Watervogels in Fryslân provinciale nieuwsbrief maandelijkse tellingen ganzen + zwanen, watervogels & slaapplaatsen seizoen 2017/2018 nr 6. Februari 2018

Beste tellers, 7 februari 2018

Het weekend van de Midwintertelling in het binnenland (12-15 november) was redelijk. Alle dagen, afgezien van de zondag waren vooral bewolkt en op zaterdagochtend was het zicht op sommige plekken matig door lichte mist. De maandag viel grotendeels in het water door een middag vol regen. Het weekend erna leek het in de Waddenzee afzien te worden. Er werden een stevige westenwind met neerslag voorspeld, maar uiteindelijk werd het een relatief rustige dag met zowaar nog wat zon. Tijdens de tellingen werd vrijwel heel Fryslân gedekt (figuur 1). Van sommige plekken (o.a. Ameland, Schiermonnikoog, Lauwersmeer) moeten de resultaten nog komen.

voorkeur aan te geven op zondag te tellen als er rust in de velden is.

Hoe lijkt het nu met de aantallen? Op basis van halsbanden leek het erop dat rond de jaarwisseling nog Kolganzen vanuit Duitsland naar de Friese polders kwamen. Enkele individuen die eind december nog in Noord-Duitsland verbleven, hielden zich nu op in Midden-Fryslân. In tabel 1 staan de voorlopige aantallen. Dat laat voor de Kolgans zien dat het totaal zo’n 48.000 onder het vijftienjarige gemiddelde ligt. Het past binnen de marges van de aantallen die in de afgelopen 15 jaar zijn vastgesteld (127.000-270.000), maar is duidelijk aan de lage kant. De grootste aantallen Kolganzen werden geteld in de Lytse Súdwesthoeke (11.620) en in de veenpolders ten noorden van Aldeboarn en Nij Beets (11.280).

De Toendrarietgans was opnieuw talrijker dan gemiddeld over de afgelopen 15 seizoenen. In de uiterste zuidoosthoek bij Ravenswoud en Fochteloo werden 2800 geteld. Niet ver daarvandaan hielden zich bijna 2050 op bij Makkinga en Elsloo. In het Bildt zat ook een mooi aantal van 2800 Winken. Ook de

Geschoten Kolganzen bij het Botmeer (Nes, gem. H’veen), Grauwe Gans was beduidend talrijker dan gemiddeld, gevonden tijdens de ganzentelling op zaterdag 13 januari hoewel dat gemiddelde gedrukt wordt door de eerste 2018. Foto: Jan Kleefstra. jaren waarmee gerekend wordt, toen Grauwe Ganzen nog wat schaarser waren. Veruit het talrijkst was de Zwanen en ganzen in Fryslân in januari Skiere Goes in de polders ten westen van Heerenveen, Het nieuws in de vorige nieuwsbrief over de kleinere in de omgeving van Nannewiid en Easterskar (7735). aantallen zwanen en ganzen in Fryslân bleef niet Andere plekken met mooi wat ‘grauwen’ waren onopgemerkt. Omrop Fryslân, Leeuwarder Courant, omgeving , Cornwerd en (2342), It Friesch Dagblad en Nieuwe Oogst (van de LTO) Bûtenfjild (2276) en de Alde Feanen e.o. (2182). Ook besteedden er alle aandacht aan. Ondertussen de Grote Canadees doet lekker mee. Hiervan zaten de verleende de provincie toestemming jaarlijks 200.000 meeste in de omgeving Lindevallei (142), Rottige overwinterende ganzen af te schieten, waarop Meente (83) en Tijnje-Ulesprong (60). Vogelbescherming Nederland bekend maakte bezwaar aan te tekenen tegen dit besluit. Verschillende tellers Het aantal van 296.306 Brandganzen ligt hoger dan meldden de verstorende impact van de ganzenjacht het vijftienjarige gemiddelde, maar valt ruim binnen op de tel-zaterdagen, waardoor ganzen van hot naar de marges van de januaritotalen van de afgelopen 15 her gejaagd worden, groepen veel in de lucht zijn, wat jaar (197.000-380.000). Veruit de grootste aantallen het tellen bemoeilijkt. Steeds meer tellers lijken er de Brandganzen zaten rond (55.000), gevolgd door Cornwerd--Exmorra (26.805) en Riis- Oostvaardersplassen. Deze mannetjes bewegen zich Sondel (26.740). buiten ‘de groep’, want het gros van de ‘Akkrumer lokaeltsjes’ scharrelt nog in de buurt van het Tabel 1. Voorlopige aantallen zwanen en ganzen tijdens Sneekermeergebied rond (o.a. Abbenwier e.o.). Of de de Midwintertelling 2018 op het Friese vasteland. mannetjes zich hebben aangesloten bij buitenlandse gem. jan jan. 2018 Kolganzen en wellicht een Russische dame aan de Knobbelzwaan 3.140 4.051 haak hebben geslagen is afwachten, maar dat zou wel Kleine Zwaan 320 101 spannend zijn. Moeten ze in het voorjaar alleen wel Wilde Zwaan 330 308 een langere tocht maken, want de Russische Toendrarietgans 6.675 8.353 broedgebieden liggen een stuk verder weg dan de Kleine Rietgans 4.900 539 prachtige Terkaplester Poelen… Kolgans 177.500 129.288 Grauwe Gans 15.250 41.338 Nijsgjirrige soorten Grote Canadees 255 607 In de lijst met ‘Nijsgjirrige soorten’ vallen een paar Brandgans 265.600 296.306 Rotgans 1.570 267 soorten op die niet vaak in de lijst te vinden zijn, zoals Nijlgans 675 548 Roodhalsfuut en Zwarte Ibis. Niet moeders mooiste, maar wat vaker gemeld wordt de Muskuseend. In het ‘Akkrumer lokaeltsjes’ aan de zwier Waddengebied werden her en der Bokjes opgepest. Van de Kolganzen die we juli jl. tijdens de rui vingen Het zuidoosten laat van zich horen met diens op het Haklânshop (Terkaplester Poelen) zijn een specialiteiten Kraanvogel en Raaf. En er werden weer drietal nu op stap in den lande. Op 10 januari werd het eens Klapeksters gezien. Het lijkt erop dat die wat adulte mannetje 9A7 gezien tussen Oostwoud en minder in onze contreien te vinden zijn de laatste Wervershoof in Noord-Holland. Drie dagen later werd jaren. het jonge mannetje 9S1 (geboren in 2016) gezien nabij Meerkerk in Zuid-Holland. Op 30 januari dook een Tel ze! ander jong mannetje (9V4, ook uit 2016) op nabij de Romke Kleefstra

Tabel 2. Nijsgjirrige soorten tijdens de Midwintertelling 2018 in Fryslân, incl. Waddeneilanden. Soort N Naam gebied(en) Waarnemer(s) Roodhalsfuut 1 Heerenveen, Oranjewoud Gerard Tamminga, Primo Ish-Hurwitz, Jens Tamminga Roerdomp 1 It Eilân Erik Gorter Roerdomp 1 Kraanlannen Sip Veenstra Roerdomp 1 It Swin Goasse Hylkema Roerdomp 1 Tjonger tussen Krompad en Slijkenburg Henk Ruiter Kleine Zilverreiger 1 Kroon's Polders, Vlieland Team Asadi Zwarte Ibis 1 Boornzwaag over de Wielen Anton Silvius Zwarte Zwaan 6 Noardburgum Albert Jongbloed Zwarte Zwaan 2 Steile Bank Romke Kleefstra Indische Gans 1 Deelenput Romke Kleefstra Indische Gans 1 Heerenveen, Oranjewoud Gerard Tamminga, Primo Ish-Hurwitz, Jens Tamminga Sneeuwgans 2 Noardburgum Albert Jongbloed Kleine Canadees 2 De Lauwers - Gerkesklooster Meile Tamminga Kleine Canadees 1 polder zuid van Aldeboarn Romke Kleefstra Witbuikrotgans 2 Formerum - Oosterend, Terschelling Telploeg Terschelling Muskuseend 1 Cammingaburen Jeroen Breidenbach Muskuseend 5 Heerenveen, Oranjewoud Gerard Tamminga, Primo Ish-Hurwitz, Jens Tamminga Muskuseend 1 Ouwsterhaul-Rotsterhaule Peter Schutten Muskuseend 3 Koehool - Harlingen haven binnendijks Johan Taal, Epi Mulder Kraanvogel 2 Schapepoel - Elsloo Sjouke Scholten Kraanvogel 3 Fochteloo - Tachtig Bunder Dirk Hiemstra Bokje 6 Vliehors-Oost, Vlieland Team Asadi Bokje 1 Richel Eelke-Sybren Dijkstra, Romke Kleefstra, Peter Schutten Bokje 1 Blija west buitendijks Henk Hiemstra Bokje 1 Oude Bildtpollen oost buitendijks oost Marten Sikkema, Sipke Booi Pontische Meeuw 1 Olterterp-Heidehuizen Sjouke Scholten Pontische Meeuw 6 Terschelling Telploeg Terschelling Klapekster 2 Fochteloërveen Oostelijke deel Sjouke Scholten Klapekster 1 Sintjohannesgaaster Veenpolder Sip Veenstra, Ronald Kuindersma Raaf 2 Schapepoel - Elsloo Sjouke Scholten

Extra Soorten

Beste tellers, 1 februari 2018

Prachtig zoals bij de afgelopen Midwintertelling door jullie gereageerd is op de oproep in de vorige nieuwsbrief om in alle telgebieden extra alert te zijn op de aanwezigheid van Reade Wikels (Torenvalken). In maar liefst 94 telgebieden werd minstens één Reade Wikel genoteerd. In totaal kwamen door de waarnemingen van ca. 85% van de tellers 231 exemplaren in de boeken. Om de aantalsontwikkeling van de Torenvalk in Fryslân te kunnen blijven volgen, herhalen we ons verzoek om bij alle maandelijkse watervogeltellingen, inclusief de ganzen en zwanentellingen, de waargenomen Torenvalken in te boeken. Dat kan naar eigen keuze per stip of als een totaal per telgebied. Het zou erg mooi zijn als je daarbij dan via de ‘Meer details?’ optie in het invoermenu ook de rubriekjes ‘Leeftijd’ ‘Geslacht’ en ‘Habitat’ benut.

Smienten en Aalscholvers op de Aent Lieuwenspoel bij , 12 januari 2018. Foto: Eus de Groot.

Bij de Extra Soorten vielen de uitzonderlijk hoge Het ‘kleinere grut’ van de Extra Soorten aantallen van IJsgors (30) en Velduil (25) op (tabel 3). Alleen bij de Midwintertelling in 2012 is een In het telgebied waar bij de Midwintertelling 21 vergelijkbaar aantal IJsgorzen (31 tussen Oude Velduilen werden geteld, zaten volgens de teller een Bildtpollen en Westhoek) aangetroffen als dat van Epi week later zelfs 37 van die muizeneters. De Blauwe Mulder en Johan Taal bij de afgelopen Kiekendieven en Slechtvalken daarentegen waren in midwintertelling: 30 IJsgorzen tussen Koehool en duidelijk lagere aantallen aanwezig dan gemiddeld in Westhoek. Bij de overige januaritellingen vanaf 2004 januari. zijn steeds slechts enkele IJsgorzen gezien. Na magere scores van de Sneeuwgors bij de midwintertellingen in Hierna vind je een iets uitgebreidere terugblik op de 2016 en 2017 lag het totaal van 169 exemplaren nu Extra Soorten. Behalve de overzichten over januari jl., zo’n 15% boven het langjarig januarigemiddelde. Het is nu ook het overzicht van de Extra Soorten in aantal Strandleeuweriken bleef met 176 getelde december 2017 opgenomen, met de bijbehorende ongeveer 30% onder het langjarig gemiddelde. De bij telgebieden en de namen van de tellers. de afgelopen telling ingeboekte 27 IJsvogels zijn Als bonus bij deze Midwintertelling hebben m’n geheel in lijn met de aantallen van de twee medetellers en ik buitengewoon genoten van voorgaande januarimaanden (26 en 23 ex.). rustende Aalscholvers in It Heidenskip en van hun vleugels drogende soortgenoten bij , met als Het ‘grotere spul’ van de Extra Soorten extra bonus minstens 15.000 (!) zwarte rakkers, die in De aantallen van 31 Blauwe Kiekendieven en 22 ‘wolken’ en in de karakteristieke lange slierten tegen Slechtvalken in de vorige telmaand zijn elk zo’n 20- de harde zuidwester in langs de Workumerwaard 25% lager dan het januarigemiddelde voor deze trokken. soorten vanaf 2004. Het verschil met de aantallen in de maanden januari vanaf 2015 is voor beide soorten nog groter. Toen 30-50 % meer blauwe kieken en telresultaten te zien. De melding kwam deze keer uit Slechtvalken dan nu. Hoewel het genoegen om een het telgebied Grote Wielen e.o., waar het broedpaar Zeearend in je telgebied te zien nog steeds maar aan van de Alde Feanen veel rondhangt. enkele tellers toevalt, vinden we het al bijna gewoon om één tot drie van die grote joekels bij de

Tabel 3. Aantallen Extra Soorten tijdens Midwintertellingen in januari 2004-2018. gem 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 04-17 Blauwe Kiekendief 28 32 44 17 27 37 20 82 27 35 32 55 60 44 31 39 Bruine Kiekendief 2 3 2 1 0 1 1 5 2 4 4 5 10 0 2 3 Frater 534 265 351 29 271 133 125 139 284 331 95 143 285 140 191 223 Grote Gele Kwik 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 IJsgors 6 10 0 0 1 1 0 0 31 3 2 0 0 1 30 4 IJsvogel 1 1 0 1 8 7 2 1 1 2 3 15 26 23 27 7 Ruigpootbuizerd 4 7 4 3 5 1 2 27 22 14 23 15 11 3 6 10 Slechtvalk 28 27 24 24 20 16 18 32 32 34 44 51 37 33 22 30 Smelleken 6 3 2 6 2 4 4 3 6 6 1 7 4 4 3 4 Sneeuwgors 517 187 403 67 111 94 83 151 30 149 42 183 10 55 169 149 Strandleeuwerik 595 883 151 56 328 57 720 77 105 336 87 56 20 131 176 257 Velduil 4 1 1 0 0 0 0 15 1 0 0 31 5 1 25 4 Visarend 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Zeearend 0 2 2 0 0 0 0 0 0 2 0 2 3 2 1 1 totaal 1725 1421 984 204 773 353 975 532 541 916 333 565 472 437 683 731

Torenvalken, aantallen en verspreiding bij de Midwintertelling in Fryslân in januari 2018 In figuur 1 staan op de verticale as de aantallen van de telgebieden waarin bij de Midwintertelling 2018 één of meer Torenvalken zijn genoteerd. Op de horizontale as staat de eenheid ‘torenvalken per telgebied’. Bij de telling zijn in 94 telgebieden in totaal 231 Torenvalken genoteerd, gemiddeld 2,45 per telgebied. Bij de Midwintertelling in 2017 zijn 87 Torenvalken ingeboekt in 51 telgebieden, gemiddeld 1.71 per gebied.

45 40

35

30

25 Figuur 2. Torenvalken in Fryslân tijdens de Midwintertelling 2018. 20 Tabel 4. Aantalsopgaven Torenvalk in de seizoenen 2016/17 15 en 2017/18.

Aantal Aantal telgebieden sep okt nov dec jan feb mrt apr 10 2016/17 146 96 103 19 87 19 22 30 5 2017/18 122 49 46 45 231 - - - 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Tot en met december 2017 zijn bij de maandelijkse watervogeltellingen maar in een klein deel van de Aantal Torenvalken per telgebied Friese watervogel telgebieden de aanwezige Figuur 1. Aantallen Torenvalken per telgebied tijdens de Midwintertelling 2018. Torenvalken genoteerd. Vanaf januari 2018 worden in Fryslân bij de maandelijkse tellingen in alle Als referentiekader voor de aantallen Torenvalken die watervogeltelgebieden, inclusief de ganzen- en in januari 2018 zijn geteld en voor de aantallen die zwanentelgebieden, de Torenvalken geteld. vanaf nu bij de maandelijkse tellingen zullen worden waargenomen, vind je hieronder een overzichtje met Freonlike groetnis en in noflike telling tawinske, de aantallen Torenvalken vanaf september 2016 (tabel Jan Kramer 4). Tabel 5. Extra Soorten op het Friese vasteland tijdens de Midwintertelling in januari 2018. BLAUWE KIEKENDIEF RUIGPOOTBUIZERD Vliegveld Leeuwarden eo Jan Kramer 3 Groote Noorderpolder Wil Grond, H. Lindeboom 2 Mantgum - Leeuwarden Ian Borwell 1 Mng Zuidermiedpolder - Berlikum Wil Grond, H. Lindeboom 1 Holwerder & Blijaerpolder Henk Hiemstra 4 Ottema Wiersma reservaat eo Sietse & Sjoerdtje de Groot 1 Britsum - Leeuwarden Vincent Douwes 2 Noorderleegs buitenveld-oost Teartse vd Zee, Dick Laning 2 Polder het Hantumerleeg z. Sieds Boersma 1 SLECHTVALK Kolkhuizen - Rinsumageest A. Leijstra, S. v.d. Werff 1 Blikfeart Epi Mulder 1 Bartlehiem-Birdaard-Giekerk Eerde Koopmans 1 Polder de Drie Dorpen Patrick Agterberg 1 Dokk’grootdiep-Oostrum Sieds Boersma 1 Berlikum - Beetgum - Stiens Meino Zondervan 1 Zwagermieden Sije Schotanus, G. v. Assen 1 Het Oogvliet Henk Hiemstra 1 OudDokk.diep-NwZwemmer Piet Zuidema, F.J. de Boer 2 Polders zuid van Hallum Vincent Douwes 1 Sorremorsterpolder Jan Kleefstra 2 Groote Wielen eo Freek c.s. * 1 Elahuizen - Libbe Zijlstra 1 Akkrum - Monnikerak Romke Kleefstra 1 Slotermeer - Spannenburg Romke Kleefstra 2 Nieuwebrug - Spitsendijk Romke Kleefstra 1 Bloksleatpolder - Langst.poel Sjoerd Bakker 1 weilanden rond Jelle Postma 1 Rodenburg Herman Postma 1 Polder De Samenvoeging Libbe Zijlstra, J. Hooijmeijer 1 Boornzwaag over de Wielen Anton Silvius 1 Ald Hof - Blaugerzen Akmarijp Sjoerd Bakker 1 Veenpolder Delfstrahuizen J. de Vlas 1 Witte & Zw. Brekken, Oudhof Sjoerd Bakker 1 Slijkenburg - Spanga - Linde Henk Ruiter 1 Rotstergaast - de Tjonger Sip Veenstra 1 Boventjonger - Donkerbroek Sjouke Scholten 1 Schoterzijl - Scherpezeel Henk Ruiter, Theo Meijer 1 Ravenswoud Dirk Hiemstra 1 Schoterzijl - Scherpezeel Theo Meijer 1 Blija west buitendijks Henk Hiemstra 1 Holwerd oost buitendijks Sije Schotanus 1 Noorderleegs buitenveld Teartse vd Zee, Dick Laning 1 Holwerd west buitendijks Harry Feenstra 1 BRUINE KIEKENDIEF Blija west buitendijks Henk Hiemstra 1 Groote Wielen eo Freek Nijland c.s. * 1 Noorderleeg oost bui noord Erik van der Laan * 1 Polder Noorderleegs buit. Teartse vd Zee, Dick Laning 1 Noorderleegs buitenveld-oost Teartse vd Zee, Dick Laning 1 FRATER Oude Bildtpollen west bui T. Roosjen, R. Engelmoer 2 Holwerd oost buitendijks Sije Schotanus 8 Koehool - Westhoek bui Epi Mulder, Johan Taal 1 Holwerd west buitendijks Harry Feenstra 11 SMELLEKEN Noorderleeg oost bui noord Erik van der Laan * 52 Kaappolder, Kaepwei A. Bosma 1 Oude Bildtpollen oost bui Marten Sikkema, S. Booi 120 Oudehaske - Heereveen Sip Veenstra 1 IJSGORS Oude Bildtpollen oost bui oost M. Sikkema, Sipke Booi 1 Koehool - Westhoek bui Epi Mulder, Johan Taal 30 SNEEUWGORS IJSVOGEL zuid van Exmorra - Ritseburen Kornelis Nijboer 106 Blikfeart Epi Mulder 1 Moddergat - Wierum bui Klaas van der Bij 11 Polder de Drie Dorpen Patrick Agterberg 1 Holwerd west buitendijks Harry Feenstra 2 Vliegveld Leeuwarden eo Jan Kramer 1 Blija west buitendijks Hendrik van der Wal 3 Mantgum - Leeuwarden Ian Borwell 2 Oude Bildtpollen west bui T.Roosjen, R. Engelmoer 35 Leeuwarden-stad JBreidenbach, M Zweemer 1 Oude Bildtpollen west bui T. Roosjen, R. Engelmoer 12 Ferwerd - Birdaard Henk Hiemstra 1 STRANDLEEUWERIK Kleine Wielen Arno Niehof 1 Blija west buitendijks Henk Hiemstra 8 Caminghaburen Jeroen Breidenbach 3 Blija west buitendijks Hendrik van der Wal 90 Kraanlannen Sip Veenstra 1 Noorderleeg oost bui noord Erik van der Laan * 50 De Deelen Romke Kleefstra 2 Oude Bildtpollen west bui T. Roosjen, R. Engelmoer 15 noord van Oudewegstervaart Romke Kleefstra 1 Oude Bildtpollen west bui T. Roosjen, R. Engelmoer 13 Heerenveen - Oranjewoud Gerard Tamminga c.s. * 3 VELDUIL Zandwinput Schuilenburg Arjan Wiersma 1 Sorremorsterpolder - Botmeer Jan Kleefstra 1 polders rond de poelen Bert Zijlstra 1 telgebied X Bert Zijlstra 21 Polder de Bloksloot noordwest Herman Postma 2 Veenpolder Delfstrahuizen J. de Vlas 3 Ouwsterhaule - Rotsterhaule Pieter Harmen Schutten 1 ZEEAREND De Weeren, De Kom Thijs van Galen, J. Dijs 1 Groote Wielen eo Freek Nijland c.s. * 1 Polder De Hoeve - Vinkega Tom Jager 1 Makkumer Noordwaard Tjerk Andringa 1 * Freek Nijland, Fokko Winterwerp, Teike van Minnen Noorderleeg oost bui noord Erik van der Laan * 1 * Gerard Tamminga, Jens Tamminga, Primo Ish-Hurwitz

Mannetje Torenvalk, Workumerbinnenwaard, 1 mei 2017 (foto: Jan Kramer) Tabel 6. Extra Soorten op de Friese Waddeneilanden en -platen tijdens de Midwintertelling in januari 2018. BLAUWE KIEKENDIEF SMELLEKEN 1e Duintjes Ruurd Noordhuis 1 Richel Eelke Sybren Dijkstra * 1 De Koegelwieck Erik van Winden 2 Noordvaarder Hans Schekkerman 1 FRATER Midsland - Formerum Piet Zumkehr 1 Vliehors, oost Kees Camphuysen 4 1e Duintjes Ruurd Noordhuis 2 Noordvaarder Hans Schekkerman 4 SNEEUWGORS Punt en Muy Erik van Winden 20 Strand de Vliehors Carl Zuhorn, Guus van Duin 45 IJSGORS Oostpunt tot Schietkamp Carl Zuhorn, Guus van Duin 44 2e Duintjes Rob Vogel 1 paal 14 - paal 18 Marc van Roomen 40 IJSVOGEL Paal 22 - paal 24 Rob Vogel 1 Kroon's polders Menno van Straaten 1 Vliehors, oost Kees Camphuysen 11 Formerum - Oosterend Piet Zumkehr 1 Richel Eelke Sybren Dijkstra * 32 RUIGPOOTBUIZERD Griend Arie Baas, Harry Smit 30 Formerum - Oosterend Piet Zumkehr 1 STRANDLEEUWERIK 1e Duintjes Ruurd Noordhuis 1 Vliehors, oost Kees Camphuysen 40 De Koegelwieck Erik van Winden 1 Noordvaarder Hans Schekkerman 24 SLECHTVALK 2e Duintjes Rob Vogel 1 Paal 26 - paal 28 Erik van Winden 1 VELDUIL Vliehors, west C.J.T. Zuhorn 1 Griend Arie Baas, Harry Smit 8 Vliehors, oost Kees Camphuysen 1 Kroon's polders Menno van Straaten 2 Posthuiswad C.J.T. Zuhorn 1 * Erik van der Laan, Anne Jensma, Izaak de Vries Stryp Joost van Bruggen 1 * Eelke Sybren Dijkstra, Romke Kleefstra, Pieter Harmen Schutten Midsland - Formerum Piet Zumkehr 1 Formerum - Oosterend Piet Zumkehr 1 4e Duintjes Erik van Winden 1 Griend Arie Baas, Harry Smit 2

Tabel 7. Extra soorten op het Friese vasteland in december 2017. BLAUWE KIEKENDIEF IJSGORS Holwerder & Blijaerpolder Henk Hiemstra 2 Holwerd oost buitendijks Meinte Engelmoer 4 Het Oogvliet Henk Hiemstra 2 SLECHTVALK Wide Mar Sieds Boersma 1 Blikfeart Epi Mulder 1 Groote Wielen eo Freek Nijland c.s. * 1 Schraard - Exmorra Jelle Postma 1 De Lits, Rietveld Sietse en Sjoerdtje de Groot 1 Het Oogvliet Henk Hiemstra 1 Houtwiel, Kruiswater Arend Leijstra, Sjouke v.d. Werff 1 Wide Mar Sieds Boersma 1 Sorremorsterpolder Jan Kleefstra 1 Groote Wielen eo Freek Nijland c.s. * 1 Polder Poppenhuizen Jan Kleefstra 1 De Lits, Rietveld Sietse en Sjoerdtje de Groot 1 Uilesprong - Terwispel Henk Dommerholt, F Tijsterman 1 Zwagermieden Ron van der Hut 1 Eestrum - Polder Rohel Jeffrey Huizenga 1 De Lauwers - Gerkesklooster Klaas van der Bij 1 Goingarijpsterpoelen Sjoerd Bakker 1 De Bird - de Wildlanden Anton Huitema, Freerk Jelsma 1 Rodenburg Herman Postma 1 Sorremorsterpolder-Botmeer Jan Kleefstra 1 Veenpolder Delfstrahuizen J. de Vlas 2 De Deelen Romke Kleefstra 1 Ravenswoud Dirk Hiemstra 1 - - Workum Jan Kramer, Eric ten Cate 1 Ferwerd buitendijks Auke Visser 1 weilanden rond Sandfirden Jelle Postma 1 Bokkepollen en de Keegen Marit Heegstra, Antje Postma 1 Geeuwpolder - Graverij Sjoerd Bakker 1 Oude Bildtpollen oost bui Meino Zondervan, S Schotanus 1 Schoterzijl - Scherpezeel Theo Meijer 2 FRATER Noorderleegs buitenveld-oost Teartse vd Zee, Dick Laning 1 Paesemerlannen Meinte Engelmoer 5 Oude Bildtpollen oost bui west Hans Horstmann 1 Holwerd oost buitendijks Meinte Engelmoer 40 Oude Bildtpollen oost bui oost Meino Zondervan, S Schotanus 1 Noorderleeg oost bui noord Marit Heegstra, Antje Postma 28 SMELLEKEN Westhoek - Zwarte Haan bui Jan Tuinhof 11 Blija west buitendijks Henk Hiemstra c.s. * 1 IJSVOGEL Oude Bildtpollen oost bui west Hans Horstmann 1 Schraard - Exmorra Jelle Postma 1 SNEEUWGORS Het Oogvliet Henk Hiemstra 2 Paesemerlannen Meinte Engelmoer 3 Groote Wielen eo Freek Nijland c.s. * 1 Holwerd oost buitendijks Meinte Engelmoer 3 Kraanlannen Sip Veenstra 1 Holwerd west buitendijks Harry Feenstra 1 De Deelen Romke Kleefstra 1 Blija west buitendijks Henk Hiemstra * 28 Bergumermeer A. Timmerman Azn 1 STRANDLEEUWERIK Gouden Bodem Bert Zijlstra 1 Paesemerlannen Meinte Engelmoer 9 Slotermeer Romke Kleefstra 1 Blija west buitendijks Henk Hiemstra * 17 Blija west buitendijks Henk Hiemstra c.s.* 1 Ferwerd buitendijks Auke Visser 35 RUIGPOOTBUIZERD ZEEAREND Hantumerhoek - Dokkum Sieds Boersma 1 Alde Faenen - Princehof Anton Huitema, Freerk Jelsma 2 Polder de Dulf Jan de Boer 1 Fluessen noordwest Sipko Sikkes 1 Polder Vijfhuizen Teartse van der Zee, Dick Laning 1 * Freek Nijland, Fokko Winterwerp, Arno Niehof Oude Bildtpollen oost bui M Zondervan, Sije Schotanus 1 * Henk Hiemstra, B.Evenhuis, Hendrik v.d. Wal

Midwintertelling 2018

In het weekend van 13 januari 2018 vond de 52e editie van de midwintertelling plaats. Met een kleine 100 enthousiaste vogeltellers is zo’n 85% van de Friese steden en het platteland afgezocht naar watervogels. Het weer deed op vrijdag, zaterdag en zondag goed mee, al kon het zo nu en dan wel wat frisjes zijn. Een temperatuur van rond de 5 graden en flink wat bewolking hebben de tellers niet tegen kunnen houden om er op uit te trekken. Tellers die op maandag hebben geteld, zullen vooral last hebben gehad van de behoorlijke hoeveelheid neerslag die naar beneden kwam.

Net als de afgelopen jaren was de deelname aan de minder Stormmeeuwen zijn waargenomen. Waar Midwintertelling uitermate groot. Hierdoor konden tijdens de midwintertelling van 2017 nog 101.956 niet alleen grote delen van het agrarische land, maar exemplaren werden doorgegeven zijn er het dit jaar ook de grotere steden als Leeuwarden, , beduidend minder, namelijk 59.597. Vooral de Harlingen en Heerenveen. De Friese meren, noordelijke telgebieden, langs de Waddenkust, laten laagveenmoerassen en kusten worden maandelijks al kleinere aantallen zien. geteld, dus al met al slaan we dan met zijn allen een flinke slag. Noemenswaardig is ook de snelle invoer Tabel 8. Voorlopige top 10 van meest waargenomen van de tel gegevens, dit wordt uiteraard erg soorten tijdens de Midwintertelling 2018. gewaardeerd! Soort Voorlopig aantal Bij de Midwintertelling ligt de focus uiteraard op Brandgans 305.087 watervogels, toch noteren veel tellers ook de Kolgans 130.908 aantallen roofvogels (8 soorten) en zelfs zangvogels. Bonte Strandloper 103.419 Dit geeft een nog beter beeld over de aantallen 97.600 soorten in . Smient In het midwinterweekend zijn in Fryslân ruim 1 Stormmeeuw 59.597 miljoen vogels geteld verdeeld over 140 soorten, dit is Scholekster 45.420 exclusief vier gehybridiseerde soorten. Ondanks dat Grauwe Gans 44.166 nog niet alle gegevens ingevoerd zijn, kunnen we toch Wilde Eend 36.951 een voorlopige top 10 van de meest waargenomen Rosse Grutto 34.740 soorten samenstellen (tabel 8). Dit is inclusief het Wulp 31.814 Friese deel van de Waddenzee, dus daarmee wijken de aantallen bij de ganzen af van dat wat Romke Door de goede provinciale dekking tijdens de eerder in de nieuwsbrief beschreef (alleen Friese Midwintertelling, zoals de afgelopen jaren, zijn de vasteland). aantallen per jaar goed met elkaar te vergelijken.

Hierdoor krijgen we elk jaar een beter beeld hoe het Stormmeeuw bepaalde soorten vergaat in onze provincie. Al met al Ondanks dat het grootste gedeelte van Friesland is was het wederom een nuttige en goede telling! geteld, kunnen we constateren dat er bijna 50%

Grote Zilverreigers Vanaf 17 februari tot en met 4 maart 2018 staat de heeft de sneeuw begin december er voor gezorgd dat Aalscholver en Grote Zilverreiger slaapplaatstelling de Zilverreigers zich naar het zuiden hebben weer op het programma. verplaatst. Ook een melding van verstoring door een Het landelijke aantal Grote Zilverreigers stokte op zo’n Zeearend werd gedaan, waardoor de zilverreigers zich 5000 exemplaren in december 2017, wat ongeveer waarschijnlijk hebben verplaatst naar een niet 30% lager uitkomt dan de oktobertelling in datzelfde onderzochte slaapplaats. jaar. In Fryslân lag de decembertelling ongeveer 40% lager dan de oktobertelling. Dit komt mede doordat Sjouke Scholten de tel bezetting lager was dan in oktober. Daarnaast [email protected]

Romke Kleefstra, Natuurmuseum Fryslân, Schoenmakersperk 2, 8911 EM Leeuwarden tel.: 06-10646640, e-mail: [email protected]

Jan Kramer, Rixtwei 339, 8915 JC Leeuwarden tel.: 058-2121648, e-mail: [email protected]