Wat Het Platteland Van Groningen Typeert Zijn De Vele, Vriendelijke Dorpen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Wat het platteland van Groningen typeert zijn de vele, vriendelijke dorpen. T Inge Zwerver Verspreid over een vlak landschap van polders en dijken. De meeste huizen F Fred Reiffers Het Dorp in de dorpen kennen een eigen geschiedenis van kroegen, winkeltjes en andere bedrijvigheid. Daarnaast nog enkele, wat grotere woningen. Een voormalig schoolgebouw, de schoolmeesterswoning en die van een enkele notabele of rentenier. Deze lieflijke Groninger dorpen liggen onder een Losdorp lijnrechte horizon aan kronkelende wegen en maren, groene wallen en jaagpaden. Vanaf grote afstand herkennen de Groningers hun dorpen aan de torens van de kerken die, op wierden gelegen, al eeuwenlang afsteken tegen de hoge luchten van het Groninger land. Het kleine dorp Er spreekt veel liefde voor de Johanneskerk Losdorp is zo’n typisch Gronings wierdedorp. en de wierde uit de woorden van het echtpaar Gelegen in het noordoosten, met nagenoeg 150 Olinga als ze erover vertellen. Ze vinden dit de inwoners, hoort Losdorp tegenwoordig bij de mooiste plek van Losdorp. Hilda zorgt ervoor nieuwe gemeente Eemsdelta. Eerder viel het dat bezoekers het hele jaar door een open binnen de gemeentegrenzen van Bierum, later kerkdeur vinden. Dat vindt ze belangrijk. ‘Zelf binnen die van Delfzijl. Een oude benaming genieten we ook van oude kerken als we in het voor Losdorp is Lestorp. De betekenis kan buitenland op vakantie zijn.’ misschien herleid worden naar ‘thet lessa thorp’, wat ‘het kleine dorp’ betekent. Deze De kerk wordt regelmatig gebruikt voor lieve naam vertelt op een poëtische manier wat activiteiten; zo heeft er onlangs een Losdorp is. ‘Lösdörp’ zeggen de Groningers. muziekoptreden plaatsgevonden. Aan de uiteinden van de kerkbanken hangen daarom De kerk op de wierde nog kleine glazen vaasjes, gevuld met water Op de eeuwenoude wierde van Losdorp treffen en vrouwenmantel. ‘Je kunt de kerk huren we Harry en Hilda Olinga, in de consistorie van voor allerlei activiteiten zoals trouwerijen, de Johanneskerk. Het echtpaar woont zelf aan begrafenissen, lezingen, concerten en kleine de voet van de kerk, in een met zomerbloemen feestjes. In overleg is er veel mogelijk’, nodigt opgeluisterde witte woning. Het huis waar Hilda uit. vroeger de opa en oma van Harry woonden en waar zijn vader is opgegroeid. Glasscherven zoeken De oorspronkelijk 13e-eeuwse kerk is in 1775 herbouwd. Het interieur van de kerk is nog in dezelfde staat als in 1775, behalve het orgel: dat in 1830 werd gebouwd door N.A. Lohman. In 2014 is de kerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK). Kenmerkend voor de Johanneskerk zijn de gebrandschilderde glas-in-loodramen, ontworpen door J.A.Thunack en geplaatst in 1937. Toen in 1942 bij de boerderij vlakbij de kerk een bom viel, zijn alle ramen uit de sponningen gesprongen. De inwoners van Losdorp hebben de stukjes glas voorzichtig verzameld en na de oorlog zijn de Het huis van de familie Olinga. ramen weer hersteld. 42 43 Verenigingen, Klokopwinders Rode Kruissoldaten. De onderduikersverhalen Stichtingen en meer Toen de Johanneskerk zijn functie verloor van Johannes Olinga zijn door Hans Beukema hebben dorpsgenoten vanuit Dorpsbelangen beschreven in het boek ‘Onderduiker in Vereniging Losdorp er met elkaar voor gekozen om de kerk Noordoost- Groningen’. Dorpsbelangen Losdorp niet in particuliere handen te laten overgaan, maar voor het dorp te behouden. Harry en Hilda Big Sky Country Stichting Dorpshuis De Olinga zitten beiden in de plaatselijke commissie Een stukje verderop, aan de Westendorpweg, Bongerd die samen met de SOGK zorgt voor het staat het huis van Samme en Marja Zijlstra. behoud, onderhoud en de activiteiten. Hilda is Voor aan de weg staat een standje waar SOKG PC Losdorp voorzitter en Harry algemeen lid. De Plaatselijke je stekjes kunt kopen. Dat verklapt alvast Commissie bestaat uit twaalf leden. Zes van de mooie, diepe tuin die bij het huis hoort. Shantykoor Losdorp hen zorgen er ook voor dat de oude klok van de ‘Vroeger was Losdorp een fruitdorp, elk huis kerk, handmatig, wordt opgewonden. Iedere had wel een moestuin en fruitbomen’, legt Begrafenis Vereniging klokopwinder heeft één keer in de zes weken Zijlstra uit als hij zijn tuin laat zien. We treffen Losdorp een week lang dagelijks opwinddienst. een actieve en betrokken dorpsbewoner. Een grote, vriendelijke man die respect uitstraalt. Zorgzaam Losdorp Bakkers van Bierum Vrijwilligerswerk vindt hij belangrijk. ‘Iets Harry en Hilda Olinga runden samen jarenlang doen voor de samenleving en betrokken zijn, Wenspunt het familiebedrijf Bakkerij Olinga in Bierum. De klokopwinders zorgen er voor dat de kerkklok geeft zingeving aan je bestaan en zorgt zelfs Harry werd op zijn veertiende jaar van school handmatig wordt opgewonden. voor een flinke dosis geluk’, zegt Zijlstra.’ is hij gaan varen, maar als hij trouwt kiest hij Samme Zijlstra Lichtjesweek gehaald om te gaan werken in de bakkerij van Geboren in Heerenveen en opgegroeid in voor een leven met meer tijd aan vaste wal. Als zijn vader. Toen Harry ouder werd ging hij in Brood en spelen Donkerbroek, moest hij eerst wel wennen aan loods in de watergrenzen van Groningen maakt Klaverjassen een Beatband spelen. ‘Dit soort bandjes had Harry en Hilda bespelen allebei de het vlakke Groningse landschap, toen hij zich hij veel mee. ‘Ook moeilijke en gevaarlijke je toen veel in de omgeving.’ Ze repeteerden in trekharmonica. Een bijzonder instrument dat halverwege de jaren negentig samen met zijn momenten’, vertelt Zijlstra. ‘Als loods ben je het Golfclub Losdorp de school van Spijk waar Hilda samen met een de opa van Harry vroeger ook bespeelde op vrouw vestigde in Losdorp. ‘Mijn Gronings is eerste aanspreekpunt voor alles wat Nederland vriendin telkens door de ramen kwam gluren, boeldagen en bruiloften. ‘Toen Harry begon Westerkwartiers en daar lacht men mij hier komt binnenvaren. omdat ze een oogje had op de drummer van met oefenen werd ik er wel eens gek van’, vaak mee uit. Inmiddels ben ik gewend aan ‘Big de band. De bakkerij in Bierum heeft altijd een lacht Hilda. ‘Dan zat hij ’s ochtends vroeg al in Sky Country’ lacht Zijlstra. ‘Ik ben er zelfs van Vroeger was de communicatie nog niet zoals nu grote plek in hun leven gehad. Toen ze rond zijn pyjama te spelen, maar echt als muziek gaan houden.’ en was je soms ook een soort maatschappelijk 2010 bezig waren met het sluiten van de winkel klonk het toen nog niet.’ Maar later klonk er werker als iemand aan boord bijvoorbeeld besloot onverwacht zoon Martijn toch de zaak regelmatig muziek en zang door de ramen Loods op zee slecht nieuws te horen kreeg, of als de over te nemen. van het witte huis bij de kerk. Vervolgens Op zijn achttiende kiest Zijlstra ervoor om naar bemanning met slechte weersomstandigheden vroeg Harry aan Hilda of ze mee wilde spelen de Zeevaartschool te gaan. Na de opleiding te maken had gehad. De sfeer was vroeger wel en zingen en bleek Hilda een onverwacht hechter dan de laatste jaren. Medewerkers Het ommetje van talent te bezitten voor het bespelen van de hadden toen nog langdurige contracten bij Losdorp trekharmonica. Samen treden ze met veel vaste maatschappijen, dan was het net een plezier op onder de naam ‘Brood en spelen’. soort familie. Je deelde vreugde en verdriet met elkaar en we zaten vaak met grote Onderduiker in Losdorp groepen mensen te eten. Nu zie je aan de De vader van Harry, Johannes (Jo) Olinga, tafels eenlingen zitten, met een bordje en een was achttien jaar oud toen de tweede schermpje.’ wereldoorlog uitbrak. Jo gaf geen gehoor aan de oproep om verplicht in Duitsland te gaan Loods aan wal werken en richtte uiteindelijk op het erf van Nu Zijlstra met pensioen is heeft hij extra zijn ouderlijke woning in Losdorp, het witte vrijwilligerswerkzaamheden opgepakt. Zo is huis van Harry en Hilda, een schuilplaats in hij actief binnen het Algemeen Bestuur van onder de mestbult. In de laatste oorlogsjaren Groninger Dorpen en het Algemeen Bestuur werd er zwaar gevochten in de omgeving van het Zeemanshuis in de Eemshaven. van Losdorp en Jo Olinga sloot zich aan bij de Samenkomen, mensen helpen en samen met Binnenlandse Strijdkrachten. Omdat de brug anderen actief bouwen aan een betrokken over het Losdorpermaar was opgeblazen, samenleving zijn zaken die Zijlstra belangrijk bouwde men een provisorische brug. In één vindt en waar hij zich voor wil inzetten. ‘Met z’n van de laatste oorlogsnachten ging Jo Olinga de allen kijken welke kant we op willen gaan en Brood en Spelen: noodbrug over, maar struikelde over iets wat dan deze beweging de goeie kant op helpen.’ Harry en Hilda Olinga op de kade lag. Er bleken daar toen achttien Van loods op zee naar loods aan wal, lijkt het [email protected] gesneuvelde Canadese soldaten te liggen die wel. 06 1519 5493 opgehaald zouden worden door Canadese 44 45 De paraplu van Losdorp Losdorpermaar Jarenlang heeft Zijlstra zich actief ingezet voor De mooiste plek van Losdorp vindt Zijlstra het Dorpshuis De Bongerd en Dorpsbelangen Losdorpermaar en dan vooral het zicht vanaf Losdorp. Vroeger waren dit twee zelfstandig de brug, als je over het water en de landerijen functionerende organisaties binnen het dorp. kijkt. ‘Maar nog mooier is het zicht vanaf het Maar net als in veel andere dorpen werd het water, vanuit mijn boot, als ik het dorp kom steeds lastiger om beide goed in de benen binnenvaren, richting de brug. Het late licht in te houden. Tegenwoordig werken Vereniging de bomen van een ondergaande zon.’ Dorpsbelangen en Stichting Dorpshuis De Bongerd onder één dorpsparaplu, met beide B hun eigen heldere taken voor het dorp. Een mooi voorbeeld voor veel andere dorpen. Dorpshuis de Bongerd is gevestigd in de voormalige basisschool van Losdorp. Men laat elkaar vrij, maar past wel op elkaar Groninger Dorpen ondersteunt initiatieven Zijlstra beschrijft Losdorp als een en kansen van dorpsbelangenorganisaties, gemeenschap waar je jezelf kunt zijn, maar dorpshuizen en bewonersinitiatieven op waar wel mensen voor elkaar klaarstaan als het het Groninger platteland en behartigt hun nodig is en waar men gezellige activiteiten met belangen.