DOCSLIB.ORG

Historia Do 1918 Roku. Perspektywa Kulturowo-Cywilizacyjna

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Historia Do 1918 Roku. Perspektywa Kulturowo-Cywilizacyjna Historia do 1918 roku Perspektywa kulturowo-cywilizacyjna Uniwersytet Warszawski Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Instytut Nauk Politycznych Wojciech Jakubowski Mariusz Włodarczyk Bartłomiej Zdaniuk Historia do 1918 roku Perspektywa kulturowo-cywilizacyjna Warszawa 2014 Projekt okładki Tomasz Kasperczyk Redakcja Zespół Skład i łamanie Zakład Grafi czny UW Recenzenci: prof. dr hab. Sergiusz Wasiuta (UWM) dr hab. Ewa Maria Marciniak (MEN) dr hab. Piotr Załęski (UW) © Copyright by Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014 Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotografi cznej, komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody Autora i Wydawcy. Ilość arkuszy: 31 Wydawca: Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytet Warszawski ul. Krakowskie Przedmieście 3, 00–927 Warszawa tel./fax (48–22) 55 22 952 www.wydawnictwo.wdinp.uw.edu.pl ISBN: 978-83-63183-54-7 Druk i oprawa: Zakład Grafi czny UW. Zam. 56/2014 Spis treści Wstęp . 23 CZĘŚĆ I WIELOŚĆ PORZĄDKÓW KULTUROWYCH ŚWIATA ANTYCZNEGO Rozdział I – Zanim nastała Europa . 29 1. Najdawniejsze dzieje człowieka . 29 2. Starożytna Mezopotamia . 37 3. Starożytny Egipt. 42 4. Kultura Indii i Chin . 47 5. Systemy religijno-fi lozofi czne Wschodu . 51 Rozdział II – Cywilizacje śródziemnomorskie . 59 1. Basen Morza Śródziemnego . 59 2. Dzieje starożytnej Grecji . 61 3. Polis i jej funkcjonowanie . 65 4. Kultura i sztuka starożytnej Grecji . 71 5. Państwo macedońskie i kultura hellenistyczna . 78 6. Dzieje Imperium Romanum . 81 7. Rzym – państwo i społeczeństwo . 85 8. Kultura i sztuka starożytnego Rzymu . 92 9. Powstanie i rozwój chrześcijaństwa . 96 CZĘŚĆ II ŚREDNIOWIECZE Rozdział III – Cywilizacje wieków średnich . 105 1. Cywilizacja bizantyńska . 105 2. Cywilizacja islamska . 111 3. Cywilizacja chrześcijańskiej Europy . 118 4. Architektura i sztuka średniowiecza . 122 5. Cywilizacje Dalekiego Wschodu . 127 Rozdział IV – Średniowieczne korzenie cywilizacji europejskiej . 132 1. Budowanie jedności politycznej średniowiecznej Europy . 132 6 Spis treści 2. Rola Kościoła w życiu politycznym Europy . 138 3. Europa w dobie wypraw krzyżowych . 144 4. Organizacja życia zbiorowego w średniowieczu . 151 5. Europa stanów . 157 6. Europa narodów . 162 7. Słowianie i ich państwa . 165 Rozdział V – Polska Piastów i Jagiellonów w europejskiej przestrzeni polityczno-kulturowej . 171 1. Patrymonialna monarchia pierwszych Piastów . 171 2. Kryzys i odbudowa monarchii wczesnopiastowskiej . 179 3. Monarchia bez korony . 183 4. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego . 187 5. Zjednoczenie państwa polskiego . 190 6. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego . 195 7. Społeczeństwo i gospodarka w Polsce Piastów . 203 8. Miejsce Polski w cywilizacji Europy łacińskiej . 211 9. Od Andegawenów do Jagiellonów . 218 10. Krzyżacy w dziejach Polski Jagiellonów . 223 11. Kształtowanie się i rozwój demokracji szlacheckiej w Polsce . 228 12. Polityka dynastyczna Jagiellonów . 236 CZĘŚĆ III NOWOŻYTNOŚĆ Rozdział VI – Ewolucja cywilizacji nowożytnej Europy – renesans, barok, oświecenie . 245 1. Reformacja i wojny religijne. 245 2. Reforma katolicka . 253 3. Obraz człowieka w epoce nowożytnej . 257 4. Filozofi a i myśl społeczna Europy nowożytnej . 262 5. Wrażliwość estetyczna – kultura i sztuka nowożytna . 266 Rozdział VII – Europa i Rzeczpospolita w XVI wieku . 275 1. Wielkie odkrycia geografi czne . 275 2. Gospodarka i społeczeństwo w XVI wieku . 282 3. Gospodarka i społeczeństwo Rzeczypospolitej w XVI wieku.. 287 4. Reformacja i reforma Kościoła w Rzeczypospolitej . 293 5. Kultura Polski Złotego Wieku . 298 6. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów . 303 7. Walka o hegemonię w Europie w XVI wieku . 310 Rozdział VIII – Europa i Rzeczpospolita w XVII i pierwszej połowie XVIII wieku . 316 1. Wojna trzydziestoletnia . 316 2. Państwo absolutne . 321 3. Przemiany polityczne we Francji i w Anglii w XVII wieku . 325 Spis treści 7 4. Kultura polskiego baroku . 331 5. Wojny Rzeczypospolitej z Moskwą w drugiej połowie XVI i w XVII wieku . 336 6. Wojny Rzeczypospolitej ze Szwecją w XVII wieku . 343 7. Wojny Rzeczypospolitej z Turcją w XVII wieku . 348 8. Sytuacja wewnętrzna Rzeczypospolitej w XVII wieku . 353 9. Polska w czasach saskich . 359 Rozdział IX – Ład społeczno-polityczny drugiej połowy XVIII wieku. Europa napoleońska . 367 1. Państwo absolutyzmu oświeconego. Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVIII wieku . 367 2. Gospodarka i społeczeństwo Europy w II połowie XVIII wieku . 373 3. Społeczeństwo Rzeczypospolitej w II połowie XVIII wieku . 379 4. Gospodarka Rzeczypospolitej w II połowie XVIII wieku . 384 5. Rzeczpospolita oświecona . 388 6. Rzeczpospolita w latach 1764–1788 . 394 7. Rzeczpospolita w latach 1788–1795 . 401 8. Powstanie Stanów Zjednoczonych . 410 9. Rewolucja we Francji . 416 10. Okres napoleoński w Europie . 424 11. Sprawa polska po III rozbiorze . 426 CZĘŚĆ IV U ŹRÓDEŁ WSPÓŁCZESNOŚCI Rozdział X – Porządek polityczny XIX wieku . 435 1. Europa ponapoleońska . 435 2. Ład wiedeński na ziemiach polskich . 443 3. Polskie powstania narodowe w XIX wieku . 449 4. Kształtowanie się Europy uprzemysłowionej w I połowie XIX wieku . 462 5. Przemiany polityczne na świecie w II połowie XIX wieku. 465 6. Rozwój nowoczesnego państwa i narodziny demokracji liberalnej . 481 Rozdział XI – Kres ładu wiedeńskiego . 486 1. Masowe ruchy polityczne . 486 2. I wojna światowa (1914–1918) . 492 3. Sprawa polska w I wojnie światowej . 499 4. Rewolucja lutowa i przewrót bolszewicki w Rosji . 506 Bibliografi a selektywna . 510 Przegląd treści wg numerów bocznych CZĘŚĆ I WIELOŚĆ PORZĄDKÓW KULTUROWYCH ŚWIATA ANTYCZNEGO Rozdział I – Zanim nastała Europa . 29 1. Najdawniejsze dzieje człowieka . 29 (1) Poglądy na pochodzenie człowieka . 29 (2) Antropogeneza . 30 (3) Poglądy na genezę państwa . 31 (4) Prahistoria . ..
Load more

Recommended publications
  • Sounds of War and Peace: Soundscapes of European Cities in 1945
    10 This book vividly evokes for the reader the sound world of a number of Eu- Renata Tańczuk / Sławomir Wieczorek (eds.) ropean cities in the last year of the Second World War. It allows the reader to “hear” elements of the soundscapes of Amsterdam, Dortmund, Lwów/Lviv, Warsaw and Breslau/Wrocław that are bound up with the traumatising experi- ences of violence, threats and death. Exploiting to the full methodologies and research tools developed in the fields of sound and soundscape studies, the Sounds of War and Peace authors analyse their reflections on autobiographical texts and art. The studies demonstrate the role urban sounds played in the inhabitants’ forging a sense of 1945 Soundscapes of European Cities in 1945 identity as they adapted to new living conditions. The chapters also shed light on the ideological forces at work in the creation of urban sound space. Sounds of War and Peace. War Sounds of Soundscapes of European Cities in Volume 10 Eastern European Studies in Musicology Edited by Maciej Gołąb Renata Tańczuk is a professor of Cultural Studies at the University of Wrocław, Poland. Sławomir Wieczorek is a faculty member of the Institute of Musicology at the University of Wrocław, Poland. Renata Tańczuk / Sławomir Wieczorek (eds.) · Wieczorek / Sławomir Tańczuk Renata ISBN 978-3-631-75336-1 EESM 10_275336_Wieczorek_SG_A5HC globalL.indd 1 16.04.18 14:11 10 This book vividly evokes for the reader the sound world of a number of Eu- Renata Tańczuk / Sławomir Wieczorek (eds.) ropean cities in the last year of the Second World War. It allows the reader to “hear” elements of the soundscapes of Amsterdam, Dortmund, Lwów/Lviv, Warsaw and Breslau/Wrocław that are bound up with the traumatising experi- ences of violence, threats and death.
    [Show full text]
  • Dynastie Królewskie Panujące W Polsce – Dynastia Piastów
    XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Tytuł Pracy : Dynastie królewskie panujące w Polsce - Dynastia Piastów Autorka : Pola Urbanek Kategoria : Młodzik Kod : MRKR 111 Szkolny organizator : Agata Rysz XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 1.Wstęp 2.legendy o Piastach Lech Czech i Rus O Popielu O Piaście Kołodzieju 3.Minione wieki 4.Był sobie król… 5.O Piastach „ z przymrużeniem oka” 6.Co po Piastach pozostało 7.Zakończenie 8.Bibliogragia 2 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Wstęp Zapraszam Państwa na wędrówkę po odległej historii znanej nam tylko z kronik, dzienników i zapisków z dawnych czasów. Historia to nie tylko wydarzenia umiejscowione w czasie, to też opowiadania , legendy i przypowieści związane z danym okresem dziejów. Historia jest w każdej pamiątce, w zabytkach, w budowlach, monetach i we wszystkim co po przodkach pozostało. Zatem chciałabym przeprowadzić Państwa po historii najstarszej polskiej dynastii, po historii naszych przodków -Piastów... Rola historii jest ogromna w życiu świata ,państwa czy regionu. Rzetelna wiedza historyczna pozwala nam zrozumieć złożoność i zróżnicowanie świata. Uczy tez tolerancji dla odmienności kulturowej i cywilizacyjnej. 3 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Legendy o Piastach 4 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” Legenda o Czechu, Lechu i Rusie 5 XV EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO „ KRĄG” 6 Trzej bracia-Słowianie, Czech, Lech i Rus przed wiekami, gdy w Europie dopiero powstawały państwa, wędrowali po wielkim terytorium między dwiema rzekami, z zachodu była to Odra, od wschodu Dniepr. Przemierzali wielkie połacie pól, lasów. Nie była to łatwa podróż, musieli mierzyć się z dziką przyrodą, niebezpieczną leśną zwierzyną, nie mogli się zgubić wśród leśnych kniei, kto by się zgubił, ten mógł nigdy się już nie odnaleźć.
    [Show full text]
  • Największe Tajemnice Świebodzic
    RAFAŁ WIETRZYŃSKI NAJWIĘKSZE TAJEMNICE ŚWIEBODZIC WYDANIE II POPRAWIONE I UZUPEŁNIONE ŚWIEBODZICE 2010 1 ISBN 83-930401-09 Tytuł: Największe tajemnice Świebodzic Autor: Rafał Wietrzyński Rok wydania: Świebodzice 2010 Strona tytułowa okładki: Tablica nagrobna Georga Daniela Gossova i Anny Gossovin przy para- fii św. Mikołaja w Świebodzicach (rys. Marzena Bednarczyk) Wszystkie prawa zastrzeżone 2 OD AUTORA Książka „Największe tajemnice Świebodzic” jest jedynym jak dotąd tego typu opracowaniem. Jej wydanie poprzedzo- ne zostało wieloletnimi zainteresowaniami i dociekaniami na temat zamierzchłej przeszłości tych okolic. Celem tej książki jest przedstawienie Czytelnikowi nierozwiązanych zagadek i mało znanych, ale ważnych epizodów z bogatej historii Świebodzic. Oczywiście moim zamierzeniem nie było tu zaprezentowa- nie wszystkich niewyjaśnionych dotąd spraw związanych z miastem, ale przedstawienie tylko tych najogólniejszych, na które wiele osób stawia dzisiaj pytania. Książka ta nie rości sobie również prawa do fundamentalnego dzieła. Chciałem tu tylko opisać najbardziej tajemnicze momenty z ponad siedemsetletniej historii miasta. Zawarte w tym opracowaniu tematy dotyczą zarówno kon- trowersyjnych wydarzeń, jak i rozmaitych skarbów ukrytych w okolicach miasta, historycznych postaci oraz tajemni- czych zabytków... Słowem, każdy z zainteresowanych znaj- dzie w niej coś ciekawego dla siebie. Życzę pożytecznej i krytycznej lektury. Autor 3 PROLOG ŚWIEBODZICKI RODOWÓD Wiedza o przeszłości naszego miasta, którą zamierzam przedstawić na łamach niniejszej
    [Show full text]
  • Sprawa Zakonu Maltańskiego W Początkach Sejmu Czteroletniego
    Richard Butterwick Sprawa Zakonu Maltańskiego w początkach Sejmu Czteroletniego Przegląd Nauk Historycznych 5/1, 277-29 2006 PRZEGLĄD NAUK HISTORYCZNYCH 2006, R. V, nr 1(9) RICHARD BUTfERWICK School of Slavonic and East European Studies University College London Sprawa Zakonu Maltańskiego w początkach Sejmu Czteroletniego Dzieje zakonu Maltańskiego w Polsce stały się lepiej znane dzięki wydanemu w 2000 r. zbiorowemu opracowaniu pod redakcją Stefa- na K. Kuczyńskiegol. Według Andrzeja Rottermunda, autora ob- szernego i przejrzystego rozdziału o losach zakonu w XVIII i XIX w., "podkreślić jednak należy, że w czasie obrad Sejmu Czteroletniego nie atakowano bezpośrednio organizacji maltańskiej w Polsce,,2. Niniejszy artykuł jest próbą weryfIkacji tej konkluzji na podstawie rękopiśmiennego diariusza sejmowego oraz ówczesnej koresponden- cji dyplomatycznej i politycznej. Okazuje się bowiem, że Zakon Maltański odegrał niebagatelną rolę w politycznych konfliktach lat 1788-1789 zarówno w Warszawie, jak i w Lubelskiem. Zanim przystąpię do omówienia dyskusji i decyzji sejmowych dotyczących zakonu, przypomnę, jaka była jego sytuacja w Rzeczy- pospolitej. Kawalerów zakonu Szpitalnego Św. Jana z Jerozolimy, najsłynniejszego obok templariuszy zakonu krzyżowego, po przenie- sieniu ich siedzieby w XVI w. z Cypru na Maltę, zaczęto powszechnie nazywać kawalerami maltańskimi. zakon ten nigdy nie cieszył się jednak specjalnym powodzeniem w Polsce. Przynajmniej od połowy XV w. w kulturze szlacheckiej przeważał bowiem etos ziemiański nad rycerskim, zaś krucjaty kojarzyły się zwykle nad Wisłą z Za- konem Teutońskim (Krzyżakami). Mając możliwość dziedziczenia własności do ośmego stopnia pokrewieństwa włącznie, polska szlach- ta niechętnie patrzyła również na obowi.ązujący członków zakonu wymóg bezżenności. Ponadto, wymagane od kawalerów maltańskich l zakon Maltański w Polsce, red. S.
    [Show full text]
  • Henryk IV Probus. Podstawowe Problemy Badawcze. Próba Podsumowania, Cz
    Henryk IV Probus. Podstawowe problemy badawcze. Próba podsumowania, cz. 2 Jolanta Szczepańska Archiwum Państwowe we Wrocławiu orcid: 0000-0002-5703-2658 Abstract Henry IV Probus. Basic research problems. An attempt to summarize, part 2 The figure of Henry IV Probus, despite the rich literature on the subject, still arouses interest and controversy. The subject of discussion is both the reconstruction of the facts related to this reign and the prince’s assessment. The article presents an overview of research positions on these issues. The work is also a short variant of the biography of Henryk Probus, in which the material presented in chronological terms concerns life and activities, as well as foreign and internal policy. The general image of the principality of Wrocław during the reign of Henry IV Probus was also presented, with particular emphasis on Wrocław as the capital of the principality. Key words: Henry IV Probus, Henry IV the Right, history of Silesia in the Middle Ages, a division into districts Słowa kluczowe: Henryk IV Probus, Henryk IV Prawy, historia Śląska w średniowieczu, rozbicie dzielnicowe Textus et Studia nr 3/4(19/20) 2019, s. 81–172 doi:10.19265/TES.2019.34192081 www.czasopisma.upjp2.edu.pl/textusetstudia 1 Schlesisches Urkundenbuch (dalej: I. Meandry wielkiej polityki SUB), W. Irgang (Hrsg.), Bd. 4, Köln– Weimar–Wien 1993, nr 357. 2 Ibidem, nr 358. 1. Polityka wewnętrzna w latach 1277–1290 3 SUB, Bd. 5, nr 370, 371, 395, 401, 444. W trakcie dwudziestoletniego panowania Henryk Probus 4 Ibidem, nr 395, 401. dbał o rozwój gospodarczy swego księstwa, troszcząc się o sprawy własnej domeny, szczególną opieką otaczając miasta, wspierając rozwój osadnictwa na prawie niemiec- kim, otaczając swą protekcją klasztory.
    [Show full text]
  • Timeline1800 18001600
    TIMELINE1800 18001600 Date York Date Britain Date Rest of World 8000BCE Sharpened stone heads used as axes, spears and arrows. 7000BCE Walls in Jericho built. 6100BCE North Atlantic Ocean – Tsunami. 6000BCE Dry farming developed in Mesopotamian hills. - 4000BCE Tigris-Euphrates planes colonized. - 3000BCE Farming communities spread from south-east to northwest Europe. 5000BCE 4000BCE 3900BCE 3800BCE 3760BCE Dynastic conflicts in Upper and Lower Egypt. The first metal tools commonly used in agriculture (rakes, digging blades and ploughs) used as weapons by slaves and peasant ‘infantry’ – first mass usage of expendable foot soldiers. 3700BCE 3600BCE © PastSearch2012 - T i m e l i n e Page 1 Date York Date Britain Date Rest of World 3500BCE King Menes the Fighter is victorious in Nile conflicts, establishes ruling dynasties. Blast furnace used for smelting bronze used in Bohemia. Sumerian civilization developed in south-east of Tigris-Euphrates river area, Akkadian civilization developed in north-west area – continual warfare. 3400BCE 3300BCE 3200BCE 3100BCE 3000BCE Bronze Age begins in Greece and China. Egyptian military civilization developed. Composite re-curved bows being used. In Mesopotamia, helmets made of copper-arsenic bronze with padded linings. Gilgamesh, king of Uruk, first to use iron for weapons. Sage Kings in China refine use of bamboo weaponry. 2900BCE 2800BCE Sumer city-states unite for first time. 2700BCE Palestine invaded and occupied by Egyptian infantry and cavalry after Palestinian attacks on trade caravans in Sinai. 2600BCE 2500BCE Harrapan civilization developed in Indian valley. Copper, used for mace heads, found in Mesopotamia, Syria, Palestine and Egypt. Sumerians make helmets, spearheads and axe blades from bronze.
    [Show full text]
  • Książę I Dama Na Turnieju. Przejawy Obyczajowości Turniejowej W Sztuce Śląskiego Średniowiecza
    Książę i dama na turnieju Przejawy obyczajowości turniejowej w sztuce śląskiego średniowiecza Jacek Witkowski uart ↪Q Nr 1(15)/2010 By cześć tobie była droga, Miecz i kopię daję tobie Ku rycerskiej cnej ozdobie. (...) Będziesz we czci wywyższony, Gdy dla dobrych pań obrony Będziesz żył, ich chwałę głosząc. Ale w sercu jedną nosząc, Służąc wiernie jej do zgonu, Do dobrego dojdziesz plonu. Smil Flaška z Pardubic* ierwszą wiadomość o turnieju odbytym na Śląsku, a zarazem i w Pol- Psce, przekazał nam autor „Księgi Henrykowskiej”, opat Piotr. Zapisał on, że w dniu św. Macieja, 24 lutego 1243 roku, książę Bolesław II Rogatka wydał turniej we Lwówku Śląskim1. Z informacji „Księgi” wynika, że nie był to już pierwszy turniej i że Rogatka urządzał je częściej2. Miłośnikiem turniejów był także książę wrocławski i krakowski Henryk IV Probus, co upamiętnił szwajcarski miniaturzysta czynny w Zurichu na karcie słynnego „Kodeksu Manesse” z 1 ćw. XIV wieku. Przedstawiono tam Henryka jako tryumfatora turnieju, odbierającego wieniec zwycięstwa, ozdobiony symbolizującymi miłość czerwonymi różami, z rąk dam, zasia- 3 il. 2 Zbroja turniejowa Fryderyka II dających na tzw. Trybunale Miłości . Tunika księcia-poety i jego kropierz ks. legnickiego. Konrad Seusenhofer koński ozdobione są dewizą „AMOR AMORI” („Miłość Miłości”). Przy i Daniel Hopfer, ok. 1512-15. Moskwa, Muzeum Historyczne. Repr. za: tarczy Henryka powiewa czerwona szarfa jego ukochanej pani. J. Lauts, Alte deutsche Waffen, Burg Największy, zorganizowany przez Henryka Probusa, czterodniowy b. Main 1938 turniej odbył się w Nysie w roku 1284. Rozpoczął się on 31 sierpnia. Na il. 1 Henryk IV Probus ks. wrocławski zaproszenie Henryka Probusa wzięli w nim udział liczni książęta śląscy: i krakowski jako zwycięzca turnieju Henryk III Głogowski, Przemko Ścinawski, Bolko I Opolski, Mikołaj i minnesinger.
    [Show full text]
  • Działalność Dyplomacji Brandenburskiej W Okresie Bezkrólewia W Rzeczypospolitej W 1648 R
    BARBARA SZYMCZAK Działalność dyplomacji brandenburskiej w okresie bezkrólewia w Rzeczypospolitej w 1648 r. Działalność dyplomacji brandenburskiej podczas elekcji 1648 r. nie doczekała się dotychczas szczegółowego opracowania. Temat ten pojawia się na marginesie licznych omówień poświęconych całokształtowi polityki Fryderyka Wilhelma lub stosunkom polsko-brandenburskim w tym okresie1. Sądzę, że warto bliżej przyjrzeć się temu epizodowi, i to z kilku powodów. Przede wszystkim doszło wówczas do pierwszych oficjalnych kontaktów elektora brandenburskiego z zabiegającym o koronę Janem Kazimierzem, które były pierw­ szą próbą sił pomiędzy nimi i niewątpliwie wywarły wpływ na późniejsze wzajem- 1 Zob. liczne biografie Fryderyka Wilhelma, zwłaszcza najpełniejsze opracowanie E. Opge- n o o r t h, Friedrich Wilhelm. Der Große Kurfürst von Brandenburg, Göttingen 1978, a także M. Ph i 1 i p p s o n, Der Große Kurfürst Friedrich Wilhelm von Brandenburg, Berlin 1897-1903; M. Spahn, Der Große Kurfürst, Mainz 1902; H. Kania, Der Große Kurfürst, Leipzig 1930; H. von Peter sdorff, Der Große Kurfürst, Leipzig 1939; G. Ostreich, Friedrich Wilhelm, der Große Kurfürst von Brandenburg, Göttingen-Zürich-Frankfurt 1971; L. H ü 111, Der Große Kurfürst Friedrich Wilhelm von Brandenburg. Eine politische Biographie, München 1984. Ogólnie obraz polityki brandenburskiej w tym okresie m.in. J.G. D r o y s e n, Geschichte der preußischen Politik, Leipzig 1870; jeszcze bardziej tendencyjnie O. H i n t z e, Die Hohenzollern und ihr Werk, Berlin 1915; R. К o s e r, Geschichte der brandenburgisch-preußischen Politik, Stuttgart 1913; z nowszych prac В. Schumacher, Geschichte Ost- und Westpreußens, Würz­ burg 1959. Na temat kandydatury Fryderyka Wilhelma w 1648 r.
    [Show full text]
  • Testament Henryka Probusa. Autentyk Czy Falsyfikat?
    Tomasz JUREK Testament Henryka Probusa. Autentyk czy falsyfikat? Henryk IV Probus, książę wrocławski a następnie również i krakowski, to jedna z najbarwniej- szych postaci polskiego średniowiecza. Nie doczekał się jednak dotąd sumiennego biografa. Jego postać wciąż wzbudza kontrowersje, tak jeśli chodzi o ogólne oceny, jak i w kwestiach szczegółowych. Dzieje tego księcia wciąż pełne są nie rozstrzygniętych zagadek1. Jedną z najważniejszych stanowi akt ostatniej woli księcia, wystawiony przezeń na łożu śmierci. Henryk książę Śląska, Krakowa i Sandomierza dziedzicem swej dzielnicy wrocławskiej na Śląsku (in terra Slesie totoque Wratislauiensi dominió), którą uzyskał w spadku po ojcu i stryju, ustanowił brata stryjecznego Henryka księcia Śląska i pana Głogowa. W ziemiach krakowskiej i sandomierskiej, które uzyskane zostały wielkim trudem i nakładem sił, na dziedzica wyznaczył Przemyśla, księcia Wielkopolski. Dziedzic posiadłości śląskich otrzymał polecenie, by ziemię krośnieńską, którą sam od wystawcy niegdyś otrzymał, wydał teraz jego siostrzeńcowi Fryderykowi landgrafowi Turyngii. Tenże dziedzic Śląska, książę głogowski, wyznaczyć miał zaopatrzenie księżnej wdowie w postaci Namy- słowa z okręgiem i dochodu 400 grzywien. Książę głogowski miał ponadto spłacić długi książęce. Obaj dziedzice starać się mieli o odzyskanie utraconych dóbr książęcych. Ziemia kłodzka miała zostać zwrócona królowi czeskiemu, tak by król bronił wyznaczonych testamentem dziedziców, a zwłaszcza dziedzica na Śląsku. Miasto Broumov (Brunów) z okręgiem zwrócone miało zostać tamtejszemu opatowi. Książę głogowski otrzymał polecenie ufundowania na miejscu urodzin testatora, in antiqua videlicet area patris nostri, klasztoru Cysterek, który miał zostać obsadzony przez sto mniszek i dwudziestu zakonników. Książę głogowski miał wyznaczyć klasztorowi 1000 grzywien dochodu z czternastu imiennie wyliczonych wsi nadanych mniszkom, a także z czynszu z komór wrocławskich.
    [Show full text]
  • ZAŁĄCZNIK DO REGULAMINU ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ PTTK „SZLAKIEM REZYDENCJI KRÓLÓW I KSIĄŻĄT” Wielkopolska Lp
    ZAŁĄCZNIK DO REGULAMINU ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ PTTK „SZLAKIEM REZYDENCJI KRÓLÓW I KSIĄŻĄT” Wielkopolska Lp. Miejscowość Gmina Powiat Pobyt monarchy(ów) 1. Giecz Dominowo średzki Mieszko I, Bolesław I Chrobry, Mieszko II 2. Gniezno Gniezno gnieźnieński Bolesław I Chrobry; koronacje: Bolesław II Śmiały (1076 r.), Przemysł II (1295 r.), Wacław Czeski (1300 r.) 3. Kalisz Kalisz Kalisz Mieszko III Stary, Władysław III Laskonogi, Henryk I Brodaty, Kazimierz III Wielki, Ludwik Węgierski, Władysław II Jagiełło, Kazimierz IV Jagiellończyk, Henryk III Walezy, Zygmunt III Waza 4. Koło Koło kolski Kazimierz III Wielki, Władysław II Jagiełło, Kazimierz IV Jagiellończyk 5. Kruszwica Kruszwica inowrocławski Kazimierz III Wielki, Kazimierz IV (Kaźko słupski) 6. Ostrów Lednicki Łubowo gnieźnieński Dobrawa 7. Poznań Poznań Poznań Mieszko III Stary, Przemysł I i II 8. Santok Santok gorzowski Kazimierz III Wielki, Bolesław III Krzywousty 9. Sieradz Sieradz sieradzki Kazimierz III Wielki 10. Wschowa Wschowa wschowski Kazimierz III Wielki, August II Mocny, August III Sas Śląsk Lp. Miejscowość Gmina Powiat Pobyt monarchy(ów) 1. Będzin Będzin będziński Karol IV, Henryk III Walezy, Jan III Sobieski, August II Mocny, August III Sas, Stanisław August Poniatowski 2. Brzeg Brzeg brzeski Henryk I Brodaty, Bolko I, Fryderyk II, Jerzy II 3. Częstochowa Częstochowa Częstochowa Władysław II Jagiełło, Zygmunt I Stary, Władysław IV Waza, Jan Jasna Góra II Kazimierz Waza, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan III Sobieski, August II Mocny 4. Danków Lipa kłodzki Henryk I Brodaty, Bolesław V Wstydliwy, Bolesław Pobożny, Henryk III Biały, Władysław I, Kazimierz IV Jagiellończyk 5. Głogów Głogów głogowski Konrad II Głogowski, Jan I Olbracht, Zygmunt Jagiellończyk – późniejszy król Zygmunt I Stary 6.
    [Show full text]
  • Udział Wojskowych W Sejmie Elekcyjnym 1648 Roku
    „Wieki Stare i Nowe” 2017, t. 12 (17), s. 9—23 ISSN 1899­‍1556 (wersja drukowana) ISSN 2353­‍9739 (wersja elektroniczna) Mirosław Nagielski Uniwersytet Warszawski Udział wojskowych w sejmie elekcyjnym 1648 roku Obrady sejmu elekcyjnego rozpoczęte 6 października 1648 roku zdomino- wane były nie tylko przez kwestię wyboru nowego władcy, lecz także — szczegól- nie w pierwszym okresie obrad — przez rozliczenie autorów klęski piławieckiej (zarówno regimentarzy, komisarzy, pułkowników, jak i rotmistrzów chorągwi powiatowych)1. Armia zresztą nie była rozbita, a jedynie rozproszona, a masy ucie- kinierów spod Piławiec ruszyły na Lwów i pod Warszawę, gdzie miała się rozpocząć elekcja. Obecny we Lwowie jeden z regimentarzy — Mikołaj Ostroróg — został zmuszony do zrzeczenia się komendy nad wojskiem na rzecz Jeremiego Wiśnio- wieckiego, który przystąpił do formowania nowych oddziałów z rozbitków spod Piławiec. Jak podaje Jan Wimmer, poza swoimi siłami, które książę wyprowadził z Ukrainy, zaciągnięto w sumie 3364 ludzi i koni (5 rot husarii, 30 kozackich, 2 cho- rągwie dragonów oraz 2 kompanie piechoty polsko-węgierskiej)2. Jednak siły te opuściły Lwów z J. Wiśniowieckim 5 października, kierując się pod Zamość. Decyzję tę krytykowano, a na polu elekcyjnym pod Warszawą wielu widziało u jej podstaw motywację polityczną: dążenie, by wojewoda ruski popierający do korony Karola Ferdynanda był bliżej pola elekcyjnego i mógł wesprzeć swojego kandydata. We Lwowie zebrano duże fundusze od mieszczan na rzescz wojska, które miało bronić miasta przed nadciągającymi siłami B. Chmielnickiego i Tuhaj Beja. Lud- 1 Głównymi źródłami dla prezentacji obecności wojska i asystencji pańskich na elekcji 1648 roku są diariusze tego sejmu w: J. Michałowski: Księga pamiętnicza z dawnego rękopisma będą- cego własnością Ludwika hr.
    [Show full text]
  • Przeszłość W Kulturze Średniowiecznej Polski Tom 2.Indd
    Indeks osób Aaron bibl., arcykapłan 139, 240 Albert, wójt krakowski 179, 183, 186, 200, Aaron, bp krakowski 255 201 Abel Otto 132 Albertus olim Crzykowski zob. Krzykowski Abelard Piotr, fi lozof 472 Wojciech Abgarowicz Kazimierz 84, 322, 393 Albrecht II Habsburg, król czeski 141 Abraham bibl., patriarcha 76, 484 Albrecht II, margrabia brandenburski 166 Abraham Grzegorzowy z Krakowa, wika- Albrecht Hohenzollern, wielki mistrz krzy- riusz katedralny 314 żacki, książę Prus 46 Abraham Juda Bohemus, Żyd krakowski 494 Albrecht (Albert) z Waldkirchen, pleban, Abraham Władysław 368 kronikarz 150 Achacy (z Melitene?) św. „eremita” 122 Aleksander IV (zob. też Reginald [Rinaldo Adalbero, bp augsburski 211 di Jenne]), papież 425, 429, 439, 440, Adam, kanonik krakowski 250 442–446, 455, 456, 469, 471 Adamczyk-Garbowska Monika 488 Aleksander Jagiellończyk, król polski 55, Adamska Anna 174, 306, 374, 379, 380, 57, 110, 114, 116, 117, 185, 309 386, 459 Aleksander z Malonne, bp płocki 238 Adelajda Heska, ż. Kazimierza Wielkiego Aleksandra, księżna mazowiecka 309 331 Aleksy św. Wyznawca 155 Adelajda, beginka 376 Alexandre-Bidon Danièle 246 Adelajda, c. Kazimierza Sprawiedliwego 319 Alfons VIII, król Kastylii i Leónu 489, 490 Adelajda, rzekoma matka Bolesława Wy- Alfons X Mądry, król Kastylii i Leónu 490 sokiego 219 Althoff Gerd 207, 221 Adelajda, rzekoma siostra Mieszka I 173 Ameisenówna Zofi a 296 Adolf z Nassau, król niemiecki 162 Amiet Robert 246 Agafi a, ż. Konrada Mazowieckiego 260, 261 Andegawenowie, dynastia 95, 110, 307 Agata, c. Piotr Włostowica, ż. Jaksy moż- Andenna Giancarlo 260 nowładcy 268 Andrałojć Małgorzata 80 Agnieszka św., męczennica 354 Andrulewicz Henryk 33 Agnieszka, matka Bolesława Wysokiego 219 Andrzej Andegaweński, mąż Joanny I, kró- Agnieszka Przemyślidówna, księżniczka lowej Neapolu 172 czeska, klaryska 213 Andrzej, bp kijowski 175 Agnieszka z Niepartu, szlachcianka, ż.
    [Show full text]