dotąd 40 książek. Dzieli się doświadczeniami It shares experiences with the Arab Spring ac- B nej Stoczni Gdańskiej im. Lenina. To z aktywistami arabskiej wiosny, uczestnikami tivists, the participants of the Blue Revolution tutaj w Sierpniu ’80 narodziła się Solidarność, błękitnej rewolucji na Ukrainie czy białoruski- in Ukraine or Belorussian oppositionists. ECS pokojowa rewolucja, która przyczyniła się do mi opozycjonistami. Prowadzone są tu lekcje offers Polish language lessons and civic and cul- demokratycznych przemian w Europie Środ- języka polskiego i formacja obywatelsko-kul- tural formation classes for immigrants. kowej i Wschodniej. turalna dla imigrantów. The historical buildings of Gdansk Ship- Sercem ECS jest wystawa upamiętniająca Historyczny zespół obiektów Stoczni Gdań- yard (BHP Room, Gate No. 2 and the Solidar- rewolucję Solidarności i upadek komunizmu skiej – Sala BHP, Brama nr 2, plac Solidarności ity square with the Monument to the fallen w Europie. Można obejrzeć tu tablice, na któ- z pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970 Shipyard Workers 1970) and the European rych w Sierpniu ’80 strajkujący wypisali 21 po- – oraz Europejskie Centrum Solidarności Solidarity Centre were granted the European stulatów i wywiesili je na stoczniowej bramie. zostały wyróżnione Znakiem Dziedzictwa Eu- Heritage Label. It highlights sites of particular Dziś to jeden z najważniejszych dokumentów ropejskiego. To oznaczenie otrzymują miejsca importance for European history and culture, XX wieku, umieszczony na liście światowego szczególnie istotne dla historii i kultury euro- connected with the idea of solidarity and dem- dziedzictwa UNESCO „Pamięć Świata”. Wo- pejskiej, związane z ideą zjednoczenia oraz ocratic and humanistic values of supranational kół wystawy ogniskują się też prace ośrodka wartościami demokratycznymi i humanistycz- significance. badawczo-naukowego, archiwum, biblioteki nymi o ponadnarodowym znaczeniu. Moreover, ECS received the European Mu- i mediateki. ECS to zarazem przestrzeń pu- ECS uhonorowany został również Nagrodą seum of the Year 2016 Award granted by the bliczna – miejsce spotkań obywateli, strefa Muzealną Rady Europy 2016, jako „fascynują- Council of Europe as a “fascinating example of praktykowania solidarności i obywatelskości. cy przykład instytucji kultury działającej na a cultural institution working to promote free- Wystawę stałą odwiedziło jak dotąd ok. 450 rzecz promocji wolności i solidarności”. dom and solidarity”. 000 zwiedzających z całego świata. Z doświadczenia Sierpnia ’80 możemy “We can draw social energy from the expe- ECS przez cały rok prowadzi warsztaty hi- również dziś czerpać energię społeczną, rience of August 1980 even today. There is still storyczne i obywatelskie dla ok. 10 000 dzieci a w dziedzictwie solidarności wciąż bije źródło a rich source of refreshing ideas for Europe i młodzieży, corocznie organizuje ok. 50 kon- ożywczych dla Europy idei – mówi Basil Ker- in the legacy of Solidarity,” says Basil Kerski,

ferencji i wykładów z udziałem akademików, ski, dyrektor ECS. director of ECS.

56–57 MIEJSCA / PLACES GIŻYCKO NA CAŁY ROK

MAZURY, PÓŁNOCNO- WSCHODNIA POLSKA. KRAINA JEZIOR, LASÓW I PRZEPIĘKNYCH, NIEWIELKICH MIASTECZEK. ZABIERAMY WAS DO JEDNEGO Z NICH!

TEKST Katarzyna Szewczyk ZDJĘCIA źródło: Urząd Miejski w Giżycku

iżycko, mimo że jest małym miastem, zna cała Polska. O tym, że leży nad jeziorem wiesz na pew- G no, Drogi Czytelniku, ale czy zdajesz sobie spra- wę z tego, że jest to miejsce nie tylko na lato i nie tylko dla żeglarzy?

SZLAKIEM NATURY – NIEGOCIN W 2011 roku odbył się plebiscyt, w którym z pomocą ponad 500 mln internautów wyłoniono siedem światowych cudów natury. Wśród najlepszej 14 znalazła się Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, która uznana została tym samym za najpiękniejszy region w Europie i jeden z najpięk- niejszych na świecie, pokonując takie ikony, jak Wielki Kanion Kolorado czy włoski Wezuwiusz. Właśnie w tak malowniczym otoczeniu leży Giżyc- ko. Nie bez powodu otrzymało tytuł Żeglarskiej Stolicy Polski, wyprzedzając przodujące do tej pory Gdańsk i Gdynię. Stolica Krainy Wielkich Jezior położona jest pomiędzy czterema akwenami – Kisajno, Tajty, Wojsak i Niegocin. Ostatni z nich jest siódmym co do wielkości i jednym z najbardziej atrakcyjnych jezior w Polsce. Od- ZDJĘCIA: KRZYSZTOF BUTKIEWICZ (1), ŹRÓDŁO: URZĄD MIEJSKI W GIŻYCKU (2,3). atrakcyjny szlak, jak i sportów wodnych. i sportów jak szlak, atrakcyjny wiedzie zbiornika dookoła – rowerowych wycieczek entuzjaści zarówno tam się najdą tego sportu. tego wielbicieli dla tylko nie atrakcji pełen glarski, Tydzień Że Giżycki się odbywa Niegocinie na roku każdego W lipcu biznesowe. spotkania i na jak wypady, prywatne na zarówno idealny jest ten Obiekt rodzaju. różnego jednostek 140 prawie dla miejsce się znajdzie w której –Ekomarina, pasażerski port w regionie szy najwięk tu się Znajduje żeglarska. i baza tura infrastruk rozwinięta dobrze bardzo pewno na jest jeziora Plusem Mazury. odwiedzają masowo roku co którzy żeglarzy, dla cyjnym atrak niezwykle punktem jest Niegocin nię cymi ze wszystkich stron. wszystkich ze cymi docierają widokami, w piersiach dech cymi zapierają się i cieszyć Mazurach na molo sze najdłuż na wejść deptakiem, nadjeziornym się przejść może zawsze wodnych, sportów Świata. Mistrzostwa Bojerowe tutaj się odbyły a w 1994 roku sportu, tego nia uprawia do w Europie miejsce z najlepszych jednym jest Niegocin że nawet, ker stwierdził Ac van Wim mistrz –holenderski bojerów amatorów także zobaczyć wówczas można Na tafli zimowego. wędkarstwa czy przęgów za psich wyścigów a nawet śnieżnych, rach skute na jazdy snowkitingu, uprawiania do idealny jest akwen miesiącach W tych zimą. także użytek z niego robią i turyści kańcy Ze względu na otwartą, dużą powierzch dużą otwartą, na względu Ze Giżyckie jezioro to nie tylko lato –miesz lato tylko nie to jezioro Giżyckie A jak ktoś nie przepada za uprawianiem uprawianiem za przepada nie ktoś A jak ------znaleźli się w niemieckiej niewoli. Związa niewoli. w niemieckiej się znaleźli oficerów,którzy sowieckich słuchiwania prze do służący wydział, tajny wówczas się mieścił twierdzy giżyckiej Na majdanie zadania. wyjaśnione końca do nie pory tej do tajemnicze, prowadzono terenie jej na wciąż ale przestarzałą, za została uznana w 1914 roku. Podczas Podczas 1914 roku. w Tannenbergiem pod bitwie w Rosyjskim Imperium nad zwycięstwa do się służyła przy kiedy światowej, wojny I podczas młodzieżowe. –schronisko z koszarowców a w jednym muzeum, się znajduje dzisiaj rej py – py Euro nawet niektórych a według Giżycka, atrakcji historycznych najciekawszych z jednej do dojdziemy Mała, Popówka ziora je niewielkiego w kierunku szlakiem Idąc TWIERDZA BOYEN TWIERDZA HISTORII – SZLAKIEM Twierdza spełniała swoją główną rolę rolę główną swoją spełniała Twierdza XIX PAKOWAĆ WALIZKI! PAKOWAĆ TYLKO NIC, PRZYKŁADEM. NAJLEPSZYMJEST SZCZYTNOCZEGO DOBREGO, WIELE W SOBIE KRYĆ MOGĄ MIEJSCOWOŚCI JAK WIDAĆ, MAŁE -wiecznej Twierdzy Boyen, w któ Boyen, Twierdzy -wiecznej II wojny światowej światowej wojny ------sam, nie pożałujesz! Sprawdź miejscu. w jednym i krzyżują się spotykają i historia natura Sport, mnożyć. można Giżycka, do zajrzeć Czytelniku, gi Festiwal. Hip-Hop Mazury w Polsce najstarszy i szantowy festiwal polski szy najwięk w tym festiwale, są organizowane amfiteatrze w twierdzy ne, w stworzonym historycz inscenizacje liczne tu się bywają Rokrocznie gostępniło od zwiedzającym. udo i zagospodarowało które Boyen, dzy Twier Miłośników Towarzystwo sprawuje jemniczy skarb. ta ukryty zostać mógł w których miejsc, potencjalnych liście na się znajduje pory tej do Giżycko Wermachtu. niemieckiego Wielko Muzeum ówczesnego w filii tutaj, właśnie eksponowane było sztuki dzieło skradzione Podobno Komnacie. tynowej Bursz o słynnej legenda także z nią jest na Powody, dla których powinieneś, Dro powinieneś, Powody, których dla zabytkiem nad pieczę 1994Od roku GIŻYCKO NA CAŁY ROK CAŁY NA GIŻYCKO ------58–59 MIEJSCA / PLACES

ENGLISH Because of its open and large surface, rope: the 19th-century Boyen Stronghold. Niegocin is a particularly attractive place Today, there is a museum in the stronghold GIŻYCKO ALL YEAR ROUND for sailors, who flock to Masuria every year. itself and a youth hostel in one of the bar- Masuria, the north-east of Poland. The land of lakes, Very well-developed infrastructure and sail- racks. forests and small, beautiful towns. Let us take you ing facilities are certainly a great advantage The stronghold served its main role to one of them! of the city. Moreover, it can boast the biggest during the First World War, when it contrib- passenger port in the region, Ekomarina, uted to the victory over the Russian Empire Even though it is a very small city, Giżycko is which features place for almost 140 various in the Battle of Tannenberg in 1914. During famous in the whole Poland. Most of you prob- vessels. The object is perfect for both private the Second World War, the stronghold was ably know that it is located by the lake, but did trips and business meetings. Every year in considered dated, but there were still mys- you realise that it is a perfect place not only July, there is Giżycko Sailing Week organ- terious activities undertaken in its area, during summer and not only for sailors? ised in Niegocin, which is full of attractions which have not been fully explained to this for everyone, not necessarily those who love day. There was a secret department located FOLLOWING NATURE: the sport only. in the ward of the stronghold used to inter- But the lake is an asset not only during rogate Soviet officers who had been taken NIEGOCIN summer. Tourists and inhabitants of the town prisoners by the Germans. The legend of In 2011, 500 million Internet users helped to make use of it in winter too, when there are the famous Amber Room is connected with choose seven natural wonders of the world in perfect conditions for snowkiting, snowmo- the stronghold too. The stolen work of art a special poll. The Great Masurian Lake Dis- bile riding or even sled dog racing or winter was allegedly exhibited precisely here, in trict found itself among the best 14 locations fishing. You can also notice iceboats on the the branch of the then Museum of Greater and was considered the most beautiful re- lake surface in that period: Dutch champion German Wehrmacht. Giżycko is still on the gion in Europe and one of the most beautiful Wim van Acker said that Niegocin is one of the list of potential locations where the mysteri- ones in the world, defeating such icons as the best places in Europe to practise that sport. In ous treasure could be hidden. Grand Canyon or the Italian Vesuvius. 1994, Ice Yachting World Championship was Since 1994, the stronghold has been under Giżycko is located precisely in such a pic- organised here. the care of the Society of Boyen Stronghold turesque surrounding. It is not without rea- If you do not fancy water sports, you can Enthusiasts, who developed the area and son that it has received the title of the Sailing always take a walk along the lakeside prome- opened it to visitors. Numerous historical Capital of Poland and this way outdistanced nade, visit the longest pier in Masuria and en- performances take place here every year, the so-far leaders: Gdansk and Gdynia. The joy the breathtaking views wherever you look. as well as various festivals organised in an capital city of the Great Lake District is locat- amphitheatre opened in the stronghold, in- ed between four lakes: Kisajno, Tajty, Wojsak FOLLOWING HISTORY: cluding the biggest shanty festival in Poland and Niegocin. The latter is the seventh big- and Masuria Hip Hop Festival, the oldest gest lake in Poland and belongs to the most BOYEN STRONGHOLD one in Poland. attractive ones, too. It is a perfect location Following the trail towards the small lake There are countless reasons to visit for both those who love bicycle rides (there is of Popówka Mała, you will reach one of the Giżycko. Sport, nature and history meet an attractive trail around the lake) and water most interesting historical attractions of and interact in one place. Check yourself,

sports amateurs. Giżycko or, as some claim, of the whole Eu- it’s worth it! ZDJĘCIE, ŹRÓDŁO: URZĄD MIEJSKI W GIŻYCKU, KONCERT HAENDLA(3).

60–61 MIEJSCA / PLACES

cowanie skutecznych metod ochrony siedlisk i żerowisk BOCIANIA tych ptaków) w całej Polsce zamieszkała jest zaledwie przez dwudziestu pięciu ludzi i aż sto osiemdziesiąt STOLICA bocianów żyjących w ponad czterdziestu gniazdach! Na terenie wsi mieści się punkt Polskiego Towarzystwa POLSKI Ochrony Ptaków, którego członkowie dbają o dobre sa- mopoczucie rozklekotanych gości. Jednak ważniejsze jest nastawienie samych mieszkańców wioski. Żywko- wianie dokarmiają ptaki, budują im gniazda i są dla nich wyjątkowo życzliwi. Zresztą w okolicznych wioskach: Szczurkowie, Toprzynach i Lwowcu bociany też są bardzo ciepło przyjmowanie. Warto wiedzieć, że Żywkowo posiada infrastrukturę pozwalającą na bezpieczne obserwowanie bocianów. W wiosce znajduje się platforma widokowa, ścieżka edu- kacyjna i małe muzeum. Jeśli znajdziecie się w okolicy to pamiętajcie, by odwiedzić tę niewielką miejscowość

i zapoznać się z jej nietypowymi gośćmi.

ENGLISH THE STORK CAPITAL OF POLAND

Żywkowo is a very small village with a population of only 25 people. But it is home to very different inhabitants, too, whose characteristic clatter is heard here more clearly than in any other part of Poland.

Probably no animal is more Polish than the stork. Those rare birds have developed the strongest liking to precisely the country situated by the Vistula river. And that liking is so strong that until quite recently one in four storks have been Polish. Since then on, that number has decreased a bit, but it is still bigger than in any other ŻYWKOWO TO BARDZO MAŁA WIEŚ, W KTÓREJ place in the world. Why is Poland so attractive to them? MIESZKA ZALEDWIE 25 OSÓB. JEDNAK Perhaps because of a large number of meadows, fields ŻYJĄ W NIEJ TAKŻE INNI MIESZKAŃCY, and ponds, which provide storks with sufficient food. And one has to remember that those birds are very vora- KTÓRYCH CHARAKTERYSTYCZNY KLEKOT cious and prefer a diversified diet. With their long beaks, SŁYSZALNY JEST TAM MOCNIEJ NIŻ they catch reptiles, small mammals as well as smaller W JAKIMKOLWIEK INNYM ZAKĄTKU POLSKI. birds. One needs more than just anything to satisfy such bird connoisseurs. TEKST Kajetan Kusina ZDJĘCIA Źródło: Pixabay.com And what place in our country have storks developed a particular liking to? Żywkowo, a small village located in the region of Warmia and Mazury. The most popular “stork village” (a project aimed at developing effec- ie ma chyba bardziej polskiego zwierzaka od tive methods of protection of the habitats and feeding bociana. Te rzadko spotykane ptaki najbardziej grounds of storks) in the whole Poland is inhabited by N upodobały sobie właśnie kraj leżący nad Wisłą. only twenty-five people and as many as one hundred and Tak mocno, że jeszcze do niedawna co czwarty bocian eighty storks living in more than forty nests! There is an był Polakiem. Od tego czasu ich liczba trochę spadła, ale office of the Polish Society for Bird Protection located nadal jest większa niż gdziekolwiek na świecie. Czemu in the village, whose participants take care of their clat- Polska jest dla nich taka atrakcyjna? Powodem może być tering guests. But it is the attitude of the village dwellers duża ilość łąk, pól i oczek wodnych, które zapewniają bo- that is the most important. The inhabitants of Żywkowo cianom odpowiednie ilości pożywienia. A trzeba pamię- feed the birds, build nests for them and are extreme- tać, że są to ptaki bardzo żarłoczne i do tego lubiące róż- ly kind to the storks. Actually, storks are greeted very norodny pokarm. Do ich długich dziobów trafiają gady, warmly in the nearby villages of Szczurkowo, Toprzyny małe ssaki, a nawet mniejsze ptaki. Ptasiego smakosza and Lwowiec too. nie zadowoli byle co. It is worth knowing that Żywkowo offers infrastruc- A jakie miejsce w naszym kraju bociany upodobały ture that allows to safely observe the storks. There is sobie najbardziej? Żywkowo, malutką wieś położoną a viewing platform, an education path and a small mu- w województwie warmińsko-mazurskim. Ta najpopular- seum here too. If you happen to be in the region, remem-

niejsza „bociania wieś” (projekt mający na celu wypra- ber to visit that small town and meet its unique guests.

62–63 JESTEM FAUSTEM JESTEM FAUSTEM

ny „Faustian Bargain”. Zaczyna się dziwnymi, in the dorm number 10. I had my headphones kosmicznymi dźwiękami, które stworzył na on and Quadrant by Astrosoniq ready in the swoim księżycowym wygnaniu Pan Twardow- player. I pressed “play” and stopped being ski. A to dopiero początek. W trakcie całej pły- Milszewski. Perhaps this is when I sold my ty Astrosoniq zabierają mnie, niczym Dante soul to music for good. JAKUB przez piekło, wzdłuż, wszerz, a nawet w po- Astrosoniq came to me from the town MILSZEWSKI przek rzeczywistości znanej i nieznanej. Le- of Oss. From the very first seconds of our cimy dalej – w „Cloud of Decay” pobrzękują acquaintance, I’d been sure it was not an Redaktor naczelny. Pisze głównie o muzyce i turystyce, o tym pierwszym piekielne łańcuchy, żeby przypomnieć mi raz ordinary artist-recipient relationship. I have również na blogu 140db.pl. Kiedyś zostanie jeszcze o podpisanym przeze mnie cyrogra- never been to Oss, but I have the impression gwiazdą rocka, ale póki co śpiewa w chórze. fie. Potem przechodzimy przez październik that it was actually the land of Oz, whose Poza tym fan komiksów i kolekcjoner płyt. 1965 roku, kiedy zaczyna się nasza wędrówka name someone got twisted on the Internet. Z wykształcenia kulturoznawca, ale niech w kosmos w rakiecie Luna („As Soon As They So the Wizards of Oz under the name of As- to zostanie między nami. Got Airborne...”), przelatujemy nad płoną- trosoniq came to me and offered me precise- cym Pearl Harbor (w utworze „Zero”, niczym ly such a Faustian bet on my soul but on a bit dwie armie, naprzeciwko siebie stają dwa ze- different terms. They told me that from then iedyś dwóch znajomych, każdy, że się społy, przy czym ten drugi nazywa się Zeus. on I would be able to choose myself those mo- tak wyrażę, z zupełnie innej strony Czy ktoś jeszcze ma wątpliwości, że ta płyta ments when I would sigh “Beautiful moment, K mocy, założyło się o duszę niespełnio- powstała przy użyciu nieziemskich mocy?). do not pass away!”. All I needed to do was lis- nego człowieka, że będą w stanie go opętać. W końcu zalegamy na tyłku w fotelu i pogrą- ten to Quadrant. And who does actually care Jeden z zakładających się, ten bardziej inte- żamy się w nudzie codzienności („Bored”). what would later happen to my soul? resujący, żeby tę duszę posiąść zobowiązał A na samiuteńki koniec jeszcze jedno przy- The band saw to it that I would never się stworzyć okoliczności, w których ów nie- pomnienie o czekającym mnie za tę muzycz- forget about our deal. Yes, I know that I owe spełniony człowiek poczułby się szczęśliwy. ną rozkosz piekle – grzech ostateczny, czyli my soul to them after death. The rules of Gdyby tak się stało, niespełniony oddałby in- „Sin”. Tyle różnych dźwięków, tyle różnych the game are explained to me already by teresującemu swoją duszę, przez co ten drugi emocji, taka podróż w poprzek wszystkiego the first song, called “Faustian Bargain” przegrałby zakład. co jest, co było, co będzie, czego nie będzie, not without reason. It starts with strange, Dziwny to był układ. Zły bohater musiał czego nie było i czego nie ma. cosmic sounds created by Pan Twardows- uszczęśliwić człowieka, więc pokazać swoją No i trudno, myślę sobie, pal to sześć. Je- ki in his lunar exile. And this is only the troskę. Dobry bohater patrzył na to z niepoko- śli mam oddać duszę za możliwość słuchania beginning. Throughout the whole album, jem. A człowiek, wydawałoby się, mógłby na przez całe życie takich albumów to zrobię to Astrosoniq guide me, like Dante through to wszystko zacierać ręce i czekać, aż zacznie bez chwili zastanowienia. Gdzie podpisać? hell, through the length and breadth of the mu być na świecie dobrze. Taki to, w dużym Tymczasem pozwólcie, że spakuję ple- well-known and unknown reality. We move uproszczeniu i dość autorskiej interpretacji, cak i jeszcze raz założę słuchawki, by „Qu- forward. In “Cloud of Decay”, I hear hellish był targ nad duszą Fausta. adrant” pchnął mnie w podróż. Chwilo trwaj, chains clank, which again reminds me of

Bywam Faustem dość regularnie. Pierw- jesteś piękna! the pact with the devil I have signed. Then szy raz stałem się nim, kiedy leżałem na we move through October 1965, which is wznak na moim tapczanie w ciasnym pokoju ENGLISH when the beginning of our space journey w akademiku numer 10. Na uszach miałem I AM A FAUST in Luna rocket begins (“As Soon As They słuchawki. W odtwarzaczu album „Quadrant” Got Airborne...”) and fly over the burning grupy Astrosoniq. Wcisnąłem przycisk „play” Two guys, each representing, so to say, the Pearl Harbor (in “Zero”, two bands face each i przestałem być Milszewskim. Być może to other side of the force, bet the soul of an un- other like two armies, only the second one wtedy na dobre sprzedałem duszę muzyce. fulfilled man that they would be able to be- is called Zeus. Does anyone still have any Astrosoniq przyszli do mnie z miejscowo- guile him. In order to possess that soul, one doubts that the album was made with the ści Oss. Od pierwszych sekund naszej znajo- of the betting guys, the more interesting of use of unearthly powers?) Finally, we sink mości byłem przekonany, że to nie jest zwy- the two, decided to create circumstances into an armchair and plunge into the bore- kły układ artysta-odbiorca. Nie byłem nigdy in which the unfulfilled man would feel dom of our everyday lives (“Bored”). What w Oss, ale mam wrażenie, że może po prostu happy. If that happened, the unfulfilled one I receive at the very end is one more remind- chodzić o Krainę Oz, której nazwę ktoś w in- would give his soul away to the interesting er of the hell that awaits me for my musical ternecie przekręcił. Tak więc przyszli do mnie guy and at the same time make the second delight: the final “Sin”. So many sounds, so Czarodzieje z Oz pod nazwą Astrosoniq i za- guy lose the bet. many different emotions, such a journey proponowali mi taki właśnie faustyczny targ A strange deal it was. The evil hero had through everything that exists, existed and o moją duszę, ale na trochę innych zasadach. to make the man happy, so he had to show will exist, through things that have never ex- Oto będę mógł sam wybierać sobie momenty, him his care. The good hero was watching isted and never will be. o których będę mógł wzdychać „chwilo trwaj, all that with concern. And it could seem that So, I think, never mind. If I were to give jesteś piękna”. Wystarczy, że posłucham albu- the man could simply sit and wait until he my soul away for the chance to listen to such mu „Quadrant”. A co się będzie działo z moją felt good in this world. This is what the bar- albums my whole life, I’ll do it without a mo- duszą potem – kogo to właściwie obchodzi? gain over Faust’s soul looked like in my own, ment of thinking. Where should I sign? Zespół zadbał, żebym nie zapomniał o na- a bit simplified interpretation. In the meantime, let me pack my things szej umowie – tak, wiem, że po śmierci jestem I happen to be such a Faust quite regu- and once again turn my headphones on so im winien duszę. Reguły gry wyjaśnia mi już larly. I became him for the first time when that Quadrant takes me on a journey. Beau- pierwszy utwór, nie bez powodu zatytułowa- I was lying flat on my couch in a small room tiful moment, do not pass away!

64–65 KULTURA / CULTURE

KWIECIEŃ Z PFK SOPOT

W KWIETNIOWYM REPERTUARZE PFK SOPOT ZNAJDUJĄ SIĘ przyniosła autorowi rozgłos i sławę na całym świecie. Następnie wybrzmią dźwięki sopra- DWA NIEZWYKŁE KONCERTY. PIERWSZY Z NICH POŚWIĘCONY nowej arii „Caro nome” z pierwszego aktu JEST KOMPOZYTOROWI ZNANEMU WSZYSTKIM, ALE opery „Rigoletto” włoskiego kompozytora UKAZANEMU Z INNEJ STRONY NIŻ ZAZWYCZAJ. DRUGI Giuseppe Verdiego. Aria jest przepięknym miłosnym wyznaniem młodej Gildy, skie- NATOMIAST - KOMPOZYTOROWI WCIĄŻ ODKRYWANEMU. rowanym do jej ukochanego. Po przerwie zebrani goście usłyszą opus 1 Uwertury Igna- źródło: PFK Sopot Edyta Rembała TEKST ZDJĘCIE cego Feliksa Dobrzyńskiego, polskiego kompozytora, przez lata zapomnianego, obecnie wracającego na estrady filharmonii całego świata. Występ zamknie słynny II Koncert CHOPIN I KOBIETY wypełni salę koncertową Polskiej Filharmo- fortepianowy f-moll Fryderyka Chopina, Fryderyk Chopin zawsze miał powodzenie nii Kameralnej Sopot dźwiękami fortepia- stworzony przez dwudziestoletniego wów- u kobiet, o czym najlepiej świadczą słowa nu, a Magdalena Chmielecka uraczy gości czas wirtuoza. Inspirację do napisania tego napisane przez Aleksandra J. Artôt: „Drogi cudownym sopranem. Koncert poprowadzą utworu stanowiło głębokie uczucie Chopi- Chopinie, czy Pan wie, że diabelnie Panu Jagoda Wyrwińska oraz Anna Gospodarek na do Konstancji Gładkowskiej. W jednym zazdroszczę? Wszędzie, gdzie się tylko obró- – dwie dyrygentki z bogatym już, zważywszy z listów do przyjaciela – Tytusa Wojciechow- cić, wszystko, co nosi miano kobiety, mówi na ich młody wiek, doświadczeniem arty- skiego – kompozytor zwierzał się: „Bo ja już – o Chopinie: „Czy pan zna Chopina? Boże, stycznym. Na otwarcie usłyszymy „Wariacje może na szczęście – mam mój ideał, któremu jakżebym chciała poznać Chopina!”. Po lana temat Franka Bridge'a”, utwór jednego wiernie, nie mówiąc z nim, już pół roku służę, tach popularność ta wciąż jest aktualna, a 14 z najwybitniejszych brytyjskich kompozyto- który mi się śni, na którego pamiątkę stanęło kwietnia zaświadczą o tym młode, inteligent- rów ubiegłego stulecia – Benjamina Brittena. adagio do mojego Koncertu...”. Utwór został ne i obdarzone muzycznym talentem kobiety. Kompozycja, która stanowi cykl wariacji na- wydany w parę lat później z dedykacją dla ko- Karolina Nadolska, wybitna młoda pianistka, wiązujących do różnych stylów muzycznych, lejnej muzy Chopina – Delfiny Potockiej. MECENAS PFK SOPOT KWIECIEŃ Z PFK SOPOT

rwińska and Anna Gospodarek, two conductors with an WEINBERG – ZAPOMNIANA already rich artistic experience for their young age. The HISTORIA concert will begin with Variations on a Theme of Frank Drugie z proponowanych wydarzeń dotyczy Mieczysła- Bridge by Benjamin Britten, one of the most outstanding wa Weinberga, kompozytora nadal nie do końca odkry- British composers of the last century. The composition, tego przez miłośników muzyki. Do dziś tworzy nieznaną which constitutes a series of variations referring to va- opowieść w historii XX-wiecznej muzyki, jednak zyskuje rious musical styles, gave its author publicity and fame coraz szersze grono miłośników na całym świecie. Ten in the whole world. Next, we will hear the sounds of the polski kompozytor o żydowskich korzeniach w wieku soprano aria Caro nome from the first act of Rigoletto by 12 lat został przyjęty do klasy najlepszego polskiego the Italian composer Giuseppe Verdi. The aria is a beau- pedagoga fortepianu – Józefa Turczyńskiego, który tiful declaration of love of the young Gilda addressed to dostrzegł w młodym adepcie ogromny talent. Wybuch her lover. After a break, the audience will hear Opus one II wojny światowej zmusił Weinberga do opuszczenia from the overture by Ignacy Feliks Dobrzyński, a Polish Polski i ucieczki na Wschód. Ostatecznie zamieszkał composer who was forgotten for years but now returns to w Moskwie, gdzie spędził całe swoje dorosłe życie. Jego philharmonic stages in the whole world. The concert will największym przyjacielem był Dymitr Szostakowicz – end with the famous Frédéric Chopin’s Piano Concerto najwybitniejszy rosyjski symfonik XX wieku. Pozostawił No. 2 in F minor, composed by the virtuoso when he was ogromny dorobek: 153 utwory opusowane oraz kilka- twenty years old. The work was inspired by Chopin’s dziesiąt prac zarobkowych dla filmu, cyrku i radia. 23 deep affection for Konstancja Gładkowska. In one of his kwietnia odbędzie się koncert, będący próbą ocalenia od letters to his friend Tytus Wojciechowski, the composer zapomnienia spuścizny polskiego kompozytora. Goście wrote, “Because – perhaps fortunately – I already have będą mieli okazję wysłuchać dwóch kompozycji autora my ideal, whom I have served loyally, though silently, for – 12 Miniatur na flet i orkiestrę kameralną op. 29a oraz half a year, of whom I dream and who is commemorated Koncert fletowy nr 2 op. 148. W obu utworach wystąpi by the adagio of my concerto...” The work was published Antonina Styczeń – niezwykle utalentowana flecistka, several years later with a dedication to another Chopin’s laureatka międzynarodowych konkursów, a także bene- muse, Delfina Potocka. ficjentka wielu programów stypendialnych. Obok utwo- rów Mieczysława Weinberga zabrzmią także kompozycje Wolfganga Amadeusza Mozarta – trzy divertimenta, WEINBERG – THE FORGOTTEN skomponowane przez szesnastoletniego wówczas kom- STORY pozytora. Należy pamiętać, że utwory te miały przede The second event is devoted to Mieczysław Weinberg, wszystkim charakter rozrywkowy, grywane były na salo- a composer who has not been yet fully discovered by nach i wprowadzały słuchaczy w nastrój zabawy. Polską music lovers. He creates an unknown story in the history Filharmonię Kameralną Sopot poprowadzi Dyrektor Ar- of the 20th-century music even today but gains an incre- tystyczny Orkiestry – maestro Wojciech Rajski. asingly wider circle of fans throughout the whole world. As a twelve-year-old, the Polish composer of Jewish ori- ENGLISH gin was admitted to a class led by Józef Turczyński, the best Polish piano teacher, who saw great talent in the APRIL WITH POLISH CHAMBER young student. The outbreak of the Second World War PHILHARMONIC SOPOT forced Weinberg to leave Poland and flee to the East. In The April repertoire of the Polish Chamber Philharmonic the end, he settled in Moscow, where he spent his whole Sopot features two unique concerts. The first one is devoted adult life. His best friend was Dmitri Shostakovich, the to a composer known to everyone but shown from a different most outstanding Russian symphonist of the 20th centu- perspective than usually. The second one is dedicated to ry. Weinberg left the audience with great works: 153 opus a composer who is still being discovered. pieces and a few dozen paid works for the cinema, circus and radio. The concert held on 23 April will be an attempt to save the legacy of the Polish composer from oblivion. CHOPIN AND WOMEN Guests will have a chance to hear two compositions by Frédéric Chopin always enjoyed popularity with women, the author: 12 Miniatures for Flute and Chamber Orche- which is best proved by words written by Alexandre stra, Op. 29a and Flute Concerto No. 2, Op. 148. Among Artôt: “Dear Chopin, do you know that I am fiendishly others, both pieces will be performed by Antonina Sty- envious of you? Everywhere you turn, everyone that czeń, a highly talented flautist, winner of international goes under the name of a ‘woman’ says the following competitions and beneficiary of many scholarship pro- words about Chopin, ‘Do you know Chopin? God, how grammes. Apart from Mieczysław Weinberg’s pieces, the I would love to meet him!’” Even though years have audience will hear compositions by Wolfgang Amadeus passed, that popularity is still continuing, and young, Mozart: three divertimenti composed by the artist when intelligent and musically talented women will prove that he was sixteen. One has to remember that those pieces on 14 April. Karolina Nadolska, an outstanding young were of mainly entertainment character. They were play- pianist, will fill the concert hall of the Polish Chamber ed during social events and put their listeners in a cheer- Philharmonic Sopot with the sounds of the piano, whi- ful mood. The Polish Chamber Philharmonic Orchestra le Magdalena Chmielecka will regale the audience with Sopot will be conducted by Maestro Wojciech Rajski, the beautiful soprano. The concert will be led by Jagoda Wy- Artistic Director of the Orchestra. 66–67 KULTURA / CULTURE

JEDYNY TAKI HORROR

PODOBNO THE MISFITS PRZYBYLI NA SCENĘ ROCKOWĄ PROSTO Z PIEKŁA. MIELI WPAŚĆ TYLKO NA HALLOWEEN, ZOSTALI DO DZIŚ. LATEM PRZYWIOZĄ SWOJE HORRORY DO CIESZANOWA.

TEKST Jakub Milszewski ZDJĘCIE Mick Rock

iedy w Polsce Violetta Villas wydawała krótkie i równie jak ich image groteskowe ich rodzicom. Łączenie wyklinanego punk album „Nie ma miłości bez zazdrości”, utwory traktujące o tym, czym pasjono- rocka z równie wyklinanymi horrorami nie K a u szczytu popularności byli Skaldo- wali się członkowie zespołu, czyli o horro- wróżyło dla całego pokolenia nic dobrego. wie, kiedy Motörhead wydawali swój słynny rach. Tak wyglądała i po dziś dzień wygląda A jednak – The Misfits stali się inspiracją debiutancki album, Bob Marley nagrywał i brzmi jedna z największych legend punk i natchnieniem, do którego wielu uznanych płytę „Exodus” a AC/DC pisali „Let There Be rocka. The Misfits wprowadzili do muzyki muzyków przyznaje się do dziś, a Glenn Rock”, w Lodi, małym miasteczku w New Jer- punkowej groteskę, jakiej ta nie poznała Danzig i Jerry Only, choć ich drogi rozeszły sey, na scenę rockową wkraczali młodzieńcy, ani za pośrednictwem The Clash, ani Sex się już dawno, podobnie jak inni muzycy, którzy wnieśli do muzyki rockowej zupełnie Pistols, ani Ramones. Przerysowany, mo- którzy przez lata współtworzyli The Misfits, nową jakość. Był to rok pański 1977, a mło- mentami wręcz karykaturalny wizerunek wciąż królują na scenach całego świata. dzieńcy przyjęli nazwę The Misfits. zespołu w połączeniu z jego agresywną Choć to temat na dużo większą publika- Długie, spadające na twarz, ułożone w cha- i energetyczną muzyką posłużyły za inspi- cję, to wpływ The Misfits na kształtującą się rakterystyczny czub grzywki, skóra, ćwie- rację tysiącom nastolatków z całego świata. scenę rockową i heavymetalową był nie do ki, łańcuchy, kłęby dymu. Do tego szybkie, Tym samym The Misfits szybko podpadli przecenienia. Image i dowcipna, kiczowata JEDYNY TAKI HORROR

i przerażająca tematyka utworów, odcisnęły wyraźne piętno choćby na słynnej Metallice. Na obu nagranych przez kwartet z Los Angeles płytach z coverami znalazły ŁĄCZENIE WYKLINANEGO się kompozycje The Misfits – „Die, Die My Darling” oraz medley „Last Caress/Green Hell”. Zmarły basista Me- PUNK ROCKA Z RÓWNIE talliki Cliff Burton w hołdzie dla The Misfits wytatuował sobie nawet na ramieniu logotyp zespołu, zwany Crim- WYKLINANYMI HORRORAMI son Ghost Skull, przedstawiający specyficzną czaszkę NIE WRÓŻYŁO DLA CAŁEGO z zębami i oczami. Oczywiście historia takiego zespołu jak The Misfits POKOLENIA NIC DOBREGO. nie mogła obyć się bez zakrętów i przeszkód. Lider grupy Glenn Danzig dał się przez lata poznać jako osoba A JEDNAK – THE MISFITS trudna we współpracy – co chwilę zmieniał skład zespo- STALI SIĘ INSPIRACJĄ... łu, aż do 1983 roku, kiedy The Misfits rozpadli się. Jerry Only przez niemal dekadę starał się wskrzesić grupę, jednak na przeszkodzie stawał święcący solowe sukcesy Danzig. W końcu w 1995 roku Only osiągnął swój thousands of teenagers from the whole world. This way, cel – wygrał sądową batalię do prawa do używania na- the Misfits quickly got in their parents’ bad books. Com- zwy „Misfits”. Od tej pory zespół pod nazwą pozbawioną bining the cursed punk rock with equally cursed horrors przyimka „The” regularnie pojawia się na scenach na ca- did not augur well for the whole generation. And yet the łym świecie, choć wciąż w różnych składach, posługując Misfits became an inspiration acknowledged by many się cały czas w celach promocyjnych logotypem Crim- famous musicians even today, while Glenn Danzig and son Ghost Skull – jednym z najbardziej rozpoznawal- Jerry Only, even though their paths diverged a long time nych znaków towarowych w świecie rock'n'rolla. ago (just like in the case of other musicians who were Misfits rzadko nagrywają – od czasu reaktywacji uka- contributing to the Misfits for years), still reign supreme zały się zaledwie cztery nowe albumy oraz cztery mniejsze on the stages of the whole world. wydawnictwa (przed rozpadem było ich zresztą niewiele Although it is a topic for a longer article, the influence więcej) – niemniej jednak dość regularnie koncertują. Do the Misfits had on the developing rock and heavy met- Polski trafiają mimo tego niezmiernie rzadko, dlatego tym al stage cannot be overestimated. Their image and the bardziej warto ich zobaczyć podczas tegorocznego Ciesza- amusing, kitschy and terrifying subject of their songs left nów Rock Festiwalu, gdzie wystąpią w towarzystwie m.in. a clear mark on for example the famous Metallica. Both grup Kult, KNŻ, Vader czy Tymon & The Transistors. Bi- albums with covers recorded by the quartet from Los An- lety dostępne są on-line oraz w stacjonarnych punktach geles included Misfits pieces: “Die, Die My Darling” and sprzedaży sieci Eventim. the medley “Last Caress/Green Hell”. In tribute to the Misfits, Cliff Burton, the late bass guitarist for Metallica, ENGLISH got himself a tattoo of the band’s logo, the famous Crim- son Ghost Skull, a unique skull with teeth and eyes. ONE-OF-A-KIND HORROR Of course, the history of a band like the Misfits could They say the Misfits took to the rock straight from hell. They were not do without curves and obstacles. Over the years, supposed to come for Halloween only but have stayed to this day. Glenn Danzig, the lead singer of the band, proved himself In the summer, they will bring their horrors to Cieszanów. as someone difficult to cooperate with: he kept changing the line-up all the time until 1983, when the Misfits split When Violetta Villas was releasing her first album Nie up. Jerry Only was trying to resurrect the group for almost ma miłości bez zazdrości and Skaldowie were at the a decade, but Danzig, who kept enjoying great success height of her popularity in Poland, when Motörhead alone, was standing in his way. Finally, Only achieved his were releasing their famous debut album, Bob Marley aim in 1995, when he won the legal battle for the rights to was recording Exodus and AC/DC were writing “Let use the name “Misfits”. Since then on, under a refreshed There Be Rock”, there were several young people who name without the article “the”, the band has been taking stepped onto the rock stage in Lodi, a small town in New to stages in the whole world and, even though it operates Jersey, and brought a completely new quality to rock in different line-ups, using (for promotional reasons) the music. It was 1977 Anno Domini, and the young people Crimson Ghost Skull logo, one of the most recognisable called themselves the Misfits. trademarks in the world of rock and roll. Devilocks, leather, studs, chains and billows of smoke. Misfits do not record often. Since the band was reacti- Plus fast and short songs that were as grotesque as their vated, only four new albums and four smaller recordings image and treated of what the members of the band have been released (anyway, there were not many more were mostly into: horrors. This is how one of the big- of them before the breakup), but the band gives concerts gest legends of punk rock looked and looks today. The quite regularly. Still, they rarely reach Poland, which Misfits enriched punk music with grotesque it did not is why it is all the more worth seeing them during this know even thanks to such bands as The Clash, Sex Pis- year’s Cieszanów Rock Festival, where they will perform tols or Ramones. The exaggerated, at times even cari- in the company of bands like Kult, KNŻ, Vader and Ty- catural image of the band together with their aggres- mon & The Transistors. Tickets are available on-line and sive and energetic music served as an inspiration for in Eventim points of sale. GŁÓWNY SPONSOR PFB, SPONSOR MECENAS KULTURY STRATEGICZNY PFB 68–69 KULTURA / CULTURE

ENGLISH CONCERT GRIFFINS 2015

The already sixteenth Pomeranian Artistic Award Ceremony will be held on 21 April 2016 in the Concert Hall of the Polish Baltic Philharmonic in Gdansk. We cannot reveal who will be awarded the Griffin for the year 2015, but we can guarantee that the event will be extremely exciting.

The Pomeranian Artistic Award is the most important prize granted by the self-government of the Pomeranian region. Every year, the jury awards the most interesting insti- tutions and artists whose activities in the year preceding the Griffin award ceremony served the development of culture. The most eminent personalities of the Pomera- nian cultural circle (and not only) will gath- er on 21 April in one place, the Concert Hall on Ołowianka. The evening will end with a concert held especially on this occasion and led by Konrad Mielnik, a musician and KONCERTOWE GRYFY 2015 journalist who has always been connected with Gdansk and won the Pomeranian Ar- 21 KWIETNIA 2016 ROKU NA SALI KONCERTOWEJ POLSKIEJ FILHARMONII tistic Award in 2004. BAŁTYCKIEJ W GDAŃSKU PO RAZ SZESNASTY WRĘCZONE ZOSTANĄ POMORSKIE During the concert, the Polish Baltic Phil- harmonic Symphony Orchestra will perform NAGRODY ARTYSTYCZNE ZA ROK 2015. NIE MOŻEMY ZDRADZIĆ, KTO OTRZYMA under the baton of conductor José Marii STATUETKĘ GRYFA, ALE MOŻEMY ZAPEWNIĆ, ŻE EMOCJI NIE ZABRAKNIE. Florêncio, who is closely linked to the Baltic

TEKST Katarzyna Szewczyk ZDJĘCIE źródło: PFB Opera in Gdansk. The Orchestra will be accompanied by pianist Marek Bracha, a young WIĘCEJ SZCZEGÓŁÓW i informacje o biletach znajdziecie Państwo soloist who has already received many awards na stronie www.filharmonia.gda.pl. in the whole world and is a true specialist in Frédéric Chopin’s music. omorska Nagroda Artystyczna to szymy między innymi uwerturę „Polonia” The programme of the evening does not najważniejsze odznaczenie przyzna- angielskiego kompozytora Edwarda Elgara, include pieces by Chopin, but it is filled with P wane przez samorząd województwa którą zadedykował on Ignacemu Paderew- music by other world-class composers. We pomorskiego. Co roku kapituła honoruje naj- skiemu. Utwór powstał w 1915 roku na prośbę will hear for example Polonia by the English ciekawsze wydarzenia, instytucje i twórców, Emila Młynarskiego, współzałożyciela war- composer Edward Elgar, who dedicated his których działalność w roku poprzedzającym szawskiej Filharmonii Narodowej. Oparty prelude to Ignacy Paderewski. The piece was wręczenie Gryfów przysłużyła się rozwojowi jest między innymi na melodiach Mazurka written in 1915 at the request of Emil Młynar- kultury. 21 kwietnia w jednym miejscu – na Dąbrowskiego czy Nokturnu g-moll Fryde- ski, the co-founder of the Warsaw National Sali Koncertowej na Ołowiance – spotkają ryka Chopina, a jego melodią przewodnią Philharmonic. It is based for example on się najznamienitsze osobistości pomorskie- została „Warszawianka 1905 roku”. melodies from Mazurek Dąbrowskiego and go środowiska kultury (i nie tylko). Finałem Claude Debussy uważał, że natury nie Frédéric Chopin’s Nocturne in G minor, while wieczoru będzie zorganizowany specjalnie da się odtworzyć za pomocą muzyki – moż- Warszawianka became its leading melody. z tej okazji koncert, który poprowadzi Konrad na jedynie odtworzyć wrażenia i emocje, Claude Debussy thought that nature can- Mielnik, od zawsze związany z Gdańskiem jakie wywołuje ona w człowieku. W rezul- not be captured by music, only impressions muzyk i dziennikarz, a w 2004 roku – laureat tacie powstał utwór „La Mer”, w którym and emotions it triggers in people can. As a re- właśnie Pomorskiej Nagrody Artystycznej. – wbrew przemyśleniom – kompozytor sult, he composed La Mer, in which – contrary Podczas koncertu Orkiestra Symfoniczna otarł się o tzw. „malowanie natury” przez to his beliefs – he was close to painting nature Polskiej Filharmonii Bałtyckiej wystąpi pod dźwięk. Mimo to „Morze” jest kompozycją through sound. Still, The Sea turned out to batutą dyrygenta José Marii Florêncio, moc- wyjątkowo udaną, jednym z najbardziej be a very successful composition and one no związanego z gdańską Operą Bałtycką. docenianych przez krytyków dzieł francu- of those works by the French composer that U boku Orkiestry na fortepianie zagra Marek skiego twórcy. were most highly valued by critics. Bracha, wielokrotnie wyróżniany na całym Salę Koncertową na Ołowiance wypełnią The Concert Hall on Ołowianka will also świecie młody solista, prawdziwy specjalista także dźwięki „La Valse” Maurice'a Ravela – fill with the sounds of Maurice Ravel’s La od muzyki Fryderyka Chopina. utworu, który śmiało może być nazywany po- Valse, a piece that can be easily called a poem W programie wieczoru utworów Chopina ematem na orkiestrę, a także „Nocy w ogro- for orchestra, and Nights in the Gardens of co prawda nie znajdziemy, ale nie zabraknie dach Hiszpanii” inspirującego się Debussym Spain by Manuel de Falla, who used to draw

innych światowej klasy twórców. I tak, usły- i Ravelem Manuela de Falli. inspiration from Debussy and Ravel. VENGEROV W OCZEKIWANIU NA WIENIAWSKIEGO

ENGLISH VENGEROV AWAITING WIENIAWSKI

If Maxim Vengerov had ever met Henryk Wieniawski, they would surely have had a lot to talk about: after all, they both devoted their lives to music and the violin, which they mastered to perfection. Unfortunately, the composers will never meet face to face, but we will soon have a chance to hear them both on Ołowianka island.

The 15th International Wieniawski Violin Competition will not begin until October, and it is organised in Poznan, 300 kilometres away from Gdansk. But you do not have to worry: the designers of that prestigious event organise concerts with the participation of real classi- VENGEROV W OCZEKIWANIU cal music stars in the whole Poland in order to make sure those who love music by the Polish NA WIENIAWSKIEGO composer enjoy their time before the festival too. Maxim Vengerov, the Chairman of the Jury judging the October competition, will play the GDYBY MAXIM VENGEROV SPOTKAŁ KIEDYŚ HENRYKA leading role during a recital held already on Fri- WIENIAWSKIEGO, NA PEWNO MIELIBY O CZYM ROZMAWIAĆ – day, 15 April, in the Concert Hall on Ołowianka. W KOŃCU OBAJ POŚWIĘCILI SWOJE ŻYCIE MUZYCE I SKRZYPCOM, Obviously, the programme of the eve- KTÓRE OPANOWALI DO PERFEKCJI. NIESTETY, DO SPOTKANIA ning will feature Wieniawski’s pieces. One KOMPOZYTORÓW W CZTERY OCZY DOJŚĆ NIE MOŻE, ALE WKRÓTCE of them is Violin Concerto No.2 in D minor, MY BĘDZIEMY MOGLI POZNAĆ ICH OBU NA OŁOWIANCE. Op.22, probably the most famous work by the 19th-century composer, who kept working on TEKST Katarzyna Szewczyk ZDJĘCIE źródło: PFB the piece for as many as seven years. It was WIĘCEJ SZCZEGÓŁÓW i informacje o biletach znajdziecie Państwo worth devoting so much time and energy to na stronie www.filharmonia.gda.pl. the composition because it is today the most often (after Paganini’s concertos) recorded Międzynarodowy Konkurs Skrzyp- który Wieniawski stworzył w wieku zale- and performed violin piece. cowy im. Henryka Wieniawskiego dwie siedemnastu lat okazał się jednym The next work by Wieniawski we will have 15 rozpocznie się dopiero w paździer- z kluczowych w jego karierze. Powstał on a chance to hear thanks to van Tiel and Ven- niku, w dodatku w oddalonym od Gdańska w dwóch wersjach – na skrzypce z akompa- gerov is Polonaise in D major, Op.4. Finished o ponad 300 kilometrów Poznaniu. Ale nie niamentem fortepianu, na którym grał brat by the composer when he was only seventeen ma się czym martwić – architekci tego pre- wielkiego kompozytora – Józef Wieniawski, years old, the piece turned out to be crucial in stiżowego już wydarzenia urozmaicają mi- oraz na skrzypce i orkiestrę. Nam oczywi- his career. It was created in two versions: for łośnikom muzyki polskiego kompozytora ście będzie dane usłyszeć kompozycję w tej violin accompanied by piano (played by the czas oczekiwania, organizując w całej Polsce drugiej wersji, z towarzyszeniem Orkiestry brother of the great composer, Józef Wieni- koncerty z udziałem prawdziwych gwiazd Symfonicznej PFB. awski), and for violin and orchestra. We will muzyki klasycznej. Już w piątek, 15 kwietnia Kolejnym dziełem Wieniawskiego, które obviously hear the second version, played w Sali Koncertowej na Ołowiance odbędzie zaprezentuje publiczności Maxim Vengerov together with the PBP Symphony Orchestra. się recital, w którym w roli głównej wystąpi wraz z towarzyszami z Ołowianki będzie Le- The next piece that Maxim Vengerov and Przewodniczący Jury październikowego kon- genda op. 17. Utwór ten, ze względu na prostą his companions from Ołowianka will present kursu – Maxim Vengerov. budowę, ale także duży ładunek emocjo- to the audience is Légende, Op.17. Thanks to W programie wieczoru główne skrzypce nalny, cieszy się dużym uznaniem zarówno its simple construction and a strong emotion- będą grały oczywiście utwory Wieniawskie- wśród słuchaczy, jak i wirtuozów skrzypiec. al charge, the piece enjoys great recognition go. Jeden z nich to II Koncert skrzypcowy Istotne jest to, że częściej niż z orkiestrą Le- from both the audience and violin virtuosos. d-moll op. 22, najsłynniejsze chyba dzieło genda wykonywana jest z towarzyszeniem What is important is that Légende is played XIX-wiecznego kompozytora, którego po- fortepianu, dla niektórych może więc stano- more often with piano accompaniment than wstanie od pomysłu do zakończenia prac za- wić miłą odmianę. with orchestra, so it might be a nice change for jęło mu aż siedem lat. Warto było poświęcić Obok XIX-wiecznego polskiego twórcy music lovers. tyle czasu i sił, ponieważ dziś kompozycja ta Orkiestra Symfoniczna PFB wraz z Maxi- Apart from works by the Polish composer, jest najczęściej (po koncertach Paganinie- mem Vengerovem wykona „Le Tombeau de the PBP Symphony Orchestra and Maxim Ven- go) nagrywanym i wykonywanym utworem Couperin” Maurice'a Ravela, twórcy znane- gerov will play Le Tombeau de Couperin by skrzypcowym. go na całym świecie „Bolera”. Spod batuty Maurice Ravel, the author of the world-famous Innym dziełem Wieniawskiego, które dyrygenta wybrzmi również Claude Debussy Boléro. The repertoire includes also Claude wybrzmi spod batuty van Tiela i smyczka i jego „Popołudnie fauna”. Cały koncert bę- Debussy and his Afternoon of a Faun. The

Vengerova jest Polonez D-dur op. 4. Utwór, dzie objęty rejestracją płytową. whole concert will be recorded as an album. 70–71 KULTURA / CULTURE

CZYTANIE WEDŁUG II bierze ślub ze swoim lekarzem, który leczy ją z „szumu SARAMONOWICZA w uszach, migren i wzdęć”. Tym lekarzem jest Czesław Czyński właśnie, a okoliczności wydarzenia wydają się zgoła osobliwe: pan młody jest ciągle żonaty z inną kobie- tą, ma malutkie dziecko z kolejną, ślubu udziela fałszywy pastor Wertheman (którym okazuje się przyjaciel Czyń- skiego, niejaki Wartalski), a panna młoda zostaje ponoć poślubiona po uprzednim poddaniu jej wielomiesięcznej hipnozie. 2. W 1924 roku ma miejsce w Warszawie fala samo- bójstw. Policja przy denatach odnajduje karteczki z hebraj- ską literą „Szin” i inskrypcją „z rozkazu Szatana”. Tropy prowadzą do okultystycznego zakonu Ordo Albi Orientis (Zakon Białego Wschodu), którego Czyński jest założycie- lem. Zakon ten – na podobieństwo zakonu O.T.O najsłyn- niejszego satanisty XX stulecia Aleistera Crowleya – ma się ponoć zajmować magią seksualną. Jaki był Czyński naprawdę? Czy istotnie można go wiązać w Crowleyem? W jaki sposób? – wszystko w książce niestrudzonego badacza polskiego okultyzmu POLSKI Zbigniewa Łagosza. MAG-SKANDALISTA ENGLISH POLISH SCANDAL MAGICIAN

ZBIGNIEW ŁAGOSZ, PUNAR BHAVA. CZESŁAW CZYŃSKI I ALEISTER CROWLEY W ŚWIETLE XX-WIECZNEJ TRADYCJI EZOTERYCZNEJ, PUBL. BLACK ANTLERS, GDYNIA-KRAKÓW 2016.

Czesław Czyński was an unusual figure. Once a very popular magician, occultist, hypnotist and Freemason going by the magic name of Punar Bhava (Sanskrit for “a soul in pursue of liberation”), he is today an almost completely forgotten figure. Czyński was a first-rate intellectual and ANDRZEJ erudite, but – from today’s perspective – he should be rath- SARAMONOWICZ er called a scandal. Let us recall two events: Reżyser, scenarzysta, pisarz, dramaturg 1. On 8 September 1894 in the European Hotel in Mu- i dziennikarz. Autor największych polskich nich, Hedwig Von Zedlitz, a baron’s daughter, heiress to hitów komediowych w XXI w. (m.in. "Ciało", a large fortune and a cousin of German Emperor Wilhelm "Testosteron" i "Lejdis"). "Testosteron" - stale obecny w teatrach w kilkunastu krajach - jest II, marries her doctor, who treats her for “buzzing in her również jedną z najpopularniejszych dziś polskich ears, migraines and flatulence”. That doctor was Czesław sztuk na świecie. W 2015 roku Saramonowicz Czyński himself, and the circumstances of the event seem wydał bestsellerową powieść „Chłopcy". somewhat peculiar: the groom is still married to a different woman, has a small child with yet another one, the ZBIGNIEW ŁAGOSZ, „PUNAR BHAVA. CZESŁAW wedding is presided over by fake pastor Wertheman (who CZYŃSKI I ALEISTER CROWLEY W ŚWIETLE turns out to be Czyński’s friend), and the bride allegedly XX-WIECZNEJ TRADYCJI EZOTERYCZNEJ”, takes the wedding vows after she had been under many WYD. BLACK ANTLERS, GDYNIA-KRAKÓW 2016. months of hypnosis. 2. A wave of suicides takes place in Warsaw in 1924. Czesław Czyński to postać niezwykła. Niegdyś nie- The police find pieces of paper with the Hebrew letter Shin zwykle popularny w Polsce mag, ezoteryk, hipnotyzer and an inscription “on the orders of the Satan” with the i mason, używający magicznego imienia Punar Bhava deceased. The trail leads to an occult order called Ordo (w sanskrycie: „dusza dążąca do wyzwolenia”) dziś jest Albi Orientis (Order of the White East), established by postacią niemal już całkiem zapomnianą. Był Czyński Czyński. The order, following O.T.O. founded by Aleister intelektualistą i erudytą pierwszej wody, najbardziej jed- Crowley, the most famous occultist of the 20th century, nak – z dzisiejszego punktu widzenia – pasuje go niego was supposed to practise sexual magic. określenie: skandalista. Przywołajmy dwa wydarzenia: What was really Czyński like? Can he be indeed asso- 1. 8 września 1894 roku w Hotelu Europejskim w Mo- ciated with Crowley? If yes, how? Everything in a book nachium baronówna Jadwiga von Zeidlitz, dziedziczka written by Zbigniew Łagosz, an indefatigable researcher

potężnego majątku i kuzynka cesarza Niemiec Wilhelma into Polish occultism. ZDJĘCIA: PRASOWE MAT. (1), DOROTA CZOCH(2).

72–73 KULTURA / CULTURE

Lanthimos is a must for every decent film buff. The Greek director grows up to be one EL CLUB of the most important surrealists of cine- REŻ. PABLO LARRAIN matography. So I am going to write about a different brilliant film, which is worth seeing especially now, when a half of the world fawns over the Oscar-winning Spot- light. Paedophilia among Catholic priests is not of course a “Boston problem”, as Maciej Orłoś said, because – according to research referred to by one of the informants of jour- nalists running an investigation in the matter – as many as 6% of all clergymen break celibacy ruthlessly molesting children. In his extremely powerful film The Club, which sneaked by the screens of the ultra-Catholic Poland absolutely too quickly, the Chilean director Pablo Larrain does not try to search mają, o wino i jadło dba była zakonnica po for the truth; he immediately focuses his at- przejściach (znęcała się nad adoptowanym tention on both the perpetrators and the vic- dzieckiem), a kiedy im się nudzi, wygrywają tims. A small cabin by the ocean is supposed kasę jako posiadacze charta-championa, co to be a place of atonement for those priests to najszybciej biega na wyścigach. W tę idyllę whom the Church had to hide somewhere wkracza z przytupem Jurodiwy, boży prosta- from the world. They have quite decent con- czek, który jako ministrant był w dzieciństwie ditions there: a former nun, who has a few wykorzystywany seksualnie przez jednego things on her conscience too (she abused an WOJCIECH z klechów, a teraz błąka się po ziemi naćpa- adopted child), sees to it that they have wine KUCZOK ny psychotropami i alkoholem i ze szczegó- and victuals, and when they are bored, they łami opowiada co z nim robiono na plebanii make money on their champion greyhound, Pisarz, scenarzysta, grotołaz, i w zakrystii. Tak się zaczyna jeden z najwy- which is the fastest one in races. The idyll is felietonista, fan piłki nożnej. Laureat bitniejszych filmów antyklerykalnych, który destroyed by Yurodivy, a holy fool who was Nagrody Literackiej Nike. Człowiek o wielu pasjach. Z nami będzie dzielił się tą jest nadzwyczaj trudnym „gatunkiem” filmo- sexually abused as a small altar boy by one filmową, co miesiąc polecając jeden obraz wym, bo często jego twórcom plączą się nogi of his priests and now wanders around the wart obejrzenia. od chęci ujawnienia diabelskich potworności world stoned on psychotropics and alcohol ukrywanych przez panów w sutannach. Anty- and describes in detail what they did to him kościelna łopatologia bywa bardziej szkodli- in the presbytery and sacristy. This is how wa niż kiepskie kino religijne, na szczęście Pa- one of the most outstanding anticlerical iało być o „Homarze”, ale dopiero co blo Larrain, choć wali w pysk na odlew przez films begins, a representative of a very diffi- wspominałem „Alpy”, dość zatem bite dwie godziny z siłą i precyzją Kliczki, ani cult “type” of movies because their authors M powiedzieć, że każdy film Lanthi- przez chwilę nie wpada w sidła publicystycz- often get tripped when they want to reveal mosa jest lekturą obowiązkową szanującego nej łatwizny. Święty idiota Sandokan (w tej the devilish atrocities hidden by men in się kinomana; grecki reżyser wyrasta na jed- roli genialny Roberto Farias) wyglądający soutanes. Oversimplified anticlerical films nego z najważniejszych surrealistów X muzy. jak Diego Maradona po zakończeniu kariery are sometimes more harmful than lousy Będzie więc o innym filmie wybitnym, po jest postacią na wskroś tragiczną – seksualną religious cinema. Fortunately, Pablo Lar- który warto sięgnąć zwłaszcza teraz, kiedy inicjację zaliczył z księdzem, jest więc czło- rain, even though he keeps striking back- pół świata zachwyca się oscarowym „Spotli- wiekiem złamanym przez potworną krzyw- handed for two whole hours with Klitschko’s ghtem”. Pedofilia księży katolickich nie jest dę, a jednocześnie ciągnie go do klechów jak strength and precision, does not fall into the rzecz jasna „problemem bostońskim”, jak się ćmy do światła. Uwierzył, że tylko Kościół da trap of journalistic easy ways out even for to powiedziało Maciejowi Orłosiowi, bo wedle mu zbawienie, ale doświadczył w nim traumy, a moment. Sandokan (played by brilliant badań przytaczanych przez jednego z infor- która mu wysadziła w powietrze rozum. Wi- Roberto Farias), the holy fool who looks matorów dziennikarzy prowadzących w tej dzów ten film też wysadza w powietrze, nie like Diego Maradona after the end of his sprawie śledztwo, aż 6 procent wszystkich należy się go bać tak jak księży, należy go career, is a thoroughly tragic figure: he ex- duchownych łamie celibat okrutnie molestu- wpuścić do domu i nadrobić zaległość przy perienced his sexual initiation with a priest,

jąc dziatwę. Chilijski reżyser Pablo Larrain pomocy płyty DVD. so he is a man broken by monstrous harm, w niezwykle mocnym filmie „El Club”, któ- but at the same time he is drawn to clergy- ry stanowczo zbyt prędko przemknął przez ENGLISH men like moths to a flame. He believed that ekrany ultrakatolickiej Polski, nie zajmuje się the Church would give him salvation but THE CLUB dociekaniem prawdy, od razu skupia uwagę experienced a trauma instead that blew his DIRECTED BY PABLO LARRAIN zarówno na sprawcach, jak i ofierze. Chatka mind up. The audience is blown up by the nad oceanem ma być miejscem pokuty dla I was supposed to write about The Lob- film too, but one should not be afraid of it tych księży, których Kościół zmuszony był ster, but I have just devoted some time to as much as of priests. Better to let it in and

gdzieś schować przed światem. Źle tam nie Alps, so it is enough to say that each film by catch up using a DVD. (2) SZAŁEK MONIKA (1), PRASOWE MAT. ZDJĘCIA:

74–75 KULTURA / CULTURE XIĘGI NEFASA – POCZĄTEK WIELKIEJ SAGI

XIĘGI NEFASA POCZĄTEK WIELKIEJ SAGI

Z MAŁGORZATĄ SARAMONOWICZ O „XIĘGACH NEFASA” – JEJ NAJNOWSZEJ POWIEŚCI, NIEUSTANNEJ WALCE POMIĘDZY STARYMI I NOWYMI RELIGIAMI, O TYM CO PRZYNOSI SZCZĘŚCIE I O TYM JAK POUKŁADAĆ WSZYSTKO W DOMU, W KTÓRYM KAŻDY JEST ARTYSTĄ, ROZMAWIA GRZEGORZ KAPLA.

TEKST Grzegorz Kapla ZDJĘCIA Dorota Czoch

jednej strony żyjemy w epoce internetu, tweetów, To prawda, w „Xięgach Nefasa” poziom stylizacji języka jest memów i naukowców wieszczących upadek czy- bardzo delikatny, nawet konstrukcje składniowe są współ- Z telnictwa, z drugiej strony powstają wciąż imponu- czesne. Wyszłam po prostu z założenia, że średniowiecznej jące rozmachem historyczne sagi, które w średniowiecz- polszczyzny nikt by nie zrozumiał i nie chciał czytać. Co nych dekoracjach opowiadają o całkiem współczesnych zaś się tyczy namiętności, to myślę, że ludzi i wtedy, i dziś namiętnościach i stawiają bardzo współczesne pytania interesowały te same rzeczy: władza, religia, seks, polity- o naturę człowieka, politykę, religijność, seksualność, czy ka. Można zatem powiedzieć, że mentalność moich boha- wszechobecną manipulację, którą posługuje się każda terów jest zarazem pradawna jak i współczesna. władza. „Gra o tron” zawiesiła poprzeczkę niezwykle wysoko. Ale Małgorzata Saramonowicz, pisarka, która porzu- Średniowieczna mentalność byłaby niezrozumiała ciła kiedyś książki, żeby współtworzyć scenariusze kilku dla współczesnego czytelnika. Religijne rozważania porywających komedii, staje w szranki bez kompleksów. w „Imieniu Róży” są dla szerokiej publiczności kompletnie „Xięgi Nefasa” łączą w sobie politykę, religię, seksualne nieczytelne. W twojej książce o polityce, seksie, religii namiętności, tajemnicę, która leży u początków naszego bohaterowie myślą w bardzo współczesny sposób. państwa, i mroczną, krwawą historię, w której ludzie są Wydaje mi się, że od ludzi z przeszłości nie różnimy się jedynie pionkami na szachownicy, na której swoją partię aż tak bardzo. Przyzwyczailiśmy się postrzegać polskie grają Ukrzyżowany i dawni bogowie z Trygławem na czele. średniowiecze nazbyt podręcznikowo. Pamiętamy pod- Oto mnich, który wykradł krzyżowcom ich sekretną stawowe daty, chrzest, Chrobrego, rozbicie dzielnicowe, relikwię, ucieka w przebraniu do krainy na końcu świata. a przecież to był przede wszystkim czas wielkich namięt- Napadnięty przez zbrojny oddział zostaje uratowany przez ności i wyjątkowych ludzi. To epoka ścierania się potęg, młodego księcia, który wzywa na pomoc nieznanego boga walki o władzę, rywalizacji o koronę, mocowania się dwóch o trzech obliczach. Mnich obu im winien jest życie. Kiedy systemów wartości i religii, tajemniczy okres przełomu. kraj księcia, rozdarty wojną domową, potrzebuje cudu, Wydawało mi się, że właśnie takie namiętności i tło będą mnich dokonuje zakazanego rytuału i zamienia dusze dla współczesnego czytelnika zrozumiałe. trójce dzieci, których odtąd będzie musiał strzec, bo kiedy zginie jedno z nich, zginą wszystkie, a przecież jedno z nich Ale to nie jest książka historyczna. ma być królem wielkiego kraju. Absolutnie nie! Chociaż żeby ją napisać wykonałam bardzo rzetelną i żmudną historyczną kwerendę, ale z punktu Historyczna scenografia, magiczne obrzędy, starodawne widzenia atrakcyjności fabuły, nie mogłam trzymać się wy- rekwizyty ale współczesny język, nowoczesna, filmowa łącznie historii. Niektóre wydarzenia przesunęłam w cza- narracja i przede wszystkim współczesna problematyka. sie, niektóre postaci połączyłam w jedno. Zresztą kronika To książka o naszych namiętnościach. Galla Anonima, tak ważna w mojej powieści, jest także 76–77 KULTURA / CULTURE

bardziej polityczną niż faktograficzną wizją Archetypiczna opowieść, jak z Lancelotem Ale to, że bóstwo wykute w skale zaczyna dziejów. Powstała po to, by wychwalać władcę, i Ginewrą. się poruszać, to już fantastyka? któremu służył kronikarz. Fantastyczna miłosna opowieść, więc nie- Oczywiście, ale fantastyka niezbędna dla którym się wydaje, że musiała być fikcją od fabuły. Nic się nie zmieniło. Wystarczy dziś początku do końca. poczytać Wyborczą i Gazetę Polską W „Grze o tron” Bóg jest drzewem. i widzimy w czym rzecz. Co oznacza imię Nefas? Wiadomo, że prasłowiańskie posągi bogów O właśnie, funkcjonalność przekazu kro- „Niegodny”. To jest imię, które sam przybrał, były drewniane, ale wymyśliłam potężną sce- nikarskiego jest mniej więcej tym samym, kiedy uciekał przed swoją przyszłością. Nie- nę, w której posąg Trygława obraca się i żłobi co funkcjonalność współczesnych mediów. godny, bo posługuje się zakazanymi metoda- koleiny w skale, na nowo wytyczając losy trój- mi, żeby osiągnąć swój cel. Bo wchodzi w re- ki dzieci, w tym przyszłego następcy tronu. Skąd pomysł na taką sagę? Pisałaś lacje z dawnymi bóstwami, więc jest niegodny W tej scenie musiały być magia, huk i potęga. horrory, potem scenariusze, ale długo, nic chrześcijańskiego zbawienia. Czytelnik musiał to usłyszeć, poczuć. Nie da- powieściowego. łoby się tego osiągnąć z pomocą drewnianego Faktycznie, długi czas nie wydałam powieści, Pogańskimi bóstwami? posągu, dlatego Trygław jest wykuty w skale. miałam przerwę, ale wypełnioną pracą, by- W XII wieku słowiańskie kulty wciąż były łam współscenarzystką filmów „Lejdis”, „Jak silne na terenach polskich. Nawet Włady- Czyli to pomysł na film. się pozbyć cellulitu”, które też produkowałam. sław Herman, ojciec Krzywoustego, 70 lat Dziesięć lat pracy w filmie uczy wizualizacji, Do tego był serial i inne projekty filmowe, po chrzcie Polski poślubił swoją pierwszą wykorzystywania wyobraźni, budowania dwoje dzieci, dom. Stale chciałam wrócić do żonę w obrzędzie pogańskim. Stąd późniejszy scen. To na pewno przeniosło się na mój spo- pisania i równolegle pracowałam nad dwoma konflikt między Zbigniewem – pierworodnym sób pisania. projektami, ale ostatecznie to „Xięgi” wcią- synem, ale z nieprawego łoża a Krzywoustym gnęły mnie bez reszty. Kusił mnie pomysł po- – młodszym, ale poczętym już w związku Będzie kontynuacja? wieści gatunkowej, przygodowej, zanurzonej chrześcijańskim. Jeśli sam książę kultywował To moja pierwsza tak obszerna książka, wyj- w historii i fantastyce. Średniowiecze w Eu- pogańskie zwyczaje, to jak daleko od Kościoła ściowo obliczona na trzy tomy. Teraz jestem ropie było bardzo burzliwe. Francuzi, Hisz- Katolickiego musieli być ludzie prości? To, że w trakcie pisania drugiego. To ogromna licz- panie czy Niemcy doskonale to wykorzystali Mieszko przyjął chrzest, nie oznaczało jesz- ba wątków, miejsc, w których dzieje się akcja w beletrystyce. Pomyślałam sobie, że nasze cze, że z dnia na dzień wszystko uległo zmia- i bohaterów, którzy powstają w mojej głowie, doświadczenia są równie intrygujące i bogate. nie. Dawne wierzenia nie zniknęły. Trudno ale potem idą swoją drogą i ja ich już tylko ob- Sam Gall Anonim – pierwowzór mojego Nefa- było przekonać ludzi, by swój system wartości serwuję. sa – to dla pisarza skarb. Nie wiadomo skąd do po prostu zastąpili innym. Że nie wolno im pa- nas przybył, stworzył Kronikę, odcisnął piętno lić umarłych, choć to ogień oczyszczał zmarłe- Wypuszczasz w świat i patrzysz jak budują na tym, jak postrzegamy państwowość i histo- go i przeprowadzał na drugą stronę. Że można królestwo… rię a potem zniknął. Jest jeszcze jedna rzecz mieć tylko jedną żonę, choć do tej pory wielo- (śmiech) Tak! w średniowieczu sprzyjająca pisarzom – bar- żeństwo było akceptowane i powszechne. Że dzo mała liczba źródeł, zwłaszcza pisanych. nie wolno składać ofiar starym bogom, modlić Skrytobójcy, Szarzy Ludzie, przyjdą wieszać Zatem to, czego nie wiemy, możemy po prostu się w dawnych świątyniach i prosić o wsparcie. Nefasa na krzyżu, czy mu odpuszczą? wymyślić, uzupełnić literacko. Oczywiście To był proces, długi i bardzo niebezpieczny, Nie mogę zdradzić wszystkich rozwiązań, ale w „Xięgach Nefasa” podstawowe wątki nie bo zaburzający poczucie tożsamości. Ale czy Nefas ma się czego obawiać, bo jego przeszłość są wymyślone: Krzywousty walczył ze swoim całkowicie zakończony? Czyż nie zatrzymu- na pewno mu nie odpuści. przyrodnim bratem o władzę, ale czy ścigali jemy się przed czarnym kotem, nie topimy się, który pierwszy spłodzi syna? Uznałam, że Marzanny i nie odpukujemy w niemalowane? Z czego się żyje, kiedy pisze się taką to prawdopodobne. Dunin rzeczywiście poje- Być może więc to pęknięcie trwa w nas do dziś. powieść? chał po narzeczoną, tu historycy się spierają Z tego, co się zarobiło wcześniej! Wydawnic- czy dla Bolesława III, czy palatyna Skarbimi- Czy rytuały jakie opisujesz są two owszem wypłaca zaliczki, ale jak się nad ra, i faktycznie sam ją pojął za żonę. Ale to jak udokumentowane? czymś pracuje dwa lata, to nie ma możliwości się w niej zakochał, jak uniknął kary, to już za- Oczywiście na tyle, na ile można mieć zaufa- tyle czasu z tego pociągnąć. Zyski ze sprzeda- leżało ode mnie. nie do źródeł. ży książek też nie są takie, żeby można było je traktować jako źródło utrzymania. No, chyba że wydaje się tom za tomem i książka cały czas funkcjonuje – wtedy może się udać.

DAWNE WIERZENIA NIE Albo przebić się w świecie, mieć milion nakładu po angielsku. Islandczycy kręcą ZNIKNĘŁY. TRUDNO jeden film rocznie i każdy jest na krótkiej BYŁO PRZEKONAĆ liście kandydatów do Oscara. To nie jest przypadek. To ich państwowy PR. LUDZI, BY SWÓJ SYSTEM Myślę, że kiedyś się do tego zbliżymy. 100 lat temu byliśmy marką, a nie mieliśmy własnego WARTOŚCI PO PROSTU państwa. A co wychodziła książka, miała 20 przekładów i trafiała na listę kandydatów do ZASTĄPILI INNYM. literackiego Nobla. XIĘGI NEFASA – POCZĄTEK WIELKIEJ SAGI

Trudno jest być w związku z pisarzem? mach. Zdarza się nawet, że kłócimy się, o to kto wykorzysta W ogóle nie jest trudno. Wzajemnie się nakręcamy, poma- w swoim pisaniu jakiś pomysł, historię znalezioną w prasie gamy. Nie wiem, dlaczego ludzie zastanawiają się właśnie albo w internecie (śmiech). nad tym, że pisarka z pisarzem... A lekarz z lekarką, aktor z aktorką, księgowa z księgowym? Pary, które mają tożsa- ENGLISH me zawody to naprawdę nic nadzwyczajnego. XIĘGI NEFASA – THE BEGINNING OF A GREAT SAGA Ale pisanie to samotność, trzeba spędzić w izolacji wiele godzin. Grzegorz Kapla talks to Małgorzata Saramonowicz about her Prawda, tutaj nas ratują nasze różnice osobowościowe. Ale latest novel entitled Xięgi Nefasa (Nefas’ scriptures), the never- w naszym przypadku zdarza się też, że piszemy razem, do ending struggle between old and new religions, things that tego potrzebna jest harmonia, żeby się dogadywać i nie po- bring happiness and the way to arrange everything in a house zabijać nawzajem. inhabited by artists only.

Pisarz chyba marzy o tym, żeby mieć kogoś, kto rozumie to, On the one hand, we live in the era of the Internet, tweets, że udajesz się do innego świata i w nim zostajesz na jakiś memes and researchers announcing the end of reading. czas. Nie istniejesz. „Zwykli” ludzie tego nie rozumieją. But on the other, new, impressive historical sagas are still Dlatego to jest idealne połączenie. Jedno pozwala na to dru- being written. In medieval setting, they tell us about quite giemu. Jesteśmy też swoimi pierwszymi krytykami. Kiedy contemporary passions and ask very contemporary ques- Andrzej coś pisze, od razu daje mi to do przeczytania, bo tions about human nature, politics, religion, sexuality or ma taką potrzebę konfrontacji. Ja pokazuję tekst dopiero omnipresent manipulation used by every authority. Game wtedy, gdy zepnę go w pewną całość. Ale zawsze jest tak, że of Thrones has set very high standards. But Małgorzata Sar- jesteśmy swoimi pierwszymi redaktorami. To jest wygodne. amonowicz, a writer who once gave up books to contribute Oczywiście czasem bywa trudne, ale przynajmniej wiem, to screenplays for several entrancing comedies, enters the że wypuszczam coś sprawdzonego. Andrzej jest świetnym lists without any inhibitions. Xięgi Nefasa combines poli- redaktorem. Zdarza się, że kiedy ugrzęznę w jakimś momen- tics, religion, sexual passions, the mystery that surrounded cie, on podsuwa mi różne pomysły na rozwiązanie mojego the beginning of our State and a dark, bloody story with pisarskiego impasu. Księgowy raczej by mi nie pomógł. people being just pawns on a chessboard, on which the game is played by the Crucified and old gods led by Triglav. Jak dzieci przyjmują to, co piszesz? We meet a monk who stole a secret relic from the cru- Młodszej, póki co nie daję do przeczytania, bo powieść saders and runs away in disguise to some land at the end of momentami jest okrutna, a ona ma dopiero 12 lat. Starszej, the world. Attacked by an armed unit, he is saved by a young 18-letniej, bardzo się to podoba i czeka na dalszą część. prince, who calls for help from an unknown three-headed god. The monk owes them both his life. When, torn by civil Dziwi je proces tworzenia? war, the prince’s land needs a miracle, the monk performs Nie. W domu mamy mnóstwo książek, dużo rozmawiamy a forbidden ritual and changes the souls of three children, o literaturze i filmie, to wpływa na dzieci. Starsza córka whom he will now have to protect because when one of sama świetnie pisze i to w różnych stylach, bo i powieść them dies, the rest will die too, and one of them is after all to XIX-wieczną, i kostiumową, i science-fiction. Ma duży roz- become the king of a great country. 78–79 KULTURA / CULTURE

A historical setting, magical rituals, old- ous research, but, taking into account the the Chronicles, left his imprint on the way time ceremonies and at the same time attractiveness of the plot, I couldn’t stick to we perceive statehood and history and dis- contemporary language, modern and film history only. I moved some events in time appeared. There is one more thing about narrative and most of all contemporary and joined some characters into one. Af- the Middle Ages that favour writing: a very issues. It is a book about our passions. ter all, the chronicle of Gallus Anonymus, small number of sources, especially written Indeed, there is quite a low level of language which is so important in my novel, is also ones. It means that what we do not know stylization in Xiegi Nefasa, even syntactic a more political than factual vision of histo- can be simply invented and complement- constructions are contemporary. I simply as- ry. It was written in order to praise the king, ed through literature. Of course, the main sumed that no one would understand or like whom the chronicler served. threads in Xięgi Nefasa are not invented: to read medieval Polish. And as regards pas- Bolesław III Wrymouth did fight with his sions, I think that people now and then were Nothing has changed. We see that when stepbrother over power, but did they com- interested in the same things: power, religion, we juxtapose Gazeta Wyborcza with pete over which one will beget a son first? sex, politics. So we could say that the mental- Gazeta Polska. I thought they could. Piotr Włostowic did ity of my characters is both ancient and con- Exactly, the functionality of the chronicler’s leave to find a fiancée for either Bolesław temporary at the same time. message is more or less the same as the III or palatine Skarbimir (there is a dispute functionality of today’s media. over that among historians) and did take her Medieval mentality would be to wife himself. But it was up to me to choose incomprehensible for a contemporary Where did the idea for such a saga come how he fell in love and avoided punishment. reader. Religious reflections in The Name of from? You were writing horror books, then the Rose are completely unclear to a vast screenplays but nothing novelistic for An archetypal story, like with Lancelot and audience. In your book about politics, sex a long time. Guinevere. and religion, the characters think in a very You are right, I didn’t publish a novel for A fantastic love story, so some think that it contemporary way. a long time, I had a break, but it was filled had to be fiction from beginning to end. I think that we do not differ that much from with work. I was a co-screenwriter for Le- people from the past. We got used to perceiving jdis and Jak się pozbyć cellulitu, which What does the name “Nefas” mean? the Polish Middle Ages in a textbook fashion. I produced too. Plus there was a TV series “Unworthy.” It is a name he assumed him- We remember the most important dates, the and other film projects, two children and self when he was running away from his baptism, Chrobry and the fragmentation of the my house. I wanted to return to writing all future. Unworthy because he follows forbid- country, but it was after all mostly a period of the time and kept working on two projects den methods to achieve his aim. He estab- great passions and unique people. It was an era at the same time, but ultimately it was Xięgi lishes a relationship with old deities, so he is of clashing nations, a struggle for power, com- that absorbed me completely. I was tempted unworthy of Christian redemption. petition for the crown and the fight between by the idea of a genre and adventure novel, two systems of values and religions, a mysteri- immersed in history and fantasy. The Mid- Pagan deities? ous period of breakthrough. I thought that pre- dle Ages in Europe were very stormy. The In the 12th century, there were still cisely such passions and background would be French, Spaniards or Germans made per- strong Slavic cults on Polish lands. Even clear to contemporary readers. fect use of that in fiction. I thought that our Władysław Herman, the father of Bolesław experiences are equally rich and intriguing. III, married his first wife in a pagan rite, 70 But it is not a historical book. Gallus Anonymus himself, the prototype years after Poland had been baptised. That Absolutely not! Although, in order to write for my Nefas, is a treasure for a writer. He caused the later conflict between Zbigniew, it, I conducted very thorough and labori- came to us from no-one knows where, wrote his firstborn son but born out of wedlock, XIĘGI NEFASA – POCZĄTEK WIELKIEJ SAGI

and Bolesław III, who was younger but born in a Chris- you are working on something for two years, it’s im- tian relationship. If the prince himself cultivated pagan possible to survive like that for so long. Profits from traditions, how far must have been the common people books sold are not that big to consider them a source from the Catholic Church? The fact that Mieszko accept- of income either. Unless you publish one volume after ed Christianity did not mean that everything suddenly another, and the book is functioning all the time. You changed. Old beliefs didn’t disappear. It was hard to might succeed then. convince people to simply replace their value system with another one. To convince them that they couldn’t Or you can mark your presence in the world and get burn the dead, even though it was fire that cleansed the a million copies in English. The Icelanders shoot one deceased and helped them across the other side. That film per year, and each of them is on the short list of each of them could have one wife only, even though candidates for an Oscar. It is not a coincidence. It is polygamy had been accepted and common. That they their national PR. couldn’t make offerings to old gods, prey in old temples I think one day we will reach that too. 100 years ago, we and ask for their support. It was a long and very danger- were a brand but had no state of ours. But every book ous process as it disturbed the sense of identity. But is that got published had 20 translations and reached the it actually over? Don’t we stop when we see a black cat, list of candidates for the Nobel Prize in Literature drown Marzanna dolls to celebrate the coming of spring and knock on wood? So perhaps that crack is inside of Is it hard to be in a relationship with a writer? us to this day? Not at all. We inspire and help each other. I don’t know why people reflect precisely on the relationship between Are the rituals you describe documented? two writers... And what about two doctors, actors, ac- Of course, to the extent you can trust the sources. countants? Couples with the same profession are really not that extraordinary. But a deity carved in stone that starts moving is fantasy, right? But writing means loneliness: you have to spend many Of course, fantasy necessary for the plot. hours in isolation. You are right, but we are saved by the differences in our In Game of Thrones, god is a tree. personalities. But in our case, it often happens that we It is a well-known fact that proto-Slavic statues of gods write together. You need harmony for that in order to get were wooden, but I came up with a powerful scene along fine and not kill each other. where the statue of Triglav turns around and carves grooves in stone, this way marking the fate of the three A writer probably needs someone who would children anew, including the future heir to the throne. understand that they leave for another world and There had to be magic, thud and power in that scene. stay there for some time. That they do not exist. The reader had to hear and feel that. I wouldn’t be able “Ordinary” people do not understand that. to achieve that effect with a wooden statue, so Triglav is That’s why it’s a perfect combination. One lets the other carved in stone. do that. We are also the first critics for each other. When Andrzej writes something, he immediately gives it to me So it is an idea for a film. so that I read it because he needs such confrontation. Ten years spent working in the film industry teaches I show him my text only after it has been put together to you visualisation and to use your imagination and build form a certain whole. But we are always the first editors scenes. It certainly translated into my writing style. for each other. It’s convenient. Of course, sometimes it’s hard too, but at least I know that I do not release any- Will there be a continuation? thing unverified. Andrzej is a great editor. It sometimes It is the first such a large book of mine, originally planned happens that when I get stuck in a given moment, he sug- for three volumes. I am now writing the second one. It is gests ideas to solve my creative block. I guess an accoun- a huge number of threads, places of action and charac- tant wouldn’t help me. ters who are born in my mind but then follow their own path, and I only observe them. How do your children receive what you write? For the time being, I don’t give the book to the younger You let them go and watch them build the kingdom... daughter because it is cruel in places, and she is only 12 (Laughs) Yes! years old. Our older daughter, who is 18, likes it a lot and is looking forward to the next part. Will assassins, Grey Men, come to hand Nefas on the cross or will they forgive him? Are they surprised at the process of creation? I cannot reveal all the details, but Nefas has reasons to No. We have many books at home, we talk about litera- be afraid because his past certainly won’t forgive him. ture and the cinema a lot, and it influences the children. Our older daughter writes well in various styles herself What does one live by when they are writing such too: she tries 19th-century and costumes novels and sci- a novel? ence-fiction. She is quite versatile. We sometimes argue By what they have earned before! The publishing house over who will use some idea or story found in press or on does indeed give you advance payments, but when the Internet in their writing (Laughs). 80–81 SZTUKA / ART

PRZECZYTAŁAM KIEDYŚ, ŻE KWIAT JEST UŚMIECHEM ROŚLINY. JA UŚMIECHAM SIĘ NAJPEŁNIEJ WTEDY, KIEDY NA MOJEJ DRODZE STAJE KTOŚ TAKI JAK OLA IWAŃSKA. ARTYSTA, A NADE WSZYSTKO CZŁOWIEK, KTÓRY MA COŚ DO POWIEDZENIA.

ROŚLINY DONICZKOWE

ALEKSANDRA IWAŃSKA ALEKSANDRA IWAŃSKA – ROŚLINY DONICZKOWE

Rośliny w doniczkach mają jedno, główne zada- nie – cieszyć oko. Rośliny doniczkowe Oli Iwańskiej radują trochę więcej, bo oprócz oczywistych wrażeń wzrokowych, szturchają po trochu serce i duszę. I znowu – tak jak w miłości, nieważne dlaczego – kochasz

i kropka.

ENGLISH ZUZANNA ALEKSANDRA IWAŃSKA – POT PLANTS CISZEWSKA I have once read that a flower is the plant’s smile. I smile most W muzeach widzi Historyk Sztuki. broadly when I find people like Aleksandra Iwańska in my life. wiszące na ścianach worki pieniędzy. Artists and most of all people who have something to say. Z pasji poluje na młode talenty wierząc w przyszłość dzisiejszego malarstwa. Za dnia zbiera rzemiosło artystyczne, I like being close to nature. I’ve known that for sure a w nocy szlifuje to pisarskie. Patrzy, widzi, since I started seriously maturing and decided to wnioskuje i później lubi się tym dzielić. move to a bigger city to study and live. Someone who was growing up in his or her own backyard, between a forest on the one side and farmland on the other, quickly starts to feel lack of fresh air and empty space in such environment. I was raised in a place where ubię być blisko przyrody. Wiem to na pewno od- you would fall asleep in silence outside and where kąd zaczęłam poważnie dojrzewać i postanowiłam everyone knew and greeted each other in the streets, L wyjechać do dużego miasta po to, żeby uczyć się so perhaps this is why I have always considered art to i żyć. Człowiek, który dorastał na własnym podwórku, be a kind of search for personal feelings and the best, między lasem z jednej strony, a polem uprawnym z dru- purest part of my soul. giej, bardzo szybko zaczyna odczuwać brak świeżego I found Aleksandra Iwańska’s paintings by acci- powietrza i pustej przestrzeni. Wychowałam się w miej- dent. I wasn’t burrowing, poking around or search- scu, w którym zasypiało się w ciszy za oknem, a wszyscy ing for them anywhere, no one sent me any brief by na ulicy poznawali się, mówiąc sobie dzień dobry, i może e-mail. I simply came across them. Just like in a film: też dlatego sztuka jest dla mnie niezmiennie poszukiwa- a man runs into a woman on the station, jostles her, niem osobistych odczuć i czystej cząstki mojej duszy, tej a split second is enough, he turns his head a moment najlepszego sortu. later and, here you are, he’s already in love. I fell in Obrazy Oli Iwańskiej znalazłam przypadkiem. Bez love with pot plants at first sight. I didn’t want to un- przekopywania, szperania, nie szukałam jej nigdzie, derstand why and what for. I had an impression that nikt nie podrzucił mi briefu mailem, po prostu natknę- their beauty itself was enough, but Aleksandra told łam się na nią. Zupełnie jak w filmie – pan na panią me something I had never thought about before. She wpada na peronie, lekko potrąca, ot, ułamek sekundy, made me realize that someone must have once invent- ale za moment odwraca głowę i już – zakochanie goto- ed pot plants and that certainly very clever man creat- we. Rośliny doniczkowe pokochałam więc od pierwsze- ed tree substitutes for us precisely because most of us go wejrzenia. Nie chciałam zrozumieć dlaczego i po co, are instinctively drawn to mother nature. Aleksandra miałam wrażenie, że sama ich uroda wystarczy, ale po- herself admitted that she often runs far away to the tem Ola powiedziała mi coś, o czym dotąd nie myślałam. mountains or closer, near to Wroclaw – everything in Uświadomiła mi, że ktoś kiedyś musiał wymyślić rośliny order to find peace no one can afford in the hustle and doniczkowe i ten, z pewnością bardzo mądry człowiek, bustle of city life. stworzył nam namiastki drzew właśnie dlatego, że Aleksandra Iwańska’s works are nicely decorated większość z nas instynktownie brnie ku matce naturze. with surprising and intensive colours, which makes Sama Ola przyznała, że często zdarza jej się uciec daleko them pleasant to look at. But in all that joy they ex- w góry, czy bliżej, bo pod Wrocław, a wszystko po to, by press, they remain very mature. Mature and at the odnaleźć spokój, na który nikt nie może pozwolić sobie same time full of some kind of intangible freshness, w rytmie większego miasta. which makes me think that I would never – neither Prace Oli Iwańskiej są przyjemnie ubrane w zaska- in art nor in any other sphere – decide on any other kujące i intensywne kolory, co sprawia, że tak miło się artificial substitute without life. They are a proof of na nie patrzy, ale w całej tej swojej radości pozostają freedom and independence, both of which are high- bardzo dojrzałe. Dojrzałe, a jednocześnie pełne jakiejś ly valued by their author, and a symbol of how it is nieuchwytnej świeżości, która sprawia, że ja na pewno important to create simple but beautiful things in nigdy więcej nie zdecydowałabym się – ani w sztuce, one’s life. ani w ogóle nigdy – na żaden inny, sztuczny zamiennik Pot plants have one main aim: to delight the eye. bez życia. Są świadectwem wolności i niezależności, Iwańska’s pot plants are even more delighting be- którą bardzo ceni sobie ich autorka i symbolem tego, cause, apart from obvious visual impressions, they jak ważne jest, by w swoim życiu tworzyć rzeczy piękne move your heart and soul a bit too. And again, just like

w swojej prostocie. in love, it doesn’t matter why. You simply love. 82–83 LUDZIE / PEOPLE

OBRAZ ŻYJE MIĘDZY WARSZAWĄ, A NOWYM JORKIEM. W JEGO KOLEKCJI MA ŻYĆ KRÓLUJE POLSKIE MALARSTWO, DLATEGO OTWORZYŁ W STOLICY GALERIĘ POLSKIEJ SZTUKI. O TYM, CO BĘDZIE PREZENTOWAŁ W PIĘKNA GALLERY I DLACZEGO INWESTOWANIE W SZTUKĘ TO TEŻ SZTUKA, OPOWIADA SŁAWEK GÓRECKI.

TEKST Zuzanna Ciszewska ZDJĘCIA Edyta Bartkiewicz OBRAZ MA ŻYĆ

Jesteś bardziej kolekcjonerem czy inwestorem? Przede wszystkim pasjonatem. Inwestować w sztukę moż- na na 3 sposoby. Niektórzy kupują tylko dlatego, że coś jest ładne i pasuje im do szarych mebli. Inni – by inwestować pieniądze. Traktują sztukę jako lokatę kapitału. Trzymają obrazy w magazynie, czekając na wzrost ich wartości. A trzecia grupa łączy przyjemność i inwestowanie. Dla DLA MNIE INWESTOWANIE mnie inwestowanie w sztukę jest pasją. Często kupuję rzeczy, które uważam za ciekawe i wyjątkowe. Nie myślę o ce- W SZTUKĘ JEST PASJĄ. nie. Wystarczy, że widzę w obrazie coś ważnego, interesu- jącego. Pamiętam jak kupowałem obrazy kiedyś. Emocje CZĘSTO KUPUJĘ RZECZY, wynikające z chęci posiadania czegoś wyjątkowego były KTÓRE UWAŻAM ZA tak wielkie, że wydawało mi się, że przepłacam. Płaciłem bardzo wysoką cenę, żeby mieć obraz, który bardzo mi się CIEKAWE I WYJĄTKOWE. podobał. Najśmieszniejsze jest to, że po latach te przepła- cone obrazy stały się najlepszą inwestycją. Okazywało się, NIE MYŚLĘ O CENIE. że cena zakupu tak naprawdę była niska, że był to strzał WYSTARCZY, ŻE WIDZĘ w dziesiątkę. Lepiej kupować rzeczy dobre i przepłacać, niż kupować okazyjnie rzeczy słabe. W OBRAZIE COŚ WAŻNEGO,

Dzielisz życie między Polską a Nowym Jorkiem, gdzie INTERESUJĄCEGO. prowadziłeś galerię. Kolekcja wróciła do Warszawy, na ulicę Piękną. To wyjątkowe miejsce, związane z polską kinematografią. Tak. Tu przed laty znajdowała się kultowa restauracja Tak są rzeczy wyjątkowe! Mamy dużą pracę Hasiora, nie- „Habana” i to tutaj kręcono część zdjęć do „Gangsterów spotykaną, bo podświetlaną. Mamy „Kobietę z papiero- i filantropów” Jerzego Hofmanna i Edwarda Skórzewskie- sem” Władysława Roguskiego. Bardzo rzadko na aukcjach go. Przy jednym z okien odbyła się słynna scena, w której pojawiają się obrazy polskiego Art Deco. Roguski jest jed- Michnikowski mierzył poziom alkoholu w alkoholu. Fan- nym z niewielu przedstawicieli tego malarstwa w Polsce, tastyczny film. obok Tamary Łempickiej jest najważniejszy. To niezwy- kła, piękna, wręcz muzealna praca z 1931 roku. Rok 2015 był przez UNESCO ogłoszony rokiem Tadeusza Kantora, dlatego od 16 grudnia ubiegłego roku do 15 Często chcesz organizować tego typu aukcje? marca 2016 można było oglądać u was wystawę jego Intencją galerii jest, żeby pokazywać prace ciekawych ar- malarstwa. Kantor jest ci bliski? tystów. Ma być to miejsce, w którym obrazy „żyją”, są po- To jeden z moich ulubionych malarzy, a jego rok był nieja- kazywane, omawiane, kupowane i sprzedawane. Miejsce ko pretekstem i świetnym powodem, żeby go uczcić. Tym spotkań artystów, krytyków, kolekcjonerów i miłośników bardziej, że w Polsce było bardzo mało jego wystaw. Para- sztuki. Będziemy doradzać w budowaniu kolekcji i w do- doks – rok Kantora, a jego jubileusz obchodzony był silniej borze wyjątkowych dzieł. Jak często będziemy organizo- na świecie niż w Polsce. Aż prosiło się, żeby zrobić wystawę wać aukcje? Kilka razy w roku. Najważniejsza dla nas jest w Warszawie. Przestrzeń galerii idealnie się ku temu nada- jakość, nie ilość. je. Udało się zgromadzić imponującą ilość ciekawych prac od kolekcjonerów z całej Polski. Jest też kilka moich obra- Wiele osób będzie chciało obejrzeć prace wcześniej. zów. Specjalnie na tę wystawę Andrzej Pietrzyk, dla które- Wszystkie prace w tej pięknej przestrzeni będzie można go Kantor był idolem, wyrzeźbił jego postać. Wykorzystali- zobaczyć na wystawie przedaukcyjnej już od 12 kwiet- śmy zdjęcia Czesława Czaplińskiego z Nowego Jorku i Kra- nia. Jest to wyjątkowy zbiór dzieł sztuki i z tego względu kowa. Zmontowaliśmy projekcję zdjęć oraz nagraliśmy warto zjawić się w Piękna Gallery, by zobaczyć zebrane jeden z jego ostatnich wywiadów w formie monologu, do obiekty. Nie tylko w muzeach obejrzeć można napraw- którego głosu użyczył Borys Szyc, odtwórca głównej roli dę dobrą sztukę. To właśnie w galeriach i nowojorskich w realizowanym obecnie filmie o Kantorze. domach aukcyjnych Christie’s i Sotheby’s oglądałem najciekawsze obrazy. 27 kwietnia odbędzie się pierwsza Aukcja Sztuki Dawnej i Współczesnej. Gratka dla inwestorów? Jakie będą możliwości dla licytujących? Tak, to drugie olbrzymie wydarzenie w Pięknej. Ponad 50 Żeby móc licytować klient musi się zarejestrować. Można prac, wielkie nazwiska, które są ponadczasowe i tak waż- złożyć zlecenie stałe lub telefoniczne naszym pracowni- ne, że zawsze będą doceniane, np. Kantor, Nowosielski, kom. Oczywiście można zjawić się też u nas osobiście Fijałkowski, Winiarski, Szpunar czy Hasior. Ze sztuki daw- i licytować wybrane obiekty na żywo. Katalog prac bę- nej mamy Ślewińskiego, Wywiórskiego, Melę Muter. Są to dzie dostępny na stronie internetowej pieknagallery.pl, bardzo dobre prace. Każda z nich to pewna inwestycja. a także w wersji papierowej. Będzie też możliwość licytacji poprzez jeden z najbardziej znanych portali aukcyjnych Prace zostały przez ciebie starannie wyselekcjonowane. Liveauctioneers, w ten sposób również zagraniczni kolek-

Znajdziemy coś wyjątkowego? cjonerzy będą mieli okazję wziąć udział w aukcji. 84–85 LUDZIE / PEOPLE

ENGLISH PAINTINGS HAVE TO LIVE

He lives between Warsaw and New York. His collection is reigned by Polish painting, which is why he opened a gallery of Polish art in the capital of city Poland. Sławek Górecki tells us what he will display in Piękna Gallery and why investing in art is art too.

Are you more of a collector or an investor? An aficionado, most of all. One can invest in art in three ways. Some buy art only because something is nice and matches their grey furniture. Others do it to invest their money. They treat art as a capital investment and keep their paintings in a warehouse, waiting for them to increase in value. The third group combines pleasure with investment. Invest- ing in art is my passion. I often buy things I consider to be interesting and unique. I don’t think about their price. It is enough that I see something important and interesting in the painting. I remember how I used to buy paintings in the past. The emotions caused by my desire to have something special were so huge that I thought I was overpaying. I was paying very high prices to have pictures I liked a lot. collectors from the whole Poland. There are Do you want to organise such auctions The funniest thing is that years later those several paintings I own too. Andrzej Pietrzyk, often? overpaid paintings turned out to be the best who considered Kantor his great idol, carved The intention behind the gallery is to show investment. It appeared that the price was his statue especially for that exhibition. We works made by interesting artists. It is sup- in fact really low and that I hit the bull’s eye. used Czesław Czapliński’s photographs from posed to be a place where paintings “live”, are Better to buy good things and overpay than to New York and Cracow. We prepared a photo- shown, discussed, bought and sold. A meet- make a bargain on poor stuff. graph show and recorded one of his last in- ing place for artists, critics, collectors and art terviews in the form of a monologue, voiced lovers. We will advise our visitors on how to You divide your life between Poland by Borys Szycz, the lead actor in a currently compile their collections and select unique and New York, where you were running made film about Kantor. works. How often will we organise auctions? a gallery. The collection returned to Several times a year. It is quality that matters Warsaw, to Piękna street. It is a special The first Old and Contemporary Art Auction most to us, not quantity. place connected with Polish film-making. will take place on 27 April. A real treat for Yes, it is. The cult Habana restaurant was lo- investors? Many would like to see the works before. cated here years ago, and a part of the filming Yes, it is the second huge event organised There will be a chance to see all the works in for Gangsterzy i filantropi by Jerzy Hoffmann in Piękna. More than 50 works and great these beautiful surroundings during a pre-auc- and Edward Skórzewski was done here. The names that are timeless and so important tion exhibition on 12 April. It is a beautiful col- famous scene with Michnikowski measuring that they will always be appreciated, for lection of works of art, so it is worth coming to the level of alcohol in alcohol took place under example Kantor, Nowosielski, Fijałkowski, Piękna Gallery to see the pieces we have gath- one of the local windows. A fantastic film. Winiarski, Szpunar or Hasior. As regards ered. Not only museums present really good old art, we have Ślewiński, Wywiórski, Mela art. I have seen the most interesting paintings UNESCO declared 2015 the Year of Tadeusz Muter. They are very good works. Each of precisely in galleries and New York Christie’s Kantor, which is why one could see an them is a sound investment. and Sotheby’s auction houses. exhibition of his paintings in your gallery from 16 December 2015 to 15 March 2016. Is You have carefully selected all the works. What are the prospects for the bidders? Kantor close to you? Will we find something unique? One has to register in order to take part in the He is one of my favourite painters, and his year Yes, there are unique pieces! We have a large auction. They can give a standing or a tele- was somehow an excuse and a great reason for work by Hasior. It is unique because it is illu- phone order to our employees. Of course, it is honouring him. All the more so because there minated. We have A woman with a cigarette possible to come to us in person and bid cho- are few exhibitions of his works in Poland. It by Władysław Roguski. One can rarely find sen objects live. The catalogue of the works on was a paradox that we had the Year of Kantor, Polish Art Deco paintings at auctions. Ro- offer will be available online on pieknagallery. and his jubilee was celebrated more intensely guski is one of the few representatives of pl and in a printed version. It will be also possi- abroad than in Poland. The occasion was cry- this style in Poland and the most important ble to bid via Liveauctioneers, one of the most ing out for an exhibition in Warsaw. Galleries one, apart from Tamara Łempicka. It is an famous auction websites. This way, foreign are perfect for that. I managed to collect an extraordinary, beautiful and almost muse- collectors will have a chance to take part in impressive number of interesting works from um work from 1931. the auction too.

86–87 LUDZIE / PEOPLE ZDJĘCIE: TOMASZ TYNDYK MÓC CIĄGLE TWORZYĆ

MÓC CIĄGLE TWORZYĆ

O OUTSIDERZE TOMASZU SIKORSKIM, GENIUSZU MUZYCZNYM, CZOŁOWYM PRZEDSTAWICIELU AWANGARDY LAT 60-TYCH I POŚWIĘCENIU, JAKIE NIESIE ZE SOBĄ SZTUKA, ROZMAWIAMY Z AKTORKĄ SANDRĄ KORZENIAK.

TEKST Jacek Górecki ZDJĘCIA Anna Tomczyńska 88–89 LUDZIE / PEOPLE

Co bardziej burzy spokój – dźwięk czy cisza? I ja wcale nie muszę się znać na muzyce, nie muszę mieć Zależy to od kontekstu i od tego, co jest bardziej w danej wykształcenia w tym kierunku, które pozwoli mi utwory Si- chwili natarczywe. Na przykład tutaj w tym miejscu, w któ- korskiego rozebrać na czynniki pierwsze i stwierdzić, że jest rym jesteśmy bardzo głośno jest muzyka, która jest nie- geniuszem. Mnie to nie interesuje. Jestem laikiem i interesu- znośna i mi szalenie przeszkadza. Pytanie także co to jest, je mnie tylko odbiór. Jego muzyka nie pozostawia słuchacza ta cisza? Jeżeli mówisz do mnie cisza, to w mojej wyobraź- obojętnego, nie ulatnia się z pamięci po chwili. Często zosta- ni automatycznie kojarzy mi się to z jakimś dźwiękiem. je na zawsze przez to, że te dźwięki, o których wspominasz, Cisza nie istnieje. Ona ma jakiś konkretny, za każdym są tak realistyczne. A to jest największa wartość dla artysty razem inny dźwięk. Ten dźwięk dla każdego człowieka – nie być zapomnianym po chwili i móc ciągle tworzyć. jest inaczej słyszany. W „Holzwege”, spektaklu o Tomaszu Sikorskim, cisza praktycznie nie występuje. Tylko że przykład Tomasza Sikorskiego pokazuje, że często niezrozumienie nie pozwala w pełni rozwinąć Podczas spektaklu kompozytor Zygmunt Krauze skrzydeł. wykonuje utwór, który poza wąskim gronem muzyków, Wiem coś o tym. Też poczułam to na własnej skórze, ale ja dla wielu ludzi jest całkowicie nieznany. Trzyczęściowy nadal żyję i to powoli zmienia się na dobre. Czuję się czasa- utwór muzyczny „4,33” awangardowego kompozytora mi, jakbym zaczynała od zera, a to znaczy, że znów mogę Johna Cage'a. Zbudowany wyłącznie na pauzach, czyli wyskoczyć bardzo wysoko. Sikorski odniósł sukces za ży- na ciszy, przez co wzbogacony jest najróżniejszymi cia. Podobno mógł mieć więcej. Ale czego więcej? Sławy? dźwiękami. Chyba niezbyt go to interesowało. Mówi się też, że podobno Ja również nie znałam tego utworu wcześniej. Nieźle się się nie rozwijał. Ja uważam inaczej – zauważyłam ten roz- ubawiłam, gdy po raz pierwszy to wykonanie usłyszałam. wój. Wydaje mi się, że Sikorski musiał mieć w sobie wielką Co ciekawe Zygmunt Krauze na koncertach wykonuje ten silę. Wielkie marzenie. Nie chcę mówić, że coś jest dobre, utwór w ogóle nie podnosząc dłoni. Kiedy natomiast po- albo złe. To jest błąd. My jesteśmy w drodze i wszystko się prosiliśmy go, żeby wykonał na próbie dla nas tę kompo- zmienia. Sikorski miał na pewno bardzo silną osobowość. zycję, to nie wiedzieć czemu uniósł po raz pierwszy dłonie i zawiesił nad fortepianem. Z drugiej strony zabijał go jego destrukcyjny sposób prowadzenia życia. Muzyka Tomasza Sikorskiego ma bardzo mocne To chyba często idzie w parze. Silne, nieustanne tworzenie działanie. Ona może zarówno fascynować, jak i destrukcja. Jedno z drugim tworzy jakiś tajemny związek, i irytować. Dzisiaj wydałoby się to już oczywiste, dopełnia się. Sikorski podobno był też super inteligentny, ale wówczas zestawienie instrumentów z nagranymi błyskotliwy, miał dystans do siebie i świata i ogromne odgłosami pędzącego pociągu było dla wielu szokujące. poczucie humoru, pragnął miłości, miał talent, do tego Przede wszystkim muzyka Sikorskiego działa indywidu- jeszcze był bardzo przystojny. Widziałam kobiety, które alnie na słuchacza. Ze mną zrobiła coś bardzo mocnego. się w nim kochały. Były na spektaklu. Niezłe laski! Oczy- wiście można mnożyć używki, które przyjmował, ale po co? Przepraszam, ale te rzeczy zawsze chyba były domeną artystów. Tak zwane „podróże w nieznane” (śmiech). Tak JEŻELI MÓWISZ DO MNIE naprawdę najważniejsza jest ta muzyka, bo przecież gdyby CISZA, TO W MOJEJ nie ona, to nie zajmowalibyśmy się Sikorskim. WYOBRAŹNI AUTOMATYCZNIE Dla widza przychodzącego na „Holzwege” najważniejszy ma być teatr, który ubieracie wraz z reżyserką KOJARZY MI SIĘ TO Katarzyną Kalwat w formę teatru w teatrze. To takie prześmiewcze, w muzyce już wszystko było, wystarczy Z JAKIMŚ DŹWIĘKIEM. spojrzeć na to co robił Sikorski i jak inni dzisiaj odcinający od tego kupony. Podobnie w teatrze. CISZA NIE ISTNIEJE. Dostaliśmy na ten spektakl trzy tygodnie. Tekst był napisany, ale zmienialiśmy jeszcze różne rzeczy do samego końca. Scenografia pochodzi z recyklingu. Spektakl oparty jest poniekąd na improwizacji, oprócz tekstu i kilku sytuacji nie mamy do końca ustalonego działania. Ciekawa przygoda.

W efekcie wychodzi najlepszy spektakl TR Warszawa od kilku sezonów. Jesteśmy dopiero w połowie sezonu, ale miło to słyszeć. Ja tu mówię o drodze, ale w konsekwencji i tak się wszystko rozbija o efekt.

W „Holzwege” postać Sikorskiego porównujecie m.in. do Marilyn Monroe. Mam wrażenie, że od czasów „Marilyn” każdy oczekuje od ciebie tego samego. Sandra, bądź MÓC CIĄGLE TWORZYĆ

na scenie tą zagubioną blond pięknością butem, który nosiła Monroe. Ja mogę czerpać where we are now. It’s unbearable and really z pieprzykiem. Ludzie to kupią, bo to już ze spektakli w których zagrałam, z „Factory” annoying. But the question also is: what is znają. Podobnie było z Sikorskim. Krystiana Lupy, ze wspomnianej „Marilyn” that silence? If you tell me “silence”, I imme- Trudno powiedzieć, czy tak jest. Po „Ma- czy „Mistrza i Małgorzaty”, który kojarzy mi diately associate it with some sound. Silence rilyn” miałam niewiele nowych wyzwań, ale się z wanną, w której leży Sikorski. Ale mogę does not exist. It has a specific sound. It’s właśnie od jakiegoś czasu to się już zmienia. czerpać tylko dla samej siebie. Widz nie może different each time. That sound is heard dif- Nie tylko w teatrze, ale też w filmie. Tak się widzieć po raz drugi tego samego efektu, tyl- ferently by every human. In Holzwege, a per- cieszę. Czuję, że wszystko jest jeszcze przede ko inną rolę. formance about Tomasz Sikorski, silence mną. Marilyn mówi: „ja czekam, bo wierzę, practically does not exist. że warto czekać...”. Niedługo w kinach będzie Bo jak powiedziałaś kiedyś, aktorstwo to nowy film Pawła Sali. To historia trzech szwa- niezwykła podróż... Najlepiej na dziko. During the performance, composer Zygmunt czek, które siedzą w piwnicy i szyją, a każda Okazało się, że obie z reżyserką Kasią Kalwat Krauze plays a piece that, apart from z nich nosi w sobie tajemnicę. W kwietniu mamy takie samo wyobrażenie, w którym a narrow circle of musicians, is completely zaczynam zdjęcia do nowej fabuły Piotra Sub- trzymając za stopę Tomka Tyndyka, wcie- unknown to many people. A three-part botko „Dziura w głowie”. W teatrze Szpecht, lającego się w postać Sikorskiego, z jakąś piece of music entitled 4’33 by the avant- Kalwat, zaraz Garbaczewski. I potem jeszcze nadludzką siłą przenoszę go przez całą sce- garde composer John Cage. Built completely coś… Marilyn Monroe już byłam, a ja czuję się nę do obrazu śmierci Sikorskiego. To było on pauses, that is on silence, which is why it gotowa, żeby czerpać ze swoich wszystkich niesamowite, bo dawno, dawno temu, moja is enriched by various sounds. doświadczeń i wiem, że to coś dobrego, bo siostra namalowała taki obraz, który przed- I didn’t know that piece before either. I had jestem nowa. stawiał mnie na scenie i tam było dokładnie a lot of fun when I heard that performance for coś takiego. Kocham takie tajemnice, dziwne the first time. What is interesting is that Zyg- To czerpanie to taki efekt recyklingu, tropy, jakieś znaki… Myślę, że artysta w trak- munt Krauze performs the piece on concerts czasem może też pomóc. Wydawałoby się, cie tworzenia powinien bardzo mocno otwo- without raising his hand. But when we asked że Sikorski i Monroe tylko z pozoru mają rzyć intuicję i wsłuchiwać się w takie rzeczy. him to perform it for us at a rehearsal, he – no niewiele ze sobą wspólnego. Wracając do tematu wyobrażenia: tej wizji nie one knows why – raised his hands for the first To ukryte, tajemne tropy. Po prostu mało ucieleśniliśmy, a przy okazji okazało się, że time and suspended them above the piano. o kimś wiesz, bo ten ktoś dawno umarł. No ten obraz moja siostra dawno temu zniszczy- i żeby zbliżyć się do jakiejś prawdy o nim, żeby ła. Szkoda. Tomasz Sikorski’s music is very powerful. It go na nowo wykreować, stworzyć tu i teraz, can both fascinate and irritate. It could seem oprócz czerpania z różnych dostępnych źró- ENGLISH obvious today, but in his times combining deł, czerpiesz z własnych osobistych doświad- instruments with recorded sounds of TO ALWAYS CREATE czeń. Powołujesz się na nie. I są to na przykład a rushing train was shocking for many. moje role, które są moim osobistym doświad- We talk to actress Sandra Korzeniak about Tomasz First of all, Sikorski’s music influences each czeniem, częścią mojego życia. Tylko to może Sikorski, an outsider, a music genius and the leading the listener individually. It did something po- mnie zbliżyć do rozpoznania, zrozumienia representative of the avant-garde of the 60s, and werful to me. And I don’t even have to know tego człowieka. Teraz mogę się zakochać about sacrifice in art. anything about music or have any related w nim, myśląc o Sikorskim jak o Warholu. education that would let me break Sikorski’s Mogę mówić o tym jak umarł, o samotności, What does disturb peace most – is it sound works down into constituents and state he’s o tworzeniu, czerpiąc na przykład z doświad- or silence? a genius. I’m not interested in that. I’m a lay czenia „Marilyn”. Mogę wąchać rzeczy i szu- It depends on the context and which of the person who is interested in reception itself. kać zapachów z przeszłości. But czerwony jest two is more obtrusive at a given moment. His music doesn’t leave the listener indiffe- butem czerwonym, który kojarzy mi się z tym For example, we can hear very loud music rent, it doesn’t vanish from one’s memory 90–91 LUDZIE / PEOPLE

after a moment. If often stays forever because the sounds you mention are so realistic. And it is the most important thing for an artist: not to be forgotten after a moment and always be able to create.

Except that the example of Tomasz Sikorski shows that incomprehension often prevents people from spreading their wings. I know something about that. I experienced that firsthand too, but I still live, and it slowly changes to good. I sometimes feel as if I was beginning everything from scratch, which means I can jump very high again. Sikorski achieved success in his lifetime. He could allegedly have more. But more of what? Fame? I think it didn’t interest him much. They also say he wasn’t developing. I think he was, I saw that development. I think that Sikorski must have had great strength inside of him. A great dream. I don’t want to say something’s good As a result, we get the best performance him, to create him anew here and now, you or bad. It’s a mistake. We are on the road, and staged by TR Warszawa in the past several draw not only on various sources but also on everything changes. Sikorski certainly had seasons. your own personal experiences. You refer to a very strong personality. We are only in the middle of the season, but them. And in my case these include my roles, it’s nice to hear that. What I talk about here which are my personal experience and a part On the other hand, he was killed by his is a road, but in the end everything is about of my life. Only this can bring me closer to re- destructive way of living. the effect. cognising and understanding that man. Now I guess it often goes hand in hand. Strong, I can fall in love with him, thinking about continuous creation and destruction. One In Holzwege, you compare Sikorski to Sikorski like about Warhol. I can talk about creates some mysterious relationship with for example Marilyn Monroe. I have the how he died in solitude and about creation, the other. They complement each other. impression that since Marilyn, everyone drawing for example on the experience from Sikorski was allegedly very intelligent and expects the same from you. Sandra, be Marilyn. I can smell things and look for the brilliant and kept distance to himself and on the stage that lost blonde beauty with scents of the past. A red shoe is a red shoe the world. He also had a great sense of hu- a mole. People buy it because they know it. which I associate with the shoe Marilyn was mour, wanted love, was very talented and It was similar with Sikorski. wearing. I can draw on the performances besides all that very handsome too. I saw It’s hard to say whether it’s really like that. I acted in, on Factory by Krystian Lupa, on women in love with him. They came to see After Marilyn, I had many new challenges, the already-mentioned Marilyn or The Ma- the performance. Good lookers! Of course, but it has been actually changing for some ster and Margarita, which I associate mainly one can list the stimulants he was taking time already. Not only in theatre but also in with the bath in which Sikorski is lying. But but what for? I’m sorry, but those things the cinema. I’m so happy. I feel that every- I can draw on all that only for myself. The vie- were always the domain of artists. The so- thing is still ahead of me. Marilyn says, “I’m wer cannot see the same effect again. They -called “journeys into the unknown.” (Lau- waiting because I believe it’s worth waiting...” must see a different role. ghs) The truth is that it is his music that is A new film by Paweł Sala will be soon shown the most important thing. But for the mu- in cinemas. It is a story about three needlewo- Because, as you once said, acting is an sic, we would not be interested in Sikorski. men who sit in a basement and sew, and each extraordinary journey... Most preferably to of them hides a mystery. I start shooting a new the wild. For someone who comes to see Holzwege, feature film by Piotr Subbotko, Dziura w gło- It turned out that both I and director Kasia theatre should be the most important thing. wie, in April. And in the theatre there is Szpe- Kalwat have the same image of me holding Theatre that you and director Katarzyna cht, Kalwat and soon Garbaczewski too. And Tomek Tyndyk, who plays Sikorski, by his Kalwat try to put into the form of theatre then something else... I have already been Ma- foot and moving him across the whole stage within theatre. It is a bit irreverent: rilyn Monroe, I feel ready to draw on all of my to the painting of Sikorski’s death with some everything was already achieved in music, experiences, and I know it’s something good superhuman strength. It was amazing becau- just look what Sikorski did and how others because I’m new. se many, many years ago my sister drew a pa- cash in on it today. It is similar in theatre. inting that depicted me on the stage, and it We got three weeks for that performance. The Drawing on your experience is a form of featured precisely something like that. I love text had already been written, but we kept recycling, it can be helpful too. It could seem such mysterious, strange trails, some signs... changing things to the very end. The set desi- that Sikorski and Monroe have seemingly I think that when an artist is creating, they gn is from recycled materials. The performan- nothing in common. should open their intuition wide and listen ce is in a way based on improvisation: apart These are hidden, secret trails. You simply to such things. Coming back to that image, from the text and several situations, we don’t don’t know a lot about someone because we didn’t realise that vision, and by the way it have any thoroughly planned scenes. An inte- that person died a long time ago. And in later turned out that my sister destroyed that resting adventure. order to come closer to some truth about painting a long time ago. What a pity.

92–93 TECHNOLOGIE / TECHNOLOGIES

BMW X1 JESTEM ZWYCIĘZCĄ ZDJĘCIA: GRZEGORZ KAPLA(1), ANNA NAZAROWICZ(2), GRZEGORZ KAPLA(3).

„PIENIĄDZE SZCZĘŚCIA NIE DAJĄ, DOPIERO ZAKUPY”, POWIEDZIAŁA KIEDYŚ MARYLIN MONROE. ZŁOTE SŁOWA, NIE ZAPRZECZAM. ALE ŹRÓDEŁ KOBIECEJ RADOŚCI MOŻNA UPATRYWAĆ RÓWNIEŻ GDZIE INDZIEJ. JEDNYM Z NICH MOŻE BYĆ MOTORYZACJA. RADOŚĆ Z JAZDY – TAK GŁOSI HASŁO REKLAMOWE SAMOCHODÓW SPOD SZYLDU BMW. ILE W TYM PRAWDY?

TEKST Anna Nazarowicz BMW X1 – JESTEM ZWYCIĘZCĄ

siebie znajdą zatem i wielbiciele jazdy z otwartym dachem, i ci z zamiłowaniem do nieco potężniejszych samochodów. Nowe BMW X1, a przynajmniej jego najnowsza odsłona, to zdecydowanie jeden z tych większych modeli. Już na pierwszy rzut oka widać, że w porówna- niu z poprzednią generacją samochód nabrał znacznie większej masy mięśniowej. Urósł, ale ANNA mimo to nadwozie zachowało lekkość i elegan- NAZAROWICZ cję będącą już znakiem rozpoznawczym marki. Wiedziona ciekawością uchylam drzwi aby Słabość do samochodów ma zaszytą w głowie, bo serca nie ma – jest turbosprężarka. zanurzyć się w objęcia kabiny pasażerskiej. Tata uparcie karmił ją bezcenną wiedzą, sadzał Wnętrze samochodu zostało zdominowane za kierownicą samochodu jeszcze zanim przez elegancką czerń. Przeplata się ona z czer- wsiadła na rower. Dziś pociąga ją wszystko, wonymi elementami w postaci przeszyć oraz co ma cztery koła, a każdy z samochodów fragmentów tapicerki. Każdy, najmniejszy de- darzy wielkim uczuciem. Dostrzeże piękno w najbardziej niepozornych autach, jak również tal został wykonany z naprawdę dobrych ma- skazę w tych najbardziej pożądanych. Z natury teriałów, a obsługa poszczególnych funkcji jest plastyk. Instagram to pole, na którym daje wręcz intuicyjna. Użytkownicy samochodów upust swojej wyobraźni. Główną rolę zawsze gra tej marki często podkreślają, że niezależne od samochód. Autorka bloga „Panie wiozą Panów”: www.paniewiozapanow.pl. modelu, w którym zasiądą, komputer pokłado- wy obsłużą z zamkniętymi oczami. Spaceru- elsewhere too. Cars may be one of them. Sheer jąc po menu nowego BMW X1 przyłączam się driving pleasure – this is what the commercial slogan do nich wszystkich. Pod maską został ukryty of BMW vehicles says. How true is it? wysokoprężny silnik, ale podczas jazdy do moich uszu dociera jedynie subtelny szum po- Christian Louboutin is the most famous shoe wietrza. Fotele czule otulają moje ciało, a mię- designer. His stilettos are famous for not only sisty wieniec kierownicy sam układa się w dło- their red soles and excellent cuts, but also the niach. Układ kierowniczy na zakrętach stawia fact that they are extremely comfortable. So przyjemny, delikatny opór. Zawieszenie jest no wonder that, regardless of their age and sex, sztywne, ale nie na tyle, aby zepsuć mi radość people all over the world crave them. “I never z prowadzenia tego samochodu. Delikatnie forget that shoes also have to please men. I like GRZEGORZ wybiera wszelkie nierówności w trosce o mój my design to please women, but also to please KAPLA komfort, ale nie buja zbyt mocno niczym kuter to men,” said the designer in one of his interna otwartym morzu. Automatyczna skrzynia views. To observe the number of BMW cars on Żyje z pisania. A żyć z tego, co się lubi, to dar. Bardziej od pisania lubi tylko spotykać wyręcza mnie w zmianie poszczególnych bie- Polish roads, it is hard not to notice their re- ludzi. No i lubi być w drodze, kupować płyty gów – Subtelna niczym puma nawet przy moc- semblance to red-soled shoes. Both men and w sklepie z płytami a nie w sieci, pomidorową niejszym naciśnięciu pedału gazu żongluje women demonstrate a weakness for them. i kabriolety. Kiedyś, dzięki dwojgu mądrym poszczególnymi przełożeniami tak delikatnie, The age of the driver is of no importance here ludziom pojął, że nie trzeba pisać tylko o polityce, że można pisać o świecie. że naprawdę trudno wyczuć moment zmiany. because the German manufacturer’s stable Przecież nie ma ideałów – pomyślałam tempts everyone with its true richness. BMW wjeżdżając w kolejny, ostry zakręt. I po raz showrooms offer something for both lovers of kolejny nic się nie wydarzyło. Samochód tak open-roof driving and those who prefer a bit hristian Louboutin to najsłynniejszy na dobrze trzymał się drogi, że miałam wrażenie more powerful machines. The new BMW X1 świecie projektant butów. Jego szpilki jakby stanowił z nią jeden odlew. Napęd na obie or at least its newest edition is definitely one C słyną nie tylko z czerwonej podeszwy osie X-Drive przez cały czas panował nad sytu- of the bigger models. You can see already at i obłędnych fasonów, są również niesamo- acją. BMW ani przez chwilę nie dało mi odczuć, first glance that, in comparison with the pre- wicie wygodne. Nie dziwi zatem fakt, że bez że sytuacja wymyka się mu się z rąk, chociaż vious generation, the car has gained muscle względu na wiek i płeć pożądają ich ludzie na w tym przypadku bardziej trafnym sformuło- mass. It has grown bigger, and yet its body has całym świecie. ,,Nigdy nie zapominam o tym, waniem byłoby „spod kół”. Jest piękny, solid- maintained its lightness and elegance, which że kobiece buty muszą sprawiać przyjemność nie wykończony i wyśmienicie się prowadzi. has already become the make’s distinctive również facetowi. Chcę, aby moje projekty Tak, to moja kolejna przygoda z samochodem feature. Driven by curiosity, I open the door to zadowalały zarówno kobiety jak i mężczyzn“– BMW. I po raz kolejny producent dotrzymał sło- immerse myself in the passenger’s cab. tłumaczył projektant w jednym z wywiadów. wa. Bo jazda tym samochodem to radość. Taka The interior is dominated by elegant Obserwując liczbę samochodów marki BMW czysta. Po prostu. black, which interweaves with red elements na polskich drogach trudno nie zauważyć po- in the form of stitches and fragments of uphol- dobieństwa do butów z czerwoną podeszwą. ENGLISH stery. Every tiniest detail was made from re- Słabość do nich zdradzają zarówno panowie, ally good materials, and particular functions BMW X1 – I AM THE WINNER jak również i panie. Wiek samych zaintereso- are intuitively handled. Those who use cars wanych nie ma tutaj żadnego znaczenia, bo “Happiness is not in money but in shopping,” Marilyn produced by the manufacturer often empha- stajnia niemieckiego producenta kusi praw- Monroe once said. Wise words, I totally agree. But size that, regardless of the model they drive, dziwym bogactwem. W salonach BMW coś dla we could look for the source of women’s happiness they can use the board computer with their 94–95 TECHNOLOGIE / TECHNOLOGIES

eyes closed. Browsing through the menu of the new BMW “But nothing is perfect,” I thought when I was taking X1, I join them all. There is a diesel engine hidden under another sharp bend. And once again nothing happened. the bonnet, but I can hear only subtle air rustle when I am The car has such a good grip that I had the impression driving. The seats caress my body, and the thick wheel that it was a part of the road. The all-wheel xDrive sys- perfectly matches my hands. The steering system offers tem had the situation under control all the time. There pleasant, delicate resistance on the bends. The suspen- was no single moment when the BMW would make me sion is stiff but not that stiff to spoil my pleasure from driv- feel that the situation was slipping through its fingers, ing the car. It gently takes care of all irregularities out of although in this case I should probably say “through its concern for my comfort but does not rock me like a fishing tyres”. It is beautiful and solidly finished, and it drives boat at the open sea. The automatic transmission chang- great. Yes, it has been my next adventure with a BMW es gears for me and, subtle like a puma, juggles particular vehicle. And once again another manufacturer has kept shifts so gently that it is really hard to detect the moment his word. Because driving the car brings pleasure. Sheer

of change, even when I step on the accelerator a bit more. pleasure. Just like that. ZDJĘCIA: GRZEGORZ KAPLA(4), ANNA NAZAROWICZ(5).

W SZRANKI Z HALNYM

SKORO JUŻ MIELIŚMY TESTOWAĆ BMW X1, PRAWDZIWE BMW Z NAPĘDEM NA OBIE OSIE, TO PRZECIEŻ NIE MOGLIŚMY ZMARNOWAĆ TEJ OKAZJI NA JEŻDŻENIE PO URSYNOWIE. WZIĘLIŚMY JE TAM, GDZIE JEST ŚLISKO, ZIMNO I NIEBEZPIECZNIE. W TATRY. ŻEBY WSZYSTKO BYŁO CZARNO NA BIAŁYM.

TEKST Grzegorz Kapla W SZRANKI Z HALNYM

ałowałem, że nie jest czerwone. Czer- że tapicerka BMW nasączona jest zapachem, you immediately feel at home, which means wone dobrze wyglądałoby na śnie- który ma narkotyczne właściwości i kiedy już that the designers were meticulous and did Ż gu. Poza tym, jak twierdzą znawcy, wysiądę będę marzył tylko o tym, żeby znowu not leave any important matter to chance. czerwone są szybsze. Pomiędzy Warszawą jechać. Nawet jeśli to prawda, to nie miałem Apart from the fact that you cannot open i Zakopanem jest kilka miejsc, w których nic przeciw temu. the snow-covered car without at least sever- można sprawdzić jak szybkie jest czarne X1, Szyba, mimo minus ośmiu, odmarzła al snowflakes falling inside the vehicle. This na przykład obwodnica Kielc, ale choć roz- w cztery minuty. Komputer powiadomił mnie, would mean a wet rear in another car, but pędziłem je do 120 na godzinę, wycieraczki że nawierzchnia jest śliska. A na śliskich, here I had heated seats. The three-stage sys- nie furkotały. Znam samochody, w których zlodowaciałych podjazdach tatrzańskich ser- tem starts working almost at once, and the szyby przy 120 km/h nie powycierasz. Padał pentyn napęd na cztery koła spisywał się pod- switch is close at hand. I owe a deep debt of śnieg i wszystko co żyło na drodze uparło się ręcznikowo. Po Rajdzie Dakar naprawdę cenię gratitude to someone who designed that. I’m bryzgać na mnie błotem i co tam jeszcze na sobie ten rodzaj napędu, choć mam w poważa- not sure we didn’t meet at some press event sobie nosiło. niu opinie tych, którzy kochają tylko rasowe, but, even if we did, there is no exaggeration at Miałem pewność co do kilku spraw, z któ- tylnonapędowe kabriolety. all in what I say. In the X1, everything is where rych najważniejszą jest ta, że w zupełnie Z Rzepisk pojechaliśmy do Osturni wą- you expect it to be. There is just one excep- obcym samochodzie od razu czujesz się jak ską, leśną, kompletnie białą drogą, która nie tion. A switch on the wheel to turn the radio u siebie, co oznacza, że projektanci byli skru- jest zimą w ogóle odśnieżana. I choć BMW X1 down. Because I couldn’t listen to what they pulatni i nie pozostawili przypadkowi żadnej nie jest terenowym autem a pełnomiejskim were broadcasting on the radio on the bypass z ważnych spraw. Poza tą, że nie da się otwo- crossoverem, z nieodśnieżanymi wąskimi of Kielce without irritation. rzyć zaśnieżonego samochodu w taki sposób, drogami słowackiego pogranicza radzi so- It was a frosty morning in the mountains. żeby choć kilka płatków śniegu nie wpadło do bie bez zarzutu. Jeśli przyhamujemy nagle, My neighbours were scraping frost from their środka. W innym aucie byłby z tego mokry włączają się oczywiście systemy kontroli windscreens, and I was de-icing my wind- tyłek, ale tutaj miałem podgrzewane fotele. trakcji i to jedyny moment, w którym czu- screen, warming up my back, listening to Trzystopniowy układ działa niemal natych- jesz, że w tym aucie myśli ktoś oprócz ciebie. Smashing Pumpkins on the radio and think- miast, a włącznik jest tuż pod ręką. Naprawdę Na podjazdach, mimo śniegu, lodu i silnego ing whether it is true that the upholstery in wielkie słowa uznania dla kogoś, kto to prze- wiatru, bo halny zbierał się już przed nocą, BMW cars is soaked with an aroma that has myślał. Nie wiem, czy przypadkiem nie po- przyspiesza gładko i bez wysiłku. Na zjazdach narcotic properties and that when I get out of znaliśmy się na jakimś prasowym wyjeździe, manetki przy kierownicy pozwalają skutecz- the car, I will be dreaming of getting back in. ale nawet jeśli, to nie ma w tym co mówię ani nie hamować silnikiem. Radio Maryja i Tok Even if it is true, I had nothing against it. odrobiny przesady. W X1 wszystko jest tam, FM słychać nawet po słowackiej stronie Unii Despite minus eight degrees, the wind- gdzie spodziewasz się, że będzie. Z jednym Europejskiej, więc gdyby nie Płaczliwa Ska- screen defrosted in four minutes. The com- wyjątkiem. Wyciszenie radia w kierownicy. ła za szybą myślałbym, że krążę po Rondzie puter informed me about the slippery road A tego, co nadawali w radio na obwodnicy Dmowskiego. surface. But the all-wheel drive did a great Kielc nie mogłem słuchać bez irytacji. Pojechaliśmy do Malej Frankovej, a stam- job on the slippery, frozen and winding up- Ranek w górach był mroźny. Sąsiedzi tąd w poprzek Spisza. Noc była piękna. Na hill roads in the Tatras. After the Dakar Ral- skrobali szyby, a ja odmrażałem sobie szybę, Spiszu wiosna. ly, I truly appreciate this kind of drive, and grzałem tyłek, słuchałem w radio Smashing I don’t give a damn about the opinions of Pumpkins i zastanawiałem się, czy to prawda, ENGLISH those who love only pure-bred, rear-wheel drive convertibles. ENTERING THE LISTS AGAINST We left Rzepiska and set off to Osturnia THE WIND along a narrow, forest and completely white Since we were to test the BMW X1, a true BMW road, which isn’t cleared of snow in winter with an all-wheel drive, we could not waste that at all. And even though the BMW X1 is not chance on driving around Warsaw. We took it where an off-road car but a fully urban crossover, it is slippery, cold and dangerous. To the Tatra it manages perfectly well on snow-covered, Mountains. So that everything is in black and white. narrow roads of the Slovak borderland. If you suddenly put on the brakes, the traction con- I regretted it was not red. Red one would look trol systems of course turn on, and this is the good on the snow. Besides, as experts claim, only moment when you actually feel you are red cars are faster. There are several places not the only one thinking in the car. It gathers between Warsaw and Zakopane where you speed smoothly and without effort on uphill can check how fast the black X1 is, for exam- roads, despite the snow, ice and heavy wind ple on the bypass of Kielce, but even though as the föhn was picking up before nightfall. I accelerated to 120 kilometres per hour, On downhill roads, wheel controls help in ef- the wipers were not fluttering. I know cars fective engine braking. Radio Maryja and Tok in which you wouldn’t be able to wipe the FM are heard even on the Slovak side of the windscreen at 120 kph. It was snowing, and European Union, so if it hadn’t been for the everything that was alive on the road decided mountains behind the windows, I would have to splash mud and anything else it had on me. thought I was driving around Warsaw. I was certain about several things, the We drove to Malá Franková and further most important one being that, even though across Spiš. The night was beautiful. And Spiš it is completely alien to you, the car makes has already welcomed spring. 96–97 TECHNOLOGIE / TECHNOLOGIES

omorze może poszczycić się tytułem drugiego kosmicznego regionu na terenie całej Polski. Co P prawda najbardziej znaną jednostką działającą w jego granicach jest główna siedziba Polskiej Agencji Kosmicznej znajdująca się w Gdańskim Parku Naukowo- -Technologicznym, ale to tylko wierzchołek góry lodowej. Warto wspomnieć chociażby o SpaceForest z Gdyni, która pracuje nad częściami elektroniki dla misji JUICE na Jowisza. Firma ta prowadzi również bardzo ciekawy projekt DEWI dla Komisji Europejskiej, której celem jest znaczne zmniejszenie ilości kabli znajdujących się we- wnątrz rakiet nośnych. Dzięki temu w przyszłości dane będą przesyłane bezprzewodowo. Trzeba zaznaczyć, że jest to produkt komercyjny, który może być zastosowany chociażby w rakiecie Ariane 5. W Słupsku działa zaś firma OptiNav, która wraz z warszawską SKA Polska bierze udział w projekcie przechwytywania śmieci kosmicznych przy pomocy sieci. – Trzeba również pamiętać, że sektor kosmiczny to nie tylko „upstream”, czyli w skrócie rzeczy lecące na górę – takie jak sondy marsjańskie, czy astronauci oraz stacje kosmiczne. 90% sektora kosmicznego to tzw. „downstream”, czyli wykorzystywanie na Ziemi technologii oraz danych z kosmosu. Są to między innymi tele- komunikacja, obserwacje Ziemi, nawigacja satelitarna – tłumaczy dr Michał Moroz, współzałożyciel Blue Dot Solutions, największej polskiej firmy konsultingowej w sektorze kosmicznym. Firma skupia się głównie na zin- tegrowanych aplikacjach satelitarnych, które można za- stosować chociażby podczas akcji zarządzania kryzyso- wego lub monitoringu sytuacji stanu wody. W 2015 roku zakończył się projekt SpaceForMed, przygotowywany dla Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz Europejskiego KO Banku Inwestycyjnego, który przeanalizował, jakie apli- kacje satelitarne można wykonać na potrzeby wodne w… SMICZ Jordanii. Zdobytą wiedzę wykorzystano do tworzenia nowego produktu opartego o dane satelitarne. – W Blue Dot Solutions pracujemy jednocześnie nad stworzeniem ekosystemu dla rozwoju kosmicznych startupów oraz lokalnych rozwiązań wykorzystujących nawigację sa- NY BIZNES telitarną. Do tego celu służą takie inicjatywy jak polska NA POMORZU edycja Galileo Masters, Startup Weekend Space Gdańsk czy akcelerator Space3.ac, który uruchomimy już w tym roku – wyjaśnia dalej dr Moroz. Michał Moroz uważa, że od kiedy Polska się pełnopraw- nym członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), na rynku zmieniło się bardzo dużo. Tym samym polskie podmioty naukowe oraz komercyjne mogą uczestniczyć w przetargach ESA i próbować konkurować własnymi roz- wiązaniami z podmiotami z innych krajów członkowskich ESA. Nie jest to łatwe, jednakże w ciągu ostatnich paru lat krajowe inicjatywy wykorzystały swoją szansę i zaczęły wypełniać własne nisze. Obecnie polski sektor kosmicz- GDY MOWA O ROZWOJU SEKTORA KOSMICZNEGO ny to około 300 miejsc pracy, nie licząc osób pracujących w instytutach naukowych. Polska ma na razie relatywnie W EUROPIE, MAŁO KOMU PRZYCHODZI NA MYŚL mały udział w porównaniu z wielkimi graczami, takimi jak POMORZE. OKAZUJE SIĘ JEDNAK, ŻE TO JEDEN Niemcy, Francja, Włochy i Anglia, ale w porównaniu z in- Z NAJPRĘŻNIEJ ROZWIJAJĄCYCH SIĘ W TEJ nymi krajami wchodzącymi w skład ESA wypada już cał- kiem nieźle. Pod względem kolejności wysokości składki, KATEGORII REGIONÓW W TEJ CZĘŚCI EUROPY. nasz udział umiejscawia nas dokładnie po środku wszyst-

TEKST Kajetan Kusina ZDJĘCIA Mat. Prasowe kich 22 państw członkowskich. Wyprzedzamy między innymi Czechy, Węgry i Rumunię. KOSMICZNY BIZNES NA POMORZU

He claims that since Poland became POMORZE MOŻE POSZCZYCIĆ a rightful member of the European Space Agency (ESA), much has changed on the SIĘ TYTUŁEM DRUGIEGO market. This way, Polish scientific institu- tions can participate in ESA tenders and, KOSMICZNEGO REGIONU NA using their own solutions, compete with in- stitutions from other ESA member states. It TERENIE CAŁEJ POLSKI. is not easy, but within the last several years our domestic initiatives have taken advantage of their opportunities and started filling their niches. Currently, the Polish space sec- Wpływ na rozwój sektora kosmicznego 90% of the cosmic sector. Among others, this tor means around 300 jobs, excluding those miało też oczywiście powołanie Polskiej includes telecommunications, Earth obser- who work in scientific institutes. Poland has Agencji Kosmicznej, której celem jest między vation and satellite navigation,” says Michał so far a relatively few share compared to innymi koordynowanie i wspieranie związa- Moroz, PhD, founder of Blue Dot Solutions, great players like Germany, France, Italy and nych z nim inicjatyw. To duże usprawnienie, the biggest Polish space sector consulting Great Britain, but in comparison with other bo dotychczas odpowiedzialność ta była company. Its main focus is on integrated ESA member states, it is doing quite well. In rozdzielona po różnych resortach. Zdaniem satellite applications that can be used for ex- terms of contributions made by particular dr Moroza najważniejszym celem firm dzia- ample during crisis management operations countries, our share places us precisely in the łających w Polsce jest stworzenie jeszcze or to monitor the status of water. Finished middle of all 22 member states. For instance, większego ekosystemu dla kosmicznego in 2015, the SpaceForMed project, prepared we stay ahead of the Czech Republic, Hunga- biznesu. Możliwe, że dzięki takiemu rozwo- for the European Space Agency and the Eu- ry and Romania. jowi nasz kraj będzie w stanie konkurować ropean Investment Bank, analysed which The development of the space sector has z innymi europejskimi nacjami. W końcu satellite applications can be used for wa- been obviously influenced by the establish- w sektorze kosmicznym nawet niebo nie ter management in... Jordan. The acquired ment of the Polish Space Agency too, whose jest limitem. knowledge was used to create a new product aims include coordinating and supporting based on satellite data. “In Blue Dot Solu- initiatives related to the sphere. It is a great ENGLISH tions, we work at creating at the same time improvement because so far responsibility an ecosystem for the development of space was distributed over various departments. SPACE BUSINESS IN POMERANIA start-ups and local solutions that make use According to Michał Moroz, the main aim of When people discuss the topic of space sector in of satellite navigation. In order to achieve companies working in Poland is to create an Europe, few think about Pomerania. And yet it turns our aims, we undertake such activities as even bigger ecosystem for space business. out that it is one of the most rapidly developing the Polish edition of Galileo Masters, Start- Perhaps, thanks to such development, our regions in this part of Europe as regards that domain. up Weekend Space Gdansk or the Space3.ac country will be able to compete with other accelerator, which will be launched already European nations. After all, even the sky is

Pomerania can boast the title of the second this year,” says Michał Moroz. not the limit in the space sector. space region in the whole Poland. It is admittedly the head office of the Polish Space Agen- cy located within Gdansk Science and Tech- nology Park that is the most famous unit in the region involved in the sector, but it is only the tip of the iceberg. It is worth mentioning for example SpaceForest from Gdynia, which manufactures electronic parts for the JUICE mission to Jupiter. Moreover, the company is carrying out a very interesting project for the European Commission. The aim of DEWI is to reduce the number of wires inside boost- er rockets. It will allow wireless data transfer in the future. It needs to be stressed that it is a commercial project that can be imple- mented for instance in the Ariane 5 rocket. In Słupsk, we can find OptiNav, a company that – together with SKA Polska from Warsaw – takes part in a project whose aim is to catch space junk with a net. “We have to remember that the space sector consists of not only ‘upstream’, meaning generally things going up like Mars probes, astronauts or space stations. The so-called ‘downstream’, that is the use of technologies and data from space on Earth, constitutes 98–99 TECHNOLOGIE / TECHNOLOGIES

MAMY

dobie smartfonów, tabletów i nieograniczo- KOLEJNY nego dostępu do Internetu żyjemy non stop W podłączeni do sieci. Możemy sprawdzić, co słychać w świecie o każdej porze dnia i nocy, więc TAK JAKBY TYCH skrzętnie z tego korzystamy. A co jeśli połączenie zosta- LĘK LĘKÓW BYŁO MAŁO. nie przerwane? Frustracja, nerwowe bębnienie palca- mi w blat, a może nawet agresja? O tym stanie świetnie WYHODOWALIŚMY GO NA opowiadał czechosłowacki film „Straszne skutki awarii WŁASNEJ PIERSI. TYM RAZEM telewizora”. Ta komedia z 1969 roku pokazywała pery- SPRAWCĄ JEST INTERNET. petie rodziny z kraju bloku socjalistycznego, gdzie tele- wizor stanowił okno na świat, swoiste centrum rozryw- TEKST Sylwia Gutowska ki i informacji. Dziś oknem na świat jest dla nas laptop ZDJĘCIA źródło: Pixabay.com lub telefon komórkowy z dostępem do Internetu, a akcja tej komedii rozgrywa się codziennie, pod każdą sze- rokością geograficzną. MAMY KOLEJNY LĘK

W DOBIE SMARTFONÓW, TA BLETÓW I NIEOGRANICZONEGO DOSTĘPU DO INTERNETU ŻYJEMY NON STOP PODŁĄCZENI DO SIECI.

Jak można się domyślić, efekt jest odwrotny gdzieś pędzą. Oba „slowy” są częścią tzw. od zamierzonego, bo zestresowany pracow- ruchu slow, zapoczątkowanego w latach nik to mniej efektywny pracownik, bo ma- 80. we Włoszech. Karierowicze biegający jący problem ze skupieniem uwagi, znerwi- w garniturach zostali daleko w latach 90., cowany i częściej korzystający z urlopów bo odnoszących spektakularne sukcesy zdrowotnych. To na gruncie zawodowym, yuppies zastąpili zwolennicy ruchu down- a jeśli dodamy do tego uzależnienie od social shifting. Dużo tego angielskiego, prawda? mediów i innych informacyjnych bodźców, Keep calm! Downshifting to z kolei proces które spotykamy w życiu prywatnym, okaże rezygnowania z części celów zawodowych, się, że życie we współczesnym świecie może które są często nadliczbowe, po to, by zająć doprowadzić nas do przedwczesnego zawału się po prostu życiem. i załamania więzi międzyludzkich. Ostatnio Przeżył się multitasking, bo przysłowiowi robiąca furorę w Internecie właśnie kampa- amerykańscy naukowcy nareszcie stwierdzi- nia szwajcarskiej policji pokazuje, że FOMO li, że wykonywanie wielu zadań jednocześnie może doprowadzić nas nawet do śmierci spowalnia efektywność. A o efektywność przez potrącenie. nam najbardziej chodzi. I tu wracamy do praktykowania uważności. Praktykowania KEEP CALM – trochę to pobrzmiewa buddyzmem, praw- Na każdą akcję jest reakcja. Powstał zatem da? Dobre skojarzenie, bo w ćwiczeniach ruch uważności. Word podkreśla mi to sło- uważności wykorzystywane są metody z sys- wo, bo nie wierzy. Tak, tak, jest takie sło- temów filozoficznych Dalekiego Wschodu, wo. Dokładnie od roku, bo właśnie w 2015 głównie medytację. powstała pierwsza polska publikacja na- ukowa na ten temat. Jej autorem jest ks. dr Stanisław Radoń, teolog i psychoterapeuta FOMO (absolwent Podyplomowego Studium Psy- Zjawisko uzależnienia od informacji zostało choterapii i Poradnictwa Psychologicznego już wyodrębnione i nazwane. I wszystko, co na KUL-u). Ale już wcześniej polscy psycho- odkryli „amerykańscy naukowcy”, ma anglo- logowie i coache (sic!) postanowili zaszcze- języczną nazwę. To FOMO, czyli Fear of Mis- pić termin mindfulness, bo tak brzmi ory- sing Out. W wolnym tłumaczeniu: lęk przed ginalny odpowiednik uważności, na grunt tym, że coś nas ominie. Objawia się ciągłym polski. Badacze tego zjawiska mówią nawet zerkaniem na smartfona, by upewnić się, że o „rewolucji uważności”. Rewolucji, bo tak przypadkiem w ciągu ostatniej minuty nie naprawdę mamy do czynienia z całą falą dostaliśmy sms-a czy nowego powiadomie- ruchów związanych z ideami zwalniania nia na Facebooku. To też chorobliwe spraw- tempa i przywracania naszym umysłom dzanie maili służbowych – bo chcemy być na skupienia. Znamy slow food jako reakcję bieżąco, bo szef wymaga pełnej dyspozycyj- na przesyt fastfoodami. Slow city to z kolei ności. Bo świat się zawali, jeśli nie sprawdzi- idea powolniejszego życia w zakorkowanych

ZDJĘCIAE: PRASOWE MAT. (2). my tego następnego dnia, w godzinach pracy. miastach, których mieszkańcy wiecznie 100–101 TECHNOLOGIE / TECHNOLOGIES

NOWOCZEŚNI w większości wchodzą infografiki i kreatyw- FOMO nie pomyślane miejsca na notatki, a nawet... The phenomenon of addiction to infor- REWOLUCJONIŚCI kolorowanki dla dorosłych. Na kartach mation has already been recognised and W naszym świecie każda rewolucja jest „Calm” czytamy rady w stylu „Idź na spa- named. Like everything discovered by rewolucją informacji. A każda informacja cer”, „Wyprowadź psa ze schroniska”. Para- “American scientists”, it has an English musi zostać zmonetaryzowana. Czemu by frazując „Misia”, bardzo dobre rady, wuju. name. It is FoMO, the fear of missing out. nie? Tak powstała marka „Calm”, która Właściwie to czemu by z nich nie skorzystać. It manifests itself in compulsive checking sygnuje nową książkę poradnikową o tym Tylko że mnie, mieszkanki nieco mniejszej your smartphone in order to make sure samym tytule. Autorami publikacji, która metropolii niż Warszawa, zastanawia, gdzie you didn’t get a text or a new notification on właśnie weszła na polski rynek, są Michael zabrnęła ludzkość, że trzeba nam przypomi- Facebook within the last minute. It is also Acton Smith i Alex Tew. Obaj już wcześniej nać o tak prostych czynnościach. about unhealthy checking for professional zaistnieli jako przedsiębiorczy pionierzy, Być może jesteśmy tak „sfokusowani” na e-mails: because you want to be up to date czerpiący z innowacyjnych rozwiązań. zdobywanie celów, które są przed nami, że or because your boss demands full availabil- Prawdziwi biznesmeni XXI wieku. O Alexie abyśmy obudzili w sobie dziecko, naprawdę ity. Because the world will turn upside down Tew mogliście nawet słyszeć ponad deka- muszą nam podać kolorowankę i kredki. if you don’t check it next day, during your dę temu, jeśli interesują Was nowe media. Może w tym szaleństwie jest metoda. working hours. As can be easily guessed, it Pamiętacie projekt Million Dollar Home- has the opposite effect than expected be- page? W 2005 roku dwudziestojednoletni ENGLISH cause a stressed employee is less effective: wówczas student z Wielkiej Brytanii wymy- he finds it difficult to focus his attention, is WE HAVE ANOTHER FEAR ślił, jak dorobić do swojego kieszonkowe- neurotic and takes sick leaves more often. go. Otworzył stronę internetową, na której As if there weren’t enough of them already. We So much for the professional sphere. If you sprzedawał reklamy. Nie byłoby w tym nic have nursed it in our bosom. This time, it is caused add addiction to social media and other in- interesującego, gdyby nie to, że każda z re- by the Internet. formation stimuli you encounter in your klam miała powierzchnię jednego piksela private life to all that, it will turn out that liv- i kosztowała dokładnie jednego dolara. In the era of smartphones, tablets and unlim- ing in contemporary world can lead you to W ciągu stu trzydziestu ośmiu dni strona ited access to the Internet, we are constantly a premature heart attack and problems with stała się światowym fenomenem, a o jedne- online. We can check what is happening in the interpersonal relations. Recently very popu- go z miliona pikseli zabiegały firmy takie jak world at any time of the day or night, so we me- lar on the Internet, a campaign organised by Orange, Wal-Mart, czy Yahoo!. Oczywiście ticulously use that possibility. And what hap- the Swiss police shows that FoMO can even zwiększyły się też stawki. pens when we get cut off? Frustration, drum- cause death by being run over. Ten genialny w swej prostocie pomysł to ming one’s fingers on the table or perhaps dziś część historii Internetu. A biznesmeni, even aggression? Such condition was perfect- KEEP CALM starej czy nowej generacji, nie zasypia gru- ly shown in Behold Homolka, a Czechoslovak For every action there is reaction. In this szek w popiele. Dlatego Alex Tew zajął się film from 1969. The comedy depicted the life case, it is the so-called mindfulness move- ideą uważności. A może sam odczuł skutki of a family from a Soviet Bloc country where ment. The topic has been more thoroughly rozproszenia, patrząc na swoją upstrzoną the television set constituted a window on the researched in Poland since 2015, which is mikro-reklamami stronę? Książka „Calm” world and a kind of an entertainment and in- when the first Polish scientific publication to ciekawie ilustrowana publikacja, mają- formation centre. Today, it is laptops or moon the topic of uważność (as “mindfulness” ca na celu zainspirować nas w codziennym bile phones with access to the Internet that was translated into Polish) appeared. The życiu, by uczynić je lepszym. Zuchwałe, are our windows on the world, and stories like article was written by Rev. Stanisław Radoń, powiedzą jedni, tego mi było trzeba, powie- the one from the comedy take place every day PhD, a theologian and psychotherapist (he dzą drudzy. Wstrzymajmy osąd. Na książkę everywhere in the world. finished the Postgraduate Psychotherapy and Psychological Counselling Studies at the Catholic University of Lublin). But even before that Polish psychologists and coach- BYĆ MOŻE JESTEŚMY TAK es decided to transplant the term “mindfulness” on to the Polish ground. Those who „SFOKUSOWA NI” NA ZDOBY WA NIE research that phenomenon talk even about a “mindfulness revolution”. It is considered CELÓW, KTÓRE SĄ PRZED NAMI, a revolution because we actually deal with ŻE ABYŚMY OBUDZILI W SOBIE a whole wave of movements connected with ideas of slowing down and restoring concen- DZIECKO, NAPRAWDĘ MUSZĄ tration to our minds. We know Slow Food as a reaction to fast foods. Slow City is in turn NAM PODAĆ KOLOROWANKĘ about living slower lives in crowded cities, I KREDKI. MOŻE W TYM whose inhabitants are always in a rush. Both of them are a part of the so-called Slow Move- SZALEŃSTWIE JEST METODA. ment, which began in Italy in the 1980s. Ca- reerists running everywhere in suits are left far behind in the 1990s because successful yuppies were replaced by the followers of the downshifting movement. Downshifting MAMY KOLEJNY LĘK

is a process of resigning from a part of your professional had a surface of one pixel and cost precisely one dollar. aims (there are often definitely too many of them) in or- During one hundred and thirty-eight hours, the website der to simply live your life. became a world phenomenon, and such companies as Multitasking has already fallen out of fashion because Orange, Wal-Mart or Yahoo! were trying to buy one of American scientists have finally realised that performing the million pixels on the site. Of course, the prices in- many tasks at the same time slows down one’s effective- creased too. ness. And it is effectiveness we care about most. And here The idea, which was so brilliant in its simplicity, is to- we come back to practising mindfulness. “Practising” day a part of the history of the Internet. And the business- sounds a bit Buddhist, doesn’t it? Good point because men of either the old or new generation don’t let the grass practising mindfulness follows methods from the philo- grow under their feet. This is why Alex Tew has taken up sophical systems of the Far East, mainly meditation. the idea of mindfulness. Or perhaps he himself felt the effects of distraction, looking at his website covered with MODERN REVOLUTIONARIES micro-advertisements? Calm is an interestingly illus- In our world, each revolution is an information revo- trated book that aims to inspire us in our everyday lives lution. And each piece of information should be mon- and make them better. Some would say that it is imper- etarised. Why not? This is how Calm was established, tinent, others – that this is what they need. Let’s restrain a brand that signs a how-to book under the same title. our judgement. The book consists mainly in infographics, The book, which has just entered the Polish market, was creatively planned places for one’s own notes and even... written by Michael Acton Smith and Alex Tew. Both of colouring pages for adults. The pages of Calm include them had already before become known as entrepre- such pieces of advice as “Take a walk” or “Walk a shelter neurship pioneers drawing on innovative solutions. True dog.” And all of us will surely admit such advice is quite businessmen of the 21st century. If you are interested in sensible. Actually, why not following it? Except that I, liv- new media, you could have heard about Alex Tew even ing in a bit smaller metropolis than Warsaw, wonder what more than a decade ago. Do you remember the Million mankind has become that we have to be reminded of such Dollar Homepage project? In 2005, the then 21-year-old simple activities. student from Great Britain came up with an idea to earn Maybe we are so focused on achieving the goals that a bit of money. He started a website where he sold adver- are ahead of us that we really need a colouring book and tisements. And there would be nothing interesting about crayons to find children in ourselves. Perhaps there is that where it not for the fact that each advertisement method in this madness. 102–103 FELIETON / COLUMN

ENGLISH SĘDZIOWSKIE REFEREE’S EYES It is the 22nd minute of the match between Bayern Munich and Juventus. Manuel Neuer kicks the ball so clumsily that it lands right under his rival’s feet. The OCZY latter quickly passes the ball to Alvaro Morata, who in turn throws the ball into Bayern’s net. But the referees state that the Italian was offside. Video replays clearly 22. MINUTA MECZU BAYERN MONACHIUM – JUVENTUS TURYN. show that the referee was wrong. Yeah, replays... The MANUEL NEUER WYBIJA PIŁKĘ TAK NIEPORADNIE, ŻE TRAFIA referee actually had no chance to see them. ONA WPROST POD NOGI RYWALA. TEN PODAJE BŁYSKAWICZNIE DO ALVARO MORATY, KTÓRY Z KOLEI WRZUCA PIŁKĘ DO SIATKI It has been emphasised for many years that there is a need for video replays in football BAYERNU. JEDNAK SĘDZIOWIE STWIERDZAJĄ, ŻE WŁOCH BYŁ matches. But the president of FIFA Sepp Blat- NA POZYCJI SPALONEJ. POWTÓRKI TELEWIZYJNE POKAZUJĄ ter always objected to it. He did so for reasons JEDNOZNACZNIE, ŻE ARBITER SIĘ POMYLIŁ. NO WŁAŚNIE, known only to himself, although we can easily POWTÓRKI… ICH AKURAT SĘDZIA NIE MIAŁ SZANSY WIDZIEĆ. guess them. Now it is Gianni Infantino who guards the morality of the world of football, and it seems he really wants to become such a guardian. He thought about video replays almost the day after he had been elected the president of the organisation. Discussions about whether the introduction of that technology to football is the right pokrzywdzonych przez sędziów. Pokrzyw- decision will certainly continue, but there dzonych nie celowo, a poprzez ludzkie oko, will be fewer clubs wronged by referees. Not które przecież może się mylić. A myli się wronged deliberately but because of a man’s dlatego, że nawet piłka nożna stała się spor- eye, which after all can be fallible. And it is tem niezwykle szybkim, bardzo wyspecjali- because even football has become a very qu- zowanym. Trudno sobie wyobrazić obecnie ick and highly specialised sport. It is curren- hokej bez możliwości obejrzenia przez sę- tly hard to imagine ice hockey without the dziego spornej sytuacji na lodowisku albo te- possibility of watching the disputable situ- WOJCIECH nis bez challenge'a. Bez tych elementów nie ation by the referee again or tennis without ZAWIOŁA ma mowy o sprawiedliwości sędziowskiej. the challenge system. We cannot talk about Jednym z argumentów przeciwko po- justice without such elements. Obserwuje, a potem opisuje i komentuje. Głównie sport, ale ma w swoim dorobku wtórkom wideo w piłce nożnej jest pozba- One of the arguments against video replays dwie powieści. O życiu opowiadali mu też wienie widowiska uroku ludzkiego błędu. in football is that they will deprive the show of Mariusz Czerkawski i Robert Lewandowski, A w czym ten urok? W dziesiątkach milio- the charm of human errors. And where is that co spisał na kartach książek. Na co nów euro, jakie potencjalnie może stracić charm precisely? In dozens of millions of euro dzień dziennikarz NC+, ale też prezenter klub przez sędziowską pomyłkę? Drugim a club can potentially lose because of a refe- wiadomości w TVN i TVN24. Zbzikowany na argumentem są przerwy w grze. A komu one ree’s mistake? Pauses in the game are the se- punkcie sportu, oszalały na punkcie muzyki. Wielbiciel twórczości z duszą. Tu: autor przeszkadzają w hokeju czy tenisie? Może cond argument. And who complains about felietonów i wywiadów. w siatkówce? Nie, nie przeszkadzają. Teraz them in hockey or tennis? Or in volleyball? to już integralna część widowiska, niosąca No one. They have already become an integral emocje. part of the show that triggers emotions too. Dzisiejsza piłka nie może już uciekać Contemporary football cannot run away przed technologią. Na pomyłki nie ma miej- from technology any more. There is no room konieczności wprowadzenia powtó- sca. Zbyt wiele kosztują. Widzowie przed for mistakes. They cost too much. TV viewers rek wideo do meczu piłkarskiego telewizorami widzą wszystko jak na dłoni see everything as plain as anything from se- O mówi się od wielu lat. Ciągle jednak i to z kilkunastu kamer. Jest coraz mniej veral cameras. It becomes less and less un- sprzeciwiał się temu prezydent FIFA Sepp zrozumiałe, że sędziowie, decydując w po- derstandable that referees, who have to make Blatter. Czynił to z sobie znanych powo- ważnych sytuacjach boiskowych, nie mają decisions in serious field situations, have no dów, choć łatwo się domyślić jakich. Teraz szansy spojrzeć na sytuację boiskową tak chance to look at the situation just like the na straży moralności piłkarskiego świata jak widzowie przed telewizorami. viewers in front of their TVs. stanął Gianni Infantino i wydaje się, że fak- Nie ma żadnej pewności, że Juventus It is not at all certain that Juventus would tycznie takim strażnikiem chce być. O po- Turyn, z zaliczoną bramką wspomnianą na win the match if the goal mentioned at the wtórkach wideo pomyślał niemal nazajutrz początku tego tekstu, wygrałby mecz. Bay- beginning of the text had been accepted. But po wyborze na szefa organizacji. ern jednak miałby poczucie pełnego sukce- Bayern would have the feeling of complete Dyskusje na temat słuszności wprowa- su bez tej niepokojącej myśli, że gdyby nie success without that disturbing thought that dzenia tej technologii do futbolu zapew- arbiter… że gdyby już teraz obowiązywały if it had not been for the referee... if the video

ne nie ucichną, ale mniej będzie klubów powtórki wideo… replays had already been introduced... BARTKIEWICZ EDYTA ZDJĘCIE:

104–105 KUCHNIA / CUISINE

MUCHA W ZUPIE

JEŚLI NIE PRACUJESZ W GASTRONOMII, ALE OBEJRZAŁEŚ STKI PARĘ PROGRAMÓW I WYDAJE CI SIĘ, ŻE WIESZ O BRANŻY KO WSZYSTKO, TO ZAPEWNIAMY CIĘ – NIE WIESZ NIC. NA SZCZĘŚCIE PRZED NAMI NIC SIĘ NIE UKRYJE. AKADEMIA LODU KULINARNA „FUMENTI” I „LIVE&TRAVEL” WSPÓLNIE POKAZUJĄ NAGĄ PRAWDĘ O KUCHNI OD KUCHNI. W DEKOLT TEKST Kamil Sadkowski ZDJĘCIE Piotr Jakimiak KOSTKI LODU W DEKOLT

RAFAŁ NIEWIAROWSKI – w puszczaniu dymu na wodzie do- równują mu co najwyżej Deep Purple, ale na pewno nie gotu- ją lepiej od niego. Zawiaduje gastronomiczną perłą środkowej części polskiego wybrzeża. JAK MIAŁEM Jak trafiłeś do branży gastronomicznej? Najpierw odbywałem praktyki, później trafiłem do słup- PR A KTY KI, SZEF skiej restauracji Metro, do której Wojciech Jaruzelski przyjeżdżał na kołduny w rosole, były naprawdę wy- KUCHNI, W KTÓREJ śmienite. To była knajpa, która w Słupsku cieszyła się największą sławą. PR ACOWA ŁEM,

A co spowodowało, że zdecydowałeś się pracować WYJĄŁ ZE ZLEWU w gastronomii? To były trudne czasy – jak skończyłem podstawówkę, SZMATĘ I DAŁ MI w Polsce skończyła się komuna. Moja mama stwier- dziła, że skoro dużo gotuję w domu i nie sprawia mi to W RYJ, BO STARSZEJ żadnego problemu, powinienem postawić na szkołę ga- KUCHARCE, LODZI, stronomiczną. WRZUCIŁEM W DEKOLT Wiedziałeś, jak ciężka jest ta praca? W domu też dużo pracowałem. Od dziesiątego roku życia KOSTKI LODU dłubałem z rodzicami w koszykach wiklinowych, więc praca nie była mi obca.

Muzyka do gotowania – która jest najlepsza? sobie, że fantastycznie gotują, że są gwiazdami. I takich Slipknot (śmiech), do tego Metallica, Slayer, do tego kon- gwiazdorów jest od cholery. Adam Chrząstowski na przy- certowy, mocny jazz – Jaco Pastorius z najlepszych lat. kład jest takim gościem, po którym ego w ogóle nie widać. Ale dobrze robi swoją robotę. Najgorsze wałki dostawców, takie, które najbardziej podniosły ci ciśnienie? Największy kac po rezerwacji? Strzał w kolano, który na Kurczę, tyle tego było, że muszę pomyśleć, który był naj- zawsze zapamiętasz? gorszy. Latem w Ustce jest straszny problem z rybą. Ge- Zdarza się. Pamiętam, że raz w Sylwestra strasznie się neralnie tak jest przez cały rok, przez limity. Są tam dwie poparzyłem, a mieliśmy duże zamówienie do dostarcze- hurtownie rybne, obie mają wkurzających brygadzistów. nia. Niestety, część musieliśmy zastąpić czymś innym, Wchodzisz, prosisz dużych rozmiarów dorsza, a brygadzi- bo nie byłem w stanie ich zrobić. Klientka miała o to żal. sta się odwraca i krzyczy: „Ale wymyśla!”. To jest straszne, Był kac, oddałem jej połowę pieniędzy i butelkę dobrego powiedziałbym nawet, że poniżające. Jestem klientem, wina. Oczywiście wszystko rozpowiedziała, nie dodając więc wymagam, a oni mnie traktują z góry. A większych tego, jak jej to zrekompensowałem. To było słabe, również wałków nie mam, bo bardzo tego pilnuję. według jej znajomych, którym wyjaśniłem, jak wyglądała sytuacja. Ale pewnie próbują coś zrobić, wymyślają. Zdarza się, że zamawiam towar, na którym mi bardzo za- Osoby, żywe lub martwe, które zaprosiłbyś na kolację. leży, na przykład świeże przegrzebki czy ostrygi. Podej- Moja knajpa nazywa się Smoke on the Water, tak więc rzewam, nawet jestem pewien, że firma, w której to zama- chłopaków z Deep Purple, którzy zresztą będą grali nie- wiam latem – bo w tym czasie to serwujemy – robi wałki. długo w Dolinie Charlotty. Chyba bym się zsikał, gdyby Zamawiam na przykład 25 ostryg, z czego 7 się do niczego przyszli tutaj na kolację, będę zresztą kombinował, żeby nie nadaje. Został im towar z poprzedniego tygodnia, to to właśnie u mnie zjedli, oczywiście za free. Z martwych – wciskają mi takie, które się raczej nie otworzyły. Latem Marie-Antoine Carême. Usiadłbym z nim i porozmawiał. zdarza mi się wyrzucić do śmietnika ze 100 takich ostryg, Do tego jeszcze Anthelme Brillat-Savarin, autora książki które śmierdzą, więc gościom takich nie podam. „Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskona-

łej”. Fascynują mnie ludzie starej daty. Najbardziej ekstremalne doświadczenie w branży? Jak miałem praktyki, szef kuchni, w której pracowałem, ENGLISH wyjął ze zlewu szmatę i dał mi w ryj, bo starszej kucharce, ICE CUBES UNDER THE NECKLINE Lodzi, wrzuciłem w dekolt kostki lodu (śmiech). If you don’t work in the catering business but have seen several Jak twoje ego? TV programmes about cooking and think you know everything Trochę schowałem je do kieszeni. Obserwowałem niektó- about the industry, we can assure you that you actually don’t rych kucharzy, z którymi gdzieś działałem. Albo robili coś know anything at all. Fortunately, nothing can hide from us. na pokaz, albo faktycznie byli takimi liderami, którzy nie Fumenti Culinary Academy and Live&Travel together reveal the potrafili współpracować w zespole. Ale po cichu myślą naked truth about cooking. 106–107 KUCHNIA / CUISINE

RAFAŁ NIEWIAROWSKI – nobody equals him in making What about the worst fiddles of suppliers, those you smoke on the water except for Deep Purple, at the most, but found most infuriating ? they certainly do not cook better than he does. He manages Damn, there were so many of them I have to think which a culinary gem in the middle of the Polish coast. was the worst one. There’s a big problem with fish in Ustka during the summer. It’s generally like that throughout the How did you enter the catering industry? whole year because of the limits. There are two fish whole- Firstly, I served my training period, then I found myself in sale stores, both with annoying foremen. You come in and the Metro restaurant in Słupsk, which Wojciech Jaruzelski ask for large-sized cod, and the foreman turns around and used to visit to have meat dumplings in broth; they were shouts, “How fussy!” It’s terrible, I’d even say it’s humiliat- really delicious. It was a place that enjoyed the greatest ing. I’m a customer, so I demand. I don’t have bigger fiddles fame in Słupsk. because I try to control it.

And what made you decide to start working in gas- But they probably try various things and fuss around. tronomy? It sometimes happens that I order something very im- Those were hard times. I finished primary school, and portant to me, for example fresh scallops or oysters. communism ended in Poland. My mum said that I should I suspect or I’m even quite sure that the company from choose a culinary school because I was cooking a lot at which I order them in the summer – as this is when we home and didn’t find it difficult. serve them – is on the fiddle. I order for example 25 oysters, 7 of which are no good. The company was left with Did you know how hard that work is? stuff from last week, so they foist oysters that I guess I was working a lot at home too. Since I was ten, I was didn’t open on me. In the summer, I sometimes throw tinkering about wicker baskets with my parents, so work away around 100 such oysters, which stink, so I won’t wasn’t alien to me. serve them to my guests.

What music is best for cooking? The most extreme experience in the industry? Slipknot (Laughs), plus Metallica, Slayer and powerful, During my training period, the head chef in the restaurant concert jazz – Jaco Pastorius from the best era. I worked in smacked me in the face with a rug he had just taken out of the sink because I’d thrown ice cubes into the neckline of an older cook. (Laughs)

How’s your ego? I guess I’ve put it in my pocket. I was observing chefs I was working with in various places. They were either doing things for show or were such leaders that couldn’t cooperate in a team. But deep down they think they are perfect chefs and stars. And there are tons of such celebs. On the other hand, for example Adam Chrząstowski is a guy who doesn’t show his ego at all. He makes a good job.

The biggest hangover after a booking? A shot in the knee you will remember forever? Things like that happen. I remember that one New Years’s Eve I scalded myself, and we had a huge order to deliver. Unfortunately, we had to replace a part of it with something else because I couldn’t make it. The customer bore us a grudge for that. There was a hangover, I gave her half of the money back and a bottle of good wine. She obviously put it around but didn’t add how I’d compensated her for that. It was lame, also according to her friends to whom I explained the situation.

What people, either living or dead, would you invite for dinner? My restaurant is called Smoke on the Water, so I’d invite guys from Deep Purple. Actually, they will soon give a concert in Dolina Charlotty. I’d probably pee in my pants if they came here for dinner. But I’ll try to make them eat precisely here, for free of course. As regards the dead, I’d invite Marie-Antoine Carême. I’d sit down with him and talk. Plus Anthelme Brillat-Savarin, the author of The Physiology of Taste: Or Meditations on Transcendental Gastronomy. I’m fascinated by old-fashioned people.

108–109 MIEJSCA / PLACES ODKRYJ NAJLEPSZE STRONY TRÓJMIASTA

RESTAURACJA BARYŁKA WILLA WENEDA Gdańsk, ul. Długie Pobrzeże 24 Gdynia, ul. Światowida 14 tel. +48 58 301 49 38, tel. + 48 58 668 59 71 +48 694 237 626 www.willaweneda.pl [email protected] www.barylka.pl

MIESZKAŃCY TRÓJMIASTA MÓWIĄ, ŻE NAJLEPIEJ MIESZKAĆ W GDYNI, PRACOWAĆ W GDAŃSKU, A BAWIĆ SIĘ W SOPOCIE. JAK ZATEM POWINIEN WYGLĄDAĆ IDEALNY WYPOCZYNEK W POMORSKIEJ METROPOLII? PROPONUJEMY NOCLEG W PIĘKNEJ NADMORSKIEJ WILLI WENEDA I OBIAD W TRADYCYJNEJ POLSKIEJ RESTAURACJI.

TEKST Sylwia Gutowska ZDJĘCIA Tomasz Sagan ODKRYJ NAJLEPSZE STRONY TRÓJMIASTA

acząć należy od zakwaterowania. Jedną z piękniejszych okolic do Z mieszkania w Trójmieście jest wil- lowa dzielnica Orłowo w Gdyni. Położone DLACZEGO NIE SPRAWIĆ, nad malowniczym klifem, wśród zieleni rozpościerającej się nad błękitem morza, BY WASZ WYPOCZYNEK BYŁ Orłowo jest absolutnie zjawiskowe. Znajdu- je się tu jedno z trzech mol w Trójmieście, NAJLEPSZY Z MOŻLIWYCH? a spacer nadmorskim deptakiem spacero- MALOWNICZO POŁOŻONA wym to idealny sposób na relaks. Chyba każdy, kto był tu choć raz, marzy o za- WILLA WENEDA OFERUJE mieszkaniu w jednej z tutejszych secesyj- nych willi. Dlaczego nie sprawić, by Wasz POKOJE GOŚCINNE W TEJ wypoczynek był najlepszy z możliwych? WSPANIAŁEJ OKOLICY ZA Malowniczo położona Willa Weneda oferuje pokoje gościnne w tej wspaniałej okolicy BARDZO PRZYSTĘPNĄ CENĘ. za bardzo przystępną cenę. Udany wyjazd nie może odbyć się bez spróbowania miejscowych specjałów. Tu przoduje Gdańsk, stolica regionu pomor- mite desery. Nie zabraknie też smacznych The first thing to do is find accommoda- skiego i główne miasto Metropolii. Wizyta dań wegetariańskich i specjalnego menu tion. The exclusive residential district of w Głównym Mieście, historycznej części dla dzieci. To, z czego znana jest Baryłka, to Orłowo in Gdynia is one of the most beau- Gdańska, nie może zaś odbyć się bez spa- tradycyjna polska gościnność. Wypoczęci tiful places to live in Tricity. Situated over ceru po Długim Pobrzeżu – jednym z przy- i najedzeni do syta będziecie mogli spokoj- a picturesque cliff amidst greenery spread-

jemniejszych deptaków w mieście. Wśród nie planować dalszą część pobytu. ing above the blue of the sea, Orłowo is ab- restauracji ulokowanych nad malowniczą solutely phenomenal. It features one of the Motławą wyróżnia się Restauracja Baryłka, ENGLISH three piers of Tricity, and a walk along the która od blisko 25 lat cieszy się niesłabnącą seaside promenade is an ideal way to re- DISCOVER THE BEST SIDES OF popularnością zarówno wśród przyjezd- lax. Probably everyone who has been here TRICITY nych, jak tutejszych. Powód? Serwowana at least once dreams about a life in one of tam jest tradycyjna polska kuchnia, oparta People from Tricity say that the best the local villas. Why not try to make your na sprawdzonych recepturach i bez zbęd- combination is to live in Gdynia, work in Gdansk rest as great as possible? The picturesquely nych ulepszaczy. Szef kuchni wie, jak ura- and party in Sopot. So what should the perfect situated Willa Weneda offers guest rooms czyć Gości tym, co od zawsze najlepsze relaxation in the Pomeranian metropolis look in that magnificent neighbourhood at very w polskiej i pomorskiej kuchni. Znajdziecie like? We suggest a night in the beautiful Willa affordable prices. tam duży wybór mięs i świeżych ryb prosto Weneda located by the sea and a dinner in There is no fantastic trip without try- z Bałtyku, najlepsze polskie piwa i znako- a traditional Polish restaurant. ing local specialties. It is Gdansk, the capital of the Pomeranian region and the main city of the metropolis, that leads the way in this sphere. And there is no visit to the Main City, the historical part of Gdansk, without a walk along the Long Riverside, one of the most pleasant promenades in the city. There is one special restaurant among all those located by the Motława River. Baryłka has enjoyed enduring popularity among both visitors to the city and its inhabitants for almost 25 years. Why? Because it serves traditional Polish cuisine based on sure recipes and devoid of unnecessary additives. The head chef knows how to regale his guests with what is best in Polish and Pomeranian cuisine. The restaurant offers a wide selection of meat and fresh fish straight from the Bal- tic Sea, the best Polish beer and delicious desserts. Its menu features tasty vegetari- an dishes and a special offer for children as well. Baryłka Restaurant is famous for its traditional Polish hospitality. Well rest- ed and full, you can successfully plan the

rest of your stay. 110–111 MIEJSCA / PLACES

Romantyczna altanka Gazibo to najmniejsza restauracja nad Bałtykiem. Będzie idealna na bardzo kameralne przy- jęcie z widokiem na morze. Hotel zapewnia wszelkie udogodnienia, takie jak deko- racje, makijaż ślubny, organizację ślubu na plaży. Możliwe są też niebanalne poprawiny w formie grilla lub imprezy tematycznej. Wszystkim od początku do końca zajmie się Wasz indywidualny consierge ślubny. A Wy poczujecie się jak goście na własnym weselu i jedyne, co pozostanie w Waszej gestii, to cieszenie się tą wspaniałą chwilą.

ENGLISH WEDDING BY THE SEA

Are you looking for the perfect place for the most important day in your life? A wedding by the sea sounds like a dream. And you do not even have to go abroad. Bryza Resort&SPA Hotel in Jurata offers several ways to organize that special ceremony.

Would you like to hear “yes” with the singing of seagulls and the swoosh of surf in the distance? To celebrate the beautiful day of your wedding in the company of your family and friends in a seaside restaurant offering a view over the beach? A wedding ceremony and reception by the sea are within your arm’s reach. In Bryza Hotel located at the Hel Peninsula, you will find several ideas for celebrating ŚLUB those unforgettable moments by the beautiful Polish sea. The hotel offers three restaurants, each of which meets NAD MORZEM different requirements. Regardless of whether you plan an intimate dinner or a grand party, you will definitely find something for yourselves here. If you wish to organize SZUKACIE IDEALNEGO MIEJSCA NA NAJWAŻNIEJSZY a reception in a refined and very elegant style, the tasteful DZIEŃ W WASZYM ŻYCIU? ŚLUB NAD MORZEM and spacious White Restaurant will add splendour to your BRZMI JAK MARZENIE. DO TEGO WCALE NIE elegant wedding with its minimalist decor and of course TRZEBA WYJEŻDŻAĆ ZA GRANICĘ. HOTEL BRYZA a view over the sea. Situated on a dune, Markiza Restaurant RESORT&SPA W JURACIE WYCHODZI WAM NAPRZECIW will let you feel even closer to a paradisiacal beach, especially if your vision of the wedding ceremony includes a less Z KILKOMA PROPOZYCJAMI ZORGANIZOWANIA formal party in the fresh air, surrounded by nature, beach TEJ WYJĄTKOWEJ UROCZYSTOŚCI. and humming waves. The romantic Gazibo summer house

TEKST Sylwia Gutowska ZDJĘCIA Mat. Prasowe is the smallest restaurant by the Baltic Sea. It will be perfect for a very cosy reception with a view over the sea. The hotel provides its guests with all conveniences, for example decorations, wedding make-up and organization słyszeć sakramentalne „tak” przy śpiewie mew of the ceremony on the beach. It also offers an out-of-the-or- i szumie fal? Celebrować piękny dzień zaślubin w to- dinary barbecue or thematic after-party. From beginning U warzystwie rodziny i przyjaciół w nadmorskiej re- to end, everything will be taken care of by your personal stauracji z widokiem na plażę? Ślub i wesele nad morzem są coordinator. You will feel like guests at your own wedding w zasięgu Waszych rąk. W Hotelu Bryza w Juracie na Półwy- and everything you will have to do will be to enjoy that mag- spie Helskim znajdziecie kilka pomysłów na to, jak przeżyć nificent moment. te niezapomniane chwile nad pięknym polskim morzem. W hotelu mieszczą się trzy restauracje, z której każda odpowiada na inne potrzeby. Bez względu na to, czy pla- nujecie intymną kolację, czy huczne przyjęcie, z pewno- ścią znajdziecie tu coś dla siebie. Jeśli szykujecie przyję- HOTEL BRYZA cie w wytwornymi i bardzo szykownym stylu, gustowna, RESORT&SPA Jurata, Międzymorze 2 przestronna Restauracja Biała dodatkowo uświetni Wasze [email protected] eleganckie wesele, minimalistycznym wystrojem i oczy- www.bryza.pl wiście widokiem na morze. Restauracja Markiza, usytu- 58 675 51 00 200 owana na samej wydmie, pozwoli Wam poczuć się jeszcze bliżej rajskiej plaży, zwłaszcza jeżeli Wasza wizja przyjęcia weselnego zakłada mniej zobowiązujący styl wesela na świeżym powietrzu, w otoczeniu natury, plaży i szumu fal.

112–113 MIEJSCA / PLACES

ENGLISH WINES FROM UNIQUE SHELF

As ancient Greeks used to say, in wine there is truth. It is also true that the right choice of wine is no mean feat. The best and unique wines can be found in Piwna 47 Food & Wine, a restaurant in Gdansk.

Piwna 47 is the address of a stylish venue in Gdansk, where you will not only try but also learn the arcana of the best wines from the whole world. The new wine list, available in the restaurant from April, includes one hundred and fifty positions. Californian wines are among the best ones offered by Piwna 47. “What we are particularly proud of are five wines from the unique edition by World’s End Winery from Napa Valley. Wines that receive 96-100 points in the Parker’s ranking system are the best ones in the world. Ours received from 91 to 95 points,” says Przemysław Bog- dański, sommelier at Piwna 47. World’s End offers excellent contemplative wines, perfect to discover how the taste and PIWNA 47 bouquet slowly evolve. It is worth trying them WINA Food & Wine ul. Piwna 47, Gdańsk together with exquisite food served at Piwna 47, Z NIEZWYKŁEJ www.piwna47.pl for example caramelized ribs, Argentine roast beef, guinea fowl breast, steak and particularly PÓŁKI piersią z perliczki, stekiem wołowym, a szcze- sous vide deer loin. gólnie – polędwicą z jelenia przygotowywaną As regards French wines, Piwna 47 offers metodą sous vide. Chateau Pavillon Rouge 2005 and 2009, the JAK MAWIALI STAROŻYTNI, W WINIE Z win francuskich Piwna 47 posiada Chate- second label of the famous Chateau Margaux. PRAWDA. PRAWDĄ JEST TEŻ, ŻE au Pavillon Rouge 2005 oraz 2009, drugie wino A perfect introduction to the best wines produ- ODPOWIEDNI DOBÓR TEGO TRUNKU słynnego Chateau Margaux. Idealny wstęp do ced in the world. Or perhaps something from najlepszych win jakie powstają. A może coś the New World? What is worth particular atten- TO SZTUKA. TE NAJLEPSZE z Nowego Świata? Tu warta uwagi jest nowo- tion is Sauvignon Blanc Section 94, 2012, from I UNIKATOWE ODKRYJECIE zelandzka propozycja z winnicy Dog Point – Dog Point in New Zealand, distinguished by not W GDAŃSKIEJ RESTAURACJI Sauvignon Blanc Section 94 z rocznika 2012, only the oak-influenced aroma of tropical fruit PIWNA 47 FOOD & WINE. wyróżniający się poza aromatami owoców but also an extraordinary tone of paraffin.

TEKST Sylwia Gutowska tropikalnych, nabiałowo beczkowych również Guests at Piwna 47 will be certainly intere- ZDJĘCIE Tomasz Sagan niezwykłą nutą nafty. sted in unique Georgian wines. Gości Piwnej 47 z pewnością zainteresują “They owe their uniqueness to several też unikatowe, gruzińskie wina amforowe. months of maceration, fermentation and age- – Ich wyjątkowość polega na tym, że kilku- ing of whole bunches of grapes in huge, hand- iech nie zmyli Was nazwa. Piwna 47 miesięczna maceracja, fermentacja i dojrzewa- made Kvevri clay jars completely covered with to adres stylowego lokalu w Gdań- nie całych gron odbywa się w wielkich, ręcznie earth,” says Przemysław Bogdański. N sku, w którym nie tylko skosztujecie, wyrabianych amforach całkowicie umieszczo- The list of sweet wines offered by Piwna 47 ale i poznacie tajniki najlepszych win z całe- nych w ziemi.– mówi Przemysław Bogdański. includes Port, Tokay, Sauternes and ice wines. go świata. Nowa karta win, która wchodzi od Porto, tokaj, sauternes i wina lodowe to The latter are produced in late autumn and kwietnia, zawiera sto pięćdziesiąt pozycji. Wi- wina słodkie z karty Piwnej 47. Te ostatnie po- winter and are harvested under the cover of zytówką kolekcji są wina kalifornijskie: wstają późną jesienią i zimą, są zbierane pod darkness, when the water in grapes is frozen. To, z czego jesteśmy szczególnie dumni, to osłoną nocy, gdy woda w gronach jest zamro- It takes them a long time to ferment, thanks to pięć win z unikatowej edycji World's End z Napa żona. Fermentują bardzo długo, dzięki cze- which they acquire a special fruit flavour. They Valley. Wina, które otrzymują 96-100 punktów mu zyskują wyjątkowe nuty owoców, Idealny are good company to desserts made on the w skali Parkera, to najlepsze wina świata. Nasze kompan do tworzonych codziennie na miejscu spot every day. For more fastidious customers, dostały od 91 do 95 punktów. – mówi Przemy- deserów. Dla wybrednych wina z Turcji, Słowa- the restaurant has prepared wines from Tur- sław Bogdański, sommelier Piwnej 47. cji, Węgier, Bułgarii, Libanu oraz ciekawostka key, Slovakia, Hungary, Bulgaria, Lebanon and World's End to wspaniałe wina kontempla- z Armenii – wino z owoców granatu. a curiosity from Armenia: pomegranate wine. cyjne, idealne do odkrywania jak smak i bukiet Jeśli interesuje Was zgłębianie wiedzy o wi- If you want to improve your knowledge of powoli ewoluuje. Warto je zestawić z wykwint- nach, zajrzyjcie do Piwnej 47 na panel degusta- wines, visit Piwna 47 and attend the taste pa- nymi potrawami Piwnej 47, np. z żeberkami cyjny dla początkujących, gdzie zdobędziecie nel for beginners, where you will gain your first

karmelizowanymi, rostbefem argentyńskim, pierwsze szlify konesera. experience as a connoisseur.

114–115 FELIETON / COLUMN

wznoszącej, zaczynają walkę o najmniejszą hard to imagine any sports broadcast with- choćby część kombinezonu skoczka czy ko- out advertisements. SPORT szulki piłkarza. Organizing and broadcasting competi- I sporo ryzykują, w końcu nigdy nie wia- tions mean great expenses, and profits from TO BIZNES, domo, jaki sezon nas czeka. Jeśli udany, to advertising allow to cover them and bring każda zainwestowana złotówka nie tylko additional, often considerable gains. We pomoże naszym zawodnikom, ale zwróci see spots during breaks in competitions, on BIZNES się reklamodawcy z nawiązką. Dzięki trans- electronic panels and on athletes’ clothes. misjom telewizyjnym trafia się do większej Every space is precious. It is hard to be sur- TO SPORT grupy odbiorców, a kibice wiążą się z marką, prised that when a certain sport gets on the bo utożsamią ją z np. z ulubionym sportow- rising tide, marketers start fighting for even cem. A jak sukcesów nie będzie, to i widzo- the tiniest part of a jumper’s suit or a footbal- wie nie dopiszą i efekt jest oczywisty. ler’s T-shirt. NIE MA DNIA, ŻEBYŚMY Badania wykazały, że stopa zwrotu zain- And they risk a lot. After all, you never NIE WIDZIELI REKLAM westowanych pieniędzy jest najwyższa wła- know what the season will be. If it is suc- śnie w przypadku marketingu sportowego. cessful, then each penny invested in mar- W JAKIŚ SPOSÓB Dlatego też współpraca na linii sport-biznes keting not only helps our competitors but is NAWIĄZUJĄCYCH DO kwitnie i tak już zostanie, bo jest to współ- also paid back to the advertiser many times SPORTU. DLACZEGO? praca, na której wszyscy korzystają. Sport over. Thanks to TV broadcasts, one reaches otrzymuje pokaźny zastrzyk gotówki, co po- a bigger audience and fans become attached TO PROSTE: SPORT zwala np. na szersze inwestycje, organizację to a given brand as they identify it with for WYZWALA JEDYNE imprez, szkolenia i odkrywanie nowych ta- example their favourite athlete. And when W SWOIM RODZAJU lentów. Firmy z kolei zarabiają dzięki pozy- there is no success, there are fewer fans, and tywnie odbieranej reklamie. the result is obvious. EMOCJE, ANGAŻUJE, Dało się to zaobserwować szczególnie Research has shown that the highest re- PRZYCIĄGA I BUDZI wyraźnie podczas Euro 2012. Suma wydat- turn on investment is precisely in the case of POZYTYWNE ków marketingowych firm w naszym kraju sports marketing. This is why cooperation osiągnęła wówczas nienotowaną wcześniej between sport and business is and will be SKOJARZENIA. kwotę 2,5 mld złotych! W kolejnych latach flourishing because it is cooperation every- widać było pewne spowolnienie, ale impreza one gains from. Sport receives quite a large ta wywindowała rodzimy marketing sporto- cash injection, which for example allows to wy na nowy poziom. make bigger investments, organize events Wciąż jednak trudno porównywać skalę and trainings and discover new talents. polskiego marketingu sportowego do tego, co Companies, on the other hand, make mon- dzieje się za oceanem. Najlepszym przykła- ey on advertisements that stimulate positive dem jest blok reklamowy przed finałem Super response. Bowl, który w telewizji obejrzało blisko 170 It could be seen especially during EURO mln widzów, a liczbę odsłon spotów w interne- 2012. The sum of expenses incurred by mar- cie, szacuje się na 480 mln, a to tylko w USA. keting companies in Poland amounted to 2.5 Siła wydarzenia jest tak duża, że wiele firm bn zlotys! Such an amount had never been zdecydowało się wykupić minutowe spoty, recorded in our country before. We could mimo że cena za 30 sekund to 5 mln dolarów. observe a slowdown in the following years, MATEUSZ Trochę nam jeszcze do tego poziomu bra- but the event elevated our sports marketing KUSZNIEREWICZ kuje, ale skoro marketing pokochał sport na to a new level. dobre, to z pewnością zmierzamy w tym wła- But it is still hard to compare the scale śnie kierunku. Z korzyścią zarówno dla spor- of Polish sports marketing to what happens

tu, jak i biznesu. overseas. The advertising break before the astanówmy się, jaki wpływ ma sport Super Bowl finals is the best example. It was na gospodarkę oraz biznes i vice ver- ENGLISH seen by an audience of almost 170 million, sa. Marketingowcy szybko wychwy- while sports on the Internet were viewed ap- Z SPORT IS BUSINESS, cili fakt, że sport przynosi im korzyści. Dziś proximately 480 million times. And those BUSINESS IS SPORT trudno sobie wyobrazić jakąkolwiek relację numbers reflect the audience in the USA sportową bez reklam. Every day, we see advertisements in a way only. The scale of the event is so huge that Organizacja zawodów i ich relacja to connected with sport. Why? It is simple: sport many companies decided to buy one-min- koszta, a wpływy z reklam pozwalają na ich triggers unique emotions, it is absorbing and ute spots, even though the price for 30 sec- pokrycie i dodatkowy, często znaczny zysk. attractive and evokes positive associations. onds was 5 million dollars. Spoty widzimy w przerwach w zawodach, We are still far away from that level, na bandach elektronicznych czy na kostiu- Let us consider the influence sport has on but since marketing has fallen in love with mach sportowców. Każda przestrzeń jest economy and business and vice versa. Mar- sport for good, we certainly head in that cenna. Trudno się dziwić reklamodawcom, keting specialists quickly noticed the fact very direction. To the benefit of both sport

że kiedy tylko jakiś sport znajdzie się na fali that they can benefit from sport. Today, it is and business. CISZEK SYLWESTER ZDJĘCIE:

116–117 FABUŁA / STORY

NAJWIĘSZY RACJONALNY SKURCZYBYK ŚWIATA

W NOSTALGII ZA PRL-EM. MOJEJ MAMIE. ZDARZENIA I OSOBY przedstawione w opowiadaniu są ILUSTRACJE Łukasz Szostak fikcyjne i nie mają żadnej zbieżności z rzeczywistością.

matematyki zawsze byłem słaby, drża- Matka powiadała, że Bóg obdarzył tatę łem przed wywołaniem do tablicy. Nie zamiast mózgu innym organem, zwanym Z wiem, czy działo się tak z powodu tego ośrodkowym układem cwaniackim. Tak jak cholernego zgrzytania kredy po jej zielonka- kochał forsę, tak uwielbiał ją wydawać. Przy wej powierzchni, czy konieczności obnażenia okazji trzech miesięcy w Bieszczadach w na- słabości do liczb. Pewnie z obu. Ucz się histo- szej leśniczówce w tylko tym celu kupił no- rii, to nie popełnisz moich błędów – mawiał wego gazika z wojska, żeby móc dojeżdżać mój ojciec, który w latach 70-tych i 80-tych, kilkanaście kilometrów do wielobranżowej MARCIN był typowym pionierem kapitalizmu, który bieszczadzkiej meliny. Tam oprócz wódki GŁUSZEK miał dopiero nadejść. W oficjalnej retoryce mogłeś kupić chleb, szynkę w puszcze, któ- mówiono o mnie „ten od badylarza”, w zależ- ra dziwnym trafem nie dotarła do zaprzy- Właściciel i główny plantator ności od okoliczności z pogardą lub częściej jaźnionego kraju socjalistycznego, czy ropę w firmie Plantacja Wizerunku. Uprawia zazdrością. W rozumieniu ojca, historia nie w butelkach od wody mineralnej. Nasza gór- działania PR, pisze scenariusze oraz miała mnie pasjonować, ale poprowadzić ska chata miała własną linię telefoniczną, opowiadania z lokowaniem produktów. przez życie łatwo, lekko i przyjemnie. generator prądu, który sam skonstruował, NAJWIĘSZY RACJONALNY SKURCZYBYK ŚWIATA.

a zamiast piwnicy basen. Pod nim schron, zbudowany skonstruować. 1941 rok, wszystko było jasne. Przerabia- z betonu wygospodarowanego ze stawianych masowo łem to z nim wiele razy. Teraz wiem skąd ta fascynacja. przez Państwo Ludowe w tym czasie tego typu kon- Masakra Japończyków na flocieUSA w zatoce Pearl Har- strukcji. Ojciec uważał, że naszym w tym czasie wrogom bor. Poza myśliwcami, spustoszenie miały siać miniatu- Amerykanom może omsknąć się palec na guziku atomo- rowe łodzie podwodne. Właśnie taka stała przede mną, wym. „To nie żadna zimna wojenka” – powiadał – „jakby pachniała smarem, stalą i pasją mojego ojca. Na łodzi wi- nasi mieli dostęp do tego zioła co ci za oceanem, to tam- siał list, napisany odręcznym pięknym pismem: „Jestem ci też by musieli się martwić”. Tym argumentował mojej przekonany, że czytasz to Ty, mój synu. Wiedziałem, że matce potrzebę budowy podziemnego schronienia. tu trafisz, kiedy nie będziemy już królami życia. Wieź Nasze pomieszczenie na ciężkie czasy miało około mojego małego u-boota do Gdańska, a reszty dowiesz się 130 m2, z czego kawałek nasz Bob Budowniczy wygo- w U NIEGO. Wasz, największy skurczybyk świata. Ps: te- spodarował mi na warsztat i czytelnię. Facet – to znów raz to jest twoja droga do wolności”. jedna z jego mądrości – poza historią musi umieć zło- Wszystko potoczyło się z niesamowitą prędkością. żyć i naprawić każdą maszynę. Więc na zmianę napra- Wokół łodzi zaczepione były stalowe liny, które wciągnął wiałem matce pralkę, odkurzacz, by być przepytywa- ten sam silnik, który otworzył mi dostęp do ostatniej ta- nym przez ojca szczególnie z historii wojen XX wieku. jemnicy mojego ojca. Wynająłem dużą ciężarówkę wy- Musiałem, jak to dziś byśmy powiedzieli, tworzyć pro- posażoną w mały dźwig i umieściłem znalezisko miękko jekty zachowań ekonomicznych w czasie konfliktów na pace. Wiedziałem, że nigdy go nie oddam. Ruszyłem zbrojnych. Kazał mi wymyślać sposoby zarabiania na przez bieszczadzką noc, na spotkanie miasta, w którym konkretnej zawierusze czasów i je argumentować. Mat- wąsaty robotnik obalił komunizm, co doprowadziło do ka nazywała go największym racjonalnym skurczyby- upadku mojej rodziny. Podjechałem przed wielką willę kiem świata. W oczach miała jednak miłość i czułość w Sopocie. To było ojcowskie „U NIEGO”. W drzwiach do naszego wodza rodziny. otoczyli mnie czterej młodzi wysportowani faceci, każdy Na jesień, zimę i kawałek wiosny wracaliśmy do na- z izraelskim karabinem maszynowym UZI. Z głębi wyso- szego domu w Gdańsku Wrzeszczu, gdzie ojciec odda- kiego na 6 metrów holu, poczułem zapach starości, cho- wał się bliżej nieznanym zajęciom, a matka piastowała roby, charyzmy i starych zasad. Więc jesteś – powiedział zaszczytną funkcję dyrektora zarządzającego ds. zaku- starzec. Nadszedł czas, żeby wydać ci depozyt, leżał tutaj pów, prania i sprzątania. Ja siedziałem w moim letnim bezpiecznie od kilkunastu lat. Dodaję jednak coś od sie- warsztacie zlokalizowanym również w piwnicy. Potem bie, najnowszy działający w głębinie sygnalizator GPS, przyszła na wschodzie pierestrojka w Kraju Rad, na którą mocne światła z rosyjskich naukowych batyskafów i po- ojciec zareagował zawałem, a 89-ty rok przywitał zawie- moc tych tutaj. A jeszcze: zaminowałem wasz dom, jak szony na belce stropowej strychu. Nie wytrzymał zmian, przyjdą po ciebie ci, co cię nachodzili, szybko spotkają dla niego to nie był kapitalizm z ludzką twarzą. Matka się z twoim ojcem. Przecież o niego cię pytali. chudła, a ja wydawałem nasze ostatnie oszczędności na Pojechaliśmy do Gdańska Stogów, w odludne miej- walkę z chorobą, która za wszelką cenę chciała ściągnąć sce na plaży. Jeden z młodych żołnierzy starego prowa- ją do niego. Ostatnie pożegnanie odbyło się w towarzy- dził ciężarówkę, ja siadłem spokojnie w drugim aucie. stwie sąsiadów, na wrzeszczańskim Srebrzysku. Rozłożyłem na kolanach otrzymany depozyt, jedną sple- Nie miałem kasy, więc dawni znajomi zniknęli, a po- śniałą i wielokrotnie przesuszaną dużą kartkę. Odręcz- jawili się ci, którzy twierdzili, że wiesz, szanowałem two- na mapa Bałtyku. Z bardzo dokładnie zaznaczonym jego tatę, ale to dług na wysokim procencie. Wziąłem punktem, który jakby drocząc się ze mną ojciec skwito- starego mercedesa beczkę, który był świadectwem wspa- wał dopiskiem: „TU BĘDZIESZ ZA KILKA GODZIN”. niałego dzieciństwa, i ruszyłem w Bieszczady. W chacie, która nie istniała w PRL-u w żadnym spisie nieruchomo- ści, zaszyłem się w poszukiwaniu przeszłości. Zdjęcia, tony zdjęć – mama Polaroidem dokumentowała całe na- KAZAŁ MI WYMYŚLAĆ SPOSOBY sze życie. Może moje oczy domagały się łez, bo poza po- grzebem rodziców nigdy nie płakałem. Wtedy, w cieniu ZARABIANIA NA KONKRETNEJ bieszczadzkiej góry, rozlało się ich całe mnóstwo. ZAWIERUSZE CZASÓW I JE Pewnie bym tego nie zauważył, ale męska łza spadła na fotografię dokładnie w miejsce, gdzie coś się nie zga- ARGUMENTOWAĆ. MATKA dzało. Sfotografowany ojciec w naszym schronie częścio- wo zasłaniał na coś w jego rogu. Otrzeźwiałem. Twarz NAZYWAŁA GO NAJWIĘKSZYM mi wyschła. Zszedłem na dół. Na zdjęciu było to, czego jednak tutaj nie znalazłem. Zaraz, zaraz, rzuciłem się na RACJONALNYM SKURCZYBYKIEM ścianę, z narzędzi wyciągnąłem duży młotek, by skru- ŚWIATA. W OCZACH MIAŁA szyć tynk i odkryć dziurę w ścianie, obok której wisiała korba – kiedyś silniki samochodów odpalano wsuwając JEDNAK MIŁOŚĆ I CZUŁOŚĆ DO ją w szczelinę w przodzie pojazdu, poruszając ruchem obrotowym wał korbowy silnika. Zrobiłem to samo. To NASZEGO WODZA RODZINY. moich uszu dotarło piękne brzmienie silnika. O skurczybyk – krzyknąłem. Ściana otworzyła się na dwie części bezszelestnie ukazując maszynę, którą musiał on 118–119 FABUŁA / STORY

of chalk moving across its black surface or because of the necessity to reveal my weakness at numbers. Prob- ably both. “Learn history so that you don’t make the WŁAŚCIWIE TO NIECH same mistakes I did,” my father used to say. In the 70s PRZYJEŻDŻAJĄ, MAM and the 80s, he was a typical pioneer of capitalism that was only about to come. In the official rhetoric, they’d PRY WATNĄ A R MIĘ, call me “truck farmer’s guy” with either contempt or jealousy, depending on the circumstances. According to JESTEM KRÓLEM ŻYCIA my father, history was not supposed to fascinate me but rather guide me trough life, nice and easy. – BU DOW N ICZY M My mother used to say that, instead of the brain, God WSPÓŁCZESNYCH MAŁO had given my dad an organ called the central cunning system. He loved money as much as he loved spending LEGALNYCH ŁODZI it. When we went to our forester’s lodge in Bieszczady for three months, he bought a new jeep from the army PODWODNYCH. TATO, CZY just to be able to drive to a multi-trade hole located sev- PATRZYSZ NA MNIE Z GÓRY? eral kilometres away, where, apart from vodka, he could buy bread, canned ham, which hadn’t been taken to our befriended socialist country purely by chance or fuel oil stored in mineral water bottles. Our mountain cabin had Młode osiłki zainstalowały sprzęt starca. Otworzyłem its own telephone line, power generator my dad had con- kiosk mojego małego u-boota. Zszedłem do sterówki. Sie- structed himself and a swimming pool instead of the cel- dzenie, zegary, wajchy. Znałem te części, wiedziałem jak lar. Plus a shelter built beneath from concrete taken from je obsłużyć. Przecież kiedyś się w to bawiliśmy w naszym similar constructions mass produced by the People’s Re- warsztacie. On mnie tego nauczył. Młode osiłki Starca wy- public in those times. Dad said that in such times the finger pchnęły mnie na wodę. Nie machali, nie pożegnali się. Wy- of our American enemies could slip on the nuclear button. konywali rozkazy. Ludzie z z dzielnicy Stogi, którzy widzieli “It’s no small cold war,” he’d say. “If ours had access to już niejedno, nie dowierzali. Zamruczały stare silniki diesla. that weed the guys from the overseas have, they’d have to Zacząłem schodzić w dół. W sterówce było gorąco i ciasno, be worried now too.” This is how he explained the need to jednak miniaturowa szyba zmniejszała poczucie klaustro- build an underground shelter to my mother. fobii. Zastanawiałem jak czuli się japońcy podwodniacy Our structure for hard times had around 130m2, with w 1941 roku podpływający do Pearl Harbour? Oni mieli ku a piece intended by our Bob the Builder for a workshop chwale Cesarza pokonać wroga. A ja? Jaki miałem cel? Miej- and a reading room. A man – and it’s another one of his sce na mapie, które niosło byle jaką obietnicę. Jednak by- wisdoms – should, apart from history, know how to put łem tam, bo ojciec tak sobie to zaplanował. Uwierzyłem mu. together and repair each machine. So I was in turns Po kliku godzinach dotarłem w oznaczone miejsce. repairing my mother’s washing machine and vacuum Zapaliłem wszystkie dostępne reflektory. Rozczarowanie. cleaner and being examined by my dad especially on Chociaż na co ja czekałem? Na małego Titanica, z którego wars of the 20th century. I had to, as we would call it to- wypadnie złoto? Na dnie leżała mała łódka rybacka z spo- day, create economic behaviour prospects at the times rą nadbudówką. Ze złości rozpędziłem u-bota, uderzając of armed conflicts. He made me come up with methods w tę starą krypę. Zawróciłem, żeby dokończyć dzieła roz- to earn on specific turmoil and argue in favour of them. kładu. Nie było czego niszczyć. Między kupą desek leżała My mother called him the biggest rational son of a gun in spora skrzynka z oznaczeniem wojskowym. Pomyślałem, the world. But in her eyes one could see love and affec- że będę miał czym sobie strzelić w łeb. Zagarnąłem ją ha- tion for our family chief. kiem i dokonałem pełnego wynurzenia. Dopłynąłem na We were coming home to the district of Wrzeszcz in resztach paliwa do jakiegoś nabrzeża. Gdansk for autumn, winter and a part of spring. My dad Piszę dziś o tym z bardzo daleka, nie powiem gdzie was undertaking unidentified activities, and my moth- jestem, boję się tych, którzy być może uniknęli wybuchu er held the honourable position of the shopping, laun- w naszym domu w Gdańsku. Właściwie to niech przyjeż- dry and cleaning managing director. I was sitting in my dżają, mam prywatną armię, jestem królem życia – bu- summer workshop located in the cellar. Then came per- downiczym współczesnych mało legalnych łodzi podwod- estroika in the USRR, to which my father reacted with

nych. Tato, czy patrzysz na mnie z góry? a heart attack. As regards the year 1989, he welcomed it hung on a floor beam in the attic. He couldn’t bear the ENGLISH changes; it wasn’t capitalism with a humane face for him. My mother started growing thin, and I was spend- THE BIGGEST RATIONAL SON OF A GUN ing our last savings to fight the disease that was trying to IN THE WORLD take her to him whatever the cost. The funeral was orga- With nostalgia for the Polish People’s Republic. To my mother. nized in the Srebrzysko cemetery in Wrzeszcz. I attend- ed it in the company of my neighbours. I’ve always been poor at maths and trembled at the pros- I didn’t have any money, so my old friends disap- pect of being called to the blackboard. I don’t know peared and new ones appeared who said that they indeed whether it was because of that damned creaking sound respected my dad but it was a high-interest loan. I took NAJWIĘSZY RACJONALNY SKURCZYBYK ŚWIATA.

our old Mercedes, which reminded me of said. “Time has come to give you back the descending down the sea. The bridge was hot my great childhood, and set off to Bieszcza- deposit that has been stored here safely for and a tight squeeze, but the miniature win- dy. I arrived at the cabin, which didn’t exist several years. But I add something from my- dow reduced the feeling of claustrophobia. in any records of real property during the self: the latest underwater GPS signalling I was wondering how the Japanese submari- People’s Republic, and holed up there in device, strong lights from Russian scientific ners felt approaching Pearl Harbor in 1941. search of my past. Photographs, tons of pho- bathyscaphes and help from those guys here. They were supposed to defeat the enemy for tographs. Mum was recording our whole life One more thing: I mined your house, so when their Emperor. What about me? What was with an instant camera. Perhaps my eyes those who were intruding you come for you, my aim? A spot on the map that carried some needed tears because I’d never cried before, they’ll quickly meet your father. After all, it is vague promise. But I was there alone, just like apart from my parents’ funeral. Then, in the him they were asking you about.” my father had planned. I’d believed him. shade of the mountain, I wept lots of them. We came to a desolate place on the beach After several hours, I reached the place I’d probably never see that, but one of in Stogi. One of the young soldiers from the marked on the map. I switched on all the my tears fell on a photograph, precisely old man’s team was driving the truck, I got headlights. Disappointment. What was I ex- where something was wrong. My dad, pho- into the second car. I unfolded the deposit pecting? A small Titanic filled with gold? On tographed in our shelter, was partially cov- I’d just received on my knees. One mildewed the sea bottom was a small fishing boat with ering something standing in the corner. and repeatedly dried up large piece of paper. quite a big superstructure. I accelerated and I sobered up. My face went dry. I went down- A handmade map of the Baltic Sea. With hit the old scow in anger. I turned back in stairs. But I didn’t find the thing I saw in the a very accurately marked point captioned order to finish my act of destruction. There photograph. Wait a moment. I threw myself by my father, who was as if teasing me, “YOU was nothing to destroy. I saw quite a large at the wall, took a large hammer from the WILL BE HERE IN SEVERAL HOURS”. box with military markings among a pile toolbox, crushed the plaster and discovered The young musclemen installed the old of planks. I thought I’d have something to a hole in the wall. Right next to it there was guy’s equipment. I opened the cabin of my kill myself with. I caught it with a hook and a crank. Car engines were once started with small U-boat and went down to the bridge. emerged from the sea. I managed to reach precisely such cranks slipped inside a slit in A seat, clocks and shifts. I knew those parts, some wharf on the remains of fuel. front of the car which this way moved the en- and I knew how to operate them. After all, we I am writing about it today from far away, gine crankshaft. I did the same. I heard the once used to play with such equipment in our I won’t tell you where exactly because I’m beautiful sound of an engine. “Son of a gun!” workshop. He taught me that. The young mus- afraid of those who perhaps survived the I shouted. The wall opened silently and re- clemen pushed me out to water. They didn’t explosion in our house in Gdansk. Actually, vealed a machine he must have constructed. wave, didn’t say goodbye. They were just fol- let them come, I have a private army, I’m the 1941. Everything was clear. I’d gone through lowing the orders. People from Stogi, who king of life and a constructor of contempo- that with him many times. Now I know had already seen a lot, couldn’t believe their rary, not totally legal submarines. Daddy, where his fascination had come from. The eyes. The old diesel engines growled. I started are you looking at me from above? massacre Japan organized in Pearl Harbor. Apart from fighters, there were also miniature submarines that wreaked havoc. And I had one in front of me. It smelled of grease, steel and my dad’s passion. There was a beautifully handwritten letter hanging on the boat. “I am convinced that it is you, my son, who reads this letter. I knew you would find this place when we would no longer be the kings of life. Take my small U-boat to Gdan- sk, and you will learn the rest FROM HIM. Your biggest son of a gun in the world. PS: now it is your road to freedom.” Everything happened extremely fast. There were steel ropes fastened around the boat and pulled away by the same engine that had given me access to my father’s last secret. I rented a large truck with a small crane and placed the finding softly in the back. I knew I would never give it away. I set off through the mountainous night to meet the city in which the moustached worker had overthrown communism, which led to the fall of my family. I reached a huge villa in Sopot. That was my father’s “FROM HIM”. Four young and athletic men surrounded me in the thresh- old, each of them holding an Israeli Uzi. The inside of a six-metre-tall hall was filled with a smell of old age, disease, charisma and old rules. “So you’re finally here,” an old man 120–121 FELIETON / COLUMN

ENGLISH MAM NA IMIĘ MY NAME IS GEORGE. CHAPTER 3 Paris – Roissy – Charles de Gaulle. Botany, art, modernity. Just like this airport, I want to be just like that. A divine, strong, nimble and elastic body nourished with oxygen and green vegetables. The body of a leop- GEORGE ard ready to jump. A mind full of harmony and thoughts about beauty, always choosing functional and brilliantly simple solutions. A man of the future, like from films about the future that is bright and perfect. That’s ODC 3 what the airport is like after its reconstruction in 2012! If you don’t feel like travelling to Paris because you don’t like the French, the Seine, the Louvre or niche perfume, visit the airport at least in transit. It’s worth it. As far as I’m concerned, I love Paris! I feel at home here. In the morning, when I wake świeci słońce, jedyne na co mogę mieć ocho- up in a tiny hotel in the Marais and see the tę, to zasiąść w kafejce na dole, której ple- sun shining, the only thing I’d like to do is to cione krzesła i owalne stoliki ustawiono sit in a cafe downstairs, where woven chairs tradycyjnie wprost na trotuarze. I przy mo- and round tables are traditionally situated jej kawie z mlekiem i croissant z dżemem straight on the pavement. And watch Pari- z pomarańczy patrzeć na przechodzących sians pass me by over my coffee with milk paryżan. Tak, tylko tyle! Potem wsiadam do and a croissant with orange jam. That’s it, metra, którego zapach uwielbiam, bo przy- nothing else! Then I get on the metro, whose KATARZYNA pomina mi mieszankę woni świeżej gazety smell I love as it reminds me of the combi- WARNKE i spalonych od hamowania opon samocho- nation of the aroma of fresh newspapers and dowych, i jadę do Muzeum Cluny, żeby spo- car tyres burnt from braking, and go to the Aktorka, dramaturg, reżyserka. tkać się z pewną panią. Musée de Cluny to meet a certain woman. Ukończyła krakowską PWST, została zaangażowana do Teatru Starego w Krakowie, To średniowieczne muzeum z maleńki- It’s a Medieval museum with small później dołączyła do zespołu TR Warszawa. mi salami, kolorowymi witrażami, ręcznie rooms, colourful stained-glass windows, Pracowała z Lupą, Jarzyną, Borczuchem, Klatą, pisanymi i cudownie ilustrowanymi księ- handwritten and beautifully illustrated Korczakowską. Wyreżyserowała swój tekst gami, rzeźbami madonn i kolczugami ryce- volumes, Madonna sculptures and chain „Uwodziciel” w Teatrz e Nowym K. Warlikowskiego. rzy. Ale najważniejsza jest dla mnie pewna armours. But it is a certain lady that is the Publikuje swoje teksty w „Zwykłym Życiu” i „K dama. Szczupła, długowłosa blondynka most important for me. A slim, long-haired Mag-u”. Na premierę czeka jej debiut kinowy „W spirali” w reż. K. Aksinowicza. o zamglonym spojrzeniu pełnym wyzwania. blonde with bleary eyes filled with chal- Za każdym razem, kiedy jestem w Paryżu, lenge. I visit her every time I’m in Paris. odwiedzam ją. Mam wrażenie, że zawsze I have the impression that she is always long- czeka stęskniona i tak słodko szepcze mi ing and waiting for me and, when I come, aris – Roissy – Charles de Gaulle. Bo- do ucha z tym cudnym francuskim „rrrr…” whispers to my year with that marvellous tanika, sztuka, nowoczesność. Taki – GEORGE! French “rrrr”, “GEORGE!”. P jak to lotnisko, właśnie taki chciał- Spotykamy się w okrągłej sali o przytłu- We meet in a round, dimly lit room. The bym być. Boskie ciało, silne, sprężyste, mionym świetle. Kiedy tylko tam wchodzę, moment I enter the place, I feel stupefied by elastyczne odżywione tlenem i zielonymi czuję się odurzony jej czarem, czuję się ob- her charm, I feel observed, I feel how flow- warzywami. Ciało pantery gotowej do sko- serwowany, czuję jak wokół rosną kwiaty ers and grass are growing around me. And ku. Umysł pełen harmonii i myśli o pięk- i trawy. Widzę w nich lwa, króliki, małpę, in them I see a lion, a rabbit, a monkey, an nie, wybierający rozwiązania funkcjonalne orła i jednorożca… No dobra, nie odbiło mi! eagle, a unicorn... Ok, I’m not crazy! Of i genialnie proste. Człowiek przyszłości, jak Chodzi oczywiście o wystawione w Cluny course, I mean five Medieval The Lady and z filmów o przyszłości, która jest jasna i do- pięć średniowiecznych gobelinów: „Dama the Unicorn tapestries exhibited in Cluny. skonała. Takie jest to lotnisko po przebudo- z jednorożcem”. Tam właśnie umówiłem This is where I’ve arranged to meet a real, wie w 2012 roku! Jeśli nie macie ochoty na się z prawdziwą kobietą, z krwi i kości, jak flesh and blood woman, but this time I’ve podróż do Paryża, bo nie lubicie Francuzów, to się mówi, ale brunetką dla odmiany. chosen a black-haired one for a change. Sekwany, Luwru i niszowych perfum, od- Taka trochę Sophie Marceau. A może to She resembles Sophie Marceau a bit. Or wiedźcie to lotnisko choćby na chwilę tran- była ona? Hm, w każdym razie udało nam perhaps it was her? Hmm, anyway, I spent zytem. Warto. się spędzić urocze popołudnie. A ze wzglę- a charming afternoon. And because she is Jeśli chodzi o mnie to kocham Paryż! du na to, że i ona jest damą, nie mogę ujaw- a lady too, I can’t present any details of our Czuję się tu jak w domu. Rano, kiedy budzę nić szczegółów owego spotkania. A poza meeting. And besides, as you know, I have

się w maleńkim hoteliku na Marais i akurat tym, wiadomo: muszę LECIEĆ! to catch my plane! ZDJĘCIE: MONIKA SZAŁEK

122–123 MIEJSCA / PLACES

MEDYCYNA ESTETYCZNA LEK.MED. ANNA BUTOWSKA ul.Grunwaldzka 492/1 , 80-309 Gdańsk tel.796-967-102 tel.733-159-990 [email protected] www.medestetycznabutowska.pl

Wszystko wygląda pięknie. Będę jeszcze chciała zobaczyć cię na kontroli. Właściwie mam jeszcze jeden problem, w któ- rym możesz mi pomóc. Wiesz, że mam małe dziecko. Po ciąży moje ciało nie było już tak idealne. Co prawda w takich chwilach w życiu praca modelki schodzi na drugi plan, ale dla samej siebie chciałam doprowadzić się do porządku. Zaczęłam ćwiczyć i efekty są super, jednak mam problem z jędrnością skóry na brzuchu.

To naturalne. Po ciąży mimo, że wracamy do prawidłowej wagi, skóra na brzuchu traci na jędrności, w dotyku jest zupełnie inna niż przed ciążą. Dobrze się odżywiasz, to super, bo wpływa to na metabolizm całego ciała, także skóry. Myślę jednak, że możemy coś zrobić, żeby pomóc twojej skórze w szybszej regeneracji. NIGDY NIE JEST ZA WCZEŚNIE Co to będzie? Ale chyba nie liposukcja? NA PIELĘGNACJĘ SKÓRY Absolutnie nie! Ty masz idealny brzuch, pięknie już po ćwiczeniach widać zarys mięśni, tu tylko uelastycznimy skórę PROFESJONALNA PIELĘGNACJA URODY TO NIE TYLKO WALKA ZE na brzuchu. W twoim przypadku, jak w przypadku innych młodych mam, ZMARSZCZKAMI. W RĘCE LEKARZA ODDAJĄ SIĘ TAKŻE MŁODE wystarczy dogłębna stymulacja skóry, na KOBIETY, CHOCIAŻBY PO TO, BY NAWILŻYĆ SKÓRĘ. O SWOICH przykład za pomocą Dermapenu. PIERWSZYCH WIZYTACH U LEKARZA MEDYCYNY ESTETYCZNEJ Na czym to polega? OPOWIADA FRANCYS BARRAZA SUDNICKA, MODELKA, MISS, MŁODA MAMA I AMBASADORKA GABINETU ANNY BUTOWSKIEJ. Na pobudzaniu skóry do odbudowy

ZDJĘCIA Piotr Żagiel komórkowej poprzez precyzyjne nakłuwanie drobnymi igiełkami. I nie będę miała po tym blizn?

Dr Anna Butowska: Pamiętasz, jak trafiłaś (śmiech). Spokojnie sobie funkcjonowałam Dermapen to małe urządzenie w kształcie do mojego gabinetu? i nic szczególnego się nie działo. Za to po długopisu, a igiełki są mikroskopijnej wielko- Francys Barraza Sudnicka: Gdy przeprowa- jakimś czasie, gdy skóra w całości się „od- ści. Dzięki stymulacji skóra dostanie impuls, dziłam się do Gdańska, poleciła mi cię ko- nowiła”, miałam poczucie takiej gładkiej, by produkować więcej elastyny i kolagenu, leżanka. Szukałam skutecznej pielęgnacji czystej cery! substancji odpowiedzialnych za jędrność. skóry twarzy, przede wszystkim solidnego Dzięki temu skóra na twoim brzuchu będzie nawilżenia i odświeżenia. Miałam też drob- Następnie zarekomendowałam ci bardziej sprężysta. ne przebarwienia od słońca, których chcia- Skinbooster. To zabieg mezoterapii łam się pozbyć. Zastanawiałam się, co mogę z kwasem hialuronowym do nawilżenia FRANCYS BARAZZA SUDNICKA – polsko-wene- zrobić oprócz odwiedzania kosmetyczki. głębokich warstw skóry. zuelska modelka. Finalistka Miss Wenezueli 2003, Skinbooster bardzo pomógł mojej skórze. Miss Polonia 2005, Miss Universe 2006 i Miss Zaczęłyśmy od peelingu chemicznego Pamiętam, że gdy na stałe wróciłam z Wene- Ziemi 2006. Mama małej Francine. Pasjonatka z intensywnym nawilżaniem. Jak czułaś zueli do Polski, zmiana klimatu na bardziej sportu. Od niedawna mieszkanka Trójmiasta. się po tym zabiegu? suchy dała mi się we znaki. Wiesz, skóra od- Wszystko przebiegało tak, jak wytłuma- czuwa takie zmiany. Skinbooster dogłębnie ANNA BUTOWSKA – lekarz medycyny este- czyłaś. Skóra goiła się około 7 dni, a okres nawilżył moją twarz, cofnęły się nawet pierw- tycznej. Absolwentka Pomorskiej Akademii Me- rekonwalescencji trwał 2 pierwsze dni po sze drobne zmarszczki. Do tego te delikatne dycznej w Szczecinie i Studiów Podyplomowych zabiegu. Pamiętam, że tak naprawdę mo- kremy z kwasem hialuronowym, które dosta- dla Lekarzy z zakresu medycyny estetycznej głam wychodzić z domu, w końcu bycie łam od Ciebie, cudownie się wchłaniały i zo- i kosmetologii na GWSH w Katowicach. Specja- mamą nie pozwala na długie nicnierobienie stawiały świetne uczucie gładkości. listka i pasjonatka. NIGDY NIE JEST ZA WCZEŚNIE NA PIELĘGNACJĘ SKÓRY

DZIĘKI STYMULACJI SKÓRA help your skin regenerate faster. What would it be? Not liposuction, I hope? DOSTA N I E I M PU L S, BY Absolutely not! Your belly is perfect, the PRODUKOWAĆ WIĘCEJ ELASTYNY outline of muscles is already visible after your exercise. Our aim is to just make your I KOLAGENU, SUBSTANCJI skin more flexible. In your case, as in the ODPOWIEDZIALNYCH case of other young mothers, thorough skin stimulation is enough, for example with the ZA JĘDRNOŚĆ. use of Dermapen. What does it consist in?

In stimulating cellular reconstruction by ENGLISH the first wrinkles disappeared. Moreover, my piercing the skin with small needles. skin wonderfully absorbed those delicate And I won’t have any scars after that? IT IS NEVER TOO EARLY creams with hyaluronic acid you gave me. FOR SKIN CARE They left my skin perfectly smooth. Dermapen is a small, pen-shaped device, and Professional skin care is more than just fighting the needles are miscroscopic. Thanks to the against wrinkles. Young women put themselves Everything looks beautiful. We’ll see each stimulation, the skin receives a stimulus to at doctors’ disposal too, for example to other during the check-up. produce more elastin and collagen, which moisturise their skin. Francys Barraza Sudnicka, I actually have one more problem you could are substances responsible for skin firmness. a model, miss, young mother and ambassador help me with. You know I have a small child. As a result, the skin on your stomach will be of Anna Butowska’s office, tells about her My body after pregnancy hasn’t been so per- more elastic. first appointments with an aesthetic medicine fect any more. Admittedly, work fades into specialist. the background in such moments for each FRANCYS BARAZZA SUDNICKA is a Polish-Ve- model, but I’d like to put my body in order for nezuelan model. A finalist of Miss Venezuela Dr Anna Butowska: Do you remember how myself. I started exercising, and the results 2003, Miss Polonia 2005, Miss Universe 2006 you came to my office for the first time? are great, but I have a problem with skin firm- and Miss Earth 2006. A mother of small Fran- Francys Barraza Sudnicka: When I moved to ness on my belly. cine. A sport enthusiast. She moved to Tricity Gdansk, my friend recommended you to me. some time ago. I was looking for effective facial skin care, It’s natural. After pregnancy, even though we especially good moisturising and refreshing return to proper body weight, the skin on our ANNA BUTOWSKA is an aesthetic medicine treatments. I also had minor discolorations stomach loses firmness and is actually com- specialist. A graduate of the Pomeranian Me- after sun exposure, which I wanted to get rid pletely different than before pregnancy. You dical University in Szczecin and Postgraduate of. I was wondering what I could do apart from eat properly, and it’s great because it influ- Studies for Doctors in aesthetic medicine and visiting a beautician. ences your body metabolism, including your cosmetology at Katowice School of Economics. skin. But I think that we can do something to A specialist and enthusiast. We started with chemical peel and intensive moisturising. How did you feel after the treatment? Everything was happening as you had explained to me before. My skin was healing for around 7 days, and the period of con- valescence lasted for 2 first days after the treatment. I remember that I could actually go out; after all, being a mum doesn’t let you do nothing for a long time. (Laughs) I was functioning normally, nothing special happened. And after some time, when my skin was completely “renewed”, I had a feeling of such smooth, pure skin!

Then I recommended that you try Skinbooster. It is a mesotherapy treatment with hyaluronic acid used to moisturise deep skin layers. Skinbooster really helped my skin. I remember that when I moved from Venezuela to Poland for good, my skin really suffered because of the climate change. You know, skin does feel such changes. Skinbooster moisturised my facial skin thoroughly, even 124–125 MODA / FASHION

F ROM THE CATWALK

T O THE STREET

TREND „ROMANTYCZKA” Kwiatowe wzory, tiule i falbany w tym sezonie wracają w nowej odświeżonej wersji. Sukienki z delikatnym, cienkim tiulem, bogato zdobione kwiatami, idealnie skomponują się z dużymi, efektownymi dodatkami w postaci biżuterii lub opasek.

ENGLISH “ROMANTIC” TREND. Flower patterns, tulles and frills return this season in a new, refreshed version. Richly decorated with flowers, dresses with delicate and thin tulle perfectly match large, spectacular accessories like jewellery or headbands. DIVA

TREND „BIEL I CZERŃ – EKLEKTYZM” Zestawienie bieli i czerni to klasyka. Na wiosnę łączymy te dwa kolory w mniej oczywisty, bardziej eklektyczny sposób. Wystarczy połączyć ze sobą nieoczywiste elementy takie jak: top bieliźniany z kurtką typu bomber i plisowaną spódnicą, a wszystko uwieńczyć płaskimi butami na grubej podeszwie.

ENGLISH “BLACK AND WHITE – ECLECTICISM” TREND Combining black and white is classics. But in spring, we combine the two colours in a less obvious, more eclectic way. You just have to put surprising elements together, for example a linen top with a bomber jacket and a pleated skirt, and crown all that with flatform shoes. 126–127 MODA / FASHION

TREND „PASKI” W tym sezonie najbardziej lansowanym trendem w kategorii geometria są właśnie pasy. Najlepiej pasują w komplecie z dołem w taki sam wzór lub zestawione w jednej kolorystyce, ewentualnie łączone z kolorem, który pojawił się w princie.

ENGLISH “STRIPES” TREND. Stripes are the most popular geometrical trend of the season. They go best with bottoms following the same pattern or with the same colour, alternatively with the colour that is seen in the print. FROM THE CATWALK TO THE STREET

TREND „DENIM” Jeans, jeans i jeszcze raz jeans. I to najlepiej od stóp do głów! W tym sezonie możemy łączyć wszystkie jego fasony, kolory i faktury w całość. Dla chcących urozmaicenia, stylizacja total denim idealnie łączy się ze srebrnymi dodatkami.

ENGLISH “DENIM” TREND. Jeans, jeans and jeans once again. Most preferably from head to toe. This season, we can combine all shapes, colours and textures into one. For those who like variety, total denim goes perfectly with silver accessories.

ZDJĘCIA / PHOTOGRAPHS MODELKA / MODEL: MAKIJAŻ / MAKE-UP: STYLIZACJA / STYLING: Edyta Bartkiewicz Paulina / Specto models Aga Brudny Joanna Peczkis (edytabartkiewicz.com) 128–129 MODA / FASHION

TREND „NUDE” Topy, płaszcze i szpilki- jednym słowem WSZYSTKO w kolorze total nude! Kolor ten wygląda świetnie na prawie każdej sylwetce, a trend ten lansują na swoich wybiegach Emporio Armanii, Balmain czy Saint Laurent.

ENGLISH “NUDE” TREND Tops, coats and stilettos – in a word, EVERYTHING in total nude! The colour looks perfect on almost every figure, and the trend itself can be seen on the catwalks of Emporio Armanii, Balmain or Saint Laurent. FROM THE CATWALK TO THE STREET

TREND „GEEK” Z ławki prosto na wybieg. Spodnie w kratkę połączone z butami typu lords, luźnym swetrem i bogato zdobionymi kolczykami? Tak! To właśnie ten trend pokochały największe domy mody: Gucci, Prada czy Miu Miu.

ENGLISH “GEEK” TREND From the bench straight to the catwalk. Checked trousers combined with loafers, a loose-fitting sweater and richly decorated earrings? Yes! That is precisely the trend the largest fashion houses like Gucci, Prada or Miu Miu have fallen in love with. 130–131 FELIETON / COLUMN

Jest jeszcze jedno zagrożenie. Po przyjęciu takiego wniosku ucierpieć mogłaby sama partia posła. Gdyby za- łożyć, że nietrzeźwi posłowie są odsyłani do domu do mo- PIŁEŚ mentu aż odzyskają w pełni sprawność i jasność umysłu, to przy niektórych głosowaniach mogliby nie mieć więk- szości. Wtedy trzeba byłoby dogadać się z innymi, a to zawsze kosztuje... przynajmniej wyrazy wdzięczności. NIE Wniosek zatem jest… ale inny i prostszy. Kodeks pracy wskazuje, że dyscyplinarne zwolnienie za przyjście do pracy w stanie wskazującym posłom nie grozi. Nadal mogą czuć się bezkarni, bo choć alkomat przydałby się na Wiejskiej, to z racji choćby wymienionych wyżej przy- GŁOSUJ kładów, w najbliższym czasie go tam nie będzie. Liczyć możemy jedynie na wybryki posłów. Trudno jednak czasami stwierdzić, czy są one po alkoholu, czy nie, bo to, co mówią, piszą i robią posłowie, wygląda jakby czasami w ogóle nie trzeźwieli.

ENGLISH DRUNK? DON’T VOTE

I wonder why some propose motions that are clearly fore- doomed to rejection. There are countless mistaken ideas, some of which are even funny, sometimes so funny that they demand special attention. Here is one of them. A certain Dominik Tarczyński, member of the parlia- KATARZYNA ment from the Law and Justice party (PiS), wants to pro- ZDANOWICZ MP pose a motion of the possibility of testing s’ sobriety. He Od 2012 roku pracuje w TVN24. shared that information some time ago via Twitter after W CV ma też „Gazetę Wyborczą” Polskie Radio being inspired by an excess of his colleague from the op- PiK, Radio Gra, Polsat i Polsat News. Lubi kawę position. During one of the sessions of the Sejm, a blogger i rozmowy. Nie kończy na jednym pytaniu, from Niezależna tried to persuade Michał Kamiński MP to ale unika ludzi, którzy mówią bez końca. Jest breathalyse himself. He was convinced that the politician też uzależniona od newsa i książek. Nie lubi marnować czasu i brzydzi się plotami. was under the influence of alcohol and in such condition was going to vote. The MP refused to do it, which wasn’t at all surprising, but the problem quickly found its continuation in the form of the motion being announced. astanawia mnie po co niektórzy zgłaszają wnio- The idea is perhaps quite okay because why should MPs ski, skoro od razu można stwierdzić, że z góry be more equal than other citizens. But the consequences Z będą przekreślone. of such a motion being accepted could cost some parties Nietrafionych pomysłów jest bez liku, niektóre nawet a pretty penny. And then it would be Tarczyński to blame. zabawne, czasem tak bardzo, że wymagają szczególnej He could be actually responsible for paralysing the func- osobnej uwagi. Oto jeden z nich. tioning of the Sejm or sometimes even the Senate, even Niejaki Dominik Tarczyński, poseł Prawa i Spra- though nasties joke that they don’t drunk as much in the wiedliwości, chce złożyć wniosek o możliwość badania latter because they’re too old. trzeźwości parlamentarzystów. Informacją podzielił się There’s one more threat. Tarczyński’s party itself could jakiś czas temu na Twitterze, a zainspirował go wyskok suffer if the motion was accepted. In the scenario where kolegi z opozycji. W czasie jednego z posiedzeń Sejmu drunk MPs are sent back home until they fully regain men- bloger Niezależnej próbował namówić posła Michała tal fitness, they could lose majority in some votes. Then Kamińskiego, by ten przebadał się alkomatem. Był prze- they’d have to reach agreements with others, which always konany, że polityk jest pod wpływem alkoholu i w stanie costs... at least tokens of gratitude. wskazującym udaje się na głosowanie. Poseł odmówił, co So there’s a simpler solution. The Polish Code of La- nie było zaskoczeniem, ale sprawa szybko znalazła swój bour says that MPs who come to work under the influence ciąg dalszy w postaci zapowiedzi złożenia wniosku. of alcohol don’t have to fear dismissal for disciplinary rea- Pomysł może i słuszny, bo niby dlaczego posłowie mają sons. They can still feel unpunished because, although być równiejsi od innych obywateli. Ale konsekwencje a breathalyser would come in handy in our parliament przyjęcia takiego wniosku mogłyby niektóre partie sło- building, it certainly won’t be used there for at least the no kosztować. A wtedy winny byłby on, poseł Tarczyński. above-mentioned reasons. We can count on our MPs’ ex- Mógłby być właściwie odpowiedzialny za sparaliżowanie cesses only. But it’s hard to judge whether they act like that prac Sejmu, momentami i Senatu – choć złośliwcy śmie- under the influence or not because what our MPs write, say

ją się, że tam piją mniej, bo nie pozwala im na to już wiek. and do sometimes looks as if they never came round. ZDJĘCIE: MONIKA SZAŁEK

STAŁY DODATEK PORTU LOTNICZEGO GDAŃSK IM. LECHA WAŁĘSY REGULAR SECTION OF GDANSK LECH WALESA AIRPORT

www.airport.gdansk.pl [email protected] facebook.com/AirportGdansk twitter.com/AirportGdansk BEZPŁATNA STREFA KISS&FLY

/ FREE OF CHARGE KISS&FLY ZONE

Kierowcy dowożący pasażerów na samolot z gdańskiego lotniska, skorzystać mogą z parkingu przed terminalem, który umożliwia bezpłatny postój pojazdu do 10 minut. Rabat 15% na rezerwację w okresie od 01.04.2016 – 30.04.2016 po wpisaniu kodu rabatowego do systemu rezerwacji online o treści #PLG. Rezerwacja miejsca parkingowego on-line na stronie internetowej www.airport.gdansk.pl

Drivers delivering passengers to the airport in Gdansk can use a car park located in front of the terminal which offers free stops of up to 10 minutes. Enter the discount code #PLG in the online booking system and get a 15% discount on bookings from 01 April 2016 to 30 April 2016. The online parking space booking system is available on www.airport.gdansk.pl

do 10 min do 20 min każde następne 10 min / to 10 min / up to 20 min / each next 10 min

bezpłatnie / free 20,00 PLN 10,00 PLN

każda kolejna doba powyżej 15 dni pierwsze 2 godziny za każde rozpoczęte 30 minut następna godzina, za każdą rozpoczętą godzinę doba, więcej niż 8 godzin i nie dłużej niż 24 godziny 1-3 dni / 1-3 days 4-8 dni / 4-8 days 9-15 dni / 9-15 days / first two hours, for every 30 minutes / subsequent hour, for each commenced hour / more than 8 hours and less than 24 hours / for every next day, above 15 days

P1 4,00 PLN 6,00 PLN - P4 19,00 PLN 69,00 PLN 89,00 PLN 10,00 PLN

P2 4,00 PLN 6,00 PLN 60,00 PLN P5 19,00 PLN 69,00 PLN 89,00 PLN 10,00 PLN *cena za każdą rozpoczętą dobę / price for each succesive started day

REKLAMA

TERMINAL MIASTO TO / CITY TERMINAL MEANS:

• licencjonowane biuro IATA, członek Polskiej Izby Turystyki • the accredited office of IATA, a member of Polish Chamber of Tourism • komfortowa odprawa na 24 godziny przed odlotem (do 3 godzin przed odlotem • comfortable check-in 24 hours before departure (up to 3 hours before departure dla pasażerów z bagażem rejestrowanym* i do 4 godzin dla pasażerów z bagażem for passengers with registered* baggage and up to 4 hours for passengers with rejestrowanym linii WizzAir registered baggage flying with WizzAir • minimum niezbędnych formalności • minimum necessary formalities • możliwość zakupu biletów na dowolną trasę, dowolnych linii lotniczych oraz • possibility of purchasing tickets for any route, wykupu ubezpieczenia by any airline or taking out insurance • dogodna lokalizacja w samym centrum miasta (naprzeciwko hotelu Mercure • convenient location in the city centre (opposite Mercure Hevelius hotel) Hevelius) • access to the services of Kansai Sushi restaurant while waiting • możliwość skorzystania z usług restauracji Kansai Sushi podczas oczekiwania • more time in the city • więcej czasu w mieście • no necessity to get to the airport with heavy luggage • uniknięcie konieczności dojazdu na lotnisko z ciężkimi bagażami

GODZINY OTWARCIA TERMINALU MIASTO OPENING HOURS OF CITY TERMINAL: Kasy Biletowe Lotniska otwarte są: Airport Ticket Office: pn.–pt. 09:00 – 17:00 Monday–Friday 9am–5pm w sob. 10:00 – 14:00 i niedz. – nieczynne Saturday 10am–2pm and Sunday - closed Check in: pn-ndz 9:00 – 17:00 Check in: Monday–Sunday 9am–5pm

KONTAKT: CONTACT: ul. Heweliusza 13-17 ul. Heweliusza 13-17 80-890 Gdańsk 80-890 Gdańsk Kasy Biletowe Lotniska Tel. +48 58 526 88 00, Airport Ticket Office: tel. +48 58 526 88 00, +48 58 526 88 03 Fax: +48 58 526 88 01 +48 58 526 88 03 | fax: +48 58 526 88 01 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Check-in +48 58 526 88 04 Check-in: +48 58 526 88 04 Sopot Zatoka Gdańska Chwaszczyno

Sopot Wyścigi

> Kierunek Gdańsk Oliwa Gdynia Kołobrzeska Gdańsk Przymorze Uniw.

Gdańsk Zaspa

> Wrzeszcz S6 Gdańsk Wrzeszcz Gdańsk Politechnika

Gdańsk Stocznia Nowatorów Gdańsk Główny Gdynia Gdańsk 7

7 7 Armii Krajowej

DOJAZD DO PORTU LOTNICZEGO GDAŃSK IM. LECHA WAŁĘSY 1 19,00 PLN 69,00 PLN 89,00 PLN 10,00 PLN 221 HOW TO GET TO GDANSK LECH WALESA AIRPORT 19,00 PLN 69,00 PLN 89,00 PLN 10,00 PLN

MINIBUSY SAMOCHODEM Z PORTU LOTNICZEGO / BY CAR MINIBUS FROM AIRPORT • z kierunku Banina (zachód) – ul. Nowatorów • from Banino (west) – Nowatorów St. AIR-TRANSFER.PL • z kierunku Gdyni/Sopotu (północ) – trasa S6 • from Gdynia/Sopot (north) – route S6 www.air-transfer.pl • z kierunku Tczewa (południe) – trasa S6 • from Tczew (south) – route S6 Koszalin-Sławno-Słupsk-Lębork- • z kierunku Gdańska (północ) – ul. Słowackiego • from Gdansk (north) – Słowackiego St. Port Lotniczy Gdańsk (i z powrotem) • z kierunku Torunia, Bydgoszczy – trasa A1 • from Torun, Bydgoszcz – route A1 WAGNER TRANSPORT TAXI wagnertransport.pl TAKSÓWKĄ Olsztyn-Ostróda-Port Lotniczy Gdańsk / BY TAXI (i z powrotem) Taxi rekomendowane przez Port Lotniczy ARRIVA Gdańsk im. Lecha Wałęsy www.arrivabus.pl/index.php?lang=pl Toruń-Gdańsk Dworzec PKS- Taxi recommended by Gdansk Lech Walesa Port Lotniczy Gdańsk (i z powrotem) Airport

TRANSLINEAIR AUTOBUSEM www.translineair.pl / BY BUS PRZEWOŹNICY NIEREGULARNI: AUTOBUSY Z/DO GDAŃSKA

NIWOTRANS TWOJBUS24PL BUSES FROM/TO GDANSK www.niwo.pl twojbus24.pl (szczegółowy rozkład www.ztm.gda.pl): TRANSWAL OLIMPIC (detailed timetable www.ztm.gda.pl): www.transwal.pl www.olimpic.net.pl Hel-Władysławowo • z Dworca Głównego PKP Gdańsk Główny / from PKP Gdańsk Główny Station DAW • linia 210 (czas dojazdu ok. 35 min.) / 210 bus line (journey time approx. 35 min.) www.bus-lebork.com AD-MAR • linia nocna N3 (czas dojazdu ok. 40 min.) / N3 night bus line (journey time approx. 40 min.) www.admartransport.pl • z Dworca PKP Gdańsk Wrzeszcz / from PKP Gdańsk Wrzeszcz Station Grudziądz • linia 110 (czas dojazdu ok. 35 min.) / 110 bus line (journey time approx. 35 min.) AUTOBUSY Z / DO GDYNI

BUSES FROM / TO GDYNIA (szczegółowy rozkład www.zkmgdynia.pl): ZKMGDYNIA (detailed timetable www.zkmgdynia.pl): Jeśli masz pytania lub uwagi na temat funkcjonowania Portu Lotniczego • z Dworca Głównego PKP Gdynia Główna / from Gdynia Główna PKP Station Gdańsk i Terminalu Miasto, napisz • linia 510 (czas dojazdu ok. 40 min.) / 510 bus line (journey time approx. 40 min.) do nas: [email protected] POCIĄGIEM If you have any questions or suggestions about the functioning of Gdansk Airport / BY TRAIN and the City Terminal, e-mail us: Pociągi do i z Gdańska i Gdyni [email protected] / Trains to and from Gdańsk and Gdynia Rozkład / Timetable: www.skm.pkp.pl REYKJAVIK

KIERUNKI LOTÓW

FLIGHT DESTINATIONS TRONDHEIM

MOLDE NORWEGIA / NORWAY ALESUND

ALESUND www.avinor.no BERGEN BELGIA / BELGIUM OSLO HAUGESUND OSLO-RYGGE BRUKSELA- CHARLEROI www.brusselsairport.be BERGEN www.avinor.no/en/airport/bergen TURKU ABERDEEN STAVANGER OSLO-TORP www.avinor.no/en/airport/ SZTOKHOLM HELSINKI HAUGESUND haugesund EDYNBURG CZECHY / CZECH KRISTIANSAND www.avinor.no/en/airport/ GLASGOW SZTOKHOLM-SKAVSTA KRISTIANSAND kristiansand PRAGA www.pragueairport.co.uk GÖTEBORG MOLDE beta.avinor.no DUBLIN LEEDS-BRADFORD DANIA / DENMARK OSLO -GARDERMOEN www.osl.no MANCHESTER CORK LIVERPOOL DONCASTER-SHEFFIELD BILLUND www.billund-airport.com BILLUND OSLO-RYGGE www.en.ryg.no KOPENHAGA BIRMINGHAM KOPENHAGA www.cph.dk GRONINGEN MALMÖ - STURUP OSLO-TORP www.torp.no LONDYN-STANSTED HAMBURG FINLANDIA / FINLAND STAVANGER www.avinor.no/en/stavanger BRISTOL LONDYN-LUTON

TURKU www.finavia.fi www.avinor.no/en/airport/ GDAŃSK TRONDHEIM trondheim EINDHOVEN BERLIN HELSINKI www.finavia.fi SZKOCJA / SCOTLAND BRUKSELA DORTMUND WARSZAWA FRANCJA / FRANCE ABERDEEN www.aberdeenairport.com PARYŻ-BEAUVAIS KOLONIA-BONN GLASGOW- FRANKFURT PARYŻ-BEAUVAIS www.aeroportbeauvais.com www.gpia.co.uk FRANKFURT HAHN RADOM INTERNATIONAL PRAGA EDYNBURG www.edinburghairport.com KRAKÓW HISZPANIA / SPAIN SZWECJA / SWEDEN MONACHIUM BARCELONA www.barcelona-airport.com

ALICANTE* www.alicante-airport.net GÖTEBORG www.goteborgairport.se

MALMÖ-STURUP www.lfv.se/sv/Malmo HOLANDIA / NETHERLANDS MEDIOLAN-BERGAMO SZTOKHOLM-SKAVSTA www.skavsta.se

EINDHOVEN www.eindhovenairport.com SZTOKHOLM-ARLANDA www.swedavia.com PIZA* GRONINGEN www.groningenairport.nl WIELKA BRYTANIA / GREAT BRITAIN BARCELONA IRLANDIA / IRELAND BIRMINGHAM www.birminghamairport.co.uk

BRISTOL www.bristolairport.co.uk CORK www.corkairport.com DONCASTER-SHEFFIELD www.robinhoodairport.com DUBLIN www.dublinairport.com ALICANTE* LEEDS-BRADFORD www.leedsbradfordairport.co.uk

ISLANDIA / ICELAND LIVERPOOL www.liverpoolairport.com

REYKJAVIK www.kefairport.is LONDYN-LUTON www.london-luton.co.uk

LONDYN-STANSTED www.stanstedairport.com MALTA / MALTA MANCHESTER www.manchesterairport.co.uk MALTA www.maltairport.com WŁOCHY / ITALY

NIEMCY / GERMANY MEDIOLAN www.milanomalpensa-airport.com MALTA BERLIN www.berlin-airport.de PIZA* www.pisa-airport.com

DORTMUND www.dortmund-airport.de POLSKA / POLAND FRANKFURT AM MAIN www.frankfurt-airport.de

FRANKFURT HANN www.hahn-airport.de KRAKÓW www.krakowairport.pl

HAMBURG www.fhl-web.de RADOM www.lotnisko-radom.eu

KOLONIA-BONN www.koeln-bonn-airport.de WARSZAWA www.lotnisko-chopina.pl

WARSZAWA – www.modlinairport.pl MONACHIUM www.munich-airport.de MODLIN

* Połączenia sezonowe / seasonal connections REYKJAVIK

TRONDHEIM

MOLDE ALESUND

BERGEN OSLO HAUGESUND OSLO-RYGGE TURKU ABERDEEN STAVANGER OSLO-TORP SZTOKHOLM HELSINKI EDYNBURG KRISTIANSAND GLASGOW SZTOKHOLM-SKAVSTA GÖTEBORG

DUBLIN LEEDS-BRADFORD

MANCHESTER CORK LIVERPOOL DONCASTER-SHEFFIELD BILLUND KOPENHAGA BIRMINGHAM GRONINGEN MALMÖ - STURUP

LONDYN-STANSTED HAMBURG BRISTOL LONDYN-LUTON

GDAŃSK

EINDHOVEN BERLIN BRUKSELA DORTMUND PARYŻ-BEAUVAIS WARSZAWA KOLONIA-BONN FRANKFURT FRANKFURT HAHN RADOM PRAGA KRAKÓW

MONACHIUM

MEDIOLAN-BERGAMO

PIZA**

BARCELONA

ALICANTE*

MALTA * Połączenia sezonowe / seasonal connections

Szczegółowy rozkład połączeń znajdą Państwo na stronie: Detailed flight schedule available on: ? www.airport.gdansk.pl/schedule/departures-schedule AKTUALNOŚCI PORTU LOTNICZEGO GDAŃSK IM. LECHA WAŁĘSY

GDANSK LECH WALESA AIRPORT NEWS

10 LAT BAZY WIZZAIR EN 10 YEARS OF WIZZAIR’S BASE W GDAŃSKU IN GDANSK 1 marca 2016 roku WizzAir, największy przewoźnik niskokosz- WizzAir, the biggest low-cost carrier in Central Europe, celebrated towy w Europie Środkowej, świętował 10. urodziny swojej bazy the 10th birthday of its base in Gdansk on 1 March 2016. The base was w Gdańsku. Powstała w 2006 roku baza była trzecią po Warszawie established in 2006 and was the third one after the facilities in Warsaw i Katowicach. Z tej okazji odbyła się konferencja prasowa z udzia- and Katowice. A press conference was organized on this occasion with łem Prezesa Portu Lotniczego Tomasza Kloskowskiego i Dyrekto- the participation of Tomasz Kloskowski, Chairman of the Board of ra Marketingu WizzAir, Johana Eidhagena. Gdansk Airport, and Johan Eidhagen, Marketing Director at WizzAir. Obecnie na lotnisku w Gdańsku znajduje się 5 samolotów linii There are currently 5 WizzAir aircrafts and 200 people i zatrudnionych jest ponad 200 pracowników WizzAir. Od pierw- employed by the airline at the airport in Gdansk. Since its first szego lotu z Gdańska w 2004 Wizz obsłużył ponad 11 milionów flight from Gdansk in 2014, Wizz has served more than 11 million pasażerów na trasach prowadzących przez gdański port lotniczy. passengers on routes via Gdansk Airport. The base in Gdansk is Gdańsk jest jedną z 24 baz tej linii na całym świecie. among 24 facilities run by the company in the world.

SAS OTWIERA NOWE POŁĄCZENIE EN SAS LAUNCHES NEW Z GDAŃSKA DO SZTOKHOLMU CONNECTION FROM GDANSK Połączenie startuje 25 marca 2016 roku. Loty w obie strony reali- TO STOCKHOLM zowane będą sześć razy w tygodniu, każdego dnia tygodnia z wy- The connection starts on 25 March 2016. Flights to both directions will jątkiem sobót. W okresie wakacyjnym planowane jest zmniejsze- be handled six times a week, every day, excluding Saturdays. In the nie liczby lotów na tej trasie do dwóch tygodniowo. Sztokholm jest holiday season, the number of flights will be reduced to two per week. jednym z głównych portów lotniczych SAS, skąd linia realizuje Stockholm is one of the main airports for SAS. This is from where the loty międzykontynentalne w obrębie północnej półkuli – m.in. airline organizes its regional, European and intercontinental flights do Los Angeles – europejskie i regionalne.W sezonie letnim skan- within the northern hemisphere, for example to Los Angeles. The Scan- dynawska linia otworzy w sumie 12 zupełnie nowych tras, w tym dinavian airline will launch altogether 12 completely new routes in the z Kopenhagi do Bostonu. Dodatkowo od 27 kwietnia SAS wprowa- summer season, including a connection from Copenhagen to Boston. dza ofertę SAS Go Light, umożliwiającą podróż tylko z bagażem Moreover, SAS introduces a new offer, SAS Go Light, which allows its podręcznym. Trasa Gdańsk-Sztokholm uzupełni istniejącą ofertę passengers to travel with hand luggage only. The route from Gdansk to SAS z Lotniska im. Lecha Wałęsy o dwa istniejące połączenia do Stockholm will complement the airline’s offer from Lech Walesa Air- Kopenhagi i Oslo. port, which now includes flights to Copenhagen and Oslo. CO WZIĄĆ ZE SOBĄ? Parasol, bo w Oslo często pada. Wygodne buty, bo Oslo to też idealny OSLO start pieszych wycieczek w malownicze okolice. EN OSLO PRZODUJĄCYM KIERUNKIEM Z LOTNISKA GDAŃSK IM. LECHA WAŁĘSY JEST SKANDYNAWIA. DO SCANDINAVIA IS THE LEADING DESTINATION FROM GDAN- STOLICY NORWEGII MOŻEMY DOSTAĆ SIĘ AŻ NA SK LECH WALESA AIRPORT. YOU CAN REACH THE CAPI- TAL CITY OF NORWAY IN THREE WAYS AND WITH FOUR TRZY SPOSOBY I TO CZTEREMA LINIAMI: NA OSLO- AIRLINES: NORWEGIAN AND SAS WILL TAKE YOU TO OS- GARDERMOEN NORWEGIAN I SAS, OSLO-RYGGE – LO-GARDERMOEN, RYANAIR TO OSLO-RYGGE AND WIZZAIR RYANAIREM, ZAŚ NA OSLO-TORP – WIZZAIREM. TO OSLO-TORP. Tekst: Sylwia Gutowska Zdjęcia: Pixabay.com WHERE IS IT? On the southwest coast of Norway. The three airports are quite far away from each other. Gardermoen Airport (48 km from Oslo) is the biggest and at the same time the largest one in the country. Located in the town GDZIE TO JEST? of Moss, Rygge is 66 km away from Oslo. To reach the city from Torp, Na południowo-wschodnim krańcu Norwegii. Trzy lotniska są od siebie you need to cover 120 km. zasadniczo oddalone. Najbliższym i zarazem największym w kraju jest Gardermoen (48 km od Oslo). Rygge, położone w miejscowości Moss HOW TO GET THERE? od Oslo dzieli 66 km, zaś z Torp musimy pokonać 120 km. There is quite a well-developed transport system, including bus and train services, between the centre of Oslo and particular towns and ad- JAK DOJECHAĆ? ditional Airport Express Trains leaving from Oslo-Gardermoen. More- Z poszczególnych miejscowości do centrum Oslo prowadzi dobrze roz- over, Moss-Rygge is located near the European route E 6, which runs budowana sieć komunikacyjna – autobusy i pociągi. Z Oslo-Garder- through Oslo. Car rental services are available at all airports. moen jeżdżą też specjalne kolejki Airport Express Train. Dodatkowo Moss-Rygge leży przy europejskiej trasie E6, która biegnie przez Oslo. INTERESTING FACTS Spod lotnisk można wypożyczać samochody. Almost a quarter of the whole Norwegian population lives in Oslo.

CIEKAWOSTKI WORTH A VISIT Oslo skupia ponad ćwierć populacji całej Norwegii. The Munch Museum is one of many modern art museums in Oslo. It exhibits world’s biggest collection of works by the most recognisable WARTO ZOBACZYĆ expressionists, including the famous The Scream. Muzeum Muncha to jedno z wielu nowoczesnych muzeów sztuki The Botanical Garden shows the beauty of nature in the centre of w Oslo. Prezentuje największą na świecie kolekcję tego najbardziej roz- a metropolis. It features more than 1800 plants and is adapted to the poznawalnego ekspresjonisty, ze słynnym „Krzykiem” na czele. needs of the disabled. The entrance is free. Ogród botaniczny to piękno przyrody w centrum metropolii. Po- The Nobel Peace Centre is a museum space and a meeting place for nad 1800 roślin. Przystosowane dla niepełnosprawnych i z darmowym top-rank politicians. Its visitors can learn about all Nobel Peace Prize wejściem. winners and their achievements. Centrum Pokojowe Nobla to otwarta w 2005 roku przestrzeń mu- Aker Brygge is a popular seaside promenade with bars, restaurants, zealna i miejsce spotkań najwyższej rangi polityków. Można tam po- shops and office blocks offering a view over the Oslo Fjord. Perfect for znać wszystkich laureatów Pokojowej Nagrody Nobla i przyjrzeć się ich a Sunday walk. dokonaniom. Popsenteret. Something for pop culture maniacs. It presents the Nabrzeże Akker Brygge to popularna nadmorska promenada z ba- history of Norwegian pop music from its beginnings (dated to 1904!) to rami, restauracjami, sklepami i biurowcami z widokiem na Fiord Oslo. the present day. Many interactive stations and lots of fun. Idealna na niedzielny spacer. Popsenteret. Coś dla maniaków popkultury. Historia norweskiej WHAT TO TAKE? muzyki pop od zarania (datowanego na 1904 rok!) do współczesności. An umbrella as it often rains in Oslo. Comfortable shoes because Oslo Wiele interaktywnych stacji, mnóstwo zabawy. is also a perfect beginning for hikes to its picturesque surroundings. CO DZIEJE SIĘ Z BAGAŻEM NA LOTNISKU?

ZASTANAWIALIŚCIE SIĘ KIEDYŚ, CO SIĘ DZIEJE Z WASZYM BAGAŻEM KIEDY ZNIKA Z WASZYCH OCZU TUŻ PO NADANIU? W TAKIM RAZIE ZAJRZYJCIE Z NAMI W ŚRODEK SYSTEMU, KTÓRY ZARZĄDZA ICH DALSZĄ DROGĄ.

Tekst: Kajetan Kusina Zdjęcia: Mat. Prasowe

hyba każdy podczas pierwszego lotu samolotem nie mógł przestać zastanawiać się, co właściwie dzieje się z bagażem, C który znika na tajemniczej taśmie znajdującej się za stanowi- skami check-in. Oczywiście bagaż w końcu trafia z powrotem do swojego właściciela, ale ciekawość dotycząca jego losów pozostaje. Jak wła- ściwie jest skonstruowany system, który tym wszystkim zarządza i jak wygląda cały proces opieki nad bagażem? Sam system jest w pełni zautomatyzowany, ale wszystko zaczyna się od czynnika ludzkiego. Pasażer oddaje bagaż przy stanowisku check-in, w którym pracownik operatora handlingowego nadaje mu numer i przywiesza odpowiednią zawieszkę. Następnie system kie- ruje bagaż na właściwy poziom kontroli bezpieczeństwa, gdzie jest weryfikowany dla zachowania maksymalnego bezpieczeństwa ludzi. Nad całym procesem czuwają zarówno pracownicy lotniska jak i specjalnie wyznaczeni do tego zadania pracownicy służb bezpie- czeństwa. Odpowiednio zaprogramowane wózki dostarczają bagaże na dedykowane odrębnym lotom pochylnie. Tam wszystkie walizki pozostają pod stałym nadzorem obsługi portu lotniczego. Warto jeszcze wspomnieć o dodatkowej linii taśmociągowej do transportu ponadwymiarowych bagaży, które ze względu na nietypowe gaba- ryty nie nadają się do transportowania za pomocą wózków. Oczy- wiście, mimo sporej automatyzacji, w całej procedurze niezbędny jest także element ludzki. Po tak dokładnym sprawdzeniu, bagaże są w końcu odbierane przez pracowników agenta handlingowego i układane na odpowiednio posegregowanych przyczepkach baga- żowych, którymi są transportowane do samolotu. Kiedy znamy już zasady działania systemu, warto się także przyj- rzeć jego najbardziej charakterystycznemu elementowi, czyli wóz- kom służącym do przewozu bagaży. Jak dokładnie wygląda taki wó- zek? Jego wymiary to 174 centymetrów długości, 115 centymetrów szerokości oraz 58 centymetrów wysokości. Każdy z nich posiada elektryczny taśmociąg (do załadowania bagażu i do wyładowania ba- gażu), swój silnik elektryczny, czujniki mierzące wymiary bagażu. Wózek jest zasilany indukcyjne. Wózki osiągają prędkość 5 metrów na sekundę na odcinkach prostych i 2 metry na sekundę na zakrę- tach. Długość torów wynosi zaś 506 metrów. Port Lotniczy Gdańsk posiada na swoim stanie 44 takie wózki, które w razie potrzeby pra- najlepszą możliwą opiekę. Dodatkowo wspomaga go cały specjalnie cują jednocześnie. Dzięki temu, skomplikowana logistycznie opera- wyszkolony zespół, ale ich praca to temat na osobny artykuł, więc cja przebiega sprawnie i bez zakłóceń. przyjrzymy się im w przyszłym miesiącu. Jeśli następnym razem podczas oddawania swojego bagażu bę- dziecie martwili się o jego losy to pamiętajcie, że nad wszystkim EN czuwa zaawansowany technologicznie system, który zapewnia im WHAT HAPPENS TO YOUR BAGGAGE AT THE AIRPORT?

HAVE YOU EVER WONDERED WHAT HAPPENS TO YOUR BAGGAGE WHEN IT VANISHES FROM YOUR SIGHT AFTER IT IS CHECKED IN? IF YES, TAKE A LOOK INSIDE THE SYSTEM THAT MANAGES ITS FUTURE STEPS.

During our first flight, probably all of us could not stop thinking what actually happens to our baggage when it disappears on the mysterious belt behind the check-in desk. Of course, the baggage finally gets back to its owner, but the curiosity about its fate remains. How is the system that manages all that designed and how does the whole process look? The system is fully automated, but everything begins with a human factor. The passenger leaves their baggage at a check-in desk, and a handling operator employee assigns a special number and at- taches the right tag to the baggage. Next, the system directs the baggage to the right security check level, where it is verified to guarantee the highest level of safety to travellers. The whole process is watched over by both airport employees and specially assigned security service agents. Adequately programmed trolleys deliver the baggage to ramps dedicated to particular flights. All suitcases remain there under strict supervision of airport services. It is also worth mentioning the additional conveyor belt for oversized items of baggage which, due to their non-standard size, cannot be transported by the trolleys. Of course, despite the quite high level of its automation, the whole process demands also a human factor. After it is carefully checked, each baggage is finally collected by a handling operator employee and put on an appropriately arranged baggage trailer, on which it is transported to the aircraft. Since we already know the rules that govern the system, it is worth taking a closer look at its most characteristic element: the trolleys used to transport baggage. How does precisely such a trolley look? Each trolley is 174 centimetres long, 115 centimetres wide and 58 centimetres high. It is equipped with an electronic conveyor belt (used to load and unload the baggage), its own electric motor and sensors measuring the size of the baggage. The trolley is inductively powered. It reaches the speed of 5 metres per second on straight sec- tions and 2 metres per second on bends. The track itself is 506 metres long. Gdansk Airport has 44 trolleys like that, which – if needed – work simultaneously. As a result, the logistically complicated process runs smoothly and without any mishaps. If you feel worried about your baggage next time you leave it at the check-in desk, remember that everything is controlled by a tech- nologically advanced system that provides it with the best care possible. The system is additionally supported by a specially trained team, but their work is a topic for a separate article, so we will look into the matter next month.

REKLAMA

VVIPIP SERVICES

OOdlatujeszdlatujesz llubub pprzylatujeszrzylatujesz - sskorzystajkorzystaj z uusługsług VVIPIP DDeparturingeparturing oorr aarrivingrriving - uusese tthehe VVIPIP sserviceervice

PPortort LLotniczyotniczy GGdańskdańsk iim.m. LLechaecha WWałęsyałęsy ooferujeferuje sszerokizeroki zzakresakres GGdanskdansk LLechech WWalesaalesa AAirportirport ooffersffers a vvastast rrangeange usług VIP. Do skorzystania z oferty zapraszamy pasażerów ooff VVIPIP sservices.ervices. TThehe oofferffer iiss ddedicatededicated ttoo ppassengersassengers ooff sschedched-- popodróżującychdróżujących ssamolotamiamolotami rrejsowymiejsowymi oorazraz pprywatnymi,rywatnymi, uuledled aandnd pprivaterivate fflightslights oonn ddomesticomestic aandnd iinternationalnternational rroutes.outes. zarówno w ruchu krajowym jak i międzynarodowym. VVIPIP se rservicesvices offer :offer: W ramach usługi VIP zapewniamy Państwu: •• a pprivate,rivate, dis cdiscreetreet securit securityy control p ocontrolint, point, • oosobny,sobny, ddyskretnyyskretny pupunktnkt kkontroliontroli bbezpieczeństwa,ezpieczeństwa, •• ccomplexomplex chec check-in,k-in, custom scustoms clearance aclearancend passport c oandntro lpassport, control, • kkompleksowąompleksową oodprawędprawę bbiletowoiletowo – bbagażową,agażową, ccelnąelną oorazraz ppaszportową,aszportową, •• ccomfortableomfortable cond conditionition for rest for or erestfficie nort w efficientork at the V workIP Loun gate, the VIP Lounge, • kkomfortoweomfortowe wwarunkiarunki ddoo wwypoczynkuypoczynku bbądźądź eefektywnejfektywnej ppracyracy •• a rrichich se lselectionection of gr oofce rgroceriesies and drinks and, drinks, podczas przebywania w Saloniku VIP, •• a ppossibilityossibility of u ofsin gusing Wi-Fi, Wi-Fi,office d eofficevices, T Vdevices,, or holding TV, seri oorus holdingtalks in serious talks in • bbogatąogatą oofertęfertę aartykułówrtykułów sspożywczychpożywczych oorazraz nnapojów,apojów, a pprivaterivate roo room,m, • możliwość skorzystania z bezprzewodowego Internetu, urządzeń biurowych, •• iindividualndividual tra transportnsport to/fr oto/fromm the airc rtheaft, aircraft, TV, a także przeprowadzenia ważnych rozmów w osobnym pomieszczeniu, •• a ppossibilityossibility of u ofsin gusing parkin gparking places ne iplacesghbourin gneighbouring the VIP Lounge. the VIP Lounge. • indywidualny transport do/z samolotu, For more information please call: • możliwość skorzystania z miejsc parkingowych w sąsiedztwie Saloniku VIP. For more information please call:

++4848 660808 004747 663535 Dodatkowe informacje można uzyskać pod następującym numerem telefonu: Dodatkowe informacje można uzyskać pod następującym numerem telefonu: [email protected]@airport.gdansk.pl

++4848 660808 004747 663535 [email protected]@airport.gdansk.pl wwwww.airport.gdansk.plw.airport.gdansk.pl VIP SERVICES

Odlatujesz lub przylatujesz - skorzystaj z usług VIP Departuring or arriving - use the VIP service

Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy oferuje szeroki zakres Gdansk Lech Walesa Airport offers a vast range usług VIP. Do skorzystania z oferty zapraszamy pasażerów of VIP services. The offer is dedicated to passengers of sched- podróżujących samolotami rejsowymi oraz prywatnymi, uled and private flights on domestic and international routes. zarówno w ruchu krajowym jak i międzynarodowym. VIP services offer: W ramach usługi VIP zapewniamy Państwu: • a private, discreet security control point, • osobny, dyskretny punkt kontroli bezpieczeństwa, • complex check-in, customs clearance and passport control, • kompleksową odprawę biletowo – bagażową, celną oraz paszportową, • comfortable condition for rest or efficient work at the VIP Lounge, • komfortowe warunki do wypoczynku bądź efektywnej pracy • a rich selection of groceries and drinks, podczas przebywania w Saloniku VIP, • a possibility of using Wi-Fi, office devices, TV, or holding serious talks in • bogatą ofertę artykułów spożywczych oraz napojów, a private room, • możliwość skorzystania z bezprzewodowego Internetu, urządzeń biurowych, • individual transport to/from the aircraft, TV, a także przeprowadzenia ważnych rozmów w osobnym pomieszczeniu, • a possibility of using parking places neighbouring the VIP Lounge. • indywidualny transport do/z samolotu, • możliwość skorzystania z miejsc parkingowych w sąsiedztwie Saloniku VIP. For more information please call:

+48 608 047 635 Dodatkowe informacje można uzyskać pod następującym numerem telefonu: [email protected]

+48 608 047 635 [email protected] www.airport.gdansk.pl