sign in sign up
<<
Home , 3 Ships, Angels Embrace, Change We Must, Invention of Knowledge, In the City of Angels, Jon and Vangelis

Sylwetki

Kiedyś śpiewał o Polsce, a niedawno odwiedził nasz kraj z jedną z dwóch grup występujących pod nazwą Yes. Gdy formacja ze Steve’em Howe’em (gitara) i Alanem White’em (perkusja) rozpoczynała trasę po USA, w Warszawie zagrali (gitara), (klawisze) i (wokal).

Grzegorz Walenda

Jon Anderson – artysta o anielskim głosie 76 Hi•Fi i Muzyka 10/18 fot. Grzegorz Walenda Sylwetki

adarza się więc okazja, żeby nie wypalił. Pojawił się również pomysł „Everydays” – to z kolei utwór Stephena przypomnieć sylwetkę tego współpracy z zespołem The Gun, znanym Stillsa, także uczestnika tego epokowego ostatniego – jednego z najsłyn- z hitu „Race with the Devil” (płytę tej grupy dla muzyki festiwalu. Oba kawałki znacz- niejszych przedstawicieli wczesnej ery pro- w 1971 wydały Polskie Nagrania), ale on nie różniły się od wersji oryginalnych; gresywnego rocka, mimo ponad siedem- także nie doczekał się realizacji. miały bogatą oprawę klawiszową, urozmai- dziesiątki na karku – wciąż aktywnego coną udziałem sekcji dętej i smyczków. i popularnego. Yes Okładka albumu z nagą kobietą wzbu- Dopiero w 1968 roku, kiedy Anderson dziła sporo kontrowersji w krajach eu- Początki kariery poznał basistę grupy Mabel Greer’s Toy- ropejskich, a w USA została zakazana. John Roy Anderson urodził się 25 paź- shop, Chrisa Squire’a, jego przyszłość za- Dlatego amerykańską wersję longplaya dziernika 1944 roku w Accrington, w an- częła się krystalizować. Jon i Chris mieli zdobi zdjęcie zespołu. Jest na nim nowy gielskim hrabstwie Lancashire. Jego pierw- zbliżony gust artystyczny. Podobały im członek grupy, , który zastąpił szymi idolami byli Elvis Presley, Eddie się harmonie wokalne, które uatrakcyj- Petera Banksa. Znalazł się tam, mimo że Cochran, Jon Hendricks i The Everly Bro- niały repertuar Simona i Garfunkela. Do nie uczestniczył w sesjach. Po raz pierw- thers. współpracy zaprosili jeszcze trzech muzy- szy zagrał z muzykami w studiu, kiedy Yes Problemy rodzinne zmusiły go do po- ków – gitarzystę Petera Banksa, perkusistę przygotowywali swój trzeci krążek – „The rzucenia szkoły i podjęcia pracy. Jako Billa Bruforda oraz klawiszowca Tony’ego Yes ” – najsłynniejszy (obok „Fra- 15-latek najpierw był mleczarzem, a na- Kaye’a. W takim składzie wystąpili po raz gile” i „”) z początkowe- stępnie rozwoził materiały budowlane. pierwszy 4 sierpnia 1968 na zgrupowaniu go okresu działalności. W czasach szkolnych śpiewał w chórze młodzieżowym w angielskim miasteczku Dopiero z Howe’em twórczość zespołu i grał w zespole skifflowym. Jego drugą East Mersea w hrabstwie Essex. Swój ze- nabrała w pełni progresywnego wyra- pasją była piłka nożna. Próbował się na- spół nazwali Yes. zu. Artysta był chyba najbardziej wy- wet dostać do drużyny Accrington Stan- Początkowo wykonywali cudze kom- kształconym muzycznie członkiem ze- ley, ale nie przyjęto go z powodu niskiego pozycje, ale już wkrótce zaczęli tworzyć społu. Z równą swobodą grał rocka, jak wzrostu (165 cm). własny repertuar. Jeszcze zanim grupa i klasykę. Na wokalny talent Jona (literę „h” z imie- powstała na dobre, Anderson i Squire Drugim instrumentalistą, który wpro- nia usunął dopiero w roku 1970) uwagę skomponowali utwór „Sweetness”, zna- wadził twórczość grupy na nowe tory, był zwrócił jego brat, Tony, który występował ny z debiutanckiego albumu „Yes”, który Rick Wakeman. To on zastąpił Tony’ego w zespole The Warriors. Głos Jona jest ukazał się w 1969 roku. Choć daleka od Kaye’a na „Fragile” – kolejnym w dorobku wyjątkowo wysoki, zbliżony do kontral- późniejszych dokonań zespołu, w war- Yes krążku przesyconym fantastycznymi tu, choć bez kobiecej barwy. Ma też cha- stwie instrumentalnej płyta zawierała już harmoniami wokalnymi. Otwiera go słyn- rakterystyczną melodyjną teksturę. Jeżeli elementy typowe dla rocka progresyw- ny „Roundabout”, prawie zawsze obecny aniołowie śpiewają, to chyba właśnie tak nego. Oprócz kilku autorskich piosenek, w programie koncertów Yes. Słuchamy go jak on. na krążek trafiły także utwory „Every od niemal pół wieku, ale podejrzewam, że Jon dołączył do The Warriors w 1963 Little Thing” z repertuaru Beatlesów oraz nadal nie wszyscy zauważyli, że zawiera roku. Początkowo odpowiadał za chórki, „I See You” The Byrds. Niepowtarzalny krótki cytat z „Give Peace A Chance” Joh- ale po odejściu głównego wokalisty zajął głos Andersona nadawał wszystkim kom- na Lennona. jego miejsce. pozycjom wyjątkowy klimat. Wielu piosenkarzy próbowało naślado- Od tamtej pory pozostaje w branży Wydany rok później longplay „Time and wać Andersona, jednak nikomu się to nie muzycznej. Współpracował z rozmaitymi a Word” otwierała kompozycja gwiazdy udało. W czasie pół wieku działalności wykonawcami. Piosenki dla niego miał na- Woodstock, Richiego Havensa, zatytu- przez Yes przewinęło się prawie dwudzie- wet przygotować autorski duet Elton John łowana „No Opportunity Necessary, No stu muzyków, w tym kilku wokalistów i Bernie Taupin, ale ostatecznie projekt Experience Needed”. Trzecie nagranie – (na albumie „Drama” z 1980 roku śpie-

Hi•Fi i Muzyka 10/18 77 Sylwetki

wał nawet producent kilku płyt grupy, Jon i ), ale żaden nie zdobył Kiedy ukazał się „”, równie wielkiej popularności. Ostatnio pojawiły się podejrzenia, że w partiach w konkurencyjnym Yes (tym klawiszowych – dość rozbudowanych, jak z Howe’em i White’em) rolę wo- na nowicjusza – chyba jednak ktoś An- kalisty pełni , któ- dersonowi pomagał. Ponieważ w podzię- ry wcześniej liderował formacji kowaniach pojawił się pseudonim grec- Roundabout, specjalizującej się kiego kompozytora i pianisty Evángelosa w kopiach repertuaru grupy. Odysséasa Papathanassíou (znanego jako Nie dorównuje on jednak naj- Vangelis), niektórzy myśleli, że to słynniejszemu wokaliście Yes. właśnie on anonimowo wsparł Jona Andersona słychać na Andersona w tym projekcie. Van- wszystkich płytach zespołu gelis jednak zaprzecza. wydanych do roku 1980 oraz Grecki muzyk zdobył między- w okresie 1983-2004. Niezależnie narodową sławę po sukcesie ścież- od pełnienia funkcji śpiewające- ki dźwiękowej do filmu „Rydwany go frontmana, był jednym z pod- ognia” (1981), którą nagrodzono stawowych twórców repertuaru Oscarem. Napisał też muzykę do grupy. Liczne popularne nagra- „Łowcy androidów” (1982), „Buntu nia z katalogu Yes właśnie jemu na Bounty” (1984) i kilkunastu in- zawdzięczają swoją oryginalną nych obrazów. formę i słowno-muzyczną zawar- Zanim rozpoczął współpracę tość. To głównie według pomy- z Andersonem, był brany pod uwagę słu Andersona grupa stworzyła jako ewentualny zastępca Ricka Wa- dwupłytowy album „Tales from kemana, kiedy ten zdecydował się Topographic Oceans” (1973), za- odejść z Yes. Ostatecznie na miej- liczany do jej najlepszych wy- sce Wakemana przyjęto Patricka dawnictw. Moraza. Kontakty Vangelisa i Andersona Solo doprowadziły do nagrania przez Jeszcze w czasach, kiedy An- nich kilku piosenek (m.in. „So Long Ago, derson był aktywnym człon- umiejętności gita- So Clear”, „Suffocation” i „”). kiem Yes, zaczął wydawać płyty rowe i pianistyczne, A ponieważ pracowało im się bardzo do- pod własnym nazwiskiem. Pierwszym ale zdołał też opanować grę na perkusji, brze, postanowili nagrać razem cały album. solowym przedsięwzięciem był album sitarze oraz kilku innych instrumentach. Ich pierwszym kompletnym dziełem były „Olias of Sunhillow” (1976). Opowiadał W efekcie, wszystkie partie, w tym oczy- „Short Stories” (1980). Jako że longplay cie- o międzygalaktycznej podróży tytuło- wiście wokalne, są jego dziełem. Na ko- szył się powodzeniem, nagrali razem kolej- wego Oliasa z zagrożonej zagładą ojczy- lejnych solowych krążkach zwykle miał ny – „Friends of Mr. Cairo”, jeszcze popular- stej planety do nowego świata. Mimo że do pomocy innych artystów, czasami niejszy od poprzednika. Przebojami na nim Anderson nigdy wcześniej nie czuł się nawet w dużej liczbie, jak na albumie były: utwór tytułowy – będący hołdem zło- instrumentalistą na tyle dobrym, by grać „” (1988). Zaprosił żonym hollywoodzkim filmom z pierwszej z bardziej doświadczonymi muzykami wtedy do współpracy ponad dwudziestu połowy XX wieku – oraz piosenki „State of z zespołu (w grupie ograniczał się do muzyków, zarówno rockmanów (nie- Independence” i „Back to School”. śpiewu), to na potrzeby swego debiutu mal cały skład Toto), jak i specjalistów W tym samym roku ukazały się dwie udoskonalił warsztat. Nie tylko poprawił od jazzu. edycje tej płyty, druga z dodatkowym

Yes

Yes fot. Grzegorz Walenda

78 Hi•Fi i Muzyka 10/18 Sylwetki

gelisa, a ten poczuł łu, Trevor Rabin. Ten muzyk z RPA wpro- się urażony. Chodziło wadził do repertuaru Yes więcej przebojo- o układ nagrań na ich wego rocka i popu. Światowym hitem z tej czwartej płycie, „Page płyty okazała się kompozycja „Owner of of Life” (1991). O ile a Lonely Heart”. Teledysk do niej wyjąt- początkowo album za- kowo często prezentowała nasza telewizja, wierał 12 piosenek, to więc fani świetnie go znali. wersja amerykańska – Po „90125” Anderson nagrał jeszcze o czym bez konsultacji osiem krążków z Yes. Występował też zdecydował Anderson – gościnnie na płytach innych wykonaw- miała ich tylko dziewięć. ców, w tym tak popularnych, jak King Wokalista jeden tytuł do- Crimson, Tangerine Dream, Iron Butter- dał, a cztery usunął. Vangelis fly, czy Béla Fleck. Na al- był oburzony. W efekcie mu- bumie „1984” byłego kolegi z Yes, Ricka zycy się rozstali i do kolejnych Wakemana, zaśpiewał utwór „Hymn”, wspólnych nagrań nie doszło. a w 2010 panowie wydali razem longplay „The Living Tree”. W 2015 roku Ander- Współpraca son nagrał płytę z francuskim skrzypkiem z innymi Jean-Lukiem Pontym („Better Late Than W tym samym roku, w którym Never”), a rok później połączył siły ze do sklepów trafił krążek „Private Collec- Szwedem Roine Stoltem, znanym z pro- tion”, Anderson wrócił do Yes. Ukazała się gresywnych formacji , The Flo- wtedy płyta „90125”, którą w większości wer Kings oraz The Sea Within. Razem przygotował kolejny nowy członek zespo- podpisali się pod materiałem zgroma- utworem „I’ll Find My Way Home”, który dzonym na krążku „Inven- trafił na listy przebojów w wielu krajach. tion of Knowledge” (2016). Kompozycję „” Zawarte na nim nagra- spopularyzowała też Donna Summer, nia nawiązują do brzmień której interpretacja ukazała się na singlu z wczesnych lat progre- w 1982 roku. sywnego rocka, a głos An- Rok później Anderson i Vangelis wy- dersona dodatkowo ten dali krążek „Private Collection”. Pły- styl przypomina. ta zawierała kompozycję „Polonaise”, napisaną pod wpływem wydarzeń Tytuły i nagrody związanych ze stanem wojennym Jon Anderson z grupą w Polsce. Anderson śpiewa: „Całe Yes był nominowany do życie czekali na wolność (…) Dajcie nagrody Grammy za albumy im szansę. Będę się za nich modlił”. „” i „90125” oraz W ten sposób świat usłyszał o Polsce za nagranie „Owner of a Lone- głosem jednego z najsłynniejszych ly Heart”. W 1984 roku zespół wokalistów rocka progresywnego. otrzymał wreszcie to wyróż- Sukces płyty zapowiadał dalsze wy- nienie, ale za utwór instrumen- dawnictwa obu muzyków, jednak do- talny „Cinema”. Trudno więc szło między nimi do nieporozumienia. w tym przypadku chwalić aku- Anderson zrobił coś bez wiedzy Van- rat Andersona. Mimo skromne-

Jon Anderson i Rick Wakeman

Jon Anderson i Louis Molino fot. Grzegorz Walenda

Hi•Fi i Muzyka 10/18 79 Sylwetki

go zbioru pozłacanych gramofonów, jego Edge” oraz kilku innych płyt z wczesnego Podstawowa dyskografia: dokonania – zarówno solowe, jak i z Yes okresu działalności. Ale nie tylko. Rabin czy innymi artystami – są uznawane za bowiem najlepiej czuje się w stylistyce, Solo niezwykle ważne w historii rocka. którą zaproponował podczas pracy nad Olias of Sunhillow (1976) Za zasługi dla rozwoju rocka progre- albumem „90215”. Dlatego nie zabra- (1980) sywnego magazyn „Prog” przyznał An- kło również późniejszych kompozycji. Animation (1982) dersonowi dwa lata temu tytuł „boga” Zresztą, Rabin jest tak wszechstronnym tego stylu. W 2017 roku on i artyści naj- gitarzystą, że z repertuarem typowo pro- (1985) dłużej grający w Yes – , Tony gresywnym radził sobie równie dobrze In the City of Angels (1988) Kaye, Steve Howe, Trevor Rabin, Rick jak z pop-rockowym. Deseo (1994) Wakeman, i, pośmiertnie, Podobnie jest z Wakemanem. Pianista (1994) zmarły w 2015 roku – zostali – znany nie tylko z Yes, ale też z nagrań (1995) przyjęci do Rockandrollowej Izby Sławy. solowych, a zwłaszcza z albumu „The (1996) Z tej okazji członkowie zespołu wystąpili Six Wives of Henry VIII” – czarował fi- Toltec na scenie Barclays Center na Brooklynie, nezyjną grą na siedmiu klawiaturach, Lost Tapes of Opio (1996) gdzie odbywała się ceremonia. Imprezę a w finale koncertu wyszedł na środek The Promise Ring (1997) uświetniło wykonanie utworu „Rounda- sceny z ósmą, którą zawiesił na pasku, Earth Mother Earth (1997) bout”. Muzykom Yes towarzyszył basista niczym gitarę. Wtedy też można było The More You Know (1998) grupy Rush, Geddy Lee. podziwiać jego słynną złoto-błękitno- Survival & Other Stories (2011) -czerwoną pelerynę. W podobnej kon- 2018 certował w różnych okresach działalności 1000 Hands (2018) Kiedy dwa lata temu Anderson dzięko- grupy. Z grupą Yes wał za uhonorowanie go tytułem „boga Nad wszystkim czuwał Anderson, któ- Yes (1969) muzyki progresywnej”, wspomniał o pla- ry, mimo że nie pierwszej młodości, wciąż Time and a Word (1970) nach wyruszenia w trasę z Rabinem fantastycznie śpiewa i jest pełen energii. i Wakemanem. Trzech byłych członków Zapytany o samopoczucie po 50 latach The Yes Album (1971) Yes chciało początkowo tworzyć i wy- na scenie, odpowiedział: „Przede wszyst- Fragile (1971) stępować pod nazwą ARW, utworzoną kim jestem przerażony, że to wszystko tak Close to the Edge (1972) od pierwszych liter ich nazwisk, ale po- szybko minęło”. Tales from Topographic Oceans nieważ grają głównie utwory Yes, a głos Fani muzyka nie muszą się jednak mar- (1973) Andersona i klawisze Wakemana to wizy- twić. Wokalista wcale nie myśli o eme- (1974) tówki grupy, wrócili do starej nazwy. ryturze. Wprawdzie kilka lat temu miał Going for the One (1977) Udzielając licznych w tym czasie wy- problemy ze zdrowiem, ale się z nich wiadów, Anderson ciepło się wypowia- wykaraskał. Szczególnie pechowy był (1978) dał o swoich współpracownikach. „Są dla niego rok 2008. W czasie wizyty na 90125 (1983) szczęśliwymi i utalentowanymi ludźmi – Hawajach omal nie utonął. Kiedy indziej Big Generator (1987) mówił. – Trevor (Rabin) napisał w ciągu zaczął się dusić, ale uratowała go żona. Union (1991) 15 lat muzykę do około 30 filmów. Jego Później przeleżał w szpitalu cztery dni Talk (1994) utworów słucha się wspaniale. Rozwinął w śpiączce farmakologicznej, a następnie (1996) się jako muzyk. Rick (Wakeman) jest w ciągu paru miesięcy przeszedł kilka Keys to Ascension magikiem. Nasza współpraca na próbach operacji, które postawiły go na nogi. Te- Keys to Ascension 2 (1997) układała się znakomicie. To, że znów raz twierdzi, że czuje się fantastycznie, że Open Your Eyes (1997) z nimi występuję, jest spełnieniem moich jego głos brzmi lepiej niż kiedykolwiek, The Ladder (1999) marzeń.” a przede wszystkim – że ma olbrzymi Magnification (2001) Na koncercie w Warszawie Anderson, zapał do pracy. „Nauczyłem się medyto- Rabin i Wakeman – wsparci duetem uta- wać; sporo myślę o przyszłości – twierdzi. lentowanych sidemanów – zaprezentowa- – Mam teraz inny pogląd na otaczającą Short Stories (1980) li najsłynniejsze kompozycje z repertuaru mnie rzeczywistość. To najlepszy okres (1981) Yes. W programie znalazły się utwory w moim życiu. Następne moje muzyczne Private Collection (1983) z longplayów „Fragile”, „Close to the dzieło będzie znakomite.” (1991) Wybrane inne płyty Anderson/Bruford/Wakeman/Howe Nowe e-wydanie z aplikacją mobilną. (1989) Anderson/Wakeman e.hfm.pl The Living Tree (2010) Koszt rocznej prenumeraty wynosi 49,00 zł. Anderson/Ponty Band Better Late Than Never (2015) Magazyn możesz czytać online i offline (w samolocie, poza zasięgiem – na wakacjach). Jon Anderson/ (2016)

80 Hi•Fi i Muzyka 10/18 Sylwetki

Hi•Fi i Muzyka 10/18 81