Sylwetki Kiedyś śpiewał o Polsce, a niedawno odwiedził nasz kraj z jedną z dwóch grup występujących pod nazwą Yes. Gdy formacja ze Steve’em Howe’em (gitara) i Alanem White’em (perkusja) rozpoczynała trasę po USA, w Warszawie zagrali Trevor Rabin (gitara), Rick Wakeman (klawisze) i Jon Anderson (wokal). Grzegorz Walenda Jon Anderson – artysta o anielskim głosie 76 Hi•Fi i Muzyka 10/18 fot. Grzegorz Walenda Sylwetki adarza się więc okazja, żeby nie wypalił. Pojawił się również pomysł „Everydays” – to z kolei utwór Stephena przypomnieć sylwetkę tego współpracy z zespołem The Gun, znanym Stillsa, także uczestnika tego epokowego ostatniego – jednego z najsłyn- z hitu „Race with the Devil” (płytę tej grupy dla muzyki festiwalu. Oba kawałki znacz- niejszych przedstawicieli wczesnej ery pro- w 1971 wydały Polskie Nagrania), ale on nie różniły się od wersji oryginalnych; gresywnego rocka, mimo ponad siedem- także nie doczekał się realizacji. miały bogatą oprawę klawiszową, urozmai- dziesiątki na karku – wciąż aktywnego coną udziałem sekcji dętej i smyczków. i popularnego. Yes Okładka albumu z nagą kobietą wzbu- Dopiero w 1968 roku, kiedy Anderson dziła sporo kontrowersji w krajach eu- Początki kariery poznał basistę grupy Mabel Greer’s Toy- ropejskich, a w USA została zakazana. John Roy Anderson urodził się 25 paź- shop, Chrisa Squire’a, jego przyszłość za- Dlatego amerykańską wersję longplaya dziernika 1944 roku w Accrington, w an- częła się krystalizować. Jon i Chris mieli zdobi zdjęcie zespołu. Jest na nim nowy gielskim hrabstwie Lancashire. Jego pierw- zbliżony gust artystyczny. Podobały im członek grupy, Steve Howe, który zastąpił szymi idolami byli Elvis Presley, Eddie się harmonie wokalne, które uatrakcyj- Petera Banksa. Znalazł się tam, mimo że Cochran, Jon Hendricks i The Everly Bro- niały repertuar Simona i Garfunkela. Do nie uczestniczył w sesjach. Po raz pierw- thers. współpracy zaprosili jeszcze trzech muzy- szy zagrał z muzykami w studiu, kiedy Yes Problemy rodzinne zmusiły go do po- ków – gitarzystę Petera Banksa, perkusistę przygotowywali swój trzeci krążek – „The rzucenia szkoły i podjęcia pracy. Jako Billa Bruforda oraz klawiszowca Tony’ego Yes Album” – najsłynniejszy (obok „Fra- 15-latek najpierw był mleczarzem, a na- Kaye’a. W takim składzie wystąpili po raz gile” i „Close to the Edge”) z początkowe- stępnie rozwoził materiały budowlane. pierwszy 4 sierpnia 1968 na zgrupowaniu go okresu działalności. W czasach szkolnych śpiewał w chórze młodzieżowym w angielskim miasteczku Dopiero z Howe’em twórczość zespołu i grał w zespole skifflowym. Jego drugą East Mersea w hrabstwie Essex. Swój ze- nabrała w pełni progresywnego wyra- pasją była piłka nożna. Próbował się na- spół nazwali Yes. zu. Artysta był chyba najbardziej wy- wet dostać do drużyny Accrington Stan- Początkowo wykonywali cudze kom- kształconym muzycznie członkiem ze- ley, ale nie przyjęto go z powodu niskiego pozycje, ale już wkrótce zaczęli tworzyć społu. Z równą swobodą grał rocka, jak wzrostu (165 cm). własny repertuar. Jeszcze zanim grupa i klasykę. Na wokalny talent Jona (literę „h” z imie- powstała na dobre, Anderson i Squire Drugim instrumentalistą, który wpro- nia usunął dopiero w roku 1970) uwagę skomponowali utwór „Sweetness”, zna- wadził twórczość grupy na nowe tory, był zwrócił jego brat, Tony, który występował ny z debiutanckiego albumu „Yes”, który Rick Wakeman. To on zastąpił Tony’ego w zespole The Warriors. Głos Jona jest ukazał się w 1969 roku. Choć daleka od Kaye’a na „Fragile” – kolejnym w dorobku wyjątkowo wysoki, zbliżony do kontral- późniejszych dokonań zespołu, w war- Yes krążku przesyconym fantastycznymi tu, choć bez kobiecej barwy. Ma też cha- stwie instrumentalnej płyta zawierała już harmoniami wokalnymi. Otwiera go słyn- rakterystyczną melodyjną teksturę. Jeżeli elementy typowe dla rocka progresyw- ny „Roundabout”, prawie zawsze obecny aniołowie śpiewają, to chyba właśnie tak nego. Oprócz kilku autorskich piosenek, w programie koncertów Yes. Słuchamy go jak on. na krążek trafiły także utwory „Every od niemal pół wieku, ale podejrzewam, że Jon dołączył do The Warriors w 1963 Little Thing” z repertuaru Beatlesów oraz nadal nie wszyscy zauważyli, że zawiera roku. Początkowo odpowiadał za chórki, „I See You” The Byrds. Niepowtarzalny krótki cytat z „Give Peace A Chance” Joh- ale po odejściu głównego wokalisty zajął głos Andersona nadawał wszystkim kom- na Lennona. jego miejsce. pozycjom wyjątkowy klimat. Wielu piosenkarzy próbowało naślado- Od tamtej pory pozostaje w branży Wydany rok później longplay „Time and wać Andersona, jednak nikomu się to nie muzycznej. Współpracował z rozmaitymi a Word” otwierała kompozycja gwiazdy udało. W czasie pół wieku działalności wykonawcami. Piosenki dla niego miał na- Woodstock, Richiego Havensa, zatytu- przez Yes przewinęło się prawie dwudzie- wet przygotować autorski duet Elton John łowana „No Opportunity Necessary, No stu muzyków, w tym kilku wokalistów i Bernie Taupin, ale ostatecznie projekt Experience Needed”. Trzecie nagranie – (na albumie „Drama” z 1980 roku śpie- Hi•Fi i Muzyka 10/18 77 Sylwetki wał nawet producent kilku płyt grupy, Jon i Vangelis Trevor Horn), ale żaden nie zdobył Kiedy ukazał się „Olias of Sunhillow”, równie wielkiej popularności. Ostatnio pojawiły się podejrzenia, że w partiach w konkurencyjnym Yes (tym klawiszowych – dość rozbudowanych, jak z Howe’em i White’em) rolę wo- na nowicjusza – chyba jednak ktoś An- kalisty pełni Jon Davison, któ- dersonowi pomagał. Ponieważ w podzię- ry wcześniej liderował formacji kowaniach pojawił się pseudonim grec- Roundabout, specjalizującej się kiego kompozytora i pianisty Evángelosa w kopiach repertuaru grupy. Odysséasa Papathanassíou (znanego jako Nie dorównuje on jednak naj- Vangelis), niektórzy myśleli, że to słynniejszemu wokaliście Yes. właśnie on anonimowo wsparł Jona Andersona słychać na Andersona w tym projekcie. Van- wszystkich płytach zespołu gelis jednak zaprzecza. wydanych do roku 1980 oraz Grecki muzyk zdobył między- w okresie 1983-2004. Niezależnie narodową sławę po sukcesie ścież- od pełnienia funkcji śpiewające- ki dźwiękowej do filmu „Rydwany go frontmana, był jednym z pod- ognia” (1981), którą nagrodzono stawowych twórców repertuaru Oscarem. Napisał też muzykę do grupy. Liczne popularne nagra- „Łowcy androidów” (1982), „Buntu nia z katalogu Yes właśnie jemu na Bounty” (1984) i kilkunastu in- zawdzięczają swoją oryginalną nych obrazów. formę i słowno-muzyczną zawar- Zanim rozpoczął współpracę tość. To głównie według pomy- z Andersonem, był brany pod uwagę słu Andersona grupa stworzyła jako ewentualny zastępca Ricka Wa- dwupłytowy album „Tales from kemana, kiedy ten zdecydował się Topographic Oceans” (1973), za- odejść z Yes. Ostatecznie na miej- liczany do jej najlepszych wy- sce Wakemana przyjęto Patricka dawnictw. Moraza. Kontakty Vangelisa i Andersona Solo doprowadziły do nagrania przez Jeszcze w czasach, kiedy An- nich kilku piosenek (m.in. „So Long Ago, derson był aktywnym człon- umiejętności gita- So Clear”, „Suffocation” i „See You Later”). kiem Yes, zaczął wydawać płyty rowe i pianistyczne, A ponieważ pracowało im się bardzo do- pod własnym nazwiskiem. Pierwszym ale zdołał też opanować grę na perkusji, brze, postanowili nagrać razem cały album. solowym przedsięwzięciem był album sitarze oraz kilku innych instrumentach. Ich pierwszym kompletnym dziełem były „Olias of Sunhillow” (1976). Opowiadał W efekcie, wszystkie partie, w tym oczy- „Short Stories” (1980). Jako że longplay cie- o międzygalaktycznej podróży tytuło- wiście wokalne, są jego dziełem. Na ko- szył się powodzeniem, nagrali razem kolej- wego Oliasa z zagrożonej zagładą ojczy- lejnych solowych krążkach zwykle miał ny – „Friends of Mr. Cairo”, jeszcze popular- stej planety do nowego świata. Mimo że do pomocy innych artystów, czasami niejszy od poprzednika. Przebojami na nim Anderson nigdy wcześniej nie czuł się nawet w dużej liczbie, jak na albumie były: utwór tytułowy – będący hołdem zło- instrumentalistą na tyle dobrym, by grać „In the City of Angels” (1988). Zaprosił żonym hollywoodzkim filmom z pierwszej z bardziej doświadczonymi muzykami wtedy do współpracy ponad dwudziestu połowy XX wieku – oraz piosenki „State of z zespołu (w grupie ograniczał się do muzyków, zarówno rockmanów (nie- Independence” i „Back to School”. śpiewu), to na potrzeby swego debiutu mal cały skład Toto), jak i specjalistów W tym samym roku ukazały się dwie udoskonalił warsztat. Nie tylko poprawił od jazzu. edycje tej płyty, druga z dodatkowym Yes Yes fot. Grzegorz Walenda 78 Hi•Fi i Muzyka 10/18 Sylwetki gelisa, a ten poczuł łu, Trevor Rabin. Ten muzyk z RPA wpro- się urażony. Chodziło wadził do repertuaru Yes więcej przebojo- o układ nagrań na ich wego rocka i popu. Światowym hitem z tej czwartej płycie, „Page płyty okazała się kompozycja „Owner of of Life” (1991). O ile a Lonely Heart”. Teledysk do niej wyjąt- początkowo album za- kowo często prezentowała nasza telewizja, wierał 12 piosenek, to więc fani świetnie go znali. wersja amerykańska – Po „90125” Anderson nagrał jeszcze o czym bez konsultacji osiem krążków z Yes. Występował też zdecydował Anderson – gościnnie na płytach innych wykonaw- miała ich tylko dziewięć. ców, w tym tak popularnych, jak King Wokalista jeden tytuł do- Crimson, Tangerine Dream, Iron Butter- dał, a cztery usunął. Vangelis fly, Mike Oldfield czy Béla Fleck. Na al- był oburzony. W efekcie mu- bumie „1984” byłego kolegi z Yes, Ricka zycy się rozstali i do kolejnych Wakemana, zaśpiewał utwór „Hymn”, wspólnych nagrań nie doszło. a w 2010 panowie