Enigma Bez Tajemnic 85

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Enigma Bez Tajemnic 85 Enigma bez tajemnic 85. rocznica sukcesu polskich kryptologów redakcja naukowa Marek Grajek RECENZENT prof. dr hab. Lech Wyszczelski REDAKTOR PROWADZąCY Paweł Jaroniak REDAKTOR tecHNIcznY Mirosław Głodkowski KOreKTA Zespół PrOJEKT OKłADKI Aleksandra Bednarczyk © Copyright by Wydawnictwo Adam Marszałek © Copyright by Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Wszystkie prawa zastrzeżone. Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Żadna jej część nie może być reprodukowana jakimkolwiek sposobem – mechanicznie, elektronicznie, drogą fotokopii itp. – bez pisemnego zezwolenia wydawcy. Jeśli cytujesz fragmenty tej książki, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło Toruń 2020 ISBN 978-83-8180-382-3 Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości Wydawnictwo Adam Marszałek ul. Lubicka 44, 87-100 Toruń, tel. 56 664 22 35 e-mail: [email protected], www.marszalek.com.pl Drukarnia, ul. Warszawska 54, 87-148 Łysomice, tel.
Recommended publications
  • THE-POLISH-TRACE-Ebook.Pdf
    8 THE POLISH TRACE COMPOSED FROM COMMONLY AVAILABLE SOURCES BY LECH POLKOWSKI FOR IJCRS2017 FOREWORD It is a desire of many participants of conferences to learn as much as possible about the history and culture of he visited country and place and organizers try to satisfy this desire by providing excursions into attractive places and sites. IJCRS2017 also tries to take participants to historic sites of Warmia and Mazury and to show elements of local culture. As an innovation, we propose a booklet showing some achievements of Polish scientists and cryptographers, no doubt many of them are known universally, but some probably not. What bounds all personages described here is that they all suffered due to world wars, th efirst and the second. These wars ruined their homes, made them refugees and exiles, destroyed their archives and libraries, they lost many colleagues, friends and students but were lucky enough to save lives and in some cases to begin the career overseas. We begin with the person of Jan Czochralski, world famous metallurgist, discoverer of the technique of producing metal monocrystals `the Czochralski methode’ and inventor of duraluminum and the `bahnalloy’ who started his career and obtained its heights in Germany, later returned to Poland, became a professor at the Warsaw Polytechnical, played an important role in cultural life of Warsaw, lived in Warsaw through the second world war and the Warsaw Uprising of August-September 1944 and after the war was accused of cooperating ith occupying German forces and though judged innocent was literally erased from the public life and any information about him obliterated.
    [Show full text]
  • The Imagination Game Storia E Fantasia in the Imitation Game
    The Imagination Game storia e fantasia in The Imitation Game Cap. 2: Bletchley Park e Ultra Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 1/28 Bletchley Park e Ultra • Un’organizzazione poderosa • Bletchley Park • I luoghi, le strutture, le procedure • I meccanismi e gli appoggi • Il personale, le (tante) donne di BP • Ultra • Cos’era, come era nascosto • L’impatto sul conflitto, episodi e numeri Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 2/28 A lezione dai Polacchi • 1919, Biuro Szyfrów • Militari, Kowalewski, e matematici, Mazurkiewicz, Sierpiński, Leśniewski • Nel 1938 il 75% dei messaggi tedeschi intercettati era decifrato (Rejewski, Zygalski, Różycki) • Dopo il ’39 PC Bruno, Cadix, Boxmoor • In Inghilterra • Room40 (1914), GC&CS (1919), BP (1938) • Parigi (gennaio ’39), con Francesi e Polacchi • Pyry vicino Varsavia (luglio ’39) Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 3/28 Un posto strategico Bletchley Park - Gayhurst - Wavendon - Stanmore - Eastcote - Adstock Cambridge Banbury Letchworth Oxford London Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 4/28 Bletchley Park, 1942ca Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 5/28 Nel film, ci somiglia... Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 6/28 … ma non è Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 7/28 Il nume tutelare • 1941.10.21: Action this day! • In un momento di successo • Dopo una visita di Churchill • Le Bombe ci sono, mancano persone • Garanzie per i tecnici BTM • Personale per la catena • Intercettazione in grande • Risorse per una pesca industriale • Un po’ come “Echelon” Giovanni A. Cignoni – Progetto HMR 8/28 Il personale • Una grande industria • Da 9000 a 10000 persone, centinaia di macchine • Piuttosto stabile, circa 12000 nomi • Escluso l’indotto, fornitori e logistica • Reclutamento • Inizialmente diretto, da persona a persona • Poi attraverso controlli e selezioni metodiche • Soprattutto nell’ambito delle leve militari • Ma con un occhio anche ai civili Giovanni A.
    [Show full text]
  • Polska Myśl Techniczna W Ii Wojnie Światowej
    CENTRALNA BIBLIOTEKA WOJSKOWA IM. MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO POLSKA MYŚL TECHNICZNA W II WOJNIE ŚWIATOWEJ W 70. ROCZNICĘ ZAKOŃCZENIA DZIAŁAŃ WOJENNYCH W EUROPIE MATERIAŁY POKONFERENCYJNE poD REDAkcJą NAUkoWą DR. JANA TARCZYńSkiEGO WARSZAWA 2015 Konferencja naukowa Polska myśl techniczna w II wojnie światowej. W 70. rocznicę zakończenia działań wojennych w Europie Komitet naukowy: inż. Krzysztof Barbarski – Prezes Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie dr inż. Leszek Bogdan – Dyrektor Wojskowego Instytutu Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego mgr inż. Piotr Dudek – Prezes Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii gen. dyw. prof. dr hab. inż. Zygmunt Mierczyk – Rektor-Komendant Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego płk mgr inż. Marek Malawski – Szef Inspektoratu Implementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych Ministerstwa Obrony Narodowej mgr inż. Ewa Mańkiewicz-Cudny – Prezes Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych – Naczelnej Organizacji Technicznej prof. dr hab. Bolesław Orłowski – Honorowy Członek – założyciel Polskiego Towarzystwa Historii Techniki – Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk kmdr prof. dr hab. Tomasz Szubrycht – Rektor-Komendant Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte dr Jan Tarczyński – Dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego prof. dr hab. Leszek Zasztowt – Dyrektor Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk dr Czesław Andrzej Żak – Dyrektor Centralnego Archiwum Wojskowego im.
    [Show full text]
  • This Story Begins Sometime in the Early 1930S, When the Poles And
    XYZ Prof. Włodzimierz Zawadzki Institute of Physics, Polish Academy of Sciences [email protected] Mathematicians are important, and not just in wartime. his story begins sometime in the early 1930s, developing programmable computers. Knox informed when the Poles and the French first took an Turing about the progress made by the Poles, and Tur- T interest in breaking the code generated by the ing built a sophisticated machine of his own that was Enigma encryption machines. The Enigma was a Ger- capable of cracking the increasingly complex Wehr- man-made electro-mechanical device that looked a bit macht codes. In a nod to the Polish pioneers, Turing like a typewriter with little lights, and prior to WWII too called his device “the bomb.” Despite the urgings they were available commercially. The decision to of British intelligence, Bertrand was reluctant to get crack the Enigma code proved far-sighted when the the Polish team out of Nazi-occupied France and into machines underwent a complex and classified rede- Bletchley Park. The team ended up in southern France sign for military purposes in the run-up to the war. and, at one point, in North Africa. Despite their con- Codebreaking challenges had earlier been handled tinuing insights, the Polish team’s direct contribution by linguists, but the Enigma’s rotor-encrypted codes to the breaking of the Enigma code diminished. required codebreakers with a mathematical back- When the United States joined the war, one of the ground. The Polish Cipher Bureau, an intelligence out- most difficult aspects of Enigma decryption focused fit located near Warsaw, set up a task force consisting on the communications of the German U-boat fleet, of Marian Rejewski, Henryk Zygalski and Jerzy Róży- which harassed American supply convoys crossing cki.
    [Show full text]
  • Ces Polonais Qui Ont Décrypté Enigma
    8 HISTOIRE VIVANTE LA LIBERTÉ VENDREDI 2 DÉCEMBRE 2011 Ces Polonais qui ont décrypté Enigma GUERRE MONDIALE • Les Renseignements polonais ont apporté un soutien essentiel aux Alliés pendant le conflit mondial. Leurs réseaux étaient non seulement très efficaces, ils étaient aussi dotés de champions du déchiffrage. PASCAL FLEURY du tout envie de collaborer avec La statue de les Services spéciaux de Vichy, bronze de Ma - auxquels ils sont pourtant subor - rian Rejewski, donnés. Ils leur fournissent alors à Bydgoszcz des informations de moindre in - (Bromberg), térêt, tandis qu’ils renseignent au nord de la abondamment le Gouvernement Pologne, est de la Pologne libre à Londres et encore régulièrement fleurie en ses alliés britanniques de Bletch - souvenir de cet enfant du pays, ley Park. héros de la Seconde Guerre Grâce à sept machines mondiale. Ses faits d’armes re - Enigma reconstituées, un impor - marquables, ce brillant mathé - tant volume de dépêches alle - maticien ne les a toutefois pas mandes peut être déchiffré. Les accomplis le fusil à la main, mais messages proviennent de la Ges - en perçant le système de codage tapo, de cellules clandestines al - des fameuses machines d’en - lemandes agissant en France ou cryptage Enigma, largement uti - en Suisse, d’informateurs russes lisées par l’Allemagne nazie. Une ou encore des réseaux de l’Ab - découverte fondamentale, qui a wehr qui suivent les bateaux al - permis ensuite aux services de liés en Méditerranée et dans l’At - renseignement polonais, fran - lantique Sud. En deux ans, selon çais et britanniques de déchiffrer le spécialiste Jean Medrala, des milliers de messages secrets, l’équipe polonaise participe au et de donner ainsi un net avan - décryptage de près de 13 000 tage aux Alliés dans le conflit.
    [Show full text]
  • La Criptología Y La Victoria Aliada En La Segunda Guerra Mundial
    La criptología y la victoria aliada en la Segunda Guerra Mundial Guillermo Morales-Luna nnn n n nn Durante la guerra las fuerzas armadas hitlerianas basaban sus comu- nicaciones secretas en la máquina cifradora Enigma. Este esquema fue quebrantado inicialmente por criptólogos polacos y, luego, en Inglaterra, el proyecto llamado Ultra quebrantó sus variaciones. Alan Turing fue el líder del grupo de criptólogos en Ultra y desarrolló pro- cedimientos para romper los cifrados alemanes. Su contribución al triunfo aliado ciertamente fue invaluable. Introducción lan Turing tuvo un papel muy importante durante la Segunda Guerra Mundial. Dirigió uno de los grupos de criptólogos encargados de rom- per los códigos secretos alemanes (Copeland, 2004; Leavitt, 2006). Los alemanes basaban sus comunicaciones secretas en la máquina Enigma, Ainventada a mediados de la década de 1920. Criptólogos polacos pudieron que- brantar las primeras versiones de Enigma, y sus trabajos sirvieron de base para los desarrollos criptológicos ingleses. Enigma y la criptología polaca Con el Tratado de Versalles se reconoce la restitución de Polonia. El gobierno de la República de Polonia establece un Biuro Szyfrów para interceptar las comu- nicaciones de la URSS y Alemania. Fue la primera vez que un centro criptológico incorporó a matemáticos: Stefan Mazurkiewicz, Wacław Sierpi´nski y Stanisław Le´sniewski, entre otros. En 1926 los polacos descubrieron que se estaba utilizando un procedimiento mecánico para cifrar las comunicaciones alemanas. Hugo A. Koch, holandés, y Arthur Scherbius, alemán, fueron los inventores de Enigma, alrededor de 1923, con el propósito de cifrar comunicaciones industriales y bancarias. La máquina no 40 ciencia • octubre-diciembre 2013 Alan Turing y la computación atrajo la atención de los medios comerciales y la fá- Enigma militar había sido cambiada respecto a las ver- brica establecida por Scherbius fue liquidada.
    [Show full text]
  • Román Ceano © Román Ceano
    La máquina enigma Román Ceano © Román Ceano. Todos los derechos reservados. El libro fue compilado de http://www.kriptopolis.org/enigma La fotografía sacada de http://enigma.wikispaces.com/file/view/enigma.jpg/30598271 Preludio En el verano de 1938, una pequeña localidad del condado de Buckingham vio perturbada su tranquilidad por la llegada de unos estrafalarios visitantes. Se trataba de hombres de aspecto próspero pero descuidado, acompañados por chicas que los lugareños juzgaron sospechosamente guapas y alegres. Estaban dirigidos al parecer por un tal Capitán Ridley, y decían que el motivo de su presencia era la caza. Ninguna de las camareras que les servían la cena en los hotelitos de la zona les oyó comentar anécdota cinegética alguna, lo cual era congruente con el hecho de que faltaban meses para la temporada. Lo que sí les oyeron comentar eran los opíparos almuerzos con que se obsequiaban. Estos debían tener lugar en la propiedad llamada Bletchley Park, puesto que allí se dirigían todos en sus coches cada mañana y de allí volvían cada tarde. Todo el mundo en Bletchley conocía la finca, sin duda la mejor de la comarca. La había creado sesenta años antes un exitoso corredor de bolsa de Londres llamado Herbert Leon, deseoso de disfrutar de la vida rural de las clases altas victorianas. Presidía la finca una mansión cuya fachada lucía una grotesca mezcla de estilos, que imitaba los palacios de las grandes familias rurales que habían sido reformados varias veces durante centurias. En la parte trasera había un gran patio, separado del edificio principal, donde estaban las cuadras, una enorme despensa donde guardar fruta fresca para el invierno y varias edificaciones auxiliares que recreaban de manera muy fidedigna el centro de operaciones de una propiedad rural.
    [Show full text]
  • The Enigma History and Mathematics
    The Enigma History and Mathematics by Stephanie Faint A thesis presented to the University of Waterloo in fulfilment of the thesis requirement for the degree of Master of Mathematics m Pure Mathematics Waterloo, Ontario, Canada, 1999 @Stephanie Faint 1999 I hereby declare that I am the sole author of this thesis. I authorize the University of Waterloo to lend this thesis to other institutions or individuals for the purpose of scholarly research. I further authorize the University of Waterloo to reproduce this thesis by pho­ tocopying or by other means, in total or in part, at the request of other institutions or individuals for the purpose of scholarly research. 11 The University of Waterloo requires the signatures of all persons using or pho­ tocopying this thesis. Please sign below, and give address and date. ill Abstract In this thesis we look at 'the solution to the German code machine, the Enigma machine. This solution was originally found by Polish cryptologists. We look at the solution from a historical perspective, but most importantly, from a mathematical point of view. Although there are no complete records of the Polish solution, we try to reconstruct what was done, sometimes filling in blanks, and sometimes finding a more mathematical way than was originally found. We also look at whether the solution would have been possible without the help of information obtained from a German spy. IV Acknowledgements I would like to thank all of the people who helped me write this thesis, and who encouraged me to keep going with it. In particular, I would like to thank my friends and fellow grad students for their support, especially Nico Spronk and Philippe Larocque for their help with latex.
    [Show full text]
  • San Antonio Presentation
    Joint Mathematics Meetings Special Session on Mathematics in Poland: Interbellum, World War II, and Immediate Post-War Developments San Antonio, Texas 12 January 2015 Mathematicians and the 1920 Polish Soviet War James T. Smith, Professor Emeritus San Francisco State University Presentation derived from our new book: Cast . Wacław Sierpiński ..............1882–1969 Stefan Mazurkiewicz ............1888–1945 Stanisław Leśniewski............1886–1939 Alfred Teitelbaum (Tarski) ........1901–1983 Maria Witkowska (Tarska) .........1902–1990 Events known to historians of Poland, but not to historians of mathematics. Polish–Lithuanian Commonwealth in 1619, at its maximum extent *———* Central Europe in 1914 *———* μ Eastern Front Line, 1916 Warsaw was relatively peaceful, until the armistice. *———* Central Europe in 1918 Poland’s Eastern Boundary in Dispute In Fall 1918 Alfred Teitelbaum entered the University of Warsaw . intending to concentrate in biology. But it closed for a year due to continuing strife with remaining German troops. For 1919/1920 Alfred re-enrolled, but in courses on mathematics and logic. Spring Semester Stefan Mazurkiewicz, calculus Wacław Sierpiński, number theory, measure theory Stanisław Leśniewski, foundations of math. Stefan Pieńkowski, physics New Poland, new University, new subject, new aspirations! [The portrait shown in San Antonio was incorrect.] Stefan Wacław Stanisław Mazurkiewicz Sierpiński Leśniewski • Polish mathematics was developing marvelously in 1920. • Mazurkiewicz and Sierpiński were invited to the 1920 IMC in Strasbourg. • But they declined. • What else were these 3 professors doing? *———* Central Europe in June 1920 Eastward Advance of the Polish Army Bolshevik freedom To Arms! Give you room This is what a village Give you freedom Hey! occupied by Bolsheviks Give you the land Whoever is a Pole looked like.
    [Show full text]
  • ENIGMA Et Le Contre-Espionnage Français
    Partie française, ce qu’il faut en savoir… Notre espion chez Hitler – Paul Paillole éd Robert Laffont -1985 Lettre adressée par Hans‐Thilo Schmidt Au 75, rue de l’Université à Paris Annexe discrète du Ministère de la Guerre (2) Adresse de l’Ambassade de France à Berlin ASCHE - ENIGMA et le contre-espionnage Français Les Services Spéciaux Polonais tentent de décrypter Les Services Spéciaux Français tentent de se procurer dés 1926 les premiers messages chiffrés mécaniquement avec le concours du SR et du CE les procédés de par l'armée Allemande cryptographie en usages dans l'Armée Allemande Le 1.7.1931 Hans Thilo Schmidt adresse de Prague une lettre au 2 éme Bureau 75, rue de l'Université à Paris Cette lettre sera le point de départ de sa "collaboration" Capitaine Lacape réception de la lettre Ambassade de France à Berlin Maurice Dejean Recruteur du SR Français Stallmann nom usuel: Rodolphe Lemoine Financement sur indications du SR pseudo:: " Rex " Hans Thilo Schmidt alias " Asche" code " H.E " né le 13 mai 1888 à Berlin - Cadre au service du Chiffre Allemand (dont le frère ainé est Lt colonel chef du Service des Transmissions Il sera en mesure de livrer au Services Français, les schémas, plans et codes de la machine Enigma, en service depuis le 1er juin 1930 Cdt G Bertrand Lt col G Langer Fournira à la Pologne toutes les informations nécessaires à la réalisation des machines Groupe Polonais du PC BRUNO ainsi que leurs réglages quotidiens Lt col Guido Langer (20.10.39) 2éme Bureau : Colonel Mayer PC BRUNO BS 4 Major Ciezki -W Michalowski Chiffres - Section "D " Pazkowski-A et S Palluth-Marian Cdt Gustave Bertrand Rejewski -R Zygaslki- Jerzy Rozycki Capitaine Louis - Bintz K Gaca-R Krayewski-L Fokczynski Section Russe: Gralinski- S Szachno Smolenski Marian Rejewski Firme A.V.A.
    [Show full text]
  • %E Morse Magazine
    1'£um6er 23 - f£aster 1992 ... %e Morse. Magazine.. - MORSUM MAGNIFICAT was [lTst published in Holland, in 1983, by the late Rinus Helkmons PAOBFN. Now published in Britain, it aims to provide international coverage of all aspects of Morse telegraphy, past present and future. MORSUM MAGNIFICAT is for all Morse enthusiasts, amateur or professional, active or retired. It brings together material which would otherwise be lost to posterity, providing an invaluable source of interest, reference and record relating to the traditions and practice of Morse. SUBSCRIPTIONS: For one year (four issues) United Kingdom: £8.50 per annwn, post-paid Europe, including Eire: £8.50 sterling Other countries: Surface mail- £9.00 sterling (or US $17.00 cash only) Ainnail- £11.00 sterling (or US $21.00 cash only) Cheques payable to 'G C Arnold Partners'. Payment by Access, Eurocard, Master­ card or Visa is also accepted; quote your card nwnber and expiry date. Please note that, owing to very high bank charges for currency exchange, we are unable to accept overseas cheques, drafts, money orders, etc., unless payable in sterling. Overseas cheques and drafts must be drawn on a London clearing bank. EDITORIAL AND SUBSCRIPTION OmCES: Morswn Magnificat. 9 Wetherby Close, Broadstone, Dorset BH18 8JB, England Telephone: Broadstone (0202) 658474; International +44 202658474 EDITOR Geoff Arnold G3GSR CONSULTANT EDITOR Tony Smith G4FAI, 1 Tash Place, London NIl IPA, England. Tel: 081-3684588 © G C Arnold Partners 1992 ISSN 0953-6426 Printed by Hertfordshire Display Company, Ware, Herts. ON OUR FRONT COVER A GNT Undulator in working condition. Photo by Dennis Goacher G3L1.Z Contents IRST OF ALL, AN APOLOOY to all of you 2 News F who were confused by the fact that they hadn't 6 Clandestine Radio - 2 had a ChrisbnaS issue of MM.
    [Show full text]
  • Instytut Piłsudskiego Londyn Komunikat
    INSTYTUT PIŁSUDSKIEGO LONDYN MUZEUM ARCHIWUM BIBLIOTEKA KOMUNIKAT 132 GRUDZIEŃ 2020 Komunikat Instytutu J. Piłsudskiego w Londynie Nr 132 oddano do druku w grudniu 2020 REDAKTOR: Anna Stefanicka SKŁAD KOMPUTEROWY: Anna Stefanicka PROJEKT OKŁADKI: Paweł Filuś KOREKTA: Alicja Whiteside Olga Topol ISSN 1369-7315 SIEDZIBA INSTYTUTU PIŁSUDSKIEGO W LONDYNIE mieści się w gmachu Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego (POSK) na 2 piętrze. Adres: Instytut Piłsudskiego, 238-246 King Street, London W6 0RF. Telefon: 020 8748 6197, e-mail: [email protected]. Godziny otwarcia Instytutu: wtorki i czwartki od godziny 11.00 do 19.00, oraz w czasie uroczystości według ogłoszeń w prasie. Wycieczki grupowe mogą zwiedzać Instytut w innym czasie po uprzednim porozumieniu z Sekretariatem. Charity Registration Number: 314270 2 Okładka publikacji Instytutu: ‘Forgotten Force. A journey of memory’ Piłsudski Institute, London 2020 Na okładce: Anioł Stróż (ze zdjęciem Danuty Pniewskiej, detal) Zofia Wyszomirska-Noga, 2019 3 MISJA Choć nie największy z tysięcy londyńskich muzeów i archiwów, a w rzeczywistości stanowiący jedną z mniejszych tego typu placówek, działający od 1947 roku Instytut Piłsudskiego jest organizacją integralnie związaną z polską obecnością w stolicy Wielkiej Brytanii. To perełka w centrum Londynu, która coraz częściej odkrywana jest przez jego mieszkańców. Instytut zajmuje się gromadzeniem, zabezpieczaniem, przechowywaniem oraz udostępnianiem materiałów historycznych (archiwaliów, publikacji i eksponatów muzealnych) z okresu współczesnej historii Polski; w szczególności tych pośrednio lub bezpośrednio dotyczących osoby Marszałka Józefa Piłsudskiego i jego współpracowników. Do zadań Instytutu Piłsudskiego w Londynie jako placówki naukowo-badawczej należy również rozpowszechnianie wiedzy o Polsce i jej historii wśród szerokiej społeczności — polskiej jak i angielskiej, począwszy od naukowców, a skończywszy na młodzieży szkolnej.
    [Show full text]