Final Version , 722Kb

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Final Version , 722Kb Bulletin Zoologisch Museum 0]NIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Vol. 6 No. 3 1977 Furtherobservations on the range extension of the alienamphipod Gammarus tigrinus Sexton, 1939, in the Netherlands during the years 1974 to 1976 Jan Dieleman & Sjouk Pinkster extension Abstract showed a rapid range of this species (Nijssen & Stock, 1966, Pinkster & Stock, In the of 1967, autumn 1975 and in the spring of a of the of new survey range Gammarus tigrinus Sex- Dennert et al., 1968, Gras, 1971,and Lourens, ton, 1939, was carried out, especially at the bor- 1972). In a trade with 1973, new survey was spe- ders of the 1973 Considerable range. range exten- sions were found in the north-eastern of cial the of the local parts the emphasis on position gam- province of Groningen, the Kampereiland (province marid fauna in the area now inhabited by G . ti- of in the Deltaic and Overijssel), Region in some less isolated in more or areas the province of grinus (cf. Smit, During this survey only Zuid-Holland. In most of the invaded newly areas minor range extensions were found. Notable new G. tigrinus has replaced the indigenous Gammarus species. Sampling along the Dutch-German border localities were the Kralingse Plassen at Rotter- revealed that has no invasion taken place from any dam, where an isolated was and of the German population found, populations. A fungus was found which to be appeared pathogenic for G. tigrinus. the Haringvliet near Middelharnis, the southern- most record of G. tigrinus in the Netherlands and INTRODUCTION the first record for the Deltaic region. The most this striking result of survey was the disappear- After the introduction of the alien Gam—- of the amphipod ance indigenous species G. p. pulex (Lin- marus in the Netherlands duebeni tigrinus Sexton, 1939, naeus, 1758), G. Liljeborg, 1852, and G. series (probably in 1964) a of sampling zaddachi from extensive surveys Sexton, 1912, areas, now 22 inhabited by G. tigrinus alone. (Benthuizer Vaart, Stotrpwijkse Vaart, Langeraarse autuim in In 1975 and 1976 a new sampling sur- Pias, Kronme Mijdrecht). out the boundaries of the In the of vey was carried along province Groningen (northeastern distribution area of G. tigrinus as determined in Netherlands) the species has successfully invaded 1973. Mareover, intensive sampling was done along nearly all inland waters north of the line Gronin- the eastern border of the Netherlands, to check a gen-Winschoten-Nieuweschans, except for sane pools possible invasion of G. tigrinus from West Germany, and ditches behind the dikes of the Waddenzee. where this species was purposely introduced in the South of this line no gammarid fauna was found at rivers Weser and Werra (Schmitz, i960, Tesch & all, in spite of intensive sampling. Most probably Pries, 1963> and Ruoff, 1968), while recently new this is caused by the heavy organic pollution and found in localities were the Schlei (Bulnheim, the complete absence of oxygen during the sumner 1976). The total area, investigated during the months. 2. Netherlands there present survey, is indicated in fig. In the central part of the in is only a small number of new localities: the RANGE EXTENSION OF G. TIGRINUS IN THE AREAS Noordoost Polder, in the deltaic area of the river INVESTIGATED IN 1975 AND 1976 IJssel and in some places just inside the dikes along the former Zuyderzee (the parts now called the considerable During present survey range ex- Eemmeer and Veluwemeer). tensions have been found especially in the north- Intensive sanpling along the Dutch-German bor- eastern and southwestern parts of the country. The der revealed, that no invasion had taken place new localities, together with the distribution from any of the populations recently introduced area found by Smit are illustrated in fig. in West Germany. 1. Table I summarizes the exact localities, dates and chlorinities of the samples containing G. ti- THE INDIGENOUS SPECIES IN THE INVESTIGATED AREA grinus. Notable is the range extension in the south- Gammarus pulex pulex (Linnaeus, 1758) west on the islands of Voorne, Putten and Beijer- In the central part of the province of Zuid-Hol- almost fauna is land, an area without any ganmarid land there still an extensive area in which G. at all before the introduction of G. (Den is the dominant the tigrinus p. pulex species, with excep- Hartog, 1964, Smit, 1974). tion of some lakes in which G. tigrinus is the In the Haringvliet, where it was found only only gairmarid. This area is characterized by the once in G. has become in- of 1973, tigrinus a common presence many oligohaline, relatively unpollut- habitant and even inside the dikes on the island ed ditches with a well-developed and diverse flora of Goeree-Overflakkee the found in and fauna. In this of species was type habitat G. p. pulex can In and one single locality. stony exposed places build up dense populations. The area is now almost along the border of the Haringvliet G. tigrinus conpletely surrounded by waters containing G. ti- was often found together with G. duebeni. More to grinus and it will be quite interesting to inves- the east, in the Hollands Diep and the Biesbosch tigate further developments there. former tidal area) is (a freshwater there still Den Hartog (1964) expected a dispersion of G. no fauna at all. from the localities the Del- ganmarid p. pulex existing in The in isolated population the Kralingse Plas- taic region and the small Brabantian rivers into in (cf. sen Rotterdam Smit, has succesfully the Haringvliet, the Hollands Diep and the Bies- invaded the Bergscne Plassen and the Schiebroek- bosch after the closing of the sea arms and the sche Polder, further to the north at the city subsequent refreshing of these waters. However, boundary. the reverse seems to happen: some localities in In the central part of the of Zuid- Vilich G. found province formerly p. pulex was are now oc- Holland some formerly inhabited localities, found cupied by G. tigrinus whereas the Brabantian riv- abandoned the during 1973 survey, were again occu- ers are so severely polluted that they act as an by G. Noord A). In the effective barrier rather than pied tigrinus (Vliet, Geer, a way for disper- several same area new localities were discovered sion. So it seems most likely that G. tigrinus 23 the almost from the will soon occupy the Hollands Diep and Bies- has now completely disappeared in northern Deltaic the bosch since it is already abundant the Haring- region: it was found only on island vliet. of Goeree-Overflakkee at chlorinitiesrang- In the provinces of Priesland and Groningen G. ing from 3,000 to 10,000 mg/1. In the province of to G. it has been G. in p. pulex is gradually loosing ground tigri- Groningen replaced by tigrinus localities. nus (see also Smit, and now has almost com- many pletely disappeared. In the eastern part of the Netherlands, where used be it has DISCUSSION G. p. pulex to a common species, almost completely disappeared. The reason for this found cannot be found in the competition with G. tigri- In his 1973 survey Smit (197*0 only some nus but more likely in the progressive pollution minor range extensions of G. tigrinus, giving the of the water systems in this region. In the north- impression that the situation was stabilizing af- is in the ern part of the Veluwe area, where pollution ter the rapid expansion of G. tigrinus pro- less G. is still the severe until now, p. pulex com- ceeding years. During present survey, however, mon. considerable range extensions were found again in the south-western as well as in the north-eastern Gammarus duebeni duebeni Liljeborg, 1852 part of the distribution area. In the middle of the took Smit already noticed the spatial separation country the only considerable range extension of G. d. duebeni and G. tigrinus in the Buiten-IJ place in the Deltaic area of the river IJssel. Like in near Amsterdam. A comparable situation can be the preceding years, mainly oligo- found in Waterland (the area north of Amsterdam haline waters were occupied (table I), and there with many ditches, canals and small lakes with are still no records of G. tigrinus from running chlorinities of 500 to 1000 mg/1) where G. d. due- freshwater or from its original environment, the beni lives on exposed, stony places, and G. tigri- tidal belt (Bousfield, 1958) (Holland, 1976, men- nus lives in all other microhabitats. tioned one locality from a salt marsh along the In the Haringvliet, where G. tigrinus has be- very polluted Mersey estuary in England). In some is come a very common species, G. d. duebeni still areas G. tigrinus does not penetrate into clean, found but and and only on exposed stony places oligohaline ditches, where G. p. pulex is abun- even in these habitats it is rather scarce. The dant. The relatively low Cl-concentrations found salinity might have reached too low values to per- in these areas (130 to 400 mg/1) cannot be the mit successful reproduction here except during decisive factor in this respect, since G. tigri- winter the months (see Pinkster, 1975, for the com- nus was often found at much lower chlorinities. bined influence of temperature and salinity on re- Future observations as well as laboratory studies production) . will be necessary to find an explanation for this Compared with the situation found by Den Hartog phenomenon. (1964) G. d. duebeni now inhabits a more restrict- Pinkster (1975) already discussed, that in ed the northern Deltaic area in region. Only on oligohaline waters G. tigrinus has a much greater the island of Goeree-Overflakkee, where ditches reproductive capacity than G.
Recommended publications
  • Verkiezingsprogramma 18 November 2020
    Verkiezingsprogramma 18 november 2020 Pagina 1 Wij willen daarnaast regelgeving tegen het opkopen van huizen voor Voorwoord de verhuur. Starters moeten steeds vaker concurreren met opkopers van huizen die ze aan arbeidsmigranten verhuren. We Op 1 januari 2021 is de gemeente Eemsdelta een feit! De drie moeten deze ontwikkeling zo snel mogelijk een halt toeroepen. gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum zijn dan gefuseerd tot de nieuwe gemeente Eemsdelta. Het besluit hiervoor ligt al weer Het verenigingsleven in de breedste zin van het woord is een jaren achter ons en de voorbereidingen om te komen tot de nieuwe belangrijk sociaal aspect van ons allemaal. Verenigingen kunnen te gemeente zijn bijna afgerond. Lokaal Belang Eemsdelta zal met veel maken krijgen met vergrijzing, met terugloop van leden, met een niet enthousiasme, kennis van zaken en vanzelfsprekend samen met meer passende accommodatie of met problemen die we nu nog niet inwoners bouwen aan een gemeente waar het voor iedereen goed kennen. Wij vinden het erg belangrijk dat de gemeente Eemsdelta de verenigingen blijft ondersteunen. wonen, werken en vertoeven is. Ons credo is dan ook: dichtbij en betrokken! • Handhaven van wijk- en dorpsbudgetten voor bewonersinitiatieven Lokaal Belang Eemsdelta is een nieuwe partij met veel ervaring. De • Gemeentelijke gebiedsregisseurs als ondersteuners voor de drie grootste lokale partijen zijn in aanloop naar de gemeenteraad- inwoners verkiezing van november 2020 gefuseerd. Fractie 2014 uit Delfzijl, • Gepaste uitbreiding van (huur)woningen voor jong en oud, Gemeentebelangen Appingedam en Loppersum Vooruit hebben ook in de dorpen gezamenlijk in 2019 de nieuwe partij opgericht, zodat veel ervaring • Regelgeving voor vastgoed dat aangekocht wordt voor kamer- voor de gemeente Eemsdelta behouden blijft.
    [Show full text]
  • Gronings Dialect Dit Woordenboek Gronings Bevat 190 Gezegden, 2882 Woorden En 8 Opmerkingen
    gronings dialect Dit woordenboek gronings bevat 190 gezegden, 2882 woorden en 8 opmerkingen. 190 gezegden ∙ 't Is mooi geweest - t Het mooi west ∙ 't is niet altijd feest - 't is nait aal doage kovvie mit kouke ∙ aanstaande - aankommende / aankom aankomde ∙ Alle kleine beetjes helpen. - Ale lutje beetjes helpm, zee mugge en meeg in zee. ∙ allemaal het zelfde - doar komt gain gebak oet ∙ alles goed jongen - alles goed jongen / aal goud mienjong ∙ Als het niet gaat zoals het moet, moet het maar zoals het gaat - As't nait gait zoas't mot, mot't mor zoas't gait ∙ als het niet hoeft, laat dan maar zitten - as't nait huift, loat den mor ∙ als het niet nodig is, niet doen - as't nait neudug het, nait doun ∙ Als het theewater tegen de kook aan is - t Wotter is op Soeskesbrugge ∙ Als je niet oud wilt worden, moet je je op jonge leeftijd ophangen - dei nait old worr'n wil.mout zuk jonk ophang'n ∙ altijd wat anders - altied wat aans ∙ blauw staan van de rook - tis hier oardig snoeks ∙ blijf met je handen van me vrouwtje af - blief met dien poten van mien poedie of ∙ blijham - dikke sjomp'n ∙ daar heb je het gedonder alal - Doar komt t al aan, zee schiet op berre ∙ daar zit veel te veel extra's / rommel bij - doar zit mie teveul herrie bie ∙ Dat is geweldig! / Dat valt heel erg mee! - Valt mie nait of'. ∙ Dat is nou een opschepper (-ster) (negatief bedoeld) - Dat is'n looze jong / loos wicht ∙ dat is toch wat - man, wat 'n boudel ∙ Dat kan ik toch niet weten - Ken ik ja nait roeken ∙ dat lukt je toch niet - dat redt stoe toch nait op ∙ dat vind ik
    [Show full text]
  • Rondje Bierum - Wandelen in - Route.Nl Rondje Bierum Nederland Groningen Delfzijl 21,20 Km (Ongeveer 0:00 U) Wandelroute 2509931
    6-6-2021 Print Rondje Bierum - Wandelen in - route.nl Rondje Bierum Nederland Groningen Delfzijl 21,20 km (ongeveer 0:00 u) Wandelroute 2509931 7713 74 90 3 4 2 80 81 54 55 12 70 31 51 52 60 t 11 40 50 40 11 12 54 55 2 3 74 71 73 4 80 81 90 70 31 60 https://www.route.nl/printroute/2509931?options=beschrijving,knooppunter 1/6 6-6-2021 Print Rondje Bierum - Wandelen in - route.nl 52 51 50 https://www.route.nl/printroute/2509931?options=beschrijving,knooppunter 2/6 6-6-2021 Print Rondje Bierum - Wandelen in - route.nl Rondje Bierum Nederland Groningen Delfzijl 21,20 km (ongeveer 0:00 u) Wandelroute 2509931 Routebeschrijving Aangeboden door E en wat langere rondwandeling langs de kerkdorpen Krewerd, Godlinze, Losdorp, Spijk, Dorpsbelangen Krewerd, Bierum en Holwierde. In Spijk kun je de bekende Groningen molen Ceres bezoeken. In Bierum (12,1 km) kun je lunchen of een broodje kopen. In Hoogwatum is een strandje waar je bij vloed pootje kunt baden. Scan mij Langs de dijk en via Holwierde keer je terug naar met de route.nl app en de de Mariakerk in Krewerd. Let op: in verband met de route wordt geopend op je smartphone. Heb je de app dijkversterking kan de route langs de dijk nog nog niet? Ga dan naar: gedeeltelijk zijn afgesloten! Ondergrond: schelpen: www.route.nl/app/download 1%; klinkers: 3%; beton: 5%; asfalt: 91%. Geschikt voor honden. Startpunt & Parkeren Mariakerk Krewerd Kerkpad 8 Krewerd Routebeschrijving # Beschrijving Afstand Tijd Hervormde kerk (Kerkpad, 0.00 km 0:00 9904PE, Delfzijl, Groningen, Nederland) Volg de weg 88 m 0.09 km
    [Show full text]
  • OKW / Oudheidkunde En Natuurbescherming 3
    Nummer Toegang: 2.14.73 Inventaris van het archief van de Afdeling Oudheidkunde en Natuurbescherming en taakvoorgangers, (1910) 1940-1965 (1981) van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Versie: 09-06-2020 CAS 1108 / PWAA Nationaal Archief, Den Haag 2008 This finding aid is written in Dutch. 2.14.73 OKW / Oudheidkunde en Natuurbescherming 3 INHOUDSOPGAVE Beschrijving van het archief......................................................................................7 Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................8 Openbaarheidsbeperkingen.......................................................................................................8 Beperkingen aan het gebruik......................................................................................................8 Materiële beperkingen................................................................................................................8 Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 8 Citeerinstructie............................................................................................................................ 8 Archiefvorming...........................................................................................................................9 Geschiedenis van de archiefvormer............................................................................................9
    [Show full text]
  • From the Routine of War to the Chaos of Peace: First
    FROM THE ROUTINE OF WAR TO THE CHAOS OF PEACE: FIRST CANADIAN ARMY’S TRANSITION TO PEACETIME OPERATIONS – APRIL 23rd TO MAY 31st 1945 by Joseph Boates Bachelor of Arts in History, Royal Military College of Canada, 2005 A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master’s of History in the Graduate Academic Unit of History Supervisor: Lee Windsor, Ph.D., Gregg Centre, History Examining Board: Lisa Todd, Ph.D., History, Chair Lee Windsor, Ph.D., History Cindy Brown, Ph.D., History David Hofmann, Ph.D., Sociology This thesis is accepted by the Dean of Graduate Studies THE UNIVERSITY OF NEW BRUNSWICK May, 2020 ©Joseph Boates, 2020 ABSTRACT This project explores the dynamic shift from combat to stability-building operations made by Canadian soldiers in the Netherlands at the end of the Second World War. This thesis is a comparative investigation of the experiences of two Canadian infantry brigades and one armoured brigade. The findings highlight similarities and differences between each brigade as they shifted from combat to peacetime roles depending on their trade specialty and geographical location. These case studies bring to light how the same war ended in different ways, creating unique local dynamics for Canadian Army interaction with the defeated German Army, the Dutch population which had been subjugated for five years, and efforts to maintain the morale of Canadian soldiers between the end of hostilities and a time when they could go home. These situations and experiences demonstrate that the same war ended not with the stroke of a pen, but at different times and under very different circumstances throughout First Canadian Army’s area of responsibility in the Netherlands in 1945.
    [Show full text]
  • Pelmolens in De Provincie Groningen, Gebouwd Tussen 1680 En 1856
    Molinologie 2017 nr. 47 Pelmolens in de provincie Groningen, gebouwd tussen 1680 en 1856 B. D. Poppen In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de in de Het pellen gebeurde aanvankelijk met rosmolens. Door loop der eeuwen in de provincie Groningen gebouwde de trage gang van het paard was de productie echter pelmolens. Aandacht wordt besteed aan de eerste pel- gering, terwijl de kosten voor de paarden hoog waren. molen die in 1680 in de stad Groningen werd gebouwd, Door de windmolens in te richten voor het pellen, werd waarbij tevens een afdruk uit het resolutieboek van een veel hogere productie bereikt. De enige beperkende de verstrekking van het octrooi is opgenomen. Enkele factor was de windkracht, die voor het pellen wel mini- pelmolens die in de provincie werden gebouwd, wor- maal vijf Beaufort moest bedragen. den nader toegelicht, alsmede de eerste pelmolen in de naburige Duitse stad Emden. Tevens wordt aandacht ge- De bouw van de eerste windpelmolen in de Nederlanden schonken aan de invloed die de belasting op het gemaal gebeurde zeer waarschijnlijk in 1638 in Zaandijk. De op de pelmolens had. In een chronologische lijst wordt bouw van deze molen vond plaats in opdracht van twee vervolgens een overzicht gegeven van het bouwjaar Zaandijker broers, Arian Pietersz. en Arian Gerritsz. van en de plaats waar de eerste pelmolen ter plaatse werd der Ley, en Sebastiaan Fols, een gevluchte Mennoniet gebouwd. uit de Duitse Pfalz. Aangenomen wordt dat Sebastiaan Het artikel wordt afgesloten met de weergave van een Fols de techniek van het pellen van gerst heeft mee- aantal getranscribeerde bronteksten betreffende de gebracht uit zijn geboorteland.
    [Show full text]
  • Terpen Tussen Vlie En .Eems
    • VERENIGING VOOR TERPENONDERZOEK • TERPEN TUSSEN VLIE EN .EEMS EEN GEOGRAFISCH-HISTORISCHE BENADERING DOOR • H. HALBER TSMA II • TEKST • • • J. B. WOLTERS GRONINGEN • • TERPEN TUSSEN VLIE EN EEMS VERENIGING VOOR TERPENONDERZOEK TERPEN TUS'SEN VLIE EN EEMS EEN GEOGRAFISCH-HISTORISCHE BENADERING DOOR H. HALBERTSMA Conservator bij de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek te Amersfoort 11 TEKST J. B. WOLTERS GRONINGEN 1963 Uitgegeven in opdracht van de Vereniging voor Terpenonderzoek, met steun van de Nederlandse organisatie voor zuiver-wetenschappelijk onderzoek (Z. W.O.), het Prins Bernhard Fonds, de provinciale besturen van Friesland en Groningen, het Provinciaal Anjeifonds Friesland en het Harmannus Simon Kammingafonds Opgedragen aan Afbert Egges van Giffen door de schrijver WOORD VOORAF Het is geen geringe verdienste van de Vereniging voor Terpenonderzoek, de ver­ schijning van dit werk mogelijk te hebben gemaakt. Met nimmer aflatend ver­ trouwen heeft het Bestuur zich bovendien de moeilijkheden willen getroosten en de oplossingen helpen zoeken toen de schrijver zijn arbeid op een aanzienlijk later tijdstip voltooide dan hij zich aanvankelijk had voorgesteld, met alle gevolgen van dien. Moge de ontvangst" welke het werk vindt, de verwachtingen derhalve niet beschamen. Dank is de schrijver ook verschuldigd aan de Directeur van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek te Amersfoort, die hem ten volle in de ge­ legenheid stelde zich geruime tijd vrijwel uitsluitend aan de samenstelling van atlas en tekst te wijden en nimmer een beroep op de hulpmiddelen van zijn Dienst afwees. Woorden van erkentelijkheid zijn niet minder op hun plaats aan het Biologisch­ Archaeologisch Instituut der R.U. te Groningen, het Provinciaal Museum aldaar, het Fries Museum te Leeuwarden, het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, de Stichting voor Bodemkartering te Bennekom, de Topografische Dienst te Delft, de Niedersächsische Landesstelle für Marschen- und Wurtenforschung te Wilhelms­ haven alsmede aan de Hypotheekkantoren te Groningen en Leeuwarden.
    [Show full text]
  • From a Divisional Level. Fus Mn;El Action
    - 248 - 620. ~le relative inactivity of Brigadier Allard's other units can well bo understood if the situation is viewed from a divisional level. Fus M.n;el action at MUndorloh (4194) was merely an exploitation of tho left pivot on which 4 Brigade was swinging to tho north-west. The t nsk of the rsnaindor of the Brigade was to hold and attenpt to shako loose the opposition by continuous patrolling. This progr~ane was carried out quite successfully and by tho End of the day tho Gernans facing Cancrons of C. and S. Sask R. hnd bocome keenly nware of the threat of being out-flanked froI:! tho north-east first by, :the, FUA MiR.; ll:Rl in a widor sonse by 4 Cdn Inf Bda. (W .Ds., S. Leak R., l,)a.rlOrons of C., 29 Apr 45) 621. 4 Cdn Inf Bde's attack was narked by total suocess despite tl~ Dost deplorable woathor, ,mioh especially hampered the movement of the tanks. Shortly after first light n.H.L.I. which had carlier been pinched out of the front line, took over R. Regt C's. positions around Kirchkimmen. This left the Royals free to assemble in the area presently occupied by Essex Scot on the left and it was from here that Lt-Col Lendrum launched his attack to tho north-west. (W.Ds., H.C),. 4 Cdn Inf Bde and units, 28, 29 Apr 45). Tho hoavy rain and nuddy roads did not encourage the "goingll , but R. Regt C. made good progress against very light resistance and by 1030 hours reported that it was in full posses­ sion of tho four farms" north of Hasterort (4496).
    [Show full text]
  • Megalithic Research in the Netherlands, 1547-1911
    J.A. B A KKER Megalithic Research in the Netherlands The impressive megalithic tombs in the northeastern Netherlands are called ‘hunebedden’, meaning ‘Giants’ graves’. These enigmatic Neolithic structures date to around 3000 BC and were built by the Funnelbeaker, or TRB, people. The current interpretation of these monuments, however, is the result of over 400 years of megalithic research, the history of which is recorded in this book. The medieval idea that only giants could have put the huge boulders of which they were made into position was still defended in 1660. Others did not venture to MEG explain how hunebeds could have been constructed, but ascribed them to the most I ancient, normally sized inhabitants. 16th-century writings speculated that Tacitus was N THE NETHE referring to hunebeds when he wrote about the ‘Pillars of Hercules’ in Germania. A Titia Brongersma is the first person recorded to do excavations in a hunebed, in LITHIC RESE 1685. The human bones she excavated were from normally sized men and suggested that such men, not giants, had constructed the hunebeds. Other haphazard diggings followed, but much worse was the invention of stone covered dikes which required large amounts of stone. This launched a widespread collection of erratic boulders, which included the hunebeds. Boundary stones were stolen and several hunebeds R were seriously damaged or they vanished completely. Such actions were forbidden in L an 1734, by one of the earliest laws protecting prehistoric monuments in the world. ar DS From the mid 18th century onwards a variety of eminent but relatively unknown CH researchers studied the hunebeds, including Van Lier (1760), Camper and son (1768- 1808), Westendorp (1815), Lukis and Dryden (1878) and Pleyte (1877-1902).
    [Show full text]
  • Ter Gelegenheid Van Het 40--Jari^ Jubileum Van De V.V. Godlinze Bouw- En Schudersbedrijf
    Gast R.F. Klaverstraat 31 Appingedam Voetbalvereniging Speciale uitgave van Ter gelegenheid van het 40--jari^ Jubileum van de V.V. Godlinze Bouw- en schUdersbedrijf IMISSAN HEREWEG 24 BIERUM 1 9982 2G Uilhuizefmeeden - Hoofdslfaal 238-242 • Poslbus 3 Tel. 059S4-12236 Assurantiekantoor leeuwstraat 11 9981 CM Uithuizen Tel. 05953-1455 Fax. 05953-3514 Hoofdweg Noord 9 J. V. Heemskerckstraat 19 9934 GV Delfzijl Tel. 05960-16526 Fax 05960-10317 TEKSTVERWERKING DRUKWERK FOTOï^OPIEEN SPUK: Waterstraat 1\ Havenweg 42. tel. 05969 - 1395 Zwarteweg 12, tel. 05969 - 2137 Delfzij! H. Flikkema - Zwanny Tiekstra Telefoon 05960 - GLINZER OETTRAP Clubblad van de v.v.Godlinze Speciale uitgave ter gelegenheid vcm het 40-jarige jubileum Bestuur v.v. Godlinzes Voorzitter t Mw M.Kil Losdorp 05969- • 1759 Secretaris t Mw I.Bogema Zijldijk 05968- 1715 Penningmeester : W.Poort Godlinze 05968. 1682 Wedstrijdsecr. J.Dijkhuis Godlinze 05968- • 1219 Jeugdcöordinator : K.J.Schipper Losdorp 05969- • 2053 Onderhoud s A.Kappen Losdorp 05969- • 1696 Klubblad s R.Gast Appingedam 05960- -28046 Jubileum commissie i Leden H.Sterenberg Godlinze 05968- 1908 K.Stuve Bierum 05969- 2089 P.Dijkhuis Losdorp 05969- 2004 G.Sterenberg Godlinze 05968- 1679 K.Heun Spijk Belangrijke nummerss Kantine 05968- 1960 Trainer : H.Battjes Holwierde 05960-22060 Consul X J.van Dijk Godlinze 05968- 1360 Terreinmeester : J.v.d.Werff Samenstelling: R.Gast en H.Sterenberg Met dank aan : Mw.A.v.d.Eide en Mw.H.Gast, Typistes I I.Dijkhuis, Ontwerp voorpagina j Mw.M.Kil s H.Battjes : Drukkerij Speedprint s Alle Sponsoren : Alle Bezorgers DistributieI : Leden en Donateurs : Godlinze en Losdorp I Sponsors AFWERKINGS- TBI EN SCHILDERSBEDRIJF Alberdaweg 11 Spijk (Gr.) Tel.
    [Show full text]
  • Public Transportation “Made by OV- Bureau” How Do We Do It ?
    Public Transportation “Made by OV- bureau” How do we do it ? London 2017, June 8th ir. Erwin Stoker Manager PT development Outline Introduction • Public transportation in the Netherlands • Public transportation in Groningen Drenthe • Franchising history Cases 1. Joint development and business cases 2. Buses 3. Bus depots 4. Personnel 5. Concession Management 6. OV-chipcard and national datawarehouse public transportation I won’t bite ! Concession = Franchise Public transportation in the Netherlands PT in the Netherlands National railways (Main network) Operator: - NS Nederlandse Spoorwegen - 100% public company - Negotiated contract 2015-2025 - Ministry of Infrastructure and Environment Tracks: - Prorail - 100% public company - Negotiated contract 2015-2025 - Maintenance and extensions - Ministry of Infrastructure and Environment PT in the Netherlands: Regional PT 14 responsible public bodies - 12 provinces - Rotterdam/The Hague - Amsterdam Modes: - Regional rail - Metro - Tram - Bus Responsible for tracks/road: - Local or regional road administration Wet Personenvervoer 2000 (PT bill 2000) - Privatisation of (former) provincial and city public transport (bus) companies - Obligation for PTA to franchise all public transportation from 2000 - Exclusive right for 1 operator in a certain area or on a certain line PT in the Netherlands: PT franchises (2017) All bus contracts franchised (Except Rotterdam/The Hague and Amsterdam: negotiated contract) Public transportation in Groningen and Drenthe Population Groningen 570.000 (City of Groningen
    [Show full text]
  • Stories About Shrinkage: an Analysis of Planning Narratives in the Province of Groningen
    Stories about shrinkage: an analysis of planning narratives in the province of Groningen Doo-Hwan van Gennip - s3232476 Supervisor: Dr. Christian Lamker Socio-spatial Planning University of Groningen, Faculty of Spatial Sciences 15th of January 2021 Abstract In the coming decades, the province of Groningen will likely continue experiencing a polarisation between ‘Stad’ and ‘Ommeland’. While the city of Groningen can expect continued growth of the economy and population, the northern and eastern parts of the province of Groningen are projected to continue to undergo a process of shrinkage. This development raises certain challenges to spatial planning in these areas and will require new ways of thinking. At the same time, current growth-oriented planning strategies are coming under increased criticism especially in shrinking contexts. This thesis used the concept of storytelling in planning to explore the narratives that are told about shrinkage by two shrinking municipalities (Delfzijl and Stadskanaal) and the provincial government of Groningen. With the help of interviews and an analysis of policy documents, the underlying policies, frames and goals of current shrinkage policies were analysed in relation to the growth and post-growth paradigms. Results suggest that traditional forms of growth are no longer the main goal of planning efforts and that a new ‘liveability’ narrative has emerged. However, aspects of this narrative can be questioned in relation to their full departure from growth-oriented planning and a further concretisation of the new narrative might be needed to prevent it from being diluted by competing growth-oriented narratives. Key words: Shrinkage, peripheralisation, post-growth paradigm, regional planning, storytelling 1 Acknowledgements Over the past decade, the divide between rural and urban areas has become increasingly apparent.
    [Show full text]