Atelier Grevelingen
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Atelier Grevelingen DN Urbland 1 2 Atelier Grevelingen februari 2009 2 3 4 Voorwoord Voor u ligt het verslag het Ontwerpatelier de start van het Ontwerpatelier dat twee Kunstgebouw is trots de initiatiefnemer de Grevelingen. dagen werd gehouden op De Punt aan te zijn geweest van het Ontwerpatelier Het atelier is onderdeel van het provinciale de Grevelingen. Twee dagen intensief de Grevelingen en dankt haar partners project de Zuid-Hollandse Vormgevings- brainstormen met een gezelschap van Groenservice Zuid-Holland, Nederlands prijs dat in 2008 West-Europa’s grootste specialisten uit verschillende disciplines: Instituut voor Ruimtelijke Ordening en zoutmeer de Grevelingen als thema had. landschap, water, ecologie, infrastructuur, Volkshuisvesting en DN Urbland voor de Studenten van de Zuid-Hollandse ontwerp- architectuur, kunst en toerisme. inspirerende samenwerking. opleidingen en young professionals die de laatste vijf jaar afstudeerden aan één van De deelnemers hebben zich onder andere Klaas Hoekstra deze opleidingen werden uitgenodigd deel gebogen over de manier waarop het land waarnemend directeur Kunstgebouw te nemen aan deze openideeën prijsvraag. en het water weer met elkaar kunnen worden verbonden en de wijze waarop De provincie Zuid-Holland steunde de potentie van het water kan worden met de vormgevingsprijs niet alleen uitgebuit (de onderwaterwereld zichtbaar de beginnende carrières van jonge maken en het creëren van Super- vormgevers maar leverde door de inzet dammen). Een ander belangrijk thema van de kunst- en ontwerpdisciplines dat was de identiteit van de Grevelingen: jaar ook een bijdrage aan de ontwikkeling Op welke manier kunnen de regionale van visie en beleid over de Grevelingen. cultuurhistorische kwaliteiten worden De jury constateerde onder andere gebruikt bij het verbinden van natuur met dat in veel ontwerpen economische, recreatie, wonen of werken? ecologische, recreatieve en andere omgevingsfactoren een rol speelden. De Met de ontwerpen uit het Atelier is naar gebruiksfunctie en de interactie tussen mijn mening een stap gezet op weg naar mens en natuur komt in veel ontwerpen een creatieve oplossing voor de toekomst terug als bepalende invalshoek. van de Grevelingen. Concrete aanbeve- lingen voor de korte en de lange termijn De ontwerpen van de (ex)studenten zijn hiervan het resultaat. vormden relevante referentiepunten bij 4 5 6 Conclusies en aanbevelingen In het Grevelingen atelier (als onderdeel • ontwerpen voor het verbinden van zin) zijn voorbeelden hiervan. Gebruik van de Zuidhollandse Vormgevingsprijs) land en water die als thema hebben maken van en versterken van de natuur- is door verschillende ontwerpdisciplines, het ‘overstijgen’ van de dijken; lijke kwaliteiten in het gebied, het heldere landschapsarchitecten, architecten, • het verbinden en ontsluiten van de zoute water, de (voorgenomen inzet op) kunstenaars en ruimtelijk vormgevers kernkwaliteiten in het gebied door de estuariene dynamiek en de mogelijke in gezamenlijkheid gebrainstormd over middel van het inrichten van een coalities tussen natuur en cultuur, een de ruimtelijke opgave en kansen voor Rondje Grevelingen en het creëren andere. En met als complement de nog dit grote en complexe gebied. Dat heeft van een informatienetwerk; sluimerende potentie van de Deltawerken bijzondere resultaten opgeleverd en er • meer aandacht voor het onderwa- in het Grevelingengebied. De rijkdom van zijn nieuwe contacten gelegd tussen terleven (Grevelingen als grootste dit palet en de ideeën voor inkleuring en vakmensen met een soortgelijke focus. zoutwateraquarium) en aanbrengen van reliëf, krijgt nog extra • de ontwikkeling van een wellness- dimensie bij een mogelijk perspectief om Ideeën en cultuurconcentratie op De Punt. de beide dammen permeabel te maken en Opvallend in het Grevelingen atelier was zelfs deels te slechten (Grevelingendam), de grote eensgezindheid ten aanzien Rode draad waardoor verbindingen mogelijk worden van de ruimtelijke ontwikkelingsmoge- Uit het extract van de ideeën kan een met het Volkerak of de zee. lijkheden. Alle deelnemers zagen grote verhaal worden opgemaakt dat gaat kansen in het exploreren van de door over de wenselijke en haalbare toekomst Het verdient aanbeveling om dit verhaal de organisatie aangedragen thema’s: voor de Grevelingen. De contouren verder uit te werken en vorm te geven. water, land en de relatie tussen beide. van dat Grevelingenverhaal zijn geënt Wij denken daarbij aan het maken van De rijkdom en diversiteit aan ideeën op de potenties van de genius locii en een kaderplan waarin de wenselijke weerspiegelt de potenties van het gebied. de sociale context; de eilandcultuur. ontwikkeling voor de Grevelingen en Het gaat daarbij om concrete projecten, Verbeteren van de samenhang op het de aangrenzende eilanden Goeree- acties en ontwerpen voor plekken, maar niveau van de randen van het meer Overflakkee en Schouwen-Duiveland, ook om voorstellen voor het brengen van (rondje Grevelingen) is zo’n contour. op het gebied van toerisme, recreatie samenhang in de ontwikkeling van het Ook de relaties met het achterland, en en natuur (Eco 2 doelstelling), wonen gebied. Er zijn ook ideeën ontwikkeld die het gebruik maken van het aanwezige en werken worden gedefinieerd in een aansluiten bij het programma Zicht op de potentieel in de lokale gemeenschappen samenhangende ruimtelijke structuur. In Grevelingen. Het gaat daarbij om: (lokale kracht, in sociale en economische zo’n planstructuur kunnen de ideeën uit het 6 7 8 atelier en andere bronnen, in het bijzonder Vervolgacties een inspirerend kaderplan dat de Zicht op Grevelingen, ‘landen’ en een plek Concreet geven wij ten aanzien van het samenhang aangeeft; krijgen en met elkaar in verband worden proces de volgende aanbevelingen: • werk de ideeën uit als onderdeel van gebracht. • geef de komende maanden met dit kaderplan; behulp van ideeën uit het atelier • koppel dit gebiedsontwerp bijvoor- Lokale verbinding een impuls aan de discussie met de beeld aan het uitvoerings-, investe- De portee van het atelier is ook dat burgerij over de mogelijke nieuwe rings- en innovatieprogramma dat over concrete ontwikkelingsideeën een ontwikkelingen; eind 2009 wordt opgesteld. dialoog ontstaat en gesprekken worden • dat kan door aandacht aan het gevoerd met de burgers, ondernemers en atelier te besteden in het Greve- bestuurders rond de Grevelingen. Zonder lingendebat, dat in het komend (sociaal en economisch) draagvlak zullen voorjaar georganiseerd wordt. innovaties al gauw op onbegrip of verzet Bij het debat zullen betrokken stuiten. bestuurders (van gemeenten, water- Daarbij is het wel wenselijk dat er schappen en provincies) aanwezig een aantrekkelijk en samenhangend zijn; perspectief wordt geschetst, dat verder • aansluitend op het debat kan een gaat en concreter is dan het blauwe tentoonstelling worden georga- boek van de Ontwikkelingsvisie Zicht niseerd die langs de betrokken op de Grevelingen. Het mag niet blijven gemeenten reist. Hiervoor kunnen bij losse ideeën. Zij moeten onderdeel burgers en ondernemers worden zijn van het concept van economie & uitgenodigd. Er kunnen ook presen- ecologie en passen in de landschappelijke taties gegeven aan raadscommissies kwaliteiten en de cultuur van het gebied. en plaatselijke lokaliteiten. Deze Het genoemde kaderplan, dat zo mogelijk acties kunnen worden begeleid met in samenspraak met lokale partijen wordt een huis-aan-huis krant; opgesteld, kan hierin een belangrijke • breng de meest veelbelovende trekkersrol vervullen. ideeën uit het atelier en bestaande beleid- en plankaders bijeen in 8 9 10 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Bronvermelding 95 Colofon 97 Conclusies en aanbevelingen 7 1. Inleiding 13 Bijlagen: A Deelnemerslijst 2. Opgave 16 B Brochure ZHVP 2.1 Ontwikkeling van de delta 16 2.2 Visies voor Delta en Grevelingen 21 3. Inspiratie (dag 1) 25 3.1 Analyse 25 3.2 Thematiek 29 4. Ideeën (dag 2) 35 4.1 Grevelingenprofielen 35 4.2 Cultuurrecreatie 43 4.3 Superdam 47 4.4 Aquarium 57 4.5 Waterland 63 4.6 Lokale kracht 69 4.7 Groene dorpen 73 4.8 Grevelingenroutes 77 4.9 Stap naar de horizon 89 10 11 12 1. Inleiding Aanleiding en doel oplossingsrichtingen en concrete project- Kunstgebouw Stichting Kunst en Cultuur voorstellen voor de integrale aanpak van Zuid-Holland heeft het initiatief genomen de opgaven voor de Grevelingen op de om een ontwerpatelier te organiseren, lange en korte termijn. Specifiek ging het waarbij deelnemers uit kunst- en ontwerp- om projecten die, in samenhang met de disciplines ideeën ontwikkelen voor de ecologie, bijdragen aan verbetering van Grevelingen; een groot zoutwater meer de economie van de Grevelingen. op de grens van Zuid-Holland en Zeeland. Aanleiding hiervoor was de Zuid-Hol- Vraagstelling landse Vormgevingsprijs 2008 (brochure De ontwikkeling van de Grevelingen zie bijlage B) die in het teken stond van kent anno 2008 een aantal problemen. diezelfde Grevelingen. Teruglopend toerisme en recreatie, Naast Kunstgebouw was Groenservice een afnemende economische groei en Zuid-Holland nauw betrokken bij het werkgelegenheid, vergrijzing en achter- ontwerpatelier. Groenservice Zuid-Holland uitgang van de waterkwaliteit, zijn de (GZH) is verantwoordelijk voor de grootste zorgen van de direct betrokken uitvoering van de Ontwikkelingsvisie Zicht partijen. op de Grevelingen die in 2006 is vastge- In de Ontwikkelingsvisie Zicht op de steld door het Natuur- en Recreatieschap Grevelingen zijn diverse opgaven gedefi- de Grevelingen. Zicht op Grevelingen nieerd voor de toekomstige ontwikkeling vormde het denkraam voor