Jozef De Beenhouwer
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
deSingeldeSingeldeSingeldeSingel do 6 feb 2014 Blauwe zaal Grote podia Jozef De Beenhouwer inleiding Rudy Tambuyser | 19.15 uur | Blauwe foyer begin 20 uur | pauze omstreeks 20.50 uur | einde omstreeks 22 uur piano 2013-2014 Ralph van Raat lecture recital wo 16 okt 2013 Duo Koroliov do 17 okt 2013 Alexander Melnikov za 26 okt 2013 Marc-André Hamelin wo 6 nov 2013 Juho Pohjonen wo 4 dec 2013 Alexander Melnikov publieke masterclasses ma 6 tem. wo 8 jan 2014 Alexander Melnikov lecture recital do 9 jan 2014 Paul Lewis wo 15 jan 2014 Jozef De Beenhouwer do 6 feb 2014 teksten programmaboekje Rudy Tambuyser coördinatie programmaboekje deSingel, Eveline Heylen Dit concert wordt opgenomen door Klara en uitgezonden op woe 5 maart om 20 uur in het programma Klara Live. Jozef De Beenhouwer piano Robert Schumann (1810-1856) Drei Fantasiestücke, opus 111 11’ Sehr rasch, mit leidenschaftlichem Vortrag Ziemlich langsam Kräftig und sehr markiert Kreisleriana, opus 16 37’ Äußerst bewegt Sehr innig Sehr aufgeregt Sehr langsam Sehr lebhaft Sehr langsam Sehr rasch in Schnell und spielend Gelieve uw GSM uit te schakelen. pauze De inleidingen kan u achteraf beluisteren via www.desingel.be Selecteer hiervoor voorstelling | concert | tentoonstelling van uw keuze. Franz Schubert (1797-1828) Op www.desingel.be kan u uw visie, opinie, commentaar, appreciatie, … Sonate in Bes, D960 40’ betreffende het programma van deSingel met andere toeschouwers delen. REAGEER & WIN Selecteer hiervoor voorstelling | concert | tentoonstelling van uw keuze. Molto moderato Neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans om tickets Andante sostenuto te winnen. Scherzo: Allegro vivace con delicatezza - Trio Allegro ma non troppo Bij elk concert worden cd’s te koop aangeboden door ’t KLAverVIER, Kasteeldreef 6 | Schilde | +32 (0)3 384 29 70 | www.tklavervier.be Grand café deSingel open alle dagen 9 > 24 uur informatie en reserveren: +32 (0)3 237 71 00 | www.grandcafedesingel.be drankjes | hapjes | snacks | uitgebreid tafelen Robert, Franz en Jozef We ontvangen vanavond Jozef De Beenhouwer, en dat is een goede zaak. Nog te vaak - of voor te velen - werkt alleen nog maar het dragen van een naam die iets te openlijk in Vlaamse klei wortelt, een vermoeden van provincialiteit in de hand. Dat is als idee even verkeerd als het idiote devies “wat we zelf doen, doen we beter” dat Vlaanderen zich in een minder fraai verleden van de weeromstuit meende te moeten aanmeten. Maar goed, als ik de naam De Beenhouwer hoor, “word ik een beetje chauvinist, maar wel met reden”, zoals de betreurde Wannes Van de Velde zou zeggen. U moet bij gelegenheid eens een kijkje nemen op de webstek van de Schumann-Preis der Stadt Zwickau, meer bepaald naar de lijst van prijsdragers die de geboortestad van Robert Schumann (1810-1856) door de jaren heen heeft gehonoreerd. Het is best bevreemdend, tussen Svjatoslav Richter, Alfred Brendel, Elisso Wirssaladze, Nikolaus Harnoncourt en Dietrich Fischer-Dieskau de naam Jozef De Beenhouwer aan te treffen. De Beenhouwer is niet minder dan een internationale autoriteit als het op Schumann - en ook wel Clara Schumann, en Brahms, en welbeschouwd de westerse kunstmuziek van de hele romantische periode - aankomt. Niet alleen als weter, maar ook als speler. Het is dan ook een plezier hem vanavond te kunnen verwelkomen met twee zeer uiteenlopende werken van de Duitse meester: de ‘Kreisleriana’ opus 16, uit het voor Schumann zo wonderlijke jaar 1838, en de late ‘Drei Fantasiestücke’ opus 111. Voeg daarbij het feit dat deze beide meesterstukken (tenminste: voor liefhebbers van de muzikale koortscurve die Schumanns werken zo diep karakteriseert) het gezelschap krijgen van een onversneden mijlpaal uit de vroege Duitse romantiek, Schuberts (1797-1828) laatste klaviersonate D960, en we kunnen terecht hopen op een speciale avond. Een recitalprogramma exclusief aan Schubert en Schumann wijden is immers van de kant van De Beenhouwer niks minder dan een statement, in meerdere opzichten. Ten eerste: vanavond spreken we Duits. Weliswaar is dat geen duidelijke categorie - Schubert is lang geen Beethoven en Schumann lang geen Wagner; laten we de karikatuur dus zorgvuldig mijden. Niettemin is Schubert noch Schumann te begrijpen zonder zich Robert Schumann rekenschap te geven van hun moedertaal en de soort van sterke De meeslependheid van een film zegt niet noodzakelijk iets over culturele identiteit die daarmee, zeker in de negentiende eeuw, de werkelijkheid waarin de toeschouwers, nog nadromend, samenhing. terechtkomen. De enorme oplage waarin 'Het lijden van de jonge Ten tweede staat vanavond in het teken van de epische toewijding. Werther' destijds verscheen, zegt minder over de relatiepsychologie Schubert en Schumann zijn vertellers en dichters. Beiden schreven van destijds dan over de doeltreffendheid waarmee Goethe een in het liedgenre enkele van hun grootste meesterwerken, Schumann menselijke basissnaar wist te bespelen. was zelfs de zoon van een boekenboer en werd al heel jong door literatuur opgeslorpt. De koorts en de wispelturigheid die we bij Schumann aantreffen, Tenslotte heerst behalve de verteldrang vanavond ook de lyrische noch de langgerekte, lyrische gulheid die we bij Schubert zien, zijn te bevlogenheid. Schubert en Schumann zijn geen koele observators, vangen met het passe-partoutwoord romantiek. Ze zijn het uiteraard geen analytische verslaggevers van wat ze vertellen. Ze zijn erbij met historische factoren samenhangende peper en zout op wat men betrokken, ze maken er deel van uit, ze zijn… romantisch. door de eeuwen heen verbeelding, talent en vakmanschap heeft Het hoge, maar gevaarlijke woord is gevallen. Dat Schubert en genoemd. Schumann twee van de voornaamste vormgevers van de Duitse, Over romantiek kan je in historische zin spreken - onze twee Schu’s muzikale romantiek zijn, is evident. Wat dat precies betekent, is dat behoren ertoe, klaar - of in algemene categorieën, maar in geen minder. geval brengt de term ons veel bij over het wezen van een oeuvre. Romantiek, is dat zoals bij Schubert een kort leven van een geniale Hoe kunnen compleet verschillende imaginaire werelden zoals die lelijkerd, die volgens een van zijn zeldzame leraars alles “von Gott van Schuberts laatste sonate en Schumanns 'Kreisleriana' anders selber” had geleerd; die de pijn van het zijn verzoop in veel te grondige tegelijk archetypisch romantisch en toch zo verschillend, sterker nog: feestjes en veel te mooie zettingen van vaak veel te matige poëzie mekaars antipode zijn? van vrienden; die niet wist - ook niet altijd in zijn muziek - of hij zijn Bij Schubert vinden we eenvoudig materiaal dat in grote structuren biedermeierbiotoop moest omhelzen of verwerpen; die veel te jong een onvermoede spankracht ontwikkelt. Schuberts muziek is een syfilis opliep en nog veel meer te jong stierf? Is het dat, romantiek? soort van beweeglijke statica: een op papier triviale harmonische Of is het, zoals bij Schumann, een kort leven van een geniale malloot, alteratie kan de zenuwen tot het uiterste spannen, van een eindeloze die opgroeide met de beste literatuur van zijn tijd; die zich al te sterk cantilene heb je achteraf de indruk dat je haar vooraf al helemaal voor identificeerde met de personages van E.T.A. Hoffmann of Jean Paul, de geest had gehaald, zelfs in de meest radde passages krijg je als dichter wou worden maar het niet werd, hoewel; die pianist wou luisteraar niet de indruk, kinetisch op de proef te worden gesteld. worden maar zichzelf in zijn ijver verminkte; die een vrouw begeerde Schuberts meest trieste bladzijden behoren tot de sterkste uit de van wie hij dacht dat ze hem zou genezen, na een lange strijd met haar muziekgeschiedenis, maar worden nooit tranerig. Ze zijn menselijk vader eindelijk met haar mocht trouwen en daar misschien even, maar en herkenbaar, maar edel. Breekbaar, maar tegelijk tijdloos. Dat niet voor lang door genas - van syfilis, alweer zij, genees je niet; die is zeldzaam en vereist ambachtelijke koelheid, eerder dan de na onder meer een groteske zelfmoordpoging in de Rijn, 'im heiligen zenuwzwakte die nogal makkelijk met romantiek wordt geassocieerd. Strome', vanzelf stierf als middenveertiger. Is het dat, romantiek? Bij Schumann vinden we materiaal dat technisch gezien veel Natuurlijk niet. De levens van beide heren mogen zich vanuit hun ingewikkelder is. De alteratie kan bij hem maar nauwelijks een anekdotiek dan lenen tot een tearjerker, het valt te vermoeden dat gebeurtenis zijn - al is het korte lied ‘Am leuchtenden Sommermorgen’ ze voor hun tijd niet eens zo uitzonderlijk waren. Variërend van doffe een sprekende uitzondering - want ze maakt deel uit van zijn ellende over heel gewoontjes tot een occasionele piek van geluk. Van basisgrammatica. Zegt bij Schubert één noot soms alles, installeert het witte blad over hard labeur tot een pennenvrucht die in sommige Schumann vaak een sfeer of psychologische achtergrond met gevallen de tijd trotseert - wie weet. kluwens waarin de noot als dusdanig haar identiteit verliest - dat komt De romantiek begint, zoals altijd, wanneer de eerste noot weerklinkt. vaker voor, en in alle tijdvakken, bij componisten die ook instrumentale Of wanneer het licht uitgaat en je zintuigen zich spannen. Of wanneer virtuozen zijn of waren. Tegenover Schuberts breedvoerigheid, je de eerste bladzijde van een boek omslaat, nog twijfelend of je zeker in de sonates, zou men kunnen zeggen dat Schumann in het comfort van het gladgestreken blad verkiest, of de maagdelijke veel kortere entiteiten denkt, in koortsachtige vlagen, kernachtig onleesbaarheid.