UCHWAŁA Nr 28/2018 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO z dnia 7 grudnia 2018 roku

w sprawie zaopiniowania projektu Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektywą do 2025 roku

Na podstawie art. 17 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 ze zm.) Zarząd Województwa Wielkopolskiego uchwala, co następuje:

§ 1. Opiniuje się pozytywnie projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektywą do 2025 roku.

§ 2. Postanawia się przekazać niniejszą uchwałę Zarządowi Powiatu Szamotulskiego w celu przeprowadzenia dalszego postępowania.

§ 3. Wykonanie uchwały powierza się Dyrektorowi Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.

§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

z up. Marszałka Województwa Wojciech Jankowiak Wicemarszałek

UZASADNIENIE do uchwały Nr 28/2018 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 7 grudnia 2018 roku

Przepis art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska stanowi, że w celu realizacji polityki ochrony środowiska opracowuje się programy ochrony środowiska. Programy są opracowywane na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym oraz podlegają zaopiniowaniu przez odpowiednie organy administracji. Wykonując kompetencje art. 17 ust. 2 pkt. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska Starosta Szamotulski, reprezentowany przez pełnomocnika, zwrócił się z wnioskiem o zaopiniowanie Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektywą do 2025 roku. Zarząd Województwa Wielkopolskiego po przeanalizowaniu przekazanej dokumentacji i obowiązującego stanu prawnego zaopiniował pozytywnie projekt Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektywą do 2025 roku i postanowił przekazać niniejszą uchwałę Zarządowi Powiatu Szamotulskiego w celu przeprowadzenia dalszego postępowania.

Jacek Bogusławski Członek Zarządu

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SZAMOTULSKIEGO NA LATA 2018-2021 Z PERSPEKTYWĄ DO 2025 R.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Zamawiaj ący:

Powiat Szamotulski

Wykonawca:

Ekolog Sp. z o.o. ul. Świ ętowidzka 6/4 61-058 Pozna ń

Autorzy opracowania: in ż. Katarzyna Walkowiak Magdalena Rosiak Faustyna Nowicka mgr in ż. Dorota Krzemi ńska mgr Jakub Smakulski

2 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

1. SPIS TRE ŚCI

2. WYKAZ SKRÓTÓW ...... 5 3. STRESZCZENIE ...... 7 4. WST ĘP ...... 9 4.1 Cel i zakres opracowania ...... 9 4.2 Struktura programu i metodyka prac ...... 9 4.3 Podstawy prawne ...... 11 4.4 Spójno ść z dokumentami nadrz ędnymi ...... 12 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 14 5.1. Charakterystyka powiatu szamotulskiego ...... 14 5.1.1. Poło żenie administracyjne i geograficzne ...... 14 5.1.2. Demografia ...... 17 5.1.3. Uwarunkowania gospodarcze ...... 19 5.1.4. Charakterystyka gmin powiatu szamotulskiego ...... 22 5.2 Ochrona klimatu i jako ści powietrza ...... 25 5.2.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 25 5.2.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie ochrony klimatu i jako ści powietrza ...... 42 5.2.3 Analiza SWOT ...... 43 5.3 Zagro żenia hałasem ...... 44 5.3.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 44 5.3.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie zagro żenia hałasem ...... 53 5.3.3 Analiza SWOT ...... 53 5.4 Pola elektromagnetyczne ...... 54 5.4.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 54 5.4.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie pól elektromagnetycznych ...... 58 5.4.3 Analiza SWOT ...... 58 5.5 Gospodarowanie wodami ...... 59 5.5.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 60 5.5.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gospodarowania wodami ...... 68 5.5.3 Analiza SWOT ...... 69 5.6 Gospodarka wodno-ściekowa ...... 69 5.6.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 70

3 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.6.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gospodarki wodno-ściekowej ...... 76 5.6.3 Analiza SWOT ...... 77 5.7 Zasoby geologiczne ...... 77 5.7.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 77 5.7.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie zasobów geologicznych ...... 80 5.7.3 Analiza SWOT ...... 80 5.8 Gleby ...... 81 5.8.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 81 5.8.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gleb ...... 84 5.8.3 Analiza SWOT ...... 84 5.9 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 85 5.9.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 85 5.9.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gospodarki odpadami ...... 90 5.9.3 Analiza SWOT ...... 91 5.10 Zasoby przyrodnicze ...... 92 5.10.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 92 5.10.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie zasobów przyrodniczych ...... 110 5.10.3 Analiza SWOT ...... 111 5.11 Zagro żenia powa żnymi awariami ...... 111 5.11.1 Analiza stanu wyj ściowego ...... 111 5.11.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Powiatu Szamotulskiego w zakresie zagro żenia powa żnymi awariami ...... 113 5.11.3 Analiza SWOT ...... 114 5.12 Działania edukacyjne ...... 115 5.13 Monitoring Środowiska ...... 116 5.14 Nadzwyczajne zagro żenia środowiska i adaptacja do zmian klimatu ...... 120 6. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I ICH FINANSOWANIE ...... 122 7. System realizacji programu ochrony środowiska ...... 174 8. Spis tabel ...... 176 9. Spis rycin ...... 178 10. Zał ączniki do programu ochrony środowiska ...... 179

4 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

2. WYKAZ SKRÓTÓW

Nazwa skrótu Wyja śnienie Analiza SWOT jest jedn ą z najcz ęś ciej stosowanych metod analizy strategicznej. Polega na analizie silnych i słabych stron organizacji oraz szans i zagro żeń, które Analiza SWOT si ę przed ni ą pojawiaj ą. SWOT, to skrót od: strengths (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagro żenia). B(a)P Benzo(a)piren

BZT 5 Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen ChZT Chemiczne zapotrzebowanie na tlen FOGR Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIO Ś Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUGiK Główny Urz ąd Geodezji i Kartografii GUS Główny Urz ąd Statystyczny GZWP Główne Zbiorniki Wód Podziemnych IMGW Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej JCWP Jednolite Cz ęś ci Wód Powierzchniowych JCWPd Jednolite Cz ęś ci Wód Podziemnych JST Jednostka Samorz ądu Terytorialnego KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KPO ŚK Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych WZDW Wielkopolski Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu NFO Ś Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska NFO ŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OSCHR Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza OSP Ochotnicza Stra ż Po żarna OZE Odnawialne Źródła Energii PEM Pola elektromagnetyczne PGO WM Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2016-2022 PGW „Wody Pa ństwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie” Polskie” PIG – PIB Pa ństwowy Instytut Geologiczny – Pa ństwowy Instytut Badawczy PM2,5 Pył zawieszony o granulacji do 2,5 µm PM10 Pył zawieszony o granulacji do 10 µm PM Ś Pa ństwowy Monitoring Środowiska POKzA Program Oczyszczania Kraju z Azbestu POIi Ś Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko POP Program Ochrony Powietrza PO Ś Program Ochrony Środowiska PPIS Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny PSZOK Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych

5 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Nazwa skrótu Wyja śnienie PZD Powiatowy Zarz ąd Dróg RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Pa ństwowych RDO Ś Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RIPOK Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych RIT Regionalne Inwestycje Terytorialne (fundusze europejskie) RZGW Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej SOO Ś Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany SPA2020 klimatu do 2020 UE Unia Europejska URE Urz ąd Regulacji Energetyki WFO ŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIO Ś Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WOPR Wst ępna Ocena Ryzyka Powodziowego WPM Ś Wojewódzki Program Monitoringu Środowiska ODR Ośrodek Doradztwa Rolniczego

6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

3. STRESZCZENIE

„Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.” zawiera podstawowe informacje na temat stanu aktualnego poszczególnych komponentów środowiska na terenie powiatu, zagro żeń i problemów w poszczególnych obszarach interwencji. Opracowany dokument jest zgodny z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym, wojewódzkim i powiatowym. Głównym celem programu jest zrównowa żony rozwój powiatu z utrzymaniem jego unikalnych i bardzo cennych warto ści przyrodniczych. Powiat szamotulski le ży północno-zachodniej cz ęś ci województwa wielkopolskiego i zajmuje obszar 1119,3 km 2, natomiast liczba ludno ści wynosi 90 920 tysi ęcy osób. Graniczy on z pi ęcioma powiatami: czamkowsko-trzcianeckim, mi ędzychodzkim, nowotomyskim, obornickim oraz pozna ńskim. Powiat terytorialnie obejmuje 8 gmin: • gmina miejska Obrzycko, • cztery gminy miejsko – wiejskie (Szamotuły, Wronki, Pniewy i Ostroróg) • trzy gminy wiejskie (Duszniki, Ka źmierz, Obrzycko). Siła gospodarcza powiatu szamotulskiego opiera si ę na rolnictwie oraz gospodarce rolno- przemysłowej. Du ża powierzchnia u żytków rolnych (59,7% obszaru powiatu) sprzyja rozwojowi w tym sektorze gospodarki. W gospodarce powiatu dominuj ą małe i średnie przedsi ębiorstwa, głównie z bran ży handlowo-usługowej i drzewnej. Stopa bezrobocia w Powiecie Szamotulskim, ma tendencj ę spadkow ą i wynosi 3,8% według danych z 2016 r. Według regionalizacji klimatycznej Polski (Wo ś, 1993) powiat szamotulski poło żony jest w obr ębie Regionu środkowo Wielkopolskiego. Do liczniejszych ni ż w wielu innych obszarach nale żą dni z pogod ą umiarkowanie ciepł ą z du żym zachmurzeniem oraz pogod ą chłodn ą i deszczow ą. ponad 36 dni średnio w roku cechuje pogoda umiarkowanie ciepła, z du żym zachmurzeniem i opadem. Do mniej licznych ni ż w innych regionach nale żą dni z pogod ą bardzo ciepł ą, słoneczn ą bez opadów, których jest tutaj około 11. Powiat szamotulski zalicza si ę do strefy wielopolskiej oceny jako ści powietrza. Roczna ocena jako ści powietrza w strefie wielkopolskiej pod k ątem ochrony ro ślin w 2017 roku nie wykazała przekrocze ń dopuszczalnych st ęż eń dla ozonu, dwutlenku siarki i tlenków azotu w efekcie stref ę wielkopolsk ą zaliczono do klasy A. W strefie przekroczony został jednak poziom celu długoterminowego dla ozonu, przez co stref ę zaliczono do klasy D2. Powiat Szamotulski le ży w dorzeczu dolnej Warty, w północno-zachodniej częś ci województwa wielkopolskiego, na Wysoczy źnie Pozna ńskiej, w jej cz ęś ci zwanej Równin ą Szamotulsk ą. Tereny poło żone na północ od Warty stanowi ą fragment Kotliny Gorzowskiej, b ędącej jednym z mezoregionów Pojezierza Zachodniopomorskiego. Znacznie wi ększa cz ęść południowa powiatu wchodzi w skład Pojezierza Wielkopolskiego, ści ślej Pojezierza Pozna ńskiego. Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego długo ść sieci wodoci ągowej na terenie powiatu szamotulskiego w 2016 roku wynosiła 1 045,9 km, liczba przył ączy prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania liczyła 17 456 szt. Liczba osób korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej wynosi 87 678.

7 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Według danych GUS całkowita długo ść sieci kanalizacyjnej w powiecie szamotulskim w 2016 roku wynosiła 484,0 km. Ilo ść osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej w 2016 roku liczyła 62 796 osób. Liczba przył ączy kanalizacyjnych prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wynosiła w roku 2016 10 388 szt. Według danych GUS w powiecie szamotulskim z kanalizacji korzysta 62 796 osób. W powiecie szamotulskim wyst ępuj ą gleby o średniej i niskiej jako ści (klasy bonitacyjne II, IV,V) o przydatno ści rolniczej okre ślonej przez kompleks 6 ( żytni słaby), zaliczane s ą do gleb rdzawych. Powierzchnia obszarów prawnie chronionych na terenie powiatu szamotulskiego wynosi 24 457,37 ha. Według danych GUS powierzchnia le śna na obszarze powiatu wynosi 34 372, 46 ha. Wska źnik lesisto ści dla powiatu wynosi 30,7 %. Edukacja ekologiczna na terenie powiatu szamotulskiego przybiera ró żne formy. Przeprowadzane s ą spotkania z zakresu edukacji ekologicznej z uczniami przedszkoli, szkół podstawowych oraz szkół średnich- spotkania odbywaj ą si ę w szkołach. W zale żno ści od wieku dzieci przygotowywane s ą spotkania, prelekcje, maj ące słu żyć przybli żeniu tematyki środowiska, przyrody, zagro żeń oraz ochrony. Organizowane s ą równie ż spotkania z przyrodnikami i podró żnikami. Informacje na temat ochrony środowiska przyrodniczego rozpowszechniane s ą za pomoc ą ulotek, informacji na stronach internetowych oraz na tablicach ogłosze ń w urz ędach oraz w sołectwach. Edukacja ekologiczna w powiecie najcz ęś ciej dotyczy gospodarki odpadami (segregacja, spalanie), piel ęgnacji przyrody, ochrony lasu. W wyniku przeprowadzonej analizy SWOT dla ka żdego z analizowanych obszarów interwencji zidentyfikowano główne problemy środowiskowe. Przeprowadzona analiza SWOT ukazała potencjalne zagro żenia w dziedzinie ochrony środowiska i kierunki działa ń, jakie powinny by ć podejmowane w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego i towarzysz ącej mu infrastruktury technicznej. W celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego wyznaczono zadania na lata 2018 - 2021, które okre śla harmonogram rzeczowo – finansowy. Zakres wykonania i wdra żania programu b ędzie podlegał monitoringowi – co dwa lata b ędzie sporz ądzany raport z programu ochrony środowiska.

8 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

4. WST ĘP

4.1 Cel i zakres opracowania

Przedmiotem niniejszego opracowania jest „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.”. Obowi ązek sporz ądzenia Programu ochrony środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 17 wy żej wymienionej ustawy organ wykonawczy powiatu sporz ądza program ochrony środowiska. Z wykonania programu organ wykonawczy sporz ądza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Powiatu. Podstawowym celem sporz ądzenia programu ochrony środowiska jest efektywne zarz ądzanie ochron ą środowiska zgodnie z polityk ą ochrony środowiska. Dokument ten powinien stanowi ć podstaw ę funkcjonowania systemu zarz ądzania środowiskiem spajaj ącą wszystkie działania i dokumenty dotycz ące ochrony środowiska i przyrody. Program ochrony środowiska okre śla przede wszystkim zespół działa ń maj ących na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Program ochrony środowiska powinien spełnia ć wymagania okre ślone w art. 14, art. 17 i art. 18 ustawy Prawo ochrony środowiska . Zasady i tryb udziału społecze ństwa w post ępowaniu, którego przedmiotem jest sporz ądzenie programu ochrony środowiska okre śla ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z pó źn. zm.). Program ochrony środowiska spełnia wymagania zawarte w opracowanych przez Ministerstwo Środowiska „Wytycznych do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. Oznacza to, że w przygotowanym programie:

− dokonano oceny stanu środowiska na terenie powiatu z uwzgl ędnieniem dziesi ęciu obszarów przyszłej interwencji,

− zdefiniowano zagro żenia i problemy dla poszczególnych obszarów przyszłej interwencji (analiza SWOT),

− uwzgl ędniono cele, kierunki interwencji i zadania wynikające z oceny stanu środowiska,

− zamieszczono harmonogram rzeczowo – finansowy, osobno dla zada ń własnych i zada ń monitorowanych. Podczas opracowywania programu uwzgl ędniono zało żenia zawarte w wojewódzkim programie ochrony środowiska oraz programach sektorowych, strategiach i istniej ących planach rozwoju.

4.2 Struktura programu i metodyka prac

Struktura Programu jest zgodna z Wytycznymi Ministerstwa Środowiska i składa si ę z nast ępuj ących cz ęś ci:

9 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

− spis tre ści, − wykaz skrótów, − wst ęp, − streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym, − ocena stanu środowiska, − cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie, − system realizacji programu ochrony środowiska, − spis tabel, rycin i zał ączników. Ocena stanu środowiska na terenie powiatu szamotulskiego została przeprowadzona w oparciu o analiz ę wyznaczonych obszarów przyszłej interwencji, do których nale żą : − ochrona klimatu i jako ści powietrza, − zagro żenia hałasem, − pola elektromagnetyczne, − gospodarowanie wodami, − gospodarka wodno – ściekowa, − zasoby geologiczne, − gleby, − gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, − zasoby przyrodnicze. − zagro żenie powa żnymi awariami

Opracowuj ąc Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektyw ą do 2025 przyjęto nast ępuj ącą kolejno ść działa ń:

• pozyskano niezb ędne dane z Urz ędów Gmin i Miast, instytucji takich jak WIO Ś, RDO Ś oraz innych jednostek publicznych i niepublicznych,

• dokonano przegl ądu dokumentów strategicznych i opracowa ń programowych w przedmiotowym zakresie oraz dokonano oceny stanu środowiska powiatu szamotulskiego,

• na podstawie aktualnego stanu środowiska naturalnego oraz uzyskanych informacji okre ślono główne problemy środowiska na terenie powiatu szamotulskiego,

• wyznaczono cele,

• dla ka żdego celu wyznaczono kierunki działa ń i zadania na najbli ższe lata,

• okre ślono sposób finansowania zaplanowanych zada ń,

• okre ślono sposób kontroli realizacji Programu. Informacje o stanie środowiska naturalnego podane s ą według najaktualniejszych danych. Koszty realizacji działa ń i okre ślenie sposobu finansowania okre ślono na podstawie informacji udost ępnionych przez podmioty odpowiedzialne za dane zadania.

10 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

4.3 Podstawy prawne

Program Ochrony Środowiska sporz ądzono zgodnie z wymogami obowi ązuj ących przepisów prawnych dotycz ących zagadnie ń ochrony środowiska. Podstaw ę prawn ą dokumentu stanowi ą wymienione ni żej ustawy oraz akty wykonawcze do tych ustaw:

− ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 142 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1121 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2018 r. poz. 1152 z pó źn. zm.)

− ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2018 r. poz. 954 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1201 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 roku o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2017 r. poz. 1289 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 2126, z 2018 r. poz. 650 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2018 r. poz. 992 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1161 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawo żeniu (Dz. U. z 2018 r. poz. 1259 z pó źn. zm.),

− ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1073 z pó źn. zm.),

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112),

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031),

11 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r., Nr 192 poz. 1883),

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. nr 221 poz. 1645),

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (Dz. U. 2016 poz. 85),

− Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2016 poz. 1187).

4.4 Spójno ść z dokumentami nadrz ędnymi

W celu zapewnienia spójno ści polityki ochrony środowiska na poziomie powiatowym nale ży zapewni ć adekwatno ść i komplementarno ść Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025, przez jego zgodno ść z: • nadrz ędnymi dokumentami strategicznymi, w szczególno ści z: − Długookresow ą Strategi ą Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesno ści, − Strategi ą Rozwoju Kraju 2020, • zintegrowanymi strategiami o charakterze horyzontalnym, w szczególno ści z: − „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko”, − Strategi ą innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”, − Strategi ą rozwoju transportu do 2020 (z perspektyw ą do 2030 roku), − Strategi ą zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012 – 2020, − Strategi ą „Sprawne Pa ństwo 2020”, − Strategi ą rozwoju systemu bezpiecze ństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022, − Krajow ą strategi ą rozwoju regionalnego 2010 – 2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, − Strategi ą Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, − Strategi ą Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, − Polityk ą energetyczn ą Polski do 2030 roku. • dokumentami sektorowymi: − Krajowy Program Ochrony Powietrza do roku 2020, − Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, − Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, − Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2022, − Krajowy Program Zapobiegania Powstawaniu Odpadów, − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020,

12 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

− Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego na lata 2014 – 2020, − Program ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej wraz z planem działa ń na lata 2015 – 2020, − Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030, − Program wodno-środowiskowy kraju, − Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, − Plan zarz ądzania ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry, • dokumentami o charakterze programowym/wdro żeniowym oraz pozostałymi bran żowymi programami, planami i strategiami na terenie województwa wielkopolskiego: − Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2030, − Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski na 2015-2020 − Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego, − Program zwi ększenia lesisto ści dla Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku, − Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego 2022, − Program Ochrony Powietrza dla strefy Wielkopolskiej, − Strategia wzrostu efektywno ści energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii w Wielkopolsce na lata 2012 – 2020, − Program małej retencji wodnej na terenie działania Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Poznaniu, − Plan utrzymania wód obejmuj ący obszar Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Poznaniu, − Program Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2016 – 2020. • dokumentami lokalnymi: − Planu rozwoju lokalnego Powiatu Szamotulskiego, − Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Szamotulskiego -Aktualizacja.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 jest spójny z dokumentami strategicznymi na ró żnych poziomach planowania. Cele i planowane do zrealizowania zadania s ą zgodne w zakresie ochrony środowiska z wymienionymi wy żej dokumentami wy ższego szczebla. Szczegółowy wykaz celów dokumentów strategicznych został przedstawiony w zał ączniku nr 1 Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025. Załącznik nr 1 obejmuje wył ącznie te cele strategiczne i operacyjne dokumentów strategicznych oraz działa ń strategicznych, które maj ą znaczenie dla niniejszego Programu.

13 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5. OCENA STANU ŚRODOWISKA

5.1. Charakterystyka powiatu szamotulskiego

5.1.1. Poło żenie administracyjne i geograficzne

Powiat szamotulski le ży północno-zachodniej cz ęś ci województwa wielkopolskiego i zajmuje obszar 1119,3 km2, natomiast liczba ludno ści wynosi 90 920 tysi ęcy osób. Graniczy on z pi ęcioma powiatami: czarnkowsko-trzcianeckim, mi ędzychodzkim, nowotomyskim, obornickim oraz pozna ńskim. Administracyjnie w skład powiatu szamotulskiego wchodzi 8 gmin: • gmina miejska Obrzycko, • cztery gminy miejsko – wiejskie (Szamotuły, Wronki, Pniewy i Ostroróg) • trzy gminy wiejskie (Duszniki, Ka źmierz, Obrzycko).

Rycina 1. Poło żenie powiatu szamotulskiego na tle województwa wielkopolskiego Źródło: gminy.pl

14 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 1. Gminy powiatu szamotulskiego z powierzchni ą oraz liczb ą mieszka ńców w 2017 roku Jednostka Liczba Powierzchnia Liczba Rodzaj gminy administracyjna sołectw [ha] mieszka ńców

Obrzycko Miejska - 374 2 378

Szamotuły Miejsko-wiejska 25 17 552 29 931

Wronki Miejsko-wiejska 20 30 172 19 108

Pniewy Miejsko-wiejska 21 15 847 12 562

Ostroróg Miejsko-wiejska 13 8 480 5 018

Duszniki Wiejskie 17 15 630 8 933

Ka źmierz Wiejskie 18 12 790 8 475

Obrzycko Wiejskie 11 11 084 4 515

Powiat szamotulski 125 111 929 90 920

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Rycina 2. Gminy powiatu szamotulskiego Źródło: gminy.pl

Według Regionalizacji fizycznogeograficznej Jerzego Kondrackiego część północna Powiatu Szamotulskiego (gminy Wronki i Obrzycko) poło żona jest na obszarze Kotliny Gorzowskiej (315.33) stanowi ącej najwi ększy mezoregion Pradoliny Toru ńsko–Eberswaldzkiej. Wyró żni ć tu mo żemy:

15 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

‹ Obornick ą Dolin ę Warty (315.332) Odcinek dolny Warty od uj ścia Wełny do uj ścia Noteci. Dno doliny na tym odcinku ma szeroko ść 2-4 km i zaj ęte jest przez ł ąki. Po obu stronach doliny na wy ższych terasach wyst ępuj ą bory sosnowe

‹ Mi ędzyrzecze Warty i Noteci (315.333) Region obejmuje wysokie terasy lodowcowo-rzeczne, pochylaj ące si ę ze wschodu na zachód. Charakterystyczn ą cech ą krajobrazu s ą wydmy o wysoko ści wzgl ędnej 20 – 40 m, poro śni ęte borem sosnowym – Puszcz ą Noteck ą.

Pozostała cz ęść powiatu poło żona jest na obszarze Pojezierza Pozna ńskiego (315.51). Ze wzgl ędu na powierzchni ę regionu i jego zró żnicowanie, wyodr ębniono tu 8 mikroregionów, z czego w granicach powiatu wyst ępuj ą we fragmentach:

‹ Równina Nowotomyska (315.511) Zaczyna si ę na południowym skłonie morem mi ędzychodzko-pniewskim na wysoko ści ok. 100 m n.p.m. i obni ża si ę w kierunku południowo-zachodnim do 60-80 m. Na powierzchni równiny wyst ępuj ą wydmy.

‹ Pojezierze Mi ędzychodzko-Pniewskie (315.512) Przylega do Obornickiej Doliny Warty, nad której dno wypi ętrzenia wznosz ą si ę na wysoko ść wzgl ędn ą do 80m. najwy ższe wzgórze na wschód od Pniew osi ąga wysoko ść 125 m. Wyst ępuj ą liczne jeziora nale żą ce od systemu jezior rynnowych Kotliny Gorzowskiej.

‹ Wał Lwówecko-Rakoniewicki (315.513) Płaska, zorientowana południowo wysoczyzna wznosi si ę powy żej 100 m n.p.m. Na powierzchni moreny dennej wyst ępuj ą miejscami wydmy i kremy. Obszar prawie jest pozbawiony jezior.

‹ Równina Opalenicka (315.514) Płaska niecka moreny dennej na wschód od Wału Lwówecko-Rakoniewickiego i na południe od Pojezierza Mi ędzychodzko-Pniewskiego długo ści ok. 40 km i szeroko ści 16-20 km. Równina jest prawie bez jeziorn ą krain ą rolnicz ą

‹ Równina Szamotulska (315.518) Stanowi w miar ę płask ą powierzchni ę moreny dennej, poło żon ą na wysoko ści 80-90 m n.p.m. Równin ę rozcinaj ą płyn ące na północ lewostronne dopływy Warty: Samica, Sama, Ostroroga. Jeziora wyst ępuj ą nielicznie.

Obszar powiatu nale ży do dorzecza Warty. Zaliczamy go do topograficznych działów wodnych III i IV rz ędu. Kierunek spływu wód powierzchniowych w powiecie szamotulskim, który le ży po stronie południowej Warty jest kierunek północny. Po północnej stronie Warty, znajduj ącym si ę na terenie

16 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. gminy Wronki, spływ wód powierzchniowych odbywa si ę w kierunku zbli żonym do południowego. Po stronie południowej rzekami odwadniaj ącymi s ą Sama, Ostroroga, Mogilnica oraz Oszczynica, od strony północnej s ą to Ko ńczak, Kanał Wilczak oraz Rzeci ński Rów. Cieki tego obszaru charakteryzują si ę śnie żno-deszczowym re żimem zasilania z jednym maksimum i minimum w ci ągu roku. Kumulacja stanów i przepływów wyst ępuje najcz ęś ciej od lutego do kwietnia. Letnie ni żówki dla obszaru południowego wyst ępuj ą najcz ęś ciej od czerwca, osi ągaj ąc minimum we wrze śniu i pa ździerniku. Obszar charakteryzuje si ę średni ą warto ści ą odpływu wynosz ącą 3,14dm 3/s km 2. Północny obszar gminy Wronki charakteryzuje si ę średnimi warto ściami odpływu, zbli żonymi do średniej krajowej 5,5 dm 3/s km 2. Wody gruntowe zalegaj ą stosunkowo płytko. Na obszarze wysoczyzny zalegaj ą na gł ęboko ści 2,0 m. Wi ększe gł ęboko ści wyst ępowania wód podziemnych, poni żej 10 m, mo żna stwierdzi ć w wy ższych partiach terasowych doliny Warty. Wahania zwierciadła wód gruntowych s ą zale żne od warunków hydrometeorologicznych, a w szczególno ści od odpadów atmosferycznych. W przypadku posterunku obserwacyjnego we Wronkach wahania poziomu wody gruntowej s ą ści śle powi ązane z wahaniami stanów rzeki Warty, co mo że świadczy ć o ścisłym zwi ązku drena żowym wód gruntowych tego obszaru z korytem rzeki.

5.1.2. Demografia

Liczba ludno ści w powiecie szamotulskim na koniec 2016 roku wynosiła 90 417 osoby. W porównaniu do roku 2012 nast ąpił jej wzrost o 1 102 osób. Zmiany w liczbie ludności powiatu w latach 2011-2017 oraz informacj ę o liczbie kobiet i m ęż czyzn znajduj ą si ę w tabeli poni żej.

Tabela 2. Liczba ludno ści według płci w powiecie szamotulskim Liczba mieszka ńców Rok Liczba kobiet Liczba m ęż czyzn ogółem 2011 45 306 43 555 88 861 2012 45 511 43 804 89 315 2013 45 663 43 945 89 608 2014 45 847 44 075 89 922 2015 45 915 44 218 90 133 2016 46 073 44 344 90 417 2017 46 304 44 616 90 920 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL

W kształtowaniu wielko ści zaludnienia zasadnicze znaczenie odgrywaj ą takie czynniki, jak: przyrost naturalny, saldo migracji, współczynnik feminizacji oraz struktura wiekowa ludno ści. Dane statystyczne w zakresie podstawowych czynników kształtuj ących lokaln ą sytuacj ę demograficzn ą przedstawiono w poni ższych zestawieniach. Przyrost naturalny w powiecie szamotulskim wzrósł w roku 2017. Liczba żywych urodze ń na 1000 mieszka ńców w roku 2017 wyniosła 11,85, jest to wzrost do roku poprzedniego. Liczba zgonów na 1000 mieszka ńców wzrosła od 2014r. i w 2015 roku wynosiła 9,36.

17 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 3. Podstawowe dane demograficzne dotycz ące powiatu szamotulskiego Jednostk Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 a Gęsto ść zaludnienia osoba/km 2 - 1 814 1 815 1 799 - - -

Urodzenia żywe na - 11,43 11,55 10,54 11,06 10,94 10,89 11,85 1000 ludno ści Zgony na 1000 - 9,34 9,03 8,74 8,95 9,25 9,36 - ludno ści przyrost naturalny na - 2,09 2,53 1,80 2,12 1,69 1,53 2,47 1000 ludno ści przyrost naturalny - 185 225 161 190 152 138 224 ogółem zameldowania osoba 88 861 89 315 89 608 89 922 90 133 90 417 90 920 współczynnik 104 104 osoba 104 104 104 104 104 feminizacji Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Liczba kobiet we wszystkich latach przewy ższała liczb ę m ęż czyzn. Powiat szamotulski charakteryzuje si ę współczynnikiem feminizacji równym 104, który jest ni ższy w porównaniu do średniej krajowej, wynosz ącej 107. Struktur ę ludno ści gminy, według ekonomicznej grupy wieku oraz liczb ę bezrobotnych zarejestrowanych i udziału bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym przedstawia poni ższa tabela.

Tabela 4. Grupy wieku ekonomicznego oraz struktura bezrobocia w latach 2011-2017 Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Bezrobocie Rok (0-17 lat) [osoby] [%] [osoby] [%] [osoby] [%] [osoby] [%] 2011 17 897 20,2 57 740 65,0 13 134 14,8 1 224 33,9 2012 17 973 20,1 57 689 64,6 13 653 15,3 1 309 33,4 2013 17 980 20,1 57 447 64,1 14 181 15,8 1 310 37,6 2014 17 959 20,0 57 207 63,6 14 756 16,4 1 002 39,2 2015 17 971 19,9 56 856 63,1 15 306 17,0 804 36,0 2016 18 108 20,0 56 412 62,4 15 897 17,6 688 39,0 2017 18 367 20,02 56 060 61,7 16 493 18,1 606 42,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Struktura ludno ści powiatu szamotulskiego pod wzgl ędem wieku (według danych GUS) w 2017 roku przedstawia si ę nast ępuj ąco: 20,02% ogółu mieszka ńców stanowi ą osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat), 61,7% osoby w wieku produkcyjnym oraz 18,1 % stanowi ą osoby w wieku poprodukcyjnym. Na przestrzeni lat 2011–2017 widoczny jest wzrost liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, spadek ludno ści wieku produkcyjnego oraz wzrost ludno ści w wieku poprodukcyjnym. Bezrobocie w powiecie w latach 2011–2017 osi ąga warto ść ok. 42,8%.

18 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.1.3. Uwarunkowania gospodarcze

Siła gospodarcza powiatu szamotulskiego opiera si ę głównie na produkcji rolnej, przemysłowej, dobrze rozwini ętym handlu i usługach. Wi ększo ść gmin powiatu to gminy typowo rolnicze, w których dominuje wielokierunkowa produkcja rolna. W powiecie szamotulskim w 2017 roku zarejestrowanych było 8 852 podmiotów gospodarczych (wg rejestru regon). Porównuj ąc dane dotycz ące ilo ści podmiotów gospodarczych w latach wcze śniejszych, mo żna zauwa żać niewielki wzrost ich liczby.

Tabela 5. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych ogółem na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2012-2017 Lata 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Powiat 8 370 8 569 8 552 8 651 8 701 8 852 szamotulski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Bior ąc pod uwag ę dane dotycz ące podmiotów gospodarczych według ich rodzajów działalno ści, na terenie powiatu szamotulskiego przewa żaj ą podmioty z sektora działalno ści pozostałej (szeroko poj ęte usługi) . Najmniej jest podmiotów gospodarczych z sektora rolniczego. Poni ższa tabela przedstawia podmioty gospodarcze według rodzajów działalno ści w poszczególnych gminach powiatu szamotulskiego w 2017 roku.

Tabela 6. Podmioty gospodarcze według rodzajów działalno ści na terenie powiatu szamotulskiego w 2017 roku rolnictwo, Podmioty Jednostka le śnictwo, przemysł gospodarcze pozostała działalno ść administracyjna łowiectwo i budownictwo ogółem i rybactwo

Obrzycko Gm. M 393 21 134 238 Szamotuły 3 378 70 807 2 501 Wronki 1 575 46 455 1 074 Pniewy 1 356 43 326 987 Ostroróg 306 16 100 190 Duszniki 766 38 200 528 Ka źmierz 839 28 218 593 Obrzycko Gm. W 239 10 84 145

Powiat szamotulski 8 852 272 2 324 6 256

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

19 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

0% 3% rolnictwo, 26% łowiectwo, leśnictwo, rybactwo przemysł i budownictwo 71%

pozostała działalność

Rycina 3. Rozkład procentowy podmiotów gospodarczych według rodzajów działalno ści Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W liczbie podmiotów gospodarczych przewa żaj ą podmioty z sektora prywatnego. W roku 2017 było ich 8 553. W tym sektorze przewa żaj ą osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą – 6 638 podmiotów. W sektorze publicznym przewa żaj ą pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego – 141 podmiotów . Poni ższa tabela szczegółowo przedstawia podmioty gospodarcze na terenie powiatu szamotulskiego według sektora własno ściowego w 2017 roku.

Tabela 7. Podmioty gospodarcze według sektora własnościowego Sektory własno ściowe Liczba podmiotów sektor publiczny - ogółem 240 sektor publiczny - pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa 141 bud żetowego sektor publiczny - przedsi ębiorstwa pa ństwowe 1 sektor publiczny - spółki handlowe 10 sektor publiczny - spółki handlowe z udziałem kapitału 0 zagranicznego sektor prywatny - ogółem 8 553 sektor prywatny - osoby fizyczne prowadz ące działalno ść 6 638 gospodarcz ą sektor prywatny - spółki handlowe 690 sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem kapitału 178 zagranicznego sektor prywatny - spółdzielnie 61 sektor prywatny - fundacje 25 sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne 295 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

20 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Zgodnie z podziałem PKD 2007 w powiecie najwi ększy udział maj ą podmioty z sekcji G (handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi, naprawa pojazdów samochodowych, wł ączaj ąc motocykle) 23,99%, nast ępnie podmioty zarejestrowane w sekcji C – Budownictwo (14,92%), a Przetwórstwo przemysłowe 10,8%. Głównym centrum gospodarczym powiatu jest miasto Szamotuły. Najmniej podmiotów zarejestrowanych jest w gminach Obrzycko (wie ś), Ostroróg, Obrzycko (miasto). Liczb ę podmiotów z poszczególnych sekcji zarejestrowanych w powiecie szamotulskim w poszczególnych gminach przedstawia tabela poni żej.

Tabela 8. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w 2017 roku wg. numeru regon w powiecie szamotulskim oraz poszczególnych gminach z podziałem na sekcje PKD 2007

Podmioty

mierz mierz ź gospodarcze Gm. Gm. Gm. Gm. Gm. W Powiat Gm. M. Duszniki Duszniki Ostroróg Ka Obrzycko Obrzycko Szamotuły Szamotuły Gm. Wronki Gm. Pniewy szamotulski szamotulski

Ogółem 8 852 2 414 393 3 378 1 575 1 356 306 766 839 239 Sekcja A – Rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo 272 24 21 70 46 43 16 38 28 10 i rybactwo Sekcja B – Górnictwo 9 1 2 1 1 2 - 1 2 - i wydobywanie Sekcja C – Przetwórstwo 956 218 38 311 - 138 26 84 81 31 przemysłowe Sekcja D – Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę elektryczn ą, gaz, par ę 2 ------1 - 1 wodn ą, gor ącą wod ę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E – Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz 36 6 1 11 6 5 3 3 5 1 działalno ść zwi ązana z rekultywacj ą Sekcja F – Budownictwo 1 321 313 93 484 201 181 70 111 130 1 Sekcja G – Handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi, naprawa 2 124 602 106 831 345 336 60 193 191 62 pojazdów samochodowych, wł ączaj ąc motocykle Sekcja H – Transport 731 180 20 277 95 151 22 71 79 16 i gospodarka magazynowa Sekcja I – Działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem 205 40 6 59 45 47 6 16 20 6 i usługami gastronomicznymi Sekcja J – Informacja 169 46 3 61 39 23 2 16 23 2 i komunikacja

21 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Sekcja K – Działalno ść finansowa 219 87 6 112 39 28 5 14 12 3 i ubezpieczeniowa Sekcja L – Działalno ść zwi ązana z obsług ą rynku 388 129 11 160 104 72 6 11 15 9 nieruchomo ści Sekcja M – Działalno ść profesjonalna, naukowa 615 229 15 287 100 79 12 45 67 10 i techniczna Sekcja N – Działalno ść w zakresie usług 278 74 11 108 39 34 8 30 42 6 administrowania i działalno ść wspieraj ąca Sekcja O – Administracja publiczna i obrona 94 14 3 22 15 15 9 15 10 5 narodowa; obowi ązkowe zabezpieczenie społeczne Sekcja P – Edukacja 268 87 7 114 56 43 6 14 24 4 Sekcja Q – Opieka zdrowotna i pomoc 347 149 8 176 45 38 11 24 37 8 społeczna Sekcja R – Działalno ść związana z kultur ą, 190 57 15 79 31 25 8 12 15 5 rozrywk ą i rekreacj ą Sekcja S - Pozostała działalno ść usługowa i T – Gospodarstwa domowe zatrudniaj ące pracowników; 606 151 26 207 119 93 30 67 56 8 gospodarstwa domowe produkuj ące wyroby i świadcz ące usługi na własne potrzeby Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

5.1.4. Charakterystyka gmin powiatu szamotulskiego

Powiat szamotulski składa si ę z 8 gmin: • gmina miejska Obrzycko, • cztery gminy miejsko – wiejskie (Szamotuły, Wronki, Pniewy i Ostroróg) • trzy gminy wiejskie (Duszniki, Ka źmierz, Obrzycko). Poni żej przedstawiono krótk ą charakterystyk ę gmin powiatu szamotulskiego.

Gmina Szamotuły Gmina Szamotuły jest gmin ą miejsko-wiejsk ą w skład której wchodzi 25 sołectw. Poło żona jest 35 km na północy od Poznania, w s ąsiedztwie Puszczy Nadnoteckiej. Poło żona jest na obszarze ziemi Pozna ńskiej w północno-zachodniej cz ęś ci województwa Wielkopolskiego, środkowo wschodniej cz ęś ci powiatu szamotulskiego. Powierzchnia gminy wynosi 176 km 2 i zamieszkuj ą j ą 29 931 osoby. Przez gmin ę przebiega linia kolejowa: 351 Pozna ń Główny-Szczecin Główny. Przez Gmin ę Szamotuły przebiegaj ą trzy drogi wojewódzkie 184 (Wronki-Ostroróg-Szamotuły-Prze źmierowo), 185 (Piotrowo- Szamotuły), 187 (Pniewy-Szamotuły-Oborniki-Murowana Go ślina). Gmina Szamotuły poło żona jest w zlewni rzeki Samy, natomiast jej zachodnie kra ńce le żą w obr ębie zlewni Ostrorogi. Powierzchni ę gminy przecina rzeka Sama, płyn ąca południkowo rynn ą subglacyjn ą. Wi ększymi dopływami rzeki

22 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Samy są Kanał Przybrodzki, Gałowski oraz Otorowski. Sie ć hydrograficzn ą uzupełniaj ą liczne rowy melioracyjne, natomiast wi ększymi zbiornikami wodnymi s ą Jeziora Pami ątkowskie Radzyny. Gleby w Gminie Szamotuły nale żą do klas II, IIIa i IIIb. Nale żą do kompleksów pszennych bardzo dobrych, pszennych dobrych i pszenno- żytnich. Wyst ępuj ą tu gleby bielicowe i czarne ziemie powstałe na glinie piaszczystej. Długo ść sieci wodoci ągowej eksploatowanej przez przedsi ębiorstwo w mie ście wynosi 63,4 km, na terenie wiejskim 163,2 km.

Gmina miejska Obrzycko Gmina miejska Obrzycko le ży w północno-wschodniej cz ęś ci powiatu szamotulskiego, obejmuje ona powierzchni ę 4 km², liczba ludno ści w gminie wynosi 2378 osób. Infrastruktura komunalna miasta Obrzycko posiada sie ć wodoci ągow ą o długo ści 17,3 km z 622 szt. przył ączy. Według danych z GUS w 2016 roku z sieci wodoci ągowej w Obrzycku korzystało 2 356 osób. Powierzchnia gruntów le śnych wynosi na tym terenie 59,10 km 2.

Gmina wiejska Obrzycko Gmina wiejska Obrzycko le ży w północno-wschodniej cz ęś ci powiatu szamotulskiego, obejmuje ona powierzchni ę 111 km 2, liczba ludno ści wynosi 4 515 osób. W skład gminy wchodzi 11 sołectw. Gmina Obrzycko od zachodu graniczy z powiatem obornickim, natomiast od północy z powiatem czarnkowsko-trzcianeckim. Przez teren gminy Obrzycko przebiega droga wojewódzka 187. W Gminie nie ma linii kolejowych. Powierzchnia lasów w gminie zajmuje 5 423,24 ha. Wyst ępuj ą w nich typy siedlisk tj. bory świe że, lasy mieszane świe że, bory mieszane świe że. Lesisto ść na tym obszarze wynosi 47,5%. Sie ć wodoci ągowa na terenie gminy wynosi 81,7 km, według danych z GUS w 2016 roku korzystało z niej 4 075 osób.

Gmina Wronki Gmina Wronki poło żona jest w północno- zachodniej cz ęś ci powiatu szamotulskiego, obejmuje powierzchni ę 302 km 2, liczba ludno ści wynosi 19 108. W skład gminy wchodzi 20 sołectw. Przez gmin ę przebiega linia kolejowa: 351 (Pozna ń Główny-Szczecin Główny) oraz 4 drogi wojewódzkie i jedna krajowa 1843P (Rzecin-Wronki). Na terenie gminy wyst ępuj ą neoge ńsko- plioce ńskie zło ża surowców ilastych: ceramiki budowlanej oraz do produkcji kruszywa lekkiego. Głównie s ą to iły. Sie ć wodoci ągowa na terenie gminy wynosi 156,20 km, sie ć kanalizacyjna 53,20 km. Sie ć gazowa na terenie gminy wynosi 78 072 km. W gminie wyst ępuje 2 525 bezodpływowe zbiorniki na nieczysto ści ciekłe oraz 370 przydomowe oczyszczalnie ścieków. Grunty le śne zajmuj ą 19 644,87 ha. Głównie s ą to lasy sosnowe 95,6 %. Struktura wiekowa lasów b ędących w zarz ądzie Nadle śnictwa Wronki zalicza się głównie do klasy V 49,1 %.

Gmina Pniewy Gmina Pniewy le ży w zachodniej cz ęś ci powiatu szamotulskiego, obejmuje powierzchni ę 158 km 2, liczba ludno ści wynosi 12 562 osób. W skład gminy wchodzi 21 sołectw. Przez gmin ę Pniewy przechodzi jedna droga wojewódzka (Pniewy-Szamotuły-Oborniki-Murowana Go ślina) oraz dwie drogi krajowe: 24 (Pniewy – Gorzy ń – Skwierzyna – Wałdowice), 92 (w ęzeł „Rzepin” –

23 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Świebodzin- Pniewy – Pozna ń – Wrze śnia – Słupca – Golina – Konin – Kutno – Łowicz). Powierzchnia lasów pa ństwowych w gminie Pniewy wynosi 2 225,04 ha. Długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 184,6 km. Długo ść sieci kanalizacyjnej wynosi 74,3 km. Powierzchnia gruntów le śnych na terenie gminy wynosi 2 568,04 ha.

Gmina Ostroróg Gmina miejsko-wiejska Ostroróg le ży w centralnej cz ęś ci powiatu szamotulskiego, powierzchnia gminy wynosi 85 km 2, liczba ludno ści wynosi 5 018. W skład gminy wchodzi 13 sołectw. Przez gmin ę przechodzi jedna droga wojewódzka (Wronki- Ostroróg – Szamotuły – Prze źmierowo) oraz dwie drogi powiatowe: 1852 P (Ostroróg – Wielonek – Ko źle – Buszewko – Przystanki) oraz 1835 P (Ostroróg – Lipnica). Gmina Ostroróg jest gmin ą typowo rolnicz ą. Grunty rolne zajmuj ą 5 590 ha oraz grunty orne 5 083 ha. Lasy zajmuj ą 2 280,12 ha. Na terenie gminy wyst ępuj ą pomniki przyrody tj. Platan klonolistny, Lipa drobnolistna, Sosna zwyczajna, Modrzew polski.

Gmina Duszniki Gmina wiejska Duszniki le ży w południowej cz ęś ci województwa szamotulskiego, powierzchnia gminy wynosi 155 km 2, liczba ludno ści wynosi 8 933. W skład gminy wchodzi 17 sołectw. Gmina nie ma linii kolejowych. Gmina posiada 5 dróg powiatowych: 1882 P (Chełmno – Chełminko – Duszniki), 1883 P (Podrzewie – Duszniki), 2738 P (Nowy Tomy śl – Duszniki), 1884 P (Duszniki – Młynkowo), 1885 P (Duszniki – Zakrzewko – Buk). Gmina posiada 3 stacje wodoci ągowe, które zostały zmodernizowane w Dusznikach, Kunowie i Sarbii. System wodoci ągowy na terenie gminy Duszniki liczy 220 km. Zaopatruje on w wod ę 1,8 tys. odbiorców. Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej wynosi 100,1 km. Gmina posiada 209 szt. zewidencjonowanych przydomowych oczyszczalni oraz 488 zbiorników bezodpływowych.

Gmina Ka źmierz Gmina wiejska Ka źmierz le ży w południowo wschodniej cz ęś ci województwa szamotulskiego, powierzchnia gminy wynosi 128 km 2, liczba ludno ści wynosi 8 475. W skład gminy wchodzi 18 sołectw. Gmina posiada drogi powiatowe tj. 1861 P (Piaskowo – Radzyny – Ka źmierz), 1864 P (Wierzchaczewo – Sokolniki Wielkie – Ka źmierz), 1865 P (Ka źmierz – Chlewiska- gr powiatu szamotulskiego Przybroda – Cerekwica – Mrowino), 1869 P (Ka źmierz – Witkowice – Byty ń), 1870 P (Ka źmierz – Młodasko – Grzebienisko – Wilkowo), 1872 P (Ka źmierz – Brzezno granica powiatu pozna ńskiego (Tarnowo Podgórne). Na terenie Gminy Ka źmierz istnieje sie ć wodoci ągowa o długo ści 100,7 km. Do sieci wodoci ągowej podł ączonych jest 1767 budynków mieszkalnych. Długo ść sieci kanalizacyjnej ma długo ść 39,9 km. Do sieci kanalizacyjnej podł ączone jest 901 budynków mieszkalnych. Na terenie Gminy znajduj ą si ę 3 le śne rezerwaty przyrody: „Byty ńskie Brz ęki”, „Brz ęki przy Starej Gajówce”, „Huby Grzebie ńskie” oraz jeden zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Jezioro Byty ńskie”. Gmina Ka źmierz jest gmin ą typowo rolnicz ą, w strukturze gruntów dominuj ące s ą u żytki rolne, licz ą one 9 332 ha, co stanowi 72,8% jej powierzchni. Lasy i grunty le śne zajmuj ą powierzchni ę

24 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

1 965 ha, co stanowi 15,33% powierzchni ogólnej. Na terenie gminy są dwa zło ża surowców tj. Zło że torfu Gorszewice i wyeksploatowane zło że - Kopalnia Gazu Młodasko. 5.2 Ochrona klimatu i jako ści powietrza

5.2.1 Analiza stanu wyj ściowego

Klimat

Powiat szamotulski znajduje si ę na obszarze o klimacie umiarkowanie zimnym. Opady atmosferyczne w powiecie szamotulskim wyst ępuj ą znacznie przez cały rok. Pojawiaj ą si ę nawet w miesi ącach najsuchszych. Według klasyfikacji klimatu Köppena i Geigera, ten klimat został sklasyfikowany jako Dfb. Średnia temperatura w powiecie szamotulskim wynosi 8,2 oC. W ci ągu roku, średnie opady wynosz ą 539 mm. Najni ższe opady s ą w lutym, ze średnim poziomem opadów równym 26 mm. Najwy ższe opady s ą w miesi ącu lipiec. Lipiec jest najcieplejszym miesi ącem w roku, średnia temperatura wynosi 18,2 o C.

Powiat szamotulski le ży w strefie klimatu umiarkowanego, w obszarze wzajemnego przenikania si ę pływów morskich i kontynentalnych. Klimat jest stosunkowo łagodny, z niewielk ą ilo ści ą dni mro źnych w ci ągu roku i z niewielkimi opadami. Średnia temperatura powietrza latem (lipiec) wynosi 18,3 oC, a zim ą (stycze ń) -1,3 oC.

Rycina 4. Temperatury maksymalne Źródło: meteoblue.com

Najwy ższe temperatury (pow. 30˚C) wyst ępuj ą w miesi ącach czerwiec, lipiec, sierpie ń, ze znacz ącą przewag ą w lipcu i sierpniu. Temperatury najni ższe (pon. 0˚C) wyst ępuj ą w listopadzie, grudniu, styczniu i lutym ze znacz ącą przewag ą w styczniu.

25 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 5. Opady atmosferyczne Źródło: meteoblue.com

Według powy ższego diagramu najwy ższe opady wyst ępuj ą w czerwcu, sierpniu, wrze śniu oraz pa ździerniku. Najwi ęcej dni suchych wyst ępuje w pa ździerniku (ponad 20 dni).

Rycina 6. Średnie temperatury i opady Źródło: meteoblue.com

Na powy ższej rycinie zaobserwowa ć mo żna, że na obszarze powiatu szamotulskiego średnie temperatury nie przekraczaj ą 24˚C, a wła śnie takie wyst ępuj ą w lipcu i sierpniu. Najni ższe średnie temperatury wyst ępuj ą w styczniu, lutym oraz grudniu i nie przekraczaj ą one -2˚C. Najwy ższe średnie

26 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. opady wyst ępuj ą w miesi ącach: czerwiec i lipiec, sierpie ń przy czym swoje maksimum osi ągaj ą w lipcu i wynosz ą ok. 60 mm.

Rycina 7. Pr ędko ść wiatru Źródło: meteoblue.com

27 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 8. Ró ża wiatrów Źródło: www.meteoblue.com

W powiecie szamotulskim przewa żaj ą wiatry z sektora zachodniego.

Jako ść powietrza

Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach. Ocen ę tak ą przeprowadza si ę z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi i ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. W rozumieniu zało żeń do ustawy Prawo ochrony środowiska, przygotowywanych w zwi ązku z transpozycj ą do prawa polskiego Dyrektywy w sprawie jako ści i czystszego powietrza dla Europy przyjmuje si ę, że od stycznia 2010 r. dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnionych w ocenie, stref ę stanowi:

• aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy żej 250 tysi ęcy, • miasto nieb ędące aglomeracj ą o liczbie mieszka ńców powy żej 100 tysi ęcy, • pozostały obszar województwa, niewchodz ący w skład aglomeracji i miast powy żej 100 tys. mieszka ńców.

28 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Substancje podlegaj ące ocenie to:

• dwutlenek siarki SO 2,

• dwutlenek azotu NO 2,

• tlenek w ęgla CO,

• benzen C 6H6,

• pył zawieszony PM10,

• ołów w pyle Pb(PM10),

• arsen w pyle As(PM10),

• kadm w pyle Cd(PM10),

• nikiel w pyle Ni(PM10),

• benzo(a)piren w pyle B(a)P(PM10),

• ozon O 3.

• pył zawieszony PM2.5,

Podstaw ą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jako ści powietrza s ą warto ści poziomów:

• dopuszczalnego - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako cało ść , który powinien by ć osi ągni ęty w okre ślonym terminie i po tym terminie nie powinien by ć przekroczony,

• docelowego - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako cało ść , który ma by ć osi ągni ęty tam gdzie to mo żliwe w okre ślonym czasie,

• poziomu celu długoterminowego - oznacza poziom substancji w powietrzu, który nale ży osi ągn ąć w dłu ższej perspektywie z wyj ątkiem przypadków, gdy nie jest to mo żliwe w drodze zastosowania proporcjonalnych środków – w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

Oprócz w/w poziomów okre ślony jest równie ż poziom krytyczny, po przekroczeniu którego mog ą wyst ąpi ć bezpo średnie niepo żą dane skutki w odniesieniu do komponentów przyrody, ale nie w odniesieniu do człowieka oraz margines tolerancji, który okre śla procentow ą cz ęść poziomu dopuszczalnego, o któr ą poziom ten mo że zosta ć przekroczony. W wyniku klasyfikacji, w zale żno ści od analizy st ęż eń w danej strefie, mo żna wydzieli ć nast ępuj ące klasy stref:

• klasa A – st ęż enia zanieczyszcze ń na terenie strefy nie przekraczaj ą poziomów dopuszczalnych lub poziomów docelowych,

• klasa B – st ęż enia zanieczyszcze ń na terenie strefy przekraczaj ą poziomy dopuszczalne lecz

29 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

nie przekraczaj ą poziomów dopuszczalnych powi ększonych o margines tolerancji,

• klasa C – st ęż enia zanieczyszcze ń na terenie strefy przekraczaj ą poziomy dopuszczalne powi ększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest okre ślony – poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe.

Dla ozonu:

• klasa D1 – st ęż enia ozonu nie przekraczaj ą poziomu celu długoterminowego,

• klasa D2 – st ęż enia ozonu przekraczaj ą poziom celu długoterminowego, oraz dla PM2.5:

• klasa A – st ęż enia zanieczyszcze ń na terenie strefy nie przekraczaj ą poziomu docelowego,

• klasa C2 – st ęż enia PM2.5 przekraczaj ą poziom docelowy.

Klasy stref dla zanieczyszcze ń oraz wymagane działania w zale żno ści od ich poziomu st ęż eń przedstawia tabela poni żej.

Tabela 9. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomu st ęż eń zanieczyszczenia Poziom st ęż eń Zanieczyszczenie Klasa Wymagane działania

Poziom dopuszczalny i poziom krytyczny - utrzymanie st ęż eń zanieczyszczenia poni żej poziom - opracowanie lub aktualizacja programu ochrony benzen, pył PM10 dopuszczalny C powietrza w celu osi ągni ęcia odpowiednich ołów (PM10) i poziom krytyczny poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu (je śli POP nie był uprzednio opracowany), - kontrolowanie st ęż eń zanieczyszczenia na obszarach przekrocze ń i prowadzenie działa ń maj ących na celu obni żenie st ęż eń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych Poziom dopuszczalny i margines tolerancji - utrzymanie st ęż eń zanieczyszczenia poni żej pył zawieszony

30 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Poziom st ęż eń Zanieczyszczenie Klasa Wymagane działania

>poziom dwutlenek dopuszczalny azotu, benzen i pył - okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomu zawieszony PM10 dopuszczalnego, poziom powi ększonego dopuszczalny C o margines tolerancji, z marginesem - opracowanie Programu Ochrony Powietrza POP tolerancji w celu osi ągni ęcia poziomu dopuszczalnego w wyznaczonym terminie Poziom docelowy

- dąż enie do osi ągni ęcia poziomu docelowego Ozon substancji w okre ślonym czasie za pomoc ą ekonomicznie uzasadnionych działa ń technicznych AOT40 i technologicznych, arsen (PM10) - okre ślenie obszarów przekrocze ń poziomów nikiel (PM10) docelowych kadm (PM10) C - okre ślenie udziału w przekroczeniach poziomów >poziom docelowy benzo(a)piren docelowych substancji w powietrzu poszczególnych (PM10) grup źródeł emisji tych substancji - opracowanie lub aktualizacja programu ochrony powietrza, w celu osi ągni ęcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu - dąż enie do osi ągni ęcia poziomu docelowego PM2.5 C2 do 2016 r. Poziom celu długoterminowego

poziom celu AOT40 - dąż enie do osi ągni ęcia poziomu celu D2 długoterminowego długoterminowego do 2020 r. Źródło: Roczna ocena jako ści powietrza w województwie wielkopolskim– Raport za rok 2017

Powiat szamotulski zalicza si ę do strefy wielkopolskiej oceny jako ści powietrza. Roczna ocena jako ści powietrza w strefie wielkopolskiej pod k ątem ochrony ro ślin w 2017 roku nie wykazała przekrocze ń dopuszczalnych st ęż eń dla ozonu, dwutlenku siarki i tlenków azotu w efekcie stref ę wielkopolsk ą zaliczono do klasy A. W strefie przekroczony został jednak poziom celu długoterminowego dla ozonu, przez co stref ę zaliczono do klasy D2. Termin osi ągni ęcia poziomu celu długoterminowego wyznaczono na rok 2020.

31 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 10. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów ochrony ro ślin za rok 2017 Klasa dla obszaru Klasa dla obszaru Klasa dla obszaru Klasa dla obszaru ze ze wzgl ędu na ze wzgl ędu na ze wzgl ędu na wzgl ędu na poziom celu Nazwa strefy poziom poziom poziom długoterminowego dopuszczalny SO 2 dopuszczalny NO x dopuszczalny O 3 dla O 3 (do roku 2020)

strefa A A A D2 wielkopolska Źródło: Roczna ocena jako ści powietrza w województwie wielkopolskim – Raport za rok 2017

Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym pochodzenia fotochemicznego, jego st ęż enie zale ży bezpo średnio od stopnia nasłonecznienia, wilgotno ści wzgl ędnej, temperatury oraz pr ędko ści wiatru. Czynnikami powoduj ącymi powstawanie ozonu troposferycznego s ą głównie tlenki azotu oraz węglowodory. Z kolei w rocznej ocenie jako ści powietrza dla strefy wielkopolskiej za rok 2017, z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych dla celów ochrony zdrowia, nie stwierdzono przekrocze ń dla: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku w ęgla, benzenu, zawarto ści w pyle PM10 ołowiu, arsenu, kadmu i niklu. Stwierdzono natomiast niedotrzymane poziomy st ęż enia dla pyłu PM10, pyłu PM 2,5, zawarto ści benzo(a)pirenu w pyle PM10 oraz dla ozonu długoterminowego.

Tabela 11. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów ochrony zdrowia za rok 2017

NO 2 O3 Rok SO 2 PM10 PM2,5 C6H6 CO Pb As Cd Ni B(a)P docelowy długoterminowy

2015 A A C C A D2 A A A A A A C

Źródło: Roczna ocena jako ści powietrza w województwie wielkopolskim – Raport za 2017 rok

Na terenie powiatu szamotulskiego zlokalizowana jest jedna stacja nadzoru ogólnego. Mie ści si ę ona w Szamotułach przy ul. Wojska Polskiego 4. Na podstawie tej stacji oraz s ąsiednich mo żna okre śli ć jako ść powietrza atmosferycznego w skali globalnej, w całym powiecie.

Wieloletnie prognozy Generalnego Inspektora Ochrony Środowiska przewiduj ą obni żenie st ęż eń pyłu PM10 oraz PM2,5 do 2020 roku na terenie całego województwa wielkopolskiego. Jednak, aby ta poprawa stanu jako ści powietrza nast ąpiła powinny zosta ć podj ęte odpowiednie działania ograniczaj ące emisj ę substancji do atmosfery (m.in. realizacja Krajowego Programu Działa ń Niskoemisyjnych, Programu Ochrony Powietrza dla Kraju, Aktualizacji Programu ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej oraz planów gospodarki niskoemisyjnej).

Istotne znaczenie w zakresie emisji do atmosfery ma tak zwana emisja niska z sektora komunalno-bytowego oraz miejska z komunikacji miejskiej . Czynnikiem wpływaj ącym na stan jako ści powietrza s ą niekorzystne warunki meteorologiczne (okresy bezwietrzne, niska temperatura, mgła), co ma znaczenie szczególnie w przypadku niskich źródeł emisji, lokalnych kotłowni czy komunikacji samochodowej. Głównymi zanieczyszczeniami zwi ązanymi z emisj ą nisk ą s ą zawieszony PM10, PM2,5, a także tlenek w ęgla, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu. Zanieczyszczenia te głownie pochodz ą ze stosowanie w paleniskach domowych paliw złej jako ści oraz obecno ść małych zakładów, które nie maj ą obowi ązku posiadania decyzji o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza

32 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. atmosferycznego. Zanieczyszczenia z tego rodzaju źródła zawieraj ą znaczne ilo ści popiołu (około 20%), siarki (1 – 2%) oraz azotu (1%). W wi ększo ści domów do spalania wykorzystywany jest węgiel niskiej jako ści, w dodatku w przestarzałych konstrukcyjnie piecach, bez wła ściwego nadzoru procesu spalania i bez urz ądze ń odpylaj ących. Kolejnym źródłem wprowadzania zanieczyszcze ń do środowiska s ą kominy o niewielkiej wysoko ści czego skutkiem jest gromadzenie si ę zanieczyszcze ń wokół miejsca powstania. W budynkach mieszkalnych, w których zainstalowane są kotły opalane paliwem stałym istnieje zagro żenie w postaci spalania równie ż odpadów domowych. Powodem tego jest emisja substancji toksycznych, które stwarzaj ą zagro żenie dla zdrowia, wyst ępuj ących głownie podczas spalania tworzyw sztucznych w nieprzystosowanych do tego celu instalacjach. Najwi ększe zagro żenie powoduj ą emitowane dioksyny, furany, benzo(a)piren b ędące substancjami rakotwórczymi. Problem ten nie wyst ępuje przy kotłach opalanych gazem i olejem, gdy ż konstrukcja tych kotłów uniemo żliwia spalenie odpadów stałych. Dotyczy to szczególnie obszarów z nisk ą zabudow ą mieszkaniow ą, w tym obszarów wiejskich. Zgodnie z Aktualizacj ą Programu Ochrony Powietrza w dla strefy wielkopolskiej za przekroczenia pyłu PM10 i PM2,5 w roku 2015 w strefie odpowiedzialne jest oddziaływanie emisji zwi ązanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków, a wi ęc emisja niska. W Aktualizacji POP wskazano równie ż przekroczenia benzo(a)pirenu w pyle PM10. Za przyczyn ę wyst ąpienia przekrocze ń równie ż podano indywidualne systemy grzewcze. Dla obszarów z przekroczeniami ustalono plan działań krótkoterminowych. Pierwszym etapem jest powiadomienie ludno ści o ryzyku wyst ąpienia przekrocze ń warto ści dopuszczalnych pyłów. Przy wyst ępuj ących ju ż przekroczeniach działaniami naprawczymi s ą: − zakaz u żywania spalinowego sprz ętu ogrodniczego i grilli (w okresie od wiosny do jesieni), − wzmo żenie kontroli zakazu palenia odpadów biogennych (liści, gał ęzi, trawy, w okresie od wiosny do jesieni), − zakaz palenia w kominkach (nie dotyczy, gdy jest to jedyne źródło ciepła), − ogrzewanie mieszka ń lepszym jako ściowo paliwem (je żeli jest to mo żliwe, aby nie ogrzewa ć węglem lub aby ogrzewa ć w ęglem lepszej jako ści), − zakaz u żywania kotłów w ęglowych/na drewno je żeli pozwolenie na u żytkowanie lub miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego wskazuj ą inny sposób ogrzewania pomieszcze ń. Przy przekroczeniach warto ści alarmowych do zada ń dodaje si ę: − korzystanie z komunikacji miejskiej zamiast komunikacji indywidualnej (zalecenie dla ludno ści w celu ograniczenia nat ęż enia ruchu samochodowego, wprowadzenie bezpłatnych przejazdów komunikacj ą miejsk ą dla posiadaczy samochodów osobowych w dniach alertowych), − bezwzgl ędny zakaz wjazdu samochodów ci ęż arowych powy żej 3,5 t, do miast w których wyst ąpiły st ęż enia alarmowe, − czyszczenie ulic na mokro (nie nale ży realizowa ć je żeli temperatura powietrza jest ni ższa ni ż 3°C), − zakaz przebywania dzieci na otwartej przestrzeni.

33 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Na emisj ę powierzchniow ą, składa si ę równie ż emisja zanieczyszcze ń z wysypisk odpadów oraz oczyszczalni ścieków. Źródłami zanieczyszcze ń wprowadzanych do powietrza na obszarze gmin powiatu szamotulskiego jest równie ż emisja liniowa, któr ą generuje transport prywatny i publiczny. Emisja liniowa powstaje z procesów spalania paliw w pojazdach, w wyniku ścierania nawierzchni dróg, opon, okładzin, a tak że w zwi ązku z unoszeniem si ę pyłu z dróg. Ze środków komunikacji do powietrza emitowane s ą głównie: tlenki azotu, pyły, w ęglowodory aromatyczne, tlenek i dwutlenek w ęgla oraz metale ci ęż kie. Wpływaj ą one na pogorszenie jako ści powietrza atmosferycznego , które powoduj ą wzrost st ęż enia ozonu w troposferze. Na Ilo ść emitowanych zanieczyszcze ń wpływa wiele czynników mi ędzy innymi: nat ęż enie i płynno ść ruchu, konstrukcja silnika i jego stan techniczny, zastosowanie dopalaczy i filtrów, rodzaj paliwa, parametry techniczne i stan drogi. Najbardziej zagro żone na emisj ę liniow ą s ą tereny przyległe do ci ągów komunikacyjnych. Zasadnicz ą ró żnic ą mi ędzy emisj ą przemysłow ą, a komunikacyjn ą jest poło żenie punktu emisji. Źródła emisji komunikacyjnej (pojazdy) posiadaj ą punkt emisji przy powierzchni ziemi, przez co rozprzestrzenianie si ę zanieczyszcze ń jest bardzo utrudnione. Zanieczyszczenia te działaj ą na środowisko w najbli ższym otoczeniu drogi. Rozprzestrzenianie si ę spalin zale ży od warunków meteorologicznych takich jak: pr ędko ść , kierunek wiatru, opad atmosferyczny, zachmurzenie, ale głównie od otoczenia drogi, to jest umiejscowienie budynków i zieleni miejskiej w stosunku do kierunku przebiegu drogi. Powiat Szamotulski jest wa żnym w ęzłem komunikacyjnym. Przez obszar przebiegaj ą drogi o znaczeniu mi ędzynarodowym, krajowym, wojewódzkim i lokalnym. Krzy żuj ą si ę tutaj dwie wa żne arterie szlak kolejowy Północ – Południe (Wybrzeże Bałtyku – Pozna ń, Warszawa Śląsk) i drogowy Zachód Wschód (Pary ż – Berlin – Moskwa). Powiat odznacza si ę tak że g ęst ą sieci ą dróg lokalnych (do Poznania, Pniew, Wronek, Czarnkowa i Obornik).

34 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 9. Klimat akustyczny powiatu szamotulskiego

Źródło: Raport o stanie zagospodarowania i rozwoju województwa wielkopolskiego

Na terenie miasta i gminy Szamotuły znajduj ą si ę nast ępuj ące drogi wojewódzkie:

• 184 - Pozna ń - Szamotuły – Ostroróg;

• 185 - Szamotuły - Obrzycko – Czarnków;

• 187 - Pniewy - Szamotuły - Oborniki - Murowana Go ślina.

35 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Znaczn ą cz ęść dróg komunikacyjnych w Szamotułach stanowi ą drogi gminne. Głównymi ci ągami komunikacyjnymi s ą drogi wojewódzkie i powiatowe (rycina poni żej). Generuj ą one emisj ę zanieczyszcze ń do powietrza. Emisja ta pochodzi nie tylko ze spalania paliw, ale równie ż ze ścieranie okładzin samochodowych (np. opon i hamulców) oraz ścierania nawierzchni dróg.

Rycina 10 Układ dróg krajowych, wojewódzkich, pa ństwowych w powiecie szamotulskim

Źródło: http://www.zdp-szamotuly.pl/

Aby ograniczy ć emisj ę komunikacji drogowej nale ży rozwija ć system ście żek rowerowych i infrastruktury rowerowej:

‹ budow ę odcinków dróg rowerowych pozwalaj ących na poł ączenie w jeden ci ąg dróg ju ż istniej ących,

‹ prawidłow ą organizacj ę ruchu na styku ruch rowerowy - ruch samochodowy, pozwalaj ącą na bezpieczne korzystanie z roweru, wyznaczanie pasów, kontrapasów i śluz dla rowerów na jezdniach;

‹ promocj ę korzystania z transportu rowerowego.

Przez najatrakcyjniejsze zak ątki Powiatu Szamotulskiego w tym m.in. kompleksy leśne Puszczy Noteckiej, wiod ą znakowane szlaki turystyczne przeznaczone dla turystyki pieszej i rowerowej. Ł ączna ich długo ść na terenie powiatu wynosi blisko 270 km. Przebiegaj ą t ędy m.in.: Europejski Szlak Cysterski, Transwielkopolska Trasa Rowerowa oraz Europejski Dalekobie żny Szlak Pieszy E-11.

36 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Na terenie powiatu znajduj ą si ę tak że interesuj ące ście żki dydaktyczne. Umiejscowione s ą one na terenie le śnictwa Daniele k. Obrzycka oraz le śnictwa Dąbrowa k. Pniew.

Rycina 11 Średnie roczne st ęż enie PM10 z emisji liniowej na terenie strefy wielkopolskiej

Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy wielkopolskiej

Emisja punktowa (przemysłowa) jest to emisja antropogeniczna, pochodz ąca głównie z zanieczyszcze ń z procesów technologicznych oraz grzewczych w zakładach przemysłowych. Jest ona jednym z czynników kształtuj ących stan jako ści powietrza atmosferycznego na terenie powiatu szamotulskiego. Źródła przemysłowe równie ż odpowiedzialne s ą za emisje pyłów PM2,5, PM10 oraz benzo(a)pirenu.

37 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 12. Emisja zanieczyszcze ń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uci ąż liwych na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2017 Emisja zanieczyszcze ń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uci ąż liwych [Mg/rok] ogółem 26 ogółem na 1 km 2 powierzchni 0,02 ze spalania paliw 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na terenie powiatu szamotulskiego znajduj ą si ę 3 zakłady zakwalifikowane przez WIO Ś jako uci ąż liwe dla czysto ści powietrza: • „ADM Szamotuły Sp. z o.o.” w Szamotułach • „Tegometall” Polska w Pniewach • „Food – Busz” Zakład mi ęsny Buszewko, Gm. Pniewy. Wszystkie te zakłady posiadaj ą urz ądzenia do redukcji zanieczyszcze ń pyłowych, a jedno z nich do redukcji zanieczyszcze ń gazowych. W zakresie emisji lekkiej wpływ na taki stan rzeczy ma jednocze śnie likwidacja kotłowni lokalnych, poprzez podł ączanie odbiorców do miejskiej sieci cieplnej, przeprowadzanymi zabiegami termo renowacyjnymi zasobów mieszkaniowych.

Rycina 12 Wyniki modelowania dla pyłu PM10, dla czasu u średnienia 24 godziny, w województwie wielkopolskim w 2017 r.

Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy wielkopolskiej

38 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Jednym ze sposobów ograniczenia emisji zanieczyszcze ń jest rozwój odnawialnych źródeł energii. Na terenie powiatu szamotulskiego wyst ępuj ą instalacje wykorzystuj ące odnawialne źródła energii w głównej mierze przez osoby prywatne w postaci kolektorów słonecznych, słu żą cych do podgrzewania wody w budynkach mieszkalnych oraz instalacje solarne do produkcji energii .

Odnawialne źródła energii Energia wiatru

Wiatr to energia kinetyczna poruszaj ących si ę mas powietrza. Pr ędko ść wiatru, czyli przemieszczania si ę mas powietrza, zawiera w sobie ogromny ładunek energii, który praktycznie jest niewyczerpalny.

Obszar powiatu szamotulskiego posiada sprzyjaj ące warunki do rozwoju i rozbudowy instalacji wytwarzaj ących energi ę ze źródeł odnawialnych, w tym pracuj ących w oparciu o energi ę wiatrow ą i produkuj ących energi ę korzystaj ąc z siły wiatru. Powiat znajduje si ę w II energetycznej wiatru w Polsce –korzystnej pod wzgl ędem energii wiatru. W rejonie wielkopolski wyst ępuj ą jedne z wy ższych pr ędko ści wiatru w Polsce (za wyj ątkiem terenów górskich).

Rycina 13 Strefy energetyczne wiatru w Polsce

39 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 14. Strefy energetyczne wiatru w Polsce wg H. Lorenc Źródło: IMGW

Energia wodna

Energia wody (potencjalna i kinetyczna) jest okre ślana przez wielko ść energii elektrycznej wytwarzanej w elektrowniach wodnych. Do energii odnawialnej zalicza si ę jedynie produkcj ę energii elektrycznej w elektrowniach na dopływie naturalnym (przepływowych). Wielkopolska nale ży do regionów Polski o stosunkowo du żych zasobach energii wód płyn ących. Obecnie w województwie funkcjonuje 24 małych elektrowni wodnych (MEW). Potencjał kinetyczny mas wody jest w du żym stopniu wykorzystany w województwie.

Energia słoneczna

Według Programu mo żliwo ści wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych w Województwie Wielkopolskim „OZE – 2017r.” teren powiatu szamotulskiego jest preferowany dla rozwoju energetyki słonecznej – ze wzgl ędu na korzystne warunki nasłonecznienia. Kolektory słoneczne zaleca si ę stosowa ć na całym obszarze województwa.

Na terenie Wielkopolski mog ą funkcjonowa ć nast ępuj ące sposoby bezpo średniego wykorzystania i przetwarzania energii promieniowania słonecznego:

• Konwersja fototermiczna – bezpo średnia zmiana energii promieniowania słonecznego na energi ę ciepln ą,

• Konwersja fotowoltaiczna, polegaj ąca na bezpo średniej przemianie promieniowania słonecznego w energi ę elektryczn ą, która zachodzi w ogniwach fotowoltaicznych

40 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

W Województwie wielkopolskim coraz cz ęściej wykorzystywana jest energia słoneczna. Kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne zainstalowane s ą w wi ększo ści gmin. Istniej ące instalacje to systemy wspomagaj ące ogrzewania budynków, zarówno mieszkalnych i letniskowych, jak i u żyteczno ści publicznej.

W gminie Szamotuły w przyszło ści planowane jest przedsi ęwzi ęcie wykorzystuj ące energi ę słoneczn ą. Kogeneracja Zachód S.A planuje wybudowa ć elektrownie słoneczn ą.

Rycina 15. Nasłonecznienie na terenie Polski Źródło: http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/cmaps/eu_opt/pvgis_solar_optimum_PL.png

Energia geotermalna

Obszar województwa wielkopolskiego w cało ści poło żonego na Ni żu Polskim obejmuje trzy regionalne jednostki geologiczne. Powiat szamotulski znajduje si ę na obszarze jednostki geologicznej niecko mogile ńsko- łódzkiej. Okr ęg szczeci ńsko łódzki (niecka mogile ńsko-łódzka), na którym znajduje si ę powiat szamotulski posiada zasoby równe ok. 731 640 mln m 3 wody, czyli 4 285 mln tpu.

41 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Głównymi cechami opisuj ące zasoby geotermalne decyduj ące o atrakcyjno ści ich wykorzystania w kraju s ą: odnawialno ść , niezale żno ść od zmiennych warunków klimatycznych i pogodowych, mo żliwo ść budowy instalacji osi ągaj ących znaczne moce cieplne.

Biomasa i biogaz

W zakresie biomasy powiat posiada dobre warunki do wykorzystania biomasy na cele energetyczne. Spo śród wielu czynników sprzyjaj ących takiemu wykorzystaniu nale ży wymieni ć m. in.: rozwini ęte rolnictwo i wysokie plony biomasy, wysok ą wiedz ę rolników, rozwini ęty przemysł rolno- spo żywczy wytwarzaj ący biomas ę odpadow ą, du ży udział powierzchni lasów w województwie oraz na terenach bezpo średnio otaczaj ących, rozwini ęty przemysł rolno-spo żywczy, który wytwarza biomas ę odpadow ą.

Na terenie powiatu znajduj ą si ę liczne zakłady przetwórstwa drzewnego (m. in. tartaki, zakłady meblowe, zakłady produkuj ące stolark ę okienna i drzwiow ą), które w najwi ększym stopniu wykorzystuj ą drewno pozyskane z odpadów pozr ębowe na cele energetyczne, piel ęgnacji sadów i zieleni miejskich oraz z przetwórstwa drewna. Odpady poprodukcyjne głównie wykorzystywane s ą na potrzeby własne tych podmiotów ale równie ż dostarczane s ą na rynek lokalny.

Powiat szamotulski posiada równie ż du ży potencjał wytwarzania biomasy pochodzenia zwierz ęcego. Porównuj ąc głównie liczb ę sztuk bydła, trzody czy drobiu oraz nasycenie populacji zwierz ęcej na 100 ha u żytków rolnych w województwie wielkopolskim wg Bazy Danych Regionalnych GUS 2016, mo żna okre śli ć, że w Wielkopolsce przekracza ono średni ą produkcj ę krajow ą. Posiada to zarówno dobry i zły wpływ na środowisko. Niekorzystnie staje si ę zwi ększone obci ąż enie dla środowiska naturalnego zwi ązane z emisjami gazowymi i odorowymi oraz z konieczno ści ą zagospodarowania odchodów zwierz ęcych i odpadów poubojowych, jednak że z drugiej strony nawozy naturalne i odpady poubojowe bardzo dobrze nadaj ą si ę jako wsad do biogazowni rolniczych.

5.2.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie ochrony klimatu i jako ści powietrza

Ograniczenie zanieczyszcze ń powietrza było jednym z celów poprzedniego Programu Ochrony Środowiska Powiatu. Szamotulskiego. Zawierało si ę w nim m.in.: przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza lokalnych kotłowni, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ze źródeł komunikacyjnych. Na terenie gmin powiatu szamotulskiego wykonywane s ą przedsi ęwzi ęcia, których realizacja d ąż y do poprawy środowiska. W zakresie ochrony klimatu i jako ści powietrza s ą to: termomodernizacje budynków u żyteczno ści publicznej oraz budynków prywatnych, budowa instalacji odnawialnych źródeł energii, modernizacja systemów ogrzewania, modernizacja i rozbudowa dróg gminnych i powiatowych oraz utrzymanie ich w czystości, budowa ście żek rowerowych. Jednostki samorz ądowe na bie żą c realizuj ą przygotowywanie, wdra żanie i monitorowanie programów ochrony powietrza.

42 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.2.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w kwestii ochrony klimatu i jako ści powietrza. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla powiatu szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektywa do 2025

Tabela 13. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jako ści powietrza MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Ograniczone mo żliwo ści korzystania z energii odnawialnej w indywidualnych systemach grzewczych wynikaj ących z barier finansowych i technicznych, • Emisja zanieczyszcze ń • Dogodne warunki do rozwoju energii powstaj ących w procesie spalania odnawialnej z biogazu, paliw przez środki transportu • Tereny dogodne dla rozwoju energetyki drogowego, słonecznej, • Słaby potencjał dla odnawialnych • Rozwini ęty system ciepłowniczy, źródeł energii wiatrowej i geotermii • • Wzrastaj ąca świadomo ść obywatelska Emisja zanieczyszcze ń z zakładów i ekologiczna mieszka ńców, przemysłowych na terenie powiatu szamotulskiego, • Sie ć gazownicza, • Emisja zanieczyszcze ń z lokalnych kotłowni oraz budynków mieszkalnych, • Obszary przekrocze ń rocznej warto ści poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5, PM10, st ęż enia B(a)P. SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Wsparcie i promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (w tym m. in. fotowoltaika i kolektory słoneczne), • Szlaki tranzytowe (krajowy • Ochrona powietrza atmosferycznego i wojewódzkie), rozwini ęta sie ć poprzez termomodernizacj ę budynków drogowa, mieszkalnych, • Nieprawidłowa eksploatacja pieców • Stosowanie urz ądze ń grzewczych centralnego ogrzewania poprzez opartych na nowszych technologiach spalanie złej jako ści paliw spalania lub opalanie paliwem lepszej energetycznych w postaci jako ści, zasiarczonych niskokalorycznych węgli, mułów w ęglowych oraz • Dotacje dla wła ścicieli lokali chc ących odpadów komunalnych, głównie w zmieni ć ogrzewanie w ęglowego na formie tworzyw sztucznych, ogrzewanie proekologiczne, w tym tak że do jej modernizacji, • Termomodernizacja budynków mieszkalnych i u żyteczno ści publicznej. Źródło: opracowanie własne

W powiecie szamotulskim najwi ększym problemem w zakresie ochrony klimatu i jako ści powietrza jest zanieczyszczenie powietrza spalinami pochodz ącymi z eksploatacji urz ądze ń grzewczych i pojazdów oraz zanieczyszczenia wytwarzane przez zakłady przemysłowe. Dodatkowo

43 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. ograniczenia w zakresie poprawy jako ści powietrza niesie brak mo żliwo ści korzystania z energii odnawialnej w indywidualnych systemach grzewczych wynikaj ąca z barier finansowych i technicznych. Szans ą na popraw ę stanu tego obszaru interwencji jest termomodernizacja budynków (mieszkalnych, komunalnych, u żyteczno ści publicznej), a tak że wzrost wykorzystania i intensywne propagowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. 5.3 Zagro żenia hałasem

5.3.1 Analiza stanu wyj ściowego

W rozumieniu Ustawy Prawo ochrony środowiska, hałasem nazywa si ę d źwi ęki o cz ęstotliwo ści od 16 Hz do 16 000 Hz, zwykle o nadmiernym nat ęż eniu (odczuwalne jako zbyt gło śne) w danym miejscu i czasie. Z fizycznego punktu widzenia hałas, czyli odbierane jako dokuczliwe, przykre i szkodliwe d źwi ęki, to drgania mechaniczne o środka spr ęż ystego, najcz ęś ciej powietrza. Zmiana ci śnienia gazu w stosunku do ci śnienia atmosferycznego wywołana tymi drganiami, przenosi si ę w postaci nast ępuj ących po sobie lokalnych rozrzedze ń i zag ęszcze ń cz ąstek o środka w przestrzeni otaczaj ącej źródło drga ń, tworz ąc fal ę akustyczn ą. Ró żnica mi ędzy warto ści ą chwilow ą ci śnienia w ośrodku przy przej ściu fali akustycznej a warto ści ą ci śnienia atmosferycznego zwana jest ci śnieniem akustycznym. Ci śnienie akustyczne opisuje nat ęż enie d źwi ęku i wyra żane jest w paskalach. Poniewa ż słuch ludzki reaguje na bod źce w sposób logarytmiczny, ci śnienie akustyczne wyra ża si ę cz ęsto w skali logarytmicznej – w decybelach (dB). Długotrwałe nara żenie na hałas mo że powodowa ć negatywne skutki zdrowotne. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego, w szczególno ści przez obni żenie hałasu przynajmniej do stanu normatywnego, i utrzymywanie go na jak najni ższym poziomie. Dopuszczalne poziomy emisji hałasu do środowiska, uzale żnione s ą od formy zagospodarowania terenu i pory dnia. Zostały one okre ślone w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112 z pó źn. zm.). Parametrem stosowanym w polityce długofalowej, w programach ochrony

środowiska przed hałasem jest wska źnik L DWN – długookresowy średni poziom d źwi ęku A, wyra żany w decybelach (dB), wyznaczony w ci ągu wszystkich dób w roku, z uwzgl ędnieniem pory dnia (od godz. 6.00 do 18.00), pory wieczoru (od godz. 18.00 do 22.00) oraz pory nocy (od godz. 22.00 do 6.00).

44 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 14. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami LAeq D i LAeq N, które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Dopuszczalny pozom hałasu w dB Pozostałe obiekty i działalno ść Drogi lub linie kolejowe będąca źródłem hałasu L L L L Aeq D Aeq N Aeq D Aeq N przedział czasu przedział czasu Lp. Rodzaj terenu Przedział przedział odniesienia odniesienia czasu czasu równy 8 najmniej równy 1 odniesienia odniesieni korzystnym najmniej równy 16 a równy 8 godzinom dnia korzystnej godzinom godzinom kolejno po sobie godzinie nocy a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska 1 50 45 45 40 b. Tereny szpitali poza miastem

a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy zwi ązanej 2 ze stałym lub czasowym 61 56 50 40 pobytem dzieci i młodzie ży c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego 3 b. tereny zabudowy zagrodowej 65 56 55 45 c. Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej 4 miast powy żej 100 tys. 68 60 55 45 mieszka ńców Obja śnienia: 1) Warto ści okre ślone dla dróg i linii kolejowych stosuje si ę tak że dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcj ą, w porze nocy, nie obowi ązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powy żej 100 tys. mieszka ńców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wyst ępuj ą dzielnice o liczbie mieszka ńców pow. 100 tys., mo żna wyznaczy ć w tych dzielnicach stref ę śródmiejsk ą, je żeli charakteryzuje si ę ona zwart ą zabudow ą mieszkaniow ą z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Źródło: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112 z pó źn. zm.).

45 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 15. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty

statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami L Aeq D i L Aeq N , które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby Dopuszczalny poziom hałasu w dB Starty, l ądowania i przeloty Linie elektroenergetyczne statków powietrznych L L Aeq D Aeq N L L Przedział przedział Aeq D Aeq N Rodzaj terenu Przedział czasu przedział czasu Lp. czasu czasu odniesienia odniesienia odniesienia odniesienia równy 16 równy 8 równy 16 równy 8 godzinom godzinom godzinom godzinom a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska b. Tereny szpitali poza miastem 1. c. Tereny zabudowy zwi ązanej ze 50 45 45 40 stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie ży1) a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej i zamieszkania zbiorowego 2. b. Tereny rekreacyjno- 60 50 50 4 wypoczynkowe 1) c. Tereny mieszkaniowo-usługowe d. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powy żej 100 tys. mieszka ńców 2) Obja śnienia: 1) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcj ą, w porze nocy, nie obowi ązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 2) Strefa śródmiejska miast powy żej 100 tys. mieszka ńców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wyst ępuj ą dzielnice o liczbie mieszka ńców pow. 100 tys., mo żna wyznaczy ć w tych dzielnicach stref ę śródmiejsk ą, je żeli charakteryzuje si ę ona zwart ą zabudow ą mieszkaniow ą z koncentracj ą obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Źródło: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 poz. 112 z pó źn. zm.).

Terenami podlegaj ącymi ochronie akustycznej s ą tereny: pod zabudow ę mieszkaniow ą, pod szpitale i domy opieki społecznej, pod budynki zwi ązane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzie ży, na cele uzdrowiskowe, na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, na cele mieszkaniowo- usługowe. Najwi ększa koncentracja źródeł hałasu wyst ępuje na terenie miast, która jest spowodowana prowadzon ą działalno ści ą gospodarcz ą (hałas przemysłowy) lub transportem (hałas komunikacyjny: kolejowy, drogowy, lotniczy itp.). Hałas przemysłowy ma charakter lokalny i jego zasi ęg jest zwykle ograniczony do najbli ższego otoczenia zakładu. Hałas komunikacyjny jest najpopularniejszym źródłem hałasu wyst ępuj ącym zwykle wzdłu ż ci ągów ulic. Na ekspozycj ę cz ęsto nara żone s ą budynki mieszkalne, szkoły, obiekty sportowe, kulturalne, sakralne, parki, tereny wypoczynkowe poza miastem oraz inne obiekty zwi ązane z przebywaniem ludzi. Dla terenów, na których stwierdzono przekroczenie poziomów dopuszczalnych opracowuje si ę programy ochrony środowiska przed hałasem maj ące na celu dostosowanie poziomów hałasu do obowi ązuj ących norm. Rozmieszczenie sieci dróg wojewódzkich znajduj ących si ę na terenie powiatu szamotulskiego przedstawia poni ższa rycina.

46 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 16.Rozmieszczenie sieci dróg krajowych na terenie powiatu szamotulskiego Źródło: mapy Google

Na układ drogowy powiatu szamotulskiego składaj ą si ę drogi wojewódzkie, powiatowe oraz gminne. Drogi wojewódzkie znajduj ące si ę na obszarze powiatu szamotulskiego maj ą długo ść 194,766 km, a szczegółowy ich wykaz przedstawia tabela poni żej.

Tabela 16. Drogi wojewódzkie na terenie powiatu szamotulskiego Lp. Numer drogi Nazwa drogi Długo ść odcinka w km

1. 116 Bobulczyn – Podpniewki 16,326

2. 133 Chełst – Chrzypsko Wielkie 0,702

3. 140 Wronki – Ciszkowo 6,166

4. 143 Wartosław – Stare Miasto (Wronki) 4,856

5. 145 Chojno – Ćmachowo 8,882

47 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lp. Numer drogi Nazwa drogi Długo ść odcinka w km

6. 150 Wronki - Sieraków 21,146

7. 182 Mi ędzychód – Uj ście 21,412

8. 184 Wronki - Prze źmierowo 34,694

9. 185 Piotrowo - Szamotuły 14,592

10 186 Kwilcz – drogi nr 116, 184 9,045

11 187 Pniewy – Murowana Go ślina 32,213

12 306 Lipnica – Nowe Dymaczewo 24,732

Długo ść dróg powiatowych wynosi 343,3 km. Zasadniczym problemem wszystkich dróg jest ich niedostateczna no śno ść oraz zły stan nawierzchni lub podbudowy, wymagaj ący ci ągłej modernizacji. Wykaz istniej ących dróg powiatowych na terenie powiatu szamotulskiego znajduje si ę w poni ższej tabeli.

Tabela 17. Drogi powiatowe na terenie powiatu szamotulskiego

Lp. Numer drogi Nazwa drogi

1. 1838 P Lubowo - Wartosław 2. 1839 P Pierwoszewo – Ćmachowo 3. 1840 P Ćmachowo – Marianowo (dr nr 1841 P) 4. 1841 P Nowa Wie ś - Wierzchocin 5. 1842 P (Wierzchocin) dr 184 – Głuchowo 6. 1843 P Rzecin – Wronki 7. 1336 P (Wiele ń) – granica powiatu szamotulskiego – Rzecin 8. 1844 P Ćmachowo – Wróblewo 9. 1845 P Nowa Wie ś – Samoł ęż – Ordzin – Szamotuły (dr 185) 10. 1846 P Zielona Góra granica powiatu czmkowsko- trzcianeckiego – (Ryczywół) 11. 1847 P Zielona Góra – Stobnicko – gr. Pow. Obornickiego – (Oborniki) Obrzycko – Br ączewo – Jaryszewo – gr. Pow. Obornickiego – gr. Pow. 12. 1848 P Szamotulskiego – Szamotuły (dr nr 187) 13. 1849 P Gaj Mały – Karolin 14. 1850 P Dobrojewo – Oporowo – Ordzin – Obrowo 15. 1851 P Bobulczyn - Oporowo 16. 1852 P Ostroróg (ul. Pniewska) – Wielonek – Ko źle – Buszewko – Przystanki 17. 1853 P Ostroróg – (ul Pozna ńska) – Lipnica 18. 1845 P dr nr 184 – Szczepankowo – Rudki 19. 1855 P dr nr 184 – Śmiłowo – Jastrowo –Gałowo – dr 187 20. 1856 P dr nr 187 – Gałowo - Przyborowo 21. 1857 P Szamotuły (ul. G ąsawska) – Gąsawy – gr powiatu obornickiego – Górka

48 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lp. Numer drogi Nazwa drogi

22. 1858 P (dr nr 187) Szamotuły – Kępa – Baborówko Pami ątkowo 23. 1859 P (dr nr 184) Pami ątkowo – Przecław gr powiatu pozna ńskiego – (Żydowo) 24. 1860 P Brodziszewo – Przyborowo – Witoldzin – Pami ątkowo 25. 1861 P Piaskowo – Radzyny - Ka źmierz 26. 1862 P Brodziszewo – Sokolniki Małe 27. 1863 P Sokolniki Małe – Kopanina – Gorszewice 28. 1864 P Wierzchaczewo – Sokolniki Wielkie - Ka źmierz Ka źmierz – Chlewiska – gr powiatu pozna ńskiego (Przybroda – Cerekwica 29. 1865 P – Mrowino) 30. 1866 P Pólko – Sokolniki Wielkie 31. 1867 P Otorowo – dr nr 306 (Kamionka) 32. 1868 P Otorowo – Krzeszkowice – Pólko – Byty ń (dr nr 2) 33. 1869 P Ka źmierz – Witkowice – Byty ń (dr nr 2) Ka źmierz – Młodasko – Grzebienisko – Wilkowo – gr powiatu 34. 1870 P pozna ńskiego (Buk) 35. 1871 P Ki ączyn – Gaj Wielki 36. 1872 P Ka źmierz – Brzezno granica powiatu pozna ńskiego – (Tarnowo Podgórne) 37. 1873 P Lubosinek – Koszanowo – Chełmno

38. 1874 P (dr nr 187) – Otorowo – Dębina – Przystanki – Lubosinek

39. 1875 P Nojewo – Zaj ączkowo – Buszewo

40. 1876 P (dr nr 1877 P) Psarskie – Zaj ączkowo (Chudobczyce) gr powiatu szamotulskiego – Zamorze – Pniewy (ul 41. 1739 P Zamorska) 42. 1745 P (Ł ęż eczki) – gr powiatu szamotulskiego – Pniewy 43. 1746 P (Izdebno) – gr powiatu szamotulskiego – Kikowo – Nojewo 44. 1747 P (Strzy żmin) gr powiatu szamotulskiego – Nojewo 45. 1748 P (Orle) – gr powiatu szamotulskiego – Nosalewo – Bielejewo 46. 1749 P (Białokosz) – gr powiatu szamotulskiego – dr nr 1877 P 47. 1877 P Podpniewki – Nojewo 48. 1878 P Pniewy – (ul. Koni ńska) – Konin – Lubosina 49. 1879 P Buszewo – Lubosina – Podgrzewie (dr nr 2) 50. 1880 P Koninek – Konin - Chełmno 51. 1881 P Jakubowo – Turowo – gr powiatu nowotomyskiego (Brody) 52. 1882 P (dr nr 2) Chełmno – Chełminko – Duszniki 53. 1883 P Podrzewie – Duszniki 54. 2738 P (Nowy Tomy śl) gr powiatu szamotulskiego – Duszniki 55. 1884 P Duszniki – Młynkowo 56. 1885 P Duszniki – Zakrzewko – gr powiatu nowotomyskiego – (Buk) 57. 1886 P Wilczyna – Sarbia – Grzebienisko 58. 1887 P Kunowo - Mie ściska 59. 1888 P Sarbia - Sędziny 60. 1889 P Sędziny- Wierzeja

49 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lp. Numer drogi Nazwa drogi

61. 1890 P Grzebienisko – Ceradz Dolny – gr powiatu pozna ńskiego (Jankowice) 62. 1891 P Grzebienisko – Gaj Wielki 63. 1892 P Ceradz Dolny – Brzoza – gr powiatu pozna ńskiego – (Wysoczka) 64. 1893 P Wilkowo – Brzoza – gr powiatu pozna ńskiego – (Niepruszewo) 65. 1894 P Sędziny – Sędzinko – Wilkowo 66. 2048 P (Chrustowo) – gr powiatu szamotulskiego – Lulinek – Pami ątkowo 67. 2734 P (Pakowsław) gr powiatu szamotulskiego – Niewierz – Duszniki 68 . 1896 P Miasto Wronki, ul. Klasztorna 69 . 1987 P Miasto Wronki, ul. Powsta ńców Wielkopolskich 70 . 1989 P Miasto Wronki, ul. Nowa Źródło: Powiatowy Zarz ąd Dróg

Hałas komunikacyjny oddziałuje w coraz wi ększym stopniu na środowisko i zdrowie mieszka ńców, co spowodowane jest wzrostem liczby środków transportu. Dynamik ę zmian liczby pojazdów w powiecie szamotulskim przedstawia wykres poni żej. Liczba pojazdów w powiecie od 2013 roku nieprzerwanie wzrasta, dotyczy to zarówno pojazdów osobowych, jak i ci ęż arowych.

Rycina 17. Zmiany liczby pojazdów w powiecie szamotulskim w latach 2013 – 2016 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wg danych GUS w latach 2013 – 2016 liczba pojazdów samochodowych i ci ągników wzrosła o 7 578 sztuk. Natomiast liczba pojazdów osobowych wzrosła o 6 220 sztuk, a ci ęż arowych o 663 sztuki. Przez powiat przebiegaj ą dwie linie kolejowe: ‹ Pozna ń Główny - Szczecin Główny ‹ Szamotuły - Mi ędzychód. Lini ę kolejow ą nr 368: Szamotuły - Mi ędzychód zamkni ęto w 1995 roku dla transportu pasa żerskiego, a rok pó źniej tak że towarowego. 29 czerwca 2014 roku na cz ęś ci linii wznowiono ruch

50 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. pasa żerski. Stała si ę ta linia sezonow ą. Działaj ąca linia 368 jest atrakcj ą turystyczna i jest warto ści ą historyczn ą dla mieszka ńców gminy. W Szamotułach przy ul. Zamkowej funkcjonuje l ądowisko wykorzystywane na potrzeby Szpitala Powiatowego. Ponadto w niedalekiej odległo ści, w s ąsiaduj ącej gminie Obrzycko, około 11 km od miasta, funkcjonuje l ądowisko Jaryszewo.

Rycina 18 Szlak linii kolejowej w powiecie szamotulskim

Źródło: Baza kolejowa

Kolejne podstawowe źródło hałasu zwi ązane jest z działalno ści ą produkcyjn ą człowieka. Hałas wytwarzany przez środki produkcji wyst ępuje zarówno w obiektach przemysłowych, jak te ż i na zewnątrz, przenikaj ąc do otoczenia z niedostatecznie izolowanych hal przemysłowych lub nieizolowanych i niewyciszonych maszyn. Na obszarach o korzystnej sytuacji akustycznej należy podejmowa ć przede wszystkim działania prewencyjne celem niedopuszczenia do pogorszenia parametrów hałasu. Nale ży przy tym stosowa ć metody planistyczne poprzez wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów dotycz ących ochrony przed hałasem, a tak że poprzez wyznaczanie stref ograniczonego u żytkowania wokół zakładów przemysłowych, szlaków komunikacyjnych i innych obiektów, gdzie przekraczane s ą progowe warto ści poziomu hałasu. W roku 2016 badania monitoringowe hałasu drogowego w powiecie szamotulskim zlokalizowano we Wronkach, w s ąsiedztwie dróg wojewódzkich nr 182 i 184. Punkt ten poło żony jest w odległo ści odpowiadaj ącej poło żeniu linii zabudowy chronionej. Badania odbywały się w porze dziennej oraz nocnej. Wyniki przedstawia tabela poni żej.

51 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 18 Źródła hałasu w powiecie szamotulskim POWIAT SZAMOTULSKI pomiar w punktach oceny krótkookresowego poziomu hałasu Równowa żny Nat ęż enie ruchu (poj./h) Odległo ść lokalizacja poziom hałasu zabudowy* ogółem pojazdy ci ęż kie LAeq (dB) Wronki, droga wojewódzka nr 182, odcinek linia PKP - ul. Chrobrego, ul. Sierakowska 35, w odległo ści 9 m 64 8m 402 51 od drogi, odpowiadaj ącej poło żeniu granicy zabudowy mieszkaniowo- usługowej pomiar w punktach oceny długookresowego poziomu hałasu Równowa żny nat ęż enie ruchu pojazdów (poj./h) poziom hałasu ogółem pojazdy ci ęż kie

odległo ść lokalizacja zabudowy* (m) powszedni powszedni powszedni powszedni powszedni powszedni ń ń ń weekend weekend weekend rednia roczna rednia roczna rednia roczna rednia roczna rednia roczna rednia roczna ś ś ś Dzie Dzie Dzie

pora dzienna

Wronki, ul. Nowowiejska 44, 6 66,4 66,5 66,1 405 407 406 28 29 29 droga wojewódzka nr 184, w odległo ści pora nocna 7 m od drogi, na granicy zabudowy j.w 64,2 60,1 63,3 55 62 59 8 8 8 jednorodzinnej Źródło: Opracowanie własne wg WIO Ś 2016

We Wronkach poło żonych w powiecie szamotulskim odnotowano wysoki poziom hałasu przekraczaj ący dopuszczaln ą warto ść . Nie wida ć zale żno ści pomi ędzy dniem powszednim a weekendem.

52 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.3.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie zagro żenia hałasem

Do najbardziej uci ąż liwych źródeł hałasu w środowisku nale ży komunikacja drogowa. Co roku odnotowuje si ę wzrost liczby pojazdów w powiecie szamotulskim. Powoduje to, że hałas drogowy staje si ę głównym czynnikiem degraduj ącym środowisko. Ograniczanie istniej ącego hałasu polega w głównej mierze na wyciszeniu jego źródeł, a wi ęc np. na modernizacji technologii w przemy śle celem zmniejszenia hała śliwo ści wytwarzanych wyrobów. Dopiero w przypadkach trudno ści technicznych w wyciszaniu źródła hałasu podejmowa ć nale ży prace ograniczaj ące jego rozprzestrzenianie si ę w środowisku. Wykonuje si ę wówczas osłony, ekrany (w tym z wykorzystaniem zieleni wysokiej i niskiej) lub dokonuje zmian konstrukcyjnych w budowie obiektów pozostaj ących w strefie oddziaływania źródeł hałasu.

5.3.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu zidentyfikowania najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w kwestii zagro żenia hałasem. Na jej podstawie wyznaczono główny problem w obszarze zagro żenia hałasem i zaplanowano cele i zadania dla powiatu szamotulskiego na lata 2018-2014 z perspektyw ą do 2015 r. Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu zidentyfikowania najwa żniejszych problemów i zagro żeń.

Tabela 19. Analiza SWOT – obszar interwencji: Zagro żenie hałasem MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Brak stałego monitoringu nat ęż enia ruchu oraz emisji hałasu • Ci ągłe kontynuowanie modernizacji komunikacyjnego, dróg wraz z budow ą zabezpiecze ń akustycznych, • Usytuowanie na terenie powiatu dróg wojewódzkich o du żym nat ęż eniu • wdra żanie rozwi ąza ń ograniczaj ących ruchu, hałas w zakładach, • Niekorzystne uło żenie dróg, ulic • budowa ście żek rowerowych (brak obwodnicy), • Brak mapy akustycznej, SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Wzrost liczby środków transportu • Zastosowanie nowoczesnych cichych w powiecie, nawierzchni niweluj ących hałas, • Wzrost zapotrzebowania na transport, • Promowanie i budowa alternatywnych rozwi ąza ń komunikacyjnych • Pogarszanie si ę stanu dróg np. rowery, w przypadku braku modernizacji nawierzchni, • Ograniczenie intensywno ści ruchu drogowego • Wysokie koszty modernizacji i budowy dróg, • Likwidacja lub modernizacja głównych źródeł hałasu przemysłowego • Negatywne oddziaływanie akustyczne na s ąsiaduj ącą zabudow ę Źródło: opracowanie własne

53 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Mocn ą stron ą powiatu szamotulskiego s ą planowane inwestycje zwi ązane z przebudow ą i modernizacj ą dróg oraz skrzy żowa ń, co niew ątpliwie słu żyć b ędzie poprawie środowiska akustycznego powiatu. Negatywny wpływ wywiera usytuowanie dróg wojewódzkich o du żym nat ęż eniu ruchu na terenie powiatu. Hałas komunikacyjny jest najcz ęstszym źródłem zagro żenia hałasem, mo że by ć jednak on redukowany dzi ęki zastosowaniu nowoczesnych nawierzchni dróg obni żaj ących hałas, odpowiedniej organizacji ruchu drogowego oraz dzi ęki stosowaniu ekranów akustycznych. 5.4 Pola elektromagnetyczne

5.4.1 Analiza stanu wyj ściowego

Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2017 r., poz. 519 z pó źn. zm.) pola elektromagnetyczne definiuje si ę jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ściach od 0 Hz do 300 GHz, a ochrona przed nimi polega na utrzymaniu poziomów tych pól poni żej warto ści dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, a tak że zmniejszanie poziomów co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r., Nr 192 poz. 1883) okre śla dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zró żnicowane dla terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą oraz miejsc dost ępnych dla ludno ści, a tak że zakresy cz ęstotliwo ści promieniowania, dla których okre śla si ę parametry fizyczne, charakteryzuj ące oddziaływanie pól na środowisko. Źródłem informacji, w tym o stacjach i liniach elektroenergetycznych s ą:

• działalno ść kontrolna Inspekcji Ochrony Środowiska,

• starosta,

• baza danych o pozwoleniach radiowych wydanych przez Urz ąd Komunikacji Elektronicznej,

• informacja od Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A.

Podstawowe sztuczne źródła emisji pól elektromagnetycznych do środowiska to:

• linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia;

• stacje radiowe i telewizyjne;

• stacje bazowe telefonii komórkowej;

• stacje radiolokacyjne i radionawigacyjne;

• stacje transformatorowe;

• sprz ęt gospodarstwa domowego;

• instalacje elektryczne;

54 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

• urz ądzenia emituj ące pole elektromagnetyczne podczas prac przemysłowych.

Pocz ąwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. nr 221 poz. 1645). Precyzuje ono zakres i sposób prowadzenia przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska pomiarów nat ęż enia promieniowania elektromagnetycznego, według trzech kategorii terenów: • centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszka ńców powy żej 50 tys., • pozostałe miasta, • tereny wiejskie. Sie ć dystrybucyjna energii elektrycznej jest zbudowana głównie z linii wysokiego i średniego napi ęcia. Źródłem zasilania elektroenergetycznego powiatu szamotulskiego jest przedsi ębiorstwo ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji Poznań. Według uzyskanych danych stan techniczny istniejącej sieci elektroenergetycznej na terenie Powiatu Szamotulskiego jest dobry a długo ść linii przedstawiono w poni ższej tabeli:

Tabela 20. Długo ść linii wysokich, średnich i niskich napi ęć

Lp. Poziomy napi ęć Długo ść linii [km]

1. Długo ść linii WN 110 kV 12,48

2. Długo ść linii SN 15 kV 203,2

3. Długo ść linii nN 361,2 Źródło: ENEA Operator Sp. z o. o. Oddział Dystrybucji Pozna ń

Na terenie powiatu szamotulskiego zlokalizowanych było do tej pory 62 stacji bazowych telefonii komórkowej. Powszechno ść telefonii komórkowej jest powodem najwi ększego oddziaływania na środowisko (stacje bazowe ł ącznie z antenami). Na terenie powiatu szamotulskiego wyst ępuje 6 operatorów takich jak EmiTel, Netia, Orange Polska, P4, T-Mobile. Tabela i rycina poni żej przedstawiaj ą dokładn ą ich charakterystyk ę.

Tabela 21. Stacje bazowe telefonii komórkowej na terenie powiatu szamotulskiego Lp. Nazwa Lokalizacja

EmiTel

ul. Lipowa 2a 1. SLR SZAMOTUŁY 64-500 Szamotuły ul. Wojska Polskiego 4 2. OM SZAMOTUŁY/Wojska Polskiego 64-500 Szamotuły ul. Polna 3 3. OM SZAMOTUŁY/Polna 64-500 Szamotuły ul. Wojska Polskiego 1 4. OM SZAMOTUŁY/Wojska Polskiego 64-500 Szamotuły ul. Kopani ńska 5. OM BRODZISZEWO Brodziszewo, 64-500 Szamotuły ul. 1 Maja 5 6. OM SZAMOTUŁY 64-500 Szamotuły 7. OM WRONKI ul. Mickiewicza 26

55 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

64-510 Wronki ul. Wolno ści 2 8. OM PNIEWY/Wolno ści 62-045 Pniewy

NETIA S.A.

NETIA S.A.WRONT001 ul. Mickiewicza 52 1. 64-510 Wronki ul. Chrobrego 3 2. NETIA S.A. SZAYW001 64-500 Szamotuły

ORANGE POLSKA S.A.

(71104N!) PAMI ĄTKOWO dz. nr 522/3 1. PPO_SZAMOTULY_PAMIATKOWO 64-514 Pami ątkowo (71222N!) WRONKI ul. Mickiewicza 26 2. PPO_WRONKI_MICKIEWICZA 64-510 Wronki (71220N!) SZAMOTULY dz. nr 2602/1 3. PPO_SZAMOTULY_CENTRUM ul. Lipowa 1, 64-500 Szamotuły (71103N!) Otorowo2 dz. nr 233 4. PPO_SZAMOTULY_OTOROWO ul. Le śna 16, 64-551 Otorowo (71227N!) Piotrowo dz. nr 269/5 5. PPO_OBRZYCKO_PIOTROWO Piotrowo, 64-520 Obrzycko (71095N!) Ka źmierz dz. nr 1361 6. PPO_KAZMIERZ_KAZMIERZ ul. Jabłoniowa, 64-530 Ka źmierz (71073N!) A2 Byty ń dz. nr 120/60 7. PPO_KAZMIERZ_BYTYN ul. Lipowa, 64-542 Byty ń (71092N!) Duszniki ul. Kolejowa 3 8. PPO_DUSZNIKI_DUSZNIKI 64-550 Duszniki (71101N!) OBRZYCKO Pl. Lipowy 16 9. PPO_OBRZYCKO_OBRZYCKO 64-520 Obrzycko (71079N!) A2 PNIEWY ULTRA dz. nr 412/1 10. PPO_PNIEWY_KONINSKA ul. Koni ńska, 62-045 Pniewy (9929) Szamotuły Południe ul. Chrobrego 19 11. (nieaktualizowana od 2012r.) 64-500 Szamotuły dz. nr 77/6, 77/7 12. Linia radiowa – Obiekt Gaj Wielki ul. Nowa 4, Gaj Wielki, 64-530 Ka źmierz

P4 SP. Z O.O.

ul. Spichrzowa 1 1. SZA3051 64-530 Ka źmierz dz. nr 41/4 2. SZA3012 ul. Le śna 23, 64-551 Otorowo dz. nr 64/9 3. SZA3027 Ćmachowo, 64-510 Wronki ul. Chrobrego 3 4. SZA3003 64-500 Szamotuły dz. nr 80195/7 5. SZA3025 Mokrz, 64-510 Wronki ul. Lipowa 2a 6. SZA3001 64-500Szamotuły ul. Wolno ści 2 7. SZA3041 62-045 Pniewy ul. Sierakowska 50 8. SZA3021 64-510 Wronki os. Borek 14 9. SZA3022 64-510 Wronki

POLKOMTEL SP. Z O.O.

ul. Nowowiejska 15 1. BT33891 KA ŹMIERZ 64-530 Ka źmierz ul. Powsta ńców Wlkp. 75 2. BT32034 SZAMOTUŁY PÓŁNOC (ERA) 64-500 Szamotuły 3. BT32316 WRONKI ZACHÓD ul. My śliwska 19

56 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

64-510 Wronki dz. nr 21/1 4. BT30720 PAMI ĄTKOWO ERA ul. Długa Przecław, 64-500 Szamotuły dz. nr 411/1 5. BT33057 LUDOWO ul. Pozna ńska 4, S ękowo, 64-541 Podrzewie ul. Le śna 16 6. BT33892 OTOROWO 64-551 Otorowo dz. nr 174 7. BT32055 WRÓBLEWO Ćmachowo, 64-510 Wronki ul. Miodowa 2 8. BT30721 GRZEBIENISKO 64-553 Grzebienisko ul. Lipowa 2a 9. BT33271 SZAMOTUŁY 64-500 Szamotuły dz. nr 80195/7 10. BT30729 MOKRZ_ERA Mokrz, 64-510 Wronki ul. Koni ńska 9 11. POZ33065 BT30078 PNIEWY_CENTRUM 62-045 Pniewy dz. nr 1512 12. BT32054 PNIEWY_PÓŁNOC ul. Wroniecka 56, 62-045 Pniewy dz. nr 2891 13. BT32385 WRONKI_2 ul. Nowowiejska 50, 64-510 Wronki ul. Lwówecka 12 14. BT33059 PNIEWY 62-045 Pniewy ul. Chrobrego 3 15. BT32299 SZAMOTUŁY POŁUDNIE 64-500 Szamotuły dz. nr 6/3 16. BT33893 OSTRORÓG ul. Rolna 1, 64-560 Ostroróg ul. Ostrorogska (baza SKR) 17. BT33897 OBRZYCKO 64-520 Obrzycko dz. nr 547 18. BT33887 DUSZNIKI ul. Kolejowa 23, 64-530 Duszniki T-MOBILE POLSKA S.A. dz. nr 2085 1. 40200 (70200N!) PPO_PNIEWY_POLUDNIE ul. Strzelecka, 62-045 Pniewy 40339 (70339N!) ul. B. Chrobrego 19A 2. PPO_SZAMOTULY_POLUDNIE 64-500 Szamotuły 44060 (70140N!) Al. Wyzwolenia 120 3. PPO_WRONKI_NOWOWIEJSKA 64-510 Wronki 40239 (70239N!) dz. nr 809 4. PPO_DUSZNIKI_SLIWNO ul. Polna, 64-550 Duszniki 40752 (70752N!) dz. nr 183/4 5. GRZEBIENISKO Grzebienisko-Huby, 64-553 Grzebienisko 44056 (70130N!) dz. nr 80195/7 6. PPO_WRONKI_MOKRZ Mokrz, 64-510 Wronki 40251 (70251N!) dz. nr 278/6 7. PPO_OSTRORORG_OSTROROG ul. Szamotulska , 64-560 Ostroróg 40101 (70101N!) dz. nr 54/1 8. PPO_DUSZNIKI_WILCZYNA Wilczyna, 64-541 Podrzewie 40155 (70155N!) dz. nr 21/1 9. PPO_SZAMOTULY_PRZECŁAW ul. Długa, Przecław, 64-514 Pami ątkowo 44069 (70114N!) dz. nr 435/2 10. PPO_WRONKI_CHOJNO Chojno 74, 64-510 Wronki 44142 (70132N!) Nowa Wie ś ul. Szkolna 29 11. PPO_WRONKI_ZACHOD Nowa Wie ś, 64-510 Wronki 40232 (70232N!) ul. Powsta ńców Wlkp. 75 12. PPO_SZAMOTULY_POLNOC 64-500 Szamotuły 40395 (70395N!) ul. Wroniecka 56 13. PPO_PNIEWY_POLNOC 62-045 Pniewy Źródło: Starostwo Powiatowe w Szamotułach

57 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 19. Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie powiatu szamotulskiego

Źródło: http://beta.btsearch.pl

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu przeprowadził w latach 2014 pomiary pola elektromagnetycznego w powiecie szamotulskim. Pomiar w 2017 roku prowadzone były w Grzebienisku (droga polna). Zmierzony poziom składowej elektrycznej wynosił <0,3 V/m, zatem nie wyst ępowało przekroczenie poziomu dopuszczalnego wynosz ącego 7 V/m. W roku 2017, podobnie jak w latach ubiegłych, w trakcie bada ń na obszarze całej Wielkopolski w żadnym z punktów pomiarowych nie stwierdzono przekrocze ń poziomów PEM. Mimo post ępuj ącego wzrostu liczby źródeł pól elektromagnetycznych nie obserwuje si ę znacz ącego wzrostu nat ęż enia poziomów pól w środowisku.

5.4.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie pól elektromagnetycznych

Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym była jednym z celów dotychczasowego Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego. Realizowano go poprzez: Identyfikowanie źródeł promieniowania elektromagnetycznego i prowadzenie ich aktualnego rejestru przez gminy powiatu szamotulskiego.

5.4.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie pól elektromagnetycznych. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla powiatu szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025.

58 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 22. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Pola elektromagnetyczne MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Du ża ilo ść stacji bazowych telefonii • Brak przekrocze ń dopuszczalnych komórkowych na terenie powiatu, poziomów nat ęż enia pola głównie w obszarach zabudowy elektromagnetycznego w powiecie, mieszkaniowej • Punkty monitoringowe pól • Lokalizacja linii napowietrznych elektromagnetycznych w latach 2017 – najwy ższych i średnich napi ęć , 2020, • Istnienie linii wysokiego napi ęcia SZANSE ZAGRO ŻENIA

• W porównaniu do poprzednich lat na terenie woj. wielkopolskiego zagro żenie • Coraz wi ększa liczba nadajników od pól elektromagnetycznych nie ulega GSM/UMTS/LTE, du żemu zwi ększeniu i nie przekracza • warto ści dopuszczalnych, Niska świadomo ść społeczna o zagro żeniu polami • Zapewnianie bezpiecze ństwa elektromagnetycznymi, energetycznego, systematycznej • modernizacji i rozbudowy infrastruktury Mo żliwo ść powstania nowych źródeł elektroenergetycznej, maj ącej na celu promieniowania elektromagnetycznego zaspokojenie powy ższych potrzeb, • Rozwój technologii światłowodowych Źródło: Opracowanie własne

Na terenie powiatu szamotulskiego pewnym niebezpiecze ństwem w zakresie pól elektromagnetycznych mo że by ć wzrastaj ąca liczba nadajników GSM/UMTS/LTE. Mocn ą stron ą są planowane badania monitoringowe nadzorowane przez WIO Ś, które niew ątpliwie zwi ększ ą bezpiecze ństwo mieszka ńców, a przede wszystkim ich wiedz ę na temat stanu faktycznego i mo żliwych zagro żeń polami elektromagnetycznymi.

5.5 Gospodarowanie wodami

Korzystanie z wód wyst ępuj ących na terenie powiatu musi przebiega ć zgodnie z ustaleniami Planu Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza Odry z dnia 18 października 2016 roku oraz z rozporz ądzeniem Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Poznaniu w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Dorzecza Odry. Wprowadzenie rozporz ądzenia ma na celu osi ągni ęcie dobrego stanu lub potencjału wód. Zawiera ono wymagania w zakresie jako ści wód powierzchniowych, ci ągło ści morfologicznej cieków, wymagania odno śnie do poborów wód podziemnych oraz zachowania przepływu nienaruszalnego. Wymagania te ukierunkowane są na spełnienie celów środowiskowych zapisanych w Planie gospodarowania wodami dla jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych.

59 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.5.1 Analiza stanu wyj ściowego

Wody powierzchniowe

Powiat szamotulski nale ży do dorzecza Warty. Obejmuje topograficzne działy wodne III i IV rz ędu. Spływ wód powierzchniowych dla powiatu znajduj ącego si ę po stronie południowej Warty jest kierunek północny. Od północnej cz ęś ci Warty, na terenie gminy Wronki dominuje spływ wód w kierunku zbli żonym do południowego. Od strony południowej Warty rzekami odwadniaj ącymi s ą Sama, Ostroroga, Mogilnica oraz Oszczynica, po stronie północnej to Ko ńczak, Kanał Wilczak i Rzeci ński Rów. Cieki tego obszaru charakteryzuj ą si ę śnie żno-deszczowym re żimem zasilania z jednym maksimum i minimum w ci ągu roku. Kulminacja przepływów i stanów wyst ępuje głównie w miesi ącach od lutego do kwietnia. Dla obszaru południowego letnie ni żówki wyst ępuj ą najcz ęś ciej od czerwca, minimum osi ągaj ąc we wrze śniu i pa ździerniku. Średnia warto ść odpływu wynosi 3,24 dm 3/s km 2. Północna cz ęść gminy Wronki charakteryzuje si ę średnimi warto ściami odpływu, zbli żonymi do średniej krajowej 5,5 dm 3/s km 2.

Jeziora stanowi ą element środowiska przyrodniczego najbardziej wra żliwy i szybko reaguj ący na wszelkie zmiany warunków naturalnych. Wprowadzane do wód zanieczyszczenia kumuluj ą si ę w jeziorach, stanowi ąc tym samym bodziec do dalszej eutrofizacji wód nawet po przerwaniu dopływu zanieczyszcze ń. O szybko ści procesu degradacji jeziora, oprócz jako ści jego wód decyduj ą czynniki morfometryczne (gł ęboko ść , kształt jeziora, powierzchnia, długo ść linii brzegowej, obj ęto ść ), hydrobiologia i zagospodarowanie zlewni. W zwi ązku z tym jeziora o powierzchni powy żej 50 ha poddawane s ą sukcesywnie ocenie stanu czysto ści wód oraz podatno ści na degradacj ę. Badaniom podlegaj ą równie ż jeziora mniejsze, ale te, które s ą wa żne ze wzgl ędu na ich walory przyrodnicze, znaczenie gospodarcze, rekreacyjne i ekologiczne. Jeziora wyst ępuj ą głównie na obszarze gmin : ‹ Wronki - zachodnia cz ęść gminy ‹ Ka źmierz –zachodnia cz ęść gminy ‹ Ostroróg – centralnie przy m. Ostroróg ‹ Pniewy - cała gmina Zupełnie pozbawione jezior s ą gminy Duszniki i Obrzycko.

60 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 23 Zestawienie jezior w układzie gmin powiatu szamotulskiego

Powierzchnia Średnia gł ębo ko ść Obj ęto ść Lp Nazwa jeziora [ha] [m] tys. [m3]

Gmina Wronki 1 29,0 8,8 2567,5 J. Samoł ęskie 2 J. Radziszewskie 42,4 4,07 1834,8

3 J. Chojno 43,52 3,5 1977,0

4 J. Pakawskie 31,1 6,7 870,2

5 J. Po żarowskie 45,1 5,7 1288,6

6 J. Głuchowskie 13,1 6,0 -

7 J. Cyblin 8,05 2,0 -

8 J. Grabowo 6,42 - -

9 J. Kupiszewo 10,24 - -

10 J. Czarne 4,48 - -

11 J. Mylinek 5,70 - -

12 J. Rzeci ńskie 36,93 - - Gmina Ostroróg 13 33,6 1,1 349,9 J. Wielkie 14 J. Mormin 10,2 4,0 - Gmina Szamotuły 15 72,6 2,2 1680,8 J. Pami ątkowskie Gmina Ka źmierz 16 308,8 3,5 11837,5 J. Byty ńskie Gmina Pniewy 17 17,0 1,6 269,4 J. Orliczko 18 J. Psarskie 37,2 10,8 4131,9

19 J. Zaj ączkowskie 45,4 10,2 4646,3

20 J. Buszewskie 79,8 4,8 3810,7

21 J. Lubosi ńskie Du że 22,9 2,6 1244,6

22 J. Lubosi ńskie Małe 23,8 2,6 627,3

23 J. Pniewy (Pniewskie) 59,7 1,5 898,8

24 J. Lubocze śnica 12,0 1,9 232,2

25 J. Zamorze 2,0 - -

Wody gruntowe zalegaj ą stosunkowo płytko. Na obszarze wysoczyzny zalegaj ą na gł ęboko ści 2,0 m. W wy ższych partiach terasowych doliny Warty obserwujemy wi ększe gł ęboko ści wyst ępowania wód podziemnych, poni żej 10 m. W zale żno ści od warunków hydrometeorologicznych, w szczególno ści od opadów atmosferycznych wahania zwierciadła wód gruntowych s ą ró żne. W przypadku posterunku obserwacyjnego we Wronkach wahania poziomu wody gruntowej s ą ści śle powi ązane z wahaniami stanów rzeki Warty, co mo że świadczy ć o ścisłym zwi ązku drena żowym wód gruntowych tego obszaru z korytem rzeki.

61 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 20 Poło żenie powiatu wskazuj ąc na tle dorzeczy . Źródło: opracowanie własne

Rycina 21. Jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych na terenie powiatu szamotulskiego Źródło: Opracowanie własne

Wszystkie jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych zostały przedstawione na rycinie i w tabeli poni żej.

62 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

W ramach monitoringu podstawowego na terenie powiatu jest Warta. Punkty pomiarowe zostały wyznaczone w Obrzycku w km biegu rzeki 182,3 i w Wartosławiu w km 163,2. Jako ść wód rzek w roku 2002 nie odpowiadała normom. Decyduj ącymi wskaźnikami o wypadkowej klasie czysto ści w obu punktach pomiarowych były: • Obrzycko – chlorofil „a”, miano Coli • Wartosław – azot azotynowy, chlorofil „a”, miano Coli.

Tabela 24. Charakterystyka jednolitej cz ęś ci wód powierzchniowych na terenie powiatu szamotulskiego Jednolita Cz ęść Wód Powierzchniowych Ocena Ryzyka rzek 2 1 Ocena Nieosi ągni ęcia Typ Status Krajowy Kod Stanu Celów Lp. Nazwa JCWP JCWP Środowiskowych Miała 1. do Dopływu RW600017188922 16 SZCW dobry zagrożona z P ęckowa

2. Kamiennik RW600017188924 17 NAT dobry niezagro żona

Warta 3. od Ostrorogi RW60002118759 21 SZCW zły zagro żona do Kamionki

4. Rów Rzeci ński RW60001718734 17 NAT zły zagro żona

5. Smolnica RW600017187329 17 NAT dobry niezagro żona

Warta od Samy 6. RW60002118737 21 SZCW zły zagro żona do Ostrorogi Warta od Wełny 7. RW60002118719 21 SZCW zły zagro żona do Samy Dopływ spod 8. RW60001618736 16 NAT zły zagro żona Oporowa Dopływ z Gaju 9. RW600017187312 17 NAT zły niezagro żona Małego Sama od Kan. 10. Przybrodzkiego RW60002018729 20 SZCW zły zagro żona do uj ścia

11. Ostroroga RW600016187389 16 NAT zły zagro żona

Osiecznica 12. RW600025187499 25 NAT zły zagro żona (Oszczynica) Sama od dopływu 13. z Brodziszewa RW600016187289 16 SZCW zły zagro żona do Kanału Przybrodzkiego

14. Kanał Otorowski RW60001618726 16 SZCW zły zagro żona

15. Samica Kierska RW6000231871299 23 NAT zły zagro żona

Sama od Kanału Lubosi ńskiego 16. RW60000187271 0 SZCW zły zagro żona do Dopływu z Brodziszewa

63 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Jednolita Cz ęść Wód Powierzchniowych 2 1 Ocena Ocena Ryzyka Typ Status rzek Stanu Nieosi ągni ęcia Sama do Kanału Celów 17. RW600025187249 25 SZCW zły zagro żona Lubosi ńskiego Czarna Woda 18. do dopływu spod RW6000171878722 17 NAT zły zagro żona Chudobczyc Mogilnica 19. do Mogilnicy RW6000161856849 16 SZCW zły zagro żona Wschodnie Samica 20. RW6000161856969 16 NAT zły zagro żona St ęszewska 1SZCW – silnie zmieniona cz ęść wód NAT – naturalna cz ęść wód 2 typy abiotyczne: 0 – nieokre ślony – kanałyi zbiorniki zaporowe 25 – ciek ł ącz ący jeziora 16 – potok nizinny lessowy lub gliniasty 17 – potok nizinny piaszczysty 21 – wielka rzeka nizinna 20 – rzeka nizinna żwirowa

Źródło: Plan gospodarowania dorzeczem Odry

Za czynniki decyduj ące o wypadkowej klasie czysto ści w punktach pomiarowych uznano : ‹ Obrzycko: zlewnia Wełny, zlewnia Samicy Kierskiej, oczyszczalnie w Obornikach i w Obrzycku, ‹ Wartosław: zlewnia Samy, miasto Wronki (Amica S.A. i Przedsi ębiorstwo Komunalne).

Rycina 22 Jednolite cz ęś ci wód jeziornych w powiecie szamotulskim

Źródło: Opracowanie własne

64 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

W tabeli poni żej opisano szczegółowo jednolite cz ęś ci wód znajduj ących si ę na obszarze powiatu szamotulskiego.

Tabela 25 Jednolite cz ęś ci wód podziemnych

Jednolita Cz ęść Wód jeziornych rzek Ocena Ryzyka 2 1 Ocena Typ Status Nieosi ągni ęcia Celów Krajowy Kod Stanu Lp. Nazwa JCWP Środowiskowych JCWP 1. Chojno LW10267 2b NAT - zagro żona

2. Wielkie LW10276 2a NAT zły zagro żona

3. Pniewskie LW10132 3b NAT zagro żona

4. Buszewskie LW10256 3a NAT niezagro żona Lubosi ńskie 5. LW10257 3b NAT zagro żona Północne 6. Byty ńskie LW10258 3b NAT zły zagro żona

7. Pami ątkowskie LW10259 3b NAT zagro żona 1 NAT – naturalna cz ęść wód 2 typy abiotyczne: 2a Jezioro o wysokiej zawarto ści wapnia, o małym wypływie zlewni, stratyfikowane 2b Jezioro o wysokiej zawarto ści wapnia, o małym wypływie zlewni, niestratyfikowane 3a Jezioro o wysokiej zawarto ści wapnia, o du żym wypływie zlewni, stratyfikowane 3b Jezioro o wysokiej zawarto ści wapnia, o du żym wypływie zlewni, niestratyfikowane Źródło Opracowanie własne

Stan ogólny wszystkich jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych rzecznych oraz jeziornych oceniono jako zagro żony. Spo śród 20 wód rzecznych 17 oceniono jako zagro żone nieosi ągni ęciem celów środowiskowych. W przypadku jednolitych cz ęś ci wód jeziornych spo śród 7 a ż 6 oceniono jako zagro żone nieosi ągni ęciem celów środowiskowych.

Wody podziemne

Na trenie powiatu wyst ępuj ą dwa główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) oznaczone numerami 145 i 146. Punkty pomiarowe do badania wód podziemnych zlokalizowano na bazie istniej ących otworów w miejscowo ściach:

° Obrzycko, Niewierz - sie ć monitoringu krajowego, ° Wronki, Ka źmierz – sie ć monitoringu regionalnego.

65 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 23. Poło żenie powiatu na tle JCWPd i GZWP Źródło: opracowanie własne

Wody podziemne wyst ępuj ące w powiecie szamotulskim:

• GW600034

Według planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry stan chemiczny jednolitej cz ęś ci wody oceniono na słaby. Według oceny ryzyka nieosi ągni ęcia celów środowiskowych zaklasyfikowano j ą do grupy zagro żonej.

• RW600041

Według planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry stan chemiczny jednolitej cz ęś ci wody oceniono na dobry. Według oceny ryzyka nieosi ągni ęcia celów środowiskowych zaklasyfikowano j ą do niezagra żaj ącej grupy. Cech ą charakterystyczn ą modelu hydrogeologicznego jest 3 poziomowy czwartorz ędowo- mioce ński, zło żony system wodono śny, którego tworz ą struktury hydrogeologiczne ró żnej genezy, o zró żnicowanej ci ągło ści. Analiza systemu pod kątem obszarów alimentacji i drena żu poszczególnych poziomów wodono śnych pokazuje, że wody podziemne poziomu gruntowego i mi ędzyglinowego na obszarze JCWPd zasilane s ą praktycznie na obszarach wysoczyznowych. Poziomy najpłytsze zasilane s ą przez infiltrację z powierzchni terenu, lokalnie poprzez dopływ boczny oraz przy odpowiedniej ró żnicy ci śnie ń mog ącej pokona ć opór warstw izoluj ących, przez infiltracj ę z ni żej ległych struktur hydrogeologicznych.

66 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

• RW60060

Według planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry stan chemiczny jednolitej cz ęś ci wody oceniono na dobry. Według oceny ryzyka nieosi ągni ęcia celów środowiskowych zaklasyfikowano j ą do niezagra żaj ącej grupy. Jednostka stanowi wielopoziomowy, zło żony system wodono śny, którego tworz ą struktury hydrogeologiczne ró żnej genezy i fragment basenu (niecki) neoge ńsko-paleoge ńskiej o ró żnej rozci ągło ści przestrzennej oraz zwi ązkach hydraulicznych mi ędzy sob ą i wodami powierzchniowymi. układy kr ąż enia wód drenowane s ą w dolinie Warty i pradolinach dok ąd kieruj ą si ę strumienie wód z obszarów wysoczyzn, b ędący strefami zasilania z nadległych poziomów wodono śnych lub bezpo średnio przez nadkłady gliniasto – ilaste o mi ąż szo ści 60 – 120 m z powierzchni terenu przez opady. Generalnie nale ży przyj ąć , że granice JCWPd nr 60 w wi ększo ści na działach hydrograficznych, które w du żej cz ęś ci pokrywaj ą si ę z działami poziomów górnych czwartorz ędu nie stanowi ą działów wód podziemnych dla układów kr ąż enia przej ściowego i regionalnego poziomów mi ędzyglinowego dolnego czwartorz ędu i poziomów neoge ńskich.

Tabela 26 Charakterystyka głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w powiecie szamotulskim

Szacunkowe Średnia Numer Obszar Wiek Typ zasoby Nawa zbiornika 2 a) gł ęboko ść GZWP [km ] utworów zbiornika dyspozycyjne [m] 3 tys. [m /d] Dolina kopalna Szamotuły– 145 200 Q porowy 40 29 210 Duszniki

146 Subzbiornik Jezioro Byty ńskie– 750 Tr porowy 130 19 569,5 Wronki–Trzciel

a) Q – czwartorz ęd, Tr – trzeciorz ęd Jako ść wód pobieranych z utworów czwartorzędowych zalicza si ę głównie do wód klasy III. Drug ą klas ę jako ści wód podziemnych stwierdzono w subzbiorniku trzeciorz ędowym Jezioro Byty ńskie –Wronki – Trzciel. W wi ększo ści uj ęć pobierana woda wymaga uzdatniania przez zastosowanie napowietrzania i filtracji.

Zagro żenie powodzi ą i susz ą

Wst ępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) jest jednym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektyw ą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Intencj ą tego dokumentu jest wyznaczenie obszarów nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi, czyli terenów, na których istnieje znacz ące lub du że ryzyko powodziowe. Zgodnie z art. 88 c ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 ze zm.) za przygotowanie wst ępnej oceny ryzyka powodziowego odpowiedzialny jest Prezes Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej we współpracy z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Głównym Urz ędem Geodezji i Kartografii (GUGiK), Rz ądowym Centrum

67 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Bezpiecze ństwa (RCB) oraz Instytutem Ł ączno ści. Dyrektywa Powodziowa zakłada aktualizacj ę wszystkich dokumentów, co 6 lat. Na obszarze powiatu szamotulskiego, wyst ępuje zagro żenie powodziowe, zwi ązane z obecno ści ą rzek – dotyczy to głównie rzeki Warty. Pojawiaj ące si ę na terenie powiatu wezbrania powodziowe zaliczane s ą do powodzi opadowych oraz roztopowych, przede wszystkim na rzece Warta. Najwi ększe zagro żenie powodzi ą wyst ępuje na przełomie okresu zimowego (zagro żenia spowodowane przez szybko topniej ące śniegi oraz nasilaj ące si ę zjawiska lodowe w rzekach. Szczegółowy przebieg granicy obszaru zagro żenia powodziowego został przedstawiony na rycinie poni żej.

Rycina 24. Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi Źródło: http://mapy.isok.gov.pl/imap/

Wszystkie gminy w powiecie szamotulskim nara żone s ą w bardzo znacz ącym stopniu na skutki suszy. Pod wzgl ędem sumarycznego stopnia nara żenia na skutki suszy szczególnie zagro żona jest gmina Obrzycko, pozostała cz ęść powiatu nara żona jest w stopniu znacz ącym. Przede wszystkim powiat nara żony jest na susz ę atmosferyczn ą oraz w przypadku gminy Duszniki susz ą rolnicz ą.

5.5.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gospodarowania wodami

Ochrona i poprawa jako ści wód była jednym z celi strategicznych poprzedniego programu ochrony środowiska. W zakresie tym jednostki samorz ądu terytorialnego i inne na terenie powiatu szamotulskiego realizowały zadania w ramach kierunków takich jak: Redukcja zanieczyszcze ń wód spowodowanych działalno ści ą rolnicz ą oraz Realizacja przedsi ęwzi ęć maj ących wpływ na popraw ę stanu jako ści wód. W ramach planowanych działa ń zostały wykonane m.in. utrzymanie urządze ń melioracji wodnych podstawowych i wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych, budowa i modernizacja

68 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. systemu poboru wód i uzdatniania wody oraz zaktualizowano plany zwi ązane z gospodarowaniem wód dorzecza Odry oraz opracowano plany zarz ądzania ryzykiem powodziowym dorzeczy i regionów wodnych. W poprzednim Programie Ochrony Środowiska dla powiatu szamotulskiego zaplanowano szereg zada ń z zakresu gospodarki wodno – ściekowej, jednak ocen ę stopnia ich realizacji oraz ich wpływu na jako ść wód powierzchniowych i podziemnych przeanalizowano szerzej w rozdziale 5.6.2.

5.5.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i powiatu szamotulskiego w zakresie gospodarowania wodami.

Tabela 27. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarowanie wodami MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• • Monitoring wód powierzchniowych, Zły stan jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych, • Dobry stan jednolitych cz ęś ci wód podziemnych, • Coraz wi ększy pobór wód podziemnych na cele bytowe , • Brak ryzyka wyst ąpienia powodzi, • Ryzyko pogorszenia jako ści wód podziemnych, SZANSE ZAGRO ŻENIA

‹ Mo żliwo ść wyst ąpienia suszy, ‹ JCWP zagro żone nieosi ągni ęciem celów środowiskowych, • Ograniczenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych, ‹ Brak stałych pomiarów jako ści jednolitej cz ęś ci wód podziemnych • Kontrolowanie stanu jako ści wód znajduj ącej si ę na terenie powiatu powierzchniowych, szamotulskiego, ‹ Nadmierne stosowanie nawozów w rolnictwie i sadownictwie, ‹ Wyst ępowanie terenów OSN,

Źródło: opracowanie własne

Głównymi problemami w zakresie gospodarowania wodami na terenie powiatu szamotulskiego jest ryzyko pogorszenia si ę ju ż i tak złego stanu wód powierzchniowych. Powodem pogorszenia stanu wód powierzchniowych mog ą by ć głównie z zanieczyszczenia środowiska wodnego ściekami komunalnymi, spływem nawozów rolniczych z pól uprawnych oraz pozostało ściami po nawozach rolniczych. Innym z problemów jest ryzyko wystąpienia powodzi, szczególnie we Wronkach i Obrzycku. 5.6 Gospodarka wodno-ściekowa Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 pa ździernika 2000 r. jest dokumentem ustanawiaj ącym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Transpozycja przepisów dyrektywy na grunt prawa polskiego została dokonana ustaw ą z dnia 20 lipca 2017 r., Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z pó źn. zm.), ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r.,

69 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z pó źn. zm.) oraz ustaw ą z dnia 7 czerwca 2001 r., o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2018 poz. 1152 z pó źn. zm.). Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma słu żyć przede wszystkim:

• zaspokojeniu zapotrzebowania na wod ę ludno ści, rolnictwa i przemysłu,

• ochronie wód i ekosystemów znajduj ących si ę w dobrym stanie ekologicznym,

• poprawie jako ści wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalności ą człowieka,

• zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych,

• zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.

5.6.1 Analiza stanu wyj ściowego

Gospodarka wodna

Gospodarka wodna w powiecie szamotulskim prowadzona jest przez podmioty gospodarcze oraz gminy. Powiat szamotulski wykorzystuje głównie wody podziemne. W powiecie nie ma tradycji w wykorzystaniu wód powierzchniowych do celów bytowych. Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego zu życie wody, na terenie powiatu szamotulskiego wynosiło 32,0 dam 3 na jednego mieszka ńca powiatu w 2017 roku. W 2014 r. było ono mniejsze i na jednego mieszka ńca przypadało zu życie w wysoko ści 31,9 dam 3. Długo ść czynnej sieci wodoci ągowej rozdzielczej na terenie powiatu szamotulskiego wynosiła w 2014 roku 1 026,6 km, a w 2017 r. 1 054,9 km. Ilość poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych w roku 2014 wynosiła 16 111, a w 2017 roku 17 419. Liczba przył ączy wzrosła o 1 308 sztuk. W powiecie szamotulskim w 2016 r. z sieci wodoci ągowej korzystało 97,0% mieszka ńców powiatu, podczas gdy w 2014 roku warto ść ta wynosiła 96,9%. W 2014 roku gospodarstwom domowym dostarczono 2 858,8 dam 3 wody, a w 2017 r. 2 904,5 dam 3. Najmniejszym udziałem ludno ści korzystaj ącej z sieci wodoci ągowej charakteryzuje si ę gmina wiejska Obrzycko. Najwa żniejsze informacje o sieci wodoci ągowej na terenie powiatu szamotulskiego przedstawione zostały w tabelach poni żej.

Tabela 28. Charakterystyka sieci wodoci ągowej na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2014-2017 Lp. Wska źnik Jednostka 2014 2015 2016 2017 Długo ść czynnej sieci 1. km 1 026,6 1 040,4 1 045,9 1 054,9 rozdzielczej Przył ącza prowadz ące do 2. budynków mieszkalnych i szt. 16 111 17 048 17 456 17 419 zbiorowego zamieszkania

Woda dostarczona 3 3. dam 2 858,8 2 971,2 2 943,7 2 904,5 gospodarstwom domowym Ludno ść korzystaj ąca z sieci 4. osoba 87 105 87 358 87 678 - wodoci ągowej Procent ludno ści korzystaj ący 5. % - 95,3 96,1 - z wodoci ągu

70 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lp. Wska źnik Jednostka 2014 2015 2016 2017

Zu życie wody na jednego 3 6. m 31,9 33,0 32,6 32,0 mieszka ńca Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tabela 29. Charakterystyka sieci wodoci ągowej na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016 Poł ączenia Długo ść prowadz ące Ludno ść Zu życie Udział mieszka ńców czynnej do budynków korzystaj ąca wody na Jednostka korzystaj ących z sieci mieszkalnych z sieci jednego administracyjna sieci wodoci ągowej rozdzielczej i zbiorowego wodoci ągowej mieszka ńca [%] [km] zamieszkania [os.] [m3] [szt.]

227,2 5 661 99,9 29 807 30,7 Szamotuły

Gm. W Obrzycko 81,7 889 90,1 4 075 52,6

Gm. M Obrzycko 17,3 767 100,0 2 356 51,4

Wronki 153,5 3 464 98,6 18 771 27,5

Pniewy 182,9 2 134 92,3 11 596 30,3

Ostroróg 65,4 896 93,6 4 684 30,2

Duszniki 218,0 1 769 92,0 8 081 33,6

Ka źmierz 99,9 1 876 100,0 8 308 38,9

Powiat 1 045,9 17 456 97,0 87 678 32,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Zu życie wody w gospodarstwach domowych w poszczególnych gminach jest zró żnicowane i uwarunkowane w głównej mierze poziomem urbanizacji oraz wyposa żeniem w wodoci ągi sieciowe. W ci ągu minionych kilku lat na przeci ętne zu życie wody, zwłaszcza w miastach, miały wpływ m.in.: zastosowanie nowych technologii zwi ązanych z instalowaniem dokładniejszych wodomierzy oraz edukacja społecze ństwa dotycz ąca oszcz ędzania wody. W 2017 r. w województwach: mazowieckim, łódzkim, , kujawsko-pomorskim, podlaskim i pomorskim zanotowano zu życie wody przekraczaj ące średni ą krajow ą wynosz ącą 34,56 m3 na 1 mieszka ńca. Dla porównania, mieszkaniec powiatu szamotulskiego zu żył średnio 32,6 m3 wody, czyli o 1,96 m3 mniej od przeci ętnego mieszka ńca Polski. W tabeli poni żej przedstawiono uj ęcia komunalne wód funkcjonuj ące na terenie powiatu szamotulskiego. Są to w szczególno ści uj ęcia wód podziemnych.

Tabela 30. Uj ęcia wody na terenie powiatu szamotulskiego Jednostka Liczba uj ęć Opis terytorialna Szamotuły 5 b.d.

Gm. M Obrzycko 1 b.d.

Gm. W Obrzycko 3 b.d.

71 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Jednostka Liczba uj ęć Opis terytorialna • we Wronkach (składa si ę z 5 studni gł ębinowych, zasoby eksploatacyjne Q=286m 3/h, przy S= 3m • w Nowej Wsi (składa si ę z 2 studni gł ębinowych , zasoby eksploatacyjne Q=28,60m 3/h przy S=15,50 • we Wróblewie (składa si ę z 2 studni gł ębinowych, zasoby eksploatacyjne Q=84,00m 3/h, S=3,50-3,70 Wronki 6 • w Wartosławiu (składa si ę z 2 studni gł ębinowych, zasoby eksploatacyjne Q=42,00m 3/h, S=9,80 • w Po żarowie (składa si ę z 2 studni gł ębinowych, zasoby eksploatacyjne Q=52,80, S=26,00 • w Chojnie (składa si ę z 2 studni gł ębinowych, zasoby eksploatacyjne Q=60,00m 3/h, S=21,20

Pniewy 2 b.d.

Zasoby eksploatacyjne dla uj ęcia Q=85m 3/h przy depresji Ostroróg 2 S=29,3,6m, oraz dwóch studni o zasobach eksploatacyjnych Q=51,0m 3h przy depresji 3,9m

Uj ęcie wody w Kunowie o wydajno ści dobowej 700m 3/d zasila Kunowo, Młynkowo oraz Mie ściska. Uj ęcie wody w Sarbii o średniej wydajno ści dobowej 1 460m 3/d zasila Brzoza, Ceradz Dolny, Duszniki (ul. Powsta ńców Wlkp.), Duszniki 3 Grodziszczko, Grzedienisko, Sarbia, S ędzinko, S ędziny, Wierzeja, Wilkowo, Zalesie, rejon powstaj ącej autostrady Uj ęcie wody w Dusznikach o średniej wydajno ści dobowej 884m 3/d zasila Chełminko, Duszniki, Niewierz, Zakrzewko.

Ka źmierz 3 b.d.

Źródło: dane pozyskane z Urz ędów Gmin powiatu szamotulskiego

Gospodarka ściekowa

Ścieki komunalne

Według danych GUS całkowita długo ść sieci kanalizacyjnej w powiecie szamotulskim w 2016 roku wynosiła 484,0 km. W latach 2013– 2016 odnotowano wzrost długo ści sieci kanalizacyjnej o 72,5 km. Ilo ść osób korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej w 2016 roku liczyła 62 796 osób. Liczba przył ączy kanalizacyjnych wynosiła natomiast w roku 2016 10 388 szt. Według danych GUS w powiecie szamotulskim z kanalizacji korzysta 69,5 ludno ści. W tabelach poni żej przedstawiono szczegółowe informacje dotycz ące sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2013-2016 oraz dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej w podziale na poszczególne gminy tego powiatu.

72 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 31. Sie ć kanalizacyjna na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2013-2016 Rok Wyszczególnienie Jedn. 2013 2014 2015 2016

Długo ść czynnej sieci km 411,5 451,7 471,6 484,0 kanalizacyjnej Przył ącza prowadz ące do budynków mieszkalnych szt. 9 252 9 390 9 917 10 388 i zbiorowego zamieszkania Ścieki odprowadzone dam 3 2 282,2 2 231,0 2 327,0 2 494

Ludno ść korzystaj ąca z sieci os. 53 791 60 903 62 078 62 796 kanalizacyjnej

Procent ludno ści % 60,0 67,7 68,9 69,5 korzystaj ącej z kanalizacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tabela 32. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016 Udział Długo ść Przył ącza Ludno ść mieszka ńców Ścieki Jednostka czynnej sieci prowadz ące do korzystaj ąca korzystaj ący odprowadzone administracyjna kanalizacyjnej budynków z sieci 3 z kanalizacji [dam ] [km] [szt.] [os.] [%] Szamotuły 128,7 3 127 26 433 88,6 1 005,0 Gm. W Obrzycko 47,4 680 3 129 69,2 97 Gm. M Obrzycko 27,2 749 2 284 96,9 54,0 Wronki 51,7 1 785 11 684 61,3 598,0 Pniewy 73,6 1 508 8 300 66,1 363 Ostroróg 15,7 471 1 762 35,2 63,0 Duszniki 99,8 1 190 5 341 60,8 171,0 Ka źmierz 39,9 878 3 863 46,5 143 Powiat 484,0 10 388 62 796 69,5 2 494,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Polska wst ępuj ąc do Unii Europejskiej zobowi ązała si ę wywi ąza ć z postanowie ń dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku dotycz ącej oczyszczania ścieków komunalnych zgodnie z okre ślonymi w negocjacjach i zapisanymi w Traktacie Akcesyjnym terminami i okresami przej ściowymi. W tym celu utworzono Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPO ŚK). Jest to dokument strategiczny, w którym oszacowano potrzeby i okre ślono działania na rzecz wyposa żenia aglomeracji o RLM wi ększej od 2 000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych. Zgodnie z art. 43 ust. 4c ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z pó żn.zm.) dokument ten podlega obowi ązkowej aktualizacji przynajmniej raz na cztery lata. W chwili obecnej V Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych z 31.07.2017 roku zobowi ązuje do stosowania podwy ższonego usuwania biogenów na wszystkich oczyszczalniach ścieków w aglomeracjach powy żej 10 000 RLM. Podstawowe dane dotycz ące aglomeracji na terenie powiatu Szamotulskiego przedstawia tabela poni żej.

73 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 33. Aglomeracje powiatu szamotulskiego zgodnie z Aktualizacj ą Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych z 2017 r. Projektowana % RLM Długo ść sieci przepustowo ść RLM korzystaj ących z Aglomeracja Priorytet kanalizacyjnej maksymalna rzeczywista systemu ogółem oczyszczalni kanalizacyjnego [m3/d]

Obrzycko PP + R5% 2 498 15,2 69,00 180 Szamotuły P2 24 790 69,7 99,0 8 000 Wronki PP 18 769 54,0 91,00 - Pniewy PP 9 758 67,9 95,00 2 590 Ostroróg PP 2 559 15,3 65,00 340 Ka źmierz P3 3 348 32,2 89,00 1 150 Obrzycko PP + R5% 2 498 15,2 69,00 180 Źródło: Aktualizacja Krajowego Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.

Ścieki systemem kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej dopływaj ą do 10 oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie powiatu szamotulskiego. Ł ączna przepustowo ść oczyszczalni zlokalizowanych na terenie powiatu szamotulskiego w 2016 roku wynosiła 10 268 m3/dob ę. Z oczyszczalni ścieków w 2016 roku korzystało 71 348 osób.

Tabela 34. Oczyszczanie ścieków komunalnych w powiecie szamotulskim w 2016 r. Oczyszczalnie ścieków Ludno ść Ścieki Przepustowo ść (biologiczna/z korzystaj ąca z oczyszczone w Gmina projektowana podwy ższonym 3 oczyszczalni - 2016 roku [m /dob ę] 3 usuwaniem biogenów) ogółem [dam ] - łącznie Szamotuły 3 6 760 26 961 1 005 Gm. W Obrzycko 4 030 97 Gm. M Obrzycko 1 635 54 Wronki 4 2 420 11 994 598

Pniewy 9 952 363

Ostroróg 1 535 63 Duszniki 3 1 088 8 300 171 Ka źmierz 6 941 143 Powiat 10 10 268 71 348 2 494 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz danych gmin Poni żej w tabeli przedstawiono ładunki zanieczyszcze ń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu w oczyszczalniach dla roku 2016.

Tabela 35. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu

Jednostka BZT 5 ChZT Zawiesina ogólna administracyjna [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Szamotuły 8 384 73 447 13 715 Gm. W Obrzycko 1 566 7 190 1 364 Gm. M Obrzycko 620 7 950 1 448

74 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Wronki 4 113 51 245 5 276 Pniewy 1 072 19 484 2 484 Ostroróg 632 7 173 1 284 Duszniki 1 377 11 637 642 Ka źmierz 3 289 14 296 3 266 Powiat 21 053 192 422 29 479

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego w powiecie szamotulskim w 2016 odprowadzono razem 2 494 dam 3 ścieków. W miejscach, gdzie nie jest doprowadzona kanalizacja stosuje si ę przydomowe oczyszczalnie ścieków lub zbiorniki bezodpływowe na nieczysto ści ciekłe, które nast ępnie wywo żone s ą na oczyszczalnie wozami asenizacyjnymi. Istnieje ryzyko przedostania si ę nieczysto ści płynnych do warstw wodono śnych – wód powierzchniowych i podziemnych. Wa żnym jest, aby przeprowadza ć kontrole tego typu zbiorników w zakresie ich szczelno ści, aby unikn ąć szkód w środowisku.

Tabela 36. Przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz zbiorniki bezodpływowe na nieczysto ści ciekłe na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016

Liczba zbiorników Liczba przydomowych Jednostka administracyjna bezodpływowych [szt.] oczyszczalni ścieków [szt.]

Szamotuły 594 77 Gm. W Obrzycko 175 10 Gm. M Obrzycko 143 19 Wronki 2 124 372 Pniewy 533 50 Ostroróg 535 20 Duszniki 751 207 Ka źmierz 912 58 Powiat 5 767 813 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Ścieki przemysłowe

Na terenie powiatu szamotulskiego funkcjonuj ą oczyszczalnie ścieków przyjmuj ące ścieki przemysłowe, które przedstawiono w tabeli poni żej.

Tabela 37 Przemysłowe oczyszczalnie ścieków w powiecie szamotulskim w roku 2017

Oczyszczalnie przemysłowe 2017 z podwy ższonym mechaniczne chemiczne biologiczne usuwaniem biogenów liczba - 1 1 1

przepustowo ść - 100 130 300 [m3/dob ę] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

75 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

W 2017 roku odprowadzono ogółem 303 dam 3 ścieków przemysłowych, natomiast w 2014 roku ilo ść ta wynosiła 271 dam 3. W tym do sieci kanalizacyjnej 216 dam3, a ścieki odprowadzane bezpo średnio do wód lub ziemi – 87 dam3. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach przemysłowych oczyszczonych i odprowadzonych do wód i ziemi przedstawiały si ę nast ępuj ąco:

Tabela 38. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach przemysłowych po oczyszczeniu w latach 2014-2017 2014 2015 2016 2017 Wska źniki [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok]

BZT 5 20 105 19 207 21 053 28 082

ChZT 213 059 191 541 192 422 228 888

Zawiesina ogólna 29 038 35 773 29 479 49 620

azot ogólny 27 432 35 192 41 942 50 609

fosfor ogólny 1 523 2 910 4 039 2 499 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Stan gospodarki wodno-ściekowej w du żym stopniu wpływa na jako ść życia mieszka ńców. W powiecie szamotulskim stopie ń zwodoci ągowania jest wysoki, 97% mieszka ńców korzysta z wodoci ągu. Du żo ni ższy jest natomiast wska źnik skanalizowania, który wynosi 69,5%. Niedostateczne wyposa żenie terenu powiatu, a szczególnie obszarów wiejskich, w infrastruktur ę ściekow ą hamuje rozwój przedsi ębiorczo ści oraz wpływa negatywnie na poziom życia mieszka ńców, stanowi równie ż zagro żenie dla środowiska.

5.6.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gospodarki wodno-ściekowej

W obszarze gospodarki wodno-ściekowej w poprzednim Programie Ochrony Środowiska wyznaczono a pó źniej realizowano zadania z zakresu rozbudowy sieci wodoci ągowej, budowy i rozbudowy stacji uzdatniania wody, modernizacji i budowy nowych oczyszczalni ścieków zgodnie V AKPO ŚK, rozbudowy i budowy kanalizacji zbiorczych w gminach powiatu, budowy przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscach nieobj ętych sieci ą zbiorcz ą, likwidacji zbiorników bezodpływowych na nieczysto ści ciekłe. Według danych z GUS znacz ące efekty odnotowano w obszarze zaopatrzenia w wod ę, o czym świadczy wzrost udziału mieszka ńców korzystaj ących z sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej. Wskutek przeprowadzonych inwestycji zwi ększyła si ę liczba mieszka ńców korzystaj ących z sieci wodoci ągowej o ponad 5 033 osób. A liczba mieszka ńców korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej zwi ększyła si ę w latach 2013 – 2016 o 9 005 osób. W latach 2013 – 2016 zwi ększyła si ę liczba zbiorników bezodpływowych o 802 , oraz liczba przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie powiatu szamotulskiego o 229. Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej ma wpływ na podniesienie konkurencyjno ści i atrakcyjno ści inwestycyjnej obszaru, a tym samym stworzenie możliwo ści wielofunkcyjnego rozwoju. W zwi ązku z nadal niskim stopniem skanalizowania powiatu oraz miejscami pogarszaj ącym si ę stanem wód powierzchniowych nale ży w kolejnej perspektywie kontynuowa ć zadania maj ące na celu

76 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. popraw ę gospodarki wodno – ściekowej w powiecie i ograniczenia zrzutu ścieków do środowiska, równie ż poprzez wzmocnienie kontroli podmiotów gospodarczych, jak i indywidualnych mieszka ńców.

5.6.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.

Tabela 39. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• wska źnik skanalizowania powiatu • Wzrost liczby mieszka ńców ca. 70%, korzystaj ących z sieci wodoci ągowej oraz kanalizacyjnej, • Niski poziom świadomo ści społecznej o skutkach nielegalnego • Ci ągły rozwój i modernizacja urz ądze ń zrzutu ścieków komunalnych, kanalizacyjnych i wodoci ągowych, rolniczych i przemysłowych, SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Nieszczelne zbiorniki bezodpływowe – przedostawanie • Dalsza modernizacja i rozbudowa si ę zanieczyszcze ń do wód oczyszczalni ścieków, która umo żliwiłaby gruntowych, zmniejszenie ładunków zanieczyszcze ń w ściekach oczyszczonych, • Akumulacja zanieczyszcze ń rolniczych w wodach podziemnych • Bie żą ca inwentaryzacja zbiorników i powierzchniowych, bezodpływowych i prowadzenie ich rejestru, • Brak egzekwowania konsekwencji nielegalnego zrzutu ścieków do środowiska, Źródło: opracowanie własne

Z zakresu gospodarki wodno-ściekowej najpowa żniejszymi zagro żeniami s ą nieszczelne zbiorniki bezodpływowe na nieczysto ści ciekłe. Szans ą na rozwi ązanie tego problemu jest bie żą ca inwentaryzacja zbiorników oraz dalsza modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. 5.7 Zasoby geologiczne

5.7.1 Analiza stanu wyj ściowego

Dzisiejsze ukształtowanie powierzchni Wielkopolski jest przede wszystkim wynikiem zlodowace ń plejstoce ńskich, które czterokrotnie nasuwały si ę na teren Polski. Szczególn ą rol ę odegrały tu dwa ostatnie zlodowacenia – środkowopolskie i północnopolskie, przedzielaj ący je interglacjał eemski oraz współczesne ocieplenie – holocen. Podstawow ą cech ą powiatu jest jej równinno ść . Nizinny, polodowcowy krajobraz tego regionu nie wyró żnia go szczególnie spo śród otaczaj ących terenów całego województwa, gdzie ponad 2/3 le ży na wysoko ściach przekraczaj ących 100 m n.p.m. Konsekwencj ą zlodowace ń jest równole żnikowa zmienno ść pochodzenia rze źby i jej typów. Na terenie powiatu mo żna zaobserwowa ć (rycina poni żej) Efektem kolejnych faz nasuwania si ę lodowców s ą m.in. :

77 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

•pradoliny – wyró żniaj ące si ę w krajobrazie płaskie rynny, którymi odpływały wody polodowcowe; •wyst ępuj ące mi ędzy pradolinami wysoczyzny morenowe i faliste; • wci ęte w teren rynny polodowcowe, zaj ęte cz ęsto przez w ąskie i gł ębokie jeziora polodowcowe.

Rycina 25. Typy rze źby Źródło: Opracowanie ekofzjografczne podstawowe dla województwa wielkopolskiego, Pozna ń 2015

Na terenie powiatu szamotulskiego rozpoznano 7 rodzajów złó ż kopalin. Szczegółowe opis wyst ępuj ących złó ż: gazu ziemnego, w ęgla brunatnego, kredy, piaski i żwiry, surowców ilastych dla ceramiki, surowców ilastych D/P kruszywa lekkiego, torfu na terenie powiatu szamotulskiego (według danych pozyskanych z bilansu zasobów złó ż kopalin w Polsce - stan na 31 grudnia 2016 rok), przedstawia tabela poni żej.

Tabela 40. Zło ża kopalin wyst ępuj ące na terenie powiatu szamotulskiego

zasoby [tys. t] LP nazwa zło ża stan zagro żenia wydobycie geologiczne przemysłowe gaz ziemny 1. Ceradz dolny Z 85,27 - - 2. Duszniki E Z - - - 3. Jankowice Z - - - 4. Młodasko E 17,00 30,00 27,10

78 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5. Podrzewie E 326,34 4,76 3,99 6 Sędziny P 80,00 - - węgiel brunatny

1. Szamotuły P 746,326 - - kreda 1. Gorszewice AW 2 R 40 - -

2. Sierpówko - R 2 328 - - Ki ączyn piaski i żwiry 1. Brzoza DD T 69 - - 2. Brzoza DD-1 T 70 - - 3. Dęborzyce MD* R 759 703 - 4. Dęborzyce PS T 328 - - 5. Duszniki MD R 845 - - 6. Kunowo CM T 282 282 - 7. Kunowo CM II E 726 726 12 8. Kunowo PC Z 42 - - 9. Kunowo TP R 43 - - 10. Niewierz MŁ R 1 883 - - 11. Pami ątkowo R 401 - - 12. Piotrowo MN Z 125 - - 13. Piotrowo MN II R 578 530 - 14. Piotrowo MS E 28 - 24 15. Piotrowo NP. R 245 - - 16. Piotrowo NP. II R 212 - - 17. Popowo I R 7 683 - - 18. Radzyny* R 97 - - 19. Sarbia BW R 2 027 - - 20. Sędziny T 14 - - 21. Sędziny I E 88 - 10 22. Sędziny II R 210 - - 23. Sękowo E 2 424 2 424 - 24. Sękowo DS. T 436 - - 25. Sękowo II T 93 93 - 26. Sękowo LP E 2 281 2 025 - 27. Turowo MŁ E 969 367 20 28. Zaj ączkowo E 6 956 2 933 151 29. Zaj ączkowo I Z 49 - - 30. Zaj ączkowo II Z 155 - - 31. Zaj ączkowo WS R 682 - - 32. Zaj ączkowo (zarej.) R 1962 - - surowce ilaste ceramiki budowlanej 1. Pniewy R 47 - -

79 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

2. Wronki Z 294 - - surowce ilaste D/P kruszywa lekkiego 1. Wierzchocin P 3 370 - - torfy 1. Gorszewice AW T 29 - - 2. Gorszewice AW 2 R 123 - - wody termalne

1. Tarnowo Podgórne E 1 97 000 m 3/rok 3 242 m 3/rok 996 m3/rok GT-1 * - stosowane jako surowiec niski do produkcji cementu E – zło że eksploatowane M – zło że skre ślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym P – zło że o zasobach rozpoznanych wst ępnie (w kat. C2 + D, a w przypadku ropy i gazu – w kat. C) R – zło że o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A + B + C1) Z – zło że, z którego wydobycie zostało zaniechane T – zło że zagospodarowane, eksploatowane okresowo Źródło: Bilans Zasobów Złó ż Kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2016 , dane Urz ędu Marszałkowskiego 2018

5.7.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie zasobów geologicznych

W poprzednim Programie Ochrony Środowiska dla powiatu szamotulskiego nie wyznaczono działa ń dotycz ących zasobów geologicznych. Powiat nie realizował równie ż zada ń dodatkowych z tego zakresu.

5.7.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie zasobów geologicznych.

Tabela 41. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Zasoby geologiczne MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Działalno ść wydobywcza na terenie • Wyst ępowanie 7 rodzajów złó ż kopalin powiatu, na terenie powiatu • Degradacja terenu spowodowana

wydobyciem surowców, SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Inwentaryzacja miejsc nielegalnej eksploatacji kruszyw, • Kontrola sposobu eksploatacji kruszyw, • Przypadki nielegalnej i niekontrolowanej eksploatacja • Zabezpieczenie obszaru kopalin, wyst ępowania udokumentowanych zasobów dla ich ewentualnej • Wydobywanie kopalin niezgodnie pó źniejszej eksploatacji, z koncesj ą, • Rekultywacja i zagospodarowanie terenów powydobywczych, Źródło: opracowanie własne

80 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Problemem z zakresu zasobów geologicznych mo że być nielegalne wydobycie kopalin. Szans ą dla naprawy problemów mo że by ć stała kontrola miejsc wydobywania kopalin. 5.8 Gleby

5.8.1 Analiza stanu wyj ściowego

W regionie powiatu szamotulskiego rolnictwo odgrywa bardzo wa żną rol ę poniewa ż grunty orne zajmuj ą 51,9% jego powierzchni. Gleby powiatu szamotulskiego nale żą do gleb średniej i niskiej jako ści, ich charakterystyka jest zbie żną ze średni ą dla województwa wielkopolskiego. Pod względem przydatno ści rolniczej w powiecie szamotulskim przewa żaj ą gleby klas II, IV oraz V. Gleby klasy I w powiecie szamotulskim nie wyst ępuj ą. Obecno ść gleb klasy II jest znikoma.

W chwili obecnej najistotniejszym czynnikiem powodującym degradacj ę powierzchni ziemi, w tym gleb na terenie powiatu jest działalno ść człowieka, a w szczególno ści u żytkowanie rolnicze oraz zabiegi melioracyjne. Rolnictwo, gospodarka komunalna i komunikacja stanowi ą tak że źródło chemicznego ska żenia gleb. Wszelkie zmiany we wła ściwo ściach chemicznych gleby ujawniaj ą si ę w szczególno ści w nadmiernym ich zakwaszeniu oraz naruszeniu równowagi jonowej. Ska żenie gleb uwidacznia si ę tak że zmianami w składzie gatunkowym ro ślin rosn ących na danym gruncie. Negatywny wpływ na jako ść gleb w powiecie ma tak że nielegalne składowanie odpadów w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych, bezpo średnio na powierzchni ziemi. Poni ższa tabela przedstawia rozkład u żytków rolnych w powiecie szamotulskim.

Tabela 42. Użytki rolne w powiecie szamotulskim Udział % w powierzchni Rodzaj u żytków rolnych Powierzchnia [ha] powiatu Grunty orne 40 116 51,9 Sady 2 376 3,1 Łąki trwałe 6 869 8,9 Pastwiska trwałe 3 686 4,7 Grunty rolne zabudowane 1 985 2,6 Grunty pod stawami 161 0,2 Grunty pod rowami 214 0,3 Użytki rolne ogółem 55 407 71,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Monitoring gleb

Na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska od 1995 roku w 5-letnich odst ępach czasowych realizowany jest program „Monitoringu chemizmu gleb ornych Polski”. Zadaniem programu jest ocena stopnia zanieczyszczenia oraz śledzenie zmian jako ściowych ziemi. Obowi ązek prowadzenia monitoringu wynika z zapisów krajowych aktów prawnych m.in. Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z pó źn. zm.). Na terenie powiatu szamotulskiego badano gleby w jednym punkcie pomiarowym – nr 107, w miejscowo ści

81 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lubocze śnica, w gminie Pniewy. Gleby w tym punkcie nale żą do kompleksu 6 ( żytni słaby), typ Ar – gleby rdzawe, o klasie bonitacyjnej V. W latach 1995, 2000, 2005, 2010, 2015 w punkcie 107 Lubocze śnica przeprowadzono monitoring procentowej zawarto ści uziarnienia gleby

Tabela 43. Wyniki bada ń uziarnienia w punkcie pomiarowym Lubocze śnica Rok Uziarnienie Jednostka 1995 2000 2005 2010 2015 1,0-0,1 mm udział w % 74 72 71 77 76 0,1-0,02 mm udział w % 17 19 18 15 16 < 0.02 mm udział w % 9 9 11 8 8 2,0-0,05 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 87 86 0,05-0,002 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 11 13 < 0.002 mm udział w % 2 1 2 2 1 Źródło: www.gios.gov.pl, Monitoring chemizmu gleb ornych Polski

Odczyn kwa śny gleby w monitorowanym punkcie utrzymywał si ę w badanych latach. Jako przedział optymalny dla procesów biologicznych, związanych z metabolizmem wi ększo ści gatunków ro ślin i mikroorganizmów glebowych przyjmuje si ę warto ści pH od 5,5 do 7,2. W warunkach zbyt niskiego odczynu zmniejsza si ę pobranie składników nawozowych przez ro śliny, które w wyniku wymywania przedostaj ą si ę do wód gruntowych (azot) lub uwsteczniaj ą (fosfor).

Tabela 44. Odczyn gleb ornych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica Rok Odczyn i w ęglany Jednostka 1995 2000 2005 2010 2015 Warto ść pH pH 7,0 7,3 6,9 7,2 6,7 w zawiesinie H 2O Warto ść pH 6,2 pH 5,8 6,0 5,9 6,4 w zawiesinie KCl

Węglany (CaCO 3) % n.o. n.o. n.o. 0,04 n.o.

Źródło: www.gios.gov.pl, Monitoring chemizmu gleb ornych Polski

Zawarto ść próchnicy na badanym terenie oscyluje w granicach 1%. W roku 2015 wyniosła 0,86%. Zawarto ść próchnicy w punkcie pomiarowym stanowi warto ść średni ą lub poni żej średniej (średnia = 0,99%).

Tabela 45. Zawarto ść substancji organicznej w glebach ornych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica Substancja Rok Jednostka organiczna gleby 1995 2000 2005 2010 2015 Próchnica % 1,07 0,99 0,92 1,12 0,86 Węgiel organiczny % 0,62 0,57 0,53 0,65 0,5 Azot ogólny % 0,05 0,063 0,049 0,058 0,07 Stosunek C/N - 12,4 9,0 10,8 11,2 7,2 Źródło: www.gios.gov.pl, Monitoring chemizmu gleb ornych Polski

Zawarto ść fosforu przyswajalnego w punkcie pomiarowym Lubocze śnica najwy ższ ą warto ść osi ąga w roku 2010 i wynosi ona 10,5. W roku 2015 zawarto ść fosforu przyswajalnego spada i osi ąga warto ść 8,6. Ilo ść potasu przyswajalnego waha si ę od 6,4 w roku 2000 do 11,0 w roku 2010. Jednak

82 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. w roku 2015 mo żna zanotowa ć do ść znaczny spadek do 8,6. Pozostałe pierwiastki opisuje tabela poni żej.

Tabela 46. Zawarto ść pierwiastków przyswajalnych dla ro ślin w glebach ornych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica Zawarto ść pierwiastków Rok Jednostka przyswajalnych dla ro ślin 1995 2000 2005 2010 2015 Fosfor przyswajalny mg P2O5* 100g-1 9,9 8,6 8,9 10,5 8,6

Potas przyswajalny mg K2O*100g-1 8,9 6,4 7,5 11,0 8,6

Magnez przyswajalny mg Mg*100g-1 4,3 4,7 4,7 5,3 3,92

Siarka przyswajalna mg S-SO4*100g-1 1,12 1,25 0,83 1,16 0,44 Źródło: www.gios.gov.pl, Monitoring chemizmu gleb ornych Polski

Całkowita zawarto ść makroelementów w glebie spada dla nast ępuj ących pierwiastków: fosforu, wap ń, magnez, sodu, siarki, glinu. Obecno ść makroelementów w glebie nie jest rozpatrywana w kategoriach nadmiaru, wpływaj ą one natomiast zasadniczo na wła ściwo ści gleb a niektóre z nich równie ż na procesy przemian zanieczyszcze ń.

Tabela 47. Zawarto ść makroelementów w punkcie pomiarowym Lubocze śnica Całkowita zawarto ść Rok Jednostka makroelementów 1995 2000 2005 2010 2015 Fosfor % 0,039 0,046 0,046 0,031 0,03 Wap ń % 0,11 0,14 0,14 0,11 0,11 Magnez % 0,07 0,08 0,07 0,07 0,06 Potas % 0,05 0,06 0,03 0,05 0,05 Sód % 0,005 0,006 0,005 0,004 0,004 Siarka % 0,021 0,02 0,017 0,011 0,009 Glin % 0,37 0,33 0,27 0,27 0,29 Żelazo % 0,42 0,45 0,44 0,46 0,44 Źródło: www.gios.gov.pl, Monitoring chemizmu gleb ornych Polski

Pierwiastki śladowe (tabela poni żej) nie przekraczaj ą norm okre ślonych w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 wrze śnia 2002 r. (Dz. U. Nr 165, poz. 1359) w sprawie standardów jako ści gleby oraz standardów jako ści ziemi, który wprowadza liczby graniczne zawarto ści metali, oraz wytycznych IUNG (1993), opartych na całkowitych zawarto ściach metali i wła ściwo ściach gleby (odczyn, zawarto ść cz ęś ci spławialnych, zawarto ść próchnicy).

Tabela 48. Zawarto ść pierwiastków śladowych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica Całkowita zawarto ść Rok pierwiastków Jednostka śladowych 1995 2000 2005 2010 2015 206 Mangan mg*kg-1 257 236 203 191 0,17 Kadm mg*kg-1 0,19 0,23 0,23 0,17 3,6 Mied ź mg*kg-1 2,7 3,0 3,0 3,4 4,6 Chrom mg*kg-1 4,7 4,7 5,6 4,4

83 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Całkowita zawarto ść Rok pierwiastków Jednostka śladowych 1995 2000 2005 2010 2015 4,0 Nikiel mg*kg-1 2,7 3,6 3,7 4,1 11,2 Ołów mg*kg-1 13,9 14,8 11,6 12,6 39,3 Cynk mg*kg-1 31,2 38,3 32,9 48,8 1,83 Kobalt mg*kg-1 1,87 1,65 1,83 1,82 6,5 Wanad mg*kg-1 6,3 7,3 7,4 6,7 2,0 Lit mg*kg-1 2,9 2,8 2,5 1,9 0,21 Beryl mg*kg-1 0,13 0,17 0,17 0,15 19,7 Bar mg*kg-1 20,6 21,3 20,6 17,5 5,1 Stront mg*kg-1 6,4 5,7 5,1 3,8 5,9 Lantan mg*kg-1 6,9 6,7 5,9 6,8 0,01 Rtec mg*kg-1 n.o. n.o. n.o. n.o. 2,68 Arsen mg*kg-1 n.o. n.o. n.o. n.o.

Źródło: www.gios.gov.pl, Monitoring chemizmu gleb ornych Polski

5.8.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gleb

Ochrona gleb u żytkowanych rolniczo była jednym z celów operacyjnych Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego. W latach poprzednich realizowano zadania dotycz ące ochrony przed erozj ą wietrzn ą, edukacji ekologicznej rolników, rekultywacji gleb zdegradowanych.

5.8.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie gleb.

Tabela 49. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gleby MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Nielegalne składowanie odpadów • Monitoring chemizmu gleb, w miejscach do tego celu • Gleby umo żliwiaj ące produkcj ę nieprzeznaczonych, rolnicz ą • Gleby średniej i słabej jako ści,

SZANSE ZAGRO ŻENIA

• • Prowadzenie gospodarstw rolnych Przenikanie zanieczyszcze ń zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki pochodz ących z rolnictwa i przemysłu, Rolniczej, • Nieprzerwany napływ zanieczyszczeń

84 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

do gleb z terenów rolniczych, • Uświadamianie rolników w zakresie nawo żenia i ochrony ro ślin, • Nielegalne odprowadzanie zanieczyszcze ń do gleb, • Promocja rolnictwa ekologicznego, • Degradacja gleb i utrata ich walorów • Mo żliwo ść zalesienia gruntów produkcyjnych, nieprzydatnych do produkcji rolniczej. • Likwidacja dzikich wysypisk odpadów, które przyczyniaj ą si ę do degradacji gleb Źródło: opracowanie własne

Du żym problemem w zakresie gleb na terenie powiatu szamotulskiego jest zanieczyszczenie pochodz ące z działalno ści rolniczej oraz wyst ępowanie gleb o słabej klasie bonitacyjnej. Mimo tego w powiecie dominuje produkcja rolnicza. Aby stale ją rozwija ć i przy tym nie pogarsza ć stanu środowiska przyrodniczego nale ży prowadzi ć gospodarstwa rolne zgodnie z dobrymi praktykami rolniczymi i uświadamia ć rolników w zakresie stosowania nawozów oraz ochrony ro ślin. Wa żnym aspektem jest równie ż promocja rolnictwa ekologicznego. 5.9 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

5.9.1 Analiza stanu wyj ściowego

Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2016-2022 wraz z planem inwestycyjnym (WPGO 2022) stanowi aktualizacj ę Planu gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017 (WPGO 2012), przyj ętego uchwał ą Nr XXV/440/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 27 sierpnia 2012 roku w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017 i jest to to strategiczny dokument dla regionalnej gospodarki odpadami. W zwi ązku z wej ściem w życie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach zarz ąd województwa ma obowi ązek opracowywania planu gospodarki odpadami, który nale ży aktualizowa ć w świetle prawa nie rzadziej, ni ż co 6 lat. Region gospodarki odpadami komunalnymi mo że obejmowa ć s ąsiaduj ące ze sob ą gminy z ró żnych województw, jeżeli tak owe przewiduj ą wojewódzkie plany gospodarki odpadami. Zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami zakazuje si ę zbierania oraz przetwarzania poza regionem gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone (zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych, pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania). Z godnie z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2016- 2022, województwo wielkopolskie zostało podzielone na 10 regionów gospodarki odpadami komunalnymi. Powiat Szamotulski oraz jego gminy znajduj ą si ę w dwóch regionach III i IV (rycina poni żej). W skład Regionu III wchodzi 7 gminy z powiatu szamotulskiego Ostroróg, Pniewy, Szamotuły, Wronki, Duszniki, Obrzycko gmina wiejska i miejska. Jedynie gmina Ka źmierz została przydzielona do Regionu IV.

85 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Podstawow ą charakterystyk ę regionów przedstawia tabela poni żej

Tabela 50. Charakterystyka regionów

Region III

Liczba ludno ści w 2014 roku 185 970

Zmieszane odpady komunalne (20 03 01)

Masa odebranych odpadów w 2014 roku [Mg] 34 758

Masa odpadów poddanych składowaniu w 2014 roku [Mg] 44 467

Region IV

Liczba ludno ści w 2014 roku 380 251

Zmieszane odpady komunalne (20 03 01)

Masa odebranych odpadów w 2014 roku [Mg] 126 578

Masa odpadów poddanych składowaniu w 2014 roku [Mg] 106 391 Źródło: Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2016-2022

Rycina 26. Podział województwa wielkopolskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi Źródło: Plan gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2016-2022

Ka żda z gmin powiatu szamotulskiego we własnym zakresie rozwi ązała zagadnienie gospodarki odpadami, zgodnie z zapisami ustawy o odpadach i planu gospodarki odpadami dla województwa. Ustawa o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1289 z pó źn. zm.) nało żyła nowe obowi ązki zarówno na mieszka ńców, osoby prawne, jednostki organizacyjne,

86 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

jak i samorz ądy. Dotychczasowy system odbioru odpadów oparty o umowy indywidualne zawierane z przedsi ębiorstwami, zast ąpiony został ogólnym systemem odbioru odpadów, zorganizowany przez urz ąd gminy. Gminy wyłoniły w ramach przetargu jednego przedsi ębiorc ę, odbieraj ącego odpady od ka żdego wła ściciela nieruchomo ści. System ten został zorganizowany w zamian za opłat ę, któr ą mieszka ńcy s ą zobligowani wnosi ć do urz ędu gminy. System naliczania opłat i stawk ę jednostkow ą, ka żda z gmin ustaliła indywidualnie, na podstawie analizy lokalnych warunków gospodarki z odpadami. Wysoko ść opłat zale ży równie ż od tego czy dana osoba zdeklarowała ch ęć segregacji odpadów czy oddawanie odpadów zmieszanych. W ramach zorganizowanego systemu odpady odbierane b ędą bezpo średnio od mieszka ńców, wg harmonogramu odbioru odpadów. Gminy ponadto są zobowi ązane do zorganizowania zbiórki odpadów wielkogabarytowych oraz zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE). Dodatkowo na terenie gmin zostały utworzone punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK). Gminy równie ż zobowi ązane są do osi ągni ęcie wskazanych poziomów odzysku i ograniczenia składowania okre ślonych frakcji odpadów. Według danych z GUS na terenie powiatu szamotulskiego zebrano w 2016 roku 20 808,78 ton zmieszanych odpadów komunalnych, co daje średnio 230,6 kg odpadów na 1 mieszka ńca Szczegółowe ilo ści zebranych z terenu powiatu odpadów komunalnych przedstawiono w tabeli poni żej.

Tabela 51. Masa zmieszanych odpadów komunalnych wytworzonych w ci ągu poszczególnych lat na terenie powiatu szamotulskiego odpady z gospodarstw ogółem na 1 z gospodarstw Ogółem [Mg] domowych Jednostka mieszka ńca [kg] domowych [Mg] administracyjna przypadaj ące na 1 mieszka ńca [kg] 2015 2016 2015 2016 2015 2016 2015 2016 Szamotuły 8 489,23 7 976,22 286,3 267,8 5 638,70 5 322,50 190,2 178,7 Gm. M Obrzycko 845,38 911,76 188,2 202,7 623,97 674,45 138,9 149,9

Gm. W Obrzycko 638,02 683,31 266,5 287,7 466,19 498,48 194,7 209,9

Wronki 5 036,03 5 067,74 263,5 266,2 3 642,60 3 604,41 190,6 189,3

Pniewy 1 946,20 2 067,32 155,1 164,6 1 582,55 1 747,19 126,1 139,1

Ostroróg 1 002,70 1 016,72 199,4 203,7 824,60 866,60 164,0 173,6

Duszniki 1 217,34 1 194,59 139,7 136,2 1 031,34 991,34 118,4 113,1

Ka źmierz 1 658,90 1 891,12 204,0 229,6 1 479,60 1 699,52 182,0 206,3

Powiat 20 833,80 20 808,78 266,5 230,6 15 289,55 15 404,49 169,7 170,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Według danych gminy oraz Głównego Urz ędu Statystycznego na dzień 1 stycznia 2017 r. w powiecie szamotulskim istniały cztery dzikie wysypiska odpadów, o powierzchni 200 m2 na terenie gminy Duszniki. W latach 2015-2016 zlikwidowano 75 dzikich wysypisk w całym powiecie, z których

87 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. zebrano 127,3 ton odpadów komunalnych. Najwi ęcej ich zlikwidowano w gminie Wronki (2015- 28 szt., 2016- 18 szt.). Na terenie powiatu jest zlokalizowane jedno czynne składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne przyjmuj ące odpady komunalne w gminie Szamotuły w miejscowo ści Piotrkówko. Składowisko to nie posiada statutu instalacji zast ępczej oraz nie mo żna na min deponowa ć nieprzetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych i innych bioodpadów do unieszkodliwienia. Ponadto na terenie gminy Pniewy działa kompostownia pryzmowa nale żą ca do firmy Przedsi ębiorstwo Handlowo-Usługowe Adam Mulik z Kobyłki (woj.mazowieckie). Jednym z głównych celów gospodarki odpadami jest zrealizowanie obowi ązków wynikaj ących z dyrektyw unijnych, czyli osi ągni ęcie we wskazanym terminie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska oraz zwi ększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie. Zgodnie z art. 3b ust. 1 ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz. U. 2017 r., poz. 1289 z pó źn. zm.), gminy s ą obowi ązane osi ągn ąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:

• poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia nast ępuj ących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysoko ści co najmniej 50% wagowo;

• poziom recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami innych ni ż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysoko ści co najmniej 70% wagowo. Zgodnie z art. 3c ust. 1 ww. ustawy, gminy s ą obowi ązane ograniczy ć mas ę odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania: do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie wi ęcej ni ż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania, w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. . Zgodnie z wcze śniej obowi ązuj ącym Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz.U. 2012 poz. 676) wyznaczone poziomy (tabele poni żej) zostały osi ągni ęte przez gminy.

Tabela 52. Zestawienie dopuszczalnych poziomów masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania Rok 2012 2013 2014 2015 2016

Dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych

ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do 75 50 50 50 45 składowania w stosunku do masy tych odpadów

wytworzonych w 1995 r. [%]

Wyznaczony poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia frakcji odpadów komunalnych: 10 12 14 16 18 papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła [%]

Źródło: Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. (Dz.U. 2012 poz. 676)

88 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Selektywna zbiórka odpadów w powiecie szamotulskim, w poszczególnych gminach jest zaawansowana w ró żnym stopniu, ale wszystkie gminy ju ż j ą wprowadziły. We wszystkich gminach zostały wprowadzone i funkcjonuj ą punkty selektywnej zbiorki odpadów komunalnych (PSZOK-i). Na terenie wszystkich gmin ustawione s ą równie ż pojemniki do segregowania odpadów oraz rozdawane s ą w gospodarstwach indywidualnych worki do segregowania odpadów. Selektywne zbiórki w gminach mimo osi ąganych poziomów wci ąż jest niewystarczaj ąca. Z planu gospodarowania odpadania dla powiatu szamotulskiego oraz danych przedstawicielami gmin i firm wynika, że ilo ści odpadów z roku na rok s ą wy ższe. Dlatego tak istotne jest wprowadzanie spójnych i kompleksowych akcji informacyjnych dla wszystkich mieszka ńców. Gminy podejmuj ą działania edukacyjne prowadz ące do selekcji i ograniczenia ilo ści wytarzanych odpadów, czemu towarzyszy m.in. wzrost ilo ści pojemników do selektywnej zbiórki i zaanga żowanie społeczno ści lokalnej.

Odpady medyczne

Odpady medyczne (przeterminowane leki) z terenu gmin powiatu szamotulskiego gromadzone są w specjalnie przeznaczonych pojemnikach w o środkach zdrowia oraz w aptekach. Brak dokładnych w gminach co do ilo ści oddawanych i zebranych odpadów.

W przypadku odpadów medycznych są odbierane z aptek na zasadzie umów indywidualnych, natomiast mieszka ńcy gminy, obj ęci systemem gospodarowania odpadami, mog ą je równie ż oddawa ć do PSZOK.

Odpady z działalno ści gospodarczej

Na terenie powiatu szamotulskiego zlokalizowane s ą zakłady, których działalno ść generuje powstawanie odpadów. Obecnie najwi ększymi wytwórcami odpadów, niebezpiecznych, jak i innych ni ż niebezpieczne, na terenie powiatu szamotulskiego są poni ższe podmioty: • Gmina Duszniki:Firma Sano – Nowoczesne Żywienie Zwierz ąt Sp. z o.o.; • Gmina Ka źmierz o Zakład produkcji serów Hochland Polska Sp. z o.o. w Ka źmierzu, o Średzka Spółdzielnia Mleczarska „JANA” – Z-d Produkcyjny w Ka źmierzu, o Kalinowski Sp. z o.o. zaopatrzenie rolnictwa i skup płodów rolnych, • Gmina Ostroróg o VICTORIA Sp. z o.o., Zakład produkcji mebli w Ostrorogu, o POST ĘP Zakład Produkcyjny nr 2, • Gmina Wronki o Amica Wronki S.A, o Andrepol, o DYNAXO Sp. z o.o., o ELMAX Group Sp. z o. o. Sp. k, o GELG Sp. z o.o., o Profi Enamel Sp. z o.o.,

89 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

o Szczotpol S.C, o Przedsi ębiorstwo Przemysłu Metalowego POMET – 2, o SPOMASZ WRONKI Grupa Ferrum Sp. z o.o., o Samsung Electronics Poland Manufacturong Sp. z o.o., o PSS Społem.

Odpady zawieraj ące azbest

W zwi ązku z wej ściem Polski do Unii Europejskiej i tym samym potrzeb ą dostosowania prawa polskiego do wymaga ń przepisów unijnych, oraz ze wzgl ędu na zmiany społeczno – gospodarcze, jakie zaszły od przyj ęcia Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski do 2009 roku, Ministerstwo Gospodarki opracowało wieloletni program pod nazw ą „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” (POKzA), przyj ęty uchwał ą Rady Ministrów nr 122/2009 z dnia 14 lipca 2009 r. zmienion ą uchwał ą nr 39/2010 z dnia 15 marca 2010 r. Podstawowym celem Programu jest oczyszczenie terytoriom kraju z azbestu i usuni ęcie stosowanych od wielu lat materiałów zawieraj ących azbest do 2032 r. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 przewiduje realizacj ę nast ępuj ących celów:

• usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest,

• minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych kontaktem z włóknami azbestu,

• likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.

W powiecie szamotulskim pozostało do unieszkodliwienia 20448508 kg azbestu. Poni ższa tabela przedstawia dane ilo ściowe dotycz ące wyrobów zawieraj ących azbest oraz porównanie na tle województwa i kraju.

Tabela 53. Zinwentaryzowane i unieszkodliwione wyroby zawieraj ące azbest Pozostałe do unieszkodliwienia Zinwentaryzowane [tys. Mg] Unieszkodliwione [Mg] Jednostka [Mg] terytorialna os. os. os. os. os. os. Razem razem razem fizyczne prawne fizyczne prawne fizyczne prawne

Polska 6195672 5578102 617570 807986 702322 105664 5387686 4875780 511906

woj. 602100 496627 105473 68162 57115 11047 533938 439512 94426 wielkopolskie

powiat 21093 16877 4216 645 479 165 20449 16398 4051 szamotulski

Źródło: https://www.bazaazbestowa.gov.pl (stan na luty 2017 r.)

5.9.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie gospodarki odpadami

Gospodarka odpadami była jednym z celów strategicznych Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego. W tym zakresie realizowano zadania takie jak: obj ęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszka ńców, z uwzgl ędnieniem zbiórki

90 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. selektywnej , zorganizowanie systemu sortowania i odzysku odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji, wdro żenie nowych technologii w zakresie odzysku, recyklingu i zmniejszenia ilo ści odpadów, zwi ększenie udziału odzysku odpadów, w szczególno ści recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak równie ż odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska.

5.9.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie gospodarki odpadami.

Tabela 54. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka odpadami MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych – PSZOK na terenie powiatu, • Cykliczna, bezpłatna obwo źna zbiórka • Za śmiecanie obszarów chronionych odpadów wielkogabarytowych, i cennych przyrodniczo, • System selektywnej zbiórki odpadów, • Na terenie powiatu funkcjonuje • Punkty selektywnej zbiórki odpadów we jedno składowisko odpadów wszystkich gmin, komunalnych, • We wszystkich gminach osi ągni ęte poziomy recyklingu oraz odpadów biodegradowalnych przeznaczonych do składowania, • Likwidacja dzikich wysypisk, SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Zwi ększenie ponownego wykorzystania • Powstawanie nowych, dzikich i recyklingu odpadów komunalnych, wysypisk, • Edukacja ekologiczna w zakresie • Nielegalne pozbywanie si ę selektywnej zbiórki odpadów, odpadów cz ęsto poprzez ich spalanie lub wyrzucanie do cieków • Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest, i zbiorników wodnych,

Źródło: opracowanie własne

Zagro żeniem z zakresu gospodarki odpadami mo że by ć powstawanie dzikich wysypisk odpadów oraz nielegalne pozbywanie si ę odpadów poprzez np. spalanie w piecach lub wyrzucanie ich do cieków wodnych.

Problemem w dalszym ci ągu jest niedostateczny poziom świadomo ści mieszka ńców o konieczno ści prowadzenia segregacji odpadów „u źródła” oraz nielegalne pozbywanie si ę odpadów.

91 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.10 Zasoby przyrodnicze

5.10.1 Analiza stanu wyj ściowego

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2016 poz. 2134 z pó źn. zm.) elementami środowiska obj ętymi ochron ą na podstawie w/w ustawy s ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: • parki narodowe; • rezerwaty przyrody; • parki krajobrazowe; • obszary chronionego krajobrazu; • obszary Natura 2000; • pomniki przyrody; • stanowiska dokumentacyjne; • użytki ekologiczne; • zespoły przyrodniczo – krajobrazowe; • ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów. Powierzchnia obszarów prawnie chronionych na terenie powiatu szamotulskiego wynosi 24 456,74 ha, co stanowi około 21,9 % całkowitej powierzchni powiatu.

Rycina 27. Formy ochrony przyrody na terenie powiatu szamotulskiego Źródło: Opracowanie własne

92 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Parki narodowe Na terenie powiatu szamotulskiego nie powołano parku narodowego.

Rezerwaty przyrody:

‹ Rezerwat le śny „Byty ńskie Brz ęki”

Poło żony na terenie gminy Ka źmierz, w zasi ęgu wsi Byty ń, na gruntach Skarbu Pa ństwa, a administrowany przez Nadle śnictwo Pniewy, Le śnictwo Byty ń. Jest to rezerwat cz ęś ciowy utworzony zarz ądzeniem nr 221 Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 2 lipca 1959 roku, powołany w celu zachowania, ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych, fragmentu lasu mieszanego ze stanowiskiem jarz ąbu brekinii ( Sorbus torminalis ) stanowi ącego jedno z najliczniejszych skupisk w Wielkopolsce. Powierzchnia rezerwatu wynosi 15,15 ha. W rezerwacie stwierdzono 38 drzew tego gatunku w wieku od 50 do 130 lat. W celu zabezpieczenia obszaru przed ujemnym wpływem warunków zewn ętrznych utworzono otulin ę o powierzchni 10,03 ha.

‹ Rezerwat le śny „Brz ęki przy Starej Gajówce”

Rezerwat poło żony jest na terenie gminy Ka źmierz , w zasi ęgu wsi Byty ń, na gruntach Skarbu Pa ństwa, administrowany przez Nadle śnictwo Pniewy, Le śnictwo Byty ń. Zespół florystyczny d ębowo- grabowy z du żym udziałem jarz ąbu brekinii. Jego powierzchnia zajmuje 6,71 ha. Obowi ązuje ochrona cz ęś ciowa – powołany zarz ądzaniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 02.07.1959r. W rezerwacie wyst ępuje 13 gatunków drzew oraz 9 gatunków krzewów tj.:

o Sosna pospolita (13,4 % powierzchni)

o Modrzew europejski (7,8 %)

o Dąb szypułkowy (52,2 %)

o Dąb bezszypułkowy (26,5 %)

o Grab zwyczajny

o Brzoza gruczołkowata

o Jarz ąb brekini 37 sztuk

o Inne tj. : topola, osika, d ąb czerwony, klon zwyczajny, jabło ń, grusze pospolit ą, wi ąz polny, jesion wyniosły, grab

Rezerwat udost ępniony jest dla zwiedzaj ących w cz ęś ci północnej, co powoduje szkody w postaci wydeptywania przez odwiedzaj ących i poruszaj ących si ę poza wyznaczonymi szlakami. Najliczniejsze skupisko zajmuje jarz ąb brekinii, który wyst ępuje w Polsce w 9 rezerwatach. Jest to gatunek południowo i zachodnio europejski. Mo żna go spotka ć w Afryce i na Kaukazie. W Polsce osi ąga swoj ą wschodni ą granic ą zasi ęgu, która przebiega przez Gda ńsk, Toru ń, Konin, Wrocław, Opole, Katowice, Kraków do Nowego S ącza.

93 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

‹ Rezerwat le śny „Huby Grzebie ńskie”

Poło żony na terenie gminy Ka źmierz w zasi ęgu wsi Młodasko na gruntach Skarbu Pa ństwa, administrowany przez Nadle śnictwo Pniewy. Jego powierzchnia zajmuje 14,73 ha. Obowi ązuje ochrona cz ęś ciowa – powołany zarz ądzaniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 2 lipca 1959 r. Otulin ę rezerwatu stanowi pas o szeroko ści od 80-150 m. Jest najmniejszym rezerwatem, na którym wyst ępuje 12 gatunków drzew oraz 5 gatunków krzewów. Do drzew zalicza si ę: d ąb szypułkowy, grab zwyczajny, sosna pospolita. Gatunkami chronionymi w rezerwacie s ą: obuwnik pospolity, lilia złotogłów i listera jajowata.

‹ Rezerwat przyrody „Duszniczki”

Poło żony na terenie gminy Duszniki. Rezerwat utworzono w 1958 roku w celu zachowania, ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu z udziałem modrzewia polskiego. Obejmuje obszar 0,77 ha lasu d ębowo-grabowego ze stanowiskami modrzewia polskiego na ni żu. Ochron ą głównie obejmuje grup ę 16 drzew w wieku 140 lat. Drzewa osi ągaj ą ponad 80 cm pier śnicy i 36 m wysoko ści. Rezerwat obj ęty ochron ą cz ęś ciow ą.

‹ Rezerwat „Las Gr ądowy nad Mogilnic ą”

Rezerwat le śny utworzony został w 1959 r. zarz ądzeniem nr 221 Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego. Zajmuje obszar 7,35 ha. Administrowany jest przez Nadle śnictwo Pniewy. Otulin ę rezerwatu stanowi powierzchnia 14,57 ha. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze wzgl ędów biocenotycznych, naukowych i dydaktycznych lasów li ściastych o charakterze naturalnym ze stanowiskiem lilii złotogłów.

‹ Rezerwat przyrody „Jakubowo”

Poło żony na terenie gminy Pniewy. Zajmuje powierzchni ę 4,02 ha. Utworzony w 1959 roku w celu ochrony lasu dębowo-grabowego. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie wielogatunkowego lasu li ściastego w stanie zbli żonym do naturalnego ze stanowiskiem jarz ębu brekinii Sorbus torminalis.

‹ Rezerwat przyrody „ Świetlista D ąbrowa”

Poło żony na terenie gminy Obrzycko. Zajmuj ę powierzchni ę 79,86 ha. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie fitocenoz świetlistej d ąbrowy o unikalnym w Wielkopolsce charakterze oraz innych zbiorowisk le śnych i niele śnych z dynamicznych kr ęgów lasów li ściastych obecnych w rezerwacie. Drzewostan lasu tworzony jest w du żej mierze przez d ąb szypułkowy, ale istniej ą tu płaty starodrzewu sosnowego i zaro śla leszczynowe. Ro śliny wyst ępuj ące na terenie rezerwatu to: konwalijka dwulistna, podkolan biały, konwalia majowa, siódmaczek le śny i lilia złotogłów.

Obszar chronionego krajobrazu

‹ „Puszcza Notecka”

Obszar został utworzony uchwała Nr IX/56/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Pile z dnia 31 maja 1989 r. zm. Rozporz ądzeniem Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z dnia 15 maja 1998 r..

94 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Obszar o powierzchni 58 170 ha, zlokalizowany jest na terenie gmin: Wronki (powiat szamotulski), Drawsko, Wiele ń, Lubasz, Połajewo (powiat czarnkowsko – trzcianecki) i Ryczywół (powiat obornicki). Obszar ten wyró żnia si ę krajobrazem le śnym, sztucznie wprowadzonym na polach wydmowych. Lasy na tym terenie zajmuj ą 82,2% powierzchni. Puszcza zaliczana jest do regionów intensywnego rozwoju gospodarki le śnej. Elementy przyrodniczo-krajobrazowe tego obszaru stanowi ą: kompleks wydm śródl ądowych , rynnowa dolina rzeki Miały z licznymi jeziorami, bory sosnowe, fauna z rzadkimi gatunkami zwierz ąt, m.in. wilk, bóbr, żuraw i rybołów.

Parki krajobrazowe

‹ „Sierakowski Park Krajobrazowy”

Park został utworzony rozporz ądzeniem Nr 6/91 Wojewody Pozna ńskiego z dnia 12 sierpnia 1991 r.. Powy ższy akt został zmieniony rozporządzeniem Nr 1/1993 r. Wojewody Pozna ńskiego z dnia 15 lutego 1993 r. oraz rozporz ądzeniem Nr 5/97 Wojewody Pozna ńskiego z dnia 16 wrze śnia 1997. Park poło żony jest na obszarze Kotliny Gorzowskiej i Pojezierza Pozna ńskiego. Park obejmuje tereny o wysokich warto ściach krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych. Ponad 33% powierzchni Parku pokrywaj ą lasy. W północnej cz ęś ci parku płynie rzeka Warta dziel ąca jego północn ą cz ęść . Północn ą cz ęść stanowi ą piaszczyste tereny wydmowe Puszczy Noteckiej, porośni ęte borami sosnowymi z jałowcem w podszycie i wrzosowiskami na polanach śródle śnych. W południowej cz ęś ci Parku wyst ępuj ą buczyny lub lasy mieszane. Park Krajobrazowy zajmuj ą liczne jeziora, których 25 ma powierzchni ę powy żej 1 ha. Najwi ększym jest Jezioro Chrzypskie (304 ha), najgł ębszym jest Jez. Na terenie Parku na uwag ę zasługuj ą lasy bukowe koło Jez. Lutomskiego, jak równie ż okazałe, s ędziwe drzewa, stanowi ące pomniki przyrody (d ęby i cisy). Najcenniejsze fragmenty Parku chronione s ą w 4 rezerwatach Przyrody. W zasi ęg Sierakowskiego Parku Krajobrazowego wchodzi gmina Pniewy, na której terenie granice z Parkiem wyznacza linia kolejowa biegn ąca przez Nojewo i Kikowo. Na terenie gminy Pniewy bardzo dobrze zachowane s ą gr ądy Galio silvatici-Carpinetum ze starodrzewem d ębowym i grabowym w dolnej warstwie drzewostanu. W kompleksach gr ądów rozwijaj ą si ę zbiorowiska okrajkowe przytulii niecierpka pospolitego Galio- Impatienteum moli-tangree, a tak że zaro śla taminy i głogów Pruno-Crataegetum. W kompleksach le śnych wyst ępuj ą olsy porzeczkowe Ribo nigri-Alnetum i ł ęgi: olszowe Cricaeo-Alnetum oraz jesionowo-wi ązowe Ficario- Ulmetum wyst ępuj ące w dolinie strumienia Bukownica.

Zespół przyrodniczo – krajobrazowy

‹ „Jezioro Byty ńskie”

Poło żony na terenie gminy Ka źmierz na Jeziorze Byty ńskim, którego powierzchnia wynosi 348,58 ha. Jezioro Byty ńskie jest najwi ększym zbiornikiem wodnym rejonu szamotulskiego i ósmym co do wielko ści w województwie wielkopolskim. Powołany został w celu ochrony krajobrazu naturalnego oraz zachowania walorów widokowych, estetycznych, krajobrazowych, przyrodniczych i archeologiczno – kulturowych przez Rad ę Gminy Ka źmierz 19 wrze śnia 2016 r. Obiekt obejmuje wszystkie działki stanowi ące akwen jeziora wraz z pasmem trzcinowisk i ro ślinno ści szuwarowej wzdłu ż linii brzegowej, a tak że z 6 wyspami. Okresowo pojawia si ę siódma wyspa w postaci

95 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. trzcinowisk pomi ędzy wyspami Pierska i Gród. Ochronie podlegaj ą miejsca l ęgowe ptaków wodnych i błotnych oraz zbiorowiska ro ślinne z licznymi rzadkimi gatunkami ro ślin. Rezerwat stanowi miejsca lęgowe łab ędzia niemego, g ęsi g ęgawy, łab ędzia czarnodziobego, b ąka, mewy pospolitej, remiza, świstunia, żurawi, siewki złotej, kulika, w ąsatki, sowy błotnej, głowienki, lodówki. W okresach przelotów zatrzymuj ą si ę tutaj sporadycznie gatunki tj.: bocian czarny, kania ruda, orzeł bielik, perkozy:rdzawo szyi, dwuczuby, zausznik, nietoperze, g ęsi zbo żowa i biało czelna, cyranka, cyraneczka, krzy żówkim hełmiatki, gągoł, rybitwa, błotniak stawowy, bataliony.

Pomniki przyrody na terenie poszczególnych gmin

‹ Gmina Ka źmierz

Tabela 55. Pomniki przyrody w Gminie Ka źmierz

OBWÓD MIEJSCOWO ŚĆ ŚĆ LP. NR GATUNEK PIER ŚNICY WYSOKO DRZEWA [m] [cm] 1. 451 Dąb szypułkowy 470 15 Sierpówko 2. 452 Lipa drobnolistna 370 15 Byty ń Lipa drobnolistna 290 13 Byty ń 3. 453 Dąb szypułkowy 515 16 Nowa Wie ś

4. 410 Kasztanowiec zwyczajny 352 13 Byty ń

5. 409 Kasztanowiec zwyczajny 440 18 Byty ń

6. 192 Lipa drobnolistna 450 25 Stramnica 7. 193 Lipa drobnolistna 400 22 Stramnica

8. 194 Dąb szypułkowy 409 24 Stramnica 9. 195 Dąb szypułkowy 420 24 Stramnica 10. 196 Dąb szypułkowy 330 24 Stramnica 11. 197 Dąb szypułkowy 370 24 Stramnica 198 Dąb szypułkowy 420 18 Stramnica

12. 474 Dąb szypułkowy 370 21 Byty ń 13. 475 Dąb szypułkowy 360 22 Byty ń 14. 476 Dąb szypułkowy 340 22 Byty ń

15. 477 Dąb szypułkowy 330 22 Byty ń 16. 478 Dąb szypułkowy 330 22 Byty ń

17. 479 Dąb szypułkowy 290 22 Byty ń 18. 480 Dąb szypułkowy 220 21 Byty ń

19. 283 Jarz ąb brekinia 148  Byty ń

20. Jarz ąb brekinia 145  Byty ń 21. Jarz ąb brekinia 44  Byty ń

22. 274 Jarz ąb brekinia 48 7 Byty ń

96 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

23. 275 Jarz ąb brekinia 113 15 Byty ń 24. 276 Jarz ąb brekinia 60 7 Byty ń 25. Jarz ąb brekinia 94 12 Byty ń 26. Jarz ąb brekinia 104 14 Byty ń 27. Jarz ąb brekinia 66 9 Byty ń 28. Jarz ąb brekinia 129 14 Byty ń 29. 277 Jarz ąb brekinia 116-138 10-14 Byty ń /7 drzew/

30. Dere ń świdwa 57, 58 6 Ka źmierz

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych gminnych

‹ Gmina Ostroróg

Tabela 56. Pomniki przyrody w Gminie Ostroróg

Lp Gatunek drzewa Nr pomnika Miejscowo ść

1. Platan Klonolistny 16/517 Szczepankowo

2. Lipa drobnolistna 17/518 Szczepankowo

3. Lipa drobnolistna 18/519 Szczepankowo

Sosna zwyczajna Szczepankowo 4. 20/521 Sosna zwyczajna Szczepankowo

5. Modrzew polski 395 Wielonek

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych gminnych

‹ Gmina Szamotuły

Tabela 57. Pomniki przyrody w Gminie Szamotuły

Dane aktu prawnego o utworzeniu, ustanowieniu lub wyznaczeniu

Lp. Rodzaj tworu Oznaczenie Data Tytuł Miejsce publikacji Dziennika publikacji Urz ędowego Uchwała nr Dz. Urz. Woj. Wierzba biała – VIII/50/07 Rady Dz. Urz. Woj. 1. Wielk. Z 2007 r. 26-03-2007 Salix alba Miasta i Gminy Wielkopolskiego Nr 57 poz. 1518 Szamotuły

Uchwała nr Dz. Urz. Woj. VIII/50/07 Rady Dz. Urz. Woj. 2. Krzew Wielk. Z 2007 r. 26-03-2007 Miasta i Gminy Wielkopolskiego Nr 57 poz. 1518 Szamotuły

Uchwała nr Dz. Urz. Woj. Topola biała – VIII/50/07 Rady Dz. Urz. Woj. 3. Wielk. Z 2007 r. 26-03-2007 Populus alba Miasta i Gminy Wielkopolskiego Nr 57 poz. 1518 Szamotuły Dąb szypułkowy – Uchwała nr Dz. Urz. Woj. Dz. Urz. Woj. 4. 26-03-2007 Quercus robur VIII/50/07 Rady Wielkopolskiego Wielk. Z 2007 r.

97 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Miasta i Gminy Nr 57 poz. 1518 Szamotuły Rozporz ądzenie Wojewody Pozna ńskiego Nr Dz. Urz. Woj. 7/94 z nia 12 Dz. Urz. Woj. Pozna ńskiego Nr 5. Grupa drzew 20- 01 - 1995 r. grudnia 1994 r. w Pozna ńskiego 1, poz. 1 z z dn. sprawie uznania 20.01.1995 r. za pomniki przyrody Zarz ądzenie Nr 61/87 Wojewody Sosna Dz. Urz. Woj. Pozna ńskiego z ameryka ńska Dz. Urz. Woj. Pozna ńskiego z 6. dnia 31 grudnia 15-03-1988 r. (Wejmutka) – Pozna ńskiego dnia 15.03.1988 1987 r. w sprawie Pinus strobus r. pomników przyrody Rozporz ądzenie Wojewody Pozna ńskiego Nr Lipa drobnolistna 7/94 z dnia 12 Dz. Urz. Woj. 7. Nr 1, poz. 1 20-01-1995 r. – Tilia cordata grudnia 1994 r. w Pozna ńskiego sprawie uznania za pomniki przyrody Robinia akacjowa Decyzja nr RLSop (Robinia biała, – 4101/984/75 Dz. Urz. 8. Grochorzew) – Wojewody Wojewódzkiej Nr 12 28-05-1975 r. Robinia Pozna ńskiego z Rady Narodowej pseudoacacia 6.02.1975 r. Dz. Urz. Orzeczenie Prez. Wojewódzkiej Cis pospolity – WRN w Poznaniu Dz. Urz. WRN w 9. Rady Narodowej 20-05-1958 r. Taxus baccata nr 505/110 z Poznaniu w Poznaniu nr 8, 20.05.1958 r. poz. 48 1958 r. Dz. Urz. Orzeczenie Prez. Wojewódzkiej Dąb szypułkowy – WRN w Poznaniu Dz. Urz. WRN w 10. Rady Narodowej 20-05-1958 r. Quercus robur nr 506/111 z Poznaniu w Poznaniu nr 8, 20.05.1958 r. poz. 48, 1958 r. Decyzja Prez. Dąb szypułkowy – WRN w Poznaniu 11. Nie ogłoszono Nie ogłoszono 30-11-1965 r. Quercus robur nr RL VI 5/745/65 z 30.11.1965 r. Decyzja nr RZLI ś 7146-49/80 Wojewody Pozna ńskiego z 19.11.1980 r. Rozporz ądzenie Wojewody Dz. Urz. Pozna ńskiego Nr Wojewódzkiej 7/94 z dnia 12 Dz. Urz. WRN w 12. Rady Narodowej 10-02-1981 r. Dąb szypułkowy – grudnia 1994 r. w Poznaniu nr 1 z 10.02.1981 Quercus robur sprawie uznania r. za pomniki przyrody 3 Rozporz ądzenie Wojewody Pozna ńskiego Nr 7/94 z dnia 12 grudnia 1994 r. Dane pozostałych aktów prawnych

98 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rozporz ądzenie Dz. Urz. Woj. Wojewody Dz. Urz. Woj. Pozna ńskiego Nr Pozna ńskiego Nr 20-01-1995 r. Pozna ńskiego 1, poz. 1 z dn. 7/94 z dnia 12 20.01.1995 r. grudnia 1994 r.

Decyzja nr RZLI ś Dz. Urz. 7146-46/80 Wojewódzkiej Sosna zwyczajna Wojewody Dz. Urz. WRN w Rady Narodowej 13. Pozna ńskiego z Poznaniu nr 1 z 10.02.1981 10-02-1981 r. 19.11.1980 r.

Zarz ądzenie Nr Dz. Urz. Woj. 61/87 Wojewody Grupa drzew Pozna ńskiego z 14. Pozna ńskiego z Dz. Urz. Woj. dnia 15 marca 15.03.1988 r. dnia 31 grudnia Pozna ńskiego 1988 r. Nr 2, poz. 1987 r. w sprawie 18 pomników przyrody Zarz ądzenie Nr Dąb 61/87 Wojewody Dz. Urz. Woj.

bezszypułkowy – Pozna ńskiego z Pozna ńskiego z 15. Dz. Urz. Woj. 15-03-1988 r. Quercus petraea dnia 31 grudnia 15 marca 1988 r. Pozna ńskiego 1987 r. w sprawie Nr 2, poz.18 pomników przyrody

Zarz ądzenie Nr 61/87 Wojewody Dz. Urz. Woj. Dąb szypułkowy – Pozna ńskiego z Pozna ńskiego z 16. Quercus robur Dz. Urz. Woj. 15-03-1988 r. dnia 31 grudnia 15 marca 1988 r. Pozna ńskiego 1987 r. w sprawie Nr 2, poz.18 pomników przyrody

Zarz ądzenie Nr 61/87 Wojewody Pozna ńskiego z Buk pospolity – Dz. Urz. Woj. 17. dnia 31 grudnia Nr 2, poz. 18 15-03-1988 r. Fugas silvatica Pozna ńskiego 1987 r. w sprawie pomników przyrody Zarz ądzenie Nr 61/87 Wojewody

Jesion wyniosły – Pozna ńskiego z 18. Dz. Urz. Woj. Fraxinus excelsior dnia 31 grudnia Nr 2, poz. 18 15-03-1988 r. Pozna ńskiego 1987 r. w sprawie pomników przyrody Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych gminnych

‹ Gmina Wronki

Tabela 58. Pomniki przyrody w Gminie Wronki

Lp. Nazwa rok Obwód [cm] Wysoko ść [m] Lokalizacja

Dąb szypułkowy 1. 1982 315 21 Wronki (Quercus robur L.)

Platan ( Platanus L.) 2. Tulipanowiec ameryka ński 1983 445 28 Po żarowo (Liriodendron tulipifera L.)

99 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Dąb szypułkowy 3. 1983 520 30 Pakawie (Quercus robur L.)

4. Głaz narzutowy 1983 - 1,2 Wróblewo

Dąb szypułkowy 5. 1984 450 32 Po żarowo (Quercus robur L.) (2 szt)

330-590 22-32 Platan (Platanus L.) (8szt)

Topola biała 6. 1985 290-655 24-28 Nowa Wie ś (Populus alba L.) (6 szt)

Wi ąz szypułkowy ( Ulmus laevis L.) 430 36

Sosna pospolita 7. 1985 97-240 23 Chojno (Pinus sylvestris L.) (52 szt)

Sosna zwyczajna 110-180 25-28 (Pinus sylvestris L.) 8. 1986 Tomaszewo Modrzew europejski 78-126 20 (Larix decidua Milli.)(5 szt)

Dąb szypułkowy 9. 1986 260-490 32 Le śnictwo Samita (Quercus robur L.) (12 szt)

Dąb szypułkowy 10. 1986 370 32 Le śnictwo Pustelnia (Quercus robur L.)

Buk zwyczajny 11. 1986 560 26 Le śnictwo Pustelnia (Fagus szlvatica L.)

Dąb szypułkowy 12. 1986 380 28 Smolnica (Quercus robur L.)

Sosna pospolita 13. 1986 270 30 Smolnica (Pinus sylvestris L.)

Lipa drobnolistna (Tilia mordata Mili.) 278 24 Buk zwyczajny 14. (Fagus szlvatica L.) 1986 355 27 Biezdrowo

Platan klonolistny 340 26 (Platanus hispanica Munchh.)

Lipa drobnolistna (5 szt) (Tilia cordata Mili.) 1986 380-470 25-30 15. Ćmachowo Jesion wyniosły 370 33 (Fraxinus Excelsior L.)

Stanowisko Długosza 16. 1988 - - Chojno Królewskiego

Lipa drobnolistna 17. 1992 235, 360 22, 24 Rzecin (Tilia cordata Mili.) (2 szt)

Platan klonolistny 440 30 (Platanus hispanica Munchh.)

18. Lipa drobnolistna (7 szt) 1992 Wróblewo 210-410 20 (Tilia cordata Mill.)

Sosna wejmujka ( Pinus strobus L,)

100 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

(2 szt) 190,210 32,35 Dąb szypułkowy (Quercus robur L.) 285 33

Lipa drobnolistna 355 18 (Tilia cordata Mill.) 19. 1992 Krasnobrzeg Dąb szypułkowy (Quercus robur L.) 560 24

Dąb szypułkowy 20. 1996 270-570 16-28 Chojno (Quercus robur L.) (5 szt)

Dąb szypułkowy 21. 1996 400 25 Chojno (Quercus robur L.)

Sosna zwyczajna 22. 2012 124-220 - Chojno (Fagus sylvatica L.) (20 szt)

Dąb szypułkowy 23. 2012 365 - Chojno (Quercus robur L.)

Dąb szypułkowy 24. 2012 300 - Chojno (Quercus robur L.)

Dąb szypułkowy 25. 2012 450 - Chojno (Quercus robur L.)

Dąb szypułkowy 26. 2012 350 - Chojno (Quercus robur L.)

Dąb szypułkowy 27. 2012 445 - Chojno (Quercus robur L.)

Lipa drobnolistna 28. 2012 440 - Chojno (Tilia cordata Mill.)

Sosna zwyczajna 29. 2012 305 - Chojno (Fagus sylvatica L.)

Brzoza brodawkowata 30. 2012 240 - Chojno (Betula pendula Roth)

Dąb szypułkowy 31. 2012 330 - Chojno (Quercus robur L.)

101 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Dąb szypułkowy 32. 2012 315 - Chojno (Quercus robur L.)

Dąb szypułkowy 33. 2012 375 - Chojno (Quercus robur L.)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych gminnych

‹ Gmina Pniewy

Tabela 59. Pomniki przyrody w Gminie Pniewy

Lp. Nazwa data ustanowienia Obwód [cm] Wysoko ść [m]

Dąb szypułkowy - 1. 2000-10-11 113.0 33.5 Quercus robur

Lipa drobnolistna - 2. 2000-10-11 155.0 29.5 Tilia cordata

Dąb szypułkowy - 3. 2000-10-11 133.0 33.5 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 4. 2000-10-11 134.0 32.0 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 5. 2000-10-11 116.0 29.0 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 6. 2000-10-11 115.0 29.0 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 7. 2000-10-11 116.0 30.0 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 8. 2000-10-11 102.0 29.5 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 9. 2000-10-11 96.0 33.5 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 10. 2000-10-11 102.0 38.0 Quercus robur

Wi ąz górski - Ulmus glabra (Ulmus 11. 1987-01-15 140.0 30.5 montana, Ulmus scabra)

Cis pospolity - 12. 1987-01-15 47.0 16.5 Taxus baccata

Świerk pospolity - 13. 1987-01-15 106.0 35.0 Picea abies

102 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lipa drobnolistna - 14. 1987-01-15 142.0 32.5 Tilia cordata

Lipa drobnolistna - 15. 1987-01-15 163.0 30.0 Tilia cordata

Lipa drobnolistna - 16. 1987-01-15 109.0 28.5 Tilia cordata

Źródlo: opracowanie własne wg danych z GDO Ś

‹ Gmina Duszniki

Tabela 60. Pomniki przyrody w Gminie Duszniki

Lp. Nazwa Data ustanowienia Obwód [cm] Wysoko ść [m]

Lipa drobnolistna - 1. 1975-02-06 140.0 21.5 Tilia cordata

Jarz ąb brekinia (Brz ęk) 2. 2001-11-22 52.0 23.0 - Sorbus torminalis

Lipa drobnolistna - 3. 2001-11-22 126.0 28.0 Tilia cordata

Dąb szypułkowy - 4. 2008-06-11 115.0 23.5 Quercus robur

Lipa szerokolistna - 5. 2008-06-11 115.0 23.5 Tilia platyphyllos

Buk pospolity (Buk 6. zwyczajny) - 2001-11-22 117.0 30.0 Fagus sylvatica

Źródlo: opracowanie własne wg danych z GDO Ś

‹ Gmina miejska Obrzycko

Tabela 61. Pomniki przyrody w Gminie Miejskiej Obrzycko

Lp. Nazwa Data ustanowienia Obwód [cm] Wysoko ść [m]

SOSNY NAD SARN Ą Sosna zwyczajna 1. (Sosna pospolita) - 1987-01-15 - - Pinus sylvestris (56 szt)

Klon jawor (Jawor) - 2. 1986-05-20 98.0 27.5 Acer pseudoplatanus

Lipa drobnolistna - 3. 1986-05-20 97.0 19.5 Tilia cordata

4. Lipa drobnolistna - 2008-04-14 150.0 23.5

103 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tilia cordata

Źródlo: opracowanie własne wg danych z GDO Ś

‹ Gmina wiejska Obrzycko

Tabela 62. Pomniki przyrody w Gminie Wiejskiej Obrzycko

Lp. Nazwa Data ustanowienia Obwód [cm] Wysoko ść [m]

Sosna zwyczajna 1. (Sosna pospolita) - 1991-05-10 80.0 6.0 Pinus sylvestris

Dąb szypułkowy - 2. 1986-05-20 158.0 26.5 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 3. 1986-05-20 122,0-159,0 20,5-28,5 Quercus robur (7 szt)

Dąb szypułkowy - 4. 1986-05-20 193.0 31.8 Quercus robur

Sosna zwyczajna 5. (Sosna pospolita) - 1986-05-20 102.0 23.5 Pinus sylvestris

Modrzew europejski - 105.0 26.0 Larix decidua 6. 1986-05-20 Modrzew europejski - Larix decidua 125.0 29.5

Dąb szypułkowy - 7. 1956-12-15 135.0 25.0 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 8. 1956-12-15 151.0 22.0 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 9. 1956-12-15 178.0 28.5 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 10. 1956-12-15 189.0 28.5 Quercus robur

Dąb szypułkowy - 1986-05-20 11. 126.0 19.0 Quercus robur

Sosna zwyczajna 12. (Sosna pospolita) - 1996-07-01 94.0 31.5 Pinus sylvestris

13. Głaz narzutowy 1977-01-01 - -

Dąb szypułkowy - 14. 2008-04-14 150.0 31.5 Quercus robur

Wi ąz szypułkowy - Ulmus laevis (Ulmus 15. 2008-04-14 145.0 26.0 pedenculata, Ulmus effusa)

104 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Czeremcha zwyczajna (Czeremcha pospolita) 16. 2008-04-14 56.0 24.0 - Padus avium (Prunus padus)

Dąb szypułkowy - 17. 2008-04-14 28.0 169.0 Quercus robur

18. Krzew 2008-04-14 - -

Modrzew europejski - 19. 2008-04-14 95.0 44.5 Larix decidua

Źródlo: opracowanie własne wg danych z GDO Ś

Obszar Natura 2000

‹ „Puszcza Notecka”

Jednolity, zwarty kompleks le śny znajduje si ę w mi ędzyrzeczu Noteci i Warty, jest cz ęś ci ą pradoliny Eberswaldsko-Toru ńskiej. Jest najwi ększym w Polsce obszarem wydm śródl ądowych, głównie o wysoko ści 20-30 m, maksymalnie do 98 m n.p. pokrytych jednowiekowym lasem, głównie sosnowym (92%). Pozostało ści drzewostanów naturalnych s ą chronione w rezerwatach np. Cegliniec. Na obszarze ostoi znajduje si ę ponad 50 jezior. Na brzegach jezior oraz w zagł ębieniach terenu znajduj ą si ę torfowiska. Obszar Puszczy Noteckiej obejmuje powierzchni ę 178,255.7600 ha.

‹ „Dąbrowy Obrzyckie”

Obszar ochrony siedlisk (PLH300003) znajduje si ę na wysokiej i środkowej terasie Obornickiej Dolinie Warty w gminach Obrzycko, Oborniki i miasta Obrzycko. Obszar obejmuje powierzchni ę 885,2 ha. Jego zachodni ą granic ę wyznacza dolina Sarny, północn ą Warta, za ś wschodnia biegnie wzdłu ż drogi Br ączewo – Kobylniki. Główn ą cz ęść krajobrazu zajmuj ą lasy. Kompleksy ro ślinno ści ł ąkowo- szuwarowej oraz wodnej znajduj ą si ę jedynie w dolinach lokalnych ciekach wodnych. Drzewostany li ściaste, głównie d ębowe zajmuj ą obszar ostoi. W cz ęś ciowo zalesionych dolinach niewielkich cieków przecinaj ących obszar wyst ępuj ą ł ęgi jesionowo-olszowe Fraxino-Alnetum, a na ich obrze żach lasy gr ądowe Galio sylvatici – Carpinetum. Dna dolin wokół zarastaj ących torfiarek i zbiorników wodnych poro śni ęte s ą zbiorowiskami szuwarowymi.

‹ „Jezioro Kubek”

Obszar znajduje si ę na pograniczu wysokiej i środkowej terasy Obornickiej Doliny Warty oraz pól wydmowych Mi ędzyrzecza Warty i Noteci, na północ od Sierakowa i obejmuje powierzchni ę 1,048.7800 ha. Na terenie ostoi znajduj ą si ę: Jezioro Kubek o powierzchni 67,3 ha, które jest otoczone lasami. Dominuj ącą cz ęść zajmuj ą lasy bagienno-łęgowe (olsy i ł ęgi olszowe). Kompleks ro ślinno ści zwi ązanej z cyrkiem źródliskowym niewielkiego strumienia zasilaj ącego jezioro, a wpływaj ącego spod wału wydm przy jego północnych brzegach. We florze omawianego obszaru, stwierdzono kilka ro ślin naczyniowych chronionych prawem lub regionalnie zagro żonych. W okolicy Kubka znaleziono 30 gatunków mchów, w tym stosunkowo rzadkie Sphagnum squarrosum i Sphagnum fimbriatum oraz gatunki źródliskowe, np. Cratoneuron filicinum.

105 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

‹ „Torfowisko Rzeci ńskie”

Poło żone w rozległym obni żeniu mi ędzy wydmami Puszczy Noteckiej, w Obr ębie mi ędzyrzecza Warty i Noteci, ok. 7k na północny zachód od Wronek. W granicach ostoi znalazło si ę Jezioro Rzeci ńskie wraz z przyległym, rozległym torfowiskiem przej ściowym, ł ąkami, szuwarami i zaro ślami łozowymi. Obszar ten jest cenny z powodu bogatej mozaiki ekosystemów, a w nich wielu gatunków chronionych i rzadkich. Torfowisko ma tak że du że znaczenie dla ochrony torfowisk przej ściowych zagro żonych ekosystemów w tej cz ęś ci Polski. W skład fauny wchodz ą zimowiska nietoperzy. Obszar obejmuje powierzchni ę 236,36 ha.

‹ „Zamorze Pniewskie”

Obiekt obejmuje pojezierne torfowisko mszarne poło żone pomi ędzy dwoma istniej ącymi jeziorami, tj. Jeziorem Lubosz Wielki na zachodzie (wchodzi w skład obszaru) i Jeziorem Pniewskim na wschodzie. Obszar torfowiska otoczony jest głównie lasami li ściastymi o charakterze olsów i ł ęgów. Na terenie Zamorza Pniewskiego znajduje si ę zarastaj ące jeziorko (Jezioro Zamorze). Teren torfowiska poro śni ęty jest wierzbami, głównie Salix cinerea. Jezioro Zamorze obejmuje powierzchni ę 2 ha, gł ęboko ść jego wynosi 1,5 m. Zbiornik wyró żnia si ę z absolutn ą dominacj ą ł ąk ramienicowych Nitelopsidetum obtusae i Charetum hipidae. Na torfowisku Zamorze obserwowano 16 zbiorowisk wodnych i bagiennych. Dwana ście z nich uznawanych jest za rzadkie i zagro żone wymarciem w Wielkopolsce. Jezioro Lubosz Wielki zajmuje powierzchni ę 91 ha i gł ęboko ść maksymaln ą 29,2 m. Wzdłu ż prawie całej linii brzegowej jeziora silnie rozwini ęta jest ro ślinno ść szuwarowa zdominowana głównie przez Pharagmites Australis i Typha angustifolia. Szczególnym walorem jeziora jest jedna z najwi ększych populacji w Wielkopolsce, bardzo rzadkiej i wymieraj ącej w skali Europy ramienicy Lychnothamnus barbatus. Bryoflora SOO liczy 75 gatunków mszaków. Cały obszar Zamorza Pniewskiego obejmuje 305,34 ha.

‹ „Gr ądy Byty ńskie ”

Obszar obejmuje 1 300,65 ha. W jego skład wchodz ą dwa kompleksy drzewostanów li ściastych. Teren równiny o niewielkim zró żnicowaniu wysoko ściowym. Pomi ędzy kompleksami znajduje si ę dolinka jednego z dopływów tworz ących Mogilnic ę. Dwa obszary le śne poło żone obok siebie nale żą do najlepiej zachowanych w Wielkopolsce gr ądów. W ich skład wchodz ą gatunki drzewiaste oraz gatunki runa. Najbardziej interesuj ącym gatunkiem jest obuwik. Wyst ępuj ą tam równie ż inne gatunki chronione takie jak Lilia złoto głów, kruszczyk szerokolistny, listeria jajowata, wawrzynek wilczełyko. Niewielkie zabagnienia obecne na całym obszarze stanowi ą istotn ą ostoj ę dla wielu gatunków płazów w tym równie ż traszki grzebieniastej oraz wa żki zalotki wi ększej.

Użytki ekologiczne

‹ Kobusz i Smolarnia

Obejmuj ą kompleksy gruntów poło żonych w śród lasów sosnowych, o ro ślinno ści bagienno-łąkowej oraz zawiera faun ę bezkr ęgowców wła ściwych dla danych zespołów ro ślinnych.

‹ Bagno Żurawinowe

106 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Charakteryzuje si ę ro ślinno ści ą bagienno-łąkow ą. U żytek s ąsiaduje z Jeziorem Rzeci ńskim i obejmuje cz ęś ciowo podmokłe trz ęsawiska. Na bagnach wyst ępuj ą zespoły turzycowe, zespół sitowia le śnego i zespół mózgowy. Ro śliny wyst ępuj ące na terenie u żytku to rosiczka okr ągłolistna, żurawina błotna. Obszar u żytku obejmuje powierzchni ę 16,4400 ha.

‹ Kacze Błota

Obszar u żytku obejmuje powierzchni ę 4,5700 ha. Teren jest enklaw ą zbiorowiska ro ślin bagiennych z oczkiem wodnym otoczonym drzewostanem sosnowym.

‹ Borowy Zak ątek

Powierzchnia u żytku ekologicznego zajmuj ę 14,5900 ha. Grunty kompleksu poło żone są na siedliskach olsowych. Obszar poro śni ęty jest ro ślinno ści ą bagienn ą. Gatunki wyst ępuj ące na terenie u żytku to kosaciec żółty, storczyk plamisty, trawy turzycowe oraz ró żne odmiany wierzb. Teren jest miejscem bytowania bobra, borsuka, żurawia oraz ptaków drapie żnych.

‹ Wrzosowe Wydmy

Powierzchnia u żytku ekologicznego wynosi 25,1500 ha. Obejmuje szeroki pas przeciwpo żarowy przecinaj ący manolit lasów Puszczy Noteckiej. Głównie jest to teren pagórkowaty zbudowany z piasków wydmowych pokryty kobiercem wrzosów.

‹ Bagno i Jezioro Rzeci ńskie

W skład u żytku ekologicznego wchodz ą Jezioro Rzeci ńskie o powierzchni 19,52 ha oraz s ąsiaduj ące z jeziorem bagno (torfowisko), zajmuj ące obszar o powierzchni 36,40 ha.

‹ Staw Samita

Jezioro o charakterze stawu, którego północno – zachodnia cz ęść poro śni ęta jest ro ślinno ści ą szuwarow ą.

Lasy

Lasy na terenie powiatu szamotulskiego pod wzgl ędem regionalizacji przyrodniczo-le śnej nale żą do krainy Wielkopolsko-Pomorskiej. Według danych GUS powierzchnia le śna na obszarze powiatu szamotulskiego wynosi 34 372,46 ha.

Tabela 63. Powierzchnia lasów na terenie powiatu szamotulskiego Lasy publiczne Lasy publiczne Lasy prywatne Lasy ogółem Lasy publiczne ogółem gminne ogółem [ha] Skarbu Pa ństwa [ha] [ha] [ha] [ha] 34 372,46 32 743,35 32 617,51 124,79 1 629,11 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

107 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Wska źnik lesisto ści dla powiatu wynosi 30,7%. Wska źnik lesisto ści w poszczególnych gminach wynosi: w gminie Szamotuły 14,1%, Obrzycko gmina miejska 47,5%, Obrzycko gmina wiejska 15,5, Duszniki 6,5%, Ka źmierz 14,6%, Ostroróg 26,9%, Pniewy 15,9%, Wronki 62,7%. Obszary le śne na terenie powiatu przedstawia rycina poni żej.

Rycina 28. Obszary le śne na terenie powiatu szamotulskiego Źródło: Bank Danych o Lasach

W składzie gatunkowym lasów na terenie powiatu przewa ża sosna (90%). W domieszkach najcz ęś ciej wyst ępuj ą dąb, brzoza, olcha. Najcz ęś ciej wyst ępuj ącym typem siedliska jest bór mieszany w ró żnych odmianach oraz las mieszany świe ży. Struktura wiekowa dla drzewostanu sosny wynosi 65 lat, brzozy 65 lat, d ębu 90 lat, olchy 60 lat. W tabeli poni żej przedstawiono struktur ę składu gatunkowego, typów siedliskowych oraz struktury wiekowej.

108 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lasy na terenie powiatu szamotulskiego spełniaj ą trzy funkcje: − ochronne – funkcja pozaprodukcyjna lasu, zwi ązana z ochron ą gruntów, wód, infrastruktury oraz terenów zamieszkanych przez człowieka i zagro żonych skutkami zjawisk żywiołowych, np. powodzi ą, − produkcyjne – materialne świadczenia lasu, czyli produkcja drewna, − społeczne – kształtowanie korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych dla społecze ństwa.

Ziele ń urz ądzona Na terenach zurbanizowanych du że znaczenie ma ziele ń urz ądzona. S ą to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych oraz rozmaite zało żenia ogrodowe istniej ące samoistnie lub towarzysz ące obiektom budowlanym. Tereny te pełni ć mog ą ró żne funkcje na przykład rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne. Wpływaj ą pozytywnie na złagodzenie lub eliminacj ę uci ąż liwo ści życia w miastach, mog ą słu żyć jako naturalne ekrany wyciszaj ące hałas, kształtuj ą układ urbanistyczny, wprowadzaj ą ład przestrzenny oraz nadaj ą specyficzny i indywidualny charakter miastu. Tabela poni żej przedstawia tereny zieleni urz ądzonej na obszarze powiatu szamotulskiego w roku 2016. W całym powiecie znajduj ą si ę cmentarze, natomiast tylko w kilku przypadkach wyst ępuj ą parki, ziele ńce oraz ziele ń uliczna. Zwi ązane jest to z wyst ępowaniem zieleni urz ądzonej głównie na terenach miejskich.

Tabela 64. Ziele ń urz ądzona w powiecie szamotulskim w roku 2016 tereny parki spacerowo - ziele ń ziele ńce zieleni cmentarze Jednostka wypoczynkowe uliczna terytorialna osiedlowej szt. ha szt. ha ha ha szt. ha Gm. M 0 0,00 - - - - 9 2,30 Obrzycko Szamotuły 4 26,30 19 18,40 2,90 12,91 3 10,50 Wronki 1 6,60 6 2,11 3,80 10,10 5 8,50 Pniewy 16 86,70 8 2,60 0,20 2,67 4 7,90 Ostroróg 0 0,00 1 0,30 0,30 0,70 1 3,40 Duszniki 10 36,80 - - - 0,14 13 5,20 Ka źmierz 0 0,00 - - - 6,08 3 2,50 Gm. W 0 0,00 - - 0,20 0,01 1 1,20 Obrzycko Powiat 31 156,40 34 23,41 7,40 32,61 39 41,50 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

109 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.10.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska Powiatu Szamotulskiego w zakresie zasobów przyrodniczych

W Programie Ochrony Środowiska dla powiatu szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 roku celami z zakresu ochrony przyrody były: ochrona, rozwój i uporz ądkowanie systemu obszarów chronionych, ochrona gatunkowa, udra żnianie, kształtowanie, odtwarzanie korytarzy ekologicznych, ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych, kształtowanie i promocja postaw pro środowiskowych. W celu zachowania bogactwa przyrodniczego środowiska w powiecie szamotulskim konieczna jest zarówno kontrola, jak i utrzymanie w dotychczasowym stanie obszarów zielonych ju ż istniej ących. Powiat Szamotulski na bie żą co realizował zadania z zakresu ochrony przyrody i zieleni urz ądzonej. Były to:

‹ Czynna ochrona przyrody (ocena stanu zdrowotnego), piel ęgnacja pomników, zabiegi ochronne,

‹ Renowacja i rewitalizacja zabytkowych parków, parków miejskich i skwerów oraz konserwacja zabytkowych drzewostanów,

‹ Urz ądzanie terenów zieleni w tym skwerów i parków, przebudowa terenów zieleni, nasadzenia drzew i krzewów oraz bie żą ce utrzymanie zieleni,

‹ Ochrona i piel ęgnacja pomników przyrody,

‹ Uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego ograniczonego dost ępu do terenów cennych przyrodniczo,

‹ Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ście żek dydaktycznych,

‹ Przebudowa i budowa zieleni na terenie Miasta i Gminy Szamotuły.

Dodatkowo na terenie powiatu Szamotulskiego w trybie ci ągłym realizowane były zadania Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Poznaniu:

‹ Zalesienie gruntów, lasów pa ństwowych w ramach krajowego programu zwi ększania lesisto ści,

‹ Sporz ądzanie przez nadle śnictwa planów zalesie ń dla gruntów niestanowi ących zasobów skarbu pa ństwa.

Zadania w trybie ci ągłym na terenie gminy Szamotuły realizowały równie ż nadle śnictwa. Były to:

‹ Zwi ększenie lesisto ści gmin,

‹ Rozwój bioró żnorodno ści w lasach oraz ochrona lasów przed degradacj ą.

110 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

5.10.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie zasobów przyrodniczych.

Tabela 65. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Zasoby przyrodnicze MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Walory przyrodniczo-krajobrazowe, atrakcje turystyczne i istniej ące ci ągi • Podatno ść zasobów przyrody o żywionej pieszo-rowerowe, wodne daj ą warunki na zanieczyszczenia środowiska, do rozwoju funkcji turystyczno- • Niewystarczaj ąca świadomo ść wypoczynkowej, ekologiczna mieszka ńców powiatu, • Istniej ące ście żki edukacyjne, • Brak odpowiedniej wiedzy na temat • Rezerwaty, pomniki przyrody ochrony przyrody w śród mieszka ńców • Wyst ępowanie lasów ochronnych • Rozproszone obszary leśne,

SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Promocja rolnictwa ekologicznego, • Stosowanie si ę rolników do zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, • Za śmiecanie i niszczenie obszarów • Rozwój ście żek rowerowych oraz chronionych i cennych przyrodniczo, szlaków turystycznych wraz z • Zanieczyszczenia płyn ące z działalno ści infrastruktur ą towarzysz ącą (tablice rolniczej, informacyjne, kosze na śmieci, ławki), • Dzikie wysypiska śmieci • Zakładanie parków, skwerów, nasadzenia zieleni przydro żnej, • Zagro żenie wyst ąpienia po żaru zalesianie obszarów zdegradowanych, • Edukacja ekologiczna z zakresu ochrony przyrody, Źródło: opracowanie własne

Głównym zagro żeniem w zakresie zasobów przyrodniczych na terenie powiatu szamotulskiego jest degradacja obszarów chronionych i cennych przyrodniczo. Aby zapobiega ć za śmiecaniu i degradacji lasów i obszarów chronionych nale ży zapewni ć odpowiedni ą infrastruktur ę na tych terenach. Wa żna jest odpowiednia edukacja ekologiczna w tym zakresie oraz zalesianie gruntów zdegradowanych oraz zakładanie nowych terenów zieleni urz ądzonej. Aby zmniejszy ć antropopresj ę na obszarach le śnych i cennych przyrodniczo, nale ży wybudowa ć odpowiedni ą infrastruktur ę turystyczn ą (szlaki piesze, rowerowe, tablice informacyjne, kosze na śmieci). 5.11 Zagro żenia powa żnymi awariami

5.11.1 Analiza stanu wyj ściowego

Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z pó źn. zm.) za powa żną awari ę uwa ża si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania

111 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. Natomiast przez powa żną awari ę przemysłow ą rozumie si ę powa żną awari ę powstał ą w zakładzie. Prawo ochrony środowiska jest podstawowym aktem prawnym reguluj ącym zakres powa żnych awarii, zawieraj ącym wszystkie wytyczne, przepisy, instrumenty prawne, obowi ązki podmiotów i organów w tym zakresie. Wyst ąpienie powa żnej awarii przemysłowej wi ąż e si ę z bezpo średnim zagro żeniem środowiska naturalnego i zdrowia ludzi. Zgodnie z art. 246 ustawy Prawo ochrony środowiska , w przypadku wyst ąpienia powa żnej awarii wojewoda, poprzez komendanta wojewódzkiego Pa ństwowej Stra ży Po żarnej i Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, podejmuje działania niezb ędne do usuni ęcia awarii oraz jej skutków. O podj ętych działaniach informuje si ę marszałka województwa. Szczegółowy zakres zada ń Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie przeciwdziałania powa żnym awariom okre śla ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 1688, z pó źn. zm.). Do wy żej wymienionych zada ń nale żą :

• kontrola podmiotów, których działalno ść może stanowi ć przyczyn ę powstania powa żnej awarii,

• badanie przyczyn powstawania oraz działa ń likwiduj ących skutki powa żnych awarii dla środowiska,

• prowadzenie rejestru zakładów, których działalno ść mo że by ć przyczyn ą wyst ąpienia powa żnej awarii, w tym zakładów o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii i o du żym ryzyku wyst ąpienia awarii w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska,

• prowadzenie rejestru powa żnych awarii. Główne obowi ązki administracyjne nale żą do władz wojewódzkich i Stra ży Po żarnej, działania bezpo średnie do prowadz ących działalno ść , która mo że spowodowa ć awari ę. Przyczynami awarii mog ą by ć: niedopatrzenia lub niewła ściwa obsługa urz ądze ń technologicznych, niewła ściwa eksploatacja i konserwacja urz ądze ń, naturalne zu życie materiału, ukryte wady techniczne. Nale ży równie ż doda ć, że istotn ą rol ę w działaniach eliminuj ących zagro żenia odgrywaj ą jednostki OSP w poszczególnych miejscowo ściach na terenie powiatu. W powiecie szamotulskim funkcjonuje 11 jednostek OSP. Powiat szamotulski posiada powiatowy Plan Zarz ądzania Kryzysowego sporz ądzony celem zapewnienia społecze ństwu podstawowych warunków ochrony przed niebezpiecze ństwami zwi ązanymi z wyst ąpieniem kl ęsk żywiołowych oraz awarii technicznych nosz ących znamiona kl ęski żywiołowej. Przeciwdziałanie powa żnym awariom przemysłowym, a tak że, w przypadku zaistnienia takich awarii, usuwanie ich skutków, jest bardzo ważne zarówno dla zdrowia i życia okolicznych mieszka ńców, jak i środowiska przyrodniczego. W Polsce istnieje system nadzoru nad instalacjami mog ącymi stworzy ć zagro żenie powa żnych awarii dla środowiska, sprawowany przez słu żby Inspekcji Ochrony Środowiska. Jest on dostosowany do przepisów unijnych w tym zakresie. Według stanu na dzie ń 22 maja 2018 roku w latach 2015-2017 na terenie powiatu szamotulskiego nie wyst ąpiły awarie przemysłowe, ani powa żne awarie przemysłowe. Na terenie Powiatu i Gminy Szamotuły, a tak że całego powiatu szamotulskiego nie wyst ępuj ą zakłady o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnych awarii (ZDR). Wyst ępuje natomiast jeden zakład o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii przemysłowej (ZZR). Jest to: System Gazoci ągów

112 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tranzytowych EuRoPol GAZ S.A, ul. Topiel 12, 00-342 Warszawa Tłocznia Gazu Szamotuły, 64-500 Szamotuły, Emilianowo, obr ęb Przyborowo.

Na terenie powiatu do powa żnych awarii mo że doj ść na skutek awarii urz ądze ń technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych: wyniku kolizji drogowej b ądź kolejowej, a tak że rozszczelnienia cystern kolejowych lub autocystern. Nadzwyczajne zagro żenia środowiska na terenie powiatu szamotulskiego stanowią:

‹ stacje paliw (zbiorniki paliw)

‹ zakłady u żywaj ące chloru – Basen w Szamotułach – Kryta pływalnia, ul. Sportowa 6, 64-500 Szamotuły,

‹ ustalone i nadzorowane trasy dowozu środków powoduj ących zagro żenie.

Według danych udost ępnionych przez Komend ę Powiatow ą Stra ży Po żarnej w Szamotułach w latach 2015-2017 na terenie Powiatu Szamotulskiego nie zanotowano wypadków podczas transportu substancji niebezpiecznych.

Według danych uzyskanych od Komendy Powiatowej Pa ństwowej Stra ży Po żarnej w Szamotułach w latach 2015-2017 odnotowano 36 po żarów.

5.11.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Powiatu Szamotulskiego w zakresie zagro żenia powa żnymi awariami

W poprzednim Programie Ochrony Środowiska zaplanowano i zrealizowano kilka zada ń na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 roku, wyznaczono zadania z zakresu obszaru interwencji powa żne awarie. Były to : ‹ Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych. Kontrola stanu technicznego pojazdów i dróg kolejowych ‹ Edukacja społecze ństwa w zakresie wła ściwych zachowa ń w sytuacji wyst ąpienia zagro żenia. Na terenie powiatu nie wyst ąpiły powa żne awarie przemysłowe. Wyst ępuj ą te ż zakłady o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii: System Gazoci ągów Tranzytolowych EuRoPol GAZ S.A. Ponadto na terenie powiatu zgodnie z danymi gmin wyst ępuj ą mniejsze zakłady m.in. • Gmina Duszniki: Firma Sano – Nowoczesne Żywienie Zwierz ąt Sp. z o.o.; • Gmina Ka źmierz o Zakład produkcji serów Hochland Polska Sp. z o.o. w Ka źmierzu o Średzka Spółdzielnia Mleczarska „JANA” – Z-d Produkcyjny w Ka źmierzu o Kalinowski Sp. z o.o. zaopatrzenie rolnictwa i skup płodów rolnych • Gmina Ostroróg o VICTORIA Sp. z o.o., Zakład produkcji mebli w Ostrorogu, o POST ĘP Zakład Produkcyjny nr 2

113 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

• Gmina Wronki o Amica Wronki S.A, o Andrepol, o DYNAXO Sp. z o.o., o ELMAX Group Sp. z o.o. Sp. k., o GELG Sp. z o.o., o Profi Enamel Sp. z o.o., o Szczotpol S.C, o Przedsi ębiorstwo Przemysłu Metalowego POMET – 2, o SPOMASZ WRONKI Grupa Ferrum Sp. z o.o., o Samsung Electronics Poland Manufacturong Sp. z o.o., o PSS Społem. W zwi ązku z czym, realizacja zada ń poprzedniego PO Ś w zakresie zagro żenia powa żnymi awariami przyniosła oczekiwane efekty – brak zagro żenia powa żnymi awariami na terenie powiatu szamotulskiego. Zaleca si ę kontynuowanie tych zada ń celem zapobie żenia wyst ąpienia takiego ryzyka w przyszło ści.

5.11.3 Analiza SWOT

Analiz ę SWOT przeprowadzono w celu wyodr ębnienia najwa żniejszych problemów i zagro żeń powiatu szamotulskiego w zakresie zagro żenia powa żnymi awariami.

Tabela 66. Analiza SWOT- Obszar interwencji: Zagro żenie powa żnymi awariami MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Jednostki OSP w poszczególnych miejscowo ściach na terenie powiatu, • Zły stan techniczny dróg, mog ący przyczyni ć si ę do wypadku • Modernizacja i wyposa żenie jednostek komunikacyjnego, stra ży po żarnych, • Wyst ępowanie na terenie gminy stacji • Brak wypadków podczas transportu benzynowych i podmiotów substancji niebezpiecznych na terenie wykorzystuj ących chlor (pływalnia) powiatu, SZANSE ZAGRO ŻENIA • Mo żliwo ść wyst ąpienia wypadku • Stałe kontrole transportu substancji podczas transportu substancji niebezpiecznych, niebezpiecznych przez teren powiatu • • Informowanie społecze ństwa Transport substancji niebezpiecznych, o sposobach post ępowania tj. amoniak, paliwa płynne, propan butan, w przypadku wyst ąpienia zagro żenia, materiały wybuchowe, chlor, kwas siarkowy, kwas solny, kwas azotowy, ług • Przewóz substancji niebezpiecznych sodowy, z dala od skupisk ludzkich, • Zakład przemysłowy zaliczany • Odpowiednie wyposa żenie jednostek do zakładów o zwi ększonym ryzyku OSP bior ących udział w usuwaniu wyst ąpienia awarii przemysłowej, skutków powa żnych awarii

Źródło: opracowanie własne

114 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Podczas analizy SWOT zagro żeniem została mo żliwo ść wyst ąpienia wypadku podczas transportu substancji niebezpiecznych przez teren powiatu oraz wyst ąpienie powa żnej awarii w zakładzie System Gazoci ągów Tranzytolowych EuRoPol GAZ S.A. W celu ograniczenia zagro żeń potrzebna jest kontrola nad transportem substancji niebezpiecznych przez gmin ę oraz odpowiednie wyposa żenie jednostek OSP bior ących udział w usuwaniu skutków powa żnych awarii. 5.12 Działania edukacyjne

Edukacja ekologiczna jest zagadnieniem horyzontalnym, dotycz ącym wszystkich obszarów ochrony środowiska. Konieczno ść prowadzenia działa ń z zakresu edukacji ekologicznej wynika z polskich i europejskich aktów prawnych oraz dokumentów strategicznych. Głównym krajowym dokumentem dotycz ącym edukacji ekologicznej jest opracowana w 2001 roku Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej. Głównym celem edukacji ekologicznej jest podnoszenie poziomu świadomo ści ekologicznej i kształtowanie postaw ekologicznych społecze ństwa poprzez promowanie zasad zrównowa żonego rozwoju, upowszechnianie wiedzy z zakresu ochrony środowiska i zrównowa żonego rozwoju, kształtowanie zachowa ń pro środowiskowych ogółu społecze ństwa, w tym dzieci i młodzie ży. Wci ąż niewystarczaj ąco cz ęsto propagowane s ą działania edukacyjne w zakresie działa ń proekologicznych, co pokazuj ą wyniki bada ń dotycz ące świadomo ści i zachowa ń ekologicznych mieszka ńców Polski realizowanych przez Ministerstwo Środowiska. Z bada ń jasno wynika, że wi ększo ść , bo ok. 56% mieszka ńców Polski w codziennym życiu nie zastanawia si ę nad tym, czy ich działania maj ą wpływ na środowisko, a 88% badanych nie bierze udziału w kampaniach proekologicznych. Edukacj ę ekologiczn ą nale ży rozumie ć szeroko, dotyczy wszystkich stref ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zgodnie ze Strategi ą Działania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na lata 2017-2020 z perspektyw ą do 2025 r. Dla zrównowa żonego rozwoju kraju niezb ędne s ą nie tylko inwestycje w nowoczesne, proekologiczne technologie i racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi, ale równie ż wysoka świadomo ść ekologiczna społecze ństwa. Strategia Edukacji Ekologicznej jest elastyczna i koncentruje si ę na wyznaczeniu kierunku, wskazuj ąc cel główny i 3 cele szczegółowe. Kształtowanie wła ściwych postaw dostarcza korzy ści zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska naturalnego. Edukacj ę ekologiczn ą nale ży rozpowszechnia ć ju ż w śród najmłodszych, aby móc j ą kontynuowa ć jak najdłu żej. Działania priorytetowe Strategii Edukacji Ekologicznej zakładaj ą realizacj ę poszczególnych celów. Działania te obejmuj ą:

• zapewnienie źródeł finansowania i poprawa efektywno ści procesu dofinansowania przedsi ęwzi ęć z zakresu edukacji ekologicznej,

• współpraca z WFO ŚiGW – realizacja Wspólnej Strategii działania,

• inicjowanie i prowadzenie szerokich konsultacji dla uzyskania nowoczesnych rozwi ąza ń w zakresie edukacji ekologicznej.

115 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Działania edukacyjne prowadzone w sposób uporz ądkowany i systematyczny mog ą w istotny, pozytywny sposób wpłyn ąć na rozwój gospodarczy z poszanowaniem konstytucyjnej zasady zrównowa żonego rozwoju. Szczególnie istotna jest edukacja ekologiczna na szczeblu lokalnym, zwłaszcza gminnym, maj ąca na celu ukształtowanie świadomo ści mieszka ńców przejawiaj ącej si ę w ich konkretnych działaniach zwi ązanych z trosk ą o otaczaj ące ich najbli ższe środowisko. Edukacja ekologiczna w powiecie szamotulskim i w jednostkach powiatowych prowadzona jest głównie przez: − Starostwo Powiatowe w Szamotułach, − Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, − urz ędy gmin, − nadle śnictwa, − jednostki o światowe: szkoły, przedszkola, − pozarz ądowe organizacje i fundusze ekologiczne, − firmy i instytucje. Edukacja ekologiczna na terenie powiatu szamotulskiego przybiera ró żne formy. Prowadzona jest przede wszystkim w placówkach o światowych (szkoły, przedszkola) poprzez organizacje konkursów, akcji tematycznych (np. sprz ątanie świata), prelekcje, spotkania z le śnikami, lekcje terenowe (np. na terenie lasu, PSZOK-u). Organizowane s ą równie ż spotkania z dorosłymi mieszka ńcami. Informacje na temat ochrony środowiska przyrodniczego rozpowszechniane są za pomoc ą ulotek, informacji na stronach internetowych, na tablicach ogłosze ń w urz ędach oraz w sołectwach. Edukacja ekologiczna w powiecie najczęś ciej dotyczy gospodarki odpadami (segregacja, spalanie), piel ęgnacji przyrody, ochrony lasu. 5.13 Monitoring Środowiska

Źródłem informacji o środowisku jest w szczególno ści Pa ństwowy Monitoring Środowiska. Został on utworzony ustaw ą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2016 r, poz. 1688 z pó źn. zm.) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie z art. 23 ww. ustawy, Pa ństwowy Monitoring Środowiska (PM Ś) realizowany jest na podstawie:

− wieloletnich programów pa ństwowego monitoringu środowiska opracowanych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIO Ś) i zatwierdzonych przez ministra wła ściwego do spraw środowiska,

− wojewódzkich programów monitoringu opracowanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska i zatwierdzonych przez GIO Ś. Program Pa ństwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020 opracowany przez GIO Ś został zatwierdzony z dniem 1 pa ździernika 2015 roku i obejmuje opis poszczególnych zada ń realizowanych na poziomie centralnym oraz wskazuje zadania, które b ędą wykonywane na poziomie województwa przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Głównym zało żeniem PM Ś jest regularne prowadzenie bada ń i dostarczanie informacji w obszarze jako ści powietrza, wód śródl ądowych powierzchniowych i podziemnych, jako ści gleby i ziemi, hałasu, pól

116 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. elektromagnetycznych, promieniowania jonizuj ącego, stanu zasobów środowiska, w tym lasów, rodzajów i ilo ści substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi oraz wytwarzania i gospodarowania odpadami. Podstawow ą rol ą systemu PM Ś w systemie zarz ądzania środowiskiem i zintegrowanego rozwi ązywania problemów środowiskowych jest gromadzenie, przetwarzanie i upowszechnianie informacji o poziomach substancji i innych wska źników charakteryzuj ących stan poszczególnych elementów przyrodniczych. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu bierze bezpo średni udział w PMŚ badaj ąc:

‹ jako ść powietrza, ‹ jako ść wód powierzchniowych, ‹ poziomy pól elektromagnetycznych, ‹ poziomy nat ęż enia d źwi ęku (hałasu).

W ramach podsystemu monitoringu jako ści powietrza, w latach 2016 - 2020 WIO Ś w Poznaniu będzie realizował zadania zwi ązane z badaniem i ocen ą stanu zanieczyszczenia powietrza, które obejmuj ą:

‹ badanie i ocen ę jako ści powietrza w strefach,

‹ pi ęcioletni ą ocen ę jako ści powietrza na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania rocznych ocen jako ści powietrza,

‹ monitoring składu pyłu zawieszonego PM10 w zakresie wielopier ścieniowych w ęglowodorów aromatycznych oraz ołowiu, arsenu, kadmu i niklu,

‹ pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 równie ż dla potrzeb monitorowania procesu osi ągania krajowego celu redukcji nara żenia,

‹ monitoring chemizmu opadów atmosferycznych,

‹ pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza dla potrzeb realizacji ocen i prognoz w ramach monitoringu jako ści powietrza

Na terenie powiatu szamotulskiego zlokalizowana jest jedna stacja nadzoru ogólnego. Mie ści si ę ona w Szamotułach przy ul. Wojska Polskiego 4. Na podstawie tej stacji oraz s ąsiednich mo żna okre śli ć jako ść powietrza atmosferycznego w skali globalnej, w całym powiecie W zakresie monitoringu wód powierzchniowych w województwie w wielkopolskim w okresie 2016-2020 prowadzony b ędzie monitoring diagnostyczny, operacyjny, badawczy i monitoring obszarów chronionych (monitoring diagnostyczny i operacyjny). W latach 2016-2020 na obszarze województwa wielkopolskiego monitoring wód podziemnych będzie prowadzony wył ącznie w ramach sieci krajowej. Na poziomie krajowym monitoring jako ści wód podziemnych prowadzi Pa ństwowy Instytut Geologiczny - Pa ństwowy Instytut Badawczy, na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W zwi ązku ze zmian ą podziału jednolitych cz ęś ci wód podziemnych, na obszarze województwa wielkopolskiego przedmiotem monitoringu b ędą 19 jednolite

117 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. cz ęś ci wód podziemnych poło żone w cało ści lub w cz ęś ci na obszarze województwa wielkopolskiego, które b ędą obj ęte monitoringiem w ramach sieci krajowej. Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu hałasu w województwie wielkopolskim jest zapewnienie informacji dla potrzeb ochrony przed hałasem realizowanej w szczególno ści poprzez instrumenty planowania przestrzennego oraz instrumenty ochrony środowiska takie jak mapy akustyczne i programy ochrony przed hałasem oraz rozwi ązania techniczne ukierunkowane na źródła lub minimalizuj ące oddziaływanie. Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje si ę w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska na podstawie wyników pomiarów poziomów hałasu okre ślonych wska źnikami hałasu L DWN i L N, z uwzgl ędnieniem pozostałych danych, w szczególno ści demograficznych oraz dotycz ących sposobu zagospodarowania i u żytkowania terenu. Do pozostałych danych nale żą tak że wyniki bada ń i pomiarów opartych o inne wska źniki, takie jak L AeqD , L AeqN , L AE . Niektóre z nich mog ą słu żyć do wyznaczania warto ści L DWN i L N lub stanowi ć dodatkowe, precyzuj ące oceny, w tym do kalibracji modeli obliczeniowych do wykonania map akustycznych. Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska zarz ądzaj ący drog ą, lini ą kolejow ą lub lotniskiem jest obowi ązany sporz ądzi ć mapy akustyczne terenu, na którym eksploatacja obiektu mo że powodowa ć przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku . Mapy akustyczne przekazywane s ą do wykorzystania dla oceny klimatu akustycznego m. in. do wła ściwego WIO Ś. Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska uwzgl ędnia informacje zawarte w mapach akustycznych w celu dokonania oceny klimatu akustycznego na terenie województwa wielkopolskiego. Monitoring promieniowania elektromagnetycznego niejonizuj ącego jest podstawowym instrumentem ochrony przed ponadnormatywnymi poziomami PEM. W latach 2016-2020 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu w ramach podsystemu monitoringu PEM, b ędzie kontynuował obserwacje poziomów sztucznie wytworzonych pól elektromagnetycznych w środowisku na obszarze województwa wielkopolskiego z uwzgl ędnieniem zmian zachodz ących na przestrzeni lat obj ętych monitoringiem. Podstawowym zało żeniem tej obserwacji jest śledzenie zmian poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, w odniesieniu do warto ści dopuszczalnych okre ślonych w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883). Na terenie powiatu szamotulskiego punkt pomiarowy pól elektromagnetycznych zlokalizowany będzie w nast ępuj ącej lokalizacji:

• Wronki – ul. Mickiewicza 71

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska organ wykonawczy powiatu sporz ądza co dwa lata raporty z wykonania Programu Ochrony Środowiska , które nast ępnie przedstawia radzie powiatu. W Programie zostały okre ślone zasady oceny i monitorowania efektów realizacji przyj ętych celów. Zaproponowane wska źniki ilo ściowe i jako ściowe pozwol ą okre śli ć stopie ń realizacji poszczególnych zaplanowanych działa ń i prognozowa ć zwi ązane z tym zmiany w środowisku.

118 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Na potrzeby przeprowadzania oceny realizacji poszczególnych celów i zada ń przedstawionych w harmonogramie zaproponowano wykorzystanie wska źników przedstawionych w tabeli poni żej.

Tabela 67. Wska źniki monitorowania programu Lp. Nazwa Warto ść bazowa Warto ść docelowa Ochrona klimatu i jako ści powietrza

Ilo ść substancji z przekroczeniami poziomu średniorocznego oraz dobowego 1. 3 0 na stacjach pomiarowych w województwie wielkopolskim Zagro żenia hałasem Poziom hałasu 2. LAeqN = 66,1dB LAeqN = 60 dB (WIO Ś Pozna ń) Pola elektromagnetyczne Nat ęż enie składowej elektrycznej pola 3. <7 (V/m) <7 (V/m) (WIO Ś Pozna ń) Gospodarowanie wodami Liczba JCWP, których stan oceniono 5. 3 20 jako dobry (RZGW) Liczba JCWPd, których stan oceniono 6. 1 7 jako dobry (RZGW) Gospodarka wodno-ściekowa

3 3 7. Zu życie wody na 1 mieszka ńca (GUS) 32,0 m <32,0 m

Odsetek mieszka ńców korzystaj ących 10. 69,5 % 100 % z sieci kanalizacyjnej (GUS) Zasoby geologiczne

Liczba wydanych koncesji na wydobycie 11. 8 8 kopalin (Starostwo Powiatowe)

Liczba miejsc nielegalnego wydobycia 12. 0 0 kopalin (Starostwo Powiatowe) Gleby

Liczba bada ń gleb wykorzystywanych 13. 1 1 rolniczo Liczba składowisk wymagaj ących 14. 5 0 rekultywacji (Starostwo Powiatowe) Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Ilo ść zebranych selektywnie odpadów 16. 20 808,78 Mg >20 808,78 Mg (PGO WW 2022) Ilo ść azbestu pozostała 17. do unieszkodliwienia 20 449 kg 0 (http://www.bazaazbestowa.gov.pl)

Zasoby przyrodnicze

Powierzchnia obszarów prawnie 19. 21,9% ≥21,9% chronionych (GUS) Ziele ńce - 34 szt., ziele ń uliczna - Zwi ększenie lito ści 20. Nasadzenia drzew i krzewów 23,41 ha (2016) nasadze ń w szt.

119 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Lp. Nazwa Warto ść bazowa Warto ść docelowa

21. Wska źnik lesisto ści (GUS) 30,7 % ≥30,7 %

Zagro żenia powa żnymi awariami Liczba zdarze ń mog ących powodowa ć 22. 0 0 powa żną awari ę (WIO Ś Pozna ń)

5.14 Nadzwyczajne zagro żenia środowiska i adaptacja do zmian klimatu

Ostatnie kilkana ście lat wskazuje na zmian ę klimatu Ziemi, w skutek wzrostu temperatury, cz ęstotliwo ści i nasilania zjawisk ekstremalnych powoduj ąc coraz cz ęstsze wyst ępowanie nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, które s ą coraz mocniej odczuwalne przez ludzi oraz wiele sektorów gospodarki. Prognozy na przyszłe lata wskazuj ą, że w nadchodz ących latach proces ten będzie si ę nasilał. Zjawiska wywoływane przez zmiany klimatu stanowi ą zagro żenie dla społecznego i gospodarczego rozwoju wielu krajów na świecie, w tym tak że dla Polski.

Adaptacja to proces lub zestaw inicjatyw i działa ń na rzecz zmniejszenia podatno ści systemów przyrodniczych i ludzkich na faktyczne oraz spodziewane skutki zmian klimatu. Mo żna j ą równie ż postrzega ć jako uczenie si ę, jak żyć z konsekwencjami zmian klimatu. Wła ściwie dobrane działania adaptacyjne zmniejszaj ą wra żliwo ść kraju na zmiany klimatyczne i b ędą stanowi ć istotny czynnik stymuluj ący wzrost efektywno ści i innowacyjno ści polskiej gospodarki. Działania adaptacyjne poprzez realizacj ę polityk, inwestycje w infrastruktur ę i technologie, a tak że zmiany zachowa ń człowieka, umo żliwi ą unikni ęcie ryzyka i wykorzystanie szans. Zgodnie ze „Strategicznym Planem Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020” zmiany klimatu ziemi nale ży postrzega ć jako potencjalne ryzyko, które powinno by ć brane pod uwag ę przy tworzeniu np. mechanizmów regulacyjnych i planów inwestycyjnych, podobnie jak brane pod uwag ę s ą pod uwag ę ryzyka o charakterze makroekonomicznym, czy geopolitycznym.

Zagro żeniami środowiska mog ącymi wyst ąpi ć na terenie powiatu szamotulskiego s ą przede wszystkim zjawiska spowodowane ekstremalnymi temperaturami i opadami takie jak powodzie, po żary, susze i silne wiatry. W ostatnich latach z powodu globalnego ocieplenia klimatu coraz cz ęstsze i intensywniejsze staj ą si ę fale upałów i po żary lasów a tak że takie anomalie jak tornada (w Polsce). Stanowi ą one zagro żenie dla zdrowia, zwłaszcza dla dzieci i osób w podeszłym wieku oraz osób cierpi ących na przewlekłe schorzenia i choroby. Wysokie temperatury prowadz ą do zaburze ń układu kr ąż enia, pracy nerek, układu oddechowego i metabolizmu. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydaje ostrze żenia przed upałami i mrozami . Podczas okresów upałów zaleca si ę pozostawanie w budynkach zwłaszcza w godzinach szacowanych skrajnych temperatur. W celu adaptacji nale ży rozbudowywa ć systemy klimatyzacyjne w budynkach u żyteczno ści publicznej oraz mieszkaniach. Susze powoduj ą tak że zagro żenia w lasach. Przesuszona ściółka le śna jest wtedy bardziej podatna na zapalenie. W przypadku podwy ższonego ryzyka zagro żenia po żarowego Lasy Pa ństwowe wprowadzaj ą okresowy zakaz wst ępu do lasu. Przesuszona ściółka le śna i zbo ża

120 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r. są mocno podatne na zaprószenia ogniem. W przypadku podwy ższonego ryzyka zagro żenia po żarowego Lasy Pa ństwowe wprowadzaj ą okresowy zakaz wst ępu do lasu.

Wysokie temperatury i zwi ązane z nimi susze wpływaj ą równie ż negatywnie na ró żnorodno ść biologiczn ą na terenie powiatu. Gatunki o mniejszej zdolno ści adaptacyjnej do zmian warunków środowiska mog ą wygin ąć lub wyemigrowa ć z danego terenu, co zminimalizuje populacj ę. Miejsca ust ępuj ących gatunków b ędą mogły jednak zaj ąć gatunki do tej pory niewyst ępuj ące na obszarze powiatu, b ądź b ędące na jej terenie rzadko. Upały i skrajne mrozy mogą równie ż powodowa ć zagro żenie dla upraw i hodowli zwierz ąt. Wpływa to, na jako ść plonów oraz mniejsz ą ilo ść i mniej bogat ą w składniki żywno ść dla zwierz ąt hodowlanych.

Kolejnym problemem s ą tak że zagadnienia infrastrukturalne, wpływ wysokich temperatur niszczy nawierzchnie dróg, torów kolejowych oraz linii energetycznych. Powoduj ą one zwi ększone ryzyko po żarów i susz. Skrajnie wysokie i niskie temperatury negatywnie wpływaj ą na rolnictwo, gospodark ę wodn ą oraz zwierz ęta i ro śliny.

Wpływ zmian klimatu wpływa równie ż na zmiany bilansu wodnego: szczególnie wzmo żonego odpływu, zwi ększonego parowania, pogorszenia jako ściowego wód śródl ądowych oraz wzrostu cz ęstotliwo ści wyst ępowania ekstremalnych sytuacji hydrologicznych (susz i powodzi). Susza jest skutkiem długotrwałych okresów bez opadów atmosferycznych i wyst ępuj ących wysokich upałów, kiedy maksymalna temperatura dobowa osi ąga warto ści wy ższe ni ż 30 oC. Wyst ępowanie susz mo że prowadzi ć z kolei do zmian w stosunkach wodnych na terenie powiatu, a w skrajnym przypadku nawet prowadzi ć do problemów z zaopatrzeniem powiatu w wod ę. Na terenie powiatu szamotulskiego najwi ększe zagro żenie powodziowe mo że wyst ąpi ć w zwi ązku z nagłym przyborem wód, mog ącym zaistnie ć w przypadku odwil ży i długotrwałych opadów wyst ępuj ących w okresie wiosennym. W przypadku długotrwałych upałów cz ęsto obserwuje si ę zmian ę w poziomie wód powierzchniowych i podziemnych, a niekiedy nawet ich zanik. Wysokie temperatury sprzyjaj ą te ż powstawaniu silnego wiatru i tr ąb powietrznych. Poza oczywistymi stratami gospodarczymi i środowiskowymi, jak powalone drzewa, zniszczone budynki, zwi ększa si ę równie ż erozja wierzchniej warstwy gleb. Prognozy zmian klimatu wskazuj ą, że w nadchodz ących latach proces ocieplania si ę, b ędzie si ę nasilał. Konsekwencj ą tego b ędzie zwi ększona cz ęstotliwo ść wyst ępowania gwałtownych zjawisk pogodowych, dlatego istotne jest podj ęcie ogółu działa ń przystosowuj ących do zmian klimatu. W zwi ązku z powy ższymi uwarunkowaniami, rz ąd polski w celu ograniczenia gospodarczych i społecznych ryzyk zwi ązanych ze zmianami klimatycznymi, opracował Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do 2020 (SPA2020). SPA 2020 wskazuje cele i kierunki działa ń adaptacyjnych, które nale ży podj ąć w najbardziej wra żliwych sektorach i obszarach w okresie do roku 2020: − gospodarce wodnej, − rolnictwie, − le śnictwie, − ró żnorodno ści biologicznej i obszarach prawnie chronionych,

121 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 - 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

− zdrowiu, − energetyce, − budownictwie, − transporcie, − obszarach górskich, − strefie wybrze ża, − gospodarce przestrzennej, − obszarach zurbanizowanych. Głównym celem działa ń adaptacyjnych do zmian klimatu w dziedzinie gospodarki wodnej na terenie powiatu szamotulskiego jest zapewnienie pełnego zaopatrzenia w wod ę ludno ści, przemysłu i rolnictwa. Zadanie to jest realizowane w powiecie poprzez rozbudow ę sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej. W ramach ochrony społecze ństwa przed konsekwencjami powodzi i suszy w inwestycjach budowlanych, transportowych i energetycznych uwzgl ędniane s ą zagadnienia dotycz ące gwałtownych zmian temperatur, ulewnych opadów, oblodze ń i silnych wiatrów. W celu zniwelowania niekorzystnego wpływu zmian klimatu na rolnictwo w powiecie szamotulskim prowadzi si ę szkolenia z zakresu dobrych praktyk rolniczych, jak równie ż działania dotycz ące zwi ększania wiedzy i świadomo ści rolników w zakresie zmian klimatu tak, aby mogli dostosowa ć produkcj ę rolnicz ą oraz terminy zabiegów agrotechnicznych do nowych warunków klimatycznych.

Do najwa żniejszych działa ń adaptacyjnych realizowanych przez gmin ę nale ży równie ż zapobieganie zabudowy terenów zalewowych, terenów poło żonych nad kopalniami i terenów nara żonych na osuwiska gruntu poprzez odpowiednie planowanie przestrzenne.

6. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I ICH FINANSOWANIE

W wyniku przeprowadzonej analizy SWOT dla ka żdego z analizowanych obszarów interwencji zidentyfikowano główne problemy środowiskowe. Przeprowadzona analiza SWOT ukazała potencjalne zagro żenia w dziedzinie ochrony środowiska i kierunki działa ń, jakie powinny by ć podejmowane w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego i towarzysz ącej mu infrastruktury technicznej. Perspektywa osi ągni ęcia zaplanowanych celów b ędzie mo żliwa dzi ęki realizacji zaproponowanych zada ń, która przyczyni si ę w przyszło ści do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu szamotulskiego. W celu realizacji zada ń utworzono harmonogram rzeczowo – finansowy dla zada ń własnych oraz dla zada ń monitorowanych.

122

Tabela 68. Strategia polityki ochrony środowiska powiatu szamotulskiego - cele, kierunki oraz zadania Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Monitoring stanu jako ści powietrza Niedokładno ść 1. WIO Ś Pozna ń na stacjach pomiarowych pomiarów, na terenie powiatu Kontrola zakładów Niedokładno ść WIO Ś Pozna ń, przemysłowych pomiarów, 2. Urz ąd w zakresie emisji Nieprzestrzeganie Marszałkowski I.1.1.Monitoring stanu do powietrza zezwole ń jako ści powietrza Wydawanie pozwole ń na wprowadzanie pyłów Powiat lub gazów Szamotulski, Nieprzestrzeganie 3. do powietrza (zgodnie z Urz ąd zezwole ń ustaw ą prawo ochrony Marszałkowski środowiska) Ilo ść substancji

ci powietrza powietrza ci Zmniejszenie niskiej Gminy,

ś z przekroczeniami emisji zanieczyszcze ń wła ściciele ci powietrza ci powietrza poziomu 3 Wysokie koszty 4. ś średniorocznego oraz (rok z indywidualnych palenisk i zarz ądcy 0 inwestycji dobowego na stacjach bazowy - domowych nieruchomo ści, pomiarowych 2018) i lokalnych kotłowni przedsi ębiorcy w Szamotułach Gminy, Wymiana i zakup nowych wła ściciele urz ądze ń i zarz ądcy Wysokie koszty 5. i instalacji o ni ższych I.1.2.Poprawa nieruchomo ści, inwestycji wska źnikach emisji I.1.jako Poprawa efektywno ści przedsi ębiorcy, zanieczyszcze ń energetycznej spółdzielnie I. Ochrona klimatuI. Ochronai jako i zmniejszenie emisji Termomodernizacja zanieczyszcze ń istniej ących budynków, Gminy, z systemów grzewczych stosowanie wła ściciele Wysokie koszty 6. energooszcz ędnych i zarz ądcy inwestycji materiałów nieruchomo ści, i technologii przy budowie przedsi ębiorcy nowych obiektów Kontrola spalania paliw w domach prywatnych – nieefektywno ść 7. Gminy zgłoszenia nielegalnej działa ń emisji

123

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Termomodernizacja budynków b ędących Wysokie koszty 8. Gmina Ka źmierz własno ści ą Gminy inwestycji Ka źmierz Modernizacja sieci ogrzewania CO kotłowni Wysokie koszty 9. Gmina Ka źmierz osiedlowej inwestycji w Ka źmierzu ul. Prusa Modernizacja kotłowni w Wysokie koszty 10. Szkole Podstawowej Gmina Ka źmierz realizacji w Ka źmierzu Wsparcie mieszka ńców w formie dofinansowania Gmina w zakresie wymiany Brak 11. Szamotuły, źródła ciepła dofinansowania Gmina Wronki na proekologiczne urz ądzenia grzewcze Osada L. Żurawiniec – prace budowlane – wymiana instalacji, Nadle śnictwo Wysokie koszty 12. pokrycia dachu, Oborniki inwestycji ocieplenie budynku, ogrodzenie osady Osada L. Obrzycko – wymiana chodników, Nadle śnictwo Wysokie koszty 13. wymiana instalacji Oborniki inwestycji w b. gospodarczym Promowanie rozwi ąza ń przyczyniaj ących si ę do redukcji emisji Gminy, Powiat Brak zanieczyszcze ń Szamotulski, zainteresowania 14. (np. wymiana źródeł placówki wśród ciepła, edukacyjne mieszka ńców termomodernizacja budynków)

124

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego Brak 15. wymogów dotycz ących Gminy uwzgl ędnienia zaopatrywania mieszka ń w ciepło z no śników niskoemisyjnych Poprawa standardów infrastruktury drogowej gmin(modernizacja, przebudowa, rozbudowa Wysokie koszty 16. Gminy i budowa dróg) - inwestycji wymienione w obszarze Zagro żenia hałasem I.1.3. Zmniejszenie Zadania z zakresu emisji zanieczyszcze ń budowy i modernizacji pochodz ących z emisji dróg wojewódzkich - Wysokie koszty 17. MZDW liniowej wymienione inwestycji w obszarze Zagro żenia hałasem Zadania z zakresu budowy i modernizacji dróg powiatowych- ZDP, Powiat Wysokie koszty 18. wymienione Szamotulski inwestycji w obszarze Zagro żenia hałasem Inwentaryzacja i aktualizacja źródeł emisji substancji I.1.4. Ograniczanie do powietrza Urz ąd Wysokie koszty 19. emisji przemysłowej i stworzenie bazy danych Marszałkowski inwestycji na ten temat (pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza) I.1.5. Wzrost udziału Motywowanie rolników Brak 20. odnawialnych źródeł do zakładania plantacji Gmina Wronki zainteresowania energii ro ślin energetycznych mieszka ńców

125

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Promocja Brak wykorzystywania zainteresowania Gmina Wronki, 21. odnawialnych źródeł mieszka ńców, Gmina Ka źmierz energii w śród ograniczone środki mieszka ńców finansowe Monta ż pomp ciepła, instalacji fotowoltaicznych, Wysokie koszty 22. Gmina Ka źmierz solarnych inwestycji na budynkach mieszkalnych Edukacja mieszka ńców pod k ątem mo żliwo ści uzyskiwania wsparcia Brak finansowego Gminy, Powiat 23. zainteresowania do instalowania OZE oraz Szamotulski mieszka ńców wymiany przestarzałego ogrzewania na bardziej ekologiczne Uwzgl ędnianie Brak 24. w mpzp potencjalnych Gmina Szamotuły uwzgl ędnienia lokalizacji instalacji OZE Budowa ście żek Wysokie koszty 25. rowerowych, pieszych lub Gminy, ZDP inwestycji pieszo-rowerowych Budowa ście żki Wysokie koszty 26. rekreacyjnej wzdłu ż Gmina Wronki inwestycji rz. Warty Budowa ci ągu pieszo- Wysokie koszty 27. I.1.6. Wzrost udziału rowerowego do Radzyn Gmina Ka źmierz inwestycji ekologicznych środków (ok. 350 mb) transportu Budowa ście żek Wysokie koszty 28. rekreacyjno – Gmina Ka źmierz inwestycji edukacyjnych Organizowanie rajdów rowerowych Wysokie koszty 29. i pieszych jako promocja Gmina Szamotuły inwestycji ekologicznych środków transportu

126

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Przebudowa chodnika Wysokie koszty 30. wzdłu ż DW 186 WZDW inwestycji w m. Wróblewo Przebudowa chodnika Wysokie koszty 31. wzdłu ż DW 184 WZDW inwestycji w m. Dobrojewo Przebudowa chodnika Wysokie koszty 32. wzdłu ż DW 186 WZDW inwestycji w m. Wierzchocin Budowa chodnika wzdłu ż Wysokie koszty 33. DW 184 WZDW inwestycji w m. Szczepankowo Budowa chodnika wzdłu ż Wysokie koszty 34. DW 306 WZDW inwestycji w m. Wilczyna Budowa chodnika w ci ągu drogi powiatowej wysokie koszty 35. ZDP nr 1839P Pierwoszewo- inwestycji Ćmachowo Budowa chodnika Wysokie koszty 36. Gmina Wronki na ul. Towarowej inwestycji

Budowa chodnika Wysokie koszty 37. Gmina Wronki na ul. Klonowej inwestycji Promowanie Powiat ekologicznych źródeł Szamotulski, Wysokie koszty 38. transportu (rowerowy, Gminy, inwestycji zbiorowy) organizacje

127

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Remonty nawierzchni Wysokie koszty 39. Gmina Ostroróg dróg inwestycji ców powiatu powiatu ców ń

Poziom hałasu L AeqN II.1.1. Zmniejszenie (rok bazowy 2012- LAeqN = LAeqN = 60 emisji hałasu najbli ższy punkt z transportu drogowego pomiarowy -WIO Ś 66,1 dB dB enia hałasem hałasem enia ci hałasu dla mieszka dlaci hałasu ż

ś Pozna ń)

liwo Budowa 1 km drogi Wysokie koszty 40. ąż Gmina Wronki

II. Zagro w m. Chojno-Młyn inwestycji II.uci 1. Zmniejszenie

Budowa drogi gminnej Wysokie koszty 41. w obr ębie Gmina Wronki inwestycji ul. Mickiewicza

128

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Budowa drogi gminnej Wysokie koszty 42. w rejonie os. Borek Gmina Wronki inwestycji i ul. Mickiewicza Budowa drogi ł ącz ącej drog ę powiatową 1895P Wysokie koszty 43. Gmina Wronki z planowan ą obwodnic ą inwestycji Wronek Budowa drogi Wysokie koszty 44. ul. Szamotulska Gmina Wronki inwestycji w Nowej Wsi Budowa drogi Wysokie koszty 45. Gmina Wronki w m. Szklarnia inwestycji

Budowa ł ącznika Wysokie koszty 46. Gmina Wronki ul. Pi ękna i ul. Radosna inwestycji Budowa prawo skr ętu Wysokie koszty 47. z os. Borek Gmina Wronki inwestycji na ul. Mickiewicza Przebudowa ci ągów komunikacyjnych Wysokie koszty 48. i parkingu pomi ędzy Gmina Wronki inwestycji ul. Dworcow ą i ul. Poln ą Przebudowa drogi Wysokie koszty 49. gminnej Lubowo- Gmina Wronki inwestycji Karolewo Przebudowa drogi Wysokie koszty 50. gminnej Gmina Wronki inwestycji w m. Biezdrowo Przebudowa drogi Wysokie koszty 51. gminnej Gmina Wronki inwestycji w m. Głuchowo Przebudowa drogi Wysokie koszty 52. gminnej Gmina Wronki inwestycji w m. Marianowo Budowa drogi Wysokie koszty 53. wewn ętrznej Gmina Wronki inwestycji przy SP nr 2

129

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Utwardzenie poboczy Wysokie koszty 54. Gmina Wronki gminnych inwestycji

Budowa ł ącznika Wysokie koszty 55. ul. Ł ąkowej Gmina Wronki inwestycji z ul. Rzeci ńsk ą

Przebudowa gminnych Wysokie koszty 56. Gmina Wronki dróg gruntowych inwestycji

Nadle śnictwo Wysokie koszty 57. Przebudowa dróg Wronki inwestycji Remont nawierzchni drogi Wysokie koszty 58. o dł. 0,46 km WZDW inwestycji nr 185m. Obrzycko

Remont nawierzchni drogi Wysokie koszty 59. o dł. 0,92 km WZDW inwestycji nr 184 m. Śmiłowo Remont nawierzchni skrzy żowania dróg nr 184 i 185 Wysokie koszty 60. WZDW m. Szamotuły inwestycji ul. Powsta ńców Wlkp. I Zamkowa Remont nawierzchni drogi o dł. 1,15 km Wysokie koszty 61. WZDW nr 150 odc. Szklarnia – inwestycji Popowo Remont nawierzchni drogi o dł. 4,5 km Wysokie koszty 62. WZDW nr 182 odc. Izdebno – inwestycji Kłodzisko Remont nawierzchni drogi o dł. 0,62 km Wysokie koszty 63. WZDW nr 150 m. Wronki inwestycji ul. My śliwska

130

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa rozbudowa drogi nr 116 – od skrzy żowania z drog ą Wysokie koszty 64. WZDW 184 i 186 do Nojewa inwestycji na dł. 8,22 km, Rozbudowa drogi nr 184 odc. od obwodnicy Wronek Wysokie koszty 65. WZDW do skrzy żowania inwestycji z DW 186 i 116 na długo ść 3,17 km Rozbudowa drogi nr 116 od Nojewa Wysokie koszty 66. WZDW do drogi wojewódzkiej inwestycji 187 na długo ść 8,10 km Remont nawierzchni Wysokie koszty 67. DW 184 w m. Szamotuły WZDW inwestycji ul. Chrobrego i Dworcowa Budowa obwodnicy Wronek w ci ągu w ci ągu drogi wojewódzkiej nr 182 Wysokie koszty 68. WZDW i nr 184 od drogi inwestycji wojewódzkiej nr 184 do drogi powiatowej nr 1895 Budowa obwodnicy Wronek w ci ągu drogi wojewódzkiej nr 182 Wysokie koszty 69. WZDW i 184 od drogi powiatowej inwestycji 1895 P do drogi wojewódzkiej nr 182 Tworzenie i utrzymywanie Wysokie koszty 70. pasów zieleni wzdłu ż Gmina Ka źmierz inwestycji ci ągów komunikacyjnych Budowa masy bitumicznej pieszo-jezdni Wysokie koszty 71. Gmina Ka źmierz (ok. 280 mb) przy inwestycji ul. Szamotulskiej

131

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Przebudowa drogi powiatowej nr 1859P Wysokie koszty 72. Pami ątkowo – Żydowo ZDP inwestycji WM. Pami ątkowo na odc. 560 mb Przebudowa skrzy żowania na drodze Wysokie koszty 73. wojewódzkiej nr 187 ZDP inwestycji z drog ą powiatow ą nr 1855P w m. Gałowo Przebudowa drogi powiatowej nr 1855P Wysokie koszty 74. Śmiłowo- Gałowo odc. 3 ZDP inwestycji od km 2+100 do km 3+740 Tworzenie obszarów ograniczonego użytkowania w przypadkach okre ślonych w ustawie prawo ochrony WIO Ś Pozna ń, Nieefektywny 75. środowiska, Powiat system egzekwowanie zapisów Szamotulski zarz ądzania dotycz ących obszarów ograniczonego użytkowania dotycz ących II.1.2. Przeciwdziałanie źródeł hałasu i pól powstawaniu hałasu elektromagnetycznych instalacyjnego Wprowadzanie Nieefektywny do mpzp zapisów system sprzyjaj ących 76. Gminy planowania ograniczeniu zagro żenia przestrzennego hałasem i egzekwowanie w gminach tych zapisów Niedokładno ść Prowadzenie monitoringu pomiarów, brak 77. poziomu hałasu WIO Ś Pozna ń punktów w środowisku pomiarowych

132

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Bie żą ca kontrola Niedokładno ść 78. zakładów pracy WIO Ś Pozna ń pomiarów w zakresie emisji hałasu

ENEA Operator Modernizacja sieci Wysokie koszty 79. S.A. Oddział SN i nn. realizacji zadania Pozna ń

tycznych tycznych III 1.1. Utrzymanie dobrego stanu technicznego sieci elektroenergetycznej ENEA Operator Przył ączenie odbiorców Wysokie koszty 80. S.A. Oddział do sieci SN i nn. realizacji zadania Pozna ń rodowisko rodowisko

ś Nat ęż enie pola Kontrola zakładów elektromagnetycznego <7 (V/m) <7 (V/m) przemysłowych Niedokładno ść 81. WIO Ś Pozna ń (WIO Ś Pozna ń) w zakresie pól pomiarów elektromagnetycznych III.1.2. Stała kontrola Podnoszenie potencjalnych źródeł pól świadomo ści ekologicznej elektroenergetycznych Brak na i człowieka społecze ństwa

82. III. elektromagnetyczne Pola Gmina Ka źmierz zainteresowania oraz minimalizacja ich o źródłach i stopniu mieszka ńców oddziaływania oddziaływania pól na zdrowie człowieka elektromagnetycznych i środowisko Prowadzenie ewidencji Powiat 83. źródeł wytwarzaj ących Szamotulski, Niedokładno ść pola elektromagnetyczne Gminy III. elektromagne oddziaływania pól 1. Ograniczenie

Prowadzenie monitoringu 84. IV.2.1. Ograniczenie Liczba JCWP jako ści wód Niedokładno ść enie enie emisji zanieczyszcze ń

ąż i JCWPd, których stan powierzchniowych pomiarów, brak cia dobrego 4 27 ze ścieków WIO Ś Pozna ń ę oceniono jako dobry i podziemnych punktów komunalnych wodami wodami

gni (RZGW) w ramach Pa ństwowego pomiarowych stanu wód stanu wód ą i przemysłowych V. 1. D Monitoringu Środowiska

85. IV. Gospodarowanie do osi

133

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Wydawanie pozwole ń na wprowadzanie PGW „Wody Nieprzestrzeganie 86. ścieków do wód Polskie” zezwole ń lub ziemi Gmina Ograniczenie dopływu Szamotuły, zanieczyszcze ń do wód Powiat powierzchniowych Szamotulski, Wysokie koszty 87. ze źródeł obszarowych wła ściciele inwestycji (zwłaszcza z terenów gospodarstw, rolniczych) PGW „Wody Polskie” Popularyzacja i wspieranie budowy zbiorników Gminy, bezodpływowych Brak środków 88. wła ściciele i przydomowych finansowych posesji oczyszczalni ścieków na obszarach zabudowy rozproszonej Przeprowadzenie kontroli stanu technicznego Gminy, zbiorników gnilnych 89. wła ściciele Niedokładno ść oraz ich likwidacja posesji na terenach skanalizowanych Prowadzenie rejestru i kontroli zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych 90. Gminy Niedokładno ść oczyszczalni ścieków oraz ich likwidacja na terenie skanalizowanym Prowadzenie kontroli IV.2.2. Utrzymanie przestrzegania przez WIO Ś Pozna ń, dobrego stanu wód 91. podmioty warunków Powiat Niedokładno ść powierzchniowych wprowadzania ścieków Szamotulski i podziemnych do wód lub do ziemi

134

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Utrzymanie wód PGW „Wody Wysokie koszty 92. i urz ądze ń melioracji Polskie” realizacji zadania wodnych podstawowych PGW „Wody Wysokie koszty 93. Mogilnica Wschodnia Polskie” RZGW w inwestycji Poznaniu Odbudowa rz. Samy, PGW „Wody gm. Szamotuły, Wysokie koszty 94. Polskie” RZGW w Obrzycko, Oborniki, inwestycji Poznaniu woj. Wielkopolskie PGW „Wody Wysokie koszty 95. Kanał Przybrodzki Polskie” RZGW w inwestycji Poznaniu Budowa i konserwacja RDO Ś Wysokie koszty 96. urz ądze ń wodnych w Poznaniu inwestycji

Nadle śnictwo Wysokie koszty 97. Melioracje wodne MRN2 Wronki inwestycji

Nadle śnictwo Wysokie koszty 98. Melioracje szczegółowe Oborniki inwestycji „Woda w Le śnym Kompleksie Promocyjnym Puszcza Notecka na terenie Nadle śnictwa Krucz” zwi ększanie retencji – przywracanie Nadle śnictwo Wysokie koszty 99. funkcji obszarom Krucz inwestycji mokradłowym. Le śnictwo Smolary budowa progu melioracyjnego w ilo ści 1 szt. Konserwacja rowów Wysokie koszty 100. Gmina Ostroróg melioracyjnych inwestycji

135

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Uregulowanie stosunków wodnych w zlewni rowu Wysokie koszty 101. Gmina Wronki melioracyjnego W-15 inwestycji na terenie Gminy Wronki Propagowanie zachowa ń sprzyjaj ących oszcz ędzaniu wody przez Gminy, Powiat Brak środków oraz działania edukacyjno – 102. Szamotulski, zainteresowania promocyjne (akcje, organizacje mieszka ńców kampanie skierowane do wszystkich grup V.1.1. Ograniczenie społecznych) wykorzystywania Ograniczanie ilo ści zasobów wód zu żywanej wody poprzez podziemnych recyrkulacj ę wody Brak ograniczania 103. i powierzchniowych w zakładach Przedsi ębiorstwa ilo ści zu żywanej przemysłowych wody

ciekowa ciekowa i zamykanie obiegów ś ycia wody ycia

ż wody Zmniejszenie Zagospodarowanie Zu życie wody na 1 3 Brak 32,0 m zu życia wody miejsca 104. mieszka ńca (GUS) 3 Gmina Wronki zainteresowania, w m wykorzystywanego brak środków do k ąpieli w m. Chojno

Rozbudowa sieci Wysokie koszty 105. wodoci ągowej na terenie Gmina Ka źmierz inwestycji Gminy Ka źmierz V. Gospodarka wodno- VI. 1.zu Optymalizacja Inteligentny system Przedsiębiorstwo V.1.2. Poprawa zarz ądzania sieci ą Komunalne Wysokie koszty 106. skuteczno ści wodoci ągow ą Sp. z o.o. inwestycji zaopatrzenia w wod ę i kanalizacyjn ą wraz We Wronkach z systemem GIS

Kanalizacja Wysokie koszty 107. + wodoci ąg działki Gmina Duszniki inwestycji Piaskowski Duszniki

136

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Realizacja zapisów Aktualizacji Krajowego Wysokie koszty 108. Programu Oczyszczania Gminy inwestycji Ścieków Komunalnych (AKPO ŚK 2017)

Budowa kanalizacji Wysokie koszty 109. Gmina Ostroróg sanitarnej w m. Kluczewo inwestycji

Budowa kanalizacji w m. S ędzino Wysokie koszty 110. Gmina Duszniki + zgłoszenie inwestycji ul. Witkowska

ciekowa ciekowa Budowa kanalizacji Wysokie koszty

111. ś Gmina Duszniki V.2.1. Stworzenie deszczowej Mie ściska inwestycji Odsetek mieszka ńców kompleksowego korzystaj ących z sieci 69,5 % 100 % systemu gospodarki Wysokie koszty 112. Kanalizacja Ceradz Dolny Gmina Duszniki kanalizacyjnej (GUS) ściekami socjalno - inwestycji bytowymi Budowa kanalizacji sanitarnej Wysokie koszty 113. Gmina Duszniki w miejscowo ści Brzoza inwestycji Grodziszczko Wilkowo Budowa przepompowni ścieków sanitarnych wraz Wysokie koszty 114. Gmina Duszniki z komor ą krat inwestycji w Grzebienisku VI. 2. Racjonalna gospodarka VI. 2. gospodarka Racjonalna Budowa sieci kanalizacji Wysokie koszty 115. Gmina Ka źmierz sanitarnej w Młodasku inwestycji

Budowa sieci Wysokie koszty 116. kanalizacyjnej Gmina Ka źmierz inwestycji w Chlewiskach Przebudowa Przedsi ębiorstwo i rozbudowa oczyszczalni Komunalne Wysokie koszty 117. ścieków na os. Borek Sp. z o.o. inwestycji we Wronkach We Wronkach

137

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Rozbiórka oczyszczalni ścieków na os. Zamo ść Przedsi ębiorstwo we Wronkach wraz Komunalne Wysokie koszty 118. z budow ą przepompowni Sp. z o.o. inwestycji ścieków, kolektorów We Wronkach tłoczonych i sieci wodoci ągowej Przedsi ębiorstwo Renowacja sieci Komunalne Wysokie koszty 119. kanalizacyjnej Sp. z o.o. inwestycji w mie ście Wronki We Wronkach Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni Wysokie koszty 120. Gmina Ka źmierz ścieków w Witkowicach/ inwestycji Bytyniu

Kontrola uprawnie ń Powiat przedsi ębiorców Mo żliwo ść Szamotulski, 121. w zakresie przestrzegania pomini ęcia ż Okr ęgowy Urz ąd wydanych koncesji podmiotów Górniczy Liczba koncesji na wydobycie kopalin na wydobycie kopalin 8 8 (Starostwo Powiatowe) VI.1.1. Nadzór nad zasobami kopalin

Powiat Wydawanie koncesji Szamotulski, Nieprzestrzeganie 122. VI. Zasoby geologiczne VI. Zasoby geologiczne na wydobywanie kopalin Urz ąd zezwole ń zasobamikopalin złó ze Marszałkowski VIII. 1. Racjonalne gospodarowanie VIII.gospodarowanie 1. Racjonalne Liczba miejsc Gminy, Powiat Inwentaryzacja miejsc Mo żliwo ść nielegalnego Szamotulski, 123. 0 0 nielegalnego wydobycia pomini ęcia wydobycia kopalin Urz ąd kopalin podmiotów (Starostwo Powiatowe) Marszałkowski

138

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania Mo żliwo ść 124. przestrzennego gmin Gminy pomini ęcia o niezagospodarowaniu podmiotów terenów nieeksploatowanych złó ż Wysokie koszty Rekultywacja terenów inwestycji, poeksploatacyjnych oraz 125. Gmina Ka źmierz mo żliwo ść likwidacja nielegalnej pomini ęcia eksploatacji kopalin podmiotów

Niedokładno ść Monitoring chemizmu pomiarów, mała 126. gleb ornych na terenie GIO Ś liczba punktów powiatu pomiarowych ciwego sposobuciwego

ś Monitoring jako ści gleby, zawarto ści makroelementów oraz 127. Liczba bada ń gleb Gmina Ka źmierz Niedokładno ść VII.1.1.Ochrona gleb weryfikowanie wykorzystywanych 1 1 użytkowanych rolniczo przydatno ści rolniczej rolniczo gleb VII. Gleby VII. Gleby

Realizowanie programów Wysokie koszty 128. rolno- środowiskowych, Gmina Ka źmierz inwestycji ytkowania powierzchni ziemi ziemi ytkowania powierzchni tzw zazielenianie ż u Gminy, Wspieranie organizacje, Brak dotacji, 129. i promowanie ODR, Powiat wysokie koszty ekologicznego rolnictwa Szamotulski IX. 1. Ochrona gleb i zapewnienieIX. i 1. gleb wła Ochrona

139

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Szkolenia i kursy z zakresu chemizacji, integrowanej ochrony ro ślin, Kodeksu Dobrej Praktyki, zasad ubiegania si ę o płatno ści bezpo średnie, 130. WODR Brak dotacji obowi ązków rolnika wynikaj ących z korzystania z funduszy UE, oddziaływania gospodarstw rolnych na środowisko Inwentaryzacja terenów zdegradowanych Liczba składowisk VII.1.2. Zapobieganie i wymagaj ących Powiat Wysokie koszty 131. wymagaj ących 5 0 degradacji powierzchni rekultywacji oraz Szamotulski inwestycji rekultywacji ziemi opracowywanie programów ich rekultywacji Powiat Wydawanie pozwole ń Szamotulski, Nieprzestrzeganie 132. na wytwarzanie odpadów Urz ąd zezwole ń Marszałkowski Kontrola podmiotów prowadz ących VIII.1.1. działalno ść w zakresie Powiat 133. Niedokładno ść Uporz ądkowanie zbierania, odzysku Szamotulski Ilo ść zebranych 20 808,78 >20 808,78 systemu i unieszkodliwiania selektywnie odpadów Mg Mg gospodarowania odpadów (PGO WW 2022) odpadami na terenie Kontrola zakładów

i zapobieganie i zapobieganie powiatu przemysłowych 134. WIO Ś Pozna ń Niedokładno ść w zakresie gospodarki

powstawaniu odpadów powstawaniu odpadów odpadami VIII. Gospodarka odpadami VIII. Gospodarka odpadami Kontrola Gmin w zakresie ustawy 135. WIO Ś Pozna ń Niedokładno ść

X. 1. Racjonalna gospodarka odpadami odpadami X. 1. gospodarka Racjonalna o utrzymaniu porz ądku i czysto ści w gminach

140

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Odbiór i zagospodarowanie Wysoki koszt 136. Gmina Wronki odpadów na terenie inwestycji gminy Wronki Monitoring środowiska 137. odpadów komunalnych Gmina Wronki Niedokładno ść w m. Samoł ęż Kontrole w zakresie poprawno ści segregacji, Niedokładno ść , zach ęcanie brak 138. Gmina Ka źmierz do selektywnego zainteresowania zbierania odpadów mieszka ńców komunalnych „u źródła” Edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami Gminy, Powiat brak w gospodarstwach 139. Szamotulski, zainteresowania domowych, informacje przedsi ębiorcy mieszka ńców o zmianach w przepisach prawa i wynikaj ących z tego obowi ązków Inwentaryzacja miejsc nieefektywno ść 140. nielegalnego składowania Gminy w działaniach odpadów Bie żą ca likwidacja miejsc nieefektywno ść 141. nielegalnego składowania Gminy w działaniach odpadów Uszczelnianie systemu 142. gospodarowania Gminy brak uszczelniania odpadami Osi ąganie wymaganych poziomów recyklingu i odzysku odpadów oraz nieefektywno ść 143. Gminy ograniczenie składowania w działaniach odpadów ulegaj ących biodegradacji Zakup pojemników Gmina Brak do zbiórki selektywnej 144. Szamotuły, zainteresowania surowców wtórnych przedsi ębiorcy mieszka ńców „u źródła”

141

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Doskonalenie systemu selektywnej zbiorki odpadów w celu osi ągni ęcia odpowiednich Gmina Brak poziomów odzysku 145. Szamotuły, zainteresowania i recyklingu przedsi ębiorcy mieszka ńców dla osi ągni ęcia odpowiednich limitów odzysku i recyklingu odpadów Zbieranie z dróg Nieefektywno ść 146. i utylizacja zwłok Gmina Szamotuły w działaniach martwych zwierz ąt

Odbiór z aptek Du że ilo ści 147. przeterminowanych Gmina Szamotuły odpadów lekarstw w celu utylizacji Obj ęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych, Wysokie koszty 148. w tym samym systemem Gmina Szamotuły inwestycji selektywnego zbierania odpadów 100% mieszka ńców gminy Niewła ściwe c.d. Rekultywacji 149. Gmina Ostroróg zagospodarowanie składowisk odpadów terenu Likwidacja dzikich Ponowne 150. Gminy wysypisk odpadów za śmiecanie

Usuwanie wyrobów Wysokie koszty 151. zawieraj ących azbest Gmina Ka źmierz inwestycji z terenu Gminy Ka źmierz Ilo ść azbestu pozostała VIII.1.2. Usuni ęcie 20 449 do unieszkodliwienia 0 wyrobów azbestowych brak Mg Aktualizacja programu (Baza Azbestowa) z terenu powiatu zainteresowania usuwania azbestu Powiat 152. mieszka ńców, i wyrobów zawieraj ących szamotulski wysokie koszty azbest inwestycji

142

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Usuwanie wyrobów Wysokie koszty 153. zawierających azbest Gmina Ostroróg inwestycji z terenu Gminy Ostroróg

Akcja informacyjna dotycz ąca mo żliwo ści brak 154. finansowania i usuwania Gmina Szamotuły zainteresowania wyrobów zawieraj ących mieszka ńców azbest

Aktualizacja programu usuwania azbestu Nieefektywno ść 155. Gmina Szamotuły i wyrobów zawieraj ących w działaniach azbest

Wspieranie mieszka ńców w formie dofinansowania brak 156. w zakresie pozbywania Gmina Szamotuły dofinansowania si ę wyrobów zawieraj ących azbest

Prowadzenie działa ń informacyjnych w zakresie szkodliwo ści Brak azbestu oraz Gminy zainteresowania 157. o sposobach mieszka ńców post ępowania z nim (spotkania, materiały informacyjne)

143

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Wła ściwe Wysokie koszty 158. gospodarowanie Gmina Ka źmierz

wiatu wiatu inwestycji zasobami przyrodniczymi

Ochrona istniej ących Gmina Ka źmierz, Niszczenie 159. obszarów cennych Gmina Szamotuły obiektów przyrodniczo

Edukacja ekologiczna Gminy, Powiat

dzieci i dorosłych Szamotulski, Brak w zakresie ochrony 160. ci biologicznej instytucje zainteresowania ś i zachowania walorów zarz ądzaj ące, mieszka ńców krajobrazu i przyrody oraz Nadle śnictwa Powierzchnia obszarów IX.1.1. Zachowanie promocja tych walorów

norodno prawnie chronionych 21,9 % ≥21,9% systemu obszarów

ż Nadle śnictwo 161. Odnowienia lasu Niszczenie zieleni (GUS) cennych przyrodniczo Wronki i Oborniki Nadle śnictwo 162. Pozyskiwanie Niszczenie zieleni Wronki IX. Zasoby przyrodnicze Zachowanie Nadle śnictwo Nieefektywno ść 163. bioró żnorodno ści Wronki w działaniach Tworzenie, utrzymanie ytkowanie oraz po ytkowanieprzyrodniczych walorów zachowanie XI. 1. ró Zachowanie ż i konserwacja Gminy, Wysokie koszty 164. przyrodniczych ście żek Nadle śnictwa inwestycji dydaktycznych Współpraca z instytucjami zarz ądzaj ącymi 165. obszarami chronionymi, Gmina Szamotuły Brak współpracy i jej u racjonalne tj. rezerwatami przyrody i obszarami chronionego krajobrazu

144

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Zachowanie obszarów chronionych poprzez Niszczenie odpowiednie zapisy 166. Gmina Szamotuły obszarów w planach chronionych zagospodarowania przestrzennego Poprawa stanu niszczenie zniszczonych cennych 167. Gmina Szamotuły ekosystemów ekosystemów i siedlisk i siedlisk przyrodniczych Monitoring stanu ochrony RDO Ś Nieefektywno ść 168. przedmiotów ochrony w Poznaniu w działaniach w obszarach Natura 2000 Opracowanie dokumentacji słu żą cych RDO Ś Nieefektywno ść 169. realizacji działa ń w Poznaniu w działaniach ochronnych w obszarze Natura 2000 Promocja walorów przyrodniczych Gminy w tym publikacje na gminnej stronie Wysokie koszty 170. Gminy internetowej, wydawanie inwestycji materiałów edukacyjnych oraz ulotek informacyjnych Tworzenie nowych i utrzymanie istniej ących 171. obszarów zieleni Gminy Niszczenie zieleni urz ądzonej na terenach Zieli ńce – gmin i miast 34 szt., Zwi ększenie IX.1.2. Ochrona Prowadzenie nasadze ń Nasadzenia drzew ziele ń lito ści i utrzymanie zieleni drzew i krzewów Powiat 172. i krzewów (GUS) uliczna - nasadze ń na terenach Niszczenie zieleni na gruntach nale żą cych Szamotulski 7,40ha zurbanizowanych w szt . do powiatu (2016) Wsparcie szkół w zakładaniu wysokie koszty 173. i utrzymaniu terenów Gmina Szamotuły inwestycji zielonych na terenach szkolnych

145

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Wydawanie zezwole ń na usuni ęcie drzew i krzewów z terenów 174. Gminy Brak zezwole ń nieb ędących własno ści ą gminy (zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody)

Przeprowadzenie kontroli z zakresu nasadze ń wynikaj ących z nieefektywno ść 175. Gmina Szamotuły wydawanych decyzji w działaniach na usuni ęcie drzew i krzewów

Monitoring zagro żeń antropogenicznych lasu i zapobieganie ich nieefektywno ść 176. skutkom (zagro żenia Gmina Szamotuły w działaniach po żarowe, nielegalne składowiska odpadów, nielegalna wycinka)

Zwi ększenie lesisto ści, szczególnie przez Wysokie koszty 177. Gmina Szamotuły zalesianie nieu żytków inwestycji i słabych gruntów rolnych

146

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Współpraca powiatu Gminy, Powiat z gminami i jednostkami Niewyci ągni ęcie Szamotulski, bezpiecze ństwa wniosków 178. Stra ż Po żarna, w ramach gminnych z poprzednich Policja, Stra ż planów zarz ądzania awarii Miejska kryzysowego

Kontrola przewozu 179. WITD Niedokładno ść towarów niebezpiecznych

Kontrola w zakresie X.1.1.Zminimalizowanie powa żnych awarii nych awarii przemysłowych oraz awarii nych

ż ryzyka wyst ąpienia i powa żnych awarii WIO Ś Pozna ń, przemysłowych

nymi awariami awariami nymi Liczba zdarze ń zdarze ń mog ących

ż Powiat mog ących powodowa ć powodowa ć powa żną w zakładach o du żym Nieefektywno ść 180. 0 0 Szamotulski, powa żną awari ę (WIO Ś awari ę oraz ryzyku wyst ąpienia w działaniach Gminy, Stra ż Pozna ń) ograniczenie jej skutków powa żnych awarii oraz Po żarna, Policja, pienia powa dla ludzi o zwi ększonym ryzyku ą

enia powa enia i środowiska wyst ąpienia powa żnej ż awarii minimalizacja ich skutków minimalizacjaich skutków Utrzymywanie

X. Zagro w gotowo ści sprawnego Powiat systemu zapobiegawczo Szamotulski – interwencyjno – Nieefektywno ść 181. Gminy, OSP, ratunkowego w działaniach Policja na wypadek wyst ąpienia powa żnej awarii lub kl ęski żywiołowej

Poprawa stanu Gminy, Powiat XII.1. ryzyku wyst Zapobieganie bezpiecze ństwa Wysokie koszty 182. Szamotulski, ekologicznego - ochrona OSP, Urz ąd inwestycji przeciwpo żarowa Marszałkowski

147

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa

Przebudowa drogi Nadle śnictwo Wysokie koszty 183. przeciwpo żarowej nr 31 Potrzebowice inwestycji

Nadle śnictwo Wysokie koszty 184. Drogi po żarowe Wronki inwestycji

185.

Uwzgl ędnianie lokalizacji ZDR oraz ZZR Nieuwzgl ędnienie 186. w miejscowych planach Gminy lokalizacji zakładu zagospodarowania przestrzennego Edukacja społecze ństwa o mo żliwo ściach zapobiegania i zasadach Brak 187. post ępowania Gminy zainteresowania w przypadku wyst ąpienia mieszka ńców powa żnej awarii lub kl ęski żywiołowej Ograniczenie budownictwa obiektów użyteczno ści publicznej i zbiorowego zamieszkania wzdłu ż nieefektywno ść 188. szlaków, którymi Gmina Szamotuły w działaniach prowadzony jest transport materiałów niebezpiecznych poprzez odpowiednie zapisy w mpzp Zakup samochodu Wysokie koszty 189. ratowniczo – ga śniczego Gmina Wronki inwestycji OSP Marianowo

Zakup samochodu Wysokie koszty 190. ratowniczo- ga śniczego Gmina Wronki inwestycji OSP Wróblewo

148

Wska źnik Obszar Podmiot Lp. Cel Warto ść Warto ść Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa ( źródło) odpowiedzialny bazowa docelowa Doposa żenie wyspecjalizowanych jednostek w odpowiedni wysokie koszty 191. Gmina Ka źmierz sprz ęt oraz wspieranie inwestycji działa ń jednostek reagowania kryzysowego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z ankietyzacji jednostek

149

Tabela 69. Harmonogram realizacji zada ń własnych Powiatu Szamotulskiego wraz z ich finansowaniem Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Dodatkowe Obszar Podmiot Źródło Lp. Zadanie informacje interwencji odpowiedzialny finansowania 2018 2019 2020 2021 2022-2025 o zadaniu

Wydawanie pozwole ń na Powiat Szamotulski, wprowadzanie pyłów lub gazów 1. Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - do powietrza (zgodnie z ustaw ą Marszałkowski prawo ochrony środowiska) Promowanie rozwi ąza ń Gminy, Powiat przyczyniaj ących si ę do redukcji Szamotulski, 2. emisji zanieczyszcze ń b.d. Środki własne - placówki (np. wymiana źródeł ciepła, edukacyjne termomodernizacja budynków) ci powietrza ci

ś Zadania z zakresu budowy 3. i modernizacji dróg ZDP, Powiat b.d. Środki własne - powiatowych- wymienione Szamotulski w obszarze Zagro żenia hałasem

Edukacja mieszka ńców pod kątem mo żliwo ści uzyskiwania wsparcia finansowego Gminy, Powiat 4. do instalowania OZE oraz Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - Szamotulski wymiany przestarzałego ogrzewania na bardziej I. Ochrona klimatuI. Ochronai jako ekologiczne Środki własne Promowanie ekologicznych gmin, powiatu, Powiat Szamotulski, 5. źródeł transportu (rowerowy, b.d. środki UE, - Gminy, organizacje zbiorowy) środki własne organizacji Tworzenie obszarów ograniczonego u żytkowania w przypadkach okre ślonych enie enie

ż w ustawie prawo ochrony WIO Ś Pozna ń, 6. środowiska, egzekwowanie Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - Powiat Szamotulski zapisów dotycz ących obszarów hałasem hałasem ograniczonego u żytkowania II. Zagro dotycz ących źródeł hałasu i pól elektromagnetycznych

150

Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Dodatkowe Obszar Podmiot Źródło Lp. Zadanie informacje interwencji odpowiedzialny finansowania 2018 2019 2020 2021 2022-2025 o zadaniu

Prowadzenie ewidencji źródeł Powiat Szamotulski, 7. wytwarzaj ących pola Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - Gminy elektromagnetyczne III. Pola elektroma gnetyczne

Ograniczenie dopływu Gmina Szamotuły, zanieczyszcze ń do wód Powiat Szamotulski, 8. powierzchniowych ze źródeł wła ściciele b.d. Środki własne - obszarowych (zwłaszcza gospodarstw, PGW z terenów rolniczych) „Wody Polskie”

wodami wodami Prowadzenie kontroli 9. przestrzegania przez podmioty WIO Ś Pozna ń, Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - warunków wprowadzania Powiat Szamotulski IV. Gospodarowanie ścieków do wód lub do ziemi

Propagowanie zachowa ń sprzyjaj ących oszcz ędzaniu wody przez działania Gminy, Powiat 10. edukacyjno – promocyjne Szamotulski, b.d. Środki własne -

ciekowa (akcje, kampanie skierowane organizacje wodno - ś do wszystkich grup

V. Gospodarka społecznych)

Kontrola uprawnie ń Powiat Szamotulski, przedsi ębiorców w zakresie 11. Okr ęgowy Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - przestrzegania wydanych Górniczy koncesji na wydobycie kopalin

Powiat Szamotulski, Wydawanie koncesji 12. Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - na wydobywanie kopalin Marszałkowski Gminy, Starosta Inwentaryzacja miejsc Środki własne 13. Szamotulski, Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych - VI. Zasoby geologiczne nielegalnego wydobycia kopalin gmin, powiatu Marszałkowski

Środki własne Gminy, organizacje, Wspieranie i promowanie gmin, powiatu, 14. ODR, Powiat b.d. - ekologicznego rolnictwa środki własne Szamotulski

VII. Gleby ODR

151

Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Dodatkowe Obszar Podmiot Źródło Lp. Zadanie informacje interwencji odpowiedzialny finansowania 2018 2019 2020 2021 2022-2025 o zadaniu Inwentaryzacja terenów zdegradowanych 15. i wymagaj ących rekultywacji Powiat Szamotulski Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - oraz opracowywanie programów ich rekultywacji

Powiat Szamotulski, Wydawanie pozwole ń 16. Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - na wytwarzanie odpadów Marszałkowski

Kontrola podmiotów prowadz ących działalno ść 17. Powiat Szamotulski Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - w zakresie zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Edukacja ekologiczna w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami Gminy, Powiat Środki własne w gospodarstwach domowych, 18. Szamotulski, b.d. gmin, powiatu, - informacje o zmianach przedsi ębiorcy ś w przepisach prawa rodki UE i wynikaj ących z tego VIII. Gospodarka odpadami VIII. Gospodarka odpadami obowi ązków

i zapobieganie powstawaniu iodpadów powstawaniu zapobieganie Aktualizacja programu usuwania 19. azbestu i wyrobów Powiat Szamotulski Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - zawieraj ących azbest

Edukacja ekologiczna dzieci Gminy, Powiat i dorosłych w zakresie ochrony Szamotulski, Środki własne 20. i zachowania walorów instytucje Koszty w ramach zada ń statutowych gmin, powiatu, - krajobrazu i przyrody oraz zarz ądzaj ące, Nadle śnictwa promocja tych walorów Nadle śnictwa

IX. Zasoby Prowadzenie nasadze ń drzew 21. przyrodnicze i krzewów na gruntach Powiat Szamotulski Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - nale żą cych do powiatu

152

Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Dodatkowe Obszar Podmiot Źródło Lp. Zadanie informacje interwencji odpowiedzialny finansowania 2018 2019 2020 2021 2022-2025 o zadaniu

Współpraca powiatu z gminami Gminy, Powiat Środki własne ń ż 22. i jednostkami bezpiecze stwa Szamotulski, Stra b.d. gmin, - w ramach gminnych planów Po żarna, Policja, zarz ądzania kryzysowego Stra ż Miejska jednostek Kontrola w zakresie powa żnych

awarii i powa żnych awarii WIO Ś Pozna ń, Bud żet przemysłowych w zakładach Powiat Szamotulski, powiatu, środki

23. nymi o du żym ryzyku wyst ąpienia Koszty w ramach zada ń statutowych - ż Gminy, Stra ż własne gmin, powa żnych awarii oraz Po żarna, Policja o zwi ększonym ryzyku jednostek wyst ąpienia powa żnej awarii Utrzymywanie w gotowo ści enia powa enia ż awariami awariami sprawnego systemu Powiat Szamotulski, Środki własne 24. zapobiegawczo – interwencyjno Gminy, OSP, b.d. gmin, - – ratunkowego na wypadek Policja jednostek

X. Zagro wyst ąpienia powa żnej awarii lub kl ęski żywiołowej

Gminy, Powiat Bud żet UM, Poprawa stanu bezpiecze ństwa Szamotulski, OSP, środki własne 25. ekologicznego - ochrona b.d. - Urz ąd gmin, przeciwpo żarowa Marszałkowski jednostek Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z ankietyzacji jednostek

153

Tabela 70. Harmonogram realizacji zada ń monitorowanych wraz z ich finansowaniem Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Monitoring stanu jako ści powietrza na stacjach 1. WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach PM Ś Bud żet pa ństwa - pomiarowych na terenie powiatu

Kontrola zakładów WIO Ś Pozna ń, Bud żet pa ństwa, 2. przemysłowych w zakresie Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych - bud żet UM emisji do powietrza Marszałkowski

Gminy, Zmniejszenie niskiej emisji wła ściciele Środki własne gmin, zanieczyszcze ń 3. i zarz ądcy Koszty w ramach zada ń statutowych środki UE, fundusze - z indywidualnych palenisk nieruchomo ści, krajowe ci powietrza ci domowych i lokalnych kotłowni ś przedsi ębiorcy

Gminy, Wymiana i zakup nowych wła ściciele Środki własne gmin, ą ń ż ą 4. urz dze i instalacji o ni szych i zarz dcy b.d. środki UE, fundusze - wska źnikach emisji nieruchomo ści, zanieczyszcze ń przedsi ębiorcy, krajowe spółdzielnie

Termomodernizacja Gminy, I. Ochrona klimatuI. Ochronai jako istniej ących budynków, wła ściciele stosowanie 5. i zarz ądcy b.d. Środki własne - energooszcz ędnych nieruchomo ści, materiałów i technologii przy przedsi ębiorcy budowie nowych obiektów

Kontrola spalania paliw 6. w domach prywatnych – Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - zgłoszenia nielegalnej emisji

154

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Środki własne Gminy, środki Termomodernizacja budynków zewn ętrzne, 7. będących własno ści ą Gminy Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2024 w tym UE, Ka źmierz WFO ŚiGW, NFO ŚiGW Środki własne Gminy, środki Modernizacja sieci ogrzewania zewn ętrzne, 8. CO kotłowni osiedlowej Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2019 w Ka źmierzu ul. Prusa w tym UE, WFO ŚiGW, NFO ŚiGW Środki własne Modernizacja kotłowni Gminy, środki 9. w Szkole Podstawowej Gmina Ka źmierz b.d. 2018-2019 zewn ętrzne, w Ka źmierzu w tym UE Wsparcie mieszka ńców w formie dofinansowania Gmina 10. w zakresie wymiany źródła Szamotuły, Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - ciepła na proekologiczne Gmina Wronki urz ądzenia grzewcze Osada L. Żurawiniec – prace budowlane – wymiana Nadle śnictwo 11. instalacji, pokrycia dachu, - - 280 - - Środki własne 2020 Oborniki ocieplenie budynku, ogrodzenie osady Osada L. Obrzycko – wymiana Nadle śnictwo 12. chodników, wymiana instalacji - - - 130 - Środki własne 2021 Oborniki w b. gospodarczym Uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów 13. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - dotycz ących zaopatrywania mieszka ń w ciepło z no śników niskoemisyjnych

155

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Poprawa standardów infrastruktury drogowej (modernizacja, przebudowa, 14. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - rozbudowa i budowa dróg) – wymienione w obszarze Zagro żenia hałasem

Zadania z zakresu budowy i modernizacji dróg 15. wojewódzkich – wymienione MZDW Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - w obszarze Zagro żenia hałasem

Inwentaryzacja i aktualizacja źródeł emisji substancji 16. do powietrza i stworzenie bazy Urz ąd Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet UM - danych na ten temat Marszałkowski (pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza)

Motywowanie rolników 17. do zakładania plantacji ro ślin Gmina Wronki b.d. Środki własne 2018-2025 energetycznych

Promocja wykorzystywania Gmina Wronki, 18. odnawialnych źródeł energii b.d. Środki własne - Gmina Ka źmierz wśród mieszka ńców

Środki własne Monta ż pomp ciepła, instalacji wła ścicieli 19. fotowoltaicznych, solarnych Gmina Ka źmierz b.d. nieruchomo ści 2017-2024 na budynkach mieszkalnych WFOSiGW, NFO ŚiGW Uwzgl ędnienie w mpzp 20. potencjalnych lokalizacji Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - instalacji OZE

156

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Budowa ście żek rowerowych, Środki własne, 21. pieszych lub pieszo- Gminy, ZDP b.d. środki UE, - rowerowych fundusze krajowe

Budowa ście żki rekreacyjnej Środki własne oraz 22. Gmina Wronki 571,396 - - - - 2018 wzdłu ż rz. Warty PROW 2014-2020

Budowa ci ągu pieszo- 23. rowerowego do Radzyn Gmina Ka źmierz b.d. Środki własne 2017-2018 (ok. 350mb)

Środki własne gminy, Lasów Pa ństwowych, Budowa ście żek rekreacyjno- Stowarzysze ń 24. Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2024 edukacyjnych z terenu Gminy, organizacji pozarz ądowych

Organizowanie rajdów rowerowych i pieszych jako Środki własne, 25. Gmina Szamotuły b.d. - promocja ekologicznych dotacje środków transportu

Przebudowa chodnika wzdłu ż Środki własne 26. WZDW 409,615 - - - DW 186 w m. Wróblewo województwa

Przebudowa chodnika wzdłu ż Środki własne 27. WZDW 200 - - - DW 184 w m. Dobrojewo województwa

Budowa chodnika wzdłu ż Środki własne 28. WZDW 1000 - - - DW 186 w m. Wierzchocin województwa

Budowa chodnika wzdłu ż Środki własne 29. WZDW 886, 507 - DW 184 w m. Szczepankowo województwa

157

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Budowa chodnika wzdłu ż Środki własne 30. WZDW 363, 582 - DW 306 w m. Wilczyna województwa

Budowa chodnika w ci ągu 31. progi powiatowej nr 1839P ZDP b.d. Środki własne - Pierwoszewo-Ćmachowo

Bodowa chodnika 32. Gmina Wronki 1282 - - - - Środki własne 2018 na ul. Towarowej

Budowa chodnika 33. Gmina Wronki 85 - - - - Środki własne 2018 na ul. Klonowej

34. Remont nawierzchni dróg Gmina Ostroróg b.d. Środki własne -

Budowa 1 km drogi 35. Gmina Wronki b.d. Środki własne 2019 w m. Chojno-Młyn

Budowa drogi gminnej 36. Gmina Wronki 100 - - - - Środki własne 2018 w obr ębie ul. Mickiewicza

Budowa drogi gminnej 37. w rejonie os. Borek Gmina Wronki b.d. Środki własne 2019

enie hałasem enie i ul. Mickiewicza ż Budowa drogi ł ączącej drog ę 38. powiatow ą 1895P z planowan ą Gmina Wronki 3 540 - - - Środki własne 2018/2019

II. Zagro obwodnic ą Wronek

Budowa drogi ul. Szamotulska 39. Gmina Wronki b.d. Środki własne 2019 w Nowej Wsi

40. Budowa drogi w m. Szklarnia Gmina Wronki b.d. Środki własne 2019

158

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Budowa ł ącznika ul. Pi ękna 41. Gmina Wronki 55 - - - - Środki własne 2018 i ul. Radosna

Budowa prawoskr ętu 42. Gmina Wronki b.d. Środki własne 2019 z os. Borek na ul. Mickiewicza

Przebudowa ci ągów komunikacyjnych i parkingu 43. Gmina Wronki 250 - - - - Środki własne 2018 pomi ędzy ul. Dworcow ą i ul. Poln ą Przebudowa drogi gminnej 44. Gmina Wronki 185 - - - - Środki własne 2018 Lubowo-Karolewo

Środki własne Przebudowa drogi gminnej i dotacja 45. Gmina Wronki 800 - - - - 2018 w m. Biezdrowo z województwa wielkopolskiego

Przebudowa drogi gminnej 46. Gmina Wronki 800 - - - Środki własne 2018/2019 w m. Głuchowo

Przebudowa drogi gminnej 47. Gmina Wronki 220 - - - - Środki własne 2018 w m. Marianowo

Budowa drogi wewn ętrznej 48. Gmina Wronki 250 - - - - Środki własne 2018 przy SP nr 2

Utwardzanie poboczy 49. Gmina Wronki 300 - - - - Środki własne 2018 gminnych

Budowa ł ącznika ul. Ł ąkowej 50. Gmina Wronki - 100 - - - Środki własne 2019 z ul. Rzeci ńsk ą

Przebudowa gminnych dróg 51. Gmina Wronki 2000 - - - - Środki własne 2018 gruntowych

159

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Nadle śnictwo 52. Przebudowa dróg - 2 123 - b.d. Środki własne 2019-2020 Wronki

Remont nawierzchni drogi o dł. Środki własne 53. WZDW 388,647 - - - - - 0,46 km nr 185 m. Obrzycko województwa

Remont nawierzchni drogi o dł. Środki własne 54. WZDW 834,496 - - - - - 0,92 km nr 184 m. Śmiłowo województwa Remont nawierzchni skrzy żowania dróg nr 184 Środki własne 55. i 185 m. Szamotuły WZDW 153,434 - - - - - województwa ul. Powsta ńców Wlkp. i Zamkowa Remont nawierzchni drogi Środki własne 56. o dł. 1,15 km nr 150 odc. WZDW 404,936 - - - - - województwa Szklarnia - Popowo

Remont nawierzchni drogi Środki własne 57. o dł. 4,5 km nr 182 odc. WZDW 2 414,479 - - - - - województwa Izdebno - Kłodzisko

Remont nawierzchni drogi Środki własne 58. o dł. 0,62 km nr 150 m. Wronki WZDW 300,553 - - - - - województwa ul. My śliwska

Remont drogi nr 116 – Środki własne 59. od skrzy żowania z drog ą 184 WZDW 25 700 - - - województwa i 186 do Nojewa na dł. 8,22 km Rozbudowa drogi nr 184 odc. Od obwodnicy Wronek Środki własne 60. WZDW 9 700 - - - do skrzy żowania z DW 186 województwa i 116 na długo ści 3,17 km Rozbudowa drogi nr 116 od Nojewa do drogi Środki własne 61. WZDW 32 400 - - - wojewódzkiej 187 na długo ści województwa 8,10 km Remont nawierzchni DW 184 Środki własne 62. w m. Szamotuły ul. Chrobrego WZDW 7 300 - województwa i Dworcowa

160

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Budowa obwodnicy Wronek realizacja w ci ągu drogi wojewódzkiej Środki UE, środki w systemie 63. nr 182 i nr 184 od drogi WZDW 24 951,267 - - - własne województwa „zaprojektuj wojewódzkiej nr 184 do drogi powiatowej nr 1895 i wybuduj” Budowa obwodnicy Wronek realizacja w ci ągu drogi wojewódzkiej Środki UE, środki w systemie 64. nr 182 i nr 184 od drogi WZDW 24 815,171 - - - własne województwa „zaprojektuj powiatowej 1895P do drogi wojewódzkiej nr 182 i wybuduj”

Tworzenie i utrzymywanie Środki własne Gminy 65. pasów zieleni wzdłu ż ci ągów Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2024 i Powiatu komunikacyjnych Budowa masy bitumicznej 66. pieszo-jezdni (ok. 280 mb) Gmina Ka źmierz b.d. Środki własne Gminy 2017-2018 przy ul. Szamotulskiej Przebudowa drogi powiatowej nr 1859P Pami ątkowo – Środki 67. ZDP 1550,627 - - - - 2017/2018 Żydowo w m. Pami ątkowo własne/WRPO na odc. 560 mb Przebudowa skrzy żowania na drodze wojewódzkiej nr 187 Środki własne/ 68. ZDP 3563,796 - - - - 2017/2018 z drog ą powiatow ą nr 1855P UMWW/ UMiG w m. Gałowo Przebudowa drogi powiatowej nr 1855P Śmiłowo – Gałowo Środki własne/ 69. ZDP 4609,306 - - - - 2016/2018 odc. 3 od km 2+100 do km PRGiPID 3+740 Wprowadzanie do mpzp zapisów sprzyjaj ących 70. ograniczeniu zagro żenia Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - hałasem i egzekwowanie tych zapisów Prowadzenie monitoringu 71. WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet pa ństwa - poziomu hałasu w środowisku

Bie żą ca kontrola zakładów 72. WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet pa ństwa - pracy w zakresie emisji hałasu

161

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Realizacja ENEA Operator b.d. Środki własne w Gminie 73. Modernizacja sieci SN i nn. S.A. Oddział Pozna ń Szamotuły

Realizacja ENEA Operator Przył ączenie odbiorców b.d. Środki własne w Gminie 74. S.A. Oddział do sieci SN i nn. Pozna ń Szamotuły

Kontrola zakładów 75. przemysłowych w zakresie pól WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet pa ństwa - elektromagnetycznych Środki własne Podnoszenie świadomo ści Gminy, WIO Ś-u, ekologicznej społecze ństwa Urz ędu 76. III. elektromagnetyczne Pola o źródłach i stopniu Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2024 Marszałkowskiego oddziaływania pól elektromagnetycznych Województwa Wielkopolskiego Prowadzenie monitoringu jako ści wód powierzchniowych 77. i podziemnych w ramach WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach zada ń PM Ś Bud żet pa ństwa - Pa ństwowego Monitoringu

Środowiska Wydawanie pozwole ń PGW „Wody 78. na wprowadzanie ścieków Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet pa ństwa - Polskie” do wód lub ziemi Popularyzacja i wspieranie budowy zbiorników bezodpływowych Gminy, - 79. i przydomowych wła ściciele Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne oczyszczalni ścieków posesji na obszarach zabudowy rozproszonej

IV. Gospodarowanie wodami Przeprowadzanie kontroli Gminy, stanu technicznego zbiorników 80. wła ściciele Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - gnilnych oraz ich likwidacja posesji na terenach skanalizowanych

162

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Prowadzenie rejestru i kontroli zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych 81. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - oczyszczalni ścieków oraz ich likwidacja na terenie skanalizowanym Utrzymanie wód i urz ądze ń PGW „Wody 82. melioracji wodnych b.d. Bud żet pa ństwa - Polskie” podstawowych

PGW „Wody Bud żet pa ństwa, 83. Mogilnica Wschodnia Polskie” RZGW - - - - 5350 2022-2025 środki UE w Poznaniu Odbudowa rz. Samy, PGW „Wody Bud żet pa ństwa, 84. gm. Szamotuły, Obrzycko, Polskie” RZGW 140 18585 18585 - - 2018-2020 środki UE Oborniki, woj. Wielkopolskie w Poznaniu PGW „Wody Bud żet pa ństwa, 85. Kanał Przybrodzki Polskie” RZGW - - - - 20500 2022-2025 środki UE w Poznaniu Ś 86. Budowa i konserwacja RDO - - 79,4 - - Projekt POI Ś 2020 urz ądze ń wodnych w Poznaniu

Nadle śnictwo Fundusze 87. Melioracje wodne MRN2 - 50 583 - b.d. 2019-2020 Wronki europejskie

Nadle śnictwo środki własne 15% 88. Melioracje szczegółowe 81,8 - 677,2 - - 2018-2020 Obroniki zewn ętrzne 85% „Woda w Le śnym Kompleksie Promocyjnym Puszcza Notecka na terenie Nadle śnictwa Krucz” Nadle śnictwo Fundusze 89. zwi ększanie retencji – - - 20 000 - - - Krucz Europejskie przywracanie funkcji obszarom mokradłowym. Le śnictwo Smolary budowa progu melioracyjnego w ilo ści 1 szt.

Konserwacja rowów 90. Gmina Ostroróg 10 10 10 10 40 Środki własne - melioracyjnych

163

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Uregulowanie stosunków wodnych w zlewni rowu 91. Gmina Wronki 6200 - - - - Środki własne 2018 melioracyjnego W-15 na terenie Gminy Wronki Ograniczanie ilo ści zu żywanej wody poprzez recyrkulacj ę 92. wody w zakładach Przedsi ębiorstwa b.d. Środki własne - przemysłowych i zamykanie obiegów wody Zagospodarowanie miejsca 93. wykorzystywanego Gmina Wronki 1420 - - - - Środki własne 2018 do k ąpieli w m. Chojno

Środki własne Gminy, zarz ądców Rozbudowa sieci sieci 94. wodoci ągowej na terenie Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2024 wodoci ągowych,

ciekowa ciekowa Gminy Ka źmierz ś WFO ŚiGW, NFO ŚiGW dofinansowano z Funduszu Inteligentny system Przedsi ębiorstwo Spójności Unii ą ą 95. zarz dzania sieci Komunalne 1800 - - - - Europejskiej - wodoci ągow ą i kanalizacyjn ą Sp. z o.o. Ś wraz z systemem GIS We Wronkach w ramach POIi oraz środki własne

V. Gospodarka wodno- Przedsi ębiorstwa

Kanalizacja + wodoci ąg działki 96. Gmina Duszniki - - 1 100 - - Środki własne - Piaskowski Duszniki Realizacja zapisów Aktualizacji Krajowego Programu Bud żet UE, NFO Ś, 97. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych - Oczyszczania Ścieków WFO Ś Komunalnych (AKPO ŚK 2017) Budowa kanalizacji sanitarnej 98. Gmina Ostroróg b.d. Środki własne - w m. Kluczewo

164

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Budowa kanalizacji 99. w m. S ędzinko + zgłoszenie Gmina Duszniki - 6 000 - - - Środki własne - ul. Witkowska Budowa kanalizacji 100. Gmina Duszniki - - - 3,5 - Środki własne - deszczowej Mie ściska 101. Kanalizacja Ceradz Dolny Gmina Duszniki - - - 3,5 - Środki własne - Budowa kanalizacji sanitarnej 102. w miejscowo ści Brzoza Gmina Duszniki - - - - 6 500 Środki własne - Grodziszczko Wilkowo Budowa przepompowni 103. ścieków sanitarnych wraz Gmina Duszniki - 2,0 - - - Środki własne - z komor ą krat w grzebienisku środki własne Gminy, Budowa sieci kanalizacji 104. Gmina Ka źmierz b.d. środki zewn ętrzne 2017-2020 sanitarnej w Młodasku w tym UE środki własne Gminy, Budowa sieci kanalizacyjnej 105. Gmina Ka źmierz b.d. środki zewn ętrzne 2017-2018 w Chlewiskach w tym UE dofinansowano z Funduszu Przedsi ębiorstwo Przebudowa i rozbudowa Spójno ści Unii Komunalne 106. oczyszczalni ścieków 8270 - - - - Europejskiej - Sp. z o.o. na os. Borek we Wronkach Ś We Wronkach w ramach POIi oraz środki własne Przedsi ębiorstwa dofinansowano Rozbiórka oczyszczalni z Funduszu ścieków na os. Zamo ść Przedsi ębiorstwo Spójno ści Unii 107. we Wronkach wraz z budow ą Komunalne 1581,010 - - - - Europejskiej - przepompowni ścieków, Sp. z o.o. kolektorów tłoczonych i sieci We Wronkach w ramach POIi Ś oraz wodoci ągowej środki własne Przedsi ębiorstwa

165

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu dofinansowano z Funduszu Przedsi ębiorstwo Spójno ści Unii 108. Renowacja sieci kanalizacyjnej Komunalne 2500 - - - - Europejskiej - w mie ście Wronki Sp. z o.o. We Wronkach w ramach POIi Ś oraz środki własne Przedsi ębiorstwa Środki własne Modernizacja i rozbudowa Gminy, środki 109. b.d. 2017-2020 oczyszczalni ścieków Gmina Ka źmierz zewn ętrzne w Witkowicach/Bytyniu w tym UE

Wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego gmin 110. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - o niezagospodarowaniu terenów nieeksploatowanych złó ż

Rekultywacja terenów Środki własne poeksploatacyjnych oraz Gminy, wła ścicieli 111. Gmina Ka źmierz b.d. - likwidacja nielegalnej gruntów, WIO Ś-iu, VI. Zasoby geologiczne eksploatacji kopalin WFO ŚiGW Monitoring chemizmu gleb 112. GIO Ś Koszty w ramach PM Ś Bud żet pa ństwa - ornych na terenie powiatu

Monitoring jako ści gleby, Środki własne zawarto ści makroelementów 113. Gmina Ka źmierz b.d. Gminy, wła ścicieli 2017-2024 oraz weryfikowanie gruntów przydatno ści rolniczej gleb VII. Gleby Realizowanie programów Środki własne 114. rolno-środowiskowych, Gmina Ka źmierz b.d. Gminy, wła ścicieli 2017-2024 tzw. zazielenianie gruntów

166

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Szkolenia i kursy z zakresu chemizacji, integrowanej ochrony ro ślin, Kodeksu Dobrej Praktyki, zasad ubiegania si ę o płatno ści 115. WODR b.d. Środki własne - bezpo średnie, obowi ązków rolnika wynikaj ących z korzystania z funduszy UE, oddziaływania gospodarstw rolnych na środowisko Kontrola zakładów

Środki własne 116. przemysłowych w zakresie WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach zada ń statutowych - Województwa gospodarki odpadami

Kontrola Gmin w zakresie

117. odpadów u ustawy o utrzymaniu porz ądku WIO Ś Pozna ń Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet pa ństwa - i czysto ści w gminach

Odbiór i zagospodarowanie 118. odpadów na terenie gminy Gmina Wronki 3050 - - Środki własne 2017-2020 Wronki Monitoring środowiska 119. odpadów komunalnych Gmina Wronki 5 5 5 5 15 Środki własne 2018-2025 w m. Samoł ęż Kontrole w zakresie poprawno ści segregacji, Środki własne ZM 120. zach ęcanie do selektywnego Gmina Ka źmierz b.d. 2017-2024 CZO SELEKT zbierania odpadów komunalnych „u żródła” Inwentaryzacja miejsc 121. nielegalnego składowania Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - odpadów Bie żą ca likwidacja miejsc 122. nielegalnego składowania Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - odpadów

VIII. Gospodarka odpadami i zapobieganieVIII. Gospodarkai powstawani odpadami Uszczelnianie systemu 123. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - gospodarowania odpadami

167

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Osi ąganie wymaganych poziomów recyklingu i odzysku 124. odpadów oraz ograniczenie Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - składowania odpadów ulegaj ących biodegradacji Zakup pojemników do zbiórki Gmina 125. selektywnej surowców Szamotuły, b.d. Środki własne - wtórnych „u źródła” przedsi ębiorcy Doskonalenie systemu selektywnej zbiorki odpadów w celu osi ągni ęcia Gmina odpowiednich poziomów 126. Szamotuły, Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - odzysku i recyklingu przedsi ębiorcy dla osi ągni ęcia odpowiednich limitów odzysku i recyklingu odpadów

Zbieranie z dróg i utylizacja 127. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - zwłok martwych zwierz ąt

Odbiór z aptek 128. przeterminowanych lekarstw Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - w celu utylizacji

Obj ęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych i tym 129. samym systemem Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - selektywnego zbierania odpadów w 100% mieszka ńców gminy

c.d. Rekultywacji składowisk 130. Gmina Ostroróg b.d. Środki własne - odpadów

Likwidacja dzikich wysypisk 131. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - odpadów

168

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Usuwanie wyrobów 132. zawieraj ących azbest z terenu Gmina Ka źmierz b.d. WFO ŚiGW - Gminy Stara Ka źmierz Usuwanie wyrobów Środki własne, 133. zawieraj ących azbest z terenu Gmina Ostroróg b.d. - WFO ŚiGW Gminy Ostroróg Akcja informacyjna dotycz ąca mo żliwo ści finansowania 134. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest Aktualizacja programu 135. usuwania azbestu i wyrobów Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - zawieraj ących azbest

Wspieranie mieszka ńców w formie dofinansowania 136. Gmina Szamotuły 60 Koszty w ramach zada ń statutowych 60 Środki własne - w zakresie pozbywania si ę wyrobów zawieraj ących azbest

Prowadzenie działa ń informacyjnych w zakresie szkodliwo ści azbestu oraz o 137. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - sposobach post ępowania z nim (spotkania, materiały informacyjne)

Wła ściwe gospodarowanie 138. Gmina Ka źmierz b.d. Środki własne 2017-2024 zasobami przyrodniczymi

Ochrona istniej ących Gmina Ka źmierz, 139. obszarów cennych b.d. Środki własne - Gmina Szamotuły przyrodniczo

Nadle śnictwo 1000 1500 1510 1600 4600 Nadle śnictwo Wronki 140. Odnowienia lasu Środki własne Wronki i Oborniki Nadle śnictwo 170 175,100 180,353 185,763 -

IX. Zasoby przyrodnicze Oborniki

Nadle śnictwo 141. Pozyskiwanie 2282 23145 23842 24557 10314 Środki własne - Wronki

169

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Nadle śnictwo WFO ŚiGW + Środki 142. Zachowanie bioró żnorodno ści - 10 - - - 2019 Wronki własne

Tworzenie, utrzymywanie Gminy, 143. i konserwacja przyrodniczych Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - Nadle śnictwa ście żek dydaktycznych Współpraca z instytucjami zarz ądzaj ącymi obszarami chronionymi poprzez 144. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - odpowiednie zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego Zachowanie obszarów chronionych poprzez 145. odpowiednie zapisy w planach Gmina Szamotuły Koszty w ramach zadań statutowych Środki własne - zagospodarowania przestrzennego Poprawa stanu zniszczonych 146. cennych ekosystemów Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - i siedlisk przyrodniczych Monitoring stanu ochrony Projekt POI Ś, RDO Ś 147. przedmiotów ochrony - - 157 12 35,5 WFO ŚiGW, 2020-2022 w Poznaniu w obszarach Natura 2000 środki własne

Opracowanie dokumentacji żą ń Ś 148. słu cych realizacji działa RDO 73,4 - 46,6 - - Projekt POI Ś 2018, 2020 ochronnych w obszarze w Poznaniu Natura 2000 Promocja walorów przyrodniczych Gminy w tym publikacje na gminnej stronie 149. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - internetowej, wydawanie materiałów edukacyjnych oraz ulotek informacyjnych Tworzenie nowych i utrzymanie istniej ących 150. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - obszarów zieleni urz ądzonej na terenach gmin i miast

170

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu Wsparcie szkół w zakładaniu i utrzymywaniu terenów 151. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - zielonych na terenach szkolnych Wydawanie zezwole ń na usuni ęcie drzew i krzewów 152. z terenów nieb ędących Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - własno ści ą gminy (zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody) Przeprowadzanie kontroli z zakresu nasadze ń 153. wynikaj ących z wydawanych Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - decyzji na usuni ęcie drzew i krzewów Monitoring zagro żeń antropologicznych lasu i zapobieganie ich skutkom 154. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - (zagro żenia po żarowe, nielegalne składowiska odpadów, nielegalna wycinka) Zwi ększanie lesisto ści, szczególnie przez zalesienie 155. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - nieu żytków i słabych gruntów rolnych

Gminy, Powiat Współpraca powiatu z gminami Szamotulski, i jednostkami bezpiecze ństwa Bud żet gmin, 156. Stra ż Po żarna, b.d. - w ramach gminnych planów jednostek Policja, Stra ż zarz ądzania kryzysowego Miejska Kontrola przewozu towarów 157. WITD Koszty w ramach zada ń statutowych Bud żet pa ństwa - nymi awariami nymi

ż niebezpiecznych

Kontrola w zakresie powa żnych awarii i powa żnych WIO Ś, Powiat awarii przemysłowych Bud żet pa ństwa,

enie powa enie Szamotulski, 158. ż w zakładach o du żym ryzyku Koszty w ramach zada ń statutowych bud żet gmin, bud żet - Gminy, Stra ż wyst ąpienia powa żnych awarii Po żarna, Policja jednostek oraz o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii X. Zagro

171

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Utrzymywanie w gotowo ści sprawnego systemu Powiat zapobiegawczo – Szamotulski, Bud żet gmin, 159. interwencyjno – ratunkowego Gminy, OSP, b.d. - jednostek na wypadek wyst ąpienia Policja powa żnej awarii lub kl ęski żywiołowej

Gminy, Powiat Poprawa stanu Szamotulski, Bud żet UM, bud żet 160. bezpiecze ństwa ekologicznego b.d. - OSP, Urz ąd gmin, jednostek - ochrona przeciwpo żarowa Marszałkowski

ś Środki własne 161. Przebudowa drogi Nadle nictwo - - - - 200 II poł. 2022 r. przeciwpo żarowej nr 31 Potrzebowice nadle śnictwa

Nadle śnictwo 162. Drogi po żarowe - 20 500 b.d. b.d. Środki własne 2019-2020 Wronki

Uwzgl ędnienie lokalizacji ZDR oraz ZZR w miejscowych 163. Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - planach zagospodarowania przestrzennego

Edukacja społecze ństwa o mo żliwo ściach zapobiegania i zasadach post ępowania 164. w przypadku wyst ąpienia Gminy Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - powa żnej awarii lub kl ęski żywiołowej

Ograniczenie budownictwa obiektów u żyteczno ści publicznej i zbiorowego zamieszkania wzdłu ż szlaków, 165. Gmina Szamotuły Koszty w ramach zada ń statutowych Środki własne - którymi prowadzony jest transport materiałów niebezpiecznych poprzez

odpowiednie zapisy w mpzp

172

Podmioty Dodatkowe Obszar Szacunkowe koszty realizacji zadania [w tys. zł] Źródła Lp. Zadanie odpowiedzialne informacje o interwencji finansowania za realizacj ę 2018 2019 2020 2021 2022-2025 zadaniu

Zakup samochodu ratowniczo 166. Gmina Wronki 90 - - - - Środki własne 2018 – ga śniczego OSP Marianowo

Środki własne oraz Oddział Wojewódzki Zakup samochodu ratowniczo- Zwi ązku 167. Gmina Wronki 200 - - - - 2018 ga śniczego OSP Wróblewo Ochotniczych Stra ży Po żarnych w Poznaniu

Doposa żenie wyspecjalizowanych jednostek Środki własne 168. w odpowiedni sprz ęt oraz Gmina Ka źmierz b.d. Gminy, jednostek 2017-2024 wspieranie działa ń jednostek ratowniczych

reagowania kryzysowego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z ankietyzacji jednostek

173 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

7. System realizacji programu ochrony środowiska

Obowi ązek sporz ądzania Programu Ochrony Środowiska przez Starost ę Powiatu Szamotulskiego wynika z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 799, z pó źn. zm.). Pa ństwowa polityka ochrony środowiska zgodnie z ustaw ą o Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. prowadzona jest na podstawie dokumentów strategicznych kraju takich jak: • Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesno ści., • Strategia Rozwoju Kraju 2020, • Strategia „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko”, • Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska”, • Strategia „Sprawne Pa ństwo 2020”, • Strategia rozwoju systemu bezpiecze ństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022, • Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, • Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, • Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Jednostki administracyjne w celu realizacji tej że polityki opracowuj ą programy ochrony środowiska. Programy te musz ą przyczynia ć si ę do osi ągni ęcia celów środowiskowych zawartych w wy żej wymienionych dokumentach strategicznych. Dostosowanie polityki ochrony środowiska realizowanej na poziomie powiatu do zmieniaj ących si ę uwarunkowa ń społecznych i gospodarczych spowodowało konieczno ść opracowania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego. W celu przygotowania dokumentu w pełni odpowiadaj ącemu na potrzeby powiatu utworzona została grupa robocza, która została wł ączona w proces opracowania. Niniejszy Program Ochrony Środowiska został wykonana przez firm ę zewn ętrzn ą, wybran ą przez Starost ę Powiatu Szamotulskiego do wykonania tego zadania. Jednostk ą koordynuj ącą ze strony powiatu szamotulskiego jest Referat Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Le śnictwa. Opracowanie niniejszego dokumentu prowadzone było w kilku etapach. W pierwszym etapie pracy zgromadzono materiały źródłowe oraz dane dotycz ące aktualnego stanu środowiska powiatu szamotulskiego. Pozyskano je głównie z materiałów przekazanych przez gminy powiatu oraz opracowa ń statystycznych Głównego Urz ędu Statystycznego, a tak że z raportów i opracowa ń instytucji zajmuj ących si ę problematyk ą ochrony środowiska. Wykorzystano równie ż dane uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Szamotułach, Urz ędu Marszałkowskiego w Poznaniu. Podczas opracowywania dokumentu korzystano równie ż z dokumentów strategicznych opracowywanych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Na podstawie uzyskanych danych zdiagnozowano stan poszczególnych obszarów interwencji, w skład których wchodz ą; ochrona klimatu i jako ści powietrza, zagro żenie hałasem, pola elektromagnetyczne, gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa, zasoby geologiczne, gleby, gospodarka odpadami, zasoby przyrodnicze, zagro żenie powa żnymi awariami.

174 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Nast ępnie wyznaczono cele oraz kierunki interwencji wynikaj ące ze zdefiniowanych zagro żeń i problemów dla poszczególnych obszarów interwencji wyznaczonych na podstawie analizy SWOT. Ostatnim etapem było okre ślenie zada ń maj ących na celu popraw ę, napraw ę lub przeciwdziałanie pogarszaniu si ę stanu środowiska naturalnego powiatu. Do ka żdego celu przypisane zostały wska źniki umo żliwiaj ące monitoring realizacji PO Ś. Wybrano takie wska źniki, aby mo żliwe było liczbowe przedstawienie stanu lub tendencji, które okre śla w sposób mierzalny wpływ podejmowanych działa ń na środowisko, aby umo żliwiły okre ślenie post ępu realizacji zada ń, poniewa ż wska źniki te maj ą by ć narz ędziem oceny realizacji PO Ś w momencie przygotowywania raportów z jego wykonania. Podczas wdra żania programu ochrony środowiska, wa żna jest kontrola przebiegu realizacji przyj ętych w nim zada ń oraz osi ągni ęcia postawionych celów. W tym celu nale ży opracowa ć system monitoringu. Monitoring b ędzie wykonywany w dwóch zakresach: monitoring środowiskowy, oraz monitoring programowy. Monitoring środowiskowy dostarcza informacji o efektach działa ń w zakresie wszystkich komponentów środowiska na terenie powiatu i powinien by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska realizowanej na jego terenie. Monitoring środowiskowy b ędzie jednym z najwa żniejszych kryteriów, na podstawie których zostanie utworzona aktualizacja programu. Prowadzony on b ędzie głównej mierze w ramach Programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Wielkopolskiego opracowanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Na podstawie wyników tego monitoringu WIO Ś publikuje co roku raport o stanie środowiska w województwie wielkopolskim oraz roczn ą ocen ę jako ści powietrza. Dane z tych dokumentów pozwol ą okre śli ć zmiany stanu środowiska na terenie powiatu. Monitoring programowy opiera ć b ędzie si ę na monitorowaniu realizacji poszczególnych zada ń i poziomie osi ągni ęcia wyznaczonych celów. Zgodnie z artykułem art. 18 ustawy Prawo Ochrony Środowiska po dwóch latach obowi ązywania programu zostanie sporz ądzony raport stanu realizacji programu, który nast ępnie zostanie przedstawiony radzie powiatu. W raporcie zostanie dokonana ewaluacja realizowanych zadań i poziomu osi ągni ęcia przyj ętych wska źników. Wska źniki te wskazano w Tabeli nr 59. W przypadku nie wykonania zaplanowanych zada ń zostanie dokonana analiza sytuacji umo żliwiaj ąca poznanie przyczyny takiej sytuacji i dokonanie ewaluacji celów i zada ń. Kolejny raport zostanie wykonany na koniec obowi ązywanie dokumentu. Przed ko ńcem obowi ązywania programu ochrony środowiska wymagane jest opracowanie kolejnej aktualizacji. Aktualizacja programu ochrony środowiska nie mo że nast ępowa ć po upływie okresu jego obowi ązywania. W tabeli poni żej przedstawiono harmonogram monitoringu realizacji programu.

Tabela 71. Harmonogram monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektyw ą do 2025 Podejmowane działania 2018 2019 2020 2021 Monitoring stanu środowiska + + + + Monitoring programowy – raport z realizacji programu + + Aktualizacja programu + Źródło: Opracowanie własne

175 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

8. Spis tabel

Tabela 1. Gminy powiatu szamotulskiego z powierzchni ą oraz liczb ą mieszka ńców w 2017 roku ...... 15 Tabela 2. Liczba ludno ści według płci w powiecie szamotulskim ...... 17 Tabela 3. Podstawowe dane demograficzne dotycz ące powiatu szamotulskiego ...... 18 Tabela 4. Grupy wieku ekonomicznego oraz struktura bezrobocia w latach 2011-2017 ...... 18 Tabela 5. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych ogółem na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2012-2017 ...... 19 Tabela 6. Podmioty gospodarcze według rodzajów działalno ści na terenie powiatu szamotulskiego w 2017 roku ...... 19 Tabela 7. Podmioty gospodarcze według sektora własno ściowego ...... 20 Tabela 8. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w 2017 roku wg. numeru regon w powiecie szamotulskim oraz poszczególnych gminach z podziałem na sekcje PKD 2007 ...... 21 Tabela 9. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomu st ęż eń zanieczyszczenia ...... 30 Tabela 10. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów ochrony ro ślin za rok 2017 32 Tabela 11. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów ochrony zdrowia za rok 2017 ...... 32 Tabela 12. Emisja zanieczyszcze ń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uci ąż liwych na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2017 ...... 38 Tabela 13. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jako ści powietrza ...... 43 Tabela 14. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wył ączeniem hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami LAeq D i LAeq N, które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby ...... 45 Tabela 15. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyra żone wska źnikami L Aeq D i L Aeq N , które to wska źniki maj ą zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby ...... 46 Tabela 16. Drogi wojewódzkie na terenie powiatu szamotulskiego ...... 47 Tabela 17. Drogi powiatowe na terenie powiatu szamotulskiego ...... 48 Tabela 18 Źródła hałasu w powiecie szamotulskim ...... 52 Tabela 19. Analiza SWOT – obszar interwencji: Zagro żenie hałasem ...... 53 Tabela 20. Długo ść linii wysokich, średnich i niskich napi ęć ...... 55 Tabela 21. Stacje bazowe telefonii komórkowej na terenie powiatu szamotulskiego ...... 55 Tabela 22. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Pola elektromagnetyczne ...... 59 Tabela 23 Zestawienie jezior w układzie gmin powiatu szamotulskiego ...... 61 Tabela 24. Charakterystyka jednolitej cz ęś ci wód powierzchniowych na terenie powiatu szamotulskiego ...... 63 Tabela 25 Jednolite cz ęś ci wód podziemnych ...... 65

176 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 26 Charakterystyka głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w powiecie szamotulskim ...... 67 Tabela 27. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarowanie wodami ...... 69 Tabela 28. Charakterystyka sieci wodoci ągowej na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2014- 2017 ...... 70 Tabela 29. Charakterystyka sieci wodoci ągowej na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016 ..... 71 Tabela 30. Uj ęcia wody na terenie powiatu szamotulskiego ...... 71 Tabela 31. Sie ć kanalizacyjna na terenie powiatu szamotulskiego w latach 2013-2016 ...... 73 Tabela 32. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016 ..... 73 Tabela 33. Aglomeracje powiatu szamotulskiego zgodnie z Aktualizacj ą Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych z 2017 r...... 74 Tabela 34. Oczyszczanie ścieków komunalnych w powiecie szamotulskim w 2016 r...... 74 Tabela 35. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu ...... 74 Tabela 36. Przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz zbiorniki bezodpływowe na nieczysto ści ciekłe na terenie powiatu szamotulskiego w roku 2016...... 75 Tabela 37 Przemysłowe oczyszczalnie ścieków w powiecie szamotulskim w roku 2017...... 75 Tabela 38. Ładunki zanieczyszcze ń w ściekach przemysłowych po oczyszczeniu w latach 2014-2017 ...... 76 Tabela 39. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa ...... 77 Tabela 40. Zło ża kopalin wyst ępuj ące na terenie powiatu szamotulskiego ...... 78 Tabela 41. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Zasoby geologiczne ...... 80 Tabela 42. Użytki rolne w powiecie szamotulskim ...... 81 Tabela 43. Wyniki bada ń uziarnienia w punkcie pomiarowym Lubocze śnica ...... 82 Tabela 44. Odczyn gleb ornych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica ...... 82 Tabela 45. Zawarto ść substancji organicznej w glebach ornych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica ...... 82 Tabela 46. Zawarto ść pierwiastków przyswajalnych dla ro ślin w glebach ornych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica ...... 83 Tabela 47. Zawarto ść makroelementów w punkcie pomiarowym Lubocze śnica ...... 83 Tabela 48. Zawarto ść pierwiastków śladowych w punkcie pomiarowym Lubocze śnica...... 83 Tabela 49. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gleby ...... 84 Tabela 50. Charakterystyka regionów ...... 86 Tabela 51. Masa zmieszanych odpadów komunalnych wytworzonych w ci ągu poszczególnych lat na terenie powiatu szamotulskiego ...... 87 Tabela 52. Zestawienie dopuszczalnych poziomów masy odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przekazywanych do składowania ...... 88 Tabela 53. Zinwentaryzowane i unieszkodliwione wyroby zawieraj ące azbest ...... 90 Tabela 54. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka odpadami ...... 91 Tabela 55. Pomniki przyrody w Gminie Ka źmierz ...... 96 Tabela 56. Pomniki przyrody w Gminie Ostroróg ...... 97

177 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Tabela 57. Pomniki przyrody w Gminie Szamotuły ...... 97 Tabela 58. Pomniki przyrody w Gminie Wronki ...... 99 Tabela 59. Pomniki przyrody w Gminie Pniewy ...... 102 Tabela 60. Pomniki przyrody w Gminie Duszniki ...... 103 Tabela 61. Pomniki przyrody w Gminie Miejskiej Obrzycko ...... 103 Tabela 62. Pomniki przyrody w Gminie Wiejskiej Obrzycko ...... 104 Tabela 63. Powierzchnia lasów na terenie powiatu szamotulskiego ...... 107 Tabela 64. Ziele ń urz ądzona w powiecie szamotulskim w roku 2016...... 109 Tabela 65. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Zasoby przyrodnicze...... 111 Tabela 66. Analiza SWOT- Obszar interwencji: Zagro żenie powa żnymi awariami ...... 114 Tabela 67. Wska źniki monitorowania programu ...... 119 Tabela 68. Strategia polityki ochrony środowiska powiatu szamotulskiego - cele, kierunki oraz zadania ...... 123 Tabela 69. Harmonogram realizacji zada ń własnych Powiatu Szamotulskiego wraz z ich finansowaniem ...... 150 Tabela 70. Harmonogram realizacji zada ń monitorowanych wraz z ich finansowaniem ...... 154 Tabela 71. Harmonogram monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu szamotulskiego na lata 2018-2021 z perspektyw ą do 2025 ...... 175

9. Spis rycin Rycina 1. Poło żenie powiatu szamotulskiego na tle województwa wielkopolskiego ...... 14 Rycina 2. Gminy powiatu szamotulskiego ...... 15 Rycina 3. Rozkład procentowy podmiotów gospodarczych według rodzajów działalno ści ...... 20 Rycina 4. Temperatury maksymalne ...... 25 Rycina 5. Opady atmosferyczne...... 26 Rycina 6. Średnie temperatury i opady ...... 26 Rycina 7. Pr ędko ść wiatru ...... 27 Rycina 8. Ró ża wiatrów ...... 28 Rycina 9. Klimat akustyczny powiatu szamotulskiego ...... 35 Rycina 10 Układ dróg krajowych, wojewódzkich, pa ństwowych w powiecie szamotulskim ...... 36 Rycina 11 Średnie roczne st ęż enie PM10 z emisji liniowej na terenie strefy wielkopolskiej ...... 37 Rycina 12 Wyniki modelowania dla pyłu PM10, dla czasu u średnienia 24 godziny, w województwie wielkopolskim w 2017 r...... 38 Rycina 13 Strefy energetyczne wiatru w Polsce ...... 39 Rycina 14. Strefy energetyczne wiatru w Polsce wg H. Lorenc ...... 40 Rycina 15. Nasłonecznienie na terenie Polski ...... 41 Rycina 16.Rozmieszczenie sieci dróg krajowych na terenie powiatu szamotulskiego ...... 47 Rycina 17. Zmiany liczby pojazdów w powiecie szamotulskim w latach 2013 – 2016 ...... 50 Rycina 18 Szlak linii kolejowej w powiecie szamotulskim Źródło: Baza kolejowa ...... 51 Rycina 19. Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie powiatu szamotulskiego ..... 58

178 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

Rycina 20 Poło żenie powiatu wskazuj ąc na tle dorzeczy ...... 62 Rycina 21. Jednolite cz ęś ci wód powierzchniowych na terenie powiatu szamotulskiego...... 62 Rycina 22 Jednolite cz ęś ci wód jeziornych w powiecie szamotulskim ...... 64 Rycina 23. Poło żenie powiatu na tle JCWPd i GZWP...... 66 Rycina 24. Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi ...... 68 Rycina 25. Typy rze źby ...... 78 Rycina 26. Podział województwa wielkopolskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi .... 86 Rycina 27. Formy ochrony przyrody na terenie powiatu szamotulskiego ...... 92 Rycina 28. Obszary le śne na terenie powiatu szamotulskiego ...... 108

10. Zał ączniki do programu ochrony środowiska

Zał ącznik przedstawia cele środowiskowe wybranych dokumentów strategicznych, które zostały uj ęte w tworzeniu strategii ochrony środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z uwzgl ędnieniem perspektywy do 2025 roku.

• Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesno ści 1. Cel 7 – Zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska i. Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpiecze ństwo energetyczne, ii. Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, iii. Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarz ądzaniu zu życiem energii, iv. Kierunek interwencji – Stworzenie zach ęt przyspieszaj ących rozwój zielonej gospodarki, v. Kierunek interwencji – Zwi ększenie poziomu ochrony środowiska, 2. Cel 8 – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równowa żenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych i. Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, ii. Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjaj ących tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwi ększaniu mobilno ści zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta, iii. Kierunek interwencji – Zrównowa żony wzrost produktywno ści i konkurencyjno ści sektora rolno-spo żywczego zapewniaj ący bezpiecze ństwo żywno ściowe oraz stymuluj ący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich, iv. Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwi ąza ń prawno-organizacyjnych stymuluj ących rozwój miast, 3. Cel 9 – Zwi ększenie dost ępno ści terytorialnej Polski i. Kierunek interwencji – Udro żnienie obszarów miejskich i metropolitarnych

179 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

poprzez utworzenie zrównowa żonego, spójnego i przyjaznego u żytkownikom systemu transportowego.

• Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030 r.) 1. Cel szczegółowy III – Skuteczne pa ństwo i instytucje słu żą ce wzrostowi oraz wł ączeniu społecznemu i gospodarczemu i. Kierunek interwencji – Zwi ększenie efektywno ści programowania rozwoju poprzez zintegrowanie planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego oraz zapewnienie realnej partycypacji społecznej 2. Obszar wpływaj ący na osi ągni ęcie celów Strategii – Transport − Kierunek interwencji – Budowa zintegrowanej, wzajemnie powi ązanej sieci transportowej słu żą cej konkurencyjnej gospodarce − Kierunek interwencji – Zmiany w indywidualnej i zbiorowej mobilno ści − Kierunek interwencji – Poprawa efektywno ści wykorzystania publicznych środków na przedsi ęwzi ęcia transportowe 3. Obszar wpływaj ący na osi ągni ęcie celów Strategii – Energia − Kierunek interwencji – Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego kraju − Kierunek interwencji – Poprawa efektywno ści energetycznej 4. Obszar wpływaj ący na osi ągni ęcie celów Strategii – Środowisko i. Kierunek interwencji – Zwi ększenie dyspozycyjnych zasobów wodnych i osi ągni ęcie wysokiej jako ści wód ii. Kierunek interwencji - Likwidacja źródeł emisji zanieczyszcze ń powietrza lub istotne zmniejszenie ich oddziaływania iii. Kierunek interwencji – Zarz ądzanie zasobami dziedzictwa przyrodniczego iv. Kierunek interwencji – Ochrona gleb przed degradacją v. Kierunek interwencji – Zarz ądzanie zasobami geologicznymi vi. Kierunek interwencji – Gospodarka odpadami vii. Kierunek interwencji – Oddziaływanie na jako ść życia w zakresie klimatu akustycznego i oddziaływania pól elektromagnetycznych • Strategia „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” 1. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska • Kierunek interwencji 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, • Kierunek interwencji 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzi ą, susz ą i deficytem wody, • Kierunek interwencji 1.3. Zachowanie bogactwa ró żnorodno ści biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka le śna, • Kierunek interwencji 1.4. Uporz ądkowanie zarz ądzania przestrzeni ą,

180 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energi ę i. Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, ii. Kierunek interwencji 2.2. Poprawa efektywno ści energetycznej, iii. Kierunek interwencji 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, iv. Kierunek interwencji 2.7. Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, v. Kierunek interwencji 2.8. Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystuj ących paliwa alternatywne, 3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska • Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dost ępu do czystej wody dla społecze ństwa i gospodarki, • Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, • Kierunek interwencji 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, • Kierunek interwencji 3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, • Kierunek interwencji 3.5. Promowanie zachowa ń ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy, • Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” 1. Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki − Kierunek działa ń 1.2. Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych a) Działanie 1.2.3. Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o najwi ększym potencjale wzrostu, b) Działanie 1.2.4. Wspieranie ró żnych form innowacji, c) Działanie 1.2.5. Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), − Kierunek działa ń 1.3. Uproszczenie, zapewnienie spójno ści i przejrzysto ści systemu danin publicznych maj ące na wzgl ędzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki • Działanie 1.3.2. Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych, 2. Cel 3: Wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców

181 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

i. Kierunek działa ń 3.1. Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zielon ą ście żkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonno ści gospodarki, a) Działanie 3.1.1. Tworzenie warunków dla rozwoju zrównowa żonej produkcji i konsumpcji oraz zrównowa żonej polityki przemysłowej, b) Działanie 3.1.2. Podnoszenie społecznej świadomo ści i poziomu wiedzy na temat wyzwa ń zrównowa żonego rozwoju i zmian klimatu, c) Działanie 3.1.3. Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem niskoemisyjnych technologii w ęglowych (CTW), d) Działanie 3.1.4. Promowanie przedsi ębiorczo ści typu „business & biodiversity”, w szczególno ści na obszarach zagro żonych peryferyjno ści ą, ii. Kierunek działa ń 3.2. Wspieranie rozwoju zrównowa żonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarz ądzania nimi przez cały cykl życia a) Działanie 3.2.1. Poprawa efektywno ści energetycznej i materiałowej przedsi ęwzi ęć architektoniczno-budowlanych oraz istniej ących zasobów, b) Działanie 3.2.2. Stosowanie zasad zrównowa żonej architektury • Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektyw ą do 2030 roku) 1. Cel strategiczny 1. Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego i. Cel szczegółowy 1. Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, ii. Cel szczegółowy 4. Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko, • Strategia zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 1. Cel szczegółowy 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dost ępno ści przestrzennej i. Priorytet 2.1. Rozwój infrastruktury gwarantuj ącej bezpiecze ństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.1.1. Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, b) Kierunek interwencji 2.1.2. Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, c) Kierunek interwencji 2.1.3. Rozbudowa i modernizacja uj ęć wody i sieci wodoci ągowej, d) Kierunek interwencji 2.1.4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, e) Kierunek interwencji 2.1.5. Rozwój systemów zbiórki, odzysku

182 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

i unieszkodliwiania odpadów, f) Kierunek interwencji 2.1.6. Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, ii. Priorytet 2.2. Rozwój infrastruktury transportowej gwarantuj ącej dost ępno ść transportow ą obszarów wiejskich a) Kierunek interwencji 2.2.1. Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, b) Kierunek interwencji 2.2.2. Tworzenie powi ąza ń lokalnej sieci drogowej z sieci ą dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, c) Kierunek interwencji 2.2.3. Tworzenie infrastruktury w ęzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, iii. Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpiecze ństwa na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.5.1. Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodz ącej zagro żenia naturalne, 2. Cel szczegółowy 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich • Priorytet 5.1. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i ró żnorodno ści biologicznej na obszarach wiejskich − Kierunek interwencji 5.1.1. Ochrona ró żnorodno ści biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny zwi ązanych z gospodark ą roln ą i ryback ą, − Kierunek interwencji 5.1.2. Ochrona jako ści wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony ro ślin, − Kierunek interwencji 5.1.3. Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwi ększanie retencji wodnej, − Kierunek interwencji 5.1.4. Ochrona gleb przed erozj ą, zakwaszeniem, spadkiem zawarto ści materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ci ęż kimi, − Kierunek interwencji 5.1.5. Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i ró żnorodno ści biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, • Priorytet 5.2. Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzgl ędnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego a) Kierunek interwencji 5.2.1. Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, b) Kierunek interwencji 5.2.2. Wła ściwe planowanie przestrzenne, c) Kierunek interwencji 5.2.3. Racjonalna gospodarka gruntami, • Priorytet 5.3. Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) • Kierunek interwencji 5.3.1. Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian

183 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

klimatu, • Kierunek interwencji 5.3.2. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym ła ńcuchu rolno ‐żywno ściowym, • Kierunek interwencji 5.3.3. Zwi ększenie sekwestracji w ęgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie, • Kierunek interwencji 5.3.4. Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, • Kierunek interwencji 5.3.5. Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi w śród konsumentów i producentów rolno ‐spo żywczych, • Priorytet 5.4. Zrównowa żona gospodarka le śna i łowiecka na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.4.1. Racjonalne zwi ększenie zasobów le śnych, b) Kierunek interwencji 5.4.2. Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, c) Kierunek interwencji 5.4.3 Zrównowa żona gospodarka łowiecka słu żą ca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa, d) Kierunek interwencji 5.4.4. Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, • Priorytet 5.5. Zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.5.1. Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, b) Kierunek interwencji 5.5.2. Zwi ększenie dost ępno ści cenowej i upowszechnienie rozwi ąza ń w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszka ńców obszarów wiejskich • Strategia „Sprawne Pa ństwo 2020” 1. Cel 3. Skuteczne zarz ądzanie i koordynacja działa ń rozwojowych i. Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarz ądzania rozwojem kraju a) Przedsi ęwzi ęcie 3.2.1. Wprowadzenie mechanizmów zapewniaj ących spójno ść programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, b) Przedsi ęwzi ęcie 3.2.2. Zapewnienie ładu przestrzennego, 2. Cel 7. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego ii. Kierunek interwencji 7.5. Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego • Przedsi ęwzi ęcie 7.5.1. Usprawnienie działania struktur zarz ądzania kryzysowego, • Strategia rozwoju systemu bezpiecze ństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 1. Cel 4. Zwi ększenie integracji polityk publicznych z polityk ą bezpiecze ństwa i. Priorytet 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpiecze ństwa narodowego

184 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

a) Kierunek interwencji 4.1.1. Wzmocnienie relacji mi ędzy rozwojem regionalnym kraju a polityk ą obronn ą, b) Kierunek interwencji 4.1.2. Koordynacja działa ń i procedur planowania przestrzennego uwzgl ędniaj ących wymagania obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa, c) Kierunek interwencji 4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpiecze ństwa, d) Kierunek interwencji 4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpiecze ństwa, • Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie 1. Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjno ści regionów • Kierunek działa ń 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwi ększania ich absorpcji na obszary poza o środkami wojewódzkimi a) Działanie 1.2.1. Zwi ększanie dost ępno ści komunikacyjnej wewn ątrz regionów, b) Działanie 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, c) Działanie 1.2.3. Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, • Kierunek działa ń 1.3. Budowa podstaw konkurencyjno ści województw – działania tematyczne a) Działanie 1.3.5. Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagro żenia naturalne, b) Działanie 1.3.6. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego 2. Cel 2. Budowanie spójno ści terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych i. Kierunek działa ń 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najni ższym poziomie dost ępu mieszka ńców do dóbr i usług warunkuj ących mo żliwo ści rozwojowe a) Działanie 2.2.3. Zwi ększanie dost ępno ści i jako ści usług komunikacyjnych, b) Działanie 2.2.4. Usługi komunalne i zwi ązane z ochron ą środowiska, ii. Kierunek działa ń 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów trac ących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, iii. Kierunek działa ń 2.5. Zwi ększanie dost ępno ści transportowej do o środków wojewódzkich na obszarach o najni ższej dost ępno ści, • Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 1. Cel szczegółowy 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywno ści systemu opieki

185 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

zdrowotnej • Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocj ę zdrowia, edukacj ę zdrowotn ą oraz pro środowiskow ą oraz działania wspieraj ące dost ęp do zdrowej i bezpiecznej żywno ści, • Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 − Cel szczegółowy 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego • Priorytet Strategii 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójno ści społecznej c) Kierunek działa ń 4.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu, • Polityka energetyczna Polski do 2030 roku − Kierunek – poprawa efektywno ści energetycznej • Cel główny – dąż enie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki nast ępuj ącego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą, • Cel główny – konsekwentne zmniejszanie energochłonno ści polskiej gospodarki do poziomu UE-15, − Kierunek – wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii i. Cel główny – racjonalne i efektywne gospodarowanie zło żami w ęgla, znajduj ącymi si ę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ii. Cel główny – zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikacj ę źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, − Kierunek – wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła i. Cel główny – zapewnienie ci ągłego pokrycia zapotrzebowania na energi ę przy uwzgl ędnieniu maksymalnego mo żliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii, − Kierunek – rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw i. Cel główny – wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zu życiu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wska źnika w latach nast ępnych, ii. Cel główny – osi ągni ęcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwi ększenie wykorzystania biopaliw II generacji, iii. Cel główny – ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównowa żone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzi ć do konkurencji pomi ędzy energetyk ą odnawialn ą i rolnictwem oraz zachowa ć ró żnorodno ść biologiczn ą,

186 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szamotulskiego na lata 2018 – 2021 z perspektyw ą do 2025 r.

iv. Cel główny – wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniej ących urz ądze ń pi ętrz ących stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa, v. Cel główny – zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dost ępnych surowcach, − Kierunek – rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii − Cel główny – zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen, − Kierunek – ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko

• Cel główny – ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpiecze ństwa energetycznego,

• Cel główny – ograniczenie emisji SO 2 i NO x oraz pyłów (w tym PM 10 i PM 2,5 ) do poziomów wynikaj ących z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, • Cel główny – ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, • Cel główny – minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, • Cel główny – zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.

187