PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 395 | Ionawr 2017

O Fethleham Gwifoddoli Gwobr i’r Aifft yn Zanzibar i Caryl

t.6 t.14 t.12

Osian, Capel Bangor

Calennig yn gyfan ar fore dydd Calan; un, dau, tri, blwyddyn newydd dda i chi. – Anhysbys

Megan, Efanna a Manon yng Nghapel Bangor Gweler t.13 Enid a Mirain yn

Gwenno, Guto a Hedd Hughes, Hafodau a Iestyn Jones, Cysgod y Graig yng Ngoginan

Noa, Owain, Dylan, Jacob a Jack yn y goets Lleucu, Gruffudd a Mabli ap Llywelyn, Rhyd y Ceir, yng Nghapel Madod fu yn Bow Street Y Tincer | Ionawr 2017 | 395 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Rhifyn Chwefror Aelod o Fforwm Papurau Bro Deunydd i law: Chwefror 3 Dyddiad cyhoeddi: Chwefror 15

ISSN 0963-925X IONAWR 18 Nos Fercher Gruff Antur yn Bydd Cyflwyno gwobr ‘Cyfraniad Oes’ trafod Deugain Barddas Cymdeithas y Gwobrau’r Selar i Geraint Jarman GOLYGYDD – Ceris Gruffudd Penrhyn yn festri Horeb am 7.30 Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch CHWEFROR 18 Dydd Sadwrn ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey IONAWR 20 Nos Wener ‘Bridio Defaid o Gwobrau’r Selar yn Undeb Myfyrwyr CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 Gymru i Seland Newydd’, yng nghwmni o 17.00 ymlaen GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION Dewi Jones. Cymdeithas Lenyddol y Y TINCER – Bethan Bebb Garn, yn y festri am 7.30 CHWEFROR 18-19 Dyddiau Sadwrn Penpistyll, Cwmbrwyno, Goginan ( 880228 a Sul Rowndiau cyn-derfynol Côr IS-GADEIRYDD – Richard Owen, IONAWR 26 Nos Iau Noson Rasys yn Cymru yng Nghanolfan y Celfyddydau. 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 Ysgol Rhydypennau am 6.30. Tocynnau ar gael am ddim o 10.00 YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce bore Llun 23 Ionawr trwy ffonio 029 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 IONAWR 27 Nos Wener Noson yng 2022 3456 neu ebostio corcymru@ TRYSORYDD – Hedydd Cunningham nghwmni Sian James yn Drwm, LLGC rondomedia.co.uk Ni fydd Côr Cymru Tyddyn-Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth am 7.30 ar y nos Wener eleni – bydd dwy ( 820652 [email protected] HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd sesiwn ar y Sadwrn a’r Sul. CHWEFROR 1 Dydd Mercher – LLUNIAU – Peter Henley MAWRTH 25 Dydd Sadwrn Bruce CHWEFROR 25 Nos Sadwrn Noson Dôleglur, Bow Street ( 828173 Cardwell: Yma o hyd – yn Oriel y Caffi, hwyl Ddewi yng nghwmni Côr TASG Y TINCER – Anwen Pierce Canolfan y Celfyddydau, Aberystwyth Dyffryn Dyfi (Arweinydd: Arfon TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette Williams) yn Neuadd Tal-y-bont; cawl Llys Hedd, Bow Street ( 820223 CHWEFROR 6 Nos Lun Cyngerdd gan am 6.30; adloniant am 7.30 Oedolion Fand Chwyth Symffonig, Cerddorfa £8 Plant ysgol £4. Tocynnau ar gael ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Llinynnol Hŷn, a Chôr Telynau gan aelodau’r Pwyllgor Mrs Beti Daniel Ceredigion yn y Neuadd Fawr, Glyn Rheidol ( 880 691 Aberystwyth am 7.30 Tocynnau: £7 CHWEFROR 28 Nos Fawrth Ynyd Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, Plant ysgol, Myfyrwyr a Phensiynwyr Noson Grempog gydag Adloniant Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 £5. Wrth y drws neu o Cerdd Ystwyth yn Neuadd yr Eglwys, Capel Bangor BOW STREET am 7.00 Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 CHWEFROR 15 Nos Fercher Lyn Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Ebeneser yn trafod ei gyfrol Gwersyll MAWRTH 1 Nos Fercher Cawl a Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Fron-goch Cymdeithas y Penrhyn yn Chân yng nghwmni disgyblion Ysgol Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 festri Horeb, Penrhyn-coch am 7.30 Rhydypennau. Dathliad Gŵyl Ddewi CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN i’r gymuned gyfan am 6.30 yn Neuadd Mrs Aeronwy Lewis CHWEFROR 17 Nos Wener Noson Rhydypennau. £5 yr oedolyn, £2 i Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 yng nghwmni Manon Steffan Ros, ddisgyblion uwchradd. Tocynnau ar CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI “Ysbrydoliaeth”. Cymdeithas Lenyddol y werth gan Delyth Morgan, Pwllglas Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Garn, am 7.30. (820656) neu o’r ysgol (828608). Dewch Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 â phowlen a llwy ar gyfer y cawl – a Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch CHWEFROR 17 Nos Wener Geraint chroeso cynnes i bawb! ( 623 660 Jarman a’r Gentle Good yn Neuadd DÔL-Y-BONT Pantycelyn am 7.30 Tocynnau £12 Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 DOLAU Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 GOGINAN Mrs Bethan Bebb Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 gan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag LLANDRE unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch Mrs Nans Morgan gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Dolgwiail, Llandre ( 828 487 Golygydd. PENRHYN-COCH Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 TREFEURIG yn ddi-dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg Mrs Edwina Davies a chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.

2 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Rhagfyr 2016 30 MLYNEDD YN OL

£25 (Rhif 222) Dinah Henley, Dôl Eglur, Bow Street £15 (Rhif 145 ) Iestyn Hughes, 14 Maes-y-Garn, Bow Street £10 (Rhif 154) Mary Thomas, Dolgelynen, Llandre

Gwobrau y Nadolig £60 (Rhif 86) Morris Morgan, Bwthyn, Penrhyn-coch £40 (Rhif 56) Richard Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tim dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Tîm pêl-droed Ysgol Penrhyn-coch Tachwedd 16 Llun: Arvid Parry-Jones O Dincer Ionawr 1987

Mae yn amser ail ymaelodi gyda’r Cyfeillion ond mae yn siomedig gennyf eich hysbysbu efallai fydd y gwobrau yn lleihau gan fod yr aelodaeth yn lleihau. Mae’r swm mae y Cyfeillion yn gynhyrchu yn bwysig iawn i goffrau Y Tincer felly os ydych eisiau cefnogi cysylltwch gyda Bethan Bebb er mwyn cael ffurflen ymaelodi.

Eisteddfodau’r Urdd 2017

MAWRTH 2 Dydd Iau Gŵyl Offerynnol Helfa ola’r Fonesig Cynradd ac Uwchradd yn Theatr Felin- Diwedd cyfnod. Y Fonesig yn cynnal ei helfa olaf ger y Llew Du, Bow Street, fach ar Ŵyl Sant Steffan. Y mae’r Fonesig Pryce wedi cynnal yr Helfa am dros 30 MAWRTH 8 Dydd Mercher mlynedd yn ddi-dor ac ychydig ddyddiau cyn y Nadolig yr oedd yn dathlu’i Rhagbrofion Eisteddfod cylch phen-blwydd yn 80 oed. Llun: Bill Evans O Dincer Ionawr 1987 Aberystwyth yn Ysgolion cynradd y cylch MAWRTH 8 Dydd Mercher Eisteddfod Uwchradd yr Urdd cylch Aberystwyth yn Ysgol Gyfun Penweddig MAWRTH 9 Dydd Iau Eisteddfod Cynradd cylch Aberystwyth yn y Neuadd Fawr, Llythyr Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth MAWRTH 24 Dydd Gwener Annwyl Olygydd, Eisteddfod Uwchradd yr Urdd Gai fanteisio ar eich tudalennau i ddiolch i bawb ddaeth i Sioe Nadolig Cyw yn Rhanbarth Ceredigion ym Mhafiliwn Ysgol Penweddig ychydig cyn y Nadolig. o 9.00 y b Roedd hi’n wych gweld bron i 600 o blant, rhieni ac athrawon yn bresennol. MAWRTH 25 Dydd Sadwrn Eisteddfod Ar ran Cyw, Huw, Catrin, Dona Direidi, Seren a Lobs, heb anghofio Sion Corn wrth cynradd yr Urdd Rhanbarth Ceredigion gwrs, ddiolch i chi am y croeso cynnes, yr hwyl a’r gweiddi. ym Mhafiliwn Pontrhydfendigaid am 9.00 Gan obeithio eich gweld yn Eisteddfod yr Urdd Pen-y-bont, Eisteddfod MAWRTH 9 Nos Iau Eisteddfod Rhanbarth Genedlaethol Sir Fôn neu wrth gwrs Nadolig nesaf. Ceredigion Aelwydydd yr Urdd yn y Neuadd Fawr, Aberystwyth am 6.00. Yn gywir iawn, MAWRTH 10 Dydd Gwener Gŵyl Ddawns Gwyn Williams, Cyfarwyddwr Cyfathrebu yr Urdd Rhanbarth Ceredigion yn Ysgol Bro Teifi,

3 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Suliau Capel Pen-llwyn Eglwys Dewi Sant Ar noswyl Nadolig, cynhaliwyd Ionawr Ar nos Wener, 2 Rhagfyr cynhaliwyd gwasanaeth Cymun Bendigaid am yr 22 5.00 Roger Ellis Humphreys noson goffi a raffl fawr yr Eglwys. Yn dilyn 2il dro dan arweinyddiaeth Y Parchedig 29 2.00 Beti Griffiths cafwyd adloniant hyfryd gan Gôr y Gen. Heather Evans am 11.00 yr hwyr. Hefyd ar Adloniant arbennig a diwylliannol dan fore dydd Nadolig cynhaliwyd gwasanaeth Chwefror arweinyddiaeth Gwyneth Davies gyda Cymun Bendigaid dan arweinyddiaeth Y 5 5.00 Bugail Cymun Carys yn cyfeilio i’r côr. Diolch i aelodau Parchedig Heather Evans am 9.30 y bore. 12 2.00 Bugail yr Eglwys; Y Cynghorydd Rhodri Davies; 19 Dyffryn 5.00 Carwyn Arthur Dan a Melanie Hughes, Siop yr Exchange 26 10.00 Huw Roderick am eu cyfraniadau tuag at y gwobrau raffl. Braf oedd gweld cymaint wedi troi Yn anhwylus allan ar y noson. Croesawyd pawb gan Deallwn fod Mrs Maggie Jones Haulfryn, Y Parchedig Andrew Loat a thalwyd y wedi bod yn yr ysbyty yn ddiweddar. diolchiadau hefyd ganddo. Cofion cynnes iddi, a iachad buan. Ar nos Sul, 18 Rhagfyr cynhaliwyd gwasanaeth carolau yng ngolau’r Calennig gannwyll dan arweinyddiaeth Y Gwelir y nifer fach fu yn hel calennig ar Parchedigion Andrew a Heather Loat. glawr y rhifyn yma. Ystyr calennig yw Mi ddarllenwyd 9 llith gan y canlynol: dathliad y Flwyddyn newydd. Mae derbyn Gwynfor Jones, Iris Richards, Llinos a rhoi yn hen draddodiad, a’r arferiad o Jones, Mia Howells, Nannon Jones, blant yn mynd o dy i dy, gan ddymuno Sarah Hughes, Lowri Jones, Nancy Evans iechyd a llwyddiant yn ystod y flwyddyn i ac Andrew Loat. Yr organydd oedd Mr ddod. Maldwyn James. Braf gweld yr eglwys Byddent yn canu a derbyn anrhegion, o yn llawn o gynulleidfa. Mi addurnwyd yr fwyd ac arian, am eu trafferth. eglwys yn hyfryd gan yr aelodau. I orffen, Felly byddai yn drueni, colli yr hen cafwyd paned a mins peis yn Neuadd draddodiad yma, er fod llai o nifer yn cadw yr Eglwys. Casglwyd £132.69 ar y noson Da iawn Efanna, ennillydd (merched) yr hen arferiad erbyn hyn. Paham tybed? ac mi roddwyd yr arian tuag at Beiciau dan 8 oed, y gyfres “Cyclocross” yng Mae llawer o resymau mae’n siwr. Gwaed Cymru (Blood Bikes ). Ngynghrair 2016 dros Gymru.

Cyngor Cymuned Trefeurig

Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 15 fod y twll mewn man gwirioneddol ffyrdd presennol yn gul, a byddai eu Tachwedd, yn Neuadd y Penrhyn, beryglus, ac roedd wedi bod yn achos lledu o fantais pan fyddid yn adeiladu’r Penrhyn-coch gydag Eirian Reynolds trafferth ers misoedd lawer. (Mae hyn ganolfan newydd, ac wedi hynny. yn y gadair. Roedd pawb o’r cynghorwyr hefyd wedi cael ei wneud erbyn hyn.) Tir Materion eraill: Ciosg ffôn - roedd yno ond am dri. Derbyniwyd ger Glanceulan - gan nad oedd y tir yn BT wedi cysylltu i ddweud am eu ymddiheuriadau gan Trefor Davies, Mel perthyn i’r Cyngor Sir, penderfynwyd y bwriad i gael gwared â chiosgs ffôn. Evans a Tegwyn Lewis; roedd y Clerc byddai’r Cyngor Cymuned yn trefnu i’w Penderfynwyd mynd yn ôl atynt i holi hefyd yn bresennol. gadw’n daclus, gan ei fod yn ddarn mor am y posibilrwydd y gallai’r Cyngor Materion yn codi: Tir ger Horeb - roedd fychan. gymryd gofal am yr un wrth y Post. y Cyngor Sir wedi anfon i ddweud Cynllunio: Cais A160276 - roedd Llwyn Prysg - roedd Edwina Davies y byddai’r tir gyferbyn â Horeb yn y Cyngor wedi cael hysbysiad fod wedi derbyn diolch am y gwaith cynnal cael ei addasu’n fan parcio yn fuan, Mrs M James wedi apelio yn erbyn a chadw a wnaed yn ddiweddar ger a chroesawyd hyn. (Erbyn hyn, mae’r penderfyniad y Cyngor Sir i wrthod Llwyn Prysg; roedd y person hefyd gwaith hwn wedi ei wneud.) Bolards caniatâd cynllunio ar gyfer annedd dros wedi holi a fyddai’r Cyngor Sir yn rhwng Pant Drain a Bronheulwen - o’r dro yn gysylltiedig â menter wledig ar ystyried ailgychwyn casglu sbwriel diwedd, roedd y rhain wedi cael eu dir ger Gwelfor, Penrhyn-coch. Cynllun yno. Llywodraethwyr Ysgol Penrhyn- gosod. Ger-y-llan - byddai Dai Mason AIEC yng Ngogerddan - yn dilyn y coch - cafwyd gwybod fod Tegwyn ac Eirian Reynolds yn cyfarfod swyddog cyfarfod cyhoeddus a gynhaliwyd ym Lewis yn dymuno rhoi’r gorau i fod yn o Gyngor Ceredigion ddiwedd y mis Mhenrhyn-coch ar 18 Hydref, roedd y llywodraethwr yn dilyn ei anhwylder i drafod y goleuadau yn Ger-y-llan. Cyngor wedi anfon ymateb i’r cwmni diweddar; dewisodd y Cyngor Shân Y twll yn y ffordd ger Glan Ffrwd - oedd wedi trefnu’r cyfarfod. Y pwynt James i lenwi ei le. roedd y Cyngor Sir wedi rhoi gwybod pwysicaf a wnaed oedd y dylid lledu’r y byddai’r twll hwn yn cael ei lenwi’n ddwy ffordd oedd yn arwain at safle’r Ni chynhaliwyd cyfarfod o’r Cyngor ym fuan. Croesawyd y newydd hwn gan datblygiad o’r ffordd fawr. Roedd y mis Rhagfyr.

4 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

LLANDRE MADOG, CAPEL DEWI A CEFN-LLWYD

Suliau Madog 2.00 Ionawr 22 John Tudno Williams 29

Chwefror 5 12 John Roberts 19 Bugail 26 R W Jones

Sulwyn Thomas, Caerfyrddin, Cadeirydd sain. Roedd Diana a Huw Ceiriog hefyd yn Llyfrau Llafar Cymru yn derbyn cyfraniad yn y cyflwyniad yn cynrychioli aelodau’r i’r elusen gan Wynne Melville Jones, Banc Bro a dymunwn ddiolch iddyn Cadeirydd Banc Bro Llanfihangel Genau’r- nhw a phawb arall a fu mor gefnogol glyn. Codwyd £500. i gefnogi Llyfrau a brwdfrydig i sicrhau llwyddiant y Llafar Cymru mewn Noson Nadoligaidd noson hon. Daw gwybodaeth am gymunedol lwyddiannus a drefnwyd weithgareddau’r Banc Bro eleni yn ystod gan y Banc Bro yn Bethlehem ar nos y flwyddyn trwy gyfrwng Y Tincer ac Wener Rhagfyr 2. Mae’r elusen yn darparu edrychwn ymlaen at gael eich cwmni eto gwasanaethau gwerthfawr iawn i’r rhai yn 2017. Rhaid atgoffa pawb bod angen sy’n dioddef diffyg gweledol, a hynny adnewyddu taliadau y Clwb 50 yn ystod dros Gymru gyfan, drwy ddarparu llyfrau mis Ionawr drwy gysylltu a Lynwen a deunydd darllen ehangach ar ddisgiau Richard Evans, Llawr y Glyn.

Priodas TREFEURIG Yng Nghapel Madog ar yr 8fed o Hydref 2016 priodwyd Anwen, merch hynaf 25 mlynedd cerddorol diweddar. Cafodd Betsan glod Alwyn a Margaret Hughes, Gellinebwen, Roedd Meriel Ralphs yn un o dri yn ei arholiad ffidil gradd 3, a Gronw Capel Madog â Mr Berwyn Roderick o Crai, archifydd oedd yn dathlu 25 mlynedd anrhydedd yn ei arholiad trombôn gradd ger Pontsenni. Cafwyd diwrnod i’r brenin o weithio yn y Llyfrgell Genedlaethol 5. Da iawn chi, a daliwch ati! ac mae’r ddau bellach wedi ymgartrefu yn ddechrau Ionawr. Dan-y-Graig, Crai. Pob lwc i’r ddau yn y Gwellhad buan dyfodol. Cerddorol Dymunwn wellhad buan i Merfyn Llongyfarchiadau i Gronw a Betsan Hughes, Trawsnant, ar ôl triniaeth yn Cydymdeimlad Downes, Glanrafon, ar eu llwyddiant Ysbyty Bron-glais. Estynnwn ein cydymdeimlad diffuant â Islwyn ac Evelyn Morgan, Cefnvaenor, Capel Dewi, ar farwolaeth eu hannwyl Eirian Reynolds, MYNACH GARDEN R.J.Edwards ferch Lowri. Rydym yn meddwl Tech. S.P. MAINTENANCE Adeiladau Fferm y Cwrt amdanoch. Cwrt Farm Buildings GWASANAETH Torri Porfa, Sietynau, Penrhyn-coch IECHYD Tirlinio a Garddio Contractiwr, masnachwr A DIOGELWCH Gwasanaeth cyfeillgar a gwair a gwellt phrisiau rhesymol Arbenigwr ar ailhadu DOL-Y-BONT Arolygon Diogelwch Cyflenwi a gwasgaru Asesiadau Peryglon Ffoniwch Meirion: calch, slag a Fibrophos Archwiliadau Damweiniau 07792 457816 Lori, turiwr a malwr Dyweddïad Hyfforddiant i’w llogi Llongyfarchiadau i Sophie Fletcher ac 01974 261758 Cyflenwi cerrig mán Owain James, Glengyle, ar eu dyweddiad 01970 820124 e-bost: mynachhandyman 01970 820149 ychydig cyn y Nadolig. Pob dymuniad da 07709 505741 @yahoo.com 07980 687475 i’r dyfodol.

5 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Y BORTH

Arddangosfa Bydd arddangosfa Bruce Cardwell: Yma o hyd – ffotograffiaeth Bruce Cardwell, testun Elin ap Hywel a thalentau paentio Rhodri Evans i’w gweld yn Oriel y Caffi, Canolfan y Celfyddydau, Aberystwyth o ddydd Mercher Chwefror 1af hyd dydd Sadwrn Mawrth 25

Ysgol Sul St Matthew Dechreuodd y Nadolig yn St. Matthew gyda gwasanaeth coeden Nadolig ar Ragfyr 11eg. Edrychai y coed yn hyfryd yn y ffenestri a dewiswyd y carolau gan wahanol grwpiau’r pentref. Ar Ragfyr 18fed cyflwynodd plant a ieuenctid yr Ysgol Sul eu fersiwn o Stori’r Geni. Roedd yn dda gweld cymaint o bobl yn y gynulleidfa yn cefnogi y bobl ifanc arbennig yma. Dechreuodd y stori gydag Andrew – un o dadau yr Ysgol Sul - yn canu carol hyfryd gyda chyfeiliant ar y gitâr. Adroddodd aelodau hŷn yr Ysgol Sul y stori a berfformiwyd gan y grwp iau a wych i Henffordd, bwrdd proffidiol yn chyfeiliodd Toohey, Josh, Erin, Oliver ac ffair hynod lwyddiannus yr elusennau Eliza eu hofferynnau cerddorol. Roedd yn yn Neuadd Gymunedol y Borth, te berfformiad arbennig. parti Nadolig a chwis hefyd yn Neuadd Ar Ragfyr 24ain roedd yr eglwys yn y Borth a phryd arbennig o flasus yn orlawn ar gyfer y Gwasanaeth Carolau yng Llety Parc yn Aberystwyth. Ar ôl y pryd ngolau cannwyll. Roedd yn wych cael bod cawsom ein diddanu gan fand pres yn rhan o grwp mor fawr mewn mawl. Ysgol Penweddig yn cael ei arwain gan Dechreua pob gwasanaeth ar y Sul Mr. Alan Phillips. Ar ben y cyfeilio i’n am 11.15 a byddai croeso cynnes i chi yn canu carolau chwaraeodd y band ddarn unrhyw un o’r gwasanaethau. arbennig i ni roddodd ddiwedd hyfryd i’r diwrnod. Ein diolch i bawb gyfrannodd Cymdeithas Henoed y Borth i Nadolig Cymdeithas Henoed y Borth. Cafodd Henoed y Borth Nadolig diddorol Dechreuodd y Flwyddyn Newydd i’r iawn a phrysur. Dechreuodd efo taith siopa Henoed gyda The Calan ar Ionawr 12fed a Chyfarfod Blynyddol Cyffredinol ar Ionawr 19eg am 2.00. Blwyddyn newydd dda gan bawb yng Nghymdeithas Henoed y Borth.

Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Mrs Lyn Thomas, Glyn Werydd, ar farwolaeth ei hefaill Menna ym Mhontarddulais.

Codi £10,000 Eich cigydd Da clywed fod taith O Fethlehem I’r Aifft Cymorth Cristnogol wedi codi lleol £10,000. Gwelir yma y daith yn croesi o Pen-y-garn Ynys-las i Aberdyfi. fôn F 828 447 Glanwern Llun: 9-5.30 Cydymdeimlad Maw-Sad 8.00-5.30 Estynwn ein cydymdeimlad gydag Evan ac Elisabeth Evans a’r teulu, Perllan Hen, ar farwolaeth sydyn chwaer Evan, sef Gwerthir ein cynnyrch mewn rhai siopau lleol Rhiannon Horwood o Bow Street

6 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

O’r Cynulliad owain bebb Hoffwn ddechrau’r flwyddyn trwy Fe fydd y cytundeb i ymrwymo’r ddiolch i holl aelodau staff y gwasanaeth arian dros y pedair blynedd nesaf yn a’i gwmni iechyd a’r gwasanaethau brys, yn gwneud gwahaniaeth sylweddol i nifer CYFRIFWYR SIARTREDIG enwedig y rhai a weithiodd, yn ddi- o etholwyr sy’n cael trafferth derbyn y CHARTERED ACCOUNTANTS baid, dros gyfnod y Nadolig. Mae eu cyffuriau neu’r driniaeth sydd angen hymroddiad i’w gwaith yn eithriadol, arnynt ar frys. ac fe wyddom fod pawb a oedd yn Mae Llywodraeth Cymru hefyd Aberystwyth 01970 607920 gorfod treulio amser yn yr ysbyty dros y wedi ymrwymo’n ddiweddar i sefydlu 3 Tŷ Harbwr, Y Lanfa, cyfnod yn ddiolchgar iawn am amser a Strategaeth Dementia, y cyntaf o Aberystwyth SY23 1AS chyfeillgarwch y staff yno. Lywodraethau’r DU i wneud hynny. Mae sicrhau dyfodol Ysbyty Bron- Mae 45,000 o bobl yng Nghymru yn Caernarfon 01286 677 624 glais fel canolfan iechyd i Geredigion byw gyda dementia ar hyn o bryd, ac Pwllheli 01758 612646 a’r canolbarth yn hollbwysig i’n hiechyd mae teuluoedd llawer o etholwyr yng ni i gyd. Mae’n rhaid i ni sicrhau, o hyd, Ngheredigion sydd â dementia wedi [email protected] bod y dechnoleg orau ar gael i ni, a cysylltu â mi, yn pryderu am eu gofal owainbebb.cymru bod yr adnoddau priodol yno ar gyfer yn y tymor hir. Mae’r strategaeth hon ein pobl. Roeddwn yn falch iawn, felly, yn rhoi cyfle gwych ar gyfer gosod gyda datganiad y Llywodraeth cyn y targedau clir er mwyn gwella ansawdd Nadolig y byddai Ysbyty Bron-glais yn bywydau, a gobeithiaf y bydd yn SIOP derbyn buddsoddiad ar gyfer sganiwr codi ymwybyddiaeth ac yn cynyddu MRI newydd. Fe fydd y peiriant yn siŵr dealltwriaeth o dementia a’r ffyrdd gorau SGIDIAU o chwarae rhan bwysig yng ngwaith i helpu pobl. GWDIHW yr ysbyty dros y blynyddoedd sydd i Rwy’n parhau i gwrdd yn rheolaidd ddod, ac yn bendant yn achub a gwella â swyddogion Bwrdd Iechyd Hywel Shan Jones bywydau nifer yn ein hardaloedd. Dda, ac yn parhau i bwyso am gynnydd 8 Ffordd Portland, Mae’r Llywodraeth wedi cyhoeddi yn mewn cynlluniau newydd ac ar ddiweddar hefyd y bydd, o ganlyniad amseroedd aros. Yn ddiweddar, rwyf Aberystwyth i’r cytundeb gyda Phlaid Cymru y wedi codi mater gofal orthodonteg i SY23 2NL llynedd, yn agor cronfa triniaeth bobl ifanc yng Ngheredigion, a hefyd 01970 617092 newydd gydag £80 miliwn i gyflymu wedi codi’r cynlluniau ar gyfer GWASANAETH mynediad at y meddyginiaethau ac Aberteifi. Rwy’n falch i weld bod diweddaraf un. Arweiniodd y system pethau’n , ond mae’r prosiectau GOFAL TRAED anghyfartal flaenorol at anghysondebau hyn wedi bod ar y gweill am amser hir, Ceiropodydd /podiatrydd mewn hygyrchedd at gyffuriau mewn mae’n hen bryd yn awr i weld cychwyn graddedig ac wedi cofrestru efo’r gwahanol ardaloedd ar draws Cymru. ar y gwaith adeiladu. H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Dip.Pod.Med.

Telerau hysbysebu GOGINAN Tudalen lawn £120; hanner tudalen £80; chwarter tudalen £50. Maint Anrheg Nadolig i fyny i 4cm x 6cm, £40 am ddeg Fe ddaeth yn amser unwaith eto i henoed rhifyn (£4 y rhifyn am 6-10 rhifyn / Goginan ddiolch am eu hanrheg blynyddol £6 y rhifyn am 1-5 rhifyn). Maint dros 4cm x 6 cm a lan i 6cm x 9cm, £60 sydd yn cael ei roi i bawb dros 70 sydd yn am ddeg rhifyn (£6 y rhifyn am 6-10 byw yn yr ardal ac mae ein diolch i Iris eich gwefan leol rhifyn / £8 y rhifyn am 1-5 rhifyn). Richards, Brodawel, a Mair Jones, Coedlan, Cysyllter â’r Trysorydd. am brynu y tocynnau ac i Gareth Jones, www.trefeurig.org Coedlan, a Carol Jones, Is y Coed, am wneud your local website yn sicr eu bod yn cyrraedd y cartrefi. newyddion etc. i / news etc. to: Camera’r Tincer Cofiwch am gamera [email protected] digidol y Tincer – mae ar gael i unrhyw CWMRHEIDOL un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, Marwolaeth William Howells, cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o Trist oedd clywed am farwolaeth sydyn Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Noragh Jones, gweddw Ken Jones, yn Ysbyty Aberystwyth SY23 3EQ Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street Coleg Prifysgol Llundain ar 28 Rhagfyr. (828102). Os byddwch am gael llun eich Estynnwn ein cydymdeimlad â’r ferch Carol noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y a’i theulu. Cynhelir gwasanaeth angladd Cysyllter â’r trysorydd camera. cyhoeddus yn Amlosgfa Aberystwyth am 3.00 os am hysbysebu bnawn Gwener 20 Ionawr. [email protected]

7 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

PENRHYN-COCH

Suliau Gwasanaeth Nadolig Horeb wedi ei baratoi gan Barti’r Penrhyn. Horeb Cynhaliwyd gwasanaeth Nadolig Horeb Cyflwynwyd y casgliad o £208.60 i Ionawr brynhawn Sul 18 Rhagfyr dan ofal y Parchg gronfa Cymorth Cristnogol O Fethlehem 22 10.30 Y Parchg Judith Morris Peter Thomas. Darllenwyd gan Gwenno i’r Aifft. Clwb Sul Horeb/ S.Ioan – yn Horeb ac Annwen Morris, gweddiwyd gan Derfel Talodd y Parchg Peter Thomas y Reynolds a chafwyd unawd gan Bryn diolchiadau. 29 10.30 Y Parchg Raymond Jones Roberts ac eitem gerddorol gan y Parti Bu Parti’r Penrhyn o amgylch dipyn Dim Clwb Sul Merched dan arweinyddiaeth Mair Evans. o blygeinie yn ystod y tymor yn ôl eu Addurnwyd y capel y nhardd gan Mairwen harfer. Ar nos Sul gyntaf y flwyddyn yn Chwefror Jones. Cafwyd cyflwyniad gan ddisgyblion Eglwys Llanerfyl da oedd gweld y Parchg 5 2.30 Oedfa gymun Y Parchg Peter y Clwb Sul a daeth Sion Corn ar ymweliad David Francis – na fu yn dda ei iechyd Thomas trwy gyda chymorth Richard Owen. yn ddiweddar – yn cyfeilio wrth yr organ 12 10.30 Oedfa deuluol Y Parchg Peter ac wedi gwella yn dda. Cafwyd sgwrs am Thomas Gwellhad buan sefydlu y blygain ym Mhenrhyn-coch. 19 10.30 Clwb Sul – Horeb Dymunwn wellhad buan i Mrs Carys Dyma un garol ganwyd yn Llanerfyl 2.30 Kieran Owen Harris, Ger-y-llan, a gafodd driniaeth yn gan Arwyn Groe – cerdd a gyfansoddodd 26 10.30 Tecwyn Jones yr ysbyty ar ôl damwain yn ei chartref. ei hun ac a ganodd ar yr alaw ‘The green Clybiau Sul Horeb/S.Ioan – yn S.Ioan fields of France’. Diolch i Arwyn am O’r ysbyty ganiatâd i’w chyhoeddi yn y Tincer. Cywiriad Da deall fod Henry Thomas, Cwmfelin, Yn rhifyn Rhagfyr coeden Neuadd y gartref o’r ysbyty. Penrhyn oedd yr un fach wen – nid un Carol y Glascoed Sefydliad y Merched. Cydymdeimlo Mae’n Nadolig yn Syria, Cydymdeimlwn yn ddwys iawn â theulu Mae’r plantos yn glud, Diolch a chysylltiadau y diweddar Richard (Todd) Ond mae Herod yn chwilio Hoffai PATRASA ddiolch i bawb a wnaeth Thomas, Berwynfa gynt. Pob lloft a phob crud gefnogi Marchnad Nadolig Penrhyn-coch. Am blentyn a dyfa Bu’n brynhawn llwyddiannus iawn gyda Diolch I herio ei drefn, dros 25 o stondinau, ymweliad gan Siôn Dymuna Mairwen ddiolch i bawb am y Cyn plannu ei fwled Corn a £1,144.95 wedi ei godi tuag at barc cardiau, galwadau ffôn a galwadau cartref Ynghanol ei gefn. Penrhyn-coch. a dderbyniodd ar ôl ei hanwylder yn ddiweddar. Am yr holl ofal a dderbyniodd Mae’n Nadolig ar Putin yn yr ysbyty ac ar ôl dod gartref. Heb enwi Assad ac ar May, neb, ga’i ddiolch yn fawr i bawb a phob Ar Trump ac Obama bendith arnoch. A Farage Iw Cê, Bu’r gwinoedd yn llifo Cantre’r Gwaelod A dathlu a wnaed, Yn y gyfres o Crwydro gyda Bedwyr A’u dwylo yn goch Rees ar S4C am 8.30 ar nosweithiau Nid gan win ond gan waed. Sul yn Ionawr bydd Dr Rhiannon Ifans, Rhandir, yn sôn am chwedl Cantre’r Ond pwy ydw innau Gwaelod. Mae’n debyg mai yn y rhaglen I bwyntio fy mys, ddarleddir ar Ionawr 29 fydd hyn. Â chogie o Gymru Yn laddar o chwys, Plygain Mewn ffatri’n Sir Fynwy Nos Iau 15fed Rhagfyr cynhaliwyd y Mae’r cogie’n llawn hwyl – 26ain blygain dan nawdd Cymdeithas y Mae nhw’n stopio ‘neud arfau Penrhyn yn Eglwys Sant Ioan, Penrhyn- I ddathlu yr ŵyl. coch. Gweinyddwyd gan y Parchedig Lyn Lewis Dafis; darllenwyd y llith gan Cytgan y Parchg Peter M. Thomas a’r organydd Draw draw yn Aleppo’n oedd Eirwen Hughes. Canodd Ysgol Y strydoedd bach cefn, Penrhyn-coch a’r Parchg Lyn Lewis Dafis Mae ‘na blentyn yn gorwedd yn y cylch cyntaf a gan y canlynol yn y Na heriodd y drefn, ddau gylch: Parti’r Penrhyn; Marianne Mae dur Glascoed, Sir Fynwy, Jones–Powell; Rhun,Prysor a Robin; Ynghanol ei ben, Linda Griffiths; Parti Glanrafon; Parti A’i garol yn gorffen Pen-y-graig; Cantorion Aberystwyth; Â’r geiryn, Amen. Trefor a Rhiannon a Cantre’r Gwaelod. Dilynwyd y gwasanaeth gan swper o Arwyn Groe gawl a tharten afal yn Neuadd yr Eglwys Canwyd ar The green fields of France

8 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395 Taith gerdded y mis Deugain mlynedd Eisteddfa i ben Pumlumon Fawr o newid Gyda BBC Radio Cymru yn fath beth â theledu brecwast (a Man dechrau: Maes parcio (tâl). dathlu’r deugain ym mis Ionawr diolch i Hywel Gwynfryn, felly, Map: OS Explorer 213. GR 798842. eleni dyma gyfle i bwyso a mesur a’i raglen Helo Bobol,) am ein Pellter: 5.5 milltir. Dringo graddol. rhai o’r newidiadau ym myd diddanu yn foreol ar Radio Cymru y cyfryngau dros y ddeugain o fis Ionawr 1977 ymlaen!). A phen mlynedd ddiwethaf. arall y dydd, daeth rhaglenni i ben O’r maes parcio Yn aml mae’r plant (a rhai rhwng 11.00 yr hwyr a hanner nos cerdded rhwng o’m myfyrwyr i fod yn onest) gyda’r anthem(au) … a phwy arall yr adeiladau i yn holi sut brofiad oedd gwylio sy’n cofio rhythu ar y sgrîn nes gyrraedd y feidr. teledu pan rown i’n ifanc. Wel, a bod y smotyn gwyn bach wedi Cadw i’r dde ar ôl minnau’n bwrw’r 50 oed eleni, diflannu’n llwyr…? Dechreuodd yr afon a dringo plentyn y saithdegau ydw i, ac o teledu brecwast ym mis Ionawr yn raddol nes safbwynt adloniant ar y teledu, 1983 gan y BBC a TV-am (ar ITV) cyrraedd olion yr roedd tair sianel – BBC1, BBC2 yn dilyn ym mis Chwefror yr hen waith mwyn. ac HTV. A dyna fe. Ac os oedd un flwyddyn. Gyda’r chwyldro Chwilio am bostyn rhywun am newid o un sianel ddaeth yn sgîl polisiau darlledu ar y chwith a dilyn i’r llall roedd rhaid codi oddi ar Llywodraeth Thatcher a Major y llwybr i fyny i y soffa, cerdded at y set deledu ar ddiwedd y 1980au a dechrau’r ben y mynydd. a gwasgu botwm. Ar ambell set 1990au, gwelwyd yr oiau darlledu ‘Nôl dros y sticl a deledu, yn ogystal â botymau yn ehangu ynghyd â nifer y dilyn y ffens lawr ar gyfer y sianeli grybwyllwyd cwmniau oedd yn darlledu – a heibio’r goedwig eisoes, roedd botwm ‘ITV2’. Roedd hynny bellach ar lwyfannau a throi i’r chwith rhyw ddirgelwch yn perthyn i’r traddodiadol daearol (trwy’r pan gyrhaeddwch botwm hwn – doedd dim fath trosgwlyddyddion) a llwyfannau feidr a’i dilyn ‘nôl sianel ag ITV2 yn bodoli felly beth newydd megis cêbl a lloeren. i’r man dechrau. ar y ddaear oedd e? Wel, erbyn Mae’r newidiadau ysgubol canol y saithdegau fe ddaeth hi’n ym myd y cyfryngau darlledu amlwg fod yna donfeddi sbâr dros y ddeugain mlynedd fyddai’n caniatàu pedwaredd diwethaf yn aruthrol – mae’r sianel teledu. Yn dilyn Adroddiad tirwedd darlledu wedi newid Pwyllgor Pilkington ar ddarlledu y tu hwnt i bob dirnadaeth. ym 1962, lansiwyd ail sianel y Mae adroddiadau diweddar BBC ym 1964, sef BBC2. Y disgwyl y rheoleiddiwr cyfathrebu. nawr oedd y byddai ITV yn cael OFCOM, yn dangos bod y ffordd Annwyl ddarllenwyr ieuengaf Y Tincer, ail sianel er mwyn cydbwysedd yr ydym yn derbyn newyddion, Yn 2017, bydd ein Clwb Gwyliau yn cael ei ail-lansio, ac aeth nifer fawr i wneuthurwyr adloniant a gwybodaeth yn newid ac ry ni angen eich help! Allwch chi ddylunio logo setiau teledu ati i gynhyrchu gyda thwf a phoblogrwydd y newydd ar ein cyfer? Mae gwobrau i’w hennill, felly setiau fyddai’n barod ar gyfer y cyfryngau cymdeithasol. Gyda beth am geisio creu un dros yr wythnos au nesaf? datblygiad technolegol nesaf. phob datblygiad cyfryngol fel a Mae 4 adran: Ond, fel y gwyddom erbyn hyn, welwyd ers y 1970au, am bob un 1. Plant Ysgol Penrhyn-coch rhoddwyd yr hawl i ddarlledu ar sydd yn gweld cyfleoedd newydd 2. Plant Cylch Meithrin Trefeurig y bedwaredd sianel i Awdurdod a chyffrous mae yna un sydd yn 3. Plant Clwb Caban S4C yng Nghymru (a’r Awdurdod gweld y peth fel bygythiad neu 4. Unrhyw blentyn arall sy’n byw yn ardal Y Teledu Annibynnol trwy Channel gam yn ôl. Does dim amheuaeth Tincer. Four i weddill gwledydd Prydain) bod y byd cyfryngol wedi newid o 1982 ymlaen. – a phwy a ŵyr beth – a sut - fydd Bydd gwobr i enillydd bob adran, ac fe ddewisir y Roedd oriau darlledu yn ystod darllenwyr Y Tincer yn gwylio logo newydd o blith yr enillwyr rheiny. y saithdegau a’r wythdegau dal ymhen deugain mlynedd arall. Dyddiad cau: 5 o’r gloch, dydd Gwener, Ionawr 6ed braidd yn gyfyngedig. Doedd dim Jamie Medhurst 2017. Anfonwch eich cynigion at [email protected] neu gadewch nhw gyda Lynwen yn Garej Tŷ Mawr. CANLYNIADAU’R GYSTADLEUAETH (Mae’r Clwb Gwyliau ar agor i unrhyw blentyn Diolch i’r rhai ohonoch gymerodd ran yn ein cystadleuaeth (a diolch rhwng 3 ac 11 oed. Does dim rhaid iddyn nhw fod yn i Gareth Wiliam Jones am drefnu). Rhoddwyd enwau y rhai gafodd mynychu Ysgol Penrhyn-coch. Mae’r Clwb Gwyliau y cwestiynau yn gywir mewn het ac ym mhresenoldeb tyst yng ar agor o 8yb-6yp. Gweithgareddau yn cynnwys Nghanolfan Crefftau Pennau tynnwyd enwau o gap. Ann Jones, crefft, Sinema’r Caban, gêmau, cyfrifiadur, teithiau Blaenddôl, enillodd y tocyn llyfr £20; Maria Evans, Alltwalis enillodd Y allanol a llawer iawn mwy). gwreiddyn (Caryl Lewis) a Richard Huws, Bont-goch enillodd Allez les Gallois (Daniel Davies). Mwynhewch y darllen!

9 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

BOW STREET

Suliau yn Ysbyty Glan Clwyd ar Ragfyr 28ain; â Garn Linda Gay, ar golli ei brawd yn ne Lloegr 10.00 a 5.00 ac â Buddug Jenkins ar golli cefnder ym Gweler hefyd www.capelygarn.org/ Mryn-crug, Tywyn – roedd ef hefyd yn Ionawr ewythr i Freda Morris, Bryn Meillion, ac mae 22 John Tudno Williams ein cydymdeimladau gyda hithau hefyd. 29 Lyndon Lloyd (Oedfa’r bore yn unig) Cofiwn yn annwyl iawn atoch gan obeithio y bydd yr atgofion yn gynhaliaeth a`r Chwefror sylweddoliad eu bod wedi cyfoethogi eich 5 Noddfa profiad ar daith bywyd yn ysbrydoliaeth. 12 John Roberts 19 Bugail (Cymun) Geni wyres 26 R W Jones Llongyfarchiadau i’r Parchg W. J. a Mrs Gwenda Edwards, Tregerddan ar ddod Noddfa yn daid a nain – ganwyd wyres iddynt – Ionawr Erin Hana ar 28 Rhagfyr – merch i Non a 29 Oedfa Undebol yr Ofalaeth ym Methel, Carwyn. Tal-y-bont am 10.00 ​ Arweinydd prysur Chwefror Clywyd Aled Myrddin, 1 Cae Rhos, a’i 5 Oedfa am 10.00. Gweinidog. Gôr – Côr Meibion Machynlleth – ar y 12 Uno yn y Garn am 10.00 rhaglen radio ‘Tri ‘ym ni’ a ddarlledwyd Cardiau bychain â lluniau o flodau a 19 Cyfeillach am 10.00 dros y Nadolig. Rhaglen oedd hi gyda golygfeydd amrywiol oedd y rhain – ac yn 26 Oedfa am 2.00. Gweinidog Tri Thenor Cymru yn dathlu’r Nadolig ar wahanol iawn i’r cardiau Nadolig rydyn fferm Pentremawr, Llanbryn-mair gyda’u ni’n gyfarwydd â nhw heddiw. Ysgol Sul Bow Street gwesteion. Ffurfiwyd y Côr rhyw 2 flynedd Soniodd Shân Hayward am arferion Dyma fanylion tymor newydd yr Ysgol Sul a hanner yn ôl ar gyfer cystadlu yn teulu ei merch yng nghyfraith yn Awstria Unedig: Eisteddfod Genedlaethol Meifod. Soniodd yn ystod cyfnod yr Adfent. Mae’r teulu 29 Ionawr Y Garn eu bod yn brysur gyda chyngherddau lleol estynedig yn dod at ei gilydd bob Sul i 5 Chwefror Noddfa a bod posibilrwydd o daith i Ganada ymhen gymdeithasu a bwyta gwledd o fwydydd 12 Chwefror Noddfa rhyw ddwy flynedd. Fe’u dewiswyd hefyd arbennig, ac yr oedd Shân wedi paratoi 19 Chwefror Gwyliau Hanner Tymor fel un o bedwar Côr Meibion yn y rownd nifer o’r danteithion blasus hyn ar ein cyfer. 26 Chwefror Gwyliau Hanner Tymor honno o Côr Cymru. Amser prysur felly – Cwis hwyliog, yn seiliedig ar daflen y 5 Mawrth Y Garn. Gwasanaeth Gwyl dymuniadau gorau! Cyngor Llyfrau ‘Gwledd y Nadolig’, a gafwyd Ddewi. gan Eirian Dafis, a dyfal fu’r darllen a’r Arweinydd arall chwilio am yr atebion i’r cwestiynau cryptig Penodiadau Bydd ail un o’r pentref yn arwain Côr yng ar dudalennau’r cylchgrawn. Llongyfarchiadau i Gwenith ap Robert John nghystadleuaeth Côr Cymru – llwyddodd Yna, mwynhawyd amrywiaeth o sydd wedi cael ei phenodi yn bennaeth Côr ABC i fynd drwodd i’r rownd derfynol flasusfwyd Nadoligaidd, wedi’i baratoi cynorthwyol Ysgol Gynradd Plas-crug. yn yr adran Corau Cymysg– pob dymuniad gan rai o aelodau’r pwyllgor, a derbyniodd Mae Gwenith yn gyn ddisgybl o Ysgol da i’r arweinydd Gwenan Watts Williams. pawb anrheg fach gan y ‘Santa dirgel’ i Rhydypennau a Phenweddig. fynd adref gyda nhw. Cyhoeddwyd hefyd yn ddiweddar i Cydymdeimlad Croesawodd Ann Jones, ein llywydd, ni Archesgob Cymru benodi Rhun Gwynedd Cydymdeimlwn â theulu y ddiweddar yn gynnes iawn gan ddymuno Blwyddyn ap Robert yn Ficer Tîm i blwyf rheithorol Rhiannon Horwood, Delfryn, fu farw Newydd Dda. Cydymdeimlwyd â Marian Aberafan. Llongyfarchiadu iddo ef a’i wraig ddechrau’r mis. Bu Rhiannon yn Magda sydd newydd ddechrau ar ei swydd gysylltiedig â chartref Tregerddan am newydd fel Seicolegydd yn Abertawe. flynyddoedd lle roedd yn fawr ei pharch. Dymuniadau gorau iddynt fel teulu. Cawl a Chân Merched y Wawr Rhydypennau yng nghwmni disgyblion Cydymdeimlad Cafodd aelodau’r gangen noson gartrefol Ysgol Rhydypennau. Cydymdeimlwn â Ian a Gwen Cole, Y braf yn festri’r Garn i ddathlu’r Nadolig nos Nos Fercher Mawrth 1af Marian, ar farwolaeth Rhydwen Cole - Lun, 12 Rhagfyr. Llywyddwyd y noson gan Dathliad Gŵyl Ddewi i’r gymuned mam Ian - o , yng Nghartref Mrs Ann Jones ac ymunodd pawb i ganu gyfan am 6.30 yn Neuadd Plascwmcynfelin ar 3 Rhagfyr; hefyd â ambell garol gyfarwydd, gan greu naws Rhydypennau. nifer o drigolion Maes-y-garn sydd wedi Nadoligaidd hyfryd. Dangosodd Marian £5 yr oedolyn, £2 i ddisgyblion uwchradd. Tocynnau ar werth gan cael profedigaeth yn ddiweddar – Mrs Jean Beech Hughes gasgliad o gardiau Nadolig Delyth Morgan, Pwllglas (820656) Davies ac Iwan a’r teulu ar golli brawd i cynnar yr oedd ei thaid wedi’u derbyn gan neu o’r ysgol (828608). Dewch Jean – David o Dregaron yn Ysbyty Treforus ffrindiau a pherthnasau yn ei ieuenctid, â phowlen a llwy ar gyfer y cawl – ar Ragfyr 18fed; â Marian Beech a Iestyn dros ganrif yn ôl – un ohonynt wedi’i a chroeso cynnes i bawb! Hughes, ar golli mam Marian o Lanefydd anfon gan ei frawd o Seland Newydd.

10 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Beech Hughes, wedi colli ei Mam; Jean fuddugol. Eto i ddod mae twrnament yn Davies, ei brawd; Mair Davies, cyfnither, Glasgow a Belfast cyn bod ei amser gyda’r a mab yng nghyfraith i Meinir Roberts. UK Lions yn dod i ben. Mae wedi bod yn Ond ar nodyn hapus iawn rhaid oedd brofiad a hanner. llongyfarch Gwenda a Bil Edwards ar ddod Mae Dafydd yn chwarae hoci i’r Clwb yn Nain a Taid i Erin Hanna. lleol, sef Clwb Dysynni, Tim hoci Ysgol Daeth peth gohebiaeth o’r Ganolfan Uwchradd Tywyn, Tim Gogledd Cymru ac i ynglŷn â’r gweithgareddau fydd ymlaen yn Northop Hall ac yn dilyn cwrs hyfforddiant ystod y flwyddyn. Yn anffodus methodd 360 Hoci Cymru. Carys Stevens, ein gwraig wadd, ddwad heno, felly rhaid oedd meddwl am rywbeth Llwyddiannau ar fyr rybudd! Dyma benderfynu ar gêmau Llongyfarchiadau i Luned Rhys, Llanarmon, bwrdd - daeth rhai ohonom a gêmau a ger Chwilog – wyres Alun ac Enid Jones Llongyfarchiadau i dîm Capel y Garn - yr chawsom hwyl iawn. Pawb wrthi yn ddygn (Gwyddfor gynt) am ennill y Gadair yn enillwyr ; daeth Horeb, Penrhyn-coch yn iawn ond yn cael sgwrs hefyd. Enillwyd y Eisteddfod Ysgol Glan-y-Môr, Pwllheli. ail a Charmel, yn drydydd. Cafwyd raffl gan Mary Thomas. Maria Owen a Joyce Dyma’r eildro yn olynol iddi ei hennill. noson hwyliog iawn. Yn y llun gwelir Phil Bowen oedd yng ngofal y baned Eleni derbyniodd y gadair gan y beirniad, Davies, y cwisfeistr yn cyflwyno y darian I’r yr actores Elan Llwyd. Mewn cystadleuaeth Athro Gruffydd Aled Williams. Tim y Garn Pen blwydd arbennig safonol roedd hi’n hael ei chanmoliaeth oedd yr Athro Gruffydd Aled Williams, Y Llongyfarchiadau mawr i Will Hughes, Llys i gerdd Luned ar y teitl ‘Rhyddid’. Yng Parchg Wyn Morris, Cynog a Llinos Dafis a Hafod, (gynt o Cardi Cycles) ddathlodd nghyfarfod gwobrwyo’r ysgol yn gynharach thim Horeb y Parchg Judith Morris, Eirian ei ben blwydd yn 80 oed ar Ionawr 7fed. yn 2016, enillodd Luned hefyd wobr Disgybl Reynolds, Non Evans a William Howells. Treuliodd amser yn yr ysbyty ym mis y Flwyddyn am ei gwaith. Da iawn Luned! Rhagfyr yn cael triniaeth yng Ngobowen a’r Capel y Garn Amwythig. Da iddo gael dod adref erbyn y Ysgol Sul Unedig Bow Street Nos Sul Rhagfyr 18fed, cynhaliwyd dathliadau!! Bu plant yr Ysgol Sul Unedig yn brysur iawn gwasanaeth y Gair a’r Geiriau yn y capel, ar Ragfyr 11eg, gan eu bod wedi cyflwyno dan arweiniad y bugail, y Parchg Wyn Hoci Rhyngwladol gwasanaeth yng Nghapel y Garn yn y bore Morris. Daeth nifer dda ynghyd i ganu Pan yn chwarae i Dîm hoci Gogledd Cymru ac yng Nghartref Tregerddan y prynhawn. carolau ac i glywed geiriau tymhorol. mewn twrnament hoci yn Nottingham ym Dyma lun ohonyn nhw wrth eu gwaith o Cyfeiliwyd i’r carolau gan ensemble pres mis Mehefin 2016 cafodd Dafydd Jones, ddifrif yn y Cartref. dan arweiniad Mr Alan Phillips. Gwelir Tywyn - mab Mair a Hefin Jones, Tywyn yma hefyd lun o’r triawd a gyflwynodd rai ac ŵyr Elen Evans, Erw Las – ei ddewis gan Cwis y capeli carolau, sef Dewi Hughes, Alan Wyn Jones sgowtiaid i chwarae i dîm hoci UK Lions Daeth 8 tîm ynghyd ym Morlan nos a’r Parchg Wyn Rhys Morris. Roedd paned a o dan 14 oed. Dyma’r ail flwyddyn iddo Fercher 11 Ionawr yng nghwis y Capeli - mins-peis i bawb yn y festri wedyn. gael ei ddewis i chwarae i’r tîm yma. Tri o Gymru oedd yn yr UK Lions y llynedd ond eleni dim ond Dafydd sydd o Gymru ymysg chwarewyr o Ogledd Iwerddon, Yr Alban a Lloegr. Mae’n trafaeilio bob 6 wythnos i hyfforddi yn Derby neu Leicester gyda’r tim ac mae’r diwrnod hyfforddi yn ddiwrnod hir gyda’r trafeilio yno a nôl a hyfforddi caled am 6 awr. Mae wedi cael y cyfle i chware hoci yn erbyn timoedd gorau Prydain o dan 16 (nid ydynt yn chware timoedd yr un oed a nhw er mwyn cael sialens). Bu’n chwarae y llynedd yng Nghaeredin, Belfast, a Sardinia yn erbyn timoedd gorau’r wlad a dod yn

11 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Gwobr Hollywood Côr Cymru i ddogfen am 2017

Un o’r cwestiynau yng Nghwis y ffotograffydd Rhyfel capeli ym Morlan yn ystod y mis oedd ‘Pa gôr enillodd y gystadleuaeth Côr Cymru 2016?’ Gwyddai y cystadleuwyr Fietnam craff nad oedd cystadleuaeth yn 2016 gan mai pob yn ail flwyddyn y Mae rhaglen ddogfen sy’n dathlu gwaith cynhelir y gystadleuaeth. Ond golyga a bywyd y ffotograffydd byd-enwog o hyn ei bod yn amser cystadleuaeth Ruddlan, y diweddar Philip Jones Griffiths, 2017 ac mae rhestr y corau ddaeth wedi ennill gwobr fawreddog yn Los drwodd newydd eu cyhoeddi. Angeles, gwobr Hollywood International Independent Documentary Awards am y CHWEFROR 18-19 Dyddiau Sadwrn ffilm ddogfen dramor orau. Darlledwyd y a Sul Rowndiau cyn-derfynol rhaglen arobryn Philip Jones Griffiths: Côr Cymru yng Nghanolfan y Ffotograffydd Rhyfel Fietnam yn Celfyddydau. Tocynnau ar gael am Chwefror y llynedd ar S4C, gyda gohebydd ddim o 10.00 bore Llun 23 Ionawr tramor y BBC Wyre Davies yn cyflwyno. trwy ffonio 029 2022 3456 neu ebostio Bwriad y gwobrau yw hyrwyddo a [email protected] Ni fydd chydnabod gwaith cynhyrchwyr ffilmiau Côr Cymru ar y nos Wener eleni – bydd dwy sesiwn ar y Sadwrn a’r Sul. dogfen ar draws y byd. Mae’r gwobrau yn digwydd yn fisol, ac enilloddPhilip Jones Corau Ieuenctid Griffiths: Ffotograffydd Rhyfel Fietnam Coda wobr yng nghategori mis Rhagfyr. Côr Cytgan Clwyd Roedd y rhaglen ddogfen yn gyd- Côr Merched Sir Gâr gynhyrchiad rhwng cwmni cynhyrchu Côr y Cwm Rondo Media, S4C a chwmni cynhyrchu o Dde Corea, JTV, Jeonju Television. Roedd Corau Meibion Bois Ceredigion y ffilm yn dogfennu’r hyn wnaeth Philip Bois y Castell Jones Griffiths yn enwog, ei gyfnod fel cael ei ddosbarthu ledled y byd gan BBC Côr Meibion Machynlleth ffotograffydd rhyfel yn Fietnam. Yn ystod Worldwide. John’s Boys y rhyfel tynnodd Philip rai o’r delweddau “Rydym yn falch eithriadol o’r mwyaf graffig ac ingol, a darluniodd bartneriaeth sydd wedi ei meithrin gyda Corau Plant wlad ranedig oedd yn cael ei rheibio gan chwmni JTV yn Ne Corea – ein partner Côr Iau Ieuenctid Môn ymyrraeth wleidyddol, a’i malurio gan cynhyrchu ar y rhaglen hon. Roeddem Côr Ieuenctid Môn Côr y Cwm ymladd mewndirol. Mae gwaith Philip hefyd yn ffodus iawn o gefnogaeth Ysgol Gerdd Ceredigion yn parhau i ysbrydoli hyd heddiw ac yn merched y ffotograffydd - Katherine enghraifft wych o ffotonewyddiaduraeth. Holden a Fanny Ferrato, y cwmni Corau Merched Dywedodd Llion Iwan, Comisiynydd Magnum Photos, cyfranwyr nodedig Ysgol Gerdd Ceredigion Ffeithiol S4C, “Llongyfarchiadau i gwmni fel John Pilger, Don McCullin a Noam Corau Cymysg cynhyrchu Rondo Media ar eu llwyddiant Chomsky. Rydym yn hynod o ddiolchgar CF1 rhyfeddol. Mae’r lluniau dynnodd Philip hefyd i’r cyflwynydd Wyre Davies, a oedd Côr ABC yn ystod, ac wedi Rhyfel Fietnam yn yn amlwg wedi ei gyffwrdd gan hanes y Côr Dre parhau i daro tant gyda phobl heddiw, ffotograffydd hynod hwn a chan erchylltra Côrdydd ac yr un mor berthnasol yn ein hoes ni. rhyfel sy’n dal i effeithio cymdeithas Fel darlledwr cenedlaethol Cymru roedd Fietnam heddiw.” EBRILL 8-9 Dyddiau Sadwrn a hi’n bwysig bod S4C yn talu teyrnged a Sul Rowndiau terfynol Cor Cymru dathlu ei waith drwy gomisiynu’r rhaglen Cynradd 2017 a Cor Cymru 2017 yng ddogfen arbennig hon.” Nghanolfan y Celfyddydau. Tocynnau Dywedodd Gareth Williams, Prif ar gael am ddim o 10.00 bore Llun 6 Weithredwr Cwmni Cynhyrchu Rondo Mawrth trwy ffonio 029 2022 3456 neu ebostio [email protected] Media: “Rydym yn falch iawn o fod wedi ennill y wobr ryngwladol yma am CÔR CYMRU CYNRADD raglen i S4C yr ydym yn hynod o falch Ffeinal nos Sadwrn 08.04.17 ohoni. Hoffem longyfarch yn enwedig Ysgol Gymraeg Teilo Sant, Llandeilo y tîm cynhyrchu Caryl Ebenezer (o Bow Ysgol Gynradd Gymraeg Llwyncelyn, Street gynt) a Luned Phillips (Tal-y- Rhondda bont gynt). Mae’n enghraifft arbennig Ysgol Iau Llangennech o safon cynyrchiadau ffeithiol Rondo, a Ysgol Pen Barras, Rhuthun chynhyrchiad erbyn hyn sydd hefyd yn

12 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Colofn Enwau Lleoedd Cymdeithas Cyfeillion Mae’n anodd peidio â sylwi cynifer o enwau lleoedd yn nghyffiniau Cors Fochno sy’n cynnwys yr elfen ynys. Tebyg mai Ynys-las a’i thwyni tywod, neu westy moethus a Cerddorion gwarchodfa adar Ynys-hir yw’r enwocaf ohonynt, ond dyma rai o’r enwau eraill niferus: Ifanc Ynys Tachwedd, Foel Ynys, Ynys Fergi, Ynys Capel, Neuadd yr Ynys, Ynys Fechan, Ynys Fach, Ynys Greigiog, Ynys Eidiol, Ynys Edwin, Ynys Tudur, ac Ynys Pennal (y tu draw i Afon Dyfi). Ceredigion

Mae’r sefydliad elusennol Cyfeillion ac eraill sy’n uchod yn codi arian i awyddus i’w cefnogi. gefnogi cerddorion ifanc Dyma rai o’r enwau - Rhys ysgolion Ceredigion. Caiff Taylor (Bas dwbl), Shân yr holl arian sy’n cael ei Cothi (Trombôn), Nia godi drwy dâl aelodaeth a Marshalsay (Ffliwt), Gwawr gwahanol weithgareddau Edwards (Clarinet), Aneirin ei ddefnyddio i brynu Hughes (Timps), Elen offerynnau ac offer Pen-cwm (Cornet), Sara cerddorol i’w defnyddio Edwards (Clarinet), Caryl gan gerddorion ifanc y Gruffydd Roberts (Ffidil), Map Degwm Llanfihangel Genau’r-glyn o wefan prosiect sir, o dan oruchwyliaeth Owen Roberts (Cello), Cynefin: cynefin.cymru Gwasanaeth Cerdd Angharad Fychan (Ffliwt), Ceredigion. Yn ddiweddar Rachel Gregory (Corn), Byddwn yn meddwl heddiw am ynys fel ‘darn o dir wedi ei maent wedi prynu Jacky Hassan (Basŵn), amgylchynu gan ddŵr y môr’ (megis Ynys Bŷr neu Ynys Enlli) ond 9 corned, 4 ffliwt, 3 Mari Grug (Baritone) ac mewn gwirionedd, gall hefyd gyfeirio at ‘dir wedi ei amgylchynu chlarinêt, 3 telyn côl, 3 Elin Jones AC (Cornet). gan ddŵr cors neu afon’. fiola Messina, 6 chorn Y rheol: rhaid dysgu Yn y cyfnod cyn traenio Cors Fochno, ac yn enwedig ar tenor, 2 gas clarinêt, 2 offeryn cerdd o’r newydd. lanw uchel, mae’n hawdd dychmygu’r ynysoedd hyn wedi eu gorn Ffrengig, 2 obo, 1 (Ni chaniateir canu cael ei ddosbarthu ledled y byd gan BBC hamgylchynu (er nad yn gyfan gwbl efallai) gan ddŵr. clarinêt bas a desg sain offeryn a ddysgwyd yn y Worldwide. Yr un ystyr a welir i ynys yn yr enwau Ynysberfedd ac Ynys-y-bont aml-drac. gorffennol!) “Rydym yn falch eithriadol o’r ar gwr Cors Caron, ger Swyddffynnon. I ddathlu 30 blwyddyn Gobeithiant y bydd bartneriaeth sydd wedi ei meithrin gyda  dychwelyd i Gors Fochno, mae un enw, Ynys Tudur, nad yw ei o gefnogi’r Gwasanaeth modd i’r cyhoedd chwmni JTV yn Ne Corea – ein partner leoliad ar lan un o ragnentydd Afon Dyfi, y tu hwnt i ffiniau’r gors, yn Cerdd, maent wedi gosod gefnogi’r fenter gyffrous cynhyrchu ar y rhaglen hon. Roeddem cyd-fynd â’r dehongliad hwn. her newydd eleni. Ar hon drwy eu noddi. Beth hefyd yn ffodus iawn o gefnogaeth Dangosodd Ifor Williams yn ei gyfrol Enwau Lleoedd (t. 29-30) nos Iau, 6 Gorffennaf, am eu cefnogi drwy ddod merched y ffotograffydd - Katherine y gall ynys gyfeirio hefyd at ddoldir neu wastatir yn ffinio â dŵr. bydd cyfle unwaith-ac- yn aelod o Gymdeithas Holden a Fanny Ferrato, y cwmni Byddai’r esboniad hwnnw yn bosibl yn achos Ynys Tudur, ac yntau am-byth i glywed Ail Cyfeillion Cerddorion Magnum Photos, cyfranwyr nodedig wedi ei leoli ar fin Afon Ddu. Wynt. Bydd ensemble Ifanc Ceredigion: y tâl fel John Pilger, Don McCullin a Noam Angharad Fychan o tua 30 offerynwr yn aelodaeth blynyddol yw Chomsky. Rydym yn hynod o ddiolchgar perfformio yn y Neuadd £10, ceir ffurflen aelodaeth hefyd i’r cyflwynydd Wyre Davies, a oedd Paratowyd gyda chefnogaeth Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru Fawr, Aberystwyth, yn yma: http://www. yn amlwg wedi ei gyffwrdd gan hanes y a’r Cynllun GWARCHOD ystod Proms Cynradd ceredigionmusicservice. ffotograffydd hynod hwn a chan erchylltra www.cymdeithasenwaulleoeddcymru.org Ceredigion; aelodau o’r org.uk/documents/ rhyfel sy’n dal i effeithio cymdeithas Fietnam heddiw.” Hel Calennig

Pan holwyd eleni oedd yn iawn mynd i hel Reynolds), Brynhoffnant, c. 1900’s; Mary a basa mynd o gwmpas tai yn ‘halogi’r calennig ar fore Sul bu y Tincer yn holi. Thomas, Ffair Rhos c. 1890’s a Kate Davies, Saboth’ yn ol Kate Davies. Sgen i ddim Soniwyd fod arfer ym Mhenrhyn-coch ar Llandysul c. 1890’s... pobl y bum yn eu tystiolaeth o Aberystwyth na Phenrhyn- un adeg o beidio mynd allan pan oedd cyfweld yng Ngheredigion ddiwedd y coch . Chlywais i ddim am neb yn mynd o dydd Sul yn ddydd Calan, a fod rhai wedi 1970au ac yn holi am Hel C’lennig fasan gwmpas y dydd Llun” bod yn dod ar fore Llun y blynyddoedd nhw BYTH wedi mynd i hel C’lennig o Yn ddiddorol fu neb o amgylch hynny. Pan holwyd Tecwyn Vaughan gwmpas tai petai dydd Calan ar y Saboth... Penrhyn-coch eleni - ond nid am y Jones-cyn aelod staff o Amgueddfa Werin ond mi fasan nhw yn cael gofyn i deulu rheswm uchod mae’n siwr. Beth yw Cymru - dyma’i ateb. etc ... ond ddim mynd rown tai... roedd y atgofion y rhai hŷn ohonoch am fynd ar y “Yn ôl Elizabeth Reynolds (mam Idris capeli yn gwgu ar yr arfer beth bynnag Sul? Byddai’n ddifyr clywed. (Gol.)

13 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395 Gwirfoddoli yn Zanzibar

Roeddwn wedi penderfynu gwneud prosiect gwirfoddoli yn Affrica ar ôl graddio o’r brifysgol ym Mis Mai. Des i o hyd i brosiect dysgu plant ac oedolion yn Zanzibar ac ar ôl gweithio dros yr haf i godi arian i fynd, y cam nesa oedd pacio bag a chael trên i Lundain i ddal yr awyren. Ar ôl siwrne o 13 awr cyrhaeddais Stonetown yn Zanzibar. Roedd dwy awr o siwrne rhwng Stonetown a’r pentre bach o’r enw Jambiani yn ne ddwyrain yr ynys lle byddwn i’n aros. Cyrhaeddais y llety, sef tŷ oedd ar y traeth, yn llythrennol cwpwl o fetrau o’r môr. Roedd bwa o ddail palmwydd dros y fynedfa a chath fach yn torheulo o flaen y bwrdd du gyda’m henw i wedi’i ysgrifennu arno i fy nghroesawu i’r prosiect. Roedd yn rhaid imi ofyn i’r gyrrwr - Kaiza - ‘Is this where I’ll be living?!’ mewn anghrediniaeth llwyr am fod y lle mor ddelfrydol! Am fy mod wedi cyrraedd yn gynnar yn y bore roedd diwrnod cyfan o’m mlaen i. Ar ôl cael fy nghroesawu gan reolwr y prosiect roedd dewis gen arno, felly mi fues i’n iste yn ei ymyl am ei dreulio yn un o bentrefi Zanzibar i i, sef cael diwrnod o ymlacio neu fynd i awr a hanner yn mynd trwy’r wyddor sylweddoli pa mor hynod o gyfeillgar yw’r ddosbarth efo un o’r gwirfoddolwyr eraill. Swahili, gan ddarllen y llythrennau allan bobl leol. Mae ganddyn nhw gymaint Gan fy mod yn awyddus i weld mwy o’r yn uchel ac yna’u hysgrifennu yn ei o ddiddordeb yn eich bywyd a phawb pentre penderfynais fynd i ddosbarth lyfr. Erbyn diwedd y wers roedd yn gallu mor awyddus i wneud ffrind newydd. oedolion ar ôl cinio. Roedd y gwirfoddolwr darllen ac ysgrifennu’r wyddor yn ogystal Roedd fy chwe wythnos yn Jambiani yn dysgu dosbarth Masai, sef llwyth o dir ag ysgrifennu ei enw. Roedd yn deimlad yn ysbrydoliaeth. Mae’r ffordd o fyw ar y mawr Tanzania. bythgofiadwy gwybod mai fi oedd wedi’i baradwys yma o ynys yn hamddenol ac Ar y diwrnod cyntaf roedd bachgen ddysgu i wneud y pethau hyn, pethau a yn hapus. Er gwaetha’r tlodi mae agwedd newydd wedi ymuno â’r dosbarth oedd allai un diwrnod ei helpu i gael swydd, y bobl leol yn hynod o bositif ac maen yn methu darllen nac ysgrifennu - yn ond a fyddai yn bendant yn cyfoethogi ei nhw’n fodlon iawn eu byd. Mi fydd rhan unrhyw iaith! Am ei fod gymaint y tu ôl i’r fywyd. fach o fy nghalon yn Jambiani am byth. disgyblion eraill roedd angen sylw unigol Dim ond un diwrnod sydd angen Mari Healy

Trefnwyr Angladdau C T Evans Gwasanaeth Angladdol Teuluol Cyflawn, wedi ei arwain yn bersonol gydag urddas. Capel Gorffwys Preifat, Gwasanaeth Dydd a Nos.

01970 820013 [email protected]

Brongenau, Llandre, Aberystwyth SY24 5BS

14 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395 Llun y mis

Llun o gasgliad Iestyn Hughes, Maes-y-garn, Bow Street. Gellir gweld mwy o’i luniau ar ei wefan http://www.atgof.co/

Pantomeim Bu nifer o blant ac ieuenctid yr ardal yn rhan o bantomeim Hirnant blynyddol Canolfan y Celfyddydau yn Ionawr. Jack a’i goeden ffa oedd y cynhyrchiad ac un o Bow Street gymerai ran Jack.

Crefftau Pennau​ Coffi Boreuol Byrbrydau Poeth neu Oer Cinio Te Prynhawn Crefftau Ac Anrhegion Ar agor saith niwrnod yr wythnos​ Mehefin, Gorffennaf Cari Morgan-Williams a Lucy Morgan-Williams Awst a Medi o Bow Street, Cerys Hurford ac Evie Keyworth o 01970 820 050 Benrhyn-coch TACSI EDDIE Perchennog: Connie Evans, Gwawrfryn, Penrhyn-coch 01970 828 642

Jordan Lloyd Jones, Bow Street (Jack) a Somme Miriam Llwyd Davies Pentan, Llandre 07790 961 226 Mars Malik (Jill)

15 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Ysgol Pen-llwyn

Bu diwedd tymor y Nadolig yng Nghapel Pen-llwyn pryd yn un prysur iawn ym Mhen- y cawsom ein atgoffa o wir llwyn,fel ym mhob Ysgol arall ! ystyr y Nadolig trwy gyfrwng Fel y gwelwch bu’r plant carolau hen a newydd a yn brysur yn cynhyrchu pob darlleniadau. Cafodd plant math o nwyddau i’w gwerthu y Cyfnod Sylfaen gyfle i yn y Ffair grefftau Nadolig. ymlacio drannoeth wrth wylio Gwelwyd llwythi o gardiau, Sioe Cyw yn Ysgol Penweddig calendrau, canhwyllau, tra bu Cyfnod Allweddol 2 dynion eira a llawer mwy ar yn y sinema yn gwylio ‘The werth yn neuadd yr Ysgol a secret life of pets’. chasglwyd swm teilwng o Roedd yn rhaid ffarwelio arian ar y noson. a aelod o staff cyn diwedd Cafwyd cinio Nadolig y tymor, sef gyda Miss blasus yn yr Ysgol ar y dydd Lauren Parry sydd bellach Iau a diolch yn fawr i Cathy wedi derbyn swydd yn Ysgol a’i thîm am baratoi ar ein Gymraeg Aberystwyth. cyfer gydol y bore. Cawsom Dymunwn bob llwyddiant a ymweliad gan Sion Corn hapusrwydd iddi yn ei swydd a buom yn canu ‘Pwy sy’n newydd yno. Ar yr un pryd dwad dros y bryn ?’ cyn rydym yn croesawu Mrs iddo agor ei sach a rhannu Emma Parr - Davies yn ôl i’r anrhegion i bob un o’r plant. Ysgol wedi genedigaeth ei Yn ychwanegol cafodd pob mab bach Harri. plentyn ‘selection box’ gan Yna ar y dydd Gwener olaf Siop y Pentref i ddiolch cawsom barti Nadolig yn am ganu carolau ar noson neuadd yr Ysgol, digonedd goleuo’r goeden tu allan i’r o fwyd i’w fwyta a chyfle i siop. wisgo ein siwmperi Nadolig Daeth cynulleidfa dda at ei lliwgar. Diweddglo hapus i gilydd i’n gwasanaeth Nadolig ddiwedd y tymor.

16 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Ysgol Craig yr Wylfa ANIFEILIAID “Santa ar Streic!” Yn y prynhawn, roedd yna gyfle i rieni a TEW Yn yr wythnos olaf o ysgol, cynhaliwyd Cyngerdd ffrindiau’r ysgol i ddod i’r ysgol i gael lluniaeth Nadolig yr Ysgol yn neuadd y pentref, gan i’r ysgol ysgafn ac i wrando ar y plant yn canu carolau. eu hangen i’w lladd gyflwyno cynhyrchiad o’r enw, “Santa ar Streic”. Diwrnod hyfryd i gael pawb yn y naws mewn lladd-dy lleol Perfformiodd y plant yn arbennig o dda! Braf nadoligaidd! oedd gweld y neuadd yn llawn dop! Cysylltwch â Croesawu Miss Edwards TEGWYN Drama’r Geni a Chanu Carolau Am fod nifer y disgyblion sydd bellach yn LEWIS Ar ddiwrnod olaf y tymor, cafwyd cyfle i fynd lawr mynychu Ysgol Craig yr Wylfa yn brysur i’r Eglwys i wneud amryw o weithgareddau yn gynyddu, mae’r ysgol yn falch o groesawu aelod 01970 880627 yr Ysgol Sul ac i wylio a bod yn rhan o’r ddrama. newydd o staff, sef Fflur Edwards, sydd yn mynd Roedd yn llawer o hwyl, y plant (a’r staff) yn i ddysgu dau ddiwrnod a hanner yr wythnnos. gyffrous ynghanol yr awyrgylch Nadoligaidd. Croeso atom!

SIOP A SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH Perchennog: Lawrence Kelly AR AGOR Llun – Sadwrn 7 y bore – 9 yr hwyr Sul 7 y bore – 7 yr hwyr Papurau dyddiol a’r Sul, llyfrgell fideo, cardiau cyfarch siop drwyddiedig 01970 828312

CINIO DYDD SUL Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, PRYDAU BAR PARTÏON cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. BWYDLEN BWYTY ADLONIANT CROESAWIR ARCHEBION GAN UNIGOLION AC YSGOLION

13 Stryd y Bont, Aberystwyth AR AGOR O 5:30 P.M. NOSWEITHIAU IAU A GWENER 01970 626 200 AM BRYDIAU TEULUOL

17 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Ysgol Rhydypennau

Cinio Nadolig Diolch i Mr Phillips am ei Yn dilyn y traddodiad arweiniad a’i barodrwydd i blynyddol, cynhaliwyd cinio ddangos y talentau lleol yn y Nadolig i henoed yr ardal gymuned. ar ddydd Sadwrn cyntaf fis Rhagfyr yn neuadd yr ysgol. Partïon Bu Mrs Wendy Jones a’i staff Bu’r plant yn ffodus iawn yn yn brysur iawn yn paratoi’r ddiweddar gan eu bod wedi wledd i 60 o bobl eiddgar iawn. cael y cyfle i fwynhau dau Cytunodd pawb mai dyma’r barti Nadolig yn ystod yr un cinio gorau eto! Diolch yn fawr wythnos! Ar y 13eg o Ragfyr, i staff y gegin ac i Bwyllgor yr trefnwyd parti gan bwyllgor Henoed am drefnu’r achlysur Cymdeithas Rhieni ac Athrawon mor effeithiol. yr ysgol rhwng 6:30 a 8:00y.h. Ar y 14eg o Ragfyr, bu Mrs Roedd y parti yn agored i bawb Jones a staff y gegin yn brysur yn yr ysgol a chynhaliwyd y Mwynhau Cinio Nadolig. eto yn paratoi cinio Nadolig dathliadau yn neuadd yr ysgol. i’r plant a’r staff. Yn ystod y Hoffai’r ysgol ddiolch i aelodau’r wledd, cyflwynwyd anrhegion pwyllgor am drefnu’r noson, i o ddiolch i holl staff y gegin am Mrs Wendy Jones am y lluniaeth eu gwasanaeth a’r bwyd blasus ac yn olaf diolch i Siôn Corn am gydol y flwyddyn. dreulio ychydig o’i amser prin i ddosbarthu anrhegion cynnar i’r Perfformiadau’r Nadolig plant ffodus ar y noson. Cafwyd cyngerdd ardderchog Ar y 15fed, trefnwyd parti gan Yr Uned Feithrin cyn Nadolig i’r holl blant yn ystod diwedd y tymor. Fe oriau’r ysgol. Yn ystod y miri, berfformiodd y plant stori’r cafodd y plant gyfle i fwynhau geni deirgwaith; yn gyntaf i’r gwledd o fwyd blasus a ysgol gyfan ar y 6ed o Ragfyr ac gorffennwyd y dathliadau gyda yna i’r rhieni ar y 6ed a’r 7ed o gêmau traddodiadol yr ŵyl. Ragfyr. Roedd neuadd yr ysgol yn llawn i’r tri achlysur ac roedd Clwb Cant Blwyddyn 1 a 2 yn perfformio ‘Rhoi a Derbyn’. perfformiadau’r plant yn wych! Canlyniad Rhagfyr: Cynhaliwyd Sioe Nadolig 1af-£50-Jenny Jones-Mostar, blynyddoedd 1-6 eleni yn Bow Street. Neuadd y pentref ar y 7fed a’r 2il-£30-Julia Taylor- 26, 8fed o Ragfyr. I agor y noson, Cae’r Odyn, Bow Street. perfformiodd blwyddyn 1 a 3ydd-£20-Luke Grover-16, 2 ‘Rhoi a Derbyn’. I ddilyn, Carregwen, Bow Street. perfformiodd blynyddoedd 3,4,5 a 6 ‘Carolau yr Anifeiliaid’. Blwyddyn Newydd Dda i holl Cafwyd gwledd o actio a chanu ddarllenwyr Y Tincer! yn ystod y ddau berfformiad o flaen cynulleidfa werthfawrogol Blwyddyn 3,4,5, a 6 yn perfformio ‘Carolau yr Anifeiliaid’. iawn. Hoffai’r ysgol ddiolch i bwyllgor y neuadd am y cydweithrediad a’r cymorth yn ystod yr ymarferiadau a’r perfformiadau.

Band Ar yr 16eg o Ragfyr fe aeth Mr Allan Philips, athro peripatetig pres y sir, â band pres yr ysgol i ddiddanu henoed Cartref Tregerddan. Mae’r ymweliad hwn yn ddigwyddiad traddodiadol bellach ac mae’r henoed yn disgwyl yn eiddgar i glywed dawn yr offerynwyr. Yr Uned Feithrin yn perfformio stori’r geni.

18 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395

Ysgol Penrhyn-coch

Dathlu’r Ŵyl yn yr eglwys Mwynheuodd y plant eu hymweliad i weld yr holl coed Nadolig yn yr eglwys. Creodd plant yr Ysgol addurniadau a oedd yn seiliedig ar y gân ‘Stori’r preseb’. Aeth côr o blant gyda Miss Lawrence i ganu yn y gwasanaeth plygain cyn diwedd y tymor; braf gweld hen draddodiad yn parhau. Cafwyd gwasanaeth Cristingl hyfyrd o dan ofalaeth Parchedig Lyn Dafis ar brynhawn Dydd Gwener olaf y tymor. Roedd yr eglwys yn llawn a phawb wedi gwrnado ar neges yr wyl.

Sioe Nadolig Cafwyd dau berfformiad eleni yn Neuadd y Penrhyn a braf gweld y neuadd yn llawn o deuluoedd a ffrindiau’r Ysgol. ‘Nadolig yng ngwlad GWASANAETH y Rwla’oedd perfformiad plant y Cyfnod Sylfaen a ‘Pry ar wal y stabal’ CYFIEITHU oedd sioe Cyfnod Allweddol 2. Diolch Linda Griffiths i’r staff am eu gwaith hyfforddi ac i’r plant am wneud eu gorau! Maesmeurig Cwmsymlog Aberystwyth Parti a Siwmperi Nadolig Ceredigion SY23 3EZ Fel pob blwyddyn arall trefnwyd y parti gan griw gweithgar o rieni, 01970 828454 cafwyd digon o fwyd, gwelwyd [email protected] siwmperi o bob math ac wrth gwrs cawsom ymwelydd arbennig sef Siôn Corn! Fe deithiodd Siôn Corn mewn GWASANAETH modd gwahanol eleni! TEIPIO Ennill cystadleuaeth GWAITH PRYDLON A CHYWIR Llongyfarchiadau i Steffan Gillies - PRISIAU CYSTADLEUOL PROSESYDD GEIRIAU disgybl o flwyddyn 3 - wedi iddo PRINTYDD LLIW ennill y brif wobr gan gwmni Tesco am gynllun ar y thema ‘Rwy’n caru IONA BAILEY Aber ‘sydd erbyn hyn ar fagiau smart PEN-Y-BRYN SWYDDFFYNNON iawn! Cafodd £50 i wario yn y siop a chafodd yr ysgol £500! Da iawn ti am 01974 831580 gystadlu Steffan!

19 Y Tincer | Ionawr 2017 | 395 Tasg y Tincer

Blwyddyn Newydd Dda i chi, holl blant Y Tincer, a gobeithio eich bod wedi mwynhau’r dathlu a’r gwyliau. Fy adduned i am eleni yw bwyta llai o bethau melys ... tipyn o gamp, am mai siocled yw fy hoff beth! Diolch i Mari Aerona, Penrhyn-coch; Anest Erwan, Bow Street; Dylan Rhys Herron, Bow Street; Lewis Ashton ac Einion Davies, Llanilar, am liwio’r llun mor hyfryd y mis diwethaf. Dy enw di, Dylan, ddaeth o’r het yn gynta y tro hwn. Llongyfarchiadau mawr!

Wyddoch chi mai newydd ddathlu’r Calan mae rhai ardaloedd yng Nghymru, a hynny ar 13 Ionawr? Ac roedd hi’n 6 Ionawr ar yr hen Fari Lwyd yn dod ar ei thaith i ddymuno Blwyddyn Newydd Dda i bobl Llandre! Dyw’r Chineaid ddim yn dathlu’r Flwyddyn Newydd tan 28 Ionawr. Mae hon yn ŵyl bwysig iawn iddyn nhw. Yn ôl y chwedl, gofynnodd Bwdha i’r anifeiliaid ddod i’w gyfarfod ar ddiwrnod cynta’r flwyddyn. Daeth 12 anifail ato ac enwodd Bwdha flwyddyn ar ôl pob un. Blwyddyn y ceiliog yw hi yn 2017. Bydd y Chineaid yn dathlu trwy gynnau tân gwyllt, creu dreigiau o sidan a bambŵ, a chael gwledd foethus am hanner nos. Dymunwch Flwyddyn Newydd Dda i’ch ffrindiau gan ddweud ‘Kung hei fat choi!’ ar 28 Ionawr!

Cofiwch ddefnyddio eich creons mwya llachar wrth liwio llun y teulu Chineaidd yn mwynhau’r wledd. Anfonwch eich gwaith i’r cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn Chwefror 1af. Ta ta tan toc!

Enw

Cyfeiriad

Ysgol

Rhif ffôn Oed

JONATHAN Dylan LEWIS Saer Coed / Adeiladydd 01970 880 652 07773 442 260 BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 395 | IONAWR 2017 ABERYSTWYTH