GMINA BRA ŃSZCZYK
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
cz ęść A
Analiza uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego
Zał ącznik nr 1 do uchwały nr XX/87/08 Rady Gminy w Bra ńszczyku z dnia 22 lutego 2008r w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Wykonanie opracowania:
INPLUS Doradztwo Inwestycyjne 10-686 Olsztyn ul. Wilczy ńskiego 25E/220 [email protected] www.inplus.pl w konsorcjum z BDK S.C. Biuro architektoniczno – urbanistyczne Janusz Dubowik, Szymon Zabokrzecki, Marian Kopli ński
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego 2 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Opracowanie zostało wykonane na zlecenie Wójta Gminy Bra ńszczyk. Podstaw ę formaln ą opracowania stanowi umowa zawarta pomi ędzy Wójtem Gminy Bra ńszczyk a firm ą INPLUS Doradztwo Inwestycyjne. Celem opracowania jest okre ślenie polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego.
Opracowanie wykonał zespół w składzie: mgr Łukasz Złakowski mgr in Ŝ. Arkadiusz Świder mgr in Ŝ. Piotr Gromelski pod nadzorem głównego projektanta mgr in Ŝ. arch. Mariana Kopli ńskiego (nr uprawnie ń urbanistycznych 963/89), Północna Okr ęgowa Izba Urbanistów (G-083/2002).
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego 3 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
SPIS TRE ŚCI
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego 4 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Wst ęp
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bra ńszczyk, zwane dalej „Studium” zostało sporz ądzone w trybie ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717, z pó źn. zm.). Zawarto ść studium jest zgodna z zakresem przedmiotowym wskazanym w art. 10 ust. 1 i 2 powołanej ustawy oraz Rozporz ądzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. Nr 118, poz. 1233). Prace nad studium prowadzono na podstawie Uchwały z dnia 27 lutego 2004 r. Nr XV/86/04 Rady Gminy Bra ńszczyk o przyst ąpieniu do prac nad Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk. Celem niniejszego Studium jest zgodnie z art. 9 powołanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym okre ślenie polityki przestrzennej gminy.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
1. Stan środowiska, w tym stan rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska i przyrody
1.1. Warunki klimatyczne
Obszar gminy Bra ńszczyk nale Ŝy do regionu Krainy Wielkich Dolin – dzielnicy podlaskiej. Charakteryzuje si ę kontynentalizacj ą klimatu, du Ŝymi amplitudami średnich rocznych temperatur, nagłymi przej ściami temperatur w ci ągu roku oraz niewielk ą ilo ści ą opadów. Średnia temperatura roku wynosi 7,1 – 7,2˚C. Średnie opady roczne wynosz ą ok. 550 mm (w okresie wegetacyjnym przypada średnio 64% rocznych opadów). Okres wegetacyjny dla obszaru gminy wynosi średnio 200 -210 dni. Pokrywa śnie Ŝna zalega przez okres ok. 80 – 87 dni. Średnia wilgotno ść dla gminy utrzymuje si ę na poziomie 80% przy czym wilgotno ść w dolinach jest znacznie wy Ŝsza ni Ŝ na obszarach wyniesionych.
1.2. Warunki klimatyczno zdrowotne
− Najkorzystniejsze: o Tereny otwartych wysoczyzn – na obszarach o korzystnej ekspozycji południowej – dobrym nasłonecznieniu i warunkach termicznych, tereny znacznie wyniesione ponad dno doliny – obszary o dobrym przewietrzeniu, o korzystnych warunkach wilgotno ściowych powietrza, bez tendencji do powstawania mgieł, − Średniokorzystne: o Tereny terasy nadzalewowej – gorsze warunki termiczne, słoneczne oraz wilgotno ściowe, warto ść klimatyczn ą obszaru podnosz ą siedliska borów sosnowych tworz ących korzystny mikroklimat, o Tereny wysoczyzny otoczone lasami – ze wzgl ędu na wyst ępuj ące skupiska le śne napowietrzenie terenu oraz jego nasłonecznienie jest niedostateczne, obszar charakteryzuje si ę równie Ŝ podwy Ŝszon ą wilgotno ści ą powietrza,
6 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
− Niekorzystne lub małokorzystne warunki topoklimatyczne: o Terasa zalewowa doliny Bugu, Tuchełki i Strugi – obszary wyst ępowania licznych inwersji termicznych, złych warunków słonecznych i wilgotno ściowych, wyst ępuj ą tu cz ęste przymrozki oraz mgły, s ą to obszary o charakterze korytarzy wentylacyjnych, o Boczne dolinki i obni Ŝenia w obr ębie wysoczyzny – wyst ępuj ą nieliczne inwersje termiczne, tereny charakteryzuj ą si ę niekorzystnymi warunkami słonecznymi i wilgotno ściowymi, pełni ą rol ę rynien grawitacyjnego spływu dla chłodnych mas powietrza oraz wód powierzchniowych.
1.3. Rze źba terenu
Obszar gminy Bra ńszczyk znajduje si ę w obr ębie dwóch mezoregionów fizyczno geograficznych: −−− Mi ędzyrzecze Łom Ŝyńskie (cz ęść makroregionu Niziny Północnomazowieckiej) - północna i centralna cz ęść gminy – poło Ŝone w widłach dolin Narwi i Bugu. Południowa cz ęść mezoregionu charakteryzuje si ę monotonn ą i płask ą rze źbą. Składaj ą si ę na ni ą równiny sandrowe z licznymi przepływami wód polodowcowych w kierunku doliny Bugu. Piaszczysta wysoczyzna polodowcowa stromo opada strom ą kraw ędzi ą w kierunku doliny Bugu. −−− Dolina Dolnego Bugu (cz ęść makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej) - południowa cz ęść gminy. Mezoregion ten stanowi odcinek doliny mi ędzy Małkini ą, a kotlin ą Warszawsk ą. Struktura charakteryzuje si ę zró Ŝnicowan ą szeroko ści ą i obejmuje ł ąkow ą teras ę zalewow ą oraz akumulacyjn ą teras ę nadzalewow ą, nadbudowan ą zalesionymi wydmami.
1.4. Formy morfologiczne wyst ępuj ące w obr ębie granic gminy
W obr ębie gminy wyst ępuj ą nast ępuj ące formy morfologiczne: • terasa zalewowa doliny Bugu – przewa Ŝaj ą płaskie powierzchnie o nachyleniu nie przekraczaj ącym 5%, teren zbudowany z utworów aluwialnych: piaski
7 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
rzeczne lu źne lub średniozag ęszczone z domieszk ą humusu w partiach stropowych, namuły organiczno-piasczyste oraz torfy, silnie nawodnione, z wod ą gruntow ą w płytkich poziomach, miejscami z podmokło ściami na powierzchni lub okresowo zalewane. S ą to obszary słabono śne lub nieno śne nieprzydatne do zabudowy. Podobne warunki gruntowo-wodne wyst ępuj ą w obr ębie terasy zalewowej dolin rzek: Strugi i Tuchełki oraz ich wi ększych dopływów, • terasa nadzalewowa doliny Bugu – powierzchnia falista z licznymi oczkami wodnymi i starorzeczami o nachyleniu do 5%, struktura najbardziej rozbudowana głównie w rejonie wsi Bra ńszczyk, Tuchlin, Nowe Budy, teren zbudowany z utworów piaszczysto – Ŝwirowych: piaski ró Ŝnoziarniste akumulacji rzecznej ze Ŝwirami oraz lokalnie pisaków eolicznych, s ą to grunty w zasadzie no śne ale ze wzgl ędu na nisko zalegaj ące wody gruntowe w zasadzie nieprzydatne do zabudowy, • pagóry wydmowe w obr ębie terasy nadzalewowej i wysoczyzny – formy o zró Ŝnicowanych kształtach, zbudowane z piasków eolicznych, lu źnych, podatnych na przemieszczanie, tereny głównie pokryte lasem, nielicznie zabudowane, ze wzgl ędu na wysok ą warto ść krajobrazow ą obj ęte ochron ą, wskazane do zabezpieczenia przed niszczeniem spowodowanym uruchamianiem piasków w nast ępstwie pozbawiania ich szaty ro ślinnej, eksploatacji piasku czy zabudowy terenu, • wysoczyznowa kraw ędź erozyjna – północny stok doliny Bugu – bardzo urozmaicona forma pod wzgl ędem ukształtowania, wyst ępuj ą spadki rz ędu 10- 15% dochodz ące miejscami do powy Ŝej 15%, zbudowana przewa Ŝnie z glin, miejscami z utworów piaszczystych, ze wzgl ędu na znaczne nachylenie terenu i wyst ępuj ące zagro Ŝenie erozj ą istnieje potrzeba ochrony tej formy przez utrwalanie jej powierzchni zieleni ą oraz wył ączenie stoków oraz ich podnó Ŝy z zabudowy, • wysoczyzna morenowa – silnie zdenudowana forma polodowcowa przemodelowana przez wody fluwioglacjalne, nachylona w kierunku południowym, wyst ępuj ą deniwelacje 3-7 m za ś spadki terenu nie przekraczaj ą 5%, forma zbudowana z piasków ró Ŝnoziarnistych znacznych mi ąŜ szo ści i Ŝwirów oraz piasków z przewag ą frakcji drobnych i pylastych, z lokalnie wyst ępuj ącymi soczewkami utworów ilastych oraz płaty utworów 8 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
piaszczysto-mułkowych o wła ściwo ściach iłów i glin zwałowych przewa Ŝnie piaszczystych, na powierzchni lub pod ścielaj ących utwory piaszczysto – pylaste. Grunty na ogół przydatne do zabudowy, • boczne doliny – rozcinaj ą powierzchni ę wysoczyznow ą, formy zabudowane utworami aluwialnymi, namułami organiczno – piaszczystymi i torfowymi oraz płytko zalegaj ącymi wodami gruntowymi. Jest to strefa wykluczona z zabudowy oraz nie wskazana jest do wprowadzania jakichkolwiek przegród utrudniaj ących swobodny spływ zarówno wód powierzchniowych jak i chłodnych mas powietrza.
1.5. Wody powierzchniowe
Przewa Ŝaj ąca cze ść powierzchni gminy znajduje si ę w zlewni Bugu. Jedynie północne fragmenty nale Ŝą do zlewni Narwi. Woda z obszaru gminy odprowadzana jest przez rzek ę główn ą Bug oraz jej dopływy: Strug ę i Tuchełk ę wraz z innymi dopływami i rowami dolin bocznych w obr ębie wysoczyzny i terasy nadzalewowej. Sie ć dolin jest silnie rozwini ęta. Rzeki Struga i Tuchełka charakteryzuj ą si ę licznymi rozgał ęzionymi odnogami – w wi ększo ści rowy melioracyjne, którymi płyn ą drobne cieki. System rowów melioracyjnych w du Ŝej mierze odprowadza wod ę z zagł ębie ń terenowych o utrudnionych warunkach odpływu powierzchniowego. Na system wód powierzchniowych składaj ą si ę równie Ŝ rozlewiska, podmokłe ł ąki oraz bagna pełni ące rol ę naturalnych zbiorników retencyjnych. W centralnej cz ęś ci gminy znajduj ą si ę zbiorniki wód powierzchniowych stoj ących – są to kompleksy stawów rybnych. Innym zbiornikiem wód powierzchniowych stoj ących w gminie jest zbiornik retencyjny zlokalizowany w centrum miejscowo ści Bra ńszczyk – w czasie du Ŝych spływów powierzchniowych retencjonuje wod ę. W okresach suchych woda ze zbiornika wykorzystywana jest do nawadniania. Zbiornik ten pełni równie Ŝ funkcje rekreacyjne dla mieszka ńców miejscowo ści Bra ńszczyk.
9 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
1.6. Wody podziemne
W obr ębie granic gminy Bra ńszczyk znajduj ą si ę liczne zasoby wód podziemnych: − zbiornik GZWP nr 221 – „Dolina Kopalna Wyszków” – zbiornik porowy, warstwa wodono śna znajduje si ę w utworach triasowych, za ś średnia gł ęboko ść uj ęć to ok. 180m, ł ączna powierzchnia zasobu wynosi 590km 2, zbiornik ten w naturalny sposób zabezpieczony jest przed wpływami z powierzchni ziemi w zwi ązku z tym nie został obj ęty stref ą ochrony; − zbiornik GZWP nr 215A – „Subniecka Warszawska – część centralna” zbiornik porowy, warstwa wodono śna w utworach czwartorz ędowych za ś średnia gł ęboko ść uj ęć to ok. 100m, zbiornik został obj ęty stref ą wysokiej ochrony (OWO);
Na terenie gminy znajduj ą si ę trzy czwartorz ędowe poziomy wód oraz pi ętro trzeciorz ędowe. Pierwsz ą warstw ę stanowi ą wody podziemne podskórne zalegaj ące na gł ęboko ści od 1 do 5 m, o zwierciadle swobodnym. Ze wzgl ędu na płytkie zaleganie s ą nara Ŝone na zanieczyszczenie substancjami pochodz ącymi z powierzchni ziemi jak równie Ŝ zanieczyszczeniami bakteriologicznymi. Zasoby wykorzystywane jedynie lokalnie (studnie kopane). Druga warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści od 27 do 41 m. Woda z tej warstwy czerpana jest mi ędzy innymi przez studnie zlokalizowane we wsiach Białebłoto – Kobyla, Udrzyn, Turzyn, Bra ńszczyk – Rybakówka, Por ęba. Wydajno ść studni ujmuj ących wod ę z tego poziomu waha si ę na poziomie 32 - 50m 3/h. Trzecia warstwa wodono śna wyst ępuje na gł ęboko ści 50 – 60m i jest najbardziej zasobna w wod ę. Wydajno ść studni ujmuj ących wod ę z tego poziomu waha si ę na poziomie 45 – 73m 3/h. Z zasobów tych korzystaj ą uj ęcia w Trzciance, Bra ńszczyku – Dom Pomocy Społecznej, Nowych Budach. Wody czwartorz ędowe poziomu drugiego i trzeciego, które zasilają wodoci ąg wiejski wymagaj ą uzdatnienia ze wzgl ędu na zawarte w nich zwi ązki Ŝelaza i manganu. Ze wzgl ędu na wyst ępowanie na obszarze gminy zasobów wód podziemnych istnieje potrzeba ich ochrony. W zwi ązku z tym pojawiaj ą si ę ograniczenia w lokalizacji inwestycji mog ących negatywnie oddziaływa ć na jako ść wód podziemnych (potrzeba stosowania warstw izolacyjnych). Na obszarze strefy wysokiej ochrony wymagane
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk jest ustalenie wła ściwych zasad nawo Ŝenia gleb i stosowania odpowiednich środków ochrony ro ślin.
1.7. Surowce mineralne (zał. nr 1a)
Na terenie gminy Bra ńszczyk nie wyst ępuj ą udokumentowane zło Ŝa kopalin podstawowych sklasyfikowane w „Bilansie zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce – wg stanu na 31 XII 2002r.”. Istnieje natomiast kilka rozpoznanych rejonów wyst ępowania kopalin pospolitych (piaski, Ŝwiry, gliny oraz iły), które ze wzgl ędu na niewielk ą zasobno ść złó Ŝ maj ą charakter lokalny. Na terenie gminy wyst ępuj ą równie Ŝ zło Ŝa torfu. Zalegaj ą one w rejonie wsi Białebłoto na obszarze ok. 20 ha oraz w okolicy wsi Udrzynek na powierzchni ok. 63 ha. Torfy wyst ępuj ą równie Ŝ w okolicy Starych Bud i Turzyna.
W granicach administracyjnych gminy istniej ą dwa wyeksploatowane udokumentowane zło Ŝa: • „Trzcianka” – zło Ŝe kruszywa naturalnego wykorzystywanego w budownictwie drogowym – eksploatacja zło Ŝa zako ńczyła si ę w 1993r., powierzchnia zło Ŝa wynosiła 7,7 ha. • „Bra ńszczyk” – zło Ŝe gliny i iłów – wyst ępowało w trzech rejonach w obr ębie granic wsi Bra ńszczyk. śadne z wyrobisk powstałych w wyniku eksploatacji nie zostało zrekultywowane.
1.8. Gleby
Na obszarze gminy przewa Ŝaj ą gleby słabych klasy bonitacyjnych V i VI, wykształcone na piaskach. Gleby te nale Ŝą do kompleksów Ŝytnich słabych i najsłabszych ( Ŝytnio-łubinowego), lokalnie tylko Ŝytniego dobrego. Wyst ępuj ą one głównie w północnej i centralnej cz ęś ci gminy oraz w południowo-zachodniej (fragmenty sołectw: Trzcianka, Turzyn). Gleby dobre – III klasy bonitacyjnej wyst ępuj ą na obszarze wysoczyzny w rejonie Przyjm, Bra ńszczyka, Nowego Bra ńszczyka, Niemir i Trzcianki.
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Gleby IV klasy bonitacyjnej dominuj ą na obszarze wysoczyzny i otaczaj ą Ŝyzne gleby III klasy bonitacyjnej w okolicach Bra ńszczyka, Trzcianki, Turzyna, Niemir, Przyjm i Nowego Bra ńszczyka.
1.9. Rolnicza i le śna przestrze ń produkcyjna (zał. nr1a)
Powierzchnia u Ŝytków rolnych w gminie Bra ńszczyk w roku 2004 wynosiła 7810 ha, co stanowiło niespełna 47% powierzchni gminy. Drug ą grup ę pod wzgl ędem powierzchni w gminie zajmuj ą lasy i grunty le śne. Stanowi ą one ok. 46% powierzchni gminy.
Tabela 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów. Powierzchnia w ha UŜytek Województwo Gmina Bra ńszczyk Mazowieckie Grunty orne 4515 1718902 Sady 28 84901 Łąki 2444 362181 Pastwiska 823 214944 Lasy i grunty le śne 7660 797275 Grunty pozostałe i nieu Ŝytki 1291 378474 Suma 16761 3556677 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
Wykres 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów w gminie Bra ńszczyk.
Grunty pozostałe i Grunty orne nieu Ŝytki 26,9% 7,7%
Sady Lasy i grunty 0,2% ler śne 45,7% Łąki 14,6% Pastwiska 4,9%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Wykres 1a. Struktura u Ŝytkowania gruntów w województwie mazowieckim.
Pozostałe grunty i nieu Ŝytki Lasy i grunty 11% le śne Grunty orne 22% 49%
Pastwiska Łąki 6% Sady 10% 2%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
W strukturze u Ŝytkowania gruntów w gminie dominuj ą grunty le śne i zadrzewione, podczas gdy w województwie przewa Ŝaj ą grunty orne. Rozległe kompleksy le śne (fragment Puszczy Białej) wyst ępuj ące w gminie Bra ńszczyk w znacznym stopniu ograniczaj ą przestrze ń mo Ŝliw ą do rolniczego wykorzystania. Przestrze ń ta ograniczona jest równie Ŝ w południowej cz ęś ci gminy przez dolin ę rzeki Bug. S ą to obszary o nieuregulowanych stosunkach wodnych, podmokłe, okresowo zalewane. Na terenach tych przewa Ŝaj ą ł ąki i pastwiska, które stanowi ą ok. 20% u Ŝytków gruntowych, podczas gdy w województwie stanowi ą one ok. 16%.
1.10. Szata ro ślinna i świat zwierz ąt
Szata ro ślinna gminy Bra ńszczyk charakteryzuje si ę du Ŝą ró Ŝnorodno ści ą gatunkow ą. Wynika to miedzy innymi z faktu wyst ępowania du Ŝych kompleksów le śnych i doliny rzeki Bugu w obr ębie gminy. S ą to obszary w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka gdzie istniej ą dogodne warunki dla rozwoju świata fauny i flory. Na rozległych kompleksach le śnych w obr ębie granic gminy Bra ńszczyk dominuj ącymi typami siedliskowymi s ą: bór mieszany świe Ŝy, bór świe Ŝy i las mieszany świe Ŝy. W obni Ŝeniach dominuj ą ols i las wilgotny. Najcenniejszymi drzewostanami s ą drzewostany sosnowe. Wyst ępuje tu cenny rodzimy ekotyp sosny,
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk wywodz ący swój rodowód z pierwotnych lasów Puszczy Białej. Poza swoim zasi ęgiem wyst ępuje tu buk, który został wprowadzony sztucznie. Na obszarze Nadle śnictwa Wyszków stwierdzono wyst ępowanie ok. 1200 gatunków ro ślin. Flora tego terenu ma charakter wybitnie ni Ŝowy. Dominuj ące bory sosnowe posiadaj ą typowe dla siedlisk borowych runo: mchy, borówka czernica i brusznica, wrzosy, papro ć orlica, widłaki i konwalia majowa. Rosn ą tu równie Ŝ: storczyk, storczyk krwisty, storczyk szerokolistny, podkolan biały, kruszczyk szerokolistny i listera jajowata. Wyst ępuj ą trzy gatunki widłaków: jałowcowaty, go ździsty i spłaszczony. Spotykane s ą urodziwe kwiaty sasanki ł ąkowej, wawrzynka wilczełyko, goryczki w ąskolistnej, kosa ćca syberyjskiego, lilii złotogłów, orlika pospolitego, naparstnicy zwyczajnej. W starorzeczach wyst ępuj ą grzybienie białe i gr ąŜ ele Ŝółte. Nad rzek ą pojawiaj ą si ę barwne kobierce muraw piaskolubnych, z takimi gatunkami jak fioletowo kwitn ące macierzanki piaskowe, zawci ąg pospolity, go ździk kropkowany i go ździk kartuzek, kocanki piaskowe oraz biała lepnica tatarska. W świecie fauny nale Ŝy wymieni ć takie zwierz ęta jak łosie, jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki, kuny le śne i domowe oraz bobry. Zdarzały si ę przypadki odnotowania wilka. Rarytasem z zakresu ornitofauny s ą czarne bociany i coraz liczniejsze w ostatnich latach Ŝurawie, nie ma ju Ŝ natomiast śladu po tutejszych cietrzewiach. Z ptaków drapie Ŝnych wyst ępuj ą: myszołowy, jastrz ębie, pustułki, liczne s ą kruki, pojawiaj ą si ę rzadkie orliki krzykliwe i kanie czarne. Obszar puszczy białej jest drug ą co do liczebno ści ostoj ą kraski, jednego z najbarwniejszych ptaków polskich. Bogata jest lista ptaków błotnych i wodnych. Do najwa Ŝniejszych nale Ŝą : czapla siwa, bekas kszyk, kulik wielki, brodziec krwawodzioby, b ąk i b ączek, rycyk, derkacz, słonka. Wyst ępuje tu równie Ŝ bocian biały.
1.11. Obszary chronione (zał. nr 1a)
Dolina Dolnego Bugu stanowi w sieci ECONET-PL obszar w ęzłowy (24M) o znaczeniu mi ędzynarodowym. Krajowa sie ć ekologiczna ECONET-POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów w ęzłowych najlepiej zachowanych pod wzgl ędem przyrodniczym i reprezentatywnych dla ró Ŝnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sob ą powi ązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniaj ą ci ągło ść wi ęzi przyrodniczych w obr ębie tego systemu.
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
W granicach gminy znajduj ą si ę 32 u Ŝytki ekologiczne. Ich ł ączna powierzchnia wynosi 62,19 ha.
Tabela 2. U Ŝytki ekologiczne.
L.p. Powierzchnia w ha Le śnictwo Opis 1 1,01 Dalekie Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 2 0,46 Dalekie Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 3 0,50 Dalekie Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 4 0,37 Dalekie Nieu Ŝytek pokopalniany. 5 1,18 Dalekie Nieu Ŝytek pokopalniany. 6 1,35 Knurowiec Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 7 6,48 Knurowiec Łąka. 8 0,35 Knurowiec Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 9 0,87 Knurowiec Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 10 0,72 Tuchlin Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 11 4,79 Tuchlin Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 12 0,36 Tuchlin Zbiornik wodny 13 3,71 Tuchlin Łąka 14 1,45 Tuchlin Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 15 1,25 Tuchlin Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 16 1,41 Tuchlin Pastwisko. 17 5,12 Tuchlin Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 18 2,35 Tuchlin Tereny podmokłe z du Ŝą ilo ści ą ro ślin chronionych. 19 0,56 Tuchlin Tereny podmokłe z du Ŝą ilo ści ą ro ślin chronionych. 20 3,53 Tuchlin Tereny podmokłe z du Ŝą ilo ści ą ro ślin chronionych. 21 0,18 Tuchlin Tereny podmokłe z du Ŝą ilo ści ą ro ślin chronionych. 22 2,17 Tuchlin Tereny podmokłe z du Ŝą ilo ści ą ro ślin chronionych. 23 1,89 Tuchlin Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 24 3,29 Jeziorko Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 25 1,25 Jeziorko Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 26 3,50 Jeziorko Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
olsz ą. 27 1,90 Jeziorko Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 28 0,74 Jeziorko Tereny bagienne poro śni ęte sitowiem, łoz ą i olsz ą. 29 1,15 Jeziorko Teren podmokły. 30 1,79 Jeziorko Teren podmokły. 31 1,43 Jeziorko Teren podmokły. 32 0,32 Jeziorko Teren podmokły. 33 2,68 Jeziorko Teren podmokły. 34 1,27 Jeziorko Teren podmokły. Źródło: Rozporz ądzenie nr 72 wojewody mazowieckiego z dnia 8 lipca 2005 r. w sprawie u Ŝytków ekologicznych.
Na terenie gminy znajduje si ę 13 pomników przyrody. S ą to: • dąb szypułkowy – 8 szt. • modrzew polski – 2 szt. • lipa drobnolistna – 2 szt. • wi ąz – 1 szt.
Ze wzgl ędu na unikalne walory obszaru gminy Bra ńszczyk planowane jest utworzenie rezerwatów przyrody: • Knurowiec – rezerwat florystyczny o powierzchni 25 ha, • Nowe Budy – rezerwat ornitologiczny o powierzchni 550 ha.
W zwi ązku z planami rozszerzenia zasi ęgu Nadbu Ŝańskiego Parku Krajobrazowego przewiduje si ę wł ączenie w jego granice obszaru gminy Bra ńszczyk. W granicach administracyjnych gminy Bra ńszczyk znajduj ą si ę równie Ŝ tereny wchodz ące w skład europejskiego systemu obszarów chronionych Natura 2000. W ramach systemu wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące obszary: • „PLB140002 Dolina Dolnego Bugu”, • „PLB140009 Puszcza Biała”, • „PLB140005 Ostoja Nadbu Ŝańska” – obszar specjalnej ochrony siedliskowej nast ępuj ących typów siedlisk: nadrzeczne zaro śla wierzbowe, starorzecza i inne naturalne zbiorniki wodne, wydmy śródl ądowe z murawami szczotlichowymi, zalewane muliste brzegi rzek. śadne z wyrobisk powstałych w wyniku eksploatacji nie zostało rekultywowane.
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
2. Wyst ępowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych
Na terenie gminy Bra ńszczyk nie wyst ępuj ą tereny górnicze wyznaczone na podstawie przepisów odr ębnych.
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
3. Wyst ępowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych
Na terenie gminy Bra ńszczyk wyst ępuj ą obiekty i tereny chronione na podstawie przepisów odr ębnych: • Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 r. Nr 92, poz. 880): o UŜytki ekologiczne: Bagno poro śni ęte na obrze Ŝach czeremch ą i brzoz ą Bagno z trz ęsawiskiem poro śni ęte brzoz ą, iw ą, olsz ą i kruszyn ą Bagno poro śni ęte brzoz ą, iw ą i czeremch ą Nieu Ŝytek pokopalniany poro śni ęty dziewann ą, wiesiołkiem i nostrzykiem Nieu Ŝytek pokopalniany poro śni ęty olszami. Brzozami, leszczynami z oczkami wodnymi Bagno poro śni ęte brzoz ą, iw ą i olsz ą - 2 Łąka poro śni ęta ro ślinno ści ą charakterystyczn ą dla wilgotnych obszarów (wiele gatunków z rodziny storczykowatych) Teren zabagniony poro śni ęty turzyc ą Bagno poro śni ęte ro ślinno ści ą bagienn ą - 6 Łąka poro śni ęta turzyc ą i innymi ro ślinami bagiennymi Teren zabagniony poro śni ęty ro ślinno ści ą bagienn ą Pastwisko nieu Ŝytkowe zabagnione Łąka nieu Ŝytkowa (miejsce wyst ępowania wielu ro ślin chronionych z rodziny storczykowatych) - 5 Teren w cz ęś ci zabagniony z turzyc ą, na pozostałej cz ęś ci zachwaszczony Teren podmokły z olch ą formy bukietowej Teren podmokły z olch ą o słabej jako ści - 2 Teren podmokły z ro ślinno ści ą charakterystyczn ą dla siedlisk bagiennych Teren zbli Ŝony do torfowiskowego z pojedyncz ą sosn ą Teren torfowy
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Łąka zalewana wod ą o Pomniki przyrody: Dąb szypułkowy – 8szt. Modrzew polski – 2 szt. Lipa drobnolistna – 2 szt. Wi ąz o Obszary Natura 2000 „PLB140002 Dolina Dolnego Bugu” „PLB140009 Puszcza Biała” „PLB140005 Ostoja Nadbu Ŝańska” • Ustawa z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2001r. Nr 115 poz. 1229, z póz. zm.): o Wały przeciwpowodziowe wzdłu Ŝ rzeki Bug i dolina rzeki • Ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003, Nr 162, poz. 1568): o Białebłoto – Kobyla Dom nr 15 drewniany ok. 1914 roku Dom nr 26 drewniany lata 30 XX wieku Dom ok. 1900 roku o Białebłoto – Wie ś Dom nr 11 drewniany lata 30 XX wieku Dom nr 26 drewniany ok. 1914 roku Dom nr 36 drewniany pocz ątek XX wieku Dom nr 37 drewniany lata 30 XX wieku Dom nr 44 drewniany 1937 rok o Bra ńszczyk Cmentarz parafialny, Park zabytkowy, Zespół ko ścioła parafialnego P.W. Wniebowzi ęcia NMP: • ko ściół murowany 1833 rok, przebudowa 1857 – 1863 i 1921 r. Zniszczony 1939 – 1945, remont 1965 r. • dzwonnica drewniana 1 połowa XIX wieku • plebania murowana 1925 r.
1 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Kaplica cmentarna drewniana 1861 r. Dwór - własno ść – Zgromadzenie Zakonne Małe Dzieło Boskiej Opatrzno ści Dworek drewniany, k. XIX w. Park Dworski Krajobrazowy XIX/XX w. ul. Jana Pawła II • Dom nr 35 drewniany 1939 r. • Dom nr 61 drewniany k. XIX wieku ul. Bieli ńska • Dom nr 11 drewniany 2 połowa XIX wieku ul. Chopina • Dom nr 3 drewniany 1 połowa XIX wieku, przebudowa przed 1939 r. • Dom nr 11 drewniany ok. 1911 r. o Budykierz Dom nr 31 drewniany 1948 r. Dom nr 38 drewniany lata 30 XX wieku Dom drewniany, połowa XIX w. o Knurowiec Zagroda nr 4 • obora k. XIX w. • stodoła k. XIX w • dom drewniany k. XIX w. Dom nr 3 drewniany lata 20 XX wieku Dom z obor ą nr 5 drewniany k. XIX w. Dom nr 12 drewniany 1926 r. Dom nr 13 drewniany lata 20 XX wieku Dom nr 30 drewniany ok. 1910 r. Dom nr 32 drewniany 1936 r. Dom nr 42 drewniany ok. 1914 r. Dom nr 43 drewniany ok. 1914 r. o Por ęba Koc ęby (Ksi ęŜ y K ąt) Dom nr 1 drewniany pocz ątek XX w.
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk o Nowa Wie ś Dom nr 53 drewniany 1926 r. o Nowy Bra ńszczyk Dom nr 4, ok. 1920 r. Dom nr 7, ok. 1883 r. o Ojcowizna Dom nr 7 drewniany 1903 r. o Por ęba – Koc ęby Dom drewniany pocz ątek XX w. o Por ęba Średnia Cmentarz parafialny Zespół ko ścioła parafialnego P.W. Św. Barbary • ko ściół murowany 1884 rok, zniszczony 1944, odbudowany 1946 – 1948 r. • dzwonnica murowana k. XIX wieku • plebania murowana 1888 r. Dom nr 5 drewniany pocz ątek XX w. Dom nr 6 drewniany ok. 1900 r. Dom nr 18 drewniany 3 ćw. XIX w. Dom nr 25 drewniany pocz ątek XX w. Dom nr 47 drewniany lata 30 XX wieku. Dom nr 52 drewniany lata 20 XX wieku. Dom nr 76 drewniany 1915 r. Dom drewniany, ok. 1920 r. o Przyjmy Dom nr 4 drewniany ok. 1920 r. Dom nr 18 drewniany ok. 1920 r. Dom nr 19 drewniany ok. 1920 r. o Trzcianka Dom nr 69 drewniany ok. 1933 r. o Tuchlin Dom nr 1 drewniany 1922 r. remont ok. 1960 r. Dom nr 16 drewniany 1937 r. remont ok. 1960 r. Dom nr 41 drewniany k. XIX w r. remont przed 1939 r. 2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
o Udrzyn Dom nr 38 drewniany ok. 1905 r. remont przed 1945 r. i 1979 – 1980 r. Dom nr 49 drewniany przed. 1915 r. remont przed 1945 r. i lata 60 XX w. i 1979 r. Dom nr 61 drewniany ok. 1925 r. remont lata 50 XX w. lata 70 XX w. Dom nr 70 drewniany ok. 1920 r. remont lata 60 XX w. i 1979 r. Dom nr 92 drewniany 1936 r. remont lata 60 XX w. i 1975 r. Dom nr 103 drewniany ok. 1920 r. Dom nr 104 drewniany ok. 1920 r. remont lata 50 XX w. i 1973 r.
4. Stan prawny gruntów
Tabela.3. U Ŝytkowanie gruntów w gminie. Pozostałe UŜytki rolne grunty (pod zabudowaniami, Ogólna Lasy i Grupa podwórzami, powierzchnia grunty uŜytkowników Grunty Łąki Pastwiska drogi, wody i gruntów razem Sady le śne gruntów orne trwałe trwałe inne grunty uŜytkowane oraz nieu Ŝytki) w hektarach Ogółem – powierzchnia 16761 7809 4515 27 2444 823 7660 1292 gminy (miasta) Gospodarstwa 8294 7712 4450 25 2421 816 320 262 indywidualne Pozostała 8467 97 65 2 23 7 7340 1030 powierzchnia Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny – Sprawozdanie o u Ŝytkowaniu gruntów w gminie (mie ście), stan na dzie ń 31 maja 2005r.
5. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
5.1. Wykaz obiektów znajduj ących si ę w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (zał. nr 1a): − Bra ńszczyk - cmentarz parafialny (nr wpisu 552), − Bra ńszczyk - park zabytkowy (nr wpisu 441),
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
− Por ęba - cmentarz parafialny (nr wpisu 555).
5.2. Wykaz obiektów znajduj ących si ę ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (zał. nr 1a): − Białebłoto – Kobyla o Dom nr 15 drewniany ok. 1914 roku o Dom nr 26 drewniany lata 30 XX wieku o Dom ok. 1900 roku − Białebłoto – Wie ś o Dom nr 11 drewniany lata 30 XX wieku o Dom nr 26 drewniany ok. 1914 roku o Dom nr 36 drewniany pocz ątek XX wieku o Dom nr 37 drewniany lata 30 XX wieku o Dom nr 44 drewniany 1937 rok − Bra ńszczyk o Zespół ko ścioła parafialnego P.W. Wniebowzi ęcia NMP: ko ściół murowany 1833 rok, przebudowa 1857 – 1863 i 1921 r. Zniszczony 1939 – 1945, remont 1965 r. dzwonnica drewniana 1 połowa XIX wieku plebania murowana 1925 r. o Kaplica cmentarna drewniana 1861 r. o Dwór - własno ść – Zgromadzenie Zakonne Małe Dzieło Boskiej Opatrzno ści o Dworek drewniany, k. XIX w. o Park Dworski Krajobrazowy XIX/XX w. o ul. Jana Pawła II Dom nr 35 drewniany 1939 r. Dom nr 61 drewniany k. XIX wieku o ul. Bieli ńska Dom nr 11 drewniany 2 połowa XIX wieku o ul. Chopina Dom nr 3 drewniany 1 połowa XIX wieku, przebudowa przed 1939 r. Dom nr 11 drewniany ok. 1911 r. 2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
− Budykierz o Dom nr 31 drewniany 1948 r. o Dom nr 38 drewniany lata 30 XX wieku o Dom drewniany, połowa XIX w. − Knurowiec o Zagroda nr 4 obora k. XIX w. stodoła k. XIX w dom drewniany k. XIX w. o Dom nr 3 drewniany lata 20 XX wieku o Dom z obor ą nr 5 drewniany k. XIX w. o Dom nr 12 drewniany 1926 r. o Dom nr 13 drewniany lata 20 XX wieku o Dom nr 30 drewniany ok. 1910 r. o Dom nr 32 drewniany 1936 r. o Dom nr 42 drewniany ok. 1914 r. o Dom nr 43 drewniany ok. 1914 r. − Ksi ęŜ y K ąt o Dom nr 1 drewniany pocz ątek XX w. − Nowa Wie ś o Dom nr 53 drewniany 1926 r. − Nowy Bra ńszczyk o Dom nr 4, ok. 1920 r. o Dom nr 7, ok. 1883 r. − Ojcowizna o Dom nr 7 drewniany 1903 r. − Por ęba – Koc ęby o Dom drewniany pocz ątek XX w. − Por ęba Średnia o Zespół ko ścioła parafialnego P.W. Św. Barbary ko ściół murowany 1884 rok, zniszczony 1944, odbudowany 1946 – 1948 r. dzwonnica murowana k. XIX wieku
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
plebania murowana 1888 r. o Dom nr 5 drewniany pocz ątek XX w. o Dom nr 6 drewniany ok. 1900 r. o Dom nr 18 drewniany 3 ćw. XIX w. o Dom nr 25 drewniany pocz ątek XX w. o Dom nr 47 drewniany lata 30 XX wieku. o Dom nr 52 drewniany lata 20 XX wieku. o Dom nr 76 drewniany 1915 r. o Dom drewniany, ok. 1920 r. − Przyjmy o Dom nr 4 drewniany ok. 1920 r. o Dom nr 18 drewniany ok. 1920 r. o Dom nr 19 drewniany ok. 1920 r. − Trzcianka o Dom nr 69 drewniany ok. 1933 r. − Tuchlin o Dom nr 1 drewniany 1922 r. remont ok. 1960 r. o Dom nr 16 drewniany 1937 r. remont ok. 1960 r. o Dom nr 41 drewniany k. XIX w r. remont przed 1939 r. − Udrzyn o Dom nr 38 drewniany ok. 1905 r. remont przed 1945 r. i 1979 – 1980 r. o Dom nr 49 drewniany przed. 1915 r. remont przed 1945 r. i lata 60 XX w. i 1979 r. o Dom nr 61 drewniany ok. 1925 r. remont lata 50 XX w. lata 70 XX w. o Dom nr 70 drewniany ok. 1920 r. remont lata 60 XX w. i 1979 r. o Dom nr 92 drewniany 1936 r. remont lata 60 XX w. i 1975 r. o Dom nr 103 drewniany ok. 1920 r. o Dom nr 104 drewniany ok. 1920 r. remont lata 50 XX w. i 1973 r.
5.3. Strefy ochrony konserwatorskiej
Strefa „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej obejmuj ąca zasi ęgiem miejscowo ść Bra ńszczyk.
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Strefa „E” ochrony ekspozycji pojedynczych obiektów architektonicznych, obejmuje widok na zespół ko ścioła parafialnego P.W. Św. Barbary w Por ębie średniej oraz na cmentarz w Bra ńszczyku.
5.4. Stanowiska archeologiczne
W gminie Bra ńszczyk znajduj ą si ę stanowiska archeologiczne (zał. nr 1a). Na obszarze stanowisk archeologicznych i konserwatorskich stref archeologicznych wymaga si ę: uzgadniania (na etapie procedury administracyjnej) z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków wszelkich planowanych inwestycji (kubaturowych, drogowych, liniowych, zwi ązanych z uzbrojeniem terenu eksploatacja kruszywa i innych, zwi ązanych z robotami ziemnymi – naruszaj ących struktur ę gruntu poni Ŝej warstwy ornej – gł ębiej ni Ŝ 30 cm). Uzgodnione zmiany w u Ŝytkowaniu terenu i planowane inwestycje musz ą by ć poprzedzone (na koszt wła ściciela lub u Ŝytkownika gruntu): • archeologicznymi badaniami wykopaliskowymi, • pracami archeologicznymi przy robotach ziemnych zwi ązanych z inwestycj ą i trwałym zagospodarowaniem terenu – z rygorem ich zmiany na archeologiczne badania wykopaliskowe, w przypadku ujawnienia w trakcie robót ziemnych – obiektów archeologicznych.
6. Warunki i jako ść Ŝycia mieszka ńców
6.1. Ludno ść
Ludno ść gminy Bra ńszczyk osi ągn ęła w roku 2004 liczb ę 8463 osób, z czego 4238 stanowiły kobiety za ś 4225 m ęŜ czy źni. Ludno ść gminy stanowi zaledwie 0,16% ludno ści województwa mazowieckiego. Współczynnik feminizacji w gminie wynosi 100,3 podczas gdy w województwie mazowieckim wynosi on 108. Analizuj ąc rozmieszczenie ludno ści w obr ębie granic gminy zauwa Ŝyć mo Ŝna, Ŝe ok. 1/3 ludno ści koncentruje si ę w obr ębach Bra ńszczyk, Trzcianka i Turzyn. Najmniej mieszka ńców liczy obr ęb Białebłoto Kurza. Najwi ęcej ludzi zamieszkuje obr ęb
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Bra ńszczyk gdzie znajduje si ę siedziba administracji samorz ądowej (jeszcze w 200 r. głównym o środkiem koncentracji ludno ści była Trzcianka). Tabela 4. Ludno ść gminy – obr ęby. Ludno ść Miejscowo ść Rok 2000 Rok 2005 za III kwartał Białebłoto Kobyla 399 408 Białebłoto Kurza 206 193 Białełoto Stara Wie ś 265 267 Bra ńszczyk 1047 1089 Budykierz 249 236 Dalekie Tartak 279 313 Dudowizna 209 206 Knurowiec 260 245 Niemiry 323 305 Nowa Wie ś 367 364 Nowe Budy 337 328 Nowy Bra ńszczyk 210 234 Ojcowizna 102 108 Por ęba Koc ęby 397 391 Por ęba Średnia 435 428 Przyjmy 282 291 Stare Budy 199 197 Trzcianka 1112 1064 Tuchlin 252 234 Turzyn 754 749 Udrzyn 334 328 Udrzynek 375 371 RAZEM 8393 8349 Źródło: Urz ąd Gminy Bra ńszczyk
6.2. Struktura sieci osadniczej
W obr ębie granic administracyjnych gminy znajduj ą si ę 22 miejscowo ści. Średnia wielko ść wsi w gminie wynosi 379,5 osób. Najwi ęcej miejscowo ści w zalicza si ę do grupy, w której liczba mieszka ńców miejscowo ści nie przekracza 400 mieszka ńców – blisko warto ści średniej dla gminy. W nich koncentruje si ę 55% społeczno ści gminnej. Na analizowanym obszarze wyst ępuj ą tylko dwie miejscowo ści, których liczba mieszka ńców przekracza 1000 (Bra ńszczyk i Trzcianka). W nich koncentruje si ę 26% zamieszkuj ących gmin ę.
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Tabela 5. Sie ć osadnicza gminy Bra ńszczyk. Wyszczególnienie Ilo ść miejscowo ści Udział % Ilo ść mieszka ńców Udział % < 100 mieszk. 0 0 0 0 101 – 200 mieszk. 3 14 498 6 201 – 400 mieszk. 14 64 4113 49 401 – 600 mieszk. 2 9 836 10 601 – 1000 mieszk. 1 4 749 9 > 1001 mieszk. 2 9 2153 26 8349 ogółem 22 100 100 (III kw. 2005r.) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy
6.3. G ęsto ść zaludnienia
Gęsto ść zaludnienia dla gminy wynosi 50,4 os./km 2, podczas gdy w województwie na km 2 przypadaj ą 144,7 osoby.
6.4. Dynamika zmiany liczby ludno ści
Na przestrzeni pi ęciu ostatnich lat zauwa Ŝyć mo Ŝna, Ŝe do roku 2003 mieli śmy do czynienia z nieznacznym, ale stałym wzrostem liczby ludno ści gminy. Tendencja ta załamała si ę w roku 2004, kiedy nast ąpił spadek liczby mieszka ńców w stosunku do roku poprzedniego.
Tabela 6. Zmiana liczby ludno ści. Rok Liczba ludno ści 2000 2001 2002 2003 2004 ogółem 8439 8466 8495 8501 8463 męŜ czy źni 4213 4231 4250 4260 4225 kobiety 4226 4235 4245 4241 4238 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 31.XII.2004 r.
6.5. Struktura wiekowa ludno ści
Najliczniejsz ą grup ę wiekow ą w gminie Bra ńszczyk tworz ą osoby w wieku produkcyjnym - stanow ą one 63,3%. Drug ą grup ą s ą osoby znajduj ące si ę w wieku
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk przedprodukcyjnym i stanow ą one 23,5% społeczno ści gminnej. Podobnie sytuacja przedstawia si ę w województwie mazowieckim gdzie rysuje si ę znaczna dysproporcja pomi ędzy grupami osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym.
Tabela 7. Ludno ść według grup wieku.
Gmina Bra ńszczyk Grupa wiekowa Województwo mazowieckie ogółem % męŜ czy źni % kobiety % ogółem % męŜ czy źni % kobiety % Wiek przedprodukcyjny 2002 23,7 994 23,5 1008 23,8 1036343 20,1 530946 21,5 505397 18,9 Wiek produkcyjny 4877 57,6 2676 63,3 2201 51,9 3248829 63,1 1654864 67,0 1593965 59,5 Wiek poprodukcyjny 1584 18,7 555 13,1 1029 24,3 860825 16,7 282983 11,5 577842 21,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
Wykres 2. Struktura wiekowa ludno ści w gminie Bra ńszczyk.
70,0
60,0 gmina Bra ńszczyk województwo mazowieckie 50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0 Wiek Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny przedprodukcyjny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
6.6. Przyrost naturalny
Ujemny przyrost naturalny utrzymuje si ę w gminie Bra ńszczyk od roku 2000. Zauwa Ŝyć mo Ŝna jednak, Ŝe w roku 2004 po dwuletniej tendencji wzrostowej warto ść przyrostu naturalnego zmalała (w kierunku zera). Na taki stan rzeczy wpływ wywarła liczba urodze ń Ŝywych, która w roku 2004 znacznie wzrosła w odniesieniu do okresu poprzedniego. W tym samym czasie liczba zgonów utrzymywała si ę na stałym poziomie zbli Ŝonym do warto ści 100.
2 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Tabela 8. Przyrost naturalny w gminie Bra ńszczyk. Rok Ruch naturalny 2000 2001 2002 2003 2004 Urodzenia Ŝywe 97 93 73 69 87 męŜ czy źni 50 40 43 32 39 kobiety 47 53 30 37 48 Zgony 110 101 99 116 116 męŜ czy źni 63 53 50 70 64 kobiety 47 48 49 46 52 Przyrost naturalny -13 -8 -26 -47 -29 męŜ czy źni -13 -13 -7 -38 -25 kobiety 0 5 -19 -9 -4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
W województwie mazowieckim wska źnik przyrostu naturalnego przyjmował coraz wi ększe warto ści (ujemne) do roku 2003. Na koniec roku 2004 odnotowano niemal 50% zmniejszenie warto ści przyrostu naturalnego z -5933 do -2941. Zło Ŝył si ę na to jednoczesny wzrost liczby urodze ń i spadek liczby zgonów. W przypadku gminy Bra ńszczyk zmiana wska źnika przyrostu naturalnego w ostatnim roku kształtowana była jedynie przez rosn ącą liczb ę urodze ń Ŝywych.
Tabela 9. Przyrost naturalny w województwie mazowieckim. Rok Ruch naturalny 2000 2001 2002 2003 2004 Urodzenia Ŝywe 48152 47176 46410 46600 48366 Zgony 52063 51401 51080 52533 51307 Przyrost naturalny -3911 -4225 -4670 -5933 -2941 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
6.7. Migracje
Bilans liczby ludno ści napływaj ącej i odpływaj ącej z gminy Bra ńszczyk jest dodatni.
Tabela 10. Saldo migracji.
2000 2001 2002 2003 2004 Saldo Saldo Saldo Saldo Napływ Odpływ Napływ Odpływ Napływ Odpływ Napływ Odpływ Napływ Odpływ Saldo migracji migracji migracji migracji migracji 126 90 36 82 53 29 64 68 - 4 138 74 64 94 63 31 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Bra ńszczyk
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
6.8. Zasoby mieszkaniowe
Na przestrzeni ostatnich kilku lat obserwuje si ę w gminie Bra ńszczyk wzrost liczby mieszka ń. Zjawisko to przekłada si ę na wzrost jako ści Ŝycia mieszka ńców i zaobserwowa ć je mo Ŝna w spadku liczby osób przypadaj ących na jedn ą izb ę oraz rosn ącej liczbie m 2 powierzchni u Ŝytkowej przypadaj ących jedn ą osob ę. W województwie mazowieckim sytuacja przedstawia si ę bardzo podobnie.
Tabela 11. Zasoby mieszkaniowe.
Liczba osób Powierzchnia Liczba m2 Liczba Jednostka Rok Mieszkania Izby przypadaj ąca uŜytkowa w przypadaj ąca mieszka ńców na izb ę m2 na osob ę
2000 8439 2210 7510 1,12 146341 17,34 2001 8466 2216 7543 1,12 147201 17,39 Gmina Bra ńszczyk 2002 8495 2126 8560 0,99 179388 21,12 2003 8501 2413 9560 0,89 199352 23,45 2004 8463 2419 9589 0,88 200010 23,63 2002 5128623 1662798 5854011 0,88 7081773 1,38 Województwo mazowieckie 2003 5135732 1831859 6416099 0,80 121991274 23,75 2004 5145997 1851692 6490515 0,79 123816434 24,06 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
Średnia wielko ść mieszkania w gminie wzrosła od 66 m 2 w roku 2000 do 82 m 2 w roku 2004. Zauwa Ŝyć mo Ŝna równie Ŝ rosn ący standard mieszka ń przejawiaj ący si ę wzrostem liczby lokali mieszkalnych wyposa Ŝonych w urz ądzenia techniczne. Po roku 2002 w gminie nast ąpił spadek liczby mieszka ń wyposa Ŝonych w urz ądzenia techniczne. Od roku 2003 obserwujemy wzrost liczy bezwzgl ędnej wska źnika procentowego wyposa Ŝenia w urz ądzenia techniczne jednak rosn ąca liczba mieszka ń oddawanych do u Ŝytku sprawia, Ŝe wynik osi ągni ęty w 2004 roku jest ni Ŝszy ni Ŝ w roku 2002.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Tabela 12. Wyposa Ŝenie mieszka ń w urz ądzenia techniczne w gminie. Rok Urz ądzenia techniczne 2002 % 2003 % 2004 % wodoci ąg 2119 99,67 2135 88,48 2141 88,51 ust ęp spłukiwany 1522 71,59 1549 64,19 1555 64,28 łazienka 1580 74,31 1607 66,60 1613 66,68 centralne ogrzewanie 1236 58,14 1265 52,42 1271 52,54 gaz sieciowy 50 2,35 52 2,15 55 2,27 Ogółem liczba mieszka ń 2126 2413 2419 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
W porównaniu z sytuacj ą w województwie gmina Bra ńszczyk prezentuje si ę nie najgorzej. Jednak wska źniki osi ągni ęte w gminie s ą ni Ŝsze od wska źników osi ągni ętych w województwie. Najbardziej odstaj ącym wska źnikiem jest liczba mieszka ń wyposa Ŝonych w gaz sieciowy. W gminie zaledwie 2% mieszka ń posiada przył ączenie do sieci gazowej podczas gdy w województwie 59%.
Wykres 3. Wyposa Ŝenia mieszka ń w urz ądzenia techniczne w gminie i województwie.
100 90 80 Gmina 70 Bra ńszczyk 60 50 40 Województwo 30 mazowieckie 20 10 0 g ą p ę gaz ust sieciowy spłukiwany łazienka wodoci ogrzewanie centralne
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Pomimo wzrostu liczby mieszka ń, powi ększania si ę powierzchni u Ŝytkowej przypadaj ącej na osob ę standard wielu mieszka ń pozostawia wiele do Ŝyczenia. Z danych Narodowego Spisu Powszechnego (2002 rok) na terenie gminy 37% mieszka ń zostało wybudowanych pomi ędzy rokiem 1945 a 1970. W wielu mieszkaniach wyposa Ŝenie w urz ądzenia techniczne jest niepełne co obni Ŝa standard Ŝycia mieszka ńców i wywiera negatywny wpływ na środowisko.
6.9. Szkolnictwo
6.9.1. Wychowanie przedszkolne
Na terenie gminy Bra ńszczyk (2004) funkcjonuj ą dwa przedszkola gdzie uczy si ę 31 dzieci. Przedszkola mieszcz ą si ę we wsi Bra ńszczyk i Por ęba.
6.9.2. Szkolnictwo podstawowe
Na terenie gminy funkcjonuje 7 publicznych szkół podstawowych.
Tabela 13. Szkoły podstawowe. Ilo ść zatrudnionych Nazwa szkoły, miejscowo ść Liczba uczniów nauczycieli Zespół placówek o światowych we wsi 193 19 Bra ńszczyk – Szkoła Podstawowa Zespół Placówek O światowych we wsi Por ęba 143 10 Średnia – Szkoła Podstawowa Publiczna szkoła Podstawowa we wsi Trzcianka 83 10 Publiczna Szkoła Podstawowa we wsi Turzyn 56 8 Publiczna Szkoła Podstawowa we wsie Nowe 52 9 Budy Publiczna Szkoła Podstawowa we wsi 57 8 Knurowiec Publiczna Szkoła Podstawowa we wsi Białebłoto 133 10
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Na terenie gminy znajduj ą si ę: Szkoła Podstawowa Specjalna przy Szkole Podstawowej w Brańszczyku oraz Szkoła Podstawowa prowadzona przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Osiedla Dalekie-Tartak „SOSNA”.
6.9.3. Szkolnictwo gimnazjalne
W gminie Bra ńszczyk funkcjonuj ą dwa Publiczne Gimnazja zlokalizowane w Bra ńszczyku (255 uczniów) i Por ębie (135 uczniów).
6.10. Słu Ŝba zdrowia
W granicach administracyjnych gminy funkcjonuj ą trzy przychodnie lekarskie: w Bra ńszczyku, Por ębie i Białymbłocie. W zakresie lecznictwa specjalistycznego mieszka ńcy gminy mog ą skorzysta ć z placówek mieszcz ących si ę w Wyszkowie. Znajduje si ę tam m.in. szpital powiatowy. Ponadto w miejscowo ści Bra ńszczyk i Por ęba Średnia znajduj ą si ę dwie apteki.
6.11. Pomoc społeczna
W miejscowo ści Bra ńszczyk znajduje si ę Dom Pomocy Społecznej dla Osób Przewlekle Chorych oraz Dom Emeryta Zgromadzenia Ksi ęŜ y Orionistów. W miejscowo ści Nowa Wie ś znajduje si ę prywatny Dom Opieki „Ambrozja”.
6.12. Kultura
Z obiektów kulturalnych w gminie Bra ńszczyk znajduj ą si ę Gminny Dom Kultury oraz Biblioteka Publiczna i jej filie. Biblioteka mie ści si ę w miejscowo ści Bra ńszczyk za ś filie znajduj ące si ę w Białymbłocie, Por ębie, Trzciance i Turzynie. Na zasób bibliotek składa si ę 40244 woluminów. Na jednego mieszka ńca gminy przypada 4,7 woluminów. Z ksi ęgozbiorów w roku 2004 skorzystało 989 osób.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
6.13. Rynek pracy i bezrobocie
W gminie Bra ńszczyk w roku 2004 zatrudnionych było 515 osób. Stanowi to zaledwie 10,6 % osób znajduj ących si ę w wieku produkcyjnym. Kolejne 19,1 % stanowi ą osoby bezrobotne.
6.14. Rolnictwo
6.14.1 Struktura obszarowa gospodarstw
W strukturze obszarowej gospodarstw gminy Bra ńszczyk podobnie jak w województwie mazowieckim dominuj ą gospodarstwa o powierzchni od 2 – 10 ha. Mo Ŝna równie Ŝ zauwa Ŝyć, i Ŝ w województwie udział gospodarstw najmniejszych w ogólnej liczbie gospodarstw jest większy ni Ŝ w gminie Bra ńszczyk.
Tabela 14. Struktura obszarowa gospodarstw. Gmina Bra ńszczyk Województwo mazowieckie Powierzchnia 2002 2002 gospodarstw w ha Liczba Liczba gospodarstw % % gospodarstw 0 - mniej ni Ŝ 2 595 33,43 132696 36,49 2 - mniej niŜ 10 1090 61,24 166100 45,68 10 - mniej ni Ŝ 20 95 5,34 50060 13,77 20 - wi ęcej 7 0,39 14762 4,06 ogółem 1787 100 363618 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Powszechny Spis Rolny 2002
6.14.2. Struktura zasiewów
W strukturze zasiewów gospodarstw gminy Bra ńszczyk dominuj ą zbo Ŝa, które w roku 2002 uprawiane były na powierzchni ok. 2319 ha i stanowiły ok. 85% upraw ro ślinnych. Na kolejnym miejscu znalazły si ę uprawy ziemniaków, które stanowiły ok. 14% wszystkich upraw - uprawiano je na powierzchni ok. 376 ha. W województwie te same uprawy stanowiły odpowiednio ok. 61% i ok. 6% wszystkich upraw ro ślinnych.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Wykres 4. Struktura zasiewów w gminie.
14% 1%
85%
zbo Ŝe
ziemniaki
inne (str ączkowe jadalne, okopowe pastewne,warzywa gruntowe, truskawki)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Powszechny Spis Rolny 2002
6.14.3. Struktura hodowlana
Struktura hodowlana w gminie Bra ńszczyk wygl ąda podobnie jak w województwie. Dominuje pogłowie drobiu za ś na pozostałych miejscach ze znacz ącym udziałem w pogłowiu znajduj ą si ę bydło i krowy.
Tabela 15. Pogłowie zwierz ąt.
Gmina Bra ńszczyk Województwo mazowieckie Pogłowie zwierz ąt szt./100 szt. % szt./100 ha szt. % ha bydło 2475 6,1 34,3 912564 2,57 25,7 krowy 1622 4,0 22,5 525917 1,48 14,8 trzoda chlewna 2847 7,0 39,4 1992130 5,60 56,0 trzoda chlewna lochy 344 0,8 4,8 210965 0,59 5,9 konie 376 0,9 5,2 62758 0,18 1,8 owce 143 0,4 2,0 13563 0,04 0,4 kury 17324 42,6 240,0 23491259 66,06 660,6 kury nioski 15430 38,0 213,8 8334965 23,44 234,4 kozy 59 0,1 0,8 14634 0,04 0,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2002 r.
6.14.4. Mechanizacja rolnictwa
W gminie Bra ńszczyk w śród maszyn rolniczych dominuj ą ci ągniki. Na ka Ŝde 100 ha uŜytków rolnych przypada ich ok. 10. Pozostałe maszyny rolnicze wyst ępuj ą
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk na terenie gminy w niewielkich ilo ściach. W porównaniu z województwem mazowieckim gmina posiada podobne wska źniki. Mechanizacja w rolnictwie ma bardo du Ŝy wpływ na intensyfikacj ę produkcji. Pomimo, i Ŝ wska źniki gminy nie odbiegaj ą od wska źników w województwie to wida ć w obydwu przypadkach niedostateczn ą ilo ść maszyn rolniczych. W gminie Bra ńszczyk najbardziej widoczny jest brak kombajnów zboŜowych – uprawy gminy nastawione na zbo Ŝa (85%).
Tabela 16. Mechanizacja rolnictwa. Gmina Bra ńszczyk Województwo mazowieckie Powierzchnia Urz ądzenie średnio na Powierzchnia średnio na uŜytków szt. szt. 100 ha uŜytków rolnych 100 ha rolnych ci ągniki 768 9,96 189790 7,95 samochody ci ęŜ arowe 44 0,57 29410 1,23 kombajny zbo Ŝowe 7709 13 0,17 2387344 12984 0,54 kombajny ziemniaczane 21 0,27 14001 0,59 kombajny buraczane 0 0,00 1712 0,07 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Powszechny Spis Rolny 2002
Tabela 17. Zatrudnienie według sektora Rok 2000 2001 2002 2003 ogółem ogółem 719 432 533 515 męŜ czy źni 278 177 182 159 kobiety 441 255 351 356 sektor rolniczy ogółem 33 48 39 14 męŜ czy źni 28 40 32 10 kobiety 5 8 7 4 sektor przemysłowy ogółem 246 108 107 105 męŜ czy źni 149 75 73 73 kobiety 97 33 34 32 sektor usługowy razem ogółem 440 276 387 396 męŜ czy źni 101 62 77 76 kobiety 339 214 310 320 sektor usługowy - usługi rynkowe ogółem 112 78 65 62 męŜ czy źni 44 30 22 22 kobiety 68 48 43 40 sektor usługowy - usługi nierynkowe ogółem 328 198 322 334 męŜ czy źni 57 32 55 54 kobiety 271 166 267 280 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2005 r.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
W gminie najwi ęcej osób znalazło zatrudnienie w sektorze usługowym. Sektor ten zatrudnia 75% pracuj ących. Najmniej osób zatrudnionych jest w rolnictwie. W gminie o charakterze rolniczym niewielkie zatrudnienie w rolnictwie nale Ŝy tłumaczy ć tym, iŜ wielu mieszka ńców zajmuje si ę upraw ą ziemi na potrzeby własne.
Wykres 5. Zatrudnienie według sektora – 2004 r.
Sektor Sektor rolniczy przemysłowy 3% 20%
Sektor usługowy Sektor usługowy - usługi rynkowe - usługi 12% nierynkowe 65%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
W zatrudnieniu widoczna jest wyra źna dysproporcja pomi ędzy liczb ą zatrudnionych kobiet a liczb ą zatrudnionych m ęŜ czyzn. Zaledwie 1/3 zatrudnionych osób stanowi ą męŜ czy źni.
Wykres 6. Zatrudnienie według płci.
m ęŜ czy źni 31%
kobiety 69%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Na koniec roku 2004 w gminie zarejestrowanych było 449 podmiotów. Z czego 5% to podmioty sektora publicznego za ś 95%, podmioty sektora prywatnego. Najwi ęcej na terenie gminy Bra ńszczyk zarejestrowanych jest osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą.
Tabela 18. Jednostki zarejestrowane według sektorów. Rok 2000 2001 2002 2003 2004 Sektor publiczny jednostki ogółem 21 19 21 21 21 jednostki prawa bud Ŝetowego pa ństwowe i komunalne ogółem 9 17 19 19 19 przedsi ębiorstwa pa ństwowe 0 0 0 0 0 spółki prawa handlowego 1 1 1 1 1 spółki z udziałem kapitału zagranicznego 0 0 0 0 0 gospodarstwa pomocnicze 1 1 1 1 1 Sektor prywatny jednostki ogółem 363 397 425 431 428 osoby fizyczne 318 349 377 382 377 spółki prawa handlowego 6 6 6 7 7 spółki z udziałem kapitału zagranicznego 0 0 0 0 0 spółdzielnie 2 2 2 2 2 fundacje 1 1 1 1 1 stowarzyszenia i organizacje społeczne 10 11 11 12 13 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – 2004 r.
Najwa Ŝniejsze zakłady pracy: • Zakład Gospodarki Komunalnej, • Mazowieckie Przedsi ębiorstwo Przemysłu Drzewnego, • DALHURT – Wytwórnia Napojów Chłodz ących, • P.U.H.P. „FABEX” Mazowieckie Zakłady Przemysłu Drzewnego, • Stacje Paliw, • Piekarnia w Białymbłocie-Kobyla, • Wytwórnia mas bitumicznych w Trzciance, • Zajazd-Motel „Borowik”, • Piekarnia „WAWIE” w Bra ńszczyku.
W roku 2004 na terenie gminy bezrobotnych było 934 osoby (522 m ęŜ czyzn i 412 kobiet). W odniesieniu do roku poprzedniego liczba ta uległa zmniejszeniu.
3 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
7. Zagro Ŝenie bezpieczeństwa ludno ści i jej mienia
W południowej cz ęś ci gminy Bra ńszczyk wzdłu Ŝ rzeki Bug wyst ępuje zagro Ŝenie wyst ąpienia powodzi. Wynika ono z silnie meandruj ącego, nieuregulowanego charakteru koryta rzeki oraz jej wysokiego stopnia naturalno ści (liczne meandry, starorzecza, odnogi i wyspy). Amplituda wahania poziomu wód rzeki wynosi od 4 do 4,5 m. Najwy Ŝszy poziom wód wyst ępuje w miesi ącach marcu i kwietniu. Spowodowany jest wiosennymi roztopami. Najcz ęstsz ą bezpo średni ą przyczyn ą powodzi jest tworzenie si ę zatorów lodowych. W gminie Bra ńszczyk cz ęść budynków o środka wypoczynkowego w Tuchlinie oraz budynki poło Ŝone w Budach Starych na południe od drogi Budy Stare Tuchlin znajduj ą si ę w strefie płytkiego zalewu. Budynki poło Ŝone w miejscowo ści Nakieł, le Ŝą ce nad brzegiem Bugu znajduj ą si ę w strefie zalewu 5%, a pojedyncze zabudowanie le Ŝą ce w centrum tej miejscowo ści znajduj ą si ę w strefie zalewu 1%. Ponadto na terenie gminy wyst ępuj ą obszary osuwiskowe zlokalizowane w południowej cz ęś ci gminy. Pierwszy obszar znajduje si ę na południe od miejscowo ści Turzyn, drugi natomiast na południe od miejscowości Udrzyn.
8. Wyst ępowanie obszarów naturalnych zagro Ŝeń geologicznych
Na terenie gminy Bra ńszczyk nie wyst ępuj ą obszary naturalnych zagro Ŝeń geologicznych.
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
9. Uzbrojenie terenu, systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami.
9.1. Komunikacja drogowa (zał. nr 1a)
Tabela 19. Układ drogowy z uwzgl ędnieniem podziału administracyjnego i klas technicznych dróg Wg podziału L.p. Wg klas Odcinek administracyjnego Warszawa – Białystok – Suwałki – 1 Droga krajowa nr 8 S-8 Budzisko (granica pa ństwa) Por ęba (od drogi krajowej nr 8) – Brok – 2 Droga wojewódzka nr 694 G Ciechanowiec 3 Droga powiatowa nr 28527 Z Knurowiec – Długosiodło 4 Droga powiatowa nr 28530 Z Udrzynek – Udrzyn – Brok 5 Droga powiatowa nr 28531 Z Por ęba – Bra ńszczyk – Trzcianka Wyszków – Turzyn – Bra ńszczyk – Niemiry 6 Droga powiatowa nr 28533 L, Z (do drogi krajowej nr 8) 7 Droga powiatowa nr 28535 Z Jagiel – Porz ądzie – Obryte 8 Droga powiatowa nr 28532 L Por ęba – Udrzynek – Bra ńszczyk 9 Drogi gminne L, D Obszar gminy
Łączna długo ść dróg powiatowych na terenie gminy Bra ńszczyk wynosi 52,6 km. Nawierzchnia tych dróg jest bitumiczna. Wyj ątek stanowi droga powiatowa nr 28530 (Udrzynek – Udrzyn – Brok), gdzie na dwóch odcinkach o ł ącznej długo ści 3 km wyst ępuje nawierzchnia Ŝwirowa. Drogi gminne znajduj ące si ę w obr ębie granicy administracyjnej gminy Bra ńszczyk maj ą ł ączn ą długo ść 64,55 km. W przewa Ŝaj ącej cz ęś ci (71%) s ą to drogi o nawierzchni Ŝwirowo-gruntowej. Pozostałe (29%) posiada nawierzchni ę bitumiczn ą. Wska źnik g ęsto ści dróg twardych wynosi ok. 53 km/100 km 2. Z takim wynikiem gmina Bra ńszczyk plasuje si ę na pierwszym miejscu w powiecie wyszkowskim.
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
W obr ębie dróg w gminie Bra ńszczyk odbywa si ę ruch samochodów osobowych i ci ęŜ arowych. Najbardziej obci ąŜ ona jest droga krajowa nr 8, na której odbywa si ę ruch tranzytowy. Badanie ruchu kołowego na jej odcinku (Wyszków – Ostrów Mazowiecka) wykazało 10454 pojazdy samochodowe na dob ę. Procentowy udział poszczególnych pojazdów przedstawia si ę w nast ępuj ący sposób: samochody osobowe – 65%, samochody ci ęŜ arowe – 23%, autobusy – 2%.
9.2. Telekomunikacja
Teren gminy jest w cało ści stelefonizowany w oparciu o now ą sie ć telekomunikacyjn ą i cyfrow ą central ę w miejscowo ści Bra ńszczyk oraz koncentratory w Por ębie Średniej i Nowej Wsi obsługiwane przez firm ę telekomunikacyjn ą Multi Media z siedzib ą w Gdyni. W miejscowo ściach Por ęba-Koc ęby oraz Białebłoto-Kurza znajduj ą si ę maszty telefonii komórkowej.
9.3. Kolej
Przez fragment północno-zachodniej cz ęś ci gminy przebiega jednotorowa, zelektryfikowana linia kolejowa relacji Ostroł ęka – Wyszków – Tłuszcz – Warszawa. Przy linii kolejowej znajduje si ę stacja kolejowa w miejscowo ści Dalekie Tartak. Łączna długo ść linii kolejowych przebiegaj ących przez teren gminy wynosi 3,7 km. Jest to linia o znaczeniu lokalnym.
9.4. Komunikacja zbiorowa
W gminie z komunikacji zbiorowej dla mieszka ńców dost ępna jest komunikacja autobusowa (Pa ństwowe Przedsi ębiorstwo Komunikacji Samochodowej) i kolej. Komunikacja autobusowa (PPKS w Ostroł ęce Placówka Terenowa w Wyszkowie) zapewnia poł ączenie gminy z Ostrowi ą Maz., Wyszkowem, Warszawa i Ciechanowem. Ponadto gmin ę obsługuje PPKS w Ostrowi z Placówk ą Terenow ą w Broku i zapewnia przewozy na trasie Ostrów Mazowiecka oraz Ciechanowiec – Małkinia – Brok – Por ęba Wie ś – Wyszków.
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Kolej zapewnia przewozy pasa Ŝerskie na trasie Ostroł ęka – Wyszków – Warszawa. Przystanek na terenie gminy mie ści si ę w miejscowo ści Dalekie Tartak jednak ze wzgl ędu na poło Ŝenie (na uboczu) korzystaj ą z niego tylko mieszka ńcy tej miejscowo ści.
9.5. Gospodarka energetyczna
Gmina Bra ńszczyk w energi ę elektryczn ą zasilana jest ze stacji transformatorowo – rozdzielczej 220/110/15 kV zlokalizowanej w miejscowo ści Turzyn. Energia elektryczna rozdzielana jest i dostarczana z tej stacji za po średnictwem sieci elektroenergetycznej rozdzielczej średniego napi ęcia 15 kV wyposa Ŝonej w lokalne stacje transformatorowo - rozdzielcze 15/0,4 kV. Z tych stacji energia elektryczna trafia do indywidualnych odbiorców za po średnictwem miejscowych linii niskiego napi ęcia 380/220 V kablowych lub napowietrznych. Sie ć elektroenergetyczna (15kV) w gminie jest dobrze rozwini ęta i posiada rezerwy przepustowo ści elektrycznej zarówno sieci magistralnej jak i odgał ęź nej 15 kV oraz dostateczn ą ilo ści ą stacji transformatorowych 15/0,4 kV.
9.6. Gospodarka odpadami
Składowanie odpadów na terenie gminy Bra ńszczyk stanowi du Ŝy problem ze wzgl ędu na niebezpiecze ństwo zanieczyszczenia rozlegle wyst ępuj ących zasobów wód podziemnych. W zwi ązku z tym pojawia si ę potrzeba składowania odpadów poza granicami gminy. Mo Ŝliwe jest to poprzez zawarcie porozumie ń z gminami sąsiednimi. Gmina Bra ńszczyk nie posiada swojego składowiska odpadów. Na podstawie umów korzystała dotychczas ze składowiska zlokalizowanego w gminie Wyszków (składowisko Tumanek - funkcjonuje od roku 1973r.). Obecnie nieczysto ści stałe trafiaj ą na wysypiska w Ostroł ęce i Ostrowi Mazowieckiej za po średnictwem Miejskiego Przedsi ębiorstwa Komunalnego z Ostroł ęki działaj ącego na podstawie umów podpisanych z mieszka ńcami. W roku 2003 mieszka ńcy gminy wyprodukowali 2,3 tys. m 3 odpadów. Stanowiło to 3,21% odpadów wytworzonych w powiecie wyszkowskim.
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Na terenie gminy Bra ńszczyk w miejscowo ści Turzyn funkcjonuje firma zajmuj ąca si ę odzyskiem odpadów - S.J. PERSPEKTYWA Przedsi ębiorstwo In Ŝynieryjno-Budowlane i Recyklingu. Jego wydajno ść wynosi ok. 3000 Mt/rok. Przedsi ębiorstwo przetwarza pap ę odpadow ą a otrzymany w tym procesie produkt wykorzystywany jest przy budowie dróg.
9.7. Stopie ń uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej
Cały obszar Gminy Bra ńszczyk obj ęty jest sieci ą wodoci ągow ą. Sie ć funkcjonuje w oparciu o uj ęcia zlokalizowane w ni Ŝej zestawionych miejscowo ściach.
Tabela 20. Lokalizacja uj ęć wody.
L.p. Lokalizacja uj ęcia Miejscowo ści zaopatrywane przez uj ęcie 1 Trzcianka Trzcianka, Bra ńszczyk, Nowy Bra ńszczyk, Niemiry 2 Turzyn Turzyn, Turzyn (Kolonia), Ojcowizna Nowa Wie ś, Białebłoto, Stara Wie ś, Białebłoto Kobyla, 3 Białebłoto Białebłoto Kurza, Budykierz, Knurowiec 4 Nowe Budy Nowe Budy, Stare Budy, Przyjmy, Tuchlin 5 Udrzyn Udrzyn, Dudowizna, tereny rekreacyjne 6 Por ęba Średnia Por ęba Średnia, Por ęba Koc ęby, Udrzynek 7 Dalekie Tartak Dalekie Tartak
Woda na potrzeby mieszka ńców gminy czerpana jest z zasobów czwartorz ędowych. W wi ększo ści przypadków wymaga uzdatnienia ze wzgl ędu na ponadnormatywn ą zawarto ść Ŝelaza (wyj ątkiem s ą uj ęcia w Turzynie i Udrzynie). Łączna długo ść sieci wodoci ągowej na terenie gminy zwi ększyła si ę z 96,9 km w roku 2000 do 102,2 km w roku 2004. Według stanu na rok 2004 wykonanych było 2444 przył ączy. W miejscowo ściach Bra ńszczyk i Udrzynek znajduj ą si ę zbiorcze sieci kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalnie ścieków. Zbiorcze sieci kanalizacji wyst ępuj ą równie Ŝ w Por ębie Średniej i Por ębie – Koc ęby. W Bra ńszczyku znajduje si ę oczyszczalnia biologiczna typu BIOBLOK-Bis 90, o przepustowo ści nominalnej Q=220 m 3/d (max 310 m 3/d). Na terenie oczyszczalni znajduje si ę punkt zlewny dla ścieków dowo Ŝonych z szamb. Oczyszczalnia w Udrzynku wykonana została w oparciu o technologi ę mechaniczno – biologiczn ą o przepustowo ści nominalnej 120 m 3/d.
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Łączna długo ść sieci kanalizacyjnej na koniec roku 2004 wynosiła 12 km. W odniesieniu do roku poprzedniego nast ąpiło wydłu Ŝenie sieci o 4,5 km. Z sieci kanalizacyjnej w 2004 roku korzystały 1333 osoby, co stanowi niespełna 16% społeczno ści gminnej. W pozostałych cz ęś ciach gminy odprowadzanie nieczysto ści funkcjonuje w oparciu o osadniki gnilne, doły chłonne, ust ępy suche i zbiorniki typu szambo. Wody opadowe z gminy odprowadza si ę do gruntu lub do istniej ących cieków naturalnych i rowów melioracyjnych poprzez infiltracj ę powierzchniow ą, przydro Ŝne rowy odwadniaj ące i przez lokalne układy sieci kanalizacji deszczowej; Odbiornikami wód opadowych z obszaru gminy s ą rzeki: Bug, Tuchełka, Struga i system rowów melioracyjnych w ich zlewniach oraz wszystkie powierzchnie gruntów.
9.8. Sie ć gazowa
Obecnie na terenie gminy w zasi ęgu sieci gazowej znajduj ą si ę mieszka ńcy wsi Bra ńszczyk, Niemiry, Por ęba Średnia, Udrzynek, Por ęba – Koc ęby. Gaz doprowadzany jest z sieci średniego i niskiego ci śnienia powi ązanych z istniej ącą na terenie gminy stacj ą redukcyjno-pomiarow ą w Por ębie Średniej oraz Bra ńszczyku.
9.9. Energetyka cieplna
Mieszka ńcy gminy w energi ę ciepln ą zaopatrywani s ą za po średnictwem pieców indywidualnych i lokalnych kotłowni opalanych w ęglem, koksem, gazem b ądź olejem opałowym. Rozwini ęta w gminie sie ć gazowa stwarza mo Ŝliwo ść zwi ększania ilo ści podmiotów zasilanych energi ą ciepln ą pochodz ącą ze spalania gazu. Obecnie w sie ć gazow ą zaopatrzone s ą miejscowo ści: Bra ńszczyk, Niemiry, Por ęba Średnia, Udrzynek, Por ęba – Koc ęby.
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
9.10 Elektroenergetyka (zał. nr 1a)
Podstawowym źródłem zasilania w energi ę elektryczn ą dla gminy Bra ńszczyk jest istniej ąca stacja transformatorowo – rozdzielcza RPZ – „Turzyn”. Zasilanie w energi ę elektryczn ą odbywa si ę z istniej ącej sieci napowietrzno – kablowej średniego napi ęcia i niskiego napi ęcia. Przewiduje si ę dalsz ą rozbudow ę sieci średniego i niskiego napi ęcia. Przez obszar gminy przebiegaj ą nast ępuj ące linie elektroenergetyczne: • LN 15 kV • LN 110 kV • LN 220 kV
10. Dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie terenu, stan ładu przestrzennego oraz wymogi jego ochrony
Dotychczasowe przeznaczenie terenu jest nast ępstwem ustale ń obowi ązuj ących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk: • uchwalonego Uchwał ą Rady Gminy nr XXVII/166/2001 z dnia 30.03.2001 – ogłoszon ą w Dzienniku Urz ędowym Województwa Mazowieckiego nr 117 z dnia 08 VI 2001 r. p. 1561, • uchwalonego Uchwał ą Rady Gminy nr XXI/118/04 z dnia 10.09.2004 - ogłoszon ą w Dzienniku Urz ędowym Województwa Mazowieckiego nr 308/2004 z 16 XII 2004 r. p. 9567, • uchwalonego Uchwał ą Rady Gminy nr XXIII/137/04 z dnia 03.12.2004 – ogłoszon ą w Dzienniku Urz ędowym Województwa Mazowieckiego nr 313/2004 z dn21 XII 2004 r. p. 10248.
Zgodnie z obowi ązuj ącymi planami grunty w gminie Bra ńszczyk przeznaczone s ą pod: • Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (oznaczone na rysunku planu symbolem MN)
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
• Tereny zabudowy mieszkaniowej siedliskowej i jednorodzinnej (oznaczone na rysunku planu symbolem MN/MR) • Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i letniskowej (oznaczone na rysunku planu symbolem MN/ML) • Tereny zabudowy letniskowej (oznaczone na rysunku planu symbolem ML) • Tereny zabudow ę mieszkaniowej jednorodzinnej i usług (oznaczone na rysunku planu symbolem MN/U) • Tereny zabudow ę mieszkaniowej jednorodzinnej i usług (oznaczone na rysunku planu symbolem U/MN) • Tereny usług administracji (oznaczone na rysunku planu symbolem UA) • Tereny usług kultury (oznaczone na rysunku planu symbolem UK) • Tereny usług o światy (oznaczone na rysunku planu symbolem UO) • Tereny usług zwi ązanych z obsług ą komunikacji (oznaczone na rysunku planu symbolem U/KS) • Tereny usług i drobnej wytwórczo ści (oznaczone na rysunku planu symbolem U) • Tereny usług i usług rzemiosła oraz drobnej wytwórczo ści (oznaczone na rysunku planu symbolem U/P) • Tereny urz ądze ń elektroenergetycznych (oznaczone na rysunku planu symbolem EE) • Tereny oczyszczalni ścieków (oznaczone na rysunku planu symbolem NO) • Tereny rolne (oznaczone na rysunku planu symbolem RP) • Tereny zieleni parkowej (oznaczone na rysunku planu symbolem ZP) • Tereny cmentarzy (oznaczone na rysunku planu symbolem ZC) • Tereny le śne (oznaczone na rysunku planu symbolem LS) • Tereny zieleni niskiej w dolinach rzecznych stanowi ące ci ągi ekologiczne (oznaczone na rysunku planu symbolem ZN) • Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (oznaczone na rysunku planu symbolem MN) • Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z dopuszczeniem działalno ści usługowej nieuci ąŜ liwej (oznaczone na rysunku planu symbolem MN/UR) • Tereny zabudowy zagrodowej (oznaczone na rysunku planu symbolem MR)
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
• Tereny zabudowy letniskowej (oznaczone na rysunku planu symbolem ZR) • Tereny rzemiosła uci ąŜ liwego (oznaczone na rysunku planu symbolem UR) • Tereny rzemiosła uci ąŜ liwego z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej dla wła ściciela warsztatu (oznaczone na rysunku planu symbolem UR/MN) • Tereny handlu z dopuszczeniem zabudowy z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej dla wła ściciela (oznaczone na rysunku planu symbolem UH/MN) • Tereny urz ądze ń obsługi turystyki wodnej (oznaczone na rysunku planu symbolem UT) • Tereny sezonowej obsługi turystycznej (oznaczone na rysunku planu symbolem UTS) • Teren obsługi turystyki zmotoryzowanej i usług gastronomicznych (oznaczone na rysunku planu symbolem UG) • Tereny komunikacji (oznaczone na rysunku planu symbolem DP) • Tereny usług zdrowia (oznaczone na rysunku planu symbolem UZ) • Tereny oczyszczalni ścieków (oznaczone na rysunku planu symbolem NO) • Tereny usług o światy (oznaczone na rysunku planu symbolem UO) • Tereny przeznaczone do zalesienia (oznaczone na rysunku planu symbolem Zz)
Warunki zabudowy okre ślone s ą ustaleniami obowi ązuj ących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy. W tej kwestii plany ustalaj ą mi ędzy innymi obowi ązek: • Zagospodarowywania terenu i kształtowania zabudowy w sposób umo Ŝliwiaj ący bezkolizyjne korzystanie dla osób niepełnosprawnych • Lokalizowania ogrodze ń a Ŝurowych maks. wysoko ści 1,8 m z dopuszczeniem ogrodze ń na podmurówce o nieprzekraczalnej wysoko ści 60 cm, bezpo średnio w liniach rozgraniczaj ących dróg, z zakazem realizacji pełnych ogrodze ń oraz ogrodze ń na podmurówce z prefabrykatów betonowych w cz ęś ci frontowej działki na terenach budownictwa mieszkaniowego • Rozwi ązania potrzeb parkingowych wynikaj ących ze sposobu u Ŝytkowania działki lub zespołu działek w granicach nieruchomo ści obj ętych inwestycj ą, z wył ączeniem terenu znajduj ącego si ę w liniach rozgraniczaj ących dróg
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
• Na terenach przewidywanych do zabudowy o przeznaczeniu podstawowym mieszkalnym oraz na terenach do zabudowy o funkcji u Ŝyteczno ści publicznej nale Ŝy przewidzie ć stosowne przedsi ęwzi ęcia w zakresie obrony cywilnej • Uwzgl ędnienia w podpiwniczeniach obiektów u Ŝyteczno ści publicznej oraz zakładach pracy, szczególnie zlokalizowanych wzdłu Ŝ głównych ci ągów komunikacyjnych, pomieszcze ń konstrukcji odpornej na zagruzowanie z mo Ŝliwo ści ą adaptowania ich w sytuacji szczególnej na ukrycie lub zast ępcze budowle ochronne dla ludno ści • Nieprzekraczalne linie zabudowy dla poszczególnych klas dróg na terenach wolnych od zabudowy, przeznaczonych do zabudowy Osadnictwo w gminie Bra ńszczyk koncentruje si ę głównie w jej południowo-zachodniej i wschodniej cz ęś ci. W tych obszarach skupia si ę wi ększo ść miejscowo ści i mieszka ńców gminy. Układ osadniczy gminy wynika z wyst ępowania rozległych kompleksów le śnych (fragment Puszczy Białej) w północnej cz ęś ci gminy – niespełna 50% powierzchni.
W przestrzeni gminy mo Ŝna wyró Ŝni ć nast ępuj ące obszary:
• DOLINA BUGU ” – obszar zlokalizowany jest wzdłu Ŝ południowej granicy gminy. Są to tereny praktycznie niezagospodarowane, charakteryzuj ące si ę wysokim stopniem naturalno ści. Okresowo zalewane przez wody Bugu. Nie nadaj ą si ę do zabudowy. Ze wzgl ędu na wysokie walory przyrodnicze obszar obj ęto prawn ą form ą ochrony – „NATURA 2000”,
• „KOMPLEKSY LE ŚNE ” – najwi ększa powierzchniowo struktura, zlokalizowana głównie w północnej i środkowej cz ęś ci gminy. Kompleksy le śne tworz ące struktur ę wchodz ą w skład Puszczy Białej i odznaczaj ą si ę wysokimi walorami przyrodniczymi. Ze wzgl ędu na wysokie walory przyrodnicze obszar obj ęto prawn ą form ą ochrony – „NATURA 2000”,
• „PAS DROGI KRAJOWEJ NR 8” – jest to pas dziel ący gmin ę na dwie niemal równe cz ęś ci. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 29 wrze śnia 2001 r. w sprawie ustalenia sieci autostrad, dróg ekspresowych oraz dróg o znaczeniu obronnym (Dz.U. 2001 r. Nr 120 poz. 1283 z póz. zm.) droga krajowa zostanie przebudowana i dostosowana do parametrów drogi ekspresowej. Droga ta stanowi bardzo istotny czynnik stymuluj ący rozwój
4 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
gospodarczy terenów, przez które przechodzi. W okolicach w ęzłów przewiduje si ę lokalizacj ę wielu usług – obsługa ruchu, gastronomia, motele, zajazdy itp.,
• „TERENY ZABUDOWANE ” – główne skupiska zabudowy znajduj ą si ę w południowej cz ęś ci gminy – wzdłu Ŝ doliny Bugu, gdzie mie ści si ę równie Ŝ ośrodek gminny – wie ś Bra ńszczyk oraz w północnej cz ęś ci - zwarty zespół kilku wsi.
Dominuj ącą funkcj ą w miejscowo ściach zlokalizowanych w gminie jest zabudowa zagrodowa oraz jednorodzinna. W o środku gminnym natomiast przewa Ŝaj ącą jest funkcja mieszkaniowa jednorodzinna. Zabudowa usługowa gminy koncentruje si ę przede wszystkim w Bra ńszczyku oraz w Por ębie Średniej i Por ębie Koc ęby. W miejscowo ściach tych zlokalizowane s ą równie Ŝ pozarolnicze działalno ści gospodarcze. Ponadto w zabudowie gminy w okolicach miejscowo ści Bra ńszczyk, Udrzyn, Dudowizna oraz Tuchlin wyst ępuje funkcja letniskowa.
Obr ęb Wyst ępuj ące funkcje Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, zabudowa usługowa, Bra ńszczyk zabudowa letniskowa, ziele ń parkowa, ziele ń nieurz ądzona, tereny rolne, zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Turzyn ziele ń nieurz ądzona. Ojcowizna Zabudowa zagrodowa, tereny rolne. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, mieszkaniowa, Trzcianka usługowa, usługowo przemysłowa, letniskowa. Tereny rolne oraz ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Niemiry ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Przyjmy ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Nowy Bra ńszczyk tereny zieleni nieurz ądzonej. Zabudowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, ziele ń Stare Budy nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, usługowa. Tereny Nowe Budy rolne oraz zieleni nieurz ądzonej.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, zabudowa Tuchlin letniskowa. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, zabudowa Udrzyn letniskowa. Tereny rolne oraz zieleni nieurz ądzonej. Udrzynek Zabudowa mieszkaniowa zagrodowa, usługi, ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Por ęba Średnia ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny Por ęba Koc ęby przemysłowe, rolne, ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, zabudowa Dudowizna letniskowa, tereny rolne, ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, usługowa. Tereny Knurowiec rolne, ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, ziele ń Budykierz nieurz ądzona, tereny rolne. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Białebłoto – Kurza ziele ń nieurz ądzona. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Nowa Wie ś ziele ń nieurz ądzona. Białebłoto – Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Kobyla ziele ń nieurz ądzona. Białebłoto – Stara Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna zagrodowa, tereny rolne, Wie ś ziele ń nieurz ądzona. Dalekie Tartak Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny przemysłowe.
Tereny zurbanizowane na obszarze gminy Bra ńszczyk wyst ępuj ą głównie w południowo-zachodniej i wschodniej cz ęś ci gminy. Głównym o środkiem jest Bra ńszczyk – siedziba władz gminy. Charakterystyczn ą cech ą miejscowo ści poło Ŝonych w gminie Bra ńszczyk jest układ zabudowy zwany ulicówk ą (jednorodna wie ś o zwartej zabudowie po obu stronach drogi). W zwi ązku z tym funkcjonalne wyodr ębnianie obszarów skupiaj ących zwart ą zabudow ę nie ogranicza si ę do wskazania poszczególnych wsi. W takim kontek ście wyró Ŝni ć mo Ŝna trzy nast ępuj ące obszary koncentracji zabudowy: zabudowa południowej i środkowej cz ęś ci gminy, zabudowa wschodniej cz ęś ci gminy oraz zabudowa północnej cz ęś ci gminy. Utrzymanie dotychczasowego sposobu rozwoju zabudowy wzdłu Ŝ ulic we wsi
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
Bra ńszczyk spowoduje wzrost odległo ści nowych budynków od istniej ącego centrum miejscowo ści i b ędzie skutkowało zmniejszeniem funkcjonalno ści. W zwi ązku z tym powinno si ę d ąŜ yć do skupienia zabudowy wokół centrum. W gminie Bra ńszczyk wyznaczy ć mo Ŝna dwa o środki b ędące biegunami oddziaływania na pozostałe miejscowo ści. Najwi ększ ą stref ą oddziaływania charakteryzuje si ę o środek gminny – Bra ńszczyk. Obejmuje on swoim oddziaływaniem wi ększo ść miejscowo ści w gminie. Drugi biegun stanowi ą: Por ęba Średnia oraz Por ęba Koc ęby. W strefie oddziaływania tych o środków znajduj ą si ę: Udrzynek, Udrzyn, Dudowizna oraz Tuchlin.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
11. Potrzeby i mo Ŝliwo ści rozwoju gminy
Potrzeby i mo Ŝliwo ści rozwoju gminy Bra ńszczyk zostały sporz ądzone w oparciu o „Strategi ę Rozwoju Gminy Bra ńszczyk”.
11.1. Potrzeby
Podstawowym kierunkiem działania samorz ądu terytorialnego powinno by ć podnoszenie poziomu zaspokajania potrzeb bytowych ludno ści oraz stymulowanie rozwoju ekonomicznego, społecznego i kulturowego gminy. Kierunkiem działa ń władz gminy b ędzie nadrobienie zacofania cywilizacyjnego oraz przeciwdziałanie degradacji środowiska. Przedsi ęwzi ęcia, jakie czekaj ą na realizacj ę, składaj ą si ę na misj ę rozwoju gminy. Mo Ŝna je przedstawi ć w nast ępuj ący sposób:
Środowisko naturalne: • Zachowa ć istniej ące walory przyrodnicze gminy. • Zatrzyma ć degradacj ę jako ści wód powierzchniowych. • Odtworzy ć zasoby wodne w ramach „małej retencji”. • Konsekwentnie realizowa ć zalesienia, dolesienia i zadrzewienia.
Zagospodarowanie terenu: • Chroni ć historyczne układy urbanistyczne. • Wprowadzi ć ład przestrzenny na terenach rekreacyjnych gminy • Narzuci ć ramowe kanony architektoniczne nawi ązuj ące do regionalnych wzorów architektonicznych. • Ograniczy ć na terenach wiejskich wysoko ść wznoszonych budynków do dwóch kondygnacji. • Chroni ć i odbudowywa ć parki i układy zieleni na terenach zurbanizowanych.
Układ komunikacyjny: • Poprawi ć jako ść istniej ącej sieci drogowej układu gminnego. • Zarezerwowa ć tereny dla przebiegu nowych tras komunikacyjnych.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
• Zrealizowa ć ci ąg spacerowo – rekreacyjny i ście Ŝki rowerowe wzdłu Ŝ Bugu. • Uło Ŝyć chodniki wzdłu Ŝ dróg przebiegaj ących przez wsie. • Zrealizowa ć budow ę zatok na przystankach komunikacji publicznej. • Budowa ć parkingi w miejscach o zaawansowanych procesach urbanizacyjnych. • Wybudowa ć ście Ŝki rowerowe
Infrastruktura: • Rozbudowa ć systemy kanalizacji z lokalnymi oczyszczalniami ścieków. • Rozbudowa ć system sieci gazowej na terenie całej gminy. • Rozbudowa ć w miar ę potrzeb sieci wodoci ągowe. • Zmodernizowa ć zdekapitalizowane stacje uzdatniania wody.
Rozwój gospodarczy: • Rozwin ąć sektor usług. • Stymulowa ć rozwój mieszkalnictwa. • Rozwin ąć przemysł i „czyste” technologie. • Kreowa ć zrównowa Ŝony rozwój przy współpracy z s ąsiednimi gminami. • Promowa ć gmin ę i przyci ąga ć inwestorów. • Promowa ć agroturystyk ę. • Rozwin ąć komunikacj ę.
Infrastruktura społeczna: • Rozwin ąć baz ę sportow ą i rekreacyjn ą. • Stworzy ć kluby młodzie Ŝowe i świetlice środowiskowe. • Zlokalizowa ć infrastruktur ę dla rekreacji ogólnodost ępnej (trasy rowerowe, piesze, do jazdy konnej, miejsca biwakowe, parkingi, zaplecze gastronomiczne, przysta ń wodna na rzece Bug z placem widokowym). • Czyni ć starania o zapewnienie wła ściwej, zgodnej z europejskimi standardami opiek ą zdrowotn ą mieszka ńców gminy, • Utrzyma ć baz ę przedszkoln ą. • Zwi ększy ć stopie ń bezpiecze ństwa publicznego.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
• Ograniczy ć zasi ęg patologii społecznych. • Dba ć o dziedzictwo kulturowe regionu (konserwacja zabytków, wystawy etnograficzne, ochrona stanowisk archeologicznych). • Szerzy ć edukacj ę ekologiczn ą i poczucie odpowiedzialno ści za ochron ę przyrody.
11.2. Mo Ŝliwo ści
11.2.1. Uwarunkowania zewn ętrzne
Gmina Bra ńszczyk jest jedn ą z 325 gmin województwa mazowieckiego, poło Ŝona w północno-wschodniej jego cz ęś ci. Ze wzgl ędu na blisko ść Warszawy podlega ona wielokierunkowym oddziaływaniom zewn ętrznym. Szczególnie stosunkowo niewielka odległo ść od Warszawy – ogromnej aglomeracji miejskiej – powinna mie ć znacz ący wpływ na kierunki jej rozwoju. Główne cele strategii rozwoju kraju, które Polska ma szans ę zrealizowa ć wynikaj ą z powstania nowego ładu polityczno – gospodarczego w Europie.
Są to:
••• zapewnienie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, ••• zapewnienie postępu cywilizacyjnego kraju i ukształtowanie dojrzałego systemu demokracji i gospodarki.
Wst ępna koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju zakłada, Ŝe województwo mazowieckie jest jednym z sze ściu, które ma przej ąć ci ęŜ ar oŜywienia gospodarczego kraju. Aglomeracja warszawska w perspektywie utrzyma dominacj ę w systemie osadniczym kraju i stworzy w ęzeł pasm o najwy Ŝszej aktywno ści. Warszawa powinna sta ć si ę w przyszło ści nowoczesn ą metropoli ą europejsk ą. Na obszarze województwa mazowieckiego powstanie centrum kształtuj ące krajowy system obszarów chronionych, którego jednym z wa Ŝnych elementów b ędą korytarze ekologiczne powi ązane z dolinami Wisły, Narwi i Bugu.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
W wymiarze regionalnym za nadrz ędny cel strategiczny uznaje si ę zapewnienie harmonijnego rozwoju Warszawy i pozostałych obszarów Mazowsza.
Województwo mazowieckie zajmuje czołow ą pozycj ę w kraju pod wzgl ędem osi ągni ętego poziomu rozwoju gospodarczego. Charakteryzuje je:
••• niewystarczaj ący do potrzeb poziom infrastruktury technicznej, ••• słabo rozwini ęty rynek nieruchomo ści (z wył ączeniem Warszawy), ••• brak obiektów i terenów do organizowania targów i wystaw w du Ŝej skali (z wył ączeniem Warszawy), ••• wysokie ceny gruntów budowlanych, przeci ętne warunki mieszkaniowe (aglomeracja warszawska), ••• mierne warunki dla rekreacji i wypoczynku.
Z przeprowadzonych analiz społeczno-gospodarczego rozwoju gminy Bra ńszczyk wynika, Ŝe rekomendowane s ą nast ępuj ące typy inwestycji:
• rozwój infrastruktury technicznej, • rozwój usług u Ŝyteczno ści publicznej, • rozwój rekreacji indywidualnej – zespołów działek i domów rekreacyjnych, daj ących zysk z podwy Ŝszonego podatku i powszechnie dost ępnej do odpłatnego korzystania daj ącej dochód od prowadzonej działalno ści gospodarczej,
Szanse rozwoju wielofunkcyjnego gminy Bra ńszczyk nale Ŝy oceni ć jako stosunkowo wysokie. Kierunek ten aktywizuje lokaln ą społeczno ść do tworzenia nowych miejsc pracy najbardziej spokrewnionych z zawodem rolnika: produkcj ą Ŝywno ści najwy Ŝszej jako ści, przetwórstwem rolno – spo Ŝywczym, agroturystyk ą, marketingiem Ŝywno ści ekologicznej, rzemiosłem.
11.2.2. Uwarunkowania wewn ętrzne
Kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego mieszka ńców gminy Bra ńszczyk, zwi ązane s ą ze znacznymi ograniczeniami terenowymi zwi ązanymi z warunkami naturalnymi środowiska. Na terenie gminy wyst ępuj ą znaczne obszary, na których powinno si ę ogranicza ć działalno ści inwestycyjnej: 5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
••• obszar doliny Bugu, ••• lasy, ••• gleby mineralne klasy III – IV, ••• obszary zmeliorowane, ••• ci ągi infrastruktury – gazoci ągi i linie energetyczne ze strefami, ••• stanowiska archeologiczne wci ągni ęte do rejestru zabytków oraz inne stanowiska.
12. Zadania słu Ŝą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego: Wśród zada ń o znaczeniu ponadlokalnym na terenie gminy znalazły si ę: o Droga krajowa nr 8 relacji Warszawa – Białystok – Suwałki – Budzisko (granica pa ństwa) – planowane podniesienie rangi do drogi ekspresowej o podwy Ŝszonym standardzie S8 – stanowi ona wypełnienie europejskiego korytarza transportowego K I postulowanego w Koncepcji Systemu Transportowego Województwa. Korytarz K I jest to jeden z postulowanych korytarzy europejskich z mi ędzynarodowym w ęzłem drogowo-kolejowym oraz lotniczym w Warszawie.
Ponadto w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego: o wskazano układy ruralistyczne miejscowo ści Bra ńszczyk, Tuchlin, Turzyn i Udrzyn jako cenne i postuluje si ę obj ęcie ich ochron ą prawn ą, o obszar Puszczy Białej uznany został jako cenny kulturowo krajobraz - postulowany do obj ęcia prawn ą ochron ą, o dolina rzeki Bug postulowana została do uwzgl ędnienia w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju jako obszar wielofunkcyjny, o wskazano gmin ę Bra ńszczyk do wdra Ŝanie programów rolno środowiskowych, o gmina została zakwalifikowana jako obszar zagro Ŝony powodzi ą – postuluje si ę podj ęcie działa ń maj ących na celu zmniejszenia skutków ewentualnej powodzi.
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bra ńszczyk
SPIS TABEL Tabela 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów...... 12 Tabela 2. U Ŝytki ekologiczne...... 15 Tabela.3. U Ŝytkowanie gruntów w gminie...... 22 Tabela 4. Ludno ść gminy – obr ęby...... 27 Tabela 5. Sie ć osadnicza gminy Bra ńszczyk...... 28 Tabela 6. Zmiana liczby ludno ści...... 28 Tabela 7. Ludno ść według grup wieku...... 29 Tabela 8. Przyrost naturalny w gminie Bra ńszczyk...... 30 Tabela 9. Przyrost naturalny w województwie mazowieckim...... 30 Tabela 10. Saldo migracji...... 30 Tabela 11. Zasoby mieszkaniowe...... 31 Tabela 12. Wyposa Ŝenie mieszka ń w urz ądzenia techniczne w gminie...... 32 Tabela 13. Szkoły podstawowe...... 33 Tabela 14. Struktura obszarowa gospodarstw...... 35 Tabela 15. Pogłowie zwierz ąt...... 36 Tabela 16. Mechanizacja rolnictwa...... 37 Tabela 17. Zatrudnienie według sektora ...... 37 Tabela 18. Jednostki zarejestrowane według sektorów...... 39 Tabela 19. Układ drogowy z uwzgl ędnieniem podziału administracyjnego i klas technicznych dróg 41 Tabela 20. Lokalizacja uj ęć wody...... 44
SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów w gminie Bra ńszczyk...... 12 Wykres 1a. Struktura u Ŝytkowania gruntów w województwie mazowieckim...... 13 Wykres 2. Struktura wiekowa ludno ści w gminie Bra ńszczyk...... 29 Wykres 3. Wyposa Ŝenia mieszka ń w urz ądzenia techniczne w gminie i województwie...... 32 Wykres 4. Struktura zasiewów w gminie...... 36 Wykres 5. Zatrudnienie według sektora – 2004 r...... 38 Wykres 6. Zatrudnienie według płci...... 38
5 Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego