Ontwerp voor IJburg nota van uitgangspunten Projectbureau IJburg Amsterdam, me; 1996 -, .... _- .- , ---'-....-- -'or- Inleiding 7 2 Waarom IJburg 8 3 Eerdere ontwerpen 11 4 De ontwerpopgave 13 4.1 het ruimtelijke facet 13 4.2 het milieufacet 13 4.3 het financiele facet 13 5 Het gebied 15 5.1 geologie 15 5.2 geschiedenis 15 5.3 ecosysteem 18 5.4 grenzen en obstakels 20 6 Intermezzo: observaties 21 7 Benaderingswijze 27 8 Een eilandenstad 31 8.1 configuratie van land en water 32 8.2 stedelijke structuur 41 8.3 programmatische troefkaarten 47 9 Intermezzo: acht portretten 53 10 Functles en aspecten 60 10.1 land maken 60 10.2 ecologie en natuurontwikkeling 63 10.3 land-waterprofielen 66 10.4 infrastructuur 68 Inhoudsopgave 10.5 waterhuishouding 75 10.6 groenstructuur 78 10.7 woningbouwprogramma 79 10.8 voorzieningen 82 10.9 kantoren en bedrijven 85 10.10 energie 86 11 Het milieu 87 11.1 het basispakket 87 11.2 het milieuprestatiesysteem 90 11.3 fasering 91 11.4 milieueffectrapportage 91 12 De factor tijd 92 13 Financiele uitvoerbaarheid 95 14 Plandocument 99 Colofon 101 -,---I 1_ _ ..J ___ ---L- M A R k ER UF.ER , ~:- T ""'i " IJ·MEER " ~~-"""""'~" " - "'jt .' '''. Het IJmeer in de regia, 100000 1 Inleiding Op de drempe! van de 21 e eeuw bereid t Eisen, een stedebollwkundig dee!plan voor moet dienen bij het vaststellen van toe­ Dirk Sijmons, in nauwe samenwerking met Amsterdam een aantal stedebollwkundige de bouw van de eerste 6.000 woningen; komstige bestemmingen op het Zeebur­ gemeentelijke en externe deskllndigen lIit projecten voor, dat het aanzien van de stad de uitwerking van het Structuurplan van gereiland. verschillende disciplines. zal veranderen. Een van die projecten is Amsterdam voor de tweede fase van Er zijn twee planalternatieven: IJburg, een stadsuitbreiding in het IJmeer I]burg van 9.500 woningen, eveneens het plan van de gemeente, dat voor­ Leeswijzer aan de oostkant van de stad. In 1995 richtte met een milieueffectrapport. ziet in woningbouw, bedrijven en de gemeente het projectbureau I]burg op, Samen geven deze producten voldoende stedelijke functies; In hoofdstuk 2 worden de noodzaak van en dat de opdracht kreeg een plan voor een informatie over de stedebouwkundige rand­ het plan van de Stichting de keuze voor de ontwikkcling van IJburg volwaardige stadswijk te ontwikkelen. Het voorwaarden, de financide en technische Industrieterrein Zuider I]dijk, dat uiteengczet. In de hoofdstukken 3 tot en plan moest voorzien in de bouw van 18.000 haalbaarheid en de milieu-effecten om uitgaat van industric en bedrijven. met 6 passeren de voorgeschiedenis, de woningen, met een gevarieerd woningaan­ besluitvorming over de ontwikkcling van De definitieve besluitvorming zal worden eigenschappen van het gebied en een aantal bod, een volledig voorzieningenpakket en I]burg mogelijk te maken. Basis voor al deze gekoppeld aan het aanlegbesluit van observaties de revue. In hoofdstuk 7 wordt goed openbaar vervoer. Het moest boven­ plannen is de voorlopige visie Ruimtelijke IJburg. de gedachtengang ontwikkeld waarop het dien een financiele paragraaf bevatten waarin Ordening en Milieu (ROM) IJmeer met het concept voor IJburg is gei:nspireerd. De naast de kosten en opbrengsten ook de risi­ bijbehorende Plan van aanpak, dat is opge­ Het vervolg van de planvorming essen tie van het plan antwerp poor IJburg co's worden geanalyseerd. Kortom, een plan stcld onder verantwoordelijkheid van aile staat in hoofdstuk 8. Hier worden de hoofd­ aan de hand waarvan de gemeenteraad in de betrokkenen: het Rijk, Rijkswaterstaat, de Wanneer na het aanlegbesluit aile noodzake­ lijnen van het concept van de eilandenstad loop van 1996 op verantwoorde wijze een provincies Noord-Holland en Flevoland, het lijke procedures zijn doorlopen en de ver­ belicht. De essentie is visueel samengevat in besluit kan nemen. In de Startnota IJburg, Gewest Gooi en Vechtstreek, het Hoog­ gunningen zijn afgegeven, kan een begin de tekening 'Planstructuur'. De andere teke­ Buiten wonen in de stad zijn in een eerder heemraadschap Amstcl en Vecht en de worden gemaakt met de landaanwinning. ningen in het antwerp poor IJburg dienen stadium de uitgangspunten en eisen van de gemeenten Waterland, A1mere en Amster­ In de peri ode tussen het besluit tot aanleg tot nadere toclichting of illustratie. opgave geformuleerd, waaraan het plan dam. en de bouw van de eerste woningen is er Vervolgens wordt het plan in hoofdstuk 9 dient te voldoen. In november 1995 werd Behalve aan bovengenoemde planproducten nog voldoende tijd om het ontwerp van gelllustreerd met acht portretten. Deze onder de tite! Ontwerp poor IJburg een eer­ wordt er gewerkt aan de volgende deel­ IJburg verder uit te werken en te vertijnen. geven een indruk van de verschillende ste versie van het plan uitgebracht. Na uit­ plannen: In deze fase zullen zo veel mogclijk partijen woonmilieus die op IJburg kunnen worden voerige consultatie van de diverse betrokke­ Inrichtingsplan voor de Diemerzeedijk: in het overleg worden betrokken, die straks verwacht. In hoofdstuk 10 wordt dieper nen is deze concept-versie bewerkt tot de ten behoeve van het saneringsplan voor in IJburg zullen gaan bouwen, wonen of ingegaan op de verschillende aspecten en definitieve versie, die hier wordt gepresen­ de Diemerzeedijk is een globale visie werken. Met de consortia die nu al bij de functies van het plan. Op hoofdstuk 11 waar teerd. A1vorens in te gaan op de inhoud, ontwikkeld voor de inrichting van dit planvorming zijn betrokken zullen samen­ de milieubalans is opgemaakt voIgt in wordt eerst de plaats van het Ontwerp poor gebied. In deze visie wordt uitgegaan van werkingsovereenkomsten worden gesloten hoofdstuk 12 de fasering in de tijd van de IJburg in het totale planvormingsproces een recreatieve functie aan de westzijde met het oog op een snelle, continue en uitvoering van het plan. In hoofdstuk 13 besproken. en wordt in het oostelijk decl het accent marktgerichtc bouwproductic. wordt aangetoond, dat het plan financieel ge!egd op natuurontwikke!ing; haalbaar is. Het OntlPerp poor IJburg wordt On twerp voor IJburg en het planproces Natuurontwikkeling Waterlandse kust: Werkwijze en organisatie in hoofdstuk 14 besloten met een plandocu­ in het kader van het Plan van aanpak ment, dat de belangrijkste afspraken in een Dit plan, in de officide terminologie de ROM IJmeer zijn de mogelijkheden om Gedurende het afgelopen jaar heeft dit ont­ kaart samenvat. Nota van Uitgangspunten geheten, geeft de de condities voor natuurontwikke!ing te werp stap voor stap gestalte gekregen. Het Aan dit boek is voor de specialist een aantal hoofdlijnen voor de ontwikkeling van IJburg verbeteren grondig verkend. Op een plan is tot stand gekomen in opdracht van bijlagen toegevoegd met betrekking tot en biedt het stedebouwkundige kader voor proeflocatie zullen experimenten worden de directeur dienst Ruimtelijke Ordening voorzieningen, het woningbouwprogramma verdere uitwerking in dee!plannen. Het uitgevoerd met ophoging van de bodem, van de gemeente Amsterdam. Binnen het en protielen voor de hoofdwegen en de ran­ Ontwerp poor IJburg maakt deel uit van een het opwerpen van dammen om de golven project-bureau IJburg is vanaf maart 1995 den van het land. Deze bijlagen zijn in een pakket planproducten dat verder bestaat uit: te breken en het aanbrengen van een aan het plan gewerkt door een ontwerpteam afzonderlijke bundel opgenomen. het globale bestemmingsplan voor de harde onderlaag op de bodem, bijvoor­ van de dienst Ruimtelijke Ordening met eerste fase van minimaal 8.500 woningen beeld schelpen; inschakeling van drie externc ontwerpers, en het bijbehorende milieueffectrapport; Plan voor Zeeburg: voor het Zeeburger­ Frits Palmboom (eerstverantwoordelijke het Stedebouwkllndig Programma van eiland is een nota opgeste!d die als basis voor het ontwerp), Jaap van den Bout en 7 2 Waarom I Jburg Amsterdam heeft in het formuleren van tijd geleidelijk worden vervangen door de aandacht weer naar de bestaande stad en omdat dit leidt tot een toename van de mobi­ verstede!ijkingsconcepten een lange traditie. woningen die aan de eigentijdse vraag vol­ wcrd het accent gclegd op intensivering van liteit. De struccuurplankaart van Amsterdam Het is eigen aan een vitale stedelijke regio doen. Gemiddeld zullen deze nieuwe wonin­ en functiemenging in het stedelijk gebied. is een goede afspiegeling van dit streven: het dat deze onderhevig is aan een grote dyna­ gen groter zijn en meer beslag op de ruimte Het VINEX-beleid voegt daar als nieuw ele­ overgrote deel van de kaart staat gemengde miek en dat er te!kens nieuwe fasen van leggen dan de te vervangen woningen. Per ment de uitbreiding van de stad aan toe. milieus toe. ruimte!ijke vernieuwing aantreden. De dis­ saldo is dus meer ruimte nodig voor hetzclf­ Voor verdichting van het bestaande stede!ijk cussie over uitbreiding van de stad in het de aantal woningen. Om de kwantiteit en Deze ontwikke!ing was niet toevallig. Het gebied is de ambitieuze taakstelling om IJmeer moet in dit licht worden bezien. kwaliteit van de woningvoorraad op peil te overloopbeleid met zijn overgrote aanbod 24.000 woningen te bouwen. Veel verdich­ lJburg levert een wezenlijke bijdrage aan de houden is uitbreiding van de stad dan ook van eengezinswoningen in de regio zoog ting vindt plaats bij vernieuwingsoperaties in stad en de regio als een stede!ijke locatie onvermijde!ijk. namelijk vee! middeninkomens weg uit de Noord, de Bijlmer en de Westelijke Tuinste­ voor huidige en nieuwe Amsterdammers. Daarnaast zijn er op regionaal niveau stad. Bovendien bleef de werkge!egenheid den. Daarnaast wordt gedacht aan minder Er wordt een nieuw woningaanbod op de onvoldoende woonmoge!ijkheden om met voor een groot deel in de stad achter. Ais conventione!e ingrepen, zoals het verbouwen markt gebracht waar de stad in verschillende name midden- en hogere inkomensgroepen gevolg hiervan werd de samenstelling van de van kantoorruimte of het overbouwen van opzichten baat bij heeft.