ÖZET FİNANSAL BİLGİLER Koç Topluluğu, Sürdürülebilir Ve Kârlı Büyümeye Odaklanmaktadır

TÜRKİYE’NİN LİDERİ, GLOBAL BİR OYUNCU www.koc.com.tr KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU Koç Topluluğu, Türkiye’de ve bölgesinde lider, dünya çapında önemli bir oyuncu olma kararlılığındadır.

TÜRKIYE EKONOMISINDEKI YERI YURT DIŞI GELİRLERİ (KOMBİNE-MİLYAR ABD DOLARI) Kombine Gelirler/GSYH* %6 Toplam İhracat/Türkiye’nin İhracatı %9 2016 %29,2 15,6 Borsa İstanbul’da Toplam Piyasa Değeri %20

* GSYH rakamı 2016-2018 Orta Vadeli Program tahminidir. 2015 %28,6 15,7

2016 FAALİYET 2016 HOLDİNG KOÇ RAPORU 6 6 2010-16** 2014 %29,2 18,7 3 9 2005-10 2013 %27,6 18,6 5 11 2000-05

2012 %27,6 18,6 4 6 1995-00

2011 %25,3 16,6 3 5 1990-95 %XX,X Yurt Dışı Gelirlerin Payı 6 17

1985-90 Tüpraş dâhil, kombine satışların yaklaşık %50’si GSYH büyüme (Ortalama Yıllık-%) (25 milyar ABD Doları) Koç Topluluğu Büyüme (Ortalama Yıllık Sabit Fiyatlı Ciro-%) iç piyasadaki dalgalanmalara duyarlı değildir.

** 2016 yılı 9 aylık sonuçlarıdır. 2001-2016 yılları arasındaki GSYH rakamları Avrupa Hesap Sistemi’ne (ESA-2010) uyum amacıyla Aralık 2016’da revize edilen yeni rakamlara göre düzeltilmiştir.

ÖZET FİNANSAL BİLGİLER Koç Topluluğu, sürdürülebilir ve kârlı büyümeye odaklanmaktadır.

GELİRLER FAVÖK* NET DÖNEM KÂRI** (KONSOLİDE-MİLYON TL) (KONSOLİDE-MİLYON TL) (KONSOLİDE-MİLYON TL)

2016 70.932 2016 8.519 2016 3.460

2015 69.492 2015 8.237 2015 3.568

Faaliyet raporu uygulamasını yandaki 2014 68.622 2014 4.262 2014 2.710 QR kodu okutarak akıllı telefonunuza veya tabletinize indirebilirsiniz. * Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/gideri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. BİR BAKIŞTA KOÇ TOPLULUĞU

STRATEJIMIZ

FARK YARATABİLDİĞİMİZ VE REKABET ÇEŞİTLENDİRİLMİŞ PORTFÖY YAPISIYLA FARKLI MARKA GÜCÜMÜZÜ VE TEKNOLOJİYE PİYASA LİDERİ YA DA EN YAKIN TAKİPÇİSİ AVANTAJIMIZIN YÜKSEK OLDUĞU SEKTÖR VE COĞRAFYALARA AİT RİSKLERİ OLAN HAKİMİYETİMİZİ EN ÜST DÜZEYDE OLARAK ÖLÇEK EKONOMİSİNDEN EN İYİ ŞEKİLDE SEKTÖRLERDE YER ALMAK ASGARİYE İNDİRMEK KULLANABİLMEK FAYDALANMAK

YÖNETİM BECERİSİ RİSK YÖNETİMİ SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME LİDERLİK Uluslararası ortaklıklar ve iş birlikleri ile güçlü ve esnek Güçlü bilançomuz ve farklı iş alanlarından oluşan dengeli Türkiye’nin en çok ar-ge harcaması yapan Topluluğu olarak Penetrasyon oranı düşük ve büyüme potansiyeli yüksek sektörlerdeki KIMLIK yönetim felsefemizi, üstün rekabet avantajlarımız ile portföy yapımızla sektörel ve coğrafi riskleri asgariye indiriyor; yenilikçi ve geniş ürün gamımızı yüksek hizmet kalitesiyle şirketlerimiz ve yarattığımız güçlü markalarla lider pozisyonlardayız. uzun vadeli stratejilerimizi bütünleştiriyoruz. verimliliğe ve sürdürülebilir kârlılığa odaklanıyoruz. birleştiriyor ve rekabet gücümüzü artırıyoruz. Ticaret Unvanı Koç Holding A.Ş. Adresi Nakkaştepe, Azizbey Sokak No: 1 Kuzguncuk 34674 Üsküdar / İstanbul SEKTÖRLERİMİZ KOMBİNE GELİRLER İÇİNDEKİ PAY KOMBİNE FAALİYET KÂRI(1) İÇİNDEKİ PAY ŞİRKETLERİMİZ/ULUSLARARASI ORTAKLARIMIZ PİYASA POZİSYONUMUZ REKABET AVANTAJLARIMIZ Ticaret Sicili ve Numarası İstanbul Ticaret Sicili / 85714

ENERJİ %42 %31 • Güçlü rafineri kompleksitesi İnternet Sitesi Adresi www.koc.com.tr Rafinaj Tüpraş(2) Lider • Çok çeşitli ham petrol işleme kapasitesi Akaryakıt Dağıtımı Opet 2’nci - %17,7 • Orta Doğu’daki petrol üreticilerine olan yakınlık Kayıtlı Sermaye Tavanı 5.000.000.000 TL LPG Dağıtımı Aygaz(2) Lider - %29 • Yüksek talebin olduğu bir ortamda faaliyet göstermek Ödenmiş Sermayesi 2.535.898.050 TL Elektrik Üretimi Entek • Yüksek depolama kapasitesi Doğal Gaz Aygaz Doğal Gaz • Yaygın LPG ve akaryakıt dağıtım ağı • Güçlü marka değeri • Yüksek ve sürdürülebilir müşteri memnuniyeti YASAL UYARI Koç Holding İletişim Bu Faaliyet Raporu (“Rapor”) içerisinde yer alan 2016 yılı faaliyet Telefon : (0216) 531 0000 OTOMOTIV %26 %24 • Türkiye otomotiv üretiminin %48’i ve hesapları hakkında Yönetim Kurulu Raporu, Denetçi Raporu, Faks : (0216) 531 0099 Ford Otosan(2) / Ford Motor Co. • İç piyasa otomotiv satışlarının %22’si Konsolide Mali Tablolar ve Bağımsız Denetim Raporu 30 Mart E-posta : [email protected] (3) Otomotiv Tofaş(2) / Fiat Chrysler Automobiles Lider - %22 • Türkiye otomotiv ihracatının %47’si 2016 Perşembe günü, saat 16.00’da Koç Holding, Nakkaştepe, • Düşük penetrasyon oranına bağlı yüksek büyüme potansiyeli Azizbey Sokak, No: 1 Kuzguncuk 34674 İstanbul adresinde Kurumsal İletişim Otomotiv Perakendeciliği Otokoç Otomotiv Lider • En geniş satış, satış sonrası ve servis hizmet ağı • Güçlü uluslararası ortaklıklar yapılacak Ortaklar Olağan Genel Kurulu’na sunulmak üzere, yasal Oya Ünlü Kızıl, Direktör Traktör TürkTraktör(2) / Case New Holland Lider - %46,5 • Türkiye otomotiv sektörünün en yüksek ar-ge çalışan sayısı mevzuata uygun olarak hazırlanmıştır. E-posta : [email protected] • Hız kesmeden devam eden yatırımlar Telefon : (0216) 531 0287 Savunma Sanayi Otokar(2) Lider • Verimlilik ve ürün çeşitliliğine odaklanma Rapor, ortakları bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, Faks : (0216) 343 1537 • Türkiye’nin en büyük özel sermayeli savunma sanayi şirketi herhangi bir yatırım kararı için temel oluşturma amacı taşımaz. Rapor’da yer alan ileriye dönük görüş ve tahmini rakamlar, Şirket Yatırımcı İlişkileri DAYANIKLI TÜKETIM %11 %11 • Düşük maliyetli üretim merkezleri: Türkiye, Romanya, Rusya, Çin, yönetiminin gelecekteki duruma ilişkin görüşlerini yansıtmakta Funda Güngör Akpınar, Koordinatör Beyaz Eşya ve Tüketici Elektroniği Arçelik(2) Lider Güney Afrika, Tayland ve Pakistan olup; gerçekleşmeleri, ileriye dönük tahmini rakamları oluşturan E-posta : [email protected] Klima Arçelik LG Klima / LG Electronics Lider • Türkiye’deki en geniş satış, satış sonrası ve servis hizmet ağı değişkenlere ve varsayımlara bağımlı olarak farklılık gösterebilir. Telefon : (0216) 531 0535 Bilgi ve İletişim Ürünleri Dağıtımı Bilkom • Avrupa’nın lider beyaz eşya üreticilerinden biri • Dünyada 100’den fazla ülkeye ihracat Buna uygun olarak, Koç Holding veya Yönetim Kurulu Üyeleri, Faks : (0216) 531 0099 • Güçlü marka değeri danışmanları veya çalışanları bu Rapor kapsamında iletilen • Dünya markası olma hedefiyle büyümeye odaklanma herhangi bir bilgi veya iletişimden veya bu Rapor’da yer alan • Yüksek ve sürdürülebilir müşteri memnuniyeti bilgilere dayanan veya yer almayan bir bilgi neticesinde bir kişinin • Türkiye patent şampiyonu doğrudan veya dolaylı olarak uğrayacağı kayıp ve zararından sorumlu değildir. FİNANS %15 %33 • 72 yıllık köklü deneyim (2) (4) (5) Bankacılık Yapı Kredi Bankası / UniCredit 4’üncü , Lider - %22 • Sürekli genişleyen yenilikçi hizmet ve şube ağı Bu Rapor’un hazırlanma zamanı itibarıyla, yer alan tüm bilgilerin Finansal Kiralama Yapı Kredi Leasing Lider - %20 • Yaklaşık 950 şubeye sahip güçlü banka doğru olduğuna inanılmakta olup, yazım ve basım aşamalarında Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Yapı Kredi Koray(2) • Müşteri odaklı büyüme stratejisi Faktoring Yapı Kredi Faktoring Lider - %18 • Kuvvetli ve çeşitlendirilmiş fonlama tabanı oluşabilecek yanlışlıklar nedeniyle Koç Holding hiçbir sorumluluk Menkul Değerler Yapı Kredi Yatırım Menkul Değerler 3’üncü • Müşterilerin tüm finansal ihtiyaçlarına aynı çatıda hizmet sunan kabul etmemektedir. Portföy Yönetimi Yapı Kredi Portföy Yönetimi 2’nci yapılanma Tüketici Finansmanı Koçfinans 3’üncü

DİĞER SEKTÖRLER %6 %1 • Yüksek büyüme potansiyeline sahip sektörlerde lider pozisyonlar Gıda Üretimi Tat Gıda(2) / Kagome, Sumitomo Lider(6) • Güçlü marka değerleri Gıda Ürünleri Dağıtımı Düzey • Yaygın dağıtım ağı Ev Geliştirme Perakendeciliği Koçtaş / Kingfisher Lider • Büyüme fırsatlarına yönelik sürekli yatırımlar Turizm Setur, Divan, Mares(2) Marina İşletmeciliği Setur Marinaları Lider Bilgi Teknolojileri KoçSistem Gemi İnşa RMK Marine

MÜŞTERİLERİMİZ VELİNİMETİMİZDİR. EN ÖNEMLİ SERMAYEMİZ, İNSAN KAYNAĞIMIZDIR. ÜSTÜN İŞ AHLAKI VE DÜRÜST ÇALIŞMA İLKELERİNE UYMAK, DÜSTURUMUZDUR. DAİMA “EN İYİ” OLMAK, VAZGEÇİLMEZ HEDEFİMİZDİR. AMACIMIZ, SÜREKLİ GELİŞMEK İÇİN KAYNAK YARATMAKTIR.

Vehbi Koç Kurucu

KOÇ HOLDİNG: TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK HOLDİNG ŞİRKETİ

TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK LİDER VE GLOBAL BİR OYUNCU 90 YILI AŞKIN SÜREDİR ŞİRKETLER TOPLULUĞU KOÇ TOPLULUĞU, TÜRKİYE’DE PAYDAŞLARI İÇİN DEĞER TOPLULUĞUMUZ, CİROSU VE VE BÖLGESİNDE LİDER, DÜNYA YARATAN BİR KURUM İHRACATININ YANI SIRA, BORSA ÇAPINDA ÖNEMLİ BİR OYUNCU TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ İSTANBUL’DAN ALDIĞI PAY, ÖDEDİĞİ OLMA KARARLILIĞIYLA DALGALANMALAR KARŞISINDA VERGİLER VE YARATTIĞI İSTİHDAM SÜRDÜRÜLEBİLİR VE KÂRLI 90 YILI AŞKIN SÜREDİR İSTİKRARLA İLE TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK BÜYÜMEYE ODAKLANMAKTADIR. BÜYÜYEN KOÇ TOPLULUĞU, ŞİRKETLER TOPLULUĞUDUR. TÜM PAYDAŞLARI İÇİN DEĞER YARATMAYI TEMEL AMAÇ EDİNMİŞTİR.

TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK SANAYİ GRUBU TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK İHRACATÇISI TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK 5 SANAYİ GİRİŞİMİNİN 4’Ü TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ SIRALAMASINDA KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİDİR*. TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK 10 İHRACATÇISININ 4’Ü KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETLERİDİR**.

1. Tüpraş 2. Ford Otosan 1. Ford Otosan 2. Tüpraş 3. Arçelik 5. Tofaş 6. Tofaş 7. Arçelik

* İstanbul Sanayi Odası 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması (2015 yılsonu sonuçlarının baz alındığı 2016 raporu) ** Türkiye İhracatçılar Meclisi ilk 1.000 İhracatçı Şirket Araştırması (2015 yılsonu sonuçlarının baz alındığı 2016 raporu)

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 3

İÇİNDEKİLER GENEL KURUL

GENEL KURUL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE 04 Olağan Genel Kurul Gündemi KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK 05 Faaliyet Raporu’na İlişkin Bağımsız Denetçi Raporu 130 Sürdürülebilirlik ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Performansı Yönetimi 06 Şeref Başkanı’ndan Mesaj 131 Çevre Dostu Uygulamalar 10 Yönetim Kurulu Başkanı’nın Değerlendirmesi 134 Toplumsal Gelişim 14 Yönetim Kurulu Raporu 135 Kurumsal Sponsorluk ve Marka Projeleri 20 Bağımsız Denetçi Raporu Giriş ve Görüş 138 Vehbi Koç Vakfı 21 Konsolide Bilanço / Konsolide Gelir Tablosu 22 2016 Yönetim Kurulu 24 Kâr Dağıtım Politikası KURUMSAL YÖNETİM 24 Kâr Dağıtım Teklifi 143 Hukuki Açıklamalar 25 Kâr Dağıtım Tablosu 146 Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu 26 Esas Sözleşme Tadili 160 Yönetim Kurulu Özgeçmişleri 28 2017 Yönetim Kurulu Üye Adayları 164 Üst Yönetim Özgeçmişleri 29 Ücret Politikası 166 Risk Yönetimi 168 İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim Yönetim Kurulu Komitelerinin Çalışma Esasları ve KOÇ TOPLULUĞU 169 Etkinliğine İlişkin Değerlendirme 30 CEO’nun Değerlendirmesi 171 Politikalar 34 Üst Yönetim 175 Finansal Tablolar Sorumluluk Beyanı 36 Kilometre Taşları 176 Faaliyet Raporu Sorumluluk Beyanı 38 Ödüller ve Başarılar 40 İnsan Kaynakları ve Organizasyon Şeması 44 Pay Sahipleri ve Yatırımcı İlişkileri FİNANSAL TABLOLAR VE 46 Dijital Dönüşüm BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU 52 Araştırma Geliştirme 177 Konsolide Finansal Tablolar ve Bağımsız Denetçi Raporu 58 Koç İnovasyon Programı 180 Koç Holding A.Ş. Yasal Kayıtlara Göre Düzenlenmiş Bilanço 59 Fikri Haklar ve Gelir Tablosu

SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER DİĞER BİLGİLENDİRMELER 60 Enerji 254 Genel Kurul Bilgilendirme Dokümanı 76 Otomotiv 260 Bağımsızlık Beyanları 98 Dayanıklı Tüketim 266 Sözlük 108 Finans 116 Diğer Sektörler 4 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ HOLDING A.Ş. OLAĞAN GENEL KURUL GÜNDEMI

1. Açılış ve Toplantı Başkanı’nın seçilmesi,

2. Şirket Yönetim Kurulu’nca hazırlanan 2016 Yılı Faaliyet Raporu’nun okunması, müzakeresi ve onaylanması,

3. 2016 yılı hesap dönemine ilişkin Bağımsız Denetim Rapor Özeti’nin okunması,

4. 2016 yılı hesap dönemine ilişkin finansal tabloların okunması, müzakeresi ve onaylanması,

5. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirket’in 2016 yılı faaliyetlerinden dolayı ayrı ayrı ibra edilmesi,

6. Şirket’in kâr dağıtım politikası çerçevesinde hazırlanan, 2016 yılı kârının dağıtılması ve kâr dağıtım tarihi konusundaki Yönetim Kurulu’nun önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi,

7. Yönetim Kurulu’nun Şirket Esas Sözleşmesinin “Sermaye” başlıklı 6’ncı maddesinin değiştirilmesi ile ilgili önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi.

8. Yönetim Kurulu üye sayısının ve görev sürelerinin belirlenmesi, belirlenen üye sayısına göre seçim yapılması, bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin seçilmesi,

9. Kurumsal Yönetim İlkeleri gereğince Yönetim Kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticiler için “Ücret Politikası” ve politika kapsamında yapılan ödemeler hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi ve onaylanması,

10. Yönetim Kurulu üyelerinin yıllık brüt ücretlerinin belirlenmesi,

11. Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereğince Yönetim Kurulu tarafından yapılan Bağımsız Denetleme Kuruluşu seçiminin onaylanması,

12. Şirket’in 2016 yılı içerisinde yaptığı bağışlar hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi ve 2017 yılında yapılacak bağışlar için üst sınır belirlenmesi,

13. Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereğince 2016 yılında üçüncü kişiler lehine verilen teminat, rehin, ipotek ve kefaletler ile elde edilen gelir veya menfaatler hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi,

15. Dilek ve görüşler. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 5

FAALİYET RAPORUNA İLİŞKİN GENEL KURUL BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU

Koç Holding Anonim Şirketi Yönetim Kurulu’na,

Yönetim Kurulu’nun Yıllık Faaliyet Raporunun Bağımsız Denetim Standartları Çerçevesinde Denetimine İlişkin Rapor

Koç Holding Anonim Şirketi (“Koç Holding” veya “Şirket”), bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının (birlikte “Grup” olarak anılacaktır) 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren hesap dönemine ilişkin yıllık faaliyet raporunu, denetlemiş bulunuyoruz.

Yönetim Kurulu’nun Yıllık Faaliyet Raporu’na İlişkin Sorumluluğu

Grup yönetimi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 514’üncü maddesi ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) II-14.1 No’lu “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” (“Tebliğ”) hükümleri uyarınca yıllık faaliyet raporunun konsolide finansal tablolarla tutarlı olacak ve gerçeği yansıtacak şekilde hazırlanmasından ve bu nitelikteki bir faaliyet raporunun hazırlanmasını sağlamak için gerekli gördüğü iç kontrolden sorumludur.

Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu

Sorumluluğumuz, Grup’un faaliyet raporuna yönelik olarak TTK’nın 397’nci maddesi ve Tebliğ çerçevesinde yaptığımız bağımsız denetime dayanarak, bu faaliyet raporunda yer alan finansal bilgilerin Grup’un 17 Şubat 2017 tarihli bağımsız denetçi raporuna konu olan konsolide finansal tablolarıyla tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı hakkında görüş vermektir.

Yaptığımız bağımsız denetim, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim standartlarına ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartları’nın bir parçası olan Bağımsız Denetim Standartları’na (“BDS”) uygun olarak yürütülmüştür. Bu standartlar, etik hükümlere uygunluk sağlanmasını ve bağımsız denetimin, faaliyet raporunda yer alan finansal bilgilerin konsolide finansal tablolarla tutarlı olup olmadığına ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığına dair makul güvence elde etmek üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetim, finansal bilgiler hakkında denetim kanıtı elde etmek amacıyla denetim prosedürlerinin uygulanmasını içerir. Bu prosedürlerin seçimi, bağımsız denetçinin mesleki muhakemesine dayanır. Bağımsız denetim sırasında elde ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulması için yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.

Görüş

Görüşümüze göre yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgiler, tüm önemli yönleriyle, denetlenen konsolide finansal tablolarla tutarlıdır ve gerçeği yansıtmaktadır.

Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülükler

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 402’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; BDS 570 “İşletmenin Sürekliliği” çerçevesinde, Grup’un öngörülebilir gelecekte faaliyetlerini sürdüremeyeceğine ilişkin önemli bir belirsizliğe rastlanılmamıştır.

Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi A member firm of Ernst & Young Global Limited

Kaan Birdal, SMMM Sorumlu Denetçi

7 Mart 2017 İstanbul, Türkiye 6 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ŞEREF BAŞKANI’NDAN MESAJ

Rahmi M. Koç Şeref Başkanı

ÖNCÜ KONUM TOPLUMA KATKI GELİŞİM

Topluğumuzun başarıları ve Topluluğumuz tarafından Dijital dönüşüm, ar-ge ve eriştiğimiz konum; uzun yıllardır uzun yıllardan beri verimlilik artışına odaklanarak süregelen kurumsal değerlerimiz sürdürülen geleneksel sosyal şirketlerimizi yarınlara hazırlayan çerçevesinde hepimizin özverili sorumluluklarımız aynı hızla projelere hız veriyoruz. gayretlerinin sonucudur. devam etmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 7 GENEL KURUL GENEL KURUL

KOÇ TOPLULUĞU OLARAK HER ZAMAN; ÜLKEMIZIN, SAHIP OLDUĞU GÜÇLÜ DEMOGRAFIK ALTYAPI, DINAMIK VE GIRIŞIMCI IŞ DÜNYASI, EĞITIMLI VE ÖZVERILI IŞGÜCÜ VE DE CAZIP COĞRAFI KONUM SAYESINDE DÜNYANIN ÖNDE GELEN EKONOMILERINDEN BIRI OLACAĞINA INANDIK.

Sayın Hissedarlarımız, beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Ancak bu olumlu gelişmelerin yanında birçok Avrupa ülkesinde yüksek kamu sektörü borcu Sizleri sevgi ve saygıyla karşılarken, toplantımızın verimli geçmesini ve zayıf bankacılık sistemi gibi hayati yapısal sorunlar çözüme diliyorum. kavuşamadı.

Son birkaç yıldır; bir evvelki dönemin zorluklarından, Dünyanın en büyük ekonomisi Amerika’da ise işsizliğin kritik çalkantılarından bahseder olduk. Ancak geçtiğimiz yıl üst üste %5 eşiğine inmesi ve enflasyonun durgunluktan kurtulması olağanüstü gelişmeler gündemi meşgul etti, ekonomimiz de doğal sağlıklı gelişmeler olarak değerlendiriliyor. Ancak yeni başkan ve olarak bu gelişmelerden etkilendi. yönetiminin ne gibi politikaları uygulayacağı bilinemiyor.

Uluslararası ekonomik ortama baktığımızda ise, geçmiş yıllardaki Yakın gelecekte Amerika’nın da önüne geçerek liderliğe yükselmesi aşırı durgunluğa kıyasla yavaş da olsa bazı olumlu sinyallerin alındığı beklenen Çin ekonomisi ise eski büyüme oranlarından epeyi görülmekte. gerileyerek %6,5 gibi bir çizgiye oturdu. Eskiden ulusal politika olarak ihracat ve yatırıma ağırlık verilirken iç tüketim, hizmet ve Ülkemiz ekonomisinin ağırlıkla bağımlı olduğu yakın komşumuz inovasyon sektörlerine yönelinmesi Çin’de yeni bir modele geçiş Avrupa’da, uygulanan parasal genişleme politikaları ve üye ülkelerin olarak görüldü. kamu harcamaları toparlanmaya önemli katkılar sağladı. Bölgenin en büyük ekonomisi Almanya son 5 yılın en iyi büyüme oranına Bizimle aynı grupta değerlendirilen Rusya ve Brezilya’nın ulaştı. İngiltere’de ise Avrupa Birliği’nden ayrılma yani Brexit’in durumlarında ise geçen dönemlerden önemli bir farklılık yaşanmadı. yarattığı belirsizliklere rağmen büyüme ve ekonomik canlılık Büyük ticaret hacmimiz olan Rusya’da petrol fiyatlarının ve 8 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ŞEREF BAŞKANI’NDAN MESAJ

gelirlerinin artması ile kötü gidişatın yavaşladığı görüldü. Brezilya’da bir arada tutan ilke ve değerlerin ön plana çıkarılarak, rasyonel ise hem politik hem ekonomik çalkantıların devam ettiği ancak yılın ekonomik ve sosyal politikaların uygulanmasının yanında yapısal son çeyreği itibarıyla daha olumlu bir döneme girildiği gözlendi. reformların yapılması elzemdir.

Ülkeler ve bölgeler bazında ekonomileri iyileştirme gayretlerine Koç Topluluğu olarak her zaman; ülkemizin sahip olduğu güçlü rağmen genelde süregelen gelir dağılımı eşitsizliğinin farklı demografik altyapı, dinamik ve girişimci iş dünyası, eğitimli ve özverili platformlarda sık sık dile getirildiği görüldü. Diğer taraftan mezhep işgücü ve de cazip coğrafi konum sayesinde dünyanın önde gelen ve hükümranlık çatışmaları ile terör eylemleri birçok ülkede ekonomilerinden biri olacağına inandık. Bu özelliklerin yarattığı milliyetçi, ayrımcı, korumacı ve içe kapanık siyasi akımların ortaya yüksek potansiyele olan inancımız ve bu inançla tüm belirsizliklere çıkmasına neden oldu. Bu arada Amerika’da Donald Trump’ın karşın son 5 yıldır hız kesmeden devam ettiğimiz yatırımlarımız başkan seçilmesi ve İngiltere’de ise Avrupa Birliği’nden çıkma sayesinde, bu zorlu dönemlerden alnımızın akıyla çıkmayı başardık. kararının alınması yapılan anketlerin tersine sürpriz gelişmeler Bir yandan güçlü bilanço ve titiz risk yönetimimizle uzun vadeli, olarak yorumlandı. Diğer bazı ülkelerde de benzer milliyetçi, sürdürülebilir politikalara odaklanırken diğer yandan ara vermeksizin ayrımcı hareketlerin, liderlerin ve politikaların öne çıkmakta olduğu yaptığımız yatırımlarla sektörlerimizdeki lider pozisyonlarımızı daha görülüyor. da güçlendirdik.

Ülkemizde ise zaten zor ve çalkantılı geçen yılın sonuna doğru Geçen yıl Türkiye otomotiv üretimi ve ihracatının lokomotifi olarak Moody’s derecelendirme şirketi ülke notumuzu “yatırım yapılabilir” bu iş kolumuzda çok başarılı bir yılı geride bıraktık. Beyaz eşyada seviyesinin altına indirdi, aynı indirimi bu yılın Ocak ayında da dünyanın farklı bölgelerinde devam eden yatırımlarımız ve artan Fitch derecelendirme şirketi tekrarladı. Diğer taraftan; yıl boyunca pazar paylarımızla ülkemizin ve markalarımızın ismini üst sıralara farklı bölgelerde meydana gelen terör eylemleri, kaybedilen taşıdık. Enerji alanındaki yatırımlarımız ile ülkemizin cari açığına hayatlar, yaralanmalar ve maddi hasarlar derin üzüntülere yol katkılarımızı artırdık. Bankacılık da dahil olmak üzere tüm iş açtı. Temmuz ayındaki darbe girişiminin engellenmiş olması alanlarımızda dijital dönüşüm, ar-ge ve verimlilik artışına odaklanarak halkımızın demokrasimize bağlılığını bir kez daha kanıtlamış oldu. şirketlerimizi yarınlara hazırlayan projelere hız verdik. Uzun yıllardır Bölgemizdeki jeopolitik riskler ve ülkede meydana gelen olaylar ne hem dünya hem ülkemizdeki ekonomik ve siyasi belirsizliklere karşın yazık ki uluslararası piyasalarda ülke risk primini artırdı ve de Türk iş kollarımızdaki başarılarımız ve güçlü mali yapımız sonucunda Lirası’nın değer kaybetmesine neden oldu. kredi derecelendirme kuruluşları S&P ve Moody’s tarafından verilen “yatırım yapılabilir” seviyedeki kredi notumuzu kesintisiz olarak Bütün bunların devamı olarak son birkaç aydır üst üste ortaya koruduk. çıkan büyüme, işsizlik, enflasyon oranları gibi ekonomik rasyoların geçmişe kıyasla kötüleştiği görüldü. Son devrede uygulamaya Bundan sonra da önümüzdeki fırsatları ve tehditleri analiz ederek konulan ekonominin canlanmasına ve rasyoların iyileşmesine ülkemize ve hissedarlarımıza yarattığımız değeri artırmaya devam yönelik vergi indirimi, istihdam ve yatırım teşviki gibi önlemlerin edeceğiz. Teknolojiye, inovasyona, verimliliğe ve küresel rekabete olumlu sonuçlar doğurması ümit ediliyor. odaklanmayı sürdüreceğiz. Diğer taraftan, Topluluğumuz tarafından uzun yıllardan beri sürdürülen geleneksel sosyal sorumluluklarımız da Önümüzdeki dönemde global bazda politik ve ekonomik aynı hızla devam edecek. Ülkemize sağlık, eğitim, kültür alanlarında gelişmelerin belirsizliği iş dünyasında genel bir rahatsızlık yaratıyor. hizmetler ve yatırımlar sağlamayı sürdüreceğiz. Avrupa’nın önemli iki gücü Fransa ve Almanya’da yakında yapılacak seçimlerin sonuçları, bölgemizde devam eden jeopolitik Değerli Hissedarlarımız, hareketliliğin ne yönde gelişeceği, yeni Amerikan yönetiminin ekonomi konusundaki tutumu gibi bilinmeyenlerle yüksek riskli Topluluğumuzun başarıları ve eriştiğimiz konum; uzun yıllardır bir yıla girmiş bulunuyoruz. Bunların yanında petrol ve emtia süregelen kurumsal değerlerimiz çerçevesinde, tüm çalışanlarımızın fiyatlarındaki muhtemel gelişmeler de önemli etkiler yaratacaktır. ve iş ortaklarımızın özverili gayretlerinin sonucudur. Bir yılı daha geride bırakırken, tüm hissedarlarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, Böyle bir küresel ortamda tehditlerden korunmak ve de çıkabilecek tedarikçilerimize, yan sanayimize, iş ortaklarımıza, sendikalarımıza, bazı fırsatları kaçırmamak için öncelikle iç sorunlarımızı çözmemiz yöneticilerimize ve çalışanlarımıza şükranlarımı sunuyorum. gerekiyor. Her şeyden önemlisi hepimizi üzen ve yoran toplumsal kutuplaşmanın ve derinleşen görüş ayrılıklarının, gecikmeden giderilmesi gerekmektedir. Cumhuriyet, demokrasi, laiklik ve çağdaşlık gibi yıllardır ülkemizin saygınlığını artıran ve milletimizi Rahmi M. Koç Şeref Başkanı GENEL KURUL GENEL KURUL

Önümüzdeki fırsatları ve tehditleri analiz ederek ülkemize ve hissedarlarımıza yarattığımız değeri artırmaya devam edeceğiz.

Ülkemize sağlık, Teknolojiye, inovasyona, eğitim, kültür alanlarında hizmetler verimliliğe ve küresel ve yatırımlar sağlamayı rekabete odaklanmayı sürdüreceğiz. sürdüreceğiz.

KOÇ TOPLULUĞU, YÖNETIM FELSEFESINI ÜSTÜN REKABETÇI AVANTAJLARI VE UZUN VADELI SÜRDÜRÜLEBILIR STRATEJILERLE BÜTÜNLEŞTIRMEKTEDIR. Sürdürülebilirlik 10 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU BAŞKANI’NIN DEĞERLENDIRMESI

Ömer M. Koç Yönetim Kurulu Başkanı

YENİLİKÇİ GÜVENİN SEMBOLÜ ORTAK DEĞER

Yenilik ve öncülük Ne mutlu ki, 90 yılı aşkın süredir Yürütülen çok değerli sosyal Koç Topluluğu’nun ülkemizde liderliğin, başarının ve sorumluluk faaliyetleri ile “ortak en köklü geleneğidir. güvenin sembolüyüz. değer” yaratmayı sürdürdük. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 11 GENEL KURUL GENEL KURUL

100’ÜNCÜ YILIMIZA DOĞRU EMIN ADIMLARLA ILERLERKEN; KURUMSALLAŞMAYA, KÜRESELLEŞMEYE, YENILIKÇILIĞE,TEKNOLOJIYE, AR-GE’YE VE INOVASYONA; VERDIĞIMIZ ÖNEMLE BÜYÜMEYE DEVAM EDIYORUZ.

Koç Holding’in değerli yatırımcıları ve pay sahipleri, kıymetli iş üretim felsefesinin kökten değişmesine zemin hazırlıyor. Bu ortaklarımız ve çalışanlarımız, değişimde doğru konumlanan ve teknolojik unsurları etkin kullanan şirketlerin güçlerini artırması ve söz sahibi olmaları 2016, hem dünya hem de ülke olarak tarihsel önemde kaçınılmaz. Önümüzdeki dönemde rekabetin çok çetin olacağı gelişmelerle karşılaştığımız bir yıl oldu. Ülkemizde yüreklerimizi alanlardan birinin de yetkinlik sahibi, nitelikli insan kaynağı yakan hain terör saldırılarına ilave olarak; siyasi tarihimize olacağını düşünüyorum. Dünyadaki baş döndürücü gelişime ve kara bir leke olarak geçen bir darbe girişimi atlattık. değişime ayak uyduracak ve hatta bunu şekillendirecek nesilleri 15 Temmuz’da yaşadığımız acı tecrübeleri bir daha yaşamamak yetiştirebildiğimiz ölçüde aydınlık ve çağdaş bir geleceğimiz için, aklını ve vicdanını başkasına ipotek etmeyen, ulu önder olacağına kaniyim. Teknoloji ve insan kaynağı gücünü, kendi Mustafa Kemal Atatürk’ün deyimiyle, “fikri hür, vicdanı hür kapasiteleri ve yetkinlikleri çerçevesinde doğru konumlandırabilen nesiller” yetiştirmek hepimizin boynunun borcudur. kurumlar yakın gelecekte önemli rol sahibi olacaklar.

Küresel anlamda, bir yandan teknolojinin yol açtığı büyük Bu kapsamda biz de Koç Topluluğu olarak, geçmişte olduğu fırsatların heyecanını yaşarken; diğer yandan adaletsizlik ve gibi, gelecekte de öncü rolümüzü devam ettirebilmek için; eşitsizliğin üst seviyeye çıktığı, siyasi, toplumsal ve çevresel çağa damgasını vuran kavramları çok yakından takip edip, sorunların çoğaldığı bir dönemden geçtiğimizi söyleyebilirim. sahip çıkıyoruz. Yenilik ve öncülük Koç Topluluğu’nun en köklü geleneğidir. 100’üncü yılımıza doğru emin adımlarla ilerlerken; Bu çerçevede, global iş dünyası da önemli bir değişim geçiriyor. kurumsallaşmaya, küreselleşmeye, yenilikçiliğe, teknolojiye, Alıştığımız rekabet kuralları farklılaşıyor. Yeni teknolojik ar-ge’ye ve inovasyona verdiğimiz önemle büyümeye devam dönüşüm, yüz yıldır alışageldiğimiz ekonomik düzenin ve temel ediyoruz. 12 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU BAŞKANI’NIN DEĞERLENDIRMESI

Belirsizliklerin ve çalkantıların arttığı 2016 yılında da, Topluluk Kurucumuz Vehbi Koç’un anayasası çok açıktır: “Devletimiz ve olarak kararlılıkla ve cesaretle yeni yatırımlar yapmaya, istikrarlı ülkemiz var oldukça bizler de varız. Demokrasi varsa hepimiz büyümeye ve rekabet gücümüzü artırmaya devam ettik. Yönetim varız.” Memleketimizin ekonomisini kuvvetlendirmek için kalitemize ve risk yönetim sistemlerimize özel önem vermeyi elimizden gelen bütün gayreti göstermenin ötesinde; ülkemize sürdürdük. Finansal yapımızı güçlü tuttuk. Topluluğumuzu ve insanımıza bilim, eğitim, kültür ve sanat alanlarında da hizmet geleceğe taşıyacak insan kaynağımızı, güçlü liderleri ve kurumsal etmenin en büyük sorumluluğumuz olduğuna inanıyorum. yetkinliklerimizi geliştirmeye devam ettik. Hassasiyetle yönettiğimiz tüm bu unsurların olumlu etkilerini, finansal neticelerimizde, Ne mutlu ki; 90 yıl boyunca toplumsal kalkınmaya destek olan paydaş ilişkilerimizde, yarattığımız hissedar değerinde ve yükselen çalışmalarımızla da Türkiye’nin örnek alınan, öncü kurumu olmayı itibarımızda görmekten gurur duyuyoruz. başardık. Vehbi Koç Vakfı, eğitim, sağlık ve kültür alanlarında değerli kurumları ve öncü çalışmalarıyla her geçen yıl etkinliğini Topluluğumuz açısından 2016 yılının farklı bir anlam ve önemi artırırken; başarılarıyla bizler için gurur kaynağı olmaya devam etti. vardı. Yılın hemen başında sevgili ağabeyim Mustafa Koç’u hiç Bundan sonraki süreçte de yeni projelerle insanların hayatlarına beklenmedik bir şekilde kaybetmenin derin acısını ve şokunu dokunmayı sürdüreceğiz. yaşadık. Bu vesileyle, kendisini sevgi, özlem ve rahmetle bir defa daha anıyorum. Vakfımıza ve değerli kurumlarımıza ilave olarak, gerek Topluluk olarak hayata geçirdiğimiz, gerekse şirketlerimizde yürütülen çok Geçtiğimiz senenin Topluluğumuz açısından diğer bir önemi de değerli sosyal sorumluluk faaliyetleri ile “ortak değer” yaratmayı kuruluşumuzun 90’ıncı yılı olmasıydı. Ne mutlu ki, 90 yılı aşkın sürdürdük. Uzun vadeli, stratejik bir bakış açısıyla, çalışanlarımız ve süredir ülkemizde liderliğin, başarının ve güvenin sembolüyüz. bayilerimizin gücüyle yürüttüğümüz projelerimizin kalıcı çözümler yaratmasını memnuniyetle izliyoruz. Her bir anı emekle, azimle, heyecanla dolu geçen bu 90 yıl; Koç ailesi, çalışanları, bayileri ve iş ortaklarının birlikte oluşturdukları Koç Topluluğu olarak bizler 90 yıldır olduğu gibi, bundan sonra büyük bir başarı tablosudur. Bu tablo ticari bir başarının ötesinde; da büyük düşüneceğiz ve ülkemize olan inancımızla, katma değer ülkesine bağlılığın, insanına, değerlerine sahip çıkmanın ve çok yaratmaya, yatırım yapmaya, istihdam sağlamaya ve gücümüzü çalışmanın örnek bir yansımasıdır. aldığımız ülkemizin kalkınması için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Elde ettiğimiz başarılar, sadece yarattığımız şirketler veya ürünler değil; 90 yıldır istikrarla temsil ettiğimiz değerlerdir. Her türlü Çıktığımız bu yolda, bize güç veren, başarılarımızı sürdürülebilir koşulda, karşılaştığımız her zorlukta bizi dimdik ayakta tutan kılan, bizleri yıllardır hep daha iyiye ve ileriye taşıyan güç; kurumsallığa öncelik veren köklü kültürümüz ile etik iş hissedarlarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, iş ortaklarımıza, ilkelerine ve evrensel değerlere olan inancımızdır. Topluluğumuzu sendikalarımıza, yöneticilerimize ve çalışanlarımıza en içten şekilde lider kılan en önemli özellikler uzun vadeli bakış açımız, ülkemiz teşekkür ediyorum. için çalışmaya ve paydaşlarımızla birlikte ortak fayda yaratmaya verdiğimiz önem ve en iyi olma tutkumuzu her koşulda muhafaza Saygılarımla, etmemizdir. Yıllardır gururla taşıdığımız bu bayrak, ülkemiz için yarattığımız en büyük değerdir.

Ömer M. Koç Yönetim Kurulu Başkanı KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 13 GENEL KURUL GENEL KURUL

90 yıl boyunca toplumsal kalkınmaya destek olan çalışmalarımızla da Türkiye’nin örnek alınan, öncü kurumu Yatırım yapmaya, istihdam olmayı başardık. sağlamaya ve gücümüzü aldığımız ülkemizin kalkınması için üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz.

GÜÇLÜ ULUSLARARASI ORTAKLIKLAR VE HIZ KESMEDEN DEVAM EDEN YATIRIMLAR KOÇ TOPLULUĞU’NUN STRATEJISININ TEMELINI OLUŞTURMAKTADIR. Rekabetçilik 14 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU RAPORU

Değerli Ortaklarımız, Değerli Ortaklarımız,

Koç Holding’in 53’üncü Genel Kurul toplantısına hoş geldiniz. Şimdi, Koç Holding Yönetim Kurulu adına, 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren mali yıla ilişkin temel tespit ve Koç Holding’in 2016 yılına ait Faaliyet Raporu’nu incelemelerinize değerlendirmelerimizi sizinle paylaşmak istiyorum. sunuyoruz. Rapor’un ilk bölümünde Şirket ile ilgili genel bilgiler, hedefler, stratejiler ve Koç Holding Yönetimi’nin 2016 yılı EKONOMIK GELIŞMELER faaliyetlerine ilişkin değerlendirmelere yer verilirken; iş kollarımız bazındaki gelişmeler takip eden sayfalarda detaylı olarak 2016 yılına ilişkin genel değerlendirme ve sunulmuştur. Rapor’un ikinci bölümünde ise, Koç Holding’in 2017 beklentileri bağımsız denetimden geçmiş 31 Aralık 2016 tarihli konsolide Dünya ekonomisi 2016’da IMF’nin tahminlerine göre %3,1 finansal tabloları ve bunlara ilişkin notlar ile Sermaye Piyasası büyümüştür. Global finansal krizin etkilerinden hala tam olarak Kurulu’nun (SPK) açıklanmasını öngördüğü diğer bilgiler yer kurtulamayan gelişmiş ülkelerin yanı sıra, önceki yıllarda dünya almaktadır. ekonomisinin itici gücü olan gelişmekte olan ülkelerde son 2 yıldır yaşanan sıkıntılar dünya ekonomisindeki zayıflığın temel Bu Rapor’da sunulan mali neticeler, SPK’nın II.14.1. sayılı belirleyicileri olmuştur. “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” uyarınca Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Her ne kadar büyüme oranı 2015’e göre yavaşlasa da, ABD Raporlama Standartları (“TMS/TFRS”) ve SPK tarafından belirlenen ekonomisi 2016’da büyük ölçüde sağlığına kavuşmuştur. İşsizlik formatlar ile uyumlu olarak konsolide bazda hazırlanmıştır. İhracat oranının %5’in altına düştüğü, enflasyonun ise %2’yi aştığı gelirleri gibi, yabancı para cinsinden olan rakamlar hariç, yabancı ABD’de Fed, Aralık’ta bir kez daha faiz artırımına gitmiştir. para cinsinden olan tüm değerler, TL tutarlar üzerinden gelir Daha da önemlisi, Fed yetkilileri 2017’de faizleri 3 kez daha tablosu kalemleri için (net dönem kârı dahil) ilgili yıl ortalama; artırabileceklerini açıklayarak, daha az sayıda faiz artışı beklemekte bilanço kalemleri için ise ilgili yılsonu kurları esas alınarak olan piyasaları şaşırtmıştır. Bu arada, 8 Kasım’daki seçimlerden çevrilmiştir. zaferle çıkan Donald Trump’ın genişlemeci maliye politikası ve yüklü altyapı yatırımları içeren vaatleri de, ABD ekonomisine ilişkin beklentileri güçlendirmektedir.

Avrupa Merkez Bankası’nın parasal genişleme programının da desteğiyle, Euro Bölgesi’nde ekonomik aktivite yavaş bir tempoda da olsa büyümesini sürdürmektedir. Avrupa’nın en büyük ekonomisi olan Almanya 2016’da %1,9 büyüyerek son 5 yılın en yüksek büyüme hızına ulaşırken; İtalya’da da ekonomik aktivitenin hafif de olsa canlandığı gözlenmiştir. Bölgenin diğer büyük ekonomileri olan Fransa ve İspanya’da da büyüme oranları bir önceki yıla benzer düzeylerde gerçekleşmiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 15 GENEL KURUL GENEL KURUL

ENFLASYON (TÜFE) CARI İŞLEMLER AÇIĞI (%) (MILYAR ABD DOLARI)

2017 Merkez Bankası Tahmini 8,0 2017 Hükümet Tahmini 32,0

2016 8,5 2016 32,6

2015 8,8 2015 32,1

Avrupa’da 2016’daki en önemli gelişme, Birleşik Krallık’ta 2016’da enflasyon %5’lik Merkez Bankası hedefinin oldukça 23 Haziran’da yapılan referandumdan, Avrupa Birliği (AB)’den üzerinde seyretmiştir. Bazı vergi artışları, gıda fiyatlarındaki ayrılma kararının çıkması olmuştur. Avrupa’nın geleceğine yönelik dalgalanmalar ve zayıf TL’nin etkisiyle yükselen enflasyon yılı yeni tartışmalar başlatan bu kararın İngiltere ekonomisi üzerinde %8,5 seviyesinde kapatmıştır. Uluslararası piyasalarda petrol ve henüz olumsuz bir etkisi görülmemiş olsa da, orta ve uzun vadede emtia fiyatlarında son aylarda gözlenen artış ve TL’deki değer hem İngiltere hem de AB’nin geri kalanı açısından ne tür etkileri kaybının fiyatlar üzerindeki gecikmeli etkileri göz önünde olabileceği bugün itibarıyla tam olarak öngörülememektedir. bulundurulduğunda, enflasyonunun 2017’de hedeflere yaklaşması beklenmemektedir. Başta Çin olmak üzere, gelişmekte olan ülkeler 2016’da alışılagelmiş büyüme oranlarının gerisinde kalmıştır. Rusya ve Avrupa’daki toparlanmanın etkisiyle bu kıtaya olan ihracatımız Brezilya ekonomileri 2016’da da daralırken, Hindistan, Meksika artmıştır. Ancak, Rusya ve Orta Doğu başta olmak üzere diğer ve Güney Afrika gibi önemli ekonomilerde de büyüme hızları bir önemli ihraç pazarlarımızdaki sıkıntılar, ihracatın büyümeye arzu önceki seneye göre önemli ölçüde düşmüştür. edilen düzeyde katkı sağlamasına izin vermemiştir. Öte yandan, İran’ın dünya ekonomisine yeniden entegrasyonu ve Rusya ile Dünyada bu gelişmeler olurken, ülkemizde yurt içi siyasi yaşanan krizin yılın 2’nci yarısında çözüme kavuşması sonucunda, gelişmeler, devam eden iç güvenlik kaygıları ve jeopolitik riskler 2016’nın son çeyreğinde ihracat güçlenme eğilimi göstermiştir. gündemi meşgul etmiştir. Mayıs’ta Başbakan Davutoğlu’nun Tüm bunların sonucunda, 2016’da ihracat bir önceki yıla göre görevi bırakması piyasalarda kısa süreli bir dalgalanma yaratsa %0,9 düşmüştür. Petrol ve diğer emtia fiyatlarının yılın büyük da, oldukça kısa ve sorunsuz bir geçiş döneminin ardından Binali kısmında düşük seviyelerde kalması, 2016’da ithalat faturamızın Yıldırım’ın başbakanlığı devralması piyasaları rahatlatmıştır. azalmasına neden olmuştur. Yatırımların zayıf seyrettiği bir sene Ancak, 15 Temmuz gecesi yaşanan darbe girişimi ülke çapında olması itibarıyla ara malı ithalatının da düşük kaldığı 2016’da büyük bir şok etkisi yaratmıştır. Devlet ve millet bütünlüğüyle toplam ithalat %4,2 gerilemiştir. İthalatın ihracattan daha fazla hızla üstesinden gelinen darbe girişimi sırasında sarsılan piyasalar, düşmesi sonucunda 2016’da dış ticaret açığı azalmış olsa da, sonrasında hızla toparlansa da, 23 Eylül’de Moody’s’in Türkiye’nin yaklaşık %30 azalan turizm gelirleri nedeniyle cari işlemler kredi notunu yatırım yapılabilir seviyesinin altına indirmesi oldukça açığında hafif bir artış gözlenmiştir. olumsuz bir etki yaratmıştır.

Dünyada ve ülkemizde yaşanan bu sıkıntıların sonucunda, Türkiye ekonomisi 2016’da beklentilerden daha yavaş bir büyüme performansı sergilemiştir. Darbe girişiminin yanı sıra, 2 uzun bayram tatili ve çok zayıf geçen turizm sezonunun etkisiyle, 2016’nın 3’üncü çeyreğinde ekonomi %1,8 daralmış ve yılın ilk 9 ayında büyüme oranının %2,2’de kalmasına neden olmuştur. Yılın son çeyreğinde yurt içi tüketim talebinde gözlenen canlanmanın ve kamunun tüketim ve yatırım harcamalarının da desteğiyle, büyümenin yeniden toparlanması beklenmektedir. 16 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU RAPORU

KOÇ TOPLULUĞU VE KOÇ HOLDING Ünitesi’nin katkısıyla %76,6 oranında beyaz ürün verimine ulaşılmış, rekor seviyede 27,9 milyon ton ürün üretilmiştir. 2016 yılına ilişkin genel değerlendirme Geçtiğimiz yılın 1,5 milyon ton (%5) üzerinde; 30,3 milyon ton Gerek Türkiye ekonomisi, gerekse dünyanın önde gelen şirketleri ürün satışı gerçekleştirilmiştir. arasında güçlü konuma sahip olan Şirketimiz, dünyanın en büyük √ Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım 500 şirketi sıralamasında yer almaktadır. sektöründe pazar payını artırarak 2’ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır. Şirket uyguladığı risk politikaları sayesinde, Koç Topluluğu kombine cirosunun Türkiye’nin tahmini GSYH’sına piyasada yaşanan kur ve fiyat hareketlerinden finansal olarak oranı %6; halka açık şirketlerimizin Borsa İstanbul’da işlem gören olumlu yönde etkilenmiştir. tüm şirketlerin piyasa değeri içerisindeki payı ise 2016 yılsonu √ Aygaz 2016 yılında 2,1 milyon ton ile rekor seviyede LPG satış itibarıyla %20 olmuştur. Bağlı ortaklarımız ve iş ortaklıklarımızın hacmine ulaşmıştır. Tüpgazda 2.200 bayi ve %42 pazar payıyla, toplam kombine ihracat rakamı 2016 yılında Türkiye’nin toplam otogazda ise 1.700 bayi ve %25 pazar payıyla sektördeki açık ihracatının yaklaşık %9’unu teşkil etmiştir. ara liderliğini sürdürmüştür. √ Entek 2016’da, 114 milyon TL doğal gaz santrallerinden, Dış pazarlarımızı çeşitlendirme stratejilerimiz doğrultusunda, mevcut 45 milyon TL hidro santrallerinden, 143 milyon TL ticari pazarlarda pazar payı kazanırken, yeni pazarlarda faaliyetlerimizi satışlardan olmak üzere toplam 302 milyon TL konsolide satış geliştirdik. Şirketlerimiz, 2016 yılında da Türkiye ihracatındaki geliri elde etmiştir. şampiyonluklarını sürdürdüler.

2016 YURT DIŞI GELIRLERIN BÖLGESEL DAĞILIMI OTOMOTİV ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR (KOMBINE-MILYAR ABD DOLARI) (KOMBİNE-MİLYON TL) %17 YILLIK ARTIŞ

2016 2.355 1,0 11,3 1,8 5 %6 %72 %11 2015 2.009

Otomotiv şirketlerimizin 2016 yılında kombine vergi öncesi kârı 0,1 1,3 0,1 geçen yıla göre %17 artış sergileyerek 2,4 milyar TL seviyesine %1 %8 %1 yükselmiştir. 2015’te ilk kez 1 milyon adet seviyesine ulaşan Türkiye otomotiv pazarı, 2016’da da benzer performansı tekrarlamıştır. Şirketlerimiz sektördeki güçlü pozisyonlarını muhafaza ederken, 2016 yılında sektörlerimizde gerçekleştirilen başlıca faaliyetler Koç Topluluğu olarak liderliğimiz devam etmiştir. şunlardır: √ 2016 yılında %17 artışla yaklaşık 720 bin adet olarak gerçekleşen toplam otomotiv üretimimiz Türkiye toplam ENERJİ ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR otomotiv üretiminin %48’ini oluşturmuştur. (KOMBİNE-MİLYON TL) %1 √ Toplam otomotiv ihracatımız %26 artışla yaklaşık 537 bin adede YILLIK ARTIŞ ulaşarak, Türkiye otomotiv ihracatının %47’sini teşkil etmiştir. √ Toplam iç piyasa pazar payımız %22 olarak gerçekleşmiş; Ford 2016 2.480 Otosan 3’üncü, Tofaş ise 4’üncü olmuştur. √ Ford Otosan’ın dünyada sadece Yeniköy Fabrikası’nda 2015 2.454 üretilen modeli Ford Courier, güçlü performansını 2016’da da sürdürmüş ve Türkiye’de en çok tercih edilen hafif ticari araç Enerji şirketlerimizin kombine vergi öncesi kârı 2016 yılında geçen olmuştur. Şirket ticari araçlarda toplam %29,9 payla liderlik yıla göre %1 artarak 2,5 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. pozisyonunu pekiştirmiştir. Ford markası Avrupa ticari araç satışlarında 2015 yılında yakaladığı 1’inciliği devam ettirirken, √ Tüpraş 2016 yılında tüm rafinerilerinde maksimum kapasite bu başarıda önemli katkı sahibi olan Ford Otosan toplam kullanımına ulaşmış, ham petrol işleme kapasite kullanım ihracatını 257 bin adede çıkartmıştır. 100 milyon ABD Doları oranı %100,9, ara ürün dahil %105,3 olarak gerçekleşmiştir. yatırımla geliştirilen yeni nesil Ecotorq motorların seri imalatı, yıl Dönüşüm ünitelerinin etkin kullanımı ve Fuel Oil Dönüşüm içerisinde devreye alınmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 17

√ Tofaş’ın 2015 Kasım ayında satışa sunulan Fiat Egea Sedan √ Türkiye’de Arçelik Pazarlama A.Ş. ile yeni bir yapılanmaya modeli, 2016’da Türkiye’nin en çok tercih edilen aracı olmuştur. gidilmiş olup, hedef yurt içi pazardaki liderliğin pekiştirilmesidir. GENEL KURUL Egea ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin √ Arçelik-LG, yenilikçi yaklaşımı, güçlü teknolojik altyapısı, geniş üretimi de yıl içerisinde devreye alınmıştır. Fiat Egea ailesi ihraç dağıtım ve servis ağı sayesinde, yurt içinde %50’den fazla pazarlarında da Fiat Tipo ve Dodge Neon model isimleri ile pazar payıyla lider konumunu muhafaza etmektedir. Aynı satılmaktadır. Tofaş hafif ticari araç pazarında ise, %23,7 pay ile zamanda Afrika, Avrupa ve Orta Doğu başta olmak üzere klima 2’nci sırada yer almıştır. Şirket, üretim kapasitesini de 2016 yılı üretiminin yaklaşık %40’ı ihraç edilmektedir. sonunda açıkladığı inovatif çözümler ve yeni gövde hattı yatırımı ile yıllık 450 bin adede yükseltmiştir. √ TürkTraktör, 2016’da Türkiye’nin toplam traktör üretimin FİNANS ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR %70’ini karşılarken; 130’dan fazla ülkeye yaptığı satışlarla da (KOMBİNE-MİLYON TL) %21 traktör ihracatının %90’ını gerçekleştirmiştir. Yıl toplamında YILLIK ARTIŞ 46 bin adet üretim, 33,6 bin adet yurt içi satış, 12,6 bin adet 2016 4.086 ihracat rakamına ulaşmıştır. √ Otokar faaliyet gösterdiği otobüs segmentlerinde liderliğini 2015 3.388 korumuş ve 2016 yılında Türkiye’de satılan her 5 otobüsten 2’si Otokar markalı olmuştur. Otobüs ihracatı da %18 artmıştır. Finans şirketlerimizin kombine vergi öncesi kârı 2016 yılında geçen Savunma sanayiinde Türkiye’nin lider kara araçları üreticisi yıla göre %21 artış göstererek 4,1 milyar TL seviyesine yükselmiştir. konumunu koruyan şirket, tasarımını gerçekleştirdiği Altay ana muharebe tankının seri üretimi için teklifini sunmuştur. √ 2016 yılında Yapı Kredi’nin toplam nakdi kredileri 176,5 milyar √ Otokoç yaklaşık 69 bin yeni araç satışı gerçekleştirerek toplam pazardan %7 pay almıştır. Gerek kısa süreli, gerekse TL’ye ulaşmıştır. operasyonel kiralamada büyümesini sürdürmüştür. Budget √ Yapı Kredi 2016 yılında, 2013 yılının sonunda başlattığı markası ile Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs yatırımlarını gerçekleştirmiş “Büyüme Odaklı Yatırım Stratejisi”nin “Hasat Dönemi”ne ve yurt dışındaki operasyonların sayısı 6’ya ulaşmıştır. girmiştir. √ 2016 yılı boyunca 731 bin yeni net aktif müşteri kazanan banka, 2016’da hem kredilerde hem de mevduatta özel DAYANIKLI TÜKETİM ŞİRKETLERİ VERGİ ÖNCESİ KÂR bankaların üzerinde büyüme gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda, (KOMBİNE-MİLYON TL) %3 gider/gelir rasyosu da iyileşerek %49’dan %44 seviyesine YILLIK ARTIŞ gelmiştir. √ Banka toplam nakdi ve gayri nakdi krediler hacminde %11,0 2016 813 pazar payı ile tüm bankalar arasında 4’üncü, özel bankalar arasında %17,0 pazar payıyla 3’üncü sıradadır. Toplam 2015 787 mevduatta ise sektörde %10,6 pazar payı ile 5’inci, özel bankalar arasında %16,0 pazar payı ile 4’üncü sıradadır. Dayanıklı Tüketim şirketlerimizin kombine vergi öncesi kârı 2016 √ Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere yılında geçen yıla göre %3 artarak 813 milyon TL seviyesinde tüm dijital kanalların hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam gerçekleşmiştir. edildiği bir yıl olmuştur. √ Son bir yılda mobil bankacılık hizmetlerini aktif olarak kullanan √ Arçelik, 2016 yılında da kritik pazarlardaki daralmalara müşteri sayısı %62 artarak 2,4 milyona, internet bankacılığında ve ekonomik dalgalanmalara rağmen güçlü ve istikrarlı ise %27 artarak 3,3 milyona ulaşmıştır. Yapı Kredi’nin dijital büyümesini sürdürmüş, faaliyet kârlılığını artırmayı başarmıştır. bankacılıkta pazar payı son 16 çeyrektir aralıksız olarak √ Arçelik, bir önceki yıla göre %13,6 artışla 16.096 milyon TL büyümüştür. konsolide ciro gerçekleştirmiştir. Bu cironun %60’ı uluslararası √ Müşterilere satış noktasında finansman alternatifleri sunan pazarlardan elde edilmiştir. Koçfinans, 2016 yılında kredi portföyünde bir önceki yıla göre √ Türkiye beyaz eşya pazarında tartışılmaz liderliğini devam ettiren %20 büyüme sağlamıştır. Arçelik; Beko markası ile Avrupa’da 2’nciliğini, solo beyaz eşyada da liderliğini sürdürmüştür. Gıda sektöründe faaliyet gösteren şirketimiz Tat, 2016 yılında √ Nüfus bakımından dünyanın 6’ncı büyük ülkesi Pakistan’ın lider liderliğini pekiştirmek ve pazar pozisyonunu güçlendirmek amacıyla beyaz eşya markası Dawlance, 3 üretim tesisi ve dağıtım ağıyla piyasaya yeni ürünler sürmeye devam etmiş, markalarıyla duygusal birlikte satın alınmıştır. bağı kuvvetlendiren iletişim çalışmaları ve özellikle gençleri √ Romanya’daki faaliyetleri genişletmek amacı ile yeni bir hedefleyen dijital faaliyetler gerçekleştirmiştir. fabrika yatırımına başlanmıştır. Söz konusu tesisin, Arçelik’in Endüstri 4.0 standartlarına sahip ilk model üretim tesisi olması Ev geliştirme perakendeciliği sektöründe 20 ilde toplam 63 mağaza planlanmaktadır. ve 234 bin m2’lik satış alanı ile lider olan Koçtaş, 2016 yılında √ Beko markası ile ABD pazarına giriş yapan şirket, 2017 yılı ve 11,1 milyon müşteriye hizmet vermiştir. Mağaza yayılımını, küçük sonrasında bu pazardaki varlığını artırmayı da öncelikli hedefleri formattaki 9 yeni Koçtaş Fix mağazası ile sürdürmüştür. arasında belirlemiştir. 18 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU RAPORU

KOÇ HOLDING KONSOLIDE FINANSAL BILGILER TABLOSU (MILYON TL) 2016 2015 DEĞIŞIM % Gelirler 70.932 69.492 2 Faaliyet kârı 6.949 6.677 4 Vergi öncesi kâr 5.443 5.557 -2 Net dönem kârı 5.276 5.829 -9 Net dönem kârı - Ana ortaklık payları 3.460 3.568 -3 Hisse başına kazanç (Kr) 1,364 1,407 -3 Faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr - FAVÖK 8.377 7.944 5 Faaliyet kârı / Gelirler (%) 9,8 9,6 0,2(1) Toplam varlıklar 88.071 72.985 21 Toplam yükümlülükler 51.205 39.309 30 Toplam özkaynaklar 36.866 33.676 9 Ana ortaklığa ait özkaynaklar 25.826 23.135 12 Yatırım harcamaları 3.345 3.798 -12 Amortisman ve itfa payları 1.428 1.266 13 Gelirler / Toplam varlıklar 0,81 0,95 -0,14(1) Faaliyet kârı / Toplam varlıklar (%) 7,9 9,1 -1,2(1) Özkaynak verimliliği (%) 15,5 18,2 -2,7(1) Cari oran 1,53 1,43 0,1(1) Toplam yükümlülükler / Toplam özkaynaklar 1,4 1,2 0,2(1)

(1) Oranlardaki değişimler fark puan olarak verilmiştir.

Mali ve operasyonel sonuçlarımız hakkında Koç Holding’in 2016 yılı kombine gelirleri %8 artış ile 161.792 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamdan, Değerli Ortaklarımız, uluslararası muhasebe standartları uyarınca konsolidasyon gereği yapılan eliminasyon ve diğer düzeltmeler sebebiyle Dengeli portföy yapısı, güçlü nakit pozisyonu, risk yönetimi ve 3.899 milyon TL ve iş ortaklıklarının özkaynak yöntemine göre verimlilik artırıcı uygulamaları ile Topluluğumuz, 2016 yılında muhasebeleştirilmesi sebebiyle de 86.961 milyon TL’nin düşülmesi finansal pozisyonunu güçlendirerek tüm faaliyet alanlarında sonucunda ulaşılan Koç Holding net konsolide gelirleri ise başarılı neticeler almaya devam etmiştir. 70.932 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

Koç Holding’in konsolide faaliyet kârı %4 artışla 6.949 milyon TL’ye yükselmiş; konsolide vergi öncesi kârı ise 5.443 milyon TL olmuştur. KOÇ HOLDİNG KONSOLİDE NET DÖNEM KÂRI (ANA ORTAKLIK PAYI-MİLYON TL) 2016 yılı konsolide net dönem kârı 5.276 milyon TL, bunun içerisindeki ana ortaklık payı ise 3.460 milyon TL seviyesinde 2016 3.460 gerçekleşmiştir.

2015 3.568 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 19

Koç Holding’in konsolide toplam varlıkları %21 artarak 2016 İstihdam ve sendika ilişkileri sonunda 88,1 milyar TL’ye ulaşmıştır. Ana ortaklığa ait konsolide Koç Holding, bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının 2016 yılsonu GENEL KURUL özkaynak toplamı ise, elde edilen dönem kârı ve yıl içerisinde toplam personel sayısı 95.456’dır. En yüksek istihdam %32’lik pay gerçekleştirilen sermaye hareketleri neticesinde %12 artışla, ile dayanıklı tüketim sektöründedir. Dayanıklı tüketim sektörünü 2016 sonunda 25,8 milyar TL’ye yükselmiştir. %29’luk pay ile otomotiv sektörü ve %20’lik pay ile finans sektörü izlemektedir. 2016 yılında konsolide bazda 3,3 milyar TL, Topluluk genelinde kombine bazda ise 6,2 milyar TL tutarında yatırım harcaması 2016 yılı istihdam ve sendika ilişkileri açısından işyeri barışının (verilen avanslar hariç) gerçekleştirilmiştir. En fazla yatırım korunduğu bir yıl olmuştur. otomotiv sektöründe gerçekleştirilmiş olup, ağırlığı yeni model ve fabrika yatırımları ile kiralık araç filosu alımları oluşturmaktadır. Değerli ortaklarımız, Hemen ardından enerji verimliliği, operasyonel etkinlik ve kârlılığı artırıcı projeler, çevre yatırımları ve akaryakıt istasyon yatırımları ile Koç Topluluğu’na sürekli güvenini esirgemeyen başta siz değerli enerji sektörü gelmektedir. Çevreye duyarlı yeni model ve teknoloji ortaklarımıza, müşterilerimize, bayilerimize, tedarikçilerimize, yan yatırımlarını sürdüren dayanıklı tüketim sektörü 3’üncü sırada yer sanayimize, iş ortaklarımıza, sendikalarımıza ve başarılarımızdaki almıştır. üstün ve özverili katkılarını her türlü takdirin üzerinde tuttuğumuz çalışanlarımıza yönetim kurulumuz adına teşekkürlerimi sunarım. Topluluk şirketlerinin kombine yurt dışı gelirlerinin toplam tutarı 15,6 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2017 yılında da Koç Topluluğu kârlı ve sürdürülebilir büyüme hedefi ile faaliyet göstermeye devam edecek; istihdamı Şirket sermayesinin Türk Ticaret Kanunu’nun 376’ncı maddesi artırmaya ve verimliliğimizi yükseltmeye yönelik yatırımlarımız kapsamında karşılıksız kalıp kalmadığı değerlendirilmiş olup; sürdürülecektir. 2,5 milyar TL olan Koç Holding A.Ş. çıkarılmış sermayesinin, 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla 25,8 milyar TL olan ana ortaklığa Genel Kurulumuzu onurlandıran siz değerli ortaklarımızı ve düşen özkaynaklar ile varlığını fazlasıyla koruduğu ve temsilcilerini saygıyla selamlarım. net finansal borç/özsermaye çarpanı 0,39 olan Şirket’in borç yapısının sağlıklı bir şekilde faaliyetlerin devamına elverişli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Ömer M.Koç Yönetim Kurulu Başkanı 20 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

BAĞIMSIZ DENETÇI RAPORU (GIRIŞ VE GÖRÜŞ)

Bağımsız Denetçi Raporu görüş sayfasının tamamı sayfa 179’da yer almakta olup, giriş ve görüş kısmı aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır:

Giriş Koç Holding Anonim Şirketi (“Koç Holding” veya “Şirket”), bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının (birlikte “Grup” olarak anılacaktır). 31 Aralık 2016 tarihli konsolide bilançosu ile aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir tablosu, konsolide diğer kapsamlı gelir tablosu, konsolide özkaynaklar değişim tablosu, konsolide nakit akış tablosu ile önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notlardan oluşan ilişikteki konsolide finansal tablolarını denetlemiş bulunuyoruz.

Görüş Görüşümüze göre ilişikteki konsolide finansal tablolar, Koç Holding Anonim Şirketi’nin, bağlı ortaklıklarının ve iş ortaklıklarının 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla finansal durumunu ve aynı tarihte sona eren hesap dönemine ait finansal performansını ve nakit akışlarını, Türkiye Muhasebe Standartları’na uygun olarak tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun bir biçimde sunmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 21

KOÇ HOLDİNG A.Ş. GENEL KURUL KONSOLİDE BİLANÇO

BIN TL 2016 2015 Toplam dönen varlıklar 41.077.302 29.992.478

Toplam duran varlıklar 46.993.810 42.992.424

TOPLAM VARLIKLAR 88.071.112 72.984.902 Toplam kısa vadeli yükümlülükler 26.877.153 20.902.762

Toplam uzun vadeli yükümlülükler 24.328.061 18.406.542

TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 51.205.214 39.309.304

TOPLAM ÖZKAYNAKLAR 36.865.898 33.675.598

TOPLAM KAYNAKLAR 88.071.112 72.984.902

KOÇ HOLDİNG A.Ş. KONSOLİDE GELİR TABLOSU

BIN TL 2016 2015 Gelirler 70.931.629 69.491.707

Maliyetler -58.702.691 -58.038.031

Brüt kâr 12.228.938 11.453.676

Esas faaliyet kârı 6.948.742 6.677.310

Vergi öncesi kâr 5.442.646 5.557.102

Vergi geliri / gideri -166.260 272.249

Net dönem kârı 5.276.386 5.829.351

Ana ortaklık payları 3.459.993 3.567.593

Hisse başına kazanç (Kr) 1,364 1,407 22 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

2016 YÖNETIM KURULU*,**

Rahmi M. Koç Ömer M. Koç Ali Y. Koç Şeref Başkanı Başkan Başkan Vekili

Semahat S. Arsel Temel K. Atay Dr. Bülent Bulgurlu Üye Üye Üye

Caroline Nicole Koç İpek Kıraç Levent Çakıroğlu Üye Üye Üye, CEO

* Özgeçmişler için bkz. sayfa 160-163 ** Şirket Genel Kurulu’nca verilen izin çerçevesinde yönetim organı üyelerinin kendisi veya başkası adına yaptığı işlemler ile rekabet yasağı kapsamındaki faaliyetleri hakkında bilgiler için bkz. Bilgilendirme Dokümanı 14 no’lu gündem maddesine ilişkin açıklama (sayfa 258). KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 23 GENEL KURUL GENEL KURUL

Prof. Dr. John H. McArthur Prof. Dr. Heinrich V. Pierer Peter Denis Sutherland Üye Üye Üye

Dr. Kwok King Victor Fung Muharrem Hilmi Kayhan Kutsan Çelebican Bağımsız Üye Bağımsız Üye Bağımsız Üye

Mustafa Kemal Olgaç Jacques Albert Nasser Anne Lauvergeon Bağımsız Üye Bağımsız Üye Bağımsız Üye 24 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KÂR DAĞITIM POLITIKASI

Şirketimiz Türk Ticaret Kanunu hükümleri, Sermaye Piyasası Düzenlemeleri, Vergi Düzenlemeleri ve diğer ilgili düzenlemeler ile Esas Sözleşmemizin kâr dağıtımı ile ilgili maddesi çerçevesinde kâr dağıtımı yapmaktadır. Kâr dağıtımında, Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uygun olarak pay sahipleri ve Şirket menfaatleri arasında dengeli ve tutarlı bir politika izlenmektedir. İlke olarak, ilgili düzenlemeler ve finansal imkânlar elverdiği sürece, piyasa beklentileri, uzun vadeli Topluluk stratejimiz, Şirketimiz, iştirak ve bağlı ortaklıklarının sermaye gereksinimleri, yatırım ve finansman politikaları, kârlılık ve nakit durumu dikkate alınarak Sermaye Piyasası Düzenlemeleri çerçevesinde hesaplanan dağıtılabilir dönem kârının asgari %5’i pay sahiplerine nakden dağıtılır. Esas Sözleşmemizin 19’uncu maddesi çerçevesinde, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve Sermaye Piyasası Mevzuatı’na göre ayrılan birinci temettüden sonra kalan tutar üzerinden Genel Kurul’da alınacak karar çerçevesinde en çok %2 oranında Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na pay verilir. Ayrıca, Sermaye Piyasası Mevzuatı çerçevesinde belirlenen birinci temettüye halel gelmemek şartıyla, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve ödenmiş sermayenin %5’i indirildikten sonra kalan tutarın %3’ü intifa senedi sahiplerine tahsis edilir. Ancak intifa senedi sahiplerine ödenecek pay, safi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe ve SPK düzenlemelerine göre hesaplanan birinci temettü indirildikten sonra kalan tutarın 1/10’undan fazla olamaz. Türk Ticaret Kanunu’na göre ayrılması gereken yedek akçeler ile yukarıda pay sahipleri için belirlenen kâr payı ayrılmadıkça; başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine ve Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na kârdan pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi, pay sahipleri için belirlenen kâr payı nakden ödenmedikçe bu kişilere kârdan pay dağıtılamaz. Kâr dağıtımının Genel Kurul toplantısını takiben en geç bir ay içinde yapılması amaçlanmakta olup, kâr dağıtım tarihine Genel Kurul karar vermektedir. Genel Kurul veya yetki verilmesi halinde Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Düzenlemeleri’ne uygun olarak kâr payının taksitli dağıtımına karar verebilir. Şirket Esas Sözleşmesi’ne göre; Yönetim Kurulu, Genel Kurul tarafından yetkilendirilmiş olmak ve Sermaye Piyasası Düzenlemeleri’ne uymak kaydı ile kâr payı avansı dağıtabilir.

KÂR DAĞITIM TEKLIFI

Koç Holding A.Ş. yönetimi tarafından hazırlanan ve Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi (A member firm of Ernst & Young Global Limited) tarafından denetlenen, 1 Ocak – 31 Aralık 2016 hesap dönemine ilişkin, TMS/TFRS esasına göre hazırlanan finansal tablolarda ana ortaklığa isabet eden net dönem kârından, Türk Ticaret Kanunu’nun 519’uncu maddesi uyarınca hesaplanan 65.465.392,70 TL tutarında kanuni yedek akçe düşüldükten sonra, Sermaye Piyasası düzenlemelerine uygun olarak 3.394.527.607,30 TL dağıtılabilir kâr elde edildiği, bu tutara yıl içinde yapılan 3.532.263,26 TL bağışın eklenmesi ile 3.398.059.870,56 TL birinci temettü matrahı oluştuğu; Yasal kayıtlara göre hazırlanan mali tablolar esas alındığında ise net dönem kârından Türk Ticaret Kanunu’nun 519’uncu maddesi uyarınca 65.465.392,70 TL tutarında %5 kanuni yedek akçe ayrıldıktan sonra 1.243.842.461,35 TL dağıtılabilir kârın oluştuğu, görülmüş olup; i. Sermaye Piyasası Mevzuatı ile Esas Sözleşme hükümlerine ve Kâr Dağıtım Politikası’na göre kâr dağıtımının; 169.902.993,53 TL Ortaklara birinci temettü, 10.500.000,00 TL Esas Sözleşmemizin 19/c maddesine göre Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na, 98.031.981,14 TL Esas Sözleşmemizin 19/d maddesine göre intifa senedi sahiplerine, 656.546.180,97 TL Ortaklara ikinci temettü şeklinde gerçekleştirilmesi; ii. Ortaklara ödenecek birinci ve ikinci temettü toplamı olan 826.449.174,50 TL tutarındaki temettünün tamamının nakden ödenmesi; iii. Ortaklara nakden ödenecek 826.449.174,50 TL temettü ile intifa senedi sahiplerine tahsis edilen 98.031.981,14 TL olmak üzere toplam 924.481.155,64 TL nakit ödemelerin 2.250.398,33 TL tutarındaki kısmının cari yıl yasal kârının istisna kazançlarına isabet eden kısmından, 922.230.757,31 TL tutarındaki kısmının cari yıl yasal kârının diğer kazançlara isabet eden kısmından karşılanarak ödenmesi; Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na tahsis edilen 10.500.000,00 TL’lık nakit ödemenin ise cari yıl yasal kârının diğer kazançlara isabet eden kısmından karşılanması; iv. Tam mükellef kurumlar ile Türkiye’de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile kâr payı elde eden dar mükellef kurum ortaklarımıza, %32,59 nispetinde ve 1,00 TL nominal değerli pay için 0,3259 TL brüt=net nakit temettü; diğer pay sahiplerimize ise 1,00 TL nominal değerli pay için %32,59 nispetinde 0,3259 TL brüt, %27,7134 nispetinde 0,277134 TL net nakit temettü ödenmesine; v. Cari yıl yasal kârından ortaklara ödenen temettü ve intifa senedi sahipleri ile Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na yapılan ödemeden sonra kalan 308.861.305,71 TL’nin fevkalade yedek akçe olarak ayrılması; TMS/TFRS esasına göre hazırlanan finansal tablolardaki bakiye 2.459.546.451,67 TL’nin olağanüstü yedeklere aktarılması; vi. Ödeme tarihinin 6 Nisan 2017 günü olarak tespit edilmesi hususlarını Genel Kurul’un onayına sunuyoruz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 25

KÂR DAĞITIM TABLOSU GENEL KURUL

KOÇ HOLDING A.Ş.’NIN 2016 YILI KÂR PAYI DAĞITIM TABLOSU (TL) 1. Ödenmiş / Çıkarılmış Sermaye 2.535.898.050,00 2. Genel Kanuni Yedek Akçe (Yasal Kayıtlara Göre) 391.144.770,63 Esas sözleşme uyarınca kar dağıtımında imtiyaz var ise söz konusu imtiyaza ilişkin bilgi: Yoktur SPK’YA GÖRE YASAL KAYITLARA (YK) GÖRE 3. Dönem Kârı 5.442.646.000,00 1.339.869.421,35 4. Vergiler ( - ) 166.260.000,00 30.561.567,30 5. NET DÖNEM KÂRI ( = ) 3.459.993.000,00 1.309.307.854,05 6. Geçmiş Yıllar Zararları ( - ) - - 7. Genel Kanuni Yedek Akçe ( - ) 65.465.392,70 65.465.392,70 8. NET DAĞITILABİLİR DÖNEM KÂRI (=) 3.394.527.607,30 1.243.842.461,35 Yıl İçinde Dağıtılan Kâr Payı Avansı (-) - - Kâr Payı Avansı Düşülmüş Net Dağıtılabilir Dönem Kârı/Zararı 3.394.527.607,30 1.243.842.461,35 9. Yıl İçinde Yapılan Bağışlar ( + ) 3.532.263,26 - 10. BAĞIŞLAR EKLENMIŞ NET DAĞITILABILIR DÖNEM KÂRI 3.398.059.870,56 1.243.842.461,35 11. ORTAKLARA BIRINCI KÂR PAYI - Nakit 169.902.993,53 126.794.902,50 - Bedelsiz - - - TOPLAM 169.902.993,53 126.794.902,50 12. İmtiyazlı Pay Sahiplerine Dağıtılan Kâr Payı - - 13. DAĞITILAN DIĞER KÂR PAYI 10.500.000,00 10.500.000,00 - Yönetim Kurulu Üyelerine - - - Çalışanlara (Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı) 10.500.000,00 10.500.000,00 - Pay Sahibi Dışındaki Kişilere - - 14. İNTIFA SENEDI SAHIPLERINE DAĞITILAN KÂR PAYI 98.031.981,14 98.031.981,14 15. ORTAKLARA İKINCI KÂR PAYI 656.546.180,97 699.654.272,00 16. Genel Kanuni Yedek Akçe - - 17. Statü Yedekleri - - 18. Özel Yedekler - - 19. OLAĞANÜSTÜ YEDEK 2.459.546.451,67 308.861.305,71 20. Dağıtılması Öngörülen Diğer Kaynaklar - - - Geçmiş Yıl Kârı - - - Olağanüstü Yedekler - - - Kanun ve Esas Sözleşme Uyarınca Dağıtılabilir Diğer Yedekler - -

KOÇ HOLDING A.Ş.’NIN 2016 YILINA AIT KÂR PAYI ORANLARI TABLOSU TOPLAM DAĞITILAN KÂR PAYI / NET DAĞITILABİLİR 1 TL NOMİNAL DEĞERLİ PAYA GRUBU TOPLAM DAĞITILAN KÂR PAYI DÖNEM KÂRI İSABET EDEN KÂR PAYI (NET) NAKİT (TL) BEDELSİZ (TL) ORAN (%) TUTARI (TL) ORAN (%) A Grubu 221.212.258,33 - 6,52 0,325900 32,5900 NET B Grubu 537.279.422,80 - 15,83 0,277134 27,7134 TOPLAM 758.491.681,13 - 22,34

(*) A grubu payların tamamı tam mükellef tüzel kişilerden oluştuğu için stopaj sözkonusu değildir. B grubu hisselerin stopaja tabi olmadığı bilinen tüzel kişi ortakların payına isabet eden kısım için stopajsız hesaplama yapılırken, bilinmeyen kısmın tamamı için stopaj olduğu varsayılarak hesaplama yapılmıştır. (**) Temettü ve intifa payı toplamı olan 924.481.155,64 TL’nin 2.250.398,33 TL’si cari yıl yasal kârının istisna kazançlarına isabet eden kısmından, 922.230.757,31 TL’si ise cari yıl yasal kârının diğer kazançlara isabet eden kısmından karşılanacak olup, istisna olmayan kazançlara isabet eden kısım üzerinden stopaj uygulanacaktır. 26 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ESAS SÖZLEŞME TADİLİ

Yönetim Kurulumuzun 13 Ocak 2017 tarihli toplantısında; kayıtlı sermaye tavanının geçerlilik süresinin uzatılması amacıyla Şirket Esas Sözleşmesi’nin “Sermaye” başlıklı 6’ncı maddesinin değiştirilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan gerekli izinlerin alınmasına ve izinlerin alınmasını takiben değişikliklerin, yapılacak ilk Genel Kurul Toplantısı’nda pay sahiplerinin onayına sunulmasına karar verilmiştir.

Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 20 Ocak 2017 tarihinde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 1 Şubat 2017 tarihinde uygun görülen ve Genel Kurul Gündemi’nin 7’nci maddesinde ortaklarımızın onayına sunulacak olan Esas Sözleşme değişiklik tasarıları aşağıda yer almaktadır.

ESKİ METİN YENİ METİN Şirket, mülga 2499 sayılı Kanun hükümlerine göre kayıtlı sermaye Şirket, mülga 2499 sayılı Kanun hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun 13.7.1984 sistemini kabul etmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun 13.7.1984 tarih ve 219 sayılı izni ile kayıtlı sermaye sistemine geçmiştir. tarih ve 219 sayılı izni ile kayıtlı sermaye sistemine geçmiştir.

Şirket’in kayıtlı sermaye tavanı 5.000.000.000 TL (Beşmilyar Türk Şirket’in kayıtlı sermaye tavanı 5.000.000.000 TL (Beşmilyar Türk Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde nama yazılı Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde nama yazılı 500.000.000.000 (Beşyüzmilyar) adet paya bölünmüştür. 500.000.000.000 (Beşyüzmilyar) adet paya bölünmüştür.

Sermaye Piyasası Kurulu’nca verilen kayıtlı sermaye tavanı izni Sermaye Piyasası Kurulu’nca verilen kayıtlı sermaye tavanı izni 2013-2017 yılları 5 yıl için geçerlidir. 2017 yılı sonunda izin verilen 2017-2021 yılları 5 yıl için geçerlidir. 2021 yılı sonunda izin verilen kayıtlı sermaye tavanına ulaşılamamış olsa dahi, 2017 yılından kayıtlı sermaye tavanına ulaşılamamış olsa dahi, 2021 yılından sonra yönetim kurulunun sermaye artırım kararı alabilmesi için; sonra yönetim kurulunun sermaye artırım kararı alabilmesi için; daha önce izin verilen tavan ya da yeni bir tavan tutarı için daha önce izin verilen tavan ya da yeni bir tavan tutarı için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin almak suretiyle genel kuruldan Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin almak suretiyle genel kuruldan 5 yılı geçmemek üzere yeni bir süre için yetki alınması zorunludur. 5 yılı geçmemek üzere yeni bir süre için yetki alınması zorunludur. Söz konusu yetkinin alınmaması durumunda Şirket kayıtlı sermaye Söz konusu yetkinin alınmaması durumunda Şirket yönetim sisteminden çıkmış sayılır. kurulu kararıyla sermaye artırımı yapamaz.

Şirketin çıkarılmış sermayesi 2.535.898.050 TL Şirketin çıkarılmış sermayesi 2.535.898.050 TL (İkimilyarbeşyüz (İkimilyarbeşyüzotuzbeşmilyonsekizyüzdoksan- sekizbinelli otuzbeşmilyonsekizyüzdoksan-sekizbinelli Türk Lirası) olup, her Türk Lirası) olup, her biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde ve biri 1 Kr (Bir Kuruş) itibari değerde ve tamamı nama yazılı toplam tamamı nama yazılı toplam 67.877.342.230 adedi A Grubu; 67.877.342.230 adedi A Grubu; 185.712.462.770 adedi B Grubu 185.712.462.770 adedi B Grubu olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.

Şirketin 2.535.898.050 TL (İkimilyarbeşyüzotuzbeşmilyonsekizyüz- Şirketin 2.535.898.050 TL (İkimilyarbeşyüzotuzbeşmilyonsekizyüz- doksansekizbinelli Türk Lirası) çıkarılmış sermayesi muvazaadan ari doksansekizbinelli Türk Lirası) çıkarılmış sermayesi muvazaadan ari şekilde tamamen ödenmiştir. şekilde tamamen ödenmiştir.

Şirketin A ve B Grubu paylarının tamamı nama yazılıdır. Sermayeyi Şirketin A ve B Grubu paylarının tamamı nama yazılıdır. Sermayeyi temsil eden paylar kaydileştirme esasları çerçevesinde kayden temsil eden paylar kaydileştirme esasları çerçevesinde kayden izlenir. izlenir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 27 GENEL KURUL GENEL KURUL

Şirket’in sermayesi, gerektiğinde Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Şirket’in sermayesi, gerektiğinde Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Mevzuatı hükümleri çerçevesinde artırılabilir veya Piyasası Mevzuatı hükümleri çerçevesinde artırılabilir veya azaltılabilir. azaltılabilir.

Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun olarak gerekli gördüğü zamanlarda kayıtlı sermaye tavanına olarak gerekli gördüğü zamanlarda kayıtlı sermaye tavanına kadar yeni pay ihraç ederek çıkarılmış sermayeyi arttırmaya, kadar yeni pay ihraç ederek çıkarılmış sermayeyi arttırmaya, imtiyazlı pay sahiplerinin haklarının kısıtlanması ve pay sahiplerinin imtiyazlı pay sahiplerinin haklarının kısıtlanması ve pay sahiplerinin yeni pay alma hakkının sınırlandırılması ile nominal değerin yeni pay alma hakkının sınırlandırılması ile nominal değerin üzerinde (primli) veya altında pay çıkarılması konularında karar üzerinde (primli) veya altında pay çıkarılması konularında karar almaya yetkilidir. Yeni pay alma hakkını kısıtlama yetkisi pay almaya yetkilidir. Yeni pay alma hakkını kısıtlama yetkisi pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açacak şekilde kullanılamaz. Pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açacak şekilde kullanılamaz. Pay sahiplerinin yeni pay alma haklarının kısıtlanması bir veya birden sahiplerinin yeni pay alma haklarının kısıtlanması bir veya birden fazla sermaye artırımı ile yapılabilir; şu kadar ki yeni pay alma fazla sermaye artırımı ile yapılabilir; şu kadar ki yeni pay alma haklarının kısıtlandığı sermaye artışı bölümlerinin 5 (beş) yıllık yetki haklarının kısıtlandığı sermaye artışı bölümlerinin 5 (beş) yıllık yetki dönemi içindeki toplamı çıkarılmış sermayenin %10’unu aşamaz. dönemi içindeki toplamı çıkarılmış sermayenin %10’unu aşamaz.

Her halükarda Yönetim Kurulu, sermaye artışı esnasında A Her halükarda Yönetim Kurulu, sermaye artışı esnasında A ve B Grubu pay sahiplerinin Şirket’te sahip oldukları payların ve B Grubu pay sahiplerinin Şirket’te sahip oldukları payların oranı nispetinde yeni A ve B Grubu pay çıkartacaktır. Sermaye oranı nispetinde yeni A ve B Grubu pay çıkartacaktır. Sermaye artırımlarına pay sahipleri, sahip oldukları paylarla aynı grupta artırımlarına pay sahipleri, sahip oldukları paylarla aynı grupta ihraç edilecek payları söz konusu gruba tanınan imtiyazlarla ihraç edilecek payları söz konusu gruba tanınan imtiyazlarla birlikte alarak iştirak ederler. Şu kadar ki B grubundan birlikte alarak iştirak ederler. Şu kadar ki B grubundan kullanılmayan rüçhan hakları A grubu pay sahiplerine intikal eder. kullanılmayan rüçhan hakları A grubu pay sahiplerine intikal eder. A grubu pay sahipleri bu haklarını Sermaye Piyasası Kurulu’nun A grubu pay sahipleri bu haklarını Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenlemelerine uygun olarak kullanabilirler. Sermaye artırımları düzenlemelerine uygun olarak kullanabilirler. Sermaye artırımları dolayısıyla primli olarak ihraç edilecek payları taahhüt edenler, dolayısıyla primli olarak ihraç edilecek payları taahhüt edenler, ihraçları tarihinde pay senedinin itibari değerine ilaveten tespit ihraçları tarihinde pay senedinin itibari değerine ilaveten tespit edilecek primleri TTK’nın 519. maddesinde öngörüldüğü üzere edilecek primleri TTK’nın 519. maddesinde öngörüldüğü üzere Şirket’e ayrıca ödeyeceklerdir. Şirket’e ayrıca ödeyeceklerdir. 28 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

2017 YÖNETİM KURULU ÜYE ADAYLARI

Rahmi M. Koç*

Ömer M. Koç*

Ali Y. Koç*

Semahat S. Arsel*

Temel K. Atay*

Dr. Bülent Bulgurlu*

Caroline N. Koç*

İpek Kıraç*

Levent Çakıroğlu*

Prof. Dr. John H. McArthur*

Prof. Dr. Heinrich V. Pierer*

Dr. Kwok King Victor Fung*

Muharrem Hilmi Kayhan* (Bağımsız Üye Adayı)

Kutsan Çelebican* (Bağımsız Üye Adayı)

Mustafa Kemal Olgaç* (Bağımsız Üye Adayı)

Jacques Albert Nasser* (Bağımsız Üye Adayı)

Anne Lauvergeon* (Bağımsız Üye Adayı)

Ömer Dinçkök** (Bağımsız Üye Adayı)

* Özgeçmişler için bkz. sayfa160-163 ** Özgeçmiş için bkz. sayfa 259 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 29

ÜCRET POLITIKASI GENEL KURUL

Bu politika dokümanı, SPK düzenlemeleri kapsamında idari Üst düzey yönetici sabit ücretleri; piyasadaki makroekonomik sorumluluğu bulunanlar kapsamındaki Yönetim Kurulu üyelerimiz veriler, piyasada geçerli olan ücret politikaları, Şirket’in büyüklüğü ve üst düzey yöneticilerimizin* ücretlendirme sistem ve ve uzun vadeli hedefleri ve kişilerin pozisyonları da dikkate uygulamalarını tanımlamaktadır. alınarak uluslararası standartlar ve yasal yükümlülüklere uygun olarak belirlenir. Yönetim Kurulu üyelerinin tamamı için geçerli olmak üzere her yıl olağan Genel Kurul toplantısında sabit ücret belirlenir. Üst düzey yönetici primleri ise; prim bazı, şirket performansı ve bireysel performansa göre hesaplanmaktadır. Kriterler ile ilgili İcrada bulunan Yönetim Kurulu üyelerine, aşağıda detayları bilgiler aşağıda özetlenmiştir: açıklanan üst düzey yöneticiler için belirlenen politika kapsamında ödeme yapılır. Prim Bazı: Prim bazları, her yılbaşında güncellenmekte olup, yöneticilerin pozisyonlarının iş büyüklüğüne göre değişkenlik Şirket faaliyetlerine katkı amacıyla belli fonksiyonları yürütmekle göstermektedir. Prim bazları güncellenirken piyasadaki üst görevlendirilen üyelere, Genel Kurul’da belirlenen sabit ücrete ek yönetim prim politikaları göz önünde bulundurulur. olarak üstlendikleri fonksiyon dolayısıyla Aday Gösterme ve Ücret Komitesi görüşü çerçevesinde ayrıca menfaat sağlanabilir. Şirket Performansı: Şirket performansı, her yılbaşında Şirket’e verilen finansal ve operasyonel (pazar payı, ihracat, yurt dışı Şirket Yönetim Kurulu’na Şirket’in işleyişi ile ilgili her türlü faaliyetler, verimlilik vb.) hedeflerin, dönem sonunda ölçülmesi konuda etkin destek verecek olan Yürütme Komitesi’nin başkan ile elde edilmektedir. Şirket hedefleri belirlenirken, başarının ve üyelerine, sağladıkları katkıları, toplantılara katılımları, sürdürülebilir olması, önceki yıllara göre iyileştirmeler içermesi fonksiyonları esas alınarak yılsonlarında Aday Gösterme ve önemle dikkate alınan prensiplerdir. Ücret Komitesi görüşü çerçevesinde Yönetim Kurulu tarafından belirlenen tutarda menfaat sağlanabilir. Yürütme Komitesi Bireysel Performans: Bireysel performansın belirlenmesinde, üyelerine yıl içinde bu kapsamda ödeme yapılmış ise yılsonunda Şirket hedefleri ile birlikte, çalışan, müşteri, süreç, teknoloji ve belirlenen tutardan mahsup edilir. uzun vadeli strateji ile ilgili hedefler dikkate alınmaktadır. Bireysel performansın ölçülmesinde, Şirket performansı ile paralel şekilde, Bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin ücretlendirmesinde Şirket’in finansal alanların dışında da uzun vadeli sürdürülebilir iyileştirme performansına dayalı ödeme planları kullanılamaz. prensibi gözetilmektedir.

Yönetim Kurulu üyelerine, atanma ve ayrılma tarihleri itibarıyla Şirketimiz üst düzey yöneticilerinin işten ayrılmaları halinde; görevde bulundukları süre dikkate alınarak kıst esasına göre çalıştıkları süre, üst düzey yönetici olarak görev yaptıkları süre, ödeme yapılır. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirket’e sağladığı katkılar sağladığı katkı, ayrılma tarihinden önceki son hedef primi, son dolayısıyla katlandığı giderler (ulaşım, telefon, sigorta vb. giderleri) yılda ödenen maaş ve prim bilgileri dikkate alınarak işten ayrılma Şirket tarafından karşılanabilir. ikramiyesi ödenebilir.

Üst düzey yönetici ücretleri ise sabit ve performansa dayalı olmak Yukarıdaki esaslara göre belirlenen ve yıl içinde üst düzey yönetici üzere iki bileşenden oluşmaktadır. ve Yönetim Kurulu üyelerine ödenen toplam miktarlar, izleyen Genel Kurul toplantısında mevzuata uygun olarak ortakların bilgisine ve/veya onayına sunulur.

* Koç Holding’in üst düzey yöneticileri, Yönetim Kurulu başkan ve üyeleri ile başkanlar olarak belirlenmiştir. 2016 yılında, Koç Holding’in üst düzey yöneticilerine sağlanan faydalar toplamı 259.019 bin TL’dir (31 Aralık 2015: 177.373 bin TL) 30 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

CEO’NUN DEĞERLENDIRMESI

Levent Çakıroğlu CEO

KARARLI DEĞERLİ İTİBARLI

Küresel vizyonumuz ve stratejik Borsa İstanbul’daki en değerli Bağımsız kuruluşlarca yapılan hedeflerimiz doğrultusunda şirket konumuna yükseldik. itibar anketlerinde zirvedeki yatırımlarımıza kararlılıkla devam yerimizi koruyoruz. ediyoruz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 31 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ KOÇ TOPLULUĞU OLARAK DEĞIŞIME ÖNCÜLÜK ETME FELSEFEMIZI KORUYOR; 90 YILI AŞKIN SÜREDIR BAŞARIYLA YAPTIĞIMIZ GIBI, ZAMANIN RUHUNU DOĞRU OKUYARAK; HIZLA, CESARETLE VE KARARLILIKLA ILERLEMEYE DEVAM EDIYORUZ.

Değerli hissedarlarımız ve paydaşlarımız, Bu çerçevede, 2016 yılında konsolide ciromuz 70,9 milyar TL, ana ortaklık payı net dönem kârımız ise Dünya, geleceğimizi şekillendirecek birçok politik, ekonomik, 3,5 milyar TL oldu. 2016’da yaptığımız 6,2 milyar TL kombine teknolojik ve toplumsal gelişmeye sahne oluyor. Bu büyük yatırımla son 5 senede yapığımız yatırımlar 30 milyar TL’ye dönüşüm ve belirsizlik içinde, Koç Topluluğu olarak değişime ulaştı. Yurt dışı gelirlerimiz 15,6 milyar ABD Doları seviyesinde öncülük etme felsefemizi koruyor; 90 yılı aşkın süredir başarıyla gerçekleşti. yaptığımız gibi, zamanın ruhunu doğru okuyarak; hızla, cesaretle ve kararlılıkla ilerlemeye devam ediyoruz. Ana sorumluluğumuzu, Geçtiğimiz yıl, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin en yüksek ihracat Topluluğumuzu sadece önümüzdeki 5 ya da 10 yıla değil, gelecek yapan şirketler sıralamasında, Ford Otosan 1’inci, Tüpraş 2’nci, kuşaklara hazırlamak olarak görüyoruz. Bu hedefle, kendimizi her Tofaş 6’ncı ve Arçelik 7’nci olarak üst sıralarda yerlerini aldı. zaman yeniliyor ve çıtamızı yükseltiyoruz. Gerek şirketlerimizin kendi alanlarındaki üstün başarıları, gerekse Küresel vizyonumuz ve stratejik hedeflerimiz doğrultusunda Koç Holding olarak portföyümüzü kârlı, risklere dayanıklı ve yatırımlarımıza kararlılıkla devam ediyor; istikrarlı performansımızı istikrarlı bir şekilde büyütüyor olmamız yurt dışındaki yatırımcılar, sürdürüyoruz. Bu uzun vadeli bakış açımız ve istikrarlı seyrimizin, rating kuruluşları ve finans dünyası tarafından da büyük takdir 2016 yılı finansal sonuçlarımıza da yansıdığını memnuniyetle gördü. görüyoruz. 32 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

CEO’NUN DEĞERLENDIRMESI

2016’da Koç Holding Borsa İstanbul’daki en değerli şirket Gururla belirtmek isterim ki, ülkemizde ar-ge ve inovasyona konumuna yükseldi. Koç Holding’in halka açık olan kısmındaki en çok yatırım yapan, özel sektör ar-ge harcamasının yaklaşık yabancı payındaki artış devam etti ve %83,6’ya çıktı. Koç Holding %12’sini gerçekleştiren ve en çok patent başvurusu yapan net aktif değerine göre sadece %3’lük bir iskonto ile işlem görme topluluğuz. Son 10 yılda yaklaşık 7 milyar TL’lik ar-ge harcaması başarısını elde etti. gerçekleştirdik.

Piyasadaki zorlu koşullara karşın, oldukça cazip koşullarla 7 yıllık Avrupa Komisyonu’nun ar-ge harcamalarının büyüklüğüne bir Eurobond ihracı gerçekleştirdik. Yaşanan tüm olumsuzluklara göre oluşturduğu “Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan rağmen, kredi derecelendirme kuruluşları S&P ve Moody’s 2.500 Şirketi”nin 2016 listesinde, Koç Holding ile birlikte 3 Koç tarafından verilen “yatırım yapılabilir” seviyedeki kredi notumuzu Topluluğu şirketi yer aldı. koruduk. Ülkemizde ise, 5’incisi düzenlenen Türk Patent Ödülleri Töreni’nde, Topluluğumuzun uzun vadeli başarılarındaki en önemli faktör Arçelik Patent Ligi 1’incisi olurken, Ford Otosan ve Tofaş sırasıyla hiç kuşkusuz güçlü insan kaynağımızdır. 2016 yılında insan 3’üncülük ve 4’üncülük ödüllerini aldılar. Bilim, Sanayi ve Teknoloji kaynağımız da gelişti ve büyüdü. Konsolidasyona dahil olan Bakanlığı tarafından düzenlenen “5’inci Özel Sektör Ar-Ge şirketlerimizi esas alırsak, toplam çalışan sayımız 95 bin kişiyi aştı. Merkezleri Zirvesi” kapsamında verilen “2015 Ar-Ge Merkezleri İstihdamımız bir önceki yıla oranla %6,4 arttı ve 6 bine yakın Performans Endeksi Ödülleri”nde yine Koç Topluluğu şirketleri 4 yeni çalışma arkadaşımız aramıza katıldı. Koç Holding, üniversite ödülün sahibi oldu. öğrencileri ve genç profesyonellerin oylarına göre hazırlanan “Türkiye’nin İdeal İşverenleri 2016” araştırmasında zirvede yer Diğer yandan, itibarımızla ilgili sorumluluğumuzun iş aldı. sonuçlarından çok daha büyük olduğuna inanıyoruz. Bağımsız kuruluşlarca yapılan itibar anketlerinde zirvedeki yerimizi koruyor; Küresel iş dünyasının ve Topluluğumuzun geleceğine yönelik gerek ekonomik gerekse toplumsal alanda yarattığımız katma en önemli değişimin teknoloji alanında olacağına; önümüzdeki değerin itibarımıza olumlu yansımasından memnuniyet duyuyoruz. dönemde teknolojik değişimin boyutunun, hızının ve etkilerinin daha da artacağına inanıyorum. Bu kapsamda, küresel Bu vesileyle, tüm bu başarılarda ve gelecek hedeflerimizde vizyonumuz ve sürdürülebilir büyüme stratejimiz çerçevesinde; bize en büyük desteği veren hissedarlarımıza, müşterilerimize, teknoloji, ar-ge, inovasyon, insan kaynağı ve markalarımızı bir bayilerimize, tedarikçilerimize, sendikalarımıza ve çalışma bütün olarak yönetiyor ve geliştirmek için kesintisiz yatırım arkadaşlarımıza teşekkürlerimizi arz etmek istiyorum. yapıyoruz. Yeni teknolojiler ve iş modelleri ile hep bir adım önde olmaya, çevre dostu, üstün nitelikli ürünler ve hizmetlerle Saygılarımla, tüketicilerimiz için değer yaratmaya ve pazar liderliklerimizi perçinlemeye devam ediyoruz.

Dijital teknolojilerin sunduğu fırsatlardan en etkin şekilde faydalanıp, yeni büyüme alanları oluşturmak üzere Holding Levent Çakıroğlu liderliğinde bir “Dijital Dönüşüm Programı” başlattık. CEO

Bu girişim ile amacımız, dijital teknolojilerin sunduğu fırsatlardan tüm şirketlerimizin en yüksek seviyede yararlanmasını sağlamak, işlerimiz için ilave değer elde etmek, hızla değişen rekabet ortamında şirketlerimizi daha da güçlendirmek ve gelecek vaat eden yeni iş alanları yaratmaktır. Böylece Türkiye’de dijital dönüşüme de liderlik etmeyi ve ülkemizin geleceğine değer katmayı hedefliyoruz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 33 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

“Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan 2.500 Şirketi”nin 2016 listesinde, Koç Holding ile birlikte 3 Koç Topluluğu şirketi yer aldı.

TÜRKIYE’DE DIJITAL Koç Holding, üniversite öğrencileri ve DÖNÜŞÜME DE LIDERLIK genç profesyonellerin ETMEYI VE ÜLKEMIZIN oylarına göre hazırlanan “Türkiye’nin İdeal İşverenleri GELECEĞINE DEĞER 2016” araştırmasının zirvesinde yer aldı. KATMAYI HEDEFLIYORUZ. Liderlik 34 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ÜST YÖNETIM*,**

(1) Levent Çakıroğlu, CEO

(2) Ali Tarık Uzun, Denetim Grubu Başkanı

(3) Faik Açıkalın, Bankacılık ve Sigorta Grubu Başkanı

(4) Ahmet Ashaboğlu, CFO

(5) Dr. Fatih Kemal Ebiçlioğlu, Dayanıklı Tüketim Grubu Başkanı

(6) Yağız Eyüboğlu, Enerji Grubu Başkanı

(7) Cenk Çimen, Otomotiv Grubu Başkanı

(8) Tamer Haşimoğlu, Turizm, Gıda ve Perakende Grubu Başkanı

(9) Oya Ünlü Kızıl, Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü

(10) Özgür Burak Akkol, İnsan Kaynakları Direktörü

(11) Kenan Yılmaz, Başhukuk Müşaviri

(12) Utku Barış Pazar, Strateji ve İş Geliştirme Direktörü

(13) Ufuk Çıplak, Resmi İşler Direktörü

12 6 2 11 3 7

8 10 13 4 1 5 9

* Özgeçmişler için bkz. sayfa 164-167 ** Şirket Genel Kurulu’nca verilen izin çerçevesinde yönetim organı üyelerinin kendisi veya başkası adına yaptığı işlemler ile rekabet yasağı kapsamındaki faaliyetleri hakkında bilgiler için bkz. Bilgilendirme Dokümanı 14 no’lu gündem maddesine ilişkin açıklama (sayfa 258). KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 35 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ 36 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KILOMETRE TAŞLARI

İlk anonim İlk halka arz şirket: Koç Uluslararası Ticaret A.Ş. iş birlikleri Büyüme ve ihracat

1930’lar 1950’ler 1970’ler

1926 1940’lar 1960’lar 1980’ler

Kuruluş İlk endüstriyel Kurumsallaşma İlk özel müze girişim İkinci nesil iş başında

1926 1960’lar KURULUŞ KURUMSALLAŞMA Vehbi Koç, 16 yaşında Ankara’da babasının açtığı bakkal dükkanı Hedeflenen hızlı büyümeyi ve genişleyen faaliyet alanlarını ile ticaret hayatına atılır. Koç Topluluğu’nun resmi kuruluşunu daha uygun bir örgütleme ve daha kurumsal bir yapı altında simgeleyen 31 Mayıs 1926’da Koçzade Ahmet Vehbi adıyla gerçekleştirebilmek amacıyla, 1963’te Koç Holding A.Ş. kurulur. Ankara Ticaret Odası’na kaydolur. Vehbi Koç, Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı olur.

1930’lar Topluma hizmet etmek amacıyla ülkemizin ilk ve en büyük İLK ANONIM ŞIRKET: KOÇ TICARET A.Ş. vakfı olan Vehbi Koç Vakfı 1969 yılında kurulur. 1938 yılında Koç Ticaret A.Ş. kurulur. Koç Topluluğu’nu meydana getiren girişimlerin temeli ve gelişme merkezi olan Şirket’in bir 1970’ler özelliği de, çalışanlarını kâra ortak eden ilk Türk şirketi İLK HALKA ARZ olmasıdır. Bu dönemde yabancı temsilcilikler alınır. ABD’deki ilk Halkın tasarruflarını yatırıma yönelterek Türkiye’nin ekonomik Türk şirketi olan Ram Commercial Corporation kurulur. gelişmesine katkıda bulunacak büyük yatırımlar için sermaye birikimini sağlamak amacıyla, halka açılmaya odaklanılır. 1940’lar Aygaz ve Koç Holding’in hisse senetlerinin bir kısmı Koç Topluluğu İLK ENDÜSTRIYEL GIRIŞIM personeline satılır. 1970 yılında kurulan Kav’ın hisse senetleri ise 1940’ların sonuna doğru imalata yöneliş başlar. 1948’de halka arz edilir. General Electric ile iş birliğine gidilerek, Koç Topluluğu’nun ilk endüstriyel girişimi olan ampul fabrikası kurulur. BÜYÜME VE IHRACAT 1970’lerde Koç Topluluğu gelişimini hız kesmeden sürdürerek 1950’ler bünyesine yeni şirketler katar; ihracata yönelir ve dış ticaret ULUSLARARASI IŞ BIRLIKLERI şirketleri kurar. 1951’de General Electric ile ilk Türk-Amerikan ortak yatırımı gerçekleştirilerek ilk Türk ampulü piyasaya sürülür. 1980’ler Ford Motor Company ile otomotiv alanında geliştirilen iş birliğini İLK ÖZEL MÜZE 1959 yılında Otosan’ın kuruluşu takip eder. Türkiye’nin ilk özel müzesi olan Sadberk Hanım müzesi 1980 yılında kurulur.

İKINCI NESIL IŞ BAŞINDA Kurumsallaşmaya inanan Vehbi Koç, 1984 yılında Koç Holding İdare Meclisi Başkanlığı’nı oğlu Rahmi M. Koç’a devreder. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 37

25 Şubat Vehbi Koç 1996: Türkiye 21 Ocak 2016: “Dünyada Yılın İş “Cumhuriyet Mustafa V. Koç’un Adamı” Çınarı”nı yitirir ani vefatı

1987 1996 2016 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ 1990’lar 2000’ler 2017 Tüm paydaşlar Koç Topluluğu Yeni bin yıla yeni vizyon için değer bankacılıkta büyüyor yaratmaya 3’üncü nesil bayrağı devralıyor devam

Enerji ve finans alanlarında dev yatırımlar

Küresel İlkeler Sözleşmesi imzalanıyor

1987 KÜRESEL İLKELER SÖZLEŞMESI IMZALANIYOR VEHBI KOÇ “DÜNYADA YILIN İŞ ADAMI” Koç Holding’in kuruluşundan bu yana sürekli gelişen sorumlu Vehbi Koç, Milletlerarası Ticaret Odası tarafından “Yılın İş vatandaşlık olgusu, 2006 yılında Birleşmiş Milletler Küresel Adamı Ödülü”ne layık görülür. İlkeler Sözleşmesi’nin imzalanması ile resmi bir politika olarak uluslararası boyuta taşınır. 1990’lar KOÇ TOPLULUĞU BANKACILIKTA BÜYÜYOR 2016 1986 yılında American Express Company ortaklığıyla kurulan 21 OCAK 2016: MUSTAFA V. KOÇ’UN ANI VEFATI Koç-Amerikan Bank ile bankacılığa adım atan Koç Holding, 1992 Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Vehbi Koç, yılında bankanın tüm hisselerini satın alarak adını Koçbank olarak 21 Ocak 2016 günü yaşama veda eder. değiştirir. 2017 VE SONRASI 1996 Koç Topluluğu, 90 yılı aşkın geçmişiyle Türkiye’nin 25 ŞUBAT 1996: TÜRKIYE “CUMHURIYET ÇINARI”NI YITIRIR sanayileşmesinden globalleşmesine kadar pek çok atılımında Vehbi Koç, 25 Şubat 1996 günü yaşama veda eder. 95 yıllık sorumluluk alarak rakiplerinden ayrışmayı başarmış ve lider hayatının her anını dolu dolu geçirmiş olan Vehbi Koç, ömrünün pozisyonlarıyla anahtar rol oynamıştır. Günümüzde Türkiye’nin en son anına kadar çalışmayı sürdürmüştür. büyük şirketler Topluluğu olarak gelecekte de tüm paydaşları için değer yaratmaya devam edecektir. 2000’ler YENI BIN YILA YENI VIZYON Koç Topluluğu yeni bin yıla yeni bir vizyonla girer: “Dünyanın lider şirketlerinden biri olmak”

3’ÜNCÜ NESIL BAYRAĞI DEVRALIYOR Rahmi M. Koç, Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini 4 Nisan 2003 tarihinde oğlu Mustafa V. Koç’a devreder.

ENERJI VE FINANS ALANLARINDA DEV YATIRIMLAR Sürdürülebilir büyüme hız kesmeden devam ederken, Koç Topluluğu, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olan Tüpraş’ı ve Türk bankacılık sektörünün devlerinden Yapı Kredi Bankası’nı bünyesine katar. 38 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ÖDÜLLER VE BAŞARILAR

DÜNYANIN EN BÜYÜK 500 ŞİRKETİ Koç Holding, Fortune Global 500 sıralamasındaki tek Türk şirketi ARASINDA olmaya devam etmektedir.

DÜNYA AR-GE HARCAMALARI Avrupa Komisyonu’nun ar-ge harcamalarının büyüklüğüne göre oluşturduğu “Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan 2.500 LİSTESİNDE KOÇ HOLDİNG VE Şirketi”nin 2016 listesinde Koç Holding ve 3 Koç Topluluğu şirketi 3 KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETİ bulunmaktadır.

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin düzenlediği “İhracat Şampiyonları Ödül Töreni”ne Koç Topluluğu Şirketleri damgasını vurmuştur. İHRACAT ŞAMPİYONLARI 2015 yılında en yüksek ihracat yapan ilk 10 şirket içinde 4 Koç Topluluğu şirketi 1’inci, 2’nci, 6’ncı ve 7’nci olarak yer almaktadır.

Koç Topluluğu, Türkiye’nin en büyük sanayi grubu olma başarısını sürdürmektedir. İstanbul Sanayi Odası’nın 2015 yılı sonuçlarına EN BÜYÜK 5 SANAYİ KURULUŞU göre hazırlanan “500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasında, ARASINDA 4 KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETİ en büyük 5 sanayi kuruluşu arasında 4 Koç Topluluğu şirketi yer almaktadır.

PATENT LİGİNİN İLK 5 ŞİRKETİ ARASINDA 5’inci Türk Patent Ödülleri kapsamında, Patent Ligi’nin 1’inci, 3 KOÇ TOPLULUĞU ŞİRKETİ 3’üncü ve 4’üncü sıralarını Koç Topluluğu şirketleri almıştır.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenen “5’inci AR-GE ZİRVESİNDE KOÇ TOPLULUĞU Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri Zirvesi” kapsamında verilen “2015 ŞİRKETLERİNE 4 ÖDÜL Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi Ödülleri”nde Koç Topluluğu şirketleri 4 ödülün sahibi olmuştur.

Koç Holding, Capital Dergisi tarafından 16’ncısı gerçekleştirilen ve 500’ün üzerinde şirketten 1.600’e yakın yöneticinin katıldığı EN BEĞENİLEN ŞİRKET “Türkiye’nin En Beğenilen Şirketleri” araştırmasında 2015 yılında olduğu gibi 2016’da da zirvede yer almıştır.

Koç Holding, Türkiye İtibar Akademisi tarafından 5’incisi gerçekleştirilen ve 20 farklı sektörden 4.800 kişinin katıldığı EN İTİBARLI ŞİRKET “Türkiye İtibar Endeksi-2015” araştırmasında 1’inci sırada yer almıştır.

Koç Holding, üniversite öğrencileri ve genç profesyonellerin oylarına göre hazırlanan “Türkiye’nin İdeal İşverenleri 2016” araştırmasının zirvesinde yer almıştır. Universum tarafından EN İDEAL İŞVEREN gerçekleştirilen araştırmada Koç Holding; iktisadi idari bilimler, mühendislik/bilişim ve sosyal bilimleri öğrencileri tarafından Türkiye’nin en çekici işvereni seçilmiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 39

Koç Ailesi, topluma yaptığı katkılardan dolayı dünyanın en prestijli CARNEGIE MEDAL OF PHILANTHROPY hayırseverlik ödüllerinden biri olarak gösterilen “Carnegie Medal KOÇ TOPLULUĞU KOÇ of Philanthropy” ödülünün sahibidir.

Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi M. Koç, 1802 yılından bu yana LEGION D’HONNEUR NİŞANI Fransız hükümeti tarafından verilen en üst düzey nişan olan “Legion D’Honneur”e sahiptir.

Koç Holding, Türkiye’nin en büyük gençlik festivali Koç Spor Fest ile Ava Digital Awards’ta “İnteraktif Marka Deneyimi” KOÇ SPOR FEST’E ALTIN VE BRONZ kategorisinde “Altın Ödül” ve Summit Awards’ta “Kâr Amacı ÖDÜLLER Gütmeyen Kampanyalar” kategorisinde “Bronz Ödül”e layık görülmüştür.

Ülkem İçin projesi kapsamında, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne özel hazırlanan “Cinsiyet Eşitliğini Sağlamaya Kelimelerinle Başla” KAGİDER BIRE:BIR ÖDÜLÜ ilanıyla, Felis Ödülleri’nin KAGİDER ile iş birliği içinde verilen toplumsal cinsiyet eşitliği özel ödülü “KAGİDER Bire:bir” ödülünün sahibi olmuştur.

MUSTAFA V. KOÇ ANISINA ALINAN BAŞLICA ÖDÜLLER

Ekonomist Dergisi’nin 25’incisini düzenlediği “Ekonomide Yılın EKONOMİST: YILIN İŞ İNSANI ÖDÜLÜ İş İnsanları 2016” ödülleri kapsamında verilen “Yılın İş İnsanı Ödülü”ne merhum Mustafa V. Koç layık görülmüştür.

Fortune Türkiye’nin 5’inci kez yayınlanan “Yılın İş İnsanları” FORTUNE TÜRKİYE: YILIN İŞ İNSANI listesinde 1’inci sırada merhum Mustafa V. Koç yer almıştır.

Turcomoney Dergisi tarafından 5’incisi düzenlenen “Türkiye’ye TÜRKİYE’YE DEĞER KATANLAR Değer Katanlar Ödülleri”nde merhum Mustafa V. Koç ödüle layık görülmüştür. 40 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

İNSAN KAYNAKLARI VE ORGANİZASYON ŞEMASI

Topluluk vizyon ve hedeflerine ulaşırken en değerli kaynağımız, kurumuna gönülden bağlı, yüksek nitelikli insan gücümüzdür.

Topluluğumuzda 2016 yılsonu itibarıyla 82.634 kişi yurt içinde Ücret yönetim sistemi 12.822 kişi yurt dışında olmak üzere toplam 95.456 kişi Koç Topluluğu ücret yönetim sistemi; ücret piyasası ve faaliyet çalışmaktadır. gösterilen sektör, Şirket’in mevcut ücret yapısı ve ödeme gücü, ücret politikası, bireysel performans ve iş kademesi Koç Topluluğu, sürdürülebilir büyüme için yüksek katma değer parametrelerinden oluşmaktadır. Yapılan düzenli piyasa yaratan, alanının en başarılı profesyonellerinin çalıştığı, tüm analizleri ile rekabetçi ve adil bir ücret politikası uygulanması paydaşlarının faaliyetlerinin bir parçası olmaktan gurur duyduğu, sağlanmaktadır. Türkiye’nin en çok beğenilen ve tercih edilen kurumu olmayı hedeflemektedir. Bu politikaların gerçekleşebilmesinde, yılların Ücret yönetim sistemine temel oluşturan iş kademeleri, yapılan iş birikimi ve tecrübesi ile oluşturulan insan kaynakları temellerinden değerlendirmeleri neticesinde belirlenmektedir. İş değerlendirme yola çıkılmakta; sistem ve yaklaşımların günümüz koşul ve sürecinde Topluluğun faaliyette bulunduğu her alanda, tüm işlerin, ihtiyaçları çerçevesinde sürekli geliştirilmesi esas alınmaktadır. kurum hedeflerine ulaşılmasına katkısı ve sorumluluk seviyelerine göre göreceli olarak sıralanmasını sağlayan uluslararası bir sistem Koç@İnsan kullanılmaktadır. Koç@İnsan platformu tüm çalışanlarımız için İnsan Kaynakları (İK) politikalarının uygulanmasına yönelik sistemlere tek bir çatı altında Uygulanan prim sistemiyle ise yüksek performans teşvik edilmekte, ulaşabilme imkânı sağlamaktadır. istikrar ve üstün başarının ödüllendirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca, Koç Topluluğu’ndaki üst düzey yöneticilerimizin iş Çalışanlarımızın bilgilerinin yönetildiği bu platform, aynı zamanda değerlendirmeleri, ücretleri, kademeleri ve primleri için onay çalışanlarımız ile iletişim ortamı olarak kullanılmakta, İK politika ve işlemleri ile bildirimler, elektronik bir sistem olan E-Onay üzerinden uygulamaları şeffaf bir şekilde paylaşılmaktadır. yürütülmektedir.

Performans yönetim sistemi Yan fayda sistemi Performans yönetim sistemi ile etkin bir hedef yayılımı yapılarak, Tüm çalışanlarımıza iş kademeleri doğrultusunda sunulan Şirket hedef ve stratejileri çalışanlarla paylaşılmaktadır. Yıl yan fayda paketleri her yıl çalışanlarımızın beklentilerini içerisinde hedefler gözden geçirilmekte, sene sonunda da karşılayacak ve piyasadaki rekabetçiliğimizi koruyacak şekilde hedef bazında değerlendirme yapılarak performans yönetim gözden geçirilmektedir. Toplam gelir paketinin bir parçası olan süreci tamamlanmaktadır. Çalışanların hedef gerçekleştirmedeki yan faydalar ile çalışan bağlılığını en üst seviyelere çıkarmak başarılarının ölçülmesi, ödüllendirilmesi, yetkinliklerinin hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, her yıl standart yan faydalara belirlenerek ileriye yönelik bireysel gelişimlerinin planlanması ilişkin iyileştirme ve geliştirme çalışmaları yapılmakta ve yeni sağlanmaktadır. uygulamalar devreye alınmaktadır. 2016 yılında Topluluk içerisinde öncelikli olarak saha çalışanlarımıza Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Hedeflerle yönetim, çalışanlarımız ile etkin iletişim, karşılıklı sunulmuştur. geribildirim ve mutabakat, performans yönetimi sisteminin temel esaslarını oluşturmaktadır. Çalışan odaklı, esnek ve yenilikçi yaklaşımlarımız doğrultusunda, mevcut yan fayda seçeneklerine ilave olarak, farklı nesil ve ihtiyaçlara daha geniş bir yan fayda yelpazesi sunabilmek için 2015 yılında başlatılan Esnek Yan Fayda Projesi, 2016 yılında yeni şirketlerimizin katılımı ile yaygınlaştırılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 41

KPI Takip & İK Süreç İyileştirme Sistemi İç ilan sistemi - KoçKariyerim İnsan Kaynakları stratejisinin altyapısını oluşturan KPI Takip & Topluluk şirketlerimizde oluşan açık pozisyonların doldurulmasında İK Süreç İyileştirme Sistemi ile insan kaynakları süreçleri için Topluluk çalışanlarına öncelik verilmektedir. Açık pozisyonların belirlenen başarı göstergeleri yıllık olarak takip edilerek, yurt dışı çalışanlara duyurulduğu ve Topluluk içinden yapılan başvuruların ve yurt içi şirketlerle karşılaştırılmaktadır. yönetildiği KoçKariyerim portalı, çalışanlarımıza kendi kariyerlerinde etkin rol oynama ve kariyer gelişimlerine yön verme Topluluk olarak güçlü yanlarımıza ilaveten, stratejik olarak fırsatı sunmaktadır. 2016 yılında portalda yayınlanan ilanlara odaklanılması gereken alanlar tespit edilmekte; bu tespitler 2.700’den fazla başvuru olmuş, 200’e yakın çalışanımıza şirketler doğrultusunda, Topluluk genelinde uygulanan insan kaynakları arası transfer olanağı sunulmuştur. süreçlerinde standardizasyon ve verimlilik sağlanması için çalışmalar yürütülmektedir. Şirketlerimizdeki başarılı insan En Başarılı Koçlular ödül sistemi KOÇ TOPLULUĞU KOÇ kaynakları uygulamaları, her yıl düzenlenen İyi Uygulamalar Günü En Başarılı Koçlular Ödül Sistemi; çalışanların başarılarını etkinliğinde tüm Topluluk şirketlerimiz ile paylaşılmaktadır. tanımak, takdir etmek, Topluluk’taki en iyi uygulamaların ortaya çıkarılmasını ve paylaşılmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Yetenek yönetimi yaklaşımı Topluluk şirketlerimizde, potansiyel çalışanlar her seviyedeki 2016 yılında yapılan değişiklik ile saha çalışanları ve ofis pozisyon için yetkinliğe dayalı değerlendirme sürecine dahil çalışanları aynı kategorilerde değerlendirmeye katılmıştır. edilmektedir. Üst seviye liderlik yetkinlikleri taşıyan çalışanlarımız “Çevreye ve Topluma Değer Katanlar”, “Dijitalleşenler”, “İş Birliği ise Değerlendirme Merkezi uygulaması ile belirlenmektedir. Bu Geliştirenler” ve “Yaratıcı Yenilikçiler” kategorilerinde toplam sayede, Koç Topluluğu üst yönetim pozisyonları etkin şekilde 12 proje seçilmiş ve bu projelerde görev alan 104 çalışanımız yedeklenmekte, ileride bu seviyede görev alabilecek yöneticiler ödüllendirilmiştir. önceden belirlenmekte ve gelişimleri desteklenmektedir. Ayrıca, bu sene mobil ve web tabanlı bir oylama sistemi Koç liderlik programları - LEAD kullanılmış; jüri değerlendirmesinden sonra projeler, sistem Koç Topluluğu şirketlerinde sunulan eğitimlerin yanı sıra, üzerinden yaklaşık 12 bin kişinin oyu ile belirlenmiştir. “LEAD” markası ile sunulan liderlik eğitimleri ile çalışanlara, farklı kariyer basamaklarında liderlik, yönetim, strateji, değişim Çalışan bağlılığı ve memnuniyeti yönetimi gibi birçok konuda destek olunması hedeflenmektedir. Her yıl düzenli olarak yapılan araştırma ile çalışanlarımızın LEAD kapsamında, işe yeni giren çalışanlardan üst düzey bağlılığı ölçülmekte, bağlılığa etki eden unsurlar incelenmekte yöneticilere kadar tüm çalışanlara yönelik 24 farklı program ve iyileştirme faaliyetleri planlanmaktadır. Topluluk şirketlerine, mevcuttur. Bu doğrultuda; BeGlobal Silicon Valley programı, çalışan bağlılığının artırılmasına ilişkin hedefler verilmekte ve Harvard Business School ile iş birliği kapsamında sağlanan uzun iyileştirme faaliyetleri yakından izlenmektedir. soluklu gelişim programları, Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen eğitim firmalarıyla birlikte tasarlanan liderlik programları Endüstri İlişkileri Topluluğumuzdaki çalışanlarımıza sunulmaktadır. Koç Topluluğu bünyesinde 7 işkolunda işyerlerimizde örgütlü sendikalar ile toplu iş sözleşmeleri yapılmaktadır. Avrupa Birliği KoçAkademi gelişim planlama ve öğrenme platformu müktesebatı, yerleşik Koç Topluluğu çalışan yönetimi uygulamaları KoçAkademi, Koç Topluluğu çalışanlarının gelişimini destekleyecek ve yine Koç Topluluğu olarak imzaladığımız Birleşmiş Milletler faaliyetlerin; Topluluk, şirket ve kişi ihtiyaçları göz önünde Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne uygun biçimde işyerlerimizde bulundurularak planlandığı öğrenme ve gelişim altyapısıdır. örgütlü sendikalarla sürekli, sağlam ve yapıcı sosyal diyaloğun KoçAkademi; içinde barındırdığı eğitim programları, elektronik korunması ve geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefe ulaşmak eğitimler, makalelerle çalışanların profesyonel gelişimini için oluşturulan Endüstri İlişkileri Koordinasyon Kurulu, periyodik desteklemektedir. olarak gerçekleştirilen toplantılar ile Topluluk kapsamında sürdürülebilir ve yapıcı endüstri ilişkileri kültürünü geliştirmektedir. 2016 yılında, çalışma hayatını doğrudan etkileyen gelişmelere Topluluk şirketlerinin hızlı adaptasyonu sağlanmış ve değişen mevzuattan kaynaklanan zorunluluklar yerine getirilmiştir. Geliştirilmiş çalışma hayatı eğitimleri sürdürülmüştür. 42 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

İNSAN KAYNAKLARI VE ORGANİZASYON ŞEMASI

Sürekli yatırım yapılarak geliştirilen İK sistem ve uygulamaları Koç Topluluğu’nda çalışana verilen değerin en önemli göstergelerinden biridir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinasyon Kurulu Spor Şenliği ve Koç Topluluğu Spor Kulübü Çalışanlarımızın sağlık ve güvenliğine verdiğimiz önemin yanı sıra Koç Topluluğu şirketleri arasında yakınlaşma sağlayarak, mevzuatlara uyum prensibimiz doğrultusunda kurulan İş Sağlığı Topluluk kültürünü güçlendirmek, çalışanlarımızın beden ve ruh ve Güvenliği Koordinasyon Kurulu’nun faaliyetleri kapsamında; sağlıklarının gelişmesine katkıda bulunmak ve boş zamanlarını Topluluk genelindeki uygulamaları düzenli olarak gözden değerlendirmelerine yardımcı olmak amacıyla düzenlenen şenliğin geçirmek, gerekli geliştirme çalışmalarını sürdürmek, geliştirilen iyi bu yıl 27’ncisi gerçekleştirilmiştir. Bu yılki şenliğe 13 farklı branşta, uygulamaları yaygınlaştırmak ve yüksek iş güvenliği standartlarının 4.000 Topluluk çalışanı katılmıştır. Şenlik kapsamında 85 günde belirlenmesini sağlamak hedeflenmektedir. toplam 1.654 müsabaka gerçekleşmiştir.

Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı Çalışanlarımıza sağlanan sportif ve sosyal imkânların daha da Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı, Koç Topluluğu ileriye taşınabilmesi için 2012 yılında kurulan Koç Topluluğu şirketlerinde görev yapan ve aynı zamanda Sosyal Güvenlik Spor Kulübü Derneği faaliyetlerine devam etmektedir. Dernek Kurumu’na tabi olan çalışanlara, ek sosyal güvence ve yardım bünyesinde, çalışanlarımız ve aileleri için sportif organizasyonlar, sağlamak amacıyla 1967 yılında kurulmuştur. Vakıf; üyelerine branş okulları ve eğitimler düzenlenmektedir. toptan ödeme, emekli aylığı, sağlık sigortası, finansman yardımı hizmetlerini sunmakta, üyelere rahat ve huzurlu bir emeklilik Ödüller ve başarılar dönemi geçirebilmeleri için destek olmaktadır. Koç Holding Emekli Koç Holding, faaliyet gösterdiği her alanda olduğu gibi, ve Yardım Sandığı Vakfı’nın 2016 yılsonu itibarıyla 62.110 aktif İK uygulamalarında da öncülük etmeyi sürdürmektedir. İK üyesi, 420 emekli üyesi mevcuttur. süreçlerinin geliştirilmesi kapsamında yürütülen projelerle pek çok ödül ve başarıya layık görülmüştür. Koç Holding’in bugüne kadar KoçAilem aldığı İK ödüllerinden bazıları; SAP’nin Türkiye’de ilk kez verdiği KoçAilem programı; Koç Topluluğu çalışanlarının, çalışan “Yılın Mobilite Ödülü”, Brandon Hall Group tarafından verilen yakınlarının, emeklilerinin, bayi ve Koç Üniversitesi öğrencilerinin “En İyi İnsan Kaynakları Stratejisi ve Ölçme Modeli” alanındaki Topluluk içi ve Topluluk dışı firmaların ürün ve hizmetlerinden ödül, dünyanın en prestijli yarışmalarından Stevie’de verilen “Yılın avantajlı ve indirimli olarak faydalanmasını sağlayan bir yan Şirketi” ve “Yılın İnsan Kaynakları Departmanı” ödülleridir. fayda platformudur. KoçAilem programında sunulan faydalar, gerçekleştirilen sosyal faaliyetler ve sosyal sorumluluk projeleri ile çalışanlarımızın memnuniyetlerinin artırılması, bağlılıklarının güçlendirilmesi ve ortak bir Koç Topluluğu kimliği oluşturulması amaçlanmaktadır. KoçAilem programında 106 binin üzerinde üye bulunmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 43

YÖNETİM KURULU BAŞKANI

CEO

Bankacılık ve Sigorta Grubu Denetim Grubu Başkanı Başkanı KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

CFO

Dayanıklı Tüketim Grubu Başkanı

Enerji Grubu Başkanı

Otomotiv Grubu Başkanı

Turizm, Gıda, Perakende Grubu Başkanı

Başhukuk Müşaviri

İnsan Kaynakları Direktörü

Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü

Resmi İşler Direktörü

Strateji ve İş Geliştirme Direktörü

Genel Sekreter 44 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

PAY SAHIPLERI VE YATIRIMCI İLIŞKILERI

Uluslararası standartlarda kurumsal yönetim ve yatırımcı ilişkileri uygulamaları ile hissedar değerini artırmak öncelikli hedefimizdir.

Koç Holding ve Koç Topluluğu’na ait 11 halka açık şirketi, 2016 yılsonu itibarıyla Borsa İstanbul’da (BIST) işlem gören şirketlerin toplam piyasa değerinin %20’sini oluşturmaktadır.

Koç Topluluğu şirketlerinin BIST’in %20’sini oluşturmasının verdiği sorumluluk bilinciyle Koç Holding, uluslararası standartlarda kurumsal yönetim ve yatırımcı ilişkileri uygulamaları ile hissedar değerini sürekli artırmak hedefiyle çalışmaktadır.

2016 yılında yurt içinde ve yurt dışında toplam 15 roadshow ve konferansa katılınmış, 600’ün üzerinde mevcut ve potansiyel yatırımcı ile toplantı yapılmıştır. Finansal sonuçların paylaşımı için üst düzeyin katılımıyla çeyreksel bazda webcast’ler düzenlenmektedir.

Koç Holding, akıllı telefonlar ve tabletler için geliştirdiği “Koç Holding Yatırımcı İlişkileri Uygulaması”nı (Koç Holding IR App) ve internet sitesini sürekli güncelleyerek; yatırımcılarıyla en yeni bilgileri paylaşmaya ve 7/24 iletişimi desteklemeye devam etmektedir.

NEDEN KOÇ HOLDİNG?

Yatırımcı için Topluluk şirketleri için √ BIST’de ülkemizin yüksek büyüme potansiyeline tek elden √ 90 yılı aşkın tecrübeye dayanan güven, yüksek itibar ve güçlü yatırım fırsatı marka yönetimi √ Türkiye’nin en büyük Holding şirketi ve şirketler topluluğu √ Uzun vadeli stratejilerde rehberlik ve Topluluk içi en iyi √ Hissedar değerini artırmaya odaklı stratejilerle sağlanan uygulamaların yaygınlaştırılması sürdürülebilir kârlılık √ Güçlü bilanço yönetimi, risk yönetim sistemleri ve mali √ Düşük penetrasyonlu sektörlerde lider pozisyonlarıyla yüksek piyasalarda uygun koşullarla finansman sağlama avantajı büyüme potansiyeli ve ölçek ekonomisi avantajları √ Kurumsal yönetim, iş yapış şekli, etik ilkeler, çevre politikaları √ Güçlü markaları, geniş dağıtım ağı ve yüksek hizmet kalitesi ile ve çalışma koşulları açısından evrensel standartlardaki Topluluk özgün rekabet avantajları vizyon ve hedeflerinin şirketlerde uygulanması √ Güçlü net nakit pozisyonu ve kuvvetli bilanço yapısı √ Geniş dağıtım kanalları, kapsamlı müşteri bilgisi ve müşteri veri √ Faaliyet performansında yüksek ve istikrarlı artış tabanı yönetimi √ Ekonomik dalgalanmalara ve risklere karşı dayanıklı portföy √ Ölçek ekonomisi avantajları ve verimli kaynak yönetimi yapısı √ Performansa ve hissedar değeri yaratmaya odaklı hedef √ Doğru kullanılan erken uyarı sistemleri ve veri tabanları yönetim sistemi sayesinde gerçekleştirilen etkin risk ve fırsat yönetimi √ Güçlü insan kaynakları yapısı √ Net aktif değerinin yaklaşık %90’ının halka açık şirketlerden oluşmasının getirdiği şeffaflık √ Yeniden yapılanma, proaktif şirket alım ve satımları, Koç Holding ve Koç özelleştirmeler, ulusal ve uluslararası iş birlikleriyle kanıtlanmış Topluluğu’na ait 11 halka 90 yılı aşkın başarılı geçmiş ve tecrübe √ Dünya ölçeğinde rekabetçi ve güçlü olmayı sağlayan yatırımlar açık şirketi, 2016 yılsonu √ BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nin bir parçası olarak yüksek itibarıyla Borsa İstanbul’da kurumsal sürdürülebilirlik performansı işlem gören şirketlerin toplam piyasa değerinin %20’sini oluşturmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 45

Koç Holding 2016 yılsonu itibarıyla 34.995 milyon TL piyasa değeri ile Borsa İstanbul’un en değerli şirketi olmuştur.

Hissedarlarına yarattığı yüksek değerin bir göstergesi NET AKTİF DEĞERİNE PRİM/İSKONTO (%) olarak Koç Holding, sadece Türkiye’de değil, dünyadaki pek çok holding şirketine kıyasla net aktif değerine ORTALAMA 2012 2013 2014 2015 2016 göre çok daha düşük iskontoyla ya da primle işlem TOPLULUĞU KOÇ Koç Holding -6 -3 +1 -2 -3 görmektedir. Emsal Holding Ortalaması -45 -34 -39 -35 -36

Koç Holding hissesi son 5 yılda istikrarlı bir şekilde HİSSE PERFORMANSI (YILLIK DEĞİŞİMLER-%) BIST endekslerinden daha iyi performans göstermiştir. 29 Koç Holding 9 BIST30 2016 9 Koç Holding hissesi istikrarlı yüksek performansını BIST100 2016 yılında da sürdürmüştür. 2016 yılında %29 -10 yükseliş kaydederek, aynı dönemde %9 artan -18 2015 BIST-30 ve BIST-100 endekslerinin oldukça üzerinde -16 performans sergilemiştir. 43 29 2014 26 -3 -16 2013 -13 74 58 2012 53

Koç Holding hissesindeki istikrarlı yüksek performans HALKA AÇIK KISIMDAKI YABANCI PAYI (%) sonucu yabancı yatırımcıların ilgisi de artış göstermiş; 63,4 Koç Holding’in halka açık olan kısmındaki yabancı 83,6 payı 2009 yılında %55,9 iken 2016 yılsonu itibarıyla 2016

%83,6’ya yükselmiştir. Aynı dönemde BIST’deki yabancı 2015 payı %67,2’den %63,4’e gerilemiştir. 2014 2013 2012 2011 2010 55,9 67,2 2009 Koç Holding’te Yabancı Payı (%) BIST’de Yabancı Payı (%) 46 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Koç Topluluğu’nun pek çok alanda benimsediği liderlik rolünü dijital dünyaya da taşımak hedefiyle “Dijital Dönüşüm”, 2016 yılında stratejik önceliklerimizden biri haline gelmiştir.

Teknolojik gelişmelerin liderlerinden olmak ve tüm imkanlarından Dijital Dönüşüm Programı yararlanmak, iş dünyası için her zaman başarının en önemli Dijital dünyada lider ve başarılı olmak için, yeni teknolojilerin etkenlerinden biri olmuştur. Günümüzde ise özellikle mobilite, sunduğu imkanlardan yararlanmanın ötesinde, toplumda ve sosyal ağlar, yapay zeka, nesnelerin interneti, bulut bilişim iş dünyasında gerçekleşen dönüşümler doğrultusunda iş yapış gibi dijital teknolojilerdeki baş döndürücü ilerlemeler ile iş şekillerini ve modellerini de değiştirmek, tüm çalışanlarda yeni dünyasındaki değişimin giderek hızlandığı ve derinleştiği bir dünyaya uygun yetkinlikler geliştirmek ve şirket kültürünü dönem yaşanmaktadır. Teknolojinin getirdiği verimlilik ve esneklik dönüştürmek gerekmektedir. Bu nedenle 2016 yılında başlatılan artışı gibi etkilerin yanı sıra; özellikle dijital teknolojiler ile iç “Dijital Dönüşüm Programı”nın nihai hedefi, en değerli içe yaşayan müşterilerin davranış ve beklentilerinin değişmesi, kaynağımız olan çalışanlarımızla beraber Koç Topluluğu’nda müşteriye farklı yaklaşımları gerektirdiği gibi yeni büyüme fırsatları dijital çağa uygun bir kültürel dönüşümü gerçekleştirmek olarak ve farklı iş modellerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. tanımlanmıştır.

Koç Topluluğu’nun pek çok alanda benimsediği liderlik rolünü Bu hedefe ulaşmak için gerekli unsurlar ise şöyle belirlenmiştir: dijital dünyaya da taşımak hedefiyle “Dijital Dönüşüm”, 2016 yılında stratejik önceliklerimizden biri haline gelmiştir. Müşteriye - Topluluk için ortak bir vizyon oluşturulması ve hedeflerin baştan uca tasarlanmış bir satınalma deneyimi ve kişiselleştirilmiş önceliklendirilmesi, ürün/hizmetler ile daha iyi ve daha hızlı cevap vermek, üretimde - Çalışanlarımızda dijital dönüşüm farkındalığının ve dönüşüm dijital teknolojilerin sunduğu yeni imkanlardan yararlanmak, iş çalışmalarına katılımın artırılması, sahiplenmenin sağlanması, süreçlerini yalınlaştırıp verimliliğini artırmak, çalışanların katılım ve yaratıcılıklarını tetiklemek ve bugüne kadar teknik olarak mümkün görülmeyen iş modellerini hayata geçirmek bu dönüşümün önemli bileşenleri olarak belirlenmiştir. Bu sayede bir yandan şirketlerimizin öncülük ve rekabetçilik yönlerinin güçlenmesi, diğer yandan da ülkemizin geleceğine değer katılması hedeflenmiştir.

Arçelik dünyadaki “maker” akımına uygun olarak Arçelik Garage’ı hayata geçirmiştir. Ortak çalışma alanı sunan Garage tasarım odaklı düşünme yönetimi ile disiplinler arası çalışma, özgür fikir paylaşımı ve birebir öğrenme sağlamıştır. Türkiye’nin en gelişmiş 3D printing ve ileri üretim teknolojilerine sahip prototipleme merkezi sayesinde fikirden tasarıma, tasarımdan çalışan ürüne hızlı geçiş ve müşteri geri bildirimi alınması mümkün olmuştur. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 47 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

- Şirketlerin mevcut durumlarının dünya ile karşılaştırmalı olarak Yıl boyunca her bir şirket Koç Holding’le ortak belirlenen tespit edilerek iyileştirme alanlarının belirlenmesi, proje ve çerçevede çeşitli çalışmalar gerçekleştirmiştir: faaliyetlerin bütünleşik bir bakışla planlanması; kısa, orta ve - Şirketin dijital dünyaya ne kadar hazır olduğunu belirlemek uzun vadeler için yol haritası oluşturulması, amacıyla; strateji, kültür, organizasyon ve yetkinlikler - Topluluk genelinde ortak yarar sağlayacak projelerin ve boyutlarında “dijital olgunluk” seviyesi ölçümü ve ilgili çalışanlarımıza yönelik iletişim, eğitim gibi faaliyetlerin iş birliği sektördeki en iyiler ile karşılaştırması yapılmıştır. Dünyada ve sinerji içinde yürütülmesi. 150’den fazla büyük şirkette uygulanmış olan bu değerlendirme yöntemi, dijital olgunluk ile finansal başarı Böylelikle Koç Topluluğu’nda kalıcı bir kültür dönüşümünün dijital ve hissedar değeri yaratma arasında belirgin bir korelasyon dünyaya yönelik yapı taşlarının oluşturulması hedeflenmiştir. olduğunu göstermektedir. Bu tespitten hareketle atılması gereken adımlar ve önlemler için tavsiyeler oluşturulmuştur. Şirket çalışmaları - Şirketin dönüşüm çalışmalarına yol göstermesi amacıyla, Dijital Dönüşüm’ün başarısı, şirketlerin tüm faaliyet alanlarını mevcut ve planlanan dijital projeleri, Şirketin stratejik hedefleri eksiksiz ve bütünsel bir bakışla kapsaması, üst yönetimden ve öncelikleri dikkate alınarak değerlendirilmiş, yeni fikirler ve başlayarak tüm çalışanlarca sahiplenilmesi ve kararlılıkla “en iyiler”den örnekler ile zenginleştirilmiş; finansal etkinlik yönetilmesinden geçmektedir. Bu gerçekten hareketle “Dijital ve stratejik önemlerine göre öncelikler belirlenmiştir. Öncelikli Dönüşüm” Programı kapsamında tüm şirketlerde programın projelerin takvime yerleştirilmesi ile oluşturulan yol haritası, öncüsü ve takipçisi olacak “Dijital Dönüşüm Liderleri” belirlenmiş; şirketin önümüzdeki 2-3 yıllık çalışmalarına ışık tutacaktır. ekip ve yürütme komiteleri oluşturularak yapılanmanın ilk adımı tamamlanmış ve Koç Holding liderliğinde eşgüdümlü bir çalışma başlatılmıştır.

Ford Otosan, yetkili bayilerine ve servislerine satış ve satış sonrası süreçlerindeki ana metriklere mobil cihazlar üzerinden anlık güncellemeler ile kesintisiz kolay erişim imkanı sağlayan bir sistemi in-house olarak geliştirmiştir. 2016’nın ilk çeyreğinde devreye alınan mobil satış raporları ve bilgi sistemi, bayiler tarafından aktif olarak kullanılmaktadır. 48 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Dijital Dönüşüm’ün başarısı, şirketlerin tüm faaliyet alanlarını eksiksiz ve bütünsel bir bakışla kapsaması, üst yönetimden başlayarak tüm çalışanlarca sahiplenilmesi ve kararlılıkla yönetilmesinden geçmektedir.

- Çalışanlarımızın dijital çağın hızı ile uyumlu olarak kendilerini sorunsuz ve düşük maliyetli işlemesi açısından önemli fırsatlar yenileyebilmesini sağlamak amacıyla, çalışanların yetkinlikleri, barındırmaktadır. Bu entegrasyonun tedarikçi dünyasındaki geliştirilmesi gerekli yönler ve yeni ihtiyaçlar belirlenerek dijital dönüşümü hızlandırmak yönünde tüm ekosisteme eğitim ve gelişim çalışmaları planlanmış ve başlatılmıştır. Tüm katkısı olduğu gözlemlenmektedir. çalışanların kendi şirketlerinin ve Koç Topluluğu’nun dijital c) Dijital teknolojilerle destek faaliyetlerin iyileştirilmesi dönüşümüne katılımını ve katkısını sağlamak için iletişim ve ve yalın bir iş ortamı yaratılması, bir yandan verimliliği ortak çalışma altyapıları kurgulanmıştır. artırırken bir yandan da çalışanların katma değeri daha yüksek işlere yoğunlaşmalarını sağlamaktadır. Şirketlerde bu alanda Şirketlerde yürütülen dijital dönüşüm çalışmalarında genelde yürütülmekte olan projelerin, aynı zamanda çalışanların 4 ana tema üzerinde durulmaktadır: memnuniyet seviyelerini artırarak uzun vadeli faydalar sağlaması beklenmektedir. a) Müşteri deneyimi ve dijital pazarlama, dijital teknolojiler d) Çalışanların süreç ve fikir üretimine katılımı, şirketin sayesinde bilgi düzeyi ve seçim kabiliyeti artan ve davranışları iş alanına giren fırsatlardan daha etkin haberdar olması ve değişen müşteriyi daha iyi anlamak, ona daha iyi ulaşmak ve bunları hayata geçirmede hızlanmasının yanı sıra çalışanların daha iyi hizmet/ürün sunmak açısından önemli bir konu olarak memnuniyetine de çok olumlu katkıda bulunacaktır. ortaya çıkmaktadır. Müşteri bilgisini daha etkin kullanarak İnovasyon için de çok önemli olan bu etkileşim ve girişimcilik Müşteri İlişkisi Yönetimi’nde (CRM) veri analitiği gibi gelişkin mekanizmalarının oluşturulması, öncelikle ele alınmaktadır. sistemlerden yararlanmak, müşteriye kesintisiz ve mükemmel Her yıl düzenlenen ve çalışanların girişimciliğini özendirmeyi bir “omnichannel” deneyimi sunmak, perakende şirketler için amaçlayan “En Başarılı Koçlular” yarışmasında bu yıl öncelikli konu olarak ele alınmaktadır. “Dijitalleşenler” kategorisi oluşturularak konunun şirket b) Tedarik zinciri ve üretim faaliyetleri, gerek şirket içinde çalışanlarının gündeminde özel yer etmesi ve fark edilmesi üretimde yapay zeka (AI), Nesnelerin İnterneti (IoT) gibi sağlanmıştır. teknolojiler ile verimliliğinin ve ürün kalitesinin artırılması, gerekse tedarikçilerle süreçlerin daha iyi entegre edilerek daha

KoçSistem, dijital dönüşüm ürün portföyünün geliştirilmesi amacıyla Nesnelerin İnterneti Platformu “Platform360”ı devreye almıştır. Platform 360 ürün ailesi içinde Akıllı Üretim Ürünü ManumetriKS, Uzaktan Sayaç Okuma Çözümü SistemetriKS, Uzaktan Altyapı Yönetimi Ürünü Sitelink yer almaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 49 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

Topluluk ortak çalışma temaları Tüm şirketlerimizin yeni üretim teknolojilerinde ortaya çıkan Şirketlerin kendi içlerinde ele alacakları projeler ve dijital konuların fırsatları kendi açılarından değerlendirmeleri, uzmanlık ötesinde bazı temalar Topluluk genelinde ele alınmıştır: gerektiren konularda birikimlerini paylaşmaları, uygulanacak standartları belirlemeleri amacıyla Topluluğa değer katacak a) Büyük Veri ve Veri Analitiği, yıllardır gündemde olan, ancak ortak çalışmalar yapılmaktadır. teknik sınırlamalar nedeniyle pratik olarak toplanamayan ve c) Bilgi Teknolojileri Yetkinliği, tüm dijital girişimleri değerlendirilemeyen pek çok verinin, günümüzde gelişen mümkün kılması açısından dijital dönüşümün en önemli ve ucuzlayan sensörler, katlanarak artan bilgi işlem hızı, temellerinden biri olarak dikkat çekmektedir. Hızla gelişen depolama kapasitesi ve mobil iletişim teknolojileri sayesinde dijital dünya, yazılım ve çözüm geliştirmede hızlı ve çevik toplanıp değer yaratacak şekilde kullanılması ile dikkat çalışma alışkanlıklarının yerleşmesini, bulut gibi esnek çekmektedir. Konunun tüm dünyada görece yeni olması altyapıların yaygın kullanımını, “iki vitesli” bilgi teknolojisi ve son yıllarda sağlanan hızlı gelişmeler karşısında, yeterli organizasyonlarının oluşturulmasını ve her şeyden önemlisi birikimin oluşmasını sağlamak, fırsatları yakalamak, hatta buna uygun insan kaynağının geliştirilmesi veya bünyeye yapılabilecekleri hayal etmek için bile özel çaba gerekmektedir. katılmasını gerektirmektedir. Bu konularda her bir şirkette Topluluk çapında sinerjinin sağlanması amacıyla ilgili şirketlerle yapılan durum tespit çalışmaları sonrasında Koç Topluluğu bu konuda ortak çalışmalar yapılmakta ve gelecekte önemi olarak ihtiyaçlar, çalışma prensipleri ve siber güvenlik gibi daha da artacak bu alanda birikim oluşturulmaktadır. temel önlemlerin tanımlanması çalışma gündemine alınmıştır. b) Sanayi 4.0, üretimde dengeleri alt üst etmeye ve yeni oyuncular yaratmaya aday, ucuz iş gücü ülkeleri dahil tüm ülkelerin üzerinde durduğu bir alan olarak ön plana çıkmaktadır. Alışılagelmiş otomasyonun ötesinde insanla makinenin daha etkileşimli ve birbirini destekler şekilde çalışabildiği, verimlilik ve kalitede en üst seviyeye çıkan üretim tesislerinin oluşturulmasını mümkün kılmaktadır.

Tüpraş, Machine Learning’i yaratıcı bir şekilde Kestirimci Bakım (Predictive Maintenance) amacıyla kullanarak üretim süreçlerinde arızaları önleyip verimlilik artışı sağlamıştır. Ham petrol ünitesi tepe eşanjöründe klor nedeniyle oluşan korozyon olasılığını büyük veriyi kullanarak %86 doğrulukla tahmin edebilmiş ve bu etkiler doğru oranda kimyasallar karıştırılarak minimize edilmiştir. 50 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

DİJİTAL DÖNÜŞÜM

d) Yeni Dijital İş Fikirleri, yıkıcı yenilikler getiren ürünler, b) Yetkinliklerin geliştirilmesi: Dijital dünyada başarı için hizmetler ve iş modeli önerileri şeklinde gündeme gerekli yeni yetkinliklerin hem bugünkü dijital projeler hem de gelmektedir. Şirketlerin faaliyet alanına giren, şirket stratejisi gelecekte odaklanılacak alanlar açısından neler olduğu tespit ve kaynakları ile uyumlu olan fikirler ilgili şirketler tarafından edilmiş, eksiklerin geliştirilmesi amacıyla kapsamlı programlar değerlendirilirken, bu alanlara giremeyen diğer fikirlerin hak oluşturularak uygulanmaya başlanmıştır. ettikleri dikkat ve önemi bulabilmeleri, Topluluğun dijital c) Yönetişim: Gerek programın sürdürülebilirliğini sağlamak dünyada yeni iş ve yatırım alanları yaratması açısından önem gerekse oluşan kültürün liderliğini sağlamak amacıyla Koç taşımaktadır. Bu konuda gerekli altyapı ve kaynaklar göz Holding’de ve Topluluk şirketlerinde organizasyon açısından önüne alınarak süreçler ve yönetişim modelleri tasarlanmıştır. gereklilikler ve yapılacaklar belirlenmiş ve uygulamaya konulmuştur. Dijital kültürün yaygınlaştırılması Dijital Dönüşüm Programı’nın nihai amacı olan Koç Topluluğu genelinde ortak ve yaygın bir dijital kültür yaratma çabası, uzun soluklu bir çalışma gerektirmektedir. Bu çalışmaların temelinde de tüm çalışanlarımız yatmaktadır. Yürütülen çalışmalar 3 konuda yoğunlaşmaktadır: a) Farkındalık ve iletişim: Ortak kültürün yaratılması ve yaygınlaştırılması, tüm çalışanların dijital dünya hakkında bilgi sahibi olmasını, bilgi kaynaklarının ve katılım yollarının açık ve kolay erişilebilmesini gerektirmektedir. Bunu sağlamak ve geliştirmek amacıyla 2018 yılına kadar uzanan bir iletişim planı uygulamaya konulmuştur.

Yapı Kredi Bankası, mobil bankacılık uygulamasını baştan sona geliştirerek dijital bankacılıkta pek çok yenilik sunmuştur: Türkiye’de ilk kez göz tarama teknolojisi ile uygulamaya giriş yapabilmek, ATM’den QR kod ile para çekebilmek ve Google tabanlı arama motoru, önde gelen yenilikler olarak sıralanmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 51

“Dijital Dönüşüm Programı”nın nihai hedefi, en değerli kaynağımız olan çalışanlarımızla beraber Koç Topluluğu’nda dijital çağa uygun bir kültürel dönüşümü TOPLULUĞU KOÇ gerçekleştirmektir.

Tüm şirketlerde Dijital Dönüşüm Programı’nın öncüsü ve takipçisi olacak “Dijital Dönüşüm Liderleri” belirlenmiştir. 52 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ARAŞTIRMA GELIŞTIRME

Koç Topluluğu Ar-Ge Merkezleri sektörlerindeki en başarılı Ar-Ge Merkezleri seçilmeye devam etmişlerdir.

Koç Topluluğu şirketlerinin teknoloji, inovasyon ve ar-ge konularından sorumlu yöneticilerinden oluşan “Koç Topluluğu Teknoloji ve İnovasyon Kurulu”; Koç Topluluğu’nda teknoloji, KOÇ TOPLULUĞU ŞIRKETLERI inovasyon ve ar-ge yönetimiyle ilgili uzun vadeli stratejilerin, TOPLAM AR-GE HARCAMALARI (MILYON TL) hedeflerin ve aksiyonların belirlenmesi için çalışmalarını yeni bir vizyonla devam ettirmiştir. Teknoloji girişimciliğinde dünyanın 2016 1.276 %23 önde gelen merkezlerine ziyaretler düzenlenerek, Koç Topluluğu ORTALAMA şirketleri için inovasyon iş birlikleri, potansiyel yatırım alanları ve YILLIK hizmet sağlayıcılar araştırılmıştır. Topluluk şirketlerinde teknoloji, 2015 ARTIŞ inovasyon ve ar-ge kültürünün geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla, geniş katılımlı etkinlikler ve toplantılar düzenlenmiştir. 2014 Koç Topluluğu, 2007-2015 yılları arasında yapılan 5,9 milyar TL’lik ar-ge harcamasına ek olarak 2016 yılında yaklaşık 1,3 milyar TL 2013 ar-ge harcaması gerçekleştirmiştir. Koç Topluluğu, Türkiye’nin özel sektör ar-ge harcamasının yaklaşık %12’sini* gerçekleştirmektedir.

2012 570 Avrupa Birliği (AB) projeleri Koç Topluluğu şirketleri, AB destekli proje platformlarında etkinliklerini devam ettirmişlerdir. AB 7’nci Çerçeve Programı’nda (7.ÇP) ve Ufuk 2020 (H2020)’de devam eden proje sayısı 22; Eureka projeleri sayısı 16 olmuştur.

KOÇ TOPLULUĞU ŞIRKETLERI H2020 programında devam eden 8 projesiyle Türkiye’de özel TOPLAM AR-GE PERSONELİ sektörde en fazla projeye sahip şirket konumunda olan Arçelik; nanoteknoloji, yenilikçi malzeme teknolojileri, ev eğlence sistemleri, geleceğin fabrikaları, geleceğin interneti, soğuk gıda 2016 4.233 %30 zinciri, lojistik gibi çok farklı alanlardaki projelerde; 20’den fazla 2012-2016 ülkeden, 450’nin üzerinde üniversite, araştırma enstitüsü ve firma 2015 ARTIŞ ile beraber çalışmalarını sürdürmektedir. Arçelik, tamamlanan 5 Eureka projesinin yanı sıra devam eden 8 projesiyle, Eureka platformunda da etkin olarak yer almaktadır. 2014 Ford Otosan 2016’da, devam etmekte olan 2 adet Eureka projesine ek olarak 2 adet H2020 başvurusu ile desteğe 2013 hak kazanmıştır. “Optitruck” projesi, yakıt tüketimi ve emisyon değerlerinde %20’ye varan düşüşler elde edilmesine odaklanmaktadır. “Platirus” projesinde ise, kullanımı gün 2012 3.258 geçtikçe artan; ancak, arzı kısıtlı olan platin grubu metallerin geri dönüşümüne yönelik yenilikçi bir süreç geliştirilmesi hedeflenmektedir.

* TÜİK 2015 yılı Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İstatislikleri verileri baz alınmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 53 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

Eureka programı kapsamında yürütülen, Otokar ile KoçSistem’in Enerji proje paydaşı olarak yer aldığı ve toplu ulaşımı akıllandırma Tüpraş Ar-Ge Merkezi’nde yürütülen “Katalizör Test Pilot ve yolları daha güvenli hale getirme vizyonu olan “CoMoseF” Tesisi”nin, 2016’da kurulum ve altyapı çalışmaları tamamlanmış ve projesinin tanıtımı Otokar Sakarya fabrikasında gerçekleştirilmiştir. saha kabul testi çalışmalarına başlanmıştır. Tüpraş’ın, katalizör test etme ve değerlendirme yetkinliği açısından bulunduğu bölgede en KoçSistem Eureka kümelenmesindeki ITEA Yönetim Kurulu önemli merkez haline gelmesi beklenmektedir. üyeliğini 2016’da da sürdürmüştür. ITEA3 Call2’de onaylanmış “APPSTACLE-open standard APplication Platform for carS and Kuantag, tamamen kendi ar-ge ekibinin geliştirdiği üretim sistemi TrAnsportation vehiCLEs” ve “Media Orchestration-Sensor to ile yüksek kalitede ve düşük maliyette nano boyutta yarı iletken Screen” projelerinin TÜBİTAK süreçleri devam etmektedir. üretimini kg/gün seviyelerine çıkartmıştır. ABD ve Avrupa patent ITEA3 Call3 içerisinde “Proje Taslağı” aşamasını geçmiş olan başvurusu yapılan bu teknoloji ile üretilen nanomalzemelerin; “BALI-Building Management Applications on Lighting and sağlık, ekran teknolojisi, güneş enerjisi, dedektör, aydınlatma, Building Automation Infrastructure” ve “PAPUD-Profiling and tekstil gibi birçok alanda kullanımı mümkündür. Analysis Platform Using Deep Learning” projelerinin “Tam Proje Önerisi” aşamaları devam etmektedir. Aygaz, tüplerin izlenebilirliğinin sağlanmasına yönelik geliştirilen karekodlu etiket ve okuma sistemleriyle, üç pilot tesiste 3,5 milyon 7.ÇP’de üretim teknolojileri alanında “Proje Koordinatörlüğü” tüp etiketlemiş ve tesis-bayi arasındaki hareketleri izleyerek rolünü üstlenen ilk Türk firması olan Tofaş, “Robopartner” raporlamaya başlamıştır. LPG içerisindeki ağır hidrokarbon (Geleceğin Montaj Fabrikalarında Akıllı, Esnek ve Güvenli yapılarını süzerek, LPG’nin buharlaşma kalıntısını azaltan filtrasyon Operasyonlar İçin İnsan-Robot İş Birliği Teknolojileri) projesini sistemi kamyon tankerlere uygulanarak devreye alınmaya 2016’da da sürdürmüştür. başlanmıştır.

Tüpraş, 2016’da 2 adet H2020 projesi için kabul almıştır. İşletme Otomotiv güvenirliği, çevre teknolojileri ve proses kontrol konularında; Ford Otosan bünyesinde yaklaşık 4 yıllık bir çalışma ile geliştirilmiş “IPERM-Guided Wave Monitoring Tool”, “Safeast-Continuous olan ağır vasıta Ecotorq motoru ve Eu-6 uyumlu egzoz gazı Structural Condition Tank Integrity Monitoring of Above arındırma sistemi ile donatılmış 2016 model Ford Cargo araçların Ground Storage Tanks”, “IntegrOil-Demonstration of a Decision tanıtımı yapılmıştır. Ayrıca, Ford Otosan İnönü Fabrikası yerleşkesi Support System for a Novel Integrated Solution aimed at Water içinde yer alan 3’üncü Ar-Ge Merkezi tescil edilmiş ve Türkiye’deki Reuse in the Oil & Gas Market” ve “FUDIPO-Future Directions ilk ve tek kamyon test pisti devreye alınmıştır. of Production Planning and Optimized Energy and Process Industries” projelerinin çalışmalarına başlanmıştır. Birbirleriyle konuşan, yol kenarı üniteleriyle haberleşip, trafik sinyalizasyon sistemlerinden anlık bilgi alabilen araçlar için; Tüpraş; alanında önder olan firma ve araştırma kuruluşlarının Otokar, İSBAK ve KoçSistem iş birliğiyle “CoMoSeF” projesi üyesi olduğu, projelere yön veren H2020 SPIRE platformuna 2016 hayata geçirilmiştir. AB Eureka Celtic-Plus kapsamında yılında üye olmuştur. Tüpraş ASPIRE platformunun Türkiye’den ilk gerçekleştirilen proje ile sürüş güvenliği artırılarak, trafik yönetimi temsilcisidir. desteklenmekte; yol, hava ve trafik durumu bilgileri araçlara aktarılarak güvenli sürüş sağlanabilmektedir. 54 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ARAŞTIRMA GELIŞTIRME

Koç Topluluğu şirketleri ar-ge ve inovasyon alanlarındaki başarılarını ulusal ve uluslararası ödüllerle perçinlemeye devam etmiştir.

Otokar ayrıca, 2016’da yaptığı anlaşma ile Sultan otobüsleri Dayanıklı tüketim için İran’a teknoloji ve lisans ihraç etmeye başlamıştır. Doruk Arçelik Ar-Ge, 25’inci kuruluş yılını kutladığı 2016’da, hem ulusal markalı otobüslerde Acil Durum Fren Sistemi (AEBS - Advanced hem de uluslararası arenada birçok başarıya imza atmıştır. Emergency Braking System) ve Şerit Takip Sistemi (LDWS - Line Departure Warning System) standart uygulamaya alınmıştır. Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri’nin desteklenmesine ilişkin kanun Otobüs ailesinin en yeni üyesi 18,75 metrelik körüklü aracın ilk kapsamında, Ar-Ge Merkezi olarak tescil edilmiş 7 merkezine, teslimatı İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne gerçekleştirilmiştir. Ar-Ge 2016’da 2 yeni Ar-Ge ve 1 Tasarım Merkezi ekleyerek; toplamda Test Merkezi Klimatik Odası, araç üstyapıları ATP tip testleri için 10 Ar-Ge ve Tasarım Merkezi sayısına ulaşmış ve bu alanda da Türkiye’deki ilk ve tek onaylı test istasyonu olarak seçilmiştir. Türkiye’de lider konumunu sürdürmüştür.

Otokar, treyler alanında “Iceliner” semi-treyleri ile bir ilke daha Uluslararası ar-ge ağını genişletme çabaları kapsamında, Tayvan imza atarak; Türkiye’de üretilen ve sertifikalandırılan, Code XL yük ve İngiltere’deki ar-ge ofislerinin yanı sıra, 2016’da ABD’nin güvenlik standartlarında ilk tren yüklemelerine uygun (Huckepack) Boston bölgesinde ar-ge ofisi açılmasına yönelik çalışmalar frigorifik treyleri geliştirmiştir. sürdürülmüştür. Yurt dışı ar-ge ofisleri ile Arçelik’in dünya çapındaki ar-ge ekosisteminin güçlendirilmesi, dünyanın önde Tofaş tarafından geliştirilen, Doblo RAM Promaster City aracının gelen üniversitelerindeki yeteneklere erişilmesi ve dünyanın Kuzey Amerika pazarında satışları 2016’da da artarak sürmüştür. farklı bölgelerinde gelişmekte olan teknolojileri erken aşamada Tofaş’ın küresel rekabet gücünü pekiştiren Fiat Egea, küresel yakalayarak, yenilikçi ürünlerin tasarlanmasındaki rekabetçi pazarlara hitap edebilecek bir model ailesi olarak piyasaya avantajın daha da artırılması hedeflenmektedir. sunulmuş ve 40’dan fazla ülkeye ihracatına başlanmıştır. 2016’da Egea ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin de Çalışanların hayallerinin peşinden koşmasını teşvik edecek, devreye girmesiyle Tofaş 384 bin adet araç üretimiyle Türkiye tasarım odaklı düşünme tekniğiyle yaratıcı ortak çalışma otomotiv sektörü üretim rekorunu kırmıştır. Tofaş’ın 2016 yılına ortamı sağlayacak, ileri dijital prototipleme altyapısıyla fikirden kadar; araç konsepti, stil, gövde, iç tasarım, süspansiyon, motor, ürüne geçiş ve pazara çıkış süresini kısaltmayı sağlayacak emisyon, titreşim ve akustik alanlarında tamamlanan tasarım ve “Arçelik Garage” Çayırova kampüsünde kurularak, çalışmalara test yatırımları, 45 milyon Euro’nun üzerine çıkmıştır. başlanmıştır.

Tofaş mühendisleri 2016’da; 1 adet SCI, 9 adet SCI-Expanded, Arçelik, ileri üretim teknolojilerindeki yetkinliğini artırarak daha 5 adet diğer endekslerce taranan dergilerde, 2 adet ulusal hakemli verimli ve daha kaliteli ürünler üreten dijitalleşmiş fabrikalara dergide; 23 adet uluslararası bildiri ve 24 adet ulusal bildiri olmak ulaşma hayaline katkı sağlayacak; ileri otomasyon araçları, yapay üzere toplamda 64 yayın çalışması gerçekleştirmişlerdir. zeka, dijital ikiz, görüntü işleme, mobil ve kolaboratif robotlar (co-bot) gibi teknolojilerin deneyimlenebileceği “Atölye 4.0”ı TürkTraktör 2016’da; TEYDEB desteği ile yürüttüğü ve ar-ge Çayırova kampüsüne kurarak çalışmalara başlamıştır. çalışmalarını tamamladığı “TT Çok Amaçlı Ekonomik ve Kullanışlı Kabinli ve Platformlu Traktörlerin Geliştirilmesi” projesi ile 4’üncü Akıllı TV platformlarını zenginleştirmek üzere; geniş içerik Nesil TT Traktör modelini piyasaya sunmuştur. altyapısı, uygulama ve internet hizmetlerine sahip Android işletim sisteminin destekleneceği “Android TV” geliştirme çalışmalarında Google firması ile iş birliği yapılarak, Türkiye’nin ilk Android TV’si tasarlanmış, üretime hazır hale getirilmiş ve pazara sunulmuştur. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 55 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

Berlin IFA 2016 Fuarı’nda Arçelik, Beko ve Grundig markaları ile Finans 2 farklı alanda en yeni teknolojilere sahip ürünler sergilenmiştir. Yapı Kredi’nin ar-ge şirketi olan Yapı Kredi Teknoloji, devam IFA 2016’da sergilenen; zirai ilaç kullanmaksızın, evde, etmekte olan ar-ge projelerinin bir çıktısı olarak, uluslararası tohumdan, taze ve pestisit içermeyen sağlıklı otsu bitkiler konferanslarda iki bildiri sunmuştur. Bu bildirilerden biri Springer yetiştirilmesine olanak veren “HerbGarden”; müşterinin teması yayınevinin “Communications in Computer and Information ya da yaklaşmasını algılayarak buzdolabında otomatik kapı açma Science” dergisinde yayınlanmıştır. Yapı Kredi Teknoloji, İstanbul olanağı sağlayan “AutoDoor” mekanizması; kullanıcıya sanal Teknik Üniversitesi ARI Teknokent’te faaliyetlerine devam ederek, ocak, davlumbaz ve bulaşık makinası arayüz kullanımı ile farklı bir 2016 yılında TÜBİTAK hakemlerince olumlu olarak değerlendirilen mutfak deneyimi sağlayan “VUX” sistemi; kullanıcının aynı fırında 2 TEYDEB başvurusunu son aşamaya getirmiştir. Ayrıca, H2020 hem soğutma hem de pişirme işlemini yapmasına olanak veren programında konsorsiyumlara dahil olarak 2 adet proje başvurusu “Soğutmalı Fırın”; yıkayıcı-kurutucu tamburunun içine negatif gerçekleştirmiştir. iyon salınarak kötü kokuların yok edildiği “IonGuard” teknolojisi; kullanım kolaylığına dönük çok sayıda yeni özellik içeren yüksek Savunma sanayi kapasiteli yeni bulaşık makinesi platformu ve bulaşık makinesinde Otokar, Türkiye’nin en büyük kara sistemi projesi olan ana kullanıcıdan bağımsız deterjan dozajlama olanağı sağlayan muhabere tankı Altay’ın, mevcut prototipleri üzerindeki kullanıcı “AutoDose Sistemi”; ultra ince tasarımı, 4K teknolojisi ile emsalsiz kalifikasyon testlerine 2016’da da devam etmiştir. Altay tankı, siyah renk seviyeleri, kusursuz renkler, keskin kontrast ve en Kasım ayında İstanbul’da gerçekleştirilen High Tech Port fuarında yüksek detay seviyesi ile TV izleme keyfini farklı bir boyuta taşıyan sergilenmiştir. OLED TV katılımcılardan büyük ilgi görmüştür. Otokar, ülkemiz güvenlik güçlerinde kullanılmak üzere Cobra II Arçelik, girişimcilik ve üniversite ekosistemine yakın olarak yeni zırhlı araçlarının seri üretimine başlamıştır. projeler geliştirirken; hız kazanmak amacıyla, Ekim ayında İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa kampüsünde “Arçelik İnovasyon Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nın Deniz Kuvvetleri’nin operasyonel Merkezi”ni açmıştır. Merkezde; ödeme sistemleri, perakendecilik, ihtiyacı olarak tedarik programına aldığı “Türk Tipi Hücumbot- makineler arası iletişim, nesnelerin interneti ve sağlık çözümleri TTHB” projesi için yayınlamış olduğu “Bilgi İstek Dokümanı-BİD” üzerinde çalışılmaktadır. isterlerinin analizi yapılmış; teknik ve operasyonel isterleri sağlayan 2 adet hücumbot tasarımı sanayideki dış paydaşlarla birlikte Bu kapsamda, Aralık ayında lansmanı yapılan ve İnovasyon geliştirilerek IDEF 2015’te ürün sergilenmiştir. Haftası’nda sergilenen “Arçelik Akıllı Ev Asistanı” geliştirilmiştir. “Akıllı Ev Asistanı”; otomatik ses tanıma ile online alışveriş, yemek siparişi, fatura ödeme, bankacılık işlemleri gibi çeşitli alanlarda kullanıcı sorularını Türkçe olarak yanıtlayıp işlem yapabilecektir.

Arçelik-LG’nin tasarladığı “Yeni İç Ünite Platformuna Sahip Klima” ürünlerinin yüksek enerji verimliliği ve AB regülasyonlarına uyumu sayesinde, AB ülkelerine klima ihracı uzun bir aradan sonra tekrar başlamıştır.

Arçelik-LG Ar-Ge Merkezi, 2016’da Yıldız Teknik Üniversitesi ile ev tipi inverter klimaların el hareketleriyle kontrolüne yönelik “Inverter Klima Akıllı Etkileşim Sistemi Tasarımı” SANTEZ projesini başarıyla gerçekleştirmiştir. 56 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ARAŞTIRMA GELIŞTIRME

Diğer Ödüller Zer, ürün ve teknoloji geliştirme faaliyetlerine yönelik projelerini 2016 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen 5’inci Özel Sektör Ar-Ge 2016’da hızlandırmıştır. Koç Üniversitesi ile birlikte tasarlanan Merkezleri Zirvesi’nde, Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi 2015 “Buldozer” kurumiçi girişimcilik ve inovasyon programı yılı sonuçlarına göre; Arçelik en büyük ödül olan “Türkiye’nin En başlatılmıştır. Bu programın çıktısı olan 3 projenin, müşteri Başarılı Ar-Ge Merkezi” ödülünün yanı sıra, sektörel kategoride deneyimi doğrulama aşamasına gelinmiştir. Zer, açık inovasyona “Dayanıklı Tüketim Sektöründe En Başarılı Ar-Ge Merkezi” fırsat yaratmak için tedarikçi ve müşterileriyle tüm operasyonel ödülüne layık görülmüştür. Tofaş; “Otomotiv Sektöründe En verisini paylaştığı teknoloji platformunu devreye almıştır. Başarılı Ar‑Ge Merkezi” ödülünü alarak, bu ödülü üst üste iki yıl alma başarısını göstermiş; ayrıca, Türkiye’deki tüm Ar‑Ge Zer’in hizmet verdiği satınalma alanındaki tüm stratejik Merkezleri arasında en iyi 4’üncü merkez olmuştur. “Proje faaliyetlerin yürütüldüğü Promena platformunun teknolojisi Kapasitesi” dalında ise, KoçSistem 1’inciliği elde etmiştir. güncellenmiş ve uygulama yurt dışına pazarlanır hale gelmiştir. Fikri hakları Zer’e ait olan 3 yeni ticari yazılım (ekozer.com, Berlin’de düzenlenen IFA Fuarı’nda Arçelik; Beko ve Grundig araciste.com, medyaportal) 2016’da kullanıma hazır hale gelmiştir. markaları ile iki farklı alanda en yeni teknolojilere sahip ürünlerini sergilemiştir. Aynı etkinlikte Beko, EverFresh+ teknolojisiyle Koç Topluluğu’nun erken aşama yüksek teknoloji yatırım şirketi “CHEARI Teknoloji İnovasyonu Ödülü”ne layık görülmüştür. İnventram; bugüne kadar 3 şirket yatırımı, 13 patent lisanslama, 43 patent yatırımı ve 24 teknoloji ticarileştirme iş ortaklığını Arçelik, bu yıl 14’üncüsü düzenlenen Türk Elektronik Sanayicileri hayata geçirmiştir. 2016’da, Japonya’nın en büyük yatırım Derneği (TESİD) “Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülleri”nde, Beko 300TR gruplarından Mitsui&Co. Ltd. İnventram’ın %30’una ortak Yazarkasa POS projesi ile “Ürün Geliştirme Süreci” ödülünü olmuştur. Robotik dokunma sensörü, giyilebilir akıllı görüntüleme, almıştır. kanamayı durduran elektrostimülatör, parkinson semptomlarını ilaç seviyesinde azalttığı klinik çalışmalarla kanıtlanmış giyilebilir Verimlilik Haftası kapsamında Büyük Ölçekli İşletme ar-ge stimülatör ve artırılmış sanal gerçeklik teknolojisi ile mobil kategorisinde Arçelik Pişirici Cihazlar İşletmesi “Yüksek Verimli elektronik teşhis cihazı ve işitme engellilerin kullanacağı Türk işaret Gazlı Pişirici Yanıcı Tasarımı” projesi ile “Verimlilik Proje dilini sese çeviren akıllı eldiven teknolojileri için yatırım çalışmaları Ödülleri”nde 1’incilik ödülünün sahibi olmuştur. yurt içinde ve yurt dışında devam etmektedir. Arçelik, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından 5’incisi Tat Gıda’nın ulusal alanda 2 adet TEYDEB proje başvurusu kabul düzenlenen Türkiye İnovasyon Haftası’na bu yıl da stratejik partner edilmiştir. olarak destek vermiştir. Ar-ge ve inovasyon alanındaki başarısını her yıl aldığı ulusal ve uluslararası ödüllerle perçinleyen Arçelik, bir kez daha “Türkiye’nin Ar-Ge Lideri” seçilmiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 57 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

Ford Otosan da aynı etkinlik kapsamında, İnovaLig yarışmasının Tofaş’ın Kuzey Amerika için geliştirildiği Doblo-RAM Promaster “İnovasyon Organizasyonu ve Kültürü” dalında Türkiye 1’incisi City aracı, “Green Car Journal” tarafından 2016’dan sonra olmuştur. 2017 yılı için de ABD’de “Yılın Yeşil Ticari Aracı” seçilmiştir.

Ford Otosan’ın, tamamı Türk mühendisliği eseri olan Euro6 Yapı Kredi’nin ar-ge şirketi olan Yapı Kredi Teknoloji, Akıllı Yönetim Ecotorq Motor Ailesi; TÜBİTAK, TTGV ve TÜSİAD iş birliği ile bu Sistemi (iMS) projesi ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yıl 12’ncisi düzenlenen Teknoloji Ödülleri’nde, 23 ilden yapılan tarafından verilen “Ulusal Verimlilik Ödülleri”nde 3’üncülük 170 başvuru arasından “Teknoloji Büyük Ödülü”nü almaya hak kazanmıştır. AIRBUS’ın lideri olduğu konsorsiyum ile birlikte kazanmıştır. tamamladığı “ADAX” projesi ile “Eureka ITEA” programının “İş Etkisi” kategorisinde “Mükemmellik Ödülü” almıştır. Ayrıca, Ford Otosan, sadece ürün değil aynı zamanda mühendislik “Gözle Tanıma”, “Dokunmadan ATM’den Para Çekme” gibi ihracatı ile ülke ekonomisine katkı sağlamaya devam etmektedir. yenilikçi fonksiyonlara sahip mobil bankacılık uygulaması, iOS TİM’in düzenlediği “Türkiye’nin 500 Büyük Hizmet İhracatçısı” uygulama marketinde kullanıcıları tarafından 5 yıldıza layık araştırmasında, 2015’te gerçekleştirdiği 80 milyon ABD Dolar’lık görülmüştür. ihracat ile mühendislik hizmetleri alanında 1’incilik ödülü Ford Otosan’a verilmiştir. Söz konusu hizmetler arasında; Ecotorq Yapı Kredi’nin Temmuz-Ekim 2016 döneminde organize ettiği motorun 2017 ve 2020’de JMC firması tarafından Çin’de “Evreka2”, tüm Koç Topluluğu çalışanlarının bireysel ve takım devreye alınacak emisyon gerekliliklerine göre kavram belirleme olarak katılımına açık ilk inovasyon yarışması olmuştur. Yarı çalışmaları, Avrupa’da devreye alınacak binek ve ticari araçlar için final neticesinde 12 fikir sahibi, “KWORKS/Koç Üniversitesi geliştirilmiş dizel motorun emisyon çalışmaları, Fiesta araçlarda Girişimcilik Araştırma Merkezi” ile ortak düzenlenen eğitimlerde Euro6.1 ve Euro6.2 sertifikasyon çalışmaları, Edge ve Transit olgunlaştırdıkları fikirleri ile final değerlendirme aşamasına gibi araçlar için aktarma organları donanım çalışmaları öne geçmiştir. çıkmaktadır.

Tofaş, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nın düzenlediği 43’üncü “Ekonomiye Değer Katanlar Ödül Töreni”nden 3 ödül almaya hak kazanmıştır. Otomotiv ana sanayinde “Sektör Lideri” seçilirken; inovasyon kategorisinde 1’incilik, ihracat kategorisinde 2’ncilik ödüllerini almıştır. 58 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ İNOVASYON PROGRAMI

Sanayi gücü ile girişimci ruhun birleşmesinin getirdiği başarı

Koç Topluluğu, inovasyon stratejisini aşağıdaki şekilde belirlemiştir: Tat Gıda, inovasyon programının ilk projesi olan SEK Quark’ı 1. İnovasyon kapasitemizi artırabilmek için inovasyon kültürünü hayata geçirmiştir. Ürünler Uluslararası Lezzet ve Kalite Enstitüsü- ve uygun çalışma ortamını oluşturmak, ITQI tarafından Üstün Lezzet Ödülü’ne de layık görülmüştür. 2. Kurumiçi girişimcilik bakış açısını yaygınlaştırmak, çalışanlarımızın girişimci yönlerini ve çalışmalarını desteklemek, Otokoç Otomotiv’de, kurumiçi girişimcilik kapsamında 6 yeni 3. İnovatif faaliyetleri, ürün ve hizmet geliştirme çalışmalarının iş modeli fikrine “Yalın Girişim” yöntemi ile çalışılmış olup; yanında, tüm iş birimlerimize ve faaliyetlerimize 1 iş modeli fikri hayata geçirilmiş, 5 tanesi ise pilot proje yaygınlaştırmak, aşamasındadır. Kurumiçi girişimcilik programının yanı sıra, yeni 4. İnovasyonun önemli bir kaynağı olan dış paydaşlarımız ile hizmet ve süreç fikirlerine katkı sağlaması amacıyla açık inovasyon yapılan iş birliklerini artırmak ve iş birliklerini daha etkin bir programı için altyapı çalışmalarına başlanmıştır. biçimde yönetmek, 5. İnovasyon faaliyetlerinin sürdürülebilirliği için bunları belirli Aygaz’da, 2016 yılında başlanan inovasyon çalışmaları süreçler dahilinde yönetmek. kapsamında şirketin inovasyon vizyon, misyon ve stratejisi belirlenerek, tüm şirket çalışanlarına girişimcilik ve inovasyon Koç Holding, bu stratejisini hayata geçirebilmek adına 2014 üzerine eğitimler verilmiştir. Aygaz’da çalışanların fikirlerini yılında Koç İnovasyon Programı’nı başlatmıştır. Program toplamak üzere kurulmuş sosyal bir platform olan Aythink’e kapsamında, Koç Topluluğu şirketlerinde inovasyon yönetim sunulan fikirler arasından Aygaz’ın stratejileri ile uyumlu yeni ürün, altyapıları kurulmakta ya da mevcut inovasyon yönetim altyapıları hizmet veya iş modeli olabilecek 10 fikir seçilmiştir. Bu fikirler geliştirilmektedir. Bu altyapılar Koç Topluluğu’nun kendine özgü etrafında oluşturulan proje ekipleri, “Yalın Girişim” metodu ile bu olarak geliştirdiği İnovasyon Yönetim Modeli’ne uygun olarak fikirleri uygulanabilir iş modellerine dönüştürmüşlerdir. İlk 10 proje yapılandırılmaktadır. arasından 6 inovasyon projesi üst yönetimden destek almış olup, pilot proje olarak üzerlerinde çalışılmaktadır. Program kapsamında, inovasyonun hayata geçebilmesi adına en önemli unsur olan “Kurumiçi Girişimciler” çeşitli Ford Otosan, inovasyon programının lansmanını gerçekleştirmiştir. eğitimler, mentorlar, yeni proje yönetim teknikleri ve ödüllerle “Mega-Kent İçin Akıllı Mobilite Çözümleri” temalı ilk fikir desteklenmektedir. “Kurumiçi Girişimcilik” çalışmalarına büyük kampanyası neticesinde önceliklendirilen 6 inovasyon projesi önem verilmektedir. Bununla birlikte, en önemli inovasyon üzerinde çalışmalara devam etmektedir. alanlarından birisi olan “İş Modeli İnovasyonu” üzerine çalışılmakta ve “Açık İnovasyon” kapasitesinin artırılması adına Koçfinans, inovasyon programı lansmanını gerçekleştirmiştir. çalışmalar sürdürülmektedir. Koç Topluluğu şirketlerinde, Açık inovasyon çalışmaları kapsamında girişimciler ve başlangıç Program kapsamında yürütülen inovasyon projelerinde başlangıç şirketleri ile düzenli olarak bir araya gelmekte, ayrıca kurumiçi şirketlerinin (startup) çalışma yöntemlerine benzer yöntemler girişimcilik projelerini yürütmektedir. ile çalışılması teşvik edilmekte ve bu sayede pazara çıkış süreleri ve maliyetler azaltılmaktadır. Tüm bu çalışmalar sayesinde, yeni Koç Topluluğu inovasyon konusunda, Topluluk çapında ve şirket pazarlara girerek büyümenin sağlanması, ayrıca şirketlerde özelinde çeşitli hedefler koyarak gelişimini sürekli izlemektedir. inovasyon kültürünün oluşturulması ve kurumiçi girişimcilerin Koç İnovasyon Programı kapsamında Koç Topluluğu şirketlerinde yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Şirketlerin gönüllülüğü üzerine inovasyon yönetim altyapıları üzerine çalışılırken; Koç İnovasyon kurulu olan Program hızla Topluluk içerisinde yaygınlaşmaktadır. Endeksi sayesinde, Koç Topluluğu şirketlerinin inovasyon Program kapsamında sadece ar-ge’si olan şirketler değil, aynı yetkinlikleri yıllar bazında izlenmekte ve geliştirilmektedir. zamanda satış ve hizmet şirketleri de bulunmaktadır. Bu da inovasyonu her yere yaygınlaştırma stratejisini desteklemektedir. Program kapsamında yürütülen çalışmalar sonucunda yeni ürünler ve hizmetler pazara sunulmaya ve ek gelirler yaratılmaya başlanmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 59

FİKRİ HAKLAR

Fikri haklarda liderlik eden patent şampiyonu Topluluk KOÇ TOPLULUĞU KOÇ

7.500’ün üzerinde marka 3. Fikri haklar portföyünü iş hedefleriyle uyumlu biçimde yöneterek değer yaratmak, 4.100’ün üzerinde patent ailesi 4. Fikri hakları alım, satım veya lisanslanma suretiyle ticarileştirmek ve bu alanda iş birliklerine açık olmak, 9.600’ün üzerinde patent 5. Üçüncü kişilerin fikri haklarına saygılı olmak 800’ün üzerinde endüstriyel tasarım olarak belirlemiştir. 5.400’ün üzerinde internet alan adı ile Bu itibarla, Koç Topluluğu, Türkiye’de fikri haklar alanında bir strateji belirleyen ve ilan eden ilk şirketler topluluğudur. Koç Türkiye’nin en büyük fikri haklar portföyü Topluluğu fikri haklar stratejisini hayata geçirmek üzere “Koç Fikri Haklar Yönetimi” projesini başlatmıştır. Proje sayesinde önemli kazanımlar elde edilmiştir. Koç Topluluğu fikri haklar konusunda, KOÇ TOPLULUĞU’NUN YILLARA GÖRE Topluluk çapında ve şirket özelinde çeşitli hedefler ile gelişimini PATENT BAŞVURUSU SAYILARI sürdürmekte ve sürekli izlemektedir.

7.500’ün üzerinde marka, 4.100’ün üzerinde patent ailesi ve 2016 740 9.600’ün üzerinde patent, 800’ün üzerinde endüstriyel tasarım ve 5.400’ün üzerinde internet alan adından oluşan Koç Topluluğu 2015 660 fikri haklar portföyü, Türkiye’nin en büyük ve faaliyet gösterdiği bölgenin en önemli fikri haklar portföyüdür.

2014 563 Koç Topluluğu şirketleri, 2015 yılında toplam 660 ve 2016 yılında toplam 740 patent ve faydalı model başvurusu yapmıştır. Koç Topluluğu şirketleri, Türkiye’nin patent şampiyonu şirketleridir. 2013 400 2016 yılında Türk Patent Enstitüsü tarafından 5’incisi düzenlenen Türk Patent Ödülleri kapsamında, Arçelik Patent Ligi 1’incisi, Ford Otosan Patent Ligi 3’üncüsü ve Tofaş Patent Ligi 4’üncüsü 2012 310 olmuştur. Arçelik aynı zamanda, Uluslararası Patent Başvurusu 1’incisi ödülünü almıştır. Arçelik, Dünya Fikri Haklar Örgütü’nün (WIPO) yayınladığı ve en çok uluslararası patent başvurusu yapan Koç Topluluğu rekabet gücünü, her alanda ortaya koyduğu şirketlerin sıralandığı listede 2016 yılında, 78’inci sırada yer alarak, yeniliklerden almaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu fikri haklar Koç bu zamana kadar ulaştığı en iyi dereceye sahip olmuştur. Son 10 Topluluğu’nun büyümesini, rekabetçiliğini ve kârlılığını destekleyen yıldır, Arçelik Dünya Fikri Haklar Örgütü’nde en çok uluslararası en önemli unsurlardan biridir. patent başvurusuna sahip ilk 200 şirket arasındaki tek Türk şirketiyken; 2016 yılında ilk 100 arasına giren tek Türk şirketi Yatırımcıları için yarattığı değeri yükseltmek hedefiyle, fikri haklara olmuştur. yaptığı yatırımı her geçen yıl artırmakta olan Koç Topluluğu’nda fikri haklar yönetimine büyük önem verilmektedir. Bunlarla birlikte, Koç Topluluğu Türkiye’deki fikri haklar ekosisteminin gelişmesi ve fikri hakların ticari hayatta daha aktif Koç Topluluğu, fikri haklar stratejisini; biçimde kullanılmasını sağlamak üzere birçok çalışmaya öncülük 1. Sürdürülebilir rekabet avantajı ve en iyi iş sonuçlarını elde etmekte ve çeşitli seminer ve konferanslar vasıtasıyla bu alandaki edebilmek için fikri haklar sisteminden azami biçimde tecrübesini paylaşmaktadır. yararlanmak, 2. Fark yaratan yenilikleri ve güçlü markaları iş yapılan pazarlarda korumak, 60 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ENERJİ YATIRIMLARIMIZ, GÜÇLÜ MARKALARIMIZ VE TÜKETİCİYE VERDİĞİMİZ DEĞER İLE BÜYÜYEN TÜRKİYE’NİN ENERJİSİYİZ! KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 61 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 62 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ENERJI

2016 yılında akaryakıt sektöründeki gelişmeler 2016 yılında LPG sektöründeki gelişmeler 2016 yılı, özellikle son çeyrek dönemde görülen iyileşme ile beraber, Türkiye, dünyada 15’inci, Avrupa’da ise 3’üncü büyük LPG pazarına 2017 yılı için daha olumlu beklentileri destekleyen bir yıl olmuştur. sahiptir.

İlk çeyrek dönemde zayıf talep ve İran ambargosunun kalkmasıyla Türkiye’de 10 yılı aşkın süredir daralma trendinde olan tüpgaz tüketimi, birlikte daha da artan ham petrol arzı nedeniyle petrol fiyatları 25 doğal gaz yayılımının yavaşlaması, göçmen nüfusun yarattığı ek talep ve ABD Doları/varil düzeylerine kadar gerilemiştir. OPEC’in açıklamaları, temin fiyatlarının düşüşü gibi etkilerle stabilizasyon sürecine girmiştir. Rusya’dan gelen üretimi dondurma yönündeki açıklamalar, jeopolitik olayların yanı sıra mevsimsel talep artışının da desteğiyle yükselen ham 2003 yılından bugüne kesintisiz büyüme trendine devam eden Türkiye petrol fiyatları 40-50 ABD Doları bandında dalgalı bir seyir izlemiştir. otogaz pazarı bugün 4,3 milyon otomobil ile dünyanın en büyük OPEC’in 1,2 milyon varil/gün kesinti kararıyla birlikte, yılı 55 ABD LPG’li araç filosuna sahiptir. Otogazın çevre dostu bir ürün olduğuna Doları/varil seviyelerinde kapatmıştır. Benzin, nafta ve LPG’den oluşan ilişkin farkındalık giderek artarken, dönüşüm sistemleri teknolojilerinin hafif distilat katında; büyüyen araç parkı ve düşük fiyatların desteğiyle gelişmesinin etkisi ile kullanıcıların performans ve güvenlik konusundaki artan sürüş mesafeleri benzin tüketimini desteklerken, petrokimya algısı da olumlu yönde gelişmektedir. sektöründen gelen taleple nafta ve LPG tüketimi artmıştır. Jet yakıtı ve motorinden oluşan orta distilat katında ise; son çeyrek dönemdeki Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre 2016 yılında kısmi toparlanmaya rağmen, özellikle motorin talepleri, zayıf ekonomik Türkiye tüpgaz pazarı %0,6; otogaz pazarı ise %2,4 büyümüştür. performans ve ilk çeyrek dönemde ısınma amaçlı talebi baskılayan El Nino nedeniyle, yıl boyunca beklentilerin uzağında kalınmıştır. Güçlü 2016 yılının 3’üncü çeyreğine kadar düşük seyreden LPG fiyatları, OPEC’in hafif distilat talebinin getirdiği yüksek küresel kapasite kullanımı ve Kasım 2016 tarihli toplantısını takiben oluşan enerji fiyat artışlarına devreye giren yeni kapasiteler, Çin’in bağımsız mikro kapasiteli (teapot) paralel yükselme trendine girmiş; kur artışları ile beraber yurt içi tüketici rafinerilerine petrol ithal izni vermesiyle artan ürün fazlasının da olumsuz fiyatları olumsuz etki almaya başlamıştır. 2016 yılında Türkiye’deki toplam etkisi rafineri kârlılıklarını baskılamıştır. LPG talebinin %23’ü yerli üretimle, geri kalan %77’si ise ithalat yoluyla karşılanmıştır. LPG ithalatında en büyük paya sahip ülkeler Cezayir, Rusya, Türkiye, petrol ürünleri tüketiminde dünyada 23’üncü, Avrupa’da ise Kazakistan, Norveç ve ABD’dir. 2016 yılında Rusya ve Kazakistan menşeili 7’nci büyük pazara sahiptir. alımlarda önemli bir gerileme olmuştur.

20 yıl önce yıllık 4,5 milyon ton olan benzin pazarı, hız kazanan 2016 yılında elektrik sektöründeki gelişmeler dizelizasyon süreci ve otogaz tüketiminin yaygınlaşmasıyla, 2012 2016 yılsonu itibarıyla 78.497 MW’a ulaşan ülke elektrik kurulu yılına kadar sürekli küçülen bir seyir izleyerek 1,8 milyon tona kadar gücü, 3 ana alt sektör tarafından paylaşılmaktadır. Kamuya ait üretim gerilemiştir. Binek araç parkında büyümenin yanı sıra benzinli araç santrallerinin toplam içindeki payı %25’tir. Yap-İşlet ve Yap-İşlet-Devret motorlarında sağlanan verimlilik artışının da desteğiyle 2013 yılından modeliyle çalışan ve kamuya ait toptan elektrik satış firması TETAŞ’a satış itibaren yeniden büyüme trendine giren benzin pazarı son 4 yılda yapan üretim santrallerinin payı da yaklaşık %12’dir. %63’lük en büyük yaklaşık %20 büyümüştür. Buna karşın, önemli büyüme trendini pay ise serbest piyasa esaslarına göre çalışan özel sektör üreticilerine aittir. sürdüren motorin pazarı 20 yıllık süreçte 2,6 kat büyüyerek 8,5 milyon tondan yaklaşık 22,3 milyon ton düzeyine yükselmiştir. Özellikle 2007 Elektrik kurulu gücü, yakıt cinsi açısından değerlendirildiğinde yılından itibaren hızlı bir büyüme trendine giren jet yakıtı pazarı 1,8 hidroelektrik santralleri %34 paya sahiptir. Doğal gaz santrallerinin payı milyon tondan, 2015 yılı itibarıyla uluslararası transit uçak seferlerindeki %33, ithal ve yerli kömür santrallerinin payı ise %22’dir. %11 pay diğer artışla 4,6 milyon ton seviyesine yükselmiş; 2016 yılında turizm yenilenebilir ve termik santraller tarafından paylaşılmaktadır. sektöründeki küçülmenin etkisiyle ilk kez daralarak 4,4 milyon ton düzeyine gerilemiştir. Enerji sektöründe Koç Topluluğu Tüpraş’ın 2006 yılında Koç Topluluğu’na dahil olması sonrası yatırımlar ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre 2016 yılında operasyonel mükemmellik, üretim verimliliği, çevre düzenlemeleri ve iş Türkiye petrol ürünleri pazarı %7,6 büyürken; benzin ve motorin güvenliği konularında teknolojik gelişim ve değişime başlanmış; stratejik pazarındaki büyüme sırasıyla %6,5 ve %8,5 olmuştur. 2016’da yatırım kararları sonrası, 11 yılda gerçekleştirilen yatırım harcaması Türkiye’deki toplam benzin talebinin tamamı yerli üretimle karşılanırken; 5,8 milyar ABD Doları’na ulaşmıştır. Bu çerçevede; Türk özel sektörünün motorin talebinin 10,6 milyon tonluk kısmı yerli üretimle, geri kalan bir seferde gerçekleştirilen en büyük sanayi yatırımı olan 3 milyar ABD %52’lik kısım ise ithalat yoluyla karşılanmıştır. Motorin ithalatında Dolar’lık Fuel Oil dönüşüm tesisi (RUP) ülke sanayiine kazandırılmıştır. Hindistan, Rusya ve İsrail en önemli tedarikçi ülkelerdir. Böylece, başta motorin olmak üzere ithal edilen ürünlerin önemli bir kısmının daha yurt içi üretimle karşılanması sağlanmış ve ülkemiz cari açığı yaklaşık yıllık 1 milyar ABD Doları azaltılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 63 Enerji sektörünün İTİCİ GÜCÜ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2’ncilik artırarak 2’ncilik konumunu konumunu sağlamlaştırmıştır. 1.500’ün üzerinde sağlamlaştırmıştır. Opet ve Sunpet bayisiyle tüketiciye hizmet veren Opet, “Kusursuz Hizmet Anlayışı” ile sektöründe tüketicinin ilk tercihi olmayı hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda yapılan çalışmalar sonucu 2016 yılında Şirket, başarısını aldığı pek çok ödülle Türkiye çapında perçinlemiştir. Aygaz, Mogaz ve Türkiye çapında Aygaz, Mogaz ve Lipetgaz markalarıyla hizmet veren Lipetgaz markalarıyla hizmet Aygaz, etkin bayi yapılanması ve kurumsallaştırdığı iş kültürüyle, hem müşteriye yakınlığı hem de hizmet hızı ve kalitesiyle rekabet üstünlüğünü veren Aygaz,2016 yılında, sürdürmektedir. Şirket 2016 yılında, yeni bir rekorla 2,1 milyon tonu yeni bir rekorla 2,1 milyon aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiş ve toplam LPG pazarında %29 pay ile liderliğini sürdürmüştür. tonu aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiş ve toplam LPG Toplam 219 MW gücünde kurulu kapasite ile faaliyet gösteren Entek’in 2016 yılı konsolide satış geliri 302 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. pazarında %29 pay ile liderliğini sürdürmüştür. 64 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TÜPRAŞ

Türkiye’nin rafinaj sektöründeki tek neticesinde 2016 yılında ara ürün dahil üreticisi olan Tüpraş; Kocaeli, İzmir, %105,3 kapasite kullanım oranı (ham Kırıkkale ve Batman’da sahip olduğu 4 petrol işleme kapasite kullanım oranı İÇ PIYASA rafineride yıllık 28,1 milyon tonluk ham %100,9) gerçekleştirilmiştir. Faaliyetlerini POZISYONU petrol işleme kapasitesiyle yarattığı katma sürdürürken çevreye duyarlılığı ve değer ve cirosuyla Türkiye’nin en büyük doğal kaynakların verimli kullanımını Türkiye’nin mevcut rafinaj kapasitesinin sanayi şirketidir. Tüpraş, Avrupa’nın 7’nci ana hedefleri arasına alan Tüpraş, bu %100’üne sahip şirket büyük rafineri şirketi olup, sahip olduğu kapsamda gerçekleştirdiği “Şehir Gri Su 9,5’lik Nelson kompleksite endeksi ile Arıtımı ve Proseste Kullanımı” projesi ile Benzin, motorin, fuel oil ve jet Akdeniz’in yüksek kompleksiteye sahip az sektörde bir ilki gerçekleştirmiştir. yakıtından oluşan akaryakıt pazarı sayıda rafinerileri arasındadır. toplamında pay %60 Uluslararası rafinaj kârlılıklarının önemli Strateji ölçüde azalması ve yaşanan duruşlara Ülkenin petrol ürünleri ihtiyacını rağmen, 2016 yılında Tüpraş, 28,3 milyon karşılarken, yenilikçi uygulamalarla sektörü tonu ham petrol ve 1,3 milyon tonu yarı yönlendirmek ve müşteri memnuniyetini mamul olmak üzere toplam 29,6 milyon ULUSLARARASI en üst düzeyde sağlamak Tüpraş’ın ton şarjı ünitelerine vermiş ve tam kapasite POZISYON stratejisinin odak noktasıdır. Tüpraş maliyet kullanımı ile rekor üretim gerçekleştirmiştir. bazını düşürmenin yanı sıra operasyonel Yüksek kapasite kullanımının paralelinde gelişmişlikte mevcut en iyi teknolojileri dönüşüm ünitelerinin etkin kullanımı ve Avrupa’nın 7’nci, dünyanın 26’ncı büyük uygulayarak sektörden olumlu yönde Fuel Oil Dönüşüm Ünitesi’nin katkısıyla rafinaj kapasitesi ayrışmayı hedeflemektedir. Tüpraş, yurt %76,6 oranında beyaz ürün verimi içi ve yurt dışı alanlarda olası iş ve yatırım gerçekleştirilmiş ve 27,9 milyon ton ürün fırsatlarını yakından takip etmektedir. üretilmiştir.

2006 yılında Tüpraş’ın Koç Topluluğu’na Tam kapasite kullanımı ve uygulanan satış dahil olmasını takiben yatırımlar ile stratejilerinin etkisiyle, 2016 yılında 24,8 ORTAKLIK YAPISI operasyonel mükemmellik, üretim milyon ton yurt içi, 5,5 milyon ton ihracat verimliliği, çevre düzenlemeleri ve iş olmak üzere, geçtiğimiz yılın 1,5 milyon güvenliği konularında teknolojik gelişim ton (%5) üzerinde, 30,3 milyon ton ürün %51,00 ve değişime başlanmış; stratejik yatırım satışı gerçekleştirilmiştir. Son yıllarda Enerji Yatırımları A.Ş. kararları sonrası, 11 yılda gerçekleştirilen yapılan yatırımlar ve üretimden gelen %49,00 yatırım harcaması 5,8 milyar ABD Doları’na güç ile yurt içi satışlarda motorin, bitüm Halka Açık ulaşmıştır. ve satış toplamında; ihracat dahil toplam satışlarda ise benzin, motorin, bitüm ve Bu çerçevede; Türk özel sektörünün bir satış toplamında şirket tarihindeki en seferde gerçekleştirilen en büyük sanayi yüksek değerlere ulaşılmıştır. yatırımı ile 3 milyar ABD Dolar’lık Fuel Oil dönüşüm tesisi (RUP) ülke sanayiine Güçlü kurumsal yönetim kazandırılmıştır. Böylece, başta motorin Günümüzde şirketlerin kurumsal yönetim olmak üzere ithal edilen ürünlerin uygulamaları en az finansal performansları önemli bir kısmının daha yurt içi üretimle kadar önem taşımaktadır. Tüpraş’ın karşılanması sağlanmış ve ülkemiz cari kurumsal yönetim derecelendirme notu açığı yaklaşık yıllık 1 milyar ABD Doları 2016 yılında 10 üzerinden 9,42 olarak azaltılmıştır. RUP yatırımının devreye gerçekleşmiştir. Tüpraş endeksin kurulduğu girmesiyle rafineriler maksimum kapasite 2007 yılından bu yana endekste ilk kullanma imkanına kavuşmuş ve bunun sıralarda yer almaya devam etmektedir.

QR kodu kullanarak Tüpraş hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 65

Tüpraş, yıllık 28,1 milyon tonluk ham petrol işleme kapasitesiyle yarattığı katma değer ve cirosuyla Türkiye’nin en büyük sanayi şirketidir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 34.855 3.238 1.944 1.793 %18 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 66 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TÜPRAŞ

Ditaş, 2016 yılında 9,3 milyon ton ham petrol ve 5,9 milyon ton petrol ürünü taşıması yapmıştır.

Ödüller ve başarılar DENİZ TAŞIMACILIĞI: DİTAŞ 2017 yılı beklenti, hedef ve • “ISO 500 Şirket”, “Capital 500” Tüpraş’ın %79,98 hissesine sahip stratejiler araştırmalarında 1’inci olduğu 40 yılı aşkın deneyimiyle Tüpraş’a OPEC ve petrol üretiminde kesintiye • Türkiye İhracatçılar Meclisi İhracat operasyon ve maliyet avantajı sağlayan destek vereceklerini açıklayan OPEC dışı Şampiyonu Ödülleri 2’nci Ditaş, ham petrol ve ürün taşımacılığını ülkelerin anlaşma miktarlarına ne kadar • BİST Kurumsal Yönetim Endeksi’nde Tüpraş’ın ihtiyaçları doğrultusunda bağlı kalacağı, ABD’nin enerji politikaları 9,42 derecelendirme notu gerçekleştirmektedir. ve ham petrol üretiminde artış beklentisi • BİST-50 Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer ham petrol arzına yön verecek unsurlar alma Ditaş, 2016 yılında 9,3 milyon ton olarak öne çıkmaktadır. 2016’ya göre • Avrupa Birliği Çevre Ödülleri “Belediye ham petrol ve 5,9 milyon ton petrol daha düşük gerçekleşeceği öngörülen Kentsel Atık Sularının Sanayide Proses ürünü taşıması yapmıştır. Ham petrol talep artışında; Çin, Hindistan ve ABD gibi Suyu Olarak Kullanılmak Üzere Geri taşımalarının %95,5’i, petrol ürünü ülkelerin ekonomik performanslarının yanı Kazanımı” projesi ile 1’inci ve ülkemizi taşımalarının ise %49,9’u Tüpraş sıra, Trump yönetimi ve Fed politikalarının, temsil etme yetkisi rafinerileri ihtiyacı doğrultusunda büyümeleri likidite hareketlerinden büyük • “Sanayide Enerji Verimliliği Proje gerçekleştirilmiştir. Ditaş, 2016 yılında oranda etkilenen ekonomilere etkisi Yarışması” SEVAP-2 kategorisinde toplam ürün taşımalarının %44,6’sını belirleyici olacaktır. Bu paralelde, dünya Batman Rafinerisi 1’inci, SEVAP-3’de THY Opet, %5,5’ini ise diğer dağıtım petrol ürünleri talep artışının 1,3 milyon Kırıkkale Rafinerisi 2’nci, İzmit Rafinerisi kuruluşları adına yapmıştır. Ditaş; 1974 varil/gün olması beklenmektedir. 3’üncü yılında başladığı tanker işletmeciliğini halen • Ege Bölgesi Sanayi Odası üretimden 164.859 DWT’luk ham petrol tankeri 2017 yılı Brent ham petrol fiyat satışlar ve ihracat kategorilerinde İzmir ve toplam 142.066 DWT’luk 8 ürün ortalamasının 55 ABD Doları/varil Rafinerisi 1’inci tankerinin yanı sıra, zaman esaslı kiraladığı aralığında oluşacağı öngörülmektedir. • Ege Bölgesi Sanayi Odası Çevre 46.031 dwt’luk 3 ürün tankerleriyle Finansal performansın en önemli Ödülleri’nde İzmir Rafinerisi 210 bin ton sürdürmektedir. Sahibi olduğu çok sayıda göstergesi olan Akdeniz Kompleks

CO2 emisyonunun engellenmesi ve 100 römorkör, palamar ve servis botları ile rafineri marjının 4,0-4,5 ABD Doları/ bin Gcal enerji tasarrufu ile1’inci kılavuzluk, römorkörcülük ve palamar varil ve Tüpraş net rafineri marjının ise • ICCI 2015 Enerji Ödülleri’nde verimlilik hizmetleri de vermektedir. 5,75-6,25 ABD Doları/varil seviyelerinde kategorisinde İzmit Rafinerisi 1’inci olması hedeflenmektedir. Tüpraş’ta ham • Kocaeli Sanayi Odası Sektörel 2016 yılı Şubat ayında,158 bin DWT’luk petrol ve yarı mamul dâhil tam kapasite Performans Ödülleri’nde “Büyük Ölçekli iki yeni Suezmaks tanker inşası için kullanımıyla 29,2 milyon ton üretim ve Kuruluş” ödülü kontrat imzalanmış ve gemilerin inşasına yaklaşık 30,6 milyon ton toplam satış • Şahabettin Bilgisu Çevre Ödülleri başlanmıştır. Ayrıca, 15 bin DWT’luk hacmi planlanmaktadır. değerlendirmesinde “Çevre Yatırımları 1 adet asfalt tankeri ile 16 bin DWT’luk Teşvik Ödülü” 1 adet ürün tankeri inşası için kontrat görüşmeleri tamamlanmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 67 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Tüpraş’ın kurumsal yönetim derecelendirme notu 2016 yılında 10 üzerinden 9,42 29,6 olarak gerçekleşmiştir. (milyon ton) 2016 yılında Tüpraş, 28,3 milyon tonu ham petrol ve 1,3 milyon tonu yarı mamul olmak üzere toplam 29,6 milyon ton şarjı ünitelerine vermiş ve tam kapasite kullanımı ile rekor üretim gerçekleştirmiştir. 68 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

OPET

Opet, akaryakıt dağıtım sektöründe, 2016 yılında Şirket’in aldığı ödüller aşağıda perakende satışlar, ticari ve endüstriyel sıralanmıştır: satışlar, depolama ve uluslararası ürün • Capital Dergisi / Akaryakıt sektörünün İÇ PIYASA ticareti alanlarında faaliyet göstermektedir. ‘‘En Beğenilen Şirketi” ödülü POZISYONU Ayrıca Alman madeni yağ şirketi Fuchs ile • IPSOS ve KalDer / “Müşteri Bağlılık %50-50 ortaklığı Opet-Fuchs kanalıyla Seviyesi En Yüksek Marka” Beyaz ürünlerde %17,7 pazar payı ile madeni yağların üretimi ve pazarlamasını, • Türkiye İtibar Akademisi / “Türkiye’nin 2’nci Türk Hava Yolları ile %50-50 ortaklığı En İtibarlı Akaryakıt Dağıtım Markası” THY-Opet ile de jet yakıtı ikmali ve satışını • Woman to Watch / Yönetim Kurulu Siyah ürünlerde pazar payı ile %19,4 yapmaktadır. üyesi ve kurucusu Sayın Nurten Öztürk, 3’üncü “Yaşam Boyu Onur Ödülü” Opet, 2016 yılında yaklaşık %8 büyüyen • “Barcelona’da Bir Gün” isimli reklam akaryakıt dağıtım sektöründe pazar filmi / “Kristal Elma Bronz” ve “Felis payını artırarak 2’ncilik konumunu Başarı Ödülü” sağlamlaştırmıştır. • “Kaçan Otobüs” isimli reklam filmi / “Felis Başarı Ödülü” ORTAKLIK YAPISI 2016 yılı Opet’in etkin konumlanmış bayi • Lovemark / Akaryakıt sektöründe 3’üncü ağı ile satışlarını pazar büyümesi üzerinde kez “Aşkla Bağlanılan Marka” artırdığı bir yıl olmuştur. Bununla birlikte • Marketing Power / İnovatif pazarlama %50,00 %40,00 kur ve fiyat hareketlerine karşı Şirket, uygulamaları Öztürk Grubu Tüpraş risk politikaları çerçevesinde hareket • Brandage Dergisi / Marka ürün eşleşmesi %10,00 ederek finansal düzeyde olumlu yönde “Arda Turan-Opet En İyi Eşleşme” Diğer Koç etkilenmiştir. • Euro Cloud Awards’da Machine Learning kategorisinde Türkiye 2’nciliği İştiraklerden THY-Opet, Türkiye’deki 51 havalimanının tamamında yerli ve yabancı Çevreye ve topluma saygı pek çok havayoluna hizmet vermektedir. Kararlarını tüm paydaşlarına karşı 2016 yılında satış hacmi, konjonktürel yüksek sorumluluk anlayışı ve etik şartlar nedeniyle 2015 yılına göre %7 değerleri doğrultusunda alan Opet, düşerek 3,7 milyon m³ jet yakıtı satışı sosyal sorumluluk projelerini bu bilinçle gerçekleştirmiştir. geliştirmekte ve uygulamaktadır. Sosyal sorumluluğa odaklanmayı kurum Ödüller ve başarılar kültürünün bir parçası haline getiren Opet, 1.500’ün üzerinde Opet ve Sunpet “Tarihe Saygı”, “Yeşil Yol”, “Örnek Köy”, bayisiyle tüketiciye hizmet veren “Temiz Tuvalet” ve “Trafik Dedektifleri” Opet, “Kusursuz Hizmet Anlayışı” ile gibi birçok başarılı projeye imza atmıştır. sektöründe tüketicinin ilk tercihi olmayı hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda 2017 yılı beklenti, hedef ve yapılan çalışmalar sonucu 2016 yılında stratejiler Şirket, başarısını aldığı pek çok ödülle 2017 yılının, Şirket’in önceliği olan müşteri perçinlemiştir. memnuniyeti korunarak, kârlılıktan ödün vermeden sektör büyümesinin üzerinde bir büyüme hedeflenen ve bu hedefler doğrultusunda gerekli yatırımların yapılacağı bir yıl olması beklenmektedir.

QR kodu kullanarak Opet hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 69

Opet, 2016 yılında akaryakıt dağıtım sektöründe pazar payını artırarak 2’ncilik konumunu sağlamlaştırmıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 20.534 716 479 398 %13 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 70 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

AYGAZ

Koç Topluluğu’nun enerji sektöründe 2003’ten bu yana sürdürülen ve 2016’da faaliyet gösteren ilk şirketi Aygaz, İstanbul da yinelenen bağımsız araştırma Sanayi Odası’nın sıralamasına göre sonuçlarına göre Aygaz, hem tüpgaz hem İÇ PIYASA Türkiye’nin 13’üncü büyük sanayi şirketidir de otogaz segmentlerinde sektördeki POZISYONU ve LPG sektöründe faaliyet gösteren halka en yüksek müşteri memnuniyetine sahip açık ilk ve tek şirket konumundadır. marka unvanını kesintisiz bir biçimde Kurulduğu 1961 yılından bu yana LPG sürdürmektedir. sektörünün lideri Etkin bayi ve dağıtım ağı 2016 yılında Aygaz, yeni bir rekorla Yatırımlar Tüpgazda pazar payı ile %42 lider 2,1 milyon tonu aşan miktarda LPG satışı Aygaz ve bağlı ortaklıkları; 2016 yılında Otogazda %25 pazar payı ile lider gerçekleştirmiştir. ağırlıklı olarak tesis modernizasyon, yeni otogaz istasyonları, tüp, çevre ve Toplam LPG pazarında %29 pay ile lider Türkiye çapında Aygaz, Mogaz ve güvenlik başlıklarında olmak üzere 98 Lipetgaz markalarıyla hizmet veren milyon TL tutarında yatırım harcaması 2.200’ün üzerinde tüpgaz satış noktası gerçekleştirmiştir. bulunan Aygaz, etkin bayi yapılanması ve kurumsallaştırdığı iş kültürüyle, tüpgaz Ödüller ve başarılar pazarında hem müşteriye yakınlığı hem • Türkiye Kalite Derneği (KalDer) ve de hizmet hızı ve kalitesiyle rekabet Ipsos ortaklığıyla düzenlenen Türkiye ORTAKLIK YAPISI üstünlüğünü sürdürmektedir. 2016 yılında Müşterinin Sesi (TMS) araştırmasında EPDK verilerine göre, yurt içi tüpgaz Aygaz, tüpgaz ve otogaz segmentlerinin tüketimi %0,6 oranında artarak, 821 bin her ikisinde de “Müşteri Bağlılık Seviyesi %40,68 %24,52 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Aygaz En Yüksek Marka” seçilmiştir. Koç Holding Liquid Petroleum 342 bin ton satış ve %42 pazar payı ile • Reklamcılar Derneği tarafından Gas Development Co. %24,27 sektördeki açık ara liderliğini sürdürmüştür. düzenlenen; iletişim, reklam ve Halka Açık %10,53 pazarlama gibi yaratıcı disiplinlerin Diğer Koç 2016 yılında Aygaz’ın otogaz satışları buluşma noktası olan Kristal Elma geçen yıla göre %2 artarak 792 bin ton Reklam Ödülleri’nde Aygaz, tüpgazda 4 seviyesine gelmiştir. Aygaz, 1.700’ün ve otogazda 2 olmak üzere, ödül verilen üzerinde lisanslı otogaz istasyonuyla 11 kategorinin 5’inde toplam 6 ödüle Türkiye’nin en yaygın otogaz dağıtım ağına layık görülmüştür. sahip olan firmadır. Avrupa’nın en büyük • Aygaz, bu yıl 11’incisi düzenlenen pazarı olan Türkiye’de otogaz tüketimi ve pazarlama iletişimi alanında en EPDK verilerine göre %2,4 artışla 3 milyon yaratıcı projelerin değerlendirildiği Felis 142 bin tona ulaşmıştır. Otogazın çevre Ödülleri’nde toplam 5 ödülün sahibi dostu bir ürün olduğuna ilişkin farkındalık olmuştur. giderek artarken, dönüşüm sistemlerinin • Aygaz Otogaz markası için hazırlanan teknolojilerinin gelişmesinin etkisi ile ve usta oyuncu Şener Şen’in rol kullanıcıların performans ve güvenlik aldığı Türkiye Yola Aygaz’la Çıkıyor konusundaki algısı da olumlu yönde temalı iletişim kampanyası ile Aygaz; gelişmektedir. Reklamcılar Derneği, Reklamverenler Derneği ve Effie Worldwide Inc.’nin iş birliğiyle düzenlenen 8’inci Effie Türkiye Reklam Etkinliği Yarışması’nda “Gümüş Effie” ödülüne layık görülmüştür.

QR kodu kullanarak Aygaz hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 71

2016 yılında Aygaz, yeni bir rekorla 2,1 milyon tonu aşan miktarda LPG satışı gerçekleştirmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 6.749 408 469 416 %7 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 72 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

AYGAZ

Aygaz Doğal Gaz, 2016 yılında 1.061 milyon m3 satış gerçekleştirmiştir.

• Koç Holding’in Haziran 2015’te AYGAZ DOĞAL GAZ 2017 yılı beklenti, hedef ve başlattığı Ülkem İçin Toplumsal Cinsiyet 2004 yılında kurulan ve Aygaz bağlı stratejiler Eşitliğini Destekliyorum projesinde ortaklığı olan Aygaz Doğal Gaz, serbest Aygaz’ın ana hedefi, başta LPG ve doğal Aygaz, Koç Topluluğu’nda 2.500’ün tüketicilere boru hatları üzerinden gaz olmak üzere Türkiye ve potansiyel altında personel sayısı olan şirket doğal gaz satışının yanında, boru hatları pazarların enerji çözümleri sunan öncü kategorisinde “Ülkem İçin En Başarılı üzerinden doğal gaz kullanamayan şirketi olmaktır. Aygaz’ın kısa ve orta vadeli Şirket Ödülü”nü almıştır. tüketicilere özel taşıma araçları ile stratejilerinin başında, faaliyet gösterdiği • Aygaz, Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) toptan tüm segmentlerde pazar payını büyüterek sıra aralarında Türkiye, Norveç, İsviçre, satışı ve iletimi faaliyetlerini yürütmektedir. liderliğini sürdürmek ve mevcut iş modelini Makedonya ve Sırbistan’ın da bulunduğu Faaliyetlerini “Doğal Gaz Piyasasının LPG tüketiminin artma trendinde olduğu 33 ülkeden birçok firmanın yarıştığı Çok Yönlü Oyuncusu Olmak” vizyonuyla yurt dışı pazarlara taşımaktır. Avrupa İş Ödülleri’nde (European sürdüren Aygaz Doğal Gaz, pazar Business Awards), müşteri odaklılık dinamiklerini ve fırsatları yakından kategorisinde “Onur Kurdelesi”nin izlemektedir. (Ruban d’Honneur) sahibi olmuştur. 2016 yılında toplam 1.061 milyon m3 satış hacmi ve 864 milyon TL ciro elde eden Aygaz Doğal Gaz, sektördeki konumunu korumuştur. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 73 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Türkiye Müşterinin Sesi (TMS) araştırmasında Aygaz, tüpgaz ve otogaz segmentlerinin her ikisinde de “Müşteri Bağlılık Seviyesi En Yüksek Marka” seçilmiştir. 792 (bin ton)

2016 yılında Aygaz’ın otogaz satışları 792 bin tona yükselmiştir. 74 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ENTEK

Entek, Koç Topluluğu’nun serbest piyasada faaliyet gösteren elektrik üretim şirketidir.

Koç Topluluğu’nun elektrik üretim şirketi santrallerinden, 45 milyon TL tutarındaki Entek, toptan satış şirketi Eltek vasıtasıyla, olan Entek, 2016 yılında 157 MW’ı kısmı 207 milyon kWh karşılığında hidro oluşabilecek düşük sistem fiyat riski doğal gaz çevrim santrali (Kocaeli) ve 62 santrallerinden, 143 milyon TL tutarındaki karşısında, sistemden enerji alıp müşteriye MW’ı (2’si Karaman’da, 1’i Samsun’da kısmı ise 652 milyon kWh karşılığında Eltek satarak portföyü açısından koruma olmak üzere toplam 3 adet) hidroelektrik üzerinden yapılan ticari satışlardan elde sağlayabilmektedir. Böylelikle, sistem üretim santrali olmak üzere toplam edilmiştir. fiyatlarının düşük olduğu dönemlerde 219 MW gücünde kurulu kapasite ile Eltek’in kârlılığı artmakta ve Entek’in faaliyet göstermiştir. Entek’in işletmedeki Elektrik pazarında rekabet, yeni teknoloji rekabet gücünü yükseltmektedir. santrallerinin yanı sıra, toptan satış ve yüksek verimli santrallerin piyasaya şirketi Eltek’te %100, 625 MW’lık Ayas girmesiyle beraber artmaya devam etmiştir. 2017 yılı beklenti, hedef ve ithal kömür santral projesinde %50 ve Bu durum, düşük verimli doğal gaz yakıtlı stratejiler Enerji Borsası’nı işletmek üzere kurulan elektrik üretim tesislerinin piyasadan Entek üretim kaynak çeşitliliğine önem Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) adlı çekilmelerine sebep olmaktadır. Ancak, vererek ve özellikle yenilenebilir enerji şirkette de %0,05 oranında hisseleri Kocaeli tesisi, yakınındaki direkt bara yatırımlarına öncelik vererek dengeli bir bulunmaktadır. müşterilerine ve buhar müşterilerine satış üretim portföy yapısına ulaşmak ve pazar yapıyor olmasının avantajı ile faaliyetini payını yükseltmek amacıyla varlık satın 2016 yılı son yıllarda olduğu gibi elektrik sürdürmektedir. alımları yapmayı planlamaktadır. piyasasında kapasite fazlasının devam ettiği bir yıl olmuştur. Yaklaşık 6.650 MW yeni santral yatırımının devreye girmesi sonrasında Türkiye elektrik piyasası kurulu gücü 78.497 MW’a yükselmiştir. Serbest piyasada faaliyet gösteren özel üretim şirketlerinin toplam üretim içerisindeki payı %61’e ve toplam kurulu güç içerisindeki payı %62’ye yükselmiştir.

Entek’in 2016 yılı konsolide satış geliri 302 milyon TL olmuştur. Satış gelirinin, 114 milyon TL tutarındaki kısmı 508 milyon kWh karşılığında doğal gaz

QR kodu kullanarak Entek hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 75

DEMIR EXPORT

Demir Export, ülkemizin en kapsamlı üretim kabiliyetine sahip madencilik şirketidir.

Koç Topluluğu’nun madencilik faaliyetlerini Demir cevheri üretimi değişen piyasa tamamlanmış olup, 2017 yılında fizibilite yürüten şirketi Demir Export; 2016 koşullarına göre devam etmektedir. çalışmalarına devam edilecektir. yılsonu itibarıyla 1,6 milyon ton demir, 10 Mevcut durumda, 6 demir işletmesinden milyon ton kömür (açık ocak ve yeraltı) sadece Divriği Demir İşletmesi’nde üretim Sivas Bakırtepe Altın Madeni Projesi için ve 25 bin ons altın üretme kapasitesi ile ve satış devam etmektedir. alınmış olan Revize ÇED Olumlu Raporu’na ülkemizin en kapsamlı üretim kabiliyetine verilmiş yürütmeyi durdurma kararının sahip madencilik şirketi olma özelliğini 2017 yılı beklenti, hedef ve kaldırılmasıyla Haziran 2015’te tekrar korumuştur. Şirket, kurulduğu 1957 stratejiler başlayan çalışmalar hızla tamamlanıp, yılından beri sürdürdüğü demir cevheri, 2016 yılında altın, demir ve kömür 2016 yılında yaklaşık 10 bin ons altın VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER baz metal ve açık ocak kömür üretiminin üretiminin yanında mevcut üretim ve satışı üretimi yapılmıştır. 2017 yılında ise, yanında; 2015 yılından itibaren, yeraltı artırma ile bakır, çinko gibi baz metaller hedeflenen üretim rakamı 23 bin ons kömür ve değerli metal üretimine de başta olmak üzere proje çalışmalarına olarak belirlenmiştir. ağırlık vermiştir. ağırlık verilmiştir. Demir Export, yılda 40 milyon m3 Manisa Soma’da 2011 yılında Türkiye Bu kapsamda, 2012 yılında Maden İşleri dekapaj ve cevher üretimi yapabilecek Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) tarafından Genel Müdürlüğü’nün açtığı ihale ile kapasitedeki makina parkı ve teçhizatının açılan 36,5 milyon ton kömür üretimi Şirket’e kazandırılan Erzurum İspir Bakır- yanında deneyimli kadrosu ile Türkiye ihalesi kazanıldıktan sonra, Eynez Kömür Çinko Projesi’nde toplam 42 bin metrelik madencilik sektöründeki güçlü konumunu İşletmesi’nde başlayan 3 yıllık yatırım arama ve rezerv geliştirme sondaj çalışması sürdürmektedir. dönemi Mart 2015’te tamamlanmış ve ilk tam mekanize üretim ayağı devreye girmiştir. Kasım 2015’te 2’nci tam mekanize üretim ayağının devreye girmesiyle tam kapasite üretime geçilmiştir.

Türkiye’de bir ilk olan, tam mekanize ara katlı kömür göçertmeli uzunayak kömür üretim metodunun (Longwall Top Coal Caving - LTCC) en önemli özelliği, iş emniyetinin en üst seviyede olması, güvenli çalışma ortamı sağlaması ve yüksek üretim kapasitesidir.

Sivas Kangal Kömür İşletmesi’nde santral işletmecisi şirket ile imzalanan sözleşme kapsamında üretim devam etmektedir. Eylül 2017’de başlayacak yeni sözleşme dönemi için görüşmeler sürdürülmektedir.

QR kodu kullanarak Demir Export hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 76 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TÜRK OTOMOTİV SEKTÖRÜNE ÖNCÜLÜK OTOMOTİV EDEN ÜRETİM, MARKA VE AR-GE GÜCÜMÜZ İLE KENDİ REKORLARIMIZI KIRIYORUZ! KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 77 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 78 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

OTOMOTIV

2016 yılında otomotiv sektöründeki gelişmeler Otomotiv sektöründe Koç Topluluğu Toplam otomotiv satışları 2016 yılında, rekor bir yıl olan 2015’e Koç Topluluğu 2016 yılında ülkemizdeki toplam otomotiv göre minimal bir düşüş ile 1.007.857 adet olarak gerçekleşmiştir. üretiminin %48’ini, ihracatının %47’sini, satışlarının ise %22’sini Hafif ticari araçlarda %7, orta ticari araçlarda %6 ve ağır ticari gerçekleştirmiştir. araçlarda %44 düşüş yaşanmıştır. Buna karşın, binek araç satışları %4 artış kaydederek 756.938 adet ile tarihindeki en yüksek Koç Topluluğu otomotiv pazarında liderliğini korumuştur. Ford seviyesine ulaşmıştır. Binek araçların toplam endüstrideki payı da, Otosan %11,4 pay ile toplam otomotiv pazarında 3’üncü olurken, tarihindeki en yüksek oran olan %75,1’e yükselmiştir. Tofaş ise %10,8 ile yılı 4’üncü sırada kapatmıştır.

Toplam otomotiv üretimi, 1 milyon 486 binle; otomotiv ihracatı Dünyada sadece Ford Otosan Yeniköy Fabrikası’nda üretilen ise 1 milyon 141 binle tarihlerinin en yüksek seviyesinde Ford Courier, devreye alındığı günden itibaren yakaladığı güçlü gerçekleşmiştir. İthalatın pazardaki payı ise; binek araçlarda performansı bu yıl da sürdürmüş ve Türkiye’de 2016 yılında 1 puan, ticari araçlarda 4 puan olmak üzere, toplam endüstride en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur. Ford Otosan 1 puan artarak %68’e yükselmiştir. ticari araçlarda %29,3 payla liderlik pozisyonunu pekiştirmiştir. 2016’da büyümesini sürdüren Avrupa ticari araç pazarında, Ford Kasım ayında binek araçlara uygulanan Özel Tüketim Vergisi markası 2015 yılında yakaladığı 1’inciliği devam ettirmiştir. Ford oranları artırılmıştır. Öte yandan, yıl boyunca yaşanan kur artışları Otosan, Avrupa’da satılan Transit Ailesi araçların %81’ini üreterek maliyetleri yükseltmiştir. Bu iki gelişme sonucunda son çeyrekte Ford’un başarısında önemli katkı sahibi olmuştur. En önemli talebin bir miktar öne çekilmesi söz konusu olmuştur. Kamyon ihracat pazarlarından olan İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkma segmentinde yeni yönetmeliklerle, Türkiye’de Euro 6 emisyon kararı ve bunu takip eden gelişmelere rağmen, Şirket’in ihracat normu zorunlu hale gelmiştir. adetlerinde 2015 yılına göre artış yaşanmıştır. Böylece, Ford Otosan Türkiye ticari araç ihracatının %60’ından fazlasını tek başına 2016 yılında Türkiye otobüs pazarı %33 seviyesinde küçülmüş, gerçekleştirmiştir. Ford Otosan, 2015 yılında olduğu gibi 2016 körüklü otobüs segmentinde tek bir ihale gerçekleşmiştir. Midibüs yılında da ülkemizin ihracat şampiyonu olma gururuna erişmiştir. (7-9 metre otobüs) pazarı ise %39 oranında daralarak 2.019 adet olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında, Avrupa otobüs pazarında Tofaş, iç pazarda Fiat markasıyla hafif ticari araç pazarında %23,7 toparlanmanın başlamasının etkisiyle, Türkiye küçük, orta ve pazar payı ile 2’nci sırada yer almıştır. Fiat Egea Sedan tam yıl büyük boy otobüs ihracatı %20 düzeyinde artmıştır. olarak üretildiği ilk yıl olan 2016’da 34.755 adetle Türkiye’nin en çok tercih edilen aracı olmuştur. 2016 yılı içerisinde, Fiat Egea 2016 yılında, Türkiye treyler pazarı bir önceki yıla kıyasla %27 ailesinin Hatchback ve Station Wagon modellerinin de satışına oranında daralmıştır. Sektörün 2016 yılındaki en önemli gündem başlanarak, yeni binek otomobil ürün gamı tamamlanmıştır. maddelerinden biri bozulabilir gıda maddelerinin taşımacılığına Fiat Egea’ya yurt içi ve yurt dışı pazarlardan olan yüksek talep ilişkin ATP konvansiyonuna uyum konusu olmuştur. nedeniyle Şirket, üretim kapasitesini de 2016 yılı sonunda açıkladığı inovatif çözümler ve yeni gövde hattı yatırımı ile yıllık 450 bin 2016 yılında traktör pazarındaki gelişmeler adede yükseltmiştir. Fiat Egea ailesi ihraç pazarlarında Fiat Tipo ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı rakamlara göre, Dodge Neon model isimleri ile satılmaktadır. Dodge Neon modeli 2016 yılsonunda yurt içi traktör pazarı bir önceki yıla göre %5 2016 yılında Meksika pazarına gerçekleştirilen ilk binek otomobil büyüyerek 70.205 adede yükselmiştir. Türkiye tüm dünyada satılan ihracatı olmuştur. Tofaş, Türkiye otomotiv ihracatının %24’ünü traktör adedi bakımından 4’üncü büyük pazar konumundadır. gerçekleştirerek, en yüksek ihracat adedine ulaşan şirket olmuştur.

Otokoç Otomotiv, 2016 yılında yaklaşık 69 bin yeni araç satışı gerçekleştirmiş ve toplam pazardan %7 pay almıştır. İkinci el araç satışında ise 24 bin adetlik satışla kurumsal markalar arasında liderliğini devam ettirmiştir. Kısa süreli araç kiralamada, Avis’te %16, Budget’ta %29 ciro artışı gerçekleştirmiştir. Operasyonel kiralamada ise 27 bin adet ile araç parkını %17 artırma başarısını göstermiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 79 Otomotiv Sektöründe LİDER SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

%60 Ford Otosan Türkiye ticari araç ihracatının %60’ından fazlasını Otokar, faaliyet gösterdiği otobüs segmentlerinde tek başına gerçekleştirmiştir. liderliğini korumuş ve Türkiye’de satılan her 5 otobüsten 2’si Otokar markalı olmuştur. Otobüs Ford Otosan, 2016 yılında da ihracatını 2016 yılında %18 artıran Şirket, ihracat ülkemizin ihracat şampiyonu pazarlarına yeni ülkeleri eklemiştir. Küçük otobüs olma gururuna erişmiştir. alanında Türkiye’nin ilk teknoloji transferi anlaşmasına imza atarak, Sultan otobüslerinin İran’da üretimi için teknoloji ve lisans anlaşması imzalamıştır. Otokar ayrıca, En Çok frigorifik semi-treyler alanında en çok tercih edilen marka olurken; hafif kamyon pazarında etkinliğini artırmıştır. Tercih Edilen Savunma sanayiinde de Türkiye’nin lider zırhlı kara araçları üreticisi konumunu korumuştur. Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği ilk yıl olan 2016’da Türkiye traktör pazarının kesintisiz 10 yıldır lideri olan TürkTraktör için 2016, Türk tarım sektörünün gelişimi adına aralıksız şekilde Türkiye’nin en çok tercih edilen üretip çalışırken, ülke ekonomisinin büyümesine de katkı sağladığı binek aracı olurken, Ford bir yıl olmuştur. Şirket, 2016 yılında Türkiye’nin toplam traktör üretimin %70’ini karşılarken, 130’dan fazla ülkeye yaptığı Courier en çok tercih satışlarla da traktör ihracatının %90’ını gerçekleştirmiştir. edilen hafif ticari araç olmuştur. 80 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

FORD OTOSAN

Türkiye’nin ihracat şampiyonu Yüksek kapasite kullanımı sürdü Ford Otosan 2016’nın zorlu faaliyet Kocaeli Fabrikaları’nda 400 bin, İnönü İÇ PIYASA ortamına rağmen yılı güçlü sonuçlarla Fabrikası’nda ise 15 bin adet olmak POZISYONU tamamlamıştır. Dünyada sadece Yeniköy üzere toplam 415 bin adet araç üretim Fabrikası’nda üretilen Ford Courier, kapasitesiyle Ford Otosan, Türkiye’nin en devreye alındığı günden itibaren yakaladığı büyük otomotiv şirketidir. 2016 yılında Binek araçta %5,5 pazar payı ile 8’inci güçlü performansı bu yıl da sürdürmüş 333.749 adet ile üç vardiya üzerinden Hafif ticari araçta %26,2 pazar payı ile ve Türkiye’de 2016 yılında en çok tercih toplam %80 kapasite kullanımına 2’nci edilen hafif ticari araç olmuştur. Binek erişilmiştir. Orta ticari araçta %34,5 pazar payı ile araçlarda Şirket’in kârlılık odağı sürerken lider ticari araçlarda kârlı büyüme devam Türkiye’nin en büyük ticari araç üreticisi Kamyonda %28,1 pazar payı ile 2’nci etmiştir. Ford Otosan ticari araçlarda ve ihracatçısı olan Ford Otosan, 10.261 %29,3 payla liderlik pozisyonunu çalışanıyla istihdam lideri konumunu Toplam ticari araçlarda %29,3 pazar payı pekiştirmiştir. korurken, ülkemiz ve ortakları için değer ile lider yaratmayı sürdürmüştür. Toplam endüstride pazar payı ile %11,4 Avrupa ticari araç pazarı 2016’da 3’üncü büyümesini sürdürmüştür. Ford markası Türk otomotivinin en büyük da Avrupa’da ticari araç satışlarında ar-ge gücü 2015 yılında yakaladığı 1’inciliği devam Ford Otosan; motor, iç ve dış görsel ettirmiştir. Ford Otosan, Avrupa’da tasarım dahil, tüm bir aracı tasarlayabilen satılan Transit Ailesi araçların %81’ini tek Türk otomotiv şirketidir. Ford’un ağır ULUSLARARASI üreterek Ford’un başarısında önemli ticari araçlar ve ilgili dizel motor ve motor POZISYON katkı sahibi olmuştur. Şirket’in ihracat sistemleri için küresel mühendislik merkezi adetleri en önemli ihracat pazarlarından olan Ford Otosan, hafif ticari araç tasarım 83 ülkeye ihracat olan İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ve mühendisliğin de destek merkezidir. Türkiye ticari araç ihracatının %60’ından çıkma kararı ve bunu takip eden Ford Motor Company ve Ford Otosan fazlası gelişmelere rağmen 2015 yılının üzerinde adına sürdürülen projelerde motor, motor gerçekleşerek 257 bin adede ulaşmıştır. sistemleri, gövde ve iç mekan geliştirme Ford’un Avrupa’daki en yüksek ticari araç Ford Otosan böylece Türkiye ticari araç gibi birçok farklı proje yürütülmektedir. pazar payı ihracatının %60’ından fazlasını tek Özellikle yakıt ekonomisi ve emisyon Ford’un Avrupa’daki en büyük ticari araç başına gerçekleştirmiştir. Ford Otosan, optimizasyonu, sürücü destek sistemleri, üretim merkezi 2015 yılında olduğu gibi 2016 yılında test süreçleri ve analitik yöntemler da ülkemizin ihracat şampiyonu olma geliştirme konularında yenilikçi fikirlere gururuna erişmiştir. odaklanılmaktadır.

ORTAKLIK YAPISI

%41,04 %38,46 Ford Motor Co. Koç Holding %17,89 %2,61 Halka Açık Diğer Koç

QR kodu kullanarak Ford Otosan hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 81

Ford Courier, Türkiye’de 2016 yılında en çok tercih edilen hafif ticari araç olmuştur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 18.289 1.552 970 955 %67 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 82 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

FORD OTOSAN

Ford Otosan, ülkemizdeki 3’üncü büyük patent portföyünün sahibidir.

%100 Türk mühendisliğinin eseri İnovasyon ve dijitalleşme hamlelerini yıl 2017 yılı beklenti, hedef ve Ecotorq motor devreye alındı boyunca artan bir hızla sürdüren Ford stratejiler Ford Otosan dört yıl süren bu projede; Otosan, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve A.T. 2015 ve 2016 yıllarında 1 milyon adedin inovatif bir mimariye sahip, Euro-6 Kearney iş birliğiyle Türkiye inovasyon üzerinde rekor satış rakamına ulaşan Türk emisyonlarını sağlayan, Euro-7 liderlerinin belirlendiği İnovaLİG’de otomotiv sektörünün; binek araçlarda emisyonlarına hazır, dünya pazarları için “İnovasyon Organizasyonu ve Kültürü” uygulanan Özel Tüketim Vergisi artışı, rekabetçi, sınıfında lider özelliklere sahip kategorisinde ödüle layık görülmüştür. kur etkisi ve yüksek baz yılı sebebiyle bir motor ailesi geliştirmiştir. 100 milyon Bu ödülle ülkemizi Avrupa’daki daralacağı öngörülmektedir. Ford ABD Doları’nı aşkın yatırımla hayata geçen “IMP3roveplatformu”nda veya “Best Otosan’ın ana ihracat pazarını oluşturan yeni nesil Ecotorq motorların seri imalatı Innovator” yarışmasında temsil etme hakkı Avrupa’da 3,5 tona kadar olan ticari 30 Mart 2016’da İnönü Fabrikası’nda kazanmıştır. araç segmenti için olumlu beklentiler başlamıştır. Türkiye’de sıfırdan geliştirilen mevcuttur. Ford markasının kuvvetli pazar ve üretilen ilk ve tek kamyon motoru payı performansıyla Şirket’in ihracatta olan Ecotorq’un fikri ve sınai haklarının 2016’nın üzerinde bir performans %100’ü Ford Otosan’a aittir. Ford Cargo göstermesi hedeflenmektedir. Maliyetleri kamyonlarında kullanılmakta olan yeni iyileştirmeye yönelik çalışmaların nesil Ecotorq E6 motor ailesi; TÜBİTAK, sürdürülmesi hedeflenmekte ve bu Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) çalışmaların kârlılığın artmasına katkıda ve TÜSİAD iş birliği ile 2016 yılında 12’ncisi bulunacağı beklenmektedir. düzenlenen Teknoloji Ödülleri’nde “Büyük Ödül” almaya layık bulunmuştur.

Türk otomotiv sektörünün patent şampiyonu Türk otomotiv sektörünün patent şampiyonu olan Ford Otosan, ülkemizdeki 3’üncü büyük patent portföyünün de sahibidir. Şirket, 2016’da Türk Patent Enstitüsü’ne 178 patent başvurusu gerçekleştirmiştir. 38 adet uluslararası başvuru da “Patent Cooperation Treaty” başvurusu ile koruma altına alınmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 83 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

%100 Türk Mühendisliği 100 milyon ABD Doları’nı aşkın Ford Otosan yatırımla hayata geçen yeni Türk otomotiv nesil Ecotorq motorların seri sektörünün patent imalatı başlamıştır. şampiyonudur. 84 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TOFAŞ

Yatırımlar Yeni modeller 2015 yılında Fiat Egea ailesinin Sedan 2015 Kasım ayında satışa sunulan Fiat versiyonunun ardından, 2016 yılında Egea Sedan’ı takiben, 2016 yılında Egea İÇ PIYASA ürünün Hatchback ve Station Wagon ailesinin Hatchback ve Station Wagon POZISYONU modellerinin de yatırımları sonuçlanmış; modellerinin üretimine sırasıyla Nisan ve bu sayede yeni binek otomobil ürün gamı Temmuz 2016’da başlanmıştır. En çok satan 2’nci hafif ticari araç markası tamamlanmıştır. Fiat Egea’ya yurt içi ve “Fiat”: %23,7 pazar payı yurt dışı pazarlardan gelen yüksek talep Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği nedeniyle Şirket, üretim kapasitesini 2016 ilk sene olan 2016’da 34.755 adetle En çok satan otomobil “Fiat Egea Sedan”: yılı sonunda inovatif çözümler ve yeni Türkiye’nin en çok tercih edilen aracı 34.755 adet gövde hattı yatırımı ile yıllık 450 bin adede olmuştur. Fiat Egea Hatchback ve Station- Satışlar içinde %92’ye ulaşan yerli üretim yükseltmiştir. Bu gelişmeler ışığında, 2016 Wagon modellerinin yurt içi pazarda payı ile uzun yıllardır sektörün lideri yılı toplam yatırımı 390 milyon ABD Doları satışı sırasıyla Nisan ve Eylül aylarında olarak gerçekleşmiştir. gerçekleşmiştir. Fiat Egea ailesi ihraç Türkiye’deki toplam üretimin %25,8’i pazarlarında Fiat Tipo ve Dodge Neon (yaklaşık 383 bin adet) Otomotiv pazarı ve Tofaş model isimleri ile satılmaktadır. Dodge performansı Neon modeli 2016 yılında Meksika Tofaş, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarına gerçekleştirilen ilk binek otomobil pazarında temsil ettiği markalarla %11,1 ihracatı olmuştur. pazar payı elde etmiştir. İç pazarda Fiat ULUSLARARASI markası otomobil satışlarında %6,9 pazar Ödüller ve başarılar POZISYON payı ile 4’üncü sırada yer almış; hafif ticari • Ar-Ge Merkezleri Zirvesi’nde üst üste araç pazarında ise %23,7 pazar payı ile ikinci kez Otomotiv sektöründe “En 2’nci olmuştur. Fiat markası otomobil ve Başarılı Ar-Ge Merkezi” 280 bin adetlik araç ihracatı ile sektörde hafif ticari araç toplam satışlarında ise, • EU R&D Scoreboard 2016 1’inci %10,8 pazar payı ve 106.106 adetle değerlendirmesinde en yüksek dereceye Türkiye toplam otomotiv ihracatının 4’üncü sırada yer almıştır. ulaşan Türk şirketi %24,5’i • Fiat Egea Türkiye’nin en çok satan Şirket 2016 yılında ihracat hacmini %61 modeli Türkiye Amerika toplam ihracatının %64’ü artırarak 279.537 adede ulaşmıştır. Böylece • ABD’ye ihraç edilen Fiat Doblo’nun Ram İhracat geliri: 3.244 milyon ABD Doları Türkiye otomotiv ihracatının %24,5’ini markalı versiyonu ProMaster City’e, gerçekleştiren Tofaş, aynı zamanda rekor ABD’de Green Car Journal tarafından Dış ticaret fazlası: 1.012 milyon ABD Doları adette ihracat yapan şirket olmuştur. ikinci kez üst üste “Yılın Yeşil Ticari Aracı” ödülü • Bursa Sanayici ve İşadamları Derneği’nin (BUSİAD) düzenlendiği Doğan Ersöz Ödülü ve Başarı Ödülleri’nde “Özel Başarı Ödülü” ORTAKLIK YAPISI • Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) tarafından firmaların 2015 yılı verilerine dayandırılarak hazırlanan “Bursa İlk 250 %37,86 %37,59 Büyük Firma Araştırması”nda 1’incilik Fiat Chrysler Koç Holding Automobiles

%24,28 %0,27 Halka Açık Diğer Koç

QR kodu kullanarak Tofaş hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 85

Fiat Egea Sedan tam yıl olarak üretildiği ilk sene olan 2016’da 34.755 adetle Türkiye’nin en çok tercih edilen aracı olmuştur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 14.236 1.370 798 970 %69 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 86 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TOFAŞ

Tofaş, “CDP Türkiye İklim Liderleri” ödülünü alan 7 firmadan biri.

• Sürdürülebilirlik Akademisi tarafından Tofaş, yurt içi hafif araç pazarının tüm KOÇ FIAT KREDİ verilen “2016 Sürdürülebilir İş Ödülleri” segmentlerinde iddiasını daha geniş bir Tofaş çatısı altında satışa sunulan kapsamında atık yönetimi kategorisinde ürün portföyü ile ortaya koyarken, ihracat markalara finansal çözüm hizmetleri ödüllendirme performansının geçtiğimiz yıllara kıyasla sağlayan Koç Fiat Kredi, 2016 yılında • CDP İklim Değişikliği Programı’nın 2016 önemli ölçüde artmasını beklemektedir. 64.333 bin adet araca, 2,1 milyar TL Türkiye raporu kapsamındaki 50 şirket İhracat pazarlarında önceki yıllarda görülen tutarında kredi kullandırmış ve Tofaş’ın arasında tek otomotiv üreticisi olarak yer çeşitliliğin, 2017 yılında da artarak devam perakende satışlarının %70’ini alan Tofaş, “CDP Türkiye İklim Liderleri” etmesi beklenmektedir. kredilendirmiştir. Kredi portföyü ödülünü alan 7 firmadan biri 2,4 milyar TL’ye ulaşmıştır. • Temiz enerji ve teknoloji alanında Şirket, gerek üretim hacmi gerekse ihracat faaliyet gösteren en büyük 200 şirketi performansı açısından Türkiye Otomotiv Koç Fiat Kredi, 2016 yılında kullandırılan listeleyen “Temiz200” listesinde yer alan Endüstrisi içerisinde en önemli oyuncu kredilerin finansmanında; toplam 239 tek yerli şirket olma iddiasını ortaya koyarak, ekonomiye milyon TL nominal değerde menkul kıymet • İş sağlığı ve güvenliği alanındaki büyük katkı sağlamaya devam edecektir. ihracı gerçekleştirmiştir. Yılsonu itibarıyla uygulamaların ödüllendirildiği ve Türkiye ihraç edilen menkul kıymet bakiyesi 356,5 Metal Sanayicileri Sendikası tarafından milyon TL nominal değerdedir. düzenlenen Altın Eldiven’de, 500’den fazla çalışanın istihdam edildiği işyeri kategorisinde 1’incilik • “Güneş Enerjisinin Üretim Süreçlerinde Doğrudan Kullanımı” projesi ile AB Çevre Ödülleri Türkiye Programı kapsamında süreç kategorisinde finalistlik • Kurumsal yönetim derecelendirme notunda 9,06’dan 9,14’e yükselme

2017 yılı beklenti, hedef ve stratejiler 2017 yılı gerek Fiat Egea ailesinin tüm ürün gamı olarak tam yıl üretildiği ilk yıl olması, gerekse yıllık 450 bin adede yükseltilmiş fabrika kapasitesinin ilk kez kullanıyor olması açısından, geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirilen yatırımların sonuçlarının net bir şekilde görüleceği bir yıl olarak beklenmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 87

Tofaş, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarında temsil Tofaş üretim ettiği markalarla %11,1 pazar kapasitesini 2016 payı elde etmiştir. yılsonunda 450 bin adede yükseltmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 88 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TürkTraktör TÜRKTRAKTÖR

Kesintisiz liderlik Çiftçilerin çok kısa bir zamanda ilgisini Türkiye traktör pazarının aralıksız 10 yıldır çeken Case IH Farmall C serisi ve en ağır lideri olan TürkTraktör için 2016, Türk işler için tasarlanan yeni Optum CVX serisi, İÇ PIYASA tarım sektörünün gelişimi adına aralıksız modern tasarımı, güçlü motor seçenekleri POZISYONU şekilde üretip çalışırken; ülke ekonomisinin ve performansı kanıtlanmış transmisyonu büyümesine de katkı sağladığı bir yıl ile Türk çiftçisinin hizmetine sunulmuştur. %46,5 pazar payı ile lider olmuştur. Bunun yanı sıra pazardaki talep 10 yıldır kesintisiz lider TürkTraktör, 2016 yılında Türkiye’nin doğrultusunda Maxxum serisine standart toplam traktör üretimin %70’ini versiyonlar eklenerek, daha güçlü ve karşılarken; 130’dan fazla ülkeye yaptığı çevreci Tier 4B motoru ile Puma T4B satışlarla da traktör ihracatının %90’ını Türkiye’de satışa sunulmuştur. gerçekleştirmiştir. 2016 yılsonu itibarıyla ULUSLARARASI toplam üretim 46.031 adet; yurt içi satış Bu senenin farklı ve dikkat çeken POZISYON 33.605 adet, ihracat ise 12.625 adet ürünlerinden bir diğeri; Ar-Ge Merkezi’nde traktöre ulaşmıştır. dizayn edilip, üretilen New Holland ve Case IH ön yükleyicileri, traktörleri tam New Holland TDD ve Case IH JX serisi 2016 yılında 400 bininci motor ile donanımlı bir iş makinasına dönüştürüp traktörlerin dünyadaki tek tasarım ve 800 bininci traktör banttan indirilerek tüm tarımsal ihtiyaçlara cevap verir hale üretim merkezi başarılara yeni kilometre taşları eklenmiştir. getirmiştir. Utility Light serisi traktör ve transmisyonların dünyadaki tek Case ve New Holland marka iş ERP Dönüşüm Projesi üretim merkezi makinelerinin Türkiye distribütörlüğü Yenilikçi teknolojileri ve yatırımları ile operasyonu kapsamında; Mart 2016’da rekabet üstünlüğü yaratan TürkTraktör, TDD serisi transmisyonlar için dünyadaki Gebze’de TürkTraktör İstanbul İş 2016 yılında Dijital Dönüşüm açısından ana mühendislik ve üretim Makineleri Tesisi hizmete açılarak, İzmir önemli bir başarıya imza atmıştır. 2014 merkezi ve Ankara’daki tesislere bir yenisi daha yılında Erenler fabrikasının devreye S8000 seri motorların ana üretim eklenmiştir. alınmasıyla çoklu üretim altyapısına merkezi geçilmesi sonucunda, pazarın ve artan Yeni ürünler rekabet ortamının getirdiği hızlı aksiyon Türk mühendisler tarafından Türk alma gerekliliği çerçevesinde mevcut çiftçilerinin tüm ihtiyaçlarını karşılamak sistem altyapıları gözden geçirilerek, üzere tasarlanan New Holland TT4 Serisi 2014 yılında başlatılan ERP Dönüşüm Türkiye’de, TürkTraktör fabrikalarında Projesi 2016 yılında başarıyla devreye ORTAKLIK YAPISI üretilmeye başlanmıştır. alınmıştır. ERP Dönüşüm Projesi ile Şirket içinde kullanılan tüm iş uygulamaları ve EIMA fuarında “En İyi Bağ- Bahçe farklı mimariler tek kurumsal yapı altında %37,50 %37,50 Traktörü” kategorisinde ödül alan T4 F/N/V birleştirilmiş ve müşteriden tedarikçiye Koç Holding CNH Industrial serisi traktörler yenilenerek Türkiye’de kadar uzanan ortak bir iş ağı kurulmuştur. Osterreich GmbH satışa sunulmuştur. Türkiye’nin en büyük ve en kapsamlı ERP

%25,00 projelerinden biri olan söz konusu proje, Halka Açık ve Diğer Büyük tarım işletmelerinin tercihi olan aynı zamanda “Yılın SAP Dijital Dönüşüm T7 HD serisi Türkiye’de satışa sunulmuştur. Ödülü”ne layık görülmüştür.

QR kodu kullanarak TürkTraktör hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 89

TürkTraktör, 2016 yılında Türkiye’nin toplam traktör üretimin %70’ini karşılamıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 3.443 527 388 370 %29 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 90 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TürkTraktör TÜRKTRAKTÖR

TürkTraktör 2016 yılında toplam olarak 46.031 adet üretim gerçekleştirmiştir.

Ödüller ve başarılar Ar-Ge Merkezi, Ufuk 2020 (H2020) 2017 yılı beklenti, hedef ve Ankara Fabrikası, 2016 yılında programında “H2020-ICT-03-2016 Smart stratejiler Dünya Klasında Üretim (World Class System Integration” başlığı için yaptığı Türkiye’deki tarım politikaları ve traktör Manufacturing - WCM) metodolojisi ile proje başvurusuna TÜBİTAK tarafından sektöründeki gelişmeler ışığında farklı yürüttüğü üretim sistemindeki ana süreç “Koordinatörlüğü Destekleme-Proje teknolojik çözümler ile 2017 yılında da denetimleri sonucunda “Bronz Fabrika” Yazdırma Desteği” alınmıştır. Türk çiftçisinin modern tarımdaki en büyük seviyesine ulaşmıştır. yardımcısı olmaya devam edilecektir. Daha TürkTraktör, Stevie® Awards 2016’da, teknolojik, daha yüksek beygir gücüne 2012 yılından bu yana Makine Aksamları “Yetenek Yönetimi Modeli” kapsamında sahip, elektronik ve hidrolik sistemleri daha kategorisinde kesintisiz ihracat şampiyonu “Yol Haritam ve Parlayan Yıldızlar” gelişkin, verimliliği artırılmış, kullanıcı dostu olan TürkTraktör, Türkiye İhracatçılar projeleriyle “Gümüş Ödül” kazanmıştır. ve ergonomik traktörlerin geliştirilmesi Meclisi (TIM) tarafından her yıl açıklanan ve maliyet odaklı çalışmalara hız verilmesi en başarılı 1.000 ihracatçı listesinde, 27’nci 2015 yılı Faaliyet Raporu; “Creativity hedeflenmektedir. Satış ve satış sonrası sırada yer almıştır. International Awards” kapsamında, en iyi destekler ile çiftçilerin her an yanında olma 2’nci tasarım seçilerek “Gümüş” ve “ARC anlayışını devam ettirerek sektörün öncüsü Brand Finance tarafından gerçekleştirilen Ödülleri”nde de “Bronz Ödül”lerinin olarak farklı çalışmalara imza atılacaktır. araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’nin en sahibi olmuştur. değerli 32’nci markası olan TürkTraktör, Türkiye’nin en başarılı sanayi şirketlerinin değerlendirildiği İSO 500 araştırmasında 24’üncü; Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği Fortune 500 araştırmasında ise 45’inci ve ayrıca Capital 500’de 3 basamak yükselerek 53’üncü olmuştur.

TürkTraktör, Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) tarafından düzenlenen Yan Sanayi ve İhracat Başarı Ödülleri Töreni’nde, İhracat Başarı Ödülü (Altın Madalya) ve Teknoloji Başarı Ödülü’ne; Ankara Sanayi Odası tarafından İthalat, Kurumlar Vergisi, Ar-Ge/Patent ve Onur ödülü olmak üzere 4 kategoride ödüle layık görülmüştür. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 91

Lider Türk Traktör, 10 yıldır Türkiye traktör pazarının 800 bin lideridir. 2016 yılında 400 bininci motor ile 800 bininci traktör banttan indirilerek başarılara yeni kilometre taşları eklenmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 92 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

OTOKAR

Türkiye’nin öncü otomotiv ve savunma Savunma sanayii alanında Otokar, yurt içi sanayii şirketlerinden Otokar, 2016 yılında ve yurt dışından aldığı farklı tiplerdeki zırhlı %14 büyüyerek 1,6 milyar TL ciro elde araç siparişlerinin teslimatlarına odaklanmış, LIDER etmiş; 69,7 milyon TL net kâra ulaşmıştır. yeni siparişler almıştır. Otokar, Körfez POZISYONLAR Üretim yaptığı segmentlerin toplamında Bölgesi başta olmak üzere yurt dışı Türkiye otobüs pazarının lideri olan Şirket, satışlarını artırmak için Birleşik Arap Türkiye otobüs pazarının lideri (Şirketin frigorifik semi-treyler alanında en çok Emirlikleri’nde “Otokar Land Systems faaliyet gösterdiği otobüs segmentlerinin tercih edilen marka olmuş; savunma Limited” (“Otokar LS”) şirketini kurmuştur. toplamı) sanayiinde ise Türkiye’nin lider kara araçları 2017 yılı Şubat ayında, Otokar Land üreticisi konumunu korumuştur. 2016’da Systems şirketinin, yerel ortağı ile birlikte Türkiye frigorifik semi-treyler pazarı lideri Otokar’ın ihracatının cirosundaki payı kurduğu ortak girişim şirketi Al Jasoor, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin lider kara %27 olmuştur. Türkiye’nin en büyük savunma sanayii araçları tedarikçisi ihracat sözleşmesine imza atmıştır. Birleşik 2016 yılında Otokar, Savunma Sanayii Arap Emirlikleri’nin 8x8 amfibik zırhlı araç Müsteşarlığı’nın talebi üzerine, tasarım, ihtiyacını karşılamaya yönelik 661 milyon prototipleme ve kalifikasyon dönemi için ABD Doları tutarındaki bu anlaşmayla ana yüklenicisi olduğu Altay ana muhabere birlikte Otokar, kabiliyetlerine teknoloji tankının seri üretimi için ilk teklifini transferi ihracatını ve yurt dışında üretimi de ORTAKLIK YAPISI 18 Ocak, son teklifini ise 29 Ağustos’ta eklemiştir. sunmuştur. Sözleşmenin imzalanmasıyla birlikte, ilk tankları en kısa zamanda 2016 yılında faaliyet gösterdiği 7-10 metre %44,68 %30,51 hattan çıkaracak şekilde üretim programı otobüs ve 12-18,75 metre belediye Koç Holding A.Ş. Diğer yapılarak, seri üretim dönemi için tüm otobüsleri segmentlerinde Otokar iç altyapı gereksinimleri ve hat planlamalar pazardaki liderliğini korumaya devam %24,81 çalışılmış; ana muharebe tankı üretimi etmiş ve Türkiye’de satılan her 5 Ünver Holding A.Ş. için gerekli olan “Üretim İzin Belgesi”ni otobüsten 2’si Otokar markalı olmuştur. Milli Savunma Bakanlığı’ndan alarak, bu İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne teslim belgeye sahip olan tek kara sistemleri edilen 100 adet körüklü otobüs ve şirketi olmuştur. Gaziantep’te kullanılmaya başlanan doğal gazlı belediye otobüsleri, yılın önemli teslimatları arasında yer almıştır. Otobüs ihracatını 2016’da %18 artıran Şirket, ihracat pazarlarına yeni ülkeleri eklemiştir. Küçük otobüs alanında Türkiye’nin ilk teknoloji transferi anlaşmasına imza atarak, Sultan otobüslerinin İran’da üretimi için teknoloji ve lisans anlaşması imzalamıştır. Yedi ayrı ülkede yürütülen CoMoSef projesinde; Otokar, KoçSistem ve İSBAK’ın oluşturduğu konsorsiyum, sürüş kalitesi ve trafik güvenliğini artıran “akıllı otobüs”ü geliştirmiştir.

QR kodu kullanarak Otokar hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 93

Otokar iç pazardaki liderliğini korumuş ve kendi segmentinde Türkiye’de satılan her 5 otobüsten 2’si Otokar markalı olmuştur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 1.634 182 68 70 %27 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 94 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

OTOKAR

Otokar, yurt içi ve yurt dışından alınan mevcut siparişlerin üretimlerine odaklanmayı planlamaktadır.

2016 yılında Otokar AR-GE Test Merkezi 2017 beklenti, hedef ve stratejiler odaklanmayı planlamaktadır. Birleşik Arap Klimatik Odası, araç üstyapılarına Ticari araç pazarında durgunluğun devam Emirlikleri’nin 8x8 zırhlı araç ihtiyacını uygulanacak ve TSE’nin gözetiminde edeceğini öngören Otokar, ertelenen karşılanması yönünde de, Al Jasoor şirketi gerçekleştirilecek, bozulabilir gıda taleplerin etkisiyle belediye otobüs aracılığıyla Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki taşımacılığını uluslararası alanda pazarının yükselme eğilimine gireceğini gerekli hazırlıkları tamamlayacaktır. düzenleyen ATP tip testleri için TSE beklemektedir. Türkiye otobüs pazarındaki Altay projesinde gerekli plan ve altyapı tarafından Türkiye’deki ilk ve tek onaylı liderliğini sürdürmeyi hedefleyen Şirket, hazırlıklarını yaparak seri üretim test istasyonu olarak belirlenmiştir. yeni geliştirdiği ürünlerle pazar payını teklifini ileten Otokar, Savunma Sanayi Otokar mayın test ekipmanları ve balistik artırmayı, ihracatta yeni pazarlara açılmayı Müşteşarlığı’nın teklif değerlendirme laboratuvarları, uluslararası geçerliliği hedeflemektedir. Lojistik alanında iç sürecinin sonuçlanmasını beklemektedir. olan akreditasyon sertifikasını almaya hak pazarın güncel ihtiyaçlarına uygun olarak kazanmıştır. geliştirilen treyler ve hafif kamyon araç satışlarını artırmayı amaçlamaktadır. Ödüller ve başarılar Otokar, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası Otokar, savunma sanayinde özellikle (MESS) Altın Eldiven İş Sağlığı ve Güvenliği ihracat pazarlarındaki çalışmalarına Uygulama Ödülleri kapsamında “Altın devam etmeyi; yurt içi ve yurt dışından Eldiven” ve “Altın Öneri” ödüllerine layık alınan mevcut siparişlerin üretimlerine görülmüştür. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 95 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

EN BÜYÜK Lider Üretici SAVUNMA SANAYİ Otokar, savunma sanayiinde İHRACAT SÖZLEŞMESİ Türkiye’nin lider kara araçları Birleşik Arap Emirlikleri’nde üreticisidir. kurulan Otokar LS şirketinin yerel ortağı ile birlikte kurduğu ortak girişim şirketi Al Jasoor, Türkiye’nin en büyük savunma sanayi ihracat sözleşmesine imza atmıştır. 96 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

OTOKOÇ OTOMOTIV

Otokoç Otomotiv, otomotiv perakendeciliği ve araç kiralama pazarının lider şirketidir.

Otomotiv perakendeciliği ve araç Ödüller ve başarılar Yurt dışı yatırımları kiralama pazarında lider 2016 yılında Avis Türkiye, Müşteri Araç kiralama operasyonunda yurt dışında Otokoç Otomotiv, otomotiv Memnuniyeti’nde ABG Group’un EMEA hızla büyüyen Otokoç Otomotiv, 2016 perakendeciliğinde Otokoç ve Birmot; araç Bölgesi’nde faaliyet gösteren 110’dan yılında da Budget markası ile Gürcistan ve kiralamada Avis, Budget ve Zipcar; sigorta fazla ülke arasında, 9’uncu kez 1’inci Kuzey Kıbrıs yatırımlarını gerçekleştirmiş hizmetlerinde Otokoç Sigorta markalarıyla olmuştur. ve yurt dışındaki operasyonların sayısı 6’ya faaliyet göstermektedir. Türkiye’deki yaygın ulaşmıştır. ağının yanı sıra yurt dışında Kazakistan, Ford Başkanlık Ödülleri’nde Otokoç birçok Azerbaycan, Kuzey Irak, Macaristan, şubesi ile ödüle layık görülmüştür. 2017 yılı beklenti, hedef ve Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs olmak üzere stratejiler toplam 7 ülkede 236 noktada hizmet Turizm firmaları tarafından Macaristan Otokoç Otomotiv, yeni yatırımlarla vermektedir. Otokoç markasıyla Ford, Ford Budget, “En İyi Araç Kiralama Firması” hizmet ağını genişletmeyi ve mevcut Trucks ve Volvo; Birmot markasıyla Fiat, seçilirken, Avis Bodrum Havalimanı da tesislerini yenilemeyi planlamaktadır. Alfa Romeo, Lancia ve Jeep markalarının “Müşterilerin En Çok Beğendiği Ofis” Şirket, ikinci el operasyonunu satış ve satış sonrası faaliyetlerini ödülüne layık bulunmuştur. büyüme hedefi çerçevesinde yeniden sürdürmektedir. yapılandırmaktadır. Kısa süreli kiralamada Müşteri için değişim, değişim için Avis’te %23 büyüme ile liderliğin, Budget Otokoç Otomotiv, 2016 yılında otomotiv dönüşüm markasıyla ise %37 büyüme ile 2’nciliğin perakendeciliğinde Ford satışlarından Hem otomotiv perakendeciliği, hem de sağlamlaştırılması hedeflenmektedir. 2017 %32, Fiat satışlarından %28, Alfa Romeo, araç kiralama iş birimlerinde teknolojiyi yılında Otokoç Otomotiv, Zipcar markası Jeep satışlarından %37, Volvo satışlarından merkez alan projeler üretilerek iş ile İstanbul’da yayılımını artırarak ulaşım %38 pay almıştır. Yaklaşık 69 bin yeni araç süreçlerinde verimlilik ve müşteri alternatifleri sunmaya devam etmeyi satışı gerçekleştirerek, toplam pazardan memnuniyeti amaçlanan “İnovasyon hedeflemektedir. Araç kiralama alanında %7 pay almaktadır. İkinci el araç satışında Yönetimi”, “Dijital Dönüşüm”, “CRM yeni ülke yatırımlarına devam ederek, ise 24 bin satışla kurumsal markalar ve Sadakat Yönetimi” ile “Hizmette büyüme stratejisinde farklı coğrafyalarda arasında liderliğini devam ettirmektedir. Mükemmellik” projeleri hayata operasyonlarını yürütmeyi planlamaktadır. İkinci el ve yeni araç satışlarıyla birlikte, geçirilmiştir. “İnovasyon Yönetimi”, “Dijital Dönüşüm”, otomotiv perakendeciliği alanında yaklaşık “CRM ve Sadakat” projeleri ile “Hizmette 93 bin adet ile Türkiye’de bulunan birçok 2016 yılında başlayan “İnovasyon Mükemmellik” yaklaşımları 2017 yılında distribütör markadan daha fazla araç satışı Yönetimi” sürecinde seçilen 14 yeni da artarak devam edecektir. yapmıştır. Kısa süreli araç kiralamada, fikirden 6 yeni iş modeli için çalışmalara Avis’te %16, Budget’ta %29 ciro artışı başlanmıştır. “Dijital Dönüşüm” projesi gerçekleştirmiştir. Operasyonel kiralamada ile 14 adet proje için planlama yapılmıştır. ise 27 bin adet ile araç parkını %17 Müşteriyi yakından tanıma ve çapraz artırma başarısını göstermiştir. satış imkânı sunabilen “CRM ve Sadakat Sistemi” analiz ve yazılım çalışmaları tamamlanmıştır. Tüm yapının aynı standartta hizmet sunmasını sağlayan “Hizmette Mükemmellik” projesi araç kiralama operasyonları için devreye alınmıştır.

QR kodu kullanarak Otokoç Otomotiv hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 97 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Otokoç Otomotiv, otomotiv perakendeciliğinde Otokoç ve Birmot; araç kiralamada Avis, Budget ve Zipcar; sigorta hizmetlerinde Otokoç Sigorta markalarıyla faaliyet göstermektedir. 98 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TEKNOLOJİ VE TASARIMIN EŞSİZ BULUŞMASINI DAYANIKLI TÜM DÜNYAYA SUNARAK TÜKETİM ULUSLARARASI ARENADAKİ VARLIĞIMIZI GÜÇLENDİRİYORUZ! KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 99 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 100 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

DAYANIKLI TÜKETIM

Beyaz eşya pazarında LIDER MARKA

2016 yılında dayanıklı tüketim sektöründeki Dayanıklı tüketim sektöründe Koç Topluluğu gelişmeler Avrupa’da toplam satışlarda üçüncü büyük beyaz eşya şirketi olan Global beyaz eşya pazarının adet bazında %1,2 büyüyerek 508 Arçelik A.Ş. Türkiye’de liderliğini korurken, Romanya’da Arctic ve milyon birime ulaştığı, ciro bazında ise %0,5 artarak 184,5 milyar Güney Afrika’da Defy markaları ile pazar liderliğini sürdürmüştür. ABD Doları’na ulaştığı tahmin edilmektedir. Televizyon pazarı ise %2,5 büyüyerek 233,9 milyon adet seviyesine yükselmiş, ciro Arçelik A.Ş. global büyüme stratejisi doğrultusunda Pakistan’ın bazında ise %0,2 artarak toplamda 109,4 milyar ABD Doları’na lider beyaz eşya şirketi Dawlance’ı bünyesine katmıştır. ulaşmıştır. Global markası ve Avrupa solo beyaz eşya pazarı lideri Beko; Arçelik A.Ş.’nin ana pazarı Avrupa’da, beyaz eşya pazarı bir Avrupa’da pazar payını artırırken, fiyat endeksini korumuştur. önceki yıla göre %3,6 büyüme kaydetmiştir. İngiltere, İspanya ve Avrupa’da toplam beyaz eşya pazarında 2’nci konumda olan İtalya pazarlarındaki büyümenin desteğiyle Batı Avrupa’da %3,2 Beko; Fransa, Polonya, İspanya, Almanya ve İtalya gibi önemli artış gözlenirken, İngiltere en çok büyüyen pazar olmuştur. Doğu pazarlarda başarı grafiğini korumuş; ankastre pazarında büyüyerek Avrupa’da ise Polonya, Rusya, Ukrayna ve Romanya pazarlarındaki İngiltere’deki lider konumunu sağlamlaştırmıştır. ivme, bölgeye %4,8 büyüme performansı getirmiştir. Güney Afrika’da beyaz eşya pazarı ise %5,3 küçülmüştür. Arçelik A.Ş. pazar çeşitlendirmesi hedefi doğrultusunda Güneydoğu Asya bölgesine ihracatını artırmış, 2016 yılında Türkiye, beyaz eşya sektöründe Avrupa’nın en büyük üretim Tayland fabrikasında seri üretime başlamış, Malezya ve Vietnam’da merkezi olma konumunu sürdürmüştür. kurduğu satış ve pazarlama şirketleriyle bölgedeki yayılımını artırmıştır. BESD verilerine göre, 2016 yılsonu itibarıyla 6 ana üründe ihracat 19,54 milyon adet ile bir önceki yıla göre %8 artarken, iç pazar Ev elektroniğinin tüm kategorilerinde ürün sunan tek Avrupalı yaklaşık % 5 büyüme ile 7,46 milyon adet seviyesine ulaşmıştır. üretici Grundig; Almanya, İskandinavya ve İngiltere’de beyaz Televizyon pazarı adetsel olarak %7 küçülürken, klima pazarı %9 eşya pazarında büyümesini sürdürmüştür. Ayrıca; İspanya, büyümüştür. İtalya, Belçika, Hırvatistan, Fransa, Avusturya ve Güney Afrika pazarlarında beyaz eşya gamını tüketicilerin beğenisine sunmuştur. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 101 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Global markası Beko: Avrupa solo beyaz eşya pazarında Lider Lider Arçelik A.Ş. Türkiye’de liderliğini korurken, Avrupa’da da toplam satışlarda 3’üncü büyük beyaz eşya şirketi olmuş; Romanya’da Arctic ve Güney Afrika’da Defy markaları ile pazar liderliğini sürdürmüştür. 102 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ARÇELIK

Ar-Ge, inovasyon ve • A++ enerji seviyesine sahip, 5,5 lt su sürdürülebilirlik tüketen AquaDrop bulaşık makinesi Sektöründe sürekli fark yaratan ürünleri • A+++ enerji (- %10) enerji seviyesinde ve İÇ PIYASA ve sahip olduğu teknolojilerle liderliğini ProSmart™ Inverter Motor teknolojisine POZISYONU uluslararası arenaya taşıyan Arçelik A.Ş., sahip bulaşık makinesi 2016 yılında Türkiye’de iki yeni Ar-Ge • Standart gazlı ocaklara göre %25’e kadar Beyaz eşya, ankastre ve klimada %50 Merkezi ve bir Tasarım Merkezi daha daha verimli yanıcılara sahip gazlı ocaklar kurmuştur. Böylece, Türkiye’deki toplam • A ses seviyesine sahip ankastre fırın pazar payı ile sektöründe lider 10 Ar-Ge ve Tasarım Merkezi’yle liderliğini • A+++ enerji sınıfı ve 60 cm. derinlikte No- TV’de %28’in üzerinde pazar payı ile en koruyan Şirket, uluslararası ar-ae ağını Frost kombi buzdolabı fazla büyüyen şirket da genişletmek üzere Tayvan, Portekiz ve • 8 kg A+++, -%10 enerji tüketimine sahip İngiltere’den sonra, ABD Boston’da yeni bir sabit devirli ısı pompalı kurutucu ofis kurma çalışmalarını yürütmüştür. Türk Patent Ligi 1’incisi ve Türkiye’den en çok Şirket ayrıca birçok yenilikçi ürün ve uluslararası patent başvurusu yapan Şirket, uygulamayı da pazara sunmuştur: Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) ilk 200 • Buzdolabı, çamaşır makinesi, kurutucu, ULUSLARARASI listesinde şu ana kadarki en iyi derece ile bulaşık makinesi ve ankastre fırının akıllı POZISYON 78’inci sırada yer almaktadır. telefon, tablet veya akıllı TV’ler üzerinden kontrol edilebilmesine olanak veren Romanya’da Arctic, Güney Afrika’da Defy, Kurum içi girişimciliği teşvik etmek, tasarım “Homewhiz” Pakistan’da Dawlence markalarıyla pazar odaklı düşünme tekniği, ileri dijital prototip • Tüketicilerin online alışveriş, fatura ödeme altyapısı ile fikirden ürüne, üründen ve bankacılık işlemleri yapabilecekleri, lideri pazara geçiş sürecini hızlandırmak için günlük hayatı kolaylaştıran pek çok bilgiye Global markası Beko: yaratıcı ortak çalışma ortamı “Garage” hızlı erişebilecekleri, kullanıcı sorularını kurulmuştur. Ar-Ge ve Üretim Teknolojileri Türkçe yanıtlayabilen “Akıllı Ev Asistanı” Avrupa’nın toplam beyaz eşya pazarında çalışanlarına yarının teknolojilerinin • Zirai ilaç kullanmaksızın, evde tohumdan, 2’nci, solo beyaz eşya pazarında lider yetkinliklerini kazandıracak bir eğitim taze ve pestisit içermeyen sağlıklı otsu marka platformu olan “Teknik Akademi Programı” bitkiler yetiştirilmesine olanak veren İngiltere beyaz eşya pazarında 1’inci da başlatılmıştır. “HerbGarden™” • Cooksense teknolojisi ve tek tuş ile anında Polonya beyaz eşya pazarında 1’inci Dijitalleşme ve nesnelerin interneti temizlenebilme özelliğine sahip “Kapsüllü Fransa solo beyaz eşya pazarında 1’inci (IoT) kavramlarına yönelik, iletişim Türk Kahve Makinesi” protokolleri, bulut güvenliği, veri analitiği, • Kuzey Amerika pazarına uygun solo fırın ve robotik, yapay zeka gibi alanlarda ar-ge Energy Star 24” kurutma makinesi çalışmalarına devam edilmiştir. İleri üretim • Ultra ince tasarıma ve 4K teknolojisine teknolojilerindeki yetkinliğin artırılarak, sahip OLED TV daha verimli ve kaliteli ürünler üreten; • Türkiye’de üretilen ilk Smart LED Slim ORTAKLIK YAPISI dijitalleşmiş fabrika hedefi doğrultusunda Android TV ileri otomasyon araçları, yapay zeka, dijital ikiz, görüntü işleme, mobil ve kolaboratif Şirket, iklim değişikliği etkilerinin azaltılmasına robotlar gibi teknolojileri barındıran “Atölye yönelik uluslararası girişimlere destek vermeye %40,51 %25,15 4.0” kurulmuştur. devam etmiştir. Arçelik A.Ş., UNEP ve GEF’in Koç Holding Halka Açık United for Efficiency (U4E) projesi kapsamında %17,61 %16,73 2016 yılında da enerji ve su tüketimi, ses Tayland, Güney Afrika Cumhuriyeti, Burla Grubu Diğer Koç seviyesi gibi ürünlerin çevresel etkilerini Ukrayna ve Türkiye’de enerji verimli ev tipi azaltmaya yönelik ar-ge faaliyetlerine buzdolaplarına geçiş ile sağlanacak potansiyel yoğun olarak devam edilmiş ve bu enerji tasarrufunun hesaplanması ve bu çalışmaların sonucunda alanında verimli konuda piyasa analizi için teknik destek kullanım özellikleriyle öne çıkan ürünler vermiştir. Ayrıca, Birleşmiş Milletler İklim geliştirilmiştir. Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, 22’nci Taraflar

QR kodu kullanarak Arçelik A.Ş. hakkında Konferansı COP22’de konuşmacı olarak daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. katılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 103

Toplam 14 Ar-Ge ve Tasarım Merkezi’ne sahip olan Arçelik A.Ş., Dünya Fikri Haklar Örgütü ilk 200 listesinde yer alan tek Türk şirketidir ve listede 78’inci sıraya yükselmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 16.096 1.767 1.202 1.300 %60 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 104 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ARÇELIK

2016 yılında Arçelik A.Ş.’nin dünya genelindeki satış ve pazarlama ofislerinin sayısı 34’e ulaşmıştır.

Eskişehir ve Bolu’daki geri dönüşüm projeler üzerinden devam ettirmeyi ve yurt • Türkiye İhracatçılar Meclisi İnovasyon tesislerinde, yüksek enerji tüketen eski içi liderliğini pekiştirmeyi hedeflemektedir. Haftası “Ar-Ge Liderliği” ödülü ürünlerin geri dönüştürülmesiyle ülkenin • Bolu Pişirici Cihazlar İşletmesi Yüksek enerji kazancına her biri 2,5 MW’lık Arçelik A.Ş. ve LG arasındaki ortaklık Verimli Gazlı Pişirici Yanıcı Tasarımı projesi 8 rüzgâr türbininin üreteceği enerji sözleşmesinin yenilenmesiyle ev tipi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Büyük kadar katkı sağlanmıştır. Tesislerden klimalara ilave olarak, ticari klima İşletmeler Ar-Ge 1’incilik ödülü elde edilen malzemeler, geri dönüşüm üretiminin de devreye alınması • Arçelik, Türkiye’nin Lovemarkları gücünü vurgulamak üzere, önde gelen hedeflenmektedir. araştırmasında “Türkiye’nin En Sevilen tasarım sanatçıları tarafından objelere Markası” dönüştürülerek Contemporary İstanbul Güçlü ve istikrarlı büyümeye • Beko yazarkasa POS’a “Ürün Geliştirme “Cycles” sergisinde tüketicilerin devam Süreci - TESİD Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülü” beğenisine sunulmuştur. Arçelik A.Ş., 2016 yılında da kritik • Beko EverFresh+® buzdolabı “CHEARI - pazarlardaki daralmalara ve ekonomik Teknoloji İnovasyonu Ödülü” Yatırımlar dalgalanmalara rağmen güçlü ve istikrarlı • Grundig 8kg A+++ Hibrit Kurutma 2016 yılında Arçelik A.Ş.’nin dünya büyümesini sürdürmüş, faaliyet kârlılığını Makinesi Stiftung Warentest “Test genelindeki satış ve pazarlama ofislerinin artırmayı başarmıştır. Şampiyonu” ödülü sayısı 34’e ulaşmıştır. Beko markası ile ABD • Beko ve Blomberg Kurutma Makinelerine pazarına giriş yapan Şirket, 2017 yılı ve 2016’da bir önceki yıla göre %13,6 “ABD Çevre Koruma Ajansı 2017 Energy sonrasında bu pazardaki varlığını artırmayı artışla 16.096 milyon TL konsolide ciro Star” tescili da öncelikli hedefleri arasında belirlemiştir. gerçekleştirilmiştir. Bu cironun %60 uluslararası pazarlardan elde edilmiştir. 2017 ve sonrası Arçelik A.Ş., Asya Pasifik ve Türkiye Şirketin net kârı 1.304 milyon TL’ye Ev teknolojileri alanında pozisyonunu arasında istikrarlı ve güçlü bir varlık ulaşmıştır. güçlendirmek için yeni yatırım ve dönüşüm sağlayacağı ticari koridor oluşturmayı projelerini hayata geçiren Arçelik A.Ş., hedeflemektedir. Bu hedefi doğrultusunda Ödüller ve başarılar Amerika’dan Asya Pasifik’e uzanan geniş stratejik bir adım atarak, dünyanın en • 2’nci kez CDP Global “The A List: The bir coğrafyada sürdürülebilir kârlı büyüme büyük altıncı nüfusuna sahip Pakistan’ın CDP Climate Performance Leadership stratejisi ve sektörünün öncü oyuncusu lider beyaz eşya markası Dawlance’ı Index”inde olma hedefiyle faaliyetlerini sürdürecektir. 3 üretim tesisi ve dağıtım ağıyla bünyesine • 3’üncü kez BIST Sürdürülebilirlik Global trendler ve sürdürülebilir gelişim katmıştır. Böylece Şirket, genç nüfus, hızla Endeksi’nde hedefleri ışığında büyüme stratejisini gelişen orta sınıf ve yüksek ekonomik • Morgan Stanley Capital International şekillendiren Arçelik A.Ş; tüketiciyi merkeze potansiyele sahip bu coğrafyada önemli bir (MSCI) Global Sürdürülebilirlik Endeks alan bir yaklaşım ile ar-ge, inovasyon, konum elde etmiştir. Serilerinde “AAA” derecelendirme notu kalite, tasarım ve marka odaklı yatırımlarına • Çayırova Çamaşır Makinesi İşletmesi devam edecektir. Şirket, faaliyet gösterdiği Arçelik A.Ş., Romanya’daki faaliyetlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EVET pazarlarda tüketiciye özel ürün geliştirme ve yeni fabrika yatırımıyla genişletmektedir. (En Verimli Endüstriyel Tesis) 1’incilik yönetsel yetkinlikleriyle organik büyümeye Fabrikanın, Endüstri 4.0 standartlarına ödülü, Eskişehir Buzdolabı İşletmesi, odaklanırken yeni pazarlarda ise üretim tesisi sahip Arçelik’in ilk model üretim tesisi SEVAP-2 (Sanayide Enerji Verimliliğinin yatırımı, birleşme ve satın alma fırsatlarını olması planlanmaktadır. Artırılması Projeleri) 2’ncilik ödülü değerlendirecektir. • Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri Zirvesi, Türkiye’de Arçelik Pazarlama A.Ş. ile yeni “En Başarılı Ar-Ge Merkezi” büyük Şirket, çalışanlarının yeteneklerini bir yapılanmaya giden Şirket, perakende ödülü, “Dayanıklı Tüketim Sektöründe geliştirmeye devam ederek, küresel dönüşümünü yeni kanallar ve dijital En Başarılı Ar-Ge Merkezi” sektörel organizasyonunun etkinliğini en üst seviyeye 1’incilik ödülü çıkarmayı da hedeflemektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 105 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Beko markası ile ABD pazarına giriş yapan Şirket, 2017 yılı ve sonrasında bu pazardaki varlığını artırmayı da Arçelik, 2016 yılında farklı öncelikli hedefleri arasında platformlarda Türkiye’nin belirlemiştir. “Ar-Ge Liderliği” ve “Türkiye’nin En Sevilen Markası” ödüllerini almıştır. 106 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ARÇELIK-LG

Arçelik-LG, Orta ve Yakın Doğu ile Avrupa’nın en büyük klima üreticisidir.

2000 yılında 300 bin adet üretim Arçelik-LG, eşanjör üretim alanındaki kapasitesi ile başlayan Arçelik-LG, bugün yeteneklerini kullanarak, Arçelik Kurutucu yıllık 1,5 milyon adet üretim kapasitesi İşletmesi’nin yüksek verimli ısı pompalı İÇ PIYASA ve yıllık ortalama 691 personel ile yoluna kurutucuları için ithal ettiği eşanjörleri POZISYONU devam etmektedir. Tedarik yapılan yan üreterek, enerji verimliliği daha yüksek sanayide ise yaklaşık bin kişiye endirekt kurutma makinalarının geliştirilmesine %51 pazar payıyla lider (montaj pazar olarak istihdam sağlanmaktadır. destek olmuştur. Bu sayede hem maliyet payı) ucuzlaştırmaya hem de rekabetçiliğe Arçelik-LG, Orta ve Yakın Doğu ile önemli katkı sağlanmıştır. Avrupa’nın en büyük klima üreticisidir. Yenilikçi yaklaşımı, güçlü teknolojik LG’nin tüm dünyadaki klima fabrikalarında altyapısı, geniş dağıtım ve servis ağı yapmış olduğu kalite denetlemesinde, sayesinde Şirket, yurt içinde %50’den fazla Arçelik-LG klima fabrikası sektöründe ULUSLARARASI pazar payıyla lider konumunu muhafaza 1’inci seçilmiştir. POZISYON etmektedir. Başta Afrika ve Orta Doğu pazarlarına olmak üzere klima üretiminin 2017 yılı beklenti, hedef ve Orta ve Yakın Doğu ile Avrupa’nın en yaklaşık %40’ı ihraç edilmektedir. stratejiler büyük klima üreticisi Arçelik-LG yurt içinde pazar payı Arçelik-LG pazarda artan rekabet liderliğini sürdürüp Türk tüketicisine doğrultusunda enerji verimliliği yüksek enerji verimliliği yüksek kaliteli ürünler (A++ ve üzeri) ve daha uygun maliyetli sunarken, yurt dışında stratejik olarak yeni bir Inverter model geliştirerek 2017 Avrupa, Afrika, BDT ve Orta Doğu’da sezonunda pazara sunulacak şekilde ar-ge büyümeyi hedeflemektedir. Ayrıca yeni TOPLAM CİRO çalışmalarını tamamlamıştır. Bu sayede gelişmekte olan ticari klima segmentinde AB ülkelerine ihracat uzun bir aradan de yerli üretim ürün gamını genişleterek sonra tekrar başlamıştır. Üniversite-Sanayi pazar payını giderek artırmak ve liderliğini iş birlikleri kapsamında gerçekleştirilen korumak üzere yatırım ve tasarım 519 Santez Projesi’yle “Akıllı-Etkileşimli Klima” çalışmalarına devam etmektedir. (milyon TL) ürünleri için tasarım aşamaları başarıyla tamamlanmıştır.

Ticari klima alanında fan-coil üniteleri, Arçelik-LG Ar-Ge biriminde tasarlanıp üretilmiştir. Böylelikle yerli üretim YURT DIŞI güvencesi ile ticari klima ürün gamı GELIRLERININ PAYI genişletilmiştir. %18

QR kodu kullanarak Arçelik- LG hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 107

BILKOM

Bilkom; son 5 yıldaki satış artış hızıyla sektörün çok üzerinde bir performans gerçekleştirmiştir.

Bilkom, bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) Başarı odaklı ekip ruhu ve kurumsal sosyal sorumluluk projesi “iVisit distribütörlük modelinde katma değerli rekabetçi operasyonel yapı Anatolia: Tarih 3 Boyutlu Canlanıyor” ile hizmet anlayışı, “çevik” yapısıyla fark Bilkom, parçası olduğu Koç Topluluğu’nun Bergama antik kentini 3 boyutlu mobil yaratan yeni nesil bir şirkettir. tüm değer ve temel ilkelerine bağlı görüntülemeye açmıştır. çalışma prensibine ve insan kaynağına Mobil ve dijital yaşam odaklı ve sahiptir. Çalışanlarının %65’i Y kuşağı 2016 yılında Stevie Awards-Uluslararası İş büyüyen ürün portföyü olan yeni nesil şirket Bilkom’da çalışan Ödülleri’inde “Entegre Mobil Deneyimi” Türkiye ICT sektörünün lider global bağlılığı en üst seviyedeyken istenmeyen kategorisinde dünya 2’ncisi ve “Avrupa İş

markalarının mobil ve dijital yaşam odaklı insan kaynakları dönüşüm oranı %2’nin Ödülleri / European Business Awards”da VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER ürünlerini; katma değerli ve müşteri altındadır. Operasyonel yapı son derece ise “Çevre ve Kurumsal Sürdürülebilirlik” odaklı hizmetiyle 30 yılı aşkın süredir rekabetçi olup, Bilkom’un sürdürülebilir kategorisinde “Türkiye Şampiyonu” Türkiye’ye taşıyan Bilkom; 2016’da pazar büyüme stratejisinin en önemli yapı olmuştur. ortalamalarının çok üzerinde büyümüştür. taşlarından birini oluşturmaktadır. 2017 beklenti, hedef ve stratejiler 2016’da Apple, Asus, Celly, Warner Kurumsal sorumluluk: Dünyanın Bilkom; “Dijital Yaşam Koçu” felsefesiyle; Bros gibi alanında öncü markaları ürün bilinen 3 boyutlu ilk tarih yenilikçi, dijital ve mobil bir yaşam tarzı portföyünde bulunduran Bilkom, senenin deneyimi: iVisit Anatolia Projesi sunan geleceğin teknolojilerini Türkiye son aylarında dünyanın 3’üncü büyük akıllı İçinde yaşadığı topluma ve ülkesine katkı ile buluşturmaya ve pazarın çok üzerinde telefon üreticisi olan Huawei’nin ürünlerini sağlayacak sosyal sorumluluk bilinci sürdürülebilir kârlı büyümesine devam portföyüne katmıştır. ile hareket eden Bilkom; Türkiye’nin edecektir. dünya mirasları adına gerçekleştirdiği Sektörün çok üzerinde büyüme hızı 2016’da, Bilkom büyümesine devam ederek TL bazında net satışlarını bir önceki döneme göre %25 oranında artırarak 1.380 milyon TL’yi aşmıştır. Bilkom’un son 5 senedeki TL bazında ortalama satış artış hızı %50’yi geçmiş ve sektörün çok üzerinde bir performans gerçekleştirmiştir.

Türkiye Fortune 500 sıralamalarında hızlı yükseliş Bilkom, performansıyla ilk defa 2013’de 422’nci sıradan girdiği Fortune 500 sıralamalarına göre; 2016 listelerinde genel sıralamalarda 142’nci sıraya, satışlarını en çok artıran şirketler sıralamasında 46’ncı sıraya yükselmiş, çalışan başına net satış performansıyla 24’üncü sırada yer alarak listelerde hızlı yükselişini devam ettirmiştir.

QR kodu kullanarak Bilkom hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 108 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

FİNANS DİJİTAL DÖNÜŞÜM YATIRIMLARIMIZ VE YAYGIN ŞUBE AĞIMIZ İLE MÜŞTERİLERİMİZE HER PLATFORMDA EN YARATICI ÇÖZÜMLERİ SUNUYORUZ! KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 109 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 110 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

FİNANS

SÜRDÜRÜLEBILIR VE MÜŞTERI ODAKLI Bankacılık

2016 yılında finans sektöründeki gelişmeler Yapı Kredi, 2013 yılının sonunda başlattığı “Büyüme Odaklı 2016 yılında faaliyet ortamı, hem Türkiye’de hem dünyada Yatırım Stratejisi”nin “Hasat Dönemi”ne 2016 yılında girmiştir. yaşanan gelişmelerden etkilenmiştir. Yıl boyunca; Amerikan Söz konusu stratejinin ana unsuru, bir yandan dağıtım ağını Merkez Bankası’nın faiz karar beklentisi, İngiltere’nin Avrupa verimli olarak kullanırken; diğer yandan da dijitalleşmeye güçlü bir Birliği’nden çıkma kararı ve Amerika Başkanlık seçimleri tüm şekilde odaklanarak sürdürülebilir bir performans sağlamaktır. Bu dünyada belirsizliklerin artmasına sebep olmuştur. Bütün bu yaklaşım özellikle son 3 yıldır hızlanan müşteri kazanımı ve artan gelişmelere rağmen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile işlem adetleri ile kendini göstermektedir. 2016 yılı boyunca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun ekonomiye 731 bin yeni net aktif müşteri kazanan Yapı Kredi, aylık ortalama sağladığı destek sayesinde, Türkiye ve Türk bankacılık sektörü işlem adedini 2015 yılına kıyasla %17 artırmıştır. güçlü temellerini korumaya devam etmiştir. Bu dönemde, bankacılık sektörünün ekonomiye sağladığı destek artarak devam Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere tüm ederken; sermaye tabanı da güçlü yapısını korumuştur. dijital kanalların hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam edildiği bir yıl olmuştur. Bankacılığın dijital dönüşümüne öncülük eden Finans sektöründe Koç Topluluğu Yapı Kredi, 2016 yılında mobil şubesini tamamen yenilemiş ve Koç Topluluğu finans sektöründe, UniCredit Group ile eşit ortaklığı Türkiye’de bir ilk olma özelliğini taşıyan “Göz Tarama” teknolojisi olan Koç Finansal Hizmetler ve Türkiye’nin ilk tüketici finansman ile bir ilke daha imza atmıştır. Bunun yanı sıra, QR kod ile ATM’ye kuruluşu olan Koçfinans ile yer almaktadır. dokunmadan para çekme işlemi ve Çağrı Merkezi’ne direkt bağlanma gibi özellikler de Yapı Kredi’nin sektördeki öncü 1944 yılında Türkiye’nin ilk özel bankası olarak kurulan Yapı Kredi konumunu perçinlemiştir. ve kendi alanlarında öncü konumda faaliyet gösteren iştirakleri Koç Finansal Hizmetler bünyesinde yer almaktadır. Yapı Kredi, Müşterilere satış noktasında finansman alternatifleri sunmak üzere sürdürülebilir, müşteri odaklı bankacılık anlayışı ve yenilikçi kurulan Koçfinans; başta otomotiv sektörü olmak üzere beyaz yaklaşımı ile Türkiye’nin en değerli 10 markasından biridir. Yapı eşya, eğitim, motosiklet, konut ve ev geliştirme alanlarında kredi Kredi, yurt içi ve yurt dışı bankacılık iştirakleri ile öncü bir finansal çözümleri sunmaktadır. Koçfinans; krediye konu olan ürün veya hizmet kuruluşudur. Faaliyetlerini Perakende Bankacılık (Bireysel hizmetin satışını yapan bayiler kanalıyla, şubesiz bir yapıda finansal Bankacılık, KOBİ Bankacılığı, Platinum Bankacılık ve Kartlı Ödeme çözümler sunmaktadır. Koçfinans’ın 2016 yılı aktif büyüklüğü 3,8 Sistemleri), Kurumsal ve Ticari Bankacılık, Özel Bankacılık ve Varlık milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Yönetimi altında yürütmektedir. Banka’nın operasyonları; portföy yönetimi, yatırım, faktoring ve finansal kiralamadan oluşan yurt içi iştirakleri ile, Hollanda, Rusya, Azerbaycan ve Malta’daki yurt dışı bankacılık iştirakleri tarafından desteklenmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 111 SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık başta olmak üzere tüm dijital kanalların hızla geliştirilip 2016: Büyüme odaklı zenginleştirilmeye devam yatırım stratejisinin edildiği bir yıl olmuştur. “Hasat Dönemi” 112 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YAPI KREDI

Türkiye’nin en değerli 10 2016 yılında Yapı Kredi, sektördeki markasından biri Yapı Kredi konumunu güçlendirirken, ticari Yapı Kredi, 1944 yılındaki kuruluşundan verimliliğini de artırarak mali performansını PAZAR bu yana, müşteri odaklı bankacılık anlayışı daha iyi seviyelere taşımayı başarmıştır. PAYLARI ve yenilikçiliği ön planda tutan yaklaşımı Banka 2016 yılında, hem kredilerde hem ile Türkiye’nin en değerli 10 markasından de mevduatta özel bankaların üzerinde Aktifler biridir (Brand Finance tarafından büyüme gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda, Özel Bankalar arasında 4’üncü yayınlanan “Türkiye’nin En Değerli gider/gelir rasyosu da iyileşerek %49’dan Markaları” listesine göre). %44 seviyesine gelmiştir. Nakdi + Gayri Nakdi Krediler %11,0 pazar payıyla sektörde 4’üncü Yapı Kredi, yurt içi ve yurt dışı bankacılık 2016 yılında Yapı Kredi, toplam nakdi %17,0 pazar payıyla özel bankalar iştirakleri ile öncü bir finansal hizmet ve gayri nakdi krediler hacmini %17 arasında 3’üncü kuruluşudur. Faaliyetlerini Perakende büyüterek 244,9 milyar TL’ye taşımıştır. Banka bu alanda %11,0 pazar payı ile Nakdi Krediler Bankacılık (Bireysel Bankacılık, KOBİ %10,2 pazar payıyla sektörde 4’üncü Bankacılığı, Platinum Bankacılık ve Kartlı tüm bankalar arasında 4’üncü sırada, özel Ödeme Sistemleri), Kurumsal ve Ticari bankalar arasında ise %17,0 pazar payıyla %16,4 pazar payıyla özel bankalar Bankacılık, Özel Bankacılık ve Varlık 3’üncü sıradadır. arasında 3’üncü Yönetimi altında yürütmektedir. Banka’nın Mevduat operasyonları; portföy yönetimi, yatırım, Yapı Kredi’nin toplam mevduat hacmi %10,6 pazar payıyla sektörde 5’inci finansal kiralama ve faktoringden %21 ile sektör ortalamasının üzerinde oluşan yurt içi iştirakleri ile; Hollanda, artarak 157,1 milyar TL’ye ulaşmıştır. %16,0 pazar payıyla özel bankalar Rusya, Azerbaycan ve Malta’daki yurt Banka, toplam mevduatta sektörde %10,6 arasında 4’üncü dışı bankacılık iştirakleri tarafından pazar payı ile 5’inci sırada, özel bankalar Kredi Kartları desteklenmektedir. arasında ise %16,0 pazar payı ile 4’üncü Sektör lideri (alacak bakiyesinde %22,1, sıradadır. kredi kartı cirosunda %19,9, POS cirosunda Hasat Dönemi: Sürdürülebilir %20,8, kredi kartı adedinde %17,8 pazar ve sağlıklı büyüme, artan ticari Banka aynı zamanda fonlama kaynaklarını paylarıyla) verimlilik çeşitlendirmeyi sürdürmüştür. Yıl boyunca Finansal Kiralama Yapı Kredi, 2013 yılının sonunda başlattığı sendikasyon, seküritizasyon, tahvil ihracı Sektör lideri (kira alacaklarında %19,9 “Büyüme Odaklı Yatırım Stratejisi”nin ile diğer finansal enstrümanları kullanarak pazar payıyla) “Hasat Dönemi”ne 2016 yılında girmiştir. 2016 yılında yaklaşık 5,6 milyar ABD Doları Söz konusu stratejinin ana unsuru bir kaynak sağlamıştır. Faktoring yandan dağıtım ağını verimli olarak Sektör lideri (ciroda %18 pazar payıyla) kullanırken, diğer yandan da dijitalleşmeye Yapı Kredi, 2016 yılında 2.933 milyon TL Yatırım Fonları güçlü bir şekilde odaklanarak sürdürülebilir konsolide net kâr elde etmiştir. Banka’nın %17,1 pazar payıyla 2’nci bir performans sağlamaktır. Bu yaklaşım maddi ortalama özkaynak kârlılığı %12,8 özellikle son 3 yıldır hızlanan müşteri olurken, sermaye yeterlilik oranı 2015 Hisse Senedi İşlemleri kazanımı ve artan işlem adetleri ile kendini yılsonuna göre 40 baz puan yükselerek %7,3 pazar payıyla 3’üncü göstermektedir. 2016 yılı boyunca 731 bin %14,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Şube Sayısı yeni net aktif müşteri kazanan Yapı Kredi, %8,7 pazar payıyla 5’inci aylık ortalama işlem adedini 2015 yılına ATM Sayısı kıyasla %17 artırmıştır. %8,9 pazar payıyla 4’üncü Dijital Bankacılık %16,2 pazar payı (aktif müşteri sayısı bazında)

Mobil Şube %12,7 pazar payı (aktif müşteri sayısı QR kodu kullanarak Yapı Kredi hakkında bazında) daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 113

Yapı Kredi, yurt içi ve yurt dışı bankacılık iştirakleri ile öncü bir finansal hizmet kuruluşudur. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM AKTİF ORTALAMA ORTAKLIK BÜYÜKLÜĞÜ ÖZKAYNAK KÂRLILIĞI YAPISI %81,80 %18,20 271 %12,2 Koç Finansal Halka Açık (%12,8 maddi ortalama özkaynak kârlılığı) (milyar TL) Hizmetler 114 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YAPI KREDI

Bankacılığın dijital dönüşümüne öncülük eden Yapı Kredi, Türkiye’de bir ilk olma özelliğini taşıyan “Göz Tarama” teknolojisi ile bir ilke daha imza atmıştır.

Türkiye’nin dijital bankası Ödüller ve başarılar • Yapı Kredi’nin iletişim çalışmaları da Yapı Kredi Yapı Kredi, 2016 yılında da önemli ödüllere önemli ödüller elde etmiştir. Reklamcılar Yapı Kredi için 2016 yılı, mobil bankacılık layık görülmeye devam etmiştir. Derneği’nin düzenlediği 28’inci Kristal başta olmak üzere tüm dijital kanalların • Project Finance International, Elma Yarışması’ndan 6, MediaCat’in hızla geliştirilip zenginleştirilmeye devam finansmanında Yapı Kredi’nin de düzenlediği 11’inci Felis Ödülleri’nden edildiği bir yıl olmuştur. Bankacılığın dijital yer aldığı Bilkent Ankara Entegre ise 7 ödül elde edilmiştir. dönüşümüne öncülük eden Yapı Kredi, Sağlık Kampüsü’ne “Türkiye’de Yılın • Etik Değerler Merkezi (EDMER) 2016 yılında mobil şubesini tamamen Anlaşması” ödülünü vermiştir. tarafından düzenlenen ETİKA yenilemiş ve Türkiye’de bir ilk olma • Yıl içinde Türkiye’nin kalkınması için ödüllerinde Yapı Kredi dördüncü defa özelliğini taşıyan “Göz Tarama” teknolojisi kritik öneme sahip projelere destek “Türkiye’nin En Etik Şirketi” ödülüne ile bir ilke daha imza atmıştır. Bunun yanı sağlamaya devam eden Yapı Kredi layık görülmüştür. sıra, QR kod ile ATM’ye dokunmadan para tarafından geliştirilen ve finanse edilen çekme işlemi ve Çağrı Merkezi’ne direkt 5 proje, EMEA Finance dergisi tarafından Kurumsal yönetim derecelendirme bağlanma gibi özellikler de Yapı Kredi’nin 6 ayrı dalda ödüle layık görülmüştür. notu sektördeki öncü konumunu perçinlemiştir. • Yapı Kredi Private Banking, Global 2016’da Yapı Kredi’nin Kurumsal Yönetim Finance Award’ın “Türkiye’de En İyi Özel Derecelendirme Notu 9,34 olarak teyit Son bir yılda mobil bankacılık hizmetlerini Bankacılık Ödülü”nü alırken, Euromoney edilmiştir. aktif olarak kullanan müşteri sayısı %62 tarafından da filantropi danışmanlığı artarak 2,4 milyona, internet bankacılığı alanında “Türkiye’nin En İyisi” ödülüne 2017 yılı beklenti, hedef ve müşteri sayısı ise %27 artarak 3,3 milyona layık görülmüştür. stratejiler ulaşmıştır. Yapı Kredi’nin dijital bankacılıkta • Yapı Kredi, Euromoney tarafından Yapı Kredi, 2017 yılında sektördeki pazar payı son 16 çeyrektir aralıksız “Türkiye’nin En İyi Dış Ticaret Finansmanı konumu ile sağlam aktif kalitesi, olarak büyümüştür. Ek olarak, son 2 Bankası” ve “Nakit Yönetiminde sermaye ve likidite tabanını korumayı yılda sektörde dijital kanalları kullanmaya Türkiye’nin En İyi Bankası” seçilmiştir. hedeflemektedir. Türkiye’nin dijital bankası başlayan her 4 müşteriden 1’i Yapı • Yapı Kredi’nin kurumsal internet Yapı Kredi, bu alandaki yatırımlarına 2017 Kredi’yi tercih etmiştir. Banka’nın mobil şubesi, Global Finance’ın düzenlediği yılında da devam ederek sektördeki yerini uygulamalarının toplam indirilme sayısı son Digital Bank Awards 2016’da Kurumsal daha da güçlendirecek, ilkleri müşterilerine 2 yılda 7 milyona ulaşmıştır. İnternet Bankacılığı kategorisinde “En ve sektöre sunmaya devam edecektir. Gelir İyi Tasarım” ödülünü kazanmıştır. Yapı yaratımında elde ettiği performansı ise Kredi web sitesi de Interactive Media sürdürebilir kılmak önümüzdeki dönemde Awards tarafından “Bankacılık” ve Banka’nın temel önceliğidir. “Finansal Hizmetler” kategorilerinde “Best in Class” ödülüne layık görülmüştür. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 115

KOÇFINANS

Koçfinans, şubesiz bir yapıda finansal çözümler sunmaktadır.

2016 yılı aktif büyüklüğü: Ev geliştirme ve eğitim sektörlerinde 2017 yılı beklenti, hedef ve 3,8 milyar TL kullandırdığı kredilerle müşteri sayısını stratejiler Müşterilere satış noktasında finansman son 2 yıl içinde 2’ye katlamış ve müşteri Koçfinans, 2017 yılında iş alanlarını ve alternatifleri sunmak üzere kurulan portföyünü zenginleştirmiştir. hizmetlerini, “Koçfinans hayallerinin Koçfinans, başta otomotiv sektörü olmak yanında” mottosuyla bireysel ve ticari üzere beyaz eşya, eğitim, motosiklet, Koç Holding’in “İnovasyon ve Dijital müşterilerinin hayatının her alanında konut ve ev geliştirme alanlarında kredi Dönüşüm” programları kapsamında, finansman ihtiyaçlarını karşılamak çözümleri sunmaktadır. Koçfinans; krediye günümüzün yenilikçi ürün ve hizmetlerle üzere geliştirerek, rekabetçi yapısını konu olan ürün veya hizmetin satışını hızla değişen, dijitalleşen dünyasında öne korumayı, müşteri odaklı ve yenilikçi VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER yapan bayiler kanalıyla, şubesiz bir yapıda çıkmak hedefiyle, inovasyon ve dijital projeleriyle pazardaki gücünü artırmayı finansal çözümler sunmaktadır. dönüşüm kültür yolculuğu ve farkındalık hedeflemektedir. çalışmaları başlatılmış; “Yenişeyler Koçfinans, 2016 yılında otomotiv İnovasyon Programı” kapsamında, şirket 2017 yılında, “Yenişeyler İnovasyon sektörüne yönelik yeni araç ve ikinci el çalışanlarının yeni iş fikirleri, hayata Programı”nın ikinci aşaması olarak açık araç finansmanı yanında filo kredileri ve geçirilmesi amacıyla projelendirilmiştir. inovasyon ile paydaşlarından ve girişimcilik bayi stok finansmanı ürünleriyle kredi ekosisteminden yeni iş fikirlerinin portföyünü çeşitlendirerek bir önceki Şirketin, 2016 yılı kısa vadeli ulusal kredi Koçfinans’a kazandırılması, müşteri yıla göre %20 büyüme sağlamış ve notu (TR) A1+’ya, uzun vadeli ulusal kredi ve satıcılarına tüm Koçfinans Hizmet 3,4 milyar TL kredi portföyüne ulaşmıştır. notu ise (TR) AA-’ye yükseltilmiştir. kanallarından eşsiz deneyimler yaşatacak dijital çözümlerin hizmete sunulması planlanmıştır.

QR kodu kullanarak Koçfinans hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 116 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

DİĞER SEKTÖRLER MÜŞTERİLERİMİZE YÜKSEK ÜRÜN KALİTESİ, ÜSTÜN SERVİS VE GÜVENİLİR MARKALARIMIZ İLE HİZMET SUNUYORUZ! KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 117 KOÇ TOPLULUĞU KOÇ SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER 118 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

GIDA/TAT GIDA

Üretim 2016’daki genel ekonomik olumsuzluklara Tat fabrikalarında, 2016 yılında rağmen, verimlilik artışı yoluyla, Tat Gıda Mustafakemalpaşa, Karacabey ve güçlü kârlılık performansı sergilemiştir. İÇ PIYASA Torbalı’daki üç ayrı tesiste toplam 327 bin Kredi borçları azaltılmış, finansal yapısı POZISYONU ton taze domates işlenmiştir. Sözleşmeli güçlendirilmiştir. Şirket bu sayede çiftçilerle birlikte “İyi Tarım Uygulamaları” önümüzdeki dönemde yeni ürün geliştirme Domates ürünlerinde %63 ciro payıyla, başlatılmıştır. Sözleşmeli 650 çiftçiye zirai ve marka yatırımlarına daha fazla kaynak eğitimler verilmiş ve çiftçiye hasat kalitesi ayırabilecek durumdadır. Domates salçasında ciro payıyla, %32 ve hasat veriminin artırılması yönünde Ketçapta %31 ciro payıyla, katkı sağlanmıştır. Deneme tarlasına iklim Lider markalar ve yeni ürünler istasyonu kurulması, çiftçilere teknik Tat Gıda, 2016 yılında liderliğini pekiştirmek Pastörize sütte %38 ciro payıyla, eğitimler verilmesi, ziraat mühendislerinin ve pazar pozisyonunu güçlendirmek Premium makarnada %48 miktar payıyla tarla ziyaretlerinde veri toplama sürecinin amacıyla markalarıyla duygusal bağı dijitalleşmesi uygulamaları devreye kuvvetlendiren iletişim çalışmalarının yanı lider alınmıştır. sıra özellikle gençleri hedefleyen dijital pazarlama faaliyetleri gerçekleştirmiştir. Süt ve süt ürünleri iş kolunda büyümeye yönelik yatırımlar devam etmektedir. 2016 “Tatlı Domatesler Ailesi”nin iletişimine yılında, Mustafakemalpaşa ve Söke’de 2016 yılında da devam edilmiştir. “Tatlı bulunan SEK süt işleme tesislerinde 1.200 Domatesler Ailesi” videosu, 100 milyonun ORTAKLIK YAPISI ton/gün kapasiteye ulaşılmıştır. üzerinde izlenmiş; 2016 yılında 2 kez youtube kanalının en çok izlenen 10 Makarna üretim tesisi, günde 320 ton videosu arasında yer almıştır.

%43,65 %41,41 buğday işleme kapasitesine sahip olup Koç Holding Halka Açık Pastavilla markası ile sade, tam buğday ve SEK Türkiye’de bir “İlk” olan SEK %9,68 %3,73 zenginleştirilmiş ürünler şeklinde üretimini Quark’ı piyasaya sunarak, “İyi Tatlı” Diğer Koç Kagome Co. Ltd. sürdürmektedir. konumlandırmasıyla sağlıklı atıştırmalık pazarına başarılı bir giriş yapmıştır. SEK %1,53 Finansal durum Quark, sağlıklı beslenme konusunda Sumitomo Corp. Tat Gıda’nın cirosu 2016 yılında bir önceki uzman kanaat önderlerini de kapsayan yıla göre %8 büyümüştür. Esas faaliyet kârı entegre pazarlama iletişimi ile tüketicilere bir önceki yıla göre %7 büyüyerek tanıtılmıştır. 70 milyon TL, sürdürülen faaliyetlerden vergi öncesi kâr ise %8 büyüme ile 69 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

QR kodu kullanarak Tat Gıda hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 119

Tat Gıda, sözleşmeli çiftçilerle beraber “İyi Tarım Uygulamaları” çalışmalarını başlatmıştır. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER

TOPLAM FAVÖK* VERGI ÖNCESI NET YURT DIŞI CİRO KÂR KÂR** GELIRLERININ PAYI 981 74 69 65 %9 (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL) (milyon TL)

* Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/giderleri hariçtir. ** Ana ortaklık payı net dönem kârıdır. 120 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

GIDA/TAT GIDA

Tat Gıda, 2016 yılında verimlilik ve kârlılık anlamında hedeflerini gerçekleştirmiştir.

SEK, sade ve çeşnili “Taze Peynir” “Tatlı Domatesler” animasyon filmi 2016 Şirket aynı zamanda son yıllarda özellikle ürünlerinin lansmanı ile 2016 yılında peynir Kristal Elma Yaratıcılık Festivali’nde “Bronz Avrupa ve Orta Doğu pazarlarında kategorisinde de bir ilke imza atmıştır. Ödül”e layık görülmüştür. gerçekleştirdiği artan oranda markalı ürün satışlarını sürdürmeyi ve süpermarket Şirket yıl içinde, lider olduğu pastörize süt Quark, pastörize süt ve salça ürünleri raflarında Tat markasıyla daha fazla yer kategorisinde, “İyilikle Beslen” sloganıyla Uluslararası Lezzet ve Kalite Enstitüsü almayı hedeflemektedir. günlük sütün yararlarını vurgulayan ve tarafından “Üstün Lezzet Ödülü”ne layık kategoriyi büyütmeyi amaçlayan tutarlı bir görülmüştür. iletişim yapmış ve pastörize süt ailesinde yeni ürünlerin lansmanını gerçekleştirmiştir. 2017 yılı beklenti, hedef ve stratejiler Ödüller ve başarılar Tat Gıda, 2016 yılında verimlilik ve kârlılık Tat Gıda markalarından SEK, “Soğuk anlamında hedeflerini gerçekleştirmiştir. Kahve” ürün grubu için hazırladığı reklam 2017 yılında satış hacminin ve pazardaki kampanyası ile Effie Awards Türkiye 2016 pozisyonun güçlendirilmesi için inovatif Reklam Etkinliği Yarışması’nda iki “Altın ürünlerin lansmanına, marka yatırımlarına Ödül”e ve 2016 Felis Ödülleri’nde Felis ve dağıtım, lojistik faaliyetlerinin 1’incilik ödülüne layık görülmüştür. güçlendirilmesine devam edilecektir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 121

GIDA/DÜZEY

Düzey Pazarlama, son yıllarda yakaladığı büyümeyi sürdürerek sektördeki öncü pozisyonunu korumuştur.

1975 yılında kurulan Düzey Pazarlama; Düzey, 2015 yılının son çeyreğinde, 2017 yılı beklenti, hedef ve Koç Topluluğu’nun ürettiği Tat, Sek, Türkiye’nin en büyük balık konserve stratejiler Pastavilla markalı gıda ürünlerinin yanı üreticisi olan Dardanel ile de satış ve Düzey; son yıllarda yakaladığı büyümeyi sıra, Grup dışı ürünlerin dağıtımını, 2003 dağıtım anlaşması yapmış ve 2016 yılında, 2017 ve sonrasında da sürdürecek, yılından itibaren geliştirdiği distribütörlükler Dardanel konserve ürünlerinin yanı sıra, tedarikçileri ve çalışanlarının desteği ile ve altı bölge müdürlüğündeki Düzey Dardanel sandviç ürünlerini de portföyüne sektördeki öncü pozisyonunu koruyacaktır. ekibi ile yapmaktadır. Düzey, yılda toplam eklemiştir. 80 binin üzerinde satış noktasına fatura Dijital dönüşüm kapsamında,

kesmektedir. 2016 yılında ise, Kellogs firması ile Pringles başta lojistik olmak üzere yapısal VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER patates cipsi ürünlerinin satış ve dağıtım değişiklikler için kararlaştırılan projeler Düzey Pazarlama, 2016 yılını ciro olarak anlaşması yapılmış ve Temmuz ayından gerçekleştirilmektedir. Türkiye’nin ve %13’lük bir büyümeyle tamamlamıştır. itibaren bu ürünlerin satışına başlanmıştır. dünyanın saygın kuruluşları ile olası iş birlikleri için temaslar kesintisiz Tat, Sek ve Pastavilla ürünleri dışında Düzey, lojistik ve teknolojik altyapısını da, sürdürülecektir. Düzey’in satış ve dağıtım portföyünde yer dağıtımını üstlendiği yeni markalara paralel alan önemli ürünler arasında; dağıtımını olarak sürekli geliştirmektedir. 2011 yılından beri sürdürdüğü İtalya’nın lider gıda şirketi Ferrero’ya ait Nutella ve Kinder markalı ürünler yer almaktadır.

2014 yılında Topluluk dışına çıkmış olan Maret ürünlerinin satış ve dağıtımı da sürdürülmektedir.

QR kodu kullanarak Düzey hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 122 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TURİZM/SETUR

Setur, turizm hizmetleri ve gümrüksüz satış mağazaları ile sektörün en büyük oyuncusu konumundadır.

Turizm Gümrüksüz Satış Mağazaları Turizm iş birimi alanında; 2017 yılında Setur, turizm sektöründe; uçak bileti, yurt Setur’un gümrüksüz satış mağazası “SeturTicket” ürünü ile bireysel bilet içi ve yurt dışı turlar, kongre ve seminer operasyonları 4 havalimanı, 5 kara sınır pazarındaki etkinliğini artırmayı, organizasyonları, cruise seyahati, yurt kapısı, 7 deniz limanı ve 1 diplomatik müşterisine daha da yakın olacağı Bağdat dışı eğitim ve vize hizmetleri gibi çeşitli mağaza olmak üzere 17 bölgede, Caddesi şubesinin açılışını gerçekleştirmeyi alanlarda faaliyet göstermektedir. Setur, 40 mağaza ve 846 personel ile ve özellikle kurumsal online ürünlerdeki seyahat hizmetlerini 5 merkezde, 41 yetkili sürdürülmektedir. hızlı büyümesini devam ettirmeyi acente ve 257 online acente aracılığıyla hedeflemektedir. sunmaktadır. Sabiha Gökçen Havalimanı mağazası, yaklaşık 3.800 m2 satış alanı ile en büyük Gümrüksüz satış mağazacılığı tarafında; 2016 yılında turizm sektöründe yaşanan mağaza konumundadır. 2016 yılında 2017’de Sabiha Gökçen Havalimanı’nda olumsuzluklara rağmen, bireysel turlarda aksesuar kategorisinde yüksek marka gelen yolcu mağazası renovasyon seyahat eden kişi sayısında önemli artışlar bilinirliği olan Michael Kors gibi markaların çalışmaları planlanmış olup, mağaza elde edilmiş ve küçülen bilet pazarında katılımıyla ürün gamı ve müşteri deneyimi genişlemesi ve yeni konsept ile büyüme %10’luk büyüme gerçekleştirilmiştir. zenginleştirilmiştir. Elektronik kategorisinde hedeflenmektedir. Giden yolcu Bazaar Türkiye Duty Free sektöründe bir ilk ve Butik mağazalarındaki renovasyon ile “Seyahatin ötesinde” kavramı ile gerçekleştirilmiş ve Apple mağazası hem yeni butik aksesuar markalarının konuklarına ilave müşteri deneyimi vaadi devreye alınmıştır. devreye alınması, hem de Bazaar sunan SeturSelect markasının lansmanı mağazasına penetrasyonun artırılması yıl içerisinde gerçekleştirilmiş ve 9 bin 2016 yılında ayrıca, Yunanistan sınırında hedeflenmektedir. kişiye seyahat tasarım danışmanlığı yer alan İpsala gelen yolcu mağazası sunulmuştur. Setur.com.tr, SeturSelect. tamamlanarak Haziran ayında devreye Sabiha Gökçen dışında 5 farklı com ve bookinturkey.com web siteleri alınmıştır. bölgede daha renovasyon çalışmaları yenilenmiştir. Şirket kurumsal pazarda gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. etkinliğini artırmış ve müşteri sayısını 2017 yılı beklenti, hedef ve 2.300’e yükseltmiştir. Kongre-seminer stratejiler organizasyonu alanında geliştirmiş olduğu Şirket’in tüm süreç ve hizmetlerinde dijital tecrübe ile 2016 yılında 700’ü aşkın dönüşüm önceliklendirilmiş olup, 2017 yılı etkinliği başarı ile gerçekleştirmiştir. içerisinde pek çok projenin tamamlanması amaçlanmaktadır. Setur, Marketing Türkiye ve Akademetre’nin yaptığı araştırma ile turizm ve seyahat sektöründe 2016 yılının “En Başarılı Marka”sı seçilmiştir.

QR kodu kullanarak Setur hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 123

TURİZM/SETUR MARINALARI

Setur Marinaları, 6.058 adetlik kapasitesiyle ve yurt içinde %25 pazar payıyla liderdir.

Setur Marinaları; Kalamış ve Fenerbahçe, Mayıs 2014’te yapılan Kalamış ve 2017 yılı beklenti, hedef ve Yalova, Ayvalık, Çeşme, Kuşadası, Gökova Fenerbahçe Marinaları özelleştirme stratejiler Ören, Marmaris, Finike, Kaş, Antalya ve ihalesini, verdiği en yüksek teklifle Setur Marinaları, Türkiye’deki lider Midilli Marina olmak üzere toplam 11 (664 milyon ABD Doları) Setur Marinaları pozisyonunu pazar payını büyüterek marinada yatçılara dünya standartlarında şirketlerinden Tek-Art A.Ş. kazanmıştır. korurken, yurt dışında da marina sayısını hizmet vermektedir. Yurt içinde 5.801, yurt Ancak, imar planına ilişkin yürütmeyi artırarak uluslararası bir marka haline dışında 257 olmak üzere toplam 6.058 durdurma kararı verilmesi nedeniyle gelmeyi hedeflemekte, bu amaçla yurt teknelik kapasitesiyle ve yurt içinde %25 Tek-Art A.Ş. ihaleden çekilmiştir. Diğer içi ve yurt dışında ortaya çıkan imkanları

pazar payıyla liderdir. katılımcıların da çekilmesi üzerine ihale yakından takip etmektedir. VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER iptal edilmiş olup, Özelleştirme İdaresi Setur Marinaları, sahip olduğu marinalarda Başkanlığı yeni ihale çalışmalarına yatçılara denizde ve karada konaklama, başlamıştır. travel lift, alt yıkama, elektrik-su, kiracıları aracılığı ile restoran, market, alışveriş, akaryakıt ve teknik bakım hizmetleri sunmaktadır.

QR kodu kullanarak Setur Marinaları hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 124 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

TURİZM/DIVAN GRUBU

Divan Grubu; otelcilik, pastane, davet organizasyonu, kafe-restoran işletmeciliğini bir arada yaparak sektörde sinerji yaratmaktadır.

Divan Grubu ulusal ve uluslararası 17 2016 yılında, G Tower Projesi’nde, Mahall 2017 yılı beklenti, hedef ve otel, 3 rezidans, 2’si yurt dışında olmak Ankara Projesi’nde, Mahall Bomonti İzmir stratejiler üzere 23 pastane, 43 fırın, 13 restoran, Projesi’nde “Divan Residence” markası Yapım aşamasındakiler dahil işletme 3 stadyum operasyonu ve Eataly ile rezidans markalandırma sözleşmesi; anlaşması yapılmış toplam otel sayısı 27’ye operasyonu, 2 ziyafet birimi ile faaliyet Mahall Ankara Ofis Projesi’nde “Managed ulaşmıştır. göstermektedir. Şirket; otelcilik, üretim, by Divan” markası ile ofis markalandırma davet organizasyonu, kafe-restoran sözleşmesi imzalanmıştır. G Marin Managed by Divan’ın 556 ünite işletmeciliğini bir arada yaparak sektörde ile 2017’nin ilk çeyreğinde ve Divan sinerji yaratmakta; bu etkiyle başta otelcilik 2016 yılında, Katar, Dubai ve Ankara Express Cizre’nin 132 odası ile 2017’nin sektörü olmak üzere büyüme stratejilerini Koçkule olmak üzere 3 yeni pastane ve 3’üncü çeyreğinde faaliyete başlaması hayata geçirmektedir. Ankara Safranhan Restaurant açılmıştır. hedeflenmektedir.

Ağırlıklı olarak şehir otellerinde hizmet Divan 2016 yılında ayrıca, stadyum 2017 yılı ilk çeyreğinde BJK Stadyum veren Şirket, otelcilikte “Divan” markasına yiyecek-içecek servisleri sağlayıcısı olarak içinde yer alacak 800 kişi kapasiteli yeni ek olarak, “Divan Suites” ve “Divan kontratlarına bir yenisi eklemiş; Vodafone konsept Divan Restoranı “White Pepper Express”; rezidans sektöründe “Divan Arena’nın yiyecek-içecek alanlarının 15 yıl by Divan”ın açılışının gerçekleştirilmesi Residence” ve “Managed by Divan” boyunca münhasıran yetkili tek işletmecisi planlanmıştır. markaları ile yer almaktadır. olmaya hak kazanmıştır.

QR kodu kullanarak Divan hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 125

PERAKENDE/KOÇTAŞ

Koçtaş, ev geliştirme perakendeciliği sektörünün lideridir.

20 ilde 42 Koçtaş ve 21 Koçtaş Fix Şirket ayrıca en yaratıcı reklamlara verilen kazılarına 2012 yılından beri ana sponsor mağazasında 234 bin m2’lik satış alanı ile Kristal Elma’da 5 ödüle layık görülmüş ve olarak destek vermektedir. ev geliştirme perakendeciliği sektörünün 11’inci Felis Ödülleri’nde Koçtaş, medya lideri olan Koçtaş, 2016 yılında 10 bölümü gazete kullanımı kategorisinde Koçtaş, Koç Üniversitesi Anadolu milyondan fazla müşteriye hizmet 1’inciliğe hak kazanmıştır. Bursiyerleri Programı’na 2012 yılından bu vermiştir. Koçtaş, ticari planını sürekli yana desteğini sürdürmektedir. revize ederek müşterileri için destinasyon Sosyal sorumluluk noktası ve akıllarına ilk gelen adres olma Koçtaş “Daha güzel evler, daha güzel Çalışanların dünyaya gelen çocukları için

yolunda kategori/ürün yönetimi ve mağaza hayatlar“ vaadi ile açtığı yeni mağazalarıyla TEMA vakfı ile birlikte 400’ü aşkın fidan VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER yenileme çalışmalarını 2016 yılında da başlayan sosyal sorumluluk projelerine dikimi yapılmıştır. sürdürmüştür. sürdürülebilir şekilde devam etmektedir. 2017 yılı beklenti, hedef ve Hızla gelişen teknoloji ve sosyoekonomik Bu kapsamda Zihinsel Yetersiz Çocukları stratejiler koşulların müşteri beklentileri ve alışveriş Yetiştirme ve Koruma Vakfı’na bağışlarını Koçtaş, yurt genelinde henüz yer alışkanlıkları üzerindeki etkisini dikkate 2016 yılında da sürdürmüştür. almadığı şehirlere de öncelik vererek tüm alan Şirket, ortalama 200 m2 satış alanına paydaşlarına fayda yaratacak en uygun sahip Koçtaş Fix mağazaları, “Çoklu Anadolu’da neolitik çağın (Cilalı Taş Devri) mağaza portföyü üzerinde çalışmayı Kanal” alışveriş deneyimi, “Tıkla&Gelsin” ilk ve en önemli arkeolojik buluntularından sürdürmektedir. 2017 yılı içinde, açılışı kioskları gibi sektöründe ilk olan biri kabul edilen ve Unesco Dünya Mirası planlanan 15 Koçtaş Fix mağazası uygulamaların sahibidir. listesinde yer alan Çatalhöyük arkeolojik bulunmaktadır.

Halihazırda tüm Koçtaş Fix mağazalarında bulunan ve ilave 16 bin ürüne erişim sağlayan “Tıkla&Gelsin” kiosklarının, önümüzdeki dönemde diğer mağazalarda yaygınlaştırılması planlanmaktadır.

Ödüller ve başarılar 2016 yılında Brand Finance tarafından yapılan araştırmaya göre Koçtaş, “En Değerli İlk 100 Türk Şirketi” arasında 50’nci sırada yer almıştır.

Koçtaş, yürüttüğü dijital pazarlama kampanyaları ile Uluslararası Mobil Pazarlama Derneği (MMA) tarafından verilen EMEA Smarties Ödülleri’nden promosyon kategorisinde “Gümüş Ödül” kazanmıştır.

QR kodu kullanarak Koçtaş hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 126 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

GEMİ İNŞA/RMK MARINE

RMK Marine, “Tasarım, Geliştirme ve Üretim için NATO Kalite Güvence Gerekleri”ni sağlayan tek özel sektör tersanesidir.

Süper yat, tanker, askeri gemi ve römorkör Süper yatta dünya markası 2017 yılı beklenti, hedef ve inşa projeleri üzerine yoğunlaşan RMK RMK Marine’in inşa etmiş olduğu stratejiler Marine, “Tasarım, Geliştirme ve Üretim Nazenin V, Karia ve Sarafin, süper yat Türk Deniz Kuvvetleri için ihale edilmeleri için NATO Kalite Güvence Gerekleri”ni sektörünün “Oscar”ı olan “Dünya Süper beklenen Türk Tipi Hücumbot ve 600 sınıfı sağlayan tek özel sektör tersanesidir. Yat Ödülleri”nde “Jüri Özel Ödülü”ne Sahil Güvenlik Gemisi projeleri stratejik iş layık görülmüştür. 2015 ve 2016 yıllarında hedefleri arasında yer almaktadır. Bunların En büyük muharip gemi geliştirilen özgün tasarımlar ile 50 metre yanı sıra, üzerinde çalıştığı; RMK Marine, “Türkiye’de bugüne üstü boylardaki teknelerin pazarlanması • Çevreye duyarlı ve düşük işletme giderli kadar realize edilmiş en büyük muharip 2017 yılının öncelikli iş hedefleri ticari gemi projeleri, gemi projesini üstlenmiş ve başarıyla arasındadır. • Özgün tasarım süper yat projeleriyle tamamlamış özel sektör tersanesi” pazarda uzun soluklu, güvenilir, katma olma ayrıcalığını taşımaktadır. 2014 değer sunan çözüm ortağı olma özelliğini, ve 2015 yıllarında teslim edilen 4 adet değişmez iş hedefi olarak benimsemiştir. Sahil Güvenlik Arama Kurtarma gemisi, kendilerine verilen en zor görevleri başarıyla yerine getirmektedir.

İlkleri gerçekleştirmeyi sürdürmek RMK Marine tarafından inşa edilerek 2014 ve 2015’te teslim edilen T.ESRA ve T.AYLİN asfalt tankerleri, bu alanda en büyük ve yenilikçi gemiler arasındadır. Bu proje ile Avrupa pazarında yaratılan ilgi sayesinde 2015 yılında 2 adet asfalt ve 1 adet kimyasal tanker satış anlaşması imzalanmıştır. Sektörün son 35 yıl içerisindeki en zor yılı olan 2016’da da, aynı müşteriden 1 adet kimyasal tanker siparişi; yerli bir müşteriden de 1 adet asfalt ve 1 adet kimyasal tanker siparişi alınmıştır. Bu gemilerin inşa süreçlerine 2016 yılında başlanmış, teslimlerinin de sırasıyla 2017, 2018 ve 2019’un ilk çeyreğinde yapılması planlanmıştır.

QR kodu kullanarak RMK Marine hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 127

BILGI TEKNOLOJILERI/KOÇSISTEM

KoçSistem, 2016 yılında yeni müşteri kazanımlarıyla yönetilen hizmetler pazarında liderliğini sürdürmüştür.

İş ve teknoloji dünyasındaki mega eğilimler yönetilen hizmetler pazarında liderliğini Bilim, Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı, doğrultusunda hem kendisinin hem sürdürmüştür. 2000 yılından beri İstanbul 2015 yılı “Proje Kapasitesi”, “İş Birliği”, de müşterilerinin dijital dönüşümünü ve Ankara’daki veri merkezlerinden “Fikri Mülkiyet” ve “Personel Yetkinliği” gerçekleştiren KoçSistem, 2016 yılında da müşterilerine hizmet veren KoçSistem, alanlarındaki değerlendirmeleri sonucunda çalışmalarını bu odakta sürdürmüştür. 2015’te açılan 3’üncü veri merkezi KoçSistem Ar-Ge ve Yenilik Merkezi’ni “En “İstanbulOne”da 500 m2’lik veri merkezi İyi Kapasite” ödülü ile onurlandırmıştır. 2016’da KoçSistem’in dijital dönüşüm alanını 2 katına çıkartarak, 2016 yılında da yaklaşımı “NoW|New Opportunites kapasitesini artırmaya devam etmiştir. 2017 yılı beklenti, hedef ve

World” konsepti geliştirilmiş ve “Akıllı stratejiler VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER Şehir” teması ile görselleştirilmiştir. Bu 2016 yılında kendi yazılım ürünlerine 2016 yılında gerçekleştirdiği çalışmalar konsept çerçevesinde dijital dönüşümün yatırımlarını sürdürerek Mobil Ürün ile geçen yıla göre cirosunu %19 kurumlar için barındırdığı fırsatların ve Ailesi “Mobile BusinessLine”, Nesnelerin artıran KoçSistem; 2017 yılında da, KoçSistem’in bu fırsatları adresleyecek İnterneti Platformu “Platform360” ve dijital dünyanın getirdiği fırsatlara çözümleri “Şimdi” sunduğunun altı Finans İş Çözümleri ürünü “finaLease”i odaklanarak, kendi geliştirdiği ürünleri, çizilmiştir. müşterilerine sunan KoçSistem, bu teknolojiyi hizmet modeliyle sunma ürünlerden “finaLease” ile ilk projesini ise vizyonu ve bütünleşik teknoloji Bir taraftan hizmet sunduğu sektörlere Aklease’de gerçekleştirmektedir. projeleri ile paydaşlarına değer katmayı yönelik dijital dönüşüm portföyünü hedeflemektedir. oluştururken, diğer taraftan dönüşümün insandan başlayacağına olan inançla KoçSistem, bireysel ve kurumsal kültür dönüşümü programı “LeadNow” ile “Değişime Liderlik Eden Çalışan” gelişimine odaklanmıştır.

KoçSistem 2016’da sunduğu bilgi teknolojileri çözüm ve hizmetleri ile de pek çok projeyi başarıyla gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin en kapsamlı SAP kurumsal dönüşüm projesi TürkTraktör’de hayata geçirilirken; HSBC, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Allianz Sigorta teknoloji dönüşüm projeleri ile Trabzonspor Şenol Güneş Akyazı Stadyumu sayısal yayıncılık projesi gerçekleştirilmiştir. KoçSistem, Eureko Sigorta, Groupama Sigorta, Zurich Sigorta, Çelebi Havacılık Holding, Nobel İlaç gibi yeni müşteri kazanımlarıyla

QR kodu kullanarak KoçSistem hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. 128 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

DIŞ TICARET/RAM DIŞ TICARET

Ram Dış Ticaret, Koç Topluluğu şirketlerinin gelişen piyasalarda desteklenmesi misyonunu sürdürmüştür.

Ram Dış Ticaret, Topluluk şirketlerinin Orta Doğu ve Afrika’da Ram, Birleşmiş Havacılık alanında 2017 yılı için 4 adet gelişen piyasalarda desteklenmesi Milletler ve diğer yardım kuruluşlarının uçak teslimatı planlanmış olup, sektörle misyonunu 2016 yılında da sürdürmüştür. açtığı ihalelere katılarak; savaştan etkilenen ilgili bölgesel yeni temsilcilikler alınması ülkelerde, çeşitli kullanıma yönelik araçlar yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Topluluk ana ve yan sanayi şirketlerinin ve tüketim malzemelerinin sığınmacılara kullandığı yassı çelik ürünlerinin merkezi ve ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasını Topluluk şirketlerinin yurt dışı faaliyetlerinin satın alma yolu ile tedarik faaliyetleri sağlamıştır. koordinasyonu ve mal/hizmet ticaretine artan bir hacimle sürdürülmüş ve 319 bin yönelik çalışmalar devam etmektedir. ton malzeme, Topluluk şirketleri ve yan 2017 yılı beklenti, hedef ve Geliştirilecek inovatif ürünlerin ülkemiz ve sanayileri için önemli avantajlar sağlanarak stratejiler bölge ülkelerinde satış ve pazarlamasına temin edilmiştir. Ram Dış Ticaret, Demir Çelik merkezi yönelik faaliyetler sürdürülmektedir. satın alma konusunda ölçek ekonomisi ile Şirket, havacılık alanında temsilciliğini Topluluk şirketlerine sağlanacak faydayı yaptığı Boeing ile faaliyetlerine devam artırarak sürdürmeyi ve yeni iş modelleri etmiş; 2016 yılında Özbek Havayollarına geliştirmeyi planlamaktadır. 2 adet 787, Azerbaycan Havayollarına 1 adet 747 kargo uçağı, Türkmen Havayollarına 1 adet 737 teslimatı gerçekleştirmiştir.

QR kodu kullanarak Ram Dış Ticaret hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 129

SATIN ALMA DIŞ KAYNAK HİZMETLERİ/ZER

Zer, sağlamakta olduğu satınalma hizmetlerini, kategorilere özel uzmanlık ve teknoloji desteği ile geliştirmeye yönelik stratejileri hayata geçirmektedir.

Zer, temel faaliyet alanı olan satınalma Dijital Pazarlama Hizmetleri: Zer, • İnovasyon programı “Buldozer” projesi hizmetlerini en güncel süreç ve teknolojileri bir dijital pazarlama ajansı tarafından Koç Üniversitesi-Kworks iş birliği ile kullanarak yerine getirmektedir. Zer verilen tüm hizmetleri (display, arama hayata geçmiştir. içerisindeki uzman kadro, 100’den fazla motoru reklamcılığı, mobil pazarlama, • Dijital dönüşüm faaliyetleri kapsamında alım kategorisi için stratejik/operasyonel sosyal medya reklamcılığı, SEO - search geniş bir proje portföyü oluşturulmuştur. satınalma alanlarında tasarruf ve verimlilik engine optimization, vb.) müşterilerine • Zer ve çalışanları TEGV ile başlatılan sağlamaktadır. sağlamaktadır. Bu hizmetler sayesinde proje kapsamında gençlerin gelişimine tüketicinin ayak izi daha ucuz maliyetle, katkı sağlamaktadır. Faaliyet alanında öne çıkan konular daha etkin takip edebilir hale gelmiştir. SEKTÖRLER VE ŞİRKETLER SEKTÖRLER şunlardır: 2017 beklenti, hedef ve stratejiler Koç Topluluğu Dışı Müşteriler: Zer, Koç Zer, sağlamakta olduğu satınalma Uçtan Uca Satın Alma Hizmeti: Topluluğu içerisinde sağladığı faydaları hizmetlerini, kategorilere özel uzmanlık Şirketlerin satın alma ihtiyaçlarının dış Topluluk dışı müşterilerine de sunma ve teknoloji desteği ile geliştirmeye kaynak aracılığıyla sağlanması; günümüzün konusunda faaliyetlerini hızlandırmaktadır. yönelik stratejileri hayata geçirmektedir. önde gelen dış kaynağa yönlendirme (BPO- • 2016 yılında, 14 kategoride Koç Bu kapsamda, özellikle aşağıdaki Business Process Outsourcing) trendleri Topluluğu dışı müşterilere de satın alma kategorilerde yatırımların 2017 yılında da arasında yer almaktadır. Zer; hizmeti sağlanmaya başlanmıştır. devam etmesi planlanmaktadır: • Lojistik • Özellikle KOBİ’lere hizmet sağlama • Dijital Pazarlama planlama ve müşteri • Hizmetler ve Malzeme amacıyla kurulan e-ticaret platformu deneyimi takibi • Medya Satın Alma www.ekozer.com devreye girmiştir. • Personel taşıma ve ulaşım çözümleri • Dijital Pazarlama • Lojistik operasyonlarının yönetimine alanlarında müşterilerine tedarik sürecinin 2016 yılına ait rakamlar ve yönelik uygulamalar tüm aşamalarındaki hizmetleri uçtan uca gelişmeler • Hizmet verilen alanlarda IoT sağlamaktadır. • Elektronik satınalma sistemleri uygulamaları (Forklift, temizlik, vb.)

kullanılarak 6 binden fazla satınalma • Tedarikçi yönetimi Promena Satın Alma Platform faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Çözümü: Promena uygulaması harcama • Operasyonel satınalma faaliyetleri Zer analizi, tedarikçi yönetimi, ihale ve tarafından yönetilen müşterilere ait 350 pazarlık süreçlerinin entegre yürütüldüğü binin üzerinde sipariş süreci yönetilmiştir. platformdur. Zer, stratejik satın alma • Promena sisteminde kayıtlı 25 bin kapsamındaki tüm faaliyetlerini Promena tedarikçi ile hizmet vermektedir. ile yürütmektedir. Müşteriler Promena QR kodu kullanarak Zer hakkında • Zer verisinin, müşteri bazında tüm daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. uygulamasını kendi yönettikleri satın detaylarını içeren harcama analizi almaları için kullanılabilmektedir. uygulaması Zer müşterilerinin kullanımına sunulmuştur.

UÇTAN UCA SATIN ALMA HİZMETİ:

1 2 3 4 5 6 7 MASRAF TEDARİKÇİ İHALE VE SÖZLEŞME SİPARİŞ VE HİZMET FATURA VE ANALİZİ YÖNETİMİ PAZARLIK YÖNETİMİ TEDARİK DOĞRULAMA ÖDEME 130 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

Sürdürülebilirlik stratejimizi, rekabet avantajı sağlayacak şekilde iş modellerimize entegre etmeyi hedefliyoruz.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL edilmiştir. Söz konusu çalışmalar neticesinde, Koç Holding SORUMLULUK PERFORMANSI YÖNETİMİ Sürdürülebilirlik Birimi tarafından; Sürdürülebilirlikte Öncelikli Konu Yönetimi, Paydaş Entegrasyonu, Performans Göstergeleri Koç Topluluğu, kuruluşundan bu yana kurumsal ve İyi Uygulama Kriterleri bölümlerini içeren bir uygulama rehberi sürdürülebilirliğinin tüm toplumun refahı ile mümkün olduğunun hazırlanmaktadır. bilincindedir. Kurucumuz Merhum Vehbi Koç’un “Bugünün insanına ve gelecek kuşaklara karşı sorumluluklarımızı yerine 3’üncü odak alanı; sürdürülebilirlik bağlantılı şirket söyleminde getirmek öncüsü olduğumuz ve vazgeçemediğimiz ilkemizdir” ortak dile sahip olmayı ve sürdürülebilirliği aynı çerçeve yaklaşım vizyonu yönetim anlayışımızın temelini oluşturmaktadır. dahilinde ele almayı kapsamaktadır. Küresel gündeme paralel olarak 2015 yılında kabul edilen Birleşmiş Milletler Sürdürülebilirlik Koç Topluluğu’nda sürdürülebilirlik, iş stratejisini güçlendiren ve Kalkınma Hedefleri, küresel gündemi şekillendirdiği gibi Koç paydaşlarla birlikte hareket eden bir yaklaşımla yönetilmektedir. Topluluğu sürdürülebilirlik çalışmalarının da odağında yer almıştır. Bu kapsamda geliştirilen sürdürülebilirlik modeli ile yönetimde, Yoksullukla mücadeleden iklim değişikliğine, sürdürülebilir üretim sahada ve söylemde olmak üzere 3 ana odak alanı belirlenmiştir. ve tüketimden inovasyona birçok alanda, dünyanın 2030 yılında ulaşmak istediği noktayı tanımlayan bir çerçeve çizen 17 hedef, 1’inci odak alanı; Koç Topluluğu sürdürülebilirlik yönetimi Koç Holding için de sürdürülebilirlik çalışmalarının çerçevesini çalışmaları kapsamında ilgili ekiplerin bir araya gelmelerini, küresel çizmektedir. Sürdürülebilirlik çalışmaları her yıl düzenli yayınlanan trendleri inceleme ve deneyim paylaşmalarını hedeflemektedir. Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Raporu’nun yanı sıra şirket Bu amaçla, halka açık şirketlerin çevre, insan kaynakları, denetim, sürdürülebilirlik raporları aracılığıyla kamuoyuyla paylaşılmaktadır. satın alma, hukuk ve kurumsal iletişim yöneticilerinden oluşan Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Ekibi, Ekim ayında, şirketler arası Koç Holding’in sürdürülebilirlik performansı, 2014’te ilki deneyim paylaşımı ve iş birliği alanlarının geliştirilmesi için bir gerçekleştirilen ve 2015 yılında da devam eden Borsa İstanbul araya gelmiştir. Sürdürülebilirlik buluşmalarının yılda en az 2 kez (BİST) Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamındaki değerlendirmelerin tekrarlanması hedeflenmektedir. sonuçlarına yansımıştır.

2’nci odak alanı; sürdürülebilirliğin sahada, bir diğer deyişle, uygulamada ortaya çıkan unsurlarını içermektedir. Uygulamada öne çıkan konular, sürdürülebilirlik çalışmalarında mevcut durum analizinin yanı sıra, ilgili politikaların oluşturulması ve güncellenmesi ile performans takibi ve ortak standartların yaygınlaştırılmasıdır. Koç Holding, 2016 yılında öncelikle sürdürülebilirlik çalışmaları kapsamındaki şirketlere yönelik bir iç değerlendirme gerçekleştirmiştir. Her 2 yılda bir tekrarlanacak olan değerlendirmenin amacı, Koç Topluluğu şirketlerinin sürdürülebilirlik liderliği yol haritalarının belirlenmesine katkı sağlamanın yanı sıra şirket çalışmalarını ortak paydada buluşturmaktır. Aynı dönemde, paydaş görüşlerinin sürdürülebilirlik yaklaşımına yansıtılması amacıyla, Koç Holding paydaş araştırması gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya çevre, inovasyon, şeffaflık, çalışan hakları, kapsayıcılık ve çeşitlilik alanlarında çalışan kamu, sivil toplum, uluslararası kuruluş ve üniversite temsilcileri ile fikir önderleri katılmıştır. Araştırmanın bulguları Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Ekibi ile paylaşılmış ve Koç Holding Sürdürülebilirlik Birimi planlama sürecine dahil KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 131

2016 yılında da BİST 50’de işlem gören tüm Topluluk şirketleri İklim değişikliği yönetimi endeks kriterlerini sağlamış; Koç Holding ile birlikte Arçelik, Ford Koç Topluluğu İklim Değişikliği Stratejisi, Topluluk şirketlerine, Otosan, Otokar, Tat Gıda, Tofaş, Tüpraş, Türk Traktör ve Yapı Kredi iklim değişikliği ile mücadelede ışık tutmakta, çalışmalarının Bankası endekste yer almayı başarmıştır. yönünü belirlemektedir. Topluluk şirketlerinin tamamı, sera gazı emisyonlarının etkin biçimde ölçümü ve azaltımı konusunda Küresel İlkeler Sözleşmesi (Global Compact) çalışmalar yürütmektedir. Şirketler için İklim Değişikliği İyi ve Merhum Mustafa V. Koç’un 2006 yılında imzaladığı Birleşmiş Kötü Senaryo Raporu hazırlanarak, iklim değişikliğinin getireceği Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact), sosyal değişikliklere karşı hazırlıklı olunması hedeflenmiştir. sorumluluğun bir kurumun operasyonlarında nasıl işlenebileceği ve nasıl ileriye taşınacağını göstermektedir. Global Compact 2011 yılından bu yana İklim Değişikliği Taraflar Konferansı gibi Türkiye Yerel Ağı Yönetim Kurulu üyesi olan Koç Holding, Global uluslararası platformlarda Koç Topluluğu ve Türk İş Dünyası Compact’in ülkemizde yaygınlaştırılması ve kurumsallaştırılması temsil edilmektedir. Marakeş’te gerçekleştirilen “22’nci BM İklim için gerçekleştirilen çalışmalara 2016 yılı içerisinde de destek Değişikliği Taraflar Konferansı”na Koç Topluluğu şirketlerince vermeyi sürdürmüştür. katılım sağlanmış ve Arçelik tarafından Türkiye Pavilyonu’nda sunum gerçekleştirilmiştir. ÇEVRE DOSTU UYGULAMALAR Arçelik, CDP (Carbon Disclosure Project) 2014 ve 2016 Karbon

Koç Topluluğu, hayata geçireceği çalışmalarda öncelikle ulusal ve Performans Liderliğinde A performans ile “Global A Listesi”ne SORUMLULUK SOSYAL uluslararası mevzuat ile standartlara uyumu gözetmektedir. Gerek dahil olan ve Türkiye’de bu listeye 2’nci kez giren ilk Türk sanayi bugün, gerek gelecekte yaşanabilir bir dünya için çabalamayı, şirketi olmuştur. bu amaçla çalışanlarını, toplumu ve tedarikçilerini sürekli bilinçlendirmeyi, yön göstermeyi ve faaliyetlerini yerine getirirken Aygaz İklim Değişikliği Stratejisi hazırlamış ve duyurmuştur. çevresel performansını sürekli geliştirmeyi ve bu konuda liderliği hedeflemektedir. 242 Koç Topluluğu içerisinde iyi uygulamaların paylaşılması, ortak milyon TL uzun vadeli çalışma planları oluşturulması ve projeler geliştirilmesi Çevre Koruma amacıyla oluşturulan Çevre Kurulu, çevre yönetimi konusunda Harcama ve Topluluğun uzun vadeli stratejilerinin, hedeflerinin ve aksiyon Yatırımları (2015) planlarının oluşturulmasına yönelik çalışmalarını sürdürmektedir. %73,4 Toplam su tüketiminde geri Koç Topluluğu şirketleri arasında, olası çevresel etkilerin ve dolaylı dönüştürülmüş su oranı olarak karşılaşılabilecek çevresel risklerin belirlenmesi için Denetim (2015) Grubu ve Çevre Kurulu ortak çalışması ile periyodik çevre denetimi yapılmakta, denetim sonucunda çevresel veriler sürdürülebilirlik kıstaslarına uygun göstergeler ile takip edilmektedir. 91,17 1,26 Çevresel pek çok alanda faaliyet ve başarılara imza atan Koç bin ton Sera gazı emisyonu milyon GJ Topluluğu şirketlerinin çevre çalışmaları, İklim Değişikliği Yönetimi, Tasarruf edilen enerji azaltımı Kaynak Kullanımında Verimlilik Yönetimi, Çevre Dostu Ürün miktarı (2015) Geliştirme, Çevre Koruma ve İyileştirme olmak üzere 4 alandan (2015) oluşmaktadır. 132 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

Koç Topluluğu çevresel performansını sürekli geliştirerek bu konuda lider duruma gelmiştir.

Opet Fuchs İklim Değişikliği Komitesi’nde, emisyonların azaltılması Koç Üniversitesi Rumeli Feneri Kampüsü’ndeki aydınlatmaların ve üretimde ortaya konabilecek inovasyon fırsatlarını ele almıştır. LED’le değiştirilmesiyle 176.295 kWh/yıl enerji tasarrufu yapılmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen Karbon Piyasalarına Hazırlık Ortaklığı (PMR) projesinde pilot tesis seçilen Opet Mersin Terminali Güneş Enerjisi Santrali, terminalin iç Tüpraş İzmit Rafinerisi sera gazı emisyonları doğrulanmıştır. tüketiminin bir kısmını sağlamaktadır; 131.040 kWh’lik üretim fazlasını şebekeye vermiştir. Arçelik, Ford Otosan, Opet, Opet Fuchs, THY Opet, Tofaş, Türk Traktör ve Yapı Kredi Bankası 2015 yılı için ISO 14064-1 Sera Tat Gıda’da gerçekleştirilen projelerle 3.567.241 kWh enerji, Gazı Emisyonları Raporlama Standardı’na uygun olarak sera 1.450 ton buhar tasarrufu sağlanmıştır. gazı emisyonlarını hesaplamış; bağımsız akredite kuruluşlarca doğrulatarak belgelendirmiştir. Arçelik ve Tofaş, sera gazı Tofaş, 51 adet enerji verimliliği projesiyle 60.169 GJ tasarruf ve emisyonlarının Kapsam-3 tüketimlerini de doğrulatmıştır. 4.213 ton CO2 salımı azaltımı sağlamıştır.

Yapı Kredi Bankası ve Ford Otosan CDP’ye ilk kez raporlamıştır. Tüpraş, İzmit ve İzmir Rafinerileri’nde Flare Gaz Geri Kazanım Sistemleri kurulmuştur. Horizon 2020 programı Integroil Projesi’ne Kaynak kullanımında verimlilik yönetimi katılım sağlanmaktadır. İzmit Rafinerisi’nde Körfez Belediyesi Arçelik, Aygaz, Ford Otosan, Tat Gıda, Tofaş, Türk Traktör, Tüpraş arıtılmış atık suyundan proses suyu elde edilen su hazırlama ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı çerçevesinde bağımsız ünitesi ve rafineri atık su geri kazanım ünitelerinden 8,9 milyon m3 kuruluşlarca denetlenerek belgelendirilmiştir. su geri kazanılmıştır.

Arçelik, 265 adet enerji verimliliği projesinden yıllık yaklaşık

135 bin GJ tasarruf sağlanmış, 12 bin ton CO2 emisyon azaltımı sağlanmıştır. Önceki dönemlerde başvurulan 2 adet VAP teşvik projesi tamamlanmıştır. İşletmelerde tasarruf edilen, geri kazanılan ve yeniden kullanılan su miktarı yaklaşık 170 bin m3’tür.

Aygaz, enerji verimliliği projeleriyle 1.769.500 kwh tasarruf ve 876 ton CO salınımı azaltımı sağlamıştır. 2 272.148 Ağaçlandırma çalışmalarında Entek’te, İSU’dan gri su kullanımıyla Kocaeli Tesisi’nin su dikilen fidan sayısı ihtiyacının %75’i geri kazanım suyundan sağlanmıştır. (2010-2015 toplam)

Ford Otosan, enerji verimliliği projeleriyle 6.484 ton CO2 emisyon azaltımı sağlamıştır.

Koçtaş, 4 marketinde daha LED dönüşümünü tamamlamış, 424 63 bin kwh enerji tasarrufu sağlamıştır. OHSAS 18001 79 belgeli tesis sayısı ISO 14001 belgeli Koç Üniversitesi Hastanesi’nde enerji verimliliği çalışmalarıyla (2015) tesis sayısı elektrik tüketiminde %9 iyileşme ve 1.927.684 kWh tasarruf (2015) sağlanmıştır. Doğal gazda %45 azalma ve 786.455 m³’lük tasarruf sağlanmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 133

Üretimin çevresel etkilerini azaltmak Koç Topluluğu şirketlerinin öncelikleri arasındadır.

Çevre dostu ürün geliştirme THY Opet, faaliyet gösterdiği 45 havalimanında “Yeşil Havalimanı Koç Topluluğu’nun temel amaçlarından biri olan “müşterilerine Kuruluşu” unvanı almıştır. katma değer yaratan ürün ve hizmetler sunma” ilkesinin önemli bir parçası da ürünlerin mümkün olan en düşük düzeyde çevresel Tofaş, arıtma çamuru azaltım faaliyetleri sonucunda %10 etki üretmesini sağlamaktır. Bu amaçla, Topluluk şirketleri, oranında azaltım sağlamıştır. 2016 yılında da çevre dostu yeni ürün ve hizmet geliştirerek müşterilerinin beğenisine sunmuştur. Ürünlere ilişkin yapılan Koç Holding, Dünya Çevre Günü kapsamında, “Koç Topluluğu çalışmaların detaylarına Sürdürülebilirlik Raporu’nda yer verilmiştir. III.Çevre Günü Etkinliği” 27 Haziran 2016’da “Eko-İnovasyon” temasıyla gerçekleştirilmiştir. Çevre koruma ve iyileştirme Üretimin çevresel etkilerini azaltmak Topluluk şirketlerinin Ödüller ve başarılar öncellikleri arasındadır. Topluluk şirketlerinin pek çoğunda ISO • Arçelik, CDP 2014 ve CDP 2016 karbon performans liderliğinde 14001 Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS) mevcuttur, raporlama A performans ile “Global A Listesi”ne dahil olan ve Türkiye’de döneminde belgelendirme ve yenileme işlemleri tamamlanmıştır. bu listeye 2’nci kez giren ilk Türk sanayi şirketi olmuştur. • Arçelik Çamaşır Makinesi İşletmesi EVET (En Verimli Endüstriyel Arçelik’in “Doğaya Dönüş Başlasın” sloganıyla başlattığı Tesis) kategorisinde 1’incilik; Eskişehir Buzdolabı İşletmesi yenileme kampanyasında, tüketicilerden alınan eski ürünler SEVAP-2 (Sanayide Enerji Verimliliğinin Artırılması Projeleri)

Arçelik’in Eskişehir ve Bolu’daki geri dönüşüm tesislerinde geri 2’ncilik ödüllerini almıştır. SORUMLULUK SOSYAL dönüştürülmektedir; bu 2,5 MW gücünde 8 rüzgâr santralinin • Arçelik A.Ş., MSCI Global Sürdürülebilirlik Endeks Serileri’nde yıllık enerji üretimine eşdeğerdir. 2016 yılında “AAA” derecesi ile yer almıştır. • Ford Otosan, “Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Dostu Üretim Aygaz Isparta Dolum Tesisinde kurulan, Atıksu Arıtma ve Sistemi & EOS Çevre Yönetim Sistemi” ile “AB Çevre Ödülleri Geri Kazanım Sistemi ile yaklaşık 1.900 m3/yıl su tasarrufu 2016 Türkiye Programı”nda finalist olmuştur. sağlanmaktadır. • Tofaş, “Corporate Knights & As You Sow” Amerikan şirketleri tarafından global 200 büyük şirket içerisinde değerlendirilerek Ford Otosan Kocaeli Fabrikaları’nca hayata geçirilen “1 Çocuk 88’inci sırada yer almıştır. Tofaş, bu listede yer alan ilk ve tek Bilinçlendir, Toplum Değişsin” projesi ile yaklaşık 8.000 çocuğa Türk şirketidir. eğitim verilmiştir. Ayrıca biyoçeşitlilik izleme çalışmalarına • Tofaş, Çevko Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme başlanmış, 45 adet tür tespit edilmiştir. Çevre Kulübü (FOÇEV) Vakfı tarafından verilen ‘Yeşil Nokta Sanayi Ödülleri’ kurulmuş, yeşil yakalı personel seçilmiş, çalışmalar başlatılmıştır. kapsamında “Sürdürülebilir Atık Yönetimi ve 5R” projesiyle Boya çamuru oluşumlarında azalma ve enerji tasarrufu sağlanmış; ödüle layık görülmüştür. demineralize su tesisi devreye alınmıştır. Evsel atıkların bertaraf • Tofaş, “CDP Türkiye İklim Liderleri” ödülünü almaya hak yönetimi değiştirilerek, düzenli depolama yerine enerji kazanımı kazanan 7 firma arasında yer alan tek otomotiv üreticisi sağlanmıştır. olmuştur. • Tüpraş, AB Çevre Ödülleri Türkiye Programı’nda “Belediye Opet, TÜBİTAK TEYDEB “Akaryakıt Depolama Tesislerinde Oluşan Kentsel Atıksularının Sanayide Proses Suyu Olarak Kullanılmak Atıksuların Geri Kazanımı İçin Sıfır Deşarj Yaklaşımlı Arıtma Üzere Geri Kazanımı” projesi ile finalist olmuştur. Teknolojilerinin Geliştirilmesi Projesi”ni tamamlanmıştır. • Tüpraş İzmit Rafinerisi SEVAP-3 kategorisinde 2’ncilik, Kırıkkale Rafinerisi SEVAP-3 kategorisinde 3’üncülük ödüllerini almaya Tat Gıda “İyi Tarım Sertifikası” almıştır. Konserve işletmesinde hak kazanmışlardır. çiftçilere damla sulama vb. konularda bilinçlendirme eğitimleri • Yapı Kredi Bankası, “Proje Üretiminde En Başarılı Banka”, “En devam etmiştir. Yüksek Enerji Tasarrufu Sağlayan Proje” ve “Çevresel ve Sosyal Etkilerin Yönetiminde En İleri Proje” ödüllerini kazanmıştır. 134 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

Koç Holding, BM Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi ile iş birliği kapsamında “HeForShe” hareketinin Küresel Etki Liderleri arasında yer almaktadır.

TOPLUMSAL GELİŞİM Bu çalışmaların yanı sıra, Birleşmiş Milletler Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs) 2015 yılında Koç Holding tarafından Koç Topluluğu, paydaşlarının beklentileri çerçevesinde toplumsal imzalanmıştır. Özel sektörün toplumsal cinsiyet eşitliği girişimlerini refahın artmasına yönelik çalışmalara önem vermektedir. bir araya getirerek şirketler arası öğrenme süreçlerini desteklemek Toplumsal gelişim alanındaki çalışmalarını stratejik bir yaklaşım ve ülke çapında yayılımına katkı sağlamak amacı ile kurulmuş olan çerçevesinde yöneten Koç Topluluğu, kaynaklarının dağılımını Global Compact Türkiye Kadının Güçlenmesi Çalışma Grubu’nda toplumsal gelişim, eğitim, sağlık, çevre ve kültür-sanat alanlarına da aktif olarak görev alınmıştır. Sürdürülebilirlik Kalkınma İş yoğunlaştırmaktadır. Dünyası Derneği’nin Kadın İstihdamı ve Fırsat Eşitliği Çalışma Grubu’nun başkanlığı da Koç Holding tarafından yürütülmüştür. Toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki çalışmalar Toplumsal cinsiyet eşitliği alanında Koç Holding’in, etki gücünün Önemli etki alanlarından bir diğeri de Koç Topluluğu’na ait en yüksek olduğu alana odaklanılmış ve kadının işgücüne katılımı, markaların hayata geçirdiği iletişim çalışmaları olarak tespit istihdamda kalması ve karar alma mekanizmalarına dahil olması edilmiştir. Büyük kitlelere ulaşan iletişim çalışmalarında cinsiyet için çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Birleşmiş Milletler Toplumsal önyargılarının kırılmasına katkı sağlamak hedefiyle, Koç Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi (BM Kadın Birimi- Topluluğu şirketlerinin pazarlama ve kurumsal iletişim ekipleri UN Women) ile imzalanan iş birliği anlaşması kapsamında, ile birlikte çalıştıkları iletişim ajanslarına yönelik “İletişimde “HeForShe” hareketinde Türkiye merkezli tek şirket olarak, küresel Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” atölyeleri düzenlenmiş ve bir iş dünyası temsilcileriyle birlikte ortak sorunların çözümüne yönelik rehber hazırlanmıştır. Atölyeler, Koç Topluluğu şirketleri ve çalışmalar hayata geçirilmeye 2016 yılında da devam etmiştir. şirketlerin iletişim ve pazarlama alanındaki çözüm ortaklarına Toplumsal cinsiyet eşitliği amacıyla oluşturulan Küresel Etki yaygınlaştırılmaktadır. Liderliği Programı’nın sözcülüğünü merhum Mustafa V. Koç’un ardından Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. Koç devralmıştır. Bu program çerçevesinde, Koç Holding’in 2017’ye kadar 4 milyon destekçiye ulaşma hedefi gerçekleştirilirken; 2020 yılına kadar en az 100 bin kişiye toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalık eğitimi verme ve toplumsal cinsiyet duyarlı işyeri kültürü güçlendirilerek eşitliği sağlama hedefleri doğrultusunda önemli adımlar atılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 135

“Ülkem İçin” projesiyle, 95 bin çalışan ve 10 bin bayi temsilcisine yönelik toplumsal konularda farkındalık yaratılmakta; sosyal girişimciliğin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Ülkem İçin KURUMSAL SPONSORLUK VE MARKA PROJELERİ Koç Holding tarafından 2006 yılında başlatılan bir diğer sosyal sorumluluk projesi olan “Ülkem İçin”, sorumlu vatandaşlık bilinci Koç Spor Fest doğrultusunda sosyal girişimciliğin yaygınlaştırılması fikrine Koç Holding, Topluluk şirketleri ile birlikte, müzik ve eğlenceyi dayanmaktadır. “Ülkem İçin” projesi ile Koç Topluluğu şirketlerinin üniversitelere taşımak, öğrencilere özel bir festival yaratmak ve çalışanları, bayileri ve tedarikçileri tarafından toplumsal sorunların bunu gelenekselleştirmek adına 2006 yılında Koç Spor Fest’i çözüme kavuşturulması için katılımcı bir tutum geliştirilmesi başlatmış olup, 11 yılda 35 şehir gezerek 97 festival düzenlemiştir. hedeflenmektedir. Her 2 yılda bir, odağı toplumun farklı bir Sporun hayat kalitesini artırdığına ve hem fiziksel hem de ruhsal ihtiyacına yöneltilen “Ülkem İçin” projesi kapsamında, 2006-2007 açıdan daha sağlıklı bir toplum yarattığına inanan bir kurum yıllarında yerel kalkınmaya destek olan 387 yerel proje hayata olarak Koç Holding, Koç Spor Fest kapsamında 2009 yılı itibarıyla, geçirilmiştir. 2008-2009 yıllarında, ülke geneline yayılan 7 Ülkem İçin Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu’nun ana sponsorluğunu Ormanı’nda 1.084.000 fidan dikilmiş ve 18 bin çocuğa çevre eğitimi üstlenmiştir. Böylece, üniversiteler arasında düzenlenen en prestijli verilmiştir. 2010-2011 yıllarında ise, gönüllü ve düzenli kan bağışçısı spor etkinliği ve aynı zamanda Türkiye’nin en geniş katılımlı spor kazanım kampanyası ile 103 bin kişi farkındalık çalışmalarına organizasyonu; “Türkiye Koç Spor Fest Üniversite Oyunları” katılmış ve 83.579 ünite kan bağışlanmıştır. Bu rakamlarla Koç adını alarak festivalin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Topluluğu, Kızılay’a bir kurumca sağlanan en yüksek kan stoğu Bu girişim ile Koç Spor Fest; spor, müzik ve eğlenceyi bir araya bağışını gerçekleştirmiştir. 2012-2015 yıllarında, Birleşmiş Milletler getiren Türkiye’nin en büyük gençlik festivali unvanını almıştır.

Kalkınma Programı ile birlikte engellilerin iş ve sosyal hayata katılımı Koç Spor Fest, üniversiteli sporcu sayısını artırmayı amaçlarken, bir SORUMLULUK SOSYAL için düzenlenen farkındalık eğitimleriyle 125.982 kişiye ulaşılmıştır. yandan da doğru spor izleyicisi olma kültürünü de yaygınlaştırmayı hedeflemektedir. Koç Spor Fest’te düzenlenen tüm etkinlikler “Ülkem İçin” projesi 2015-2017 yılları için toplumsal amatör branşların gelişmesi ve bu branşların izleyici kazanması cinsiyet eşitliği temasına odaklanmıştır yönünde planlanmıştır. “Ülkem İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Destekliyorum” çalışmaları kapsamında Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV), Türkiye Koç Spor Fest, bugün gelinen noktada 185 üniversiteden Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAP Vakfı) ve Koç Üniversitesi 57 branşta 26 bini aşkın sporcuyu misafir etmektedir. Her yıl Kadın Araştırmaları Merkezi (Koç-Kam) & Birleşmiş Milletler müsabakalarda başarılı olan sporcu ve takımların bir kısmı, Koç Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) iş birliğine gidilmiştir. Holding desteği ile düzenli olarak uluslararası organizasyonlarda Proje doğrultusunda, bayilere, çalışanlara ve yöneticilere Türkiye’yi temsil etmektedir. toplumsal cinsiyet eşitliği seminerleri verilerek; toplumsal cinsiyete duyarlı işyeri ortamı yaratılması, Koç Topluluğu genelinde kadın Gençler ile kendi kampüslerinde bir araya gelme imkânı bulan çalışanların seviyesini ve oranını yükseltmeye yönelik uygulamalar Koç Holding, Koç Spor Fest projesi kapsamında gençler nezdinde hayata geçirilmesi hedeflenmiştir. spor kültürünün yayılması ve sporun günlük yaşamda var olması gereken bir olgu olarak benimsenmesi yönünde çalışmalar hayata “Ülkem İçin” projesinin bu uygulamasında, Eylül 2015 tarihinden geçirmektedir. Bu vesile ile sporun önemli isimlerini üniversiteliler bugüne kadar 32 Koç Topluluğu şirketinde düzenlenen “Bilgi ile bir araya getiren çeşitli etkinlikler de proje içeriğinde yer Değirmeni” seminerleri ile yaklaşık 65 bin kişiye ulaşılmıştır. almaktadır. Etik değerlere sahip, zihinsel ve ruhsal açıdan Bu seminerlerin tüm Topluluk çalışanlarına ulaştırılması için sağlıklı, takım çalışmasını bilen gençler yetiştirebilmek amacıyla AÇEV tarafından 350 gönüllü şirket çalışanı, eğitmen olarak Koç Spor Fest çerçevesinde her sene farklı alanlarda söyleşiler yetiştirilmiştir. Bunun yanı sıra, Koç Topluluğu şirketlerinden düzenlenmektedir. 200 orta ve üst kademe yönetici Koç-Kam tarafından verilen farkındalık seminerlerine katılmıştır. Ayrıca, bayiler aracılığıyla yerelde toplumsal cinsiyet eşitliği bilincini yerleştirecek 6 bin paydaşa yönelik farkındalık çalışmaları sayesinde projenin etki alanı genişletilmiştir. 136 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

Koç Spor Fest’i üniversite öğrenciler ile yıla yayılan bir etkileşim Türkiye’yi uluslararası arenada farklı spor branşlarındaki alanına ulaştırmak ve daha fazla branşa ev sahipliği yapabilmek başarılarıyla da söz sahibi bir ülke haline getirebilmenin önemine adına, 2016 yılından başlayarak kayak ve snowboardu içine alan inanan bir kurum olarak, 2020 Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları kış oyunları da proje kapsamına alınmıştır. İlk kez Palandöken’de adaylık sürecine de sponsor olan Koç Holding, ülkemizde sporun gerçekleşen kış oyunlarına 35 üniversiteden 500 öğrenci katılım bir yaşam biçimi haline getirilmesi ve tabana yayılması için göstermiştir. çalışmalarına devam etmektedir.

Koç Topluluğu’nun en büyük 14 şirketinin destek verdiği Koç Spor Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi ile birlikte hayata geçirilen Fest, Koç Topluluğu’nun bir arada gerçekleştirdiği en büyük proje “Olimpik Hareket Günleri” projesi, özellikle ilköğretim okulu olma özelliğini de taşımaktadır. Arçelik, Grundig, Beko, Tüpraş, öğrencilerine spor kültürünü ve olimpik değerleri aşılama Opet, Aygaz, Setur, Yapı Kredi, Koçtaş, Tanı, Bilkom, Avis, Ford amacıyla başlatılmış ve bu bilincin toplumun geneline yayılması ve Fiat markalarının sahiplendiği aktiviteler gençlere farklı dijital hedeflenmiştir. Akademisyenler ve çocuk psikologları iş birliği teknolojileri de tanıtmaktadır. ile gerçekleştirilen proje kapsamında çocuklara; spor kültürü, Olimpiyat Oyunları ve felsefesi, fair play, sağlıklı beslenme, Her yıl 400 farklı tedarikçi, 250 kişilik bir ekip ile hazırlık ve saha çevre duyarlılığı gibi konular; çeşitli videolar, çizgi filmler, küçük süreci tamamlanan Koç Spor Fest’in yarattığı ekonomi, binlerce yarışmalar ve renkli görsellerin kullanımı ile interaktif olarak sporcunun müsabakalar için geldiği şehirlerde yarattığı etki ile anlatılmakta ve bu sayede binlerce öğrenciye ulaşılmaktadır. yerel ekonomiyi de canlandırmaktadır. Özellikle her yıl seçilen final ilinde 5 bin sporcunun ve yüzlerce idarecinin katılımı ile küçük bir olimpiyat havası yaratılmaktadır. Koç Spor Fest, 2016 yılında 7 üniversiteyi ziyaret etmiş ve büyük final Antalya Akdeniz Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir.

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Sponsorluğu Türkiye’ye değer katacak birçok ekonomik ve toplumsal yatırımı hayata geçiren Koç Holding, spora ve sporcuya verdiği desteği bir adım daha öteye taşıyarak, Türkiye’nin Olimpiyat yolculuğu sürecindeki çalışmalarına destek vermek amacıyla, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin (TMOK) 3 yıl süresince ana sponsorluğunu üstlenmiştir.

TMOK’un ilk ulusal ana sponsoru olan Koç Holding, bu sponsorluk ile Türkiye’de olimpik ruhun gelişimine ve uluslararası arenada gerçekleştirilecek çalışmalara katkıda bulunmayı hedeflemektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 137

KidZania - Deprem Simülasyon Merkezi İstanbul Bienali Çocukların gelişimini pozitif yönde etkileyen ve öğrenmeyi Koç Topluluğu, topluma miras bırakılabilecek anlamlı projeleri eğlenceye dönüştürerek daha bilinçli nesiller yaratan projelere destekleyerek bu yöndeki girişimleri sahiplenmektedir. Toplumsal destek vermek, Koç Topluluğu için her zaman öncelikli konular sorunlarla bire bir ilgili bir güncel sanat etkinliği olan İstanbul arasında yer almıştır. Dünya genelinde 5 kıtada 24 şehirde merkezi Bienali de bu doğrultuda desteklenmektedir. bulunan KidZania Çocuk Cumhuriyetleri’nin 2014 senesinde İstanbul’da açılması ile başta Koç Holding olmak üzere birçok Koç İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen “İstanbul Topluluğu şirketi projeyi büyük bir memnuniyetle sahiplenmiştir. Bienali”ne 2007 yılında 10 yıllığına sponsor olunmuştur; ancak, sanatı her alanıyla toplumsal gelişmişliğin en temel 4-14 yaş arası çocuk ve gençlere 100’e yakın meslek grubunu göstergelerinden biri kabul eden Koç Holding, sürdürülebilir deneyimleme fırsatı sunan projeye, Koç Holding bir deprem iş birlikleri kurma felsefesine de dayanarak, İstanbul Bienali’ne simülasyon merkezi ile destek vermektedir. 9 ve üzeri yaş verdiği desteği bir 10 yıl daha devam ettirme kararı almıştır. gruplarının faydalanabildiği etkinlik alanında; deprem öncesi, 2015 yılında alınan bu karar ile sponsorluk 2007-2026 yıllarını sonrası ve sırasında yapılması gerekenler küçük ziyaretçilere kapsayacak şekilde uzatılmıştır. aktarılmaktadır. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nin desteği ile yürütülen proje sayesinde katılımcılar, öncelikle teorik İstanbul Bienali, Türkiye’de düzenlenen sanat etkinlikleri bir ders almakta; dersin ardından yaşanan deprem deneyimi arasında, yurt dışında en fazla ilgiyi çeken ve en fazla bilinen sırasında ve sonrasında ise uygulamalı bir program sunulmaktadır. sanat etkinliğidir. İstanbul Bienali bugün, Türkiye’deki en büyük Deprem hattında bir ülke olarak, konuya ilişkin farkındalığın güncel sanat platformu ve dünyanın en önemli 4 bienalinden yükseltilmesi ve bilincin artırılması gerekliliğine inanan Koç biri konumundadır. Bienal’e yapılan katkı aynı zamanda İstanbul SOSYAL SORUMLULUK SOSYAL Holding, bu proje ile depreme yönelik eğitimi en küçük yaşlara markasına da yapılmaktadır. Koç Holding, İstanbul Bienali’nin indirmekte ve böylece toplum geneline yaymaktadır. zenginleşerek devam etmesi için gerekli katkıda bulunmaya devam edecektir. Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması ve Sempozyumu Kavramsal çerçevesi Bienal küratörleri Elmgreen & Dragset Koç Holding, farklı sanat dallarının toplumsal gelişimine ve yurt tarafından “iyi bir komşu” olarak belirlenen 15’inci İstanbul dışında ülkemizin farklı alanlarda başarıyla temsil edilmesine Bienali 16 Eylül-12 Kasım 2017 tarihleri arasında yine ücretsiz destek verme amacıyla, 2008 yılından bu yana Karikatürcüler olarak gerçekleşecektir. Derneği’ne Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması özelinde ana sponsorluk desteği vermektedir. 1974 yılından bu yana, bütün dünya karikatürcülerine açık olarak düzenlenen yarışmada, Türk karikatürcüleri birçok defa büyük ödüle layık görülmüştür. 223 Bağış, sponsorluk ve sosyal sorumluluk projesi sayısı (2015)

55 7.895 milyon TL Sosyal projelere gönüllü Bağış ve yardımlar katılan çalışan sayısı (2016 Konsolide) (2015) 138 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

VEHBI KOÇ VAKFI

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk özel vakfı olan Vehbi Koç Vakfı, 17 Ocak 1969’da Vehbi Koç tarafından hayata geçirilmiştir.

Çağdaş ve gelişen bir Türkiye için; 47 yıldır yaşamın en temel 1,15 milyon TL; eğitimine yurt dışında devam etmeye karar veren gereksinimleri olan eğitim, sağlık ve kültür alanlarında faaliyet öğrenciler ise 1,69 milyon ABD Doları burs kazanmışlardır. Ayrıca, gösteren Vakıf; 2016 yılında da yönetimini üstlendiği kurumlar ve Koç Okulu bu yıl liseye, 2 milyonu aşkın öğrencinin girdiği TEOG desteklediği projeler aracılığıyla fark yaratmaya devam etmiştir. sınavında en üst %0,04’lük puan dilimi içine girmeyi başaran 75 2016 yılı Vakıf faaliyetleri arasında ön plana çıkanlar aşağıda yer yeni öğrenciyi kabul etmiştir. almaktadır. Koç Üniversitesi, Rahmi M. Koç Bilim Madalyası ödül Vehbi Koç Vakfı’nın tüm kurumları ve desteklediği projeler ile programını başlattı ilgili detaylı bilgilere ulaşmak için www.vkv.org.tr adresini ziyaret Bilime ve insanlığa hizmet edecek yetkin mezunlar yetiştirmek edebilirsiniz. hedefiyle kurulan Koç Üniversitesi, başarılı ve öncü bilim insanlarını ödüllendirmek amacıyla, Koç Üniversitesi Rahmi M. EĞİTİM Koç Bilim Madalyası programını başlatmıştır. Bu yıl ilk kez verilen ödülün sahibi; Koç Ailesi üyeleri, bilim ve akademi çevreleri, iş Vehbi Koç Vakfı eğitim bursları dünyasının önde gelen isimlerinin yanı sıra çok sayıda davetlinin Vehbi Koç Vakfı, eğitimde fırsat eşitliği anlayışıyla 1969 yılından katıldığı törende açıklanmıştır. bugüne kadar toplamda 50 bini aşkın öğrenciye burs imkânı sağlamıştır. Burs programı kapsamında, 2015-2016 eğitim Rahmi M. Koç Bilim Madalyası programı kapsamında “Fen, döneminde toplam 6.026 öğrenciye burs desteği sağlanarak; Mühendislik ve Tıp” alanında ilk madalyayı Kaliforniya Üniversitesi yetenekli, başarılı fakat maddi imkânları yeterli olmayan gençlerin (UCLA) ve Howard Hughes Tıp Enstitüsünde görev yapan, Popular eğitim süreçlerine katkıda bulunulmuştur. Science dergisi tarafından dünyanın en parlak 10 genç bilim insanı arasında gösterilen Prof. Dr. Aydoğan Özcan kazanmıştır. Prof. Dr. “Model Okul” hazırlık çalışmaları Özcan bu ödüle; hesaplamalı görüntüleme, mikroskopi ve fotonik Öğrenme ortamlarının yeniden düşünülmesine ve tasarlanmasına alanlarında üst düzey temel bilimsel çalışmalarının yanı sıra teletıp, odaklanan “Model Okul” projesi, Beykoz Ziya Ünsel Ortaokulunda mobil algılama ve teşhis uygulamaları konusunda geliştirdiği vücut bulmaya hazırlanmakta; aynı zamanda okul yönetici ve yenilikçi teknolojiler ile layık görülmüştür. öğretmenleriyle yürütülen eğitim çalışmaları devam etmektedir.

Bu yıl, okulun öğretmenlerine yönelik iki eğitim programı yürütülmüştür. İlki 22-23 Haziran 2016 tarihlerinde Rahmi M. Koç Müzesi ve Sadberk Hanım Müzesi’nde gerçekleştirilmiştir. Öğretmenler için 5’inci kez düzenlenen eğitimle, farklı eğitim materyalleri ile farklı ortamlarda öğrenmenin gerçekleşebileceğinin deneyimlenmesi amaçlanmıştır. 6-7 Eylül tarihlerinde ise, oyun tabanlı öğrenme prensipleri ve zekâ oyunlarının ders materyalleri ile paralel kullanılması konusunda sertifika eğitimi gerçekleştirilmiştir.

Koç Okulu ve öğrencilerinden etkileyici başarı Koç Okulunda, 2016 yılında liseden mezun olan 230 öğrenciden 85’i, bir üst eğitimine Türkiye’de, 141’i ise yurt dışında -büyük çoğunluğu Amerika ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerindeki prestijli üniversitelerde- devam etmeye karar vermiştir. Eğitimine Türkiye’de devam etmeye karar veren öğrenciler, toplam KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 139

Vehbi Koç Vakfı, kuruluşundan itibaren tüm faaliyetlerinde “en iyi”ye örnek olarak, sürdürülebilir ve tekrarlanabilir modellerle Türkiye’ye fayda sağlamaya devam etmektedir.

SAĞLIK Amerikan Hastanesi - MD Anderson Uluslararası İş Birliği 15’inci Vehbi Koç Ödülü’nün sahibi Prof. Dr. Kamil Amerikan Hastanesi’nin 2010 yılında Radyasyon Onkolojisi Uğurbil oldu ile başlayan Texas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi Türkiye’nin ilk özel vakfı olarak 47 yıl önce kurulan Vehbi Koç ortaklığı, bölgedeki tek MD Anderson Uluslararası Kanser Ağı Vakfı’nın her yıl sırasıyla kültür, eğitim ve sağlık alanında verdiği Temsilcisi olarak genişletilmiştir. Amerikan Hastanesi bugün, Vehbi Koç Ödülü’nün bu yılki sahibi sağlık alanındaki çalışmaları Radyasyon Onkolojisi’nin yanı sıra, kanserin dokunduğu her ile Prof. Dr. Kamil Uğurbil olmuştur. Prof. Dr. Uğurbil, 15’inci Vehbi alanda, MD Anderson Kanser Merkezi ile birebir aynı kalite ve Koç Ödülü’nü Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. standartlarda hizmet sunmaya başlamıştır. Koç’un elinden almıştır. Beynin nasıl çalıştığına yönelik manyetik rezonans kullanarak çığır açan yeni teknolojiler geliştiren Prof. Vakıf Üniversiteleri arasında ilk Hemşirelik Fakültesi Dr. Uğurbil’in araştırmaları; Alzehimer, depresyon gibi pek çok Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, YÖK Genel Kurulunun hastalığın sebeplerinin anlaşılmasına ve çözümlerin üretilmesine onayı ile vakıf üniversiteleri arasında önemli bir ilki gerçekleştirerek olanak sağlamıştır. Prof. Dr. Uğurbil’in araştırmaları sonucunda 2016-2017 akademik yılından itibaren “Koç Üniversitesi ortaya çıkan bu teknolojiler, hastalıkların tanısının konması, Hemşirelik Fakültesi” olarak eğitim vermeye başlamıştır. tedavisinin planlanması ve tedaviye olan yanıtının izlenmesinde vazgeçilmez unsurlara dönüşmüştür. Koç Üniversitesi İlk Yardım Eğitim Merkezi

eğitimlerini sürdürüyor SORUMLULUK SOSYAL Prof. Dr. Kamil Uğurbil, Robert Koleji’nde lise eğitimini, Columbia Koç Topluluğu firmaları başta olmak üzere ve diğer kurumsal Üniversitesi’nde yükseköğrenimini ve fizik/kimyasal-fizik alanında firmaların, ilk yardım eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için; Koç doktora eğitimini tamamladıktan sonra, 1977 yılında AT&T Bell Üniversitesi bünyesinde, 2010 yılında hizmete açılan İlk Yardım laboratuvarlarında bir dönem çalışmış; 1979 yılında Columbia Eğitim Merkezi (KUİYEM), Koç Üniversitesi Hastanesi’nin Üniversitesine öğretim üyesi olarak dönmüştür. 1982’de bulunduğu Topkapı’daki Sağlık Bilimleri Kampüsü’nde hizmet Minnesota Üniversitesi’ne taşınan Prof. Uğurbil’in manyetik vermeye devam etmektedir. rezonansla ilgili laboratuvarı, CMRR adı altında disiplinler arası dünya lideri bir araştırma merkezine dönüşmüştür.

Koç Üniversitesi Hastanesi Kemik İliği Transplantasyon Ünitesi hasta kabulüne başladı Koç Üniversitesi Hastanesi’nde Prof. Dr. Olga Meltem Akay’ın koordinatörlüğünde hizmet veren Kemik İliği Transplantasyon Ünitesi hasta kabulüne başlamıştır. Ünitede, güncel teknolojinin sunduğu olanaklarla hastalara ileri düzeyde sağlık hizmeti verilmektedir. Ünite, 2.200 m2 alana sahip bölümde bulunmaktadır. Bu bölümde; akım sitometri laboratuvarı, kriyoprezervasyon ünitesi, aferez ünitesi ve temiz odadan oluşan teknik alan dışında, her biri ortalama 30 m2 büyüklüğünde 14 tekil hasta odası, 2 muayene odası, doktor odaları ve hastanenin tümüne hâkim şeffaflık ilkesi ile tasarlanan ilaç hazırlama odası yer almaktadır. 140 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

VEHBI KOÇ VAKFI

Vehbi Koç Vakfı; varlık sebebine hizmet eden kuruluşlarının yanı sıra eğitim, sağlık ve kültür alanındaki geniş çaplı proje destekleriyle de topluma hizmet etmektedir.

KÜLTÜR Arter’den sanat dolu bir 2016 Arter, çağdaş sanat alanında sürdürülebilir bir üretim ve sergileme AKMED Akdeniz Medeniyetleri araştırmacılarının altyapısı sunmak üzere 2010 yılında İstanbul İstiklal Caddesi’nde hizmetinde açılmıştır. Programındaki kişisel ve karma sergiler kapsamında yeni 26 binin üzerinde kaynağıyla Türkiye’nin en zengin Akdeniz eserlerin üretimini destekleyen Arter, 2016’da; Şener Özmen’in araştırmaları kütüphanesi konumunda olan AKMED Kütüphanesi, “Filtresiz”, Murat Akagündüz’ün “Vertigo”, Bahar Yürükoğlu’nun 600 adet yeni yayın ve görsel malzeme ile bu yıl da genişlemeye “Devridaim”, Nil Yalter’in “Kayıt Dışı” ve Bilge Friedlaender’in devam etmiştir. Kütüphaneden bu yıl 551 yerli ve yabancı “Sözcükler, Sayılar, Çizgiler” sergilerinin yanı sıra Selen Ansen’in araştırmacı yararlanmıştır. küratörlüğünde düzenlenen “Her Düşenin Kanadı Yoktur” adlı karma sergiye yer vermiştir. AKMED’den araştırmacılara destek 3 Haziran 2016 tarihinde toplanan AKMED İcra Kurulu’nda, Çağdaş Sanat Müzesi’nin inşaatı sürüyor yıllık proje destek başvuruları değerlendirilmiş ve 19 adet kazı- Vehbi Koç Vakfı’nın geleceğe yönelik en önemli sanat projeleri araştırma, 9 adet doktora, 13 adet yüksek lisans projesi yönergesi arasında, İstanbul Dolapdere’de inşaatı süren ve 2018’de açılması çerçevesinde destekleme kararı alınmıştır. Böylelikle, bugüne planlanan çağdaş sanat müzesi yer almaktadır. Kültür ve eğitim kadar AKMED’in destek verdiği kazı ve araştırma projesi sayısı odağı olarak kurgulanan müze, Vehbi Koç Vakfı Çağdaş Sanat 205’e, doktora projesi sayısı 96’ya, yüksek lisans projesi sayısı 80’e Koleksiyonu’ndan sergilerin yanı sıra; yıl boyunca süreli sergiler ulaşmıştır. ile farklı disiplinleri buluşturan etkinliklere ev sahipliği yaparak, Arter’in süregelen faaliyetlerini bir adım öteye taşıyacaktır. ANAMED’de Bizans Kimliği ve Öteki Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi ANAMED’in 2016 yılı takviminde öne çıkan organizasyonların başında “Dördüncü Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu” yer almıştır. 23-25 Haziran 2016 tarihleri arasında “Coğrafi ve Etnik İmgelemde Bizans Kimliği ve Öteki” başlığı altında ANAMED’in Beyoğlu’ndaki binasında yürütülen sempozyuma farklı ülkelerden 32 Bizantolog katılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 141

Vehbi Koç Vakfı bugün hem Türkiye’de hem dünyada hayırseverlere örnek olan bir model olarak faaliyetlerine devam ediyor.

Müze binasında; sergi alanlarının yanında bir heykel terası, VEKAM’dan “İroni ve Gerilim” sergisi performans alanları, diyalog merkezleri, kitaplık, konservasyon Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi laboratuvarı, depolar, bir sanat kitabevi ve yeme/içme alanları (VEKAM), “İroni ve Gerilim” başlıklı sergiye ev sahipliği yapmıştır. bulunacaktır. Müzenin kurucu direktörlüğünü Vehbi Koç Vakfı Sergi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Kültür Sanat Danışmanı Melih Fereli üstlenirken, küratörler Doç. M. Sinan Niyazioğlu’nun küratörlüğünde; 16 Kasım-5 Aralık ekibinin başında ise Emre Baykal yer almaktadır. 2015’te inşaatına tarihleri arasında Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi başlanan müzenin, 2018 yılı içinde açılması planlanmaktadır. Füreya Koral Sanat Galerisi’nde gerçekleşmiştir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’deki savaş algısını, bu algının İstanbul ve Sadberk Hanım Müzesi çocuklar için müze eğitim Ankara’da nasıl ayrıştığını görsel arşivlerle değerlendiren sergi; programlarına devam ediyor savaş yıllarında ülke içinde tasarlanan, basılan ve dolaşıma sokulan Bilgi edinmenin en zevkli yollarından biri olan müzeler, çocuklarda askeri albümler, resmî bültenler, halkevi yayınları, posta pulları, yaratıcı ve yorumlayıcı düşünceyi geliştiren yeni bir alan olarak popüler kültür ve karikatür dergileriyle izleyicileri buluşturmuştur. bugün birçok ülkede okul eğitiminin bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bu düşünceden hareketle Sadberk Hanım Müzesi, 2014 yılında çocuklara yönelik başlattığı “Haydi Müzeye! Keşfet, Öğren, Eğlen” adlı müze eğitim projesini geliştirerek tüm hızıyla devam ettirmektedir. “Haydi Müzeye!” eğitim projesi etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilen atölye çalışmalarında; eserleri SORUMLULUK SOSYAL gözlemleme, keşfetme ortamı yaratılarak eleştirel düşünme ve tartışmaya imkân veren soru-cevap, yazı, çizim, drama, serbest resim çalışmaları gibi ücretsiz etkinlikler düzenlenmektedir.

Sadberk Hanım Müzesi 2016’da ilkbaharından itibaren, müzede eğitim çalışmalarını okul grupları dışına taşımak ve daha fazla çocuğa erişebilmek amacıyla, hey ayın son Cumartesi günleri eğitim etkinlikleri düzenlemeye başlamıştır. 2016’da müze eğitim aktivitelerinde, toplamda 8.001 öğrenci eğitim almıştır. 142 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

HUKUKI AÇIKLAMALAR KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU YÖNETIM KURULU VE ÜST YÖNETIM ÖZGEÇMIŞLERI RISK YÖNETIMI İÇ KONTROL SİSTEMİ VE İÇ DENETİM YÖNETİM KURULU KOMİTELERİNİN ÇALIŞMA ESASLARI VE ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME POLİTİKALAR FINANSAL TABLOLAR SORUMLULUK BEYANI FAALİYET RAPORU SORUMLULUK BEYANI KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 143

HUKUKİ AÇIKLAMALAR

Sermaye ve Ortaklık Yapısı Şirketimiz hisseleri A ve B grubu olarak ikiye ayrılmıştır. Her bir A grubu nama yazılı hissenin Genel Kurul’da 2 oy hakkı vardır.

İmtiyazlı paylar dikkate alınarak pay sahiplerimizin oy hakları aşağıdaki tabloda bilgilerinize sunulmaktadır:

PAY SAHIBI PAY TUTARI (TL) SERMAYE ORANI (%) OY HAKKI OY HAKKI ORANI (%) Koç Ailesi (B Grubu) 594.895.145 23,46 59.489.514.515 18,51

Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş. (B Grubu) 428.196.786 16,88 42.819.678.578 13,32

Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş. (A Grubu) 678.773.422 26,77 135.754.684.460 42,23

Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı (B Grubu) 50.451.548 1,99 5.045.154.831 1,57

Vehbi Koç Vakfı (B Grubu) 184.171.754 7,26 18.417.175.384 5,73

Rahmi M. Koç ve Mahdumları Maden İnşaat Turizm Ulaştırma Yatırım ve Ticaret A.Ş. (B Grubu) 35.385.424 1,40 3.538.542.410 1,10

Halka Açık (B Grubu) 564.023.971 22,24 56.402.397.052 17,54

Toplam 2.535.898.050 100,00 321.467.147.230 100,00

Yıl içinde halka kapalı hisselerde Koç Ailesi üyeleri ile Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş. arasında gerçekleştirilen işleme ilişkin bilgiler 26.05.2016 tarihli açıklama ile kamuya açıklanmıştır.

Koç Holding A.Ş.’nin finansal duran varlıklarındaki iştirak paylarında 2016 yılında gerçekleşen önemli değişiklikler hakkında bilgi: Koç Holding A.Ş.’nin 2016 yılında doğrudan iştirak ettiği finansal duran varlıklarına iştirak oranlarında Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenen sınırlara ulaşan veya altına düşen işlemler hakkındaki bilgiler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

ŞIRKETLER 2016 (%) 2015 (%) FARK AÇIKLAMA

Divan sermayesinin %18,27’sini oluşturan hisseler Koç Holding YÖNETİM KURUMSAL Divan Turizm İşletmeleri A.Ş. 18,27 0,00 18,27 tarafından satın alınmıştır.

Set Auto sermayesinde, Koç Holding’in sahip olduğu %30’luk Set Auto Ltd. 0,00 30,00 -30,00 paylar Otokoç tarafından satın alınmıştır. 144 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

HUKUKİ AÇIKLAMALAR

Koç Holding A.Ş.’nin dolaylı olarak iştirak ettiği finansal duran varlıklarına dolaylı iştirak oranlarında ilgili şirketin sermayesinin %5’ini, %10’unu, %20’sini, %25’ini, %33’ünü, %50’sini, %67’sini veya %100’ünü temsil eden miktarda paylarına sahip olunduğu veya payların bu yüzdelerin altına düştüğü işlemler hakkındaki bilgiler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

ŞIRKETLER 2016 2015 FARK AÇIKLAMA (%) (%) Arçelik Pazarlama A.Ş. 40,51 0,00 40,51 2016 yılında kurulmuştur.

Bakırköy Tankercilik A.Ş. 34,95 0,00 34,95 2016 yılında kurulmuştur.

Beko US INC. 40,51 0,00 40,51 2016 yılında kurulmuştur.

Çengelköy Tankercilik A.Ş. 34,95 0,00 34,95 2016 yılında kurulmuştur.

Dawlance Electronics (Pvt.) Ltd. 40,51 0,00 40,51 2016 yılında satın alınmıştır.

Dawlance (Private) Ltd. 40,51 0,00 40,51 2016 yılında satın alınmıştır.

Divan sermayesinin %18,27’sini oluşturan hisselerin Koç Holding tarafından satın alınması kapsamında, Koç Holding’in Divan Turizm İşletmeleri A.Ş. 30,08 11,81 18,27 ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir.

Gelişim Gayrimenkul Yatırım ve Ticaret A.Ş., mevcut tüm aktif ve pasifinin bir kül halinde Yapı Kredi-Koray Gayrimenkul Gelişim Gayrimenkul ve Yatırım Yatırım Ortaklığı A.Ş. tarafından devralınması suretiyle Yapı Ticaret A.Ş. 0,00 10,01 -10,01 Kredi-Koray ile birleşmiştir.

Grundig Magyarország Kft. (Grundig Hungary) 0,00 40,51 -40,51 2016 yılı içinde tasfiye olmuştur.

Karaköy Tankercilik A.Ş. 34,95 0,00 34,95 2016 yılında kurulmuştur.

Divan sermayesinin %18,27’sini oluşturan hisselerin Koç Karizma Turizm Giyim San. Ve Holding tarafından satın alınması kapsamında, Koç Holding’in Tic. Ltd. Şti. 30,08 11,81 18,27 ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir.

Otokar Land Systems 44,90 0,00 44,90 2016 yılında kurulmuştur.

Otokoç Georgia LLC 96,42 0,00 96,42 2016 yılında kurulmuştur.

Pan Asia Private Equity Ltd. 40,51 0,00 40,51 2016 yılında satın alınmıştır.

Raupach Wollert GmbH 0,00 40,51 -40,51 2016 yılı içinde Beko Deutschland ile birleşmiştir.

Tuzla Tankercilik A.Ş. 34,95 0,00 34,95 2016 yılında kurulmuştur.

United Refrigeration Industries Ltd. 40,51 0,00 40,51 2016 yılında satın alınmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 145

Demetkent Sitesi Yönetim ve Sosyal Hizmetler A.Ş. 35,14 32,65 2,48

Yapı Kredi Bankası A.Ş., Yapı Kredi Finansal Kiralama A.O., Yapı Kredi Holding B.V., Yapı Kredi Invest LLC, Yapı Kredi Bank Malta Ltd., Stiching Koç Finansal Hizmetler’in sermayesinde, Custody Services YKB, Yapı Kredi Azerbaijan Vehbi Koç Vakfı’nın sahip olduğu C.J.S.C., Yapı Kredi Bank Moscow, Yapı Kredi Bank %0,69’luk paylar ile Arçelik’in sahip Nederland N.V., Agro-San Kimya San. ve Tic. A.Ş., olduğu %3,98’lik payların Koç Holding Enternasyonel Turizm Yatırım A.Ş., Yapı Kredi Kültür tarafından satın alınması kapsamında, Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş., Anatolia Koç Holding’in ilgili şirketlerdeki etkin Investment Fund, Sun Investment Fund 35,39 32,89 2,50 ortaklık oranı değişmiştir. Yapı Kredi Yatırım Menkul Değerler A.Ş., Yapı Kredi Faktoring A.Ş. 35,38 32,88 2,50

Yapı Kredi Portföy Yönetimi A.Ş. 35,37 32,87 2,50

Hisse Bilgileri ilişkileri hakkında bir rapor düzenlemek ve bu raporun sonuç BIST Kodu : KCHOL kısmına faaliyet raporunda yer vermekle yükümlüdür. Reuters Kodu : KCHOL.IS Bloomberg Kodu : KCHOL.TI Koç Holding A.Ş. Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan Halka Arz Tarihi : 10.01.1986 06.03.2017 tarihli Rapor’da “Koç Holding A.Ş.’nin hakim ortağı Halka Açık Kısmındaki Yabancı Payı (31.12.2016) : %83,6 ve hakim ortağın bağlı ortaklıkları ile 2016 yılı içinde yapmış olduğu tüm işlemlerde, işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı Varsa Yıl İçinde Yapılan Olağanüstü Genel Kurul veya alınmasından kaçınıldığı anda tarafımızca bilinen hal ve Toplantısı Bilgileri şartlara göre, her bir işlemde uygun bir karşı edim sağlandığı ve Yıl içinde Olağanüstü Genel Kurul yapılmamıştır. şirketi zarara uğratabilecek alınan veya alınmasından kaçınılan herhangi bir önlem bulunmadığı ve bu çerçevede denkleştirmeyi Yıl İçindeki Organizasyonel Değişiklikler gerektirecek herhangi bir işlem veya önlemin olmadığı sonucuna Yönetim Kurulu tarafından, 11 Mart 2016 tarihinde, 5 Nisan 2016 ulaşılmıştır” denilmektedir. tarihinden itibaren geçerli olmak üzere organizasyon yapısının revize edilmesine ve o tarihe kadar Savunma Sanayi, Diğer Şirket aleyhine açılan ve Şirket’in mali durumunu ve Otomotiv ve Bilgi Grubu’nda yer alan şirketlerden; faaliyetlerini etkileyebilecek nitelikteki davalar ve - Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş.’nin CEO’ya, olası sonuçları hakkında bilgiler - Türk Traktör ve Ziraat Makinaları A.Ş.’nin Otomotiv Grubu Şirketimizin mali durumunu ve faaliyetlerini etkileyebilecek Başkanlığı’na, büyüklükte Şirketimiz aleyhine açılmış herhangi bir dava - Bilkom Bilişim Hizmetleri A.Ş.’nin Dayanıklı Tüketim Grubu bulunmamaktadır. Başkanlığı’na, - Diğer şirketlerin ise Turizm, Gıda ve Perakende Grubu Mevzuat hükümlerine aykırı uygulamalar nedeniyle

Başkanlığı’na Şirket ve yönetim organı üyeleri hakkında uygulanan YÖNETİM KURUMSAL bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmelerine karar verilmiştir. idari veya adli yaptırımlara ilişkin açıklamalar Koç Holding A.Ş. nezdinde yürütülen vergi incelemesi sonucunda Söz konusu değişiklik haricinde yıl içinde önemli bir iletilen gecikme faizi hariç toplam 103 milyon TL cezalı vergi organizasyonel değişiklik olmamıştır. tarhiyatları ile ilgili ihtilaflar için 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’dan yararlanılarak Bağlı Şirket Raporu yaklaşık 23 milyon TL tutarında ödeme yapılmış ve ihtilaflar 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret sonlandırılmıştır. Bunun haricinde, 2016 yılı içerisinde Şirket ve Kanunu’nun 199’uncu maddesi uyarınca, Koç Holding A.Ş. yönetim organı üyeleri hakkında, mevzuat hükümlerine aykırı Yönetim Kurulu, faaliyet yılının ilk 3 ayı içinde, geçmiş faaliyet uygulamalar nedeniyle uygulanmış herhangi bir idari veya adli yılında Şirketin hakim ortağı ve hakim ortağına bağlı şirketlerle yaptırım bulunmamaktadır. 146 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

BÖLÜM I - KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM • 1.5.2 numaralı ilkeye ilişkin olarak; azınlık hakları esas sözleşme BEYANI ile sermayenin yirmide birinden daha düşük bir oranda pay Koç Topluluğu (“Topluluk”) iyi kurumsal yönetimin şirketlerin sahibi olanlara tanınmamış olup, genel uygulamalara paralel sürdürülebilirliği için temel unsur olduğu görüşünden hareketle, olarak azınlığa düzenlemelerdeki genel hükümler çerçevesinde Türkiye’de kurumsal yönetim ilkeleri düzenlenmeden önce, bu haklar sağlanmıştır. alanda en yüksek standartlara erişmek için gönüllü ve proaktif • 4.4.7 numaralı ilkeye ilişkin olarak, yönetim kurulu üyelerinin olarak gerekli adımları atmıştır. Topluluk, kurumsal yönetimin iş deneyimleri ve sektörel tecrübelerinin Yönetim Kurulu’na i) Şeffaflık, ii) Adillik, iii) Sorumluluk ve iv) Hesap Verilebilirliğe dayalı önemli katkısı dolayısıyla şirket dışında başka görevler alması dört temel prensibine uymayı daima kendisine ilke edinmiştir. sınırlandırılmamıştır. • 4.5.5 numaralı ilkeye ilişkin olarak, komitelerde görevlendirme Koç Holding A.Ş.’nin (“Koç Holding”) yönetim yapısı, süreçleri yönetim kurulu üyelerimizin bilgi birikimi ve tecrübeleri dikkate ve politikaları düzenleyici kurallara uyumlu olarak tasarlanmıştır. alınarak, ilgili düzenlemeler doğrultusunda yapılmakta, Böylece, karar vermede ve sorumluluk alanında netlik ve şeffaflık bazı yönetim kurulu üyelerimiz birden çok komitede sağlanmıştır. Koç Holding, Yönetim Kurulu’nda bağımsız üye görevlendirilmektedir. Birden fazla komitede görev alan üyeler, bulunduran ilk Türk şirketlerinden biridir. Ayrıca, üst düzey ilişkili konularda görev yapan komiteler arası iletişimi sağlamakta yöneticilerinin ücretlendirmesini sürdürülebilir finansal ve ve iş birliği imkânlarını artırmaktadır. operasyonel performansla ilişkilendiren sayılı Türk şirketlerindendir. • 4.6.5 numaralı ilkeye ilişkin olarak, Olağan Genel Kurulda Yasal ve düzenleyici kurallar çerçevesinde Koç Holding gerekli ve finansal tablo dipnotlarımızda yönetim kurulu üyelerine bilgileri zamanında, güvenli, istikrarlı ve düzenli bir şekilde tüm ve idari sorumluluğu bulunan yöneticilere yapılan ödemeler yatırımcılarına ve analistlere eş zamanlı iletmektedir. İletişimin genel uygulamalara paralel şekilde toplu olarak kamuya sürekli ve en iyi şekilde yapılabilmesini teminen yatırımcı açıklanmaktadır. toplantıları, konferanslar, paneller düzenlenmekte; basın bültenleri ve medya ile yapılan söyleşilerle daha fazla yatırımcıya ulaşmaya 2016 yılı içinde Kurumsal Yönetim alanındaki çalışmalar, SPK’nın çalışılmaktadır. kurumsal yönetim ilkeleri ile ilgili düzenlemelerini içeren Sermaye Piyasası Kanunu ve bu Kanuna dayanarak hazırlanan tebliğlere Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından kamuya ilk olarak uygun biçimde yürütülmüştür. 2016 yılında yapılan Olağan Temmuz 2003’de açıklanan “Kurumsal Yönetim İlkeleri” Genel Kurulumuzda yönetim kurulumuz ve yönetim kurulu Şirketimiz tarafından benimsenmekte ve bu evrensel prensipler komitelerimiz Kurumsal Yönetim Tebliği’ndeki düzenlemelere büyük oranda uygulanmaktadır. 2016 yılında yürürlükte bulunan uygun olarak oluşturulmuştur. Genel kurul öncesinde bağımsız II-17.1 sayılı Kurumsal Yönetim Tebliği kapsamında zorunlu olan üye adaylarının belirlenmesi ve kamuya duyurulmasına ilişkin tüm ilkelere tam olarak uyulurken, zorunlu olmayan ilkelerin süreç gerçekleştirilmiş, düzenlemelere uygun şekilde seçim de büyük çoğunluğuna uyum sağlanmıştır. Zorunlu olmayan tamamlanmıştır. Kurulan yönetim kurulu komiteleri etkin olarak Kurumsal Yönetim İlkelerine de tam uyum amaçlanmakla faaliyetlerini sürdürmektedir. Hazırlanan genel kurul bilgilendirme birlikte, ilkelerin bir kısmında uygulamada yaşanan zorluklar, bazı dokümanı ile ilkelerde açıklanması zorunlu olan imtiyazlı paylar, ilkelere uyum konusunda gerek ülkemizde gerekse uluslararası oy hakları, organizasyonel değişiklikler gibi genel kurul bilgileri, platformda devam eden tartışmalar, bazı ilkelerin ise piyasanın ve yönetim kurulu üye adayları özgeçmişleri, yönetim kurulu ve Şirket’in mevcut yapısı ile tam örtüşmemesi gibi nedenlerle tam üst düzey yönetici ücret politikası ve açıklanması gereken diğer uyum henüz sağlanamamıştır. Henüz uygulamaya konulmamış bilgiler genel kuruldan hafta önce yatırımcılarımızın bilgisine olan ilkeler üzerinde çalışılmakta olup; Şirketimizin etkin sunulmuştur. Ayrıca Şirketimiz internet sitesi ve faaliyet raporu yönetimine katkı sağlayacak şekilde idari, hukuki ve teknik alt gözden geçirilerek, ilkelere tam uyum açısından gerekli revizyonlar yapı çalışmalarının incelenmesi sonrasında uygulamaya geçilmesi gerçekleştirilmiştir. değerlendirilebilecektir. Önümüzdeki dönemde de ilkelere uyum için düzenlemelerdeki Düzenleme uyarınca uygulaması zorunlu olmayan Kurumsal gelişmeler ve uygulamalar dikkate alınarak gerekli çalışmalar Yönetim İlkelerinden, henüz tam uyum sağlanamayan başlıca yapılacaktır. ilkeler aşağıda belirtilmekte, konuya ilişkin ilave açıklamalar ise raporun ilgili kısımlarında yer almaktadır. Zorunlu olmayan ilkelere tam olarak uyum sağlanamaması nedeniyle Şirketimizin maruz kaldığı çıkar çatışması bulunmamaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 147

BÖLÜM II - PAY SAHİPLERİ Yatırımcı İlişkileri Sorumluları’ndan Nevin İmamoğlu İpek, Gizem Bodur ve Ayça Sandıkcıoğlu, Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri 2.1. Yatırımcı İlişkileri Bölümü Düzey (Düzey 3) Lisansı ve Kurumsal Yönetim Derecelendirme 26.06.2014 tarihli yönetim kurulu toplantısında Kurumsal Lisansı’na sahiptir; Funda Güngör Akpınar ise Sermaye Piyasası Yönetim Tebliği’nin 11’inci maddesinde öngörülen görevlerin, CFO Faaliyetleri İleri Düzey (Düzey 3) Lisansı ve Kurumsal Yönetim Ahmet F. Ashaboğlu yönetiminde Yatırımcı İlişkileri Koordinatörü Derecelendirme Lisansı için sınav ve eğitim koşullarını yerine Funda Güngör Akpınar ve Kurumsal Yönetim ve Sermaye Piyasası getirmiş olup, lisans alma aşamasındadır. Düzenlemelerine Uyumdan Sorumlu Finans Koordinatörü Nevin İmamoğlu İpek tarafından yerine getirilmesine karar verilmiştir. Yatırımcı İlişkileri Birimi 2016 yılı içinde yurt içinde ve yurt dışında toplam 15 roadshow ve konferansa katılmış, 600’ün üzerinde Bu çerçevede Koç Holding ile pay sahipleri arasındaki tüm ilişkiler, mevcut ve potansiyel yatırımcı ile görüşmüştür. Bu görüşmeler ilgili birimlerle yürütülen ortak çalışma sonucunda “Yatırımcı ve roadshowlarda kullanılan sunumların internet sitesinde İlişkileri Birimi” sorumluluğunda yerine getirilmektedir. Yatırımcı yayınlanmasıyla pay sahiplerinin güncel eğilimler ve gelişmeler İlişkileri Birimi, gerektiğinde diğer birimlerden görüş alarak ve konusunda daha iyi bilgilendirilmesi hedeflenmektedir. 30’dan Topluluk şirketleriyle koordinasyonu sağlayarak, pay sahiplerinin ve fazla toplantı düzenlenerek analistler ile birebir görüşmeler potansiyel yatırımcıların, gizli ve ticari sır niteliğindeki bilgiler hariç gerçekleştirilmiştir. Bunun yanı sıra yıl içerisinde 4 kez çeyreksel olmak üzere ve bilgi eşitsizliğine yol açmayacak şekilde düzenli bazda finansal sonuçların açıklandığı gün internet üzerinden olarak Şirket’in faaliyetleri, finansal durumu ve stratejilerine yayın düzenlenerek yatırımcı ve analistlere bir sunum yapılmış; yönelik olarak bilgilendirilmesinden ve pay sahipleri ile şirket telekonferans yoluyla katılımcılardan gelen sorular Üst Yönetim yöneticileri arasındaki çift yönlü iletişimin yönetilmesinden ve Yatırımcı İlişkileri Birimi tarafından yanıtlanmıştır. Belirlenen sorumludur. Kurumsal Yönetim Tebliği’nde öngörülen faaliyetlerin tarih ve saatte yayına katılamayan yatırımcı ve analistler için söz bir kısmı ise Hukuk Müşavirliği (Genel Kurul toplantılarının konusu toplantının kayıtları, deşifrajlar, ilgili yatırımcı sunumları yürürlükteki düzenlemelere, esas sözleşmeye ve diğer şirket içi ve konuşma esnasında yönetime yönlendirilen sorular ve yanıtlar düzenlemelere uygun olarak yapılması) ve Finans Başkanlığı Koç Holding internet sitesinde yayınlanmıştır. Yatırımcıların güncel (Genel Kurul toplantısında pay sahiplerinin yararlanabileceği bilgileri takip edebilmelerini teminen Şirket internet sitesi, yatırımcı dokümanların hazırlanması, finansal raporlama ve özel durumların sunumları ve yatırımcı bültenleri düzenli olarak güncellenmiştir. kamuya açıklanması gibi düzenlemelerin gerektirdiği her türlü Yatırımcılar için önem ihtiva eden açıklamalar, Kamuyu Aydınlatma kamuyu aydınlatma yükümlülüklerinin yerine getirilmesi) Platformu’nda (KAP) açıklanmasının ardından İngilizce çevirileri ile tarafından yerine getirilmektedir. birlikte Şirket internet sitesinde yayınlanmıştır. Ayrıca, 2015 Aralık ayında Koç Holding Yatırımcı İlişkileri mobil uygulaması hayata Yatırımcı İlişkileri Birimi, yürütülen çalışmalar hakkında Yönetim geçirilerek, tüm yatırımcı ilişkileri içeriklerine mobil cihazlardan Kurulu’na iletilmek üzere Kurumsal Yönetim Komitesi’ne ve kolaylıkla ve anında ulaşma imkânı sağlanmıştır. Yatırımcı

CEO’ya yılda en az bir defa bir rapor sunar. 2015 yılı faaliyetlerine araçlarındaki güncellemeler, gerektikçe ya da azami olarak 3’er YÖNETİM KURUMSAL ilişkin söz konusu rapor 10 Mart 2016 tarihinde Yönetim aylık dönemler itibarıyla yapılmaktadır. Yatırımcı taleplerinin yerine Kurulu’na sunulmak üzere Kurumsal Yönetim Komitesi’ne getirilmesinde düzenlemelere uyuma azami özen gösterilmekte iletilmiş olup, 2016 yılı faaliyetlerine ilişkin rapor ise Mart 2017 olup, geçtiğimiz yıl Şirketimizle ilgili pay sahipleri haklarının içerisinde yapılan Kurumsal Yönetim Komitesi ve Yönetim Kurulu kullanımı konusunda herhangi bir şikayet veya bu konuda toplantılarında değerlendirilmiştir. Ayrıca her senenin başında o bilgimiz dahilinde Şirketimiz hakkında açılan idari ve kanuni takip seneye ait yatırımcı ilişkileri stratejik planı hazırlanır. bulunmamaktadır. Yatırımcı İlişkileri Birimi’ne çoğunluğu e-posta üzerinden analist ve yatırımcılardan şirket finansal raporlarına ve Yatırımcı İlişkileri Sorumluları: işkollarındaki gelişmelere ilişkin çok sayıda bilgi talebi iletilmiş ve CFO: Ahmet F. Ashaboğlu tüm sorular kamuya açık bilgiler paralelinde yanıtlanmıştır. Yatırımcı İlişkileri Koordinatörü: Funda Güngör Akpınar Kurumsal Yönetim ve Sermaye Piyasası Düzenlemelerine Uyumdan Sorumlu Finans Koordinatörü: Nevin İmamoğlu İpek Yatırımcı İlişkileri Yöneticisi: Gizem Bodur Yatırımcı İlişkileri Yöneticisi: Neslihan Aycil Finans Yöneticisi: Ayça Sandıkcıoğlu 148 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

2.2. Pay Sahiplerinin Bilgi Edinme Haklarının kamuoyu bilgilendirilmektedir. Genel Kurul toplantı ilanı, gerekli Kullanımı hukuki düzenlemelerde öngörülen usullerin yanında, mümkün Pay sahipleri arasında bilgi alma ve inceleme hakkının olan en fazla sayıda pay sahibine ulaşmayı sağlayacak şekilde, kullanımında ayrım yapılmamakta olup, ticari sır niteliğindekiler www.koc.com.tr adresinde yer alan internet sitemizde ve Merkezi dışında tüm bilgiler pay sahipleri ile paylaşılmaktadır. Yatırımcı Kayıt Kuruluşu’nun e-şirket portalında en geç Genel Kurul İlişkileri Birimi’ne iletilen sorular, gizli ve ticari sır niteliğindeki toplantısından 21 gün önce yapılmaktadır. bilgiler hariç olmak üzere, ilgili olduğu konunun en yetkili kişisi ile görüşülerek gerek telefon ile gerekse yazılı olarak Genel Kurul toplantısı öncesinde gündem maddeleri ile ilgili cevaplandırılmaktadır. Bu raporun 3.1 numaralı bölümünde olarak gerekli dokümanlar kamuya duyurularak, tüm bildirimlerde açıklandığı üzere, internet sitesinde pay sahipliği haklarının yasal süreçlere ve düzenlemelere uyulmaktadır. Genel Kurul kullanımını etkileyebilecek her türlü bilgi ve açıklamaya güncel gündem maddeleri çerçevesinde; yıllık faaliyet raporu, finansal olarak yer verilmektedir. tablolar, kurumsal yönetim ilkelerine uyum raporu, kâr dağıtım önerisi, bağımsız denetim raporu, Esas Sözleşme’de değişiklik Esas Sözleşmemizde özel denetçi talep hakkı, bireysel bir hak yapılacaksa değiştirilen metnin eski ve yeni şekillerini içeren tadil olarak düzenlenmemiş olmakla birlikte, Türk Ticaret Kanunu’nun tasarıları, Bilgilendirme Politikası, Ücret Politikası, Kâr Dağıtım 438’inci maddesi uyarınca her pay sahibi, pay sahipliği haklarının Politikası, bağımsız olanlarla birlikte tüm Yönetim Kurulu üye kullanılabilmesi için gerekli olması halinde, bilgi alma veya adaylarının özgeçmişleri, Genel Kurul toplantısından 3 hafta inceleme hakkı daha önce kullanılmışsa, gündemde yer almasa öncesinde Şirket merkezi ve internet sitesinde pay sahiplerinin bile, belirli olayların özel bir denetimle açıklığa kavuşturulmasını, en kolay ulaşacağı şekilde incelemeye açık tutulmaktadır. Ayrıca Genel Kurul’dan isteyebilir. Bugüne kadar pay sahiplerinin bu gündem maddelerine ilişkin bilgilendirme dokümanlarında her yönde bir talebi olmamıştır. Ayrıca Şirket faaliyetleri, Genel bir gündem maddesi için detaylı açıklama yapılmakta, ilkelerde Kurul’da seçilen Bağımsız Denetçi tarafından periyodik olarak Genel Kurul toplantıları için öngörülen diğer bilgiler yatırımcılara denetlenmektedir. sunulmaktadır.

2.3. Genel Kurul Toplantıları Genel Kurul toplantısında, gündemde yer alan konular tarafsız Genel Kurul toplantılarımız; Türk Ticaret Kanunu, Genel Kurul ve ayrıntılı bir şekilde, açık ve anlaşılabilir bir yöntemle aktarılarak İç Yönergemiz, Sermaye Piyasası Düzenlemeleri ve Kurumsal pay sahiplerine eşit şartlar altında düşüncelerini açıklama ve Yönetim İlkeleri dikkate alınarak Koç Topluluğu Şirketleri Genel soru sorma imkânı verilmektedir. Olağan Genel Kurulumuzda Kurulları için hazırlanan prosedürdeki esaslar çerçevesinde, pay toplantı esnasında ortaklar, dinleyiciler ve toplantıya katılan basın sahibinin yeterli bilgilenmesine ve geniş katılımına imkân verecek mensupları tarafından sorulan sorulara Yönetim Kurulu Başkanı şekilde gerçekleştirilmektedir. ve üst düzey yöneticilerimiz tarafından gerekli açıklamalarda bulunulmaktadır. 5 Nisan 2016 tarihinde yapılan genel kurul 2016 yılı içinde bir Genel Kurul toplantısı yapılmıştır. 5 Nisan toplantısında da ortaklarımız tarafından yöneltilen sorular 2016 tarihinde %80,61 nisapla olağan Genel Kurul toplantısı toplantı esnasında cevaplandırılmıştır. Genel Kurul toplantısında gerçekleştirilmiştir. Söz konusu toplantı için pay sahipleri cevaplandırılamaması sebebiyle Yatırımcı İlişkileri Birimi’ne yazılı tarafından herhangi bir gündem önerisi iletilmemiştir. soru iletilmemiştir.

Genel Kurul toplantılarımız, kamuya açık olarak yapılmaktadır. Toplantılara katılımı kolaylaştırmak için, Genel Kurul toplantılarımız Toplantılar menfaat sahipleri ve medya tarafından Şirket merkezinde yapılmakta ve toplantıya Elektronik Genel Kurul izlenebilmektedir. Genel Kurul toplantımız Gümrük ve Ticaret Sistemi (EGKS) aracılığıyla katılım imkanı bulunmaktadır. Esas Bakanlığı tarafından görevlendirilen Bakanlık Temsilcisi Sözleşmemiz gerekli olduğu hallerde toplantıların pay sahiplerinin gözetiminde yapılmaktadır. istekleri doğrultusunda şehrin başka bir yerinde yapılmasına da olanak sağlamaktadır. Genel Kurul toplantılarımızın yapıldığı Genel Kurul toplantılarına davet; Türk Ticaret Kanunu (TTK), mekan tüm pay sahiplerinin katılımına imkan verecek şekilde Sermaye Piyasası Kanunu ve Şirket Esas Sözleşmesi hükümlerine planlanmaktadır. Ayrıca, Genel Kurul toplantısında vekâletname göre, Yönetim Kurulu’nca yapılmaktadır. Genel Kurul’un yapılması yoluyla kendisini temsil ettirecek pay sahipleri için vekâletname için Yönetim Kurulu kararı alındığı tarihte KAP ve Elektronik Genel örneği internet sitemizde, e-şirket portalında ve ticaret sicil Kurulu Sistemi (EKGS) aracılığı ile gerekli açıklamalar yapılarak gazetesi ilanı ile pay sahiplerinin kullanımına sunulmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 149

Toplantı tutanaklarına KAP’tan, EGKS’den, e-şirket portalından Esas Sözleşmemizde azlığın yönetimde temsilini öngören veya ve www.koc.com.tr adresindeki internet sitemizden zorlaştıran ya da azlığın sermayenin yirmide birinden daha ulaşılabilmektedir. Ayrıca şirket merkezinde bu tutanaklar pay düşük şekilde belirlenmesine yönelik herhangi bir hüküm sahiplerimizin incelemesine açık olup; talep edenlere verilmektedir. bulunmamaktadır.

Olağan Genel Kurul toplantılarında ilgili yıl içinde yapılan bağış 2.5. Kâr Payı Hakkı ve yardımlar hakkında genel kurulda ayrı bir gündem maddesi ile Şirketimiz kâr dağıtım politikası Sermaye Piyasası Düzenlemeleri ve bilgi verilmektedir. 5 Nisan 2016 tarihinde yapılan Olağan Genel Esas Sözleşmemizde yer alan hükümler çerçevesinde 2 Nisan 2014 Kurul Toplantısında 2016 yılı için bağış sınırı 20 milyon TL olarak tarihli Genel Kurul’da belirlenmiş olup, sermayeyi temsil eden A ve belirlenmiş olup, bu kapsamda 2016 yılı içerisinde 3,5 milyon TL B Grubu pay sahipleri için kâr payı dağıtımında imtiyaz söz konusu tutarında bağış ve yardım gerçekleştirilmiştir. değildir.

2016 yılında SPK düzenlemelerine göre yönetim kurulunda Kâr dağıtım politikası ve yıllık kâr dağıtım önerisi faaliyet karar alınabilmesi için bağımsız yönetim kurulu üyelerinin raporunda yer almakta, Genel Kurul’da ortakların bilgisine çoğunluğunun olumlu oyunun arandığı ancak söz konusu üyelerin sunulmakta, ayrıca kâr dağıtım tarihçesi ve sermaye artırımlarına olumsuz oy vermeleri nedeniyle kararın genel kurula bırakıldığı ilişkin detaylı bilgiler ile birlikte Şirketimizin internet sitesinde herhangi bir işlem bulunmamaktadır. kamuya duyurulmaktadır. 2016 yılında ortaklara %29,1 oranında brüt kâr payı dağıtılmıştır. Yönetim kontrolünü elinde bulunduran pay sahiplerinin, yönetim kurulu üyelerinin, idari sorumluluğu bulunan yöneticilerin ve Kâr Dağıtım Politikası bunların eş ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî hısımlarının bir Şirketimiz Türk Ticaret Kanunu hükümleri, Sermaye Piyasası kısmı, Şirketimiz ile benzer faaliyet konusu olanlar dahil diğer bazı Düzenlemeleri, Vergi Düzenlemeleri ve diğer ilgili düzenlemeler Koç Topluluğu şirketlerinde yönetim kurulu üyesi olarak görev ile Esas Sözleşmemizin kâr dağıtımı ile ilgili maddesi çerçevesinde yapmaktadırlar. 2016 yılı içerisinde, söz konusu kişiler ile halka kâr dağıtımı yapmaktadır. Kâr dağıtımında, Kurumsal Yönetim açık şirket veya bağlı ortaklıkları arasında çıkar çatışmasına neden İlkeleri’ne uygun olarak pay sahipleri ve Şirket menfaatleri olabilecek önemde bir işlem söz konusu olmamıştır. arasında dengeli ve tutarlı bir politika izlenmektedir.

2.4. Oy Hakları ve Azlık Hakları İlke olarak, ilgili düzenlemeler ve finansal imkânlar elverdiği Şirketimizde oy hakkının kullanılmasını zorlaştırıcı uygulamalardan sürece, piyasa beklentileri, uzun vadeli topluluk stratejimiz, kaçınılmakta; tüm pay sahiplerine eşit, kolay ve uygun şekilde oy Şirketimiz, iştirak ve bağlı ortaklıklarının sermaye gereksinimleri, kullanımı imkânı sağlanmaktadır. yatırım ve finansman politikaları, kârlılık ve nakit durumu dikkate alınarak Sermaye Piyasası Düzenlemeleri çerçevesinde hesaplanan

Koç Holding’in payları A ve B grubu olarak ikiye ayrılmıştır. Her dağıtılabilir dönem kârının asgari %5’i pay sahiplerine nakden YÖNETİM KURUMSAL bir A grubu nama yazılı payın Genel Kurul’da 2 oy hakkı vardır. dağıtılır. Ancak Esas Sözleşme değişikliği ile ibra ve sorumluluk davası açılmasını içeren kararlarda bütün payların 1 oy hakkı vardır. Esas Sözleşmemizin 19’uncu maddesi çerçevesinde, vergi öncesi Şirketimiz Esas Sözleşmesi’nde A grubu imtiyazlı payların Yönetim kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve Kurulu’nda aday gösterme imtiyazı bulunmamaktadır. Esas Sermaye Piyasası Düzenlemelerine göre ayrılan birinci temettüden Sözleşme değişikliğini gerektiren durumlarda, TTK uyarınca gerekli sonra kalan tutar üzerinden Genel Kurul’da alınacak karar olduğu hallerde A grubu imtiyazlı pay sahipleri toplantısı yapılır ve çerçevesinde en çok %2 oranında Koç Holding Emekli ve Yardım Genel Kurul’ca alınan kararlar imtiyazlı pay sahipleri toplantısında Sandığı Vakfı’na pay verilir. Ayrıca, Sermaye Piyasası Düzenlemeleri onaylanır. Şirket çıkarılmış sermayesinin %26,77’sini temsil eden çerçevesinde belirlenen birinci temettüye halel gelmemek A grubu paylar toplam oy hakkının %42,23’üne sahiptir. Her biri şartıyla, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali 1 oy hakkına sahip olan ve sermayenin %73,23’ünü temsil eden yükümlülükler ve ödenmiş sermayenin %5’i indirildikten sonra B grubu paylar ise toplam oy hakkının %57,77’sine sahiptir. kalan tutarın %3’ü intifa senedi sahiplerine tahsis edilir. Ancak intifa senedi sahiplerine ödenecek pay, safi kârdan birinci tertip Koç Holding A.Ş.’nin beraberinde bir hakimiyet ilişkisini de getiren yasal yedek akçe ve SPK düzenlemelerine göre hesaplanan birinci karşılıklı iştirak ilişkisi bulunmamaktadır. temettü indirildikten sonra kalan tutarın 1/10’undan fazla olamaz. 150 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

Türk Ticaret Kanunu’na göre ayrılması gereken yedek akçeler BÖLÜM IV - MENFAAT SAHİPLERİ ile yukarıda pay sahipleri için belirlenen kâr payı ayrılmadıkça; başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve 4.1. Menfaat Sahiplerinin Bilgilendirilmesi intifa senedi sahiplerine ve Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Holding şirketi niteliğinde olması nedeniyle, Şirketimiz müşteriler, Vakfı’na kârdan pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi, pay bayiler gibi üçüncü taraflarla doğrudan temasta bulunmamakla sahipleri için belirlenen kâr payı nakden ödenmedikçe bu kişilere birlikte, iştirakleri dolayısıyla geniş bir menfaat sahibi grubu ile kârdan pay dağıtılamaz. ilişki içerisindedir. Şirketimiz ile ilgili menfaat sahipleri, kendilerini ilgilendiren hususlarda düzenli olarak toplantılara davet edilerek Kâr dağıtımının Genel Kurul toplantısını takiben en geç bir ay veya gerekli durumlarda kurum içi internet sitesi ve elektronik içinde yapılması amaçlanmakta olup, kâr dağıtım tarihine Genel iletişim araçları kullanılarak bilgilendirilmektedir. Kamuya ilişkin Kurul karar vermektedir. Genel Kurul veya yetki verilmesi halinde bilgilendirmeler basın buluşmaları, basın bültenleri ve röportajlar Yönetim Kurulu, Sermaye Piyasası Düzenlemelerine uygun olarak ile yapılmakta; yayınlanan basın bültenleri eş zamanlı olarak kâr payının taksitli dağıtımına karar verebilir. kurumsal internet sitesi ve kurumsal sosyal medya hesaplarından duyurulmaktadır. Çalışanlar ise duyuru ve düzenlenen çeşitli Şirket Esas Sözleşmesi’ne göre; Yönetim Kurulu, Genel organizasyonlar ile düzenli olarak bilgilendirilmektedir. Kurul tarafından yetkilendirilmiş olmak ve Sermaye Piyasası Düzenlemelerine uymak kaydı ile kâr payı avansı dağıtabilir. Ayrıca Genel Kurul toplantılarımızın tüm menfaat sahiplerine açık olması, internet sitemizde detaylı olarak verilen bilgiler, kapsamlı 2.6. Payların Devri faaliyet raporlarımız, basın açıklamalarımız ve şeffaflığı esas alan Esas Sözleşmemizin 9’uncu maddesinde payların devir esasları bilgilendirme politikamız kapsamındaki uygulamalarımız ile sadece düzenlenmiş olup, borsada işlem gören B grubu pay sahiplerinin pay sahiplerinin değil, tüm menfaat sahiplerinin bilgilendirilmesi paylarını serbestçe devretmesini zorlaştırıcı uygulamalar veya pay amaçlanmaktadır. devrini kısıtlayan hükümler mevcut değildir. Topluluk çapında çalışanlarımızın erişimi olan intranetimizde Borsada işlem görmeyen A Grubu payların devredilebilmesi ancak önemli duyurular, yönetim değişiklikleri ve basın açıklamaları Şirket Yönetim Kurulu’nun onayı ile mümkündür. Şirket Yönetim yayınlanmaktadır. Ayrıca Kurumsal İletişim Birimi, çalışanlarla Kurulu, devredene, paylarını, başvurma anındaki gerçek değeriyle, iletişimin artırılması amacıyla kamuoyu tarafından da takip kendi veya diğer pay sahipleri ya da üçüncü kişiler hesabına almayı edilen “Bizden Haberler” isimli periyodik bir kurumsal dergi önererek, onay istemini reddedebilir. yayınlamaktadır.

BÖLÜM III - KAMUYU AYDINLATMA VE ŞEFFAFLIK Ülkemizin farklı bölgelerinde bulunan Topluluk şirketlerimizin bayileri ile bir araya gelerek, görüş alışverişinde bulunulması ve 3.1. Kurumsal İnternet Sitesi ve İçeriği fikir üretmesi amacıyla düzenlenen “Anadolu Buluşmaları” isimli Koç Holding internet sitesinde (www.koc.com.tr) Türkçe ve bayi toplantılarına Yönetim Kurulu Başkanımız, CEO ve Koç İngilizce olarak hem güncel hem de geçmişe dönük bilgiler yer Holding üst düzey yöneticileri katılmakta, bayilere Topluluktaki almaktadır. Mevcut ve potansiyel yatırımcılara ve aracı kuruluşlara güncel gelişmelerle ilgili bilgi verilmekte ve bayilerin fikirleri ilk daha kapsamlı bilgi akışının sağlanmasını teminen internet elden alınmaktadır. “Anadolu Buluşmaları” toplantıları on yılı sitesinde ayrı bir yatırımcı ilişkileri bölümü yer almakta olup, aşkın süredir devam etmektedir. SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde öngörülen bilgilerin tamamı internet sitesinde yatırımcılarımızın bilgisine sunulmaktadır. Bu toplantıların yanı sıra şirketlerimiz de düzenli olarak İnternet sitemizin yönetimine ilişkin esaslar Bilgilendirme gerçekleştirdikleri genel veya bölgesel toplantılar ile kendi bayileri Politikamızda yer almaktadır. Ayrıca Şirketimiz antetli kağıdında ile ilişkilerini üst seviyede sürdürmektedir. internet adresimize yer verilmiştir. Menfaat sahiplerinin, düzenlemelere aykırı uygulamalar ve etik 3.2. Faaliyet Raporu açıdan uygun olmayan işlemleri şirket internet adresi olan Koç Holding faaliyet raporu, kamuoyunun Şirket’in faaliyetleri www.koc.com.tr’de yer alan iletişim formundan veya Şirket hakkında tam ve doğru bilgiye ulaşmasını sağlayacak ayrıntıda, intranet sitelerinde yer alan ihbar hattı aracılığı ile inceleme SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde öngörülen bilgileri içerecek neticesi Denetimden Sorumlu Komite’ye sunulmak üzere Denetim şekilde hazırlanmaktadır. Grubu Başkanlığı’na iletmesi mümkündür. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 151

4.2. Menfaat Sahiplerinin Yönetime Katılımı Koç Topluluğu, çalışanlarına değer verir ve çalışan haklarına Topluluk şirketleri yıl içerisinde hem bayiler hem de tedarikçileriyle saygılı davranır. Tüm çalışanlar, iş sözleşmeleri ve şirket ile geniş kapsamlı toplantılar düzenlemekte ve karşılıklı fikir çalışanın karşılıklı sorumluluklarının, çalışma standartlarının alışverişleri sağlamaktadır. Bu toplantılar neticesinde bayilerin ve tanımlandığı Personel Yönetmeliği ile işe alımdan itibaren insan tedarikçilerimizin önerileri üzerine çalışmalar yapılmaktadır. kaynaklarına yönelik tüm süreçler hakkında detaylı ve şeffaf Koç Holding, periyodik olarak yapılan bayi ve müşteri şekilde bilgilendirilirler. Çalışanların hakları, insan hakları ilkeleri, memnuniyeti anketlerinde ulaşılan sonuçları faaliyetlerinde yürürlükteki mevzuat, iş sözleşmeleri, personel yönetmelikleri ve dikkate almaktadır. Müşteri ve bayi memnuniyetine yönelik etik kurallar kapsamında yönetilir. iyileştirme hedefleri Şirket yönetimlerinin performans hedeflerine yansıtılmaktadır. Koç Holding İnsan Kaynakları Direktörlüğü, Topluluk’ta uygulanan Çalışanlarla ilgili olarak, Topluluk şirketleri yıl boyunca yaptıkları İnsan Kaynakları süreçleri ile ilgili stratejileri, temel politika muhtelif toplantılarda çalışanlarını dinlemekte, şirket uygulamaları ve prensipleri belirlemek ve Topluluk çalışanlarıyla ilişkileri ve stratejileri hakkında görüşlerini almaktadır. Ayrıca her sene yürütmek üzere görev yapmaktadır. Koç Holding İnsan Kaynakları Topluluk genelinde uygulanan Çalışan Bağlılığı anketleri ile Direktörlüğü fonksiyonel olarak yapılanmış 4 ayrı bölümden çalışanların uygulamalarla ilgili değerlendirmeleri alınmakta, oluşur. İnsan Kaynakları Direktörlüğü bölüm sorumluları ve ana bağlılık ve memnuniyetleri ölçülmektedir. Anket neticeleri şirket sorumlulukları aşağıdaki gibidir: faaliyetlerinde göz önünde bulundurularak iyileştirme hedefleri genel müdürlerin performans kartlarına eklenmektedir. İnsan Kaynakları Direktörü: Özgür Burak Akkol İnsan Kaynakları Koordinatörü (Ücret, Performans, Koç 4.3. İnsan Kaynakları Politikası Holding): Fatih Ay Kurucumuz merhum Vehbi Koç’un belirttiği şekli ile “En Değerli İnsan Kaynakları Koordinatörü (Organizasyonel Gelişim, Varlığımız İnsan Kaynağımızdır” ifadesi Koç Topluluğu’nun insan Eğitim, İşe Alım): Önder Korkmaz kaynaklarına temel yaklaşımını özetlemektedir. Bu doğrultuda, İnsan Kaynakları Koordinatörü (Proje ve Sistem Geliştirme): Koç Topluluğu, sürdürülebilir büyüme için yüksek katma değer Özgür Barut yaratan, alanının en başarılı profesyonellerinin çalıştığı, tüm Endüstri İlişkileri Koordinatörü: İlber Aydemir paydaşlarının faaliyetlerinin bir parçası olmaktan gurur duyduğu, Türkiye’nin en çok beğenilen ve tercih edilen kurumu olmayı İnsan Kaynakları Birimi, insan kaynakları politikaları çerçevesinde, hedeflemektedir. işin niteliklerine uygun adayların belirlenmesini, çalışan yetkinliklerinin göz önüne alınmasını, değerlendirmelerin uygun Bu hedefe ulaşmak için Şirketimiz İnsan Kaynakları Politikaları değerlendirme araçları ile ayrımcılık yapmadan gerçekleşmesini çerçevesinde, ve çalışanların işe alım sonrasındaki çalışma hayatları boyunca • Koç Topluluğu’nu ileriye götürecek en nitelikli gençleri ve fırsatlardan eşit şekilde yararlanmalarını sağlamaktadır.

tecrübeli profesyonelleri bünyemize kazandırmayı, Çalışanlardan ayrımcılık konusunda gelen herhangi bir şikayet YÖNETİM KURUMSAL • Rekabetçi ücret politikaları ve yüksek performans standartları ile bulunmamaktadır. başarıyı ödüllendirmeyi, • Çalışanların sürekli gelişimi için yatırım yapmayı, • Tüm İnsan Kaynakları uygulamaları ile fırsat eşitliği sağlamayı, • Kariyer fırsatları ve ödüllendirme süreçleri ile çalışanların şirkete olan bağlılığını artırmayı, • Çalışma barışının sürekliliğini sağlamayı, • Uygulanan tüm insan kaynakları sistemlerinde adil, objektif ve şeffaf olmayı ilke olarak benimsemiştir. 152 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

Çalışanlar işe alım sürecinde, detaylı olarak yapacakları görev Topluluk şirketlerimizde, fırsat eşitliği çerçevesinde, ilerleme ve insan kaynakları süreçleri hakkında bilgilendirilirler. İşe potansiyeli yüksek çalışanlar performansları ve her seviyedeki alım sonrasındaki insan kaynakları süreçleri çalışanların da pozisyon için yetkinliğe dayalı değerlendirme sonuçları dikkate katılımı ile entegre bir şekilde yönetilmekte; çalışanlar görev alınarak belirlenmekte ve gelişimleri takip edilmektedir. Ayrıca tanımları ve dağılımı ile performans ve ödüllendirme kriterleri çalışanların üst yönetim liderlik potansiyeli, Değerlendirme hakkında bilgilendirilmektedir. Çalışanların performansları Merkezi araçları kullanılarak adil bir şekilde değerlendirilmekte değerlendirilmekte, yetkinlikleri ölçülmekte ve gelişim ve ve gelecekte üst yönetim rollerinde görev alabilecek çalışanlar kariyer planları yapılmaktadır. Yapılan işler, belirli bir sistem nesnel kriterler ile tespit edilmektedir. Değerlendirme sonuçları, çerçevesinde değerlendirilerek iş büyüklükleri tespit edilmektedir. yıllık İnsan Kaynakları Planlama Toplantıları’nda şirketlerin İş değerlendirme sürecinde Topluluğun faaliyette bulunduğu katılımı ile incelenmekte ve tüm çalışanlar hakkında bilgi alışverişi her alanda, tüm işlerin, kurum hedeflerine ulaşılmasında yapılmaktadır. Ayrıca bu toplantılarda yedekleme planları da yapılan katkı ve sorumluluk seviyelerine göre göreceli olarak gözden geçirilmektedir. sıralanmasını sağlayan uluslararası bir sistem kullanılmaktadır. İş büyüklüklerine göre belirlenen kademeler, çalışanların ücret ve Topluluğumuzun gelecekteki başarılarında önemli rol kariyer yönetimlerinde objektif değerlendirmelerin yapılmasına oynayacağına inandığımız yetenekli liderleri belirleyip gelişimlerini imkân vermektedir. Yapılan düzenli piyasa analizleri ile rekabetçi sağladığımız özel bir Yetenek Yönetimi Programı uygulanmaktadır. ve adil bir ücret politikası uygulanması sağlanmaktadır. Şirket’in Bu programdaki çalışanlarımız eğitimler dışında; üstattan yüksek performansa ulaşmasını teşvik eden prim sistemleri öğrenme, proje çalışmalarına katılma, kurumsal koçluk alma, uygulanmaktadır. Ücret politikasına ilaveten, çalışanlara pozisyon farklı fonksiyon ve pozisyonları tanıma, uzmanlıklarını paylaşma veya kademe bazlı olarak çeşitli yan haklar sağlanmaktadır. Esnek gibi çeşitli gelişim olanaklarından faydalanmaktadır. Ayrıca LEAD Yan Fayda Uygulaması ile ise, farklı nesil ve ihtiyaçlara hitap eden Liderlik Programları ile tüm çalışanların farklı seviyelerdeki liderlik geniş yan fayda seçenekleri sunulmaktadır. ihtiyaçlarını karşılayacak eğitim programları sunulmaktadır.

İnsan Kaynakları Politikası ve uygulamaları ile ilgili detaylı bilgiler Toplu iş sözleşmesine tabi sendikalı işyerlerimizde yasal Faaliyet Raporunun 40’ıncı sayfasında bölümünde yer almaktadır. düzenlemeler çerçevesindeki sayılarda sendika işyeri temsilcileri bulunmaktadır. Koç Holding İnsan Kaynakları Direktörlüğü, Koç@İnsan platformu tüm çalışanlarımız için İK politikalarının Topluluk şirketlerinin İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkileri birimleri uygulanmasına yönelik sistemlere tek bir çatı altında ulaşabilme ve işyerlerimizde örgütlü sendikaların temsilcilikleri, şube ve imkânı sağlamaktadır. Çalışan bilgilerinin yönetildiği bu merkez yönetimleri ile çalışma barışının sürekliliğinin sağlanması platform, aynı zamanda çalışanlarımız ile iletişim ortamı olarak hedefini gözetmektedir. kullanılmakta, İnsan Kaynakları politika, uygulama ve duyuruları şeffaf bir şekilde buradan paylaşılmaktadır. Endüstri İlişkileri alanında, toplu sözleşme hükümlerinin ve çalışma mevzuatının çalışanlarımıza tam ve eksiksiz uygulanması Koç@İnsan üzerinde, Topluluk genelinde elektronik ortamda ve iyi uygulamaların yaygınlaştırılması amacıyla Endüstri İlişkileri yürütülen Performans Yönetim Sistemi ile etkin bir hedef yayılımı Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur. Kurul, yıl içinde çeyrek yapılarak şirket hedeflerinin çalışanlara yayılması sağlanmakta; bazında ve şirketlerimizin ihtiyacı doğrultusunda belirlenen çalışanların hedefleri gerçekleştirmedeki başarılarının ölçülmesi, gündemle toplanmaktadır. Yine çalışma mevzuatı ve Topluluk ödüllendirilmesi, yetkinliklerinin belirlenerek ileriye yönelik İnsan Kaynakları politika ve prosedürlerinin doğru uygulanmasını bireysel gelişimlerinin planlanması temin edilmektedir. Sürecin her temin etmek adına çalışma hayatının farklı disiplinlerine ilişkin aşamasında, çalışanlarımızla sağlanan güçlü iletişim, karşılıklı geri ayrıntılı teknik eğitimlerle, yeni düzenlemelerle ilgili bilgilendirme bildirim ve mutabakat, sistemin temel esaslarını oluşturmaktadır. ve eğitimler de düzenli olarak geliştirilmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 153

Topluluğumuz, işyerinde ve işbaşında, iş sağlığı ve güvenliğini 4.4. Etik Kurallar ve Sosyal Sorumluluk tam anlamıyla sağlamayı hedeflemiştir. Bu amaçla, çalışanlar Koç Holding ve Topluluk şirketleri, kurumsal sosyal sorumluluk Topluluk ve işletme seviyelerinde konulan kural ve talimatlar alanındaki genel yaklaşımlarını, kurucusu Vehbi Koç’un “Ülkem hakkında bilgilendirilir, bunlara uygun hareket eder ve gerekli varsa, ben de varım” ilkesini temel alarak sürdürmektedir. Bu önlemleri alırlar. Ayrıca işyerlerimizde gerekli eğitimler düzenli doğrultuda Koç Topluluğu, kuruluşundan bu yana, içinde geliştiği olarak çalışanlara verilir, eğitim içerikleri uygulama ve gelişmelere ve büyüdüğü toplumdan aldığı gücü ve yarattığı birikimi, aynı göre gözden geçirilir. Bunlara ek olarak tüm işyerlerimizde risk topluma katkı sağlayacak ve değer yaratacak projeler ile faydaya değerlendirmeleri yasal düzenlemelere uygun olacak şekilde dönüştürmek için çalışmaktadır. Koç Topluluğu, kurumsal sosyal zamanında tamamlanır. Çalışanlarımızın sağlık ve güvenliğine sorumluluğu iş yapış biçimi olarak sahiplendiğini, 2006 yılında bu verdiğimiz önemin yanı sıra mevzuatlara uyum prensibimiz alanda resmi ve uluslararası bir çerçeve oluşturan Küresel İlkeler doğrultusunda kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinasyon Sözleşmesi’ni (UN Global Compact) imzalayarak da teyit etmiştir. Kurulu, çalışmalarını düzenli olarak geliştirerek sürdürmektedir. Bu iş birliği ile Topluluk genelinde uygulamaları düzenli olarak Koç Topluluğu, yalnızca sağladığı istihdam, yarattığı değer ve gözden geçirmek, gerekli geliştirme ve yaygınlaştırma çalışmalarını ödediği vergiler ile değil, sürdürülebilirlik yönetimi ile entegre gerçekleştirmek, Topluluk içerisinde geliştirilen iyi uygulamaların kurumsal sosyal sorumluluk anlayışı ile de önemli bir toplumsal diğer Topluluk şirketlerince de benimsenmesini ve yüksek iş misyonu üstlenmektedir. Çalışma hayatı, çevre dostu uygulamalar, güvenliği standartları belirlenmesini sağlamak hedeflenmektedir. değer zinciri ve toplumsal gelişim konuları Koç Topluluğu’nun Bu hedefler çerçevesinde, Koç Topluluğu’nda İş Sağlığı ve temel sürdürülebilirlik yönetimi alanları olarak politika ve hedefler Güvenliği alanında kurul toplantıları, seminer ve eğitimler artarak ışığında, kendi uzmanlık organizasyonu tarafından, uluslararası devam etmektedir. İş kazası raporlamaları merkezi olarak her yıl normlar uyarınca oluşturulmuş sistem ve süreçler takip edilerek toplanmakta ve konsolide edilerek takip edilmektedir. yönetilmektedir. Elde edilen performansın değerlendirilmesinde Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Performansı Değerlendirme ve Her yıl düzenli olarak yapılan, uzman kuruluşlar tarafından Raporlama Sistemi kullanılmaktadır. 2010 yılında faaliyete geçen uygulanan anketlerle çalışanlarımızın bağlılık ve memnuniyeti sistem ile Topluluk ve bağlı şirketlerin dönemsel performansları ölçülmekte, bağlılığa etki eden unsurlar incelenmektedir. öncelikli alanlarda oluşturulmuş yüzlerce anahtar performans Aynı zamanda gerçekleştirilen bu anketler ile insan kaynakları kriteriyle değerlendirilmektedir. Elde edilen sonuçlar, GRI uygulamaları ve çalışanların yönetimine ilişkin konularda çalışan Standardı raporlama gerekliliklerine ve Birleşmiş Milletler görüşleri alınmaktadır. Bu doğrultuda, Topluluk şirketlerine Küresel İlkeler Sözleşmesi uyarınca Koç Topluluğu paydaşlarının çalışan bağlılığını artırıcı hedefler verilmekte, iyileştirme değerlendirilmesine sunulması adına periyodik olarak faaliyetleri yakından izlenmekte ve çalışanların yönetime katılımı raporlanmaktadır. Koç Topluluğu Kurumsal Sosyal Sorumluluk desteklenmektedir. Raporu, 2006 yılından başlayarak, ilki 2 yıllık, devamında da yıllık dönemler itibarıyla hazırlanmış olup, 2014 yılından itibaren Koç

Bu süreç ile temel hedefimiz, en önemli sermayemiz olarak Holding Sürdürülebilirlik Raporu olarak yayınlanmıştır. Rapor, YÖNETİM KURUMSAL gördüğümüz çalışanlarımızın daha bağlı ve mutlu çalışabilecekleri Koç Holding internet sitesinde kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Koç verimli bir çalışma ortamı yaratmaktır. Hem çalışma hayatı, hem Topluluğu şirketlerinin insan hakları, çalışan hakları, çevre, etik de çalışma hayatı sonrası düşünülerek fayda yaratmak amacıyla değerler ve toplumsal gelişim başlıkları altında performansına oluşturulan ve detayları faaliyet raporunun 42’nci sayfasında dair detaylı bilgiye www.koc.com.tr adresinden paylaşılan bu açıklanan KoçAilem Programı, Koç Emekli ve Yardım Sandığı raporlardan ulaşılabilir. Vakfı ile Koç Topluluğu Spor Kulübü bu kapsamda yürütülen uygulamalardan birkaçıdır. 154 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

Bu çalışmaları daha da ileriye götürmek amacıyla 2014 yılı Toplumsal Yatırımlar içerisinde Koç Topluluğu şirketlerinin entegre bir strateji Koç Holding ve Topluluk şirketleri, Türkiye’de hem ticari hem de çerçevesinde sürdürülebilir iş modellerini geliştirmelerini sosyal hayatta kurumsallaşmanın ilk örneklerini sergileyen Vehbi amaçlayan ‘Koç Topluluğu Sürdürülebilirlik Yönetimi Projesi’ Koç’un kazandırdığı sosyal sorumluluğa kurumsal bakış açısını, iş başlatılmıştır. 2015 yılında Koç Topluluğu sürdürülebilirlik öncelik yapış şekli ve toplumsal projelerine yansıtmaktadır. alanları çalışanların katılımıyla belirlenmiştir. Faaliyet raporumuzun Kurumsal Sosyal Sorumluluklar bölümünde Koç Holding, hesaplanmaya başlandığı 2014 yılından bu yana, Koç Holding A. Ş. ve Türkiye’nin ilk özel vakfı olan Vehbi Koç Vakfı kurumsal sürdürülebilirlik performansları üst seviyede olan (“Vakıf”) tarafından 2016 yılı içinde yürütülen Sosyal Sorumluluk şirketlerin yer aldığı Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi’ne projeleri hakkında kapsamlı bilgiye yer verilmiştir. dahil olmaktadır. BÖLÜM V – YÖNETİM KURULU Etik Kurallar Koç Topluluğu, çalışanlarıyla birlikte, müşterilerinin tatminini 5.1. Yönetim Kurulu’nun Yapısı ve Oluşumu sağlayarak sağlıklı gelişmeyi, evrensel kalite ve standartlarda Aşağıdaki tabloda, CEO Levent Çakıroğlu dışında tamamı SPK ürün ve hizmetler sunmayı amaçlar; bu suretle ülkesi, müşterileri, Kurumsal Yönetim İlkelerinde yapılan tanımlamaya göre icrada ortakları, bayileri ve yan sanayii için güvenilirlik, devamlılık ve görev almayan mevcut Yönetim Kurulu Üyelerimiz hakkındaki saygınlık simgesi olmayı hedefler. Koç Topluluğu’nun Değerleri bilgiler özetlenmektedir. Yönetim kurulu üyelerimizin tamamı bu hedeflere ulaşmada izlenecek yola ışık tutmakta olup; internet 5 Nisan 2016 tarihli Genel Kurulumuzda, 2016 yılı faaliyetlerinin sitesi aracılığıyla kamu ile paylaşılmıştır. Bu değerlerimizin tüm görüşüleceği Genel Kurul toplantısına kadar görev yapmak üzere çalışanlarımıza aynı etkinlikle yaygınlaştırılması ve gelecek seçilmiştir. nesillere aktarılmasının teminat altına alınması amacıyla “Etik Davranış Kuralları ve Uygulama Prensipleri” 11 Ekim 2010 tarihinde şirketlerimize duyurularak yazılı hale getirilmiş ve tüm Koç Topluluğu çalışanlarına duyurulmuştur. Koç Topluluğu Etik Davranış Kuralları ve Uygulama Prensipleri, tüm Topluluk şirketleri için bağlayıcı olup, çalışanların müşterilerle, devletle, hissedarlarla, rakiplerle, tedarikçi, bayi, yetkili satıcı ve servislerle olan ilişkilerini düzenlemektedir. İşe yeni giren tüm çalışanlar personel yönetmeliğinin bir eki olan bu kural ve uygulama prensipleri hakkında bilgilendirilmekte; ayrıca, çalışanlarımız bu kaynağa dahili portal üzerinden erişebilmektedirler. Koç Topluluğu Etik Davranış Kuralları ve Uygulama Prensipleri Koç Holding’in internet sitesi üzerinden kamuoyuyla da paylaşılmıştır.

Etik Davranış Kuralları’nın uygulanması ve kurallara uyum sürecinin gözetimi Koç Holding Etik Davranış Kurulu ile şirketlerimizde ayrı ayrı oluşturulan Etik Davranış Kurulları ile yürütülmektedir. Koç Topluluğu Etik Davranış Kuralları’nda güncelleme ve değişiklik ihtiyacı doğması durumunda Koç Holding Etik Davranış Kurulu ilgili güncelleme ve değişikliği Koç Holding Yönetim Kurulu’nun onayına sunmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 155

ADI SOYADI GÖREVI SON DURUM İTIBARIYLA BAĞIMSIZ YER ALDIĞI KOMITELER VE ORTAKLIK DIŞINDA ALDIĞI GÖREVLER YÖNETIM GÖREVI KURULU ÜYESI OLUP OLMADIĞI Şeref Yönetim Kurulu Üyeliği, Bağımsız Üye Mustafa Rahmi Koç Başkanı komite üyeliği ve başkanlığı Değil Yürütme Komitesi Üyesi Yönetim Kurulu Üyeliği, Bağımsız Üye Mehmet Ömer Koç Başkan komite üyeliği ve başkanlığı Değil Yürütme Komitesi Başkanı Başkan Yönetim Kurulu Üyeliği, Bağımsız Üye Yıldırım Ali Koç Vekili komite üyeliği ve başkanlığı Değil Yürütme Komitesi Üyesi Yönetim Kurulu Üyeliği, Bağımsız Üye Semahat S. Arsel Üye komite üyeliği ve başkanlığı Değil Yürütme Komitesi Üyesi Yönetim Kurulu Üyeliği, Bağımsız Üye Yürütme Komitesi Üyesi; Risk Temel K. Atay Üye komite üyeliği ve başkanlığı Değil Yönetimi Komitesi Üyesi Kurumsal Yönetim Komitesi Yönetim Kurulu Üyeliği, Bağımsız Üye Üyesi; Aday Gösterme ve Ücret Dr. Bülent Bulgurlu Üye komite üyeliği ve başkanlığı Değil Komitesi Üyesi Yönetim Kurulu Üyeliği ve Bağımsız Üye Caroline Nicole Koç Üye komite üyeliği Değil Bağımsız Üye İpek Kıraç Üye Yönetim Kurulu Üyeliği Değil Yönetim Kurulu Üyeliği ve Bağımsız Üye Levent Çakıroğlu Üye, CEO komite üyeliği Değil Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Bağımsız Üye John H. McArthur Üye Üniversite Öğretim Görevlisi Değil Heinrich Karl Dr. Bağımsız Üye Pierer Von Esch Üye Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Değil Peter Denis Bağımsız Üye Sutherland Üye Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Değil Dr. Kwok King

Victor Fung Üye Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Bağımsız Üye YÖNETİM KURUMSAL Denetimden Sorumlu Komite Üyesi; Risk Yönetimi Komitesi Muharrem Hilmi Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Başkanı; Aday Gösterme ve Kayhan Üye Başkanlığı ve Üyeliği Bağımsız Üye Ücret Komitesi Başkanı Danışman, Arçelik A.Ş. ve Tüpraş A.Ş.’de Denetimden Sorumlu Komite bağımsız yönetim kurulu üyeliği, komite Başkanı, Kurumsal Yönetim Kutsan Çelebican Üye üyeliği ve başkanlığı Bağımsız Üye Komitesi Başkanı Mustafa Kemal Olgaç Üye Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Bağımsız Üye Jacques Albert Nasser Üye Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Bağımsız Üye Anne Marie Alice Lauvergeon Üye Grup dışı şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği Bağımsız Üye

Yönetim Kurulu Üyelerimizin özgeçmişleri internet sitemizde ve faaliyet raporumuzun 160-163 numaralı sayfalarında yer almaktadır. 156 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

Yönetim Kurulu Başkanlığı ve CEO görevleri ayrı kişiler tarafından 5.2. Yönetim Kurulu’nun Faaliyet Esasları yerine getirilmektedir. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirket işleri için Yönetim Kurulu toplantılarının gündemi, Şirket Esas gereken zamanı ayırmalarına özen gösterilmekte olup, Şirket Sözleşmesi’nin açıkça Yönetim Kurulu kararına bağlanmasını dışında başka görev veya görevler almasına ilişkin bir sınırlandırma emrettiği hususların, ilgili birimlerce Şirket üst yönetimi ve Yönetim bulunmamaktadır. Yönetim Kurulu Üyelerinin iş deneyimleri Kurulu üyelerine bildirilmesiyle belirlenmektedir. Bunun dışında, ve sektörel tecrübelerinin Yönetim Kurulu’na önemli katkısı Yönetim Kurulu üyelerinden herhangi birisinin belirli bir konuya dolayısıyla böyle bir sınırlandırmaya ihtiyaç duyulmamaktadır. ilişkin karar alınması hususunu, Şirket üst yönetimine bildirmesiyle Genel Kurul öncesinde üyenin özgeçmişi ile birlikte, Şirket dışında de toplantı gündemi belirlenmektedir. Şirket Yönetim Kurulu’nda yürüttüğü görevler de pay sahiplerinin bilgisine sunulmaktadır. görüşülmesi istenen konular, Genel Sekreterlik bölümünde toplanmakta ve konsolide edilerek gündem oluşturulmaktadır. 5 Nisan 2016 tarihli Genel Kurul öncesi Aday Gösterme ve Ücret Komitesi’ne sunulan 6 bağımsız üye adayının tamamının Koç Holding A.Ş. Yönetim Kurulu toplantılarının gündeminin adaylık beyanları ve özgeçmişleri, 4 Şubat 2016 tarihli Komite belirlenmesi, TTK’nun 390. maddesinin dördüncü fıkrası ve Yönetim Kurulu toplantılarında değerlendirilerek, söz konusu çerçevesinde alınan Yönetim Kurulu kararlarının hazırlanması, kişilerin bağımsız üye adayı olarak belirlenmelerine karar Yönetim Kurulu üyelerinin bilgilendirilmesi ve iletişimin sağlanması verilmiştir. Bağımsız Yönetim Kurulu üye adaylarının tamamının amacıyla Koç Holding Genel Sekreterliği görevlendirilmiştir. bağımsızlık beyanlarına faaliyet raporunda yer verilmiş olup, bu beyanlarda SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde belirlenen “Gelir Yönetim Kurulu, işlerin gerektirdiği ölçüde toplanmaktadır. Vergisi Kanunu’na göre Türkiye’de yerleşik olma” dışındaki tüm Yönetim Kurulu 2016 yılında dördü stratejik konuların kriterlere uyum sağlandığı belirtilmiştir. Gelir Vergisi Kanunu’na değerlendirildiği toplantılarda olmak üzere toplam 38 adet karar göre Türkiye’de yerleşik olma koşulu ise Tebliğ’de arandığı şekliyle almıştır. Alınan kararlara bağımsız üyelerden en az üçü mutlaka bağımsız üyelerin yarısı tarafından sağlanmıştır. Bağımsız üye katılım sağlamıştır. adaylarına ilişkin olarak SPK’nın olumlu görüşü alınarak Genel Kurul’da seçim gerçekleştirilmiştir. Yönetim Kurulu toplantılarında her üyenin bir oy hakkı bulunmakta olup, açıklanan farklı görüş ve karşı oy gerekçeleri Bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin tamamı yukarıda açıklanan ile Yönetim Kurulu üyeleri tarafından sorulan özellikli sorular hususları içeren bağımsızlık beyanlarını Kurumsal Yönetim karar zaptına geçirilmektedir. Ancak yakın zamanda bu türde bir Komitesi’ne sunmuş olup, 2016 yılı faaliyet dönemi itibarıyla muhalefet veya farklı görüş beyan edilmemiştir. bağımsızlığı ortadan kaldıran bir durum ortaya çıkmamıştır. Şirket Esas Sözleşmesi’ne göre Yönetim Kurulu kararları genel Yönetim kurulumuz nezdinde bilgi birikimi, tecrübe ve görüş açısı hükümlere uygun toplantı ve karar nisabı ile alınır, ancak yeni bir bakımından çeşitliliğin sağlanmasının Şirket’in faaliyetlerine ve şirkete iştirak edilmesi veya mevcut bir iştirakin hisselerinin satışı yönetim kurulunun etkin çalışmasına olumlu katkı sağlayacağı için ağırlaştırılmış karar nisabı öngörülmüştür. Bu tür kararlarda düşünülmektedir. Yönetim kurulunda kadın yönetim kurulu 9 üyeli Yönetim Kurulu’nda 7; 10 üyeli Yönetim Kurulu’nda üyelerinin oranı %22’dir. 8; 11, 12 ve 13 üyeli Yönetim Kurulu’nda 9; 14 üyeli Yönetim Kurulu’nda 10; 15, 16 ve 17 üyeli Yönetim Kurulu’nda 11; 18 üyeli Yönetim Kurulu’nda 12 üyenin olumlu oyunun bulunması şarttır.

Şirketimiz Yönetim Kurulu Üyeleri ve Üst Düzey Yöneticilerimiz için “Yönetici Sorumluluk Sigortası” bulunmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 157

Yönetim kurulu Şirketin faaliyetlerini gözetirken çıkar çatışması Kurumsal Yönetim Komitesi doğma olasılığının olup olmadığını ve varsa söz konusu çıkar Kurumsal Yönetim Komitesi, Şirket’in Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne çatışmasının şirket açısından sonuçlarını değerlendirmekte uyumunu izlemek, henüz uygulamaya konulmamış İlkelerin ve Şirket’in çıkarlarına en uygun şekilde hareket edilmesi için uygulanamama gerekçelerini inceleyerek Yönetim Kurulu’na gereken kararları almaktadır. Ayrıca, ilişkili taraf işlemlerinde uygulamaları iyileştirici önerilerde bulunmak üzere ilk olarak 29 de yasal düzenlemeler ile belirlenen düzenlemelere uyumun Mart 2007 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında alınan karar ile yanı sıra, yönetim kurulu tarafından olası suiistimal riskleri kurulmuştur. 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında değerlendirilmekte ve ilişkili taraf işlemleri titizlikle ele Kurumsal Yönetim Komitesi’nin 3 üyeden oluşmasına ve alınmaktadır. Başkanlığına bağımsız Yönetim Kurulu üyesi Sayın Kutsan Çelebican’ın ve üyeliklere Sayın Dr. Bülent Bulgurlu’nun ve Sayın 5.3. Yönetim Kurulu Bünyesinde Oluşturulan Ahmet F. Ashaboğlu’nun getirilmesine karar verilmiştir. Komite’nin Komitelerin Sayı, Yapı ve Bağımsızlığı çalışma esasları Şirketimiz internet sitesinde ilan edilmiş olup, Şirketimizde, Yönetim Kurulu’nun görev ve sorumluluklarını Komite 2016 yılında Şirket’in kurumsal yönetim uygulamalarını sağlıklı olarak yerine getirmek amacıyla oluşturulmuş komiteler ve Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu’nu değerlendirmiş, mevcut olup, komiteler faaliyetlerini belirlenen prosedürler ayrıca Yatırımcı İlişkileri Birimi’nin faaliyetleri hakkında Yönetim çerçevesinde yürütmektedirler. Komitelerimiz tarafından bağımsız Kurulu’na bilgi sunmuştur. olarak yapılan çalışmalar sonucunda alınan kararlar Yönetim Kurulu’na öneri olarak sunulmakta, nihai karar Yönetim Kurulu Aday Gösterme ve Ücret Komitesi tarafından alınmaktadır. Birden fazla komitede görev alan üyeler, Şirketimizin 17 Temmuz 2012 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, ilişkili konularda görev yapan komiteler arası iletişimi sağlamakta SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde Yönetim Kurulu üyeliklerine ve iş birliği imkanlarını artırmaktadır. Yönetim Kurulu, komite aday gösterme ile Yönetim Kurulu ve üst düzey yöneticilerin çalışmalarından beklenen faydanın temin edildiği görüşündedir. ücretleri konularında öngörülen görevleri yerine getirmek üzere bir Aday Gösterme ve Ücret Komitesi kurulmasına karar verilmiştir. Denetimden Sorumlu Komite 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında komitenin İlk olarak 4 Nisan 2003 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında alınan 2 üyeden oluşmasına karar verilmiş ve Başkanlığına bağımsız karar ile kurulan Denetimden Sorumlu Komite, Sermaye Piyasası Yönetim Kurulu üyesi Sayın Muharrem Hilmi Kayhan, üyeliğe Düzenlemelerinde denetimden sorumlu komite için öngörülen Sayın Dr. Bülent Bulgurlu seçilmiştir. Komite’nin çalışma esasları görevleri yerine getirmektedir. Şirketimiz internet sitesinde ilan edilmiştir. Komite yılda en az 2 defa toplanmakta olup, 2016 yılında bağımsız yönetim kurulu Şirketimizin 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, üye adaylarının belirlenmesiyle ve Yönetim Kurulu üyeleri ve üst Denetimden Sorumlu Komitenin 2 bağımsız yönetim kurulu düzey yöneticilerine sağlanan menfaatlerle ilgili çalışmalarda üyesinden oluşmasına ve Başkanlığına Sayın Kutsan Çelebican’ın, bulunmuştur.

üyeliğe ise Sayın Muharrem Hilmi Kayhan’ın getirilmesine karar YÖNETİM KURUMSAL verilmiştir.

Komite’nin çalışma esasları Şirketimiz internet sitesinde ilan edilmiş olup, Denetimden Sorumlu Komite; 2016 yılında başta vergi düzenlemelerine uyum olmak üzere denetim ile ilgili faaliyetlerinin değerlendirildiği iki toplantının yanı sıra, 2016 ve 2017 yılları için bağımsız denetçinin seçimine ilişkin görüşlerini ve kamuya açıklanacak yıllık ve ara dönem finansal tabloların, ortaklığın izlediği muhasebe ilkelerine, gerçeğe uygunluğuna ve doğruluğuna ilişkin görüşlerini Yönetim Kurulu’na yazılı olarak bildirdiği altı karar almıştır. 158 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KURUMSAL YÖNETIM İLKELERINE UYUM RAPORU

Risk Yönetimi Komitesi Yürütme Komitesi ayda en az 1 defa düzenli olarak Şirketimizin 17 Temmuz 2012 tarihli Yönetim Kurulu toplanmaktadır. Komite esas olarak Yönetim Kurulu’nun istenen toplantısında, Şirket’in varlığını, gelişmesini ve devamını tehlikeye sıklıkta ve zamanda toplanamaması nedeniyle, Şirket ve faaliyet düşürebilecek risklerin erken teşhisi, tespit edilen risklerle ilgili gösterdiği sektörlerdeki gelişmeler daha yakından takip edilerek, gerekli önlemlerin uygulanması ve riskin yönetilmesi amacıyla gerektiğinde Yönetim Kurulu’nu bilgilendirmekte; Şirket idari çalışmalar yapmak üzere Risk Yönetimi Komitesi’nin kurulmasına yapısı ile Yönetim Kurulu arasında koordinasyonu sağlamakta; karar verilmiştir. 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında Şirket için uygun stratejilerin geliştirilmesi ve faaliyetlerin etkinliği komitenin 2 üyeden oluşmasına ve Başkanlığı’na bağımsız için öneriler sunmaktadır. Yönetim Kurulu üyesi Sayın Muharrem Hilmi Kayhan’ın, üyeliğe Sayın Temel K. Atay’ın getirilmesine karar verilmiştir. Komite’nin 5.4. Risk Yönetim ve İç Kontrol Mekanizması çalışma esasları Şirketimiz internet sitesinde ilan edilmiştir. Komite Koç Holding’de Risk Yönetimi ve Raporlanması sorumluluğu, yılda en az 6 defa toplanmakta olup, 2016 yılında Şirket’in risk Finans Başkanlığı’nın liderliğinde, diğer Başkanlıklar ile koordineli durumunun değerlendirilmesi ve riskli görülen konularda alınması bir şekilde yürütülmektedir. Periyodik olarak hazırlanan raporlar ve gereken önlemlerin belirlenmesi ile faaliyet raporunda yer alacak yapılan toplantılarla riskler sorgulanmakta ve ayrıntılı bir şekilde risk yönetimine ilişkin kısımların hazırlanması amacıyla çalışmalar değerlendirilmektedir. Koç Holding’in maruz kaldığı başlıca yürütmüştür. Risk Yönetimi Komitesi’nin faaliyetlerine ilişkin riskler; finansal riskler (kur, likidite, kredi, faiz ve emtia fiyat), detaylı açıklamalar Rapor’un 166, 167 ve 170’inci sayfalarında yer stratejik riskler, operasyonel riskler ve hukuki riskler olarak dört almaktadır. ana başlıkta takip edilmekte ve Risk Yönetim Komitesi ile Yönetim Kurulu periyodik olarak bu riskler hakkında bilgilendirilmektedir. Yürütme Komitesi Risk yönetimine ilişkin detaylı bilgiler faaliyet raporunun ilgili Şirketimizin 15 Mayıs 2012 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, bölümünde yer almaktadır. Yönetim Kurulu ile idari yapı arasında etkin koordinasyonun sağlanması suretiyle Yönetim Kurulu’nun etkinliğinin artırılması, stratejik hedeflerine uygun alanlarda yatırım ve iş geliştirme konularında etkinliğin sağlanması amaçlarıyla Yürütme Komitesi kurulmuştur. 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında komite üyeliklerine Yönetim Kurulu üyeleri Sayın Semahat S. Arsel, Sayın Rahmi M. Koç, Sayın Ömer M. Koç, Sayın Ali Y. Koç, Sayın Temel K. Atay ile Sayın A. Ümit Taftalı seçilmişlerdir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 159

5.5. Şirket’in Stratejik Hedefleri 5.6. Mali Haklar Koç Holding Yönetim Kurulu; aldığı stratejik kararlarla, Şirket’in Yönetim Kurulu üyelerine ve üst düzey yöneticilere sağlanan her risk, büyüme ve getiri dengesini en uygun düzeyde tutarak akılcı türlü hak, menfaat ve ücret ile bunların belirlenmesinde kullanılan ve tedbirli risk yönetimi anlayışıyla Şirket’in öncelikle uzun vadeli kriterler ve ücretlendirme esaslarını içeren Şirketimizin “Yönetim çıkarlarını gözeterek, Şirket’i idare ve temsil etmektedir. Yönetim Kurulu Üyeleri ve Üst Düzey Yöneticiler için Ücret Politikası” son Kurulumuz; Koç Holding stratejik hedeflerini tanımlamakta, ihtiyaç olarak 5 Nisan 2016 tarihli olağan Genel Kurulumuzdan 3 hafta duyulan insan ve finansal kaynaklarını belirlemekte ve yönetimin önce yayınlanan “Bilgilendirme Dokümanı” aracılığı ile internet performansını denetlemektedir. sitemizde ortaklarımızın incelemesine sunulmuş ve Genel Kurul’da ortakların onayı alınmıştır. Şirketimiz internet sitesi ve faaliyet Koç Holding Yönetim Kurulu, yılda 4 defa yaptığı stratejik raporu vasıtasıyla kamuya açıklanan söz konusu politika, 2016 toplantılarla, Koç Topluluğu’nun 3’er aylık dönemler itibarı ile yılı faaliyetlerinin görüşüleceği 30 Mart 2017 tarihli olağan genel finansal performansını bütçeye göre karşılaştırmalı olarak takip kurul toplantısı gündemine de alınarak pay sahiplerine Politika ederken; stratejik konulardaki gelişmeleri de takip eder ve idari hakkında görüş bildirme imkânı tanınacaktır. Yönetim Kurulu yapının önerilerini de dikkate alarak yeni stratejiler geliştirir Üyeleri ve üst düzey yöneticiler için Ücret Politikası çerçevesinde ve yatırım kararları alır. Sene sonu performans değerlendirme yapılan ödemeler toplamı, her yıl Aday Gösterme ve Ücret sürecinde finansal ve operasyonel göstergelerin yanı sıra, Şirket Komitesi ile Yönetim Kurulu tarafından değerlendirilmektedir. stratejilerinin hayata geçirilmesine yönelik hedeflerin gerçekleşme Olağan Genel Kurul’da ve finansal tablo dipnotlarımızda Yönetim düzeyi de ölçülerek, bunların performans ve ödül/ceza sistemine Kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticilere yapılan ödemeler genel girdi teşkil etmesi sağlanır. uygulamalara paralel şekilde toplu olarak kamuya açıklanmaktadır. Yönetim Kurulu üyelerimize veya yöneticilerimize Şirket tarafından borç verilmesi, kredi kullandırılması, lehlerine teminat verilmesi gibi çıkar çatışmasına yol açacak önemli bir işlem söz konusu değildir. KURUMSAL YÖNETİM KURUMSAL 160 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU ÖZGEÇMIŞLERI

Rahmi M. Koç, Şeref Başkanı Kurulu’nda Şubat 2016’dan bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Yükseköğrenimini Johns Hopkins Üniversitesi (ABD) İşletme Başkan Vekili olarak görevini sürdürmektedir. Koç, aynı zamanda, Bölümü’nde yapmıştır. Çalışma hayatına Koç Topluluğu’nda 1958 birçok Koç Topluluğu şirketinde Yönetim Kurulu Başkanı’dır. Bu yılında Otokoç şirketinde başlamıştır. Koç Holding bünyesinde görevlerine ek olarak, ülkemizin ekonomik ve sosyal kalkınmasına çeşitli üst düzey görevlerde bulunmuştur. 1980 yılında İcra katkıda bulunmak için, URAK - Ulusal Rekabet Araştırmaları Komitesi Başkanı olduktan sonra, 1984 yılında Koç Holding Derneği’nde Başkan, 1907 Fenerbahçe Derneği’nde Yönetim Yönetim Kurulu Başkanı olmuştur. 2003 yılından itibaren de Koç Kurulu Başkanı, Endeavor Derneği’nde Yönetim Kurulu Üyesi, Holding Şeref Başkanı unvanıyla çalışmalarını sürdürmektedir. DEİK’de Yönetim Kurulu Üyesi ve TÜSİAD’da Yönetim Kurulu 1995-1996 yıllarında Milletlerarası Ticaret Odası Başkanlığı yapan Başkan Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. Ayrıca Harvard Rahmi M. Koç, Vehbi Koç Vakfı Mütevelli Heyeti Başkan Vekilliği, Üniversitesi, Bank of America ve CFR’da Global Danışma Kurulu Koç Üniversitesi Mütevelli Heyeti Onursal Başkanlığı, Rahmi Üyesidir. M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanlığı, VKV Amerikan Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanlığı, Semahat S. Arsel, Üye TURMEPA/Deniz Temiz Derneği Kurucu Üyesi ve Onursal 1964 yılında Koç Holding Yönetim Kurulu Üyeliği ile iş hayatına Başkanlığı, TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Onursal Başkanlığı, başlayan Semahat Arsel halen bu görevinin yanı sıra Vehbi TİSK Danışma Kurulu Üyeliği, Foreign Policy Association Fahri Koç Vakfı Yönetim Kurulu Başkanlığı, Divan Grubu Yönetim Üyeliği, New York Metropolitan Sanat Müzesi Onursal Mütevelli Kurulu Başkanlığı, Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Heyeti Üyeliği ve Global İlişkiler Forumu Derneği Kurucu Üyeliği Merkezi Başkanlığı ve Florence Nightingale Vakfı İkinci Başkanlığı gibi görevleri de yürütmektedir. görevlerini sürdürmektedir. Kendisi aynı zamanda Koç Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu’nun kurucusudur. Ömer M. Koç, Başkan Columbia College’dan (ABD) 1985 yılında BA derecesiyle mezun Temel K. Atay, Üye olmuştur. Bir sene Kofisa Trading’de çalışmıştır. Columbia İTÜ Makine Mühendisliği mezuniyetinin ardından Wayne State Business School’dan MBA derecesi almıştır (1989). Ramerica Üniversitesi (ABD) İşletme Bölümü’nde ihtisas yapmıştır. Koç Intl. Inc.’de çalıştıktan sonra, 1990 yılında Koç Topluluğu’na Topluluğu’na 1966 yılında katılmış, Otoyol Sanayi A.Ş. ve Tofaş katılarak, Gazal A.Ş.’de Müdürlük, Koç Holding’de Finansman Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. Genel Müdürlüğü görevlerinin Koordinatörlüğü, Enerji Grubu Başkan Yardımcılığı ve Başkanlığı yanı sıra Koç Holding bünyesinde çeşitli üst düzey görevlerde gibi üst düzey görevlerde bulunmuştur. 2004 yılında Koç Holding bulunmuştur. 2000-2001 yıllarında Koç Holding’in CEO’luğunu Yönetim Kurulu Üyesi olmuş, Mayıs 2008’de Yönetim Kurulu yapmıştır. 1996 yılından bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekilliği görevini üstlenmiştir. Şubat 2016’dan bu yana Üyesidir. Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktadır. Aynı zamanda Türk Eğitim Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanlığı, Koç Dr. Bülent Bulgurlu, Üye Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanlığı, Geyre Vakfı Başkanlığı, Yükseköğrenimini Ankara Mühendislik Mimarlık Fakültesi’nin Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Yönetim Kurulu Başkanlığı ve ardından Norveç Teknik Üniversitesi’nde aldığı doktora Tüpraş Yönetim Kurulu Başkanlığı gibi görevleri de yürütmektedir. programıyla sürdürmüştür. 1972 yılında Elliot Strömme A/S, Oslo’da İnşaat Mühendisi olarak iş hayatına atılan Bulgurlu, 1977 Ali Y. Koç, Başkan Vekili yılında Garanti İnşaat’ta Saha Mühendisi olarak göreve başlamıştır. Yükseköğrenimini Rice Üniversitesi (ABD) İşletme Fakültesi’nin Sırasıyla Mühendislik, Planlama ve İnşaat Müdürlüğü, Şantiye ardından Harvard Üniversitesi’nden (ABD) aldığı yüksek lisans Koordinasyon ve İnşaat Müdürlüğü, Genel Müdür Yardımcılığı programıyla sürdürmüştür. 1990-1991 tarihleri arasında American ve Genel Müdürlük görevlerinin ardından Garanti-Koza A.Ş.’de Express Bank’ta Yönetici Yetiştirme Programı’na katılmış, 1992- Murahhas Üye olarak görevine devam etmiştir. Koç Holding’de, 1994 yılları arasında Morgan Stanley Yatırım Bankası’nda Analist 1996 yılından itibaren Turizm ve Hizmetler Grubu Başkanı, Turizm olarak çalışmıştır. 1997-2006 yılları arasında Koç Holding’de ve İnşaat Grubu Başkanı, Dayanıklı Tüketim ve İnşaat Grubu Yeni İş Geliştirme Koordinatörlüğü ve Bilgi Grubu Başkanlığı gibi Başkanı olarak görev almıştır. Mayıs 2007-Nisan 2010 tarihleri üst düzey görevlerde bulunmuştur. 2006-2010 yılları süresince arasında Koç Holding CEO’su olarak görev yapmıştır. Mayıs Koç Holding Kurumsal İletişim ve Bilgi Grubu Başkanlığı görevini 2007’den bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesi’dir. Ayrıca, yürütmüştür. Ocak 2008’den beri üyesi olduğu Yönetim TÜSİAD ve TURMEPA/Deniz Temiz Derneği Üyesidir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 161

Caroline N.Koç, Üye Prof. Dr. John H. McArthur, O.C., Üye İsviçre St. George’s School, Babson College İşletme Fakültesi Yükseköğrenimini British Columbia Üniversitesi’nin (Kanada) mezunudur. İngilizce, Türkçe, Fransızca, İtalyanca ve İsveçce ardından Harvard Üniversitesi’nde (ABD) yüksek lisans ve doktora bilmektedir. 1992-1998 yılları arasında Edwards of Hisar’ın programlarıyla sürdürmüştür. 1962 yılında Profesör olduğu yöneticiliğini yapmıştır. 1998-2003 yılları arasında İlkadım Çocuk Harvard Üniversitesi İş İdaresi Fakültesi’nde 1980-1995 yıllarında Eğitim ve Oyun Merkezi’ni kurmuş aynı zamanda da yöneticiliğini Dekanlık yapmıştır. Geçmişte Kanada Asya Pasifik Vakfı Başkanlığı yapmıştır. 2008 yılında Haremlique Istanbul ve 2009 yılında görevini üstlenmiş olan McArthur; halen Stemnion Inc. ve Aileron Selamlique Türk Kahvesi’nin kurucusudur, halen iki şirketin Therapeutics Yönetim Kurulu Üyelikleri görevlerini sürdürmektedir. Yönetim Kurulu Başkanı’dır. Türkiye Aile Planlaması Vakfı Yönetim McArthur, uzun yıllar Brigham ve Kadın Hastanesi’nin Başkanlığı’nı Kurulu Başkanı, İstanbul Golf Kulübü Başkanı, Tohum Vakfı yapmış ve daha sonra Partners HealthCare System Inc.’de Yönetim Kurulu Üyesi, Tina Vakfı Kurucu Üyesi, Çağdaş Eğitim Mütevelli Heyeti Eş Başkanlığı’nda bulunmuştur. Duke University Vakfı Kurucu Üyesi’dir. 2016 yılında Koç Holding Yönetim Kurulu Health Systems, Thomson Reuters Founders Share Co. Ltd., Chase Üyesi olmuştur. Manhattan Corporation, Bell Canada, GlaxoSmithKline Plc ve AES Corporation Yönetim Kurulları’nda görev almıştır. 2013 yılında İpek Kıraç, Üye Officer of the Order of Canada nişanına layık görülmüştür. 1999 2002 yılında Koç Özel Lisesi’nden, 2007 yılında da Brown yılından bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden mezun olmuştur. Mart 2012’den itibaren Kıraça Holding iştiraki olan Sirena Marine A.Ş. Yönetim Prof. Dr. Heinrich V. Pierer, Üye Kurulu Üyesi ve CEO’su olarak görev yapmakta olan İpek Kıraç, Yükseköğrenimini Friedrich Alexander Üniversitesi Erlangen- aynı zamanda Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kurucu Üyeliği; Karsan Nuremberg (Almanya) Hukuk ve Ekonomi Bölümleri’nde yapmıştır. Sanayi A.Ş., Vehbi Koç Vakfı, Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş., Zer 1969 yılında Siemens AG’de çalışmaya başlayan ve kurum Merkezi Hizmetler A.Ş. ve Moment Eğitim Araştırma Sağlık bünyesinde önemli görevler alan V. Pierer, 1992-2005 yılları Hizmetleri ve Ticaret A.Ş. şirketlerinde Yönetim Kurulu Üyeliği arasında CEO, 2005-2007 yılları arasında ise Siemens Yönetim görevlerini yürütmektedir. Ayrıca Koç Özel Lisesi İcra Kurulu Kurulu Başkanlığı’nı üstlenmiştir. 1993-2006 yılları arasında Alman Başkanı, Galatasaray Eğitim Vakfı ve TEGV Mütevelli Heyet Üyeliği İş Dünyası Asya-Pasifik Komitesi Başkanlığı’nı da yürütmüş olan V. görevlerini de sürdürmektedir. 2016 yılında Koç Holding Yönetim Pierer, Friedrich Alexander Üniversitesi Erlangen-Nuremberg’den Kurulu Üyesi olmuştur. Hukuk ve Ekonomi alanında şeref doktorası sahibidir. 2008’den bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. Levent Çakıroğlu, Üye Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü’nde Peter Denis Sutherland, Üye lisans eğitimini tamamlamış, University of Illinois’den yüksek lisans Gonzaga College, University College Dublin ve King’s Inns’de derecesini almıştır. İş yaşamına 1988’de Maliye Bakanlığı’nda Medeni Hukuk eğitimi görmüştür. İrlanda Başsavcısı (1981-1984),

Hesap Uzmanı olarak başlamıştır. Ardından, 1997-1998 yılları Rekabet Politikası’ndan Sorumlu Avrupa Komisyonu Komiseri YÖNETİM KURUMSAL arasında Bilkent Üniversitesi’nde yarı zamanlı Öğretim Görevlisi (1985-1989), Dünya Ticaret Örgütü Direktörü (1993-1995), ve Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkan Goldman Sachs Intl. Yönetim Kurulu Başkanı (1995-2015), BP Yardımcısı olarak görev yapmıştır. Koç Holding’e 1998 yılında Mali Plc Yönetim Kurulu Başkanı (1997-2009) ve London School of Grup Koordinatörü olarak katılmış, 2002-2007 yılları arasında Economics Yönetim Kurulu Başkanı (2008-2015) olarak görev Koçtaş Genel Müdürlüğü, 2007-2008 yıllarında Migros Genel yapmıştır. 2006’dan bu yana BM Göç ve Kalkınma Özel Temsilciliği Müdürlüğü, 2008-2015 yıllarında Arçelik Genel Müdürlüğü ve yapmaktadır. Diğer görevleri arasında, BW Group Ltd. Yönetim 2010-2015 yıllarında da Koç Holding Dayanıklı Tüketim Grubu Kurulu, Eli Lilly Danışma Kurulu, Avrupa Üçlü Komisyonu ve Başkanlığı görevlerini üstlenmiştir. Şubat 2015’te Koç Holding The Federal Trust yer almaktadır. Avrupa ve Amerika’daki 16 CEO Vekili olarak atanan Çakıroğlu, Nisan 2015’ten bu yana üniversiteden fahri doktora unvanı, sayısız yayını ve ödülü vardır. Koç Holding CEO’su olarak görev yapmaktadır. 2016 yılında Koç 2009 yılından bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. Holding Yönetim Kurulu Üyesi olmuştur. 162 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETIM KURULU ÖZGEÇMIŞLERI

Dr. Kwok King Victor Fung, Bağımsız Üye Muharrem Hilmi Kayhan, Bağımsız Üye Massachusetts Institute of Technology’de Elektrik Mühendisliği Saint Joseph ve Robert Kolej’deki orta öğretiminden sonra lisans ve yüksek lisansı yapmış, ardından Harvard Üniversitesi Manchester Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü’nü İşletme Ekonomisi Bölümü’nde doktorasını tamamlamıştır. 1976 yılında tamamlayan Kayhan, MBA derecesini Cornell Hong Kong Ticaret Geliştirme Konseyi Başkanlığı (1991-2000), Üniversitesi’nden almıştır. Tekstil ve tarım sektöründe faaliyet Asya-Pasifik Ekonomik Birliği (APEC) Danışma Meclisi Hong gösteren Söktaş A.Ş.’de Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini Kong Temsilciliği (1996-2003), Hong Kong Airport Authority yürütmektedir. Ege İhracatçı Birlikleri, Türkiye Tekstil İşverenler Başkanlığı (1999-2008), Hong Kong Üniversitesi Konsey Başkanlığı Sendikaları, Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın Yönetim Kurulları’nda (2001-2009), Greater Pearl River Delta Konsey Başkanlığı görev yapmıştır. 1997-1998 yılları arasında TÜSİAD Yönetim (2004-Şubat 2013), Uluslararası Ticaret Odası Başkanlığı (Temmuz Kurulu Başkanı olarak görev yapmıştır. 2001 Ocak ayında TÜSİAD 2008-Haziran 2010) ile Onursal Başkanlığı (Haziran 2010-Temmuz Yüksek İstişare Konseyi Başkanı seçilmiştir. 2005 yılından bu yana 2013), WTO Panel on Defining the Future of Trade Üyeliği (2012- TÜSİAD Onursal Başkanı’dır. Muharrem Kayhan, Robert Kolej 2013) ve China Centre for International Economic Exchanges Mütevelli Heyeti ve İzmir Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı Yönetim (CCIEE) Yönetim Kurulu Başkan Vekili görevlerinde bulunmuştur Kurulu’nda görev yapmaktadır. 2009 yılı TBMM Üstün Hizmet (2009-2014). Dr. Fung; ticaret, lojistik, dağıtım ve perakende Ödülü sahibidir. 2003 yılından itibaren İspanya’nın İzmir Fahri alanında önemli iştirakleri bulunan ve halka açık Li & Fung Ltd., Konsolosu’dur. 2012 yılından bu yana Koç Holding Yönetim Global Brands Group Holding Limited, Convenience Asia Retail Kurulu Üyesidir. Asia Ltd. ve Trinity Ltd. şirketlerini bünyesinde barındıran, Hong Kong merkezli uluslararası Fung Şirketler Grubu’nda Yönetim Kutsan Çelebican, Bağımsız Üye Kurulu Başkanlığı yapmaktadır. Dr. Fung Temmuz 2015’te, Yükseköğrenimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde kendisinin de kurucusu olduğu disiplinlerarası yeni bir yaklaşım yapmıştır. 1969 yılında Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları olan, Hong Kong Üniversitesi’ndeki Asia Global Institute Danışma Kurulu’nda iş hayatına başlamış, 1979-1982 yıllarında Maliye Kurulu Başkanı olarak atanmıştır. Aynı zamanda, Chinese People’s Bakanlığı Hazine Genel Müdür Yardımcılığı ve daha sonra atandığı Political Consultative Conference Üyeliği, Hong Kong hükümeti Dünya Bankası (IBRD) İcra Direktör Yardımcılığı görevlerini Ekonomik Gelişmeler Komisyonu Üyeliği, Hong Kong Scholarship yapmıştır. 1987 yılında Koç Topluluğu’na katılmış ve Finansman for Excellence Scheme programında Yürütme Komitesi Başkanlığı Koordinatörlüğü, Başkan Yardımcılığı, Finansman Grubu ve Hong Kong Monetary Authority Altyapı Finansmanı Ofisi Başkanlığı görevlerinde bulunduğu Koç Topluluğu’ndan 2001 Danışmanlığı görevlerinde bulunmaktadır. Dr. Fung, Chow Tai yılı Aralık ayında emekliye ayrılmıştır. Halen kendi finansman Fook Jewellery Group (Hong Kong) Limited Direktörlüğü’nü (icracı danışmanlık şirketini yönetmektedir. 2013 yılından bu yana Koç olmayan); Asia Advisory Board of Prudential Financial Inc.’in (ABD) Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. Başkanlığı’nı yapmaktadır. Topluma yaptığı katkılar nedeniyle 2003 yılında Altın Bauhinia Star ödülü ve 2010 yılında Grand Mauhinia madalyasına layık görülmüştür. 2011 yılından bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 163

Mustafa Kemal Olgaç, Bağımsız Üye Anne Lauvergeon, Bağımsız Üye Yükseköğrenimini, Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği’nin Anne Lauvergeon, Ecole Normale Supérieure ve Fransa Ulusal ardından, Galler Üniversitesi Kontrol Mühendisliği ve Edinburgh Maden Mühendisliği Fakültesi mezunudur. Fizik ve Kimya Üniversitesi Yangın Mühendisliği Bölümleri’nde iki master derecesi alanlarında lisansüstü derecesine sahiptir. Profesyonel kariyerine ile sürdürmüştür. 1977 yılında sigortacılık kariyerine Koç Allianz 1983 yılında, demir çelik endüstrisinde (Usinor) başlamıştır. 1984 Sigorta A.Ş.’de başlayan Mustafa Kemal Olgaç, 1991-2006 yılları yılında Atom Enerjisi Komisyonu (teknolojik araştırma çalışmaları arasında Koç Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş. Genel Müdürü, 2001- yapan Fransız kamu kuruluşu) bünyesinde, kimya endüstrisinde 2006 yılları arasında Allianz Türkiye CEO’su ve 2001 yılından 2014 uygulamaya konulan Avrupa nükleer güvenlik çalışmalarını yılına kadar da Allianz Sigorta A.Ş. ve Allianz Hayat ve Emeklilik yönetmiştir. 1985-1988 yılları arasında, Paris ve çevresinde A.Ş. şirketlerinde Yönetim Kurulu Üyesi, Allianz Global Assistance yürütülen maden tetkik çalışmalarını yönettikten sonra 1988 ve Magdeburger Sigorta A.Ş.’de Yönetim Kurulu Başkanı olarak yılında Madencilik Genel Konseyi Başkan Yardımcılığı görevine görev yapmıştır. Mustafa Kemal Olgaç ayrıca Türkiye Sigorta atanmıştır. 1990-1995 yılları arasında, Fransa Cumhurbaşkanlığı Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği, Türk Sigorta Enstitüsü Vakfı bünyesinde uluslararası ekonomi ve dış ticaretten sorumlu olarak Yönetim Kurulu Başkanlığı, YASED Uluslararası Yatırımcılar göreve getirildikten sonra, 1991 yılında Cumhurbaşkanlığı Derneği Yönetim Kurulu Üyeliği, EGM Emeklilik Gözetim Merkezi Başdanışman Yardımcılığı görevine getirilmiştir. Aynı süreçte, G7/ Yönetim Kurulu Üyeliği ve Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. G8 zirvelerinden sorumlu Cumhurbaşkanlığı Sözcülüğü görevini Halen Malezya hükümetinin stratejik yatırım fonu olan Khazanah de yürütmüştür. 1995 yılında, Lazard Frères (New York, Paris) grubuna bağlı Avicennia Capital Sdn Bhd’nin ve Acıbadem Sağlık şirketinin Genel Müdürü ve Ortağı olarak kariyerine devam ve Hayat Sigorta A.Ş.’nin bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi’dir. Bu etmiştir. Mart 1997’de Alcatel Telecom bünyesinde Kıdemli Başkan görevlerinin yanı sıra Akasya Bakım ve Yaşam Merkezi A.Ş.’nin Yardımcısı olarak göreve başladıktan sonra 1998 yılında, İcra Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktadır. Ayrıca TÜSİAD Komitesi Üyeliğine atanmıştır. Lauvergeon, bu görevini uluslararası ve 1907 Fenerbahçe Derneği Üyesi’dir. 2014 yılından bu yana Koç ağdan ve Grubun enerji, savunma, ulaşım ve nükleer sanayi Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. alanlarındaki çıkarlarından sorumlu olarak yürütmüştür. Haziran 2001-Temmuz 2011 tarihleri arasında, AREVA şirketinin CEO’su Jacques Albert Nasser, Bağımsız Üye olarak kariyerini sürdüren Lauvergeon, Temmuz 1999-Temmuz 1947 yılında Lübnan’da doğan Jacques Nasser, yükseköğrenimini 2011 tarihleri arasında COGEMA (şimdi AREVA NC) Yönetim RMIT Üniversitesi’nde İşletme alanında yapmış ve Teknoloji Kurulu Başkanı ve CEO’su olarak görev yapmıştır. 2011 yılından doktorasını tamamlamıştır. Ford Grubu’ndaki 33 yıllık kariyerinin bu yana, Fransız danışmanlık ve yatırım şirketi A.L.P’nin Kurucusu ardından, 1998-2001 yılları arasında Ford’un Yönetim Kurulu ve CEO’su olan Anne Lauvergeon, 2013 yılından bu yana üyesi ve Genel Müdürü görevlerini üstlenmiştir. Ayrıca, Brambles İnovasyon 2030 Ulusal Komitesi Başkanlığı görevini yürütmektedir. Industries ve British Sky Broadcasting şirketlerinin yönetim Lauvergeon, 2014 yılından bu yana Nesnelerin İnterneti odaklı kurullarında ve ortak olarak da JP Morgan Chase’in girişim çalışmaları olan Fransız girişimi Sigfox’un Yönetim Kurulu Başkanı; sermayesi şirketi olan One-Equity Partners’da görev yapmıştır. 2015 yılından bu yana, yeni nesil ısı pompası kazanları geliştirip YÖNETİM KURUMSAL Halen Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı yaptığı BHP Billtion Yönetim üreten bir şirket olan BoostHEAT’in Yönetim Kurulu Başkanıdır. Kurulu’nda 2006 yılından bu yana yer almaktadır. Ayrıca Allianz 2016 yılında Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesi olmuştur. AG’nin Danışma Kurulu’nda ve 21st Century Fox’un Yönetim Kurulu’nda görev almaktadır. Sanayiye, topluma ve teknoloji eğitimi konularındaki katkıları ile devlete danışmanlığı sebebiyle; Avustralya, Lübnan ve ABD’de çeşitli ödül ve madalyaları bulunmaktadır. 2015 yılından bu yana Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesidir. 164 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

ÜST YÖNETIM ÖZGEÇMIŞLERI

Levent Çakıroğlu, CEO Ahmet Ashaboğlu, CFO Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü’nde Tufts Üniversitesi’nin (ABD) ardından Massachusetts Institute of lisans eğitimini tamamlamış, University of Illinois’den yüksek lisans Technology (MIT)’de (ABD) Makine Yüksek Mühendisliği programını derecesini almıştır. İş yaşamına 1988’de Maliye Bakanlığı’nda tamamlamıştır. 1994 yılında MIT’de Araştırma Görevlisi olarak iş Hesap Uzmanı olarak başlamıştır. Ardından, 1997-1998 yılları hayatına başlayan Ashaboğlu, 1996-1999 yıllarında UBS Warburg arasında Bilkent Üniversitesi’nde yarı zamanlı Öğretim Görevlisi ve bünyesinde çeşitli görevlerde bulunduktan sonra, 1999-2003 yılları Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkan Yardımcısı arasında McKinsey & Company, New York’ta Yönetici Danışmanlığı olarak görev yapmıştır. Koç Holding’e 1998 yılında Mali Grup yapmıştır. 2003 yılında Koç Holding’de Finansman Grubu Koordinatörü olarak katılmış, 2002-2007 yılları arasında Koçtaş Koordinatörü olarak göreve başlayan Ashaboğlu, 2006 yılından bu Genel Müdürlüğü, 2007-2008 yıllarında Migros Genel Müdürlüğü, yana Koç Holding’de CFO olarak görev yapmaktadır. 2008-2015 yıllarında Arçelik Genel Müdürlüğü ve 2010-2015 yıllarında da Koç Holding Dayanıklı Tüketim Grubu Başkanlığı Dr. Fatih Kemal Ebiçlioğlu, Dayanıklı Tüketim Grubu görevlerini üstlenmiştir. Şubat 2015’te Koç Holding CEO Vekili Başkanı olarak atanan Çakıroğlu, Nisan 2015’ten bu yana Koç Holding Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler CEO’su olarak görev yapmaktadır. 2016 yılında Koç Holding Bölümü’nde lisans ve Virginia Commonwealth Üniversitesi’nde Yönetim Kurulu Üyesi olmuştur. Finans alanında yüksek lisans eğitimlerinin ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Finans-Muhasebe alanında Ali Tarık Uzun, Denetim Grubu Başkanı doktora derecesini elde etmiştir. Maliye Bakanlığı’nda 1989-2002 Yükseköğrenimini 1985 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler yıllarında Hesap Uzman Yardımcısı, Hesap Uzmanı ve Baş Hesap Fakültesi İktisat Bölümü’nde tamamlamış ve 1995 yılında Koç Uzmanı olarak görev yapmıştır. Bu görevlerine ek olarak 1998-2002 Üniversitesi’nde İş İdaresi alanında yüksek lisans diploması almıştır. yıllarında Hacettepe, Bilkent ve Atılım Üniversiteleri’nde yarı zamanlı 1985 yılında Maliye Bakanlığı’nda Hesap Uzmanı olarak iş hayatına Öğretim Görevlisi olarak çalışmıştır. Koç Holding’e 2002 yılında atılmasının ardından, 1992 yılında Koç Holding’de Denetim ve Mali Mali Grup Koordinatörü olarak katılmış, 2004-2005 yıllarında Koç Grup Başkanlığı’nda Mali İşler Koordinatör Yardımcısı olarak göreve Holding Denetim Grubu Koordinatörü ve 2005-2015 yıllarında başlamıştır. 1996-2003 yılları arasında Koordinatör olan Uzun, 2004 Arçelik Genel Müdür Yardımcısı görevlerini üstlenmiştir. Şubat yılından bu yana Koç Holding Denetim Grubu Başkanı olarak görev 2015’ten bu yana Koç Holding Dayanıklı Tüketim Grubu Başkanı yapmaktadır. TÜSİAD, Deniz Temiz Derneği ve Mülkiyeliler Birliği olarak görev yapmaktadır. Üyesidir. Yağız Eyüboğlu, Enerji Grubu Başkanı Faik Açıkalın, Bankacılık ve Sigorta Grubu Başkanı 1991 yılında Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden mezun 1987 yılında ODTÜ İşletme Bölümü’nden mezun olmuştur. İş olmuş, 1996 yılında Koç Üniversitesi İşletme Yüksek Lisans yaşamına Interbank’ta Management Trainee (Uzman Yardımcısı) programını tamamlamıştır. Profesyonel iş hayatına 1991 yılında olarak başlayan Açıkalın, 1992-1998 yılları arasında Interbank, Arçelik A.Ş.’de Yetiştirme Elemanı olarak başlayan Yağız Eyüboğlu, Marmarabank, Kentbank, Finansbank ve Demirbank’ta yöneticilik 1993 yılından itibaren Koç Holding’de yaklaşık 10 yıl boyunca görevleri üstlenmiştir. 1998-2000 yılları arasında Genel Müdür sırasıyla, Denetim Uzmanlığı, Koordinatör Yardımcılığı ve Mali Yardımcısı, 2000-2005 dönemindeyse Genel Müdür olarak Koordinatörlük görevlerinde bulunmuştur. 2004-2009 yılları görev yaptığı Dışbank’ın 2005’te uluslararası finans grubu Fortis arasında Arçelik A.Ş.’de Finansman ve Mali İşlerden Sorumlu tarafından satın alınmasının ardından Fortis Türkiye’de Genel Genel Müdür Yardımcısı, Beko Elektronik A.Ş. Genel Müdürü ve Müdür olarak görevine devam etmiştir. Aynı dönemde, Fortis Bank Yönetim Kurulu Üyesi, Koç Holding A.Ş. Dış Ticaret ve Turizm Belçika Global Yönetim Komitesi Üyeliği yapmıştır. 2007-2009 Grubu Başkanı’na Yardımcı ve Koç Holding A.Ş. İnsan Kaynakları yılları arasında Doğan Gazetecilik CEO’su olarak iş yaşamına devam Direktörü olarak görev yapmıştır. 2009-Ekim 2015 arasında Aygaz eden Açıkalın, Mayıs 2009’da Yapı Kredi Yönetim Kurulu Murahhas Genel Müdürlüğü görevini üstlenmiştir. Ekim 2015’te Koç Holding Üyesi ve İcra Kurulu Başkanı / Genel Müdürü, 2010 yılındaysa Enerji Grubu Başkan Vekilliği’ne atanan Yağız Eyüboğlu, Nisan Koç Finansal Hizmetler’de Murahhas Üye ve İcra Başkanı olarak 2016’dan bu yana Enerji Grubu Başkanı olarak görev yapmaktadır. görevlendirilmiştir. Bu görevlerine ek olarak, Ağustos 2011’den Koç Topluluğu’nun çeşitli şirketlerinde Yönetim Kurulu Üyesi bu yana Koç Holding Bankacılık ve Sigorta Grubu Başkanı olarak olan Eyüboğlu, Dünya LPG Birliği Başkanlığı, TAP Vakfı Mütevelli görev yapmaktadır. Açıkalın, ayrıca Yapı Kredi iştiraklerinde ve Koç Heyeti Başkanlığı ve URAK Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini Tüketici Finansmanı’nda Yönetim Kurulu Başkanı, Allianz Yaşam yürütmektedir. ve Emeklilik’te Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Türkiye Bankalar Birliği’nde Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev almaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 165

Cenk Çimen, Otomotiv Grubu Başkanı programlarından başarı ile mezun olmuştur. İş yaşamına 2001 Yükseköğrenimini İstanbul Teknik Üniversitesi Endüstri yılında ABD’de Nautilus Foods bünyesinde Üretim ve Verimlilik Mühendisliği’nin ardından Stanford ve Los Angeles California Uzmanı olarak başlamıştır. Yurt dışı deneyimi sonrasında Türkiye’ye Üniversiteleri’nde (ABD) Yönetici Geliştirme programıyla dönen Akkol, Koç Holding’e 2003 yılında İnsan Kaynakları Uzman sürdürmüştür. Koç Topluluğu’na 1991’de Nasoto’da Yetiştirme Yardımcısı olarak katılmış, 2004-2005 yılları arasında İnsan Elemanı olarak başlamış, 1993-1996 yıllarında Otosan Pazarlama’da Kaynakları Uzmanı, 2005-2009 yılları arasında Denetim Uzmanı Satış Koordinatörlüğü, Bölge Müdürlüğü ve İthalat Müdürlüğü ve Kıdemli Denetim Uzmanı olarak çalışmıştır. 2009-2010 yılları görevlerinde bulunmuştur. 1996-1998 yıllarında Ford Otosan’da arasında Sistem Geliştirme ve İnsan Kaynakları Yöneticisi, 2010- Filo Satış Müdürlüğü yapmış, 1998 yılında Otokoç Ankara’ya 2014 yılları arasında ise Sistem Geliştirme ve İnsan Kaynakları Genel Müdür olarak atanmıştır. 2001 yılında Otokoç çatısı altında Koordinatörü görevlerinde bulunmuştur. Nisan 2014’ten bu yana birleştirilen şirketlerin Genel Müdürlüğü’ne, 2005 yılında Otokoç’la Koç Holding İnsan Kaynakları Direktörü olarak görev yapmaktadır. birlikte Birmot A.Ş.’nin Genel Müdürlüğü’ne atanmış, yine aynı yıl Avis araç kiralama işi de kendisine bağlanmıştır. Haziran 2009’dan Kenan Yılmaz, Başhukuk Müşaviri bu yana Koç Holding Otomotiv Grubu Başkanı olarak görev İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 1983 yılında mezun yapmaktadır. olmuştur. 1984’de İstanbul Barosu’na girmiştir. New Orleans Tulane Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Uluslararası Ticaret alanında Tamer Haşimoğlu, Turizm, Gıda ve Perakende Grubu yüksek lisans ve Koç Üniversitesi’nde Executive MBA derecelerini Başkanı almıştır. İş yaşamına 1989 yılında Koç Holding’de hukuk müşaviri Yükseköğrenimine İstanbul Teknik Üniversitesi Makine olarak başlamıştır. 2000-2006 yılları arasında baş hukuk müşaviri Mühendisliği’nin ardından İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı yardımcısı olarak görevini sürdürmüştür. 2006 yılından bu yana Enstitüsü Uluslararası İşletmecilik yüksek lisans programı ile Koç Holding Baş Hukuk Müşaviri olarak görev yapmaktadır. Türkiye devam etmiştir. İş hayatına 1989 yılında Koç Holding Planlama Etik Değerler Merkezi Vakfı Kurucu Üyesi, Türkiye Sualtı Arkeoloji Koordinatörlüğü’nde Yetiştirme Elemanı olarak başlamasının Vakfı (TINA) Kurucu Üyesi ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı, ardından Uzman, Müdür ve Koordinatörlük görevlerini üstlenmiştir. Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı Yönetim Kurulu Başkan Ocak 2004’te Koç Holding Stratejik Planlama Grubu Başkan Yardımcısı, TÜSİAD ve Koç Üniversitesi Mezunlar Derneği Üyesidir. Vekili olarak görevlendirilen Haşimoğlu, Mayıs 2004-Nisan 2011 arasında Koç Holding Stratejik Planlama Başkanı olarak görevine Utku Barış Pazar, Strateji ve İş Geliştirme Direktörü devam etmiştir. Nisan 2011’den bu yana Koç Holding Turizm, Yükseköğrenimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Elektrik ve Gıda ve Perakende Grubu Başkanı olarak görev yapmaktadır. Koç Elektronik Mühendisliği bölümünde tamamladıktan sonra, Topluluğu’nun çeşitli şirketlerinde Yönetim Kurulu Üyelikleri ile Emory Üniversitesi’nde İşletme yüksek lisans derecesini almıştır. birlikte TÜSİAD, Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) Üyelikleri ve HEV İş yaşamına 2000 yılında Nokia Networks Finlandiya’da Müşteri Mütevelli Heyeti Üyeliği bulunmaktadır. Eğitmeni olarak başlamıştır. 2003-2010 yılları arasında Nokia Networks ABD’de Teknik Destek, Satış ve Pazarlama bölümlerinde Oya Ünlü Kızıl, Kurumsal İletişim ve Dış İlişkiler Direktörü farklı görevler üstlenmiştir. 2010-2013 yılları arasında McKinsey & Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletme Bölümü’nde lisans eğitimini Company’de Danışman olarak, 2013-2015 yılları arasında Doğuş tamamladıktan sonra, 1992 yılında kariyerine Başbakanlık Yayın Grubu’nda Teknoloji ve Operasyonlardan Sorumlu Genel Özelleştirme İdaresi’nde Uzman olarak başlamıştır. Devlet bursuyla Müdür Yardımcısı olarak görev yapmıştır. 2015-2016 yılları arasında “Uluslararası İşletme” yüksek lisansını yaptığı George Washington Arçelik A.Ş.’de Stratejik Planlama Direktörlüğü görevini üstlenmiş Üniversitesi’nden 1997 yılında mezun olmasının ardından 5 yıl olan Utku Pazar, 2016 yılında Koç Holding Strateji ve İş Geliştirme Washington DC’de Dünya Bankası’nda Orta Doğu ve Kuzey Afrika Direktörü olarak atanmıştır. KURUMSAL YÖNETİM KURUMSAL Bölgesi Portföy Yöneticisi olarak çalışmıştır. 2001-2003 yılları arasında Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı’nda Başbakan Baş Ufuk Çıplak, Resmi İşler Direktörü Danışmanı olarak görev yapmıştır. 2003 yılında CEO Danışmanı Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden olarak göreve başladığı Koç Holding’de halen Kurumsal İletişim 1987 yılında mezun olmuştur. İş yaşamına 1987 yılında T.C. ve Dış İlişkiler Direktörü olarak çalışmaktadır. 2008 yılında Yale Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğü’nde başlamıştır. Üniversitesi Dünya Liderleri listesine seçilmiş ve bu programda T.C. Dışişleri Bakanlığı’ndaki görevini; 1990-1992 yıllarında liderlik eğitimi almıştır. İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV), Sana Büyükelçiliği’nde Ataşe; 1992-1995 yıllarında Roma Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SKD), Eğitim Reformu Girişimi Büyükelçiliği’nde Ataşe, 1995-1996 yıllarında İdari ve Mali İşlerden (ERG), Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAPV) Yönetim Sorumlu Uzman Müsteşar Yardımcısı, 1996-2000 yıllarında New Kurulu Üyesi ve TÜSİAD Üyesidir. York Birleşmiş Milletler Türkiye Daimi Temsilciliği’nde Ataşe, 2000- 2002 yıllarında AB Genel Sekreteri Özel Kalem Müdürü, 2002-2006 Özgür Burak Akkol, İnsan Kaynakları Direktörü yıllarında Atina Büyükelçiliği’nde Ataşe ve 2006-2009 yıllarında Yükseköğrenimini İstanbul Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği ise Eğitim Koordinatörü olarak sürdürmüştür. Koç Holding’e bölümünde tamamladıktan sonra 2011 yılında Koç Üniversitesi 2009 yılında Resmi İşler Yöneticisi olarak katılmış; 2012-2013 Executive MBA programından yüksek lisans derecesini almıştır. yıllarında Resmi İşler Temsilcisi ve 2013-2015 yıllarında Resmi Profesyonel iş hayatını sürdürürken Harvard Business School İşler Koordinatörü görevlerini üstlenmiştir. 2015’ten bu yana Koç ile Columbia Üniversitesi’ndeki Yönetici ve Lider Geliştirme Holding Resmi İşler Direktörü olarak görev yapmaktadır. 166 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

RISK YÖNETIMI

Koç Topluluğu kuruluşundan bu yana ihtiyatlı ve güçlü risk i) Kur Riski: Koç Topluluğu şirketleri, kur riskine maruz tutarı yönetimi anlayışı ile uzun vadeli başarıyı yakalamıştır. Bu limitler içinde tutmak suretiyle kontrol etmektedir. Kur riski kapsamda Koç Holding, en ileri risk ölçümü, modellemesi, yönetiminin bir aracı olarak gerek duyulduğunda türev işlem raporlaması ve sermaye tahsisi tekniklerini kullanmaktadır. Bu sözleşmeleri kullanılmaktadır. süreçler, hem şeffaflığı artırmakta hem de her düzeyde alınan yatırım ve işletme kararlarında risklerin daha sistematik bir biçimde ii) Likidite Riski: Likidite riski yönetimi çerçevesinde fonlama değerlendirilmesini sağlamaktadır. kaynakları çeşitlendirilmekte, vadeleri varlıklar ile uyumlu olacak şekilde artırılmakta, yeterli düzeyde nakit ve nakde Koç Topluluğu riskleri, Yönetim Kurulu gözetimi altında ve dönüştürülebilir enstrüman bulundurulmakta, ani bir nakit tüm Grup Başkanları ile koordinasyon içinde yönetilmektedir. ihtiyacını karşılayabilmek için dönen varlıkların toplamının Koç Holding Risk Yönetimi fonksiyonu ile Topluluğun risk kısa vadeli yükümlülüklere oranının belirlenen limitlerin altına politikaları, limitleri ve kontrol mekanizmaları daha da etkin hale düşmemesi temin edilmektedir. getirilmektedir. Bu risk yönetimi fonksiyonu, şirketlerde mevcut olan ve Topluluk risk politika ve limitleri ile uyumlu çalışmakta olan iii) Kredi Riski: Koç Topluluğu, kredi riskini, kredi risk altyapılarından faydalanmaktadır. değerlendirmeleri, kredi limitleri ve mümkün olan en yüksek oranda teminat alınması yöntemleriyle kontrol etmektedir. Ayrıca, Risk yönetimi süreçleri ile belirlenen riskler, olasılık ve Topluluk faaliyetlerinden dolayı oluşan ticari alacak riskinin takibini büyüklüklerine göre önceliklendirilmektedir. En önemli riskler sağlayan risk yönetim programı (E-risk ticari risk uygulaması) ile için, Şirket ve/veya Topluluk düzeyinde sorumlu yöneticilerin piyasalardaki dalgalanmaların getireceği olumsuz etkilerin en aza görevlendirilmesi sağlanmaktadır. Belirlenen riskler, risk yönetimi indirilmesine çalışılmaktadır. stratejilerine göre “kaçınılacak, transfer edilecek, azaltılacak ve kabul edilecek” olarak kategorilere ayrılmaktadır. Bu stratejiler, iv) Faiz Riski: Koç Topluluğu, faiz riski yönetimi için, faiz oranına risklerin belirlenen tolerans seviyelerinin altında kalmasını duyarlı olan varlık ve yükümlülüklerin yeniden fiyatlandırmaya sağlayacak şekilde geliştirilmektedir. kalan sürelerinin dengelenmesi suretiyle oluşan doğal tedbirlerden ve gerek duyulduğunda türev finansal araçlardan Koç Holding’in maruz kaldığı başlıca riskler 4 ana başlıkta takip faydalanmaktadır. edilmektedir: v) Emtia Fiyat Riski: Bu risk, Topluluk şirketlerinin temel işleri 1. Finansal Riskler gerektirdiğinde kabul edilmekte olup; mümkün olduğu oranda Finansal riskler, mali yükümlülükleri yerine getirebilmek ve kaçınılmakta veya çeşitli türev enstrümanlarla azaltılmaktadır. piyasaların değişkenliğine bağlı muhtemel olumsuz gelişmelerin etkilerini kontrol altına almak ile ilgilidir. Finansal risklerin kontrol altında tutulması için Net Finansal Borç/FAVÖK, Net Döviz Pozisyonu/Özkaynak, cari oran ve finansal borçların vade dağılımı başta olmak üzere çeşitli finansal göstergeler hem şirket bazında hem de konsolide ve kombine bazda takip edilmekte ve belirlenen limitler dâhilinde kalmaları sağlanmaktadır. Finansal riskler 5 ana başlıkta incelenmektedir: KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 167

2. Stratejik Riskler Risk Yönetim Komitesi Çalışmaları Stratejik riskler, ürün ve hizmetlere olan talep seviyeleri, piyasa Şirket’in varlığını, gelişmesini ve devamını tehlikeye düşürebilecek düzenlemeleri ve pazar payını etkileyen rekabet, teknolojik risklerin erken teşhisi, tespit edilen risklerle ilgili gerekli önlemlerin değişiklikler, tüketici eğilimleri ve ürün geliştirme gibi tüm uygulanması ve riskin yönetilmesi amacıyla çalışmalar yapmak faktörler ile ilgilidir. üzere 2012 yılında Risk Yönetimi Komitesi kurulmuştur. Komitenin kuruluşundan bu yana Başkanlığı’nı bağımsız Yönetim Kurulu Satışlarla ilgili riskleri azaltmanın en etkin yöntemi, satışların üyesi Sayın Muharrem Hilmi Kayhan yürütmektedir. Komitenin yapılmakta olduğu pazarların hem sektörel hem de coğrafi diğer üyesi ise Yönetim Kurulu üyesi Sayın Temel Kamil Atay’dır. olarak çeşitlendirilmesidir. Uzun vadeli bir risk yönetimi stratejisi olarak, Koç Topluluğu hem sektörel hem de coğrafi pazar Komite, 2016 yılı içerisinde 6 toplantı gerçekleştirmiştir. Komite, çeşitlendirmesini artırmaktadır. Kısa dönemde ise, makro Koç Topluluğu Risk Yönetim Sistemi ve risk raporlaması esaslarını gelişmeler ve sektöre özgü riskler, merkezi olarak sektörlerden değerlendirmekte, bu kapsamda periyodik olarak hazırlanan Risk sorumlu Başkanlar tarafından izlenmekte; Koç Topluluğu’nun ülke Raporları’nı incelemekte, Risk Yönetim Sistemi’nde belirlenen ekonomisindeki güçlü varlığı sayesinde piyasa dinamiklerindeki limitlere uymayan hususlar için alınması gereken önlemler değişiklikler erken fark edilerek hızlı, koordineli önlemler hakkında görüşlerini sunmakta, Risk Yönetim Sistemi’ni gözden alınmaktadır. geçirmekte ve risklerin yönetim sorumluluğunu üstlenen ilgili bölümlerdeki uygulamaların, komite kararlarına uygun 3. Operasyonel Riskler gerçekleştirilmesinin gözetimini yürütmektedir. Raporlama Operasyonel riskler, deprem, yangın ve çevre kazası gibi, çalışmaları ve komite değerlendirmeleri Yönetim Kurulu’nun faaliyetleri etkileyen olaylarla ve iç sistem ve süreçlerin sorunsuz bilgisine sunulmaktadır. çalışması ile ilgilidir. Sigortalanabilir riskler sıklıkla gözden geçirilmekte ve fayda-maliyet analizine dayalı olarak sigortalamak suretiyle Topluluk dışına transfer edilmektedir. Topluluk şirketleri nezdinde periyodik olarak finansal ve operasyonel süreçlerin denetimleri yapılmaktadır.

4. Hukuki Riskler Koç Holding, olası hukuki risklere karşı çeşitli sistemler geliştirmiştir. Ortak veri tabanı oluşturmak ve erken uyarı amacı ile geliştirilen bu sistemler, fikri mülkiyet hakları yönetim programı, rekabet uyum programı, hukuki uygunluk (HUY) testidir. KURUMSAL YÖNETİM KURUMSAL 168 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

İÇ KONTROL SISTEMI VE İÇ DENETIM

İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim Faaliyetleri Denetime İlişkin Açıklamalar Şirket bünyesinde oluşturulan İç Kontrol Sistemi ile faaliyetlerin Koç Holding A.Ş. nezdinde yürütülen vergi incelemesi sonucunda etkinliği ve verimliliği, mali raporlama sisteminin güvenirliliği ve iletilen gecikme faizi hariç toplam 103 milyon TL cezalı vergi yasal düzenlemelere uygunluğu konusunda güvence sağlanması tarhiyatları ile ilgili ihtilaflar için 6736 sayılı Bazı Alacakların hedeflenmektedir. Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun’dan yararlanılarak yaklaşık 23 milyon TL tutarında ödeme yapılmış ve ihtilaflar İş akışlarının içerisinde yer alan standart tanımlar, görev tanımları, sonlandırılmıştır. Bunun haricinde, 2016 yılı içerisinde Şirket ve yetkilendirme sistemi, politikalar ve yazılı prosedürler İç Kontrol yönetim organı üyeleri hakkında, mevzuat hükümlerine aykırı Sistemi’ni teşkil etmektedir. uygulamalar nedeniyle uygulanmış herhangi bir idari veya adli yaptırım bulunmamaktadır. İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim Faaliyetlerine İlişkin Değerlendirme Konsolide Finansal Tabloların Hazırlanması Sürecine İç Kontrol Sistemi düzenli olarak İç Denetim birimi tarafından İlişkin Açıklamalar değerlendirmeye tabi tutulmakta, etkinliği denetlenmektedir. İç Konsolide finansal tabloların hazırlanması sürecinde öncelikle Kontrol Sistemi ve İç Denetim faaliyetleri hakkında Denetimden Koç Holding tarafından Topluluk şirketlerine “Finansal Raporlama Sorumlu Komite periyodik olarak bilgilendirilmektedir. Direktifleri” gönderilmektedir. İlgili Finansal Raporlama Direktifleri’ne göre “Hyperion KOCFR Uygulaması” üzerinden raporlanan finansal veriler finansal raporlama birimi tarafından incelenmekte ve kontroller yapıldıktan sonra konsolide finansal tablolarda dikkate alınmaktadır. Hazırlanan konsolide finansal tablolar Denetimden Sorumlu Komite ve İç Denetim birimi tarafından incelenmekte ve aynı zamanda bağımsız denetim firması Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi (A member firm of Ernst & Young Global Limited) tarafından denetime tabi tutulmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 169

YÖNETİM KURULU KOMİTELERİNİN ÇALIŞMA ESASLARI VE ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

2016 yılında tüm Yönetim Kurulu Komiteleri Kurumsal Yönetim Kurumsal Yönetim Komitesi Çalışma Esasları ve İlkeleri ve kendi çalışma esasları uyarınca yerine getirmeleri Faaliyetleri gereken görev ve sorumlulukları yerine getirmiş; çalışma planlarına Kurumsal Yönetim Komitesi’nin çalışma esasları Şirketimiz internet uygun şekilde toplanmıştır. Komitelerin çalışmaları hakkında sitesinde yer almaktadır. (http://www.koc.com.tr/tr-tr/yatirimci- bilgiler ile yıl içinde yapılan toplantıların sonuçlarını içeren raporlar iliskileri/kurumsal-kimlik-ve-yonetim/kurumsal-yonetim/komiteler) Yönetim Kurulu’na sunulmuştur. Komite’nin faaliyetleri hakkındaki bilgiler ise aşağıda özetlenmiştir: Yönetim Kurulu, Yönetim Kurulu Komiteleri’nin çalışmalarından beklenen faydanın temin edildiği görüşündedir. Kurumsal Yönetim Komitesi, Şirketimizde kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanıp uygulanmadığını, uygulanmıyor ise Denetimden Sorumlu Komite Çalışma Esasları ve gerekçesini ve bu prensiplere tam olarak uymama dolayısıyla Faaliyetleri meydana gelen çıkar çatışmalarını tespit ederek, Yönetim Denetimden Sorumlu Komite’nin çalışma esasları Şirketimiz Kurulu’na kurumsal yönetim uygulamalarını iyileştirici tavsiyelerde internet sitesinde yer almaktadır. (http://www.koc.com.tr/tr-tr/ bulunmaktadır. Komite kendisine verilen görevin gerektirdiği yatirimci-iliskileri/kurumsal-kimlik-ve-yonetim/kurumsal-yonetim/ sıklıkta toplanmaktadır. komiteler) 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında Kurumsal Komite’nin faaliyetleri hakkındaki bilgiler ise aşağıda özetlenmiştir: Yönetim Komitesi’nin 3 üyeden oluşmasına ve Başkanlığına bağımsız Yönetim Kurulu üyesi Sayın Kutsan Çelebican’ın ve Denetimden Sorumlu Komite, Şirketimizde muhasebe ve üyeliklere Sayın Dr. Bülent Bulgurlu’nun ve Sayın Ahmet F. raporlama sistemlerinin ilgili kanun ve düzenlemeler çerçevesinde Ashaboğlu’nun getirilmesine karar verilmiştir. işleyişinin, finansal bilgilerin kamuya açıklanması, bağımsız denetim ve iç kontrol sisteminin işleyişinin ve etkinliğinin Kurumsal Yönetim Komitesi 2016 yılında, Şirket’in kurumsal gözetimini yapmaktır. En az üç ayda bir olmak üzere yılda en az yönetim uygulamalarını ve Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum dört kere toplanmakta ve toplantı sonuçları tutanağa bağlanarak Raporu’nu değerlendirmiş, ayrıca Yatırımcı İlişkileri Birimi’nin Yönetim Kurulu’na sunulmaktadır. faaliyetleri hakkında Yönetim Kurulu’na bilgi sunmuştur.

Şirketimizin 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, Aday Gösterme ve Ücret Komitesi Çalışma Esasları ve Komitenin 2 bağımsız yönetim kurulu üyesinden oluşmasına Faaliyetleri ve Başkanlığına Sayın Kutsan Çelebican’ın, üyeliğe ise Sayın Aday Gösterme ve Ücret Komitesi’nin çalışma esasları Şirketimiz Muharrem Hilmi Kayhan’ın getirilmesine karar verilmiştir. internet sitesinde yer almaktadır. (http://www.koc.com.tr/tr-tr/ yatirimci-iliskileri/kurumsal-kimlik-ve-yonetim/kurumsal-yonetim/

Denetimden Sorumlu Komite; 2016 yılında başta vergi komiteler) YÖNETİM KURUMSAL düzenlemelerine uyum olmak üzere denetim ile ilgili faaliyetlerinin değerlendirildiği iki toplantının yanı sıra, 2016 ve 2017 Komite’nin faaliyetleri hakkındaki bilgiler ise aşağıda özetlenmiştir: yılları için bağımsız denetçinin seçimine ilişkin görüşlerini ve kamuya açıklanacak yıllık ve ara dönem finansal tabloların, Aday Gösterme ve Ücret Komitesi, Şirketimizde Sermaye ortaklığın izlediği muhasebe ilkelerine, gerçeğe uygunluğuna ve Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde yer alan hükümler doğruluğuna ilişkin görüşlerini Yönetim Kurulu’na yazılı olarak kapsamında, Yönetim Kurulu Üyeleri için aday gösterme, bildirdiği altı karar almıştır. Yönetim Kurulu Üyeleri ve üst düzey yöneticilerin ücretleri ile ilgili kurumsal yönetim uygulamalarını geliştirerek Yönetim Kurulu’na tavsiye ve önerilerde bulunmaktadır. Komite yılda en az 2 defa toplanmaktadır. 170 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

YÖNETİM KURULU KOMİTELERİNİN ÇALIŞMA ESASLARI VE ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında komitenin Yürütme Komitesi Çalışma Esasları ve Faaliyetleri 2 üyeden oluşmasına karar verilmiş ve Başkanlığına bağımsız Yürütme Komitesi’nin faaliyetleri hakkındaki bilgiler aşağıda Yönetim Kurulu üyesi Sayın Muharrem Hilmi Kayhan, üyeliğe özetlenmiştir: Sayın Dr. Bülent Bulgurlu seçilmiştir. Yürütme Komitesi, Şirketimizde Yönetim Kurulu ile idari yapı Aday Gösterme ve Ücret Komitesi 2016 yılında, bağımsız yönetim arasında etkin koordinasyonun sağlanması suretiyle Yönetim kurulu üye adaylarının belirlenmesi ve Yönetim Kurulu üyeleri ve Kurulu’nun etkinliğinin artırılması, stratejik hedeflerine uygun üst düzey yöneticilerine sağlanan menfaatlerle ilgili çalışmalarda alanlarda yatırım ve iş geliştirme konularında etkinliğin sağlanması bulunmuştur. amacıyla çalışmaktadır.

Risk Yönetimi Komitesi Çalışma Esasları ve 5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında komite Faaliyetleri üyeliklerine Yönetim Kurulu üyeleri Sayın Semahat S. Arsel, Sayın Risk Yönetimi Komitesi’nin çalışma esasları Şirketimiz internet Rahmi M. Koç, Sayın Ömer M. Koç, Sayın Ali Y. Koç, Sayın Temel sitesinde yer almaktadır. (http://www.koc.com.tr/tr-tr/yatirimci- K. Atay ile Sayın A. Ümit Taftalı seçilmişlerdir. iliskileri/kurumsal-kimlik-ve-yonetim/kurumsal-yonetim/komiteler) Yürütme Komitesi ayda en az 1 defa düzenli olarak Komite’nin faaliyetleri hakkındaki bilgiler ise aşağıda özetlenmiştir: toplanmaktadır. Komite esas olarak Yönetim Kurulu’nun istenen sıklıkta ve zamanda toplanamaması nedeniyle, Şirket ve faaliyet Risk Yönetimi Komitesi, Şirketimizin varlığını, gelişmesini ve gösterdiği sektörlerdeki gelişmeleri daha yakından takip ederek; devamını tehlikeye düşürebilecek stratejik, operasyonel, finansal, gerektiğinde Yönetim Kurulu’nu bilgilendirmekte, Şirket idari hukuki ve sair her türlü riskin erken tespiti, değerlendirilmesi, yapısı ile Yönetim Kurulu arasında koordinasyonu sağlamakta, etki ve olasılıklarının hesaplanması, bu risklerin Şirketin kurumsal Şirket için uygun stratejilerin geliştirilmesi ve faaliyetlerin etkinliği risk alma profiline uygun olarak yönetilmesi, raporlanması, için öneriler sunmaktadır. tespit edilen risklerle ilgili gerekli önlemlerin uygulanması, karar mekanizmalarında dikkate alınması ve bu doğrultuda etkin iç kontrol sistemlerinin oluşturulması ve entegrasyonu konularında Yönetim Kurulumuza tavsiye ve önerilerde bulunmaktadır. Komite yılda en az 6 defa toplanmaktadır.

5 Nisan 2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında komitenin 2 üyeden oluşmasına ve Başkanlığına bağımsız Yönetim Kurulu üyesi Sayın Muharrem Hilmi Kayhan’ın, üyeliğe Sayın Temel K. Atay’ın getirilmesine karar verilmiştir.

Risk Yönetimi Komitesi 2016 yılında, Şirket’in risk durumunun değerlendirilmesi ve riskli görülen konularda alınması gereken önlemlerin belirlenmesi ile faaliyet raporunda yer alacak risk yönetimine ilişkin kısımların hazırlanması amacıyla çalışmalar yürütmüştür. Risk Yönetimi Komitesi’nin faaliyetlerine ilişkin detaylı açıklamalar Rapor’un 166 ve 167’nci sayfalarında yer almaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 171

POLITIKALAR

KÂR DAĞITIM POLİTİKASI YATIRIMCILARLA İLETİŞİMDE KULLANILAN ARAÇLAR Bkz. Sayfa 24 Yöntem ve Araçlar ÜCRET POLİTİKASI SPK ve BIST düzenlemeleri ile Türk Ticaret Kanunu hükümleri Bkz. Sayfa 29 çerçevesinde, Koç Holding A.Ş. kamuyu aydınlatma amacıyla bilgilendirme politikası çerçevesinde aşağıdaki iletişim yöntem ve BİLGİLENDİRME POLİTİKASI araçlarını kullanır: • KAP’ta ilan edilen özel durum açıklamaları ve Şirket genel bilgi AMAÇ formu Bilgilendirme politikasında amaç, Topluluk stratejileri ve • KAP’ta ilan edilen finansal tablolar ve faaliyet raporları performansını da dikkate alarak, Koç Holding A.Ş.’nin geçmiş • Kurumsal internet sitesi (www.koc.com.tr) performansını, gelecek beklentilerini, stratejilerini, ticari sır • Yatırımcılar için hazırlanan bilgilendirme ve tanıtım dokümanları niteliğindeki bilgiler haricindeki hedeflerini ve vizyonunu kamuyla, • Yatırımcı toplantıları ilgili yetkili kurumlarla, mevcut ve potansiyel yatırımcılarla ve pay • SPK düzenlemeleri uyarınca hazırlanması gereken izahname, sahipleriyle eşit bir biçimde paylaşmak, Koç Holding A.Ş.’ne ait sirküler, duyuru metinleri ve diğer dokümanlar, finansal bilgileri genel kabul gören finansal raporlama ilkeleri ve • Yazılı ve görsel medya vasıtasıyla yapılan basın açıklamaları, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri çerçevesinde doğru, • T. Ticaret Sicil Gazetesi ve günlük gazeteler vasıtasıyla yapılan adil, zamanında ve detaylı bir şekilde ilan ederek; gerek yatırımcı ilanlar ve duyurular. ilişkileri birimi gerekse kurumsal iletişim birimi tarafından sürekli, etkin ve açık bir iletişim platformu sunmaktır. Sözcüler İlke olarak, Koç Holding A.Ş. adına yukarıda belirtilen yöntem ve Koç Holding A.Ş. aktif ve şeffaf bir bilgilendirme politikası araçlar çerçevesinde yapılacak açıklama ve bilgilendirmeler, imza izlerken; kamuyu aydınlatmaya ilişkin tüm uygulamalarda SPK ve sirküleri uyarınca imzalanan form, beyan ve raporlar dışında, Borsa İstanbul A.Ş. (BIST) düzenlemelerine uyum göstermekte ve Yönetim Kurulu Üyeleri, CEO, CFO veya Kurumsal İletişim ve Dış en etkin iletişim politikasını uygulamayı amaçlamaktadır. İlişkiler Direktörü tarafından yapılır.

SORUMLULAR Ayrıca, Finans Başkanlığı bünyesinde oluşturulan ve CFO, Yatırımcı Bilgilendirme Politikası’nın oluşturulması, denetlenmesi ve gerekli İlişkileri Koordinatörü ve Yatırımcı İlişkileri Yöneticilerinden oluşan güncellenmelerin yapılmasından Yönetim Kurulu sorumludur. Yatırımcı İlişkileri Birimi, Koç Holding A.Ş.’nin yurt içi ve yurt Yönetim Kurulu tarafından onaylanan Bilgilendirme Politikası dışında mevcut ve potansiyel yatırımcı kişi ve kurumlar ile aracı Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) ve internet sitesinde kurumlar nezdinde tanıtımının yapılması; bu kurumlarda çalışan kamuya açıklanır. Bilgilendirme politikasında değişiklik olması analistler ve araştırma uzmanlarının bilgi taleplerinin karşılanması, durumunda Yönetim Kurulu tarafından onaylanan yeni metin yatırımcı ilişkileri kapsamında kendilerine iletilen sorulara YÖNETİM KURUMSAL KAP’ta ve internet sitesinde kamuya açıklanır. cevap verilmesi konularında Koç Holding A.Ş. adına iletişimde bulunabilir. 172 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

POLITIKALAR

Yatırımcılar için Hazırlanan Bilgilendirme ve Tanıtım Zaman zaman analist raporları, raporu hazırlayan analistlerin Dokümanları izni alınmak kaydıyla yatırımcılara tek taraflı olmayan farklı Koç Holding A.Ş.’de Yatırımcı İlişkileri Birimi, gerek mevcut görüş açılarını sunabilmek adına internet sitesinde yayınlanır. gerekse potansiyel pay sahipleri ve analistlerle ilişkilerin düzenli Koç Holding A.Ş., analist raporlarını ve ya modellerini gözden bir şekilde yürütülmesi, yatırımcı sorularının en verimli şekilde geçirmek, doğrulamak veya onaylamak sorumluluğunda değildir; yanıtlanması ve şirket değerinin artırılmasına yönelik çalışmaları ancak talep halinde, kamunun yanlış bilgilendirilmesini önlemek yürütür. amacıyla, sadece analist raporlarında yer alan kamuya açık ve geçmişe yönelik bilgilerin doğruluğunu sağlamak amacıyla analist Koç Holding A.Ş.’nin operasyonel ve finansal performansının; raporlarını yayınlanmadan önce kontrol edebilir. vizyon, strateji ve hedeflerinin ve yatırımcısı için yarattığı katma değerin pay sahiplerine ve analistlere en iyi şekilde anlatılması ve Yatırımcı İlişkileri Birimi’nin öncelikli amacı Şirket ile pay sahipleri tanıtılmasını teminen Koç Holding A.Ş. üst düzey yöneticileri ve arasındaki karşılıklı ilişkinin en etkin şekilde yürütülmesidir. Bu Yatırımcı İlişkileri Birimi yetkilileri, aracı kurumlarla, analistlerle ve kapsamda Yatırımcı İlişkileri Birimi, Şirket üst yönetimi ile pay yatırımcılarla sık sık bir araya gelmektedir. sahipleri arasında bir köprü görevini üstlenmektedir. Bir yandan Şirket’in yatırım mesajları pay sahiplerine iletilirken; bir yandan Yatırımcı İlişkileri Birimi, sunumlar, yatırımcı bültenleri, soru/ da pay sahiplerinden gelen değerlendirme ve geri bildirimlerin cevap çizelgeleri, özet bilgiler, internet sitesi, faaliyet raporu, üst yönetime iletilmesi amacıyla periyodik olarak raporlamalar telekonferanslar, yatırımcı toplantıları vb. araçlarla yatırımcıların yapılmaktadır. Böylece bilgilendirmenin iki taraflı olması en iyi şekilde bilgilendirilmesini amaçlarken; tüm bu araçların sağlanmaktadır. mevzuata uygun şekilde hazırlanması, yayınlanması ve güncellenmesini sağlar. ÖZEL DURUMLARIN AÇIKLANMASI İLE İLGİLİ POLİTİKALAR Yıl boyunca kendisine gelen tüm görüşme taleplerini karşılama çabasında olan Yatırımcı İlişkileri Birimi yetkilileri düzenli olarak Sorumluluk Türkiye’de ve yurt dışında organize edilen konferanslara Koç Holding A.Ş. özel durum açıklama yükümlülüğünün yerine katılmakta ve ayrıca yatırımcılarla birebir bilgilendirme toplantıları getirilmesinden, Baş Hukuk Müşavirliği ile koordinasyon içinde gerçekleştirmektedir. Bu toplantılara belli aralıklarla CEO ve Finans Başkanlığı yetkili ve sorumludur. CFO’nun da katılımı söz konusu olmakta; böylece pay sahipleri ve potansiyel yatırımcıların üst yönetimle iletişimi daha etkin Özel durum açıklamaları ilke olarak CEO ve CFO tarafından hale gelmektedir. Finansal iletişimin etkin şekilde yürütülmesini imzalanarak KAP’a gönderilir ve şirket internet sitesinde de Türkçe teminen üçer aylık dönemler itibarıyla finansal sonuçların ve İngilizce olarak yayınlanır. sunumları hazırlanmakta ve Yatırımcı İlişkileri Koordinatörü, Ekonomik Araştırmalar Koordinatörü, Finansal Raporlamadan İdari Sorumluluğu Bulunan Kişiler Listesi Sorumlu Finans Koordinatörü ve belli aralıklarla CFO ve/veya Koç Holding A.Ş. idari sorumluluğu bulunan kişiler listesinde Koç CEO’nun da katılımıyla analist toplantıları ya da telekonferanslar Holding A.Ş. Yönetim Kurulu Üyeleri ile doğrudan ya da dolaylı düzenlenerek yatırımcı ve analistlerden gelen muhtemel sorular olarak Koç Holding A.Ş. ile ilişkili içsel bilgilere düzenli erişen ve yanıtlanmaktadır. aynı zamanda Koç Holding A.Ş.’nin gelecekteki gelişimini ve ticari hedeflerini etkileyen idari kararlar verme yetkisi olan kişiler yer Düzenli olarak güncellenen internet sitesi ve internet ortamından alır. Bilgiye düzenli olarak erişen ve aynı zamanda idari kararlar pay sahiplerine dağıtılan bilgilendirme notları ile de pay verme yetkisi olan söz konusu kişiler Şirket’in ana ortağının sahiplerinin ve analistlerin gerek Türkiye ekonomisine gerekse yönetim kurulu üyelerinden ve Koç Holding yetkililerinden CEO, Koç Topluluğu’na dair gelişmeleri yakından takip edebilmeleri Başkanlar, Direktörler, Baş Hukuk Müşaviri ve Genel Sekreterden ve yatırımcı ilişkileri araçlarına ulaşabilmeleri amaçlanmaktadır. oluşmaktadır. Şirket bünyesindeki idari sorumluluğu bulunan Faaliyet raporları ve internet sitelerinin içeriğine ilişkin detaylı kişileri tanıtıcı bilgiler güncel olarak Koç Holding A.Ş. internet bilgiler aşağıda verilmektedir. sitesinde ilan edilmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 173

Basın Yayın Organlarında Çıkan Haberler Karşısında d. İçsel bilgi niteliğinde değerlendirilebilecek, Koç Holding İzlenecek Prosedür A.Ş. hisselerinin değerini ve yatırımcı kararını etkileyebilecek önemde yanlış bir haber söz konusu ise konu hakkında özel Takip Mekanizması durum açıklaması yapılır. Koç Holding A.Ş., yurt içinde anlaştığı medya takip ajansı e. Ertelenen bilgiye ilişkin haberin önemli detayları kapsaması, aracılığıyla ulusal yayın yapan önemli basın organlarında Koç Şirket kaynaklı olması ve doğru olması halinde, ertelemeye Topluluğu ile ilgili olarak çıkan haberlerin takibini yapmaktadır. ilişkin sebeplerin ortadan kalktığı kabul edilir ve açıklama Bu kapsamda her sabah, yayınlanan haberler Koç Topluluğu yapılır. Üst Düzey Yöneticilerine, Yatırımcı İlişkileri Birimine ve Kurumsal f. Ertelenen bilgiye ilişkin haber yanlış ise, bilginin sızması söz İletişim Birimi’ne yönlendirilmektedir. Ayrıca abone olunan Reuters konusu olmadığından herhangi bir açıklama yapılmayabilir. veri yayın kanalında Koç Topluluğu ile ilgili olarak çıkan haberler Ancak Koç Holding A.Ş. ve yatırımcıların çıkarlarının korunması de takip edilmektedir. amacıyla gerekiyorsa, asılsız olan söz konusu haberler için özel durum açıklaması yapılır. Doğrulama Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi g. Yapılacak değerlendirmede, haberin yayınlandığı basın-yayın Koç Holding A.Ş. hakkında, tasarruf sahiplerinin yatırım kararlarını organının tiraj veya bilinirliği de göz önünde bulundurulur. veya sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını etkileyebilecek öneme sahip, basın-yayın organları veya diğer iletişim yollarıyla İçsel Bilginin Kamuya Açıklanmasına Kadar ilk kez kamuya duyurulan veya daha önce kamuya duyurulmuş Gizliliğinin Sağlanmasına Yönelik Tedbirler bilgilerden farklı içerikteki haber veya söylentilerin varlığı halinde, İçsel bilgiye sahip Koç Holding A.Ş. çalışanları ile iletişim içinde bunların doğru veya yeterli olup olmadığı konusunda açıklama olunan diğer taraflar, özel durumun oluşması sürecinde ve özel yapılır. durumun oluşumundan açıklanmasına kadar geçecek süreçte, bu bilginin gizliliğini korumakla yükümlü oldukları hususunda Koç Holding A.Ş. tarafından, doğrulama yükümlülüğünün yerine bilgilendirilirler. getirilmesinde, ilke olarak aşağıdaki esaslar uygulanır: a. Çıkan haber içsel bilgi tanımına girecek önemde değil ise, Genel ilke olarak, Koç Holding A.Ş. ve Koç Holding A.Ş. nam ve konu hakkında prensip olarak herhangi bir açıklama yapılmaz. hesabına çalışanlar henüz kamuya açıklanmamış, özel durum Bununla birlikte, SPK düzenlemeleri uyarınca özel durum niteliğinde değerlendirilebilecek bilgileri hiçbir suretle üçüncü açıklaması gerektirmeyen böyle bir haber hakkında basın kişilerle paylaşamazlar. Bu kişiler tarafından istenmeden içsel açıklaması yapılmasının faydalı olup olmayacağı hususu bilginin üçüncü kişilere açıklanmış olduğunun belirlenmesi Kurumsal İletişim Birimi tarafından değerlendirilir. halinde, SPK düzenlemeleri kapsamında, bilginin gizliliğinin b. İçsel bilgi niteliğindeki haberler için daha önce özel durum sağlanamayacağı sonucuna ulaşılırsa özel durum açıklaması yapılır. açıklaması ya da SPK düzenlemeleri kapsamındaki diğer

kamuyu aydınlatma araçları ile açıklama yapılmış ise herhangi Bilginin açıklanmasının ertelenmesi halinde ise erteleme YÖNETİM KURUMSAL bir işlem yapılmaz. kararı anında erteleme konusu bilgiye sahip olan kişiler, c. İlke olarak Koç Holding A.Ş. kaynaklı olmadığı, dedikodu, düzenlemelerdeki yükümlülükler ve söz konusu yükümlülüklere söylenti ve asılsız olduğu belirgin olan haberlerde herhangi aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar hakkında bilgilendirilir. bir yorumda bulunulmaz. Ancak Koç Holding A.Ş. ve Ayrıca Koç Holding A.Ş. ve Koç Holding A.Ş. nam ve hesabına yatırımcılarının çıkarlarının korunması için gerekli görülürse, bu çalışanlar dışında erteleme konusu bilgiye sahip olan taraflar ile tür asılsız haberler için de, özel durum açıklaması yapılabilir. yapılan sözleşmelere gizlilik konusunda madde ilave edilerek, bu Özel durum açıklamasından bağımsız olarak, Kurumsal İletişim kişilerin erteleme konusu bilginin gizliliği için gerekli tedbirleri Birimi tarafından gerek görülmesi halinde basın açıklaması almaları hedeflenir. yapılabilir. 174 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

POLITIKALAR

FİNANSAL BİLGİLERİN KAMUYA AÇIKLANMASI İLE Yatırımcılar site üzerinden Koç Holding A.Ş.’nin ileriki dönemlerde İLGİLİ POLİTİKALAR katılacağı konferans ve yatırımcı toplantılarını takip edebilmekte; Koç Holding A.Ş.’nin finansal tabloları SPK tarafından belirlenmiş konferansın başladığı gün itibarıyla toplantı için hazırlanan hükümler çerçevesinde Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama yatırımcı ilişkileri sunumu internet sitesinde de yayınlanarak Standartlarına göre hazırlanır. Yıllık finansal tablolar tam kapsamlı herkesin eş zamanlı olarak aynı bilgiye ulaşması sağlanmaktadır. ve altı aylık finansal tablolar ise sınırlı bağımsız denetimden Ayrıca düzenlenen telekonferanslar, internet cast yöntemi ile geçirilerek kamuya açıklanır. geniş katılımlı olarak yayınlanmakta ve daha sonra telekonferansa ve sonunda yapılan soru-cevap kısmına ait tüm detayların Finansal tablolar ve dipnotları kamuya açıklanmadan önce SPK deşifrelerine sitede yer verilmektedir. İnternet sitesinde bulunan düzenlemeleri çerçevesinde Denetim Komitesi’nden alınan bilgilerin büyük çoğunluğu Türkçe ve İngilizce olarak verilmekte; uygunluk görüşüyle Yönetim Kurulu’nun onayına sunulur. güncel bilgilerin yanı sıra analiz ve değerlendirmeler ve geçmişe Sorumluluk beyanı imzalandıktan sonra finansal raporlar, dönük bilgi ve istatistikler de internet sitesinde yer almaktadır. dipnotları ve varsa bağımsız denetim raporu Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda açıklanır. Finansal tablolar ve dipnotlarına geriye ORTAKLIK HAKLARININ KULLANIMINA İLİŞKİN dönük olarak Koç Holding A.Ş. internet sitesinden ulaşılabilir. AÇIKLAMALAR SPK düzenlemeleri çerçevesinde ortakların Genel Kurul, sermaye Finansal tablolarda açıklanan bilgilerin yanı sıra, yatırımcıların artırımı, temettü ödemeleri, birleşme ve bölünme işlemleri talep ettikleri analizleri yapabilmelerini teminen, her bir finansal hakkında izahname ve duyuru metinleri KAP’ta ilan edilerek pay tablo dönemi için hazırlanan yatırımcı sunumlarında, Koç Holding sahiplerinin bilgilendirilmeleri sağlanır. Söz konusu dokümanlar A.Ş.’nin solo net nakit ve yabancı para pozisyonları gibi ilave düzenlemede belirtilen yerlerin yanında Koç Holding A.Ş. internet bilgiler açıklanabilir. Ayrıca, Koç Holding A.Ş. finansal tablolarında sitesinde de ilan edilerek yatırımcıların bu dokümanlara erişimi konsolide edilen önemli büyüklükteki halka kapalı bağlı kolaylaştırılır. ortaklıklara ait özet finansal göstergelere de altı aylık dönemlerle internet sitesinde açıklanan yatırımcı seti içerisinde yer verilebilir. GELECEĞE YÖNELİK DEĞERLENDİRMELERİN AÇIKLANMASINA İLİŞKİN ESASLAR FAALİYET RAPORU Koç Holding A.Ş.’ne ilişkin geleceğe yönelik değerlendirmeler Faaliyet Raporu’nun içeriği uluslararası standartlara; SPK aşağıdaki esaslara uygun olarak açıklanır: Düzenlemeleri ve SPK kurumsal yönetim ilkelerine uygun • Geleceğe yönelik değerlendirmeler ve bu değerlendirmelere olarak hazırlanmaktadır. Faaliyet Raporu Yatırımcı İlişkileri Birimi esas alınan temel varsayımlar, ilke olarak üçer aylık dönemler tarafından hazırlandıktan sonra Yönetim Kurulu’nun onayından itibarıyla yayınlanan finansal tabloların kamuya açıklanmasını geçirilir ve finansal tablolar ile birlikte kamuya açıklanır. İnternet takiben, en fazla yılda dört defa açıklanabilir. sitesinden Türkçe ve İngilizce olarak erişilebilen yıllık faaliyet • Açıklama, KAP’ta ve Şirket kurumsal internet sitesinde raporunun basılmış kopyaları Koç Holding A.Ş. Kurumsal İletişim yayınlanan yatırımcı sunumu ve/veya üçer aylık dönemler ve Yatırımcı İlişkileri birimlerinden temin edilebilir. itibarıyla hazırlanan faaliyet raporu aracılığı veya gerektiğinde özel durum açıklaması ile yapılabilir. Ayrıca üçer aylık dönemler itibarıyla hazırlanan ara dönem faaliyet • Kamuya açıklanmış değerlendirmelerde önemli bir değişiklik raporları KAP aracılığıyla kamuya duyurulmakta, Şirket internet ortaya çıktığında, bir başka ifade ile daha önce kamuya sitesinde Türkçe olarak yatırımcıların bilgisine sunulmaktadır. açıklanan geleceğe yönelik bilgilerde yer alan tahminlerin ve dayanakların önemli ölçüde gerçekleşmemesi veya İNTERNET SİTESİ gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması halinde, sayı sınırlamasına Koç Holding A.Ş. internet sitesinin hazırlanmasının tabi olmaksızın özel durum açıklaması yapılarak beklentilerdeki koordinasyonundan Kurumsal İletişim Birimi sorumludur. İnternet değişiklikler yatırımcılarla paylaşılır. sitesinin içeriği tüm menfaat sahiplerinin yararlanabileceği farklı • Daha önce kamuya açıklanan beklentiler ile gerçekleşmeler bilgileri içerebilecek şekilde hazırlanmaktadır. Yatırımcı ilişkileri arasında önemli ölçüde bir farklılık bulunması halinde, geleceğe için ayrı bir bölüm hazırlanmış olup, bu bölümün içeriği Yatırımcı yönelik değerlendirmelere ilişkin olarak yapılacak açıklamalarda İlişkileri Birimi tarafından oluşturulur. Bu bölüm yatırımcıların bu farklılıkların nedenlerine de yer verilir. ve analistlerin şirket değerlemesinde ve şirketin ve hissenin • Geleceğe yönelik değerlendirmelerde bunlara sınırlı olmaksızın performansını izlemede ihtiyaç duyacakları detaylı ve kapsamlı yatırımlar, ciro beklentileri, kârlılık oranları, yurt dışı gelirler ve şekilde hazırlanan ve sürekli olarak güncellenen bilgilerin ihracat ile ilgili bilgilere yer verilebilir. izlenebileceği bir platform niteliği taşımaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 175

FİNANSAL TABLOLAR SORUMLULUK BEYANI

SERMAYE PİYASASI KURULUNUN II-14.1. SAYILI SERMAYE PİYASASINDA FİNANSAL RAPORLAMAYA İLİŞKİN ESASLAR TEBLİĞİ’NİN 9. MADDESİ GEREĞİNCE HAZIRLANAN SORUMLULUK BEYANI

FİNANSAL TABLOLARIN KABULÜNE İLİŞKİN YÖNETİM KURULU’NUN KARAR TARİHİ: 17 Şubat 2017 KARAR SAYISI: 4

Şirketimizce hazırlanan ve Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi (A member firm of Ernst & Young Global Limited) tarafından bağımsız denetime tabi tutulan 01.01.2016 – 31.12.2016 hesap dönemine ait, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) Seri II.14.1. sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” (“Tebliğ”) uyarınca Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları (“TMS/TFRS”) ve SPK tarafından belirlenen formatlar ile uyumlu olarak hazırlanan dipnotları ile birlikte konsolide finansal durum tablosu, kapsamlı gelir tablosu, nakit akış tablosu ve özkaynak değişim tablosunun, SPK düzenlemeleri doğrultusunda;

• Tarafımızca incelendiğini, • Şirketimizdeki görev ve sorumluluk alanımızda sahip olduğumuz bilgiler çerçevesinde, önemli konularda gerçeğe aykırı bir açıklama veya açıklamanın yapıldığı tarih itibariyle yanıltıcı olması sonucunu doğurabilecek herhangi bir eksiklik içermediğini, • Şirketimizdeki görev ve sorumluluk alanımızda sahip olduğumuz bilgiler çerçevesinde, Tebliğ uyarınca hazırlanmış finansal tabloların konsolidasyon kapsamındakilerle birlikte, işletmenin aktifleri, pasifleri, finansal durumu ve kar ve zararı ile ilgili gerçeği dürüst bir biçimde yansıttığını, bilgilerinize sunar, yapılan açıklamadan dolayı sorumlu olduğumuzu beyan ederiz.

Saygılarımızla,

17 Şubat 2017

Kutsan Çelebican Muharrem Hilmi Kayhan Ahmet F. Ashaboğlu Denetim Komitesi Başkanı Denetim Komitesi Üyesi CFO KURUMSAL YÖNETİM KURUMSAL 176 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

FAALİYET RAPORU SORUMLULUK BEYANI

SERMAYE PİYASASI KURULUNUN II-14.1. SAYILI SERMAYE PİYASASINDA FİNANSAL RAPORLAMAYA İLİŞKİN ESASLAR TEBLİĞİ’NİN 9. MADDESİ GEREĞİNCE HAZIRLANAN SORUMLULUK BEYANI

FAALİYET RAPORUNUN KABULÜNE İLİŞKİN YÖNETİM KURULU’NUN KARAR TARİHİ: 7 Mart 2017 KARAR SAYISI: 10

Şirketimizdeki görev ve sorumluluk alanımızda sahip olduğumuz bilgiler çerçevesinde; Şirketimizce, Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) Seri II.14.1. sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği”ne (“Tebliğ”) uyumlu olarak hazırlanan ve Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi (A member firm of Ernst & Young Global Limited) tarafından denetime tabi tutulan 2016 yılına ilişkin ekli Faaliyet Raporu’nun, SPK düzenlemeleri doğrultusunda;

• Tarafımızca incelendiğini, • Önemli konularda gerçeğe aykırı bir açıklama veya açıklamanın yapıldığı tarih itibariyle yanıltıcı olması sonucunu doğurabilecek herhangi bir eksiklik içermediğini, • İşin gelişimi ve performansını ve konsolidasyon kapsamındakilerle birlikte işletmenin finansal durumunu, karşı karşıya olunan önemli risk ve belirsizliklerle birlikte, dürüstçe yansıttığını bilgilerinize sunar, yapılan açıklamadan dolayı sorumlu olduğumuzu beyan ederiz.

Saygılarımızla,

7 Mart 2017

Kutsan Çelebican Muharrem Hilmi Kayhan Ahmet F. Ashaboğlu Denetim Komitesi Başkanı Denetim Komitesi Üyesi CFO KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 177

KOÇ HOLDING A.Ş.

1 OCAK-31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMINE AIT KONSOLIDE FINANSAL TABLOLAR VE BAĞIMSIZ DENETÇI RAPORU FİNANSAL TABLOLAR

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 179

KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLAR HAKKINDA BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU

Koç Holding Anonim Şirketi Yönetim Kurulu’na:

Koç Holding Anonim Şirketi (“Koç Holding” veya “Şirket”), bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının (birlikte “Grup” olarak anılacaktır) 31 Aralık 2016 tarihli konsolide bilançosu ile aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir tablosu, konsolide diğer kapsamlı gelir tablosu, konsolide özkaynaklar değişim tablosu, konsolide nakit akış tablosu ile önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notlardan oluşan ilişikteki konsolide finansal tablolarını denetlemiş bulunuyoruz.

Yönetimin Konsolide Finansal Tablolara İlişkin Sorumluluğu

Grup yönetimi; konsolide finansal tabloların Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (“KGK”) tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olarak hazırlanmasından, gerçeğe uygun bir biçimde sunumundan ve hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık içermeyen konsolide finansal tabloların hazırlanmasını sağlamak için gerekli gördüğü iç kontrolden sorumludur.

Bağımsız Denetçinin Sorumluluğu

Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak, bu konsolide finansal tablolar hakkında görüş vermektir. Yaptığımız bağımsız denetim, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim standartlarına ve KGK tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartları’nın bir parçası olan Bağımsız Denetim Standartları’na uygun olarak yürütülmüştür. Bu standartlar, etik hükümlere uygunluk sağlanmasını ve bağımsız denetimin, konsolide finansal tabloların önemli yanlışlık içerip içermediğine dair makul güvence elde etmek üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir.

Bağımsız denetim, konsolide finansal tablolardaki tutar ve açıklamalar hakkında denetim kanıtı elde etmek amacıyla denetim prosedürlerinin uygulanmasını içerir. Bu prosedürlerin seçimi, konsolide finansal tablolardaki hata veya hile kaynaklı “önemli yanlışlık” risklerinin değerlendirilmesi de dâhil, bağımsız denetçinin mesleki muhakemesine dayanır. Bağımsız denetçi risk değerlendirmelerini yaparken, şartlara uygun denetim prosedürlerini tasarlamak amacıyla, işletmenin konsolide finansal tablolarının hazırlanması ve gerçeğe uygun sunumuyla ilgili iç kontrolü değerlendirir, ancak bu değerlendirme, işletmenin iç kontrolünün etkinliğine ilişkin bir görüş verme amacı taşımaz. Bağımsız denetim, bir bütün olarak konsolide finansal tabloların sunumunun değerlendirilmesinin yanı sıra, işletme yönetimi tarafından kullanılan muhasebe politikalarının uygunluğunun ve yapılan muhasebe tahminlerinin makul olup olmadığının değerlendirilmesini de içerir.

Bağımsız denetim sırasında elde ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulması için yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.

Görüş

Görüşümüze göre ilişikteki konsolide finansal tablolar, Koç Holding Anonim Şirketi’nin, bağlı ortaklıklarının ve iş ortaklıklarının 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla finansal durumunu ve aynı tarihte sona eren hesap dönemine ait finansal performansını ve nakit akışlarını, Türkiye Muhasebe Standartları’na uygun olarak tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun bir biçimde sunmaktadır.

Diğer hususlar

Konsolide finansal tablolar ana ortaklık Koç Holding, bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıklarının hesaplarını içermektedir. Koç ailesi üyeleri Grup’ta sahip oldukları şirketlerdeki oy haklarını veya sadece bu aile üyeleri tarafından kontrol edilen şirketlerin Grup’ta sahip oldukları hisselerin oy haklarını Koç Holding’e vermek suretiyle Koç Holding’e fiili kontrol etme yetkisi tanımaktadır. İlişikteki konsolide finansal tablolarda, Koç ailesi üyelerinin sahip olduğu hisselerin Grup’un özkaynaklarındaki payları, kontrol gücü olmayan paylar olarak gösterilmiştir.

2.1.3 no’lu konsolide finansal tablo dipnotunda belirtildiği üzere, ilişikteki konsolide finansal tablolarda gösterilen Euro (“EUR”) ve ABD Doları (“USD”) tutarlar, Türk Lirası tutarları üzerinden, konsolide bilançoda 31 Aralık 2016 tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) resmi EUR ve USD alış kurları, konsolide gelir, diğer kapsamlı gelir ve nakit akış tablolarında ise TCMB 2016 yılı ortalama resmi EUR ve USD alış kurları kullanılarak hesaplanmış olup, ilişikteki konsolide finansal tabloların bir parçası değildir.

Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülüklere İlişkin Rapor

1) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 398’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca düzenlenen Riskin Erken Saptanması Sistemi ve Komitesi Hakkında Denetçi Raporu 17 Şubat 2017 tarihinde Şirket’in Yönetim Kurulu’na sunulmuştur.

2) TTK’nın 402’nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Şirket’in 1 Ocak – 31 Aralık 2016 hesap döneminde defter tutma düzeninin, finansal tabloların, kanun ile Şirket esas sözleşmesinin finansal raporlamaya ilişkin hükümlerine uygun olmadığına dair önemli bir hususa rastlanmamıştır.

3) TTK’nın 402’nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Şirket’in Yönetim Kurulu tarafımıza denetim kapsamında istenen açıklamaları yapmış ve talep edilen belgeleri vermiştir.

Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi

A member firm of Ernst & Young Global Limited FİNANSAL TABLOLAR

Kaan Birdal SMMM Sorumlu Denetçi

17 Şubat 2017 İstanbul, Türkiye 180 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ HOLDİNG A.Ş. 31 ARALIK 2016 VE 2015 TARİHLERİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇOLAR (Tutarlar aksi belirtilmedikçe tablolarda bin Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.)

Bağımsız Bağımsız denetimden denetimden geçmiş geçmiş 2016 2016 2016 2015 Notlar (*) EUR’000 (*) USD’000 Bin TL Bin TL VARLIKLAR

Dönen varlıklar: Nakit ve nakit benzerleri 5 4.581.504 4.829.768 16.996.921 10.553.331 Ticari alacaklar 8 3.077.657 3.244.430 11.417.798 9.712.431 - İlişkili taraflar 8 284.014 299.404 1.053.664 908.959 - İlişkili olmayan taraflar 8 2.793.643 2.945.026 10.364.134 8.803.472 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 9 508.899 536.475 1.887.963 1.545.561 Türev araçlar 10 71.494 75.368 265.234 116.841 Stoklar 11 2.182.210 2.300.461 8.095.781 5.680.030 Diğer alacaklar 20 299.035 315.240 1.109.391 763.001 Diğer dönen varlıklar 21 336.577 354.816 1.248.668 1.527.244 11.057.376 11.656.558 41.021.756 29.898.439 Satış amaçlı sınıflandırılan duran varlıklar 23 14.972 15.784 55.546 94.039

Toplam dönen varlıklar 11.072.348 11.672.342 41.077.302 29.992.478

Duran varlıklar: Finansal yatırımlar 6 37.385 39.411 138.696 136.366 Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar 7 3.689.653 3.889.589 13.688.242 12.046.819 Ticari alacaklar 8 13.343 14.066 49.501 327.939 - İlişkili olmayan taraflar 8 13.343 14.066 49.501 327.939 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 9 399.336 420.975 1.481.495 1.286.986 Türev araçlar 10 161.439 170.188 598.924 409.183 Yatırım amaçlı gayrimenkuller 12 119.159 125.616 442.067 451.254 Maddi duran varlıklar 13 5.347.860 5.637.652 19.840.024 19.127.538 Maddi olmayan duran varlıklar 1.578.182 1.663.702 5.854.899 4.776.151 - Şerefiye 14 843.745 889.468 3.130.215 2.899.913 - Diğer maddi olmayan duran varlıklar 15 734.437 774.234 2.724.684 1.876.238 Ertelenmiş vergi varlığı 17 944.376 995.550 3.503.541 3.243.842 Diğer duran varlıklar 21 376.404 396.801 1.396.421 1.186.346

Toplam duran varlıklar 12.667.137 13.353.550 46.993.810 42.992.424

Toplam varlıklar 23.739.485 25.025.892 88.071.112 72.984.902

(*) Euro (“EUR”) ve ABD Doları (“USD”) tutarları, Türk Lirası (“TL”) tutarları üzerinden 31 Aralık 2016 tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) EUR ve USD resmi alış kurları kullanılarak hesaplanmış olup, bu konsolide finansal tabloların bir parçası değildir (Not 2.1.3).

1 Ocak-31 Aralık 2016 hesap dönemine ait konsolide finansal tablolar, 17 Şubat 2017 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında onaylanmıştır. Konsolide finansal tablolar, Genel Kurul’da onaylanması sonucu kesinleşecektir.

Takip eden notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluştururlar. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 181

KOÇ HOLDİNG A.Ş. 31 ARALIK 2016 VE 2015 TARİHLERİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇOLAR (Tutarlar aksi belirtilmedikçe tablolarda bin Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.)

Bağımsız Bağımsız denetimden denetimden geçmiş geçmiş 2016 2016 2016 2015 Notlar (*) EUR’000 (*) USD’000 Bin TL Bin TL KAYNAKLAR

Kısa vadeli yükümlülükler: Kısa vadeli borçlanmalar 16 689.157 726.502 2.556.705 1.706.870 Uzun vadeli borçlanmaların kısa vadeli kısımları 16 1.327.899 1.399.856 4.926.372 5.672.380 Ticari borçlar 8 3.382.966 3.566.283 12.550.464 7.863.964 - İlişkili taraflar 8 325.103 342.720 1.206.100 915.813 - İlişkili olmayan taraflar 8 3.057.863 3.223.563 11.344.364 6.948.151 Türev araçlar 10 9.121 9.616 33.839 45.117 Dönem karı vergi yükümlülüğü 17 46.911 49.453 174.034 225.072 Kısa vadeli karşılıklar 19 289.234 304.907 1.073.028 819.831 Diğer borçlar 20 753.174 793.987 2.794.199 2.426.070 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 21 745.574 785.974 2.765.999 2.140.986 7.244.036 7.636.578 26.874.640 20.900.290 Satış amaçlı sınıflandırılan varlık gruplarına ilişkin yükümlülükler 23 677 714 2.513 2.472

Toplam kısa vadeli yükümlülükler 7.244.713 7.637.292 26.877.153 20.902.762

Uzun vadeli yükümlülükler: Uzun vadeli borçlanmalar 16 6.120.819 6.452.497 22.707.627 17.160.137 Türev araçlar 10 484 511 1.797 27.453 Ertelenmiş vergi yükümlülüğü 17 175.503 185.013 651.098 345.113 Uzun vadeli karşılıklar 204.254 215.322 757.762 667.331 - Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin uzun vadeli karşılıklar 18 163.293 172.141 605.799 530.092 - Diğer uzun vadeli karşılıklar 19 40.961 43.181 151.963 137.239 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 21 56.545 59.609 209.777 206.508

Toplam uzun vadeli yükümlülükler 6.557.605 6.912.952 24.328.061 18.406.542

Toplam yükümlülükler 13.802.318 14.550.244 51.205.214 39.309.304

Özkaynaklar: Ödenmiş sermaye 22 683.549 720.589 2.535.898 2.535.898 Sermaye düzeltme farkları 22 260.732 274.860 967.288 967.288 Paylara ilişkin primler 2.503 2.639 9.286 9.286 Kar veya zararda yeniden sınıflandırılmayacak birikmiş diğer kapsamlı gelir/giderler 22 (14.291) (15.065) (53.017) (17.260) Kar veya zararda yeniden sınıflandırılacak birikmiş diğer kapsamlı gelir/giderler 22 (97.393) (102.670) (361.317) (229.996) Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler 22 681.929 718.882 2.529.890 2.464.438 Geçmiş yıllar karları 4.511.669 4.756.150 16.737.842 13.837.773 Net dönem karı 932.638 983.176 3.459.993 3.567.593

Ana ortaklığa ait özkaynaklar 6.961.336 7.338.561 25.825.863 23.135.020 Kontrol gücü olmayan paylar 2.975.831 3.137.087 11.040.035 10.540.578

Toplam özkaynaklar 9.937.167 10.475.648 36.865.898 33.675.598

Toplam kaynaklar 23.739.485 25.025.892 88.071.112 72.984.902

Taahhütler ve şarta bağlı yükümlülükler 32

(*) EUR ve USD tutarlar, TL tutarları üzerinden 31 Aralık 2016 tarihindeki TCMB EUR ve USD resmi alış kurları kullanılarak hesaplanmış olup, bu konsolide finansal tabloların bir parçası değildir (Not 2.1.3).

FİNANSAL TABLOLAR

Takip eden notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluştururlar. 182 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ HOLDİNG A.Ş. 1 OCAK-31 ARALIK 2016 VE 2015 HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE GELİR TABLOLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe tablolarda bin Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.)

Bağımsız Bağımsız denetimden denetimden geçmiş geçmiş 2016 2016 2016 2015 Notlar (*) EUR’000 (*) USD’000 Bin TL Bin TL Hasılat 24 21.088.723 23.312.324 70.432.243 69.110.098 Finans sektörü faaliyetleri hasılatı 149.525 165.291 499.386 381.609

Toplam hasılat 4 21.238.248 23.477.615 70.931.629 69.491.707

Satışların maliyeti 25 (17.470.333) (19.312.410) (58.347.522) (57.766.595) Finans sektörü faaliyetleri maliyeti (106.344) (117.557) (355.169) (271.436)

Toplam maliyetler (17.576.677) (19.429.967) (58.702.691) (58.038.031)

Ticari faaliyetlerden brüt kar 3.618.390 3.999.914 12.084.721 11.343.503 Finans sektörü faaliyetlerinden brüt kar 43.181 47.734 144.217 110.173

Brüt kar 3.661.571 4.047.648 12.228.938 11.453.676

Pazarlama giderleri 25 (1.305.690) (1.443.362) (4.360.750) (3.738.015) Genel yönetim giderleri 25 (859.387) (950.001) (2.870.186) (2.396.740) Araştırma ve geliştirme giderleri 25 (68.304) (75.506) (228.122) (192.404) Esas faaliyetlerden diğer gelirler 26 541.272 598.343 1.807.742 1.490.759 Esas faaliyetlerden diğer giderler 26 (558.194) (617.050) (1.864.258) (1.751.880)

Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kar/zararındaki paylar 7 669.314 739.886 2.235.378 1.811.914

Esas faaliyet karı 4 2.080.582 2.299.958 6.948.742 6.677.310

Yatırım faaliyetlerinden gelirler 27 26.885 29.720 89.791 285.796 Yatırım faaliyetlerinden giderler 27 (1.335) (1.476) (4.460) (5.450)

Finansman gelir/(gideri) öncesi faaliyet karı 2.106.132 2.328.202 7.034.073 6.957.656

Finansman gelirleri 28 1.553.817 1.717.651 5.189.446 3.531.596 Finansman giderleri 28 (2.030.319) (2.244.397) (6.780.873) (4.932.150)

Vergi öncesi kar 4 1.629.630 1.801.456 5.442.646 5.557.102

Vergi gelir/(gideri) (49.782) (55.030) (166.260) 272.249 - Dönem vergi gideri 17 (93.275) (103.109) (311.519) (382.776) - Ertelenmiş vergi geliri 17 43.493 48.079 145.259 655.025

Net dönem karı 1.579.848 1.746.426 5.276.386 5.829.351

Net dönem karının dağılımı: Kontrol gücü olmayan paylar 4 543.862 601.207 1.816.393 2.261.758 Ana ortaklık payları 4 1.035.986 1.145.219 3.459.993 3.567.593

Pay başına kazanç (Kr) 35 1,364 1,407

(*) EUR ve USD tutarlar, TL tutarlar üzerinden 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren yıla ait ortalama TCMB EUR ve USD resmi alış kurları kullanılarak hesaplanmış olup, bu konsolide finansal tabloların bir parçası değildir (Not 2.1.3).

Takip eden notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluştururlar. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 183

KOÇ HOLDİNG A.Ş. 1 OCAK-31 ARALIK 2016 VE 2015 HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE DİĞER KAPSAMLI GELİR TABLOLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe tablolarda bin Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.)

Bağımsız Bağımsız denetimden denetimden geçmiş geçmiş 2016 2016 2016 2015 (*) EUR’000 (*) USD’000 Bin TL Bin TL Net dönem karı 1.579.848 1.746.426 5.276.386 5.829.351

Diğer kapsamlı gelirler:

Kar/zararda yeniden sınıflandırılmayacaklar (25.495) (28.183) (85.149) 4.139 Tanımlanmış fayda planları yeniden ölçüm kazanç/(kayıpları) (21.547) (23.819) (71.964) (4.024) Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların diğer kapsamlı gelir/(giderlerinden) paylar (3.948) (4.364) (13.185) 8.163

Kar/zararda yeniden sınıflandırılmayacak diğer kapsamlı gelire ilişkin vergiler 4.310 4.764 14.393 805 Tanımlanmış fayda planları yeniden ölçüm kazanç/(kayıpları), vergi etkisi 4.310 4.764 14.393 805

Kar/zararda yeniden sınıflandırılacaklar (81.619) (90.223) (272.590) (635.819) Yabancı para çevrim farkları 205.254 226.899 685.512 147.951 Satılmaya hazır finansal varlıkların yeniden değerleme kazanç/(kayıpları) 527 582 1.759 (10.908) Yurtdışındaki işletmeye ilişkin net yatırım riskinden korunma ile ilgili diğer kapsamlı gelir/(gider) (23.907) (26.428) (79.845) (53.536) Nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir /(gider) (229.098) (253.254) (765.142) (634.957) Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların diğer kapsamlı gelir/(giderlerinden) paylar (34.395) (38.022) (114.874) (84.369)

Kar/zararda yeniden sınıflandırılacak diğer kapsamlı gelire ilişkin vergiler 49.361 54.566 164.857 137.789 Satılmaya hazır finansal varlıkların yeniden değerleme kazanç/(kayıpları), vergi etkisi (26) (29) (88) 545 Yurtdışındaki işletmeye ilişkin net yatırım riskinden korunma ile ilgili diğer kapsamlı gelir, vergi etkisi 4.781 5.286 15.969 10.707 Nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider), vergi etkisi 44.606 49.309 148.976 126.537

Diğer kapsamlı gelir (53.443) (59.076) (178.489) (493.086)

Toplam kapsamlı gelir 1.526.405 1.687.350 5.097.897 5.336.265

Toplam kapsamlı gelirin dağılımı: Kontrol gücü olmayan paylar 539.896 596.823 1.803.148 2.040.477 Ana ortaklık payları 986.509 1.090.527 3.294.749 3.295.788

Takip eden notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluştururlar. 184 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU - - 175 75.662 Toplam Toplam (34.553) 311.423 280.414 (77.900) (991.328) (282.406) 5.097.897 5.336.265 29.301.469 36.865.898 33.675.598 33.675.598 (2.151.220) özkaynaklar - - 175 gücü paylar 75.662 Kontrol Kontrol (35.736) 133.292 160.358 olmayan (406.069) (180.343) (201.962) 8.953.046 1.803.148 2.040.477 11.040.035 10.540.578 10.540.578 (1.302.013) - - - - ait Ana 1.183 178.131 120.056 124.062 (585.259) (102.063) (849.207) ortaklığa 3.294.749 3.295.788 20.348.423 25.825.863 23.135.020 23.135.020 özkaynaklar ------Net 2.710.145 3.459.993 3.459.993 3.567.593 3.567.593 3.567.593 (2.710.145) (3.567.593) dönem karı - - - - 946 Birikmiş karlar yıllar karları Geçmiş 178.131 120.056 126.133 (585.259) (102.063) (849.207) 2.666.375 3.502.141 11.680.589 16.737.842 13.837.773 13.837.773 ------43.770 65.452 ayrılan Kardan Kardan yedekler 2.420.668 2.529.890 2.464.438 2.464.438 kısıtlanmış ------2.899 kazanç/ 157.683 (68.950) (68.566) (68.566) Finansal (134.617) (226.249) (kayıpları) sınıflandırma değerleme ve varlık yeniden ------Riskten kazanç/ (18.732) (450.974) (145.002) korunma (316.018) (930.726) (461.020) (461.020) (kayıpları) sınıflandırılacak ------Kar/zararda yeniden Kar/zararda 188 90.288 13.362 farkları 209.302 390.886 704.026 Yabancı Yabancı 299.590 299.590 para çevrim ------49 400 5.711 fayda planları kazanç/ (41.345) (53.659) (88.844) (47.948) (47.948) yeniden (kayıpları) ölçüm para Tanımlanmış Tanımlanmış ------5.139 3.447 27.241 35.827 30.688 30.688 artışları yeniden sınıflandırılmayacak Kar/zararda yeniden Kar/zararda değerleme Duran varlık ------

9.286 9.286 9.286 9.286 ilişkin Takip eden notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluştururlar. Takip primler Paylara ------farkları 967.288 967.288 967.288 967.288 Sermaye düzeltme ------Sermaye Ödenmiş 2.535.898 2.535.898 2.535.898 2.535.898 (*) KOÇ HOLDİNG A.Ş. KONSOLİDE ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOLARI TABLOLARI DEĞİŞİM ÖZKAYNAKLAR KONSOLİDE (*) Konsolidasyon kapsamından çıkışların etkisini içermektedir (Not 2.4). 1 OCAK-31 ARALIK 2016 VE 2015 HESAP DÖNEMLERİNE AİT DÖNEMLERİNE HESAP 2015 VE 2016 ARALIK OCAK-31 1 Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) bin Türk aksi belirtilmedikçe tablolarda (Tutarlar 1 Ocak 2015 itibariyle bakiyeler Toplam kapsamlı gelir/(gider) Toplam Geçmiş yıllara ilişkin düzeltmelerin etkileri 31 Aralık 2016 itibariyle bakiyeler Transferler Kar payları Kontrol gücü olmayan pay sahipleriyle yapılan Kontrol işlemler Bağlı ortaklık alımı Toplam kapsamlı gelir/(gider) Toplam 31 Aralık 2015 itibariyle bakiyeler 1 Ocak 2016 itibariyle bakiyeler Geçmiş yıllara ilişkin düzeltmelerin etkileri Transferler Kar payları Sermaye artırımı Kontrol gücü olmayan pay sahipleriyle yapılan Kontrol işlemler Diğer değişiklikler nedeniyle artış/(azalış) KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 185

KOÇ HOLDİNG A.Ş. 1 OCAK-31 ARALIK 2016 VE 2015 HESAP DÖNEMLERİNE AİT KONSOLİDE NAKİT AKIŞ TABLOLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe tablolarda bin Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.)

Bağımsız Bağımsız denetimden denetimden geçmiş geçmiş 2016 2016 2016 2015 Notlar (*) EUR’000 (*) USD’000 Bin TL Bin TL A. İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışları: Net dönem karı 1.579.848 1.746.426 5.276.386 5.829.351

Net dönem karı mutabakatı ile ilgili düzeltmeler: Vergi (geliri)/gideri 17 49.782 55.030 166.260 (272.249) Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların dağıtılmamış karları 7 (669.314) (739.886) (2.235.378) (1.811.914) Amortisman ve itfa gideri 4 427.663 472.756 1.428.311 1.266.401 Karşılıklar ile ilgili düzeltmeler 36 81.341 89.918 271.664 276.970 Değer düşüklüğü/(iptali) ile ilgili düzeltmeler 36 9.287 10.266 31.016 179.996 Faiz gelirleri/(giderleri), net 28 292.331 323.155 976.331 764.074 Türev araçların gerçeğe uygun değer kayıpları/(kazançları) 28 (56.498) (62.455) (188.691) (387.322) Gerçekleşmemiş yabancı para çevrim farkları 221.544 244.903 739.912 1.004.628 - Borçlanmalara ilişkin kur farkı (gelirleri)/giderleri, net 823.928 910.803 2.751.759 2.021.376 - Nakit ve nakit benzerleri kur farkı (gelirleri)/giderleri, net (602.384) (665.900) (2.011.847) (1.016.748) Takas işlemlerinden kaynaklanan kayıplar/(kazançlar) 27 (11.863) (13.114) (39.621) (223.293) Duran varlıkların elden çıkarılmasından kaynaklanan kayıplar/(kazançlar) 27 (6.738) (7.448) (22.503) (33.018) İş Ortaklığının elden çıkarılmasından kaynaklanan kazançlar 27 - - - (2.919) 1.917.383 2.119.551 6.403.687 6.590.705 İşletme sermayesinde gerçekleşen değişimler 36 486.052 537.301 1.623.319 (4.722.240) Vergi iadeleri/(ödemeleri) (77.354) (85.510) (258.348) (187.492) İş Ortaklıklarından alınan temettüler, net 7 164.580 181.931 549.657 693.627 İş Ortaklıklarının sermaye artırımına katılımdan kaynaklanan nakit çıkışları 7 - - - (5.250) Uzlaşma sonucu gerçekleşen vergi ve rekabet cezası ödemeleri - - - (77.353)

İşletme faaliyetlerine ilişkin toplam nakit akışı 2.490.661 2.753.273 8.318.315 2.291.997

B. Yatırım Faaliyetlerinden Nakit Akışları: Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alımından kaynaklanan nakit çıkışları 4 (1.001.623) (1.107.235) (3.345.227) (3.502.291) Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların satışından kaynaklanan nakit girişleri 274.123 303.027 915.518 957.761 İştiraklerin/İş Ortaklıklarının pay satışı/sermaye azaltımı sebebiyle oluşan nakit girişleri 875 967 2.921 11.886 İştiraklerin pay alımı/sermaye artırımı sebebiyle oluşan nakit çıkışları (533) (589) (1.780) (5.261) Bağlı ortaklıkların kontrolünün elde edilmesine yönelik alışlara ilişkin nakit çıkışları 3 (223.249) (246.788) (745.608) (1.327) Diğer nakit girişleri/(çıkışları) (2.076) (2.295) (6.935) - - Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (2.076) (2.295) (6.935) -

Yatırım faaliyetlerine ilişkin toplam nakit akışı (952.483) (1.052.913) (3.181.111) (2.539.232)

C. Finansman Faaliyetlerinden Nakit Akışları: Ödenen temettüler (644.115) (712.031) (2.151.220) (991.328) Borçlanmadan kaynaklanan nakit girişleri 14.637.876 16.181.299 48.887.668 30.384.612 Borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları (13.882.100) (15.345.833) (46.363.522) (28.825.728) Türev araçlardan nakit girişleri/(çıkışları), net (51.191) (56.588) (170.967) 92.116 Ödenen faiz (527.040) (582.612) (1.760.213) (1.176.537) Alınan faiz 231.512 255.923 773.206 528.495 Diğer nakit girişleri/(çıkışları) (29.576) (32.695) (98.780) (282.406) - Kontrol gücü olmayan pay sahipleriyle yapılan işlemler (52.231) (57.738) (174.442) (282.406) - Kontrol gücü olmayan payların sermaye artışlarına katılımı 22.655 25.043 75.662 -

Finansman faaliyetlerine ilişkin toplam nakit akışı (264.634) (292.537) (883.828) (270.776)

Yabancı para çevirim farklarının nakit ve benzerleri üzerindeki etkisi 602.384 665.900 2.011.847 1.016.748 Nakit ve nakit benzerlerindeki net artış/(azalış) 1.875.928 2.073.723 6.265.223 498.737 Dönem başı nakit ve nakit benzerleri 2.913.249 3.220.423 9.729.686 9.230.949

Dönem sonu nakit ve nakit benzerleri 36 4.789.177 5.294.146 15.994.909 9.729.686 FİNANSAL TABLOLAR

(*) EUR ve USD tutarlar, TL tutarları üzerinden 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren yıla ait ortalama TCMB EUR ve USD alış kurları kullanılarak hesaplanmış olup, bu konsolide finansal tabloların bir parçası değildir (Not 2.1.3).

Takip eden notlar konsolide finansal tabloların ayrılmaz parçasını oluştururlar. 186 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ HOLDİNG A.Ş. 1 OCAK - 31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMİNE AİT KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR (Tutarlar aksi belirtilmedikçe tablolarda bin Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.)

NOT 1-GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU

Koç Holding A.Ş. (“Koç Holding”) 11 Aralık 1963 tarihinde Türkiye’de kurulmuştur. Koç Holding’in fiili faaliyet konusu; çeşitli şirketlerin kurulmasını temin etmek veya sermayelerine katılmak ve kurduğu ve sermayesine iştirak ettiği veya sair herhangi bir şekilde yönetimine katıldığı şirketlerin, çalışma alanlarındaki başarılarını arttırmak, daha karlı, verimli ve günün şartlarına uygun şekilde yönetilmelerini ve idarelerini sağlamak, ortak hizmet alanları düzenleyerek bu hizmetlerin mali külfetlerini hafifletmektir.

Ana Ortaklık Koç Holding’in, Bağlı Ortaklıkları’nın ve İş Ortaklıkları’nın (hepsi birlikte “Grup” olarak adlandırılmıştır) kategorileri itibariyle toplam dönem sonu ve ortalama personel sayıları aşağıdaki gibidir.

Dönem Sonu Ortalama 2016 2015 2016 2015 Aylık ücretli 44.538 43.110 43.907 42.718 Saat ücretli 50.918 46.640 48.818 46.521

Toplam personel sayısı 95.456 89.750 92.725 89.239

Koç Holding’in kayıtlı adresi aşağıdadır:

Nakkaştepe Azizbey Sok. No: 1 Kuzguncuk-İSTANBUL

Koç Holding, Sermaye Piyasası Kurulu’na (“SPK”) kayıtlıdır ve hisseleri 10 Ocak 1986 tarihinden itibaren Borsa İstanbul’da (“BIST”) işlem görmektedir. 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle, Koç Holding’in hisselerinin çoğunluğunu elinde bulunduran hissedarlar ve hisse oranları aşağıdaki gibidir:

% Koç Ailesi üyelerinin sahip olduğu şirketler 45,05 Koç Ailesi üyeleri 23,46 Vehbi Koç Vakfı 7,26 Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı 1,99 Diğer 22,24 100,00

Koç Holding’in temel faaliyetleri Türkiye’de olup, Grup’un faaliyetleri beş sektör altında toplanmıştır:

• Enerji • Otomotiv • Dayanıklı tüketim • Finans • Diğer (*)

(*) Grup’un diğer sektörü içerisinde özellikle gıda, perakende, turizm, bilgi teknolojileri ve gemi inşaat sektörleri yer almaktadır. Bu sektörlerdeki şirketlerin ticari hacmi düşük olduğundan ayrı raporlanabilir sektör olarak dikkate alınmamışlardır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 187

NOT 1-GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (Devamı)

Koç Holding’in konsolidasyon kapsamındaki bağlı ortaklıkları (“Bağlı Ortaklıklar”), iş ortaklıkları (“İş Ortaklıkları”) ve iştirakleri (“İştirakler”), faaliyette bulunduğu ülkeler ve temel faaliyet konuları sektörler bazında aşağıda belirtilmiştir:

Enerji Sektörü

Bağlı Ortaklıklar Ülke Faaliyet konusu ADG Enerji Yatırımları A.Ş. (“ADG Enerji Yatırımları”) Türkiye Doğal Gaz Akpa Dayanıklı Tüketim LPG ve Akaryakıt Ürünleri Pazarlama A.Ş. (“Akpa”) Türkiye Pazarlama Anadoluhisarı Tankercilik A.Ş. (“Anadoluhisarı Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Aygaz A.Ş. (“Aygaz”) Türkiye LPG Aygaz Doğal Gaz İletim A.Ş. (“Aygaz İletim”) Türkiye Doğal Gaz Aygaz Doğal Gaz Toptan Satış A.Ş. (“Aygaz Toptan Satış”) Türkiye Doğal Gaz Bakırköy Tankercilik A.Ş. (“Bakırköy Tankercilik”) (1) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Beykoz Tankercilik A.Ş. (“Beykoz Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Çengelköy Tankercilik A.Ş. (“Çengelköy Tankercilik”) (1) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Ditaş Deniz İşletmeciliği ve Tic. A.Ş. (“Ditaş”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Enerji Yatırımları A.Ş. (“Enerji Yatırımları”) Türkiye Yatırım Eltek Elektrik Enerjisi İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. (“Eltek”) Türkiye Elektrik Entek Elektrik Üretimi A.Ş. (“Entek”) Türkiye Elektrik Kadıköy Tankercilik A.Ş. (“Kadıköy Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Kandilli Tankercilik A.Ş. (“Kandilli Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Karaköy Tankercilik A.Ş. (“Karaköy Tankercilik”) (1) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Karşıyaka Tankercilik A.Ş. (“Karşıyaka Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Kartal Tankercilik A.Ş. (“Kartal Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Kuleli Tankercilik A.Ş. (“Kuleli Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Kuzguncuk Tankercilik A.Ş. (“Kuzguncuk Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Maltepe Tankercilik A.Ş. (“Maltepe Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Pendik Tankercilik A.Ş. (“Pendik Tankercilik”) (1) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Salacak Tankercilik A.Ş. (“Salacak Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Sarıyer Tankercilik A.Ş. (“Sarıyer Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Seymenoba Elektrik Üretimi A.Ş.(“Seymenoba Elektrik”) Türkiye Elektrik T Damla Denizcilik A.Ş. (“T Damla Denizcilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Tuzla Tankercilik A.Ş. (“Tuzla Tankercilik”) (1) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (“Tüpraş”) Türkiye Petrol Ürünleri Üretim ve Ticareti Üsküdar Tankercilik A.Ş. (“Üsküdar Tankercilik”) Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı

İş Ortaklıkları Müteşebbis Ortak Ülke Faaliyet konusu Ayas Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş. (“Ayas Enerji”) Oyak Birleşik Enerji A.Ş. Türkiye Elektrik Güney Tankercilik A.Ş. (“Güney Tankercilik”) Türk Hava Yolları Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Kuzey Tankercilik A.Ş. (“Kuzey Tankercilik”) Türk Hava Yolları Türkiye Petrol Ürünleri Taşımacılığı Opet Aygaz Gayrimenkul A.Ş. (“Opet Aygaz Gayrimenkul”) Öztürk Ailesi Türkiye Gayrimenkul Opet Fuchs Madeni Yağ San.ve Tic. A.Ş. (“Opet Fuchs”) Fuchs Petrolub SE Türkiye Madeni Yağ Ticareti Opet International Limited (“Opet International”) Öztürk Ailesi İngiltere Petrol Ürünleri Ticareti Opet Petrolcülük A.Ş. (“Opet”) Öztürk Ailesi Türkiye Petrol Ürünleri Ticareti Opet Trade B.V.(“Opet Trade BV”) Öztürk Ailesi Hollanda Petrol Ürünleri Ticareti FİNANSAL TABLOLAR Tasfiye Halinde Opet Trade (Singapore) Pte. Ltd. (“Opet Singapore”) (2) Öztürk Ailesi Singapur Petrol Ürünleri Ticareti THY Opet Havacılık Yakıtları A.Ş. (“THY Opet”) Türk Hava Yolları Türkiye Petrol Ürünleri Ticareti

(1) 2016 yılında kurulmuştur. (2) Tasfiye süreci devam etmektedir.

Demir Export A.Ş. (“Demir Export”) ve Demir Export’un %100 bağlı ortaklığı olan Yeni Dore Madencilik San. ve Tic. A.Ş. (“Yeni Dore Madencilik”) 2016 yılı sonunda konsolidasyon kapsamından çıkarılmıştır.

188 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 1-GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (Devamı)

Otomotiv Sektörü

Bağlı Ortaklıklar Ülke Faaliyet konusu Otokar Europe SAS (“Otokar Europe”) (1) Fransa Satış ve Pazarlama Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş. (“Otokar”) Türkiye Üretim Otokoç Otomotiv Tic. Ve San. A.Ş. (“Otokoç”) Türkiye Ticaret Otokoç Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş. (“Otokoç Sigorta”) Türkiye Sigortacılık Set Auto Ltd. (“Set Auto”) Azerbaycan Araç Kiralama Tasfiye Halinde Otoyol Sanayi A.Ş. (“Otoyol”) (2) Türkiye -

İş Ortaklıkları Müteşebbis Ortak Ülke Faaliyet konusu Fer Mas Oto Ticaret A.Ş. (“Fer-Mas”) Fiat Auto S.p.A. Türkiye Ticaret Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. (“Ford Otosan”) Ford Motor Co. Türkiye Üretim Koç Fiat Kredi Finansman A.Ş. (“Fiat Finans”) (Not 2.1.2) Fiat Auto S.p.A. Türkiye Tüketici Finansmanı Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. (“Tofaş”) Fiat Auto S.p.A. Türkiye Üretim Türk Traktör ve Ziraat Makinaları A.Ş. (“Türk Traktör”) CNH Osterreich Gmbh Türkiye Üretim

(1) 2016 yılında konsolidasyon kapsamına dahil edilmiştir. (2) Tasfiye süreci devam etmektedir.

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 189

NOT 1-GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (Devamı)

Dayanıklı Tüketim Sektörü

Bağlı Ortaklıklar Ülke Faaliyet konusu Archin Limited (“Archin”) (1) Hong Kong, Çin Satış Arçelik A.Ş. (“Arçelik”) Türkiye Üretim/Satış Arçelik Pazarlama A.Ş. (“Arçelik Pazarlama”) (2) Türkiye Hizmet/Satış/Pazarlama Ardutch B.V. (“Ardutch”) Hollanda Holding Ardutch B.V. Taiwan (“Ardutch Taiwan”) Tayvan Satın Alma Beko A and NZ Pty Ltd. (“Beko Australia”) Avustralya, Yeni Zelanda Satış Beko Appliances Malaysia Sdn Bhd. (“Beko Malaysia”) Malezya Satış Beko Balkans D.O.O (“Beko Balkans”) Sırbistan Satış Beko Cesko (“Beko Cesko”) (1) Çekya Satış Beko Deutschland GmbH (“Beko Deutschland”) Almanya Satış Beko Egypt Trading LLC (“Beko Egypt”) Mısır Satış Beko Electronics Espãna S.L. (“Beko Espana”) İspanya Satış Beko France S.A.S. (“Beko France”) Fransa Satış Beko Hong Kong Ltd. (“Beko Hong Kong”) Hong Kong, Çin Satın Alma Beko Italy SRL (“Beko Italy”) İtalya Satış Beko Llc (“Beko Russia”) Rusya Üretim/Satış Beko Plc. (“Beko UK”) İngiltere, İrlanda Satış Beko Shanghai Trading Company Ltd. (“Beko Shanghai”) Çin Satış Beko Slovakia S.R.O. (“Beko Slovakia”) Slovakya Satış Beko S.A. (“Beko Polska”) Polonya Satış Beko S.A. Czech Republic (“Beko Czech”) Çekya Satış Beko Thai Co.Ltd. (“Beko Thailand”) Tayland Üretim/Satış Beko Ukraine LLC (“Beko Ukraine”) Ukrayna Satış Beko US INC. (“Beko US”) (3) Amerika Birleşik Devletleri Satış Bilkom Bilişim Hizmetleri A.Ş. (“Bilkom”) (Not 2.1.2) Türkiye Ticaret Changzhou Beko Electrical Appliances Co. Ltd. (“Beko China”) Çin Üretim/Satış Computer Vision Interaction S.A. (“CoVii”) Portekiz Ar-Ge Dawlance Electronics (Pvt.) Ltd. (“Dawlance Electronics”) (4) Pakistan Satış Dawlance ( Private) Ltd. (“Dawlance ( Private)”) (4) Pakistan Üretim/Satış Defy Appliances (Proprietary) Limited (“Defy”) Güney Afrika Cumhuriyeti Üretim/Satış Defy (Botswana) (Proprietary) Limited (“Defy Botswana”) Botsvana Satış Defy (Namibia) (Proprietary) Limited (“Defy Namibia”) Namibya Satış Defy (Swaziland) (Proprietary) Limited (“Defy Swaziland”) Svaziland Satış Elektra Bregenz AG (“Elektra Bregenz”) Avusturya Satış Grundig Intermedia Ges.m.b.H (“Grundig Austria”) (1) Avusturya Satış Grundig Intermedia GmbH (“Grundig Intermedia”) Almanya, Hırvatistan Satış Grundig Multimedia A.G. (“Grundig Switzerland”) İsviçre Satış Grundig Multimedia B.V. (“Grundig Multimedia”) Hollanda Holding Grundig Nordic AB. (“Grundig Sweden”) İsveç Satış Grundig Nordic No AS (“Grundig Norway”) Norveç Satış Grundig Portuguesa Lda (“Grundig Portugal”) (1) Portekiz Satış Pan Asia Private Equity Ltd. (“Pan Asia”) (4) Britanya Virjin Adaları Holding SC Arctic SA (“Arctic”) Romanya Üretim/Satış United Refrigeration Industries Ltd. (“United Refrigeration”) (4) Pakistan Üretim/Satış Vietbeko Limited Liability Company (“Vietbeko”) Vietnam Satış

İş Ortaklıkları Müteşebbis Ortak Ülke Faaliyet konusu Arçelik-LG Klima San. Ve Tic. A.Ş. (“Arçelik LG”) LG Electronics Inc. Türkiye Klima Üretimi

(1) Bilanço tarihi itibariyle faaliyetleri bulunmamaktadır. (2) Arçelik’in Ar-Ge ve üretim faaliyetleri dışındaki yurt içi faaliyetlerinin ayrı bir tüzel kişilik üzerinden gerçekleştirilebilmesi için, Arçelik bilançosunda yer alan “bayi yönetimi”, “reklam ve sponsorluk faaliyetleri”, “envanter ve stok yönetimi”, “lojistik yönetimi”, “garanti hizmetleri yönetimi”, “montaj ve servis hizmetleri” faaliyetlerine ait aktif ve pasif kalemlerin işletme bütünlüğünü bozmayacak şekilde iştirak modeliyle kısmi bölünme yöntemi uygulanarak Arçelik A.Ş.’nin bölünmesi sonucu 30 Aralık 2016 tarihinde kurulmuştur. (3) 2016 yılında satış pazarlama şirketi olarak kurulmuştur.

(4) 2016 yılında satın alınmıştır (Not 3). FİNANSAL TABLOLAR

Raupach Wollert GmbH (“Raupach”), 2016 yılı içinde Beko Deutschland ile birleşmiştir. Grundig Magyarország Kft. (“Grundig Hungary”), 2016 yılı içinde tasfiye olmuştur. 190 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 1-GRUP’UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (Devamı)

Finans Sektörü

Bağlı Ortaklıklar Ülke Faaliyet konusu Koç Finansman A.Ş. (“Koç Finansman”) Türkiye Tüketici Finansmanı

İş Ortaklıkları Müteşebbis Ortak Ülke Faaliyet konusu Koç Finansal Hizmetler A.Ş.(“Koç Finansal Hizmetler” veya “KFS”) UniCredit S.p.A. Türkiye Holding Stiching Custody Services YKB (“Stiching Custody”) UniCredit S.p.A. Hollanda Saklama Yapı Kredi Azerbaijan C.J.S.C. (“Yapı Kredi Azerbaycan”) UniCredit S.p.A. Azerbaycan Bankacılık Yapı Kredi Bank Nederland N.V. (“Yapı Kredi Nederland”) UniCredit S.p.A. Hollanda Bankacılık Yapı Kredi Bank Malta Ltd. (“Yapı Kredi Malta”) UniCredit S.p.A. Malta Bankacılık Yapı Kredi Bank Moscow (“Yapı Kredi Moscow”) UniCredit S.p.A. Rusya Bankacılık Yapı Kredi Diversified Payment Rights Finance Company (“Yapı Kredi SPC”) (*) UniCredit S.p.A. Cayman Adaları Özel Amaçlı İşletme Yapı Kredi Faktoring A.Ş. (“Yapı Kredi Faktoring”) UniCredit S.p.A. Türkiye Faktoring Yapı Kredi Finansal Kiralama A.O. (“Yapı Kredi Finansal Kiralama”) UniCredit S.p.A. Türkiye Leasing Yapı Kredi Holding B.V. (“Yapı Kredi Holding”) UniCredit S.p.A. Hollanda Finansal Danışmanlık Yapı Kredi Invest LLC. (“Yapı Kredi Invest”) UniCredit S.p.A. Azerbaycan Yatırım Menkul Değerler Yapı Kredi Koray Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.(“Yapı Kredi Koray”) Koray Şirketler Topluluğu Türkiye Gayrimenkul Yapı Kredi Portföy Yönetimi A.Ş. (“Yapı Kredi Portföy”) UniCredit S.p.A. Türkiye Portföy Yönetimi Yapı Kredi Yatırım Menkul Değerler A.Ş. (“Yapı Kredi Menkul”) UniCredit S.p.A. Türkiye Aracılık Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (“Yapı Kredi Bankası”) UniCredit S.p.A. Türkiye Bankacılık

İştirakler Ülke Faaliyet konusu Allianz Yaşam ve Emeklilik A.Ş. (“Allianz Emeklilik”) Türkiye Sigortacılık Banque de Commerce et de Placements S.A. (“Banque de Commerce”) İsviçre Bankacılık

(*) Yapı Kredi Bankası’nın ortaklığı olmamakla birlikte, seküritizasyon işleminin yapılmasını teminen kurulmuş özel amaçlı işletme de konsolidasyon kapsamına dahil edilmiştir.

Diğer Sektörler

Bağlı Ortaklıklar Ülke Faaliyet konusu Ayvalık Marina ve Yat İşletmeciliği San. Ve Tic. A.Ş. (“Ayvalık Marina”) Türkiye Turizm Divan Turizm İşletmeleri A.Ş. (“Divan”) Türkiye Turizm Düzey Tüketim Malları Sanayi Pazarlama A.Ş. (“Düzey”) Türkiye Ticaret Koç Sistem Bilgi ve İletişim Hizmetleri A.Ş. (“Koç Sistem”) Türkiye Teknoloji Koç Yapı Malzemeleri Ticaret A.Ş. (“Koç Yapı Malzeme”) Türkiye Ticaret Marmaris Altınyunus Turistik Tesisleri A.Ş. (“Mares”) Türkiye Turizm Ram Dış Ticaret A.Ş. (“Ram Dış Ticaret”) Türkiye Dış Ticaret RMK Marine Gemi Yapım Sanayi ve Deniz Taş. İşl. A.Ş. (“RMK Marine”) Türkiye Gemi İnşaası Setur Servis Turistik A.Ş. (“Setur”) Türkiye Turizm Setur Yalova Marina İşletmeciliği A.Ş. (“Yalova Marina”) Türkiye Turizm Tat Gıda Sanayi A.Ş. (“Tat Gıda”) Türkiye Gıda Tek-Art Kalamış ve Fenerbahçe Marmara Turizm Tesisleri A.Ş. (“Tek-Art Marina”) Türkiye Turizm Zer Merkezi Hizmetler ve Ticaret A.Ş. (“Zer Ticaret”) Türkiye Ticaret

İş Ortaklıkları Müteşebbis Ortak Ülke Faaliyet konusu Koçtaş Yapı Marketleri Ticaret A.Ş. (“Koçtaş Yapı Market”) Kingfisher Plc Türkiye Perakende Netsel Turizm Yatırımları A.Ş. (“Netsel”) Torunlar GYO A.Ş. Türkiye Turizm

Konsolide finansal tablolarda yer alan raporlanabilir sektörlerin amacına uygun olarak, Koç Holding’in bireysel finansal tabloları “Diğer” sektörü içerisinde sınıflandırılmıştır (Not 4). KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 191

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR

2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar

2.1.1 Uygulanan finansal raporlama standartları

Grup’un konsolide finansal tabloları, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) 13 Haziran 2013 tarih ve 28676 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan II-14.1 nolu “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” (“Tebliğ”) hükümlerine uygun olarak hazırlanmış olup Tebliğin 5. Maddesine göre Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (“KGK”) tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe Standartları / Türkiye Finansal Raporlama Standartları (“TMS/TFRS”) ile bunlara ilişkin ek ve yorumlar esas alınmıştır.

SPK’nın 7 Haziran 2013 tarih ve 20/670 sayılı toplantısında alınan kararı uyarınca Tebliğ kapsamına giren şirketler için 31 Mart 2013 tarihinden sonra sona eren dönemlerden itibaren yürürlüğe giren finansal tablo örnekleri ve kullanım rehberi yayımlanmıştır. İlişikteki konsolide finansal tablolar söz konusu örneklere uygun olarak hazırlanmıştır.

Koç Holding ve Türkiye’de kayıtlı olan Bağlı Ortaklıklar ve İş Ortaklıkları kanuni finansal tablolarını Türk Ticaret Kanunu’na (“TTK”), vergi mevzuatına, T.C. Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Tek Düzen Hesap Planı’na, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından yürürlüğe konulan “Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine ve yine BDDK tarafından muhasebe ve finansal raporlama esaslarına ilişkin yayımlanan diğer yönetmelik, açıklama ve genelgelere, Bankacılık Kanunu’na ve Sigortacılık Kanunu ve Sigorta Mevzuatı’na ve bu kurumlar tarafından özel bir düzenleme yapılmamış olması durumunda KGK tarafından yürürlüğe konulan TMS/TFRS’lere ve bunlara ilişkin ek ve yorumlara uygun olarak Türk Lirası cinsinden hazırlamaktadır. Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren Bağlı Ortaklıklar, İş Ortaklıkları ve İştirakler kanuni finansal tablolarını faaliyet gösterdikleri ülkelerde geçerli olan kanun ve yönetmeliklerine uygun olarak hazırlamıştır. Konsolide finansal tablolar, gerçeğe uygun değeri ile gösterilen finansal varlıklar ve yükümlülükler ve işletme birleşmeleri sırasında ortaya çıkan duran varlıklardaki kayıtlı değer ile gerçeğe uygun değerin arasındaki farklardan kaynaklanan değerlemeler haricinde tarihi maliyet esası baz alınarak hazırlanmıştır. Konsolide finansal tablolar, tarihi maliyet esasına göre hazırlanmış kanuni kayıtlara TMS/TFRS uyarınca doğru sunumun yapılması amacıyla gerekli düzeltme ve sınıflandırmalar yansıtılarak düzenlenmiştir.

2.1.2 Karşılaştırmalı bilgiler ve önceki dönem tarihli finansal tabloların düzeltilmesi

Finansal durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup’un cari dönem konsolide finansal tabloları önceki dönemle karşılaştırmalı olarak hazırlanmaktadır. Cari dönem konsolide finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılır.

Koç Holding A.Ş. organizasyonunda gerçekleşen değişiklik sonrası, yönetimsel yaklaşım çerçevesinde hazırlanan bölümlere göre raporlama bilgilerinde; Bilkom Dayanıklı Tüketim sektöründe (öncesinde Diğer sektöründe), Fiat Finans ise Otomotiv sektöründe (öncesinde Finans sektöründe) raporlanmıştır. Bununla birlikte, Grup’un İş Ortaklıkları’nın sahip olduğu iş ortaklıklarından THY Opet ve Opet Fuchs da yönetimsel yaklaşım ile uyumlu olarak, kombine finansal bilgilere dâhil edilmiştir. Söz konusu değişiklikler kapsamında, bölümlere göre raporlama dipnotunun (Not 4) önceki dönem bilgileri karşılaştırılabilir sunum açısından yeniden düzenlenmiştir.

KGK’nın 2 Haziran 2016 tarihli ve 30 sayılı kararıyla onaylanarak yayımlanan 2016 TMS Taksonomisine uyum kapsamında, 31 Aralık 2015 tarihli konsolide bilançoda ayrı birer kalem olarak sunulan 459.320 bin TL tutarındaki kısa vadeli ve 992.438 bin TL tutarındaki uzun vadeli “operasyonel kiralamaya konu varlıklar”, sırasıyla, “diğer dönen varlıklar” ve “maddi duran varlıklar” içerisindeki “motorlu araçlar” hesapları altında yeniden sınıflandırılmıştır.

2.1.3 Finansal tablolarda gösterilen EUR ve USD tutarlar

TMS/TFRS’ye uygun hazırlanan konsolide bilançoda gösterilen EUR ve USD tutarlar, TL tutarları üzerinden TCMB tarafından duyurulan 31 Aralık 2016 tarihindeki 3,7099 TL = 1 EUR ve 3,5192 TL = 1 USD resmi alış kurları, konsolide gelir, konsolide kapsamlı gelir ve konsolide nakit akış tablolarında gösterilen EUR ve USD tutarlar ise TCMB tarafından duyurulan 2016 yılı günlük resmi alış kurlarından hesaplanan 3,3398 TL = 1 EUR ve 3,0212 TL = 1 USD ortalama kurları kullanılarak hesaplanmış olup, bu konsolide finansal tabloların bir parçası değildir.

2.2 Türkiye Finansal Raporlama Standartları’ndaki Değişiklikler

1 Ocak-31 Aralık 2016 hesap dönemine ait konsolide finansal tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe politikaları, aşağıda belirtilen ve 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle geçerli yeni ve değiştirilmiş TMS/TFRS standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Yorumlama Komitesi (“TFRYK”) yorumları dışında, 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle hazırlanan finansal tablolar ile tutarlı olarak uygulanmıştır.

1 Ocak 2016 tarihinden itibarn geçerli olan yeni standart, değişiklik ve yorumlar:

- TFRS 11-Müşterek Faaliyetlerde Hisse Edinimi (Değişiklikler) - TMS 16 ve TMS 38-Kabul edilebilir Amortisman ve İtfa Yöntemlerinin Açıklığa Kavuşturulması (TMS 16 ve TMS 38’deki Değişiklikler) - TMS 16-Maddi Duran Varlıklar ve TMS 41-Tarımsal Faaliyetler: Taşıyıcı Bitkiler (Değişiklikler) - TMS 27-Bireysel Mali Tablolarda Özkaynak Yöntemi (TMS 27’de Değişiklik) - TFRS 10 ve TMS 28-Yatırımcı İşletmenin İştirak veya İş Ortaklığına Yaptığı Varlık Satışları veya Katkıları-Değişiklikler - TFRS 10, TFRS 12 ve TMS 28-Yatırım İşletmeleri: Konsolidasyon İstisnasının Uygulanması (TFRS 10 ve TMS 28’de Değişiklik) - TMS 1-Açıklama İnisiyatifi (TMS 1’de Değişiklik) - TFRS Yıllık İyileştirmeler-2012-2014 Dönemi FİNANSAL TABLOLAR

Söz konusu değişikliklerin Grup’un finansal durumu ve performansı üzerinde herhangi bir etkisi olmamıştır.

Yayımlanan ancak yürürlüğe henüz girmemiş ve erken uygulamaya konulmayan standartlar, değişiklikler ve iyileştirmeler:

- TFRS 15-Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat - TFRS 9-Finansal Araçlar

Söz konusu standart, değişiklik ve iyileştirmelerin Grup’un finansal durumu ve performansı üzerindeki muhtemel etkileri değerlendirilmektedir. 192 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

2.2 Türkiye Finansal Raporlama Standartları’ndaki Değişiklikler (devamı)

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) tarafından yayımlanmış fakat KGK tarafından yayımlanmamış yeni ve düzeltilmiş standartlar ve yorumlar:

- UFRS 10 ve UMS 28-Yatırımcı İşletmenin İştirak veya İş Ortaklığına Yaptığı Varlık Satışları veya Katkıları-Değişiklik - Yıllık İyileştirmeler-2010-2012 Dönemi - UFRS 16-Kiralama İşlemleri - UMS 12-Gelir Vergileri: Gerçekleşmemiş Zararlar için Ertelenmiş Vergi Varlıklarının Muhasebeleştirilmesi (Değişiklikler) - UMS 7-Nakit Akış Tabloları (Değişiklikler) - UFRS 2-Hisse Bazlı Ödeme İşlemlerinin Sınıflandırma ve Ölçümü (Değişiklikler) - UFRS 4-Sigorta Sözleşmeleri (Değişiklikler) - UMS 40-Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller: Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Transferleri (Değişiklikler) - UFRS Yorum 22-Yabancı Para Cinsiden Yapılan İşlemler ve Avans Bedelleri - UFRS Yıllık İyileştirmeler-2014-2016 Dönemi

Söz konusu standart, değişiklik ve iyileştirmelerin Grup’un finansal durumu ve performansı üzerindeki muhtemel etkileri değerlendirilmektedir.

2.3 Muhasebe Politikaları ve Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar

Yeni bir TMS/TFRS’nin ilk kez uygulanmasından kaynaklanan muhasebe politikası değişiklikleri, söz konusu TMS/TFRS’nin şayet varsa, geçiş hükümlerine uygun olarak geriye veya ileriye dönük olarak uygulanmaktadır. Herhangi bir geçiş hükmünün yer almadığı değişiklikler, muhasebe politikasında isteğe bağlı yapılan önemli değişiklikler veya tespit edilen muhasebe hataları geriye dönük olarak uygulanmakta ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenmektedir.

Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yalnızca bir döneme ilişkin ise, değişikliğin yapıldığı cari dönemde, gelecek dönemlere ilişkin ise, hem değişikliğin yapıldığı dönemde, hem de ileriye yönelik olarak uygulanır. Grup’un, cari dönem içerisinde muhasebe politika ve tahminlerinde gerçekleşen önemli değişiklikleri bulunmamaktadır.

2.4 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti

Konsolide finansal tabloların hazırlanmasında uygulanan önemli muhasebe politikaları aşağıda özetlenmiştir:

2.4.1 Grup muhasebesi a) Konsolide finansal tablolar aşağıda (b)’den (f)’ye kadar olan maddelerde belirtilen esaslara göre hazırlanan Ana Ortaklık Koç Holding’in, Bağlı Ortaklıkları’nın, İş Ortaklıkları’nın ve İştirakler’inin hesaplarını içerir. Konsolidasyon kapsamına dahil edilen şirketlerin finansal tablolarının hazırlanması sırasında, TMS/TFRS’ye uygunluk ve Grup tarafından uygulanan muhasebe politikalarına ve sunum biçimlerine uyumluluk açısından gerekli düzeltme ve sınıflandırmalar yapılmıştır. b) Bağlı Ortaklıklar: Koç Holding’in ya (a) doğrudan ve/veya dolaylı olarak kendisine ait olan hisseler veya Koç Ailesi’nin belirli üyelerine ve sadece bu aile üyeleri tarafından kontrol edilen şirketlere ait olan ve oy haklarının kullanımı Koç Holding’e verilen hisseler neticesinde, Koç Holding’in şirketlerdeki hisselerle ilgili oy hakkının %50’den fazlasını kullanma yetkisine sahip olduğu ya da (b) oy hakkının %50’den fazlasını kullanma yetkisine sahip olmamakla birlikte, dağınık ortaklık yapısı nedeniyle kontrol gücüne sahip olduğu ve/veya yatırım yaptığı işletmeyle olan ilişkisinden dolayı değişken getirilere maruz kaldığı, bu getirilerde hak sahibi olduğu, aynı zamanda bu getirileri yatırım yaptığı işletme üzerindeki gücüyle etkileme imkanına sahip olduğu durumda, yatırım yaptığı işletmeyi kontrol etme yetkisine ve gücüne sahip olduğu şirketler, bağlı ortaklık olarak değerlendirilir.

Bağlı Ortaklıklar’a ait bilançolar ve gelir tabloları tam konsolidasyon yöntemi kullanılarak konsolide edilmiş olup Koç Holding ve Bağlı Ortaklıkların sahip olduğu payların kayıtlı iştirak değerleri, ilgili özkaynaklar ile karşılıklı olarak netleştirilmiştir. Koç Holding ile Bağlı Ortaklıklar arasındaki grup içi işlemler ve bakiyeler konsolidasyon işlemi sırasında netleştirilmiştir. Koç Holding’in sahip olduğu hisselerin kayıtlı değerleri ve bunlardan kaynaklanan temettüler, ilgili özkaynaklar ve gelir tablosu hesaplarından netleştirilmiştir.

Bağlı Ortaklıklar, faaliyetleri üzerindeki kontrolün Grup’a transfer olduğu tarihten itibaren konsolidasyon kapsamına alınmış ve kontrolün ortadan kalktığı tarihte de konsolidasyon kapsamından çıkartılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 193

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

Konsolidasyona tabi tutulan Bağlı Ortaklıkların oy hakları ve etkin ortaklık oranları (%):

Koç Holding’in Etkin ortaklık doğrudan ve dolaylı Koç Ailesi üyelerinin Toplam oranları oy hakları oy hakları oy hakları Bağlı Ortaklıklar 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 ADG Enerji Yatırımları 40,68 40,68 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Akpa 40,68 40,68 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Anadoluhisarı Tankercilik 40,68 40,68 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Archin 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Arctic 39,18 39,18 96,72 96,72 - - 96,72 96,72 Arçelik 40,51 40,51 40,51 40,51 11,42 11,42 51,93 51,93 Arçelik Pazarlama (1) 40,51 - 100,00 - - - 100,00 - Ardutch 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Ardutch Taiwan 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Aygaz 40,68 40,68 40,68 40,68 10,53 10,53 51,21 51,21 Aygaz İletim 40,53 40,53 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Aygaz Toptan Satış 40,36 40,36 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Ayvalık Marina 48,46 48,46 95,57 95,57 4,43 4,43 100,00 100,00 Bakırköy Tankercilik (1) 34,95 - 100,00 - - - 100,00 - Beko Australia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Balkans 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Cesko 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko China 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Czech 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Deutschland 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Egypt 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Espana 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko France 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Hong Kong 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Italy 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Malaysia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko UK 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Polska 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Russia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Shangai 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Slovakia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Tayland 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko Ukraine 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Beko US (1) 40,51 - 100,00 - - - 100,00 - Beykoz Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Bilkom 82,28 82,28 99,94 99,94 0,06 0,06 100,00 100,00 CoVii 20,66 20,66 51,00 51,00 - - 51,00 51,00 Çengelköy Tankercilik (1) 34,95 - 100,00 - - - 100,00 - Dawlance Electronics (2) 40,51 - 100,00 - - - 100,00 - Dawlance (Private) (2) 40,51 - 100,00 - - - 100,00 - Defy 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Defy Botswana 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Defy Namibia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Defy Swaziland 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Ditaş 34,95 34,95 80,00 80,00 - - 80,00 80,00 Divan (3) 30,08 11,81 43,73 25,46 56,27 74,54 100,00 100,00 Düzey 31,65 31,65 32,28 32,28 61,28 61,28 93,56 93,56 Elektra Bregenz 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Eltek 69,80 69,80 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Enerji Yatırımları 85,68 85,68 98,50 98,50 - - 98,50 98,50 Entek 69,80 69,80 99,23 99,23 - - 99,23 99,23 Grundig Austria 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 FİNANSAL TABLOLAR Grundig Intermedia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Grundig Hungary (4) - 40,51 - 100,00 - - - 100,00 Grundig Multimedia 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 194 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

Koç Holding’in Etkin ortaklık doğrudan ve dolaylı Koç Ailesi üyelerinin Toplam oranları oy hakları oy hakları oy hakları Bağlı Ortaklıklar 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 Grundig Norway 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Grundig Portugal 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Grundig Sweden 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Grundig Switzerland 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Kadıköy Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Kandilli Tankercilik 40,68 40,68 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Karaköy Tankercilik (1) 34,95 - 100,00 - - - 100,00 - Karşıyaka Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Kartal Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Koç Finansman 64,71 64,71 94,50 94,50 5,50 5,50 100,00 100,00 Koç Sistem 41,14 41,14 41,18 41,18 53,17 53,17 94,35 94,35 Koç Yapı Malzeme 43,18 43,18 43,18 43,18 47,62 47,62 90,81 90,81 Kuleli Tankercilik 40,68 40,68 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Kuzguncuk Tankercilik 40,68 40,68 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Maltepe Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Mares (5) 38,60 36,81 41,45 36,81 33,46 33,46 74,91 70,27 Otokar (6) 44,90 44,90 44,92 44,92 2,70 2,70 47,62 47,62 Otokar Europe 44,90 44,90 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Otokoç 96,42 96,42 96,57 96,57 3,43 3,43 100,00 100,00 Otokoç Sigorta 48,22 48,22 50,02 50,02 49,98 49,98 100,00 100,00 Otoyol 53,95 53,95 53,95 53,95 10,18 10,18 64,13 64,13 Pan Asia (2) 40,51 - 100,00 - - - 100,00 - Pendik Tankercilik (1) 34,95 - 100,00 - - - 100,00 - Ram Dış Ticaret 57,70 57,70 83,45 83,45 14,66 14,66 98,11 98,11 Raupach (7) - 40,51 - 100,00 - - - 100,00 RMK Marine 60,51 60,51 66,84 66,84 33,16 33,16 100,00 100,00 Salacak Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Sarıyer Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Set Auto (8) 96,42 92,49 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Setur 46,38 46,38 81,13 81,13 18,87 18,87 100,00 100,00 Seymenoba Elektrik 69,80 69,80 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 T Damla Denizcilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Tat Gıda 43,82 43,82 44,07 44,07 7,12 7,12 51,19 51,19 Tek-Art Marina 75,92 75,92 75,92 75,92 24,08 24,08 100,00 100,00 Tuzla Tankercilik (1) 34,95 - 100,00 - - - 100,00 - Tüpraş 43,70 43,70 51,00 51,00 - - 51,00 51,00 United Refrigeration (2) 40,51 - 100,00 - - - 100,00 - Üsküdar Tankercilik 34,95 34,95 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Vietbeko 40,51 40,51 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Yalova Marina 47,96 47,96 100,00 100,00 - - 100,00 100,00 Zer Ticaret 39,00 39,00 39,00 39,00 60,06 60,06 99,06 99,06

Konsolide finansal durum ve finansal performans üzerinde önemli etkileri bulunmayan Demir Export ve Yeni Dore Madencilik, 2016 yılı sonunda konsolidasyon kapsamından çıkarılmış olup, finansal yatırımlar içerisinde muhasebeleştirilmiştir. İlgili şirketlerin etkin ortaklık oranları %2,34’tür.

(1) 2016 yılında kurulmuştur. (2) 2016 yılında satın alınmıştır (Not 3). (3) Divan sermayesinin %18,27’sini oluşturan hisselerin Koç Holding tarafından satın alınması kapsamında, Koç Holding’in ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir. (4) 2016 yılı içinde tasfiye olmuştur. (5) Mares’in 31 Mayıs 2016 tarihinde yapılan Olağanüstü Genel Kurul’unda kira geliri ile ilgili gündem maddesine olumsuz oy veren pay sahiplerine paylarını Mares’e satarak ortaklıktan ayrılma hakkı tanınmıştır. Bu kapsamda 256.009 TL nominal değerli pay (%4,64) Mares tarafından geri alınmış, dolayısıyla Koç Holding'in ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir. (6) Koç Holding’in Otokar’daki toplam oy hakkı %50’den az olmakla birlikte, Otokar’ın dağınık sermaye yapısı da dikkate alındığında, Koç Holding bu şirket’in değişken getirilerine maruz kalmakta, bu getirilerde hak sahibi olmakta ve bu getirileri gücüyle etkileme imkanına sahip olmaktadır; dolayısıyla Otokar’ı kontrol ve konsolide etmektedir. (7) 2016 yılı içinde Beko Deutschland ile birleşmiştir. (8) Set Auto sermayesinde, Koç Holding’in sahip olduğu %30’luk paylar ile Setur’un sahip olduğu %10’luk payların Otokoç tarafından satın alınması kapsamında, Koç Holding’in ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 195

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) c) İş Ortaklıkları, Koç Holding ve Bağlı Ortaklıkları’nın bir veya daha fazla müteşebbis ortak tarafından müştereken yönetilmek üzere, bir ekonomik faaliyetin üstlenilmesi için bir sözleşme dahilinde oluşturulmuştur. Koç Holding bu müşterek kontrolü, kendisinin doğrudan ya da dolaylı olarak sahip olduğu hisselerden veya Koç Ailesi üyelerinin ve ilişkili tarafların sahip olduğu paylara ait oy haklarını onlar adına kullanma yetkisinden yararlanarak sağlamaktadır.

1 Ocak 2013 tarihinde veya sonrasında başlayan yıllık hesap dönemlerinden itibaren uygulanmak üzere yürürlüğe giren ve “TMS 31 İş Ortaklıklarındaki Paylar” standardını yürürlükten kaldıran, “TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar” standardı, iş ortaklıklarındaki payların “TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar” standardı uyarınca özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilmesini zorunlu kılmaktadır.

Özkaynak yöntemine göre, iş ortaklığı yatırımı, başlangıçta elde etme maliyeti ile muhasebeleştirilir. Edinme tarihinden sonra ise, yatırımcının yatırım yapılan işletmenin kâr veya zararındaki payı yatırımın defter değeri artırılarak ya da azaltılarak finansal tablolara yansıtılır. Yatırımcının yatırım yapılan işletmenin kâr veya zararından alacağı pay, yatırımcının kâr veya zararı olarak muhasebeleştirilir. Yatırım yapılan bir işletmeden alınan dağıtımlar (kâr payı vb.) yatırımın defter değerini azaltır. Yatırım yapılan işletmenin defter değerinin, işletmenin diğer kapsamlı kârındaki değişikliklerden yatırımcıya düşen pay oranında düzeltilmesi gerekir.

İş Ortaklıkları için özkaynak yöntemi uygulanmasında Koç Holding’in doğrudan ve dolaylı oy hakkı nispeti dikkate alınmıştır.

İş Ortaklıkları’nın oy hakları ve etkin ortaklık oranları (%):

Koç Holding’in Etkin ortaklık doğrudan ve dolaylı Koç Ailesi üyelerinin Toplam oranları oy hakları oy hakları oy hakları İş Ortaklıkları 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015

Arçelik LG Klima 23,23 23,23 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Ayas Enerji 34,90 34,90 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Fer-Mas 37,59 37,59 37,86 37,86 - - 37,86 37,86 Fiat Finans 37,59 37,59 37,86 37,86 - - 37,86 37,86 Ford Otosan 38,46 38,46 38,46 38,46 2,61 2,61 41,07 41,07 Güney Tankercilik 9,00 9,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Koç Finansal Hizmetler (*) 43,27 40,21 44,81 44,12 5,19 5,88 50,00 50,00 Koçtaş Yapı Market 42,64 42,64 49,92 49,92 0,08 0,08 50,00 50,00 Kuzey Tankercilik 9,00 9,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Netsel 41,76 41,76 55,00 55,00 - - 55,00 55,00 Opet 18,00 18,00 41,33 41,33 8,67 8,67 50,00 50,00 Opet Aygaz Gayrimenkul 29,34 29,34 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Opet Fuchs 9,00 9,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Opet International 18,00 18,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Opet Trade BV 18,00 18,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Opet Trade Singapore 18,00 18,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Stiching Custody (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 THY Opet 9,00 9,00 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Tofaş 37,59 37,59 37,59 37,59 0,27 0,27 37,86 37,86 Türk Traktör 37,50 37,50 37,50 37,50 - - 37,50 37,50 Yapı Kredi Azerbaycan (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 FİNANSAL TABLOLAR 196 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

Koç Holding’in Etkin ortaklık doğrudan ve dolaylı Koç Ailesi üyelerinin Toplam oranları oy hakları oy hakları oy hakları İş Ortaklıkları 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 Yapı Kredi Bankası (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Faktoring (*) 35,38 32,88 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Finansal Kiralama (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Holding (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Invest (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Koray (*) 10,78 10,01 30,45 30,45 - - 30,45 30,45 Yapı Kredi Malta (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Menkul (*) 35,38 32,88 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Moscow (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Nederland (*) 35,39 32,89 50,00 50,00 - - 50,00 50,00 Yapı Kredi Portföy (*) 35,37 32,87 50,00 50,00 - - 50,00 50,00

(*) Koç Finansal Hizmetler’in sermayesinde, Vehbi Koç Vakfı’nın sahip olduğu %0,69’luk paylar ile Arçelik’in sahip olduğu %3,98’lik payların Koç Holding tarafından satın alınması kapsamında, Koç Holding’in ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir. d) İştirakler’deki yatırımlar özkaynak yöntemi ile muhasebeleştirilmektedir. Bunlar, Grup’un genel olarak oy hakkının %20 ile %50’sine sahip olduğu veya Grup’un, şirket faaliyetleri üzerinde kontrol yetkisine sahip bulunmamakla birlikte önemli etkiye sahip olduğu kuruluşlardır. Grup ile İştirakler arasındaki işlemlerden doğan gerçekleşmemiş karlar ve zararlar Grup’un İştirakler’deki payı ölçüsünde düzeltilmektedir.

İştiraklerin oy hakları ve etkin ortaklık oranları (%):

Etkin ortaklık Koç Holding’in doğrudan Koç Ailesi üyelerinin Toplam oranları ve dolaylı oy hakları oy hakları oy hakları İştirakler 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 Allianz Emeklilik (*) 7,08 6,58 20,00 20,00 - - 20,00 20,00 Banque de Commerce (*) 10,85 10,09 30,67 30,67 - - 30,67 30,67

(*) Koç Finansal Hizmetler’in sermayesinde, Vehbi Koç Vakfı’nın sahip olduğu %0,69’luk paylar ile Arçelik’in sahip olduğu %3,98’lik payların Koç Holding tarafından satın alınması kapsamında, Koç Holding’in ilgili şirketteki etkin ortaklık oranı değişmiştir. e) Grup’un Koç Ailesi üyeleri ile birlikte toplam oy haklarının %20’nin altında olduğu veya %20’nin üzerinde olmakla birlikte Grup’un ve Koç Ailesi üyelerinin önemli bir etkiye sahip olmadığı veya konsolide finansal tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen veya değişken getirilerine önemli ölçüde maruz kalmadığı şirketler konsolide finansal tablolarda satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmaktadır.

Teşkilatlanmış piyasalarda kote pazar fiyatları olan ve gerçeğe uygun değerleri güvenilir bir şekilde hesaplanabilen satılmaya hazır finansal varlıklar, gerçeğe uygun değerleriyle konsolide finansal tablolara yansıtılmıştır.

Teşkilatlanmış piyasalarda işlem görmeyen ve gerçeğe uygun değerleri güvenilir bir şekilde belirlenemeyen satılmaya hazır finansal varlıklar, maliyet bedelleri üzerinden, varsa, değer kaybı ile ilgili karşılık düşüldükten sonra konsolide finansal tablolara yansıtılmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 197

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı) f) Bağlı Ortaklıkların net varlıklarında ve faaliyet sonuçlarında ana ortaklık dışı paya sahip hissedarların payları, konsolide finansal tablolarda “kontrol gücü olmayan paylar” olarak gösterilmektedir. Koç Holding’in hissedarı olan Koç Ailesi’nin üyeleri ve bu aile üyeleri tarafından kontrol edilen şirketler bir kısım Bağlı Ortaklıkların sermayesinde pay sahibidirler. Konsolide finansal tablolarda bu aile üyelerinin ve şirketlerin payları kontrol gücü olmayan paylar olarak belirtilmiş; ana ortaklığa ait özkaynaklara ve net dönem karına dahil edilmemiştir.

2.4.2 Finansal bilgilerin bölümlere göre raporlaması

Bölümlere göre raporlama, Grup’un faaliyetlere ilişkin karar almaya yetkili merciine yapılan raporlamayla yeknesaklığı sağlayacak biçimde düzenlenmiştir. Grup’un faaliyetlere ilişkin karar almaya yetkili mercii, bölümlere tahsis edilecek kaynaklara ilişkin kararların alınmasından ve bölümlerin performansının değerlendirilmesinden sorumludur. “Diğer” altında birleştirilen sektörler raporlanabilir bölüm olmak için yeterli sayısal alt sınırları karşılayamamaları nedeniyle bölümlere göre raporlamanın sunumu için birleştirilmiştir.

Bir faaliyet bölümünün, raporlanabilir bölüm olarak belirlenebilmesi için, işletme dışı müşterilere yapılan satışlar ve bölümler arası satışlar veya transferler de dahil olmak üzere, raporlanan hasılatının, işletme içi ve dışı tüm faaliyet bölümlerinin toplam hasılatının yüzde 10’unu veya daha fazlasını oluşturması, raporlanan kâr veya zararının yüzde 10’u veya daha fazlası olması veya varlıklarının, tüm faaliyet bölümlerinin toplam varlıklarının yüzde 10’u veya daha fazlası olması gerekmektedir. Yönetimin bölüme ilişkin bilgilerin finansal tablo kullanıcıları için faydalı olacağına inanması durumunda, yukarıdaki sayısal alt sınırlardan herhangi birini karşılamayan faaliyet bölümleri de raporlanabilir bölümler olarak değerlendirilebilir ve bunlara ilişkin bilgiler ayrı olarak açıklanabilir.

“TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar” standardının yürürlüğe girmesi ile birlikte Grup’un İş Ortaklıkları’nın finansal bilgileri oransal konsolidasyon yöntemi ile konsolide edilmemektedir. Bu sebeple, bölümlere göre raporlamanın, “TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar” standardında belirlenen özkaynak yöntemi baz alınarak yapılması durumunda, İş Ortaklıkları’nın net dönem karı dışında kalan ciro, faaliyet karı ve vergi öncesi kar gibi diğer ana finansal bilgileri, bölüm sonuçları içerisinde yer alamayacaktır.

İş Ortaklıkları’nın faaliyetleri ve Grup ve sektör finansal sonuçlarına etkileri, Grup’un faaliyetlerine ilişkin karar almaya yetkili mercii tarafından detaylı olarak takip edilmeye devam etmektedir. Bu sebeple, 1 Ocak 2013 tarihinden sonraki dönemlerde bölümlere göre raporlama bilgileri, İş Ortaklıkları için “TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar” standardında belirlenen özkaynak yöntemi baz alınarak hazırlanmamış; yeni bölümlere göre raporlama yaklaşımı çerçevesinde İş Ortaklıkları’nın finansal bilgileri de bölüm sonuçları içerisine, tam konsolidasyon (%100 olarak) yöntemi ile dahil edilmiştir. Grup, bu yeni yaklaşım çerçevesinde oluşan bölümlere göre raporlama bilgilerini, “kombine finansal bilgiler” olarak tanımlamaktadır.

2.4.3 Yabancı para çevrimi

Fonksiyonel ve sunum para birimi

Bağlı Ortaklıklar, İş Ortaklıkları ve İştirakler’in finansal tablolarındaki her bir kalem, operasyonlarını sürdürdükleri temel ekonomik ortamda geçerli olan para birimi kullanılarak muhasebeleştirilmiştir (“fonksiyonel para birimi”). Konsolide finansal tablolar, Koç Holding’in fonksiyonel ve sunum para birimi olan TL kullanılarak sunulmuştur.

Yabancı para işlem ve bakiyeler

Yabancı para işlemler, işlem tarihlerinde geçerli olan döviz kurları üzerinden çevrilmiştir. Yabancı paraya dayalı parasal varlık ve yükümlülükler, bilanço tarihinde geçerli olan döviz kurları kullanılarak çevrilmiştir. Finans dışı sektörlerde faaliyet gösteren Grup şirketlerinde yabancı paraya dayalı ticari işlemlerden (ticari alacak ve borç) doğan kur farkı geliri veya gideri “esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde, yabancı paraya dayalı diğer parasal varlık ve yükümlülüklerin çevrimlerinden doğan kur farkı geliri veya gideri ise “finansman gelirleri/giderleri” olarak konsolide gelir tablosuna yansıtılmıştır. Finans sektöründe faaliyet gösteren Grup şirketlerinde ise, yabancı paraya dayalı parasal varlık ve yükümlülüklerin çevrimlerinden doğan kur farkı geliri veya gideri “finans sektörü faaliyetlerinden gelirler/giderler” olarak konsolide gelir tablosuna yansıtılmıştır.

Yabancı para cinsinden olan ve maliyet değeri ile ölçülen parasal olmayan kalemler ilk işlem tarihindeki kurlardan fonksiyonel para birimine çevrilmiştir. Yabancı para cinsinden olan ve gerçeğe uygun değerleri ile ölçülen parasal olmayan kalemler ise gerçeğe uygun değerin tespit edildiği tarihte geçerli olan kurlardan fonksiyonel para birimine çevrilmiştir.

Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıklar, iş ortaklıkları ve iştiraklerin finansal tabloları

Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren Bağlı Ortaklıklar, İş Ortaklıkları ve İştirakler’in, Grup muhasebe politikalarına göre düzenlenmiş finansal tablolarında yer alan; varlık ve yükümlülükleri bilanço tarihindeki döviz kuru, gelir ve giderleri ise ortalama döviz kurları kullanılarak TL’ye çevrilmiştir. Kapanış ve ortalama kur kullanımı sonucu ortaya çıkan kur farkları özkaynaklar içerisindeki yabancı para çevrim farkları kalemi altında takip edilmektedir.

2.4.4 Durdurulan faaliyetler ile satış amaçlı elde tutulan varlık grupları ve ilgili yükümlülükler

Durdurulan faaliyet, bir işletmenin koordine edilmiş bir plan çerçevesinde elden çıkarılması planlanan veya satış amaçlı elde tutulan ana iş kolu / faaliyetlerinin coğrafi bölümünü ifade etmektedir.

Durdurulan faaliyetleri oluşturan varlık veya varlık gruplarının elden çıkarılması sırasında finansal tablolara yansıtılan vergi öncesi kar veya zarar ve durdurulan faaliyetlerin FİNANSAL TABLOLAR vergi sonrası karı veya zararının detayları dipnotlarda açıklanır. Ayrıca, durdurulan faaliyetlerin işletme, yatırım ve finansman faaliyetleriyle ilişkilendirilen net nakit akışları ilgili dipnotta belirtilir.

Duran varlık grupları, kullanılması suretiyle değil, satış işlemi sonucu geri kazanılacağı durumlarda, satış amaçlı elde tutulan duran varlık grupları olarak sınıflandırılır. Bu varlıklarla doğrudan ilişkilendirilen yükümlülükler ise benzer şekilde gruplanır.

Satış amaçlı olarak sınıflandırma kriterini karşılayan duran varlıklar veya varlık grupları gerçeğe uygun değerinden satış maliyetlerinin düşülmesi ile bulunan değer ile taşınan değerin düşük olanı ile ölçülür. Bu varlıklar üzerinden amortisman ayrılmaz. 198 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

2.4.5 İlişkili taraflar

Bu konsolide finansal tabloların amacı doğrultusunda, ortaklar, Koç Holding A.Ş. ana ortakları ve üst düzey yönetimi ve yönetim kurulu üyeleri, yakın aile üyeleri ve onlar tarafından kontrol edilen ve önemli etkinliğe sahip bulunulan tüzel kişiler ile konsolidasyona dahil edilmeyen bağlı ortaklıklar ve iş ortaklıkları “ilişkili taraflar” olarak kabul ve ifade edilmişlerdir.

2.4.6 Finansal varlıklar

Grup finansal varlıkları ile ilgili sınıflandırma işlemini ilgili varlıkların edinilmesi sırasında yapmakta olup düzenli bir şekilde gözden geçirmektedir.

“Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar”, piyasada kısa dönemde oluşan fiyat ve benzeri unsurlardaki dalgalanmalardan kar sağlama amacıyla elde edilen veya elde edilme nedeninden bağımsız olarak kısa dönemde kar sağlamaya yönelik bir portföyün parçası olan finansal varlıklardır. İlgili finansal varlıklar, bilançoya, ilk kayda alımları ve kayda alınmalarını takip eden dönemlerde gerçeğe uygun değerleri ile muhasebeleştirilmektedir. Yapılan değerleme sonucu oluşan kazanç ve kayıplar gelir tablosunda muhasebeleştirilmektedir.

“Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar”, vadesine kadar saklama niyetiyle elde tutulan ve fonlama kabiliyeti dahil olmak üzere vade sonuna kadar elde tutulabilmesi için gerekli koşulların sağlanmış olduğu, sabit veya belirlenebilir ödemeleri ile sabit vadesi bulunan krediler ve alacaklar dışında kalan türev olmayan finansal varlıklardır. Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş bedel üzerinden değerlenmektedir.

“Satılmaya hazır finansal varlıklar”, krediler ve alacaklar ile vadeye kadar elde tutulacak ve gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışında kalan finansal varlıklardan oluşmaktadır. Bunlar, yönetimin bilanço tarihinden sonraki 12 aydan daha kısa bir süre için finansal aracı elde tutma niyeti olmadıkça veya işletme sermayesinin arttırılması amacıyla satışına ihtiyaç duyulmayacaksa ki bu durumda dönen varlıklar içinde dahil edilir, duran varlıklara dahil edilmiştir.

Satılmaya hazır finansal varlıklar kayda alınmalarını izleyen dönemlerde gerçeğe uygun değerle değerlenmiştir. Borsalarda veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda aktif olarak işlem gören satılmaya hazır finansal varlıklar borsa fiyatı ile işlem görmeyenler ise indirgenmiş nakit akışı, karşılaştırılabilir işlemler/şirketler gibi değerleme yöntemleri uygulanarak tespit edilmiş gerçeğe uygun değerleri ile gösterilir.

Özkaynağa dayalı satılmaya hazır finansal varlıkların borsaya kayıtlı herhangi bir gerçeğe uygun değerinin bulunmadığı veya gerçeğe uygun değerin hesaplanmasında kullanılan diğer yöntemlerin uygun olmaması nedeniyle gerçeğe uygun değerin güvenilir bir şekilde ölçülemediği durumlarda finansal varlıkların kayıtlı değeri elde etme maliyeti tutarından varsa değer düşüklüğü karşılığının çıkarılması suretiyle değerlenmiştir.

Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki değişiklikleri sebebiyle oluşan gerçekleşmemiş kazançlar ve zararlar, vergi etkisi de yansıtıldıktan sonra net değerleri üzerinden özkaynaklar içinde ayrı bir kalem olan “finansal varlıklar değer artış fonu”nda muhasebeleştirilmektedir. Satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmış olan borçlanmayı temsil eden finansal varlıkların gerçeğe uygun değer değişikliği bu finansal varlıkların bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile iskonto edilmiş bedelleri arasındaki fark olarak hesaplanmaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıklar konsolide finansal tablolardan çıkarıldıklarında, özkaynaklarda finansal varlıklar değer artış fonunda takip edilen ilgili kazanç veya zararlar konsolide gelir tablosuna transfer edilir. Satılmaya hazır finansal varlıkların elde etme maliyeti ile gerçeğe uygun değeri arasında oluşan olumsuz farklar ise kalıcı değer düşüklüğüne yönelik objektif kanıtlar olması halinde konsolide gelir tablosu ile ilişkilendirilir.

Satılmaya hazır finansal varlıkların faiz ve kar payları ilgili faiz geliri ve temettü gelirleri hesaplarında muhasebeleştirilmektedir.

“Krediler ve alacaklar” sabit veya belirli ödemeleri olan, aktif bir piyasada işlem görmeyen ve türev olmayan finansal varlıklardır. Vadeleri bilanço tarihinden itibaren 12 aydan kısa ise dönen varlıklar, 12 aydan uzun ise duran varlık olarak gösterilir. Grup’un kredi ve alacakları, “nakit ve nakit benzeri varlıklar”, “ticari alacaklar”, “müşterilere verilen avans ve krediler”den oluşmaktadır.

2.4.7 Satış ve geri alım anlaşmaları

Ters repo konusu finansal varlıklar karşılığı verilen fonlar konsolide finansal tablolarda ters repo alacakları olarak nakit ve nakit benzeri değerler altında muhasebeleştirilir. Söz konusu ters repo anlaşmaları ile belirlenen alış ve geri satış fiyatları arasındaki farkın döneme isabet eden kısmı için iç iskonto oranı yöntemine göre gelir reeskontu hesaplanır ve ters repoların maliyetine eklenmesi suretiyle muhasebeleştirilir.

2.4.8 Nakit ve nakit benzerleri

Nakit ve nakit benzeri değerler, kasada tutulan nakit, vadeleri üç ay veya daha kısa olan bankalarda tutulan mevduat, satılmaya hazır finansal varlıklardan edinilme tarihinde vadesine üç aydan az kalmış devlet tahvili/hazine bonoları, diğer likit yatırımları ve bloke mevduatları içerir.

2.4.9 Ticari alacaklar

Alıcıya ürün veya hizmet sağlanması sonucunda oluşan ticari alacaklar tahakkuk etmemiş finansman gelirlerinden netleştirilmiş olarak gösterilirler. Tahakkuk etmemiş finansman gelirleri sonrası ticari alacaklar, orijinal fatura değerinden kayda alınan alacakların izleyen dönemlerde elde edilecek tutarlarının etkin faiz yöntemi ile iskonto edilmesi ile hesaplanır. Belirlenmiş faiz oranı olmayan kısa vadeli alacaklar, orijinal etkin faiz oranının etkisinin çok büyük olmaması durumunda, maliyet değerleri üzerinden gösterilmektedir.

Tahsil imkanının kalmadığına dair objektif bir bulgu olduğu takdirde ilgili ticari alacaklar için değer düşüklüğü karşılığı ayrılmaktadır. Söz konusu karşılığın tutarı, alacağın kayıtlı değeri ile tahsili mümkün tutar arasındaki farktır. Tahsili mümkün tutar, teminatlardan ve güvencelerden tahsil edilebilecek meblağlar da dahil olmak üzere tüm nakit akışlarının, oluşan ticari alacağın orijinal etkin faiz oranı esas alınarak iskonto edilen değeridir.

Değer düşüklüğü karşılığı ayrılmasını takiben, değer düşüklüğüne uğrayan alacak tutarının tamamının veya bir kısmının tahsil edilmesi durumunda, tahsil edilen tutar ayrılan değer düşüklüğü karşılığından düşülerek diğer gelirlere kaydedilir. Tahsil kabiliyeti kalmamış ve ilave nakit sağlanması beklenmeyen şüpheli ticari alacaklar, karşılıkları ile beraber kayıtlardan düşülmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 199

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

Ticari işlemlere ilişkin vade farkı gelirleri/giderleri ile kur farkı gelirleri/giderleri, konsolide gelir tablosunda “esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde muhasebeleştirilmektedir.

2.4.10 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar

Grup tarafından doğrudan borç ya da kredi vermek amacıyla oluşan finansal varlıklar, finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar olarak sınıflandırılır ve iskonto edilmiş maliyet bedelinden değer düşüklüğü karşılığı düşülerek kaydedilir. Bütün kullandırılan krediler ve avanslar, para müşterilere transfer edildiğinde konsolide finansal tablolara kaydedilir.

Grup, kullandırılan kredi tutarlarının tahsil edilmeyecek olduğunu gösteren objektif bir bulgu olduğu takdirde verilen avans ve krediler için bir kredi değer düşüklüğü karşılığı ayırmaktadır. Karşılık tutarı, kredinin kayıtlı değeri ile tahsili mümkün tutar arasındaki farktır. Tahsili mümkün tutar, teminatlardan ve güvencelerden tahsil edilebilecek meblağlar da dikkate alınmak üzere tüm nakit akışlarının, kredinin oluştuğu zamanki orijinal etkin faiz oranı esas alınarak iskonto edilen cari değeridir.

Kredi değer düşüklüğü karşılığı, ayrıca bilanço tarihindeki kredi portföyü içerisinde olası zararların bulunduğuna dair objektif bir delili olan zararları da kapsar. Kredi değer düşüklüğü karşılığı, Grup’un kredi risk politikası, mevcut kredi portföyünün genel yapısı, müşterilerin mali bünyeleri, mali olmayan verileri ekonomik konjonktür ve geçmiş deneyimler dikkate alınarak tahmin edilir.

Dönem içinde ayrılan karşılıklar kapsamlı gelir tablosunda muhasebeleştirilmektedir. Tahsili mümkün olmayan kredi ve alacaklar bütün yasal işlemler tamamlandıktan sonra kayıtlardan silinmektedir. Daha önce karşılık ayrılan kredi ile ilgili alacaklar tahsil edildiğinde ayrılan karşılık tutarı bilançodaki karşılık hesabından düşülerek, gelir tablosunda karşılık giderleri hesaplarına gelir olarak yansıtılmaktadır.

2.4.11 Tahakkuk etmemiş finansman gelirleri/giderleri

Tahakkuk etmemiş finansman gelirleri/giderleri, vadeli satışlar ve alımların üzerinde bulunan finansal gelirler ve giderleri temsil eder. Bu gelirler ve giderler, önemlilik ilkesi çerçevesinde, kredili satış ve alımların süresi boyunca, etkin faiz oranı yöntemi ile hesaplanır ve “esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler” hesabı altında gösterilir.

2.4.12 Stoklar

Stokların maliyeti tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir. Stokların maliyeti ağırlıklı ortalama metodu ile hesaplanmaktadır. Stoklar, maliyet bedelinin veya net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenir. Net gerçekleşebilir değer, olağan ticari faaliyet içerisinde oluşan tahmini satış fiyatından, tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli satış maliyetlerinin indirilmesiyle elde edilen tutardır.

2.4.13 Operasyonel kiralamaya konu varlıklar

Operasyonel kiralamaya konu varlıklar, Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Otokoç’un araç kiralama hizmetlerine konu ettiği motorlu araçları içermektedir. Grup, operasyonel kiralamaya konu olan varlıklarından bir yıldan uzun süreli kiralamak üzere sahip olunanları “maddi duran varlıklar” olarak, bir yıldan kısa süreli kiraya vermek üzere sahip olunan ve Otokoç’un olağan faaliyet akışında ilgili kira süresi sonunda elden çıkarılması beklenenleri ise “diğer dönen varlıklar” olarak sınıflandırmaktadır. İlgili varlıkların elde etme maliyetleri ile kiralama süreleri sonunda öngörülen ikinci el satış değerleri arasındaki fark, kiralama sözleşmeleri süresince doğrusal yöntemle amortismana tabi tutulmaktadır. Operasyonel kiralamaya konu varlıkların kiralanması sona ererek satışına karar verildiğinde, bu varlıklar kalan net defter değerleri üzerinden stoklara transfer edilir.

2.4.14 Yatırım amaçlı gayrimenkuller

Mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılmak veya idari maksatlarla veya işlerin normal seyri esnasında satılmak yerine, kira elde etmek veya değer kazanması amacıyla veya her ikisi için elde tutulan araziler ve binalar “yatırım amaçlı gayrimenkuller” olarak sınıflandırılır ve maliyet yöntemine göre maliyet eksi birikmiş amortisman değerleri ile gösterilir. Yatırım amaçlı gayrimenkuller doğrusal amortisman metoduyla 3-50 yıl arasında değişen faydalı ömürleri üzerinden amortismana tabi tutulmaktadır.

Yatırım amaçlı gayrimenkuller olası bir değer düşüklüğünün tespiti amacıyla incelenir ve bu inceleme sonunda yatırım amaçlı gayrimenkullerin kayıtlı değeri, geri kazanılabilir değerinden fazla ise, karşılık ayrılmak suretiyle geri kazanılabilir değerine indirilir. Geri kazanılabilir değer, ilgili yatırım amaçlı gayrimenkulün mevcut kullanımından gelecek net nakit akışları ile satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değerden yüksek olanı olarak kabul edilir.

2.4.15 Maddi duran varlıklar ve ilgili amortismanlar

Maddi duran varlıklar, elde etme maliyetinden birikmiş amortismanın düşülmesi suretiyle gösterilmektedir. Maddi duran varlıklar doğrusal amortisman metoduyla faydalı ömür esasına uygun bir şekilde amortismana tabi tutulmuştur. Arazi ve arsalar için sınırsız ömürleri olması sebebi ile amortisman ayrılmamaktadır.

Maddi duran varlıkların amortisman dönemleri, tahmin edilen faydalı ömürleri esas alınarak, aşağıda belirtilmiştir:

Binalar 5-50 yıl

Yeraltı ve yerüstü düzenleri 3-50 yıl FİNANSAL TABLOLAR Makine ve teçhizat 3-50 yıl Döşeme ve demirbaşlar 2-50 yıl Motorlu araçlar 3-25 yıl Özel maliyetler 3-10 yıl

Faydalı ömür ve amortisman yöntemi düzenli olarak gözden geçirilmekte, buna bağlı olarak uygulanan amortisman yöntemi ve süresinin ilgili varlıktan edinilecek ekonomik faydalar ile paralel olup olmadığına bakılmaktadır. 200 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

Maddi duran varlıklar olası bir değer düşüklüğünün tespiti amacıyla incelenir ve maddi duran varlığın kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerinden fazla ise, karşılık ayrılmak suretiyle kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerine indirilir. Geri kazanılabilir değer, ilgili maddi duran varlığın mevcut kullanımından gelecek net nakit akışları ile satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değerinden yüksek olanı olarak kabul edilir.

Maddi bir duran varlığa yapılan normal bakım ve onarım harcamaları, gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Maddi duran varlığın kapasitesini genişleterek kendisinden gelecekte elde edilecek faydayı arttıran nitelikteki yatırım harcamaları, maddi duran varlığın maliyetine eklenmekte ve ilgili maddi duran varlığın kalan tahmini faydalı ömrü üzerinden amortismana tabi tutulmaktadır.

Makine ve teçhizatlar, kapasitelerinin tam olarak kullanılmaya hazır olduğu durumlarda aktifleştirilir ve amortismana tabi tutulurlar.

Maddi duran varlıkların elden çıkartılması sonucu oluşan kar veya zarar, net bilanço değeri ile tahsil edilen tutarların karşılaştırılması ile belirlenir ve cari dönemde “ yatırım faaliyetlerinden gelirler/giderler” hesabı altında gösterilir.

2.4.16 Maddi olmayan duran varlıklar ve ilgili itfa payları

Maddi olmayan duran varlıklar, kullanım haklarını, markaları, geliştirme maliyetlerini, müşteri ilişkilerini, bilgi sistemlerini, üretim lisanslarını ve diğer tanımlanabilir hakları içermektedir. Maddi olmayan duran varlıklar, elde etme maliyetlerinden kayda alınır ve tahmini faydalı ömürleri boyunca doğrusal olarak itfa edilirler. İşletme birleşmesi yoluyla edinilen maddi olmayan duran varlıkların maliyeti satın alım tarihindeki gerçeğe uygun değerleridir. Faydalı ömürleri belirsiz olan varlıklar itfa edilmezler ve yıllık olarak değer düşüklüğünün mevcudiyetine yönelik test edilirler. Değer düşüklüğünün olması durumunda maddi olmayan duran varlıkların kayıtlı değeri, geri kazanılabilir tutara indirilir ve ilgili tutar dönem sonuçlarına gider olarak yansıtılır.

Maddi olmayan duran varlıkların itfa dönemleri, tahmin edilen faydalı ömürleri esas alınarak, aşağıda belirtilmiştir:

Haklar 4-15 yıl Marka Sınırsız ömür Geliştirme maliyetleri 2-10 yıl Müşteri ilişkileri 8-50 yıl Diğer maddi olmayan duran varlıklar 5-40 yıl

2.4.17 Finansal kiralamalar a) Grup-kiracı olarak

Finansal kiralama

Grup’un esas olarak mülkiyetin tüm risk ve ödüllerini üstüne aldığı maddi duran varlık kiralaması, finansal kiralama şeklinde sınıflandırılır. Finansal kiralamalar, kiralama döneminin başlangıcında finansal kiralama konusu sabit kıymetin rayiç değeri ile kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanını esas almak suretiyle maddi duran varlıklara dahil etmektedir. Kiralamadan doğan finansman maliyetleri kiralama süresi boyunca sabit bir faiz oranı oluşturacak şekilde kira dönemine yayılmaktadır. Ayrıca, finansal kiralama konusu sabit kıymetler faydalı ömürleri esas alınmak suretiyle amortismana tabi tutulmaktadır. Finansal kiralama konusu sabit kıymetlerin değerinde bir azalma tespit edilirse değer düşüklüğü karşılığı ayrılır. Finansal kiralama borçları ile ilgili faiz ve kur farkı giderleri konsolide gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Kira ödemeleri finansal kiralama borçlarından düşülür.

Faaliyet kiralaması

Mülkiyete ait risk ve ödüllerin önemli bir kısmının kiralayana ait olduğu kiralama işlemi, faaliyet kiralaması olarak sınıflandırılır. Faaliyet kiraları olarak (kiralayandan alınan teşvikler düşüldükten sonra) yapılan ödemeler, kira dönemi boyunca doğrusal yöntem ile konsolide gelir tablosuna gider olarak kaydedilir. b) Grup-kiralayan olarak

Faaliyet kiralaması

Faaliyet kiralamasında, kiralanan varlıklar, konsolide bilançoda yatırım amaçlı gayrimenkuller, maddi duran varlıklar veya diğer dönen varlıklar (Not 2.4.13) altında sınıflandırılır ve elde edilen kira gelirleri kiralama dönemi süresince, eşit tutarlarda konsolide gelir tablosuna yansıtılır. Kira geliri kira dönemi boyunca doğrusal yöntem ile konsolide gelir tablosuna yansıtılmaktadır.

2.4.18 İşletme birleşmeleri ve şerefiye

İşletme birleşmeleri, iki ayrı tüzel kişiliğin veya işletmenin raporlama yapan tek bir işletme şeklinde birleşmesi olarak değerlendirilmektedir.

Grup tarafından 1 Ocak 2010 tarihinden öncesinde gerçekleştirilen işletme birleşmeleri, yeniden düzenleme öncesi TFRS 3 “İşletme Birleşmeleri” standardı kapsamında satın alma yöntemi ile muhasebeleştirilmiştir. Bu yöntemde, iktisap maliyeti, alım tarihinde verilen varlıkların gerçeğe uygun değeri, çıkarılan sermaye araçları, değişimin yapıldığı tarihte varsayılan veya katlanılan yükümlülükler ve buna ilave iktisapla ilişkilendirilebilecek maliyetleri içerir. İşletme birleşmesi sözleşmesi, gelecekte ortaya çıkacak olaylara bağlı olarak maliyetin düzeltilebileceğini öngören hükümler içerirse; bu düzeltmenin muhtemel olması ve değerinin tespit edilebilmesi durumunda, birleşme tarihinde birleşme maliyetine bu düzeltme dâhil edilmiştir.

Bir işletmenin satın alınması ile ilgili katlanılan satın alma maliyeti ile iktisap edilen işletmenin tanımlanabilir varlık, yükümlülük ve koşullu yükümlülüklerinin gerçeğe uygun değeri arasındaki fark şerefiye olarak konsolide finansal tablolarda muhasebeleştirilmiştir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 201

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

2.4.18 İşletme birleşmeleri ve şerefiye (devamı)

İşletme birleşmesi sırasında oluşan şerefiye amortismana tabi tutulmaz, bunun yerine yılda bir kez (31 Aralık tarihi itibariyle) veya şartların değer düşüklüğünü işaret ettiği durumlarda daha sık aralıklarla değer düşüklüğü testine tabi tutulur. Şerefiye üzerinden hesaplanan değer düşüklüğü zararları takip eden dönemlerde söz konusu değer düşüklüğünün ortadan kalkması durumunda dahi gelir tablosu ile ilişkilendirilmez. Şerefiye, değer düşüklüğü testi sırasında nakit üreten birimler ile ilişkilendirilir.

İktisap edilen tanımlanabilir varlık, yükümlülük ve koşullu yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerindeki iktisap edenin payının işletme birleşmesi maliyetini aşması durumunda ise fark konsolide gelir tablosuyla ilişkilendirilmiştir.

Ortak kontrol altında gerçekleşen işletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde ise işletme birleşmesine konu olan varlık ve yükümlükler kayıtlı değerleri ile konsolide finansal tablolara alınmıştır. Gelir tabloları ise işletme birleşmesinin gerçekleştiği mali yılın başlangıcından itibaren konsolide edilmiştir. Önceki dönem finansal tabloları da karşılaştırılabilirlik amacıyla aynı şekilde yeniden düzenlenmiştir. Bu işlemler sonucunda herhangi bir şerefiye veya negatif şerefiye hesaplanmamıştır. İştirak tutarı ile satın alınan şirketin sermayesindeki payı nispetindeki tutarın netleştirmesi sonucu oluşan fark doğrudan özkaynaklar içerisinde “ortak kontrol altındaki işletme birleşmeleri etkisi” olarak “Geçmiş yıllar karları” kalemi altında muhasebeleştirilmiştir.

1 Ocak 2010 tarihinden önce gerçekleşmiş işletme birleşmelerindeki koşullu bedellerin gerçeğe uygun değerindeki değişimler şerefiye tutarı üzerinden düzeltilir.

Grup 2010 yılından sonra gerçekleşen işletme birleşmelerinde 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren geçerli olan yeniden düzenlenmiş TFRS 3 “İşletme Birleşmeleri” standardını uygulamıştır.

Yeniden düzenlenmiş TFRS 3, işletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin konsolide finansal tablolara alınan şerefiyenin tutarı, birleşme tarihinde raporlanan kar ve zarar ve ileriki dönemlerde raporlanacak kar ve zarara etkisi bulunan bazı değişiklikler ortaya koymaktadır. Bu değişiklikler birleşme esnasında doğan maliyetlerin giderleştirilmesini ve koşullu bedelin gerçeğe uygun değerindeki değişimlerin (şerefiyenin düzeltilmesi yerine) gelir tablosunda gösterilmesini içermektedir.

Kontrol gücü olmayan paylarla yapılan kısmi hisse alış-satış işlemleri

Grup, kontrol gücü olmayan paylarla gerçekleştirdiği hali hazırda kontrol etmekte olduğu ortaklıklara ait hisselerin alış ve satış işlemlerini Grup’un özkaynak sahipleri arasındaki işlemler olarak değerlendirmektedir. Buna bağlı olarak, kontrol gücü olmayan paylardan ilave hisse alış işlemlerinde, elde etme maliyeti ile ortaklığın satın alınan payı nispetindeki net varlıklarının kayıtlı değeri arasındaki fark özkaynaklar içerisinde muhasebeleştirilir. Kontrol gücü olmayan paylara hisse satış işlemlerinde ise, satış bedeli ile ortaklığın satılan payı nispetindeki net varlıklarının kayıtlı değeri arasındaki fark sonucu oluşan kayıp veya kazançlar da özkaynaklar içerisinde muhasebeleştirilir.

2.4.19 Kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiler

Vergiler, cari dönem vergi yükümlülüğünü ve ertelenmiş vergi yükümlülüklerini içermektedir. Grup’un bilanço tarihi itibariyle dönem sonuçlarına dayanılarak tahmin edilen cari yıl vergi yükümlülüğü için karşılık ayrılmaktadır.

Ertelenmiş vergi, yükümlülük yöntemi kullanılarak, varlık ve yükümlülüklerin finansal tablolarda yer alan kayıtlı değerleri ile vergi değerleri arasındaki geçici farklar üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi hesaplanmasında yürürlükteki vergi mevzuatı uyarınca bilanço tarihi itibariyle yasalaşmış vergi oranları kullanılır.

Ertelenmiş vergi yükümlülükleri vergilendirilebilir geçici farkların tümü için muhasebeleştirilirken, indirilebilir geçici farklardan oluşan ertelenmiş vergi varlıkları (kullanılmayan teşvik tutarları ile geçmiş dönemlere ilişkin taşınan mali zararlar dahil), gelecekte vergiye tabi kar elde etmek suretiyle bu farklardan yararlanmanın kuvvetle muhtemel olması şartıyla muhasebeleştirilmektedir.

Ana ortaklık Koç Holding’in Bağlı Ortaklıkları’ndaki paylarından kaynaklanan bütün indirilebilir geçici farklar için yalnız ve yalnız aşağıdaki durumlarla sınırlı olarak ve her iki durumun da muhtemel olması halinde ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilir:

• Geçici farklar öngörülebilir bir gelecekteki süre içinde tersine dönecektir ve • Geçici farkların kullanılmasına yeter tutarlarda vergilendirilebilir gelir olacaktır.

Ana ortaklık Koç Holding’in Bağlı Ortaklıkları’ndaki payları ile ilgili tüm vergilendirilebilir geçici farklar için, aşağıdaki her iki koşulun da mevcut olduğu durumlar hariç, ertelenmiş vergi yükümlülüğü muhasebeleştirilir:

• Ana ortaklık olarak işletme geçici farkların tersine dönme zamanlarını kontrol edebilmektedir ve • Büyük bir ihtimalle geçici fark öngörülebilen bir gelecekteki süre içinde tersine dönmeyecektir.

Yatırım indirimi istisnası kapsamında indirimli kurumlar vergisi ödemesine imkan sağlayan devlet teşvikleri TMS 12 “Gelir Vergileri” standardı kapsamında değerlendirilerek; hak kazanılan vergi avantajı tutarı üzerinden, gelecekte vergiye tabi kar elde etmek suretiyle bu avantajdan yararlanmanın kuvvetle muhtemel olması şartıyla, ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilmektedir. FİNANSAL TABLOLAR Doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilen işlemlerle ilgili vergi etkileri özkaynaklara yansıtılır.

Aynı ülkenin vergi mevzuatına tabi olmak ve aynı vergi mükellefi işletmeye ait olmak şartıyla cari vergi varlıklarının cari vergi yükümlülüklerinden mahsup edilmesi konusunda yasal olarak uygulanabilir bir hakkın bulunması durumunda ertelenmiş vergi varlıkları ve ertelenmiş vergi yükümlülükleri, karşılıklı olarak birbirinden mahsup edilir.

2.4.20 Finansal borçlar

Finansal borçlar, ilk muhasebeleştirilmesi sırasında gerçeğe uygun değerinden ölçülür. İlgili finansal yükümlülüğün yüklenimi ile doğrudan ilişkilendirilebilen işlem maliyetleri de söz konusu gerçeğe uygun değere ilave edilir. Bu finansal yükümlülükler, müteakip dönemlerde etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetinden ölçülürler. 202 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

2.4.21 Ticari borçlar

Ticari borçlar, olağan faaliyetler içerisinde tedarikçilerden sağlanan mal ve hizmetlere ilişkin yapılması gereken ödemeleri ifade etmektedir. Ticari borçlar, ilk olarak gerçeğe uygun değerinden ve müteakip dönemlerde etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetinden ölçülürler.

2.4.22 Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklar a) Kıdem tazminatı karşılığı

Kıdem tazminatı karşılığı, Grup çalışanlarının İş Kanunu uyarınca emekliye ayrılmasından doğacak gelecekteki olası yükümlülüklerin tahmini toplam karşılığının bilanço tarihindeki indirgenmiş değerini ifade eder.

TMS 19 “Çalışanlara Sağlanan Faydalar” standardı, kıdem tazminatı karşılığının hesaplanması kapsamında, aktüeryal varsayımlar (net iskonto oranı, emekli olma olasılığına ilişkin kullanılan devir hızı oranı vb.) yapılmasını gerektirmektedir. Aktüeryal varsayımlar ile gerçekleşen arasındaki fark düzeltmeleri ve aktüeryal varsayımlardaki değişikliklerin etkileri, aktüeryal kazanç / kayıpları oluşturmaktadır.

1 Ocak 2013 tarihinden önce yürürlükte olan TMS 19 “Çalışanlara Sağlanan Faydalar” standardı uyarınca aktüeryal kazanç / kayıplar gelir tablosunda muhasebeleştirilmekte iken; 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren yürürlüğe giren değişiklik ile söz konusu aktüeryal kazanç / kayıpların diğer kapsamlı gelir altında muhasebeleştirilmesi zorunluluğu getirilmiştir. b) Tanımlanmış katkı planları

Grup çalışanları adına sosyal güvenlik kurumlarına belirlenmiş tutarlarda katkı payı ödemek zorundadır. Grup’un ödemekte olduğu katkı payı dışında, yapmak zorunda olduğu başka bir ödeme mecburiyeti yoktur. Bu primler tahakkuk ettikleri dönemde personel giderlerine yansıtılmaktadır. c) İzin hakları

Kullanılmamış izin haklarından doğan yükümlülükler, hak kazanıldıkları dönemlerde tahakkuk edilir.

2.4.23 Karşılıklar, şarta bağlı varlık ve yükümlülükler

Karşılıklar, Grup’un bilanço tarihi itibariyle mevcut bulunan ve geçmişten kaynaklanan yasal veya yapısal bir yükümlülüğün bulunması, yükümlülüğü yerine getirmek için ekonomik fayda sağlayan kaynakların çıkışının gerçekleşme olasılığının olması ve yükümlülük tutarı konusunda güvenilir bir tahminin yapılabildiği durumlarda muhasebeleştirilmektedir.

Paranın zaman değeri etkisinin önemli olduğu durumlarda, karşılık tutarı, yükümlülüğün yerine getirilmesi için gerekli olması beklenen giderlerin bugünkü değeri olarak belirlenir. Karşılıkların bugünkü değerlerine indirgenmesinde kullanılacak iskonto oranının belirlenmesinde, ilgili piyasalarda oluşan faiz oranı ile söz konusu yükümlülükle ilgili risk dikkate alınır. Söz konusu iskonto oranı vergi öncesi olarak belirlenir ve gelecekteki nakit akışlarının tahmini ile ilgili riski içermez.

Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti işletmenin tam olarak kontrolünde bulunmayan gelecekteki bir veya daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilebilmesi mümkün yükümlülükler ve varlıklar konsolide finansal tablolara dahil edilmemekte ve şarta bağlı yükümlülükler ve varlıklar olarak değerlendirilmektedir.

2.4.24 Gelirlerin kaydedilmesi

Gelirler, mal ve hizmet satışlarının faturalanmış değerini içerir. Satışlar, ürünün teslimi veya hizmetin verilmesi, ürün ile ilgili risk ve faydaların transferlerinin yapılmış olması, gelir tutarının güvenilir şekilde belirlenebilmesi ve işlem ile ilgili ekonomik faydaların şirket tarafından elde edileceğinin kuvvetle muhtemel olması üzerine alınan veya alınabilecek bedelin gerçeğe uygun değeri üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. Faiz gelirleri zaman dilimi esasına göre gerçekleşir, geçerli faiz oranı ve vadesine kalan süre içinde etkili olacak faiz oranını dikkate alarak tahakkuk edecek olan gelir belirlenir. Net satışlar, teslim edilmiş malların ve gerçekleşmiş hizmetlerin fatura bedelinin, satış indirimleri ve iadelerinden arındırılmış halidir. Satışların içerisinde önemli bir finansman unsuru bulunması durumunda, gerçeğe uygun bedel gelecekte oluşacak tahsilatların, finansman unsuru içerisinde yer alan faiz oranı ile indirgenmesi ile tespit edilir. Fark, tahakkuk esasına göre esas faaliyetlerden diğer gelirler olarak ilgili dönemlere kaydedilir.

Yıllara sari projelere ilişkin sözleşme geliri ve maliyetler, gelir tutarının güvenilir biçimde ölçülebildiği ve sözleşme kapsamındaki proje ile ilgili bir değişiklik varsa değişiklikten kaynaklanan gelir artışının muhtemel olduğu zaman muhasebeleştirilir. Sözleşme geliri, alınan veya alınacak hakedişlerin gerçeğe uygun değeri ile ölçülmektedir. Projeler, sabit fiyatlı sözleşmeler olup sözleşme gelirleri, sözleşmenin tamamlanma oranı metoduna göre hesaplanmaktadır. Toplam sözleşme gelirinin, tamamlanma oranına isabet eden tutarı, ilgili döneme sözleşme geliri olarak kaydedilir.

Finans sektörü

Faiz gelir ve giderleri, tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmektedir. Faiz gelirleri yönetimin müşterilere verilen kredi ve avansların geri ödenemeyeceği kararına vardıkları andan itibaren durdurulur ve o tarihe kadar kaydedilmiş olan reeskont tutarları iptal edilerek tahsilat gerçekleşene kadar gelir olarak kaydedilmez.

Hizmet gelirleri tahsil edildikleri dönemde gelir kaydedilmekte, diğer ücret ve komisyon gelirleri ve giderleri tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmektedir.

2.4.25 Netleştirme/Mahsup

Finansal varlık ve yükümlülükler, netleştirmeye yönelik yasal bir hakka ve yaptırım gücüne sahip olunması ve söz konusu varlık ve yükümlülükleri net bazda tahsil etme/ödeme veya eş zamanlı sonuçlandırma niyetinin olması durumunda bilançoda netleştirilerek gösterilmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 203

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

2.4.26 Temettüler

Grup, temettü gelirlerini ilgili temettüyü alma hakkı oluştuğu tarihte, konsolide finansal tablolara yansıtmaktadır. Temettü borçları kar dağıtımının bir unsuru olarak genel kurul onayı sonrasında yükümlülük olarak konsolide finansal tablolara yansıtılır.

2.4.27 Araştırma ve geliştirme giderleri

Araştırma giderleri gerçekleştiğinde gider kaydedilmektedir. Yeni ürünlerin geliştirilmesi veya geliştirilen ürünlerin testi ve dizaynı ile ilgili proje maliyetleri, projenin ticari ve teknolojik bakımdan başarılı bir şekilde uygulanabilir olması ve maliyetlerin güvenilir olarak tespit edilebilmesi halinde maddi olmayan duran varlık olarak değerlendirilirler. Diğer geliştirme giderleri gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir. Önceki dönemde gider kaydedilen geliştirme giderleri sonraki dönemde aktifleştirilemez. Aktifleştirilen geliştirme giderleri, ürünün ticari üretiminin başlaması ile 2-10 yıl içinde, doğrusal amortisman yöntemi uygulanarak itfa edilmektedir.

2.4.28 Garanti giderleri karşılığı

Garanti giderleri karşılığı, şirketlerin üretim ve satışını gerçekleştirdikleri mallar için yaptıkları tamir bakım masrafları, yetkili servislerin garanti kapsamında müşteriden bedel almaksızın yaptıkları işçilik ve malzeme giderleri, şirketlerce üstlenilen ilk bakım giderleri ile hasılatı cari yıla gelir olarak kaydedilen ürünlere ilişkin müteakip yıllarda söz konusu olabilecek geri dönüş ve tamir seviyelerinin geçmiş verilerden kaynaklanan tahminleri sonucu kaydedilir.

2.4.29 Devlet teşvik ve yardımları

Devlet teşvikleri ile birlikte yatırım, araştırma ve geliştirme teşvikleri; Grup’un teşvik talepleri onaylandığı zaman tahakkuk esasına göre gerçeğe uygun değerleriyle muhasebeleştirilir. Söz konusu devlet teşvikleri, bilançoda ertelenmiş gelir olarak gösterilir ve varlığın tahmini faydalı ömrü boyunca doğrusal olarak konsolide gelir tablosuyla ilişkilendirilir. Yatırım teşvikleri kapsamında indirimli kurumlar vergisi uygulamasına imkan sağlayan devlet teşvikleri TMS 12 “Gelir Vergileri” standardı kapsamında değerlendirilmektedir (Not 2.4.19).

2.4.30 Borçlanma maliyetleri

Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen özellikli varlıklar (amaçlandığı şekilde kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi uzun bir süreyi gerektiren varlığı ifade eder) söz konusu olduğunda, ilgili varlığın satın alınması, inşası veya üretimi ile doğrudan ilişki kurulabilen borçlanma maliyetleri, ilgili varlık kullanıma veya satışa hazır hale getirilene kadar maliyetinin bir unsuru olarak aktifleştirilir. Bu kapsamda olmayan borçlanma maliyetleri ise oluştukları dönemde giderleştirilir.

Devam eden yatırımlarla doğrudan ilişkilendirilebilen kredilerin finansman maliyetleri (faiz giderleri ve TL benchmark faiz ile yabancı para kredilere ilişkin kredi faizi arasındaki fark nispetindeki kur farkı giderleri), yatırımlar tamamlanıncaya kadar aktifleştirilmektedir.

2.4.31 Türev araçlar ve riskten korunma amaçlı araçlar

Türev araçlar ilk olarak sözleşme tarihindeki gerçeğe uygun değerini yansıtan elde etme maliyeti üzerinden kayda alınmakta ve kayda alınmalarını izleyen dönemlerde gerçeğe uygun değer ile değerlenmektedir. Grup’un türev araçlarını ağırlıklı olarak vadeli döviz alım-satım sözleşmeleri ile yabancı para ve faiz oranı swap işlemleri oluşturmaktadır. Söz konusu türev araçlar ekonomik olarak Grup için risklere karşı etkin bir koruma sağlamakla birlikte, risk muhasebesi yönünden gerekli koşulları taşımadıkları durumlarda konsolide finansal tablolarda alım-satım amaçlı türev araçlar olarak muhasebeleştirilmekte ve bunlara ilişkin gerçeğe uygun değer değişiklikleri gelir tablosunda yansıtılmaktadır.

Grup’un finansal riskten korunma muhasebesi koşullarını yerine getiren finansal riskten korunma işlemleri ise aşağıda açıklandığı şekilde muhasebeleştirilmektedir:

Gerçeğe uygun değer riskinden korunma işlemleri

Gerçeğe uygun değere yönelik riskten korunma olarak belirlenen türev işlemlerin gerçeğe uygun değer değişiklikleri riskten korunan varlık veya yükümlülüğün korunan riske ilişkin gerçeğe uygun değerindeki değişiklikleri ile birlikte gelir tablosuna kaydedilir. Riskten korunan varlık veya yükümlülüğün gerçeğe uygun değerindeki değişiklik, riskten korunma muhasebesinin etkin olduğu dönem boyunca, ilgili varlık veya yükümlülük ile birlikte gösterilir. Riskten korunmanın, riskten korunma muhasebesi şartlarını artık yerine getirmediği durumlarda, etkin faiz oranı yöntemi kullanılan riskten korunan kalemin taşınan değerine yapılan düzeltmeler vadeye kalan süre içerisinde etkin faiz oranı yöntemiyle iskonto edilerek gelir tablosuna yansıtılır.

Nakit akış riskinden korunma işlemleri

Grup, türev sözleşmesi yapıldığı tarihte, kayıtlı bir varlığın veya yükümlülüğün veya belirli bir riskle ilişkisi kurulabilen ve gerçekleşmesi muhtemel olan işlemlerin nakit akışlarında belirli bir riskten kaynaklanan ve kar/zararı etkileyebilecek değişmelere karşı korunmayı sağlayan işlemleri nakit akış riskinden korunma olarak belirlemektedir.

Grup, etkin olarak nitelendirilen nakit akış finansal riskten korunma işlemlerine ilişkin kazanç ve kayıplarını özkaynaklarda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” olarak göstermektedir. Finansal riskten korunan taahhüdün veya gelecekteki muhtemel işlemin bir varlık veya yükümlülük haline gelmesi durumunda özkaynak kalemleri arasında izlenen bu işlemlerle ilgili kazanç ya da kayıplar bu kalemlerden alınarak söz konusu varlık veya yükümlülüğün elde etme maliyetine veya defter değerine FİNANSAL TABLOLAR dahil edilmektedir. Aksi durumda, özkaynak kalemleri altında muhasebeleştirilmiş tutarlar, finansal riskten korunan gelecekteki muhtemel işlemin konsolide gelir tablosunu etkilediği dönemde konsolide gelir tablosuna transfer edilerek kar veya zarar olarak yansıtılır.

Gelecekte gerçekleşmesi muhtemel işlemin, gerçekleşmesi artık beklenmiyorsa, önceden özkaynaklar altında muhasebeleştirilen birikmiş kazanç ve kayıplar gelir tablosuna transfer edilir. Finansal riskten korunma aracının, yerine belgelenmiş finansal riskten korunma stratejisine uygun olarak başka bir araç tanımlanmadan veya uzatılmadan, vadesinin dolması, satılması, sona erdirilmesi veya kullanılması veya finansal riskten korunma tanımının iptal edilmesi durumunda, önceden diğer kapsamlı gelir altında muhasebeleştirilmiş kazanç ve kayıplar, kesin taahhüt veya tahmini işlem gelir tablosunu etkileyene kadar özkaynaklar altında sınıflandırılmaya devam eder. 204 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 2-KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devamı)

Yurtdışındaki net yatırımlara ilişkin finansal riskten korunma işlemleri

Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıklar ve iş ortaklıklarında bulunan net yatırımlara ilişkin finansal riskten korunma aracından kaynaklanan kazanç veya kaybın etkin olduğu tespit edilen kısmı doğrudan özkaynaklarda, etkin olmayan kısmı ise gelir tablosunda muhasebeleştirilir.

İlgili finansal riskten korunma işleminin etkin olan kısmıyla ilgili olan ve doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilmiş bulunan finansal riskten korunma aracına ilişkin kazanç ya da kayıp, yurtdışındaki işletmenin elden çıkarılması sırasında kar veya zararda muhasebeleştirilir.

2.4.32 Pay başına kazanç

Konsolide gelir tablosunda belirtilen pay başına kazanç, ana ortaklığa ait konsolide net karın ilgili dönem içinde mevcut payların ağırlıklı ortalama adedine bölünmesi ile tespit edilir.

Türkiye’deki şirketler mevcut hissedarlara birikmiş karlardan ve özsermaye enflasyon düzeltme farkları hesabından payları oranında pay dağıtarak (“bedelsiz paylar”) sermayelerini arttırabilir. Pay başına kazanç hesaplanırken, bu bedelsiz pay ihracı çıkarılmış paylar olarak sayılır. Dolayısıyla pay başına kar hesaplamasında kullanılan ağırlıklı pay adedi ortalaması, payların bedelsiz olarak çıkarılmasını geriye dönük olarak bir önceki raporlama döneminin başından itibaren uygulamak suretiyle elde edilir.

2.4.33 Bilanço tarihinden sonraki olaylar

Grup, bilanço tarihinden sonra düzeltme gerektiren olayların ortaya çıkması durumunda, konsolide finansal tablolara alınan tutarları bu yeni duruma uygun şekilde düzeltir. Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan düzeltme gerektirmeyen hususlar, finansal tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkileyen hususlar olmaları halinde konsolide finansal tablo dipnotlarında açıklanır.

2.4.34 Nakit akış tablosu

Nakit akış tablosunda, döneme ilişkin nakit akış tabloları işletme, yatırım ve finansman faaliyetlerine dayalı bir biçimde sınıflandırılarak raporlanır.

İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları Grup’un faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarını gösterir.

Yatırım faaliyetleri ile ilgili nakit akışları, Grup’un yatırım faaliyetlerinde (sabit yatırımlar ve finansal yatırımlar) kullandığı ve elde ettiği nakit akışlarını gösterir.

Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları, Grup’un finansman faaliyetlerinde kullandığı kaynakları ve bu kaynakların geri ödemelerini gösterir.

2.5 Önemli Muhasebe Değerlendirme, Tahmin ve Varsayımları

Konsolide finansal tabloların hazırlanması, bilanço tarihi itibariyle raporlanan varlık ve yükümlülüklerin tutarlarını, şarta bağlı varlık ve yükümlülüklerin açıklanmasını ve hesap dönemi boyunca raporlanan gelir ve giderlerin tutarlarını etkileyebilecek tahmin ve varsayımların kullanılmasını gerektirmektedir. Muhasebe değerlendirme, tahmin ve varsayımları, geçmiş tecrübe, diğer faktörler ile o günün koşullarıyla gelecekteki olaylar hakkında makul beklentiler dikkate alınarak sürekli olarak değerlendirilir. Bu tahmin ve varsayımlar, yönetimlerin mevcut olaylar ve işlemlere ilişkin en iyi bilgilerine dayanmasına rağmen, fiili sonuçlar, varsayımlarından farklılık gösterebilir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 205

NOT 3-İŞLETME BİRLEŞMELERİ

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik, 2 Kasım 2016 tarihinde DEL (Private) Limited şirketinin %100 hisselerine sahip Pan Asia Private Equity Ltd, Dawlance Private Limited ve United Refrigeration Industries Limited şirketlerinin (hep birlikte “Dawlance Grubu” olarak anılacaktır) hisselerinin tamamını satın almıştır.

Şerefiye hesaplaması, toplam iktisap tutarı ve iktisap edilen net varlıklara ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:

Toplam iktisap tutarı 749.545 İktisap edilen net varlıklar (596.564) Şerefiye (Not 14) 152.981

İktisaptan kaynaklanan tanımlanabilir varlık ve yükümlülüklerin TFRS 3 kapsamında gerçeğe uygun değerleri aşağıdaki gibidir:

Nakit ve nakit benzerleri 3.937 Ticari alacaklar 38.547 Stoklar 132.438 Diğer dönen varlıklar 28.743 Maddi duran varlıklar (Not 13) 163.879 Diğer maddi olmayan duran varlıklar (Not 15) 633.838 Diğer duran varlıklar 959 Finansal borçlar (151.202) Ticari borçlar ve diğer borçlar (39.807) Diğer yükümlülükler (10.552) Ertelenen vergi yükümlülükleri (Not 17) (204.216) İktisap edilen net varlıklar 596.564

Arçelik, Dawlance Grubu’nun alımında maddi ve maddi olmayan duran varlıklar, marka ve müşteri ilişkilerinin değerlemesi kapsamında bağımsız profesyonel değerleme firmalarından hizmet almıştır. 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle satın alma muhasebesi nihayetlendirilmiş ve söz konusu şirketin TFRS 3’e göre belirlenmiş varlıkları, yükümlülükleri ve şarta bağlı yükümlülükleri satın alınma günündeki rayiç değerlerinden kayıtlara yansıtılmıştır.

Konsolide gelir tablosunda, satınalma tarihinden sonra elde edilen satış gelirlerinde Dawlance Grubu’nun payı 88.787 bin TL olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, Dawlance Grubu’nun ana ortaklığa ait konsolide net dönem karına katkısı ise 2.324 bin TL’dir. Eğer Dawlance Grubu, 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren konsolidasyona dahil edilmiş olsaydı, konsolide satış gelirleri ve ana ortaklığa ait konsolide net dönem karı, sırasıyla 648.111 bin TL ve 30.062 bin TL tutarında daha fazla olurdu.

İktisaptan kaynaklanan nakit çıkışının detayı aşağıdaki gibidir:

İktisap tutarı 749.545 Nakit ve nakit benzerleri - iktisap edilen (3.937) İktisap nedeniyle nakit çıkışı (net) 745.608 FİNANSAL TABLOLAR 206 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 4-BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA

İş Ortaklıkları’nın finansal bilgileri, Grup’un yönetimsel yaklaşımı çerçevesinde hazırlanan bölümlere göre raporlama bilgilerine, tam konsolidasyon yöntemi (%100 olarak) ile dahil edilmiştir. Bu yaklaşım çerçevesinde oluşan bölümlere göre raporlama bilgileri “kombine finansal bilgiler” olarak tanımlanmaktadır.

Aşağıdaki tablolar içerisinde raporlanan “kombine gelirler”, sektör içi ve sektörler arası gelirleri de içermektedir. “Kombine gelirler” dışında kalan diğer finansal bilgiler, tam konsolidasyon kapsamında yapılan düzeltme ve kar eliminasyonları sonrası tutarları ifade etmektedir.

Kombine finansal bilgilerin, 31 Aralık 2016 ve 2015 hesap dönemlerine ait konsolide finansal tablolarda raporlanan tutarlar ile mutabakatı ayrıca sunulmuştur.

Dayanıklı 1 Ocak-31 Aralık 2016 Enerji Otomotiv tüketim Finans Diğer Toplam

Grup dışı gelirler 58.343.607 39.134.248 17.341.298 24.076.818 5.288.281 144.184.252 Sektör içi gelirler 8.695.667 3.239.011 576.929 40.574 1.138.367 13.690.548 Sektörler arası gelirler 234.199 330.316 78.943 118.395 3.154.862 3.916.715

Kombine gelirler 67.273.473 42.703.575 17.997.170 24.235.787 9.581.510 161.791.515

Kombine brüt kar 6.259.348 5.253.791 5.480.022 10.841.404 1.876.023 29.710.588

Faaliyet giderleri (2.499.345) (2.476.759) (4.210.014) (4.574.575) (1.774.441) (15.535.134) Esas faaliyetlerden diğer gelir/(giderler) (net) (1) 51.204 98.670 114.902 (2.282.271) (13.559) (2.031.054) Esas faaliyetler ile ilişkilendirilen kur ve vade farkları (net) (2) (417.658) 39.589 187.016 - (17.960) (209.013)

Kombine esas faaliyet karı 3.393.549 2.915.291 1.571.926 3.984.558 70.063 11.935.387

Yatırım faaliyetlerden diğer gelir/(giderler) (net) (3) 10.586 (6.051) 1.858 101.462 71.268 179.123 Finansal gelir/giderler (net) (924.302) (554.484) (760.470) - 147.061 (2.092.195)

Kombine vergi öncesi kar 2.479.833 2.354.756 813.314 4.086.020 288.392 10.022.315

Vergi gelir/(gideri) (net) (282.684) 112.555 95.394 (795.648) (59.475) (929.858)

Kombine net dönem karı 2.197.149 2.467.311 908.708 3.290.372 228.917 9.092.457

Net dönem karı (4) 822.536 1.003.205 368.559 1.132.785 132.908 3.459.993

(1) Finans sektörü kredi karşılık giderleri “Esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde muhasebeleştirilmektedir. İlgili hesap, Grup’un İş Ortaklıkları’ndan Yapı Kredi Bankası’nın 231.458 bin TL tutarındaki Visa hisse satış karını da içermektedir. (2) Finans dışı sektörlerin ticari işlemlere (ticari alacak ve borç) ilişkin kur ve vade farkı gelir/giderini içermektedir. (3) Koç Holding’in 39.621 bin TL tutarındaki takas işlem karı (Not 27), Diğer sektörünün “Yatırım faaliyetlerinden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde muhasebeleştirilmiştir. (4) Net dönem karının ana ortaklık paylarına isabet eden kısmını ifade etmektedir. Yapı Kredi Bankası’nın Visa hisse satış karı ve Koç Holding’in takas işlem karının konsolide net dönem karına toplam etkisi 101 milyon TL seviyesindedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 207

NOT 4-BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA (Devamı)

Dayanıklı 1 Ocak-31 Aralık 2015 Enerji Otomotiv tüketim Finans Diğer Toplam

Grup dışı gelirler 58.368.221 32.378.474 15.335.415 21.119.342 4.884.782 132.086.234 Sektör içi gelirler 9.117.315 3.290.429 360.781 35.484 980.746 13.784.755 Sektörler arası gelirler 221.510 446.852 62.329 112.015 2.907.047 3.749.753

Kombine gelirler 67.707.046 36.115.755 15.758.525 21.266.841 8.772.575 149.620.742

Kombine brüt kar 6.124.643 4.541.913 4.652.802 9.112.390 1.639.526 26.071.274

Faaliyet giderleri (2.222.877) (2.104.851) (3.518.598) (4.304.714) (1.474.692) (13.625.732) Esas faaliyetlerden diğer gelir/(giderler) (net) (1) 65.871 60.920 53.520 (1.468.111) 3.233 (1.284.567) Esas faaliyetler ile ilişkilendirilen kur ve vade farkları (net) (2) (564.469) 74.081 135.805 - 8.652 (345.931)

Kombine esas faaliyet karı 3.403.168 2.572.063 1.323.529 3.339.565 176.719 10.815.044 Yatırım faaliyetlerden diğer gelirler (net) (3) 26.240 7.802 2.981 48.713 270.462 356.198 Finansal gelir/(giderler) (net) (975.813) (570.952) (539.101) - 149.369 (1.936.497)

Kombine vergi öncesi kar 2.453.595 2.008.913 787.409 3.388.278 596.550 9.234.745

Vergi gelir/(gideri) (net) 265.179 107.081 102.113 (667.616) (105.295) (298.538)

Kombine net dönem karı 2.718.774 2.115.994 889.522 2.720.662 491.255 8.936.207

Net dönem karı (4) 1.059.966 869.970 362.327 904.275 371.055 3.567.593

(1) Finans sektörü kredi karşılık giderleri “Esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde muhasebeleştirilmektedir. (2) Finans dışı sektörlerin ticari işlemlere (ticari alacak ve borç) ilişkin kur ve vade farkı gelir/giderini içermektedir. (3) Koç Holding’in 223.293 bin TL tutarındaki takas işlem karı (Not 27), Diğer sektörünün “Yatırım faaliyetlerinden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde muhasebeleştirilmiştir. (4) Net dönem karının ana ortaklık paylarına isabet eden kısmını ifade etmektedir. Koç Holding’in takas işlem karının konsolide net dönem karına etkisi 179 milyon TL seviyesindedir. FİNANSAL TABLOLAR 208 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 4-BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA (Devamı) a) Gelirler 2016 2015 Enerji 67.273.473 67.707.046 Otomotiv 42.703.575 36.115.755 Dayanıklı tüketim 17.997.170 15.758.525 Finans 24.235.787 21.266.841 Diğer 9.581.510 8.772.575

Kombine 161.791.515 149.620.742

Eksi: İş Ortaklıkları (Not 7.d) (86.961.116) (76.493.148) Eksi: Konsolidasyon eliminasyonları ve düzeltmeleri (3.898.770) (3.635.887)

Konsolide 70.931.629 69.491.707 b) Esas faaliyet karı Enerji 3.393.549 3.403.168 Otomotiv 2.915.291 2.572.063 Dayanıklı tüketim 1.571.926 1.323.529 Finans 3.984.558 3.339.565 Diğer 70.063 176.719

Kombine 11.935.387 10.815.044

Eksi: İş Ortaklıkları (Not 7.d) (7.222.023) (5.949.648) Artı: İş Ortaklıklarının net kar payları (Not 7.c) 2.235.378 1.811.914

Konsolide 6.948.742 6.677.310 c) Amortisman ve itfa payları Enerji 878.058 798.741 Otomotiv 1.169.964 934.288 Dayanıklı tüketim 448.431 379.539 Finans 344.442 334.621 Diğer 128.117 108.695

Kombine 2.969.012 2.555.884

Eksi: İş Ortaklıkları (Not 7.d) (1.540.701) (1.289.483)

Konsolide 1.428.311 1.266.401 d) Vergi öncesi kar Enerji 2.479.833 2.453.595 Otomotiv 2.354.756 2.008.913 Dayanıklı tüketim 813.314 787.409 Finans 4.086.020 3.388.278 Diğer 288.392 596.550

Kombine 10.022.315 9.234.745

Eksi: İş Ortaklıkları (Not 7.d) (6.815.047) (5.489.557) Artı: İş Ortaklıklarının net kar payları (Not 7.c) 2.235.378 1.811.914

Konsolide 5.442.646 5.557.102 e) Net dönem karı Enerji 2.197.149 2.718.774 Otomotiv 2.467.311 2.115.994 Dayanıklı tüketim 908.708 889.522 Finans 3.290.372 2.720.662 Diğer 228.917 491.255

Kombine 9.092.457 8.936.207

Eksi: İş Ortaklıkları (Not 7.d) (6.051.449) (4.918.770) Artı: İş Ortaklıklarının net kar payları (Not 7.c) 2.235.378 1.811.914 Eksi: Kontrol gücü olmayan paylar (1.816.393) (2.261.758)

Konsolide (Ana ortaklık payı) 3.459.993 3.567.593 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 209

NOT 4-BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA (Devamı) f) Yatırım harcamaları 2016 2015 Enerji (*) 1.486.292 2.108.733 Otomotiv 3.318.218 3.147.883 Dayanıklı tüketim 846.323 663.034 Finans 364.665 645.412 Diğer 148.779 319.537

Kombine 6.164.277 6.884.599

Eksi: İş Ortaklıkları (2.819.050) (3.086.561)

Konsolide 3.345.227 3.798.038

(*) 1 Ocak-31 Aralık 2015 dönemi yatırım harcamaları, Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın borçlanmalarına ilişkin aktifleştirdiği toplam 295.747 bin TL tutarındaki nakit çıkışı gerçekleşmemiş kur farkı giderini de içermektedir. g) Toplam varlıklar 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Enerji 46.352.486 39.318.035 Otomotiv 28.346.663 24.343.570 Dayanıklı tüketim 17.417.330 13.989.208 Finans 272.587.889 236.311.347 Diğer 19.694.815 16.314.570

Kombine 384.399.183 330.276.730

Eksi: İş Ortaklıkları (Not 7.d) (300.490.897) (259.958.191) Artı: İş Ortaklıklarının taşınan değerleri (Not 7.a) 13.688.242 12.046.819 Eksi: Eliminasyonlar (9.525.416) (9.380.456)

Konsolide 88.071.112 72.984.902

NOT 5-NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Finans Finans dışı Toplam Finans Finans dışı Toplam Kasa - 4.822 4.822 - 2.555 2.555 Alınan çekler - 91.158 91.158 - 62.040 62.040 Banka - Vadesiz mevduat 23.454 611.311 634.765 23.777 314.887 338.664 - Vadeli mevduat 116.394 15.861.637 15.978.031 51.056 9.868.953 9.920.009 Diğer 75.560 212.585 288.145 57.251 172.812 230.063

215.408 16.781.513 16.996.921 132.084 10.421.247 10.553.331

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle 1.002.012 bin TL tutarında bloke mevduat bulunmaktadır (31 Aralık 2015: 823.645 bin TL). 31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle söz konusu tutarın tamamı Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde belirlendiği üzere, müşterilerinden topladığı gelir payından oluşmaktadır.

FİNANSAL TABLOLAR 210 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 6-FİNANSAL YATIRIMLAR

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Kısa vadeli Uzun vadeli Toplam Kısa vadeli Uzun vadeli Toplam Satılmaya hazır finansal varlıklar - 138.696 138.696 - 136.366 136.366

138.696 138.696 - 136.366 136.366

Satılmaya hazır finansal varlıkların detayı ve hissedarlık oranları aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 (%) (%) Halka açık: Altınyunus Çeşme Turistik Tesisler A.Ş. 20.108 30,00 18.349 30,00 20.108 18.349 Halka açık olmayanlar: Setur Antalya Marina İşletmeciliği A.Ş. 22.589 100,00 22.589 100,00 Alaşehir Alkollü İçkiler Sanayi ve Ticaret A.Ş. 22.200 93,20 21.000 93,00 Makmarin Kaş Marina İşletmeciliği Turizm ve Ticaret A.Ş. 20.721 50,00 23.642 50,00 Tanı Pazarlama ve İletişim Hizmetleri A.Ş. 17.755 88,00 19.364 88,00 Beldesan Otomotiv Yan San. ve Tic. A.Ş. 6.558 91,82 6.121 91,82 Mytilini Marina S.A. 4.769 50,00 3.859 50,00 Set Air Hava Taşımacılığı ve Hizmetleri A.Ş. 4.037 70,00 4.037 70,00 Körfez Hava Ulaştırma A.Ş. 4.000 100,00 4.000 100,00 Diğer 15.959 13.405

118.588 118.017

138.696 136.366

Grup’un Koç Ailesi üyeleri ile beraber %20 veya daha fazla oy hakkına sahip oldukları halde, Grup’un önemli bir etkiye sahip olmadığı ya da konsolide finansal tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen bağlı ortaklıkları ve iş ortaklıkları konsolidasyon kapsamına dahil edilmemiş, satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırılmıştır. Satılmaya hazır finansal varlıklar gerçeğe uygun değerleri üzerinden, gerçeğe uygun değerlerinin güvenilir bir şekilde tespit edilemediği durumlarda ise elde etme maliyeti tutarlarından, varsa değer düşüklüğü karşılığının çıkarılması suretiyle, değerlenmiştir.

Konsolidasyon kapsamına dahil edilmeyen bağlı ortaklıklar ve iş ortaklıklarının toplam varlık, ciro ve net dönem karının; konsolide toplam varlık, ciro ve net dönem karına oranı %1 seviyesinin altındadır.

NOT 7-ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN İŞ ORTAKLIKLARI a) İş Ortaklıkları’nın taşınan değerlerinin ve özkaynak yöntemine konu konsolidasyon oranlarının detayı aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 % Tutar % Tutar Koç Finansal Hizmetler 44,81 9.947.388 44,12 8.631.207 Ford Otosan 38,46 1.209.740 38,46 1.172.074 Tofaş 37,59 1.098.067 37,59 970.459 Opet 41,33 602.138 41,33 497.399 Türk Traktör 37,50 262.448 37,50 244.090 Diğer 568.461 531.590

13.688.242 12.046.819 b) Halka açık İş Ortaklıkları’nın piyasa değerleri (Seviye 1) aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Yapı Kredi Bankası (*) 14.910.386 14.301.799 Ford Otosan 10.730.828 10.625.555 Tofaş 12.320.000 9.475.000 Türk Traktör 4.002.675 3.711.814

41.963.889 38.114.168

(*)Grup’un halka açık İş Ortaklıkları’ndan Yapı Kredi Bankası’nın taşınan değeri, Yapı Kredi Bankası’nın %81,80 hissesine sahip ana ortağı Koç Finansal Hizmetler’in içerisinde gösterilmektedir.

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 211

NOT 7-ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN İŞ ORTAKLIKLARI (Devamı)

c) İş Ortaklıkları’nın dönem içi hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı-1 Ocak 12.046.819 11.006.282 Kar/(zararlarından) paylar 2.235.378 1.811.914 Diğer kapsamlı gelirlerinden/(giderlerinden) paylar (128.059) (76.206) İş Ortaklıkları’ndan temettü gelirleri (555.214) (693.807) İş Ortaklıkları’nın sermaye artırımlarına katılım - 5.250 Kontrol gücü olmayan paylar ile gerçekleştirilen işlemler (1) 96.542 - İş Ortaklığı satışı (2) - (8.967) Kar eliminasyonları (12.781) 2.173 İş Ortaklıkları’na ödenen temettüler 5.557 180

Dönem sonu-31 Aralık 13.688.242 12.046.819

(1) Koç Finansal Hizmetler sermayesinin toplam %0,69’unu oluşturan hisselerin kontrol gücü olmayan paylardan satın alınmasına ilişkindir (Not 2.4). (2) Grup’un İş Ortaklıkları’ndan Tedi İçecek 29 Mayıs 2015 tarihinde satılmıştır.

İş Ortaklıkları’nın kar/(zararlarından) paylar:

Koç Finansal Hizmetler 1.181.196 971.279 Ford Otosan 367.231 323.602 Tofaş 364.686 312.278 Opet 125.566 62.700 Türk Traktör 138.674 96.251 Diğer 58.025 45.804

2.235.378 1.811.914

İş Ortaklıkları’nın diğer kapsamlı gelirlerinden / (giderlerinden) paylar:

Koç Finansal Hizmetler 38.443 (24.024) Ford Otosan (74.665) (52.537) Tofaş (86.489) (1.922) Opet 4.778 5.909 Türk Traktör (7.817) (3.984) Diğer (2.309) 352

(128.059) (76.206)

İş Ortaklıkları’ndan temettü gelirleri:

Koç Finansal Hizmetler - 142.516 Ford Otosan 255.061 153.847 Tofaş 137.195 182.300 Opet 43.397 72.328 Türk Traktör 112.500 112.500 Diğer 7.061 30.316 FİNANSAL TABLOLAR

555.214 693.807

212 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU Toplam (46.120) 138.984 4.891.326 2.733.819 1.296.373 31.473.953 36.365.279 33.716.005 23.905.967 40.424.165 44.313.852 13.688.242 22.362.932 41.307.538 13.595.378 264.125.618 163.345.662 300.490.897 191.210.202 - - - - - Diğer 12.687 213.727 262.300 804.800 568.461 568.461 1.284.979 1.284.979 2.461.742 1.180.915 3.746.721 1.326.436 1.377.973 1.029.625 ------55.360 %37,50 699.861 699.861 760.154 598.779 188.037 719.206 262.448 228.417 262.448 1.602.330 2.302.191 1.354.568 Türk Traktör Türk - - - - - Opet

%41,33 234.541 854.018 602.138 112.230 138.984 463.154 1.120.627 1.120.627 3.488.020 1.136.056 1.263.405 4.608.647 1.564.521 2.931.896 - - - - - Tofaş

%37,59 201.453 2.921.357 2.921.357 8.872.257 2.978.620 2.305.837 3.386.347 4.711.906 2.229.351 1.098.067 2.636.630 2.215.727 1.098.067 11.793.614 ------

%38,46 310.075 3.145.607 3.145.607 6.102.737 1.503.855 2.940.532 1.348.275 9.248.344 4.591.420 1.209.740 3.467.891 1.189.033 1.209.740 Ford Otosan Ford - KFS

%44,81 (46.120) 4.891.326 1.718.663 1.283.686 9.947.388 9.993.508 22.301.522 27.192.848 27.357.058 16.119.963 33.057.186 31.400.363 10.593.974 36.532.506 241.598.532 163.345.662 268.791.380 188.980.851 Taşınan değer mutabakatı: Taşınan Ana ortaklığa ait net varlıklar Net varlıkların dağılımı: gücü olmayan paylar Kontrol Net varlıklar: Toplam yükümlülükler Toplam Diğer uzun vadeli yükümlülükler Uzun vadeli finansal borçlar Finans sektörü faaliyetlerinden borçlar Diğer kısa vadeli yükümlülükler KOÇ HOLDİNG A.Ş. Kısa vadeli finansal borçlar Toplam varlıklar Toplam KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR İLİŞKİN TABLOLARA FİNANSAL KONSOLİDE Diğer duran varlıklar Şerefiye Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar Taşınan değer Taşınan Diğer dönen varlıklar İlave hisse alım etkisi Nakit ve nakit benzerleri Grup seviyesinde taşınan şerefiye 1 OCAK - 31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMİNE AİT AİT DÖNEMİNE HESAP 2016 ARALIK 31 - OCAK 1 Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) bin Türk aksi belirtilmedikçe tablolarda (Tutarlar (Devamı) YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN İŞ ORTAKLIKLARI NOT 7-ÖZKAYNAK gibidir: d) İş Ortaklıkları’na ilişkin konsolidasyon düzeltmeleri sonrası özet finansal bilgiler aşağıdaki Özet bilanço bilgileri: 31 Aralık 2016 Grup’un sahiplik oranı Grup’un net varlık payı KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 213 Toplam 138.984 4.281.834 3.104.671 1.283.686 27.863.391 32.145.225 28.062.989 22.110.580 34.108.903 39.480.523 20.046.764 12.046.819 34.690.716 11.907.835 227.812.966 140.425.823 259.958.191 164.456.502 - - - - - Diğer 211.187 318.295 716.804 371.565 531.590 154.187 531.590 1.153.828 1.153.828 1.617.851 2.771.679 1.365.777 1.251.715 - - - - - 45.569 %37,50 650.907 650.907 465.936 646.791 206.845 641.922 244.090 244.281 244.090 1.365.141 2.016.048 1.129.845 Türk Traktör Türk - - - - Opet 44.434 %41,33 867.204 867.204 230.265 763.284 723.938 497.399 138.984 358.415 2.722.790 1.005.303 3.589.994 1.415.381 2.130.179 - - - - Tofaş

%37,59 203.665 970.459 970.459 2.581.859 2.581.859 7.284.707 2.553.582 2.694.979 1.832.481 9.866.566 3.806.519 1.944.141 1.649.648 2.466.258 - - - - -

%38,46 243.294 980.361 3.047.663 3.047.663 5.367.920 1.301.035 2.563.860 1.259.731 8.415.583 4.384.710 3.050.512 1.172.074 1.172.074 Ford Otosan Ford - KFS

%44,12 4.281.834 2.170.691 1.283.686 8.631.207 8.631.207 19.561.930 23.843.764 22.660.857 14.482.843 29.714.343 27.866.214 10.834.865 30.801.195 209.454.557 140.425.823 233.298.321 162.512.361 FİNANSAL TABLOLAR Taşınan değer mutabakatı: Taşınan Ana ortaklığa ait net varlıklar Net varlıkların dağılımı: gücü olmayan paylar Kontrol Net varlıklar: Toplam yükümlülükler Toplam Diğer uzun vadeli yükümlülükler Uzun vadeli finansal borçlar Finans sektörü faaliyetlerinden borçlar Diğer kısa vadeli yükümlülükler KOÇ HOLDİNG A.Ş. Kısa vadeli finansal borçlar KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR İLİŞKİN TABLOLARA FİNANSAL KONSOLİDE Toplam varlıklar Toplam Diğer duran varlıklar Şerefiye Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar

Diğer dönen varlıklar Taşınan değer Taşınan Nakit ve nakit benzerleri Grup seviyesinde taşınan şerefiye 1 OCAK - 31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMİNE AİT AİT DÖNEMİNE HESAP 2016 ARALIK 31 - OCAK 1 Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) bin Türk aksi belirtilmedikçe tablolarda (Tutarlar (Devamı) YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN İŞ ORTAKLIKLARI NOT 7-ÖZKAYNAK Özet bilanço bilgileri: 31 Aralık 2015 Grup’un sahiplik oranı Grup’un net varlık payı 214 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU Toplam Toplam 489.764 591.382 (532.039) (500.770) 4.429.006 5.460.067 4.918.770 5.489.557 6.051.449 6.815.047 5.949.648 1.289.483 7.222.023 1.540.701 1.811.914 2.235.378 76.493.148 86.961.116 - Diğer Diğer 66.720 72.419 45.804 58.025 147.065 203.385 147.065 185.305 203.385 243.863 283.788 (80.341) 321.303 (103.492) 7.105.265 6.353.179 - - 52.117 57.639 96.251 %37,50 %37,50 256.670 369.796 256.670 301.480 369.796 (83.437) 388.140 384.887 503.019 138.674 (114.936) 3.102.562 3.443.478 Türk Traktör Türk Türk Traktör Türk - - Opet Opet 83.380 87.704 62.700 %41,33 %41,33 151.706 303.814 151.706 170.507 303.814 384.083 260.946 555.979 125.566 (108.376) (167.525) 18.485.152 20.533.670 - - Tofaş Tofaş (2.956) %37,59 830.801 970.228 830.801 617.987 970.228 (68.567) 797.936 686.554 359.521 800.892 522.631 312.278 %37,59 364.686 10.168.542 14.605.281 - -

%38,46 %38,46 841.440 954.886 841.440 865.359 954.886 969.749 393.587 456.389 323.602 367.231 (168.167) (135.012) 1.033.028 1.111.024 16.746.395 18.289.107 Ford Otosan Ford Ford Otosan Ford - 0 KFS KFS

%44,81 %44,12 489.764 591.382 334.158 343.919 971.279 2.201.324 2.657.958 2.691.088 3.348.919 3.249.340 4.031.276 3.300.445 3.929.806 1.181.196 20.885.232 23.736.401 Ana ortaklık payı Kontrol gücü olmayan paylar Kontrol Ana ortaklık payı Kontrol gücü olmayan paylar Kontrol KOÇ HOLDİNG A.Ş. Net dönem karı Vergi öncesi kar Vergi KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR İLİŞKİN TABLOLARA FİNANSAL KONSOLİDE Net dönem karı Net finansal gider Vergi öncesi kar Vergi Esas faaliyet karı Net finansal gider Amortisman ve itfa payları Esas faaliyet karı Gelirler Amortisman ve itfa payları 1 Ocak-31 Aralık 2015 Gelirler Grup’un net kar payı Grup'un net kar payı 1 OCAK - 31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMİNE AİT AİT DÖNEMİNE HESAP 2016 ARALIK 31 - OCAK 1 Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) bin Türk aksi belirtilmedikçe tablolarda (Tutarlar (Devamı) YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN İŞ ORTAKLIKLARI NOT 7-ÖZKAYNAK Özet gelir tablosu bilgileri: 1 Ocak-31 Aralık 2016 Grup’un sahiplik oranı Grup’un sahiplik oranı KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 215

NOT 7-ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN İŞ ORTAKLIKLARI (Devamı) e) İş Ortaklıkları’na ilişkin diğer önemli hususlar: i) Grup’un İş Ortaklıkları’ndan Tofaş bünyesinde, 2008-2012 yılları arası mali dönem ile ilgili yapılan vergi incelemesi neticesinde hazırlanan Vergi İnceleme Raporları, Vergi Denetim Kurulu İstanbul Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı tarafından 2013 ve 2014 yılları içerisinde Tofaş’a iletilmiştir. Vergi İnceleme raporlarında, dar mükellef kurumlara yapılan bazı ödemeler stopaj ve sorumlu sıfatıyla KDV açısından eleştiri konusu yapılmıştır. Tofaş’tan 2008-2012 yılları için toplam 40,8 milyon TL vergi aslı, 64,8 milyon TL vergi ziyaı cezası talep edilmiştir.

Tofaş yönetimi, raporda eleştiri konusu olan uygulamaların, ilgili vergi mevzuatlarına ve uluslararası çifte vergiyi önleme anlaşmalarına uygun olduğunu düşünmektedir. Tofaş, bahse konu raporlarla ilgili olarak uzlaşma ve hukuki süreç dahil tüm yasal haklarını tatbik etmeyi planlamaktadır. Olası bir hukuki süreç dahilinde oluşacak nihai kararın müspet gerçekleşme ihtimalinin aksi duruma göre daha olası ve yüksek görülmesi sebebi ile, bahse konu vergi raporlarına yönelik ilave bir karşılık finansal tablolara yansıtılmamıştır. ii) Grup’un İş Ortaklıkları’ndan Ford Otosan, yatırım teşvik sistemini yeniden düzenleyen 19 Haziran 2012 tarihli Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu kararı kapsamında, mevcut yatırımlarını yeniden değerlendirmiş ve Yeni Nesil Transit harcamaları için 1.194.398 bin TL tutarında ve hafif ticari araç segmentinde yer alan yeni model Transit Courier yatırımı için ise 697.394 bin TL tutarında Öncelikli Yatırım kapsamında Teşvik Belgesi almıştır. Araç yatırımlarına ek olarak, 2013 yılında, üretimini yapmakta olduğu Cargo kamyon ve Transit araçlarında kullanılmak üzere yeni 6 ve 4 silindirli motor üretimi için 187.379 bin TL tutarında ve 2014 Aralık ayında, 2018 yılında devreye alınacak Euro 6 emisyonlu kamyon imalat yatırımı için 331.362 bin TL tutarında Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi alınmıştır. Şirket ayrıca 2016 yılında üretimine devam etmekte olduğu Ford Transit, Ford Transit Courier ve Ford Transit Custom modellerine ilişkin önümüzdeki dönemlerde yapacağı yenileme ve fabrika modernizasyon yatırımları sebebiyle 849.160 bin TL öncelikli yatırım teşvik belgesi almıştır. Söz konusu teşvikler kapsamında bilanço tarihi itibariyle 2.229.638 bin TL yatırım harcaması yapılmıştır.

31 Aralık 2016 itibariyle Ford Otosan yatırım teşviklerine ilişkin olarak toplam 740.039 bin TL (31 Aralık 2015: 718.283 bin TL) tutarında ertelenen vergi varlığı muhasebeleştirmiştir.

NOT 8-TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Ticari alacaklar Ticari alacaklar 8.402.578 6.985.114 Alacak senetleri ve alınan çekler 2.316.776 2.390.208 Eksi: Şüpheli alacaklar karşılığı (265.138) (213.333) Eksi: Ertelenmiş finansman gelirleri (40.581) (30.578)

10.413.635 9.131.411 İlişkili taraflardan alacaklar (Not 29) 1.053.664 908.959

11.467.299 10.040.370

Kısa vadeli ticari alacaklar 11.417.798 9.712.431 Uzun vadeli ticari alacaklar 49.501 327.939

11.467.299 10.040.370

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş, Arçelik ve Otokar, 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle gayri kabili rücu faktoring kapsamında faktoring şirketlerinden tahsil etmiş oldukları sırasıyla 1.625.766 bin TL (31 Aralık 2015: 778.111 bin TL), 615.332 bin TL (31 Aralık 2015: 382.302 bin TL) ve 451.647 bin TL’yi (31 Aralık 2015: 34.728 bin TL) ticari alacaklarından düşmüştür.

Şüpheli ticari alacaklar karşılığı hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı-1 Ocak 213.333 191.217 Dönem içinde ayrılan karşılıklar 53.550 28.765 Tahsil edilen şüpheli ticari alacaklar (5.078) (4.657) Kayıtlardan silinenler (1) (7.994) (4.111) İktisaplar (2) 4.368 7 Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) (137) - Yabancı para çevrim farkları 7.096 2.112

Dönem sonu-31 Aralık 265.138 213.333

(1) Tahsil kabiliyeti kalmamış şüpheli ticari alacaklar, karşılıkları ile beraber kayıtlardan düşülmektedir. FİNANSAL TABLOLAR (2) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in Dawlance Grubu iktisabından kaynaklanmaktadır.

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Ticari borçlar Ticari borçlar 11.372.378 6.965.352 Eksi: Ertelenmiş finansman giderleri (28.014) (17.201)

11.344.364 6.948.151 İlişkili taraflara borçlar (Not 29) 1.206.100 915.813

12.550.464 7.863.964 216 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 9-FİNANS SEKTÖRÜ FAALİYETLERİNDEN ALACAKLAR

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Krediler 3.376.835 2.818.881 Yasal takip altındaki krediler 97.313 87.476

Brüt 3.474.148 2.906.357

Eksi: Değer düşüklüğü karşılığı (104.690) (73.810)

Net 3.369.458 2.832.547

Kısa vadeli finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 1.887.963 1.545.561 Uzun vadeli finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 1.481.495 1.286.986 3.369.458 2.832.547

Değer düşüklüğü karşılığı hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı-1 Ocak 73.810 46.892 Kredi değer düşüklüğü karşılığındaki artış 58.179 34.870 Karşılık ayrılan tutarlardan yapılan tahsilatlar (15.377) (7.952) Portföy satışı sebebiyle çıkışlar (11.922) -

Dönem sonu-31 Aralık 104.690 73.810

NOT 10-TÜREV ARAÇLAR

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle türev araçlarının dağılımı aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Varlık Yükümlülük Varlık Yükümlülük Alım-satım amaçlı 209.012 8.814 181.242 9.253 Riskten korunma amaçlı 655.146 26.822 344.782 63.317 864.158 35.636 526.024 72.570

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Rayiç Değerler Rayiç Değerler

Kontrat Kontrat miktarı (*) Varlık Yükümlülük miktarı (*) Varlık Yükümlülük Alım-satım amaçlı: Vadeli döviz işlemleri 1.734.865 4.623 2.183 1.019.796 2.360 1.734 Çapraz kur sabit faiz swap işlemleri 2.294.713 178.882 - 1.960.174 144.742 - Yabancı para swap işlemleri 2.605.477 25.507 2.202 2.246.710 34.140 3.004 Vadeli mal alım-satım işlemleri 174.348 - 4.429 340.385 - 4.515 6.809.403 209.012 8.814 5.567.065 181.242 9.253 Riskten korunma amaçlı: Faiz oranı swap işlemleri 4.102.685 6.586 5.588 3.924.655 - 63.317 Yabancı para swap işlemleri 4.280.974 559.281 21.234 2.060.816 302.931 - Faaliyet kiralaması alacakları 460.557 73.804 - 389.718 37.981 - Vadeli döviz işlemleri 211.443 15.475 - 56.791 3.870 - 9.055.659 655.146 26.822 6.431.980 344.782 63.317

(*) İlgili türev araçların alım ve satım kontrat miktarlarının toplamını ifade etmektedir.

Alım-satım amaçlı:

Türev araçlar, Grup için risklere karşı etkin bir koruma sağlamakla birlikte risk muhasebesi yönünden gerekli koşulları taşımadıkları durumlarda konsolide finansal tablolarda alım-satım amaçlı türev araçlar olarak muhasebeleştirilmektedir.

Alım-satım amaçlı türev araçlar içerisinde sınıflandırılan “çapraz kur sabit faiz swap işlemleri”, Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in, 2013 yılında gerçekleştirdiği uzun vadeli tahvil ihracının (Not 16) USD cinsinden olan anapara ve faiz ödemelerinin, yurt dışı satış ve tahsilatlarının gerçekleştiği önemli yabancı para birimleri ile uyumluluğunu sağlamak ve kur riskinden doğal olarak korunmak amacıyla, 2013 yılı Nisan ayında 270 milyon USD karşılığında %4,65 faiz oranı ile 202,8 milyon EUR ve 90 milyon USD karşılığında %5 faiz oranı ile 57,5 milyon İngiliz Sterlini tutarındaki işlemini içermektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 217

NOT 10-TÜREV ARAÇLAR (Devamı)

Riskten korunma amaçlı:

Grup’un finansal riskten korunma muhasebesi koşullarını yerine getiren finansal riskten korunma işlemleri ise riskten korunma amaçlı türev araçlar olarak sınıflandırılmaktadır. a. Gerçeğe uygun değer riskinden korunma:

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Otokoç, operasyonel kiralama hizmetleri sağlama taahhütlerine ilişkin bilanço dışı yabancı para cinsinden faaliyet kiralaması alacaklarından (riskten korunan kalem) kaynaklanan kur riskini yabancı para cinsinden kredileriyle (riskten korunma aracı) koruma altına almaktadır. Riskten korunan kalemdeki kur riski kaynaklı gerçeğe uygun değer değişiklikleri, bilançoda aktif ya da pasif olarak “riskten korunma amaçlı türev araçlar” hesabında ve oluşan gerçeğe uygun değer değişimleri gelir tablosunda “finansman gelir/gideri” hesabında muhasebeleştirilmektedir. 2016 yılında riskten korunan kaleme ilişkin “finansman gelir/gideri” hesabında muhasebeleştirilen toplam kur farkı geliri 35.823 bin TL’dir (2015: 26.106 bin TL kur farkı geliri). b. Nakit akış riskinden korunma:

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın uzun vadeli ve değişken faizli kredilerinin oluşturduğu nakit akış riskinden korunmak amacıyla toplam 535 milyon USD (31 Aralık 2015: 612 milyon USD) tutarında faiz oranı swap işlemi bulunmaktadır. Söz konusu faiz oranı swap işlemleri kapsamında 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası faiz geliri 16.506 bin TL’dir (2015: 10.789 bin TL vergi sonrası faiz gideri).

Tüpraş’ın, USD cinsinden uzun vadeli tahvil ihracının (Not 16) 200 milyon USD’lik kısmı ve 82 milyon USD’lik diğer uzun vadeli borçları kapsamında kur riskinden korunmak amacıyla 2016 yılında gerçekleştirdiği ve USD cinsinden olan anapara ve faiz ödemelerinin, TL olarak takasını içeren yabancı para swap işlemleri bulunmaktadır. Söz konusu yabancı para swap işlemleri kapsamında 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası toplam net finansman gideri 14.231 bin TL’dir (2015: 47.864 bin TL vergi sonrası toplam net finansman geliri).

Tüpraş, Fuel Oil Dönüşüm Projesi (RUP) yatırımının finansmanı için aldığı kredileri, gerçekleşme olasılığı yüksek tahmini USD cinsinden ihracat gelirleri nedeniyle maruz kalınan USD/TL spot kur riskine karşı korunma aracı olarak tanımlamış olup; 1 Mart 2015’ten itibaren nakit akış riskinden korunma muhasebesi uygulamaya başlamıştır. Bu kapsamda ilişkilendirilen kredilerin 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle tutarı 1.426 milyon USD’dir (2015: 1.709 milyon USD). Nakit akış riskinden korunma kapsamında, 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası kur farkı gideri 608.430 bin TL’dir (2015: 545.213 bin TL vergi sonrası kur farkı gideri).

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Ditaş, gemi yatırımlarının finansmanı için aldığı kredileri, gerçekleşme olasılığı yüksek tahmini USD cinsinden ihracat gelirleri nedeniyle maruz kalınan USD/TL spot kur riskine karşı korunma aracı olarak tanımlamış olup; 1 Temmuz 2016 tarihinden itibaren nakit akış riskinden korunma muhasebesi uygulamaya başlamıştır. Bu kapsamda ilişkilendirilen kredilerin 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle tutarı 32 milyon USD’dir. Nakit akış riskinden korunma kapsamında, 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası kur farkı gideri 20.015 bin TL’dir.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Koç Finansman, uzun vadeli sabit faizli TL kredi portföyünün belirli bölümünü uluslararası piyasalardan sağladığı uzun vadeli yabancı para krediler ile fonlamaktadır. Şirket kullanmış olduğu yabancı para kredilere ilişkin vade sonu anapara ödemesi için doğacak kur riskini ‘yabancı para swap’ ve ‘vadeli döviz işlemleri’ ile finansal korumaya tabi tutmuştur. Söz konusu yabancı para swap ve vadeli döviz işlemleri kapsamında 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası kur farkı geliri 10.076 bin TL’dir (2015: 2.131 bin TL vergi sonrası kur farkı geliri).

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Entek ve Ditaş’ın uzun vadeli kredilerinin değişken faizli taksit ödemelerini nakit akıma yönelik riskten korunma amacıyla, sabit faizli taksit ödemeleri ile takasından oluşan faiz oranı swap işlemleri bulunmaktadır. Söz konusu faiz oranı swap işlemleri kapsamında 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası net faiz gideri 72 bin TL’dir (2015: 2.413 bin TL vergi sonrası faiz gideri). c. Yurtdışındaki net yatırım riskinden korunma:

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik, Avrupa’da faaliyet gösteren bazı bağlı ortaklıklarındaki net yatırımlarının Türk Lirasına çevrilmesinden kaynaklanan döviz kuru riskinden korunmak amacıyla, EUR cinsinden ihraç edilen tahvillerin bir bölümünü riskten korunma aracı olarak tanımlamıştır. Bu amaçla ilişkilendirilen kredinin 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle tutarı 150 milyon EUR’dur (31 Aralık 2015: 150 milyon EUR). Yurt dışındaki net yatırım riskinden korunma kapsamında 2016 yılı kapsamlı gelir tablosunda “Yurtdışındaki işletmeye ilişkin net yatırım riskinden korunma ile ilgili diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilen vergi sonrası kur farkı gideri 63.876 bin TL’dir (2015: 42.829 bin TL vergi sonrası kur farkı gideri).

FİNANSAL TABLOLAR 218 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 11-STOKLAR

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Mamuller 2.565.415 1.792.687 İlk madde ve malzeme 2.634.384 2.267.486 Ticari mallar 1.121.590 865.035 Yarı ve ara mamuller 976.300 646.846 Yoldaki mallar 808.809 175.553 Diğer stoklar 83.710 107.563 Eksi: Stok değer düşüklüğü karşılığı (94.427) (175.140)

8.095.781 5.680.030

Stok değer düşüklüğü karşılığı hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı-1 Ocak 175.140 155.146 Dönem içerisindeki artış 22.450 116.361 İktisaplar (*) 6.556 - Konusu kalmayan karşılıklar (109.221) (96.478) Kayıtlardan silinenler - (1.154) Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) (4.952) - Yabancı para çevrim farkları 4.454 1.265

Dönem sonu-31 Aralık 94.427 175.140

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in Dawlance Grubu iktisabından kaynaklanmaktadır.

NOT 12-YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER

1 Ocak tarihleri itibariyle 2016 2015

Maliyet 534.113 325.785 Birikmiş amortisman (82.859) (86.730)

Net kayıtlı değer 451.254 239.055

Dönem başı net kayıtlı değer 451.254 239.055 Takas işlemi kapsamında girişler (1) 43.324 225.586 Girişler 3.461 - Çıkışlar - (8.666) Transferler (2) (43.324) - Yabancı para çevrim farkları - 553 Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) (3.330) - Cari dönem amortismanı (9.318) (5.274)

Dönem sonu net kayıtlı değer 442.067 451.254

31 Aralık tarihleri itibariyle Maliyet 534.244 534.113 Birikmiş amortisman (92.177) (82.859)

Net kayıtlı değer 442.067 451.254

(1) 2016 yılında gerçekleşen takas işlemi: Koç Holding ve KİPTAŞ İstanbul Konut İmar Plan Turizm Ulaşım Sanayi ve Ticaret A.Ş. (KİPTAŞ) arasında müşterek geliştirilen proje kapsamında 2016 yılının ikinci çeyreğinde teslim alınan 65 adet rezidans daireyi içermektedir. Söz konusu gayrimenkullerin ilk kayda alımı, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde yetkili bağımsız değerleme kuruluşu tarafından emsal karşılaştırma yöntemine göre tespit edilen toplam 43.324 bin TL tutarındaki gerçeğe uygun değerleri (Seviye 2) üzerinden gerçekleştirilmiştir. Koç Holding’e teslimi gerçekleşen 65 adet rezidans daire ile, Koç Holding aktifinden çıkışı yapılan arsaların değerleri arasındaki fark nispetinde oluşan takas işlem karı “yatırım faaliyetlerinden gelirler” hesabı altında muhasebeleştirilmiştir (Not 27). Ayrıca, proje kapsamında Ofis Blokta 4 adet ticari alan ile 24 adet ofis alanının da 2017 yılı içerisinde teslim alınması beklenmektedir.

2015 yılında gerçekleşen takas işlemi: Koç Holding ve Kule Yap Sat İnşaat Taahhüt Ticaret A.Ş. arasında müşterek geliştirilen proje kapsamında 2015 yılının son çeyreğinde teslim alınan 91 adet ofis ile 18 adet ticari alanı içermektedir. Söz konusu gayrimenkullerin ilk kayda alımı, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde yetkili bağımsız değerleme kuruluşu tarafından emsal karşılaştırma yöntemine göre tespit edilen toplam 225.586 bin TL tutarındaki gerçeğe uygun değerleri (Seviye 2) üzerinden gerçekleştirilmiştir. Koç Holding’e teslimi gerçekleşen bölüm ile, Koç Holding aktifinden çıkışı yapılan arsaların değerleri arasındaki fark nispetinde oluşan takas işlem karı “yatırım faaliyetlerinden gelirler” hesabı altında muhasebeleştirilmiştir (Not 27).

(2) KİPTAŞ ile müşterek geliştirilen proje kapsamında 2016 yılında teslim alınan 65 adet rezidans dairenin kısa vadede satışı planlandığından, satış amaçlı elde tutulan varlıklara transfer edilmiştir (Not 23).

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle net kayıtlı değeri 442.067 bin TL (2015: 451.254 bin TL) olan yatırım amaçlı gayrimenkullerin gerçeğe uygun değeri 478.178 bin TL’dir (2015: 494.642 bin TL).

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 219 Toplam 163.879 216.662 (101.651) (470.191) (267.919) 2.337.706 19.127.538 27.481.483 19.127.538 (8.353.945) 19.840.024 29.224.727 19.840.024 (1.166.000) (9.384.703) - Özel (249) 2.265 1.493 25.927 (5.436) 149.991 359.885 149.991 149.992 365.689 149.992 (23.999) (209.894) (215.697) maliyetler - - - 1.552 (8.264) 15.621 901.806 901.806 901.806 892.135 892.135 892.135 (167.212) 1.164.335 (1.015.703) Yapılmakta Yapılmakta olan yatırımlar 7.784 5.800 76.923 (2.876) (5.587) 87.970 316.372 894.275 316.372 386.880 386.880 (99.506) (577.903) (662.248) 1.049.128 Döşeme ve demirbaşlar - 5.130 araçlar 774.508 (75.566) (16.197) Motorlu (519.340) (547.482) (117.884) (263.251) 2.067.523 2.586.863 2.067.523 2.921.745 2.374.263 2.374.263 den oluşmaktadır. 56.675 193.830 (11.388) 634.469 106.533 teçhizat (721.340) (238.884) Makine ve (5.810.958) 10.122.485 15.933.443 10.122.485 (6.510.382) 16.652.762 10.142.380 10.142.380 91.764 (1.501) 65.636 82.776 59.939 Binalar (44.664) (16.154) (568.263) (626.590) 1.165.985 1.734.248 1.165.985 2.030.371 1.403.781 1.403.781 10.419 (1.807) 14.465 39.913 (20.721) 203.555 (667.587) (822.304) (158.607) 4.403.376 5.070.963 4.403.376 5.312.897 4.490.593 4.490.593 ve yerüstü Arsa, yer altı düzenlemeleri FİNANSAL TABLOLAR (1) (2) KOÇ HOLDİNG A.Ş. KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR İLİŞKİN TABLOLARA FİNANSAL KONSOLİDE 1 OCAK - 31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMİNE AİT AİT DÖNEMİNE HESAP 2016 ARALIK 31 - OCAK 1 Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) bin Türk aksi belirtilmedikçe tablolarda (Tutarlar NOT 13-MADDİ DURAN VARLIKLAR (1) Diğer maddi olmayan duran varlıklara 6.584 bin TL (Not 15) ve diğer dönen (operasyonel kiralamaya konu varlıklar) 261.335 21) tutarındaki transfer (2) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in Dawlance Grubu iktisabından kaynaklanmaktadır (Not 3). Girişler Çıkışlar Birikmiş amortisman Dönem başı net kayıtlı değer Transferler 1 Ocak 2016 Maliyet Net kayıtlı değer 31 Aralık 2016 Maliyet Birikmiş amortisman Dönem sonu net kayıtlı değer Net kayıtlı değer Cari dönem amortismanı Yabancı para çevrim farkları Yabancı Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) İktisaplar 220 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 228 15.462 Toplam (147.587) (251.147) 2.916.388 25.193.929 (7.564.243) 17.629.686 17.629.686 (1.035.492) 19.127.538 27.481.483 (8.353.945) 19.127.538 - 396 Özel (569) 16.414 13.839 335.256 141.192 141.192 (21.281) 149.991 359.885 149.991 (194.064) (209.894) maliyetler - - - 362 (1.752) 901.806 901.806 901.806 7.138.004 7.138.004 7.138.004 1.610.143 yatırımlar (7.844.951) Yapılmakta olan Yapılmakta (Not 21) tutarındaki transferlerden oluşmaktadır. oluşmaktadır. (Not 21) tutarındaki transferlerden - 235 79.706 (1.503) 47.370 765.398 275.284 275.284 (84.720) 316.372 894.275 316.372 (490.114) (577.903) Döşeme ve demirbaşlar - araçlar 866.604 (95.621) (13.751) (98.880) Motorlu (466.764) (178.686) (519.340) 2.054.621 1.587.857 1.587.857 2.067.523 2.586.863 2.067.523 228 15.457 302.035 (45.253) teçhizat (647.406) 4.950.558 4.950.558 5.546.866 Makine ve 10.311.776 (5.361.218) 10.122.485 15.933.443 (5.810.958) 10.122.485 - (643) 5.358 10.123 Binalar 937.943 937.943 254.069 (40.865) (514.442) (568.263) 1.452.385 1.165.985 1.734.248 1.165.985 - 2.640 36.128 (2.246) (537.641) (142.340) (667.587) 3.136.489 2.598.848 2.598.848 1.910.346 4.403.376 5.070.963 4.403.376 ve yerüstü Arsa, yer altı düzenlemeleri (3) (2) KOÇ HOLDİNG A.Ş. KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR İLİŞKİN TABLOLARA FİNANSAL KONSOLİDE 1 OCAK - 31 ARALIK 2016 HESAP DÖNEMİNE AİT AİT DÖNEMİNE HESAP 2016 ARALIK 31 - OCAK 1 Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) bin Türk aksi belirtilmedikçe tablolarda (Tutarlar NOT 13-MADDİ DURAN VARLIKLAR (Devamı) NOT 13-MADDİ DURAN VARLIKLAR proje İlgili tutar, yatırımının aktifleştirilmesi kaynaklıdır. Fuel Oil Dönüşüm projesi olan yatırımlar hesabından transfer edilen toplam 7.844.951 bin TL tutarındaki bakiyenin 7.229.540 kısmı Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın (1) Yapılmakta aktifleştirilen 1.550.660 bin TL tutarındaki borçlanma maliyetini de içermektedir. kümüle yönteme göre faizleri ile karşılaştırılması suretiyle ile ilgili oluşan borçlanma maliyetlerinin TL kredi kapsamında alınan döviz kredileri (2) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in CoVii iktisabından kaynaklanmaktadır. (3) Satış amaçlı elde tutulan varlıklara 38.187 bin TL (Not 23), diğer maddi olmayan duran 18.555 15) ve dönen (operasyonel kiralamaya konu varlıklar) 194.405 1 Ocak 2015 Maliyet Birikmiş amortisman Net kayıtlı değer Dönem başı net kayıtlı değer Girişler İktisaplar Çıkışlar Transferler Transferler Yabancı para çevrim farkları Yabancı Cari dönem amortismanı Dönem sonu net kayıtlı değer 31 Aralık 2015 Maliyet Birikmiş amortisman Net kayıtlı değer KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 221

NOT 14-ŞEREFİYE

2016 2015 Dönem başı net kayıtlı değer-1 Ocak 2.899.913 2.905.658

İktisaplar (Not 3) 152.981 2.903 Yabancı para çevrim farkları 77.321 (8.648)

Dönem sonu net kayıtlı değer-31 Aralık 3.130.215 2.899.913

Şerefiye’nin dağılımı aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Tüpraş 2.736.463 2.736.463 Defy Grubu 208.653 153.735 Dawlance Grubu 174.100 - Diğer 10.999 9.715

3.130.215 2.899.913

Şerefiye değer düşüklüğü testleri:

Nakit üreten birimler ile ilişkilendirilen şerefiye tutarları Not 2.4.18’de belirtildiği üzere yılda bir kez veya şartların değer düşüklüğünü işaret ettiği durumlarda daha sık aralıklarla değer düşüklüğü tespit çalışmasına tabi tutulmaktadır. Nakit üreten birimlerin geri kazanılabilir değeri, kullanım değeri veya satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değer hesaplamaları temel alınarak belirlenmiştir.

Aşağıda detayları belirtilen ve nakit üreten birimler bazında gerçekleştirilen değer düşüklüğü testleri sonucunda 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle şerefiye tutarlarında herhangi bir değer düşüklüğü tespit edilmemiştir. a) Tüpraş

Geri kazanılabilir değer iskonto edilmiş nakit akış analizlerine göre yapılan gerçeğe uygun değer hesaplamalarına göre tespit edilmiştir. Bu gerçeğe uygun değer hesaplamaları hissedar nakit akış projeksiyonlarını içermekte olup USD bazında tespit edilen bu projeksiyonlar Tüpraş yönetimi tarafından onaylanan on yıllık planlara dayanmaktadır. Grup, içinde bulunduğu sektörde operasyonel sonuçların ve ileriye yönelik tahminlerin değerlendirilmesinde beş yıldan daha uzun bir süreye ilişkin analizin daha uygun olduğunu öngörmektedir ve dolayısıyla değer düşüklüğü testini on yıllık planlara dayandırmaktadır. On yıldan sonrasına tekabül eden hissedar nakit akışları %2 uzun vade büyüme oranı kullanılarak tespit edilmiştir.

Gerçeğe uygun değer hesaplama modelinde yer alan diğer önemli varsayımlar aşağıdaki gibidir:

Brüt kar marjı %8,6-%10,0 İskonto oranı (Özsermaye maliyeti) %9,4-%12,6 b) Defy Grubu

Geri kazanılabilir değer kullanım değeri hesaplamalarına göre tespit edilmiştir. Kullanım değeri, birimin sürekli kullanımından elde edilmesi beklenen nakit akışlarının iskonto edilmesi suretiyle hesaplanmıştır. Şerefiye değer düşüklüğü testi, 1 Ocak 2017 ve 31 Aralık 2021 tarihleri aralığında 5 yıllık projeksiyon üzerinden yapılmıştır. Gelecek dönemlerde oluşacak nakit akışlarını tahmin edebilmek için sabit büyüme oranı olarak, ülke ekonomisinin tahmini ortalama büyüme oranını geçmeyen %3,0 kullanılmıştır. Birimin geri kazanılabilir değerini hesaplayabilmek için vergi sonrası iskonto oranı olarak ağırlıklı sermaye maliyeti oranı %8,50-%12,75 kullanılmıştır. Vergi sonrası oran, vergi sebebiyle oluşacak nakit çıkışları, gelecekteki diğer vergisel nakit akışları ve varlıkların maliyeti ile vergi matrahları arasındaki farklar göz önünde bulundurularak düzeltilmiştir. c) Dawlance Grubu

Dawlance Grup’unun satın alım tarihi ile 31 Aralık 2016 tarihindeki beklentilerde önemli bir değişiklik olmaması dolayısıyla herhangi bir değer düşüklüğü öngörülmemektedir. FİNANSAL TABLOLAR 222 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 15-DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

Geliştirme Haklar Marka Maliyetleri Müşteri İlişkileri Diğer Toplam 1 Ocak 2016 Maliyet 976.430 496.158 1.088.313 - 386.314 2.947.215 Birikmiş amortisman (489.450) - (535.982) - (45.545) (1.070.977)

Net kayıtlı değer 486.980 496.158 552.331 - 340.769 1.876.238

Girişler 62.208 4 168.562 - 61.776 292.550 Çıkışlar (1.249) - - - - (1.249) Transferler (1) 6.424 - 54.763 - (54.603) 6.584 Yabancı para çevrim farkları 1.251 137.729 - 58.541 29 197.550 İktisaplar (2) 134 209.566 - 424.058 80 633.838 Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) (47.889) - - - - (47.889) Cari dönem amortismanı (64.425) - (155.393) (3.792) (9.328) (232.938)

Dönem sonu net kayıtlı değer 443.434 843.457 620.263 478.807 338.723 2.724.684

31 Aralık 2016 Maliyet 958.897 843.457 1.311.638 482.599 398.455 3.995.046 Birikmiş amortisman (515.463) - (691.375) (3.792) (59.732) (1.270.362)

Net kayıtlı değer 443.434 843.457 620.263 478.807 338.723 2.724.684

(1) Maddi duran varlıklardan transferlerden oluşmaktadır. (2) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in Dawlance Grubu iktisabından kaynaklanmaktadır (Not 3).

Amortisman hariç, gerçekleşen araştırma ve geliştirme harcamalarının toplamı 2016 yılında 261.910 bin TL tutarındadır (2015: 217.711 bin TL).

Grup’a net nakit girişi sağlaması beklenilen süre için öngörülebilir bir sınır olmaması nedeniyle, faydalı ömürleri belirsiz olan diğer maddi olmayan duran varlıkların net defter değeri toplam 843.457 bin TL’dir (2015: 496.158 bin TL) ve markalardan oluşmaktadır.

Marka değer düşüklüğü testi

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle markalar, gelir yöntemi kullanılarak değer düşüklüğü testine tabi tutulmuştur. Markaların değeri tespit edilirken, yönetim kurulu tarafından onaylanan, beş yıllık dönemleri kapsayan finansal planları temel alan satış tahminleri esas alınmıştır. Beş yıllık dönemlerden sonraki satış tahminleri %3 beklenen büyüme oranı kullanılarak hesaplanmıştır. Tahmini royalti gelirleri, satış tahminlerine %2 ila %3 royalti oranları uygulanarak tespit edilmiştir. Söz konusu yöntemle hesaplanan royalti gelirleri vergi sonrası %8,5 ile %16,4 aralığında oranlar kullanılarak iskonto edilmiştir. Herhangi bir değer düşüklüğü tespit edilmemiştir.

Geliştirme Haklar Marka Maliyetleri Diğer Toplam 1 Ocak 2015 Maliyet 928.614 466.746 882.587 394.080 2.672.027 Birikmiş amortisman (425.459) - (403.119) (33.982) (862.560)

Net kayıtlı değer 503.155 466.746 479.468 360.098 1.809.467

Girişler 32.713 - 141.811 48.162 222.686 Çıkışlar (3.595) - (1.094) (887) (5.576) Transferler (1) 10.607 - 65.315 (57.367) 18.555 Yabancı para çevrim farkları 1.105 29.412 - (2) 30.515 İktisaplar (2) 660 - - - 660 Cari dönem amortismanı (57.665) - (133.169) (9.235) (200.069)

Dönem sonu net kayıtlı değer 486.980 496.158 552.331 340.769 1.876.238

31 Aralık 2015 Maliyet 976.430 496.158 1.088.313 386.314 2.947.215 Birikmiş amortisman (489.450) - (535.982) (45.545) (1.070.977)

Net kayıtlı değer 486.980 496.158 552.331 340.769 1.876.238

(1) Maddi duran varlıklardan transferlerden oluşmaktadır. (2) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in CoVii iktisabından kaynaklanmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 223

NOT 16-BORÇLANMALAR

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Finans Finans dışı Toplam Finans Finans dışı Toplam Kısa vadeli borçlanmalar (*) : Krediler 1.609.421 5.028.510 6.637.931 1.498.182 5.380.627 6.878.809 İhraç edilen borçlanma senetleri 335.448 432.529 767.977 314.944 126.578 441.522 Faktoring borçları - 70.446 70.446 - 39.628 39.628 Finansal kiralama borçları - 6.723 6.723 - 19.291 19.291

1.944.869 5.538.208 7.483.077 1.813.126 5.566.124 7.379.250

Uzun vadeli borçlanmalar: Krediler 1.327.166 10.141.637 11.468.803 789.429 8.969.416 9.758.845 İhraç edilen borçlanma senetleri 152.491 11.079.127 11.231.618 120.000 7.104.207 7.224.207 Finansal kiralama borçları - 7.206 7.206 - 177.085 177.085

1.479.657 21.227.970 22.707.627 909.429 16.250.708 17.160.137

Toplam borçlanmalar 3.424.526 26.766.178 30.190.704 2.722.555 21.816.832 24.539.387

(*) Uzun vadeli borçlanmaların kısa vadeli kısımlarını da içermektedir.

İhraç edilen uzun vadeli borçlanma senetleri:

2016 yılı:

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Otokoç, vadeleri 24 ay ve faiz oranı yıllık %10,50-%11,73 aralığında, 6 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, toplam 150 milyon TL nominal değerde tahvil ihraçlarını 2016 yılı içerisinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tat Gıda, 50 milyon TL nominal değerde, 2 yıl vadeli, 3 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %12,43 faiz oranlı tahvil ihracını 29 Kasım 2016 tarihinde tamamlamıştır.

Koç Holding, İrlanda Borsasına kote, 750 milyon USD nominal değerde, 7 yıl vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %5,40 faiz oranlı tahvil ihracını 15 Mart 2016 tarihinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Aygaz, 75 milyon TL nominal değerde, 728 gün vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli, yıllık %13,09 faiz oranlı tahvil ihracını 28 Ocak 2016 tarihinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Koç Finansman, vadeleri 15 ile 24 ay ve faiz oranı yıllık %11,02-%12,81 aralığında, vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, toplam 365 milyon TL nominal değerde tahvil ihraçlarını 2016 yılı içerisinde tamamlamıştır. FİNANSAL TABLOLAR 224 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 16-BORÇLANMALAR (Devamı)

2015 yılı ve öncesi:

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Aygaz’ın, 18 Mart 2015 ve 30 Mart 2015 tarihlerinde sırasıyla, 100 milyon TL nominal değerli, 728 gün vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli, yıllık %10,55 faiz oranlı ve 60 milyon TL nominal değerli, 1.092 gün vadeli, 3 ayda bir kupon ödemeli, yıllık %10,37 faiz oranlı tahvil ihraçları gerçekleşmiştir.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş, 200 milyon TL nominal değerde, 728 gün vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %8,7995 faiz oranlı tahvil ihracını 19 Ocak 2015 tarihinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Koç Finansman, vadeleri 24 ay ve faiz oranı yıllık %8,96-%12,90 aralığında, vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, toplam 120 milyon TL nominal değerde tahvil ihraçlarını 2015 yılı içerisinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik, İrlanda Borsasına kote, 350 milyon EUR nominal değerde, 7 yıl vadeli, yılda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %4 faiz oranlı tahvil ihracını 16 Eylül 2014 tarihinde tamamlamıştır.

Koç Holding, İrlanda Borsasına kote, 750 milyon USD nominal değerde, 7 yıl vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %3,568 faiz oranlı tahvil ihracını 24 Nisan 2013 tarihinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik, İrlanda Borsasına kote, 500 milyon USD nominal değerde, 10 yıl vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %5,125 faiz oranlı tahvil ihracını 3 Nisan 2013 tarihinde tamamlamıştır.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş, Londra Borsasına kote, 700 milyon USD nominal değerde, 5,5 yıl vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli ve vade sonunda anapara ve kupon ödemeli, yıllık %4,168 faiz oranlı tahvil ihracını, 2 Kasım 2012 tarihinde tamamlamıştır.

Diğer önemli uzun vadeli borçlanmalar:

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan EYAŞ’ın Tüpraş hisse alım bedelinin ödenmesi amacıyla, 2006 yılında toplam 1.800 milyon USD olarak aldığı kredinin 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle kalan anapara bakiyesi 322 milyon TL olup, vadesi 17 Nisan 2017’dir.

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş, 2011 yılında, Fuel Oil Dönüşüm Projesi Yatırımının finansmanı için 3 ayrı kredi anlaşması imzalamış olup, bu anlaşmalara istinaden 2011- 2015 yılları arasında kredi sigorta ödemeleri ve yatırım harcamaları için toplam 1.998 milyon USD tutarında kredi kullanmıştır. Finansman paketi kapsamında İspanyol İhracat Kredi Kuruluşu (CESCE) ve İtalyan İhracat Kredi Kuruluşu (SACE) tarafından sigorta edilen krediler ilk 4 yılı anapara ve faiz geri ödemesiz, toplam 12 yıl vadeli, üçüncü kredi anlaşması ise 4 yıl anapara geri ödemesiz, toplam 7 yıl vadelidir. Bu kredilerin geri ödemeleri 2015 yılında başlamış olup, geri ödemeler sonrası 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle kredilerin toplam tutarı 1.555 milyon USD’dir.

Uzun vadeli borçlanmaların geri ödeme planı aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 1-2 yıl arası 8.178.679 4.679.092 2-3 yıl arası 1.853.703 4.300.426 3-4 yıl arası 4.177.692 955.844 4-5 yıl arası 2.448.024 2.913.649 5 yıl ve üzeri 6.049.529 4.311.126

22.707.627 17.160.137 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 225

NOT 17-VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Dönem karı vergi yükümlülükleri Yurtiçi 284.559 371.551 Yurtdışı 23.363 13.062

Eksi: Peşin ödenen kurumlar vergisi (133.888) (159.541)

Dönem karı vergi yükümlülükleri (net) 174.034 225.072

Ertelenmiş vergi yükümlülükleri Yurtiçi (238.507) (195.478) Yurtdışı (412.591) (149.635)

(651.098) (345.113) Ertelenmiş vergi varlıkları Yurtiçi 3.411.259 3.170.275 Yurtdışı 92.282 73.567

3.503.541 3.243.842

Ertelenmiş vergi varlıkları (net) 2.852.443 2.898.729

Türk vergi mevzuatı, ana ortaklık olan şirketin konsolide ettiği finansal tabloları üzerinden vergi beyannamesi vermesine olanak tanımamaktadır. Bu sebeple konsolide finansal tablolara yansıtılan vergi karşılıkları, konsolidasyon kapsamına alınan tüm bağlı ortaklıklar için ayrı ayrı hesaplanmıştır.

Türkiye’de Kurumlar Vergisi oranı %20’dir. Kurumlar Vergisi oranı, kurumların ticari kazancına vergi yasaları gereğince indirimi kabul edilmeyen giderlerin ilave edilmesi, vergi yasalarında yer alan istisna ve indirimlerin sonucu bulunacak safi kurum kazancına uygulanır.

Konsolide gelir tablolarına yansıtılmış vergiler aşağıda özetlenmiştir:

2016 2015 Dönem vergi gideri (311.519) (382.776) Ertelenmiş vergi geliri (net) 145.259 655.025

(166.260) 272.249

Vergi öncesi kar 5.442.646 5.557.102

Eksi: İş Ortaklıkları’nın kar/zararındaki paylar (2.235.378) (1.811.914)

Vergi öncesi kar (İş Ortaklıkları’nın kar/zararındaki paylar hariç) 3.207.268 3.745.188

Yerel vergi oranı %20 %20 Vergi oranı üzerinden hesaplanan vergi gideri (641.454) (749.038) İndirim ve istisnalar 132.736 95.053 Yatırım teşvik geliri istisnası (*) 386.482 998.691 İlaveler (40.756) (37.514) Mali zararlar ve diğer vergi avantajları (net etki) (13.904) (24.601) FİNANSAL TABLOLAR Vergi oranı farkları 12.666 (2.147) Diğer (2.030) (8.195)

Vergi geliri/(gideri) (166.260) 272.249

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş ve Arçelik’in, yatırım teşvikleri kapsamında ileriki dönemlerde kullanabileceği sırasıyla 198.864 bin TL (2015: 768.376 bin TL) ve 187.618 bin TL (2015: 230.315 bin TL) tutarındaki vergi avantajları, 2016 yılı konsolide gelir tablosunda ertelenmiş vergi geliri olarak muhasebeleştirilmiştir. 226 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 17-VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Devamı)

Koç Holding, Bağlı Ortaklıklar ve İş Ortaklıkları, ertelenmiş vergi varlıklarını ve yükümlülüklerini, bilanço kalemlerinin TMS/TFRS ve vergi mevzuatı uyarınca düzenlenmiş ve yasal finansal tabloları arasındaki farklı değerlendirilmeleri sonucunda ortaya çıkan geçici farkların etkilerini dikkate alarak hesaplamaktadır.

Birikmiş geçici farklar ve yürürlükteki vergi oranları kullanılarak hesaplanan ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri aşağıdaki gibidir:

Ertelenmiş vergivarlıkları/ Toplam geçici farklar (yükümlülükleri) 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015

Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 4.912.481 4.693.843 (1.095.286) (956.386) Yatırım teşvik gelirleri (*) (12.388.582) (10.512.402) 4.222.204 3.910.862 Mahsup edilen yatırım teşvikleri (-) (*) - - (517.666) (344.638) Kıdem tazminatı karşılığı (485.163) (419.585) 97.033 83.990 İndirilebilir mali zararlar ve diğer vergi avantajları (394.439) (309.662) 91.663 69.442 Garanti ve montaj gider karşılıkları (386.202) (327.842) 80.269 67.507 Stoklar (119.743) (109.082) 25.410 21.883 Kullanılmayan izin günleri karşılıkları (69.627) (62.487) 13.926 12.498 Ertelenmiş gelirler (33.081) (49.851) 6.616 9.970 Gider tahakkukları (net) (28.324) (36.942) 5.666 7.579 Dava karşılıkları (22.402) (63.957) 4.481 12.792 Tahakkuk etmemiş finansman gelirleri (net) 76.458 47.586 (15.294) (9.518) Türev finansal araçlar 766.348 444.803 (153.269) (88.959) Diğer (net) (626.831) (595.040) 86.690 101.707

Ertelenmiş vergi varlıkları (net) 2.852.443 2.898.729

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş, Fuel Oil Dönüşüm Projesi (RUP) için, 2011 yılı 1. çeyreğinde 14 Temmuz 2009 tarihli ve 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında, büyük ölçekli yatırım teşvik belgesi almıştır. İlgili yasa kapsamında Tüpraş, yeni yatırımları nedeniyle yapacağı yatırım harcamalarının %30’unu vergi matrahından %50 oranında, yatırım nihayetlenip gelir elde edilmeye başladığında indirim konusu yapabilecektir. 7 Ekim 2013 tarihinde ise Fuel Oil Dönüşüm Projesi (RUP), T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından 19 Ekim 2012 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere stratejik yatırım kapsamına alınmıştır. Tüpraş Stratejik Yatırım Teşviği kapsamında yatırım döneminde yapmakta olduğu harcamalarının %50’sini, vergi matrahından %90 oranında indirim konusu yapabilecektir. Bu kapsamda Tüpraş, 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle 7.969.662 bin TL (31 Aralık 2015: 7.969.662 bin TL) yatırım harcaması yapmış olup gelecek dönemlerde kullanabileceği 3.656.588 bin TL (31 Aralık 2015: 3.656.588 bin TL) vergi aktifi elde etmiştir. Şirket, kullanılmayan yatırım indirimleri için hesaplanan 123.724 bin TL tutarındaki yeniden değerleme kazancını 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle mali tablolarına yansıtmıştır. Ayrıca Tüpraş, Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle vergi matrahından toplam 517.666 bin TL’yi mahsup etmiştir (31 Aralık 2015: 344.638 bin TL).

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde ettiği kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulur. Bu kapsamda 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle Arçelik’in öngörülebilir gelecekte faydalanacağı 441.892 bin TL (31 Aralık 2015: 254.274 bin TL) tutarında vergi avantajı, indirimli orana tabi kurum kazancının tespitinde sabit kıymet tutarının hesaplanması sırasında birikmiş amortismanların düşülmesi sonucu bulunacak net değerin dikkate alınması hususu vergi mahkemesi tarafından karara bağlandığından, bilanço tarihi itibariyle ertelenen vergi varlığı olarak konsolide finansal tablolara yansıtılmıştır.

Ayrı birer vergi mükellefi olan Bağlı Ortaklıkların TMS/TFRS uyarınca hazırladıkları finansal tablolarda ilgili şirketlerin net ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri Koç Holding’in konsolide bilançosunda ertelenmiş vergi varlık ve yükümlülükleri hesapları içerisinde ayrı olarak sınıflandırılmıştır. Yukarıda gösterilen geçici farklar ile ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri ise brüt değerler esas alınarak hazırlanmış olup net ertelenmiş vergi pozisyonunu göstermektedir.

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 227

NOT 17-VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (Devamı)

Ertelenmiş vergi varlığı hesaplanmamış mahsup edilebilir mali zararların vade dağılımı aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 1 yıla kadar 70.559 411.699 2 yıla kadar 230.022 65.825 3 yıla kadar 147.805 209.980 4 yıla kadar 148.515 141.725 5 yıl ve üzeri 408.312 520.939

1.005.213 1.350.168

Ertelenmiş vergi varlık / (yükümlülüklerinin) hareketleri aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı-1 Ocak 2.898.729 2.109.246

Gelir tablosu ile ilişkilendirilen 145.259 655.025 Özkaynaklar ile ilişkilendirilen: - Finansal varlık yeniden değerleme ve sınıflandırma kazanç / (kayıpları) (88) 545 - Nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir / (gider) 148.976 126.537 - Tanımlanmış fayda planları yeniden ölçüm kazanç / (kayıpları) 14.393 805 Yabancı para çevrim farkları (58.415) 6.571 İktisaplar (Not 3) (204.216) - Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) (3.955) - Mahsup edilen teşvik geliri (88.240) -

Dönem sonu-31 Aralık 2.852.443 2.898.729

NOT 18-ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALARA İLİŞKİN KARŞILIKLAR

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Çalışanlara sağlanan faydalar Kullanılmayan izin günleri karşılıkları 101.624 88.858 Kıdem tazminatı karşılığı 504.175 441.234

605.799 530.092

Kıdem tazminatı karşılığı:

- Yurtiçi 500.762 438.944 - Yurtdışı 3.413 2.290

504.175 441.234

İş Kanunu’na göre Koç Holding ve Türkiye’de kayıtlı Bağlı Ortaklıkları ve İş Ortaklıkları en az bir yıllık hizmeti tamamlayarak 25 yıllık (kadınlar için 20 yıl) çalışma hayatı ardından emekliye ayrılan (kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş), iş ilişkisi kesilen ve askerlik hizmetleri için çağrılan her çalışanına veya vefat eden çalışanının mirasçılarına kıdem tazminatı ödemek mecburiyetindedir.

Ödenecek tazminat, her hizmet yılı için bir aylık maaş tutarı kadardır ve bu miktar 31 Aralık 2016 itibariyle 4.297,21 TL (31 Aralık 2015: 3.828,37 TL) ile sınırlandırılmıştır. FİNANSAL TABLOLAR

Kıdem tazminatı karşılığı herhangi bir fonlamaya tabi değildir ve herhangi bir fonlama şartı bulunmamaktadır.

Söz konusu karşılık, Koç Holding ve Türkiye’de kayıtlı Bağlı Ortaklıkları çalışanlarının emekli olmasından doğan gelecekteki olası yükümlülüğün bugünkü değerinin tahmini ile hesaplanır.

Temel varsayım, her hizmet yılı için belirlenen tavan yükümlülüğünün enflasyon ile orantılı olarak artmasıdır. Böylece, uygulanan iskonto oranı, enflasyonun beklenen etkilerinden arındırılmış reel oranı göstermektedir. Kıdem tazminatı tavanı altı ayda bir revize olup, konsolide kıdem tazminatı karşılığının hesaplanmasında 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren geçerli olan 4.426,16 TL (1 Ocak 2016: 4.092,53 TL) olan tavan tutarı göz önüne alınmıştır. 228 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 18-ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALARA İLİŞKİN KARŞILIKLAR (Devamı)

TMS/TFRS, kıdem tazminatı karşılığını tahmin etmek için aktüer değerleme yöntemlerinin geliştirilmesini öngörmektedir. Buna göre toplam yükümlülüğün hesaplanmasında aşağıda yer alan aktüer öngörüler kullanılmıştır. İlgili oranlar, konsolidasyon kapsamındaki Bağlı Ortaklıkların aktüer öngörülerinin ağırlıklı ortalamaları alınarak sunulmuştur.

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Net iskonto oranı (%) 4,50 4,60 Emekli olma olasılığına ilişkin kullanılan devir hızı oranı (%) 97,08 96,95

Kıdem tazminatı karşılığı hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı-1 Ocak 441.234 408.523 Faiz gideri 35.169 27.376 Dönem içerisindeki artış 52.445 67.252 Tanımlanmış fayda planları yeniden ölçüm kayıpları 71.964 4.024 Dönem içerisindeki ödemeler (92.829) (66.392) Yabancı para çevrim farkları 844 451 Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) (4.699) - İktisaplar (*) 47 -

Dönem sonu-31 Aralık 504.175 441.234

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in Dawlance Grubu iktisabından kaynaklanmaktadır.

NOT 19-KARŞILIKLAR

a) Kısa vadeli karşılıklar: 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Yıllara sari işler maliyet karşılığı 420.994 288.845 Garanti ve montaj gider karşılıkları 338.100 270.825 İthal LPG’deki ÖTV karşılığı 83.577 68.496 Dava ve ceza karşılıkları 47.306 46.354 Nakliye gider karşılıkları 31.260 18.654 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu katılma payı karşılığı 23.581 21.282 Diğer 128.210 105.375

1.073.028 819.831

b) Diğer uzun vadeli karşılıklar: Garanti gider karşılıkları 151.963 137.239

151.963 137.239

31 Aralık 2016 tarihinde sona eren yılda, garanti ve montaj gider karşılıkları, yıllara sari işler maliyet karşılığı ve dava karşılıklarının hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

Garanti ve montaj Yıllara sari işler İthal LPG’deki Dava ve gider karşılıkları maliyet karşılığı ÖTV karşılığı ceza karşılıkları 1 Ocak 2016 itibariyle 408.064 288.845 68.496 46.354 İlaveler 802.072 89.805 83.577 7.001 İktisaplar (*) 3.010 - - - Çıkışlar / Ödemeler (746.389) - (68.496) (4.467) Konsolidasyon kapsamından çıkışlar (Not 2.4) - - - (1.582) Yabancı para çevrim farkları 23.306 42.344 - -

31 Aralık 2016 itibariyle 490.063 420.994 83.577 47.306

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik’in Dawlance Grubu iktisabından kaynaklanmaktadır.

Garanti ve montaj Yıllara sari işler İthal LPG’deki Dava ve gider karşılıkları maliyet karşılığı ÖTV karşılığı ceza karşılıkları 1 Ocak 2015 itibariyle 312.236 223.141 33.542 118.857 İlaveler 723.690 58.424 68.496 16.810 Çıkışlar / Ödemeler (643.381) (13.943) (33.542) (89.217) Yabancı para çevrim farkları 15.519 21.223 - (96)

31 Aralık 2015 itibariyle 408.064 288.845 68.496 46.354 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 229

NOT 20-DİĞER ALACAKLAR VE BORÇLAR

a) Diğer alacaklar 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 KDV alacakları 655.113 533.235 İndirilecek vergi ve fonlar 454.278 229.766

1.109.391 763.001 b) Diğer borçlar Ödenecek vergi, harç ve diğer kesintiler 2.603.605 2.315.723 Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri 190.594 110.347

2.794.199 2.426.070

NOT 21-DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER

a) Diğer dönen varlıklar 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Kısa vadeli operasyonel kiralamaya konu varlıklar 466.505 459.320 Peşin ödenen giderler 305.602 234.375 Verilen avanslar 288.410 241.297 Gelir tahakkukları 93.713 59.333 Verilen depozito ve teminatlar 34.401 28.956 Kredi teminatı olarak alınan varlıklar 12.495 10.255 Vadeli mal alım-satım işlemi gelir tahakkuku (*) - 445.148 Diğer 47.542 48.560

1.248.668 1.527.244

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın fiyat riskine maruz kalan stoklarının 12 milyon varili için petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan korunmak amacıyla gerçekleştirdiği 31 Aralık 2015 tarihinde sona eren vadeli mal alım-satım işlemlerine ilişkin gelir tahakkukudur. Söz konusu gelir tahakkuku 8 Ocak 2016 tarihi itibariyle tahsil edilmiştir.

Kısa vadeli operasyonel kiralamaya konu varlıkların dönem içi hareket tablosu aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Dönem başı net kayıtlı değer-1 Ocak 459.320 405.608 Girişler 711.510 658.964 Çıkışlar (790.115) (765.207) Transferler (*) 117.602 194.405 Cari dönem amortismanı (31.812) (34.450)

Dönem sonu net kayıtlı değer-31 Aralık 466.505 459.320

(*) Maddi duran varlıklardan 261.335 bin TL ve stoklara 143.733 bin TL tutarındaki transferlerden oluşmaktadır (2015: Maddi duran varlıklardan 194.405 bin TL).

b) Diğer duran varlıklar 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Yedek parça ve diğer malzemeler 996.946 862.494 Verilen avanslar 213.625 116.547 Peşin ödenen giderler 148.361 184.493 Diğer 37.489 22.812

1.396.421 1.186.346 FİNANSAL TABLOLAR 230 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 21-DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı) c) Diğer kısa vadeli yükümlülükler 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Gelir payı (1) 1.006.511 827.793 Personele borçlar ve prim tahakkukları 348.501 288.685 Satış destek ve kota teşvik primi tahakkukları 328.673 269.635 Alınan avanslar 287.742 300.770 Vadeli mal alım-satım işlemi gider tahakkuku (2) 246.536 - Ertelenmiş gelirler 176.404 148.370 Lisans bedelleri gider tahakkukları 72.716 50.048 Alınan depozito ve teminatlar 21.199 27.073 Diğer 277.717 228.612

2.765.999 2.140.986

(1) Piyasası Lisans Yönetmeliği ve Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Yönetmeliği uyarınca Tüpraş tarafından toplanan gelir payları, kapsamlı gelir tablosu ile ilişkilendirilmeksizin “Diğer kısa vadeli yükümlülükler” içerisinde muhasebeleştirilmekte ve Ulusal Petrol Stoğu Komisyonu’nun kararına istinaden bankalarda bloke edilerek özel faizli vadesiz mevduat olarak değerlendirilmekte olup; ilgili mevduat “Nakit ve nakit benzerleri” içerisinde sınıflandırılmıştır. (2) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın fiyat riskine maruz kalan stoklarının 14 milyon varili için petrol fiyatlarındaki dalgalanmalardan korunmak amacıyla gerçekleştirdiği 31 Aralık 2016 tarihinde sona eren finansal enstrümanlara (swap işlemleri ile sıfır maliyetli koridor işlemleri) ilişkin gider tahakkukudur. Söz konusu gider tahakkuku 9 Ocak 2017 tarihi itibariyle ödenmiştir. d) Diğer uzun vadeli yükümlülükler 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Alınan depozito ve teminatlar 89.489 83.953 Ertelenmiş gelirler 60.024 59.505 Diğer 60.264 63.050

209.777 206.508

NOT 22-ÖZKAYNAKLAR

Sermaye

Koç Holding, kayıtlı sermaye sistemini benimsemiş olup, kayıtlı sermayesi ile çıkarılmış sermayesi aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 Kayıtlı sermaye tavanı (tarihi değeri ile) 5.000.000 Nominal değeri ile çıkarılmış sermaye 2.535.898

Türkiye’deki şirketler, hissedarlarına bedelsiz pay dağıtarak bir defaya mahsus olmak üzere kayıtlı sermaye tavanını aşabilirler.

Koç Holding’in ortakları ve sermaye içindeki payları tarihi değerleri üzerinden aşağıda belirtilmiştir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 % Pay Tutar % Pay Tutar Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş.(1) 43,65 1.106.970 42,59 1.079.984 Koç Ailesi Üyeleri (1) 23,46 594.895 24,52 621.881 Rahmi M. Koç ve Mahdumları Maden, İnşaat, Turizm, Ulaştırma, Yatırım ve Ticaret A.Ş. 1,40 35.386 1,40 35.386

Toplam Koç Ailesi üyeleri ve Koç Ailesi üyeleri tarafından sahip olunan şirketler 68,51 1.737.251 68,51 1.737.251 Vehbi Koç Vakfı 7,26 184.172 7,26 184.172 Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı 1,99 50.452 1,99 50.452 Diğer 22,24 564.023 22,24 564.023

Ödenmiş sermaye 100,00 2.535.898 100,00 2.535.898

Sermaye düzeltme farkları (2) 967.288 967.288

Toplam sermaye 3.503.186 3.503.186

(1) Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş., 26 Mayıs 2016 tarihinde Koç Holding A.Ş.’nin dolaşımda olmayan payları ile ilgili olarak Koç Ailesi Üyelerinden toplam 26.986 bin TL nominal değerli (%1,06) hisse alım işlemi gerçekleştirmiştir. (2) Sermaye düzeltme farkları, sermayeye yapılan nakit ve nakit benzeri ilavelerin TMS 29 kapsamında düzeltilmiş toplam tutarları ile düzeltme öncesindeki tutarları arasındaki farkı ve iktisap ve birleşmeler kapsamındaki pay senedi ihraçlarının rayiç değer farklarını içermektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 231

NOT 22-ÖZKAYNAKLAR (Devamı)

Çıkarılmış sermayeyi temsil eden pay senetlerinin gruplarına göre analizleri aşağıdaki gibidir:

Grup Pay senedi adedi Bin TL Pay senedi cinsi A 67.877.342.230 678.773 Nama B 185.712.462.770 1.857.125 Nama

253.589.805.000 2.535.898

Koç Holding Ana Sözleşmesi ile A grubu pay senedi sahiplerine tanınan imtiyazlar aşağıdaki gibidir:

1. Ana sözleşmenin 6’ıncı maddesi uyarınca payların rüçhan hakları kendi grupları için ihraç edilen yeni payların alımında kullanılır; ancak B grubu pay senedi sahipleri tarafından kullanılmayan rüçhan hakları A grubu pay senedi sahipleri tarafından kullanılmak istenirse bu haklar SPK Mevzuatı çerçevesinde kullanılabilir.

2. Ana sözleşmenin 15’inci maddesi “c” bendi uyarınca (esas mukavele değişiklikleri ve ibra ve sorumluluk davası açılması için alınan kararlar hariç olmak üzere), A grubu paylar Genel Kurul toplantılarında sahip oldukları her pay için iki oy hakkına sahiptirler.

Birikmiş Diğer Kapsamlı Gelir/Giderler

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Kar/zararda yeniden sınıflandırılmayacak: Duran varlık yeniden değerleme artışları 35.827 30.688 Tanımlanmış fayda planları yeniden ölçüm kazanç / (kayıpları) (88.844) (47.948)

(53.017) (17.260) Kar/zararda yeniden sınıflandırılacak: Yabancı para çevrim farkları 704.026 299.590 Riskten korunma kazanç / (kayıpları) (930.726) (461.020) - Nakit akış riskinden korunma (628.700) (249.930) - Yurtdışındaki işletmeye ilişkin net yatırım riskinden korunma (302.026) (211.090) Finansal varlık yeniden değerleme ve sınıflandırma kazanç / (kayıpları) (134.617) (68.566)

(361.317) (229.996)

Birikmiş diğer kapsamlı gelir/giderlerin dönem içerisindeki hareketleri kapsamlı gelir tablosu ve özkaynaklar değişim tablolarında sunulmuştur.

Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler

Kardan ayrılan kısıtlanmış yedeklerin detayı aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Yasal yedekler 385.313 319.861 Özel yedekler 2.144.577 2.144.577

2.529.890 2.464.438

İştirak Hissesi ve Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnası kapsamında, gerçekleşen iştirak satışları neticesinde kanuni finansal tablolarda oluşan satış kazançlarının %75’lik kısmı “Özel Yedekler” altında sınıflandırılmıştır. Söz konusu tutarın 2.137.978 bin TL’lik kısmı beş yıllık sürenin tamamlanması sebebiyle ek kurumlar vergisi yükü doğurmadan dağıtılabilir duruma gelmiştir.

Temettü Dağıtımı

Hisseleri BIST’de işlem gören şirketler, SPK’nın temettü dağıtımına ilişkin düzenlemelerine aşağıdaki şekilde tabidir:

30 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 19’uncu maddesi ve SPK’nın 1 Şubat 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe giren II-19.1 no’lu Kar Payı Tebliği’ne göre halka açık ortaklıklar, karlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kar dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak dağıtırlar. Kurul halka açık ortaklıkların kar dağıtım politikalarına ilişkin olarak, benzer nitelikteki ortaklıklar bazında farklı esaslar belirleyebilir.

TTK’ya göre ayrılması gereken yedek akçeler ile esas sözleşmede veya kar dağıtım politikasında pay sahipleri için belirlenen kar payı ayrılmadıkça; başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kar aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine, ortaklık çalışanlarına ve pay sahibi dışındaki kişilere kardan pay dağıtılmasına karar FİNANSAL TABLOLAR verilemeyeceği gibi, pay sahipleri için belirlenen kar payı nakden ödenmedikçe bu kişilere kardan pay dağıtılamaz.

Halka açık ortaklıklarda kâr payı, dağıtım tarihi itibarıyla mevcut payların tümüne, bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit olarak dağıtılır.

Yürürlükteki düzenlemelere göre ortaklıklar, karlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kar dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak genel kurul kararıyla dağıtır. Söz konusu düzenlemelerde, asgari bir dağıtım oranı tespit edilmemiştir. Şirketler esas sözleşmelerinde veya kar dağıtım politikalarında belirlenen şekilde kar payı öderler. Ayrıca, kar payları eşit veya farklı tutarlı taksitler halinde ödenebilecektir ve ara dönem finansal tablolarda yer alan kâr üzerinden nakden kar payı avansı dağıtılabilecektir. 232 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 22-ÖZKAYNAKLAR (Devamı)

Koç Holding Esas Mukavelesi’nin 32’nci maddesi çerçevesinde, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve Sermaye Piyasası mevzuatına göre ayrılan birinci temettüden sonra kalan tutar üzerinden Genel Kurul’da alınacak karar çerçevesinde en çok %2 oranına kadar Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na pay verilir. Ayrıca, Sermaye Piyasası Mevzuatı çerçevesinde belirlenen birinci temettüye halel gelmemek şartıyla, vergi öncesi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe, mali yükümlülükler ve ödenmiş sermayenin %5’i indirildikten sonra kalan tutarın %3’ü intifa senedi sahiplerine tahsis edilir. Ancak intifa senedi sahiplerine ödenecek pay, safi kârdan birinci tertip yasal yedek akçe ve SPK düzenlemelerine göre hesaplanan birinci temettü indirildikten sonra kalan meblağın 1/10’undan fazla olamaz.

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle, Koç Holding’in yasal kayıtlarında ek kurumlar vergisi yükü doğurmadan kar dağıtımına konu edilebilecek kaynakların toplam tutarı 5.436.540 bin TL’dir.

Koç Holding A.Ş.’nin 5 Nisan 2016 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurulu’nda;

- 175.175.018,03 TL birinci temettü ile 562.771.314,52 TL ikinci temettü toplamı olan 737.946.332,55 TL tutarındaki temettünün tamamının nakden ödenmesine;

- Ortaklara nakden ödenecek 737.946.332,55 TL temettü ile intifa senedi sahiplerine tahsis edilen 101.260.380,39 TL ve Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’na tahsis edilen 10.000.000 TL olmak üzere toplam 849.206.712,94 TL nakit ödemelerin tamamımın cari yıl yasal karından karşılanmasına karar verilmiştir.

Nakit temettü ve kar paylarının ödenmesi 14 Nisan 2016 tarihinde tamamlanmıştır.

NOT 23-SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN VARLIKLAR

Satış amaçlı elde tutulan varlıklar aşağıdaki gibidir: i) KİPTAŞ ile müşterek geliştirilen proje kapsamında teslim alınan 43.324 bin TL tutarındaki 65 adet rezidans daire, kısa vadede satışı planlandığından, yatırım amaçlı gayrimenkullerden satış amaçlı elde tutulan varlıklara transfer edilmiştir (Not 12). Söz konusu proje kapsamında 2014 yılında teslim alınan 170.506 bin TL tutarındaki gayrimenkullerin (138 adet daire) net defter değeri 168.229 bin TL tutarındaki bölümünün (136 adet daire) satışı ve tapu devri 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle tamamlanmıştır. ii) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Otoyol Sanayi’nin devam eden tasfiye süreci sebebi ile varlık ve yükümlülükleri, 31 Aralık 2016 ve 31 Aralık 2015 tarihli konsolide finansal tablolarda TFRS 5 uyarınca satış amaçlı elde tutulan varlık ve yükümlülükler olarak sınıflandırılmıştır.

Satış amaçlı elde tutulan varlıkların ve bu varlıklara ilişkin yükümlülüklerin özet bilgileri aşağıdaki gibidir:

Satış amaçlı elde tutulan varlıklar 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Nakit ve nakit benzerleri 9.495 9.441 Yatırım amaçlı gayrimenkuller 45.601 46.251 Maddi duran varlıklar (Not 13) - 38.187 Diğer varlıklar 450 160

55.546 94.039

Satış amaçlı elde tutulan varlıklara ilişkin yükümlülükler 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Çalışanlara ilişkin sağlanan faydalara ilişkin karşılıklar 174 143 Diğer yükümlülükler 2.339 2.329

2.513 2.472

NOT 24-SATIŞ GELİRLERİ

2016 2015 Yurtiçi satışlar 51.999.274 50.661.782 Yurtdışı satışlar 18.432.969 18.448.316

Satış gelirleri 70.432.243 69.110.098

Mal satışları 68.423.527 66.525.671 Hizmet satışları 2.008.716 2.584.427

Satış gelirleri 70.432.243 69.110.098 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 233

NOT 25-NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER

Niteliklerine göre giderler satışların maliyeti, pazarlama giderleri, genel yönetim giderleri ve araştırma geliştirme giderlerini içermektedir.

2016 2015 Kullanılan hammadde ve sarf malzemeleri 43.643.648 43.809.102 Mamul ve yarı mamul stoklarındaki değişimler (1.133.375) (79.221) Satılan ticari mal maliyeti 9.955.226 8.902.453 Personel giderleri 4.249.107 3.580.226 Nakliye, dağıtım ve depolama giderleri 1.532.481 1.342.902 Amortisman ve itfa payları 1.428.311 1.266.401 Enerji ve altyapı giderleri 1.229.061 1.218.976 Garanti ve montaj giderleri 796.242 724.722 Reklam, tanıtım ve promosyon giderleri 683.439 521.709 Tamir, bakım ve onarım giderleri 554.159 444.853 Kira giderleri 538.434 496.915 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 333.008 171.362 Sigorta giderleri 206.382 188.307 Vergi, resim ve harçlar 186.096 180.523 Ulaşım ve seyahat giderleri 152.998 131.096 Dava takip, danışmanlık ve denetim giderleri 139.350 102.983 Satış, teşvik ve prim giderleri 136.602 107.423 Bilgi teknolojileri ve iletişim giderleri 112.460 95.516 Royalti ve lisans giderleri 100.687 67.856 Bağış ve yardımlar 54.914 40.010 Diğer 907.350 779.640

65.806.580 64.093.754

Amortisman ve itfa payları ile personel giderlerinin fonksiyonel kırılımı aşağıdaki gibidir:

2016 2015 Amortisman ve itfa payları Satışların maliyeti 1.010.514 890.797 Pazarlama giderleri 58.724 47.510 Genel yönetim giderleri 224.300 211.590 Araştırma ve geliştirme giderleri 134.773 116.504

1.428.311 1.266.401

2016 yılı içerisinde aktifleştirilen amortisman giderleri toplamı 11.757 bin TL’dir (2015: 8.884 bin TL).

2016 2015 Personel giderleri Satışların maliyeti 1.821.722 1.593.890 Pazarlama giderleri 801.942 684.430 Genel yönetim giderleri 1.571.763 1.253.707 Araştırma ve geliştirme giderleri 53.680 48.199 FİNANSAL TABLOLAR 4.249.107 3.580.226 234 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 26-ESAS FAALİYETLERDEN DİĞER GELİR/GİDERLER

Esas faaliyetlerden diğer gelirler 2016 2015 Ticari işlemlere ilişkin kur farkı gelirleri 1.221.167 1.055.001 Tazminat ve teşvik gelirleri 203.982 85.787 Ticari işlemlere ilişkin vade farkı gelirleri 200.388 197.679 Konusu kalmayan karşılıklar 44.138 21.559 Diğer 138.067 130.733

1.807.742 1.490.759

Esas faaliyetlerden diğer giderler Ticari işlemlere ilişkin kur farkı giderleri (1.485.171) (1.483.576) Krediler ve şüpheli alacaklar değer düşüklüğü karşılığı (107.180) (57.521) Dava, ceza ve diğer karşılık giderleri (82.433) (63.890) Ticari işlemlere ilişkin vade farkı giderleri (78.830) (62.013) Diğer (110.644) (84.880)

(1.864.258) (1.751.880

NOT 27-YATIRIM FAALİYETLERİNDEN GELİR/GİDERLER

Yatırım faaliyetlerden gelirler 2016 2015 Takas işlem karı (*) 39.621 223.293 Sabit kıymet ve hurda satış karları 26.963 38.468 Kira gelirleri 23.207 21.116 İş ortaklığı satış karı (Not 7.c) - 2.919

89.791 285.796

Yatırım faaliyetlerden giderler Sabit kıymet satış zararları (4.460) (5.450)

(4.460) (5.450)

(*) 2016 yılında gerçekleşen takas işlemi: KİPTAŞ ile müşterek geliştirilen proje kapsamında Koç Holding’e teslimi gerçekleşen ve 43.324 bin TL gerçeğe uygun değeri olan gayrimenkuller ile (Not 12), Koç Holding aktifinden çıkışı yapılan ve 3.703 bin TL net defter değeri olan arsalar arasındaki fark nispetinde “takas işlem karı” oluşmuştur.

2015 yılında gerçekleşen takas işlemi: Kule Yap Sat İnşaat Taahhüt Ticaret A.Ş. ile müşterek geliştirilen proje kapsamında Koç Holding’e teslimi gerçekleşen ve 225.586 bin TL gerçeğe uygun değeri olan gayrimenkuller ile (Not 12), Koç Holding aktifinden çıkışı yapılan ve 2.293 bin TL net defter değeri olan arsalar (yatırım amaçlı gayrimenkullerden) arasındaki fark nispetinde “takas işlem karı” oluşmuştur.

NOT 28-FİNANSMAN GELİR/GİDERLERİ

Finansman gelirleri 2016 2015 Kur farkı gelirleri (*) 3.775.645 2.393.098 Faiz gelirleri 789.175 519.248 Türev araçlardan karlar 623.800 618.745 Diğer finansman gelirleri 826 505

5.189.446 3.531.596

Finansman giderleri Kur farkı giderleri (*) (4.515.255) (3.397.726) Faiz giderleri (1.765.506) (1.283.322) Türev araçlardan zararlar (435.109) (231.423) Diğer finansman giderleri (65.003) (19.679)

(6.780.873) (4.932.150)

(*) Ticari işlemlere (ticari alacak ve borç) ilişkin kur farkı gelir / gideri “esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler” hesabı içerisinde muhasebeleştirilmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 235

NOT 29-İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI a) İlişkili taraf bakiyeleri

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 İş Ortaklıkları Diğer Toplam İş Ortaklıkları Diğer Toplam Nakit ve nakit benzerleri 11.616.491 - 11.616.491 6.777.703 - 6.777.703 Ticari alacaklar 1.009.215 44.449 1.053.664 879.313 29.646 908.959 Ticari borçlar 1.169.871 36.229 1.206.100 878.939 36.874 915.813 Borçlanmalar 1.219.524 - 1.219.524 1.085.663 - 1.085.663 b) İlişkili taraflarla yapılan işlemler

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 İş Ortaklıkları Diğer Toplam İş Ortaklıkları Diğer Toplam Mal ve hizmet satışları 9.568.451 88.218 9.656.669 9.902.054 322.340 10.224.394 Mal ve hizmet alımları 4.308.472 292.124 4.600.596 4.493.225 314.385 4.807.610 Faiz geliri 573.831 - 573.831 408.650 - 408.650 Faiz gideri (-) (81.809) - (81.809) (53.853) - (53.853)

Grup’un İş Ortaklıkları konsolide finansal tablolarda özkaynak yöntemi ile muhasebeleştirilmektedir. Bu kapsamda Grup’un Bağlı Ortaklıkları’nın, İş Ortaklıkları ile gerçekleşen işlemleri ve İş Ortaklıkları’ndan olan bakiyeleri eliminasyona tabi değildir.

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle ilgili bakiyelerden nakit ve nakit benzerleri ve borçlanmaların tamamı Grup’un Bağlı Ortaklıkları’nın Yapı Kredi Bankası’ndaki bakiyelerinden oluşmaktadır. Ticari alacakların 691.937 bin TL (31 Aralık 2015: 583.917 bin TL) tutarındaki kısmı Tüpraş’ın Opet ve THY Opet ile, 125.629 bin TL (31 Aralık 2015: 112.934 bin TL) tutarındaki kısmı Zer Ticaret’in, 68.180 bin TL (31 Aralık 2015: 83.030 bin TL) tutarındaki kısmı ise Ram Dış Ticaret’in diğer Grup şirketleri ile satış ilişkisi kapsamındaki bakiyelerden oluşmaktadır. Ticari borçların 836.555 bin TL (31 Aralık 2015: 614.626 bin TL) tutarındaki kısmı ise Otokoç’un Ford Otosan ve Tofaş ile araç alım ilişkisi nedeniyle oluşan bakiyesidir.

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle ilgili işlemlerden mal ve hizmet satışlarının 7.541.374 bin TL (31 Aralık 2015: 8.020.947 bin TL) tutarındaki kısmı Tüpraş’ın Opet ve THY Opet ile petrol ürünleri satış ilişkisi kapsamındaki satış tutarıdır. Mal ve hizmet alımlarının ise 3.277.957 bin TL (31 Aralık 2015: 3.652.059 bin TL) tutarındaki kısmı ise Otokoç’un Ford Otosan ve Tofaş ile araç alım ilişkisi kapsamındaki alım tutarıdır. c) Üst düzey yöneticilere sağlanan faydalar

Koç Holding’in üst düzey yöneticileri, Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleri ile Başkanlar olarak belirlenmiştir. 2016 yılında, Koç Holding’in üst düzey yöneticilerine sağlanan faydalar toplamı 259.019 bin TL’dir (31 Aralık 2015: 177.373 bin TL). Bu tutarın 101.250 bin TL’lik (31 Aralık 2015: 24.470) kısmı ayrılma dolayısıyla yapılan ödemelere ilişkin olup, kalan kısım kısa vadeli faydalardan oluşmaktadır.

Koç Topluluğunda hizmet sunulan şirketlere yansıtılan maliyetler sonrasında, Koç Holding A.Ş. tarafından katlanılan maliyet 122.232 bin TL (31 Aralık 2015: 76.951 bin TL) olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarın 44.744 bin TL’lik kısmı (31 Aralık 2015: 6.245) ayrılma dolayısıyla yapılan ödemelere ilişkindir.

NOT 30-DİĞER İŞLETMELERDEKİ PAYLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR

Grup’un kontrol gücü olmayan paylarının önemli seviyede olduğu Bağlı Ortaklıkları’na ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

31 Aralık 2016 Kontrol gücü olmayan Kontrol gücü olmayan Birikmiş kontrol gücü Kontrol gücü olmayan Bağlı Ortaklık pay% paylara ayrılan kar/zarar olmayan paylar paylara ödenen temettü Tüpraş %56,30 904.801 5.409.220 797.585 Arçelik %59,49 517.143 3.548.869 155.862 Aygaz %59,32 190.559 1.033.197 186.844

31 Aralık 2015 Kontrol gücü olmayan Kontrol gücü olmayan Birikmiş kontrol gücü Kontrol gücü olmayan Bağlı Ortaklık pay% paylara ayrılan kar/zarar olmayan paylar paylara ödenen temettü Tüpraş %56,30 1.418.340 5.642.472 6.046 FİNANSAL TABLOLAR Arçelik %59,49 526.838 2.575.164 208.213 Aygaz %59,32 112.369 988.274 59.305 236 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 30-DİĞER İŞLETMELERDEKİ PAYLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR (Devamı)

Söz konusu Bağlı Ortaklıklara ilişkin konsolidasyon düzeltmeleri sonrası, eliminasyon işlemleri öncesi özet finansal bilgiler aşağıdaki gibidir:

Özet bilanço bilgileri:

31 Aralık 2016 Tüpraş Arçelik Aygaz Nakit ve nakit benzerleri 6.050.721 2.441.871 567.728 Diğer dönen varlıklar 7.634.815 8.543.889 792.636 Duran varlıklar 18.930.811 5.793.030 1.945.325 Toplam varlıklar 32.616.347 16.778.790 3.305.689

Kısa vadeli finansal borçlar 385.524 1.239.158 1.102 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 12.284.141 5.350.692 1.006.166 Uzun vadeli finansal borçlar 10.176.307 3.407.081 400.143 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 223.651 834.438 157.085 Toplam yükümlülükler 23.069.623 10.831.369 1.564.496 Toplam özkaynaklar 9.546.724 5.947.421 1.741.193

31 Aralık 2015 Tüpraş Arçelik Aygaz Nakit ve nakit benzerleri 3.027.546 2.167.627 288.637 Diğer dönen varlıklar 5.652.424 7.238.625 736.550 Duran varlıklar 18.398.824 3.878.609 1.937.206 Toplam varlıklar 27.078.794 13.284.861 2.962.393

Kısa vadeli finansal borçlar 1.871.381 2.184.742 248.606 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 6.956.523 3.039.890 598.231 Uzun vadeli finansal borçlar 8.048.039 3.268.907 302.748 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 230.713 475.359 147.137 Toplam yükümlülükler 17.106.656 8.968.898 1.296.722 Toplam özkaynaklar 9.972.138 4.315.963 1.665.671

Özet gelir tablosu bilgileri:

2016 Tüpraş Arçelik Aygaz Satış gelirleri 34.854.851 16.096.172 6.748.761 Amortisman ve itfa payları 612.125 438.682 86.035 Esas faaliyet karı 2.282.649 1.493.229 303.994 Net finansal gider (572.178) (743.940) (25.608) Vergi öncesi kar 1.712.909 763.756 373.730 Net dönem karı 1.591.819 866.417 321.004

2015 Tüpraş Arçelik Aygaz Satış gelirleri 36.893.328 14.166.100 6.419.610 Amortisman ve itfa payları 556.822 369.823 86.432 Esas faaliyet karı 2.679.353 1.278.168 258.027 Net finansal gider (599.036) (516.643) (28.537) Vergi öncesi kar 2.155.565 777.371 228.727 Net dönem karı 2.508.360 884.340 189.383 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 237

NOT 31-DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI

Grup’un çeşitli teşvikler ile sahip olduğu haklar aşağıdaki gibidir:

a) İthal edilen makine ve ekipmanlara uygulanan %100 gümrük vergisi muafiyeti, b) Yurtiçinden ve yurtdışından tedarik edilen yatırım malları için KDV muafiyeti, c) Araştırma ve geliştirme kanunu kapsamında yer alan teşvikler (%100 Kurumlar Vergisi istisnası, Sosyal Güvenlik Kurumu teşvikleri v.b.), d) Dahilde işleme izin belgeleri, e) Araştırma ve geliştirme harcamaları karşılığı Tübitak-Teydeb’den alınan nakit destekler, f) Vergi, resim ve harç istisnası, g) İndirimli kurumlar vergisi teşviki, h) Sigorta primi işveren payı desteği, i) Yatırım indirimi istisnası kapsamındaki kurumlar vergisi teşviki (Not 17), j) T.C. Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen marka destek teşviki (Turquality), k) 9715 sayılı çevre maliyetlerinin desteklenmesi hakkında teşvik, l) Patent teşvikleri.

NOT 32-TAAHHÜTLER, ŞARTA BAĞLI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER

a) Şarta Bağlı Yükümlülükler:

Rekabet Kurulu’nun Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Aygaz’a tebliğ edilen 13 Ağustos 2015 tarihli yazısında; Kurul’un 05 Ağustos 2015 tarih ve 15-33/477-M sayılı kararıyla, bayilerinin yeniden satış fiyatını belirlemek suretiyle 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesinin ihlal edilip edilmediğinin tespitine yönelik olarak Aygaz nezdinde soruşturma açıldığı bildirilmiş olup; soruşturma süreci sonunda, Rekabet Kurulu’nun, 16 Kasım 2016 tarihli kararı ile, yargı yolu açık olmak üzere, Aygaz’ın 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesini ihlal etmediğine, dolayısıyla Aygaz aleyhine idari para cezası uygulanmasına gerek olmadığına karar verdiği hususu, 21 Kasım 2016 tarihinde Aygaz’a bildirilmiştir.

b) Teminatlar:

Finans sektörü harici verilen teminatların özeti aşağıdaki gibidir:

Verilen teminatlar:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Teminat mektupları 6.032.328 5.433.075 Teminat akreditifleri 672.163 305.121 Bankalara verilen kefaletler 446.333 452.709 Diğer 3.999 3.738

7.154.823 6.194.643

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’nın 31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle finans sektörü harici teminat/rehin/ipotek/kefalet (“TRİK”) pozisyonu aşağıdaki gibidir (Yabancı para TRİK’ler TL karşılıkları üzerinden sunulmuştur):

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 A. Kendi tüzel kişiliği adına vermiş olduğu TRİK’lerin toplam tutarı 6.540.894 5.605.242 -TL 2.864.695 3.116.544 -USD 2.585.563 1.818.047 -EUR 1.065.274 646.105 -Diğer 25.362 24.546 B. Tam konsolidasyon kapsamına dahil edilen ortaklıklar lehine vermiş olduğu TRİK’lerin toplam tutarı (*) 613.929 589.401 -TL 90.066 142.030 -USD 246.378 215.146 -EUR 268.562 232.225 -Diğer 8.923 - C. Olağan ticari faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla diğer 3. kişilerin borcunu temin amacıyla vermiş olduğu TRİK’lerin toplam tutarı - -

D. Diğer verilen TRİK’lerin toplam tutarı FİNANSAL TABLOLAR i) Ana ortak lehine vermiş olduğu TRİK’lerin toplam tutarı - - ii) B ve C maddeleri kapsamına girmeyen diğer grup şirketleri lehine vermiş olduğu TRİK’lerin toplam tutarı - - iii) C maddesi kapsamına girmeyen 3. kişiler lehine vermiş olduğu TRİK’lerin toplam tutarı - -

7.154.823 6.194.643

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’nın ‘A. Kendi tüzel kişiliği adına verilenler’ haricindeki diğer TRİK’leri için yıl içerisinde tahakkuk eden toplam komisyon tutarı 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle 2.406 bin TL’dir (31 Aralık 2015: 2.562 bin TL). 238 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 32-TAAHHÜTLER, ŞARTA BAĞLI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER (Devamı)

Finans sektörü harici, alınan teminatların özeti aşağıdaki gibidir:

Alınan teminatlar: 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Teminat mektupları 3.852.211 3.974.940 İpotekler 2.167.954 2.038.196 Kefalet 510.225 518.437 Doğrudan borçlandırma limiti 425.520 357.132 Teminat senetleri 83.664 109.025 Diğer teminatlar 455.235 313.008

7.494.809 7.310.738

Ayrıca, Grup’un finans sektöründe faaliyet gösteren Bağlı Ortaklığı Koç Finansman’ın 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle takipteki krediler de dahil olmak üzere taşıt kredilerinden şirket lehine almış olduğu 3.482.225 bin TL tutarında (31 Aralık 2015: 2.849.402 bin TL) rehin hakkı mevcuttur.

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ

Finansal Araçlar ve Finansal Risk Yönetimi

Finansal Risk Yönetimi

Grup, faaliyetlerinden dolayı çeşitli finansal risklere maruz kalmaktadır. Bu riskler; kredi riski, piyasa riski (kur riski, faiz oranı riski ve emtia fiyat riski) ve likidite riskidir. Grup’un genel risk yönetimi programı, finansal piyasaların değişkenliğine bağlı muhtemel olumsuz gelişmelerin, finansal performans üzerindeki etkilerini asgari seviyeye indirmeye yoğunlaşmaktadır. Maruz kalınan risklerden korunma amacıyla türev araçlardan da yararlanılmaktadır.

A) Kredi Riski

Kredi riski, Grup’un taraf olduğu sözleşmelerde karşı tarafların yükümlülüklerini yerine getirememe riskidir. Grup kredi riskini, temel olarak kredi değerlendirmeleri ve karşı taraflara kredi limitleri belirlenerek riskin sınırlandırılması yöntemiyle kontrol etmektedir. Kredi riski, müşteri tabanını oluşturan kuruluş sayısının çokluğu ve bunların farklı iş alanlarına yaygınlığı dolayısıyla dağıtılmaktadır.

Kredi riski yönetimi uygulamaları

Grup’un finans sektörü harici sektörlerinde faaliyet gösteren şirketler ticari alacakları, finansal yatırımları, türev araçları ve banka mevduatları dolayısıyla kredi riskine maruz kalmaktadır.

Ticari alacakların önemli bir kısmı Grup’un üzerlerinde önemli bir kontrol sistemi kurduğu bayilerdendir. Bayi bazındaki kredi riski, ilgili müşterinin finansal pozisyonu, geçmiş tecrübeler ve diğer faktörler göz önünde bulundurularak takip edilmekte ve mümkün olan en yüksek oranda teminat alınmaktadır.

Grup’un finans sektöründe faaliyet gösteren Bağlı Ortaklığı Koç Finansman, kredi riskini; müşterilerin kredi risk derecelendirmelerinin değerlendirilmesi, her anlaşmada bulunan karşı taraf için ortalama riskin kısıtlanması, müşteriler ve potansiyel müşterilerin anapara ve faiz geri ödeme yükümlülüklerini gerçekleştirebilme potansiyellerinin düzenli olarak analiz edilmesi ve gerekli görüldüğünde kredilendirme limitlerinin değiştirilmesi ile yönetmektedir. Ayrıca, kredi riski, teminat ve kefalet alınmak suretiyle de kontrol edilmektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 239

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

Kredi Riskine İlişkin Bilgiler

Konsolide finansal varlıklara ilişkin maruz kalınan kredi riskleri aşağıda belirtilmiştir.

Finans sektörü Nakit ve nakit Finansal 31 Aralık 2016 Ticari alacaklar alacakları benzerleri yatırımlar Türev araçlar Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (A+B+C+D+E) 11.467.299 3.369.458 16.992.099 - 864.158 A. Vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net kayıtlı değeri (*) 10.401.825 2.231.186 16.992.099 - 864.158 B. Koşulları yeniden görüşülmüş finansal varlıkların net kayıtlı değeri 113.761 1.109.094 - - - C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net kayıtlı değeri 894.673 36.555 - - - D. Değer düşüklüğüne uğrayan finansal varlıkların net kayıtlı değeri 57.040 38.288 - - - - Vadesi geçmiş 57.040 38.288 - - - - Brüt kayıtlı değeri 322.178 97.313 - - - - Değer düşüklüğü (265.138) (59.025) - - - - Teminat ile güvence altına alınmış kısmı 53.594 38.593 - - - - Vadesi geçmemiş ------Brüt kayıtlı değeri ------Değer düşüklüğü ------Teminat ile güvence altına alınmış kısmı - - - - - E.Toplu olarak ayrılan değer düşüklüğü (-) - (45.665) - - -

Finans sektörü Nakit ve nakit Finansal 31 Aralık 2015 Ticari alacaklar alacakları benzerleri yatırımlar Türev araçlar Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (A+B+C+D+E) 10.040.370 2.832.547 10.550.776 - 526.024 A. Vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net kayıtlı değeri (*) 9.320.412 2.294.608 10.550.776 - 526.024 B. Koşulları yeniden görüşülmüş finansal varlıkların net kayıtlı değeri 51.233 494.850 - - - C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net kayıtlı değeri 615.879 29.423 - - - D. Değer düşüklüğüne uğrayan finansal varlıkların net kayıtlı değeri 52.846 45.692 - - - - Vadesi geçmiş 52.846 45.692 - - - - Brüt kayıtlı değeri 266.179 87.476 - - - - Değer düşüklüğü (213.333) (41.784) - - - - Teminat ile güvence altına alınmış kısmı 48.463 47.665 - - - - Vadesi geçmemiş - - - - - Brüt kayıtlı değeri ------Değer düşüklüğü ------Teminat ile güvence altına alınmış kısmı - - - - - E.Toplu olarak ayrılan değer düşüklüğü (-) - (32.026) - - -

(*) Ticari alacaklar, 1.053.664 bin TL tutarındaki ilişkili taraflar alacaklarını içermektedir (31 Aralık 2015: 908.959 bin TL). FİNANSAL TABLOLAR 240 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

Ticari Alacaklar a) Vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış ticari alacakların kredi kalitesine ilişkin bilgiler:

2016 2015 Yeni müşteriler (3 aydan kısa süredir müşteri olanlar) 640.477 547.249 Kamu kurum ve kuruluşları 18.860 342.487 Tahsilat gecikmesi yaşanmamış diğer müşteriler 8.309.963 7.283.781 Gecikmeli tahsilat yapılan müşteriler 1.432.525 1.146.895

10.401.825 9.320.412

31 Aralık 2016 itibariyle vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış ticari alacakların 5.207.486 bin TL (2015: 4.670.089 bin TL) tutarındaki kısmı teminat ile güvence altına alınmıştır. b) Vadesi geçmiş ticari alacakların analiz tabloları:

Değer düşüklüğüne uğramamış 2016 2015 Vadesi 0-1 ay geçmiş 447.073 299.550 Vadesi 1-3 ay geçmiş 219.067 196.763 Vadesi 3-12 ay geçmiş 68.358 72.058 Vadesi 1 yıldan fazla geçmiş 160.175 47.508

894.673 615.879

31 Aralık 2016 itibariyle vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış ticari alacakların 466.170 bin TL tutarındaki kısmı teminat ile güvence altına alınmıştır (2015: 317.569 bin TL).

Değer düşüklüğüne uğrayan 2016 2015 Vadesi 0-3 ay geçmiş 9.814 51.136 Vadesi 3-6 ay geçmiş 53.707 8.631 Vadesi 6-12 ay geçmiş 57.940 19.232 Vadesi 1 yıldan fazla geçmiş 200.717 187.180

Eksi: Değer düşüklüğü karşılığı (265.138) (213.333)

57.040 52.846

31 Aralık 2016 itibariyle değer düşüklüğüne uğrayan ticari alacakların 53.594 bin TL tutarındaki kısmı teminat ile güvence altına alınmıştır (2015: 48.463 bin TL).

Nakit ve nakit benzerleri

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle nakit ve nakit benzerlerinin tamamı, vadesi geçmemiş ve değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıklardır. Nakit ve nakit benzerleri içerisinde yer alan bankalardaki mevduat bakiyelerinin önemli bir kısmı, Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar nezdinde tutulmaktadır.

B) Piyasa Riski a) Döviz Kuru Riski

Yabancı para cinsinden ve yabancı paraya endeksli varlıklar ile yabancı para cinsinden yükümlülükler arasındaki fark “Yabancı para net pozisyonu” olarak tanımlanmakta ve kur riskine baz teşkil etmektedir. Kur riskinin önemli bir boyutu da yabancı para net pozisyonu içindeki farklı cinsten yabancı paraların birbirleri karşısındaki değerlerinin değişmesinin doğurduğu risktir (çapraz kur riski).

Grup, kur riskine maruz tutarı, Ana Ortaklık Koç Holding tarafından belirlenen ve kendi Yönetim Kurulları tarafından onaylanan limitler içerisinde tutmaktadır. Kur riski yönetiminin bir aracı olarak swap, opsiyon ve forward gibi vadeli işlem sözleşmeleri de gerektiğinde kullanılarak riskten korunma sağlanmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 241

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

Döviz cinsinden sahip olunan varlık ve yükümlülüklerin tutarları aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Varlıklar 15.911.553 9.656.899 Yükümlülükler (29.117.693) (19.377.360)

Net bilanço pozisyonu (13.206.140) (9.720.461)

Bilanço dışı türev araçların net pozisyonu (1) 9.344.586 7.080.809

Yabancı para net pozisyonu (3.861.554) (2.639.652)

Doğal hedge kapsamındaki stoklar (2) 3.477.413 1.962.440

Doğal hedge sonrası net yabancı para pozisyonu (384.141) (677.212)

(1) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın, Fuel Oil Dönüşüm Projesi (RUP) yatırımının finansmanı için aldığı krediler, gerçekleşme olasılığı yüksek tahmini USD cinsinden ihracat gelirleri nedeniyle maruz kalınan USD/TL spot kur riskine karşı korunma aracı olarak tanımlanmış olup; bu kapsamda, 1 Mart 2015’ten itibaren nakit akış riskinden korunma muhasebesi uygulanmaktadır. 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle Tüpraş’ın nakit akış riskinden korunma muhasebesine konu ettiği krediler toplamı 1.458 milyon USD (5.130 milyon TL) olup, söz konusu tutar bilanço dışı türev araçlar net yabancı pozisyonuna dahil edilmiştir (31 Aralık 2015: 1.709 milyon USD). Yatırım kredilerinin kur farkı gelir/gideri, ilgili riskten korunma konusu olan kalemin nakit akışları gerçekleşene kadar özkaynaklar altında “nakit akış riskinden korunmaya ilişkin diğer kapsamlı gelir/(gider)” hesabında muhasebeleştirilmektedir (Not 10). (2) Tüpraş, net yabancı para finansal yükümlülüklerden ötürü ortaya çıkan kur riskini, ürün satış fiyatlarına döviz kuru değişimlerini yansıtmak (“doğal hedge”) suretiyle sınırlandırmaktadır. 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle Tüpraş’ın sahip olduğu ham petrol ve petrol ürünü stokları toplam tutarı 3.477.413 bin TL’dir (31 Aralık 2015: 1.962.440 bin TL).

Nakit akış riskinden korunma işlemi kapsamında korunma aracı olarak tanımlanan ilgili yatırım kredileri ve doğal hedge tutarı hariç, Grup’un 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle 384.141 bin TL (109 milyon USD) tutarında konsolide net yabancı para açık pozisyonu bulunmaktadır.

31 Aralık 2016 tarihi itibariyle EUR, USD ve diğer para birimleri TL karşısında %10 oranında değer kazansaydı ve diğer tüm değişkenler sabit kalsaydı, “yabancı para net pozisyonu”ndan dolayı oluşacak kur farkı zararı sonucu vergi öncesi kar, aşağıdaki tabloda ilgili para birimleri cinsinden detaylandırıldığı üzere, 402.690 bin TL daha düşük olacaktı. Söz konusu kur farkı zararının ana ortaklık net dönem karı etkisi, yaklaşık 127 milyon TL seviyesindedir.

%10 kur artışının vergi öncesi kar etkisi:

31 Aralık 2016 USD EUR Diğer Toplam Yabancı para net pozisyonu (*) (373.671) (22.166) (6.853) (402.690)

(*) Riskten korunan kısmın kur farkı etkilerini içermemektedir. İş Ortaklıkları’nın döviz pozisyonları kaynaklı vergi öncesi kar etkileri, duyarlılık çalışmasına dahil edilmiştir.

%10 kur artışının diğer kapsamlı gelir (vergi öncesi) etkisi:

31 Aralık 2016 USD EUR Diğer Toplam Riskten korunan kısım (*) (625.946) (321.187) - (947.133)

(*) Nakit akış ve yurt dışındaki net yatırım riskinden korunma kapsamında değerlendirilen ve finansal riskten korunma fonu altında muhasebeleştirilen kur farkı etkilerini içermektedir. FİNANSAL TABLOLAR 242 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

31 Aralık 2016 Diğer Toplam USD (1) EUR (1) (TL Karşılığı) (TL Karşılığı) Varlıklar: Ticari alacaklar (2) 395.667 507.538 899.151 4.174.498 Parasal finansal varlıklar 2.535.702 504.277 18.057 10.812.518 Parasal olmayan varlıklar 59.006 18.544 17.673 294.123 Diğer varlıklar 56.817 23.372 164 286.821

Dönen varlıklar 3.047.192 1.053.731 935.045 15.567.960

Ticari alacaklar (2) - 2.037 - 7.558 Parasal finansal varlıklar 195 22.807 90 85.391 Diğer varlıklar 33.981 35.327 - 250.644

Duran varlıklar 34.176 60.171 90 343.593

Toplam varlıklar 3.081.368 1.113.902 935.135 15.911.553

Yükümlülükler:

Ticari borçlar (2) 1.391.896 342.283 94.202 6.262.395 Borçlanmalar 501.430 178.998 1.687 2.430.383 Diğer yükümlülükler 199.274 68.477 128 955.456

Kısa vadeli yükümlülükler 2.092.600 589.758 96.017 9.648.234

Borçlanmalar 4.645.384 823.940 - 19.404.768 Diğer yükümlülükler 15.673 2.570 - 64.691

Uzun vadeli yükümlülükler 4.661.057 826.510 - 19.469.459

Toplam yükümlülükler 6.753.657 1.416.268 96.017 29.117.693

Net bilanço pozisyonu (3.672.289) (302.366) 839.118 (13.206.140)

Aktif karakterli türev araçlar (3) 3.282.824 503.547 18.925 13.439.947 Pasif karakterli türev araçlar (577.530) (307.812) (920.967) (4.095.361)

Bilanço dışı türev enstrümanların net pozisyonu 2.705.294 195.735 (902.042) 9.344.586

Yabancı para net pozisyonu (966.995) (106.631) (62.924) (3.861.554)

Parasal kalemler yabancı para net pozisyonu (1.026.001) (125.175) (80.597) (4.155.677) Riskten korunma amaçlı sınıflandırılan türev araçların gerçeğe uygun değeri 155.180 22.175 - 628.376

(1) Orijinal para birimleri üzerinden sunulmuştur. (2) Konsolidasyon eliminasyonları öncesi tutarlardır. (3) Tüpraş’ın nakit akış riskinden korunma muhasebesine konu edilen yatırım kredilerini de içermektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 243

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

31 Aralık 2015 Diğer Toplam USD (1) EUR (1) (TL Karşılığı) (TL Karşılığı) Varlıklar: Ticari alacaklar (2) 319.440 514.533 839.345 3.403.131 Parasal finansal varlıklar 1.468.180 234.325 13.852 5.027.322 Parasal olmayan varlıklar 39.458 13.215 538 157.260 Diğer varlıklar 203.259 8.175 1.935 618.910

Dönen varlıklar 2.030.337 770.248 855.670 9.206.623

Ticari alacaklar (2) 64.754 36.876 - 305.455 Parasal finansal varlıklar 417 12.243 - 40.117 Diğer varlıklar 3.075 28.989 3.648 104.704

Duran varlıklar 68.246 78.108 3.648 450.276

Toplam varlıklar 2.098.583 848.356 859.318 9.656.899

Yükümlülükler: Ticari borçlar (2) 1.193.125 248.503 95.862 4.354.636 Borçlanmalar 470.170 163.444 2.602 1.889.029 Diğer yükümlülükler 140.921 44.955 122 552.714

Kısa vadeli yükümlülükler 1.804.216 456.902 98.586 6.796.379

Ticari borçlar (2) 20.415 - - 59.359 Borçlanmalar 3.613.810 619.975 6.792 12.484.339 Diğer yükümlülükler 2.011 9.893 - 37.283

Uzun vadeli yükümlülükler 3.636.236 629.868 6.792 12.580.981

Toplam yükümlülükler 5.440.452 1.086.770 105.378 19.377.360

Net bilanço pozisyonu (3.341.869) (238.414) 753.940 (9.720.461)

Aktif karakterli türev araçlar (3) 3.289.071 452.940 93.443 11.096.008 Pasif karakterli türev araçlar (761.037) (315.746) (799.094) (4.015.199)

Bilanço dışı türev enstrümanların net pozisyonu 2.528.034 137.194 (705.651) 7.080.809

Yabancı para net pozisyonu (813.835) (101.220) 48.289 (2.639.652)

Parasal kalemler yabancı para net pozisyonu (853.293) (114.435) 47.751 (2.796.912) Riskten korunma amaçlı sınıflandırılan türev araçların gerçeğe uygun değeri 89.820 6.455 - 281.674 FİNANSAL TABLOLAR (1) Orijinal para birimleri üzerinden sunulmuştur. (2) Konsolidasyon eliminasyonları öncesi tutarlardır. (3) Tüpraş’ın nakit akış riskinden korunma muhasebesine konu edilen yatırım kredilerini de içermektedir.

244 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

İhracat ve ithalat bilgileri (TL Karşılığı)

İhracat 2016 2015 USD 8.073.513 9.498.989 EUR 4.618.908 4.083.498 Diğer 1.700.031 1.693.259

14.392.452 15.275.746 İthalat USD 30.847.092 31.820.536 EUR 1.944.485 1.710.085 Diğer 35.685 42.322

32.827.262 33.572.943 b) Faiz Oranı Riski

Grup, faiz haddi bulunduran varlık ve yükümlülüklerin tabi olduğu faiz oranlarının değişiminin etkisinden doğan faiz oranı riskine maruz kalmaktadır. Grup, bu riski faiz oranına duyarlı olan varlık ve yükümlülüklerin yeniden fiyatlandırmaya kalan sürelerini ve borçlanmaların sabit-değişken faiz ve kısa-uzun vade yapılarını dengelemek suretiyle oluşan doğal tedbirlerle ve türev araçlar ile yönetmektedir.

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle bakiyesi bulunan konsolide finansal varlık ve yükümlüklere ilişkin ağırlıklı ortalama etkin yıllık faiz oranları (%) aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 USD EUR TL USD EUR TL Varlıklar Nakit ve nakit benzerleri 3,61 0,91 11,34 2,66 0,64 13,15 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 7,24 5,39 15,90 5,60 5,53 14,86

Yükümlülükler Borçlanmalar 3,76 2,99 11,74 3,10 3,26 11,47

Konsolide finansal varlık ve yükümlülüklerin yeniden fiyatlandırmaya kalan sürelerine ilişkin faize duyarlılık dağılımı:

31 Aralık 2016 3 aya kadar 3 ay-1 yıl 1 yıl-5 yıl 5 yıl ve üzeri Faizsiz Toplam Varlıklar Nakit ve nakit benzerleri 15.988.254 - - - 1.008.667 16.996.921 Finansal yatırımlar - Satılmaya hazır - - - - 138.696 138.696 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 647.751 1.240.212 1.476.067 5.428 - 3.369.458

16.636.005 1.240.212 1.476.067 5.428 1.147.363 20.505.075

Yükümlülükler

Borçlanmalar 4.281.629 8.380.364 12.446.778 4.721.637 360.296 30.190.704 4.281.629 8.380.364 12.446.778 4.721.637 360.296 30.190.704

31 Aralık 2015 3 aya kadar 3 ay-1 yıl 1 yıl-5 yıl 5 yıl ve üzeri Faizsiz Toplam Varlıklar Nakit ve nakit benzerleri 10.015.228 - - - 538.103 10.553.331 Finansal yatırımlar - Satılmaya hazır - - - - 136.366 136.366 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 527.869 1.017.692 1.278.667 8.319 - 2.832.547

10.543.097 1.017.692 1.278.667 8.319 674.469 13.522.244

Yükümlülükler Borçlanmalar 2.516.621 8.618.704 10.328.771 2.978.550 96.741 24.539.387

2.516.621 8.618.704 10.328.771 2.978.550 96.741 24.539.387

Senelik faizlerde 100 baz puan artış olması durumunda, 1 yıllık süreç içerisinde yeniden fiyatlanacak borçlanmaların oluşturacağı ilave senelik konsolide faiz gideri yaklaşık 69 milyon TL seviyesindedir. Söz konusu faiz giderinin, Grup’un nakit ve nakit benzerlerinin de kısa vadeli yapısı nedeniyle yeniden fiyatlanması sonucu oluşacak ilave faiz geliri ile önemli ölçüde dengelenmesi ve bunun sonucu olarak 100 baz puanlık faiz artışının 1 yıllık süreç içerisinde Grup’ta konsolide seviyede, herhangi önemli bir net faiz gelir / gider etkisi oluşturması beklenmemektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 245

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

Faiz pozisyonu tablosu aşağıdaki gibidir:

Sabit faizli finansal araçlar 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015

Finansal varlıklar

Nakit ve nakit benzerleri 14.797.655 9.192.453 Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 3.369.458 2.832.547

18.167.113 12.025.000

Finansal yükümlülükler Borçlanmalar 22.062.602 18.223.412

22.062.602 18.223.412

Değişken faizli finansal araçlar

Finansal varlıklar Nakit ve nakit benzerleri 1.190.599 822.775

1.190.599 822.775

Finansal yükümlülükler Borçlanmalar (*) 7.767.806 6.219.234

7.767.806 6.219.234

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş’ın kullanmış olduğu değişken faizli krediler kapsamında riskten korunma amaçlı olarak sınıflandırılan toplam 535 milyon USD tutarında faiz oranı swap işlemi bulunmaktadır (31 Aralık 2015: 612 milyon USD) (Not 10). c) Emtia Fiyat Riski

Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Tüpraş, üretimde kullanmak üzere edindiği ham petrol stokları ile ilgili olarak petrol fiyatlarındaki dalgalanmaların etkilerine maruz kalmaktadır. Tüpraş yönetimi söz konusu riskin bertaraf edilmesi için elde bulundurduğu stok miktarlarını düzenli olarak gözden geçirmekte ve gerekli gördüğü durumlarda finansal enstrümanlar kullanmaktadır.

Tüpraş’ın ürün satış fiyatları 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununda tanımlandığı üzere “en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu” olan, Akdeniz ürün fiyatları ve USD satış kuru takip edilerek belirlenmektedir. Yasal tanım çerçevesinde Akdeniz piyasasındaki petrol ürünleri fiyatlarında oluşan değişiklikler ve USD kurundaki değişim Tüpraş yönetimi tarafından günlük olarak değerlendirilmekte ve bu iki faktöre göre oluşturulan yeni fiyat, yürürlükteki satış fiyatlarından anlamlı bir şekilde yukarı ya da aşağı yönde farklılık gösterdiğinde ürün satış fiyatları güncellenmektedir. FİNANSAL TABLOLAR 246 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

C) Likidite Riski

Likidite riski, varlıklardaki artışın fonlanamaması, vadesi gelmiş yükümlülüklerin karşılanamaması ve likit olmayan piyasalarda yapılan işlemler sonucunda oluşan riskleri kapsamaktadır. Grup’un likidite riski yönetimi çerçevesinde fonlama kaynakları çeşitlendirilmekte, yeterli düzeyde nakit ve nakde dönüştürülebilir enstrüman bulundurulmakta, ani bir nakit ihtiyacını karşılayabilmek için nakit ve nakit benzeri varlık toplamının, kısa vadeli yükümlülüklerin önceden belirlenmiş bir seviyesi altına düşmemesi temin edilmektedir.

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle konsolide finansal yükümlülüklerin sözleşme vadelerine göre indirgenmemiş nakit akışları aşağıdaki gibidir:

Sözleşme uyarınca Vadesiz veya 31 Aralık 2016 Kayıtlı değeri nakit akışı 3 aya kadar 3 ay 1 yıl 1 yıl 5 yıl 5 yıl ve üzeri Finansal yükümlülükler Finansal borçlar 30.190.704 32.957.170 2.476.078 5.770.072 18.385.889 6.325.131 Ticari borçlar 12.550.464 12.677.476 12.460.733 182.940 33.803 -

Türev araçlar (*) Nakit girişleri 790.354 4.784.901 1.969.219 244.490 1.287.045 1.284.147 Nakit çıkışları (35.636) (4.040.842) (1.780.794) (263.127) (986.011) (1.010.910)

Sözleşme uyarınca Vadesiz veya 31 Aralık 2015 Kayıtlı değeri nakit akışı 3 aya kadar 3 ay 1 yıl 1 yıl 5 yıl 5 yıl ve üzeri Finansal yükümlülükler Finansal borçlar 24.539.387 27.296.581 2.300.575 5.820.604 14.534.787 4.640.615 Ticari borçlar 7.863.964 7.881.350 7.828.058 53.292 - -

Türev araçlar (*) Nakit girişleri 488.043 4.526.583 1.618.754 451.718 1.144.115 1.311.996 Nakit çıkışları (72.570) (4.251.441) (1.601.673) (464.610) (1.116.831) (1.068.327)

(*) Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Otokoç’un yabancı para cinsinden bilanço dışı faaliyet kiralaması alacakları kaynaklı oluşan gerçeğe uygun değer değişimlerinin kayıtlı değerini (Not 10) içermemektedir. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 247

NOT 33-FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (Devamı)

Sermaye Risk Yönetimi

Sermayeyi yönetirken Grup’un hedefleri, ortaklarına getiri, diğer hissedarlara fayda sağlamak ve sermaye maliyetini azaltmak amacıyla en uygun sermaye yapısını sürdürmek için Grup’un faaliyette bulunabilirliğinin devamını korumaktır.

Sermaye yapısını korumak veya yeniden düzenlemek için Grup ortaklara ödenecek temettü tutarını belirlemekte, yeni hisseler çıkarabilmekte ve borçlanmayı azaltmak için varlıklarını satabilmektedir.

Grup sermaye yapısının takibi kapsamında net finansal borç/özkaynak oranını kullanmaktadır. Net finansal borç, nakit ve nakit benzerlerinin (bloke mevduat hariç) toplam finansal borç tutarından düşülmesiyle hesaplanmaktadır.

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle konsolide net borç/özkaynak oranları aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Toplam finansal borç 30.190.704 24.539.387 Nakit ve nakit benzerleri 15.994.909 9.729.686

Net finansal borç 14.195.795 14.809.701

Özkaynaklar 36.865.898 33.675.598

Net finansal borç/özkaynak çarpanı 0,39 0,44

NOT 34 - FİNANSAL ARAÇLARIN GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI

Finansal araçların gerçeğe uygun değeri

Finansal araçların tahmini gerçeğe uygun değerleri, Grup tarafından mevcut piyasa bilgileri ve uygun değerleme metotları kullanılarak tespit edilmiştir. Ancak, gerçeğe uygun değeri belirlemek için piyasa verilerinin yorumlanmasında tahminler gereklidir. Buna göre, burada sunulan tahminler, Grup’un bir güncel piyasa işleminde elde edebileceği tutarları göstermeyebilir.

Aşağıdaki yöntem ve varsayımlar, finansal araçların gerçeğe uygun değerinin tahmininde kullanılmıştır:

Finansal varlıklar

Nakit ve nakit benzeri değerlerin ve ticari alacakların önemli bir kısmının kısa vadeli olması nedeniyle, kayıtlı değerlerinin gerçeğe uygun değerlerini yansıttığı öngörülmektedir.

Finans sektörü faaliyetlerinden alacakların 31 Aralık 2016 tarihi itibariyle kayıtlı değerleri de, güncel faiz oranları kapsamında hesaplanan gerçeği uygun değerlerinden önemli seviyede farklılık göstermemektedir.

Finansal yükümlülükler

Kısa vadeli ticari borçların ve değişken faizli borçlanmaların kayıtlı değerlerinin gerçeğe uygun değerlerini yansıttığı öngörülmektedir.

Ana Ortaklık Koç Holding ve Grup’un Bağlı Ortaklıkları’ndan Arçelik ve Tüpraş’ın yurt dışı piyasalarda işlem görmek üzere ihraç ettiği toplam 350 milyon EUR ve 2.700 milyon USD nominal değerli ve sabit faizli tahvillerinin (Not 16) kayıtlı değerleri ise, aktif piyasalardaki kayıtlı fiyatlara dayanan (Seviye 1) gerçeğe uygun değerlerinin 7 milyon TL altındadır.

FİNANSAL TABLOLAR 248 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

NOT 34 - FİNANSAL ARAÇLARIN GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI (Devamı)

Gerçeğe uygun değer tahmini

Konsolide finansal varlık ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değere ilişkin sınıflandırmaları aşağıdaki gibidir:

Seviye 1: Aktif piyasalardaki kayıtlı (düzeltilmemiş) fiyatlara dayanan; Seviye 2: Doğrudan (aktif piyasadaki fiyatlar aracılığıyla) ya da dolaylı olarak (aktif piyasalardaki fiyatlardan türetilmek suretiyle) gözleml.enebilir nitelikteki verilere dayanan; Seviye 3: Gözlemlenebilir piyasa verilerine dayanmayan.

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihlerindeki gerçeğe uygun değeri ile ölçülmüş varlık ve yükümlülükler aşağıdaki gibidir:

31 Aralık 2016 Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3 Toplam Satılmaya hazır finansal varlıklar -Hisse senetleri 20.108 - - 20.108 Türev araçlar - 864.158 - 864.158

Toplam varlıklar 20.108 864.158 - 884.266

Türev araçlar - 35.636 - 35.636

Toplam yükümlülükler - 35.636 - 35.636

31 Aralık 2015 Seviye 1 Seviye 2 Seviye 3 Toplam Satılmaya hazır finansal varlıklar -Hisse senetleri 18.349 - - 18.349 Türev araçlar - 526.024 - 526.024

Toplam varlıklar 18.349 526.024 - 544.373

Türev araçlar - 72.570 - 72.570

Toplam yükümlülükler - 72.570 - 72.570

NOT 35-PAY BAŞINA KAZANÇ

Pay başına kazanç: 2016 2015 Net dönem karı 5.276.386 5.829.351 Kontrol gücü olmayan paylara ait net dönem karı 1.816.393 2.261.758 Ana ortaklığa ait net dönem karı 3.459.993 3.567.593 Beheri 1 Kr olan nominal değerli hisselerin ağırlıklı ortalama adedi 253.589.805.000 253.589.805.000

Pay başına kazanç (Kr) 1,364 1,407

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 249

NOT 36-NAKİT AKIŞ TABLOSUNA İLİŞKİN EK BİLGİLER

31 Aralık 2016 ve 2015 tarihleri itibariyle konsolide nakit akış tablolarında gösterilen bilgilere ilişkin detaylar:

Karşılıklar ile ilgili düzeltmeler: 31 Aralık 2016 31 Aralık 2015 Yıllara sari işler maliyet karşılığı 132.149 65.704 Garanti ve montaj gider karşılıkları 82.000 95.828 Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin uzun vadeli karşılıklar 3.743 51.016 Dava ve ceza karşılıkları 952 4.850 Diğer karşılıklar 52.820 59.572

271.664 276.970

Değer düşüklüğü/(iptali) ile ilgili düzeltmeler: Krediler için ayrılan değer düşüklüğü karşılığı 58.179 34.870 Ticari alacaklar için ayrılan değer düşüklüğü karşılığı 53.550 28.765 Stok değer düşüklüğü karşılığı (80.713) 116.361

31.016 179.996

Net işletme sermayesinde gerçekleşen değişimler: Stoklar (2.118.353) (321.639) Ticari alacaklar (1.562.316) (2.969.376) Ticari borçlar 4.690.865 (1.274.279) Diğer alacak ve borçlar, net 15.800 679.843 Diğer varlık ve yükümlülükler, net 939.821 (385.062) Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar (595.090) (555.141) Yabancı para çevrim farkları 252.592 103.414

1.623.319 (4.722.240)

Nakit ve nakit benzerleri: Nakit ve nakit benzerleri (Not 5) 16.996.921 10.553.331 Eksi: Bloke mevduat (Not 5) (1.002.012) (823.645)

15.994.909 9.729.686

NOT 37-BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR

Bulunmamaktadır. FİNANSAL TABLOLAR 250 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ HOLDING A.Ş. YASAL KAYITLARA GÖRE DÜZENLENMIŞ BILANÇO VE GELIR TABLOSU KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 251

KOÇ HOLDING ANONIM ŞIRKETI’NİN 31 ARALIK 2016 VE 2015 TARIHLI YASAL KAYITLARA GÖRE DÜZENLENMIŞ KARŞILAŞTIRMALI AYRINTILI BILANÇOLARI (TL)

AKTİF 31/12/2016 31/12/2015 DÖNEN VARLIKLAR 7.392.687.498,60 4.562.413.914,29 Hazır Değerler 7.141.176.355,57 4.317.067.159,08 Kasa 600,00 500,00 Bankalar 7.141.175.755,57 4.317.012.159,08 Diğer Hazır Değerler - 54.500,00 Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 133.703.881,74 147.534.326,75 Alıcılar 133.703.881,74 147.534.326,75 Şüpheli Ticari Alacaklar 530.008,80 638.164,42 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı -530.008,80 -638.164,42 Diğer Kısa Vadeli Alacaklar 4.533.568,09 62.416,45 Ortaklardan Alacaklar 4.241.275,69 62.402,48 Diğer Çeşitli Alacaklar 292.292,40 13,97 Stoklar 43.703.546,34 35.348.283,93 Diğer Stoklar 43.703.546,34 35.348.283,93 Diğer Dönen Varlıklar 69.570.146,86 62.401.728,08 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar - 13.536.766,27 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar 69.570.146,86 48.864.961,81

DURAN VARLIKLAR 8.023.062.612,81 7.303.742.658,29 Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 42.014,44 115.750,01 Verilen Depozito ve Teminatlar 42.014,44 115.750,01 Finansal Duran Varlıklar 7.383.557.724,58 6.652.599.794,23 İştirakler 4.567.855.020,60 3.836.897.090,25 Bağlı Ortaklıklar 2.815.702.703,98 2.815.702.703,98 Maddi Duran Varlıklar 617.252.972,52 646.037.728,23 Arsalar 32.967.975,16 32.967.975,16 Yerüstü ve Yeraltı Düzenleri 8.167.536,74 8.167.536,74 Binalar ve Tesisler 452.827.852,68 446.983.684,49 Taşıt Araç ve Gereçleri 281.593.894,16 353.390.305,99 Döşeme ve Demirbaşlar 15.589.833,99 12.406.048,06 Birikmiş Amortismanlar -178.392.663,06 -214.984.168,92 Yapılmakta Olan Yatırımlar 4.498.542,85 7.106.346,71 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 242.994,79 177.499,31 Haklar 4.241.672,55 3.907.051,12 Özel Maliyetler 5.100.886,32 5.100.886,32 Birikmiş Amortismanlar -9.099.564,08 -8.830.438,13 Gelecek Yıllara Ait Giderler 21.966.906,48 4.811.886,51 Gelecek Yıllara Ait Giderler 21.966.906,48 4.811.886,51 AKTİF(VARLIKLAR) TOPLAMI 15.415.750.111,41 11.866.156.572,58

PASİF 31/12/2016 31/12/2015 KISA VADELİ BORÇLAR 296.245.381,64 305.932.643,95 Ticari Borçlar 13.039.130,00 44.836.522,57 Satıcılar 12.810.629,00 44.823.438,37 Alınan Depozito ve Teminatlar 228.501,00 13.084,20 Diğer Kısa Vadeli Borçlar 194.013.934,46 141.610.210,81 İştiraklere Borçlar 3.939.193,00 5.569.189,00 Ödenecek Vergi, Harç ve Diğer Kesintiler 82.176.812,39 64.759.512,92 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 1.133.467,80 889.625,72 Diğer Çeşitli Borçlar 106.764.461,27 70.391.883,17 Borç ve Gider Karşılıkları 89.192.317,18 119.485.910,57 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları 30.561.567,30 101.647.696,38 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 58.630.749,88 17.838.214,19

UZUN VADELİ BORÇLAR 5.286.739.222,60 2.187.598.444,60 Finansal Borçlar 5.278.800.000,00 2.180.700.000,00 Çıkarılmış Tahviller 5.278.800.000,00 2.180.700.000,00 Borç ve Gider Karşılıkları 7.939.222,60 6.898.444,60 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 7.939.222,60 6.898.444,60

ÖZSERMAYE 9.832.765.507,17 9.372.625.484,03 Sermaye 2.507.888.937,81 2.507.888.937,81

Ödenmiş Sermaye 2.535.898.050,00 2.535.898.050,00 FİNANSAL TABLOLAR Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkı 34.548.215,22 34.548.215,22 Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkı -62.557.327,41 -62.557.327,41 Emisyon Primi 9.705.724,30 9.705.724,30 Sermaye Yedekleri 316.665.813,87 316.665.813,87 Diğer Sermaye Yedekleri 316.665.813,87 316.665.813,87 Yedekler 5.514.317.291,10 5.052.938.749,47 Yasal Yedekler 499.583.929,31 434.131.844,88 Olağanüstü Yedekler 2.868.953.981,32 2.474.229.420,12 Özel Fonlar 2.145.779.380,47 2.144.577.484,47 Geçmiş Yıl Kârları-Enf.Düz.Kârı-2004 Yılı 174.879.886,04 174.879.886,04 Net Dönem Kârı 1.309.307.854,05 1.310.546.372,54 PASİF (KAYNAKLAR) TOPLAMI 15.415.750.111,41 11.866.156.572,58 252 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

KOÇ HOLDING ANONIM ŞIRKETI’NIN YASAL KAYITLARA GÖRE DÜZENLENMIŞ 1 OCAK-31 ARALIK 2016 VE 2015 HESAP DÖNEMLERI KARŞILAŞTIRMALI AYRINTILI GELIR TABLOLARI (TL)

2016 2015

BRÜT SATIŞLAR 273.750.521,48 205.325.025,54 Yurt İçi Satışlar 273.750.521,48 205.325.025,54

FAALİYET GİDERLERİ -497.735.646,47 -321.726.121,77 Genel Yönetim Giderleri -497.735.646,47 -321.726.121,77

DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 2.758.536.314,64 1.795.581.518,12 İştiraklerden Temettü Gelirleri 856.613.642,31 858.685.873,06 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 370.910.858,21 48.161.412,29 Faiz Geliri 372.810.186,11 261.552.726,33 Konusu Kalmayan Karşılıklar 3.308.155,62 50.014,61 Kambiyo Kârları 1.125.125.174,13 601.498.110,68 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar 29.768.298,26 25.633.381,15

DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR -169.147.580,36 -116.586.805,08 Karşılık Giderleri -1.040.778,00 -892.768,24 Kambiyo Zararları -168.106.802,36 -115.694.036,84

FİNANSMAN GİDERLERİ -1.122.556.236,12 -517.269.312,41 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri -8.805.042,93 -869.440,16 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri -1.113.751.193,19 -516.399.872,25

OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 97.256.531,27 366.953.492,91 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar 97.256.531,27 366.953.492,91

OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR -234.483,09 -83.728,39 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar -20.591,09 -83.728,39 Önceki Dönem Gider ve Zararları -213.892,00 -

DÖNEM KÂRI 1.339.869.421,35 1.412.194.068,92

ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER -30.561.567,30 -101.647.696,38

NET DÖNEM KÂRI 1.309.307.854,05 1.310.546.372,54 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 253

GENEL KURUL BİLGİLENDİRME DOKÜMANI BAĞIMSIZLIK BEYANLARI SÖZLÜK BİLGİLENDİRMELER BİLGİLENDİRMELER 254 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

2016 YILINA AİT 30 MART 2017 TARİHLİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISINA İLİŞKİN BİLGİLENDİRME DOKÜMANI

1. 30 MART 2017 TARİHLİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISINA DAVET Şirketimiz 2016 yılı faaliyet dönemi çalışmalarını incelemek ve aşağıda yazılı gündemi görüşüp karara bağlamak üzere Olağan Genel Kurul Toplantısını 30 Mart 2017 Perşembe günü, saat 16:00’da, Nakkaştepe Azizbey Sok. No:1 Kuzguncuk Üsküdar/İstanbul (Tel: 0216 531 00 00, Faks: 0216 531 00 99) adresinde yapacaktır.

2016 Faaliyet Yılına ait Finansal Tablolar, Bağımsız Denetleme Kuruluşu Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.’nin (A member firm of Ernst&Young Global Limited) Bağımsız Denetim Raporu, Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu ile Yönetim Kurulu Kâr Dağıtım Teklifi ve aşağıdaki gündem maddeleri ile Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine uyum için gerekli açıklamaları içeren işbu Bilgilendirme Dokümanı’nı içeren Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu toplantıdan en az üç hafta önce kanuni süresi içinde Şirket Merkezi’nde, Şirketin www.koc.com.tr adresindeki kurumsal internet sitesinde, Kamuyu Aydınlatma Platformu ve Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun Elektronik Genel Kurul sisteminde Sayın Pay Sahipleri’nin incelemelerine hazır bulundurulacaktır.

Toplantıya bizzat iştirak edemeyecek pay sahiplerimizin, Elektronik Genel Kurul Sistemi üzerinden elektronik yöntemle katılacak pay sahiplerinin hak ve yükümlülükleri saklı olmak kaydıyla, vekâletnamelerini mevzuatın öngördüğü şekilde düzenlemeleri veya vekâletname formu örneğini Yapı Kredi Yatırım Menkul Değerler A.Ş. (Yapı Kredi Plaza / Levent-İstanbul) ile Şirket birimlerimizden veya www.koc.com.tr adresindeki Şirketimizin kurumsal internet sitesinden temin etmeleri ve bu doğrultuda 24.12.2013 tarih ve 28861 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren II-30.1 sayılı “Vekaleten Oy Kullanılması ve Çağrı Yoluyla Vekalet Toplanması Tebliği”nde öngörülen hususları da yerine getirerek, imzası noterce onaylanmış vekâletnamelerini Şirkete ibraz etmeleri gerekmektedir. Elektronik Genel Kurul Sistemi üzerinden elektronik yöntemle atanmış olan vekilin bir vekâlet belgesi ibrazı gerekli değildir. Söz konusu Tebliğ’de zorunlu tutulan ve Genel Kurul davet ilanı ekinde yer alan vekaletname örneğine uygun olmayan vekaletnameler, hukuki sorumluluğumuz nedeniyle kesinlikle kabul edilmeyecektir.

Elektronik Genel Kurul Sistemi ile oy kullanacak pay sahiplerimizin, ilgili Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerine uygun olarak uygulama yapabilmeleri için Merkezi Kayıt Kuruluşu’ndan, Şirketimizin www.koc.com.tr adresindeki kurumsal internet sitesinden veya Şirket Merkezi’mizden (Tel:0 216 531 00 00) bilgi edinmeleri rica olunur.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 415’inci maddesinin 4’üncü fıkrası ve Sermaye Piyasası Kanunu’nun 30’uncu maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca, Genel Kurul’a katılma ve oy kullanma hakkı, pay senetlerinin depo edilmesi şartına bağlı değildir. Bu çerçevede, pay sahiplerimizin Genel Kurul toplantısına katılmak istemeleri durumunda, paylarını bloke etmelerine gerek bulunmamaktadır.

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca, kişisel verilerinizin Şirketimiz tarafından işlenmesine ilişkin detaylı bilgilere www. koc.com.tr internet adresinden kamuoyu ile paylaşılmış olan Koç Holding A.Ş. Kişisel Verilerin Korunması ve İşlenmesi Politikası’ndan ulaşabilirsiniz.

Olağan Genel Kurul toplantısında gündem maddelerinin oylanmasına ilişkin elektronik yöntemle oy kullanma hükümleri saklı olmak kaydıyla, el kaldırma usulü ile açık oylama yöntemi kullanılacaktır.

Genel Kurul toplantımıza tüm hak ve menfaat sahipleri ile basın-yayın organları davetlidir.

Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca nama yazılı olup borsada işlem gören paylar için pay sahiplerine ayrıca taahhütlü mektupla bildirim yapılmayacaktır.

Sayın Pay Sahipleri’nin bilgilerine arz olunur.

KOÇ HOLDİNG A.Ş. YÖNETİM KURULU

Şirket Adresi: Nakkaştepe Azizbey Sok. No:1 34674 Kuzguncuk-Üsküdar/İstanbul Ticaret Sicili ve Numarası: İstanbul/85714 Mersis No: 0570002057500012 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 255

2. SPK DÜZENLEMELERİ KAPSAMINDA EK AÇIKLAMALARIMIZ Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 3 Ocak 2014 tarihinde yürürlüğe giren II-17.1 sayılı Kurumsal Yönetim Tebliği uyarınca yapılması gereken ek açıklamalardan gündem maddeleri ile ilgili olanlar aşağıda ilgili gündem maddesinde yapılmış olup, diğer zorunlu genel açıklamalar ise bu bölümde bilginize sunulmaktadır:

2.1. Ortaklık Yapısı ve Oy Hakları İşbu Bilgilendirme Dokümanının ilan edildiği tarih itibarıyla Şirketimizin ortaklık yapısını yansıtan toplam pay sayısı ve oy hakkı, sermayedeki her bir pay grubunu temsil eden pay sayısı ve oy hakkı ile imtiyazların niteliği hakkında bilgi aşağıda sunulmaktadır:

Şirketimiz payları A ve B grubu olarak ikiye ayrılmıştır. Her bir A grubu nama yazılı payın Genel Kurul’da 2 oy hakkı vardır.

İmtiyazlı paylar dikkate alınarak pay sahiplerimizin oy hakları aşağıdaki tabloda bilgilerinize sunulmaktadır:

PAY SAHIBI GRUBU PAY TUTARI (TL) SERMAYE ORANI (%) OY HAKKI OY HAKKI ORANI (%) Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş. A 678.773.422 26,77 135.754.684.460 42,23 Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş. B 428.196.786 16,88 42.819.678.578 13,32 Koç Ailesi B 594.895.145 23,46 59.489.514.515 18,51 Vehbi Koç Vakfı B 184.171.754 7,26 18.417.175.384 5,73 Koç Holding Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı B 50.451.548 1,99 5.045.154.831 1,57 Rahmi M. Koç ve Mahdumları Maden İnşaat Turizm Ulaştırma Yatırım ve Ticaret A.Ş. B 35.385.424 1,40 3.538.542.410 1,10 Halka Açık B 564.023.971 22,24 56.402.397.052 17,54 TOPLAM 2.535.898.050 100,00 321.467.147.230 100,00

Temel Ticaret ve Yatırım A.Ş. paylarının çoğunluğu Koç Ailesi üyelerine aittir.

2.2. Şirketimiz ve Bağlı Ortaklıklarımızın Şirket Faaliyetlerini Önemli Ölçüde Etkileyecek Yönetim ve Faaliyet Değişiklikleri Şirketimizin ve bağlı ortaklıklarının faaliyetlerini önemli ölçüde etkileyecek yönetim ve faaliyet değişikliği bulunmamaktadır. Şirketimiz tarafından ilgili mevzuat kapsamında yapılan özel durum açıklamalarına ise http://www.kap.gov.tr/ adresinden ulaşılabilir.

2.3. Pay Sahiplerinin Gündeme Madde Konulmasına İlişkin Talepleri Hakkında Bilgi Ortaklık pay sahiplerinin gündeme madde konulmasına ilişkin Yatırımcı İlişkileri Bölümü’ne yazılı olarak iletmiş oldukları talepleri, Yönetim Kurulu’nun ortakların gündem önerilerini kabul etmediği hallerde, kabul görmeyen öneriler ile ret gerekçeleri ile ilgili bilgiler aşağıda sunulmaktadır:

2016 yılı faaliyetlerinin görüşüleceği Olağan Genel Kurul toplantısı için böyle bir talep iletilmemiştir. BİLGİLENDİRMELER 256 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

2016 YILINA AİT 30 MART 2017 TARİHLİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISINA İLİŞKİN BİLGİLENDİRME DOKÜMANI

3. 30 MART 2017 TARİHLİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISI GÜNDEM MADDELERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALARIMIZ

1. Açılış ve Toplantı Başkanı’nın seçilmesi “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu” (TTK), “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik” veya “Genel Kurul Yönetmeliği”) ve Genel Kurul İç Yönergesi’nin 7’nci maddesinin hükümleri çerçevesinde Genel Kurul toplantısını yönetecek Toplantı Başkanı seçimi yapılır. Toplantı Başkanı tarafından Genel Kurul İç Yönergesi’ne uygun olarak en az bir Tutanak Yazmanı görevlendirilir. Toplantı Başkanı yeterli sayıda oy toplama memuru da seçebilir.

2. Şirket Yönetim Kurulu’nca hazırlanan 2016 Yılı Faaliyet Raporu’nun okunması, müzakeresi ve onaylanması TTK, Yönetmelik ve Sermaye Piyasası Kanunu ile ilgili düzenlemeler çerçevesinde, Genel Kurul toplantısından önceki üç hafta süreyle Şirketimiz Merkezi’nde, MKK’nın Elektronik Genel Kurul portalında ve Şirketimizin www.koc.com.tr adresindeki kurumsal internet sitesinde pay sahiplerimizin incelemesine sunulan kurumsal yönetim ilkelerine uyum raporunun da yer aldığı 2016 Yılı Faaliyet Raporu hakkında bilgi verilerek, Faaliyet Raporu pay sahiplerimizin görüşüne ve onayına sunulacaktır.

3. 2016 Yılı hesap dönemine ilişkin Bağımsız Denetim Rapor Özeti’nin okunması Genel Kurul toplantısından önceki üç hafta süreyle Şirketimiz Merkezi’nde, MKK’nın Elektronik Genel Kurul portalında ve Şirketimizin www.koc.com.tr adresindeki kurumsal internet sitesinde pay sahiplerimizin incelemesine sunulan TTK ile Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri uyarınca hazırlanan Bağımsız Denetim Raporu hakkında Genel Kurul’a bilgi verilecektir.

4. 2016 Yılı hesap dönemine ilişkin Finansal Tabloların okunması, müzakeresi ve onaylanması TTK, Yönetmelik ve Sermaye Piyasası Kanunu ile ilgili düzenlemeler çerçevesinde, Genel Kurul toplantısından önceki en az üç hafta süreyle Şirketimiz Merkezi’nde, MKK’nın Elektronik Genel Kurul portalında ve Şirketimizin www.koc.com.tr adresindeki kurumsal internet sitesinde pay sahiplerimizin incelemesine sunulan finansal tablolarımız ve Vergi Usul Kanunu’na göre hazırlanan mali tablolarımız hakkında bilgi verilerek pay sahiplerimizin görüşüne ve onayına sunulacaktır.

5. Yönetim Kurulu üyelerinin Şirketin 2016 yılı faaliyetlerinden dolayı ayrı ayrı ibra edilmesi TTK ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Yönetim Kurulu üyelerimizin 2016 yılı faaliyet, işlem ve hesaplarından ötürü ayrı ayrı ibra edilmeleri Genel Kurul’un onayına sunulacaktır.

6. Şirketin kâr dağıtım politikası çerçevesinde hazırlanan, 2016 yılı kârının dağıtılması ve kâr dağıtım tarihi konusundaki Yönetim Kurulu’nun önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi Şirketimiz tarafından Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartlarına uyumlu olarak hazırlanan ve Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş (a member of firm of Ernst & Young Global Limited) tarafından denetlenen 01.01.2016- 31.12.2016 hesap dönemine ait finansal tablolarımıza göre 3.459.993 bin TL “Ana Ortaklığa Ait Konsolide Net Dönem Kârı” elde edilmiş olup, Kâr Dağıtım Politikamız, uzun vadeli stratejimiz, yatırım ve finansman politikaları, kârlılık ve nakit durumu dikkate alınarak, II-19.1 sayılı Kâr Payı Tebliği ve bu tebliğ uyarınca ilan edilen Kâr Payı Rehberi’nde yer alan Kâr Dağıtım Tablosu formatına uygun olarak hazırlanan kâr dağıtım önerimize ilişkin tablo EK/1’de yer almaktadır.

7. Yönetim Kurulu’nun Şirket Esas Sözleşmesinin “Sermaye” başlıklı 6’ncı maddesinin değiştirilmesi ile ilgili önerisinin kabulü, değiştirilerek kabulü veya reddi Şirketimiz esas sözleşmesinin “Sermaye” başlıklı 6’ncı maddesinin, kayıtlı sermaye tavanının geçerlilik süresinin uzatılması amacıyla değiştirilmesi için hazırlanan ve EK/2’de ilgili Yönetim Kurulu kararı ve gerekçeleri ile birlikte yer alan esas sözleşme değişiklikleri Genel Kurul’un onayına sunulacaktır. Söz konusu esas sözleşme değişiklikleri için SPK’dan 20 Ocak 2017 tarihli, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan 1 Şubat 2017 tarihli onaylar alınmıştır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 257

8. Yönetim Kurulu Üye sayısının ve görev sürelerinin belirlenmesi, belirlenen üye sayısına göre seçim yapılması, Bağımsız Yönetim Kurulu Üyelerinin seçilmesi SPK düzenlemeleri, TTK ve Yönetmelik gereğince esas sözleşmemizde yer alan Yönetim Kurulu üye seçimine ilişkin esaslar dikkate alınarak süresi dolan Yönetim Kurulu üyeleri yerine yenileri seçilecektir. Ayrıca SPK’nın II-17.1 sayılı Kurumsal Yönetim Tebliği’ne uyum amacıyla bağımsız üye seçimi gerçekleştirilecektir.

Esas sözleşmemizin 11’inci maddesine göre Şirketimiz, Genel Kurul tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümleri kapsamında, en çok üç yıl için seçilecek en az 9 en fazla 18 üyeden oluşacak bir Yönetim Kurulu tarafından idare edilir. Genel Kurul, süresi sona ermiş olmasa dahi Yönetim Kurulu’nun yenilenmesine karar verebilir.

Seçilecek Yönetim Kurulu üyelerinin üçte biri SPK zorunlu Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde tanımlanan bağımsızlık kriterlerini taşımak zorundadır.

Kendisine iletilen adayları değerlendiren Aday Gösterme ve Ücret Komitemizin önerisi üzerine Yönetim Kurulumuz tarafından Sayın Muharrem Hilmi Kayhan, Sayın Kutsan Çelebican, Sayın Mustafa Kemal Olgaç, Sayın Jacques Albert Nasser, Sayın Anne Marie Alice Lauvergeon ve Sayın Ömer Dinçkök Bağımsız Yönetim Kurulu üye adayları olarak belirlenmiştir. Kurumsal Yönetim Tebliği’nin 4.3.7 numaralı Kurumsal Yönetim İlkesi kapsamında Bağımsız Yönetim Kurulu üyelerine ilişkin SPK’ya başvuru yapılmış olup, SPK’nın 03.03.2017 tarihli yazısı ile Bağımsız Yönetim Kurulu üye adayları hakkında herhangi bir olumsuz görüş bildirmemesine karar verildiği Şirketimize bildirilmiştir.

Yönetim Kurulu üye adaylarının özgeçmişleri ve bağımsız üye adaylarının bağımsızlık beyanları EK/3’de sunulmaktadır.

9. Kurumsal Yönetim İlkeleri gereğince Yönetim Kurulu Üyeleri ve Üst Düzey Yöneticiler için “Ücret Politikası” ve politika kapsamında yapılan ödemeler hakkında Pay Sahiplerine bilgi verilmesi ve onaylanması SPK’nın 4.6.2. nolu Zorunlu Kurumsal Yönetim İlkesi uyarınca Yönetim Kurulu üyelerinin ve üst düzey yöneticilerin ücretlendirme esasları yazılı hale getirilmeli ve Genel Kurul toplantısında ayrı bir madde olarak ortakların bilgisine sunularak pay sahiplerine bu konuda görüş bildirme imkânı tanınmalıdır. Bu çerçevede, 5 Nisan 2016 tarihli olağan genel kurul toplantısında onaylanan Şirketimiz ücret politikası EK/4’de sunulmaktadır. 2016 faaliyet yılına ilişkin finansal tablolarımızın 29 numaralı dipnotunda ise 2016 yılı içinde Koç Holding A.Ş. tarafından Yönetim Kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticilere sağlanan menfaatler hakkında bilgi verilmiştir.

10. Yönetim Kurulu üyelerinin yıllık brüt ücretlerinin belirlenmesi 9 numaralı gündem maddesi ile ortakların onayına sunulan ücret politikamız kapsamında 2017 faaliyet yılında Yönetim Kurulu üyelerinin yıllık brüt ücret tutarı ortaklarımız tarafından belirlenecektir.

11. Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereğince Yönetim Kurulu tarafından yapılan Bağımsız Denetleme Kuruluşu seçiminin onaylanması Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine uygun olarak, Yönetim Kurulumuzun 2 Eylül 2016 tarihli toplantısında, Denetimden Sorumlu Komite’nin görüşü alınarak, Şirketimizin 2017 yılı hesap dönemindeki finansal raporlarının denetlenmesi ile bu kanunlardaki ilgili düzenlemeler kapsamındaki diğer faaliyetleri yürütmek üzere PWC Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.’nin(1) (A member of PricewaterhouseCoopers) seçilmesine karar verilmiş olup, bu seçim Genel Kurul’un onayına sunulacaktır.

(1) Eski unvanı Başaran Nas Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.’dir. BİLGİLENDİRMELER 258 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

2016 YILINA AİT 30 MART 2017 TARİHLİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISINA İLİŞKİN BİLGİLENDİRME DOKÜMANI

12. Şirket’in 2016 yılı içerisinde yaptığı bağışlar hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi ve 2017 yılında yapılacak bağışlar için üst sınır belirlenmesi Sermaye Piyasası Kurulu’nun II-19.1 sayılı Kâr Payı Tebliği’nin 6’ncı maddesi gereğince, yapılacak bağışın sınırı, esas sözleşmede belirtilmeyen durumlarda Genel Kurulca belirlenmeli ve yapılan bağış ve ödemeler Olağan Genel Kurul’da ortakların bilgisine sunulmalıdır. 2016 yılı içinde vakıf ve derneklere yapılan toplam bağış tutarı 3.532 bin TL’dir. Ayrıca 2017 yılında yapılacak bağışlar için üst sınır Genel Kurul tarafından belirlenecektir.

13. Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri gereğince, 2016 yılında üçüncü kişiler lehine verilen teminat, rehin, ipotek ve kefaletler ile elde edilen gelir veya menfaatler hakkında pay sahiplerine bilgi verilmesi Sermaye Piyasası Kurulu’nun II-17.1. sayılı Kurumsal Yönetim Tebliği’nin 12’nci maddesi uyarınca Şirketimiz ve/veya Bağlı Ortaklıkları tarafından üçüncü kişiler lehine verilen teminat, rehin, ipotek ve kefaletler ile elde edilen gelir veya menfaatlere Olağan Genel Kurul toplantısı gündeminde ayrı bir madde olarak yer verilmesi gerekmekte olup, 31.12.2016 tarihli finansal tablolarımızın 32 numaralı dipnotunda bu hususa yer verilmiştir.

14. Yönetim kontrolünü elinde bulunduran pay sahiplerine, Yönetim Kurulu üyelerine, üst düzey yöneticilere ve bunların eş ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî yakınlarına; Türk Ticaret Kanunu’nun 395’inci ve 396’ncı maddeleri çerçevesinde izin verilmesi ve Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim Tebliği doğrultusunda 2016 yılı içerisinde bu kapsamda gerçekleştirilen işlemler hakkında Pay Sahiplerine bilgi verilmesi Yönetim Kurulu üyelerimizin TTK’nın “Şirketle İşlem Yapma, Şirkete Borçlanma yasağı” başlıklı 395’inci maddesinin birinci fıkrası ve “Rekabet Yasağı” başlıklı 396’ncı maddeleri çerçevesinde işlem yapabilmeleri ancak Genel Kurul’un onayı ile mümkündür.

SPK’nın 1.3.6. nolu zorunlu Kurumsal Yönetim İlkesi uyarınca, yönetim kontrolünü elinde bulunduran pay sahiplerinin, Yönetim Kurulu üyelerinin, idari sorumluluğu bulunan yöneticilerin ve bunların eş ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî hısımlarının, ortaklık veya bağlı ortaklıkları ile çıkar çatışmasına neden olabilecek önemli bir işlem yapması ve/veya ortaklığın veya bağlı ortaklıklarının işletme konusuna giren ticari iş türünden bir işlemi kendi veya başkası hesabına yapması ya da aynı tür ticari işlerle uğraşan bir başka ortaklığa sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla girmesi durumunda; söz konusu işlemler, Genel Kurul’da konuya ilişkin ayrıntılı bilgi verilmek üzere ayrı bir gündem maddesi olarak Genel Kurul gündemine alınır ve Genel Kurul tutanağına işlenir.

Bu düzenlemelerin gereğini yerine getirebilmek amacıyla, söz konusu iznin verilmesi Genel Kurul’da ortaklarımızın onayına sunulacaktır. Yönetim kontrolünü elinde bulunduran pay sahiplerinin, Yönetim Kurulu üyelerinin, idari sorumluluğu bulunan yöneticilerin ve bunların eş ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî hısımlarının bir kısmı, Şirketimiz ile benzer faaliyet konusu olanlar dahil diğer bazı Koç Topluluğu şirketlerinde Yönetim Kurulu üyesi olarak görev yapmaktadırlar. 2016 yılı içerisinde, Kurumsal Yönetim Tebliği’nin 1.3.6 numaralı ilkesi kapsamında bilgilendirme gerektiren önemli bir işlem olmamıştır.

15. Dilek ve Görüşler.

EKLER: EK/1 Yönetim Kurulu’nun 2016 Yılı Karının Dağıtımına İlişkin Teklifi ve Önerilen Kâr Dağıtım Tablosu (Bkz. Sayfa 24-25) EK/2 Esas Sözleşme Değişiklikleri ve İlgili Yönetim Kurulu Kararı (Bkz. Sayfa 26-27) EK/3 Yönetim Kurulu Üye Adaylarının Özgeçmişleri ve Bağımsız Üye Adaylarının Bağımsızlık Beyanları (Bkz. Sayfa 259-265) EK/4 Yönetim Kurulu ve Üst Düzey Yöneticiler için Ücret Politikası (Bkz. Sayfa 29)

KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 259

EK/3 YÖNETİM KURULU ÜYE ADAYLARININ ÖZGEÇMİŞLERİ VE BAĞIMSIZ ÜYE ADAYLARININ BAĞIMSIZLIK BEYANLARI

Ömer Dinçkök 1948 yılında İstanbul’da doğan Ömer Dinçkök, Robert Koleji Yüksek Okulu İş İdaresi ve Ekonomi Bölümünü bitirdikten sonra 1971 yılında İngiltere’de lisansüstü öğrenim yapmıştır. İş hayatına babası merhum Raif Dinçkök’ün temellerini 1952 yılında attığı Akkök Şirketler Grubunda başlamış; bünyesinde ağırlıklı olarak kimya, enerji, tekstil ve gayrimenkul sektörlerinde faaliyet gösteren sanayi ve ticari şirketlerin bulunduğu Akkök Holding ve şemsiyesi altındaki kuruluşlarda 1971 ve 2012 yılları arasında Yönetim Kurulu Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmıştır. Ömer Dinçkök 2008 yılında aile varlıklarını aynı şemsiye altında birleştirmek ve yönetmek amacıyla Atlantik Holding’i kurmuştur. 2012 yılının ikinci yarısından itibaren girişimci faaliyetlerini Yönetim Kurulu Başkanı olduğu ve Akkök Holding’in üç eşit ortağından biri olan Atlantik Holding’in gelişmesine odaklanarak sürdürmektedir. Ömer Dinçkök 1971 yılında başladığı iş hayatındaki faaliyetlere ek olarak aşağıdaki ticari ve vakıf kuruluşlarının oluşumunda ve gelişimlerinde aktif olarak görev almıştır: Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) Başkanlar Konseyi Onursal Üyesi (2011 – günümüze); İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi Onursal Üyesi (2008 – günümüze); Koç Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi (2006 – günümüze); Türk Eğitim Vakfı (TEV) Mütevelli Heyeti Üyesi (2006 – günümüze), Mütevelli Heyeti Başkanı (2004 – 2007), Yönetim Kurulu Başkanı (2001 – 2004) ve Yönetim Kurulu Başkan Vekili (1994 – 2001); Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı’nda (TEGV) Kurucu ve Mütevelli Heyet Üyesi (1995 – günümüze); İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclis Başkanı (1992 – 2001) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Sanayi Konseyi Başkanı (1992 – 2000); Ohio/ABD’de bulunan Wilberforce Üniversitesi Mütevelli Heyet Üyesi (1989 – 2000); TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı (1987 – 1989).

Diğer Yönetim Kurulu Üye adaylarının özgeçmişleri için Bkz. Sayfa 160-163 BİLGİLENDİRMELER 260 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

BAĞIMSIZ ÜYE ADAYLARININ BAĞIMSIZLIK BEYANLARI

Koç Holding A.Ş. (Şirket) Yönetim Kurulu’nda, mevzuat, esas sözleşme ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun Kurumsal Yönetim Tebliği’nde belirlenen kriterler kapsamında “bağımsız üye” olarak görev yapmaya aday olduğumu, bu kapsamda; a) Şirket, şirketin yönetim kontrolü ya da önemli derecede etki sahibi olduğu ortaklıklar ile şirketin yönetim kontrolünü elinde bulunduran veya şirkette önemli derecede etki sahibi olan ortaklar ve bu ortakların yönetim kontrolüne sahip olduğu tüzel kişiler ile kendim, eşim ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarım arasında; son beş yıl içinde önemli görev ve sorumluluklar üstlenecek yönetici pozisyonunda istihdam ilişkisinin bulunmadığını, sermaye veya oy haklarının veya imtiyazlı payların %5 inden fazlasına birlikte veya tek başına sahip olunmadığını ya da önemli nitelikte ticari ilişki kurulmadığını, b) Son beş yıl içerisinde, başta şirketin denetimi (vergi denetimi, kanuni denetim, iç denetim de dahil), derecelendirilmesi ve danışmanlığı olmak üzere, yapılan anlaşmalar çerçevesinde şirketin önemli ölçüde hizmet veya ürün satın aldığı veya sattığı şirketlerde, hizmet veya ürün satın alındığı veya satıldığı dönemlerde, ortak (%5 ve üzeri), önemli görev ve sorumluluklar üstlenecek yönetici pozisyonunda çalışmadığımı veya yönetim kurulu üyesi olmadığımı, c) Bağımsız yönetim kurulu üyesi olmam sebebiyle üstleneceğim görevleri gereği gibi yerine getirecek mesleki eğitim, bilgi ve tecrübeye sahip olduğumu, d) Mevzuata uygun olarak üniversite öğretim üyeliği hariç, üye olarak seçildikten sonra kamu kurum ve kuruluşlarında tam zamanlı çalışmayacağımı, e) 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (G.V.K.)’na göre Türkiye’de yerleşik sayıldığımı, f) Şirket faaliyetlerine olumlu katkılarda bulunabilecek, şirket ile pay sahipleri arasındaki çıkar çatışmalarında tarafsızlığımı koruyabilecek, menfaat sahiplerinin haklarını dikkate alarak özgürce karar verebilecek güçlü etik standartlara, mesleki itibara ve tecrübeye sahip olduğumu, g) Şirket faaliyetlerinin işleyişini takip edebilecek ve üstlendiğim görevlerin gereklerini tam olarak yerine getirebilecek ölçüde şirket işlerine zaman ayırabileceğimi, h) Şirketin yönetim kurulunda son on yıl içerisinde altı yıldan fazla yönetim kurulu üyeliği yapmadığımı, i) Şirketin veya şirketin yönetim kontrolünü elinde bulunduran ortakların yönetim kontrolüne sahip olduğu şirketlerin üçten fazlasında ve toplamda Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin beşten fazlasında bağımsız yönetim kurulu üyesi olarak görev almıyor olduğumu, j) Yönetim kurulu üyesi olarak seçilen tüzel kişi adına tescil ve ilan edilmemiş olduğumu, beyan ederim.

Muharrem Hilmi Kayhan KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 261

Kutsan Çelebican BİLGİLENDİRMELER 262 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

BAĞIMSIZ ÜYE ADAYLARININ BAĞIMSIZLIK BEYANLARI

Mustafa Kemal Olgaç KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 263

Koç Holding A.Ş. (Şirket) Yönetim Kurulu’nda, mevzuat, esas sözleşme ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) Kurumsal Yönetim Tebliği’nde belirlenen kriterler kapsamında, “Gelir Vergisi Kanunu’na göre Türkiye’de yerleşik sayılma” kriteri için SPK tarafından olumlu görüş bildirilmesi halinde “bağımsız üye” olarak görev yapmaya aday olduğumu, bu kapsamda; a) Şirket, şirketin yönetim kontrolü ya da önemli derecede etki sahibi olduğu ortaklıklar ile şirketin yönetim kontrolünü elinde bulunduran veya şirkette önemli derecede etki sahibi olan ortaklar ve bu ortakların yönetim kontrolüne sahip olduğu tüzel kişiler ile kendim, eşim ve ikinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarım arasında; son beş yıl içinde önemli görev ve sorumluluklar üstlenecek yönetici pozisyonunda istihdam ilişkisinin bulunmadığını, sermaye veya oy haklarının veya imtiyazlı payların %5 inden fazlasına birlikte veya tek başına sahip olunmadığını ya da önemli nitelikte ticari ilişki kurulmadığını, b) Son beş yıl içerisinde, başta şirketin denetimi (vergi denetimi, kanuni denetim, iç denetim de dahil), derecelendirilmesi ve danışmanlığı olmak üzere, yapılan anlaşmalar çerçevesinde şirketin önemli ölçüde hizmet veya ürün satın aldığı veya sattığı şirketlerde, hizmet veya ürün satın alındığı veya satıldığı dönemlerde, ortak (%5 ve üzeri), önemli görev ve sorumluluklar üstlenecek yönetici pozisyonunda çalışmadığımı veya yönetim kurulu üyesi olmadığımı, c) Bağımsız yönetim kurulu üyesi olmam sebebiyle üstleneceğim görevleri gereği gibi yerine getirecek mesleki eğitim, bilgi ve tecrübeye sahip olduğumu, d) Mevzuata uygun olarak üniversite öğretim üyeliği hariç, üye olarak seçildikten sonra kamu kurum ve kuruluşlarında tam zamanlı çalışmayacağımı, e) Şirket faaliyetlerine olumlu katkılarda bulunabilecek, şirket ile pay sahipleri arasındaki çıkar çatışmalarında tarafsızlığımı koruyabilecek, menfaat sahiplerinin haklarını dikkate alarak özgürce karar verebilecek güçlü etik standartlara, mesleki itibara ve tecrübeye sahip olduğumu, f) Şirket faaliyetlerinin işleyişini takip edebilecek ve üstlendiğim görevlerin gereklerini tam olarak yerine getirebilecek ölçüde şirket işlerine zaman ayırabileceğimi, g) Şirketin yönetim kurulunda son on yıl içerisinde altı yıldan fazla yönetim kurulu üyeliği yapmadığımı, h) Şirketin veya şirketin yönetim kontrolünü elinde bulunduran ortakların yönetim kontrolüne sahip olduğu şirketlerin üçten fazlasında ve toplamda Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin beşten fazlasında bağımsız yönetim kurulu üyesi olarak görev almıyor olduğumu, i) Yönetim kurulu üyesi olarak seçilen tüzel kişi adına tescil ve ilan edilmemiş olduğumu, beyan ederim.

Jacques Albert Nasser BİLGİLENDİRMELER 264 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

BAĞIMSIZ ÜYE ADAYLARININ BAĞIMSIZLIK BEYANLARI

Anne Lauvergeon KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 265

Ömer Dinçkök BİLGİLENDİRMELER 266 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÖZLÜK

KISALTMA TERIM TANIM

AB Çerçeve Programları, Avrupa Birliği'nde çok uluslu araştırma ve teknoloji geliştirme projelerinin desteklendiği başlıca Topluluk Programı'dır. İlki 1984 yılında başlayan Çerçeve Programları (ÇP) çok yıllı programlar olup, kapsamı ve programa ayrılan bütçe miktarı her bir AB 7’nci Çerçeve Programı programda artış göstermektedir.

1993 yılında kurulan, iyi ve sağlıklı bir “erken çocukluk dönemi” geçirilmesi, daha gelişmiş bir toplum yaratılması ve eğitimde fırsat eşitliği sağlanması amacıyla ihtiyaç sahibi çocuklara AÇEV Anne Çocuk Eğitim Vakfı ve ailelerine yönelik eğitimler gerçekleştirmektedir.

İnovasyon çalışmalarının, diğer firmalarla ve kurumlarla iletişim ve bilgi paylaşımının Açık İnovasyon gerçekleştirilmesi ile sürdürülmesini anlatan bir kavramdır.

Değişimin oransal artışının saptanması için bir dönem ve / veya yılın başlangıç olarak Baz Yılı alınmasıdır.

Faiz oranlarındaki değişimi ifade eden bir ölçüm birimidir. Virgülden sonraki dördüncü haneye karşılık gelir (0,0001). Örneğin faiz oranının %5,25’den %6,75’e yükselmesi durumunda 150 baz puanlık bir artış söz konusudur. Diğer bir deyişle 100 baz puanlık Baz Puan değişim %1’lik değişime karşılık gelmektedir.

BIST; hisse senetleri, hazine bonoları ve devlet tahvilleri, gelir ortaklığı sertifikaları, özel sektör tahvilleri, yabancı menkul kıymetler, gayrimenkul sertifikaları ve uluslararası menkul kıymetlerin alım ve satımının yapılmasını sağlamak amacıyla 26 Aralık 1985 günü kurulmuş, BIST Borsa İstanbul 3 Ocak 1986 yılında faaliyete başlamıştır.

Temel kaynaktaki yazılım ve bilgilerin paylaşımı sağlanarak, mevcut bilişim hizmetinin; bilgisayarlar ve diğer aygıtlardan elektrik dağıtıcılarına benzer bir biçimde bilişim ağı Bulut (internet) üzerinden paylaşımını sağlayan hizmetlere verilen genel addır.

Büyük veri; toplumsal medya paylaşımları, ağ günlükleri, bloglar, fotoğraf, video, log dosyaları vb. gibi değişik kaynaklardan toparlanan tüm verinin, anlamlı ve işlenebilir biçime Büyük Veri dönüştürülmüş biçimidir.

Bankacılık sektöründe düzenleme ve denetimin etkinliğinin artırılması ve bağımsız bir karar Bankacılık Düzenleme ve alma mekanizmasının oluşturulması amacıyla kurulmuş, idari ve mali özerkliğe sahip bir BDDK Denetleme Kurumu kamu kurumudur.

Co-operative Mobility Services Akıllı Trafik Sistemleri’ne yönelik geleceğin hizmetlerinin yaratılması için uygulama ve CoMoSeF of the Future donanımların geliştirilmesidir.

Customer Relationship İşletmelerin mevcut müşterilerini korumaları ve gelecekte müşteri sadakati oluşturmaları Management (Müşteri İlişkileri açısından müşteri beğenilerine uygun şekilde hareket edebilecekleri yazılımlar ile müşteri CRM Yönetimi) bilgilerini kayıt altında tutarak işletme davranışlarını geliştirmektir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından; gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi kontrolünde sürdürülen çalışmalardır.

Çoklu kanal ile müşteri ile temas noktalarının (fiziksel mağaza, mobil mağaza, e-ticaret vb) tümü kast edilmektedir ve bu kanalların tümünde müşteri ile kesintisiz ve aynı müşteri Çoklu Kanal deneyiminin sunulması sağlanmaktadır. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 267

KISALTMA TERIM TANIM E

Eataly, sahibi veya ortağı olduğu 19’dan fazla şirket ile su, alkolsüz içecekler, taze etler, işlenmiş et ürünleri, peynir, makarna ve hamur işleri de dahil olmak üzere en kaliteli İtalyan Eataly yiyeceklerinin üreticisi ve dağıtımcısıdır.

Esposizione Internazionale di Macchine per l’Agricoltura e il Giardinaggio (Uluslararası Tarım ve Bahçe Makinaları Dünyanın en önemli tarım makineleri fuarlarından biridir. İki yılda bir İtalya’nın Bologna EIMA Fuarı) kentinde yapılmaktadır.

Europe, Middle East, Africa EMEA (Avrupa, Orta Doğu, Afrika) Avrupa, Orta Doğu ve Afrika bölgesindeki ülkeleri temsil eden kısaltmadır.

Üretim sektöründeki önemli endüstriyel devrimler sonrası ülkeler ve şirketler küresel boyutta yaşanan bu değişimlere ayak uydurmak zorunda kalmış ve artan rekabet koşulları arasında rekabet üstünlüklerini devam ettirebilmek amacıyla bazı stratejiler geliştirmişlerdir. Endüstri 4.0 Almanya’da gündeme gelen Endüstri 4.0 bu stratejilerden birinin adıdır.

Elektrik, doğal gaz, petrol ve LPG’nin; yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir enerji Enerji Piyasası Düzenleme piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması EPDK Kurumu amacıyla kurulmuş kamu kurumudur.

Pazar odaklı, kısa sürede ticarileşebilecek ürün ve süreçlerin geliştirilmesine yönelik projelerin Eureka Projesi desteklendiği uluslararası ar-ge destek programıdır.

Şirketin brüt satış kârı veya zararı ile faaliyet giderleri arasındaki fark olarak hesaplanan ve Faaliyet Kârı şirketin esas faaliyet alındaki net kâr veya zararını gösteren veridir.

Faiz, Amortisman, Bir şirketin finansal performansını ölçmek; şirketler ve sektörler arasındaki kârlılığı FAVÖK Vergi Öncesi Kâr değerlendirmek amacıyla kullanılan finansal veridir.

MediaCat tarafından düzenlenen ve pazarlama iletişiminin alt disiplinlerindeki yaratıcılık ve Felis Ödülleri kalite ile film üretim tekniğini yukarıya taşımayı amaçlayan ödül programıdır.

Global Environment Facility BM Kalkınma Programı (UNDP), BM Çevre Programı (UNEP) ve Dünya Bankası tarafından GEF (Küresel Çevre Fonu) yönetilen, ortak bir çevre programıdır.

Bir şirketin yönetiminin hissedarlara, kârlılığı ve hisse değerini artırmak ve temettü ödemek Hissedar Değeri suretiyle yarattığı değerdir.

2014 yılında başlayan ve araştırma ve yenilikle ilgili tüm finansman altyapılarını tek çatı H2020 Horizon 2020 (Ufuk 2020) altında toplamak üzere tasarlanan dünyanın en büyük ar-ge programıdır. BİLGİLENDİRMELER 268 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÖZLÜK

KISALTMA TERIM TANIM I-İ

Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk inovasyon geliştirme İnovaLİG programıdır.

Fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağıdır. Internet of Things Nesnelerin tekil anahtar ile işaretlenerek internet altyapısı üzerinden birlikte çalışabilmesi ve IoT (Nesnelerin İnterneti) bu sayede küçük parçaların toplamından daha büyük değerler oluşturulması öngörülmüştür.

IPSOS Pazar araştırmaları, halkla ilişkiler ve kamuoyu yoklama hizmetleri sunan kuruluştur.

ISO 14001 Çevre yönetim sistemi standardı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından trafik ve sistem mühendisliği ile projelendirme ve uygulama hizmetlerini gerçekleştirmek amacıyla 1986 yılında kurulmuştur. 1995 yılında ar-ge İstanbul Bilişim ve Akıllı Kent departmanının kurulmasıyla birlikte faaliyet alanını genişletmiş ve başta trafik sinyalizasyon İSBAK Teknolojileri A.Ş. olmak üzere akıllı ulaşım sistemleri alanında profesyonel çalışmalara başlamıştır.

İSO İstanbul Sanayi Odası Türkiye’nin en büyük sanayi odasıdır.

İmalat sanayiinde faaliyet gösteren bir şirketin mevcut fiziki kapasitesine göre fiilen KKO Kapasite Kullanım Oranı gerçekleşen kapasite kullanımını gösteren bir veridir.

Küçük ve Orta Boyutlu KOBİ İşletmeler

Disiplinler-arası bir araştırma ve uygulama merkezi olarak Koç Üniversitesi’nde kurulmuş olan merkezdir. Aralarında sosyoloji, sosyal psikoloji, hukuk, felsefe, siyaset bilimi, tarih ve görsel Koç Üniversitesi Toplumsal sanatların da olduğu birçok farklı bölümden öğretim üyesi ve araştırmacı; araştırmalarını Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları paylaşmak, ortak ulusal ve uluslararası araştırma projeleri yürütmek, toplumsal cinsiyet ve Araştırma ve Uygulama kadın konularında üniversite içinde ve dışında bilimsel ve eğitici faaliyetler yürütmek amacıyla KOÇ-KAM Merkezi bir araya gelmektedir.

İşlenmiş doğal gazın içerisindeki kirliliği arındırarak atmosferik basınçta yaklaşık olarak -163 Liquefied Naturel Gas derecede yoğunlaştırılmış doğal gazdır. Bir birim/hacim LNG buharlaştırıldığında 600 birim/ LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) hacim doğal gaz elde edilir. LNG kokusuz renksiz zehirleyici olmayan sıvıdır.

Ham petrolün rafinerilerde damıtılması esnasında veya petrol yataklarının üzerinde bulunan Liquefied Petroleum Gas doğal gazın ayrıştırılması ile elde edilen ve basınç altında sıvılaştırılan, renksiz, kokusuz, LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) havadan ağır ve yanıcı bir gazdır.

Pazarlama iletişimi dergisi olarak yola çıkmıştır. Bugün ek yayınlardan kitaplara, konferanslardan yarışma ve ödüllere, yüksek lisans ve sertifika programlarından kurumlara yönelik düzenli eğitimlere, web sitelerinden sosyal medya varlıklarına kadar çeşitli yollarla pazarlama iletişimi alanında sektörel içerik üreten büyük bir bilgi platformuna dönüşmüş MediaCat durumdadır.

Türkiye’de ihraç edilmiş kaydi sermaye piyasası araçları için merkezi saklama kurumu faaliyetlerini yürütmek ve tüzel kişiliği bulunan Yatırımcıları Koruma Fonu’nu temsil ve idare MKK Merkezi Kayıt Kuruluşu etmekle görevli kurumdur. KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU 269

KISALTMA TERIM TANIM N

Bir şirketin varlıklarının toplam değerinden yükümlülüklerinin toplam değerinin çıkarılması ile bulunan değerdir. Özellikle holding şirketlerine yatırım yapmak için kullanılan en önemli NAD Net Aktif Değer değerlemelerden biridir.

Rafinerilerin verimliliğini ölçen bir göstergedir. Bu göstergenin yükseklik seviyesi bir birim Nelson Kompleksitesi ham petrolden ne kadar yüksek katma değerli nihai ürün üretilebildiğini gösterir.

Fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağıdır. Nesnelerin tekil anahtar ile işaretlenerek internet altyapısı üzerinden birlikte çalışabilmesi ve Nesnelerin İnterneti bu sayede küçük parçaların toplamından daha büyük değerler oluşturulması öngörülmüştür.

Net Faiz Marjı Bankacılıkta faiz geliri ve faiz gideri arasındaki farkı tanımlayan terimdir.

O-Ö

OHSAS 18001 İş sağlığı ve güvenliği standardı

Organization of Petroleum Exporting Countries (Petrol Net petrol ihraç eden ve bilinen dünya petrol rezervlerinin üçte ikisini ellerinde bulunduran OPEC İhraç Eden Ülkeler Örgütü) 12 ülkenin oluşturduğu konfederasyondur.

Ortalama Özkaynak Kârlılığı Bir şirketin ortalama özkaynaklarını kullanarak oluşturduğu net kâr rakamını gösterir.

Ödenmiş Sermaye Esas sermaye sistemine tabi şirketlerde taahhüt edilen sermayenin nakden ödenmiş kısmıdır.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın başlattığı, KOBİ’lerin ar-ge ve inovasyon kültürü kazanmaları ve sorunlarını üniversitede üretilen bilgi birikimini kullanarak işbirliği içinde SANTEZ Sanayi Tezleri Programı çözme alışkanlığı edinmelerini amaçlayan bir destek mekanizmasıdır.

SENVER Sanayide Enerji Verimliliği Yarışması’nın kısaltılmış adıdır.

Temel görevleri sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını; tasarruf sahiplerinin yani yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını sağlamak olan, yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak kullanan, idari ve mali özerkliğe sahip düzenleyici SPK Sermaye Piyasası Kurulu kamu kurumudur.

Sermaye Yeterlilik Rasyosu Bankaların kredi riskleri karşılığı tutmakla yükümlü oldukları sermaye oranıdır.

2002 yılından bu yana, 30’dan fazla ülkeden binlerce projenin değerlendirildiği, Amerika’nın Stevie Awards en prestijli organizasyonlarından biridir. Her sene farklı jüri üyelerinin yer aldığı yarışmada (Stevie Ödülleri) dünya çapında ünlü ve başarılı profesyoneller projeleri değerlendirilmektedir.

TÜBİTAK’ta; endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirme, yenilikleri destekleme, özendirme, Teknoloji ve Yenilik Destek izleme ve üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirme işlevlerini gerçekleştirmek için oluşturulan TEYDEB Programları Başkanlığı programların ve planlanan faaliyetlerin yürütüldüğü başkanlıktır. Hissedarların bir şirketin belli bir dönem içinde elde ettikleri kârdan aldığı, hisse veya nakit Temettü olarak dağıtılan paydır. Türk Elektronik Sanayicileri TESİD Derneği Sınai mülkiyet bilincini yaygınlaştırmak, sınai mülkiyet haklarının etkin korunmasına katkı sağlamak, Türkiye’nin rekabet gücünün geliştirilmesine ve inovasyona dayalı ekonomik gelişimine katkıda bulunmak ve uluslararası platformlarda yönlendirici olmak misyonu ile TPE Türk Patent Enstitüsü kurulmuş olan kurumdur. BİLGİLENDİRMELER 270 KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU

SÖZLÜK

KISALTMA TERIM TANIM Türk Sanayicileri ve İşadamları TÜSİAD Derneği

TTK Türk Ticaret Kanunu Türk Ticaret hukukunun temel kaynağı olan yasadır.

Amacı, ekonomik ve sosyal gelişme için Türk ailesinin sağlıklı bir biçimde yaşamını sürdürmesi yolunda, üreme sağlığı, ana-çocuk sağlığı ve cinsel sağlık koşullarını iyileştirerek; bireylerin, Türkiye Aile Sağlığı ve özellikle gençlerin, ailelerin ve toplumun yaşam kalitesini yükseltmek ve kadınların aile içinde TAP Planlaması Vakfı ve toplumda sosyal statülerini geliştirmek olan sivil toplum kuruluşudur.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik TÜBİTAK Araştırma Kurumu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Temel amacı, fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek olan Türkiye Cumhuriyeti’nin Merkez TCMB Bankası Bankası’dır.

Türkiye Elektrik Ticaret ve TETAŞ Taahhüt A.Ş. Türkiye'de elektrik enerjisinin; ticaret ve taahhüdünden sorumlu devlet kurumudur.

Türkiye Erozyonla Mücadele Türkiye'nin geleceğini tehdit eden erozyon, çölleşme tehlikesine karşı toplumsal duyarlılığı Ağaçlandırma ve Doğal artırmak ve bu mücadelenin devlet politikası haline gelmesini sağlamak için kurulmuş olan TEMA Varlıkları Koruma Vakfı sivil toplum kuruluşudur.

TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu Başbakanlık’a bağlı bir araştırma kurumudur.

1991 yılında kamu-özel sektör işbirliği ile Türkiye’de özel sektörün teknoloji ve inovasyon Türkiye Teknoloji Geliştirme faaliyetlerinin desteklenerek teknolojinin gerçek dünya ile buluşturulması amacı ile kurulan TTGV Vakfı vakıftır.

U-Ü

Birleşmiş Milletler (BM) çevre etkinliklerini eş güdümleyen, gelişmekte olan ülkelere çevre United Nations Environment politikaları konusunda yardımcı olan ve çevreye duyarlı kalkınma yöntemleri öneren BM Programme (Birleşmiş Milletler kuruluşudur. 1972’deki İnsan Çevresi üzerine Birleşmiş Milletler Konferansı sonrasında UNEP Çevre Programı) kurulmuştur.

United Nations Educational, Scientific and Cultural Birleşmiş Milletler’in özel bir kurumu olarak 1946 yılında kurulmuştur. Genel Konferans, Organization (Birleşmiş Yürütme Konseyi, Sekreterlik olmak üzere üç organı olan UNESCO eğitim, bilim ve kültür Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür alanlarındaki amaçlarını kendisine üye olan her devlette kurulan Milli Komisyonlar aracılığıyla UNESCO Örgütü) gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Sanal ortamda tasarlanmış herhangi şekildeki bir üç boyutlu nesnenin katı formda basılması 3D Printing (3 Boyutlu Baskı) işlemidir.

Virtual User Experience (Sanal VUX Kullanıcı Deneyimi) Sanal olarak bir ürünü kullanırken yaşanılan deneyimlerin toplamıdır.

Girişimcilik akımı ile ortaya çıkan modellerden biri olan “Yalın Girişim (Lean Startup)” kısaca, en az sermaye ile son derece belirsiz koşullarda ürünün veya hizmetin ulaştırılması olarak Yalın Girişim tanımlanmaktadır.

Bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara Yapay Zekâ benzer şekilde yerine getirme kabiliyetidir. BİR BAKIŞTA KOÇ TOPLULUĞU

STRATEJIMIZ

(2) Halka açık şirketler. (3) Ford Otosan, Tofaş ve Otokar’ın toplam iç piyasa otomotiv satışlarındaki payıdır. (4) Özel sektör aktif büyüklüğü (5) Kredi kartı alacak bakiyesi (6) (1) Ticari işlemlere ilişkin kur farkı ve vade farkı gelir/gideri hariçtir. Salça, domates ürünleri, ketçap, premium makarna ve pastörize süt TÜRKİYE’NİN LİDERİ, GLOBAL BİR OYUNCU www.koc.com.tr KOÇ HOLDİNG 2016 FAALİYET RAPORU Koç Topluluğu, Türkiye’de ve bölgesinde lider, dünya çapında önemli bir oyuncu olma kararlılığındadır.

* GSYH rakamı 2016-2018 Orta Vadeli Program tahminidir. 2015 %28,6 15,7

2016 FAALİYET 2016 HOLDİNG KOÇ RAPORU 6 6 2010-16** 2014 %29,2 18,7 3 9 2005-10 2013 %27,6 18,6 5 11 2000-05

2012 %27,6 18,6 4 6 1995-00

2011 %25,3 16,6 3 5 1990-95 %XX,X Yurt Dışı Gelirlerin Payı 6 17

ÖZET FİNANSAL BİLGİLER Koç Topluluğu, sürdürülebilir ve kârlı büyümeye odaklanmaktadır.

GELİRLER FAVÖK* NET DÖNEM KÂRI** (KONSOLİDE-MİLYON TL) (KONSOLİDE-MİLYON TL) (KONSOLİDE-MİLYON TL)

2016 70.932 2016 8.519 2016 3.460

2015 69.492 2015 8.237 2015 3.568