Szamotulskim W Roku 2012

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W POZNANIU

INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA I DZIAŁALNOŚCI KONTROLNEJ WIELKOPOLSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE SZAMOTULSKIM W ROKU 2012

Opracowanie:

Wydział Monitoringu Środowiska pod kierunkiem Marii Pułyk Wydział Inspekcji pod kierunkiem Małgorzaty Koziarskiej

Poznań, grudzień 2013

SPIS TREŚCI

1. WPROWADZENIE ...... 4 2. WYBRANE CECHY POWIATU ...... 5 3. STAN ŚRODOWISKA ...... 7 3.1. Monitoring jakości powietrza ...... 7 3.2. Monitoring jakości wód ...... 8 3.2.1. Monitoring jakości wód powierzchniowych ...... 8 3.2.2. Monitoring jakości wód podziemnych ...... 13 3.3. Monitoring jakości gleby i ziemi ...... 15 3.4. Monitoring hałasu ...... 16 3.5. Monitoring pól elektromagnetycznych ...... 18 3.6. Monitoring gospodarki odpadami ...... 19 3.7. Podsumowanie i wnioski ...... 20 4. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA ...... 22 5. POWAŻNE AWARIE ...... 22

1. WPROWADZENIE

Opracowanie ma na celu przedstawienie stanu środowiska oraz wyników działalności kontrolnej Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012. Do jego przygotowania wykorzystano badania własne WIOŚ w Poznaniu, wyniki badań będące w posiadaniu WIOŚ oraz ustalenia z kontroli użyt- kowników środowiska, prowadzonych przez inspektorów WIOŚ. Ostateczna ocena stanu środowiska w 2012 roku została opublikowana w IV kwartale 2013 roku w formie „Raportu o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2012”. Bieżące informacje dotyczące stanu środowiska na terenie całego województwa wielkopolskiego znaleźć można na stronie internetowej www.poznan.wios.gov.pl. Zadania w zakresie ochrony przyrody, w tym ustanawianie form ochrony przyrody oraz sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem określonych ustawą zakazów w stosunku do tych form, realizuje Regionalny Konserwator Przyrody.

2. WYBRANE CECHY POWIATU

Powiat szamotulski położony jest w północno-zachodniej części województwa wielkopolskiego, obejmuje obszar o powierzchni 1119,29 km2, a zamieszkuje go 89 315 osób (stan na dzień 31 grudnia 2012 r., dane wg GUS). Według podziału fizyczno-geograficznego J. Kondrackiego powiat ten położony jest: – w makroregionie Pojezierze Wielkopolskie: mezoregion Pojezierze Poznańskie oraz – w makroregionie Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka: mezoregion Kotlina Gorzowska. Gospodarka powiatu ma charakter rolniczo-przemysłowy, użytki rolne zajmują około 59,7% jego powierzchni. Administracyjnie powiat podzielony jest na: jedną gminę miejską: Obrzycko, cztery gminy miejsko-wiejskie: Ostroróg, Pniewy, Szamotuły, Wronki, trzy gminy wiejskie: Duszniki, Kaźmierz, Obrzycko. Powiat jest zwodociągowany w 91,7%, a skanalizowany w 59% (stan na dzień 31 grudnia 2012 r., dane wg GUS). W ewidencji WIOŚ w Poznaniu znajdują się 24 mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków eksploatowane na terenie powiatu szamotulskiego. Dane o ilości ścieków pochodzą z Wykazów zawierających zbiorcze zestawienia informacji o zakresie korzystania ze środowi- ska oraz o wysokości należnych opłat. Ilość ścieków Lp. Gmina Miejscowość/ Eksploatujący Obszar obsługiwany w 2012 r. /m3/ Grzebienisko / Komunalny Zakład Budżetowy 1. Grzebienisko 37 608 Duszniki Duszniki / Komunalny Zakład Budżetowy 2. Duszniki Duszniki 88 164 Duszniki Podrzewie / Komunalny Zakład Budżetowy 3. Podrzewie, Sarbia 42 798 Duszniki 4. Kaźmierz / Urząd Gminy Kaźmierz Prawobrzeżna część Kaźmierza 54 691 Kiączyn i ul. Nowowiejska w Ka- 5. Kiączyn / Urząd Gminy Kaźmierz 107 905 Kaźmierz źmierzu oraz ścieki dowożone 6. Bytyń / Urząd Gminy Kaźmierz Bytyń, Witkowice i Piersko 65 128 7. Kaźmierz / Hochland Polska Sp. z o.o. Kaźmierz 70 629 Kobylniki, Słopanowo, Słopano- 8. Kobylinki / Urząd Gminy Obrzycko 56 940 wo Huby 9. Gaj Mały / Urząd Gminy Obrzycko Gaj Mały, Dorogostowo 48 470 10. Jaryszewo / Urząd Gminy Obrzycko Jaryszewo 2 646 11. Obrzycko Obrowo / Urząd Gminy Obrzycko Obrowo, Koźmin 8 395 12. Ordzin / Urząd Gminy Obrzycko Karolin, Bęckowo, Ordzin 10 950 13. Zielona Góra / Urząd Gminy Obrzycko Zielona Góra, Piotrowo 29 200 Obrzycko / Zakład Oczyszczania Ścieków i 14. Obrzycko 57 312 Składowania Śmieci BOMIR Ostroróg ul. Szamotulska / Aquanet Ostroróg gmina Ostroróg, Zakłady Dro- 15. 42 509 Sp. z o.o. biarskie Ostroróg Ostroróg ul. Ogrodowa / Aquanet Ostroróg 16. gmina Ostroróg 4 174 Sp. z o.o. 17. Pniewy Pniewy - Aquanet Pniewy Sp. z o.o. miasto Pniewy 509 377 Wronki - Urząd Miasta i Gminy oczyszczalnia miasto Wronki, nieskanalizowana 18. 95 440 Borek cześć miasta oraz okoliczne wsie Wronki / Urząd Miasta i Gminy oczyszczalnia 19. Miasto Wronki 20 354 Wronki Ogrody Wronki / Urząd Miasta i Gminy oczyszczalnia 20. miasto Wronki 97 029 Zamość 21. Wronki / Amica Wronki S. A. Wronki 25 940

Ilość ścieków Lp. Gmina Miejscowość/ Eksploatujący Obszar obsługiwany w 2012 r. /m3/ Pamiątkowo / Zakład Gospodarki Komunalnej 22. Pamiątkowo, Przecław, Lulinek 41 985 Szamotuły 23. Szamotuły Otorowo / Urząd Miasta i Gminy Szamotuły Otorowo 73 097 Szamotuły / Zakład Gospodarki Komunalnej Szamotuły, Mutowo, Kępa, Ba- 24. 1 416 408 w Szamotułach borówko, Baborowo, Gałowo

Powiat szamotulski wchodzi w skład Regionu III (za wyjątkiem gminy Kaźmierz, która wchodzi w skład Regionu IV) gospodarki odpadami komunalnymi w województwie wielkopolskim. Regiony zostały wydzielone w „Planie gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017” uchwalonym przez Sejmik Województwa Wielkopol- skiego w dniu 27 sierpnia 2012 r. Wielkopolskę podzielono na 10 regionów, w których wyznaczono regionalne i zastępcze instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych. Region gospodarki odpadami komunalnymi to określony w wojewódzkim planie gospodarki odpadami obszar zamieszkiwany co najmniej przez 150 000 mieszkańców. Regionem gospodarki odpadami komunalnymi może być też gmina licząca powyżej 500 000 mieszkańców. Regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) to zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 000 mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii. W Regionie III regionalną instalacją jest składowisko odpadów w Mnichach należące do Zakładu Utylizacji Odpadów „Clean City” Sp. z o.o. Instalacjami przewidzianymi do zastęp- czej obsługi regionu są: składowisko odpadów w Piotrkówku (gmina Szamotuły); sortownie odpadów w Mnichach (gmina Międzychód) i Józefowie (gm. Lwówek). W Regionie IV regionalną instalacją jest mechaniczno-biologiczna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych należąca do Centrum Zagospodarowania Odpadów Selekt Sp. z o.o. zlokalizowana w m. Piotrowo Pierwsze w gminie Czempiń. Instalacjami przewidzianymi do zastępczej obsługi regionu są: kompostownie w Sierosławiu i Rumianku (gmina Tarnowo Podgórne); instalacja do produkcji paliw alternatywnych w Opalenicy (gmina Opa- lenica); składowiska odpadów w: Powodowie (gmina Wolsztyn), Goździnie (gmina Rako- niewice), Dopiewie (gmina Dopiewo), Srocku Małym (gmina Stęszew). Na terenie powiatu szamotulskiego w 2012 roku funkcjonowały dwa składowiska odpa- dów komunalnych w Piotrkówku (gm. Szamotuły) oraz przez kilka miesięcy w roku w Grze- bienisku (gmina Duszniki) - składowisko to w maju 2012 r. otrzymało decyzję na zamknięcie. Gminy powiatu szamotulskiego należą do następujących związków międzygminnych re- alizujących zadania z zakresu ochrony środowiska: Nazwa związku mię- Lp. Gminy należące do związku Zadania dzygminnego 1. Związek Międzygminny m. Obrzycko, gm. Obrzycko, m. i gm. unieszkodliwianie odpadów Gospodarka Odpadami Ostroróg, m. i gm. Pniewy, m. i gm. Sza- komunalnych, budowa i eks- Stałymi – Czysta Gmina motuły, m. i gm. Wronki ploatacja zakładu utylizacji i z siedzibą w Szamotułach redystrybucji odpadów 2. Związek Międzygminny gm. Brodnica, gm. Czempiń, m. i gm. gospodarka odpadami komu- „Centrum Zagospodaro- Dolsk, gm. Dopiewo, gm. Granowo, m. i nalnymi, utrzymanie czystości i wania Odpadów – gm. Grodzisk Wielkopolski, gm. Kamie- porządku, recykling SELEKT” z siedzibą w niec, gm. Kaźmierz, gm. Komorniki, m. Czempiniu Kościan, gm. Kościan, m. Luboń, m. Mo- sina, m. Puszczykowo, m. Opalenica, gm. Rakoniewice, gm. Rokietnica, m. i gm. Stęszew, gm. Tarnowo Podgórne, m. Wie- lichowo, m. Zbąszyń

3. STAN ŚRODOWISKA

3.1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA W roku 2012 jakość powietrza na terenie powiatu szamotulskiego monitorowano w jed- nym punkcie w miejscowości Kiączyn metodą pasywną – metodą wskaźnikową, polegającą na miesięcznej ekspozycji specjalnie przygotowanych próbników, zawieszonych na wysoko- ści około 2 metrów i oznaczaniu zanieczyszczeń raz na miesiąc. Metodą tą prowadzono badania stężeń dwutlenku siarki i tlenków azotu. Badania są kontynuowane w roku 2013. Z badań przeprowadzonych w roku 2012 wynika, że średnia dla roku wartość dwutlenku siarki wyniosła 6,6 µg/m³, a tlenków azotu – 16,5 µg/m³. Ocenę jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2012, wykonano zgodnie z podziałem województwa na strefy, gdzie strefę stanowi: aglomeracja miasta Poznań, miasto Kalisz, strefa wielkopolska (w której zlokalizowany jest powiat szamotulski). Celem rocznych ocen jakości powietrza jest: określenie jakości powietrza w strefach; wskazanie ewentualnych przekroczeń standardów jakości powietrza, poziomów docelowych i poziomów celów długoterminowych; wskazanie prawdopodobnych przyczyn ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń. Oceny jakości powietrza w strefach dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryte- riów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jed- nej z poniższych klas: do klasy A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych; do klasy B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; do klasy C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe. Ocena pod kątem ochrony zdrowia Do oceny jakości powietrza w powiecie szamotulskim pod kątem ochrony zdrowia wykorzystano pomiary wykonywane na terenie powiatu, klasyfikację na zasadzie analogii – pomiary substancji wykonane na innych stanowiskach pomiarowych w strefie wielkopolskiej oraz wyniki modelowania matematycznego. Wartości otrzymane w roku 2012 w odniesieniu do pozio- mów dopuszczalnych, poziomów docelowych i poziomu celu długoterminowego pozwoliły na zakwalifikowanie powiatu, będącego składową strefy wielkopolskiej, do poniższych klas: do klasy A – dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, pyłu PM2,5 oraz metali oznaczanych w pyle PM10, do klasy C – ze względu na wynik oceny ozonu, pyłu PM10 i benzo(a)pirenu oznaczanego w pyle PM10. W przypadku pyłu PM10 podkreślić należy, że odnotowywane są tylko przekroczenia dopuszczalnego poziomu dla 24-godzin. Na żadnym stanowisku nie odnotowano przekroczeń stężenia średniego dla roku.

Stwierdzono również przekroczenie wartości normatywnej ozonu (120 µg/m3) wyzna- czonej jako poziom celu długoterminowego. Termin osiągnięcia poziomu celu długotermino- wego określono na rok 2020.

Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia

Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji Nazwa strefy / powia- pył pył tu NO SO CO C H BaP As Cd Ni Pb O 2 2 6 6 PM2,5 PM10 3 wielkopolska / powiat A A A A A C C A A A A C szamotulski

Ocena pod kątem ochrony roślin Do oceny jakości powietrza w powiecie szamotulskim pod kątem ochrony roślin wykorzystano pomiary wykonywane na terenie powiatu, klasyfikację na zasadzie analogii – pomiary substancji wykonane na innych stanowiskach pomiarowych w strefie wielkopolskiej oraz wyniki modelowania matematycznego. Wartości otrzymane w roku 2012 w odniesieniu do pozio- mów dopuszczalnych, poziomów docelowych i poziomu celu długoterminowego pozwoliły na zaklasyfikowanie powiatu, będącego składową strefy wielkopolskiej do poniższych klas: do klasy A – dla dwutlenku siarki, tlenków azotu, do klasy C – ze względu na wynik oceny ozonu. Stwierdzono również przekroczenie wartości normatywnej ozonu (6000 µg/m3×h) wy- znaczonej jako poziom celu długoterminowego. Termin osiągnięcia poziomu celu długoter- minowego określono na rok 2020.

Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla Nazwa strefy / powiatu obszaru całej strefy

SO2 NOx O3 wielkopolska / powiat szamotulski A A C

3.2. MONITORING JAKOŚCI WÓD

3.2.1. MONITORING JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Badania stanu wód w 2012 roku wykonywano w ramach Państwowego Monitoringu Śro- dowiska, w oparciu o „Aneks nr 2 do Programu Państwowego Monitoringu Środowiska wo- jewództwa wielkopolskiego na lata 2010–2012”. Przedmiotem badań monitoringowych jakości wód powierzchniowych są jednolite części wód powierzchniowych (JCW). Pojęcie to, wprowadzone przez Ramową Dyrektywę Wodną, oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych taki jak: jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Zgodnie z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej do roku 2015 należy osiągnąć dobry stan wszystkich wód. Program monitoringu wód na terenie województwa realizowany jest w ramach: – monitoringu diagnostycznego (MD) z częstotliwością raz na 6 lat – pełny zakres badań,

– monitoringu operacyjnego (MO) z częstotliwością raz na 3 lata lub corocznie (wyłącznie w zakresie substancji szkodliwych dla środowiska wodnego, dla których odnotowano przekroczenia norm w latach wcześniejszych) – ograniczony zakres badań, – monitoringu obszarów chronionych (MOC) z częstotliwością raz na 3 lata lub corocznie (wyłącznie dla wód przeznaczonych do spożycia) – ograniczony zakres badań. Na terenie powiatu szamotulskiego wyznaczono 16 jednolitych części wód płynących: – Kanał Otorowski, – Sama od Kan. Przybrodzkiego do ujścia, – Rów Rzeciński, – Dopływ spod Oporowa, – Ostroroga, – Sama do Kan. Lubosińskiego, – Sama od Kanału Lubosińskiego do Dopływu z Brodziszewa, – Sama od dopł. z Brodziszewa do Kan. Przybrodzkiego, – Dopływ z Gaju Małego, – Smolnica, – Osiecznica (Oszczynica), – Mogilnica do Mogilnicy Wschodniej, – Samica Stęszewska, – Warta od Samy do Ostrorogi, – Warta od Ostrorogi do Kamionki, – Warta od Wełny do Samy. oraz 6 jednolitych części wód stojących: – Jezioro Buszewskie, – Jezioro Bytyńskie, – Jezioro Chojno (Chojeńskie), – Jezioro Lubosińskie, – Jezioro Pamiątkowskie, – Jezioro Pniewy (Pniewskie). Wyznaczone JCW płynące reprezentują różne typy abiotyczne: 16 – potok nizinny lessowy lub gliniasty, 17 – potok nizinny piaszczysty, 20 – rzeka nizinna żwirowa, 21 – wielka rzeka nizinna, 25 – ciek łączący jeziora, 0 – typ nieokreślony – kanały i zbiorniki zaporowe. JCW stojące zaliczono do dwóch typów abiotycznych: 3a – jeziora o wysokiej zawartości wapnia, stratyfikowane, o dużym wpływie zlewni na ja- kość wód. 3b – jeziora o wysokiej zawartości wapnia, niestratyfikowane, o dużym wpływie zlewni na jakość wód.

Program monitoringu wód powierzchniowych na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012 obejmował JCW: Sama do Kan. Lubosińskiego – punkt zlokalizowany na obszarze powiatu szamotulskiego, w miejscowości Kiączyn (32,6 km biegu rzeki), badania wykonywane w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych:

– wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źró- deł komunalnych, – przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych; Sama od dopł. z Brodziszewa do Kan. Przybrodzkiego – punkt zlokalizowany w Szamotu- łach (15,0 km), badania wykonywane w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych: – wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źró- deł komunalnych – przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych; Sama od Kan. Przybrodzkiego do ujścia – punkt zlokalizowany na obszarze powiatu szamotulskiego w Obrzycku (2,0 km), badania wykonywane w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych: – wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źró- deł komunalnych, – przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie; Ostroroga – punkt zlokalizowany na obszarze powiatu szamotulskiego, w miejscowości Wartosław (0,2 km), badania wykonywane w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych: – wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źró- deł komunalnych, przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych; Osiecznica (Oszczynica) – punkt zlokalizowany poza obszarem powiatu szamotulskiego – w Sierakowie (1,0 km), badania wykonywane w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych: – wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źró- deł komunalnych, – przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych, – przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie. Jezioro Bytyńskie – badania wykonywane w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu obszarów chronionych: – wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źró- deł komunalnych, – przeznaczonych do celów rekreacyjnych w tym kąpieliskowych. Ocena stanu wód powierzchniowych Na ocenę stanu wód składa się ocena stanu lub potencjału ekologicznego oraz ocena stanu chemicznego. Stan wód określany jest jako: dobry – jeśli stan/potencjał ekologiczny klasyfikowany jest jako bardzo dobry (stan), maksymalny (potencjał) lub dobry, a jednocześnie stan chemiczny jest dobry; zły – w pozostałych przypadkach. Stan ekologiczny – określany jest dla naturalnych jednolitych części wód, potencjał ekologiczny − określany jest dla sztucznych lub silnie zmienionych jednolitych części wód. Stan/potencjał ekologiczny klasyfikowany jest jako: . bardzo dobry (stan) lub maksymalny (potencjał), . dobry, . umiarkowany, . słaby, . zły.

Na ocenę stanu/potencjału ekologicznego składa się: klasyfikacja elementów biologicznych, prowadzona w zakresie klas I–V, klasyfikacja elementów fizykochemicznych: – dla rzek w zakresie: klasa I, klasa II lub stan/potencjał poniżej dobrego, – dla jezior w zakresie: stan/potencjał dobry lub poniżej dobrego, – ocena wskaźników jakości wód z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla śro- dowiska wodnego (specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne) w zakresie: klasy I, II lub stanu/potencjału poniżej dobrego (dla rzek i jezior), klasyfikacja elementów hydromorfologicznych, prowadzona w zakresie klas I lub II. Jeśli JCW objęta jest monitoringiem obszarów chronionych należy sprawdzić spełnienie wymagań postawionych dla obszarów chronionych i zweryfikować ocenę stanu/potencjału ekologicznego. Niespełnienie wymagań dla obszarów chronionych obniża ocenę z bardzo dobrego stanu ekologicznego, maksymalnego potencjału ekologicznego lub dobrego stanu/potencjału ekologicznego do umiarkowanego stanu/potencjału, a tym samym do złego stanu wód. Ocena stanu chemicznego wykonywana jest na podstawie analizy wyników badań wskaźników chemicznych z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Stan chemiczny klasyfikuje się jako dobry lub poniżej dobrego. Szczegółowe oceny stanu wód powierzchniowych są zamieszczone na stronie internetowej WIOŚ www.poznan.wios.gov.pl. Poniżej przestawiono ocenę stanu wód płynących na terenie powiatu szamotulskiego za 2012 rok. W JCW Sama do Kan. Lubosińskiego stwierdzono umiarkowany potencjał ekologiczny, tym samym zły stan wód. O ocenie zdecydowały elementy fizykochemiczne – przekroczenia wykazały: ogólny węgiel organiczny i azot Kjeldahla. Element biologiczny – makrofity skla- syfikowano w klasie II. W JCW Sama od dopł. z Brodziszewa do Kan. Przybrodzkiego stwierdzono zły stan wód, o czym zdecydował umiarkowany potencjał ekologiczny, stan chemiczny wyznaczono jako dobry. O ocenie potencjału ekologicznego zdecydował jeden z badanych elementów biologicznych – makrobezkręgowce bentosowe oraz elementy fizykochemiczne: ogólny węgiel organiczny, azot Kjeldahla i fosforany. W JCW Sama od Kan. Przybrodzkiego do ujścia stwierdzono umiarkowany potencjał ekologiczny, stan chemiczny poniżej dobrego, tym samym zły stan wód. O ocenie potencjału zdecydowały dwa spośród czterech badanych elementów biologicznych: makrobezkręgowce bentosowe i ichtiofauna, a także elementy fizykochemiczne: azot Kjeldahla, fosforany oraz węglowodory ropopochodne – indeks oleju mineralnego. Na ocenę stanu chemicznego wpły- nęło przekroczenie wartości granicznej dla rtęci. W JCW Ostroroga stwierdzono umiarkowany stan ekologiczny i stan chemiczny poniżej dobrego, w wyniku czego stan wód określono jako zły. O ocenie stanu ekologicznego zdecy- dował jeden z badanych elementów biologicznych – makrobezkręgowce bentosowe oraz elementy fizykochemiczne: zasadowość ogólna, fosforany oraz węglowodory ropopochodne – indeks oleju mineralnego. Na ocenę stanu chemicznego wpłynęło przekroczenie wartości granicznej dla rtęci. W JCW Osiecznica (Oszczynica) stwierdzono umiarkowany stan ekologiczny, tym samym zły stan wód. O ocenie zdecydował zarówno element biologiczny – makrofity jak i element fizykochemiczny – azot Kjeldahla. We wszystkich JCW badanych w ramach monitoringu obszarów chronionych stwierdzono niespełnienie wymagań postawionych dla obszarów chronionych.

Sama od dopł. z Sama od Kan. Sama do Kan. Lu- Osiecznica Nazwa ocenianej JCW Brodziszewa do Kan. Przybrodzkiego do Ostroroga bosińskiego (Oszczynica) Przybrodzkiego ujścia Ostroroga - Warto- Oszczynica - Siera- Nazwa punktu pomiarowo-kontrolnego Sama - Kiączyn Sama - Szamotuły Sama - Obrzycko sław ków Typ abiotyczny 25 16 20 16 25 Silnie zmieniona lub sztuczna jcw TAK TAK TAK NIE NIE Program monitoringu MO, MOC MD, MO, MOC MD, MO, MOC MD, MO, MOC MO, MOC Klasa elementów biologicznych II III III III III Klasa elementów hydromorfologicznych II II II I I Klasa elementów fizykochemicznych PPD PPD PPD PSD PSD Klasa elementów fizykochemicznych - specyficzne zanieczyszczenia syntetycz- nie badano II PPD PSD nie badano ne i niesyntetyczne STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY Czy jcw występuje na obszarze chronio- TAK TAK TAK TAK TAK nym? Ocena spełnienia wymagań dla obszarów N N N N N chronionych STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY w obszarach chronionych STAN CHEMICZNY nie badano DOBRY PSD PSD nie badano

STAN WÓD ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY

PPD – poniżej potencjału dobrego PSD – poniżej stanu dobrego N – nie spełnia wymagań postawionych dla obszarów chronionych

Potencjał ekologiczny JCW silnie zmienionej Stan ekologiczny JCW naturalnej

Poniżej przestawiono ocenę stanu wód jeziornych na terenie powiatu poznańskiego za 2012 rok.

Nazwa ocenianej JCW Jezioro Bytyńskie Nazwa punktu pomiarowo-kontrolnego Jez. Bytyńskie - stan. 01 Typ abiotyczny 3b Silnie zmieniona jcw NIE Program monitoringu MO, MOC Klasa elementów biologicznych III Klasa elementów hydromorfologicznych I Klasa elementów fizykochemicznych PSD Klasa elementów fizykochemicznych - specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne nie badano i niesyntetyczne STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY STAN CHEMICZNY nie badano STAN WÓD ZŁY PSD – poniżej stanu dobrego

W JCW Jezioro Bytyńskie stwierdzono umiarkowany stan ekologiczny, tym samym zły stan wód. O ocenie stanu ekologicznego zdecydowały badane elementy biologiczne (fitoplankton) oraz wskaźniki fizykochemiczne (przewodność w 20°C, przezroczystość oraz tlen rozpuszczony).

3.2.2. MONITORING JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH

Na terenie powiatu szamotulskiego zlokalizowane są dwa Główne Zbiorniki Wód Podziem- nych czwartorzędowa Dolina kopalna Szamotuły-Duszniki (GZWP nr 145) i trzeciorzędowy Subzbiornik Jezioro Bytyńskie-Wronki-Trzciel (GZWP nr 146). Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) na terenie powiatu szamotulskiego

Wiek Typ Średnia Szacunkowe zaso- GZWP Nazwa zbiornika utwo- zbiorni- głębokość by dyspozycyjne rów ka 3 m tys. m /d 145 Dolina kopalna Szamotuły-Duszniki Qk porowy 40 36 Subzbiornik Jezioro Bytyńskie- 146 Tr porowy 180 20 Wronki-Trzciel Objaśnienia: Qk – utwory czwartorzędowe w dolinach kopalnych Tr – trzeciorzęd

Na terenie województwa wielkopolskiego wyznaczono 18 jednolitych części wód podziemnych, w tym na obszarze powiatu szamotulskiego 4 JCWPd: jednolite części wód podziemnych nr 36 , nr 42 i nr 61 – niezagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu wód, jednolita część wód podziemnych nr 62 – zagrożona nieosiągnięciem dobrego stanu. W roku 2012 badania jakości wód podziemnych w ramach Państwowego Monitoringu Środo- wiska na terenie powiatu szamotulskiego prowadzone były przez: Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie w ramach monitoringu operacyjnego, którym objęto jednolite części wód podziemnych zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu; Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, który prowadzi monitoring wyłącz- nie na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych w zakresie umożliwiającym ocenę wpływu związków azotu pochodzących z gospodarki rolnej na jakość wód podziemnych. Wyniki monitoringu operacyjnego wód podziemnych Badania prowadzono dwa razy w roku – wiosną i jesienią. W 2 punktach badawczych jakość wód mieściła się w granicach III klasy (zadowalającej jakości) i w 2 punktach badawczych jakość wód mieściła się w granicach IV klasy (niezadowalającej jakości). Ocena jakości wód podziemnych na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012 /według PIG/

Stra- Klasa JCWPd Nr Wskaźniki decydujące o Użytkowanie Lokalizacja otworu Wody tygra- jakości otworu klasie jakości wód terenu fia wód Obrzycko gmina Obrzycko amoniak, potas, wapń, Zabudowa miejska 547 G Q IV (gmina miejska) 62 żelazo, wodorowęglany, zwarta 1281 Gaj Wielki gmina Kaźmierz W Q III 62 żelazo Grunty orne 62 wapń, żelazo, wodoro- Grunty orne 2550 Piersko gmina Kaźmierz W NgM III węglany, 62 wapń, żelazo, wodoro- Grunty orne 2556 Sarbia gmina Duszniki W Q IV węglany,

Objaśnienia: Wody: W wgłębne, G gruntowe; Stratygrafia: Pg+Ng- – paleogen i neogen , Q czwartorzęd; NgM - Klasa wód: I wody o bardzo dobrej jakości, II wody dobrej jakości, III wody zadowalającej jakości; IV – wody niezadowalającej jakości, V – wody złej jakości

Wyniki monitoringu wód podziemnych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych Na obszarze powiatu zlokalizowane są obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych: obszar zlewni rzeki Sama (obowiązywał do 12 lipca 2012 r.) obszar zlewni rzeki Mogilnica i Samica Stęszewska – na podstawie rozporządzenia Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 12 lipca 2012 (Dz. Urz. z 2012 r poz. 3143) obszar został włączony do OSN zlewni Mogilnicy i Kanału Grabarskiego Badania prowadzono w 2 studniach zlokalizowanych w miejscowościach: Kunowo i Piotrków- ko ujmujących wody czwartorzędowe, podatne na zanieczyszczenia antropogeniczne. Ze względu na głębokość zalegania stropu warstwy wodonośnej pobór prowadzono dwukrotnie (głębokość studni powyżej 50 m). Ocena jakości wód podziemnych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012 /według WIOŚ/ Głębo- Średnie kość stężenie Użytkowanie Obszar OSN Ujęcie Wynik badań stropu azotanów terenu /m ppt/ /mg NO3/l/ wody niewrażliwe na zanie- Pola uprawne, w zlewniach rzek czyszczenie azotanami pocho- zabudowa wiejska Mogilnica i Sa- Kunowo 44,0 1,85 dzenia rolniczego (poniżej w odległości 50 m mica Stęszewska 40 mg NO3/l) wody niewrażliwe na zanie- Pola uprawne, w zlewni rzeki Piotr- czyszczenie azotanami pocho- zabudowa wiejska 45,0 <0,44 Sama kówko dzenia rolniczego (poniżej 40 w odległości 50 m mg NO3/l)

14 Ze względu na wyniki badań wód podziemnych na ujęciach w Kunowie i Piotrkówku, które w okresie 2008–2012 nie wykazały zagrożenia zanieczyszczeniem azotanami pochodzenia rolniczego, ujęcia te od roku 2013 nie są monitorowane przez WIOŚ.

3.3. MONITORING JAKOŚCI GLEBY I ZIEMI

Monitoring jakości gleby i ziemi stanowi podsystem Państwowego Monitoringu Środowiska. Celem badań jest obserwacja zmian szerokiego zakresu cech gleb użytkowanych rolniczo, a szczególnie właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach czasu pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka. Monitorowanie chemizmu gleb ornych prowadzone jest w systemie monitoringu krajowego przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach. Badania te wykonywane są cyklicznie, w okresach pięcioletnich. Ostatnie badania gleb były prowadzone w roku 2010. W ramach krajowej sieci, na którą składało się 216 punktów pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na glebach użytkowanych rolniczo na terenie kraju, w Wielkopolsce wytypowano do badań 17 punktów pomiarowych, w tym na terenie powiatu szamotulskiego – 1punkt w miejscowości Lubocześnica w gminie Pniewy. O wartości użytkowej gleby w zakresie funkcji produkcji rolniczej mówią klasa bonitacyjna i kompleks przydatności rolniczej. Gleba badana w Lubocześnicy to gleba słabej jakości (klasa bonitacyjna V), o przydatności rolniczej określonej przez kompleks 6 (żytni słaby). Analiza próbek gleby wykazała odczyn pH 6,4 (gleba lekko kwaśna). Jako przedział optymalny dla procesów biologicznych, związanych z metabolizmem większo- ści gatunków roślin i mikroorganizmów glebowych przyjmuje się wartości pH od 5,5 do 7,2. War- tość pH poniżej 4,5 sygnalizuje o niebezpieczeństwie degradacji gleb, a wartość powyżej 7,0 świadczy o jej alkalizacji, która może wykazywać ujemne skutki dla gleby i roślin. W analizowanej glebie nie stwierdzono nadmiernego zasolenia oraz zanieczyszczenia siarką. Zawartość siarki przyswajalnej według IUNG oceniono jako niską (stopień I). Siarka jest niezbęd- nym do życia roślin składnikiem pokarmowym, jednak zarówno jej nadmiar w glebie (spowodowa- ny głównie opadem dwutlenku siarki z atmosfery) jak i zbyt niska zasobność gleby w siarkę mogą być szkodliwe dla wzrostu roślin oraz jakości plonu. Radioaktywność gleby pozostawała na poziomie typowym dla gleb rolniczych nieskażonych. Analizy oznaczonych metali śladowych (cynku, miedzi, niklu, kadmu, ołowiu) wykazały ich naturalną zawartość, czyli stopień 0 zanieczyszczenia gleby. Oceniono także zanieczyszczenie gleby wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (WWA), które są jedną z grup trwałych zanieczyszczeń organicznych, a część tych związków wy- kazuje silne właściwości toksyczne, mutagenne i rakotwórcze. W ocenie, według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie stan- dardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. Nr 165, poz.1359), która wyróżnia dwie klasy – gleba w Lubocześnicy była niezanieczyszczona. Według klasyfikacji Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, który do oceny zanieczyszczenia przez WWA gleb użytkowanych rolniczo przyjął klasy od 0 do 5, stopień zanieczyszczenia badanej gleby w Lubocześnicy odpowiadał klasie 3 – gleba zanieczyszczona. Uprawa roślin na glebach o stopniu zanieczyszczenia 3 stwarza pewne niebezpieczeństwo ich skażenia przez WWA. Zaleca się ograniczenie przeznaczenia gleb zanieczyszczonych na użytki zielone (wypas zwierząt i produkcja siana).

15 3.4. MONITORING HAŁASU

Prawidłowe kształtowanie klimatu akustycznego środowiska wymaga konsekwentnego uwzględniania zagadnień akustycznych w polityce przestrzennej, w szczególności na etapie uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego. Istotne znaczenie ma jednoznaczność ich zapisów, umożliwiająca przypisanie poszczególnym wyróżnionym kategoriom terenów dopuszczalnej wartości poziomu hałasu w środowisku. Spełnienie tego wymagania jest niezbędne dla prawidłowego ustalenia szczegółowego zagospodarowania terenu, zwłaszcza położenia nieprzekraczalnej linii zabudowy w stosunku do źródeł hałasu lub możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności oraz realizacji zabudowy o różnych funkcjach. Ze względu na powszechność występowania, znaczny zasięg oddziaływania oraz liczbę narażonej ludności, podstawowym źródłem uciążliwości akustycznych dla środowiska są hałasy komunikacyjne. Przez teren powiatu szamotulskiego przebiegają: autostrada A2, drogi krajowe nr 24 Pniewy – Wałdowice oraz nr 92 Rzepin – Kałuszyn, a także drogi wojewódzkie nr: 116 Bobulczyn – Nojewo, 117 Obrzycko – Ostroróg, 140 Wronki – Ciszkowo, 143 Wartosław – Pierwoszewo, 149 Rzecin – Smolary, 150 Wronki – Sieraków, 182 Międzychód – Ujście, 184 Wronki - Przeźmierowo, 185 Piotrowo – Szamotuły, 186 Kwilicz – Dobrojewo, 187 Pniewy – Murowana Goślina, 306 Lipnica – Nowe Dymaczewo. Główne szlaki kolejowe powiatu stanowią linie nr: 351 Poznań Główny – Szczecin Główny oraz 368 Szamotuły - Międzychód. W przypadku hałasów pochodzących od dróg i linii kolejowych dopuszczalny poziom hałasu dla wskaźnika długookresowego LDWN (poziom dzienno-wieczorno-nocny) wynosi – w zależności od przeznaczenia terenu – od 50 dB do 70 dB, natomiast dla wskaźnika LN (długookresowy poziom hałasu w porze nocy) od 45 dB do 60 dB. W odniesieniu do pojedynczej doby ustalono wartość dopuszczalną równoważnego poziomu hałasu LAeqD w porze dnia równą od 50 dB do 68 dB, natomiast wartość równoważnego poziomu hałasu w porze nocy (LAeqN) wynosi od 45 dB do 60 dB. Jeżeli w związku z eksploatacją drogi lub linii kolejowej powstaje hałas przekraczający warto- ści dopuszczalne, zarządzający zobowiązany jest do podjęcia działań eliminujących stwierdzone przekroczenia, nie przewiduje się natomiast wydania decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu w środowisku. Inspekcja Ochrony Środowiska nie ma zatem możliwości dyscyplinowania zarządzają- cych drogami poprzez ukaranie administracyjną karą pieniężną. Z tego powodu, jak również z uwagi na trudności w likwidacji konfliktów akustycznych, uwzględnienie potrzeby zapewnienia komfortu akustycznego środowiska na etapie sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego jest najbardziej efektywnym instrumentem w walce z hałasem W roku 2012 na terenie powiatu szamotulskiego WIOŚ nie prowadził pomiarów poziomów hałasu komunikacyjnego. W roku 2010 pomiary poziomu hałasu na terenie powiatu wykonane zostały w ramach realizacji ustawowego obowiązku okresowych pomiarów hałasu przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (Gaj Wielki - otoczenie drogi krajowej nr 92) oraz przez Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu (Wronki, ul. Sierakowska 50 – w ciągu drogi wojewódzkiej nr 182, Nowa Wieś, ul. Nowowiejska 3 – w ciągu drogi wojewódzkiej nr 184 i Chyby, ul. Szamotulska 43 – otoczenie drogi wojewódzkiej nr 184). Wyniki pomiarów i rejestracji natężenia ruchu pojazdów przedstawiono w „Raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010”. W roku 2012 w ramach realizacji obowiązków zarządzających drogami wynikających z art. 179 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, wykonane zostały mapy akustyczne obszarów położonych w otoczeniu odcinków dróg o ruchu powyżej 3 mln pojazdów rocznie, tj. dla drogi wojewódzkiej nr 184 na odcinkach drogi od km 23+600 do km 26+000, od km 32+800 do km 34+728, a także dla drogi wojewódzkiej nr 185 na odcinku drogi od km 12+800 do km 14+600 oraz dla autostrady A2 i dróg krajowych nr 24 i 92 przebiegających

16 przez teren powiatu szamotulskiego. Poniżej zestawiono odcinki dróg krajowych, dla których sporządzono mapy akustyczne. Wykaz odcinków dróg krajowych, dla których sporządzono mapy akustyczne

Lp. Nr drogi Kilometraż odcinka Długość odcinka [km] Nazwa odcinka krajowej początku końca 1 24 0+000 0+606 0,6 Pniewy - Kwilicz 2 24 0+606 0+993 0,4 Pniewy - Kwilicz 3 24 0+993 2+445 1,5 Pniewy - Kwilicz 4 92 128+429 130+283 1,9 Lwówek – Pniewy 5 92 130+283 130+296 0,0 Lwówek - Pniewy 6 92 130+296 132+447 2,2 Pniewy - Sękowo 7 92 132+447 132+862 0,4 Pniewy - Sękowo 8 92 132+862 134+104 1,2 Pniewy - Sękowo 9 92 134+104 138+221 4,1 Pniewy - Sękowo 10 92 138+221 143+348 5,1 Pniewy - Sękowo 11 92 143+348 145+695 2,3 Sękowo – Tarnowo Podgórne 12 92 145+695 156+154 10,5 Sękowo – Tarnowo – Podgórne 13 A2 131+436 136+007 4,6 Nowy Tomyśl /węzeł/ - Buk /węzeł/ 14 A2 139+308 139+542 0,2 Nowy Tomyśl /węzeł/ - Buk /węzeł/

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dla terenów objętych przekroczeniami dopuszczalnych wartości poziomu hałasu w środowisku w terminie jednego roku od wykonania mapy akustycznej wymagane jest opracowanie programów ochrony przed hałasem. Ze względu na zmianę przepisów dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu hałasu w środowisku, dokonaną 1 października 2012 roku, ustalenia map akustycznych w zakresie przekroczeń obowiązujących standardów wymagają aktualizacji. Przebieg odcinków dróg objętych mapą akustyczną przedstawiono poniżej.

3.5. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Rok 2012 był drugim rokiem drugiego cyklu badań poziomu pól elektromagnetycznych (PEM) w środowisku, obejmującego lata 2011–2013. Badania, prowadzone w ramach Państwowego Moni- toringu Środowiska, realizowane są w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań pozio- mów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej pola w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz, w 135 (po 45 na rok) punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na obszarze województwa. Punkty wybiera się w miejscach dostępnych dla ludności usytuowanych w: centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tysięcy, pozostałych miastach, terenach wiejskich. Dla każdej z powyższych grup terenów wybiera się po 15 punktów, dla każdego roku kalenda- rzowego. Pomiary wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od źródeł emitujących pola elektromagnetyczne. Na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012 nie prowadzono pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych. Badania takie były wykonywane w roku 2011 w 2 punktach: we Wronkach – punkcie wytypowanym do badań w kategorii terenów pozostałe miasta i w Grzebienisku w gminie Duszniki – w punkcie wytypowanym do badań w kategorii tereny wiejskie. W roku 2012, podobnie jak w latach ubiegłych, w trakcie badań na obszarze całej Wielkopolski w żadnym z punktów pomiarowych nie stwierdzono przekroczeń poziomów PEM. Mimo postępu- jącego wzrostu liczby źródeł pól elektromagnetycznych nie obserwuje się znaczącego wzrostu natę- żenia poziomów pól w środowisku.

18 3.6. MONITORING GOSPODARKI ODPADAMI

Wojewódzką bazę danych, dotyczącą wytwarzania i gospodarowania odpadami wraz z rejestrem udzielanych pozwoleń na wytwarzanie odpadów oraz na zbieranie i przetwarzanie od- padów, prowadzi marszałek województwa. Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania. WIOŚ, w ramach monitoringu gospodarki odpadami, gromadzi informacje o: - kompostowniach i sortowniach, - spalarniach, - składowiskach z uwzględnieniem stopnia i sposobu ich zabezpieczenia. Informacje te uzyskiwane są z ankiet wysyłanych do gmin oraz do podmiotów gospodarczych, weryfikowanych podczas kontroli. Spalarnie, sortownie, kompostownie Na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012 nie było funkcjonujących spalarni, sortowni, ani kompostowni służących do zagospodarowania odpadów komunalnych. Składowiska odpadów W 2012 r. na terenie powiatu szamotulskiego eksploatowano 2 składowiska odpadów komunalnych: w miejscowości Piotrkówko (gmina Szamotuły) oraz w miejscowości Grzebienisko (gmina Duszniki) - składowisko funkcjonowało przez kilka miesięcy omawianego roku, w dniu 15.05.2012 r. otrzymało decyzję na zamknięcie. Na terenie powiatu znajdują się też 4 składowiska, których eksploatację zakończono. Wykaz składowisk eksploatowanych na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2012 Data Ilość odpadów Powierzchnia Typ urucho Posiadane Lp. Gmina Miejscowość składowana w całkowita skła- składo- mienia decyzje/2/ 2012 roku /Mg/ dowiska /1/ /ha/ wiska/3/ 1 Duszniki Grzebienisko 456,81 0,4 1991 1, 2, 3, 5, 7 IN 2 Szamotuły Piotrkówko 7656,3 6,5 1994 2, 3, 4, 6 IN Objaśnienia: /1/ powierzchnia całkowita składowiska to powierzchnia całego terenu (budynki, drogi wewnętrzne, kwatery) należąca do zarządzającego składowiskiem; /2/ posiadane decyzje: 1 decyzja lokalizacyjna, 2 pozwolenie na budowę, 3 decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploata- cji, 4 pozwolenie na użytkowanie, 5 zezwolenie na odzysk lub unieszkodliwianie, 6 pozwolenie zintegrowane na składowanie odpadów z wyłączeniem odpadów obojętnych, o zdolności przyjmowania ponad 10 ton odpadów na dobę lub o całkowitej pojemności ponad 25.000 ton, 7 zgoda na zamknięcie wydana w 2012 r. ; /3/ typ składowiska: N odpadów niebezpiecznych, O odpadów obojętnych, IN odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Wykaz zamkniętych składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne na terenie powiatu szamotulskiego Powierzchnia Data zaprzestania Data uru- Rekultywa- Lp. Gmina Miejscowość całkowita skła- przyjmowania odpadów/ chomienia cja dowiska /ha/ decyzji na zamknięcie 1. Obrzycko Obrzycko 2,32 1977 20061/20072 zakończona 20021,/ brak decyzji na 2. Wronki Samołęż 1,67 1985 zamknięcie –wydana de- zakończona cyzja o rekultywacji 3. Pniewy Dęborzyce 1,51 1995 20091/20102 w trakcie 4. Ostroróg Zapust 3,0 1988 20071,2 w trakcie 1 – data zaprzestania przyjmowania odpadów, 2 – data decyzji na zamknięcie

19 Zakres i częstotliwość badań monitoringowych w roku 2012 na składowiskach eksploatowanych i nieeksploato- wanych na terenie powiatu szamotulskiego Poziom i Skład wód Skład wód Skład i emisja Osiadanie Struktura i Lokalizacja Lp. skład wód odcieko- powierzch- gazu składo- składowi- skład masy składowiska podziemnych wych niowych wiskowego ska odpadów 1 Piotrkówko 4 razy w 4 razy w 1 raz w 4 razy w roku 12 razy w roku 1 raz w roku roku roku roku 2 Grzebieni- 2 razy w 1 raz w 4 razy w roku nie dotyczy brak pomiaru 1 raz w roku sko roku roku 3 Dęborzyce 2 razy w 1 raz w 2 razy w roku nie dotyczy 2 razy w roku nie dotyczy roku roku 4 Obrzycko nie doty- 4 razy w roku nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy czy 5 Zapust w roku 2012 trwała likwidacja składowiska polegająca na wywiezieniu odpadów 6 Samołęż 1 raz w 2 razy w roku nie dotyczy nie dotyczy brak pomiaru nie dotyczy roku

3.7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

1. W wyniku oceny jakości powietrza pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia substancji podle- gających klasyfikacji, strefę wielkopolską zaliczono do klasy A, za wyjątkiem ozonu, pyłu PM10 i benzo(a)pirenu, dla których klasą wynikową była klasa C. Ze względu na kryteria dla ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających klasyfikacji strefę wielkopolską zaliczono do klasy A, z wyjątkiem ozonu, który zaliczono do klasy C. Zaliczenie strefy do klasy A oznacza, że jakość powietrza atmosferycznego na jej obszarze jest zadowalająca. Natomiast przypisanie klasy C oznacza stwierdzenie przekroczeń wymaganych prawem norm. Przyszłe przedsięwzięcia podejmowane na obszarze strefy nie mogą wpływać na pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego. Na obszarze strefy powinny być prowadzone działania na rzecz utrzymania jakości powietrza lub jej poprawy. Zarząd Województwa Wielkopolskiego przygotowuje program naprawczy mający na celu osiągnięcie poziomu docelowego substancji w powietrzu dla benzo(a)pirenu i aktualizację programu dla pyłu PM10. 2. Zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej do 2015 roku należy osiągnąć dobry stan wód. Wszystkie jednolite części wód płynących badane na terenie powiatu wykazały zły stan wód. Naj- większy wpływ na jakość wód mają punktowe źródła zanieczyszczeń (wprowadzanie do wód nie- dostatecznie oczyszczonych lub nieoczyszczonych ścieków) oraz zanieczyszczenia obszarowe pochodzące głównie z rolnictwa. Inne ważne źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych sta- nowią także: rozwój terenów rekreacyjnych bez właściwej infrastruktury (kanalizacja, oczyszczalnie) oraz terenów zabudowy mieszkaniowej w ich bezpośrednim sąsiedztwie i niedostateczna sanitacja wsi. Należy dążyć do poprawy stanu wód w szczególności poprzez: uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w zlewniach (budowa równolegle sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, od- prowadzanie do wód wyłącznie ścieków oczyszczonych); stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych na terenach użytkowanych rolniczo, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa. 3. Na obszarze powiatu położone są 4 JCWPd, z których 3 uznano za niezagrożone nieosiągnię- ciem celów środowiskowych, a jedną JCWPd uznano za zagrożoną nieosiągnięciem celów śro- dowiskowych. W wyniku badań PIG w 2 punktach pomiarowo-kontrolnych stwierdzono wody zadowalającej jakości (III klasa), w 2 następnych punktach wody niezadowalającej jakości (IV

20 klasa). Wody podziemne badane pod kątem zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (2 punkty) nie wykazały tego rodzaju zanieczyszczenia. 4. Monitoring jakości gleby w miejscowości Lubocześnica nie wykazał zagrożeń dla gleby użyt- kowanej rolniczo, za wyjątkiem zanieczyszczenia gleby przez WWA (według klasyfikacji IUNG gleba odpowiadała klasie 3 – gleba zanieczyszczona). Uprawa roślin na glebach o stopniu zanieczyszczenia 3 stwarza pewne niebezpieczeństwo ich skażenia przez WWA. Zaleca się ograniczenie przeznaczenia gleb zanieczyszczonych na użytki zielone (wypas zwierząt i produkcja siana). 5. Degradacja klimatu akustycznego środowiska ma miejsce przede wszystkim w sąsiedztwie głównych tras komunikacji drogowej na terenie powiatu. Ze względu na trudności związane z eliminowaniem tego rodzaju konfliktów akustycznych, podstawowe znaczenie ma właściwa polityka w zakresie planowania przestrzennego. Problem ten dotyczy nie tylko decyzji podejmowanych w stosunku do obiektów będących źró- dłami hałasu, ale również lokalizowania projektowanej zabudowy i terenów wymagających komfortu akustycznego. Szczególnym zadaniem jest dochowanie starań o zachowanie komfortu akustycznego na terenach, na których aktualnie panują korzystne warunki akustyczne. W związku z presją urbanizacyjną obszarów takich jest coraz mniej, równocześnie wobec po- wszechności narażenia na hałas powinny one zostać objęte szczególną ochroną. 6. W drugim trzyletnim cyklu pomiarów (2011−2013), zarówno w roku 2011 jak i w roku 2012 nie stwierdzono przekroczenia poziomu dopuszczalnego pól elektromagnetycznych na terenach dostępnych dla ludności na obszarze województwa wielkopolskiego. 7. Gospodarka odpadami a) na terenie powiatu nie było funkcjonujących spalarni, sortowni, ani kompostowni służących do zagospodarowania odpadów komunalnych, b) ilość składowanych odpadów na składowisku w Piotrkówku uległa zmniejszeniu w porów- naniu do roku 2011 o 47,26 Mg, natomiast na składowisku w Grzebienisku zdeponowano o 149 Mg większą ilość odpadów niż w roku poprzednim, c) na terenie powiatu znajdują się cztery składowiska nieeksploatowane, dwa z nich są zrekul- tywowane, a na dwóch składowiskach: w Dęborzycach i Zapuście prace rekultywacyjne trwają, d) na składowiskach w Piotrkówku, Dęborzycach, Obrzycku, prowadzono monitoringu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów obowiązują- cym do dnia 16 maja 2013 r., jedynie na składowiskach w Grzebienisku i Samołężu prowadzono monitoring w niepełnym zakresie - nie wykonano pomiaru składu i emisji gazu składowiskowego; e) w roku 2012 trwała likwidacja składowiska w Zapuście - wywożono odpady.

21 4. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA

W 2012 r. WIOŚ w Poznaniu realizował zadania kontrolne określone w ustawie o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz w „Ogólnych kierunkach działania IOŚ” ustalonych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Podstawowym celem przeprowadzonych kontroli była poprawa komfortu życia ludzi i stanu środowiska, dlatego wybór podmiotów do kontroli dokonywany był w oparciu o analizę szeregu uwarunkowań i kryteriów, między innymi takich jak: potencjalna uciążliwość zakładu dla środowiska, wyniki automonitoringu emisji prowadzonego przez podmioty korzystające ze środowiska, wnioski o podjęcie interwencji. Zestawienie liczbowe działań kontrolnych

Liczba

ą-

Decyzje wymierza-

i- jące kary

nych

nia

ji ustalaj ji

Jednostka administracyjna ce

w ew w

kwota troli

liczba jących n

/tys. zł/ u

zakładów WIOŚ dencji ko zarządzeń poko trolnych ustalających decyzji biegn kary mandatów ka (liczba/zł) decyz Liczba wstrz i termin cych m o wniosków Liczba sądów do ukaranie do wniosków Liczba ścig organów Gmina Duszniki 23 7 5 - 3/800 - - - - - Gmina Kaźmierz 14 3 1 ------Gmina Obrzycko 13 3 1 ------Miasto Obrzycko 7 2 3 - 1/500 - - - - - Miasto i Gmina Ostroróg 10 2 2 - 1/500 - - - - - Miasto i Gmina Pniewy 30 7 4 - 4/800 - - - - - Miasto i Gmina Szamotuły 31 6 1 - - 1 24,194 - - - Miasto i Gmina Wronki 27 5 5 ------Powiat szamotulski 157 35 22 - 9/2600 1 24,2 - - -

5. POWAŻNE AWARIE W 2012 roku na terenie powiatu szamotulskiego znajdował się jeden zakład zakwalifikowany do grupy Zakładów o Dużym Ryzyku (ZDR) wystąpienia poważnych awarii (SGT EuRoPol GAZ – S.A. – Tłocznia Gazu Szamotuły), nie było natomiast zakładów zaklasyfikowanych do Zakładów o Zwiększo- nym Ryzyku wystąpienia poważnych awarii. Trzy zakłady zaklasyfikowano do grupy pozostałych zakładów mogących spowodować po- ważne awarie, które ze względu na ilość substancji niebezpiecznej, jaka może znajdować się w za- kładzie, nie klasyfikują się do grup ZZR lub ZDR, ale z uwagi na rodzaj substancji, prowadzone procesy technologiczne lub usytuowanie instalacji, stanowią zagrożenie dla środowiska: AMICA WRONKI S.A., ADM SZAMOTUŁY Sp. z o.o., Hochland Polska Sp. z o.o. Rejestr nie obejmuje stacji paliw, które również mogą być potencjalnym miejscem wystąpienia poważnych awarii. Zdarzenia o znamionach poważnej awarii W roku 2012 na terenie powiatu szamotulskiego nie wystąpiły zdarzenia o znamionach poważ- nej awarii, ani poważne awarie.