AZS Terrein Schoonhoven

VOORONDERZOEK AZS terrein Schoonhoven

AVG Explosieven Opsporing Nederland

Vestiging Heijen: Vestiging Waalwijk: De Grens 7 - 6598 DK Heijen Professor Asserweg 24 – 5144 NC Waalwijk Postbus 160 - 6590 AD Gennep Tel. : 0416-700220 Tel. : 0485-802010 [email protected] Fax : 0485-802084 www.explosievenopsporing.com K.v.K. Venlo 12029421

INHOUDSOPGAVE

1 INLEIDING ...... 5

1.1 AANLEIDING ...... 5

1.2 PROBLEEMSTELLING ...... 5

1.3 DOELSTELLING ...... 5

1.4 ONDERZOEKSGEBIED ...... 6

1.5 ONDERZOEKSMETHODE ...... 6 1.5.1 Algemeen ...... 6 1.5.2 Inventarisatie bronnenmateriaal ...... 7 1.5.3 Beoordeling bronnenmateriaal ...... 8 1.5.4 Verantwoording ...... 8 1.5.5 Leeswijzer ...... 8

2 INVENTARISATIE BRONNENMATERIAAL ...... 9

2.1 EERDER UITGEVOERDE ONDERZOEKEN ...... 9 2.1.1 Rapportages archief AVG ...... 9 2.1.2 Derden ...... 9

2.2 LITERATUUR...... 9 2.2.1 Meidagen 1940 ...... 9 2.2.2 Luchtoorlog 1940-1945 ...... 11 2.2.3 Naoorlogse bevrijding ...... 12 2.2.4 Naoorlogse geschiedenis...... 12 2.3 COLLECTIE STAFKAARTEN TOPOGRAFISCHE DIENST KADASTER TE ZWOLLE ...... 13 2.3.1 Geallieerde stafkaarten ...... 13 2.3.2 Duitse stafkaart...... 13

2.4 LUCHTFOTO’S ...... 14 2.4.1 Geraadpleegde luchtfoto’s ...... 14 2.4.2 Luchtfoto-interpretatie 1944-1945 ...... 16 2.4.3 Luchtfoto-interpretatie huidige situatie ...... 16 2.5 GEMEENTEARCHIEF ...... 17 2.5.1 Luchtbeschermingsdienst, aangetroffen/geruimde CE en oorlogsschade ...... 18 2.5.2 Aangetroffen / geruimde CE en oorlogsschade ...... 19

2.6 NIEUWSBERICHTEN ...... 21 2.6.1 AVG bedrijfsarchief, internet en Koninklijke Bibliotheek ...... 21

2.7 EXPLOSIEVEN OPRUIMINGS DIENST DEFENSIE (EODD) ...... 21 2.7.1 Collectie ruimrapporten ...... 21 2.8 COLLECTIE MIJNENKAARTEN ...... 23

2.9 PROVINCIAAL ARCHIEF / MILITAIR GEZAG ...... 23

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 2 van 38

2.9.1 Militair Gezag ...... 23

2.10 SEMI STATISCHE ARCHIEFDIENSTEN MINISTERIE VAN DEFENSIE (SSA) ...... 25 2.10.1 Archief Mijn- en Munitie Opruimings Dienst (MMOD) 1945-1947 ...... 25

3 CHRONOLOGIE RELEVANTE GEBEURTENISSEN ...... 26

3.1 INLEIDING EN TABEL CHRONOLOGIE ...... 26

4 BEOORDELING BRONNENMATERIAAL ...... 28

4.1 INDICATIE VAN EXPLOSIEVEN IN HET ONDERZOEKSGEBIED ...... 28 4.2 LEEMTEN IN KENNIS BRONNENMATERIAAL ...... 28

4.3 SOORT, VERSCHIJNINGSVORM EN AANTALLEN CE ...... 29

4.4 HORIZONTALE EN VERTICALE BEGRENZING VERDACHT GEBIED ...... 29

5 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN ...... 30

5.1 CONCLUSIE ...... 30

6 BIJLAGEN ...... 31

6.1 BRONNENLIJST ...... 31 6.1.1 Archieven ...... 31 6.1.2 Literatuur ...... 31 6.1.3 Websites ...... 31

6.2 CERTIFICAAT WSCS-OCE ...... 32

6.3 RICHTLIJNEN WSCS-OCE AFBAKENING VERDACHTE GEBIEDEN ...... 33

6.4 PRESENTATIEKAART VERZAMELDE HISTORISCHE FEITEN ...... 35

6.5 CE-BODEMBELASTINGKAART (VERDACHT GEBIED) ...... 37

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 3 van 38

Distributielijst - AVG Explosieven Opsporing Nederland - RPS advies- en ingenieursbureau

Dit document is bestemd voor de opdrachtgever.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbe- stand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotoko- pieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. (Artikel 16 Auteurswet 1912). Het is de opdrachtgever toegestaan voor intern gebruik kopieën te maken zonder voorafgaande toestemming van de auteur.

Voor informatie, vragen of suggesties: AVG Explosieven Opsporing Nederland De Grens 7 6598 DK Heijen Tel 0485-802020 Fax 0485-802084 Website: www.explosievenopsporing.com / www.uxo.eu E-mail: [email protected]

Opdrachtgever RPS advies- en ingenieursbureau Rapport 1662138-VO-02 Naam AZS Terrein Schoonhoven Versie Definitief / conform WSCS-OCE versie 2016 Datum 1 november 2016 Vrijgegeven door: Menno Abee (afdelingshoofd OCE) Paraaf:

Opgesteld door: Jurian ter Horst MA (historicus) Paraaf:

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 4 van 38

1 INLEIDING

1.1 Aanleiding

AVG Explosieven Opsporing Nederland (hierna: AVG) heeft in opdracht van RPS advies- en ingenieursbureau een vooronderzoek naar de aanwezigheid van conventionele explosieven (hierna: CE) uitgevoerd ter plaatse van de projectlocatie AZS terrein te Schoonhoven. Hier worden in de toekomst diverse bodemingrepen uitgevoerd (zie afbeelding 1).

De projectlocatie AZS terrein te Schoonhoven, waar voorheen de voormalige meubelfabriek AZS was gevestigd, wordt ingericht tot een terrein bestemd voor de vestiging van bedrijven. Tevens worden mogelijkheden gecreëerd om te kunnen overgegaan tot inrichting voor andere doeleinden.

1.2 Probleemstelling

Er kunnen als gevolg van gevechtshandelingen CE in het onderzoeksgebied zijn achtergebleven. Er ontstaat bij het spontaan aantreffen en beroeren van CE uit de Tweede Wereldoorlog mogelijk een verhoogd veilig- heidsrisico. Onbedoelde detonaties kunnen bij de uitvoering van werkzaamheden in het ergste geval leiden tot dodelijk letsel en zware schade aan materieel en omgeving. Spontane CE vondsten kunnen resulteren in meerwerkkosten door stagnatie van de uitvoeringswerkzaamheden.

1.3 Doelstelling

Het doel van het vooronderzoek is om aan de hand van een breed scala aan historisch feitenmateriaal een zo genuanceerd mogelijk beeld met betrekking tot het onderzoeksgebied in de Tweede Wereldoorlog te verkrij- gen. Aan de hand van deze gegevens wordt een antwoord gegeven op de vraag of en zo ja in welke delen van het onderzoeksgebied er sprake is van een verhoogd risico op het aantreffen van CE. Er zal daarnaast worden ingegaan op de te verwachten soort(en) CE, de verschijningsvorm en de mogelijke hoeveelheid. Het onderzoek resulteert in een horizontale en verticale afbakening van het verdachte gebied door middel van GIS kaartmateriaal en het advies om de werkzaamheden onder reguliere omstandigheden uit te voeren, of om vervolgstappen te zetten in de vorm van bijvoorbeeld een (projectgebonden) risicoanalyse of direct een detec- tieonderzoek.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 5 van 38

1.4 Onderzoeksgebied

Het onderzoeksgebied ligt te Schoonhoven in de gemeente Krimpenerwaard en wordt begrensd door bebos- sing en woonwijken, meer specifiek Lekdijk-Oost, de Montignylaan, de Langerakkerweg, Beregrachtpad, Het Bastion en de Wal. Het onderzoeksgebied ligt op een locatie die in 1940 gedeeltelijk in de gemeentes Schoonhoven en Willige-Langerak, en in 1945 in de gemeentes Schoonhoven en Lopik lag.

AVG maakt een onderscheid tussen het onderzoeksgebied en het analysegebied. Het analysegebied betreft het onderzoeksgebied inclusief een buffer van 181 meter. Alle oorlogshandelingen binnen het analysegebied worden in dit vooronderzoek beoordeeld. Bij een duikbombardement met afwerpmunitie op een ‘pin point target’ wordt het CE verdachte gebied bepaald door een afstand van 181 meter gemeten vanuit het hart van het doel als zijnde CE verdacht te verklaren. Een dergelijke gevechtshandeling binnen de grenzen van het analysegebied leidt automatisch tot één of meerdere CE verdachte gebieden in het onderzoeksgebied.

Afb.1.- Onderzoeksgebied: rood omlijnd. Analysegebied: zwart omlijnd.

1.5 Onderzoeksmethode

1.5.1 Algemeen Bij het vooronderzoek worden literatuur en historische bronnen verzameld en gestructureerd geordend. Het eindresultaat is een rapportage met een bijbehorende CE-bodembelastingkaart. Het vooronderzoek dient conform de WSCS-OCE te worden uitgevoerd.1

1 Werkveldspecifiek certificatieschema voor het systeemcertificaat ‘Opsporen CE’

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 6 van 38

1.5.2 Inventarisatie bronnenmateriaal Het bronnenonderzoek vindt plaats op basis van een inventarisatie van: . Gebeurtenissen die hebben geleid tot de mogelijke aanwezigheid van CE (indicaties); . Gebeurtenissen die hebben geleid tot de verwijdering van CE (contra-indicaties).

Wij hebben de volgende archieven en collecties geraadpleegd:

VERPLICHTE BRONNEN Bron Korte omschrijving Geraadpleegd Hoofdstuk Literatuur O.a. En nooit was het stil… Ja 2.2 Gemeentearchief Schoonhoven en Lopik Vermeldingen oorlogshandelingen Ja 2.5 Provinciaal archief/ Streekarchief Midden-Hol- Vermeldingen oorlogshandelingen Ja 2.9 land en Regionaal Historisch Centrum Rijn- streek en Lopikerwaard Explosieven Opruimings Dienst Defensie Geruimde explosieven (mora’s/wo’s), Ja 2.7 mijnenkaarten Luchtfotocollectie Bibliotheek Universiteit Wa- Luchtfoto’s Tweede Wereldoorlog Ja 2.4 geningen Luchtfotocollectie Topografische Dienst (Ka- Luchtfoto’s Tweede Wereldoorlog Ja 2.4 daster)

NIET-VERPLICHTE BRONNEN Bron Korte omschrijving Geraadpleegd Hoofdstuk Nederlands Instituut voor Militaire Historie Inlichtingen verzet (575 serie) Nee Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumenta- Collecties 216k en 077 Nee tie Luchtfotocollectie National Collection of Aerial Luchtfoto’s Tweede Wereldoorlog Nee Photography (NCAP) The National Archives (Londen) 2nd TAF Daily Logs Nee Bundesarchiv-Militärarchiv Duitse 88e legerkorps Nee The National Archives and Records Administra- Gegevens 8th Air Force, 9th Air Force, Nee tion (Washington) verschillende airborne divisions, 104th US infantry division Getuigen Getuigenverslagen uit de eerste hand Nee Semi Statisch Archief (SSA) Rijswijk Mijn- en Munitie Opruimingsdienst Ja 2.10 Nationaal Archief te Den Haag Inspectie Bescherming Bevolking tegen Nee luchtaanvallen

IN DE WSCS-OCE NIET GENOEMDE BRONNEN Bron Korte omschrijving Geraadpleegd Hoofdstuk Bedrijfsarchief AVG Gegevens uit binnen- en buitenlandse Ja 2.1, 2.6 archieven Bedrijfsdatabase AVG O.a. oude webartikelen Ja 2.1, 2.6 Koninklijke Bibliotheek Oude krantenberichten Ja 2.6 Luchtfotocollectie Luftbilddatenbank Luchtfoto’s Tweede Wereldoorlog Ja 2.4 Centre Historique des Archives à Vincennes Franse gevechtsverslagen Nee The National Archives Ottawa Canadese gevechtsverslagen Nee Locatiedeskundige Expert op het gebied van lokale histo- Nee rie Heemkundekringen / historische kringen Plaatselijke archieven Nee Kadaster Zwolle Collectie Stafkaarten Topografische Ja 2.3 Dienst Kadaster te Zwolle

De aanvullende bron National Collection of Aerial Photography (NCAP) is niet geraadpleegd, omdat de wel door AVG geraadpleegde instelling Luftbilddatenbank o.a. gebruikmaakt van luchtfoto’s van dit luchtfotoarchief. AVG beschikt niet over adresgegevens van relevante getuigen / relevante toe- gangsnummers/inventarisnummers uit de archieven Bundesarchiv-Militärarchiv en The National Archi- ves and Records Administration (Washington).

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 7 van 38

1.5.3 Beoordeling bronnenmateriaal In deze fase van het vooronderzoek worden de indicaties en contra-indicaties uit het bronnenonderzoek beoordeeld. Op basis van deze gegevens wordt gemotiveerd vastgesteld of er sprake is van een van een op CE verdacht gebied. Indien er sprake is van een verdacht gebied, dan wordt tevens bepaald: de (sub)soort, de mogelijke aantallen en de verschijningsvorm van de vermoedelijk aanwezige CE, alsmede de horizontale en verticale afbakening van het verdachte gebied (de verticale afbakening zal in de eventuele PRA fase worden vastgesteld).

Bij de beoordeling van bronnenmateriaal is gebruikgemaakt van het geografisch informatie systeem (GIS). De indicaties en contra-indicaties zijn vertaald naar een locatie in het RD-coördinatenstelsel en verwerkt in GIS. De GIS dataset wordt mede gebruikt om te beoordelen of het onderzoeksgebied, of delen daarvan, verdacht is op de mogelijke aanwezigheid van CE.

1.5.4 Verantwoording Het vooronderzoek is tot stand gekomen dankzij de volgende personen: . Dhr. J. ter Horst MA (historicus): opstellen van het vooronderzoek . Dhr. P.P.A. van der Linde (assistent vooronderzoek): assistentie ten bate van het vooronderzoek . Dhr. P. Gieben (information manager): GIS kaartmateriaal . Dhr. H. van Driel (coördinator OCE): GIS kaartmateriaal . Dhr. M.A. Abee (afdelingshoofd OCE): interne beoordeling opzet en inhoud rapportage . Dhr. J.W.J. de Beer (manager OCE): interne beoordeling opzet en inhoud rapportage . Dhr. W. van den Brandhof MA (historicus): interne beoordeling opzet en inhoud rapportage

1.5.5 Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat de resultaten van het literatuur- en het archiefonderzoek.

In hoofdstuk 3 zijn de relevante indicaties en contra-indicaties chronologisch geordend in een lijst van gebeurtenissen. In dit hoofdstuk is tevens bepaald of de lijst met gebeurtenissen voldoende indicaties bevat, waaruit blijkt dat ter plaatse van de onderzoekslocatie mogelijk CE aanwezig zijn.

Hoofdstuk 4 is het resultaat van de beoordeling van bronnenmateriaal. De bij hoofdstuk 4 behorende CE-bodembelastingkaart is opgenomen in bijlage 6.5.

Conclusies en aanbevelingen komen aan de orde in hoofdstuk 5.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 8 van 38

2 INVENTARISATIE BRONNENMATERIAAL

2.1 Eerder uitgevoerde onderzoeken

2.1.1 Rapportages archief AVG Medewerkers van AVG hebben in het verleden vooronderzoeken op het grondgebied van Schoonho- ven en Lopik uitgevoerd: . AVG Explosieven Opsporing Nederland, VO Schoonhovenseveer-Langerak d.d. 25 april 2014. Projectnummer 1462018. . AVG Explosieven Opsporing Nederland, NGCE Verkenning Centraal Holland d.d. 8 januari 2016. Projectnummer 1562003. . AVG Explosieven Opsporing Nederland, KWA Lopikerwaard d.d. 2 maart 2016. Projectnummer 1562123.

In de vooronderzoeken zijn geen relevante gegevens of CE indicaties met betrekking tot het onderzoeksgebied aanwezig.

2.1.2 Derden Er zijn in het AVG bedrijfsarchief door civiele explosieven opruimingsbedrijven in de gemeente Schoonhoven uitgevoerde vooronderzoeken aanwezig: . Saricon, Vooronderzoek Conventionele Explosieven Pannerdens Kanaal, Neder-Rijn en de Lek, d.d. 8 februari 2012. Projectnummer 11S132.

In het vooronderzoek van Saricon zijn geen relevante gegevens met betrekking tot het analysegebied aanwezig.

Een zoekslag naar vooronderzoeken op het internet heeft geen relevante informatie opgeleverd.

2.2 Literatuur

2.2.1 Meidagen 1940 Beknopt algemeen historisch kader: Het Zesde en het Achttiende Duitse leger vielen op 10 mei 1940 Nederland binnen in kader van het door Hitler bevolen Fall Gelb. Het Zesde Leger trok door het zuidelijk deel van Nederland richting het Albertkanaal. De hoofdaanval van het Achttiende Leger was gericht op de Moerdijkbruggen die door Duitse parachutisten waren veroverd. De Moerdijkbruggen waren de toegangspoort naar Vesting Holland waar het Nederlandse opperbevel, koningin Wilhelmina en de regering zetelden.

Nederland was van groot belang voor de Luftwaffe (de Duitse luchtmacht). De vliegvelden zouden worden gebruikt voor de strijd tegen Groot-Brittannië en tegelijkertijd kon het Ruhrgebied alleen afdoende worden beschermd tegen vijandelijke luchtaanvallen wanneer er Nederlands grondgebied aan het Derde Rijk was toegevoegd.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 9 van 38

Het analysegebied in de meidagen van 1940: De gevechtshandelingen die in Schoonhoven, Lopik en Willige-Langerak in de meidagen van 1940 hebben plaatsgevonden worden in onderstaande tabellen beschreven:

Schoonhoven:

Datum Gebeurtenis (bron: F.J. Molenaar, De Blauwe Serie. De Relevant Motivatie Luchtverdediging in de meidagen 1940. Deel I en II) 11 mei 1940 Ten onrechte werden verschillende luchtlandingen ge- Nee Geen CE indicatie. meld, waaronder in Schoonhoven. (p. 765) 12 mei 1940 Ten onrechte werden verschillende luchtlandingen ge- Nee Geen CE indicatie. meld, waaronder in Schoonhoven. (p. 765)

Datum Gebeurtenis (bron: V.E. Nierstrasz (red.). De operatiën Relevant Motivatie van het veldleger en het oostfront van de vesting Holland. Mei 1940) 12 mei 1940 Nederlandse commandopost verplaatst naar Schoonho- Nee Locatie is niet te herleiden. ven. (p. 58)

Datum Gebeurtenis (bron: Het leven in Schoonhoven. Schoonho- Relevant Motivatie ven garnizoensstad – Uitgeverij Optima) 10 mei 1940 Er werd niet gevochten in Schoonhoven. Er vonden wel Nee De vermelding is te globaal. beschietingen plaats door overvliegende vliegtuigen. (p. 14) 13 mei 1940 Het hospitaalschip “Disponibel” wordt op de Lek nabij Nee Locatie ligt buiten de begren- Schoonhoven door de Duitsers in brand geschoten en zing van het analysegebied. zinkt. (p. 14) 14 mei 1940 De stad stroomde vol met militairen, onder andere afkom- Nee Geen CE indicatie. stig van het Depot Genietroepen die bij Dordrecht waren gevestigd. (p. 15)

Datum Gebeurtenis (bron: C.J. Ruissen, Artillerie mei 1940. De Relevant Motivatie krijgsverrichtingen en achtergronden) Mei 1940 Na de mobilisatie werden twee batterijen van II-19 RA ge- Nee Het is niet bekend waar deze vormd en gelegerd in Schoonhoven. (p. 36/37) eenheden zich bevonden binnen Schoonhoven.

Lopik:

Datum Gebeurtenis (bron: V.E. Nierstrasz (red.), De Groene Se- Relevant Motivatie rie. De operatiën van het veldleger en het oostfront van de vesting Holland. Mei 1940) 14 mei 1940 Het St.K. van C.-II L.K. was gevestigd te Lopik. (p. 89) Nee De vermelding is te globaal.

Datum Gebeurtenis (bron: C.J. Ruissen, Artillerie mei 1940. De Relevant Motivatie krijgsverrichtingen en achtergronden) Mei 1940 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Willige-Langerak:

Datum Gebeurtenis (bron: F.J. Molenaar, De Blauwe Serie. De Relevant Motivatie Luchtverdediging in de meidagen 1940. Deel I en II) Mei 1940 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 10 van 38

Datum Gebeurtenis (bron: V.E. Nierstrasz (red.), De Groene Se- Relevant Motivatie rie. De operatiën van het veldleger en het oostfront van de vesting Holland. Mei 1940) Mei 1940 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Datum Gebeurtenis (bron: C.J. Ruissen, Artillerie mei 1940. De Relevant Motivatie krijgsverrichtingen en achtergronden) Mei 1940 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

2.2.2 Luchtoorlog 1940-1945 Gegevens betreffende de luchtoorlog in 1940-1945 zijn in onderstaande tabellen verwerkt:

Schoonhoven:

Datum Gebeurtenis (bron: T. Eversteijn, Bombardementen en Relevant Motivatie verongelukte vliegtuigen in de periode 10 mei 1940 – 5 mei 1945) 3 juli 1940 Bombardement door twee Blenheims Mk IV op Schoon- Nee De vermelding is te globaal. hoven, waarbij binnenschepen in de Lek werden getroffen.

Datum Gebeurtenis (bron: G. J. Zwanenburg, En nooit was het Relevant Motivatie stil... Kroniek van een Luchtoorlog, Deel 1 & 2) 3 juli 1940 Twee Blenheims doen een aanval op binnenschepen in Nee De vermelding is te globaal. de Lek bij Schoonhoven, waarbij geen resultaten werden waargenomen. (Deel 1, p. 57) 28 september 1940 Tijdens een vlucht naar de vliegvelden zijn foto’s geno- Nee Geen CE indicatie. men van Rotterdam, de Nieuwe Waterweg, de Lek tot Schoonhoven, Soesterberg en Ypenburg. De piloot rap- porteerde: 16.15 uur twintig binnenschepen in de Lek onderweg naar Rotterdam. (Deel 1, p. 107) 5 september 1944 Tussen 15.36 en 19.40 uur vlogen 47 Spitfires sweeps Nee Locatie is niet te herleiden. over Nederland en België, waarbij o.a. een aanval werd uitgevoerd op een klein stoomschip bij Schoonhoven. (Deel 2, p. 291)

Datum Gebeurtenis (bron: SGLO crashregister, webeditie) Relevant Motivatie 1940-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Datum Gebeurtenis (bron: www.vergeltungswaffen.nl) Relevant Motivatie 1944-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Lopik:

Datum Gebeurtenis (bron: T. Eversteijn, Bombardementen en Relevant Motivatie verongelukte vliegtuigen in de periode 10 mei 1940 - 5 mei 1945) 15 maart 1942 T 1440 Spitfire Mk V.P.R. (type C X4503 JX- No. 1 Nee Locatie kan niet worden herleid. P.R.U.) verongelukt om 14.02 uur squadron te Lopik (specifieke locatie niet genoemd). 3 februari 1943 Stirling Mk BU- (No. 214 Federated Maly States squa- Nee Locatie kan niet worden herleid. dron) verongelukt bij Benschop, Lopik (specifieke locatie niet genoemd). 21 juni 1943 Halifax MK375 DT-E (No. 192 squadron) verongelukt Nee Locatie ligt buiten de begren- in de Lek bij Jaarsveld, Lopik. zing van het analysegebied.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 11 van 38

Datum Gebeurtenis (bron: T. Eversteijn, Bombardementen en Relevant Motivatie verongelukte vliegtuigen in de periode 10 mei 1940 - 5 mei 1945) 19/21 november Bombardement op Lopik door Typhoons FJ- (No. 164 Nee Locatie ligt buiten de begren- 1944 Argentine-British squadron), waarbij het zing van het analysegebied. radiozendercomplex wordt getroffen.

Datum Gebeurtenis (bron: G. J. Zwanenburg, En nooit was het Relevant Motivatie stil... Kroniek van een Luchtoorlog, Deel 1 & 2) 15 maart 1942 Bij Lopik werd om 14.02 uur een PRU Spitfire door een Nee De vermelding is te globaal. Duitse jager neergeschoten. De piloot W/Cdr. Forbes verloor het leven. (Deel 1, p.336)

Datum Gebeurtenis (bron: SGLO crashregister, webeditie) Relevant Motivatie 22/21 juni 1943 Een Halifax II BB375 (No. 408 Squadron) is om 02.24 Nee Locatie ligt buiten de begren- uur verongelukt in de Lek bij Jaarsveld, Lopik. zing van het analysegebied.

Datum Gebeurtenis (bron: www.vergeltungswaffen.nl) Relevant Motivatie 1944-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Willige-Langerak:

Datum Gebeurtenis (bron: T. Eversteijn Bombardementen en Relevant Motivatie verongelukte vliegtuigen in de periode 10 mei 1940 – 5 mei 1945) 1940-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Datum Gebeurtenis (bron: G. J. Zwanenburg, En nooit was het Relevant Motivatie stil... Kroniek van een Luchtoorlog, Deel 1 & 2) 1940-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Datum Gebeurtenis (bron: SGLO crashregister, webeditie) Relevant Motivatie 1940-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Datum Gebeurtenis (bron: www.vergeltungswaffen.nl) Relevant Motivatie 1944-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

2.2.3 Naoorlogse bevrijding Het grondgebied van de huidige gemeenten Krimpenerwaard, Willige-Langerak en Lopik werd pas na de Duitse capitulatie in mei 1945 bevrijd. Er hebben hier in het laatste oorlogsjaar geen grondgevechten plaatsgevonden.

2.2.4 Naoorlogse geschiedenis De onderstaande boeken hebben o.a. betrekking op de naoorlogse geschiedenis:

Datum Gebeurtenis (bron: A. Meijers, Achtung Minen – Danger Relevant Motivatie Mines. Het ruimen van landmijnen in Nederland 1940- 1947) 1940-1947 Geen relevante vermeldingen aangetroffen voor de - - plaatsen Schoonhoven, Lopik en Willige-Langerak.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 12 van 38

Datum Gebeurtenis (bron: J. van Woensel, Vrij van explosie- Relevant Motivatie ven. De geschiedenis van het EOCKL en zijn voorgangers 1944-2004) 1944-2004 Geen relevante vermeldingen aangetroffen voor de - - plaatsen Schoonhoven, Lopik en Willige-Langerak.

2.3 Collectie stafkaarten Topografische Dienst Kadaster te Zwolle

2.3.1 Geallieerde stafkaarten Het analysegebied staat op de stafkaart, Schoonhoven sheet 4 N.W. (First Edition of 1944) die is op- gemaakt volgens het Nord de Guerre coördinatenstelsel. Deze stafkaart heeft een schaal van 1:25.000.

Afb.3 - Geallieerde stafkaart van het onderzoeksgebied, gepositioneerd door middel van GIS. Rood omlijnd: onderzoeksgebied. Zwart omlijnd: analysegebied.

2.3.2 Duitse stafkaart Er is in het AVG bedrijfsarchief een relevante Duitse stafkaart aanwezig: . Topografische Karte der Niederlande 1:50.000, Truppenkarte 38, West Gorinchem (uitgave mei 1943).

Deze stafkaart is vergelijkbaar met het exemplaar uit de voorgaande paragraaf en wordt hier derhalve niet afgebeeld.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 13 van 38

2.4 Luchtfoto’s

2.4.1 Geraadpleegde luchtfoto’s De volgende luchtfotoarchieven zijn geraadpleegd: . Archief van de Afdeling Speciale Collecties van de Wageningen Universiteitsbibliotheek. Dit archief bevat ruim 94.000 luchtverkenningsfoto’s, die zijn gemaakt door de Royal Air Force (RAF) en United States Army Air Forces (USAAF) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er zijn hier relevante luchtfoto’s van het analysegebied aanwezig en er zijn enkele luchtfoto’s besteld. . Archief van het Kadaster te Zwolle. Dit archief bevat circa 110.000 luchtverkenningsfoto’s uit de oorlogsperiode, gemaakt door de RAF en USAAF. Het archief bestaat ook deels uit voor- en naoorlogse luchtfoto’s (in 1939 en 1940 zijn bijvoorbeeld de Grebbelinie en de Nieuwe Hollandse Waterlinie in beeld gebracht). Er zijn hier relevante luchtfoto’s van het analysegebied aanwezig. Er zijn geen foto’s van deze collectie ter beoordeling geselecteerd in verband met beschikbare opnamedata. . Het archief van de Luftbildatenbank te Estenfeld (Duitsland). De Luftbilddatenbank beschikt over 500.000 eigen luchtfoto’s en raadpleegt daarnaast archieven in Nederland, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Canada. Er zijn hier relevante luchtfoto’s van het analysegebied aanwezig.

De volgende luchtfoto’s zijn besteld en vervolgens geanalyseerd:

Datum Vlucht Fotonummer Kwaliteit2 Collectie3 Geogerefereerd 19 september 1944 4-1401 4076 B UW Ja 24 december 1944 4-1480 3031, 3032 B UW Ja 5 januari 1945 4-1597 4099 A UW Ja 3 februari 1945 4-1696 3059 B UW Ja 19 april 1945 16-2096 1066 C LBDB Ja

De luchtfoto’s zijn als categorie A, B of C gekwalificeerd. Dat betekent dat de verkrijgbare luchtfoto’s een kleine, een matige of een grote kwalitatieve beperking hebben voor wat betreft luchtfoto interpretatie.

2 Geallieerde kwalificatie van fotokwaliteit. A = goed, B = matig, C = slecht. 3 UW = Universiteit Wageningen, afd. Speciale Collecties Kad = kadaster LBDB = Luftbilddatenbank

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 14 van 38

Afb.4- Luchtfoto van het analysegebied. De luchtfoto d.d. 5 januari 1945 is gepositioneerd door middel van GIS. Rood omlijnd: onderzoeksgebied. Zwart omlijnd: analysegebied.

Afb.5- Interpretatie door geallieerde luchtfoto analisten, met blauwe wasco stift gemarkeerde objecten zoals in dit geval het pontveer te Schoonhoven. Rood omlijnd: onderzoeksgebied. Zwart omlijnd: analysegebied.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 15 van 38

2.4.2 Luchtfoto-interpretatie 1944-1945 Een belangrijk selectiecriterium voor de luchtfoto’s uit de Tweede Wereldoorlog is de opnamedatum. De voorkeur ging primair uit naar ‘jonge’ luchtfoto’s met een zo laat mogelijke opnamedatum uit de Tweede Wereldoorlog, dat wil zeggen: luchtfoto’s die na de belangrijkste gevechtshandelingen zijn gemaakt. Er is daarnaast rekening gehouden met de kwaliteit van de luchtfoto’s, alsmede de schaal.

Er kan naar aanleiding van de luchtfotoanalyse worden geconcludeerd dat er geen sporen van gevechtshandelingen in het analysegebied of de directe omgeving daarvan zichtbaar zijn.

2.4.3 Luchtfoto-interpretatie huidige situatie Het analysegebied is in de huidige situatie geanalyseerd met behulp van Google Earth en diverse topografische ondergronden die via het GIS-softwarepakket kunnen worden ingeladen. Uit een vergelij- king van deze luchtfoto’s met de in de voorgaande paragrafen besproken exemplaren blijkt dat het analysegebied enkele veranderingen heeft ondergaan.

In het analysegebied zijn enkele loodsen opgetrokken. Bovendien heeft er kleinschalige woningbouw plaatsgevonden. Ten behoeve van de verbinding met de aanlegplaats van het pontveer is er een au- toweg aangelegd. Deze Rijksweg N216 doorsnijdt het oostelijk deel van het analysegebied.

Afb.6- Huidige situatie. Rood omlijnd: onderzoeksgebied. Zwart omlijnd: analysegebied.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 16 van 38

2.5 Gemeentearchief

Het analysegebied lag in de Tweede Wereldoorlog in de drie volgende toenmalige gemeenten: . Schoonhoven (huidige gemeente: Krimpenerwaard) . Lopik (huidige gemeente: Lopik) . Willige-Langerak (huidige gemeente: Lopik)

Bij het Streekarchief Midden-Holland te Gouda is het volgende gemeentearchief geraadpleegd: . Gemeente Schoonhoven

Bij het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard te Woerden is het volgende gemeentearchief geraadpleegd: . Gemeente Lopik

Bij het Streekarchief Hollands Midden te Gouda zijn de volgende inventarisnummers ingezien:

1013. Archief van de gemeente Schoonhoven 1933-1960. Streekarchief Midden-Holland Periode Code -1. Doos 94, volgnummer 5. Diverse stukken gesneuvelde militairen; onderhoud militaire graven; 1940 tegemoetkoming reiskosten voor grafbezoek; het bergen van lijken. Code -1.865.28. Doos 113, volgnummer 9. Oorlogsbuit. Contact met Militair Gezag. 1945 Code -2. Doos 114, volgnummer 1. Buitengewone opkomst militairen. Algemeen. Diverse correspondentie en 1939-1945 stukken i.v.m. mobilisatie, oorlog en bezetting. Code -2.07.25. Doos 113, volgnummer 8. Diverse stukken betr. de bevrijding van Nederland in mei 1945. 1945 Code -2.07.25. Doos 113, volgnummer 7. Mededelingen van het ‘Militair Gezag’. 1945 Code -2.07.351.32. Doos 11, volgnummer 10. Verhuur grond Oranjelaan (militair barakkenkamp grond). 1947-1954 Code -1.776.1. Doos 39, volgnummer 3. Begraven of herbegraven van lijken van militairen en verzetsslachtof- 1942-1951 fers en in Duitsland overledenen. Code -1.776.1. Doos 120, volgnummer 6. Begraving van militairen. Oorlogsgraven. 1950-1957 Code -1.778.41. Doos 44, volgnummer 2. Diversen betr. Bad- en zweminrichting (1933 t/m 1946). Strand zon- 1933-1946 nebad. (1933 t/m 1941). Maken van afrastering enz. in de rivier de Lek. (1939). Gebruik van het bad door militairen. (bataljon pioniers v.h. depot Genietroepen). (1940). Code -1.778.41. Doos 44, volgnummer 4. Zwembad a.d. Lek. Gebruik door militairen. (1946 t/m 1954). 1946-1954 Overeenkomsten; declaraties. (1949 t/m 1953). Code -1.778.41. Doos 109, volgnummer 9. Zwembad a.d. Lek. Gebruik door militairen. 1955-1960 Code -1.842.91. Doos 74, volgnummer 4. Bommenschade van Nederlanders in Duitsland. Voorschriften en 1943-1949 correspondentie betr. J. Straver, J. Koene, W.C. van Holten. Code -1.842.91. Doos 74, volgnummer 5. Hulpverlening aan burgerslachtoffers van oorlogsgeweld en bezet- 1940-1946 tingsongevallen. O.m. voorschriften en correspondentie betr. Verwanten B. Gerritse, J. Loeve en J. vd. Hek en B.P. Murck. Code -1.842.913. Doos 75, volgnummer 5. Verzorging oorlogsslachtoffers. O.m. statistiek en diverse stukken. 1947-1951 Code -1.842.913. Doos 75, volgnummer 6. Ondersteuning geëvacueerden en oorlogsslachtoffers. O.m. voor- 1942-1946 schriften en correspondentie. Code -2.07.351.53. Doos 13, volgnummer 6. Oorlogsschade e.d. 1943-1956 Code V .07.352. Doos 104, volgnummer 6. Geen schadeloosstelling oorlogsomstandigheden. 1945-1948 Code -1.782. Doos 58, volgnummer 9. Vergaderingen hoofd en luchtbeschermingsdienst Schoonhoven. 1935-1944 Code -1.782. Doos 120, volgnummer 11. Alarmering, waarschuwing. 1940 Code -1.782 / .07.1. Doos 58, volgnummer 12. Waarschuwings- en alarmeringsdienst (instelling, opheffing, 1936-1941 algemene stukken). Code -1.782. Doos 113, volgnummer 4. Bescherming sluizen, stadhuis e.d. Noodziekenhuizen en geneeskun- 1939-1954 dige luchtbescherming. Evacuatie en alarmering. Noodwachters en reserve-politie. Brandweermateriaal, gasmas- kers e.d. Geestelijke bijstand.

1014. Archief van de gemeente Schoonhoven 1961-1985. Streekarchief Midden-Holland Periode Code -1.783. Doos 394, volgnummer 2. Correspondentie inzake vliegtuigbom. 1975-1976

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 17 van 38

Bij het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard werden de volgende inventarisnummers ingezien:

Beheersnummer L048. Gemeente Lopik (1805) 1814-1942 (1970) Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard 32. Notulen van de vergaderingen van het college van burgemeester en wethouders 1940-1941 704. Luchtbescherming 1935-1942 741. Oorlog: gesneuvelde militairen 1941 742. Oorlog: graven van greppels 1940 745. Oorlog: luchtaanvallen e.d. 1940-1944 746. Oorlog: oorlogsschade 1940 750. Oorlog: vuurwapens 1940

Beheersnummer L091. Gemeente Lopik (1931) 1943-1988 (1995) Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard 660. Stukken betreffende het personeel van de gemeentelijke Luchtbeschermingsdienst 1942-1946 662. Stukken betreffende vondsten van explosieven uit WO II in de gemeente 1947-1953 868. Stukken betreffende de steunverlening aan door oorlogsgeweld getroffen burgers en gerepatrieerden 1942-1946 869. Stukken betreffende de hulpverlening aan oorlogsgetroffenen te Jaarsveld door mw. Morgan-de Groot te 1945 Londen 974. Stukken betreffende de oprichting van een monument voor verzetsslachtoffers in de Tweede Wereldoorlog in 1945-1948 het dorp Lopik 975. Stukken betreffende de totstandkoming van het monument aan de Lekdijk bij Jaarsveld ter herdenking van 1985 gesneuvelde vliegeniers gedurende de bezetting 1027. Stukken betreffende de vordering van mankracht door de Duitse bezetter ten behoeve van het graven van 1944-1945 een anti-tankgracht en een voorgenomen inundatie 1028. Stukken betreffende het nemen van maatregelen tot het opruimen van projectielen uit de 2e wereldoorlog 1945-1949 1029. Stukken betreffende de aanleg van militaire schietbanen te Willige Langerak 1954-1956

Beheersnummer H070. Waterschap Lopik, Lopikerkapel en Zevenhoven 1532-1973. Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard 277. Brief van de Rijksdienst voor Landbouwherstel waarin kennis wordt gegeven van de vergoeding ten gevolge 1946, 1947 van door oorlogshandelingen geleden schade 324. Stukken betreffende de inkwartiering van legerofficieren in ruimten van het waterschap 1940

2.5.1 Luchtbeschermingsdienst, aangetroffen/geruimde CE en oorlogsschade Er zijn in het gemeentearchief documenten van de Luchtbeschermingsdienst aanwezig. De Luchtbe- schermingsdienst was tijdens de Tweede Wereldoorlog onder andere verantwoordelijk voor het geven van luchtalarm bij bombardementen, het controleren van verduisteringsmaatregelen en het opnemen van schade na uitgevoerde bombardementen en vliegtuigbeschietingen.

In de onderstaande overzichten zijn gegevens met betrekking tot de Luchtbeschermingsdienst opgenomen. Deze vermeldingen hebben deels betrekking op het analysegebied.

Schoonhoven:

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Relevant Motivatie Documentnummer Schoonhoven) 13 mei 1940 Bom op een munitieschip op de Lek voor Nee Locatie ligt buiten de GA-1931-1013- Schoonhoven. begrenzing van het ana- 94_5-31 lysegebied.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 18 van 38

Lopik:

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Lo- Relevant Motivatie Documentnummer pik) Onbekend Bij beschietingen van schepen op de Lek Nee Locatie ligt buiten de GA-0331-LO91- werd het perceel Lekdijk Oost II [11?], begrenzing van het ana- 868-15 een woonhuis annex café, met kogelga- lysegebied. ten doorzeefd. Begin 1942 Nabij de boerderij van J. Kemp, Graaf- Nee Locatie ligt buiten de GA-0331-LO91- dijk 48, zijn 2 bommen neergekomen. begrenzing van het ana- 868-54 lysegebied. 5 juni 1943 Een neergekomen ballon met vermoede- Nee Locatie ligt buiten de GA-0331-LO48- lijke fosforinhoud veroorzaakt brand op begrenzing van het ana- 745-12 de Rolafweg en een aangrenzend wei- lysegebied. land. 17 augustus Burger woonachtig te Lopik No. 66 ge- Nee Locatie is niet te herlei- GA-0331-LO91- 1943 wond geraakt ten gevolge van een vlieg- den. 868-13 tuigbeschieting toen hij op de landerijen van zijn vader werkte. 20 augustus Instrument met stuk rubber gevonden op Nee Geen CE indicatie. GA-0331-LO48- 1943 de Polder Lopik, achter woning Lopik 745-17 No. 139. 28 augustus Mogelijk een fosforbrandbom ingeslagen Nee Locatie is niet te herlei- GA-0331-LO48- 1943 in een weiland, gelegen achter Lopik no. den. 745-21 232. Fosforbrandbom gevonden in het bouwland achter Lopik No. 152. Blikken staartstuk ingeleverd.

Willige-Langerak:

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Lo- Relevant Motivatie Documentnummer pik) 1940-1945 Geen relevante meldingen aangetroffen. - - -

2.5.2 Aangetroffen / geruimde CE en oorlogsschade In de onderstaande overzichten is een selectie van gegevens met betrekking tot CE en oorlogsschade opgenomen.

Schoonhoven:

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Relevant Motivatie Documentnummer Schoonhoven) 1 september Militairen graven achter de Willem de Nee Locatie ligt buiten de GA-1931-1013- 1939 Zwijgerlaan een groot gat. begrenzing van het ana- 114_1-321 lysegebied. 30 mei 1940 Melding dat er in de gemeente Schoon- Nee Geen CE indicatie. GA-1931-1013- hoven geen oorlogsschade is geleden. 114_1-44 9 juli 1940 Er is geen schade aan verbindingen en Nee Geen CE indicatie. GA-1931-1013- bebouwing in de gemeente Schoonho- 114_1-47 ven toegebracht. 17 juni 1941 Er zijn ‘eenige gebouwen’ in de ge- Nee De vermelding is te glo- GA-1931-1013- meente Schoonhoven door oorlogsge- baal. 114_1-73 weld beschadigd. 7 juni 1945 Er bevinden of bevonden zich ‘kleine Nee Er wordt niet vermeld of GA-1931-1013- voorraden’ van de Wehrmacht in de ge- het ook CE-voorraden 113_9-4 meente Schoonhoven. betrof.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 19 van 38

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Relevant Motivatie Documentnummer Schoonhoven) 15 juni 1945 Opgave oorlogsbuit in de gemeente Nee Locaties zijn niet te her- GA-1931-1013- Schoonhoven o.a. leiden. 113_9-6 en 7 . 515 patroontassen driedelig . 5 diverse patroontassen . 21 grote patroontassen . 166 Duitse stalen helmen. 24 april Op de zgn. Droge Gracht zijn door het Nee Locatie ligt buiten de GA-1931-1013- 1947 rijk verschillende barakken voor militaire begrenzing van het ana- 11_10-2 doeleinden geplaatst. N.B. in een ander lysegebied. Bovendien document wordt gesproken over een ba- is er geen bewijs voor rakkenkamp aan de Willem de Zwijger- munitiedumping ter straat. plaatse van de barakken. 21 april Exploderen gevonden vliegtuigbom nabij Nee Locatie ligt buiten de GA-1931-1014- 1975 de Tiendweg. Hierdoor schade ontstaan begrenzing van het ana- 394_2-2 en 6 bij de nabijgelegen Tiendweg 7. N.B. de lysegebied. vliegtuigbom werd gevonden tijdens graafwerkzaamheden in een weiland van een burger, woonachtig te Tiendweg 20.

Lopik:

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Lo- Relevant Motivatie Documentnummer pik) 26 septem- Melding dat er een tankgracht in de ge- Nee De vermelding is te glo- GA-0331-LO91- ber 1944 meente Lopik is gegraven, alsmede inun- baal. 868-16 datiemaatregelen. 15 mei 1945 Melding dat er in de gemeente Lopik één Nee De vermelding is te glo- GA-0331-L091- tankval ligt met een lengte van 1185 me- baal. 1027-67 ter. De tankval is gemaakt geheel langs bestaande scheidingssloten. De grondke- ring van de tankval bestaat uit dennen palen verankerd met ijzerdraad. Achter de palen is rijshout als afsluiting aange- bracht. Voorts is aanwezig ca. 40 strek- kende meter betonbuis doorsnee 0.30 meter. 18 december Vermoedelijk projectiel ingeleverd door Nee Locatie ligt buiten de GA-0331-L091- 1951 een veehouder, woonachtig te Lopik, begrenzing van het ana- 662-5 Tiendweg 54.Het object was gevonden lysegebied. op een achter het erf gelegen weiland. De grond en het gras om de plaats waar het was ingeslagen, was mogelijk door roetafzetting zwart geworden. Het onder- ste gedeelte van het voorwerp zou ca.15 cm in de grond zijn geslagen. Het bo- venste daarvan heeft de vorm van een vleugel. Het object was slechts 25 cm lang en klein van omvang en werd op het postbureau te W. Langerak opgeslagen. 9 augustus Er bevinden zich in de gemeente Lopik Nee Geen CE indicatie. GA-0331-L091- 1952 geen bunkers. 662-9 1 oktober Totaal verroeste handgranaat van ca. 35 Nee Locatie ligt buiten de GA-0331-L091- 1952 cm in de gemeente Lopik gevonden. De begrenzing van het ana- 662-10 granaat is overgebracht naar de post- lysegebied. commandant van de Rijkspolitie.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 20 van 38

Willige-Langerak:

Datum Gebeurtenis (bron: gemeentearchief Lo- Relevant Motivatie Documentnummer pik) 2 augustus Schade Tiendweg 34, Willige-Langerak, Nee Geen CE indicatie. GA-0331-LO48- 1940 ten gevolge van het graven van greppels. 746-22 18 juni 1942 Er is in mei 1940 op last van het staf- Nee De aanwezigheid van GA-0331-LO91- kwartier Groep Lek, gelegerd te Jaars- greppels tegen het lan- 868-8 en veld, opdracht verleend om anti-landen van vliegtuigen is GA-0331-LO48- dingsgreppels [greppels tegen het landen geen CE indicatie. 742-9 van vliegtuigen met een breedte van 75 cm en een diepte van 40 cm, op ten hoogste 70 meter afstand van elkaar] te graven in de gemeente Willige Langerak. Het betrof o.a. uiterwaarden, landerijen (in Jaarsveld en Willige Langerak) en bij de zender NOZEMA.

2.6 Nieuwsberichten

2.6.1 AVG bedrijfsarchief, internet en Koninklijke Bibliotheek De collectie CE gerelateerde nieuwsberichten in het AVG bedrijfsarchief, alsmede het internet en de oude krantencollectie van de Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage zijn geraadpleegd. Er zijn geen berichten gevonden die betrekking hebben op het analysegebied.

2.7 Explosieven Opruimings Dienst Defensie (EODD)

2.7.1 Collectie ruimrapporten De EODD houdt sinds 1970 heeft meldingen van aangetroffen CE bij. Deze meldingen zijn tot 1992 als melding opdracht en ruimrapport (MORA) en na 1992 als uitvoeringsopdracht (UO) gearchiveerd. AVG heeft het overzicht van relevante MORA’s en UO’s van de gemeenten Krimpenerwaard en Lopik opgevraagd. Er zijn in dit overzicht meldingen van het analysegebied geregistreerd. Op basis van de locatiebeschrijvingen zijn de ruimrapporten geselecteerd en opgevraagd. Deze documentatie is bestu- deerd. In onderstaande tabellen is een selectie van de onderzoeksresultaten weergegeven, die zijn geordend op basis van de gemeentebenamingen in de periode 1940-1945.

Schoonhoven:

MORA / UO Locatie (gemeente Schoon- Vondst Relevant Motivatie hoven) 750288 Tiendweg 20 bij in aanbouw 1 gevechtslading van een 3 Nee Locatie ligt buiten de be- zijnd huis inch raket met bodembuis grenzing van het analysegebied. 800348 Lekdijk Oost 6 1 nabootser explosie/vlam Nee Geen CE indicatie. DM54 [= naoorlogs] 842590 Tientweg tegenover perceel 1 geweigerde oefen- Nee Locatie ligt buiten de be- 26. Bijzonderheden: scherfhandgranaat nr. 6C1 grenzing van het analysege- volkstuintje met ontsteker nr. 19 bied. 863588 Zandzuiger op de Lek voor 1 brisantgranaatpatroon 7.5 Nee Locatie ligt buiten de be- Schoonhoven. De granaat cm TL zonder buis grenzing van het analysege- ligt op het dek bied.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 21 van 38

MORA / UO Locatie (gemeente Schoon- Vondst Relevant Motivatie hoven) 962021 Veerpont Schoonhoven 1 verdedigingshandgranaat Nee Locatie ligt buiten de be- MKII met ontsteker zonder vei- grenzing van het analysege- ligheidsbeugel bied. 971382 Oude Haven 9 Schoonho- 1 rookgranaat van 2 inch Nee Locatie ligt buiten de be- ven. Rookgranaat tijdens mortier niet verschoten grenzing van het analysege- graafwerkzaamheden in de bied. gracht gevonden. Op de- zelfde locatie al eerder munitie aangetroffen 770016 Nieuwe Singel 15 1 handgranaat (Tijdens Nee Locatie ligt buiten de be- bouwwerkzaamheden gevon- grenzing van het analysege- den; niet terug te vinden) bied. 801465 Langerakkerweg 10 (tuin 1 granaat Ja Locatie ligt binnen de be- achter woning) grenzing van het analysegebied. 861996 Roosweg 12a (in emmer 1 granaat, lengte 5 cm, Nee Locatie ligt buiten de be- zand) diameter 2 cm grenzing van het analysegebied. 921512 Bergambacht, Kadijksebaan 1 projectiel, lengte ca 50 cm, Nee Locatie ligt buiten de be- 15 (20 meter achter een wo- diameter ca 15 cm grenzing van het analysege- ning) bied. 971780 Van Heuven Goedhartweg 2 1 granaat, lengte 60 cm, Nee Locatie ligt buiten de be- (door jongen aan buro ge- doorsnede 13 cm (grijs) grenzing van het analysege- bracht) bied. 980876 Van Heuven Goedhartweg 2 1 vermeende granaat van ca Nee Locatie ligt buiten de be- (voorwerp is door de politie 40 bij 15 cm grenzing van het analysege- meegenomen) bied. 20060338 Sint Eloystraat 80 1 granaat, lengte 40 cm, Nee Locatie ligt buiten de be- omvang 15 à 20 cm grenzing van het analysegebied.

Lopik:

MORA / UO Locatie (gemeente Lopik) Vondst Relevant Motivatie 871041 Welleweg 3 brisantpantsergranaten van Nee Locatie (adres) is niet te 5 cm met ontsteker niet ver- herleiden. schoten, 1 scherfhandgranaat No. 2, 5 staartstukken van mortiergranaat, 1 hulsbodem, 1 restant van 2 inch rookgranaat 880133 Lekdijk West 45 1 contragewicht Nee Geen CE indicatie. 972245 Lek 260 op schiereiland, Lo- 1 schroot (rol van een rolle- Nee Geen CE indicatie. pik baan) 20010219 Tiendweg 5 Lopik. Bedreigd 1 schroot Nee Geen CE indicatie. gebied: weiland achter woning 20070349 Lekdijk West in Lopik. Be- Olievat gevuld met zand Nee Geen CE indicatie. dreigd gebied: natuurgebied aan de waterkant van de Lek

Willige-Langerak:

MORA / UO Locatie (gemeente Willige- Vondst Relevant Motivatie Langerak) 850791 Achter woning bij boom 1 granaatkartets van 18 pon- Nee Locatie ligt buiten de be- Tientweg 8 Wilgelangerak der met tijdschokbuis grenzing van het analysegebied.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 22 van 38

2.8 Collectie mijnenkaarten

De collectie mijnenveldkaarten van de EODD is in kader van dit vooronderzoek geraadpleegd. Dit geldt ook voor de collectie mijnenveld leg- en ruimrapporten. Er lagen geen gedocumenteerde op landmijnen verdachte gebieden in het analysegebied.

2.9 Provinciaal archief / Militair Gezag

2.9.1 Militair Gezag Het Militair Gezag was verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de bevrijde delen van Neder- land. In dit archief zijn doorgaans per provincie gegevens over in gemeenten aanwezige CE ondergebracht.

Militair Gezag Zuid-Holland Het archief van het Militair Gezag van de provincie Zuid-Holland bevindt zich bij het Nationaal Ar- chief in ’s-Gravenhage. Er werd in de inventaris gezocht op de trefwoorden explosieven, mijnen, munitie en bommen. De volgende inventarisnummers zijn geraadpleegd:

Toegang 3.09.34. Archief van het Militair Gezag in Zuid-Holland, 1944-1947. Nationaal Archief ‘s-Graven- Datum hage 43 Stukken betreffende de opsporing en opruiming van mijnen, bommen, munitie en andere explosieven 1945 146 Stukken betreffende de opsporing en opruiming van mijnen, bommen, munitie en andere explosieven 1945 231 Stukken betreffende de opruiming van mijnen, munitie en andere explosieven 1945 282 Stukken betreffende het in kaart brengen van mijnenvelden en het opruimen van explosieven 1945 361 Stukken betreffende de opsporing en opruiming van mijnen, bommen, springstof en andere explosieven 1945 465 Stukken betreffende de opsporing en opruiming van mijnen, bommen, springstof en andere explosieven 1945 529 Stukken betreffende de opruiming van mijnen, munitie en andere explosieven 1945 575 Stukken betreffende de opruiming van mijnen, munitie en andere explosieven, 1945 1945

Toegang 2.13.25. Archief van het Militair Gezag in Zuid-Holland,. Nationaal Archief ‘s-Gravenhage Inventaris- nummer 1567 Stukken betreffende de opsporing en ruiming van mijnen en andere explosieven 1944-1945

De onderzoeksresultaten zijn in de onderstaande tabellen samengevat:

Schoonhoven:

Datum Gebeurtenis (bron: Nationaal Archief, toegang 3.09.34) Relevant Motivatie 1944-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Datum Gebeurtenis (bron: Nationaal Archief, toegang 2.13.25) Relevant Motivatie 1944-1945 Geen relevante vermeldingen aangetroffen. - -

Militair Gezag Utrecht Het archief van het Militair Gezag van de provincie Utrecht bevindt zich bij het Utrechts Archief te Utrecht. De volgende inventarisnummers zijn geraadpleegd:

Toegang 1136. Militair Gezag in de provincie Utrecht. Utrechts archief Utrecht Periode 205 – Ingekomen brieven van de Utrechtse gemeentebesturen waarin opgegeven wordt waar en wanneer mili- 1945 taire vliegtuigen zijn neergestort en wat er met de bemanningen is gebeurd. Merendeels afschriften 207 – Correspondentie over het melden van de ligplaatsen van landmijnen en andere onontplofte projectielen 1945

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 23 van 38

Toegang 1202. Utrechts archief Utrecht Periode 235, 236, 237, 640 – Meldingen van burgemeesters in de provincie van in de gemeente plaatsgevonden 1940-1943 luchtaanvallen en andere gebeurtenissen welk direct verband houden met de oorlogshandelingen,

De onderzoeksresultaten zijn in de onderstaande tabellen samengevat:

Lopik:

Datum Gebeurtenis (bron: Utrechts Archief Utrecht. Toegang: Relevant Motivatie 1136) 15 maart 1942 In de gemeente Lopik is een kleine Engelse jager nabij de Nee Locatie is niet te herlei- zender op het land van P. Sonnevelt neergestort.(Inventa- den. risnr.: 205) 21/22 juni 1943 In de rivier de Lek is ’s nachts een zwaar vliegtuig brandend Nee Locatie ligt buiten de be- neergestort. Een gewonde vliegenier is waarschijnlijk te grenzing van het analyse- Ameide terechtgekomen. Het vliegtuig ligt vermoedelijk nog gebied. in de rivier de Lek. (Inventarisnr.: 205) 28/29 juni 1943 ’s Nachts is een vliegtuig neergestort te Lopik. (Inventarisnr.: Nee Locatie is niet te herlei- 205) den.

Datum Gebeurtenis (bron: Utrechts Archief Utrecht. Toegang: Relevant Motivatie 1202) 23 mei 1940 Burgemeester van Lopik, Jaarsveld en Willige-Langerak Nee Geen CE indicatie. meldt dat de gemeentes niet getroffen zijn doorluchtaanval- len. Eén kindje uit de gemeente Lopik is als gevolg een projectiel afkomstig van een vliegtuig gedood. (Inventarisnr.: 235) 1 februari 1941 Berichtgeving over de vondst van een ballon op het land Nee Geen CE indicatie. van C. de Graaf, Tiendweg 35, onder Willige-Langerak. Deze is meegenomen door de Duitse Luchtwachtdienst. (In- ventarisnr.: 237) 21/23/24 januari, Vermelding over de vondst van pamfletten in de gemeentes Nee Geen CE indicatie. 14/29 maart 1941 Lopik en Jaarsveld. (Inventarisnr.: 237) 13 mei 1941 ’s nachts om 2.50 uur is vermoedelijk onder Lopik een bom- Nee Locaties zijn niet herleid- ontploffing gehoord. Nader wordt om 7.25 uur gemeld, dat baar. drie bominslagen zijn gevonden. Geen schade en ongeval- len. (Inventarisnr.: 237)

Willige-Langerak:

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 24 van 38

2.10 Semi Statische Archiefdiensten Ministerie van Defensie (SSA)

Het SSA in Rijswijk beheert de archieven van het Ministerie van Defensie voordat deze aan het Nationaal Ar- chief worden overgedragen. In dit archief zijn bronnen met betrekking tot naoorlogse CE-ruimingen door de Mijn- en Munitie Opruimingsdienst en de Mijn Opruimings Dienst ondergebracht. Het betreft documenten uit de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog: een periode waarin er nog grote aantallen CE in Nederland aanwezig waren.

2.10.1 Archief Mijn- en Munitie Opruimings Dienst (MMOD) 1945-1947 De MMOD en de MOD waren na de Tweede Wereldoorlog in Nederland verantwoordelijk voor het opruimen van mijnen en achtergelaten CE. Het archief bestaat uit meldingen, kaarten, plattegronden en ruimrapporten betreffende locaties binnen Nederlandse gemeenten waar CE aanwezig waren. De onderzoeksresultaten zijn in de onderstaande tabellen samengevat:

Schoonhoven:

Datum Gebeurtenis (bron: Semi Statische Ar- Relevant Motivatie Documentnummer chiefdiensten, archief Mijn- en Munitie Opruimingsdienst) 2 april 1946 Burgemeester van de gemeente Nee Geen CE indicatie. MMOD-1931-Schoon- Schoonhoven verklaart dat zover hem hoven-2 bekend, op moment van schrijven, er geen explosieve stoffen of enigerlei munitie in de gemeente meer aanwezig zijn. 22 augustus Burgemeester van de gemeente Nee Geen CE indicatie. MMOD-1931-Schoon- 1946 Schoonhoven verklaart dat zover hem hoven-1 bekend, op moment van schrijven, er geen explosieve stoffen of enigerlei munitie in de gemeente meer aanwezig zijn.

Lopik:

Datum Gebeurtenis (bron: Semi Statische Ar- Relevant Motivatie Documentnummer chiefdiensten, archief Mijn- en Munitie Opruimingsdienst) 2 april 1946 Burgemeester van de gemeente Lopik Nee Geen CE indicatie. MMOD-0331-Lopik-2 verklaart dat zover hem bekend, op moment van schrijven, er geen explosieve stoffen of enigerlei munitie in de gemeente meer aanwezig zijn. 30 januari 1947 Burgemeester van de gemeente Lopik Nee Geen CE indicatie. MMOD-0331-Lopik-1 verklaart dat zover hem bekend, op moment van schrijven, er geen explosieve stoffen of enigerlei munitie in de gemeente meer aanwezig zijn.

Willige-Langerak:

Datum Gebeurtenis (bron: Semi Statische Ar- Relevant Motivatie Documentnummer chiefdiensten, archief Mijn- en Munitie Opruimingsdienst) 1945-1947 Geen relevante vermeldingen aange- - - - troffen.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 25 van 38

3 CHRONOLOGIE RELEVANTE GEBEURTENISSEN

3.1 Inleiding en tabel chronologie

AVG heeft op basis van de gegevens in hoofdstuk 2 een overzicht van relevante gebeurtenissen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog opgesteld, waarbij gebruik is gemaakt van alle op het moment van opstellen beschikbare bronnen. Deze gegevens zijn chronologisch in een tabel verwerkt. De in deze tabel verwerkte num- mering correspondeert met de in de feitenkaart verwerkte feiten en in de bodembelastingkaart afgebakende verdachte gebieden (indien van toepassing).

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 26 van 38

1940-1945, naoorlogse ruimingen Bruikbaar t.b.v. Datum Gebeurtenis Hoofdstuk Bron Nr . FK1 Nr .CE BBK2 afbakening Nee, locatie ligt buiten de Langerakkerweg 10 (tuin achter woning): 1 Semi Statische Archiefdiensten Rijswijk/ 5 mei 1980 2.7.1 begrenzing van het UOnr. -- granaat. (Volgnummer: 801465) EODD Soesterberg onderzoeksgebied.

1 FK = Feitenkaart 2 CE BBK = CE Bodembelastingkaart

1662138-VO-01 AZC Schoonhoven

4 BEOORDELING BRONNENMATERIAAL

4.1 Indicatie van explosieven in het onderzoeksgebied

Er is in de meidagen van 1940 geen sprake geweest van grondgevechten in het analysegebied.

Er was in de periode voorafgaand aan de bevrijding door de geallieerden geen sprake van grondgevechten in het analysegebied.

Er waren geen militaire objecten in het analysegebied aanwezig.

Er zijn geen militaire vliegtuigen in het analysegebied gecrasht.

Er was geen sprake van vliegtuigbeschietingen, noodafworpen en bombardementen in het analysegebied.

Het analysegebied heeft niet geleden onder gevechtshandelingen.

Er zijn in het verleden CE in het analysegebied gevonden. Het betreft een granaat aan de Langerakkerweg 10.

Er is na de Tweede Wereldoorlog sprake geweest van naoorlogse bodemingrepen in het analysegebied (contra-indicaties). In het analysegebied zijn loodsen opgetrokken en heeft er kleinschalige woningbouw plaatsgevonden. Daarnaast is de Rijksweg N216 aangelegd. CE kunnen ten gevolge van deze bodemingrepen zijn verwijderd c.q. binnen het onderzoeksgebied zijn verplaatst.

Op basis van de beschikbare feiten zijn er onvoldoende indicaties beschikbaar waaruit blijkt dat er mogelijk CE in het analysegebied aanwezig zijn.

4.2 Leemten in kennis bronnenmateriaal

. Bij een historisch onderzoek kan nooit een volledig overzicht van alle bronnen worden verkregen. Er is bij dit onderzoek is er gebruik gemaakt van een bronnenselectie. Getuigen die meer kunnen vertellen over munitiedumpingen, vliegtuigcrashes en bombardementen kunnen ondertussen zijn overleden. . Luchtfoto’s van de Royal Air Force geven doorgaans een betrouwbare indicatie voor wat betreft de vraag of er mogelijk CE in het onderzoeksgebied aanwezig zijn. Luchtfoto’s geven altijd een momentopname weer. Er kunnen vòòr, na en tussen verschillende opnamedata in CE in het onderzoeksgebied terecht zijn gekomen. Het is, vanwege getroffen camouflagemaatregelen, maar zeer de vraag of alle geschutsopstel- lingen etc. op luchtfoto’s kunnen worden teruggevonden. . De ruimrapporten van de EOD kennen hun beperkingen, voor wat betreft de nauwkeurigheid van de vindplaatsbeschrijvingen. Het is niet altijd mogelijk om exact aan te geven waar de CE werden aangetroffen. Deze munitie is bovendien geruimd. Dergelijke beperkingen zijn er ook bij andere geraadpleegde bronnen, zoals bijvoorbeeld documenten uit de gemeentearchieven. Er kan alleen een CE verdacht gebied worden afgebakend met behulp van concrete locatiebeschrijvingen.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 28 van 38

4.3 Soort, verschijningsvorm en aantallen CE

Omdat er onvoldoende feitelijk bewijs voor de vermoedelijke aanwezigheid van CE is gevonden, zijn de soort en verschijningsvorm niet van toepassing. Er heeft een ruiming plaatsgevonden van een granaat aan de Langerakkerweg 10. Over de context van de vondst is echter te weinig bekend om hier met het oog op de aanwezigheid van andere CE binnen het analysegebied verdere conclusies aan te verbinden.

4.4 Horizontale en verticale begrenzing verdacht gebied

Omdat er onvoldoende feitelijk bewijs voor de vermoedelijke aanwezigheid van CE is gevonden, is de horizontale en verticale begrenzing van het verdachte gebied niet van toepassing.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 29 van 38

5 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN

5.1 Conclusie

AVG heeft in opdracht van RPS advies- en ingenieursbureau een vooronderzoek CE uitgevoerd voor het onderzoeksgebied AZS Terrein Schoonhoven.

Er is op basis van de beoordeelde feiten van het vooronderzoek geconcludeerd dat er geen indicaties zijn voor de mogelijke aanwezigheid van CE in het onderzoeksgebied. Derhalve is het onderzoeksgebied niet verdacht op de mogelijke aanwezigheid van CE.

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 30 van 38

6 BIJLAGEN

6.1 Bronnenlijst

6.1.1 Archieven . Archief Explosieven Opruimings Dienst Defensie Soesterberg / Semi Statische Archief Diensten Rijswijk . Bedrijfsarchief AVG . Gemeentearchieven Schoonhoven en Lopik . Kadaster Zwolle . Luftbilddatenbank Estenfeld . Provinciaal Archief/ Utrechts Archief Utrecht/ Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopiker- waard . Provinciaal Archief Zuid-Holland (Nationaal Archief)/ Streekarchief Midden-Holland te Gouda . Universiteit Wageningen, afdeling Speciale Collecties

6.1.2 Literatuur . H. Amersfoort / P. Kamphuis (red.), Mei 1940. De strijd op Nederlands Grondgebied (’s-Gra- venhage 2005) . A. Meijers, Achtung Minen – Danger Mines. Het ruimen van landmijnen in Nederland 1940- 1947 (Soesterberg 2013) . F.J. Molenaar, De luchtverdediging in de meidagen van 1940. Deel 1 en deel 2 (’s-Gravenhage 1970) . V.E. Nierstrasz (red.), De operatiën van het veldleger en het oostfront van de vesting Holland. Mei 1940 (’s-Gravenhage 1955) . B.C. de Pater/ B. Schoenmaker e.a., Grote Atlas van Nederland 1930-1950 (’s-Gravenhage , Utrecht, Zierikzee 2006) . C.J. Ruissen, Artillerie mei 1940. De krijgsverrichtingen en achtergronden (2006) . Uitgeverij Optima, Het leven in Schoonhoven. Schoonhoven garnizoensstad (Nummer 1, februari 2011) . J. van Woensel, Vrij van Explosieven. De geschiedenis van het EOCKL en zijn voorgangers 1944-2004 (’s-Gravenhage 2004) . G.J. Zwanenburg, En nooit was het stil….Kroniek van een Luchtoorlog. Deel 1 & 2 (‘s Graven- hage 1990/1992)

6.1.3 Websites . http://www.avg.eu . http://www.explosievenopsporing.com . http://www.explosievenopsporing.nl . http://www.vergeltungswaffen.nl . http://www.studiegroepluchtoorlog.nl/

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 31 van 38

6.2 Certificaat WSCS-OCE

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 32 van 38

6.3 Richtlijnen WSCS-OCE afbakening verdachte gebieden

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 33 van 38

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 34 van 38

6.4 Presentatiekaart verzamelde historische feiten

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 35 van 38

F E IT E N K A A R T - A Z S T E R R E IN S C H O O N H O V E N Legenda

Onderzoeksgebied 2 1 0 2 ©

. d n a l r e Analysegebied d e N

g n i r o p s p O L n e

Melding van een luchtaanval v e i s o l p x E

G V A M n a

Inzet van EODD v

g n 841465 i m m e M t s e o t

r e d n o z

, k o o

n a d

e z j i w

e r e d n a

e k l e

p o

f o

n a c s

, k u r d

. v . m . d

t k a a m e g

r a a b

971382 n e p o

M o / n e

d g 971386 i d u o v M l e e v r e v

n e d r o w

s t e i n

g a m

g n i n e k e t

e z e d

n a V

. n e g n i l l u v n a

De feiten die op de feitenkaart zijn ingetekend betreffen de feiten overeenkomstig uit de a

n e

rapportage. Feiten die in de archieven zijn aangetroffen, maar overduidelijk niet het n e g n i z j

onderzoeksgebied of analysegebied betreffen zijn niet ingetekend. De feiten buiten het i w

analysegebied zijn daarentegen niet volledig. a v

962021 n e g

M n e r b n

Nummers naast de symbolen op de kaart verwijzen naar de feitentabel in de a a

t e h

vooronderzoek rapportage. d r e d n o z e g t i u

n e k i u r b e g

e t

n e g n

± i n e k e t 0 37,5 75 150 225 300 e

L z e

METER d

m o

j i r v

r e v e

Feitenkaart g t h c a r

Conventionele Explosieven d p o

e d

863588 s i

t M e H

Gemeente Krimpenerwaard . d n a l r

AZS terrein Schoonhoven e d AVG Explosieven Opsporing Nederland e N

g n i

Postbus 160 r o p s

6590 AD Gennep p O

n e v e

L i s o l

Opdrachtgever: p Projectnummer: 1662138 x E

Tekeningnummer: FK1 G V A

Formaat: A3 a v

Getekend: Paul Gieben o d n e g

Datum: 24-10-2016 i e

s i Voor akkoord: Menno Abee g n

RPS advies- en ingenieursbureau i n e k

Postbus 5094 e t

e z

2600 GB Delft e Esri Nederland & Community Maps Contributors; CycloMedia, Aerodata, Esri Nederland D

6.5 CE-bodembelastingkaart (verdacht gebied)

1662138-VO-01 AZS terrein Schoonhoven Pagina 37 van 38

B O D E M B E L A S T IN G K A A R T C E - A Z S T E R R E IN S C H O O N H O V E N

. d n a l r e d e N

g n i r o p s p O

n e v e i s o l p x E

G V A

n a v

g n i m m e t s e o t

r e d n o z

, k o o

n a d

e z j i w

e r e d 0 n a

0 e k 8 l e

9 p o 3

f 4 o

n a c s

, k u r d

. v . m . d

t k a a m e g

r a a b n e p o

f o / n e

d g i d u o v l e e v r e v

n e d r o w

s t e i n

g a m

g n i n e k e t

e z e d

n a V

. n e g 0 n i l 0 l u 7 v n 9 a

Er zijn in de geraadpleegde bronnen geen feiten aangetroffen die betrekking hebben a

3 n e 4

tot het onderzoeksgebied. n e g n i z j i w

n a v

n e g n e r b n a a

t e h

d r e d n o z e g t i u

n e k i u r b e g

e t

n e g n

± i n e k e t 0 15 30 60 90 120 e z e

METER d

m o

j i r v

r e v e

Bodembelastingkaart CE g t h c a r

Conventionele Explosieven d p o

e d

0 s i

t 0 e H 6

Gemeente Krimpenerwaard . 9 d n 3 a l r 4

AZS terrein Schoonhoven e d AVG Explosieven Opsporing Nederland e N

g n i

Postbus 160 r o p s

6590 AD Gennep p O

n e v e i s o l

Opdrachtgever: p Projectnummer: 1662138 x E

Tekeningnummer: BK1 G V A

Formaat: A3 a v

Getekend: Paul Gieben o d n e g

Datum: 24-10-2016 i e

s i Voor akkoord: Menno Abee g n

RPS advies- en ingenieursbureau i n e k

Postbus 5094 e t

e z

118400 118500 118600 118700