Chronica De Mailros, E Codice Unico in Bibliotheca Cottoniana Servato, Nunc Iterum in Lucem Edita. Notulis Indiceque Aucta

C<^. C^^i^n''. cy^oMd^ 'lJc).1X-

xMtn <\A>vocpSr tcbem arnio A^cUrûCr^ ^«ft%fomim a|Xun-4nmfttgrnAfllerêfiinf cuCft^df ttâuicjp co cuit^ttf OI5 iTc Crlrara l)^^lietiftC oii (uadGc ^ fre^dbêpc iXntio.â.J:tvttiotUiflnMJnmAot^

^tno.cttrotte fftttano t-cffiC cdtnuttii/^hoC eulem ti^;iC edmuniu/ •a^^^^fsoc^mxi' adtc^C^^iuM^ ocodciidoCmifo. (WtiotcnCpu^^CttinocenicC^tttie^/eor-axltTe^ J

rton"i| lccme ittrc^p^Tmm.t^Mnaurmi^^^n^tt.attmJ. (Ajino du^

i\.tma\- c.\x(ii\>oxa£ui!adiRm\dhvrxn&e[av, in^ Ua^caniuav^cluof cardi' ^^ ttiJletxnfKinaamtmttjftiecDiidbata eftripan tK^bna-^utiOTt dccfaif dSrV^utmacwtfeaaronif

tnunut aûb ôti ûAtam m soona .jkr-m fe£ry'fttl^'i^«

• Kttmtmttd.ip-i^p^-lt^^^airsdede^ /apiMiiFt^cdt^matic.^ttt.^l-S.^qjr^-^JTnTedim cmtn ^ et^

xtttib^ ittduic-itidie.pcmccoftes iti cafbdlo^beKolstfbuix- iT^'t/. NefAercli/t ZHAaa • w

CHRONICA DE MAILROS,

E CODICE UNICO

IN BIBLIOTHECA COTTONIANA SERVATO,

NUNC ITERUM IN LUCEM EDITA.

NOTULIS INDICEQUE AUCTA.

EDINBURGI: TYPIS SOCIETATIS EDINBURGENSIS. MDCCCXXXV. TUE EDINBURGH PKINTING COMPANV, SHAKSPfAItl. ycilWHJl. P R E S E N T E D

l^rmlxt^ of tl)( i$annat|>nr Clul)^

SIR JOHN HAY AND ALEXANDER PRINGLE.

THE BANNATYNE CLUB.

M.DCCC.XXXV.

THOMAS THOMSON, ESQ. PHESIDENT.

RIGHT HON. JAMES ABERCROMBY, SPEAKER OF THE HOUSE OF COM.MONS. THE EARL OF ABERDEEN, K.T. RIGHT HON. WILLIAM ADAM, LORD CHIEF COMMIS- SIONER OF THE JURY COURT. THE DUKE OF BEDFORD, K.G. LORD BELHAVEN AND HAMILTON. ROBERT BELL, ESQ. WILLIAM BELL, ESQ. JOHN BORTHWICK, ESQ. WILLIAM BLAIR, ESQ.

THE REV. PHILIP BLISS, D.C.L. THE MARQUIS OF BREADALBANE. GEORGE BRODIE, ESQ. CHARLES DASHWOOD BRUCE, ESQ. O. TYNDALL BRUCE, ESQ.

THE DUKE OF BUCCLEUCH AND QUEENSBERRY, K.G. JAMES CAMPBELL, ESQ. WILLIAM CLERK, ESQ. THE BANNATYNE CLUB.

HON. HENRY COCKBURN, LORD COCKBURN. yitK PRESlDENJ-. DAVID CONSTABLE, ESQ. ANDREW COVENTRY, ESQ. JAMES T. GIBSON CRAIG, ESQ. TREASUREK. WILLIAM GIBSON CRAIG, ESQ. HON. GEORGB CRANSTOUN, LORD COREHOUSE. THE EARL OF DALHOUSIE. JAMES DENNISTOUN, ESQ. GEORGE DUNDAS, ESQ. ROBERT DUNDAS, ESQ. RIGHT HON. W. DUNDAS, LORD CLERK REGISTER. CHARLES FERGUSSON, ESQ. ROBERT FERGUSON, ESQ. GENERAL SIR RONALD C. FERGUSON. COUNT MERCER DE FLAHAULT. HON. JOHN FULLERTON, LORD FULLERTON. THE DUKE OF GORDON. WILLIAM GOTT, ESQ. ROBERT GRAHAAI, ESQ. LORD GRAY. RIGHT HON. THOMAS GRENVILLE. LORD HOLLAND. THE EARL OF HADDINGTON. THE DUKE OF HAMILTON AND BRANDON. EDW. W. A. DRUMMOND HAY, ESQ. SIR JOHN HAY, BARt JAMES MAITLAND HOG, ESQ. THE BANNATYNE eLUB.

JOHN HOPE, ESQ., DEAN OF FACULTY. COSMO INNES, ESQ. DAVID IRVING, LL.D. JAMES IVORY, ESQ. THE REV. JOHN JAMIESON, D.D. SIR HENRY JARDINE. HON. FRANCIS JEFFREY, LORD JEFFREY. JAMES KEAY, ESQ. THOMAS FRANCIS KENNEDY, ESQ. JOHN GARDINER KINNEAR, ESQ. THE EARL OF KINNOULL. DAVID LAING, ESQ. ^ecRETAHY THE EARL OF LAUDERDALE, K.T. THE REV. JOHN LEE, D.D. ALEXANDER WELLESLEY LEITH, ESQ. LORD LINDSAY. JAMES LOCH, ESQ. THE MARQUIS OF LOTHIAN. WILLIAM MACDOWALL, ESQ.

HON. J. H. MACKENZIE, LORD MACKENZIE. JAMES MACKENZIE, ESQ. JOHN WHITEFOORD MACKENZIE, ESQ. SIR FREDERICK MADDEN. JAMES MAIDMENT, ESQ. THOMAS MAITLAND, ESQ. VISCOUNT MELVILLE, K.T. WILLIAM HENRY MILLER, ESQ. THE EARL OF MINTO. THE BANNATYNE CLUB.

HON. SIR J. W. MONCREIFF, LORD MONCREIFF. RIGHT HON. JOHN A. MURRAY, LORD-ADVOCATE. WILLIAM MURRAY, ESQ. MACVEY NAPIER, ESQ. SIR FRANCIS PALGRAVE. LORD PANMURE. HENRY PETRIE, ESQ. ROBERT PITCAIRN, ESQ. ALEXANDER PRINGLE, ESQ. JOHN RICHARDSON, ESQ. THE EARL OF ROSSLYN. AJSTDREW RUTHERFURD, ESQ. THB EARL OF SELKIRK. RIGHT HON. SIR SAMUEL SHEPHERD. JAMES SKENE, ESQ. EARL SPENCER. JOHN SPOTTISWOODE, ESQ. MAJOR-GENERAL SIR JOSEPH STRATON. siR JOHN drum:mond STEWART, bart- THE HON. CHARLES FRANCIS STUART. THE DUKE OF SUTHERLAND. ALEXANDER THOMSON, ESQ.

WALTER C. TREVELYAN, ESQ. PATRICK FRASER TYTLER, ESQ. ADAM URQUHART, ESQ. RIGHT HON. SIR GEORGE WARRENDER, BARt THE VEN. ARCHDEACON WRANGHAM. PREFACE.

Amoxgst the scanty documents illustrative of the early history of Scotland which have reached us, a distinguished rank is to be assigned to the Chronicle of Melrose. The Chronicon Sanctae

Crucis, which alone can compcte with it in antiquity, is inferior in detail as well as in extent; and its age gives it an undisputed advantage over the writings of Fordun, Wyntoun, Barbour, and

Bower. The era, as well as the locahty, of its composition places it above the chronicles of Hemingford, Gray, and that of the monks of Lanercost, how vahiable soever these annals may be in the illustration of the later periods of our history. It is to the pages of this chronicle alone that we must advert for the general history of Scotland during several reigns, as narrated by Scotch-

men ; and, excepting the brief notices of the Chronicle of Holy- rood, we have no other contemporaneous annalist until we arrive at Barbour and Fordun, both of whom wrote about a century after the abrupt termination of the Chronicle of Meh-ose.

The present edition, hke the former, is founded solely upon

the authority of the Cottonian manuscript, Faustina, B. ix. It is a question of extreme importance whether that manuscript be au

unique copy, or whether the text which it supphes might not be corrected or augmented by other manuscripts of equal value. As far as the researches of the Editor enable him to judge, he is decidedly of opinioa that no other early copy has been pre- 00 ii PREFACE.

served. There is none in the British Museum, nor is any indicated in the extensive Catalogus Manuscriptorum Anghse et Hi- bernise, nor in the more recent hsts of the Hbraries at Lambeth, Stow, or Durham, or in the general catalogues of manuscripts compiled by Montfaucon and Haenel. And yet, on the other hand, the writers at the end of the seventeenth and beginning of the eighteenth century, would induce us to suppose that manuscripts existed in Scotland which exhibited considerable and important variations from the text pubhshed by Gale and Fell from the Cottonian copy. It is asserted by Sir George Mac- kenzie,* that "certainly that Enghsh manuscript is very unfaith-

ful, for most of the things relating to our nation are omitted, as particularly about the beginniag, in the year 844. Our manuscript observes (which the Enghsh has not), that Alpin king of

the Scots died, to whom succeeded liis son Kenneth, who beat the Picts and was declared first king of all Scotland, to the water of Tine; and after it expresses in his epitaph.

Primus in Albania fertur regnasse Kenedhus, Filius Alpini, proelia multa gerens.f

And it ob.serves that he was called the first king of Albany, not because he was the first wlio made the Scottish laws, but because he was the first king of all Scotland." In a subsequent page of the same work, he says, " I reflect not on the publish- ers of the manuscript of the abbacy of Meh-os, printed at Ox- ford, for I honour every thing that comes from that learned

society in a special manner; but it is no reflection on them to say that we have another much fuller in what makes for Scot-

* Defence of tlie Antiquity of the Royal Line of Scotland, p. 24, edit. 1685. t Sir James Dalrjnnple, who cites the same lines, refers for them to a manuscript at Edinburgh. Collections, p. 90. PREFACE. iii land, although it could not be so exact as the other monasteries, since it was oft-timcs of old under the Saxons, who would certainly lessen wliat relates to us. And thus the fault lay in the copy, and not in the pubhsliers, for the author of that manuscript calls Bede our counteri/man, so he must have been then

our enemy; but, liowever, it begins not with Alpin, as the

Doctor alleges, though I mention that because he is not men-

tioned in the Oxford cdition. It declares that it is to continue where the reverend Bede left, and so it is a proof of our nation and history for that time, and the difFerences of that shall be printed."* Sir James Dah-ymple tells us that he will not be at the pains to compare the Oxford edition with the manuscript copies to be found in Scotland or England, but that lie will content himself with the printed one.f Nicolson, in his Scottisli Historical Library, had done much to perpetuate this behef, and has in other respects clouded the subject by the unguarded, erroneous, and contradictory manner

in which he speaks of our Chronicle. The authority which is gen-

erally attached to his work, somewhat undeservedly, renders it necessary to examine his statements, without reverting to those advanced by Mackenzie and Dabymple, which he incorporates with his own. He agrees with the former of these writers that

Gale's text is imperfect; and after quoting the following sentence—Rex ^lalcolmus Scotorum, veniens ad regem Angliae Henricum apud Cestriam, devenit homo suus, eo modo quo avus suus fuerat homo veteris regis Henrici, salvis omnibus dignitatibus suis—he adds, " nor is this matter taken notice of in the Oxford edition, but only in the manuscript copy which they

* Mackenzie's Defence, p. 9G. j Collectioiis, p. 205. iv PREFACE. have in Scotland." Strange to say, these very words are to be found in the Oxford edition.* Yet one of his subsequent ob- servations seems intended to prove that the Scottish copies are less copious than the decried Enghsh edition, for he tells us that all " these manuscript copies in Scotlandf end with the words

' Kilcontath Kilconcath] comes de Karryc in Obiit Adam de \J..

Actonia [/. Acconia], cujusuxorem [DiuamnomineJ] comitissam de Karryc, postea junior Robertus de Bruys accepit in spon- sam;'" which demonstrates that they contain about two pages less than is given by the Oxford edition. He then adds the colophon appended to these transcripts, which states that " Haec est vera copia antiquse Cronicge de jSIeh-os in Scotia, inchoata per abbatem de Dundranan, ab anno 735, continuata per varios ad annum 1270. Autographum extat in Bibhotheca Do. Ro- berti Cotton, mihtis, apud Westmonasterium." He attempts to obscure this clear statement by observing, "Now, though this is said to be a transcript of that in Cotton's Library, yet he that compares it with the extracts§ made thence by Mr Tyrrel, will find them very different;" and no wonder, since these extracts made by Tyrrel consist only, as has been noted below, of the verses printed at pp. 223-9 of this edition. From this tissue

* P. 1G9.

f Tvo copies are mentioned in the first volunie of tlie catalogue of tlie Atlvocates' Lib- rary ; and Haenel, col. 785, indicates one as in the collection of the University of Glasgow. This last I have had an opportunity of examining; it isa small quarto, marked F. vii, 23,

formerly belonging to Sir James Balfour, by whom it -nas transcribed from the original. It ends in the same manner as those mentioned by Nicolson, after which follows the

coloplion of the transcriber, as given in the text. As it was in the possession of the

University in tlie year 1700, it is not improbable that Nicolson made his memoranda from this copy, when on a visit to his " wortby friend, Mr Robert Wudi-ow, librai-y-keeper at Glasgow." J The words here enclosed within brackets do not exist in the Cottonian manuseript.

§ " Vide Rer. Aiiglic. Script. Vett. tora. 1. Oxon. 1684, p. 595, &c.," which indicates the page contaming tlie Chronicon Elegiacum. PREFACE. V

of eiTor, confusion, and contradiction, it is impossible to avoid arriving at tlie conviction that the celebrated anthor of the Scottish Historical I^ibrary has written his notice of this important chroniclc withoutgivinghimself the trouble of examining the stability of the arguments upon which rest his theories and assertions.

The latest author, as far as the editor is aware, who makes this statement is Spottiswood, who reiterates the assertion that " the Oxford editionpul)lished in the year 1684, does not agreewith our manuscripts,"* but he supports it by no quotations or other proofs, and in this idea he seems blindly to follow earlier authorities.

It is, therefore, clear that the Cottoniau manuscript is the only ancient copy of whose existence we have any proof ; and it is equally clear tliat the " Scottish JSISS." are mere abridged and recent transcripts from this original. The Oxford edition, although not meriting the character which we have seen has been bestowed upon it, is yet by no means satisfactory. Without intending to derogate from the respect due to the learned editor under whose name the XV.

Scriptores passes, it must be owned that this chronicle is there printed in a faulty and imperfect manner. It is an unneccssary, and would be an ungracious task, to specify these defects; and the apology is of a very dubious character when the conjecture is hazarded that Fulman, the editor of the edition of 1684, followed, as his sole authority, a transcript now preserved at Oxford,t and that he appears to have had no opportunity of

* Religious Houses, p. 417, edit. 1824.

f In the library of Corpus Christi CoUege, Oxford, is a manuscript, No. 208, whieli contains " Chronica de Mailros, qui codex ex bibliotheca Cottoneusi fiiit transcriptus, aiino 1651, ut ex transcriptoris chirographo apparet." The same volume contains the vi PREFACE. coliating this transcript with the original. That this transcript has not undergone a careful revision appears almost certain, for in more than one instance where the copyist had committed an obvious blunder, Fuiman, observing the fault, has proposed as a conjectural emendation the vcry words which stand in the Cottonian original. The autlior, or rather the authors, of this Chronicle cannot now be ascertained. It has hitherto been customary to ascribe its commencement to an abbot of Dundrenan in Galloway, but this is one of the errors into wliich the faulty transcript perpe- tuated by the edition of 1684 has led all subsequent writers.*

The true reading of the memorandum upon which it is founded is as follows : —" Memorandum, quod abbas de Dundraynand mutuavit cronica de Mekose, in quibus fuerunt xiiij. quaterni, foho v''" et xix."t At a subsequent period the abbot procured the loan of the remaining portion, " Abbas de Dundrainan mutuo

accepit rehquam partem cronicorum istorum."J In the first of tlaese quotations the word mutuavit has been mistaken for inchoavlt, and hence the origin of that claim upon our gratitude

hitherto exercised by the abbot of Dundrenan. In this, as in

other investigations of a similar nature, it is much easier to produce negative than positive testimony; and having removed the abbot of Dundrenan from his eminence, the Editor must

confess that he is unable to place any other claimant in his stead.

Annals of Burton, and the continuation of Ingulphus, " quibus iisus est M. Fulman in sua Scriptorum Historiae Anglicanse voluminis primi editione Oxoniensi, anno 1684."—See Catal. MSS. Anglioe et Hibernice, ii. 54. This transcript was probably one of those made by Earbury for the intended continuation to theDecem Scriptores; see the Preface to that

volume, p. 8 ; several, or all of which, having come into Bishop Fell's possession, were in-

troduced into the Quindecim Scriptores See Hairs Trivet, proef. (p. ii.) note 1. * Gale's Preface, p. 2; Nicolson's Engl. Hist. Libr. p. 62, edit. 1714; Scottish Hist.

Libr. p. 80, edit. 1702; Spottiswood, p. 417 ; Dalrymple's Collections, p. 205.

t fol. 10, b. t fol. 45, b. PREFACE. vii

Since, however, the dispersion of crror is a step, and that not an unimportant one, towards the attainment of truth, a few sentences may be devoted in examining the accuracy of the statements hitherto promulgated as to the authorsliip, antiquity, etc. of this Chronicle, before venturing to make any ob- servations upon these important subjects.

Nicolson, Dahymple, and others, state that it is partlv the

production of Enghsh writers, partly of Scotchmen. The first portion, which they ascribe to an Enghsh author, extends, say they, to about the period " when the httle convent of Dundrai- nand was founded;"* in confirmation of which they add that

Bede is styled " decus et gloria gentis nostrcs."^ It might be urged, witli great reason, that the writer of that introduction, considering Bede, as he afterwards styles him, " doctor non solum Anglorum verum etiam universse .... ecclesias," might, without any breach of national feehng, use the words " gentis nostrce;" seeing that the great himinary of the Saxon church, whom he so muchadmires, andwhose labours itwas the object of his present employment to continue, was born, spent a long life, and died, within less than a hundred miles of Meh-ose. But

it may rather be remarked, that to adduce such an expression as proof of the Enghsh authorship of this part of the Chronicle, betrays a forgetfulness of the relative position and circumstances of the two countries when these words were penned. Prior to the bloody wars commenced by Edward the First, and the feel- ings of enmity which, originating in them, continued to inflame the two nations with mutual hatred to a period comparatively recent, the sovereigns of Northern and Southern Britain were, in general, upon terms of intimacy, if not of friendship; aiid

• Nicol. Eugl. Libr. p. 63. f Dalrymple, p. 20.5. viii PREFACE.

however much the expression commented upon, when viewed under the influence of modern prejudices, might seem a proof

of an English origin, it could not at first convey any such idea. That the Enghsh authorship of this early part of the history may appear the more obvious, Nicolson* argues that the monastery of Melrose itself seems to have been in the hands of the Enghsh, froni the fact that ^Valtheof, brother to Henry earl of Northumberland, and of Simon earl of Northampton, in whom he recognises only the scion of a southern family, was made

abbot of Melrose ; forgetting tliat his mother, the countess Ma- tilda,t became the wife of David, prince of Cumberland, who afterwards ascended the throne of Scotland. The same writer says,J that "in the year 1157, the abbot of Dundrainan, or some of his countrymen, was most probably the scribe; this being the accountwhich he gives of the Scotch king's homao-e: Hex Malcolmus Scotorum veniens ad refijem Anghge Henricum apud Cestriam devenit homo suus, eo modo quo a\Tis

suus fuerat homo veteris regis Henrici, galbi.si omnibus atsititas

tiiJUjS suis." Unfortunately, however, for this theory, the passage has been transcribed verbatim from Hoveden.§ He further

states that this is not noticed in the Oxford edition, " but only in the manuscript copy which they have in Scotland," but the passage is in the Oxford edition.||

That the present Chronicle is the production of a series of writers whowere inmates of jNIeh-ose, appears from a variety of passages scattered throughout the following pages, a few of wliich are given in the note below,^ for the piu-pose of removing

* Scottish Hist. Libr. p. 80. f Dugdale's Baronage, i. 58. f Seott. Hist. Libr. p. 80.

f. b. edit. • • • • § 281, Lond. |1 p. 168. ^ 1159 benedictus est in nostra ecclesia.

1179 .... in ecclesia nostra benedictus est; cf. Fordun ii. 479. 1240 .... patris ?wsiri PREFACE. ix the doubt which has reccntly been expressed, whether the present compilation be indced the Chronicle of Meh-ose. An in- spection of the fac-siniilcs exhibiting the diversities of writing which the manuscript presents, will evince that we cannot ascribe its compilation to any individual author, but that a century at least must have elapsed between the time when the prologue was written, and that which saw recorded the exploits of prince Edward in the Holy Land. Witliin these periods we distinguish in the nianuscripts numerous variations in the penmanship, correct representations of the greater numlicr of which accompany the present volume; the original, however, exhibits some minuter intermediate steps, which it was not considered necessary to engrave. We have, therefore, no reason to expect any information derived from contemporaneous authority until many centuries after the period from which the first scribe commenced his labours; and since he informs us that his annals are compiled from various sources, it ma}' not be impertinent to inquire what these sources are. If it can be shown that the compiler liad before him a manuscript of the Saxon Chronicle, and that we can trace vestiges of a direct translation from that work, made at a period when the Saxon language was in common use, wc divest our annals of the clia- racter of a mere compilation, and fix upon them a new and additional value. But since thcre are so many sentences, wc might rather say pages, in which Simeon of Durham, himself a fol- lower of the same authority, is directly transcribed or abridged,

Walleui. 1261 . . . . ex adeptione ejus ohtinet doiritis de Melros, per iipswm habemus panes pitanciales diebus Veneris in riuadragesima, (\via.nAQ jeju7iamus in pane et aqua. Ipse autem fecit magnas domus nostras de Berwico . . . See also underthe years 1132, 1135, 1171, 1175, 1184, 1189, 1192, 1200, 1202, 1215, 1216, 1232, 1234, 1235, 1236, 1238, 1239, 1241, 1242, etc. An examination of the Index under the head Melros, will show how constantly the affairs of that establislmient are discussed. (b) ;;

X PREFACE. it becomes difficult to separate, with accm-acy, those passages which can be referred to the monk of Meh-ose from those which are the property of the monk of Dm-ham. It is beheved, however, that such passages may be traced; and to do so it will be necessary to find in the Chronicle of INIeh-ose passages, or pecuharities of diction or of arrangement, which, although existing in the Saxon, do not appear in the other chronicles which are founded upon that venerable authority.* It must be owned, however, that these isolated scraps of translation, cven if collected with the greatest care, would amount to no great bulk; and, bearing such a small proportion to the numerous and obvious extracts from Latin writers whose histories have reached us in an entire form, they cannot add very much to the ^ahie of the early portion of our chronicle.

It is obvious from the notes appended to this edition, that very much of the part professedly a compilation, is to be re-

* A. D. 782. The notice of tlie council of Acle is placed by Florence in "81; by

Ricbard of Hexliam in 788 ; Simeon and Hoveden omit the year ; tlie Chron. Blelr. agrees with the Saxon.

79-1. The last sentence in this year adheres closely to tlie Saxon ; Simeon,

as usual, is mucli more diffuse in his narrati ve ; Ho^ eden differs fi-om both.

797. The sentence concerning pope Leo is a close version of the Saxon ; Si- raeon's narrativc, placed under the year 799, is considerably amplified Florence gives the sense, but in different words, and further removed

from the diction of the original; Hoveden omits it entirely.

800. The sentence " rex Karolus," etc, is taken, almost verbatim, from a Latin notice in the Laud manuscript of the Saxon Chrouicle, a version which

the compiler seems to have follovved ; it is amplified and clothed in very

different language by Simeon ; Hoveden omits it.

833. This year is omitted by Simeon ; Florence has it, but in an abridged form

Hoveden nearly agrees with the Cliron. Melr., but is less correct and close in translating from the Saxou.

851. The notice of the Danish invasion is probably a direct extract fi-om tlie

Sax. Chronicle, although Florence's narrative approaclies nearly to tlie

same source ; Simeon and Hoveden give it differently.

866. The use of the word " degenerem," in our clirouicle, is wortliy of notice; —

PREFACE. xi

ferred to Simeon of Durham ;* so obvious is it that any further proof would be unnecessary. Hoveden, too, whose history is for the most part a rcpetition of the prior labours of Shiieon of Durham and Henry of Huntingdon, appears to have furnish- ed some of the pecuharities where a departure from the text of

Simeon is observable. Even during this early period there are introduced passages which must be considered original.f From about the year 1140 to the end, the information of the chronicle may be considered as original, and the numerous and progressive variations in the handwriting show that it is very frequently, if not ahvays, contemporaneous. The Chronicle of Melrose became, in its turn, the source from which other chronicles deduced portions of their information. Forduu lias followed it in passages without number, of which a very few are indicated in the note below,t and cites it as "qusedum antiqua Chronica,"§ "antiquum scriptum,"|| or

Florence, and, from liim, Simeon, liere style EUa " tyraimum," but in the

Saxon text he is termed " ungecjTidne cyning," of which " degenerem" is a translation.

It would not be ditRcult to extend the number of instances equally conclusive.

• Tlie copy of Simeon which was used in the corapilation of the present chronicle seems to have contained the additions of John Prior of Hexhani; compare the two autliorities under the year 1131.

t For instance, the notes of the origin and progress of the TjTonensian Order under the years 1109, 1113, 1115, 1118, etc.

J Compare the following passages : Chron. of3Ielrose. Fordun.

p. 85, 1. 8, vol. i. p. 463, 1. 6, where the doubtful

(See note t.) date is preserved.

p. 87, 1. 1, P- 471, 1. 10,

p. 88, 1. 3, p. 474, 1. 39, p. 88, 1. 7. P- 475, 1. 5.

It would be easy to multiply instances, but tliey ai'e too obvious to require notice.

'. § Vol. i. p. 499, 1. 13 ; cf. Chron. Mel. p. 101, 1. 20, note

Vol. i. 535, 1. 34; cf. Clu-on. Mel. p. 92, 1. 17. II p. xii PREFACE.

" vetusta chronica."* Since, however, the early portion of our Chronicle be but a compilation from other historians, it may be asked if Fordun did not derive these notices from the same common sources from which they were introduced into the Chronicle of Meh-ose; but such was not the case, as will appear by a comparison of those passages which have undergone abridgement or alteration in being transcribed from the Eng- hsh original.f Wyntoun cites some information from " cornyklys awld,"+ a reference which, as the learned Macplierson observes, is " apparently the Chronicle of Melrose."§ The Chronicle of Lanercost contains many sentences traus- cribed from that of Melrose; and a comparison of thc two leads to the conclusion that the copy was made by the English monks from the manuscript now preserved in the Cottonian library.ll From these obscrvations it appears, that although, on the one hand, we must give our ancestors credit for possess- ing a considerable share of the genuine spirit of literary accom- modation, in thus transmitting into various parts of Scotland, if not into England, a volume to which they must have attached

* Vol. i. p. 265, 1. 6 ; cf. Chron. Mel. p. 55, 1. 25.

j" For instance, Fordun, vol. i. p. 270, I. 2, when speakiug of the prisoners Mhom Wil- liani the Conqueror requested to be freed, mentions " Vulnotum regis Haroldi germanum, (luem a pueritia in custodia," obviously omitting a verb necessary for the completion of the

sense. The same words ai-e in the Clironicle of Meh-ose, p. 59, !• 4; but the original

authority, Hoveden, supplies the necessary verb, " tenuerat," fol. 264, 1. 23.

i Vol. i. p. 146. § Vol. ii. p. 464. committed in Cumberland by Alexan- 11 The Chronicle of Lanercost details the ravages but in turn- der the Second in the same words as those employed by tlie monk of Melrose— ; ing the folio of his original he has— accidentally omitted a word, reading " non magistri sed ministri malitiae," instead of " non magistri militiae, sed ministri malitiEe," p. 1 23 ; thus failing to preserve a monastic playing upon words too much in accordance with tlie taste

of tlie pcriod to be intentionally omitted. It occui's again at p. 246. PREFACE. xiii iio small value; yct we are compelled, on the other, to own that tlieir habits of original thinking and observation wcre proportionally weakened by thus slavishly adopting sentiments and views, in some instances, opposed to what must have been tlieir original impressions. We also see the utihty of tracing, as far as possible, to their source, the various materials from which the early portion of this, as of almost all our chronicles, are formed ; of noting those pecuharities arising from time, locahty, or othcr adventitious circumstauces, which may tend to throw a colouring over the testimony of the narrator ; and of distinguishing that portion of the history which is a compilation from anterior writers, whose works are preserved, from that which is the result of the historian's own observation, or which, from creditable authority, he may think worthy of being recorded. If such writers as Hoveden, Knyghton, Walsingham, Alatthew of Westminster, and many others, both Enghsh and Scottish, were subjected to such a scrutiny, tlic advantage of the system would soon be obvious; their bulky volumes would dwindle into pages, and their authority, as historical evidence, be confined within thirty or forty years anterior to the period in which the respective authors lived. The only use to which we could turn the rejected matter, would be to afford various readings for the works which form the basis of each compilation; thus, for instance, the manuscripts of Florence of W^orces- ter would furnish a better text of Asser's hfe of Alfred ; the manuscripts of Hoveden might be collated for a new edition of Simeon of Durham and Benedictus Abbas ; and the copies of Walsingham might serve to compensate for the loss of all save the one existing manuscript of the valuable chronicles of Troklovve and Blaneford. xiv PREFACE.

The Chronicon Rythmicum, which has been introduced into the Chronicle of Melrose by a hand of the early part of the fourteenth century, must be considered an intei-polation, and

is totally unconnected with the history in which it is fovmd ; as such, it has been separated from the text, and placed at the end of the vohmie.* The same has becn done with the contents of fol. 53 of the manuscript,t containing memoranda, which, in an extended form, have been inserted in their respective places in the text.

When, or by what means, the manuscript now in the British Museum came into the hands of Sir Robert Cotton, cannot

now be ascertained. The Editor is inchned to think that by

some accident it was carried off from ]\Jeh'ose at a period, if not anterior to, at least immediatcly after, the Reformation. Had it been preserved there when Viscount Haddington had a grant of the abbey-lands, it is probable that he would have preserved it along with the splendid collection of chartersj which came into his possession upon that occasion, or that some extracts from it would have been found in his "Collections of Charters, Evidents, and Antiquities," now in the Advocates'

* P. 223. Macpherson, in a note in his copy of tlie Clironicle of Melrose, printed p. 236, and in liis edition of Wyntoun, vol. ii. p. 471, considers that this metrical chronicle is the production of Ailred of Rievaux. Pinkertou, in his Enquiry into the History of Scotland, vohii. p. 33-1, has printed various readings and additions from the Bodleian MS. c. iv. 3, which he says is of the thirteenth century; but unless art. 17 of the Catalogue be added by a later hand, we must conclude that tlie writing is posterior to 1356.

t Appendix I.

X Many hundred original charters, from tlie time of David the First to the Reforma- tion, have lately been secured by Thomas Thomson, esquire, Deputy Clerk Register for

Scotland ; and tliese, together with the addition of others fi'om the Cliartularies of Mel-

rose, are in the course of publication by that gentleman. It is probable that when that most important work shall appear, the abbey of Melrose will have niore nuiiierous literaiy monuments of its former grandeur than any ecclesia^^tical estabUshment in Scotland. —

PREFACE. XV

library.* The extracts in tlie Cottonian volume, Otlio, D. iv., fornierly belonging- to Lord Burleigh, are written in a hand considerably prior to the year 1600, and were made from the original manuscript now in the same noble hbrary. A few excerpts, relative to Simon de Montfort, are amongst Stowe's Collections in the Harleian hbrary;t and from some

memoranda kept by Sir Robert Cotton, itappears tliat in 1623 he lent the " manuscript chronicle of jNIelros" to Selden, who

was the first to cite it in print.| As ah*eady has been noticed,

it was transcribed, under his directions, for the intended second

vohime of the English historians ; and had that work appeared, the present edition would probably have been unnecessary, for Selden and Twysden conducted tlieir labours with more care than seems to have been bestowed by Fuiman upon his edition. From what has been advanced, the Editor beheves that the

following conclusions have been estabhshed :

First, That the Cottonian manuscript, Faustina, B. ix., is the

on!y ancient copy,§ and that all others are transcripts from this one original.

* See Robertson's Index, p. xlvi. t Hai-1. MS. 247, 37- t See the Preface to the Decem Scriptores, pp. vi. xvi. xviii. xix. § It is «ortliy of reraai-k that tlie Cottoniaii library possesses another manuscript wliich

originated in the Scriptorium of ISIelrose. Tiie volumo marked Julius, B. xiii. contains, besides other matter, a siiort clironicle, extending from tlie birth of our Saviour to the year 249. The strongly marked character of tlie haiidwTiting, exhibiting itself in the sys- teraatic adherence to peculiarities in the use and formation of certain letters and symbols, proves, beyond a doubt, tliat the scribe was the same as he wiio cominenced the Clironicle of Melrose. Had not that wortliy monk prefaced his labours by an introduction showing tlie predetermined and satisfactory principle which led him to eommence his annals witli

theyear 735, tlie perfect similarity between the two Cottonian manuscripts in tiie size of the vellum, the number of lines in each page, the arr;ingement of the text, and other coinci- dences, might almost lead to the belief that both these maimscripts were originally destined to form one volume. —

xvi PREFACE.

Second, That the first portion, namely, from the commence-

ment to about the year 1 140, is a compilation from

existing histories, and, consequently, is to be used with caution. Third, That the second portion, namely, from about the year

1140 to the termination of the volume, is possess- ed of the highest credibihty, being the testimony of individuals who lived seldom later than half a century from the occurrence of the events which they record.

To the kindness of David Laing, esquire, secretary of the

Bannatyne Club, the Editor is indebted for the use of a copy of the Oxlbrd edition, which was formerly the property of the learned and judicious David Macpherson, a gentleman to whom the history of Scotland is under infinite obligations. Although it appears from a memorandum that a new edition was intended, he has not proceeded further than in collating with the original manuscript such passages as in the course of his reading he had reason to suspect were incorrectly printed. He has also added a few notes, very different indeed from what woidd have been given had he carried his project into full execution, but, even in their present unfinished state, v/orthy of an attentive

The foUowing extracts are given as a specimen of the early chronology: A.D.] xxx°iiii. Judei sub Pontio Pilato pra?siile Christum cruci affigerunt, qui et resurgens a mortuis die tertia victor ascendit celos, die sue ascensionis mittens in discipulos spiritura paraclitum die pentecostes. Apostoli, prsedicaturi verbum domini per ludee regiones, Jacobum fratrem domini lerosolimis ordinant, et vii"™ diacones.

xxx°v. beatissimus Christi prothomartir Steplianus a, ludeis lapidatur, et ecclesia per regiones ludeEe et Samai-ise despergitur. xxx°vi. Saulus, qui et Paulus, iter faciens et appropinquans Damasco, persecu- tionem exercens in Christianos, subito lumine ccelesti territus et cecatus, statim uas electionis a Domino eligitur et toto corde ad dominum convertitur—fol. 41, b. PREFACE. xvii

perusal ; and tlie Editor, gladly and gratefiilly availing himself

of the permission granted by JNIr Laing, has the satisfaction of enriching the present edition* with such of these notes as were in a state of preparation for the press. The thanks of the Editor are due to his friend, Robert Pit- cairn, esquire, for tlie care and rcgularity with which the following sheets were conducted through his press, and for various important suggestions made by him during that period.

JOSEPH STEVENSON.

* Appendix II.

(c)

CHRONICA DE MAILROS.

POSTQUAM veridicus hyftoriographus ot dodlor eximius, decus et gloria noftrse gentis, Beda venerabilis, fcribere ceflavit, non inventi funt ahqui, quantum perpendere potuimus, certi vel continui relatores, qui in

annorum et temporum eventibus recitandis, et ad inftruendam pofteritatis

noftrae ignorantiam et dubietates setatis hujus omnino tollendas, qualem deceret, operam impenderent. Quod animadvertentes, quantum pigricia noftra permittit, ahquantulam dedimus operam rei veritatem, quantum fufRcere potuimus, diligenter indagare. Ab eo igitur tempore, id eft ab his tribus annis quibus praedictus et venerabihs Gyrvenfis five Weretmi-

thenfis'' monafterii preftjyter et monachus Beda finem fecit recitare, fe- riem et ftatum temporum, brevifllme tamen, decurrere aggredimur, et

ab ipfius Bedse verbis exordium fumimus, quorum hanc efle formam cer-

tiflirae conftat. Anno ^ dominicse incarnationis feptingentefimo xxx°.i°. Berhdlwaldus archiepifcopus longa confumptus aetate defun6tus eft die v°. iduum Janu-

arii, [Jan. 9] qui fedit annos xxxvii. menfes vi. dies xiiij. Pro quo anno eodem factus eft archiepifcopus vocabulo Tatwinus de provincia Merciorum, cum fuiflet preft^vter in monafterio quod vocatur Briodun.'^ Confecratus eft in Doroverni civitate a viris venerabilibus Daniele Wentano, et Ingwaldo

Lundonienfi, et Alwido Licheffeldenfi,'' et Aldulfo Rofenfi antiftitibus,

die x. Junii menfis, dominica ; vir refligione et prudentia infignis, facris quoque htteris nobihter inftru6tus. Itaque in praefenti ecclefiis Cantua-

^ ^" Weremuthensis ? The foUowing passage is taken from the Hist. Eccl. 1. v. cap. 24, and has been coUated with a MS. of the eighth century, Mus. Brit. Tiberius, C. ii, fol. 152. -'o. these various readings are the result. ' Brinduun. '^ Alduino Liccetfeldensi. A 2 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 731. riorum Tatwinus et Aldulfus epifcopi praefunt, porro provinti^e orientalium Saxonum Hingwaldus"' epifcopus, provintise orientalium Anglorum Eadbertus et Eadhelacusf epifcopi, provincise occidentalium Saxonum Daniel et Fortherus epifcopi, provincise Merciorum Alwinus epifcopus,

et eis populis qui ultra aranem Sabrinam ad occidentem habitant Wal- ftodus epifcopus, provinciae Widliorum Wilfridus epifcopus, provinciae Lindiffarorum Cimbrih6lus epifcopus prseeft; epifcopatus Ve6lae infulae

ad Danielem pertinent epifcopum Wentge civitatis ; provincia auftrahum Saxonum, jam ahquot annis abfque epifcopo manens, minifterium fibi epifcopale ab occidentahum Saxonum antiftite quserit. Et hese omnes provinciae ceteraeque auftrales ad confinium ufque Humbree fluminis, cum

fuis quoque? regibus, regi Merciorum Ethelbaldo fubjeclae funt. At vero

provinciee Northamimbrorum, cui rex Ceowlfus preeeft, .iiij^'' nunc epifcopi prsefulatum tenent; Wilfridus in Eboracenfi secclefia, Ethelwaldufus^

in Lindiffarnenfi secclefia, Acca in Haguftaldenfi secclefia, Pi6telmus'

in ea quee Candida Cafa vocatur, quse nuper multipUcatis fidehum plebi- bus in fedem pontificatus addita, ipfum primum habet antiftitem. Pi6lo- rum quoque natio tempore hoc et feedus habet pacis cum gente Anglo- rum, et catholicse pacis ac veritatis cum univerfah £ecclefia particeps ex-

iftere gaudet. Scotti qui Britanniam incolunt, fuis contenti finibus, nichil contra gentem Anglorum infidiarum moliuntur aut fraudium. Britones'' quamvis et maxima ex parte domefticos' fibi odio gentem An- glorum et totius catholicse ftatum aecclefise"" moribus improbis impug- nent, tamen et divina fibi et humana prorfus refiftente virtute, in neutro fui cupitum poflTunt obtinere propofitum ; quippe qui, quamvis ex parte

lint juris, nonnulla tamen ex parte Anglorum funt fervitio mancipati. Qua arridente pace ac ferenitate temporum, plures in gente Northanum- brorum tam nobiles quam privati fe fuofque liberos, depofitis armis, fata- gunt magis accepta tonfura monafterialibus afcribere votis, quam belli-

cis exercere ftudiis. Quse res quem lit habitura finem, pofterior eetas videbit. Hic eft inprsefentiarum univerfae ftatus Britanniee, anno adventus Anglorum in Britanniam circiter cc«.lxxx°.v°, Dominicse incar-

Mnguuald. ' Aldbercht et Hadulac. « Quaeque. " AelSiluuald. ' Pech- " ihelm. » Brettones. ' Domestico. Pascha minus recto moribus. A.D. 733. CHRONICA DE MAILROS. 3

nationisDcc".xx.\j. in cujus rogno perpotuo exultGt terra, et congratulante

in tide ejus Britannia, la?tentur inlule inultte."

Anno Dcc°.xxx°.iij. eclipfis fadla eft folis xviij°. kalendarum Septem- brium [Aug. 15] circa horam dioi tertiam, ita ut pene totus orbis" quafi nigerrimo et horrendo fcutoi' videretur effe coopertus. Anno Dcc^.xxx^.iiij. hma fanguineo rubore perfufa quafi hora integra pridie'1 kalondarum Fcbruarii [Jan. 31] circa gahicantum, dehinc nigre- dine fubfequente ad lucem propriam ell reverfa.

HucusQUE verba venerabiUs et veraciffimi Bedae, dodloris non fohmi Anglorum verum etiam univerfse confidenter dicere audemus aecclefise, prout ex lucidiffimi fontis origine, Ecclefiafl:icse fcilicet Hyftori?e noftrge gentis ab eo edita^, fumere potuimus. Qua? vero amodo fequuntur hinc inde e diverfis locis excerpta funt. Eodem anno obiit Tatwinus archiepifcopus."'

Anno Dcc°.xxx°.v° Nothelmus archiepifcopus Cantuarise ordinatus eft. Egberth Eboraci antiftes primus poft Paulinum accepto ab apoftolica

fede pallio, genti Northamimbrorum in archiepifcopum confirmatus eft. Anno Dcc°.xxx°.vj. Notholmus pallio a Romano pontifice fufcepto, ordi-

navit iij. epifcopos, Cuthbertum videlicet, Heordwaldum et Etholfridum. Obiit* Beda do6lor venerabilis in Gyruum.

Anno Dcc°.xxx°.vij° Aldwinus Licheffeldenfis epifcopus obiit, et pro eo

VVitta et Totta Mercis ac Middelanglis confecrati funt antiftitos.

Eodem anno Ceolwlfus rox Northumbria? nobilifiimus, cum viij. annis

regnafiet, monachus* effectus, Eadberto filio patrui fui regni fcoptra re-

liquit ; qui Eadbertus regnavit viginti uno' annis.

Anno Dcc°.xxx.viij° Suebricht" orientalium Saxonum rex defun6his eft. Anno Dcc°.xxx.ix° Nothelmus"' archiepifcopus Cantuariae et Aldulfus Rofenfis epifcopus decefl^erunt.

Multae et confiteantur memoriae. ° Orbis solis. An eclipse of the sun occurred on the

"^ 14th of August, at 10 in the moming. L'Art de verif. les dates, i. 316. Sicut. This oc-

^" ' curred upon the 24th of January, at 3 in the morning. L'Art,\.3\6. ii kall. Upon the 31st of July. Thoni, col. 1772. ' Upon the 26tli of May. S. Dunelrn. col. 8. The Sax. Chron. places this event in 734. ' The Sax. Chron. incorrectly reads xxxj, but places the resignation of Eadbert iu 757, thereby correcting the error. " See Sax. Chron. an. 604. The Sax. Chron. places this event in 741, but the text is supported by Thorn, col. 1772, and S. Dunelm. col. 100. • On the margin of MS. " Nota, monachus." 4 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 740.

Anno Dcco.xl" Cuthbertus" xi"'. archiepifcopatum Cantuerienfis seccle- fise fufcepit tempore Zacharise, et Dun Aldulfo Rofenfi fucceffit.

Adelwald Lindiffarnenfis epifcopus migravit ad Dominum, et Kinewlf in epifcopatum fubrogatus eft.

Eodem anno Adelardusy rex Weftfaxonum cum xiiij. annis regnaffet defunctus eft, et regnavit pro eo Cudredus.

Obiit fanctus Acca^ Haguftaldenfis, cui fucceffit fan6lus Fre^Sebertus epifcopus.

Anno Dcc^.xlo.j" monafterium in Eboraco* fuccenfum eft ix°. kal. Maii, [Apr. 23] die dominica.

[Obiit'' Ewain rex Scottorum, cui fucceffit Murezaut filius ejus.] Anno Dcc°.xl°.ij. Anno Dcc°.xl°iij.

Anno Dcc.xliiij factum eft prelium inter Pictos et Britones. Eodem anno'^ Cudredus rex Weftfaxonum et Adelbaldus rex Mercio- rum pacificati, viribus conjun6lis contra Britannos pugnaverunt.

[Obiit'' Murezaut rex Scottorum, cui fucceffit Ewen filius ejus.]

Anno Dcc°.xl°.v° vifi funt in aere ignei i6lus, quafi ftellse difcurrentes, tota no6le kalendarum Januarii, [Jan. 1] quod omnibus intuentibus magno fuit monftro.

Eodem anuo dominus Wilfridus fecundus Eboracenfis epifcopus obiit.'' Mortui funt etiam eodem anno epifcopi Inguald Lundonienfis, et antiftes Wiccenfis.

Anno Dcc^.xP.vj" obiit" Daniel epifcopus Winceftrise.

Anno Dcc.xl^.vij. Selred Eftanglorum rex obiit; cui fucceffit Elfwaldus.

f [Obiit Ewen rex Scottorum ; cui fucceffit Hedabbus filius ejus.] Anno Dcc^.xl^.viij. Anno Dcc^.xl^.ix" Edbrichtus rex Cantuariorum, filiuss Wihredi, obiit; cui fucceflit Adelbricht,

^In741. 7%orn, col. 1772. /?. ZlMne/m. supportsourclironicler, col. 104. ''In741. Sax. " Chron. See an account of him in S. Dunelm. col. 101, and Ric. Hagtist. col. 297. (2) " See Scue. Chron. an. 741. • This succession does not agree with the arrangement of Fordun. ' Iit 743, according to the Sax. Chron., but Mat. Westm. agrees witli the text. ^ Upon the 29th of April. S.Dunelm. col. 104. ' According to the Sax.Chron. in 743. Flor.Wigorn. agrees with the text. ' This arrangement varies from that of Fordun. ^ Tlie Sajr. Chron. makes Adelbricht, not Edbricht, the son of Wichred. A.D. 749. CHRONICA DE MAILROS. 5

Eodem anno Elfwaldus rox Eftanglorum obiit, regnumque fibi Hum- beam'' et Albertus diviferunt.

Hoc etiam anno Kenric' filius Cudredi regis Weflfaxonum, annis parvus fed vigore magnus, occifus efl in pugna militari. Anno Dcc".!" Adelbertus'' rex Northumbrise Kiniwlfum Lindiffarnen- fem epifcopum in urbem Bebban captivum duxit, balilicamque Petri in

Lindiffarnea fecit obfideri. Cudhredus contra ad debellandum fuperbum regem' Mercise dimicavit.

Ahvich epifcopus obiit, cui Aldulfus fucceffit.

Anno Dcc".!"]" Cudredus rex contra Adeldun fuum confulem audacifli- mum pugnavit, qui feditionem moverat contra eum. Cui confuh cum jam pene vidloria contigiffet, tandeni accepto vuhiere juflam regis caufam triumphare permifit.

Anno Dcc^.P.ij" echpfis lunse fa6la efl: pridie kal. Augufti' [Jul. 31.]

Anno Dcc^.l^.iij. Cudredus rex, cum prsedicto confule Adeldunefibi pa- cificato, occurrit apud Bereford"'fuperbo regi Merciorum Adelbaldoqui Cantuarienfes cum Mercienfibus adduxerat, necnon et orientales Sax- ones et Anglos ; cumque invicem pugnaretur, Deus qui fuperbis refiftit, fortitudinem Adelbaldi difliipavit.

Anno Dcc^.P.iiij. Bonifacius qui et Winfridus archiepifcopus Franco- rum martyrio coronatus eft cum l. tribus. Eodem anno Cudredus rex pugnavit contra Britannos, et ex eis ftragem magnam fecit.

Anno Dcc°.l°.v° Cudredus obiit, et regnura Sigeberto cognato fuo rehquit. Anno Dcc^.l^.vj" Sigebertus rex Weftfaxonum, cum infolenter agens

filva, intolerabihs eflet, a regno expulfus eft ; qui fugiens abfcondit fe in quae vocatur Andredefwald," ubi inventus a quodam porcario interfec-

" Hunbeanna. S. Dunelm. col. 104. ' C/. Sax. Chron. ann. 748, 752. ' Eadberht.

S. Dunelni. col. 104, 10. ' Athelbald. Sax. Chron. " An eclipse of the moon took place °' at half-past one, on tlie inorning of the 3Ist of July. L'Art, i. 317. Sax. Chron. Beorg- forda, Beork-forda ; Mat. Westm. Beor-ford ; Flor. Worc. Beorht-ford ; now Burford in Oxford- ° shire. Andredeswald seems to have been a large wood, situated in Kent and Sussex ; de- scribed in the Sax. Chron. as being 120 miles, at the least, from east to west, and 30 miles from north to south. It received its name from tlie urbs Anderida of the Romans. 6 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 756. tus eft,° cujus dominum fcilicet HumbramP confulem, ipfe rex nequiter occiderat. Ei fucceffit Kinewldus juvenis egregius de regia ftirpe oriundus. Eodem anno Baltherei anachorita, vitam fandlorum fecutus, migravit ad Dominum.

Luna quoque aetatexv^' fanguineo rubore fuperdudla eft, viij. kal. De- cembris."" [Nov. 24.] Anno Dcc°.l°.vij° Adelbaldo regi Merciorum occifo apud Secandune* fucceflit Beornred, quem Offa eodem anno expuUt et regnura pro eo fuper Merciam xxxix. annis obtinuit.

Anno Dcc°.l°.viij. Eadbertus rex^ Northumbrise, tonfura capitis pro Deo accepta, apud Eboracum fub archiepifcopo Egberto fadlus eft canonicus,* regnumque Ofulfo filio fuo reliquit ; qui cum anno uno regnaflet, a fuis nequiter occifus apud Methelwongtune, ix. kalendas Augufti, [Jul. 24.] Mol Adolwaldum regni reliquit heredem. Anno Dcc^.l^.ix" Edelwald qui et Moll cepit" regnare in Norhumbria menfe Augufto.^

Anno Dcc°.lx° diriffimum" proelium juxta Eladunum commiflum eft, in quo cecidit Ofwinus ; Edwald vero, qui et Mol didlus eft, vicSoriam habuit. Hoc anno Unnuft rex Pidlorum obiit.

Anno Dcc^.lx^.j" Cuthbertus archiepifcopus carne folutus eft.^ Edelbertus rex Cantuarise obiit cui fucceffit Egfridus. Anno Dcc.lxij. Edelwold prsefatus rex accepit reginam E^Seldridam.^

The Sax. Ckron. informs us that he was slain at Pruutes-flode, or Pryfetes-flode, now Prevet in Hanipshire. ^ Cumbra, according to the Sax. Chron. See also Bromton, col. 796. " Upon the 6th of March. S. Dunelm. col. 1 1 ; the same authority informs us, that he had led a solitary life for man}' years, at Tiningaham. ' S. Diinelm. col. 103. Upon the liSd of November, at 7 in the

' evening, there was an eclipse of the moon. L'Art, i. 318. Sekington, in Warwickshire.

' See S. Dunelm. col. 11. " Such is the reading of the MS., but we should supply " dictus erat," from S. Dunelm. col. 105. " Upon the 3th of August. S. Dunclm. col. 105. ' " Gra- vissimum juxta Eldunum, secus Melros, gestum est bellum, viij idus Augusti." S. Dunebn. 103.

The Sax. Chron., under the year 761, states that Oswin was slain at iEdwines-clife ; concerning the locality of which nothing satisfactory has been advanced. The Eladunum of our Chronicle, and the Eldunum of Simeon, clearly indicate the Eildon HiUs, in tlie county of Roxburgh. ' Sax. The Chron. places liis death in /58 ; Thorn and Genwe, monks of Canterbury, assign it to ' the 26tli of October, 748. Cf. X Scripiores, coll. 1773, 1641. Upon the Ist of November S. Dunelm. col. 103. • On the raargin of MS., " Nota, casus." A.D. 7G3. CHRONICA DE MAILROS. 7

Anno Dcc^.lx^.iij. Anno Dcc.lxiiij. Nix ingens gelu ligata a principio hyemis pene ufque ad medium veris terram opprcilit. Eodem anno Ceolwlfus quondam rex, tunc fervus Chrifti et monachus, ad coeleftia migravit. Frehelmus abbas obiit. DefunCli funt etiam hoc anno epifcopi Totta' gentis Merciorum cui fucceHit Eadbertus ; et FreSewaldus Candidas Cafee cui fucceffit Pidl- winus.*

Anno Dcc°.lx°.v'' ignei i(Slus in aere vifi funt. Adelwaldus'' Moll occidit Ofwinum fortiffimum ducum fuorum, quia contra eum furrexerat. Eodem anno idem Adelwaldus regnum Northumbrias, quod vj. annis tenuerat, amifit,"^ cui fucceffit Aldredus,^ et ipfe regnavit viij. annis. Bregwinus" archiepifcopus Cantuarise obiit, cui fucceffit Lam- bertus. Obierunt etiam ahi duo epifcopi, Hemeli Merciorum cui fucceffit Cuth- fridus;*^ et Aldulfus Lindifienfis cui fucceffit Ceolwlfus. Anno Dcc^.lx^.vj" Egbertus Eboracenfis archiepifcopus in pace Chrifti quievit," cui fucceffit Albertus. Frithebertus Haguftaldenfis epifcopus de hac luce migravit ad Do- minum, x kalendas Januarii. [Dec. 23] cui fucceffit Alchmundus''. FriBewaldus' epifcopus Ceftrenfis obiit.

(3) ' The Soje. Chron. informs us, that he was consecrated upon the 17th of July, at Alfet-ee, or AdelfiEt-ee, which Gibson conjectures may be Adlingflet, in Yorkshire. ^ It is probable that this is a second notice, inserted according to the chronology of the Sax. Chron., of an event detailed from Simeon, under the year 760. ° At Winchanheale, upon the 30th of November.

"^ S. Dunelm. col. 106. ^* Alcred. S. Bunelm. col. 106. The chronology of St Austins, Canterbury, places this on the '2oth of August, 762. X Script. col. 2235, which is the year assigned by the Scu:. Chron.; but the text follows that of Simeon, col. 106. ' " Ordinatus est epis- ^ copus in Liccetfeldan." S. Dunelm. col. 106. Upon the 19th of November ; liis successor

Albert was ordained npon the 24th of April, 767. S'. Dunelm. col. 106. ^" He was or-

dained upon the 24th of April 767. S. Dimelm. col. 106. ' A second error has originated, from the annalist neglecting to observe, tliat he here introduces from the Sajc. Chron.

what has already been inserted from Simeon ; the chronologj- of these authorities varjing two

years. Frithwald, here styled bishop of Chestcr, was bishop of Whithern, or Candida Casa ; and the false title of the text proceeds from a misapprehension of the Sax. Chron., which states that

he was " gehalgod on Ceastrum," i. e. consecrated at York. 8 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 767.

Anno Dcc^.lx^.vij. Etha fidelis anachorita in Creic juxta Eboracum''

fehciter obiit.

Anno Dcc^.lx^.viij" Eadbertus quondam rex, in clericatu et fervitio

Dei feUciter obiit.' Ipfo anno Stephanus papa, et rex Francorum Pipinus obierunt. Rex Alcredus Northumbrias accepit reginam Ofgeivam."

Anno Dcc^.lx^.ix" Earnredus tyrannus Ceteradlam fuccendit, qui et ipfe incendio pQriit.

Eodem anno imperium etiam Romanorum cum regno Francorum Ka-

rolo Magno, regi Pipini fiho, fubjedlum eft. Anno Dcc.lxx.

Anno Dcc^.lxxj. Sibaldus abbas obiit.

Ecgric" le6lor ad confortium tranfiit eledlorum.

Offa Rex Merciorum Heflingos fibi per arma fubegit. Anno Dcc.lxxij. PittellusP dux et Sunuthulfus abbas obierunt in pace.

Anno Dcc.lxxiij. Hadwinus antifles eecclefise Migenfis^ obiit, pro quo

Leuthfridus fubrogatus efl. Wlfeht abbas Beverlacenfis migravit ad Dominum.

Albertus Eboracenfis fufcepit palhum ab Adriano papa fibi diredlum.

Anno Dcc.lxxiiij. Aldredus'' rex fuis deflitutus rautavit regnum exiho, cui fuccelfit iEdelredus fihus Moll. Offa Rex Merciorum pugnavit contra Kentenfes apud Ottanforde," et clade horrenda utrinque pera^la triumphavit.

Ipfo anno vifi funt in coelo nubea figna pofi: occafum fohs, et horrendi

ferpentes vifi funt in Sudfexe cum magna admiratione. Anno Dcc.lxxv. Antiqui Saxones, unde gens Anglorum defcendit, ad Chriflum converfi funt.

Eodem anno Cynothus rex Pi6lorum obiit, et Eadulfus dux per mfi- dias captus fraudulenter occiditur. Karolus rex Francorum famofifllmus Saxones debeUavit et provinciam Bowheri olim a Francis oppreflam fuo fubjecit imperio.

' Ten mUes distant from York. S. Bunelm. col. 106. " Upon the 30th day of August. ° S. Dunelm. cq\. \(tQ. " Osgearn. S. Dunelm.Q.o\. \(lG. Egilric et Lector. S. Dunelm. col. 107. ''Picteldux etWithulf abbas. S. Dunelm. col. 107. ''Nugensis? Gale. ' Called Alcredus by S. Dunelm. col. 107. * Now Otford, in Kent, see M. Paris, in Vita OfTEe Secundi, p. 11. A.D. 776. CIIRONICA DE MAILROS. 9

Anno Dcc.lxxvj. Pe^Ihwiup opifcopus Candidas Cafic migravit ad Do- niinum,' cui fuccefTit EBelboitus. Anno Dcc.lxxvij. Kinevvlfus rex Woftfaxonum pugnavit contra Oifam regem Merciorum circa Benotune," fet (fod) ab eo fugatus eil.

EBelbertus qui Piftluvine iucceirerat, apud Eboracum confecratus eft.'

Aldulfus, Kiuulfus^'' et Ecga, duces ESelrcdi rogis, ipfo pra-cipionte

fraudulontor occili funt ab Adolbaldo ct Heardborto principibus, iij. iial- endas Oftobris [Sep. 29]- [Obiit Hed rex Scottorum, cui fucceffit Fergus iilius ojus]. Anno Dcc.lxxviij. Adelbaldus et Heardbertus duces E^Selredi regis Northumbriae rebellantes domino fuo, occiderunt Aldulfum fillum Bos primatom exorcitus apud Kingefcliue,^ et poilea occiderunt Kinulfum et Ecgan cjoifdom rogis duces apud Hylatyrnum.'' Unde rex a facie eoruni

fugit et illi conilituorunt rogem pro eo Alfwoldum Ofulfi regis iihum. Anno Dcc.lxxix. EBeh-edo expuUb Alfuuodus fufcepit regnum Nor- thumbriBP.^ Anno Dcc.lxxx. Ofbaldus ot Ethelardus ducos, congregato exercitu,

Bearn patricium regis Alfwoldi in Seletune'' fuccenderunt, ix. kalendas

Januarii [Dec. 2-1]. Albertus archiepifcopus migravit ad Chriilum, quo adhuc vivente

Eanbaldus ordinatus efl;, et ipfo anno palhum fibi direfclum fufcepit.

Kiniuulfus epifcopus'^ reliclis curis fecularibus, Higbaldo commifit epifcopatum.

[Obiit Fergus rex Scottorum, cui fucceiltt Scluand filius ejus.] Anno Dcc.lxxxj. Alchmundus Haguilaldenfis epifcopus ad Chriilum

tranfiit, vij. idus Septembris, [Sop. /], cui fucceilit Tylbortus.'' Anno Dcc.lxxxij. fuit concihum apud Acle.''

' Upon the lOtli of Scptembcr, 777. iV- Dundm. col. 108. The toxt agrees with the Sax. " Chrnn. Bynsin-tun, Bcnesingtun, Sax. Chron. now Bensington, in Oxfordshire ; or Ben- nington, in Hertfordshire. ' Upon tlie loth of June 777. Sax.C/iron. MS. Laud. ' Si- mcon places this event in the following yoar. ^ Cinjnges-clife, Sax. Chron. Tiie locality is iiiicertiLin. ' Holath\Tn, Sax. Chron. Perhaps Ellerton, in Yorkshire. (4) ° A rcpetition, from Shiieon, of what had been detailcd from the Sax. Chron. '' Silton, in Vorkshire.

' Of Lindisfarn. Cf. Sax.Chrun. an. 782. ^ Upon the 2d of October. Chron. Sax., at Wul- fc^wille. .?. Bunelm. col. 110. Rk. Ifagu.H. col. 198. " According to Sjieliiian, this was in

Purhain. Concilia i. 305. ;

10 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 783.

Anno Dcc.l.wxiij. VYerburga quondam regina Merciorum, tunc vero abbatiffa, clefun6la eft.

Eodem anno, Kiniuulfus epifcopus, de quo fupra diximus, feliciter obiit. AnnoDcc.lxxxiiij. Kineuulfus'' rex Weflfaxonum occiditur a Kinehardo fratre Sigeberti, quia rex llatuerat eum exulare. Anno Dcc.lxxxv. Kineuulfo fucceffit Brichtricus.

Anno Dcc.lxxxvj. Bothwinus venerabiUs abbas Ripenfis beato fine qui- cvit, cui fuccefllt Albertus.

Eodem anno, Aldulfus confecratur epifcopus ab Eanbaldo archiepifcopo, Tylberto et Higbaldo prsefuhbus, apud Corcbrigiam,^ multifque muneribus ditatus ad fuam secclefiam eft remifllis.

Rachtrida'' quoque regina, tunc abbatiflTa, obiit.

Kinehardus'^ in ultionem domini fui Kineuulfi regis, ab Ofredo rege intcrfedlus eft.

Adrianus papa legatos in Britanuiam iHrexit, ut fidem cathohcam in- novarent ct confirmarent, qui honorifice recepti funt et remifli.

Anno Dcc.lxxxvij. fynodus congregata eft in Pincanhale.' Albertus abbas Ripenfis migravit ad Chriftum, pro quo Sigredus ordinatus cft.

Anno Dcc.lxxxviij. Elfwaldus rex innocenter necatus eft ab ejus patricio, Sigan'' nomine, et corpus ipfius in Haguftaldenfi ascclefia fepultum in' loco autem interfeftionis ejus coehtus emifla lux videbatur. Con- ftructa eft ibidem fecclefia in honore fan6lorum Ofwaldi"" et Cuthberti confervata. SucceflTit ei Ofredus nepos ipfius.

Anno Dcc.lxxxix. Ofredus proditione fuorum a regno fugatus eft.

Anno Dcc.xc. Ethelrcdus rcx fihus Moll de exilio hberatus eft, et regno fuo reftitutus, qui Eardulfum duccm capiens et ad Ripum produccns, ibi

' Sec iho year 756. ^ Corbritlge, in Northunibprland. '' Ricthrytli, S. Diniclm. c.ol.

110. ' Such is thc reading of the MS. supportcd hy Simeon, col. 110, 114, and bj- the &7j-.

Chrov. Spchiian conjecturcs that it may be Finchale, ncar Durham ; which receives weight from the Pliincanhal of Hoveden. See Concilia i. 304. It was held upon the 2d of Septcmbcr. .V. Dunclm. coh 110. ' Siga? ' He was slain at Svthlechester, near the Roman wall, upon the 23d of September. S. Dunelm. col. 110. " Ric. Hagnst. coll. 294, 295. S. Dun- elm. col. 111. A.D. 790. CHRONICA DE MAILROS. 11

cum occidit extra portam monaftcrii ; dclato autem corpore ipfius in iBCcleiiam, et pfallontibus circa euni et pro eo fratribus, poft mediam

no(!;tem vivus inventus eft. Badulfus," ad Candidam Cafam ordinatur epifcopus.

Anno Dcc.xcj. rex Ethredus," filios Elfwadi regis vElf et Ehvinuni,

ab Eboraco vi abftraiSlos miferabiliter peremit in Wonwaldremere. Lambertus archiepifcopus Dorovernentis migravit ad Chrillum, cui

fucceflit Etheh-edus"° Ludenfis monallerii abbas.

Anno Dcc.xcij. Ofredus de exiho cum exercitu rediit, quo cum iMv- rente captus occiditur? juflu Ethehedi regis, et fepehtur apud Tynemu- tliam.

Ethehcdus rex accepit Ehiedam reginam Offa^i Merciorum regis.''

Anno Dcc.xciij. viii funt in aere flammei dracones, quod fignum dua> petles fubfecutae funt, prius intolerabihs fames, deinde fevicia gentis paganorum et Norwagenfium, qui eodem anno Lindiffarnenfe' monafterium deitruentes monachos occiderunt et Northumbriam miierabili ftrage percuilerunt. Eodem anno, Sigga' dux qui Elfvvakhim regem occiderat, propria fed

profana morte periit.

Anno Dcc.xciiij. Nortliumbri occiderunt regem fuum ESelredum fih-

lun ISIolI."

Olhaldus vero patricius in regnum elatus, poft xxvij. dies a regno ex-

pellitur; qui fufcepto relligionis habitu poftea fadlus eft abbas. Ear-

nulfus vero filius Earnulfi," qui ut fupra^ diximus, poft occifionem re-

vixit, de exilio revocatus, rex eft conilitutus.^

Egfridus rex Cantiaj obiit, cui fucceillt Eadbrich Pren.

" Bulilwnlf, Sa.r. Chron. Beaduulfus, Flor. of VVvrc. ; hc was consecratcd upon thc 17th of July. at a placc called Hcarralialeh. Stur.Chrou. an. 791, S. Dunclm. col. 111. ° Ethelrc- "° dus. S. Dimelin. col. 111 ; sce the ensuing ycar, wherc it is corroctly writtcn. Ethelher- dus. S. Dunelm. col. 111. ' At Aynburg, upon tho I4th of Scptcnibcr. Sax. Chron. and S. Dunelm. col. 112. ^ Filiam Offae. S. Dunelm. col. 112. ' Upon the 29th of Septem- bcr. Sax. Chron. ' Upon the 8th of January. Sa.T. Chrcn. ' Upon the 22d of Fe- bruary. Sax. Chron.; his body was convcycd to Lindisfiirnc upon thc 22d of April. S. Dunclm. col. U2. " Upon the 19th of .\pnl. Sax. Chron. Simcon pl.aces this upon the 18th of " April 796. Eardulfi. S. Dunclm. co\. \\3. ' See the year 790. ' At York, upon th.3 2Sth of May. S. Dunelm. 113. ;

12 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 794.

Papa Adrianus fullevatus eft ad celi manfionem, cui Leo'' fuccefllt. Gens pra?di6ta paganorum monaflerium regis Egfridi apud Done- mutham'' fpoliaverunt, nec impune : nani beati Cuthberti meritis quidam eorum funt occifi, cjuidam naufragati, quidam viventes capti et mox ad litus interfedli.

Anno Dcc.xcv. rex Francorum Carolus Hunorum fibi gentem fubji- ciens, fugato eorum principe et exercitu fuperato, fpolio pauperibus et ajcclefis divifit, id e(l, de auro et argento onera plauftrorum xv. quorum fingula bis bini trahebant boves.

Anno Dcc.xcvj. Offa rex Merciorum qui vallum'' magnum a mari ufque ad mare fecerat, poftquam xxxix. annis regnaverat, defun6lus eft cui fuccedens filius fuus Egfridus"* poft v. menfis obiit ; deinde Cenwlfus regnum fufcepit, et xxvj. annis pacifice tenuit, ifte eft etiam pater Kenel: mi martyris.

Eanbaldus archiepifcopus Eboracenfis obiit ; cui fuccefi^it alter Ean- baldus, ordinantibus cum epifcopis ESelberto, Higbaldo, Badulfo. Anno Dcc.xc\'ij. E^elbertus'^ epifcopus defun6lus eft, et in fua, id eft

Haguftaldenfi secclefia fepultus ; cui fuccefiit Headredus.'' Romanis amputaverunt linguam Leoni papse et oculos eruerunt, et eum a fede apoftolica fugaverunt; fed ipfe per virtutem Dei iterum et loqui potuit et in fede apoftolica reftitutus eft. Anno Dcc.xcviij. interfeclores Ethelredi regis cum duce Wada bellum inierunt contra Eardulfum E^Selrodi fucceflbrem apud BiUingahoh juxta Waleleie, in quo multi ceciderunt; fed duce Wada in fugam verfo, vi6loriam habuit Eardulfus. Lundonia repentinoignecum magna hominum multitudineconfumtaeft. Cenwlf rcx Merciorum Kentenfes pra^datione crudeHfllma vaftavit, regemque illorum comprehendens et dehoneftans, fuo regnum ipfius ad- jccit, quod de eo Cuthredus tunc fufccpit tenendum.

(3) " He difd iipon the 26th of Decembcr. " Now TjTimouth, in Northumherland. ' ' ' Fornierly See S. Dunclm. col. 1 18. Ecgfreth, Ecgferth. Saic. Chron. an. 794. hishop of Whithern, or Candida Casa. See Ric.IIagust. col. 299. ' Ile was ordaJncd upon the 30th of October. Hic.Hagust. col. 299. '' Our chronicle here returns to the computa- tation of the Saxon Annals, from which it had deviated. S. Dunelm. places tliis event in 799. col. 116. A.D. 798. CHRONICA DE MAILROS. 13

Coiigrogata eft fvnodiis apiid PinkiMihallic,'' pra^fidento Eanbaldo archiepifcopo.

Anno Dcc.xcix. Brorda princeps Mcrciorum, (|iii et Hildegils vocaba-

tur, obiit.

Abbas (juidem nnmine Mora a Tihhogno' praefedJlo fuo higubri mortc

interenitus eil. Moll quoqiie (hix jun'u Earduhi rogis occiditur.

Ahlrodus dux, interfe6lor EBclredi rogis, in uhionem domini fui occi(h- lur a Thormundo'^ duce.

Osbaldus quondam dux et patricius et ad tempus rex, jam vero abbas,

obiit, fepuUus Eboraci in a^cclofia.

Anno Dccc. Headredus Hagullakionfis a?cclefia; pra^ful obiit, cui fuc-

ceffit Eanbertus.'

Alchmundus, qui fuerat antc EBeldredum, fihus Aldrodi'" regis, a tii- toribus Earduhi rogis comprehenfus, ejus juffione occiditur.

Ventus vahdiffimus urbes et villas perplures fubvertit, et arbores radi- citus evulfit ix. kalendas Januarii [Dec. 24]; mare fuos terminos tranf- greditur, pecora quoque magna peflis involvit. Rex Karolus imperatoria fretus majellate, Romanos qui Leonom papam dolioneftaverant morti addixit, fed precibus ejufdem pap» morteni indulfit eofque in exilium trufit. Anno Dccc.i. Edwinus qui et Eda," quondam dux Norhumbrorum jam tunc abbas, feliciter obiit, xviij. kalendas Februarii [Jan. 15], fepultus in secclefia fua apud Geinforda." Eardulfiis Northumbrorum rex et Kinewlfus Merciorum ad bellandum converunt, fed epifcoporum ac principum confilio pacem inter fejurejur- ando confirmaverunt, quamdiu viverent tenendam. Anno Dccc.ii. Brichtricus rex occidontahum vcnono interiit, quod ci

EadburgaP regina, Offse regis filia, bonorum femper accufatrix, alteri pa- ratum et datum porrexit. Qua? mare tranfiens cum innumerabilibus

" See the year 787, note ', and .?. Dunelm. col. 114. ' Atilthegno. S. Bunelm. col. 115.

' Thorhtmundo. S. Dunelm. col. 11(5. ' Ric.Iiagust, col. 299. S. Dunelm. col. 116. " Alcredi. S. Dunelm. col. 116. ° Eda dictus est. S. Dunelm. col. 116. ° Gegen- forda. S. Dnnelm. col. 116. " See the history of Eadburga, at some length in S. Dunelm. col. 1-22. 14 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 802.

" thefauris munera obtulit regi Karolo ; cui rex, Optio tibi datur eligon- di quem volueris, aut me aut filium," at illa cum effet venerea, filium elcgit, eo quod junior crat ; et fic utroquc caruit. Rex autem dedit illi monailerium, in quo fanftimonialium fumpto habitu fub fpecie hypocri- fina latebat, et a quodam propriae gentis ignobiU viro confluprata, et deprehenfa, atque a monafterio, prsecepto regis, eje6la, deinceps por vicos et caftella mendicans, in Pavia miferabihter obiit. Brichtrico autem fuccoffit Egbertus regah profapia oriundus.

Anno Dccc.iij.

Anno Dccc.iiij. [obiit Sehiad rex Scottorum, cui fucceflit Et)kal veno- nofus.] Anno Dccc.v. deceffit Adelhardus Cantuaricnfis archiepifcopus, cui fucceffit Wiffredus.

Anno Dccc.vj. Eardulfus rex Norhumbrorum a fuis fugatus eft, et deinceps rege diu carebat.

Anno Dccc.vij. Cuthredus rex Cantia; qui Egfrido fucceflerat obiit, ct ei fucceflit Baldre dus. Anno Dccc.viij. Anno Dccc.ix. Anno Dccc.x. Anno Dccc.xj. Anno Dccc.xij. Anno Dccc.xiij. Karohis magnus rex Francorum deceffit,i cui fucceffit Ludovicus'' fihus ejus.

Anno Dccc.xiiij. Egbertus rex occidentahum Saxonum predavit in rog- nis ahorum ab oriente ufque in occidentem, nec fuit qui refifteret. Anno Dccc.xv. fanctus Leomigravit e feculo, cui Steplianus fucceffit. Anno Dccc.xvj. Anno Dccc.vij. Alcliftaniis fufcepit epifcopatum Scireburnenfis aeccle- iisp, quam rexit annis l. Anno Dccc.xviij. Anno Dccc.xix.

" ' Cliarlomagne died upoii the 28thof January, 814. IlfnauU,^. 47, VtUri,; i. 48.5. Loiii-s tho First, suni.-mcd "le Debcnnaire." Hcnault, p. 52. A.D. 820. CHRONICA DE MAILROS. 15

.Vniio Dcoc..\x.

Anno Dccc. xxj. Cenwlf rex Morciorum obiit, cui Ceolwlfus fucceflit. Anno Dccc.xxij.

Anno Dccc.xxiij. Ceohvlfus regnnm Merciornm amifit (juod ei Beor- nulfus diripuit. Anno Dccc.xxiiij. Eflangli occiderunt Beornulfum regem Mercioruni in prelio, cui fuccefTit Luceden.

Eodcm anuo maximum prelium fuit inter Britones et gentem Dauene- fcire apud Gauelforde.^

Egbertus rex Weflfaxonum fugavit Baldredum regem Cantia», ct obtinuit regnum ejus.

Anno Dccc.xxv. Luceden rex Merciorum occifus eft, et quinque con- fules ejus cum eo. Wilac' fucceffit. Anno Dccc.xxvj. Anno Dccc.xxvij. Egbertus rex occidentalium Saxonum fugavit Wilac regem Merciorum, et obtinuit regnum ejus. Anno Dccc.xxviij. rex Egbertus motus pietate, Wilac regi Merciam conceflit tenere de fe.

Quo anno, idem rex Egbertus fibi Nordwalanos armatse manus potentia fubjugavit. Anno Dccc.xxix. Wlfredo archiepifcopo Cantualienfi" defun6lo Ce- olnothus'' fucceflit. Anno Dccc.xxx. Anno Dccc.xxxj.

Anno Dccc.xxxij. Daci redierunt in Angliam, et predaverunt Pefeige.^ Anno Dccc.xxxiij. advecti funt Dani cum xxxv. pnppibus magnis apud

Karrum,'' contra quos pugnavit Egbertus rex, fed prevalentibus eis perierunt ex parte Egberti epifcopi duo Herefridus^ et Wigfridus, et duo duces Dudda et Ofmodus. Anno Dccc.xxxiiij. venit navalis exercitus Danorum in Weflwaliam,

' .\ccording to Gibson, this is Camelford, formerly Gaffelford, in Cornwall. ' Wiglaf. Sar. Chron. " Cantuariensi ? " Tlie Chroniclc omits to notice Feologild, who was elected on the 25th of April, and died upon tlie 30th of August. Sax. Chron. ' Sceapigc,

' ' Sojr. CJiron. : now Shepey, in Kent. Now Charniouth, in Dorsetshire. Herefertli and Wigen, Sjj. Chrnn. ; but tlie Laud and Cott. MSS. liave Wigfertli, and such seems to have been thc reading of the copy employed in the formation of the text of our Chronicle. 16 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 834. quibus affociati Walani, pugnavcrunt contra Egbertum'' fed contriti funt ab eo apud Hengeftefdune.''

[Obiit Eokal rex Scotorum, cui fucceffit Dungal filius ejiis.] Anno Dccc.xxxv. Anno Dccc.xxxvj. Anno Dccc.xxxvij. Anno Dccc.xxxviij. Egbertus'' rex VVeftfaxonum, et jam monarcha totius Anglise deceffit. Anno Dccc.xxxix. ABeuulfus filius Egberti fufcepit regnum Weflfaxo- num, et alter frater ejus A^elftanus regnum Cantise."*

Eodem anno, A^Selwlfus pugnans contra Danos in una parte regni fui, mifit Wlfardum confulem contra eos, qui cum xxxiij''"*. navibus apud Hamtonam appulerant, qui et victoriam habuit. Mifit etiam ESelehnum contra ahos apud Port, qui ab eis occifus eft. Anno Dccc.xl. Heredbertus'^ conful pugnavit contra Danos apud

Merfcware,*^ a quibus ibidem occifus eft ; eodem anno ftragem magnam fecerunt Dani in Cantia et Mercia et Eftangha. Anno Dccc.xh. Dani predaverunt circa Cantuariam et Roueceftriam et Lundonias. Eodem? anno, Ludouicus rex Francorum Karoh magni fihus et fuccef for obiit, cui fucceflit Karolus Calvus fihus ejus.

[Obiit Dimgal rex Scottorum, Alpinus filius Eokal ei fuccefllit.] Anno Dccc.xlij. Anno Dccc.xliij. Adeuulfus'' rex cum parte exercitus fui quem per multa loca diviferat, pugnavit contra eos qui appulerant, ut fupra diximus, apud Karrum, fed illi victores extiterunt. [Obiit Elpinus rex Scottorum, cui fuccefilt Kined filius ejus.] Anno Dccc.xhv.

' (6) ° King of tlie West Saxoiis. ^ Now ncngston-hill, in Cornwall. In 836,

'^ according to thc Sajr. C/iron. The &w. Chron. places these accessions in 836 ; and makes Athelstan the son, not tlie brother, of Athcwolf. " Herebryht. Sax. Chron. an. 838.

' This name, I presume, proceeds from a misapprehension of the original text of tlie Sax. Chron. wlience the event is detailcd. " Her Hcrebryht calder-nioii wtes of-slegen from haethenum mnn- num on Mcrsc-warnm," which shouldbe translatcd, now Herebryht [the] leader was slain by the Pagans amongstthc inhabitants of Mcrcia. ^ Louis le Debonnuire died upon tlic '2:!J of Juuo. 840. Hcnault, n. 5i. " .'Ethelwulf Sax.C/iron. an. 840. A.D. 845. CHRONICA DE MAILROS. 17

Anno Dccc.xlv. Anno Dccc.xlvi. Anno Dccc.xlvij. Alcflanus venerabilis epifcopus cum Sumerfetis et dux Ofredus' cum Dorfetis contra Danos pugnantes optinuerunt vidloriam apud PedredefmuSe.'' Anno Dccc.xlviij.

Anno Dccc.xlix. A^Selvvlfo regi nafcitur filius Elfredus in Berrocfcire, matre nobili et religiofa Ofburga famofi' Oflaci pincernas regis Adelwlfi. Anno Dccc.l. Anno Dccc.li. Ceorl Domnaniae™ comes pugnavit contra Danos apud

Wincanbeorh," et vicit; magnus Danorum exercitus cum ccc''Sl. navibus

appulerant in Tamefemutham, et Cantuariam vaflaverunt, et Brichtwlfum

regem Merciorum, qui cum exercitu fuo contra illos ad pugnam venerat, in fugam verterunt; quod audiens Atliewlfus" rex, congregato exercitu

cum filio fuo ABelbaldo in loco qui Aclea'' dicitur, eis occurrit et pugnans fuperavit. Anno Dccc.lij. rex Morciorum Bertalfus deceflit, cui fuccefTit Burchre- dus.

Ipfo anno rex ASelflanus Cantuariorum frater Athelwlfi, et comes vel dux Alchere paganorum exercitum fuperantes, apud SancHcum de navi-

bus eorum ix. rapuerunt. Anno Dccc.liij. Burchredus rex Merciorum, fuffultus auxilio regis

ASelwlfi Weftfaxonum, mediterraneos Britones, id efl Walenfes, fuse di- cioni fubegit.

ASehvlfus mifit Alueredum filium fuum Leoni pape confecrandum iu

regem, qui eum loco filii fufcepit et unxit.

Anno Dccc.liiij. dux Alchere cum Kentenfibus et Huda dux cum Sud- rienlibus pugnantes contra paganos apud infulami occifi funt. Eardulfus'' fufcepit epifcopatum Lindiffarnenfem.

' Osric, Sax. C/irnn. "^ The mouth of the river Parrot, in Somersetshire. ' Filia fa- " mosi? See iS". Duiielm. col. 119. It is probable tliat tliis title procecds from the observation of the Sax. Chron. that Ceorl and the men of Devonshire, " Defena scjTe," fought with the Danes. " Wicgan-beorche, Sax. Cbron., now Wenburgh, in Devonshire. ° iEthelwulf, Sax. Cliron. ^ Okeley, in Surrey. ^" Thanct, according to the .Sax. Chrm., under the year 753. ' See S. Dunelm. p. 89, and col. 121. C 18 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 854.

Burchredus accepit filiam ASelwlfi.

Wlfere fa6lus efl archiepifcopus Eboracenfium.

Anno Dccc.lv. rex ASewlfus decima parte regni fui Dei aecclefiis data, Romam profeftus, ibi anno uno moratus efl, et fihus ejus Ahieredus cum eo. Unde rediens fiham Karoh Cahi regis Francorum Juditham^ accepit in uxorem. Anno Dccc.lvj. Anno Dccc.lvij. Anno Dccc.hiij. defuncto rege Wefl;faxonum Athewlfo, Adelboldus fihus ejus regnum fufcipiens, uxorem patris fui, infami fcelere, duxit in conjugem' Juditham Caroh fiham. Anno Dccc.hx. fandlus Aedmundus orientahum Anglorum fufcepit regnum. [Obiit Kinedus rex Scotorum," cui fucceflit Dovenakhis.]

Anno Dccc.lx. rex ASelbaldus obiit, cui fuccefllt ABelbertus, qui etiam pofl mortem Adelflani patrui fui regnum acceperat Cantise et Sudrise et Subfaxonise. Anno Dccc.Lxj. Anno Dccc.lxij. Anno Dccc.lxiij. fandlus Suithmius Wintonienfis epifcopus coelos petiit." [Obiit Dovenakhis rex Scotorum.]

Anno Dccc.Lxiiij. ESelbertus rex Weftfaxonife et Cantise obiit,™ cui fucceflit ESekedus frater ejus. Anno Dccc.lxv. paganorum exercitus quo duces erant Iwarus et Hub-. ba venit in Angliam, et perendinaverunt in Efl:angha. Anno Dccc.lxvj. exercitus paganorum quem Iwarus et Hubba rexerunt, venit Eboracum. Norhumbri autem regem fuum Ofbrich abjecerant, et ahum degenerem acceperant qui vocabatur JEWa.

' of Cliailes le The Sax. Chron. calls lier Leothite ; but she was in reality Judith, daughter Chauve. See further, under the year 858. ' The marriage was not consummated, in consequence of the youth of Adelbold. Judith married for her third husband, Baldwin the First, " " Earl of Flanders. Chantreu, i. cx.\vj. In 861, according to the Sa.T. Chron. Tlie

Sojc. Chron. places this in 866. A.D. 867. CHRONICA DE MAILROS. 19

Anno Dccc.lxvij. Ofbrich etiElla propter communem utilitatem pacificati/ Eboracum adeunt, fra6loquc muro irruentes in paganos occifi funt

ambo reges, et innumera fuorimi multitudo cum eis, refidui vero pacem

fecerunt cum eis. Illi autem, fcilicet Dani, fub uno dominio fecerunt Egbertum regem fupcr Norhumbros.

Eodem anno, Alchflan epifcopus Scireburnenfis obiit.

Anno Dccc.lxviij. cometis vifa efl.

Iwarus et Hubba de Norhumbria veniunt Snotingaham,* quibus relli-

tit rex Merciorum Burchredus, fuffuUus auxiho regis EBekedi et Ahie-

redi fratris ejus. Ahicredus accepit uxorem filiam E^ehedi'' comitis Gainorum cognomento Magni, et Eadburg^e quse erat de regah progenie Merciorum.

Anno Dccc.lxix. Ivvarus et Hubba redeunt in Nortluuiibrian dcbachan- tes et perdentes plurimos. Anno Dccc.lxx. Iwarus et Hubba cum muUis Danorum mihbus Eftan-

gham veniunt, et fandlum Eadmundum occidunt et cum illo Humbertum epifcopum.

Ceohiothus Cantuarienfis epifcopus obiit, cui fucceflit ESelredus. Anno Dccc.lxxj. venit paganorum exercitus in Uueflfaxoniam, ufque ad Redingum,'' quorum duces fuerunt duo reges Bafrechg et Haldene. Qui- bus occurrens comes Bearroccenfis EBelwlfus occidit comitem unum Syd-

roc fenem apud Englefeld; poft iiij°^ dies rex A^elredus affuit cum Alue- redo fratre fuo, commiflbque proelio multi ex utraque parte corruerunt, ubi

et prffifatus comes ASelwIfus occubuit. Item pofl iiij^^ dies rex A^elredus et Alueredus frater ejus pugnaverunt contra eos apud ^ffendun.''

Pagani vero fecerunt duas turmas, unam rexerunt duo prsedicti reges, al-

teram vero univerfi comites : tunc ASelredus diviso exercitu fuo in duas

partes, cum una congreffus efl: contra duos reges, et unum occidit, fcilicet Bafrech,^ Alueredus vero cum altera parte pugnavit contra comites

^ ' See S. Diinelm. p. 92. Upon the ilst of Marc)i. S. Dunclm. col. 142. and p. 93. (7) ° Now Nottingham. See S.Diinelm. c(i[. \iZ, *• Ealswitha. ^ ?!ee S. Dunelm. co\.

124. ^ iEscesdune, Saj:.Ckron. ; Etscosdun, S. Dunelm. col. 123. Now Aston, near Wal- ° lingford, in Berkshire ; or Asliendon, in Buckinghamslure. Bersecg, S. Dunelm. co!.

126 ; Beicgsecg, p. 92 ; BagsEEC, Bachsecg, Basecg, Sew. Chron. These variations seem to point out the original to have been Berserk, a term employed by the Scandinavians to denote a cham- ;

20 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 871.

et occidit iiij'"'. Sydroc'' juvenem, Ofljernum, Freanam, Haroldum. Item poft dies paucos congreffi funt apud BafingumSet Daci vicerunt, ubicor- ruit Alchmundus'' epifcopus. Item proelium habuerunt apud Redin- gum. Pofl hsec obiit rex ESeh-edus, cui fucceffit frater suus Alueredus, cui

uxor fua Elfwitha duos fihos Edwardum et Agelwardum genuit, et tres fihas Elfle^Sam, E^elgiuam et ElfSritham. Expleto autem menfe pugnavit contra paganos apud WiUonam, fed Daci vicerunt quia multi erant et Angh pauci, erant enim muUis proehis vexati, in quibus ceciderunt ex paganis rex unus et novem comites.'

Anno Dccc.lxxij. Alchwinus Wictiorum epifcopus obiit, cui fucceffit vir doctiflimus Werefridus,-* ordinatus ab Ethredo Cantuarienfi archiepifcopo: qui juflu regis Alueredi hbros Dialogorum beati Gregorii de latini- tate tranfl:uht in hnguam Saxonicam. Ea tempeflate Norhumbri regem fuum Egbertum et Wlfere archiepifcopum expulerunt. Paganorum exercitus a Redingo Lundonias adiit et ibidem hyemavit, cum quo Mercenfes pacem pepigerunt. Anno Dccc.Lxxiij. memoratus paganorum exercitus cum rege Haldene hyemaverunt in Lindiffi apud Torkefeiam.''

Egbertus rex Norhumbrorum obiit et Ricfic factus eft rex, et Wlfere archiepifcopus in fedem fuam receptus eft. Anno Dccc.lxxiiij. Aldene cum exercitu fuo movens de Lindiffi, in Re- pedun' hyemavit, ubi congregati funtad eumtres ahireges, fcihcet God- run, Ofketin," et Andwen, et expulerunt Burhredum regem de regno Merciorum, qui Romam pergens ibidem obiit, et in secclefia fandlae Ma- riag fepuhus eft in fcola Saxonum, et commendaverunt Daci regnum Merciorum Ceohvlfo.

pion, whose valour was believed to proceed from supernatural influence. See Ihre Gloss. Suio- f GotJt. i. 172. The Sax. Chron., and Simeon of Durham, assert that two of the name of Sydroc fell in the action. Sax. Chron. p. 81. S. Dunelm. col. 126. ^ Now Basing, in Hampshire. ^ Heahmund, or Hoehmund, according to the Sax. Chron. ' Sec S. Diin- elm. p. 93. col. "9, 143. J Upon tlie 7th of June. S. Dunelm. col. 145. ' Now Tor- kesej-. 1 Now Repton, in Dcrbvshire. "' Oscytel and Anwind, Sax. Chron. an. 873 Amund, S. Diaiehn. col. 145, 1-27. A.D. 875. CHRONICA DE MAILROS. 21

Anno Dccc.lxxv. pars excrcitus cum Haldene Norhumbriam clominio fuo fubdentes manebant ibi." Altera pars cum tribus regibus apud Grantebrige hyemavit.

Alueredus rex navali proelio contra° vij. naves paganorum congrediens, vniam cepit, et ceterse fugerunt. Eardulfus epifcopus ct Edredus abbas corpus fan6li Cutliberti de

Lindiffarnia tollentes, per vij. annos paffimP vagabantur. Anno Dccc.lxxvj. Ricfig rex Norliumbrorum obiit, cui fucceffit Eg- bertus.

Exercitus trium regum venit ad Werham'' et Weftfaxoniam, cum cjui-

bus Alueredus rex pacem pepigit obfidefcjue accepit : fed ipfi proxima

nodle, fcsdere dirupto, difcedentes, prsedaverunt apud Exancefire, id efl; Caerwifc.'" Rollo paganus, gencre Danus, cum fuis Normanniamintravit* et optinuit, qui poflea baptizatus, vocatus eft Rodbertus. Anno Dccc.lxxvij. navahs exercitus paganorum in mari periit cum cxx".'

Iwarus" etHaldenecum xx''.iij''"^ navibus navigaverunt Douernaniam,

ubi a ministris Alueredi regis necati funt, et cum eis m.cc''.xx''. viri.* Alter exercitus de Exanceftre adiit Chipenham" cum mira muUitudine

{]ua3 nuper venerat de Dacia.

Alueredus vero rex, fugientibus fuis, cum paucis relictus eft et in ne- moribus fe abfcondebat. Sed tandem oraculo confortatus per beatum>' fol. 5.b. Cuthbertum venit contra inimicos fuos ad locum qui dicitur Ethan-

dun,^ et pugnans vicit ; qui metuentes, obfidibus datis, juraverunt fe a regno exituros, et rex eorum Godrun futurum fe Chriftianum promifit.

Anno Dccc.lxxviij. Godrun baptizatus eft, quem rex Alueredus de fa-

° ° Near the Tj-ne, Sar.Ckron. S. Dunelm. col. 127. Sex naves, iS. Dunelm. col. 127;

but the text is supported by the Sax. Chron. ^ See an interesting account of their wander-

ings in S. Dunelm. p. 96. ^" Warham, in Dorsetshire. ' " Latine, civitas aquarum."

' S. Dunelm. col. 128. cf. col. 145. Upon the 16th of Dccember S. Dunelm. col. 145.

' Frora a comparison with the Sax. Chron. p. 84, it appears that the word " naribus" is here omitted. " Ingware, S. Dunclm. col. 145, 128, which is the corrcct orthography, tlie name being compound- ed of the Scandinavian ung juvenis, and wur vir. ' Cuni mille ducentis viris. S. Dunelm.

col. 123. ' Chippenham, in Wihshire. ' See S. Dunelm. p. 107, col. 128, 140. ' Now Eddington, in Wiltsliire. ;

22 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 878. cro fonte fiifcepit, et dedit ei poflea Eftangliam, in qua fanetus /Edmun- dus regnaverat ; et vocavit eum Athelftan.

Carolus Calvus " rex Francorum obiit.

Anno Dccc.lxxix. novus paganorum exercitus in Angliam veniens manfit in Fulenham'' juxta fluvium TameiiBe. [Rex Scotorum Het occiditur.] Anno Dccc.lxxx. Godrun cum fuis inhabitare cepit Eftangham. Ex- ercitus qui venerat in Fulenham'' mare tranfiit, et apud Gant uno anno permanfit.

Ludovicus'* rex Francorum fihus Karoh Calvi obiit.

Anno Dccc.Ixxxj. idem*' exercitus veniens in Franciam beftum intulit et invenit. His diebus multa Francorum monafteria defolata funt ; nam et fratres cenobii fancli Benedifti ofla ipfius de tumulo eruentes huc illuc- que difcurrebant.

Anno Dccc.lxxxij. idem exercitus venit per fluvium Mefe in Franciam, et ibidem hyemavit.

Rex Alueredus navali prelio naves paganorum vicit, duabus compre- henfis. Anno Dccc.lxxxiij. predi6lus exercitus occupans Cundoth,'' ibidem graflatur per annum unum.

Rex Alueredus, ut fupradi6lum eft, occifis Iwar et Haldene, vaftatas Norhumbrise partes cepit incolere. Tunc fandlus Cuthbertus abbati

Edredo per vifionem afliftens preeceptit ut epifcopo et toti Anglorum et Danorum genti diceret, quatinus Guthredum filium Ardecnut quem Dani vendiderant in fervura cuidam viduse apud Witingeham,^ dato redem-

tionis pretio redimerent, et in regem fuper Northumbros levarent ; quod et faftum eft, et regnavit super Eboracum; Egbertus vero ultra Tinam.

" (8) He died at Brios, on the oth or Gth of October 877. yellei/, ii. 124. Anquetil, i. 372. ^ Now Fulham, in Middlesex. ' Now Fidham, in Middlesex. ^ Louis the Second, surnamed Le Begue, or Le Fainean, died at Compiegne, on the 2d of April, 879. Velley, ii. 128 ' Anquetil, i. 377. Louis the Third, and liis brother Carloman, defeated the Normans, or North- nien, with great slaughter, at Candes, in 879 ; and again at Saucourt, in Jul_y 881. L'Art de verif.

' ^ i. 500-361 ; Velley, i. 140; Anquetil, i. 379. Conde sur TEscaut, in Ilolland. Proba- bly Whittingham, in the west of Northumberland ; or, perhaps, Whittingham, in Haddingtonshire. It must have been a vcry common local name, expressing siniply the abode of the son of an iudi- vidual named Wliite. A.D. 883. CHRONICA DE MAILROS. 23

Tunc inftaurata cfl fodes in Cuncaceflre'' quae prius fuerat in Lindif- farnia. Anno Dccc.lxxxiiij.' Marinus papa dona niulta inter qua^et particulam

ligni crucis Domini, Alueredo regi Anglorum miiit, et pro ojus amorc

fcolam Saxonum ab omni tributo et tbelonc bbcravit. Anno Dccc.lxxxv. fupradichis paganorum exercitus divifus efl in duas partes, quarum una in orientalem feceilit Franciam, altera in Angliam rediens Roueceflriam'' obfedit, quam rex Alueredus ab obfidione dejecit. Mifit rex Alueredus navalem exercitum ad defenfionem Eflanglige, ubi naves pyraticae x\j. inventae funt et comprehenfee in Sturemutha.' Re- deuntes vero magno exercitui paganorum obviarunt, et cum eis congreffi,

vi6li funt."' Eodem anno Karolus rex Francorum in venatione apri dentibus lace- ratur, qui Ludovico fratri fuo fuccederat; erat autem pater eorum Lu- dovicus frater Judithse reginae quam rex A^elwlfus duxerat." Obiit Marinus papa.

Anno Dccc.lxxxvj. paganorum exercitus de orientaU Francia in occidentalem rediit, et per llumen Secanum" pervenit Parifius, et obiidens civitatem anno uno nichil prsevaluit. Rex Alueredus Lundoniam obfidens cepit, venientibus ad eum Ang- lis et fugientibus Dacis, qui ESelredoP Merciorum comiti reflauratam commendavit civitatem.

Anno Dccc.lxxxvij. paganorum exercitus, Pariiius deferens, ivit per Secanum'' ufque ad Marnam, inde ad Caedzi, ubi per annum grailantes oilium iiuminis lorna'' intraverunt, ibique per annum magno regionis dampno morati funt.

" Chester-Ie-Street, six miles to tlie north of Durham. S. Dunetm. col. 14/. ' Tlie Sax.

Chron. places this event a year sooner ; but Simcon informs us, that it took place immediately before the death of the Pope, which we know happened in 884. The chronology is therefore correct.

^ " Rochester. At Harwich. He died upon the 6th December, 884. Vdlcy, i. 160.

" '. ° ^ See note " Per flumen Sequance." S. Dunclm. col. 150. ^Ethred. Sax. Chrpn. ;

S. Dunelm. col. 148. ; Ethelredo, col. 1.31. " Per Sequanam usque locum qui Caziei dicitur." S.Dunelm. col. 150; " venit ad Sigene, deinde ad hostium fluminis quod Jlaterre no-

minatur, exhinc ad locum qui Cazendest villa regia pervenerunt," col. 131. Marne is the name of a river in France, and Caedzi is now Chezy ; whence we may conjecture that the reading " Cazen- " dest" is an erroneous one for " Cazei, id est, villa," ctc. lona, Sa.v. Chron., S. Dunelm. col. 131.; lona, col. 130. 24 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 887.

Karolus^ rex Francorum ab Ernulfo filio fratris fui de regno expulfus,

poft xl. dies obiit ; tunc divifum eft regnum Francorum in partes v. Idem Ernulfus obtinuit regiones ad orientem Rheni fluminis, Rodulfus mediterraneum regnum, Odo occidentale, Brengar et Wido Longobar-

diam et omnes regiones ex illa parte montium. Anno Dccc.lxxxviij. rex Alueredus conftruxit duo monafteria, unum monachorum in loco qui dicitur EaBehngeie, aUerum fiin6limoniahim juxta orientalem portam Scaftefbiri, in quo fiham fuam ESelgiuam ab- batifilam conftituit.

Anno Dccc.lxxxix. EBelredus" Cantuarieniis archiepifcopus obiit, cui

fucceflTit Plegmundus. Anno Dccc.xc.

Anno Dccc.xcj. Godrun Athelftan™ rex Eftanglorum obiit.

Anno Dccc.xcij. Wlfere" archiepifcopus Eboracenfis obiit anno prae-

fulatus fui xxxix.

Anno Dccc.xciij. rex paganus Hefteng cum Ixxx. parionibus,>' id eft na-

vibus, intravit oftium Tamenfis fiumenis, et edificavit fibi munitionem apud Middehune.^ Anno Dccc.xciiij. Guthredus rex Northumbrorum obiit. Anno Dccc.xcv. Anno Dccc.xcvj. Anno Dccc.xcvij. paganorum excrcitus fabricatis navibus longis et fceleribus,* prfedam agentes circa ripas maris terram Weftfaxonum graviter

vexabant ; adverfum quas rex Alueredus ahas muUo longiores et altio-

res fabricari fecit, quibus in mare miflls, capiuntur lioftium naves xx. et homines occiduntur. Anno Dccc.xcviij. Rollo primus Normanorum dux Carnotum obfedit,

• Charles-Ie-Gros was deposed on the I Ith of November, 886, by Eudes or Otho, son of Robert- " le-Fort ; died in 888. According to Gervase, Ethelred died in 893 ; and Plegmund was not

elected till after aninterval of two years. X. Script. col. 1643. The Sax. C/iron. places tlie obit in 888, and the accession in 890. " Healstan. S. Dimelm. col. 150; Ethelstan, col. 133,

Sax.Chron. p. 90. " SeeStiMs, Act. Pont. Eborac. col. 1698. ^ Myoparonibus ? F^or. Worc. and Hovcdcn leai " cum Ixxx. paronibus ;" but Mat.Westm. has " cum Ixxx navibus." The Sax. Chron. corrects the tcxt by reading " mid Ixxx scipum." Now Middle- ton, in Essex. (9) ° Celeribus V A.D. 898. CHRONICA DE MAILROS. 25

fed epifcopus ejufdem urbis Walzenlinus'^ exiens et tunicam fan^Slac Ma-

riao in manibus ferens, Rollonc fugato, civitatem liberavit. Anno Dccc.xcix. Anno Dcccc. ESelbaldus Eboraccnfis arcbiepifcopus ordinatur.

Anno Dcccc.i. rex Aluoredus amio rcgni fui xxx. obiit v. Ivalendas No-

vembris,'^ et Wintonia? fepelitur, huic fucceffit Edwardus filius ejus cogno-

mento Senior, vir ftrenuus, qui de manibus Danorum, Ellfaxoniam, Ellan-

gliam, Merciaeque provincias quam plures potenter extorfit ; hujus frater Athelwoldus contra voluntenTJ" regis ct popuH accepit uxorem quandam facratam virginem, et tenuit Winburnam contraregem. Sed inde fuga-

tus receflit Norliumbriam et ibi rex et princeps regum eorum factus e(L

Habuit etiani rex Edwardus iiij''^ fiUos ; ex Eguinna muliere nobiliffima

primogenitum fuum ASelilanum ; ex regina vero Edgiua Edwinum, Ed-

mundum, Edredum ; Quatuor quoque filias, Eadburgam virginem et aham uxorem Ottonis imperatoris Roma,'' tertiam vero uxorem KaroH" regis Francorum, ct quartam, uxorem Sihtrici regis Norhumbrorum. Hoc anno Earnulfus^ epifcopus Lindiffarnenfis obiit, cui Cuthredus

fucceffit.

Anno Dcccc.ij. Anno Dcccc.iij. fandlus prefbyter Grimbaldus^et magifter Alueredi regis, et venerabihs de Scotia VirgiUus'" abbas, et ftrenuus comes Athulfus frater Elfwitliae regiuse uxoris Alueredi regis, obierunt. Anno Dcccc.iiij.' Kentenfes cum multitudine Danicorum pyratarum pugnantes apud Holme'' victores extiterunt.

Anno Dcccc.v. luna obfcurata eft horribiliter.'

" Waltelino. S. Simelni. col. 151. ' Upon the 27tli of Octobcr. The Sax.Chron. says that Kiiig Alfrcd the Great died six nights before the feast of AU-Saints, which is celebrated upon the Ist of November. f Voluntatem ? '^ Romani ? His daughter Edith, in 930, wasmarried to Otho the Great, Emperorof the Romans. L^Art. y\\.203, 8vo. ° Charles the

Third, surnamcd thc siniplc, married Ogiva, by whom he had Louis d' Outremer. Chantreau i.

' cxxix. Eardulf, according to S. Diinetm. p. 125 ; but according to the same author, coll. 133, 152, this obit happened in 899. * Grimbaldus magister? See S. Diinclm. col. 152. ^ He died upon the 8th of July. Sajc. Chron. See Saje. Chron. p. 100, .S". Dunetm. col. 152.

' Thc Sax. Chron. places this event under the year 902, but Ftor. Worc. and S. Dunetni. support the text. ' Perhaps Holme-wood, in Sussex. ' In this year there was only a parllul eclipsc of the moon. D 26 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 905.

Chrifti famula Elfwitha regina deceffit, quse monaflerium fan6limoni- alium conflruxit Wintonise.

Anno Dcccc.vj. paganorum exercitus pacem fecit cum rege Edvvardo.

Rollo qui et Rodbertus primus dux Normanorum deceffit, cui filius fuus Willelmus Longa fpata fucceffit.

Cometis vifa eft. Anno Dcccc.vij.

Anno Dcccc.viij. Kaer legion, que nunc Legaceftria"" dicitur, juiili re-

gis Edwardi reftaurata eft.

[Eodem anno, periit Dofnaldus rex Scottorum.] Anno Dcccc.ix.

Anno Dcccc.x. offii fan6li Ofwaldi regis et martyris de Bar^eneia in Merciam tranflata funt.

Anno Dcccc.xj. in provincia Stanfordenfin, in loco qui diciturTotenhale, inter Anglos et Danos infigne proelium habetur, et tandem Angli vidloria potiuntur.

Anno Dcccc.xij. ESelredus dux Merciorura obiit, poft quem uxor ejus

.'Elfloda filia regis Alueredi regnum rexit Merciorum. Anno Dcccc.xiij. yElfleda Merciorum domina conftruxit burgum ad Scoriate." Anno Dcccc.xiiij. .^lfleda conftruxit Tamewrthe." Sihtricus occidit regem Mellum.

Anno Dcccc.xv. Wêrefridus fandlus epifcopus Widliorum, id eft fol. 6. b. Wigornie, obiit, cui fucceffit Adelhunus. Elfleda conftruxit EdefbiriP et Wârewic. Anno Dcccc.xvj. rex inviftiffimus Edwardus Bedefordam, ini fuam accepit in ditionem, urbemque in auftrali parte fluminis Ufee condi prsecepit. Elfleda conftruxit Chirebiri"' et Wârebiri et Runcouen. Anno Dcccc.xvij. Elfleda mifit exercitum in Wafiam et vi6tis Walen-

" Now Leicester. Scergate, Sax. Chron. ; Sceargete, S. Dunclm. col. 153; Hovcden, " Scoriate, H. Hunt. ; the locality is uncertain. Now Tainworth, in Staffordshire. ^ Now Eddesbury, in Cheshire. The Sax. Chron. and S. Dunehn. read Eadesbirig. Tliis

is ' word redundant. Now Cherbury, in Shropsliire ; Wardborov/, in Oxfordshire ; and Kunilihorne, in Cheshire. A.l). ;)17. CHRONICA DE MAILROS. 27

libus fregit Bi-etallaiimoro,* ubi capta ell u.\or regis Walenfium cum

.x.xiiij. liomiiiibus et in Morciam du6la.

Anno Dcccc.xviij. Elfloda o.xpugnavit Derebiam ot optinuit, ubi iiij".' duces fortiffimos amifit.

Anno Dcccc.xix. Elfleda conquifivit Legaceflriam, et pofl;ea obiit" apud Tamewrthe.

Anno Dcccc.xx. rex Edwardus oxhoredavit filiam fororis fua; Elflodie,

fcificet Elfwinnam." Ipfo anno rex conftruxit Glademutham. Rex Sihtricus infrogit Devenport. Karolus" qui et Martellus defl;ru6lor occlefiarum, rex Francoruni, fihus Ludovici filii Karoli Calvi, obiit.

Anno Dcccc.xxj. rex Scottorum cum tota gente fua, et Roinaldus> rex Danorum Norhumbriam incolentium, et rex Sihtricus Edvvardo regi fecerunt hominium.

Anno Dcccc.xxij. rex Egehvardus^ frater Edwardi regis obiit. ASelhuno^' fucceffit Wilfredus. Anno Dcccc.xxiij. Anno Dcccc.xxiiij. invidliffimus rex Anglorum, Danorum, Cumbrorum, Britonum, Edwardus cognomento Senior obiit, cui fucceffit Athclfl:an filius ejus, facratus ab archiepifcopo Dorobernonfi Atholmo.'' Anno Dcccc.xxv. flrenuus rex ABeWanus dedit fororem fuam Sihtrico regi Norhumbrorum. Wigredus epifcopus Lindiffarnenfis confecratur.

' Brecenan-mere, Sax. Chron.; Brycenanmere, S. Dunelm. col. 153.; probably Breknock- niere, situated about two miles from Breknock. ' Thirty-four, according to the Sax.Chron. " and S. Dunelm. Upon the 17th of June, Sax. Chron. ; upon the xix (?) of the calends ' of July, iS. Z>H;ie/m., col. 133. Elwinnani. iy. Z)«h(?/)h, col. 153. ' A singular mistake in our chronicler. Charles Martel dicd upon the 22^ of October 741. VArt de Vcrif. i. 550. ' Regnaldus, S. Dunelm. col. 153. In the hst of those who are stated by this writer to have done homage to Edward, is included " Red Streddedunalorum," a reading apparently incorrect, but which cannot be verified, as this portion of Simeon'.i history is printed froni an unique MS., preserved in Cambridge. It was highly probable, however, that tlie word has been " Stred- cleduualdoruni,"—the Celtic inhabitants of Strath-clyde. The error is one easily incurred in the traascription of an ancient manuscript. " Chto Ethelwardus, S. Dunelm. col. 154., upon the IGth of October, id. (10)" Hwictiorum episcopo, S. Dunclm. col. 154. ^" Ethelnvj, S. Dunclm. col. 154. 28 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 92G.

Anno Dcccc.xxvj. rex Sihtricus obiit, cujus regnum A^elftanus adjecit imperio fuo, expulfo Gutfer^o filio ejus ; regem quoque Britonum Huwal, et regem Scottorum Conflantinum,'^ et regem Wentorum Wuer, proelio vicit et fugavit ; qui pacem ab eo petentes firmatum facramento foedus cum eo pepigerunt. Anno Dcccc.xxvij. Anno Dcccc.xxviij. Anno Dcccc.xxix. Wilfredo Wiftiorum'^ epifcopo fucceffit Kinewaldus. Anno Dcccc.xxx. Anno Dcccc.xxxj. Anno Dcccc.xxxij. fandlus Fri^Seflanus Wintonienfis epifcopus ordinavit* pro fe in epifcopum virum religiofum Brinftanum.

Anno Dcccc.xxxiij . obiit fandlus Fri^eftanus. Edwinus frater regis ABelftani in mari periit.' Anno Dcccc.xxxiiij. rex A^Selftanus? vaftavit Scotiam ufque Dunfoeder

et Wertermore terreftri exercitu ; navali vero ufque Catenes ; eo quod Conftantinus padlum federis dirupit. San6lus Brinftanus epifcopus Wintoniae obiit.'' Anno Dcccc.xxxv. Elphegus monachus, beati Dunftani propinquus, fufcepit epifcopatum Wintonise. Anno Dcccc.xxxvj. Anno Dcccc.xxxvij. Anlafus rex Hybernise oftium Humbre fluminis cum Dc. et XV. navibus ingreditur,' cui rex A^elftanus et frater ejus Ed- mundus occurrit apud Brunanburch, et commiflb prcelio regulos v. et

vij. duces occidunt et cum triumpho reverfi funt. Anno Dcccc.xxxviij.

° See ^. Dunelm. col. 154. p. 134. '^ Wilfertho, S. Dunchn. col. 154. ' Upon the 29th of May, Sax. Chron. ' By the coramand of his brother Athelstan, S. Dunelm. col. 154, 134. ^ The Sax. Ckron. simply states that Athelstan invaded Scotland with an army

and navy, and ravaged a great part of it, p. 111. The text follows t\\a.t ot Simeon of Dtirham.

^ Upon the Ist of November, iSax. Chron. ' In this expedition he was accompanied by Con- stantine, king of Scotland. The defeat of the invadcrs, and the praises of the victors, are recorded in a coeval pocm, inserted in the Sax. Chron., of which the best text and vcrsion are to be found in the appendix to the introduction prefixed to the recent edition of Wartons Histunj of English Poetry, by its accomphshed editor, the late Richard Price Esq. A.D. 939. CHRONICA DE MAILROS. 29

Anno Dcccc.xxxix. Ivadulfus rcx Francorum Conradi ducis Burgundije

filius obiit."^

Anno Dcccc.xl. rox ABelflanus obiit' vj. kalendas Novembris, iiij"'. feria,

indi6lione xiiij. fepultus apud urbem Maidulfi,'" cui fucceffit Edmundus

frator ojus. Aniio Dcccc.xlj. Norbumbri tidolitatem quam Edmundo juraverant

poflponentes, Noreganorum regem Anlafum iibi elogerunt in rogem, qui Hamtonam veniens eam obfedit, nichilque proficiens vertit exercitum ad Tamewrtham, et vaftatis omnibus, cum rediret, occurrit ei rex Edmundus, et mox committeretur proehum, nifi fedalTent eos duo archiepifcopi Odo ot WUlan. Pace igitur fa6la utriufque regni terminus erat Wathhnge-

ftrete.""" Anlafus incenfa et vaftata secclefia fan6li Baldrodi in Tining-

ham," mox° periit. Fihus vero Sihtrici nomino AnlafP regnavit in loco patris fui. Anno Dcccc.xhj. rex Edmundus v. civitates, Lincohiiam, Snotinga- ham,i Deorbeiam, Legaceflriam, Standfordam,manibusDanorum penitus extorfit. Anno Dcccc.xhij. cuni Elfgiva rogina fan6la regi Edmundo peperifTet Eadgarum, fan6lus Dunftanus tunc abbas Glaflonio, poft opifcopus Wi- gorniae, deinde archiepifcopus Cantuarise, audivit voces pfallentium in fulhmi et dicentium,—" pax Anglorum secclefiae, exorti nunc puori noftri-

(]U0 Dunftani tempore." Eodom anno, rex Edmundus Anhifum rogem Sihtrici fihum tam viribus cedentom, quam verbis crodontem, de lavacro falutari fufcepit ; et poftea Reinoklum"' rogom, dum ab epifcopo confirmaretur, tenuit. [Obiit Conftantinus rex Scottorum.] Anno Dcccc.xhiij. rex Edmundus Anlafum et Reinoldum' do Nor- humbria oxpuht (juia pacem cum oo fa6lum infregerunt.

^" He died at Auxerrc, upon the loth of January, 93C. Vellet/, ii. 214, AnqueiH, i. 404.

' The various dates here given enable us to decide, witli certainty, that Athelstaii died upon "" "" Wednesday, tlie 27th of October, 941. Now Malmesbury. Watling-street com- mences at Dover, passes tlirough Kent, London, St Albans, Dunstaple, Stratford, and ends neir

Cardigan. ° The cliurcli of St Baldred, at Tinningliam, in Lotlu'an. See Fordun, i. 134. " " > ' In 942, &j.r. C/iron. Onlaf, i'. i)«ne/m. col. 134. Now Nottingham. Rcge- nold, Reegnold, Sax.Chron., Reignoldum, S.Dunelm. col. 155. 30 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 94.5.

Anno Dcccc.xlv. rex Edmundus terram Cumbrorum vaftavit, et fibi fubjugatam IVIalcolmo regi Scottorum commendavit.'* Anno Dcccc.xlvj. magnificus rex Anglorum Edmundus, cum dapiferum fuum de manibus peffimi cleptoris Leoue,* ne occideretur, vellet eripere, ab eodem interficitur" feria iij. die fandli Auguftini do6loris Anglorum, indidlione iiij'''. apud Widechirche, et Glaftonie fepelitur. Succeffit oi

Edredus frater ejus, a fanfto Odone archiepifcopo confecratus ; qui eodem anno Norliumbriam libi rcbellantem conquifivit et Scotti"' fine bello fe ei fubdiderunt. Anno Dcccc.xlvij. Anlafus," qui a regno Norhumbria' fugatus fuerat cum clafTe rediens regno reftitutus eft. Anno Dcccc.xlviij. Norhumbri abjedlo Anlafo fidelitatem juraverunt regi Anglorum Edredo,> nec diu tenuerunt. Anno Dcccc.xlix. Norhumbri fidelitatem tenere nefcientes Eyricum quendam de ftirpe Danorum fuper fe regem levaverunt. Anno Dcccc.l. rex Anglorum Edredus Norhumbriam devaflat, in qua vaftatione combuftum eft monafterium quod fanclus Wilfridus conftruxerat in Ripun. Norhumbrenfes timore coafti regem quem fibi fecerant

aJDJecerunt, Eyricum filium Haroldi, qui fuit ultimus rex illorum; nam ei fucceflTerunt comites,'' primus Ofulfus qui poftea focium habuit Oflacum, quibus fucceffit Wallevus fenior, poft quem Uhtredus fihus ejus, poft

Uhctredum Edolf Cudel frater ejus, poft lumc frater ejus Aldredus, illi

fucceffit Eadulfus ffiius Cofpatrici filii Uhctredi prsedidli, Eadulfo fuc-

ceffit Siwardus, poft eum Toftius frater Horaldi regis ; Toftio Morkarus,

(|ui comitatum commifit Ofulfo filio Edulfi comitis, cui expulfo fucceffit

Cofpi, poft eum Cofpatricus filius Maldrcdi, quem Cofpatricum Maldre-

dus habuit ex Aldgitha filia Ulictredi comitis et Elfgiuse filiae ESelredi

" The Sa.r. Cliron. adds, that this gift was made upon tlie agreement that Malcolm should be the fellow-labourcr (mid-wyrhta) or companion of Edmund, by sea and land, p. 215. ' Le- one, S. Duiielm. col. 156; Loth, Thorne, col. 1779. " A comparison of these dates shews that Edmund died upon Tuesday, the 26th of May, 940. " According to the Sax.Chrcn. the Scots swore oaths to Edred, that they would do all hewished, p. 115. ^ The Sax.Chru». places this in 949. ^ The Sa.r. Chron. omits to notice the submission of the Northumbrians to Edrcd. ' In the year 954, according to thc Sax.Chron. (J.V)" This accountofthe

Earls of Northumberlund is abrid:;ed from S. Dunelm. col. 204. A.D. 950. CHRONICA DE MAILROS. 31

legis. Ifto Cofpatricus crat pator Dolfini, Walleui, Cofpatrici. Poll eum datus eil comitatus WaKevo Siwardi comitis filio. Capto Wal- Sevo, commiffa eft comitatus cura Walchero epifcopo. Quo intorfedlo rex dedit comitatum Albio, cui reverfo patriam fucceffit Rodbortus de

Mulbreio; fed oo capto, ipfi reges deinceps tenuerunt comitatum in manu fua, primus Willelmus junior, doindo Henricus, poftoa Stephanus, et poft oum Henricus fecundus. Anno Dcccc.lj. sanctus'' Elphegus Wintonieniis epifcopus huic mundo

oreptus eft, cui fucceflit Elffuis. Anno Dcccc.lij. rex Anglorum Edredus Wlftanum Eboracenfem archiepifcopum in ardliffima^^ cuftodia pofuit. Anno Dcccc.hij. Wlilano a cuftodia fohito, epifcopahs honor apud Dorcaceftrum reftauratur. Anno Dcccc.hiij. Anno Dccc.lv. rex Anglorum Edredus egrotans accerfivit fanftum Dunftanum abbatem et confeflbrum fuum. Quo ad palatium tendente, vox defuper ipfo audiente fonuit, dicens, " rex Edredus'' nunc in pace quiefcit ;" quam vocem eqims non fuftinens in terram corruit et in-

teriit. Sepultus eft rex Wintonie, cui fucceffit Edwius filius fratris fui

Edmundi et fandlfe Ealfgivfe regina>, confecratus ab Odone archiopifcopo. Anno Dcccc.lvj. beatus Dunftanus abbas ab Eduuio rege jufticiae caufa foi. 7. b. profcriptus mare tranfiit, et in monafterio quod Blandunum dicitur, exihi tempore manfit. \Mftanus Eboracenfis archiepifcopus obiit,^ cui fucceffit Oflvitelhis. Anno Dcccc.lvij. Mercenfes et Norhumbri contemnentos Edwium regem, elegerunt fratrem ejus Edgarum, qui mox beatum Dunftanum de exilio revocavit, et defundlo Kinewaldo Wigornenfem ei epifcopatum

dedit, et ab Odone archiepifcopo confecrato.'' Ludovicus rex Francorum fihus Radulfi regis obiit,"? cui fuccoflJit Lo- tarius, htera dominicah d.

The chronologj' again returns to that of the Sa.r. Chron., from which authority we leam that the obit was upon the l-2th of March. ' See Slubbs, col. 1699. " He dird upon the •23d of November. Sax. Chroti. ' Upon the 26th of December. Slublis, col. 1699.

' Consecratur? * Louis d'Outremer died upon the lOth of September. 954. L'.lrL i. 563. 32 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 958.

Anno Dcccc.lviij. san(5tus Odo Cantuarienfis archiepifcopus, migravit

ad Chrillum, cui fucceffit epifcopus Wintonienfis Elflius,'' et Brilitelmus ordinatur pro eo. Anno DCccc.Ux. Elffius Dorobernenfis arcliiepifcopus, dum Romam pro paUio pergeret, in Alpinis montibus frigore defecit.

Eodem anno rex Edwius defun6lus Winthoniae fepuUus efl:, cujus fra-

ter Edgarus tocius regni Anglorum monarcha efficitur, anno jetatis fuee

xvij., adventus Anglorum in Britanniam dcx. ab adventu fancli Auguf-

tini ccc.lxiij. Ipfo anno Brihtelmus Dorfetefium' epifcopus ad primatum Cantua-

rienfis fedis eUgitur ; fed quia minus videbatur idoneus, jufiu regis ad fedem fuam rediit. Dehinc beatus Dunfianus Wigornenfis epifcopus nuto divino divino'' et fapientum confiUo primre metropoUs Anglorum

primas et patriarcha confl:ituitur ;' cujus doclrina ct eruditione muUum proficiens rex Edgarus, abjedlis a coenobiis clericorum fecuUxrium neniis,

monachorum xl. conftituit monafteria.

Anno Dcccc.lx. fan6lus Dunftanus Romam perfe6lus, indiciione iij.

paUium a Joanne" papa fufcepit ; rediens autem, precibus obtinuit a rewe ut pr?edeceflbris fui Odonis fratrueUs Ofwaldus liumiUs monachus

ad epifcopatum Wigornenfem ordinaretur pontifex ; confecratus eft igitur a beato Dunftano fan6lus vir vir" Ofwaldus. [Anno Dcccc.lxj. rex Scottorum Indvdfus occiditur.] Anno Dcccc.lxij. Anno Dcccc.lxiij. ^delwoldus venerabiUs abbas a bcalo Dunftano educatus, Brilitelmo fucceffit epifcopatum Wintonie. Sanftus Adelwoldus jufiu regis Edgari expulfis clericis, vetus monafterium Wintonie cum monachis inftituit. Anno Dcccc.lxiv. rex Anglorum pacificus Edgarus Ordgari ducis Dompnanie" fiUam nomine EHlhridam,? poft mortem viri ejus Elwoldi

gloriofi ducis Eftanglorum, in matrimonium accepit ; ex qua duos fiUos

'' Elfsius? see the fonowing year. ' Dorsctensiiim. S. Bunelm. col. 137. ' " Divi-

no" is repcatcd in the MS. ' In 961, according to the iSa.r. Chron.; in 904, accordins; to Viccto, col. 456. " Fope John the Twclith. " Such is the faulty reading of the MS.

° ^" Of Dcvonshirc. See Brovpion and Malmcsburi/. ii. 8. She is called ^EIfritha h\ Liccto,

col. 457. A.D.964. CHRONICA DE MAILROS. .33

Edmundum ot Egelredum fufcepit. Habuit etiam prius ex Elfleda can-

dida, Ordmeri ducis filia, Edwardum poflea regem et raartyrem, et fandla Wltrichai virginem Edgitham Deo devotam. Eodem anno, rex Edgarus monachos in Novo monafterio et Middiltona

collocavit, ilHs Etelgarum, iflis Kineardum abbates conflituens. Anno Dcccc.lxv. [rex Duf Scottorum interficitur.] Anno Dcccc.lxvi. Anno Dcccc.lxvij. rex Edgarus in monaflerio Rumefie, quod avus fuus rex Edwardus conftruxerat, fandlimoniales et fan(5lam Merwinnam

abbatifl^am conftituit. Anno Dcccc.lxviij. Aldredus epifcopus apud fan6lum Cuthbertum

in Coniveceftre'' obiit, cui fucceftit Elflius,' htera dominicah d. Anno Dcccc.lxix. rex Anglorum pacificus Edgarus fandlis epifcopis Dunftano Dorobernenfi, Ofwaldo Wigornenfi, EtehvoUlo', prsecepit, ut

expulfis clericis, in majoribus monafteriis per Merciam monachos loca- in Wigornienfi eccle- rent ; quod exfequens fandlus Ofwaldus monachos

fia pofuit, eifque Wifinum" virum rehgiofum prsefecit. fol. 8. Anno Dcccc.lxx. fandlus Ethehvaldus epifcopus fanfti Swithuni reliquias de tumulo levavit,'' et in ecclefia apoftolorum Petri et P." ciemen-

tifTime recondidit. Anno DCCcc.Lxxj. chto Edmundus regis Edgari fihus obiit,> Ordgarus dux Dompnanise focer regis, quorum primus in monafterio Rumefie, fecundus Exaceftre honorofice eft fepultus. Anno Dcccc.lxxij. Ofliitellus Eboracenfis archiepifcopus obiit, cui fuc-

ceflit Ofwaldus^ fuus propinquus Wigornenfis epifcopus, qui a Stephano papa pahium fufcepit. Anno Dcccc.lxxiij. rex Anglorum pacificus Edgarus, anno etatis fue xxx.° die pentecoftes* a beatis prefuhbus Dunftano et Ofwaldo et a

^ " De sancta Wlthritha." S. Duiielm. col. 158. See also Malmeshury, ii. 8, and Brompton, col. 867. ' Cuneccaestre. S. Dunelm. p. 138, now Cliester-le-Street, near Diu-ham. ' ^lfsig, S. Dunelm. p. 138; Elfsius, col. 138. ' Wintonieasi. S. Dunelm. col. 158. " Winsinum, S. Dunelm. col. 158. " Upon Friday the 15th of July. S. Ditnclm. col. 159. ' Pauli. S. Dunelm. col. 159. ' " Et" should be here supplied. See S. Dunelm. col. 159. ' Simeon, in liis epistle to Hugh dean of York, concerning the archbishops of that see, states, that

Osketil was succeeded by Edwald ; but that he, preferring a more retired niode of life, resigned the dignity, in 971, to Oswald. X. Script. coll^. (12) " May the llth, 973. E 34 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 973.

ceteris tocius Anglie epifcopis in civitate Accamanni'' cum maximo honore et gloria in regem tocius infule tunc primum confecratur. Inter- je6lo deinde tempore, ille cum ingenti claffe feptentrionali Britannia

circuranavigata, ad civitatem Cellram appulit, cui subregali viij.'° Kineth'^ fcihcet rex Scotorum, Malcolmus rex Cumbrorum, Maccus plurimarum

rex infularum, et ahi v., Dufnal,"* Sifert, Huwal, Jacob, Ulkil, ut eis

mandarat occurrerunt, et quod fibi fideles et terra et mari affiftere fibi

veUent, juraverunt ; cum quibus die quadam fcafam afcendens, iUifque ad remos locatis, ipfe clavum gubernacuh arripiens, eam per curfum fluminis De perite gubernavit, omnique turba ducum et procerum fimih navigio comitante, a palatio ad monaflerium fan6li Johannis baptiftae

navigavit, ubi fa6la oratione, eadem pompa ad palatium remeavit ; quod dum intraret, optimatibus fertur dixifie, tunc demum quemque fuorum

fucceflbrum fe gloriari pofle regem Anglorum fore, cum tot regibus fibi obfequentibus potiretur pompa tahum honorum. Anno Dcccc.lxxiiij. Terremotus per totam Angham fa6lus eft maxi- mus. Anno Dcccc.lxxv. Anghci orbis bafileus, flos et decus anteceflbrum regum, pacificus rex Edgarus, non minus memorabihs Anghs, quam Romulus Romanis, Cirus Perfis, Alexander Macedonibus, Karohis magnus Francis, Ar6lurus Britannis, poftquam cundla regahter confumma-

vit, anno etatis fue xxx^.ij". viij°. idus Julii ex hac vita tranfivit,® fihumque

Edwardum, poftea martirem, et regni et morum rehquit heredem ; corpus

vero illius Glaftonium delatum regio more eft tumulatum. Is dum viveret

ly. D.c. [3G00] robuftas fibi congregaverat naves, ex quibus pafchali emenfa folempnitate onini anno m.cc. in orientali, totidem in occidentah,

totidem in feptentrionah infule plaga coadunare et ad occidentalem cum

orientah claflTe, et iha remifla ad borealem cum occidentah, ipfaque remifla cum boreah ad orientalem claflem remigare, eoque modo totam

infulam omni eftate circumnavigare confueverat ; virihter hoc agens ad

defenfionem contra ceteros regni fui, et fuum fuorumque ad beUicos

^ '^ Acemannes-ceastre, Sax. C/iroii., now Bath. See also Sax. Chroit. p. 121. K}-natli. S. Bunelm. col. 159. ^ Dufnald, Siforth, Huval, Jacob, Nichil. S. Dunelm. col. 159. " He died upon Friday, the 8th of July, 975. S. Dunelm. col. 159. ;

A.D. 976. CHRONICA DE MAILROS. 35

ufus exercitium. Hiome vero et vere infra regnum ufque quaque per omnes provincias Anglorum tranfire, et quomodo legum jura et fuorum flatuta decretorum a principibus obfervarentur, ne pauperes a potentati- bus praejudicium palli obprimerentur, diligenter folebat invefligare. In

uno fortitudini, in altero juftitie ftudens, in utroque rei publice et regni utilitatibus confulens. Hinc hoftibus circumquaque timor, et omnium sibi

fubditorum erga eum excreverat amor ; cujus deceflli tocius regni per-

turbatus eft ftatus, et poft tempus letitie quod illius tempore vigebat pacifice, tribulacio cepit undique advenire. Orta namque fedicione magna monachis de monafteriis eiciendis, et rege eligendo, tandem agenti-

bus fandlis archiepifcopis Dunftano et Ofwaldo et ceteris catholicis

viris qui adverfe parti refiftebant, monachi fuas fedes conftanter tenuerunt. lol. 8. b. Edwardus clito ut pater juflerat, fpreto interim fratre fuo Eilredo, in regem confecratur

Cometis ftella vifa eft in autumno. Anno Dcccc.lxxvij. in Eftangha apud villam que dicitur Kirehng*' maxima fynodus celebratur. Dehinc apud Cahie^ dum alia fynodus celebrare- tur, totius AngUe majores natu qui ibidem agregati fuerant, excepto

fandlo Dunftano, de folario coruerunt ; quorum quidam mortui funt, quidam vero mortis pericuUmi vix evaferunt.

Anno Dcccc.lxxviij. rex Anglorum Edwardus juflli noverce fue Al-

ftrithe'' Regine occuUe cultro perfofllis' in loco qui Coruefgate'' dicitur, a fuis' injufte perimitur, et apud Werham"" non regio more fepeUter. Cujus frater Eklredus clito egregius, moribus elegans, pulcher vuUu, et decorus

afpectu, poft pafchalem feftivitatem die dominica xviij°. kalendas Maii,"

a fanctis archiepifcopis Dunftano et Ofwaklo et x. epifcopis, in Kingif-

' Cirding, S. Dunelm. col. 160; Kj-ntlingtun, Sax. Chron.^. 124; Kerling, Brompton, col. 870; Kirding, Hoveden; Kptlinege, Flor. Wigorn. The writer last cited agrees with Simeon and the

text, in placing it in East-Anglia. Spelman bclieves it to have been at Kirtling, in Cambridgeshire but Gibson prefers the claims of KjTtlington, in Oxfordshire. ^ Now Cahie, in Wiltshire. " Elfthrida;. S.Dunelm. col. 160. ' Uponthe 18thof March. Sax. Chron. p. 124. " Now Corf Castle, in the island of Purbeck. ' Knygkton, col. 2.313, savs that he was stabbed by

the hand of tlie Queen herself ; but the authority of Knyghton, in subjects so remote from his own age, is not of much value. " Now Warham, in Dorsetshire. " Tlie 14th of April. 36 CHRONICA DE MAILROS. A.D.978.

tun in regem eft confecratus ; qiii xxx. et viij". annis in multis calamitatibus regnavit, pro fratris fui nece, quem mater ejus injufte peremerat. Prae- dixit aperte ei beatus Dunftanus profetico fpiritu plenus eafdem cala- mitates fibi futuras in regno, his verbis. " Quoniam, inquit, afpirafti ad regnum per mortem fratris tui, quem occidit ignominiofa mater tua, propterea audi verbum Domini ; hec dicit Dominus,—non deficiet gladius de domo tua, feviens in te omnibus diebus vite tue, interficiens de femine tuo quofque regnum tuum tranfferatur in regnum ahenum, cujus ritum et linguam gens cui prsefides non novit, nec expiabitur nifi longa vindidla peccatum tuum, et peccatum matris tuse, et peccata virorum qui interfuerunt confilio nequam." Igitur poft haec nubes per totum Angfiam media nodle nunc fanguinea, nunc ignea vifa eft ; dehinc in radios varios et colores diverfos mutata, circa auroram difparuit. Anno Dcccc.lxxix. obiit papa Johannes,'' cui fucceflit Benedidlus. Ailtritha quondam regina, fan6li Edwardi regis interfedtrix, duo monafteria, id eft Warewelle et Ambrefbiri, caufa penitentie conftruxit. Dux Merciorum Elferus cum multitudine populi Werram venit, fandli- que Edwardi regis et martjTis corpus de tumulo levari preecepit, ubi multa miracula facta fuerant. Quod dum eflet nudatum, fanum atque in- colume ab omni clade atque contagione inventum eft, lotum deinde no- vifque veftimentis indutum ad Scateibiri i' eft delatum et honorifice tumulatum.

Anno Dcccc.lxxx. obiit papa Benedi6lus,i cui fucceffit Dionifius c"'. xl. Suthamtonia a Danicis piratis devaftatur, et ejus cives omnes fere vel occifi vel captivi funt abdudli. Poftea infula Tenethbland,'' urbis" etiam Legionum provincia, a Norwinenfibus piratis confumitur. Anno Dcc

° Jolin XIII. died on the 6th of September 972, and was succeeded on the 22d of the same month by Beuedict VI. Sceftoniani, S. Dunelm. col. 161 ; Scseftes-bjTig, Seur. Chron., now Shaftsbury. ' Benedict VI died upon the 19th of March 974, and was succeeded upon the 5th of April by Donus or Domnus II. ' Teneland, S. Dunelm. col. 161, now the Isle of Thanet. ' Urbs Legionum was the Latin name for the British Kaerlegion, or Kaerlion. The modern name is Chester. ' Now Padstow. A.D. 982. CHRONICA DE MAILROS. 37

Anno Dcccc.lxxxij. obiit Dioniiius" papa, cui fucceflit Bonefacius eodem anno obiens, cui fucceflit papa Bencdi6lus. Ad provincias Dorfetenfium iiij°^ naves piratarum applicantes Por- dand" vaftaverunt.

Civitas Londoniee igne cremata eft. Anno Dcccc.lxxxiij. dux Merciorum Elferus" propinquus regis Edgari

Anglise deceffit, ejufque ducatum filius ejus Alfricus fufcepit. Anno Dcccc.lxxxiiij. fanftus Ethelwoldus Wintlionienlis epifcopus kal. Auguftiy migravit ad Cliriftum, cui fucceflit fan6lus Elfegus Batho- nicus Abbas.^ Hic in monafterio Horehirft'' religionis habitum fufcepit. Anno Dcccc.lxxxv. Anno Dcccc.lxxxvj. rex Anglorum Eldredus propter quafdam diflen-

fiones civitatem Hrofi'' obfidens, nichil profecit ; unde iratus difcedens, terras fandli Andre ApoftoK devaftavit. Dux Merciorum Elfricus fihus ducis Elferi Anglia expellitur. Anno Dcccc.lxxxvij. Lotharius'^ rex Francorum obiit, cui fuccefl!it Lu- dovicus.

Febris hominum, et lues animalium, quse Anglice dicitur Stric,'' per- valida, AngUam ubique vexavit. Anno Dcccc.lxxxviij. Wecedporf a Danicis piratis devaftatur; cum quibus Dompnanienfes congredientes, licet fatrafa*^ illorum, et miles for-

tifllimus Strenwoldus cum multis aliis perempti funt, Angli tamen loco dominantur funeris. San6lus Dunftanus Dorobernenfis archiepifcopus migravit? ad Chrif-

tum, cui fuccefl^it Etalgarus Seolefigenfis epifcopus, et uno anno tribuf- que menfibus tenuit.

" Donus II. died in October 975, and was suceeeded by Benedict VII. upon the 19tli of De- cember. The Boniface mentioned in the text was Antipope to Benedict VI., and was expelled " ' upon the 21st of July 975. Portland. S. Dunclm. col. 161. See Sax. Chron. pp. 123, 125; Brompton, coll. 875, 877. ' Upon the Ist of August. ^ Upon the 19th of October. Sa.v. C/iron. His sumame was Godwin, id. (13) " DeorlnTSt, S. Dunelm. col. 161.

"^ Hrofe-ceastre, Sa.t. C/iron. p. 125, now Rochester. ' Lotharius, son of Louis d'Outremer, died upon the 2d of March 986. KfWy, ii. 238 ; Anquetil, i. 424 ; and was succeeded by Iiis son Louis V. ^ " Scitta vocatur, Latine autem fluxus interraneorum dici potest." S. Dunelm. col. 161. ° Now Watchet, in Somersetshire. ' " Satrapa DomnaniEe Goda nomine." S. Dunelm. col. 161. Simeon andour chronicle here have mistaken the import of the Sax. C/iron.; froni wliich it appears that Goda was a Dane. * He died upon Saturday the 19th of May. S.Dunelm. col. 162. ;

38 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 988.

Ludovicus'' mifer rex Francorum obiit, cui fucceffit Hugo filius Hugo- nis Capelit. Aimo Dcccc.lxxxix. Anno Dcccc.xc. obiit Eltiius fandli Cuthberti Cunakeceflre epifcopus, cui fucceffit Alduuinus.' Anno Dcccc.xcj. Edlielr.'' Dorobernenfi archiepifcopo defundlo fuc-

ceffit Siricius.

Gipevvic a Danis depopulatur ; deinde occifo in proelio ftrenuo duce orientahum Anglorum Britinoto, et utrinque infinita multitudine, Dani juxta Meldunum' vi6lores fuere. Quo etiam anno confilio Sirici Doro bernenfis archiepifcopi et ceterorum nobilium, tributum Danis, quod erat x*"". m. [10,000] librarum, primitus datum efl;, ut pacem firmam tenerent. Sandlus Ofwaldus archiepifcopus monafterium Ramefege dedicavit,"" quod ipfe et amicus Dei Ethelwinus dux orientalium Anglorum conftruxerat. Anno Dcccc.xcij. fandlus Ofwaldus archiepifcopus, pridie kal. Martii," ante pedes pauperum, ubi Mandatum foHto more faciebat, tranfivit ad Dominum, et in ecclefia fan6le Marie, quam ipfe a fundamentis conftruxerat, fepultus eft ; cui Adulfus Medefliaftendenfis" abbas fucceffit. Obiit dux Ethelwinus. Anno Dcccc.xciij. exercitus Danorum BaembracP infregit et fpoHavit deinde Lindefeiami et Norhimbriam magna ex parte confumfit. Anno Dccc.xciiij. obiit papa Benedidlus,'' cui fucceffit Johannes eodem anno obiens, cui alter Johannes fucceffit.

Analafus rex Noreganorum et Suanus rex Danorum cum xc^^.iiij"".

" Louis V., sumamed le Faineant, died upon the 21st of May, Velly, i. 237 ; and was succeeded by Hugh Capet, Bouquet, x. 285, 548. ' Aldhunus, S. Dunelm. p. 138; Aldunus, col. 162. ' Thorn calls this archbishop Ethelgar; and states tliat he died in 989, col. 1780. See also S. Dunelm. col. 162. ' Now Maldon, in Essex. This conflict is recorded in a spirited Saxon poeni, of wliich a correct text has recently been given by B. Thorpe, Esq. in his Analecta "' Ajiglo-Soj^onica, pp. 121-130. Tlie Sax. Chron. fixes the event in 993. According to

Simeon, col. 162, tliis dedication took place upon Tuesday tlie 8th of November ; which is incorrect, since the 8th of November was upon a Sunday. " Upon Monday the 29th of February. See S. Dunelm. col. 162. ° Now Peterborough. ^ Now Bamburgh, in Northumber- land. '' One of the divisions of Lincolnsliire. ' Benedict VIL died upon the 19th of

December 975, and was succeeded in 984 by John XIV. ; who dving in June 983, John XV. ascended the papal throne. A.D.994. CHRONICA DE MAILROS. 39

trieribus Londoniam advoiintur/ uude nou fine magno fui exercitus de-

trimento, a civibus repelluntur ; unde ira fuccenfi, per Angliam debac- cantes, nec fexui nec etati parcentes, ferro et flamma infaniunt. Tri- butum vero xvT. [16,000] librarum eis perfolvebatur. Poflea Anlafum regem confirmatum a fan6lo Elfego rex Eilredus in filium adoptivum fufcepit, et in patriam uon amplius reverfurum cum honore remifit. Obiit Ricardus'' primus, dux Normannorum, cui fucceffit Ricardus

filius ejus. Anno Dcccc.xcv. Aldunus' epifcopus trauftulit de Ceftre in Dunel- mum corpus fanCli Cuthberti. Obiit papa Johannes," cui fucceffit alter Johannes.

Anno Dcccc.xcvi. Obiit" Siricius Dorobernenfis archiepifcopus ; ifte

clericis a Cantia perturbatis, monachos inftituit. Alfricus Dorobernenfis archiepifcopus confecratur. Anno Dcccc.xcvij. Danorum exercitus qui remanferat in Angha,^ de- ibl. y. ftru6lus magna ex parte quibufdam provinciis, muUas etiam hominum ftrages dedit, et incenfo Tawiftole^ monafterio, ingenti prajda ad naves

onuftus repedavit et in eodem loco hiemavit. Anno Dcccc.xcviij. memoratus paganorum exercitus ad oftium fluminis Fronte appulfus,* Dorfetaniam maxima ex parte devaftans, frequenter

infulam Uedlam adiit. Adverfus tantam tempeftatem muUociens con-

gregatus eft exercitus, fed miferabih infortunio hoftes fiebant vi6lores. Anno Dcccc.xcix. paganorum exercitus hoftium Tamefis ingrefllis, per flumen Medewaie Roueftre advehitur, eamque paucis diebus obfident, ubi cum Cantuarienfibus durum beUum geritur fet hoftes vi6lores exiftunt, unde occidentalem Cantie plagam fere totam funt demohti.

Anno M. Danorum chifiis Normaniam peciit. Rex Angkirum Eildredus terrani Cumbrorum fere totam depopulatus eft. Obiit Hugo'' rex Francorum fihus Hugonis Capeth, cui fucceffit Ro-

bertus fihus ejus.

' Upon theSth of September, S. Dunelm. col. 162, Sajr. Chron. p. 128. " He died 20th

' " November 996. L'Art, xiii. 9, 8vo. ' See Simeon, p. 140. " See note above. In

994, according \.ot.he Sax.Chron. p. 128. ' Destructis? ' Tawistokei' See Simeon, col. 163. ° ^ (14) Froni-muthan, Sax. Chron.; Frome, -S". Dunelm. col. 163. Hugh Capet died upon

tlie 24th of October 996, and was succeeded by his son Robert. L'Art de verif. i. 567. 40 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1001.

Anno M.i. paganorum exercitus de Normannia Angliam revedlus, hoftium fluminis"^ ingreditur, et urbem Exceflram nichil proficientes expugnant, unde nirais exafperatus more fohto villas fuccendendo, agros depo- pulando, homines cedendo per Dompnaniam vagatur ; quare Dompnani- enfes et Sumerfietunenfes in unum congregati,"* certamen cum eis ine-

unt ; Angh vero terga vertentes fugam ineunt, et hofles vidlores fiunt. Anno M.ij. rex Anglorum Eilredus" habito cum fuis confiho, pro pace

tenenda xxiiij'"'. [24,000 hb.] perfolvere ftatuit. Eodem anno rex Eilredus uxorem duxit Emmam, Anghce Elfgivam vocatam, Ducis Normannorum Ricardi primi fiham. Adulfus Eboracenfis archiepifcopus ofla S. Ofwaldi archiprfefuhs e tu-

mulo levavit et in fcrinio honorifice locavit, et non multo pofl; obiit, cui fuccefllt abbas \Mfl:anus.

Anno M.iij. rex Danorum Suanus civitatem Exceftram infregit, fpoli-

avit, murum deflruxit ; deinde Wintonienfem provinciam ; unde Wiko- nienfes et Suthamtunienfes virihter contra hoftes congregati, duce Alfri- co vomere incipiente et inerti timiditate vehementer exterrito, ab inimi-

cis fine pugna diverterunt. Quod videns Suanus cum fuo exercitu Wil- toniam et Sarbiriam confumfit, et poftea fuas naves repetiit.

Anno M.iiij. rex Danorum Suanus cum fua clafle Norwic advedlus illam devaftavit et incendit. Tunc magne ftrenuitatis dux Eftanglorum Ulfketel, quia ex improvifo venit, nec fpatium congregandi contra eum

exercitum habuit, habito cum fuis confilio pacem cum eo pepigit ; quam non multo poft, Theodforda concremata, rex Danorum violavit. Quo cognito, ftrenuus dux Ulfketel fuum congregantes^ exercitum, cum hoftibus audadler congreditur, muhifque ex his et ex ilhs cefis, Dani vero

vix evaferunt, et ut ipfi teftati funt, durius behum in Angha nunquam experti funt. Obiit papa Johannes,'' cui fuccefllt Gregorius.

• ' Fluminis Eaxe. S. Dunelm. col. 164, to Eaxan-muthan. Sax. Chron. p. 131. In loco qui dicitur Penho. S. Dunelm. col. 164, set Peonnho, Sax. Cliron. p. 131. Now Pen, in Somer- setsliire. " Egebedus. S. Biinelm. col. 164. ' Upon Wednesday the 15th of April, 1O02. & Dunelm. col. 164. * Upon the 6thof May immediately foUowiug. Stubbs, col. 1699. '^ Congregans? « Pope John XV. died upon the 30th of April, 996 and was succeeded by Gregory V. A.D. 1005. CHRONICA DE MAILROS. 41

Anno M.v. Dira fanios Angliam invafit, unde rex Danorum Suanus Danemarchiam adiit, poil non longum tempus reverfurus. Obiit papa G. G.,' eui fucceffit Joliannes ipfo anno obiens, cui fucceffit Silueller qui et Gerbertus. Illum dicunt fuiiTe Gerbertum hominium diabolo, ut eum faceret ad honores terrenos afcendere, de quo dicitur,

Tranfit ab r. Gerbertus in r. fit papa vigens r. id eft, de archiepifcopatu Remenfi ad archiepifcopatum Rauennane civitatis, que tunc temporis gloriofa erat inter cathedras, demum ad summe, id eft Romane fedis apicem. Eundom vero interius poftea compun6tum et exterius horribiliter afflictum, manus et podes abfcifos diabolo projecifle dicunt, et fic truncum obiifle et inter beatos collocatum. Anno M.vj. obiit Alfricus Dorobernenfis archiepifcopus cui Elfegus Wintonienfis epifcopus fucceffit, et pro illo Kenulfus fubftituitur epifcopus. Danorum claflis Angham adve6la,'' cede et incendio queque confu- mens, Cantiam, Suthfaxonium, Suthamtonenfem provinciam, Barrochire devaftans ad naves cum pra^da repedavit. Anno M.vij. obiit papa Silvefter,' cui fucceflit Johannes. Rex Eih-edus neceffitate compulfus, pro pace ulterius forvanda xxxvj. [36,000] Ubrarum tributum Danis fingulis annis perfolvere conceffit. Quo anno etiani rex Edricum, cognomento Streone, perfidum, et poftea patrie proditorem, hcet goner regis fuerit, Merciorum conftituit ducem. Anno M.viij. obiit papa Johannes,'" cui fuccoffit Johannes. Rex Eikedus naves per totam Anghani intento precipit fabricari, ut

regni fui fines ut° ab exterorum irruptione defenderet. Anno M.ix. obiit papa Johannes" cui fucceffit SergiusP papa. Turkillus comes cum fua clafle, et Hemingus et Ailafus cum innumerabili exercitu Danorum ad Tonetland infulam applicuerunt, doinde civitatem Cantuarie infringero incipiontibus, doxtras dederunt cives et

orientales Cantie, et eis iij. [3000] Hbraruni pro firma pace dederunt.

' Gregory V. died onthe 18th of Fobruary, 999, and wassucceededby Silvester II., fornierly named Gerbert. The story of his connexion with the devil originated frora his skill in tlie natural sci-

enccs. ' In July. S. Dunelm. co\. 166. ' Silvester II. died upon the llth of May, 1003.

" John XVII. died upon the 31st of October, 1003. " Tlie repctition of tliis word, " ut," is

inserted from the MS., but it destroys the scnse. ° John XVIII. abdicated about the end of May, 1009. ' Sergius was elected Pope between June 17, and August 24, 1009. 42 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1009.

Poftea nifi perfidus dux Edricus impediflet, plene de eifdem rex trium- phaflTet Eilredus. Anno M.x. meraoratus Danorum exercitus omnem fere auftralera An- gliam ufque ad Lincolnienfem provinciam devaftantes concreraaverunt, et vidloriam de EftangUs,i heu ! in proeUo obtinuerunt. Anno M.xj. obiit papa Sergius,'' cui fucceflit Benedi6lus. Dani ferro, flammis urbem Cantuarie raiferabiliter confuraunt, fandlum Elfegura archiepifcopura, fpoliata principali Chrifti ecclefia, et Godwinura

Rofenfera epifcopura, et Leofrunara abbatiflara^ capiunt ; Elfredura etiam regis prsepofitum, raonachos quoque et clericos, et populura utriufque fexus innuraerabilera. Sandlus vero Elfegus vindlus tenetur et variis injuriis aflicitur et graviter fauciatur, ad claflem ducitur, in carcere truditur, ibique vij'"". menfibus aflligitur. Monachi, viri, mulieres, in- fantuli decimantur, novem trucidantur decimus vite refervatur. iv"'. monachis, dccc"^ viris decimatorum fumraa perficitur.' Interim ira Dei in populura horaicidara defeviens, ex eis ij. raiflia per diros internorum cruciatus proftravit, nec tamen Deo et fandlo pontifici fatiffaciunt. Anno M.xij. perfidus dux Edricus Streona et omnes priraates Anghe Londoniis congregati, proraiflum Danis tributum xhviij'°. [48,000] h- brarura perfolvebant. Interea facrofandladorainice diei fabbato [Apr.l3] fandlo Elfego a Danis proponitur condicio, ut fivitaet hbertate veUet potiri iij. [3,000] librarum perfolvat ; illo nolente, necem ejus ufque ad aliud fabbatum protelant, quo adveniente fpiritu furoris exagitati, vino raulto inebriati, de carcere educ- tum ad eorum concihum pertradlum averfis fecuribus dejiciunt, lapidibus, oflibus, bovinis capitibus obruunt. Ad ultiraura quidara Trum nomine, quem pridie confirraarat, impia motus pietate, fecurim capiti ejus infixit," qui ftatim in Doraino obdormivit. Corpus vero ilhus die fequenti Lon-

' At Ipswich, upon the 18tli of May. ' Sergius died, and Benedict VIII. was elected about the beginning of July, 1012. ' She was abbess of St Mildred's church, in Canter- bury. S. Dunelm. col. 168. Gervase, col. 1649. ' See the account givenby Thorn, col. 1781. " According to the Sax.Chron. eight thousand pounds, p. 143 ; the reading of the text is, as usual, from Simeon. col. 169. " Upon the 19th of May, S. Dunelm. col. 169. The Roman church celebrates his martjTdom upon this day. ;;

A.D. 1012. CHRONICA DE MAILROS. 43 donie delatum, ab epifcopus Elnotho Lincolnienfi et Alfuno Lundonienfi et a civibus in eccleiia fantta Pauli houorifice fepehtur. Anno M.xiij." fandlus Edmundus Suanura tyrannum et blaffemum in placito apud Gainefburc ipfum videntem et exclamantem armatus occidit; quo mortuo fiUum ejus Cnutum claflis Danorum conftituit, ac majores natu Anglie Elredum^ regem de Normannia revocaverunt.

Anno M.xiiij. Leuingus Dorobernenfem archiepifcopatum fufcepit.

Suanus rex Danorum cum valida clafl!e Angliam deve6lus, ubique fere per Anglium feribundus debaccans, obfidibus acceptis fibi illam fubegit quod videns rex Eilredus cum uxore et filiis in Normanniam ad Ricardum ducem profedlus eft.

Anno M.xv. rex Eilredus egrotare cepit ; Edmundus Ferreum latus filius ejus regni curam habuit. Cnuto vero per multa loca praedas agenti, multi obfides dederunt cui et Edricus perfidus fe fubmifit.'' Anno M.xvj. rex Eilredus, epifcopi, abbates et nobiliores Anghe

Cnutum fibi in regem eligere. Cives vero Lundonienfes et pars aliqua nobilium Edmundum Ferreum latus in regem levavere. Qui poftquam fe6lies cum Cnuto congreflus fuerat, ubi femper fere vi6lor extiterat, pace fa6la inter ipfum et Cnutum, et Angliam inter eos divifa. At quidam proditor fub purgatoria domo Edmundum ad requifita nature nudatum inter celanda percuflTit, et mortuus eft.''

Anno M.xvij. rex Cnutus filius Suani, totius Anglie fufcepit imperium; poftea occifo Edwino clitone germano regis Edmundi, filios ejufdem regis Edmundum et iEdwardum ad regem Swauorum occidendos mifit. Qui nolens pueros innocentes perimere, eos ad regem Ungarie Salomonem'^'^ nutriendos mifit. Edmundus proceflu temporis ibidem vitam finivit

* From the united testimony of the Clironicles as to the order in whicli the events detailed in this and the foUowing year happened, it is obvious that they are here transposed. ' Feb- ruarythe 3d, 1014. S. Dunelm. col. \70. Sa.v. C/iron.p. \S-l. ' iEthelred; -Sj.r. C/(/-on. p. 145. (15) ' Before the month of August. Siix. C/irnn. ^ The events of this and the foUowing year

"" are detailed with much minutene&s \)y Simeon, coU. 171, 172. Upon the 30th of Novem- ber. Sax. C/iron. Tliis story is not in the chronicle of Simeon, or in the Sax. C/iron. ; Bromton, col. 906, and after liini Kiiyg/iton, col. 2316, have three modes of accounting for his death.

"^" Stephanum ? See L'Ait, vii. 402. 8vo. 44 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1017.

Edwardus vero Agatham filiara germani imperatoris Henrici in matrimonium accepit, ex qua Margaretam'' poftea Scottorum reginam, et Chriftinam fan6limonialem virginem, et clitonem iEdgarum fufcepit. Cnutus rex duxit in uxorem'' Emmam quondam reginam, ex qua Har- decnutum poftea Danorum et Anglorum regem, et Gunnildam fiham que nupfit poftea Henrico Romanorum imperatori.

Anno M.xviij. in nativitate Domini [Dec. 2.5] reX Cnutus perfidum ducem Edricum Streona in palatio juffit occidi,*^ qui timebat infidiis ab eo quandoque circumveniri ficut priores domini fui, Eagelredus et Edmundus frequenter funt circumventi. Corpus vero ilhus fuper murum civitatis projici ac infepultum preecepit dimitti. Ceteri vero^ tres fihi ducum nobiles fine culpa funt interempti. Obiit Aldunus'' Dunelmenfis epifcopus. Ingens' beUum inter Anglos et Scottos apud Carham geritur. Angh et Dani de lege regis Edgari tenenda apud Oxenefordiam con- cordes funt efi^edli. Anno M.xix. rex Anglorum et Danorum Cnutus Danemarchiam adiens ibidem per totam hyemem manfit. Anno M.xx. rex Cnutus Angham rediens magnum concihum apud Cireceftre in pafcha [Apr. 17] tenuit. Edmundus'' fufcepit epifcopatum Dunelmenfem. Obiit Liuingus Dorobernenfis archiepifcopus, cui Agelnothus qui Bo- nus dicitur fucceffit. Anno M.xxj. Algarus orientahum Anglorum epifcopus obiit, cui Ald- winus fucceffit.

• The genealogj' of Maigaret, up to Adam, may be seen in the X. Scriptores, coll. 349, 350. " ' About the end of July, cf. Sax.Cltron. p. 151. S. Dunelm. col. 176. The Sax.Chron. and S. Dunelm. place this event in 1017. ^ Their names and titles may be seen in the Sojr.

C/iron. p. 151. "^ See S. Dunelm. p. 152. ' " Ingens bellum apud Carrum gestum est inter Scottos et Anglos, inter Huctredum filiuni Waldef comitem Northymbrorum et Malcolmum filium Cyneth regeni Scottorum, cum quo fuit in bello Eugenius calvus rex LutineDsiura." S.

Dunelm. col. 177. See Fordun i. 229. It is probable tliat the scene of action was Carrum, or Carham, situated upou tlie Tweed, formerly the property of Walter Espec, lord of Warls, who distinguislied liimselfat the battle of the Standard, and by him was granted to his priory of Kirli-

' am. See Dugdales Monast. Anglic. ii. 105, ed. 1661. See S. Dunelm. p. 154. A.D. 1022. CHRONICA DE MAILROS. 45

Anno M.xxij. Agelnothus archiepifcopus Romam profedlus pallium a Benedidlo' papa fufcepit. Anno M.xxiij. corpus beati Elphegi raartyris de Lundoniis Dorober- niam'" eft tranflatum. Obiit" Wlftanus Eboracenfis archiepifcopus, cui fucceflit Alfricus Win- tonienfis prsepofitus.

Anno M.xxiiij. et xxv. nichil dignum memorise. Obiit BenediClus" papa cui fucceflit Johannes. Anno M.xxvj. Alfricus Eboracenfis archiepifcopus Romam profedlus pallium a Johanne papa fufcepit. Obiit Ricardus fecundus, dux Normannorum, cui fucceflit Ricardus iij"^. eodem anno defun6lus, cui fucceflTit Rodbertus frater ejus. Anno M.xxvij. rex Cnutus Noreganos, Olauum regem fuum propter ejus fan6litatem fpernentes, multa auri et argenti copia cecatos corrupit.

Anno M.xxviij. rex Cnutus l. magnis navibus Noregiam devedlus,

Olauum regem de illa expuht, fibique eam fubjugavit. Anno M.xxix. rex Cnutus Anglorum et Danorum et Noreganorum Angliam rediit. Anno M.xxx. fanftus Olauus rex et martjT, Haroldi regis Noreganorum fihus quem rex Cnutus expulerat, reverfus in Norega injufte perimitur a Noreganis. Anno M.xxxj. rex Cnutus magno cum honoreP profedlus ingentia munera fandlo Petro in aura et argento optulit, et ut fcola Anglorum libera eflTet a Johanne papa irapetravit.

Anno M.xxxij. ecclefia fandli Edmundi regis et martyris dedicata eft, in qua rex Cnutus communi confiho prsefulum et optimatum fuorum, ejedlis prefbyteris fecularibus, monachos impofuit. Ignis pene inextinguibilis multa per Angham loca concremavit.

"" ' Benedict VIII. To CantwarbjTig, Sa.r. CAcoh., now Canterbury. ° Upon Tues- day the 28tli of May, 1023. Slubbs, col. 1700. " Benedict VIII. diedin July, 1024, and was succeeded by John XIX. ^ " Cum honore Romani ivit;" S. Dunebn. col. 178; " her for Cnut cyng to Rome," Sax. Chron. p. 153, which may be translated—this year went king Cnut to Rome. The last-nientioned chronicle states, that after liis return he went into Scotland, and that the king of the Scots, Malcolm, became subject to him, as also did two other kings, Maelbaethe and leh-

marc, p. lo4. No notice of tliis event is to be found in Simeon o/Durham. 46 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1032.

Obiit iElffige Wintonienfis epifcopus, cui fucceflit ^lfwinus prefbyter

regis. Anno M.xxxiij. obiit Leoffius magne religionis Widliorum epifcopus:'' cui fuccefllt Perforenfis'' abbas Brithegus.^ Anno M.xxxiiij. obiit Malcolmus rex Scottorum et Dunecanus nepos ejus ei fuccefl^it.' Anno M.xxxv. Cnutus rex Anglorum ante fuum obitum fuper Nore- ganos Swanum filium fuum conftituit, fuper Danos Hardecnutum" et Erame regine filiiun regem locavit, fuper Anglos Haroldum filium ex

Hametuenfi ^Elgiua procreatum, et poftea ij. idus Novembris [Nov. 12] apud Scaftefberiam vita decefllit, et Wintonie in veteri monafterio fatis honorifice tumulatur. Non multo poft tamen, regnum Anghe inter Ha- roldum et Hardecnutum dividitur. Rodbertus dux Normannorum obnt, cui fucceflit fihus ejus Wihehnus baftard puer. Anno M.xxxvj. innocentes chtones AlwTedus etiEdwardus regisiEgel- redi fihi ad coUoquium matris fue Angliam de Ricardo avunculo fuo venerunt. Quorum focios comes Godwinus quofdam catenavit, et poftea cecavit, nonnuhos cute capitis abftra6la cruciavit, et manibus et pedibus amputatis muUavit, multos etiam venmidari fecit, et mortibus variis ac miferabilibus apud Gelgdefordiam>' fexcentos viros occidit. Aluredi vero oculos, infidiis intercepti, jufllt erui apud Heli,'' ibique non multo poft mortuus eft ; Edwardus vero rediit in Normannia cum feftinatione.

Rodbertus rex Francorum filius Hugonis obiit,* hic fan6lo fine quievit, cui fucceflit Henricus'' fihus ejus. Anno M.xxxvij. Haroldus rex Merciorum et Northumbrorum ut per

" "^ Upon Tuesday the 19th of August. S. Dunelm. col. 178. Now Pershore, in Worces-

" ' tershire. Brithtegus, .?. Z)raefoi. col. 178; Britheagus, X)/fc/o, col. 469. See Fordun, i. 230, 232. Duncan is omitted by Sinieo7i, col. 178, who placcs Machethah next in the succes- " sion. " Hardecnutum suum et Emma» reginas filium. S. Dunelm. col. 179. Upon Wednesday the 12th of November, S. Dunelm. col. 179. ' Alfredus, S. Dunelm. co\. 179. ' Gildefordam, S. Dunelm. col. 179, now Guilford, in Surrey. ' Now Ely, in Cambridge. * (16) Robert II., son of Hugh Capet and Adelaide, daughter of Williara II., duke of Guyenne, and Earl of Poitou, died at Melim upon tlie 20th of July 1031. VArt, i. 569, 8vo. '' Henry I. was consecrated at Rheims on the 24th of May 1027, and succeeded to the tlirone on the 20th of

July 1031. Anquetil, i. 451. A.D. 1037. CHRONICA DE MAILROS. 47

totam Angliam regnaret, a principibus et populo, fpreto fratre fuo Har- decnuto, quia nimium in Denemarchia morabatur, eligitur. Emma quondam regina immifericorditer ab Anglia expulfa, ab*" Aldwino Flandrenfium comite honorifice fufcipitur. AnnoM.xxxviij. obiit''-i^gehwtus Dorobernenfis epifcopus, cujus obitus

die vij. Agelricus'' Suthfaxonum preful, ut a Deo petierat ne poft tantum

patrem diu remaneret, obiit. Edfius^^capellanus regis fufcepit archiepifcopatura Cantuarie, Gimlvetel epifcopatum Suthfaxonum. Obiit Brithegus" Wigornenfis epifcopus, cui fucceflit Liuingus.

Anno M.xxxix. hyemps extitit afperrima. Obiit Brithmarus Licefeldenfis epifcopus, cui Wlfius fucceflit. Hardecnutus rex Danorum Flandriam devedlus ad matrem fuam Em- mam venit. Obiit Dunecanus'' rex Scottorum, cujus regnum Macbet fibi ufurpavit. Anno M.xl. obiit Haroldus rex, Lundonie, et in Wefl;monafl;erio fepelitur. Hardecnutus in regem elevatus graviter necem fratris fui Alwredi fuper defundlum fratrem ulcifcitur. Caput enim defun6li regis Haroldi de terra extradlum poftea in gronnam, demum in Tamenfem fluvium proi-

cere jufllt. Godwinus multis donariis'' et per jurandum fui et multorum

aliorura nobilium, regem fibi pacificavit.

Anno M.xlj. Edwardus Agelredi quondam regis Anglorura filius, de Norraannia ubi raultis exulaverat annis, venit Angliara, et a fratre fuo

Hardecnuto' rege honorifice fufceptus, in curia ejus manfit.

" "" A Baldwino? Cf. Sax.Chron. p. 155, S. Dunelm. col. 180. Upon the Ist of November,

Sax. Chron. p. 155 ; but according to Simeon, col. 180, upon the 29th of October. "vEthelric,

Sax.Chron.; Agehic, ly. Diinelm, col. 180. ' Eadsige, Sax.Chron.; Eadsinus, Chron. August, cant. ap. X Script. col. 2245; Edsius, S. Dunelm. col. 180. ^ Upon Wednesday the 20th

of December. S. Dunelm. col. 180. " See Fordun, i. 233. ' Upoii the 17th of March, 1039. Sax. Chron. ' A curious account of these gifts may be seen in Simeon, col. 180. Conceming the " ategar" (misprinted a Tegar), see Bouchers Glossary, under the prefix AT, edit.

1832. ' They were the sons of Elfgiva, surnamed Emma. Sce Sax. Chron. p. 156. I take this opportunity of correcting a curious error into wliich the editors of the Sax. Chron.— have fallen in their version of the text of this ycar's transactions ; the passage is as foUows : " And on this ilcan geare com Eadward .iEthelredes sunu cinges hider to lande of Weallande;" which should be

rendered—" And on tliis same year came Edward, the son of Ethelred, the king to [this] land, 48 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1042.

Anno M.xlij. rex Hardecnutus, dum in celebri nuptiarum convivio, in quo Ofgotus Clappa, magne vir potentie, filiam fuam Githam Danico et prepotenti viro Touio Prudan, in loco qui dicitur Lamhythe, magna cum leticia tradebat nuptui, letus, fofpes, et hilaris cum fponfa prsedi^la et quibufdam viris ftaret, repente inter bibendum miferabih cafu ad terram corruit, et fic mutus permanens feria iiij." vj. idus Jmiii [Jim. 8] expiravit, et Wintonie juxta patrem fuum eft tumulatus.

Anno M.xhij. Edwardus ab archiepifcopis Edfio Dorobernenfi et Al- frico Eboracenfi ahifque fere totius Anghe epifcopis, prima" pache, iii. N. Aprihs [Apr. 3] ungitur in regem Wintonie. Defun6lo Edmundo° Dunelmenfi epifcopo, cuiP fuccefllt .^gelricus, Siwardo adminiftrante comitatum Northimbrorum.

Anno M.xliiij. Alwordusi Lundonienfis epifcopus obiit.

Anno M.xlv. obiit Brithwaldus"' Wiltonienfis epifcopus, cui fuccefllit Hermanus^ regis capellanus.

Anno M.xlvj. Magnus Noreganorum rex fanCli Olaui regis fihus, fugato rege Danorum Swano, Danemarchiam fibi fubegit. Ofgotus Clappa' expelhtur Angha. Anno M.xlvij. bellum fuit apud Wallundunas.

Obiit Alwinus" Wintonienfis epifcopus, cui Stigandus fucceffit. Magnus rex Noreganorum cum Swano proehum committens, ihum

Danemarchia expuht, et in iUa regnavit, ac non muho" poft obiit. Anno M.xlviij. Swanus Danemarchiamrecepit, et Haroldus Harfahgher"

from exile.'' Instead of which, both Gibson and Ingram inform us, that he rcturned from Wealland. "^ «hich they interpret Normajidy. Instead of "feria iiij," as in the text, we should follow

Sinieon in reading " feria iij," col. 1/9. The Sax. Chron. places this event in 1041. " Tlie

Sax. Chron. places the Coronation of Edward a year earUer ; but the fact of Easter-day falling upou the 3d of April, e\-inces the correctness of tlie text. ° See Simeon, coll. 34, 144. ' The

word " cui" is impropcrly inserted in the MS. ' He is called Alwoldus by /5". Dunelm. col.

180; Ailwardus by JDitWo, col. 475; Elwordus by -Brom/on, col. 938 ; and Elswordus by Jii«yg/;fcK, coL 2329. ' The Sax. Chron. refers this to the year 1043. ' He is called a native of

Lorraine by Simeon, col. 181 ; he is styled bishop of Winchester by Ailreil, col. 381, by Stuibs,

' col. 1701 ; and bisliop of Salisbury by Simeon, col. 202. In 1044, according to the Sajr. " Chron. jElfwine, Sax.Chron. p. 158 ; and according to the same authority, upon the 29th " of August 1045; but one MS. places it a year later. Magnus died in 1047, in Jutland. ' " VArt, viii. 161, 8to. Harsager, S, Duntlm. col. 183, incorrectly ; it is the epithet fair- liaired." A.D. 1048. CHRONICA DE MAILROS. 49

Siwardi regis Noreganonim filius, et ex parte matris frater fandli Olaui, patruus fcilicet Magni regis, Noregam repetiit, et per fuos nuncios pacem cum rege Anglorum fecit. Terre motus extitit magnus kalendarum Maij^ [Maij 1] die, Wigorne, Wic, Deorbeia, et multis aliis locis. Mortalitas hominum et animalium multa fecuta efl, et ignis aerius, vulgo didus Siluaticus, quibufdam in locis villas et fegetes multas cre- mavit.

Anno M.xlix. Leo' fadlus eft. papa c"^xl"^v"^ Ifle efl Leo qui novum cantum de fandlo Gregorio fecit. Henricus imperator innuMerabilem congregavit exercitum contra Bald- winum Flandrenlium comiteni, eo quod apud Neomagum palatium fuum combuffiflet pulclierrimum atque fregifTet," in qua expeditione fuit Leo papa, et de multis terris nobiles quam plurimi. Swanus otiam rex

Danorum cum fua clafTe illi affuit, et fidelitatem imperatori juravit. Compulfus tandem comes Baldwinus pacem cum imperatore fecit. Leo papa dedicavit ecclefiam fandli ReMigii Remis, ubi et concilium poflea" tenuit.

Anno M.l. Macbeth^^rex Scotorum Rome argentum fpargendo diflribuit. Obiit Edrius'^ Dorobornenfis archiepifcopus, cui Rodbertus, Lundoni- enfis epifcopus genere Normannus fucceffit.''

Hermanus Wiltonienfis epifcopus, Aldredus " Wigornenfis epifcopus Romam ierunt. Anno M.lj. Alfricus, qui et Putta, Eboracenfis archiepifcopus apud

Sudwelle obiit, et apud Medefliamflede,'" id efl Burch, fepehtur, cui Kin- fiuss regis capellanus fucceffit.

' is omitted at the end Upon Sundav the Ist of May S. Dunelm. col 183 ; Dominica probably

' of tliis clause of the sentence. Leo IX. was elected about the end of the ycar 1048, and enthroned upon the 12th of February, 1049. " Concerning tliis expedition, see LArt xiii. •288. 8vo. (17) " Upon tlie 3d of October, 1049. ' Machethad, S. Dunelm. col. 184., from

ii. in whom this sentence is transcribed. It is found in nearly tlie same words in Fordun, 233 ; and ' col. Diccto, co\. ilS; Florence of Worcester, p. 620. Edsinus, Chron. August. Can/. 2249 ; Gervase, col. 1651; Thorn, col. 1784. •* According to the Sax.Chron. in 1048, p. 161. ' Et Aldredus, S. Dunelm. col. 184. ' Now Peterborough, Cf. Stubbs, col. 1700. ^ Siubbt relates that Kinsi ordained a bisliop, whom lie names Magsuem, and his surrogate, John, to the was lost in the fire See of Glasgow ; and tliat he received from tlicm a charter of profession, which G 50 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1051.

Rex Edwardus abfolvit Anglos a gravi vedligali, id eft xxx. [30,000] librarum, xxx°. et viij". anno ex quo pater fuus rex .^gelredus primitus

Danicis id folidariis folvi mandarat. ^ Orta feditione inter regem et comitem Godwinum, pro eo quod tradere noluit morti fororium fuum comitem Bononienfem, cujus milites ftolide hofpitia querentes apud Douer ubi applicuerat,'' plures e civibus peremerunt, qui et ipfe ad caftrum Dover cum fuis confugerat; tandem God- fo'- 1-- ^. winus cura rege placitare volentem, poftquam bis fuper regem exercitum duxerat, et fecundo dilapfus fuerat ab eo, fubter fugientem diem conftitutum, cum quinque filiis rex exlegavit. Rex Edwardus Willelmum comitem Baftard Normanniae ad fe in An- glia venientem, magno cum honore fufcepit, et multis donatum muneribus ad propria remifit.

Anno M.hj. Emma que et Elgiua, quondam regina Anglorum obiit' Wintonise.

Rex Edwardus et comes Godwinus, et filii fui ad invicem reconci- Uati funt, receptis priftinis dignitatibus fuis; et Normanni fere omnes ab Anglia exlegantur.

Rodbertus'' Dorobernenfis archiepifcopus cum fuis evadens vix recefi^it ab Anglia.

Anno M.liij. caput Res fratris Griffini regis Walenfium' ad regem

Edwardam in vigilia epiphannie [Jan. 5] apud Glawornam allatum eft.

Godwinus comes feria ij. pafche [Apr. 12] ad raenfam juxta regem mutus permanens et inde a fiUis fuis exportatus in cameram regis v'*. poft™ hec feria vita decefl^it, cui fucceffit Haroldus filius ejus in comitatum, et Haroldi comitatus datus eft Algaro" Leofrici comitis fiho. Anno M.fiv. dux Northimbrorum Siwardus, jufi!u regis Edwardi, Scottiam cum° multo exercitu intrans, prelium cum rege Scottorum at York, wheu it was ravaged by the Normans. Bearing in mind the claim of the See of York to episcopal jurisdiction in Scotland, this statement should be received with caution. " In Sep- tember, S. Dunelm. col. 184, where a full account of this disturbance may be seen. ' Upon the 6th of March, S. Dunelm, col. 185. She had been the wife of Ethelred II., and afterwards of

" ' Cnut; Cf. Ailred. Riev. col. 362 ; Sax. Chron. p. 151. See Gervase, col. 1651. Of South Wales, S. Duiielm, col. 18". " According to the Sax.Chron. he died upon the 15th of May 1053, p. 168. ° .iElgar, Sax.Chron. p. 169. ° " Et equestri exercitu etclasse valida." S. Dunelm, col. 187- A.D. 1054. CHRONICA DE MAILROS. 51

Macbeth committens illum fugavit, et Malcolmum,P ut rex jufTerat, regem conflituit. Rex Edwardus milit Aldredum Wigornenfem epifcopum ad imperatorem, ut per eum reciperet fratruelem fuum Edwardum, qui in Unga- ria exulaverat. Anno M.lv. Siwardus dux Northimbrorum Eboraci obiit, cujus ducatus Toftio fratri HaRoldi ducis datus ell.

Non multo poft Algarus filius Leofrici comitis fine culpa a rege Ed- wardo exlegatus Hyberniam mox petiit, et xviij". piratis navibus adquifitis et auxilio regis Walenfium Griffini maxime fretus, tandem fuum comitatum recuperavit, combufta prius civitate Herefordenfi, et monafterio

S. Alberti regis et martyris, et quibufdam canonicis occifis et cccc''^ vel eo amplius ceteris. Lulachi quatuor menfes et dimidium regnavit.

Anno M.lvi. obiit Henricus"' imperator, cui fucceflit Henricus filius

ejus. Obiit' fan6le memorie Edelftanus Herefordenfis epifcopus, cui Leve- garus ducis Haroldi capellanus fucceflTit; qui eodem anno a rege W^a- norum Griffino cum fuis clericis et multis aliis occifus eft. Agelricus' Dunelmenfis, epifcopus fponte epifcopatum relinquens, ad monafterium fuum Burch rediit, ibique vitam finivit ; cui fuccefiit frater ejus Agelwinus.

Malcolmus filius Dunecani fufcepit regnum Scotise jure heredita-

rio, [regnavitque" xxxvij. annis. Anno autem M.lxvij. defponfata eft ei

Margareta gloriofa regina, ex qua genuit vi. filios, fcilicet Edwardum,

' Malcolmura regis Cumbrorura filium, S. Dunelm. col. 187. '^ According to some ac-

counts, he was slain upon the 3d of April 1057, being the Thursday in Easterweek, Fordun, i.

252. Lulach, in the Celtic language of ancient Scotland, signified o/oo/. See Fordiin, i. 252; Wi/ni. i. 258 ; Hailes i. 3, note. Tliis sentence is added in the MS. by a hand of tlie xiv century, apparently diiferent from that which inserted the verses. ' " Henricus Ronianorum imperator," S.

Dunelm. col. 188. 'Upon the lOth of February, S. Dunelm. col. 188. ' Upon the 16tli of July, S. Dunelm. col. 188. " The portion enclosed within brackets (ending on line 18 of

page 53) is printed from a leaf which has originally formed no part of the Chronicle, but which is written in a hand very little inferior in antiquity. The words from " Malcolmus" to " heredi-

tario ' form all the original text of the Chronicle, which immediately passes on to the following year. Subsequent notes will shew that this addition varies in some instances from the details of the work itself These alterations are therefore not indicated in this place. 52 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 105/.

Edmundum, Edelredum, Edgarum, Alexandrum, David, duas filias, fcili- Matildam reginam Anglorum, et Mariam comitiffam Boloniee. Anno vero regni fui xxxvij. interemtus eft in Anglia idus Novembris, [Nov. 13, 1093] et filius ejus primogenitus Edwardus lancea ibidem perfora- tus eft, qui xvij. Ical. Decembris [Nov. 15, 1093] fatis ceffit. Quod ut audivit felix regina Margareta, immo, ut verius dicam, fpiritu fan6lo preefcivit, confeffione et communione fufceptis, Deo fe precibus commendans, animam fandlam celo reddidit, xvi.° kalendas Decembris [Nov. 16, 1093.] Invafit igitur regnum Duuenaldus frater prsedidli regis Malcolmi, legitimis heredibus, fcilicet Edgaro, Alexandro, . David exilio relegatis : fed Dunecanus filius prsenominati Malcolmi fed nothus, qui erat obfes in curia regis Anglie, fcilicet Willelmi Ruffi, auxilio et confiHo ejufdem fuperveniens, patruum fuum fugavit, et fufceptus eft in regem, et regnavit per annum et dimidium, cui quidam comes, fcilicet de Mornes, confilio praedi6li Duuenaldi, necem nequiter intuht. Duuenaldus iterum regnum invadens, regnavit annis tribus et dimidium.

Anno autem ab incarnatione Domini M.xcvj. Edgarus filius regis

Malcolmi et regine gloriofe Margarete hereditario regnum Scocie fufcepit, Duuenaldo capto et carceri perpetuo damnato. Regnavit igitur

Edgarus rex feliciter ix. annis, anno ab incarnatione Domini M.c.vij.

vitam terminans, fcilicet vij. idus Januarii [Jan. 7]- Cui fucceffit in regnum frater ejus Alexander, regnans gloriofe xvij. annis, anno ab incarnatione Domini M.c.xxiiij. viam univerfe carnis in-

grediens vj. kalendas Maij [Apr. 26].

Succeffit autem ei frater ejus junior et fehocior'' David, qui potentiffi- mus rex regnavit feliciter xxix. annis, et fic Deo animam commendans, deceffit anno ab incarnatione Domini M^.c^.liij". fcilicet ix°. kalendas Junij [Maij 24]. Comes Henricus fiUus ejufdem regis David, obierat anno precedenti,

fcilicet ab incarnatione Domini M.c.hj. et anno fubfequenti, videhcit ab incarnatione Domini M.c.hij. fufcepit Malcolmus fihus predi6li comitis

' Et dimidio? ' " Et felicior" added above the line, in a hand a little more modern than the rest of the page. A.D. 1057. CIIRONICA DE MAILROS. 53

Henrici rogni gnbernacula, puer, et virgo"" in virginitate fua permanens, gratia Dei ei inipirante, ufque ad obitum fuum ; regnavit igitur annis xij. et climidio, et hominem exuens celo fufceptns v. idus Decembris anno, fcilicet ab incar- [Dec. 8] ; ita quod Willelmus frater ejus eodem natione Domini m.c.Ixv. regnum fufcepit, et anno regni fui xxxiij. natus eft ei filius ejus Alexander, ab incarnatione Domini M.c.xcviij. et anno regni fui xlix. obiit.

Alexander vero filius ejus poft obitum fuum fufcepit regnum honorifice, et anno m.cc.xxj. copulavit iibi in matrimonium Johannam fiham Johannis regis, et fororem Henrici regis Anghe, Poftea,^' elapfi funt anni

xhj. que anno M.cc.xxxviij. obiit fine hberis ; quapropter idem rex accepit in uxorem Mariamfiham Ingeramij de Couchi anno M.cc.xxxix. que peperit ei fihum anno M.cc.xlj. vocans eum Alexfandrum, ^ poft ejus nativitatem compcti'^ funt anni xxij. anno M.cc.xhx. et regni fui xxxv.

Obiit Alexander rex pacificus viij. idus Juhj [Jul. 8], cui fucceflit

Alexander fihus ejus iij. idus Juhj^' [Jul. 13], pollea completi funt anni xiiij.

Poft fundationem Ciftercij" con. a. clxvj.]

Anno M.lvij. clito Edwardus Edmundi Ferrei lateris regis filius pro quo rex in Ungaria miferat ut regem poft fe fubftitueret, obiit Lundoniis. Obiit bone memorie Leofricus comes, ducis Leofevvini fihus, qui cum fua uxore Godiua cenobium Conuentre'^ de fuo patrimonio conftruxerunt ubi et fepultus eft, cui fucceflit Algarus'' filius ejus.

Anno M.lviij. Algarus comes fecundo a rege Edwardo, exlegatus eft ; fed regis Walanorum Grifini juvamine et Noreganice claflfis, per vim fuum comitatum recepit. Aldredus Wigornenfis mare tranfiens, per Ungariam lerofolimam pro- fe6lus eft.

*' The ridiculous and false t;Jes concerning Malcolm tlie Jlaiden, were probablv orijiinated by

IV. AeKJjfg. See his Hist. p. 85. ' It is by no meaiis clear to what this and the similar sentences in the present year allude. ' Completi ? (18) " The order of the Cistercians was instituted by Robert, abbot of Molesme, in 1098. Dit Fre.moy, ii. 444. Adding the 166 years of the text to that date, we have the year 1164, wliich is within a year of tlie date of the death of Malcolm IV. It seems, therefore, not improbalile that tlie present line was intcnded as an insertion,

^ ' after that event. Upon the 31st of August. S. Dundm, 189. See Monast. Angl. ii.

"^ 429, edit. 1661 ; S. Dunelm, col. 189. ^lfgar, Sax.Chron. p. 170. 54 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1059.

Anno M.lix. Nicholaus Florentine^ civitatis epifcopus papa eligitur et Benedidlus'' ejicitur.

Anno M.lx. obiit Henricuss rex Francorum, cui fucceffit Philippus'' filius ejus.

Obiit Kinfius' Eboracenfis archiepifcopus, cui fucceffiit Aldredus Wi- gornenfis epifcopus, et Herefordenfis praefulatus efl: datus Waltero capellano Edithe Regine.

Anno M.lxj. Aldredus archiepifcopus Eboracenfis Romam cum Tofliio comite profecSlus,'' pallium a Nicholao papa fufcepit.

Interim' Malcolmus rex Scottorum fui conjurati fratris Tofl^ii comitatum, id efl; Norhimbriam, ferociter depopulatur ; violata pace fandli Cuth- berti in Haheilande."

Obiit Nicholaus"" papa, cui fucceffit Alexander c"^xl"^ix"^

Anno M.lxij. Wlffl:anus Wigornenfis ecclefie venerabilis monachus Wi- gornenfi ecclefie prseficitur epifcopus, et ab Aldredo Eboracenfi archiepifcopo confecratur quia officium epifcopale Stigando interdi<5lum fuerat a dompno papa."

Anno M.lxiij. rex Northwalanorum Grifinus impetu et fortitudine comitis Haroldi et fratris fui Tofl;ii ferre non valens, navem confcendens fugit et vix evafit; unde Walani coadli, datis obfidibus, fe fe fuaque dederunt, regemque fuum Grifinum exlegantes abjecerunt. Anno M.lxiv. rex Norwalanorum Grifinus a fuis interficitur, et caput ejus caputque navis impius" cum ornatura, comiti Haroldo mittitur; que mox ille regi Edwardo detulit. Rex vero Edwardus, terram regis occifi duobus fratribus fuis Bleothgento'' et Rithwalano ea conditione conceffit, ut fideles illi femper exifl:erent, quod et per facramentum et obfidibus datis confirmavermit.

° Nicholas II. was crowued 18th Jan. 1059. ' Benedict X., Antipope, held the See from the 30th of March 1058, to tlie IBtli of January 1059. * Henry I. died at Vitri, upon the 29th of August 1060. Anquctil, i. 469; VArt, i. 590. " Philip I. succeeded upon the death of his father. L'Art,\.bl\. ' Upon the 22d of December. Stubbs, co\. 1700; Sax. Chron. p. 170; S. Dunelm. col. 190. ' See Stubbs, col. 1701. > S. Dunelm. coll. 190, 218. " Holy Island, on which the Monastery of Lindisfarne was founded by King Oswald, who erected it into a Bishop's See, anno 635. Having been twice demolished by the Danes, in 793, and 875, the See was removed to Durham. " Nicolas II. died upou the 21st or 22d of July 1061, and was succeeded by Alexander 11. " See S. Dunelm. coll. 190, 191. ° Ipsius. -S. Dunelm. col. 192. ^ Blechgento, S. Dmelm. col. 162. ;

A.D. 1065. CHRONICA DE MAILROS. 55

Anno M.lxv. Agelvvinus Dunelmonfis cpifcopus ofla beati Ofwini regis

et martvris apud Tinemutliam dc Tumulo in fcrinio magno cuni honore

levavit. Anno ab incarnatione Domini M^.lx^.vj". obiit pie memorie Edwardus

rex, honor et gloria Anglorum dum vixit, eorundem ruina dum moritur, poflea quam curiam fuam in nativitate Domini [Dec. 25, 1065], ut potuit Lvmdoniis tenuerat et eccleiiam fancti Petri Weftmonaflerii quam ipfe a fundamentis conflruxerat, cum magna gloria dedicari fecerat,'_in vigiha

Epiphanie [Jan. 5] ; cui poll obitum ejus fucceffit Haroldus comitis Godwini fihus. Rex Noreganorum Haroldus Harphagher, frater fandli Olaui regis et martyris, et Toflius comes apud Strinfordebrige'' occiduntur. Willehnus Baflard Angham debellat et obtinet; et ab Aldredoii Ebo- racenfi archiepifcopo apud Weflmonaflerium in regeni confecratur.

Vifa efl cometa. Anno M.lxvij. rex Willelmus Normanniam rediit, ducens fecum Doro- bernenfem archiepifcopum Stigandum, chtonem Adgarum, comites Edwi- num et Morkarum et Walteum et multos ahos de nobihoribus Anghe rediens vero, Anghs inportabile tributum impofuit. Anno M.lxviij. duo pape in Roma fa6li funt, id efl epifcopus Parmen- fis* qui expulfus efl, et epifcopus de Luca' qui papa permanfit. Anno M.lxix. comes Robertus Cumin cum dcc''* fere viris apud Du- nelmum a Norhimbris occiditur." Aldredus archiepifcopus obiit. Anno M.lxx. rex Malcolmus Angham ufque Chueland vaflavit; et tunc chtoni Edgaro et fororibus Margarete et Chrifline, ubi eas invenit regem Anghe fugientes, ut in Scotiam irent, apud Weremundam in reditu paccm fuam donavit et Margaretam poflea fibi in matrimonium" junxit.

^ Stanfordbriege. iS". Dunelm. col. 194. This battle was fought upon Monday the 2oth of '''' ' September, id. IV. Xewbrig. 1 ; M. Paris, 4. Waltherum Siwardi ducis filium.

' S. Dunelm. coh 197. Styled Honorius II. Du Fresnoy, ii. 438; See M. Paris, 5. ' Alexander 11. was crowned 30th of September 1061, and died 21st of April 1073. " Upon Wednesday the iSth of January 1069. S. Dunelm. col. 198. ' The interpolation, under the year 1056, states, that the marriage took place in 1067. 56 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1070.

Stigandus ab archiepifcopatu deponitur a legatis Alexandri pape, et multe alie perfone.

Thomas et Lamfrancus archiepifcopi confecrantur, Lamfrancus a suf- fraganeis, Thomas a Lamfrancho. Anno M.lxxj. Lamfrancus et Thomas Romam profe6li, paUia ab Alex- andro papa fufceperunt.

Walkerus Dunelmenfi ecclefie prseficitur epifcopus. Anno M.lxxij. Willelmus Scotiam intravit, cui occurrens rex Malcol- mus in loco qui dicitur Abernithi,^ [homo fuus devenit.>] Rex Willelmus in reditu de Scottia temere per fuos capellanos de fan6lo Cuthberto explorare volens, territus a Dunelmo et fub velocitate receflit.

Anno M.lxxiij. chto Edgarus cum rege Willelmo pacificatus efl;. Comes Waldeuus necem avi fui Aldredi comitis fuper fihos Carl graviter ulcifcitur.

Anno M.lxxiiij. HiUibrandus,^ qui et Gregorius, Romanus, archipapa eft eledlus et confecratus. Ifte papa banno interdixit clericis uxores habere.

' Thelocalityof"Abernithi"liasbeeiiasubjectofcontroTersy. See Hailes, i. 15; Ckalmers, i. 418. As some of the arguments there adduced are founded upon the meaning of the word "gewfede," wliich occurs in the account given in the Sax. C/ii-nn. I may remark, that Gibson is in error when he states, that it is expressive of the river Tweed ; instead of which, it is the common Saxon word for a ford, and is frequent in the languages of the North. I/ire, ii. 1024. Itis common in names of places, such as Langwath, Monast. Angtic. ii. 602, 643; Sandwatli, p. 151; Howath, p. 507; and, in p. 903, mention is made of a " villa quae dicitur Wath." It subsequently became peculiar to the north of England. Camdens Bemains, p. 100; Shinner, in voce. Places ending in " warth." wliich seems in several instances a corruption of " wath," are generally situated on the banks of a river, near a ford. Craven Gloss. ii. 241. No ai^ument, as to locality, can therefore be deduced from this word. In compliance with a wish expiessed by Lord Hailes, i. 16, the foUowing MSS. of authors who mention tliis meeting have been consulted, but without conferring any advantage upon their respective texts. For Florence of Worcester, the Cottonian MS. Viteli. E. xiii. ; for

Radulfus de Diceto, the Cottonian JilS. Claud. E. iii. The same event is recorded in a short

Chronicle preserved in the Arundel MS., 220 ; see also for accounts of the same event, Hoveden, fol. 260. b.; Hen. of Huntingdon, fol. 211. b.; W. Malmesbur. fol. 58; Wynt. i. 270; Atwood, cap. xxii. when discussing this event, cites the narratives of Ordericus Vitalis, the Register of Abingdon, (Cott. MS. Claud. B. vi.), and the Anonymous Chronicle in the Cott. MS. Vitell. A. xx. ^ The words here inserted within brackets are no longer legible in the MS., but are given from the edition of Gale. Since the period of its publication, they have been so carefully erased from the vellum, that there does not now remain the vestige of a single letter. See M. Paris, p. 5 ; Ingulfus, edit. Gale, p. 70. ' St Gregory VII. was elected 22d of April 1079. A.D. 1074. CHRONICA DE MAILROS. 57

Tres monachi de Evefliam" venerunt, id efl: Aldvvinus, Elfwinus, Re-

infridus: ab his tribus infl^aurata funt iij*. monafteria, Dunelmum, Ebo- racum, Witebi.

Magna conjuratio contra rogem Wiflelmum fa6la eft.'*'' Anno M.lxxv. comes Waldavus'' occifus eft. Philippus rex Francorum ab obfidione D61 fugavit regem Willel- mum. Gregorius papa pr»cepit ut nuUus audiret miflam prefljyteri conjugati. Anno M.lxxv). rex Danoruni Swanus bene htteris inbutus obiit, cui

fihus fuus Haroldus fuccefllit. Anno M.lxxvij. Rodbertus Curtehofe guerram contra patrem fuum mo-

vit auxilio Philippi regis Francie, eo quod Normanniam fibi coram eodem rege promiferat et non dederat. Anno M.lxxviij. Nichil dignum memorie. Anno M.lxxix. rex Malcomus*^ Scottorum Angham ufque ad Tynam vaftavit. Rex WiUelmus et fihus ejus Wiflelmus ante cafteflum Gerboreth'' a fiho fuo Rodberto vulnerati funt et in fugam converfi funt.

Anno M.lxxx, Walcherus epifcopus Dunelmenfis occifus eft.*^ Odo Baiocenfis epifcopus mifiTus a rege WiUelmo Norhimbriam vaftavit. Rex WiUelmus fihum'' fuum Rodbertum contra Malcolmum in Sco- tiam ufque ad Eaglefuret" mifit, qui nuflo perfedlo negotio reverfus, No- vum Caftellum condidit. Willelmus fufcepit Dunelmenfem epifcopatum.

(19) " Sinieon of Durham says, simply, that they were " de provincia Merciorum," col. 206. '"' See also Hoved. fol. 261. M. Paris, 7. "^ The Sa.r. Chron. places this in the year 1076, p. 183; but the present date is supported by the united testimony of Simeon of Durham and Ingulfus. '"'' See M. Paris, 7. ' The Sax. Chron. states that this irruption was between the two feasts of the Virgin, and Sinicon of Durham tells us it was after the feast of Assumption; from which we may conclude, that it was between August the 15th and September the 8th. Cf. Sax. Chron. p. 184, S. Dunclm. col. 210, Hoved. fol. 262, W. Malmesb. fol. 58. ^ Gerborneth. Sax. Chron. p. 184, Gerbohtret, Hovcd. fol. 262. " Thursday the 14th of May. S. Dunelm. col. 210; see AI. Paris, 7. At Gateshead, near Newcastle-upon-Tyne. ' This invasion was in autumn, according to Sinieon of Durham, col. 211. ^ Egglesbreth, S.

Dunelm. col. 211; Eggleshirch, Leland's Collect. i. 336. Chalviers 'miotms us that it is the same as Falkirk. Calcdonia, i. 419. H 58 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1080.

Henricus imperator G.G.** papam Magontie decrevit deponendum, et - Wibertum Rauenenfem epifcopum pro eo fecit antipapam. Ventus validiffimus in natale Domini. Anno M.lxxxj. Henricus imperator hoftiliter Romam adverfus papam adiit, oppugnans urbem adhuc non intravit. Anno M.lxxxij. multis homicidiis et prsedationibus inter Henricum imperatorem et papam G.G.'' a6lis, in nodle palmarura [Apr. 17] multi funt occifi.

Rex VVillclmus fratrem fuum Odonem Baiocenfem epifcopum in cuftodiam pofuit. Anno M.lxxxiij. Henricus imperator urbem Rome infregit et cepit, et

Wibertum'''' antipapam intrufit: G.G.'' vero Beneuentum adiens ibidem ufque ad obitum deguit.

Anno M.lxxxiiij. G.G.'' papa obiit.'

Rex Willelmus de unaquaque hida per Angham yj. fohdos accepit. Anno M.lxxxv. rex Wihelmus tribus capehanis fuis Mauricio Lundo- nienfem, Wihelmo Teodfordenfem, Rodberto Ceftrenfem dedit prefula- tum. Anno M.lxxxvj. rex WiUelmus fecit defcribi totam Angliam.

Chto iEdgarus cum ....cc.'' mihtibus mare tranfiens Apuliam adiit,

cujus foror Chriftiana monafterium Rumefeia intravit et fan6limonialem foi. 15. habitum fufcepit. Anno M.lxxxvij. rehquie fandli Nicholai de Mirreia ufque ad Barum tranfferuntur.' Aldwinus prior Dunelmenfis deceffit. Rex Willelmus in Frantiam cum exercitu venit, et opidum quod Ma-

thuntun'" nuncupatur, et omnes ecclefias in eo fitas, duofque reclufos igne

fuccendit; et inde Normanniam rediit. Sed in ifto reditu dirus vifcerum dolor iUum apprehendit, et magis ac magis de die in diem gravabat. Cum

''' " This is tlie common contraction for all the inflections of Gregorius. The antipope was

Guibert archbishop of Ravenna, who assumed the name of Clement III. L'Art, iii. 336, 8to.

' He died upon the 25th of May 1085- ' An erasure has been made in the MS. before the

numerals, but the text, as it now stands, agrees with the reading of Simeon of Durham, co!. 213,

and o{ Hoved. fol. 264. ' " In Barensem transferuntur civitatem." S. Dunehn. col. 213. " Mathun. S. Dunelm. col. 213; " Mediantum civitatem," M. Paris, 9, Matuntun. Hoved.

fol. 264. A.D. 1087. CHRONICA DE MAILROS. •'Ji) autem ingravefcente egritudine diem fibi mortis imminere ienlillet, fratrem fuum Odonem Baiocenfem epifcopum, et comites Morkaruni et Ro- gerum et Siwardum cognomento Barn, et Wlnotum" regis Haroldi germanum quem a pueritia in cullodia,"" et omnes quos vel in Anglia vel in

Normannia cuflodie nianciparat, relaxavit. Dcinde filio fuo Willelmo Regnum tradidit Anglie, ct Rodberto primogenito fuo, qui tunc in Fran- cia exulabat, comitatum Normannie conceffit; etfic celefti viatico munitus poftquamxx". annis, mcnfibusxj."""genti Anglorumpraefuit,v°. iduum Sep- tembrium [Sept. 9] die, regnum cum vita perdidit; et Cadomi in ecclefia fandli Stephani fepultus eft, et quam ipfe a fundamentis conftruerat, bonis ditaverat. Willelmus autem filius ejus Angliam feftinato adiit, ducens fecum Morkarum et Wlnotura; fed mox ut Wintoniam venit, illos ut prius fuerant, cuftodie mancipavit. Poft hec vj". kal. Odlobris [Sept. 26] die dominico in Weftmonafterio a Lamfranco archiepifcopo in regem confecratus eft. Thefauros patris fui, ut ipfe juflerat, ecclefiis per An- gham divifit et pauperibus. Vlfum Haroldi quondam regis filium, et Dunecanum" Malcolmi regis fifium, a cuftodia laxatos et armis militaribus honoratos, abire permifit. Anno M.lxxxviij. fere omnes comites et proceres Angfie paraverunt regem prodere, fed nichil profecerunt.P Anno M.lxxxix. obiiti Lamfranchus archiepifcopus.

Terremotus extitit per Angfiam permaximus circa horam diei tertiam.'' Anno M.xc. rex Willelmus regem Francorum Plnlippum per pecuniam occulte tranfmiflam ab obfidione fui caftri in Normanniam abire fecit. Ventus vehemens percufllt Lundoniam. Anno M.xcj. reconciliati funt rex Wifielmus et frater fuus Rodbertus.

Henricus frater eorum Montem fan6li Michaelis occupavit, et regis terram vaftavit; quem rex et comes per totam quadragefiraam [Feb. 26 —Apr. 13] obfederunt, fed nichil profecerunt.

°°° ° Wlfnothun, Hoved. fol. 254. In the Chronicle of Hoveden, from which tlie account of the dcath of William thc Conqueror is transcribed, almost verbatini, the reading is,

" custodia tenuerat," fol. 264. Hovedcn rcads " mensibus 10 et 28 diebus." fol. 264. " Du- nechaldum. S. Dunelm. col. 214. See Hailes, i. 20, note. ^ This conspiracy is detailed at some length by Simeon of Durham, col. 214; and by M. Paris, 10. "* Upon Thursday the 24th of June, S. Dunclm. col. 214; but according to Gervase, col. 1655, upon the 28th of June. ' Upon Saturday the llth of August. S. Dunelm. col. 214. 60 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1091.

Rex Willelmus occurrit cum exercitu regis Malcolmi jam Norhim- briam vaftanti, in provincia Loidis," quos comes Rodbertus ea conditione

pacificavit, ut rex Scottorum regi Willelrao obediret, et rex Willelmus

regi prsefato xij. villas, quas fub patre fuo* habuerat, redderet, et xij. [12,000] marcas auri finguhs annis daret. Difl^enfio permaxima inter Urbanum papam et Wibertum antipapam prsedidlum. Anno M.xcij. antifles Remigius tranftuHt fedem Dorcaceftrie ad Lin- colum. Rex Willelmus veniens ad Carel" inftauravit illam. Anno M.xciij. rex Willelmus dedit archiepifcopatum Cantuarie An- felmo abbati Becenfi, et epifcopatum Lincohiie cancellario fuo Rodberto Bloeth.

Ecclefia nova Dunelmi incepta eft. iij.°idus Augufti [Aug. 11]; epifcopo Willehno, et Malcolmo rege Scottorum, et Turgoto priori, ponen- tibus primos in fundamento lapides. Rex Scottorum Malcolmus, cum fiho fuo primogenito Edwardo, a

Norhimbris" occifus eft. Margareta" regina Scotie obiit. Anno M.xciiij. Scottiy regem Dunecanum peremerunt. Anno M.xcv. Wlfftanus venerabihs Wigornenfis epifcopus obiit. Walterus Albanenfis epifcopus, legatus Romane ecclefie ab Urbano

papa mifllis, palhum Cantuarie attuht. Rodbertus de Mobreia, comes Norhimbrie, in Tinemuth capitur, et foi. 13, b. apud Windeflioure cuftodie mancipatur. Vrbanus papa GaUiam veniens iter lerufalem praedicavit.

' Now Lothian. Concerning this see M. Paris, 10. ' " Patre illius." S. Dunelm. col. 216. " Cairleil, S. Dunelni. col. 217. Carel, however, is stiU the common pronunciation of

Cumberland, and perhaps is not to be considered an error of the scribe. " Malcolm was slain near Alnwick, upon the 13th of November. S. Dutielm. col. 218. His eldest son Edward was wounded at the same time, died upon the 15th at Edwardisle, in the forest of Jedwood, and was

buried before the altar of the Trinity church of Dunfermline. Fordun, i. 274. The body of Mal- colm, after resting for some years at Tinmouth, was at length placed beside his wife and his son, id. See M. Paris, 10, 639, and the Additamcnta to the last named history, p. 129, where there is a curious Letter relative to the body of Malcolm. ' Margaret died at the castle of Edinburgh, ' upon the fourth day after the death of her husband. Fordun, i. 274. See Caledonia, i. 423, note ". A.D. 1096. CHRONICA DE MAILROS. 61

Anno M.xcvi. Chriftiani iter verfiis lerofolymam inierunt. Rcx Willemus vi.dc.lxvi. [6,666] libras fratri fuo Rodberto praeftitit, et ab eo Normanniam in vadimonium accepit.

Vrbanus papa iter lerofolimis pra^dicavit.

VVillelmus Dunelmenfis epifcopus obiit.'^ Anno M.xcvij. rex" Willelmus clitonem Edgarum in Scotiam cum exercitu mifit, ut expulfo Duuenaldo, Edgarum filium Malcolmi regis regem conftitueret; quod et fecit.

Chriftiani Nicetim civitatem ceperunt xiiij.'' kal. Junii [Jun. 19]. AnnoM.xcviij. Facta est abbatia Sancte Marie Cistercii,'' Rober- tusprimus abbas. Antiochia a Christianis capta est iij. non. Junii

[Jun. 1], et cometa apparuit. Obiit Walchelinus epifcopus Wintonie, cui fuccefllt Willelmus Giffard.

Rex Noreganorum Magnus fihus regis Olavi, filii regis Haroldi Har- fauh, Orcadas et Meuanias infulas fuo adjecit regno.

Eodem anno kal. Augufti [Aug. 1] obiit Adimarus Podienfis epifcopus. Vrbanus papa concilium tenuit apud Barum,'' comitante fecum Anfel- mo archiepifcopo Canturienfi. Chriftiani ceperunt in Syria duas urbes, Barram fcilicet et Marram, ubi tantam famem paffi funt ut de cadaveribus Saracenorum comederent. Anno M.xcix. Vrbanus papa in ebdomada pafche [Apr. 10-18] magnum concilium Rome" tenuit.

Hierufalem capta eft a Chriftianis idus Julij [Jul. 15], feria vj. et Go- defridus Lothtarenfis regnum fufcepit.

Vrbanus'' papa obiit, Pafchalis in papam in fequenti die eft confecratus.

Tertio nonarum Novembris [Nov. 3] mare litus egreditur, et villas et homines quam plures, boves et oves innumeras demerfit.

' He died at Windsor, upon the 2d of Januarv. S. Dunclm. 222. (20) " This does not agree with the interpolation under tlie year 1056, but is supported by the Saic. Chron. p. 206, and iS. Dunelm. col. 223. According to tlie fornier of these authorities, the invasion took place about RLchaelmas. ^" Simeon qf Dtirliam says upon the 20th, col. 223. " The Abbey of Mehose was one of this order; hence the importance which they attached to its foundation.* •^ This Council was held at Bari, upon the Ist of October. ' Upon the 25th of April. ' Urban II. died upon the 29th of July 1099; and Pascal II. was elected upon the 13th of August.

1 red mk in the original MS., -ivhich it is not thought necessary to inii- 62 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1099.

Dicitur quod cum rogaretur Deus ut per ignis miffionem in vigilia pafche ollenderet quem fibi regem preeficerent, et veniffet fuper lanciam

Roberti Curthofe, refpuit illud regnum fpe regni Anglorum ille. Anno M.c. Wibertus antipapa obiit. Rex Willelmus in Nova forefla a Waltero Tirello fagitta occiditur,? Rex Henricus a Mauricio Lundonienfi epifcopo in regem confecratur. Rex Henricus Anfelmum archiepifcopum revocavit; Rannulfum Dunel- menfem epifcopum in cuftodia Lundonie pofuit. Rodbertus comes Normannie et Rodbertus Flandrenfis, et Euftacius Bononienfis repatriaverunt.

Rex Henricus Matildem reginam filiam Malcolmi regis Scottorum et fandle Margarete regine, fororem etiam regum Edgari, Alexandri et Da- vid defponfavit, quam AnfehTius archiepifcopus confecravit et coronavit.'' Obiit Thomas archiepifcopus Eboracenfis," cui fucceffit Girardus. Bomundus jam dominus Antiochie ante urbem Meletinam a Turcis captus eft et abdu6tus, dominus vero Meletine ipfam urbem Baldewino reddidit, fratri regis, Godfridi. Eodem anno ipfe Godefridus obiit, et

Baldewinus ei fucceffit."

Anno M.c.j. Rannulfus epifcopus'' de cuftodia evafit."' Rex' Francise Ludovicus interfuit curie Henrici regis Lundoniis in na- tah Domini [Dec. 25]. Pax fadla eft inter regem Henricum et comitem Rodbertum, ut rex Tn [3000] marcas argenti perfolveret comiti finguhs annis. Rex lerofohmorum Baldewinus Cajfaream Paleftinam cepit. Anno M.c.ij. rex Henricus Rodbertum de Belefmo et Arnoldum fratrem ejus de Angha expuht; et Mariam" fororem regine Matildis Euftachio Bononienfi comiti nuptum tradidit.

" See L'Art, xiii. 22, 8vo. ^ Upon the Ist or 2d of August. See M. Paris, 39. Suger, however, in his history of Louis, states, that he has been assured by TjTrel, that upon the day when WiUiam was slain, he had not been in his company, or even seen him. L'Art, vii. 84, 8»o. " She was consecrated Queen upon Sunday, 1 Itli of November, S. Bunelm. col. 226 ; see M. Paris,

39. ' He died upon Sunday the 18th of November. S. Dunelm. col. 226. " M. Paris, 39, 40. '' Hoveden says that he cscaped from the Tower of London upon the Ist Feb., fol. 269; this individual was Ralph Flanibard, the rapacious but polite bishop of Durham. ' " Du- nelraensis episcopus Ranulfus." S. Dunelm. coL 226. ' In S. Dunelm. coL 226, he is called " electus rex," because he was associated in the royalty with his father, Pliilip L "" She was daughter of Malcolm and Margaret. A.D. 1102. CHRONICA DE MAILROS. (iS

Ordo Tironenfis cepit per abbatem Benedi«5lum, apud vetus Tironem in nemore.

Anno M.c.iij. Anfelmus archiepifcopus injurias multas a rege fuftinens, Romam tendit." Rodbertus comes Angliam veniens, in [3000] marcas regi pardonavit.

Anno M.c.iiij. corpus° San6li Cuthberti oflenfum eil, et incorruptum inventum et flexibile, et tranflatum eft apud Dunelmum, in novam ecclefiam, poil annos dopofitionis ejus cccc'°^xviij.

Anno M.c.v. rex Hcnricus mare tranfivit, quem receperunt omnes fere

barones Normannie, fpreto fratre fuo, cecati multe cupiditate pecunie, et Baiocas incendit.

Anno M.c.vj. Rodbertus comes venit in Angliam, querens a fratre ut fol. 16. omnia ablata fibi redderet, cui contradixit.

Henricus imperator moritur, cui fucceflTit fihus ejus Henricus. Rex Henricus mare tranfiit, et apud Tenerchebrai commiflb proeho Rodbertum comitem, et Rodbertum de Stutevihe, et Willelmum comitem de Moretonio cepit.

Anno M.c.vij. Edgarus rex Scottorumi' vj. idus Januarij [Jan. 8] obiit, cui fucceflit frater ejus Alexander.

Comes Rodbertus et comes Willelmus de Moretonio in Anglia cuftodie mancipantur.

Rex rediit in Angham, et in conciho apud Lundoniasi ftatutum eft ut nufquam uUerius per dationem bacuh vel annuh de epifcopatu vel abbathia per regem vel quamhbet laicam manum ahquis inveftiretur.

Anfelmus archiepifcopus v. epifcopos una confecravit.

Phihppus^^rex Francorumobiit, cui fucceflit Ludouicus grofllis fihusejus. Ordinatio Rogeri" epifcopi Salefbirie.

Anno M.c.viij. rex Henricus leges ftatuit de furibus et latronibus fuf-

pendendis, et ut obuh efl^ent rotundi.

" He proceedcd to Rotne, upon the 27th of April. S. Dunelm. col. 228. ° Alexander, afterwards king of Scotland, was present. See S. Dunelm. col. 229. ' The interpolation says, that Edgar died upon the 7th of January, but the present text follows that of Simeon, col.

230. '' This Council was held upon the Ist of August. ' Philip I. died upon the 29th

of July, at Meluu ; and was succeeded by Louis VI. surnamed Le Gros. L'Art, i. 572. ' Roger, Lord Chief Justice and Lord Treasurer, was elected upon the 13th of April 1002. 64 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1108.

Gundulfus' epifcopus Rofenfis obiit, et Radulfus ei fucceffit. Anno M.c.ix. obiit" Anfelmus archiepifcopus. Tomas Eboracenfis ecclefie a Ricardo Londonienfi epifcopo in archiepifcopum confecratus efl; kal. Julij [Jun. 27], et" in kal. Augufli

[Aug. 1] Turgotum priorem Dunelmenfem in epifcopum S. Andree Eboraci idem Thomas confecravit. Rex Henricus abbatiam Ehenfem in epifcopalem fedem mutavit. Cometa apparuit. Tyronenfis ecclefia fundata efl, et Radulfus mifllis de Tironio fadlus efl; primus abbas de Selecherche." Anno M.c.x. rex Henricus dedit fiUam fuam in conjugem Henrico regi Teutonicorum. Cometa apparuit.

Fluvius Trenta exficcatus efl. a mane ufque ad tertiam, fpatio unius miharii. Godricus eremita intravit in locum qui dicitur Finchala prope Dunel- mum, et ibi fuit ufque ad diem mortis fue, fcilicet Ix. annis. Anno M.c.xj. Henricus Teutonicus Roraam veniens, Pafchalem papam

cepit, et in cuftodia pofuit; fed pofl;ea fl;atim reconcihati funt. Anno M.c.xij. rex Henricus comitem Rodbertum de Belefmo in cuftodia pofuit in Kerelburch.i' Anno M.c.xiij. rex Angham rediens Rodbertum de Belefmo in ardla pofuit cuftodia apud Warham. Monachi Tyronenfes venerunt in patriam iftam.^ Anno M.c.xiiij. Henrico^ imperatori defponfata eft Matildis fiha regis Anglorum Magontie, et in imperatricem eft confecrata.

' He died upon the 7tli of March. S. Dunelm. col. 231. " Upon Wednesday, the 21st ' of April. S. Dunelm. col. 232. S. Dunelm. col. 232, reads " iii. kal. Augusti;" but there

is reason to beheve that the text is correct, because the first of August fell that year upon a Sunday, upon which day of the week, we learn ftom the Monk of Durham, that the Bishop of St "" Andrews was consecrated. See note above. ^ This note, omitted in the former

edition, is placed in the margin, where it has been added by a hand a little later. See Fordun, i.

286. " " Mense Octobri." S. Dunelm. col. 235. ' S. Dunelm. col. 236- Their first establishment was Selkirk, whcnce they were removed to Kelso, in 1128. (21) " Upon the 6th of January. S. Dunelm. col. 136. Matilda, daughter of Henry II., after her marriage with the emperor, became the wife of Geoffrey Plantagenet, earl of Anjou, by whom shebecame the mother of Henry II. King of England. A.D. 1114. CHRONICA DE MAILROS. 65

Obiit'' Thomas Eboracenfis archiepifcopus ; Radulfus Rofenfis epifco-

pus fa6lus eft archiepifcopus Cantuarigp. Turftinus regis capellanus ad Eboracenfem archiepifcopatum ehgitur.*^ Rex Henricus in Walloniam exercitum duxit.

Tamifia defecit, ita ut a puero tranfvadari poflfit. Anno M.c.xv. Radulfus fufcepit pallium ab Anfelmo, Romane ecclefie legato.

Turgotus de Scottia rediens Dunclmum obiit, et fepultus eft ubi diu ante prior fuerat.

Canonicis tradita eft ecclefia de Scoil.'' Obiit Benedictus, primus abbas Tironii, cui succeflit Radulfus abbas

de Selechirche ; et de Selechirche factus eft abbas Willelmus monachus Tironenfis.^ Anno M.c.xvj. comites et barones totius Angfie Willelmo fiho regis hominium apud Seleberiam fecerunt, et fidefitatem juraverunt.

Turftinus Eboracenfis ele<3;us, nolens profefifionem Cantuarienfi archi-

epifcopo facere, mare cum rege tranfiit.

Pafchalis papa regi Henrico vices fuas in Angha agere per litteras

conceflfi^t.

Anno M.c.xvij. apud Italiam magno terremotu. xl. diebus durante, plurima edificia corruerunt, villaque quedam pergrandis de proprio loco mota

eft.

Luna verfa eft quafi in fanguinem. Aimo M.c.xviij. PafchaUss papa obiit, cui fuccefilt papa Gelafius. Henricus imperator Romam tendit, et Burdinum Braccarenfem epifcopum, jam anno prseterito a papa Gelafio Beneuenti excommunicatum, antipapam inftituit.

^ Upon Tuesday, the i^tli of February. S. Dunelm, col. 136. ' Upon tlie 15th of Au- gust. Ibid. '^ According to Fordim, it was 1114, i. 286. It had formerly been a settlement of the Culdees.but was now committed to the Canons regular of St Augustine. Dalr. Coll. p. 274. " " See Fordun, i. 286 ; Benedictus," in the text, is an error for Bernardus. This sentence, as well as that relative to Scone, are addedin the MS. by ahandahttle later. ' Upon the 19th of March. S. Dunelm. col. 237. ^ Paschal II. died in January 1118, and Gelasius II. was elected upon the 25th of the same month. m CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1118.

Obiit. Matildis regina Anglorum.'' Gelalius papa Galliam venit, fufceptus honorifice a rege Francorum, et ab univerfis perfonis regni. Dominus Norbertus papam Gelafium adiens, officium ab eo prsedicationis accepit.

Obiit Radulfus abbas Tironenfis, cui fucceflit Willelmus abbas de Se- lechirche ; et ilh succeflTit Herbertus, monachus, poftea primus abbas de Kelchou.'''' Anno M.c.xix. obiit papa Gelafiius apud Chmiacum ibidemque fepehtur, in cujus locum Cardinales aliique Romani Widonem Uienenfem archiepifcopum ehgunt, eumque Cahxtuni nominant. Ecclefia gravi fcandalo percelhtur.

Cahxtus papa xiij. kalendas Novembris [Oct. 20] generale concihum Remis conflituit, in quo et Henricum imperatorem excommunicavit, in quo et Turftinum Eboracenfem archiepifcopum confecravit, licet rex Anglorum Henricus, et archiepifcopus Radulfus Cantuarienfis, per nuncios fuos contradicerent. Cahxtus papa Gifortium venit locuturus cum rege Anglorura Henrico. Dominus Norbertus, au6loritate pape Calixti, ordinem Prsemonftraten- fem inftituit.

Anno M.c.xx. WiUelmus fihus regis, et frater fuus nothus, et multi nobiles et feminse, apud Barlefleot c.xl. milites, 1'". naute, cum tribus guber- natoribus, omnes fubmerfi funt.'

Anno M.c.xxj. rex Henricus Aahz, Godefridi ducis Luvanie fiham, fibi in matrimonium junxit. Edmundus Cantuarienfis monachus, praecedenti anno ad epifcopatum S. Andree in Scotia electus, depofita intencione regendi epifcopatus, ad locum fuum revertitur.

Calixtus papa litteris fuis regem Anglorum coegit fufpicere Turftinum

^" " She died upon tlie Ist of May. S. Dnnelm. col. 238. " Herbertus monachus electus est ad abbatiam de Kelchou." ' This last sentence stands in the margiii of the MS. without any rather witli tlie 1118. distinct indication to what year it belongs ; but it seems to be connected year It must not be forgotten, liowever, that Ralph lived until tlie year 1119. Mortons Monast. Annals, p. 78. ' Upon the 29tli of January 1119, and Calistus II. formerly Guy, archbishop of Vienna, was elected upon the Ist of February. ' Upon the 26th of November. S. Diinelm. col. 242. ;

A.D. 1121. CHRONICA DE MAILROS. 67

archiepifcopum, et fine exaClione profeffionis in fuum mox recipitur archiepifcopatum.

CaHxtus papa ab urbe Roma cli

Burdinum antipapam capit, et in cavam trudit in exihum. Rex Henricus in Wallionam cum magno exercitu venit; fed rex et Walenfes ftatim concordati funt. Rannulfus Dunelmenfis epifcopus cafl^ellum apud Norhani firmavit. Anno M.c.xxij. Johannes™ epifcopus Ghifcuenfis Romam et lerofolimam proficifcitur. CaUxtus papa et Henricus" imperator reconciliati funt. Henricus rex ad Carleil venit.° Radulfus Cantuarienfis archiepifcopus

obiit.P

Sibilla regina Scotiae obiit iij. idus Juhj i [Jul. 13]. Anno M.c.xxiij. Johannes'' epifcopus Glafcuenfis a KaHxto papa com- pellitur redire ad epifcopatum. Willehnus de Curbuil ad archiepifcopatura Cantuarie ehgitur.'

CaHxtus papa tenuit Rome concilium, prsefentibus ccc''". epifcopis, xv°. kalendas ApriHs' [Mar. 20].

WiUelmus et Turftinus archiepifcopi Romam veniunt, et revertuntur iii- fedlis negotiis.

Rex Jerufalem Baldeuuinus " dolo a paganis capitur.

Anno M.c.xxiiij. Alexander rex Scottorum obiit vij. kalendas Maij™ [Apr. 25], cui succefl!it frater ejus Dauid.

" According to S. Dunchn. Thurstin, archbishop of York, deraanded profession and subjection

from the See of Glasgow ; which John refusing to offer, was excommunicated. To free liimself

froni this sentence lie went to Rome, but finding that he made httle progrcss in liis suit, he repaired ° to Jerusalem. col. 245 ; see also col. 248. Henricus imperator. S. Dunelm. col. 243. " This was after Michaelmas. S. Dunelm. col. 246. ' He died upon the 19th of September.

^" Ibid. According to S. Dunelm. col. 243, she died upon tlie 12tli of July. Fordun, i. 316, agrees with the text, adding, that the place of her decease was Loch Tay. Lord Hailes erroneously dates her deatli in June, instead of July. ' He was at that time in Jerusalem. S. Dunclm. col. 248. ' He was consecrated at Canterbury upon the 23tli of February. S. Dunelm. col. 248. ' This was the ninth general Council, and continued from the 18th of " March to the Sth of April. An erasure after the word " Baldeuuiiius " is visible in the " MS. ; but nothing appears to be wanting. The authorities do not agree as to the date

of the death of Alexander I. The interpoktion in theyear 1036 places it upon the 26th of April the Sax.C/iron. p. 228, upon the 23d of April ; according to S. Dunelm. col. 251, it was upon the

26th of April ; and Fordun, i. 291, states that it happened upon the 24th. 68 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1124.

Ipfo anno iiij""' ante mortem fuam menfibus fecit eligi Rodbertum priorem de Scona in epifcopum fandli Andree,"" fed ejus ordinatio multo tempore efl dilata.^ Calixtus papa obiit, cui succeflit Honorius.y

Anno M.c.xxv. Henricus imperator fine filiis obiit, cui fucceffit Lo- tharius. Johannes Cremenfis legatus Angham venit, et ad regem Dauid apud Rokefljurc; et in reditu apud Lundoniam conciUum tenuit.^

Monetarii totius Anghe principales deprehenfi juflTu regis Henrici, fimul Wintonie congregati, amputatis dextris et abfcifis teft:icuhs evirantur fl;atim poft circumcifionem Domini.

Fames fuit raaxima per Angham. Imperatrix, defundlo niarito, ad patrem fuum in Normanniam rediit. Anno M.c.xxvj. rex lerofohmorum, data redemtione fua paganis et datis obfidibus, hbere ad fuos redire permittitur.

Turflinus Eboracenfis et Willehnus Cantuarienfis archiepifcopi redeunt

Roma ; Willelmus quidem Cantuarienfis legatus fadlus eft, fed Turftinus in ftatu fuo. Anno M°.c°.xx°.vij°. Dauid rex Scotie, et omnes archiepifcopi, abbates, comites, et barones totius Anglie, imperatrici regnum juraverunt in cir- cumcifione Domini [Jan. 1] apud Lundonias.

Karohis comes Flandrenfis in orationem ad miflam in xl"*.'' interfedlus eft, cui fuccefl^it Wiflelmus loga fpata,*^ filius Roberti Curthofe in comitatum. Rex Henricus dedit fiham fuam imperatricem comiti Andegauie Gaufrido. Anno M.c.xxviij.*^ cepit fundari ecclefia fandle crucis de Edeneburc.

WiUelmus comes Flandrenfis letahter wlneratus eft,^ cui fucceflit Theo- foi. 17. dorus.

"" " Episcopus sancti Andree" {in nuirg.) ' He received consecration from Thurstin, arcli- ' bishop of York, in 1128. Angl. Sacra, ii. 237. Calistus II. died upon the 12th or 13th of December; and his successor, Honorius II., was enthroned upon tlie 21st of the same month. ' ' See S. Dunelm. coU. 251-3; Wilkins's Co?icilia, i. 407 ; M. Paris, p. 48. (22) See Sax. Chron. p. 230; S. Dunelm. col. 234. TWs agreement was upon Jan. 1, 1127-8. ^ i.e. In quadragesima, in lent; he was assassinated in Bruges on the 2d of March 1127. L'Art, xiii.

' \. " 303. 8vo. Longa-spata? Fordun, 'i.96 ; Chron. S. Crucis, p. 29. He died upon the 27th July. Sax. Chron. p. 233; S. Dunelm. col. 253; he was the nephew of Henry I.,

King of England ; see L'Art, xiii. 303. 8vo. A.D. 1128. CHRONICA DE MAILROS. 69

Rannulfus'' epifcopus Dunolmonfis obiit, cui fucceffit Gaufridus re

Fundata^ eft ecclefia de Kelcliehou, v. nonarum Maij [Maij 3].

Anno M.c.xxix. obiit'' VVillelmus Gitfard Wintonienfis epifcopus, et rex dedit epifcopatum nepoti fuo Henrico fratri comitis Teodbaldi et

Stephani ; et epifcopatus Ceftrenfis datus eft Rogero nepoti Gaufridi de Clintun, et ambo pariter confecrati funt Cantuarie a Willelmo archiepifcopo.'

Anno M.c.xxx Anagus'' comes Murauenfis a Scottis interfedlus eft cum gente fua a Scottis. Obiit' papa Honorius, cui fucceffit Innocentius. Anno M.c.xxxj. Henricus'" rex adfcivit ad epifcopatum Herefordenfem Rodbertum priorem de Lantonia, virum epifcopatu dignum. Anno m.c.xxxii. tertio nonarum martii facta est abbatia sancte

MARiE DE Reiualle,'' die sabbati, [Mar. 5], et priiiius abbas WUlelmus.

Anno M.c.xxxiij. eclipfis° foHs fa6la eft iiij. nonarum Augufti [Aug. 2], iiij. ita ut dies in no6lem vertcretur aliquandiu.

Gaufridus regis cancellarius, ecclefie Dunelmenfis, et Adulfus ecclefie Carleolenfis, a Turftino archiepifcopo Eboracenfi confecrati funt epifcopi. Nigellus Elyenfis epifcopus confecratur.P

Anno M.c.xxxiiij. dedicatio ecclefie fanc-li Jacobi in Rokefburch, xv°.

kalendas Maij, feria iij*. die Martis pafche [Apr. 1/], et combufta elt ecclefia San6li Pauli Lundonie.

Melcolmus'1 capitur et in arfta ponitur in turre Rokeftjurch cuftodia.

' He was buried at Durhani upon the oth of Septeraber. Sax. Chron. p. 233 ; but according to " Simeon, col. 256, lie died upon that day. See Fordun, i. 286. " He was buried upon

the 25th of January. Sax.Chron. p. 234. ' Upon the 17th ofNovember. Sax.Chron. p. 234. ' Angus, Earl of Moray, the grandson of Lulach, wlio succeeded Macbeth in 1056, rebelled against

David, and was defeated by liim at Stracathrow, in Forfarshire. Fordun. i. 448. 295. ' Ho- norius H. died uponthe 14th of February 1130. "" Robert de Bethun, prior of Lanthony, was consecrated upon 19th June 1131, or 30th May 1132. ° The monks of Melrose were

brought by David from tliis celebrated abbey ; hence tlie respectful mention of its foundation, whicli is inserted in red letters in the origiual MS. ° Tliis eclipse happened at noon, upon the 2d of August. VArt, i. 73. '' This sentence is in a hand considerably later. ^ The individual here nientioned was Malcolni, the son of Macbeth, who pretended tliat he was the son ot Angus, Earl of Moray, already mentioned. He is incidentaUy spoken of by Fordun, i. 448. 70 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1134.

Obiit Robertus Curthofe in cuflodia.''

Anno M.cxxxv. Henricus rex Anglie obiit iiij'°. nonarura Decembris

[Dec. 2] ; et Stephanus comes nepos ejus fufcepit regnum, et poftea xj. kalendas Januarij [Dec. 22] coronatus efl," et in die coronationis fue ad miffam oblita eft pax populo dari, nec habuit pacem fere toto tempore vite fue. Anno M.c.xxxvj. facta est abbatia sancte Marie de Malros, FERiA SECUNDA PAscHE, [Mar. 23], ct Ricardus primus abbas.'* Obiit Willelmus Cantuarienfis archiepifcopus. Dedicatio ecclefie Glafcuenfis.'

Norhimbria et Cumbria" reddite funt regi Scottorum Dauid ; fed ftatim pacificati funt rex Dauid et rex Stephanus, et Norhimbria reddita regi Stephano et Cumbria regi Dauid remanfit. Tranflatio fan6li Guthlaci confefibris.

Anno M.c.xxxvij. Ludovicus'' Groffus rex Francie obiit, cui fuccefl^it fifius ejus Ludovicus. Turftinus^ archiepifcopus Eboracenfis veniens Rocheftjurc impetravit a

rege Dauid interim ne vaftaret Norhimbriam ; sed non muUo poft fohite funt inducise, quia rex Stephanus nolebat dare Norhimbriam Henrico fifio regis Dauid. Anno M.c.xxxviij. rex Dauid miferabifiter vaftavit Norhimbriam totam." Rex Stephanus in capite jejunii [Feb. 16] cum magno exercitu veniens Rokefburc, cum ignominia ftatim rediit.* Obiit'' Petrus Leo antipapa. Alberius^legatus Hoftienfis epifcopus venit Carleil ad regem Dauid.

' He died in prison at CardifF, Bromjiton, col. 1020. ' Malmesburij agrees with thc text as to the date of Stephen's coronation ; the Sax. Chron. places it on the 23th, p. 237; and Brompton, col. 1023, says it was upon the 26th. Immediately alterwards the Sax. Chron. proceeds to inform us that " David king of Scotland toc to Wessien him ;" which Gibson renders " atque David rex

Scottorvim munivit Wessien ;" but it is obvious that this " Wessien" is afalse reading for " werrien," which raeans to make war against. ' Upon the 7th of July. Chron. S. Crucis, p. 30. " See J. Hagiist,c6\. 260. M. Paris, p. 5\. This wasat Newcastle, in 1135-0. " Added in a later hand. ' ' ' Upon Ist August, aged 39. L'Art, i. 374. J. Hagust, col. 259. Richard of Hexlmm gives a copious account of this irruption, col. 316. See also M. Paris, p. 32. (23) ° It appears from a comparison with Ric. of Hexham, col. 317, that it was David who retired to " ' Roxburgh. Upon the 2 1 st of January, 1138. Such is the reading of the MS., but a comparison with Rich. and John of Hexliam, coU. 324, 264, and M. Paris, p. 33, shews that " we should read Albericus. ' He met David, at Carlisle, upon the 26th of September, nearly a A.D. 1138. CHRONICA DE MAILROS. 71

Fuit bellum in Cuttenemor inter Scotos et Anglos ad ftandardum,'' xj. Seleberie,''^' et epif- kalendas Septembris [Aug. 22], feria ij ; et epifcopus copus Lincolnie," et cancellarius, capti funt a rege Stephano. Anno M.c.xxxix. confecratus ell Teodbaldus abbas Beccenfis ab Albe- rico legato in archiepifcopum Cantuarienfem, circa epiphaniam Domini

[Jan. ()]. Pax fa6ta eft inter duos reges inftantia regine,*' et Norhimbria data eft

Henrico filio regis Dauid.s Henricus comes duxit Ade'' commetiflam filiam Willehni comitis de Warena, fororem Willelmi junioris' et Rodberti comitis de Liceftria, et Waleranni comitis de Mellent, cujus mater fuit foror Radulfi comitis de Perona, regis Francorum confanguinea. Henricus Wintonienfis epifcopus, frater regis Stephani, fa6tus eft ab Innocentio papa legatus in Angha. Matildis imperatrix venit in Angham, ut adquireret terram ad opus iihi, quem rex David et muUi ahi pro legitimo herede habebant. Anno M.c.xl. rex Stephanus capitur Lincolnie in proeho, die purificationis S. Marie [Feb. 2] et cuftodie mancipatur. Ad feftum fandlse crucis in Septembri [Sep. 14] contracto numerofo exercitu mihtari de Angha et de tranfmarinis partibus, per fue regine inftantiam omnino a vincuhs hberatus et regno reftitutus, et in concambium pro Rodberto comite

Glouceftrie, fiho regis'' Henrici, qui ibi captus eft ' et rex Dauid Scottorum et imperatrix fine periculo evaferunt.

Fa6la eft abbatia fan6le Marie de Neubotle™. Obiit Turftinus Eboracenfis archiepifcopus in extremo redditus munaf- terio Sandli Johannis evangehfte del Pimfreit". raontli after the Battle of the Standard. liic. Hagust, col. 325. ^ The most valuable account of the Battle of the Standard is written by Ailred, Abbot of Rievaux, cotemporaneous historian. It ma)' be worthy of notice to remark, that the text given amongst the X. Scriptorcs is from a single MS.. which the editors of that coUection believed to be unique. A second MS., however, liasbeen met with, and some additions and various rcadings have been gained from it. '''' Roger, Lord Chief-Justice and Lord Treasurer. " Alexander, Bishop of Lincohi, was also Lord Chancellor. ' This was Matilda, the wife of Stephen, and niece of David. ^ See Ric.

Hagust, col. 330. ^" See Hailes, i. 84. note. ' These words are written above the line by a different hand. '^ Robert, surnamed the Consul, Earl of Gloucester, was natural "" son of Henry \. ' An erasure in the manuscript after the word " est." Fordun, i. 296, agrees with this date, but it is placed a year later by a Chronicle of httle authority, in tlie

Harl. MS., 2363, fol. 46, b. " Upon the 5th of February. Stubbs, col. 1721. 72 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1141.

Anno M.c.xlj. Eclipfis" folis fadla eft xiij. kalendas Aprilis [Mar. 20], et natus ell rex Melcolmus.P Albericus de Ver occifus Lundonise feditione civium. Obiit Gaufridus Dunelmenfis epifcopus''.

Willelmus thefaurarius in archiepifcopum Eboracenfem eledlus eft. Anno M.c.xhj. Willelmus Cumin/ cancellarius regis Dauid Scottorum,

per dationem imperatricis intravit in caflelhim Dunenfe,'''' et vi fandli Cuthberti poffeffiones per ahquod tempus obtinuit, ceca ambitione volens

fieri epifcopus ; quo ecclefiam graviter opprimente, receflerunt de loco Rogerus prior, et Rannulfus archiediaconus, et ceteri difperfi, ecclefia

ceflavit a divino officio.

Eodem anno fundata eft abbatia de Dundraynan in Galvvaya. Anno M.c.xhij. Wihehnus de fancta Barbara, decanus Eboracenfis ecclefie, ele6lus eft in epifcopum Dunelmenfem. Confecrati funt ambo Willelmi ab Henrico Wintonienfi epifcopo, Romane ecclefie legato, Willelmus prsedidlus thefaurarius in archiepifcopum Eboracenfem, Wil- lelmus decanus in epifcopum Dunelmenfem. Obiit papa Innocentius,' cui fucceffit Celeftinus. Ordo Praemonftratenfis venit ad Neus." Natus eft Willelmus rex Scocie.™ Anno M.c.xhiij. Obiit papa Celeftinus,'' cui fucceffit Lucius. Anno M.c.xlv. obiit Wihelmus abbas Rieualhs,'"' cui fucceffit Mauri-

cius. Obiit papa Lucius,y cui fucceffit Eugenius.

Nobilis clvitas Edefla in Mefopotamia Syrie, que nunc Roeife vocatur, in no6le natahs Domini [Dec. 25] proditione capitur, dum populus

° An eclipse of the sun took place at five in the morning of the lOth of March. L'Arf, i. 73. ' From this it appears that we are to date the hirtli of Malcohn IV. upon the SOth of March 1141-2. ' ' cont. S. Dunelm. col. 66. cf. Fordun, i. 294, note. He died upon May 6, 1 140. See of Toh. Hagust, col. 272. " Dunelmense? ' The Cistercian Abbey of Dundrennan, in Gal- the Harl. loway, was founded by David. Fm-dun i. 296, ii. 538. It may be added that Fordun and Clironicle of Melrose is in a MS. 2363. fol. 46, b, place the foundation in 1 14 1 . This entry in the hand a little later. ' Innocent II. died upon the 24th of September, and was succeeded on the " 26thby Celestine II. Newhouse, in Lincolnshire. Monast. Anglic. ii. 389. edit. 1661.

' ' " " ij Abbas Rieuall'," See Fordun, i. 294. note. Celestine died 9tli March 1144.

in the margin. ' Lucius II. died 23th Feb. 1145, and was succeeded by Eugenius III. A.D. 1145. CHRONICA DE MAILROS. 73

divino officio vacabat, archiepifcopo a Saracenis in ecclefia miferabiliter cum univerfo fere Chriftianorum populo detruncato. In hac civitate beatus Thomas apoftolus, ohm ab India tranflatus, requiefcit. Anno M.c.xlvj. ecclesia sancte Marie de Mailros dedicata est v. kalendas Augufti [Jul. 28] in dominica. Willelmus archiepifcopo"^ grauibus capitulis in curia Romana a diochefis

fue perfonis accufatus eft. Unde quia epifcopus Dunelmenfis nolebat eum facramento purgare, prtecepit eum papa Eugenius ceflare. Anno M.c.xlvij. rex^ Francorum Ludouicus, et multi nobiles et populus innumerabilis, lerofolimam profedli funt ad debellandum Saracenos, ubi non folum nichil profecerunt, verum etiam plurimam jadluram populi

fui, capto a Turcis Willelmo nobili comite de Warenna, diuerfis in locis

perpeflfi funt. Ordo Praemonftratenfis venit ad Alnewic.'^ Obiit Johannes Glafcuenfis epifcopus,'" et Herebertus abbas de Kelhou

fucceflit ei,'"'' confecratus a papa Eugenio Antifiodoro, die fandli Bartho- mei [Aug. 24], et Ernaldus factus abbas de Kalcou fecundus. Henricus Murdac'' abbas de Fontibus eledlus eft in archiepifcopum

Eboracenfem, et confecratus eft a papa Eugenio Treueris dominica ij.

adventus domini [Dec. 7]. Obiit Alexander epifcopus Lincolnie.

Eodem anno Eugenius papa magnum concilium Remis ^enuit ad letare lerufalem®.

Anno M.c.xlviij. Ricardus primus abbas de Melros difceflit, et Wal- teuus'" frater Henrici comitis Northimbrorum, et Simonis comitis Nor-

hamtune, fa6lus eft abbas de Malros. Conventus venit ad Alnewic.

' WiUiam, Archbishopof York, a relative to King Stephen, see Stubbs, co\. 1721. (^^^'See

rW/y, iii. 119, 120. L'Arl,i. 576. " Monasi. Anglic.n. 591. edit. 1661. "JohnofHex. ham places tliis obit in the year 1148, col. 276. Upon the 3d of May 1 147 he was at Coldingham with David, as appears by a chaiter printed in the appendix to Raines North Durham, No. 21. The Ckron. S.Crucis agrees with the text, p. 30. " See StiMs, col. 1721. " Upon the 21st of March 1148. '° " Herbertus Episcopus Glasguensis," on the margin in red letters. ' He was the youngest son of Simon de St Liz, Earl of Northampton. K 74 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1148.

Obiit venerabilis Rodbertus epifcopus Herefordie/ cui fucceffit Girar- dus.

Ciuitas Olifiponis a Chriftianis capta efl.

Obiit fandlus Malachias^s epifcopus Hybernie apud Clarevallem, ibique fepultus efl. Anno M.c.xlix. obiit Ricardus*^ quondam abbas de Malros apud Cla- ram uallem in conventu.

Henricus filius imperatricis ' fiUe regis Henrici primi, et filius comitis Andegavie, honorofice a rege Scottorum Dauid apud Carleil fufceptus, arma militaria ab eo recepit.''

Rex Francorum Ludovicus a lerofolimis reverfus eft. AnNO M.C.l. FACTA EST AbBATIA DE HoLMCULTRE IN KAL. JaNUARII,

[Jan. 1] et Euarardus primus abbas;' et Abbatia de Kinlos in Muref, xij. kalendas Junii [Maij 21], et primus abbas Afcelinus. Ordo Prse- monftracenfis venit ad Drueburch," ad feftiuitatem faniSli Martini [Nov. 10]-

Anno M.c.lj. papa Eugenius iiij""". paUia per legatum fuum Johannem Papirum tranfmifit in Hiberniam, quo nunquam antea pallium delatum fuerat.

Obiit Gaufridus comes Andegauie, et Henricus filius ejus fucceflit ei. Ordo Prsemonftratenfis venit ad Kikemunt." Anno M.c.Iij. obiit Matildis" regina Anglorum.

ObiitP Henricus comes Norhimbrorum, filius regis Dauid Scottorum, et Matildis filia ejus.

^ Robert de Bethun died in the inonth of April, and was succeeded by Gilbert Foliot. ^^ The life of Malachi was written by Bcrnard, and wiU be found in his works, edit. 1690, i. 657. ^" He was removed from his abbey in 1 148, by William abbot of Rievaux. Monast. Ajin. p. 202. ' An erasure in the MS. ' Upon May 12, 1150, according to John of Hexham, col. 277. See

' Hoveden, fol. 490 ; M. Paris, p. 59. These two establishments were supplied with monks at their foundation, from Melrose ; hence the importance attached to the entry, wliich is written in " large red letters. See Fordun, i. 347 ; Hoved. fol. 281. They were brought from the recently founded abbey of Alnwick. Monast. Ann. ^. 291. "Rikemunt? ° Diceto places her death in 1151, col. 527 ; Gervase upon the 3d of May 1152, col. 1372 ; and John of Hexham in 1153, col. 280. The Chron. S. Crucis agrees with Gervase, p. 31. " Upon the 12th of

June, Chron. S. Crucis, p. 31. See his character in John of Hexham, col. 280, who says he died after Pentecost 1153. A.D. 1152. CHRONICA DE MAILROS. 75

Obiit Baldwinus prinius abbas de Alnewic, cui fucceffit Patricius. Obiit Willehnus Dunelrnenfis epifcopus.i

Conventus venit ad Drieburc die fandle Lucie [Dec. 13], et Rogerus fadlus eft abbas primus.

Anno M.c.liij. obiif Dauid rex Scottorum ix. kal. Junii [Maij 24],

et Malcolmus nepos ejus xij"''". annorum puer, filii fui Henrici comitis

filius, fucceffit ei.

Obiit papa Eugenius,' et Anafl:afius fucceffit ei.

Obiit Henricus' archiepifcopus Eboracenfis, et Bernardus abbas de Clara ualle.

Pax Anghe reddita eft, pacificatis adinuicem rege Stephano et Hen-

rico duce Normannie,*'' quem et rex Stephanus adoptavit in fihum et

heredem ; et fucceflTorem regni, mediantibus venerabilibus Thedbaldo

Cantuarienfi archiepifcopo et Henrico Wintonienfi epifcopo, confl:ituit.

Hugo thefaurarius Eboracenfis, cognatus regis," confecratus eft ab Anaftafio papa in epifcopum Dunehnenfem, Rome, dominica ante natale Domini [Dec. 20]. Anno M.c.liij. obiit Euftachius fihus regis primus, et poftea rex Ste- phanus ;" et Henricus dux Normannie, fihus Gaufridi comitis Andegauie, filius imperatricis, fucceffit ei, coronatus in dominica ante natale domini [Dec. 19]- WiUehnus dudum Eboracenfis archiepifcopus, quem fufpende- rat papa Eugenius, Romam in fuperiore anno profe6lus, gratiam ab Ana- ftafio papa recuperavit, et in imminente anno in fuam honorifice receptus eft fedem ; fed non multo poft proditione, ut di6lum eft, fuorum clericorum, poft perceptionem euchariftie infra ablutiones liquore lethali infe6lus, ex- tin6lus eft;"' cui fucceffit Rogerus, Cantuarienfis archidiaconus.

Anno M.c.lv. obiit papa Anaftafius, cui fucceffit Adrianus.''

Anno M.c.lvj. conventus fandlimonialium fecundo venit ad Eccles.''

' ' William de S. Barbara died 14th Nov. 1152. See Fordun i. 297, 310; Hvved. fol. 281. Eugenius III. died on tlieSth of July 1153, and was succeeded by Anastacius IV. " In thc margin are the words, " Pa.\ inter Stephanum et Henricum." ' Henry Murdac died 14tli October 1153. " " Stephani nepotem." M. Paris. p. 65. " Stcphen died 25th October 1154. " Upon the 8th of June 1154, Stubbs, col. 1722. ' Anastacius IV. died 2d of

December 1154, and liis successor, Nicolas Breakspeare, an Englishman, was elected upon the following day, and assumed the name of Adrian IV. ' See Spottiswood, p. 461. 76 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1156.

Douenaldus filius Malcolmi apud Witerne captus eft, et incarceratus in turre de Rokefburc cum patre fuo.^ Anno M.c.lvij. rex Malcolmus Scottorum veniens ad regem Anglie Henricum apud Ceftram, devenit homo fuus, eo modo quo avus fuus

fuerat homo veteris regis Henrici, falvis omnibus dignitatibus fuis." Rex Henricus primum exercitum duxit in Walham,** et cepit Rueland. Anno M.c.lviij. iterum firmatum eft caftelkim de Werc, prsecipiente rege Anghe.'' Rex Anghe Henricus et Malcolmus rex Scottorum apud Carlel convenerunt, fed non bene pacificati abinuicem difceflTerunt, ideoque rex

Scottorum non adhuc miles fa6tus eft.*^ Anno M.c.hx. obiit Rodbertus epifcopus fandli Andree.

Obiit pie memorie Waldeuus'^ abbas ij. de Malros iij° nonarum Augufti,

[Aug. 3.] qui fuit awncuhis regis M.,'' et Wihelmus'''' ejufdem ecclefie monachus ei fucceflit v. kalendas Decembris [Nov. 27]» et in vigiha fan6li Andree apoftoh [Nov. 29], que dominica die evenit, a Glaf- cuenfi epifcopo Hereberto benedidlus eft in noftra ecclefia.

Obiit Adrianus*" papakalendas Sept. [Sep. 1], cui fucceflit Alexander,

canonice eledlus et confecratus, et Fredericus imperator erexit fibi ydohmi, 06lauianum? fcihcet antipapam, quem in execrabih conciho et conventi- culo fanguinum apud Papiam cum fua gente ftatuit adorandum, et fcifnia

fa6lum eft in ecclefia muUo tempore perdurans. Rex Henricus Anghe Tolofam cum exercitu adiit, et in eodem exercitu mortui funt plurimi, et Wihelmus comes Bolonie, fihus regis Ste-

phani, et Hamo filius comitis Glouceftrie obierunt; rediens ab hoc exercitu Malcolmus rex Scottorum, fa6lus eft miles Turonis a rege Anglo- rum Henrico.^ Wihelmus epifcopus Murauie, et Nicholaus regis Scottorum tunc tem-

° " i. See Fordun i. 448 ; Ckron. S. Cnicis, p. 32. (24) Hoveden, fol. 281; Fordun, 449 ; M. '" "^ i. ° Paris, p. 68. See M. Paris, p. 68. Hoveden, fol. 281 ; Fordun, 449. Hoveden, fol. 281. ^ See Monast. Ann. p. 211. ° Waltheof was the youngest son of Matilda, who took for her second husband David Prince of Cumberland, afterwards king of Scotland, father of

Malcolm IV. Fordun, i. 321, 322. " In the margin, opposite here, are added in red ink the words, " tercius abbas de Melrose." ' Adrian IV. was succeeded on the 7th of September by Alexander III. * Octavian, or Victor IV. as he styled himself, was protected by the Council

^" of Pavia, held upon February 5. See Fordun, i. 449 ; Gervase, col. 1381, Chron. S. Crucis, p. 33. ;

A.D. 1159. CHRONICA DE MAILROS. 77 poris canierarius, ciiriam Roniamnn ex parte regis Malcolmi uilitantes, ad papam Alexandrum Agnanie ultra Romam venerunt ; ubi ab eo fufcepti fatis honorifice, Willelmus rediit in fequenti anno legatus regni Scotto- rum fadlus.' Obiit Robertus epifcopus fandli Andree.'' Anno M.c.lx. Malcolmus^^^^rex Scotorum venit de e.xercitu Tolofe, cumque veniflet in civitatem que dicitur Pert, Fereteatht comes' et v. alii comites, irati contra regem quia perrexit Tolofam, obfederunt civitatem et regem capere vohierunt, fed pra>fumcio illorum minime prsevaluit Malcolmus rex tribus vicibus cum exercitu magno perrexit in Galweia et tandem fubjugavit eos." Ernaldus""" abbas de Calheo eledlus eft ad epifcopatum fancli Andree in Scotia, die fcilicet fan6li Bricii epifcopi [Nov. 13], que hoc anno dominica die evenit, et in fequenti die dominica [Nov. 20], fcihcet fan6li Edmimdi, confecratus efl apud fan6lum Andream in Scotia a Willelmo Murauenii epifcopo, fedis apoflohce legato, aftante rege Malcolmo, et epifcopo, et abbatibus, et comitibus regni, et Johannes ejufdem ecclefie cantor ei fucceffit, vigilia fan6li Andree [Nov. 29] eledlus, et in die epiphanie [Jan. 6] a Glafcuenfi epifcopo Hereberto benedidlus." Et hoc anno Malcolmus rex dedit fororem fuam Margaretam Conano duci Britannie." Obiit Robertus prior fanfti Andree, cui fucceffit Waherus cantor ejufdem ecclefie. Anno M.clxi. obiit Thedbaldus CantuarienfisP archiepifcopus, et legatus Romane ecclefie; cui fucceffit venerabilis Thomas cancellarius regis

Anglie, et archidiaconus Cantuarienfis ecclefiae, optimus fandte Dei ecclefie defenfor, licet de palatio et feculari habitu aflAmitus, feculum tamen omiiino defpiciens.

Ernaldus epifcopus fa6lus eft legatus regni Scotorum a papa Alexandro;

' ^ See Chron. S. Crucis, p. 33 ; Fordun i. 452. This olnt lias been already entered,

"^ '' see note supra; it is in this instance addcd by a liand a Httle latcr. See Hoved. fol. 281. "' ' This was Ferquhard seeond earl of Strathern. Fordun i. 45(J. The Chronicle of Holyrood adds, tliat Fergus lord of Galloway became a canon in HolvTood, p. 33. See Hoved. fol. 281. """ ° In tlie margin, " episcopus sancti Andree." Chron. S. Crucis, p. 33. In the raargin, ° " 'iij. abbas de Kalcon." See Fordun, i. 453; Hoved. fol. 282. Upon the ISthof April. Gcrvase, col. 1381. Becket was consecrated upou the 3d of June 1162, col. 1383. 78 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1161.

qui et in tempore legationis confecravit G. G. Rofmarkinefem epif-

copum ; fed poflea jubente papa Alexandro a legatione ceflavit.i Obiit Willelmus epifcopus Muru.'' Anno M.clxij. obiit Hugo de Moreuille, fundator ecclefie de Drie- burg.' Malcolmus rex Scotorum dedit fororem fuam aliam Ade comiti Floren- tio de Hoilande.*^ Rex Anglie Henricus fufcepit honorifice papam Alexandrum verfus Gallias venientem.' Obiit Ernaldus epifcopus fan6li Andree." Fundata eH ecclefia fandli Andree in Scotia.^

Anno M.lxiij. Henricus rex AngUe venit in Angliam de tranfmarinis partibus.

Et Ricardus capellanus regis Malcolmi eledlus e(l ad epifcopatum fandli Andree, et rex Malcolmus de magna infirmitate, Deo miferante, convaluit apud Danecaflre,^ et firma pax eft inter Henricum regem Angfie et inter Malcolmum regem Scotorum.

Generale concilium apud Turonem^ ciuitatem, quod Alexander iij. papa tenuit, in quo excommunicavit 06louianum antipapam et ceteros fcifmaticos, imperatore tantum excepto.

Anno M.clxiiij. fadla efl; abbatia de Cupro'' quam Malcolmus rex fe-

cit iiij". idus Julii [Jul. 12]. Obiit Willelmus frater Henrici regis.

^ ' See Fordun, i. 453. Upon the 24th of Januarj^ U61-2. C/iron. S. Cnicis, p. 33; this

' is here taken into the text from the margin of the manuscript. See Fordun, i. 453. " The

Chron. S. Crucis calls her Elda, p. 34 ; see Hoved. fol. 282. It was in consequence of his descent from this marriage tliat Florence earl of Hollaud, great-grandson of the earl and princess here

named, laid claim to the crown of Scotland, in 1292. Fced. i. 775. * Gervase, col. 1383;

Hoved. fol. 282. " Some time between the 6th and the 13th of September. C/iron. S. " Crucis, p. 34. The Chronicle contained in the Harl. MS. 2363, places its foundation in ' 1161, fol. 51. b. ' According to Grevase, col. 1383, hereturnedin December 1162. For- dun i. 453 ; Hoved. fol. 282. He was probably on liis journey to or from Wodstolie, where he did homage to Henry H. upon the Ist of July, Diceto col. 536. (26) ° At Tours, upon the 19th " of May. See M. Paris, p. 70. L'Art, iii. 151. 8vo. According to Mat. Paris, in 1164, p.

[?] * Fordim says that it was done by the advice of Waltheof, abbot of Melrose, who, how-

ever, had been dead for some years, i. 453 ; to which may be added the Chronicle in the Harl.

MS. 2363, fol. 51. b.

• See Spotttwood, p. 420. It is probable that he meant Hoveden, whose authority supports the text. fol. 283. A.D. 1164. CHRONICA DE MAILROS. 79

Obiit 06louianus<= antipapa, et Wido Cremeufis, fecundus antipapa, ab predidlo imperatore fcifmatico elevatus eft.

Et Sumerledus regulus Eregeithel, jam per annos xij''''". contra regem Scotorum Malcolmuni dominum fuum naturalem impie rebellans, cum copiofum de Ybernia et diuorfis locis exercitum contrahens apud Renfriu apphcuiflet, tandem uhione diuina, cum fihofuo'' et innumerabih populo a paucis comprovinciahbus ibidem occifus efl.

Herebertus epifcopus Glafcuenfis obiit, cui fucceflit Engelramus regis cancellarius, confecratus a papa Alexandro apud Senonenfem civitatem, die apoftoh)rum Simonis et Jude [Oct. 28], Ucet nuncii Eboracenfis archiepifcopi phu'imum reftiterint.® Thomas Cantuarenfis archiepifcopus venerabihs, ob intoUerabiles fancte ecclefie...'^ a rege Anghe illatas injurias, receffit ab Anglia. Archiepifcopus Eboracenfis venit Norham^^ ut legatione fungeretur per

Scotiam, fed nuncii regis Scotorum reftiterunt ei et contradixerunt ejus legationi, et inde rediit confufus.

Anno M.c.lxv. Ricardus capellanus regis Malcolmi confecratus eft apud fan6lum Andream in Scotia ab...''epifcopisejufdem terre, fcilicet in dominica die ramis palmarum, que tunc evenit v. kalendas Aprilis [Mar. 28]. Et Henricus rex Anglie tranffretavit, et poftquam rediit cum exercitu magno perrexit in Guallias, ibique plures occidit et juftitiam fecit de duobus filiis regis Ris, et de filiis ac filiabus nobilium ejus, fcilicet oculos puerorum eruit et nares aurefque puellarum abfcidit.

Due comete apparuerunt ante folis ortum menfe Augufti, una ad auf- trum, altera ad aquilonem. Cometa eft ftella que non omni tempore fed maxime in obitu regis aut in excidio apparet regionis. Cum crinito diademate apparuerit fulgens regale nunciat letum, fed fi autem ferens comas rutulanfque fparferit illas, patrie monftrat excidium.

' Victor IV. died '22d April 1164, and was succceded by one wlio styled himself Calistus III. ^ Fordun adds that his son was called Gillicolan, i. 45'2. The words " cum filio suo"are added by the Scottish copjnst to the account of Hoveden, fol. 283, from which the remainder is transcribed.

" ' See Fordun, i. 461 ; Hoved. fol. 293. An pr;i.snre in the MS. See tlie statement in Hoved. fol. 282. ^ See an extract from the Excerpta a Clir. Scot. in Hailes, i. 108. " An erasure in the MS. —

80 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1165.

Tempeftas magna fuit in eodem menfe in provincia Eboraci. Anti-

quus autem hoflis a multis vifus eft illam tempeftatem in equi nigri'"'' et maximi fpecie prsecedere, et femper ad mare fugiendo properare, perfe-

quente illo fulgure et tonitruo cum liorrendis fragoribus et omnia devas-

tante grandine : veftigia vero preedidti equi iniqui enormis magnitudinis funt reperta, maxime vero de monte oppidi Scardeburch' faltum ad mare dedit, ubi an fingula veftigia tetre foffe in altum deprefle patuerunt. Que tempeftas confumiit unum molendinum cum inliabitantibus fuper flumen Sabrine, excepto uno monacho, qui per ineffabilem Dei mifericordiam

falvatus eft de incendio ; ad multorum vero difcrecionem et indubitate

fpei confolationem ; maximeque ad funimi tonantis laudem monachus et

ejus fervantur illefa.

Papa Alexander de Gafliis Romam reverfus eft, ibique cum magna

gloria exceptus eft, et univerfa fere Itaha et Tufcia cum Mediolanenfibus ilkma fufcipiens fchifmatici dominium fpreverunt. Obiit pie memorie Malcolmus rex Scotorum apud Gedewurth, v." idus

evenit v. etatis xx^v", Decembris [Dec. 9 ] quod feria, anno fuee regnique

ejus anno xij.'' cujus corpus honorifice ab omnibus perfonis ufque ad Dunfermehn delatum fepehtur; cui fucceffit WiUelmus frater ejus, in vigiha natahs Domini [Dec. 24], more regio elevatus in regnum. Ordo Praemonftratenfis venit ad Blanchelande.™ Johannes Abbas Calkoenfis venit de Roma mitratus." Anno M.c.lxvj. rex Anghe Henricus tranffretavit, quem ob negotia domini fui rex Scotorum Willelmus fecutus eft,*' et in tranfmarinis partibus quibufdam militiarum probitatibus attemtatis, ftatim rediit. Obiit comes Gofpatricus,? cui fucceflit Waldevus fihus ejus.

''' According to M. Paris, p. 151, the devil appearcd, in 1206, inthe fonn of a black mare. Tliis is also one of the shapes assigned to liim by the popular superstitions of Germany. ' Now

Scarborough. * This date has originally been xiij. but the last numeral has been erased; " et dimidio"—has then been added, which has afterwards been struck through. Fordun says that he reigned twelve years, three months and seven days, i. 457. ' See Fardun, i. 458. "" ° buU, In Normandy. Uonast. Anglic. ii. 1015, edit. 1661. See an extract from the papal

relative to this grant, in the Monast. Ann. p. 82, where it is printed from the Chartulary of Kelso. ° fourth of the name and Fordun, i. 458, 459 ; Hoved. fol. 289. This was Gospatric, the

fol. third earl ; Douglas, ii. 167 ; Fordun, i. 459, Hoved. 289. A.D. 1167. CHRONICA DE MAILROS. 81

Anno M.c.lxvij. Obiit pie memorie Aldredus, iij. abbas Rieuallis, cui fucceffit Siluanus abbas de Dundrainan.i Obiit magifler Robertus dc Melum epifcopus venerabilis Herefordie, cui fucceffit Robertus de Foliot. Obiit Patricius fecundus abbas de Alne- wick, cui fucceffit Ricardus prior ejufdem.

Obiit Matliilda imperatrix, mater Henrici ij. regis Anglorum.

Fredericus imperator hoftiliter ad juvandas partes fecundi antipapjB, id efl Widonis Cremenlis, Romam veniens eundem fcifmaticum fcifma-

ticus et ipfe in ecclefiam fan6li Petri vi et armata manu intrufit. Rede- toi. 19. b. unte vero cum exercitu fl^atim peflis mortifera in populum ejus graflata eft,

et primates quofdam extinxit, et ille Colonenfis ele(?tus, totius fcifmatis

capud, in Alpibus extin6lus efl, et ut ofla a carnibus difjungerentur, et

Colonie deferentur, totus in aquam co6lus efl;; volebant enim primates

fui elefili, licet non epifcopi, quantum ad ipfos honorabiles quantam ad

nos fatis inhonoras et falfi nominis faltem habere rehquias. Anno M.c.lxviij. obiit pie memorie Gilebertus abbas Ciflernenfis, cui

fucceflit Alexander x. abbas.

Obiit Wido'' fcifmaticus et fecundus antipapa, et quidam tertius anti-

papa, cujus noraen ignoratur, qui et ignorans ignorabitur, elevatus eft.

Obiit Rodbertus^ comes juftus Leiceftrie, et qui juftitia fumma vocatur. Anno M.c.lxix. obiit Gregorius epifcopus Dunkelde, cui fucceffit Ri- cardus capellanus regis.' Vihs et exefcrabilis contra dominum papam Alexandrum et venerabilem Thomam archiepifcopum in Gahis exulantem conjuratio, per totam

fere Angham, juffione regis, fadla eft. Hunbaudus prior de Weneloc adduxit conventum apud PafTelet, qui

eft juxta Renfriu.

Anno M.c.lxx. rex Anghe Henricus de Normannia Angham rediit, in quo reditu muUi naufragio pcrierunt.

Willelmus abbas iij. de Maylros curam paftoralem x. kalendas Maii

[Apr. 22] humihter dimifit," et ipfo die Jocchnus prior ei fucceffit.

^ ' See Fordun, i. 459. Guido, called Paschal III., dicd20th Septemher, 1168. Thename of hjs successor, against the authority of Alexander III., was Calistus III. ' Robert de Bossu, ac

cording to Dugdale, died in 1167; but the text is supported hythe authority of Hoveden, fol. 29-3.

' " He was consecrated upon the Ist of February, 1169-70. Fordun, i. 460. Fordw- tfil. L 82 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1170.

Willelmus rex Scottorum apud Windlefoure ^' ad Henricum regem venit. Dauid" frater ejus in odlavis pentecoftes [Maij 31] miles a rege Anglie fa6lus eft. Henricus rex Anglie fecit coronari filium Henricum puerum," et in regem apud Lundonias. xi. kalendas Junii [Maij 22] in die dominica confecrari a Rogero ufurpatore Eboracenli archiepifcopo,^ qui in alienam provinciam jus et officium alienum contra canones per regiam et propriam tyrannidem, vivente venerabili Thoma archiepifcopo Cantuarienfi

et in GaUiis exulante, fibi ufurpavit. In feftivitate apoftolorum Petri et Pauh [Jun. 29] fubito terremotus ingens et horridus in oriente, uUra mare Grsecie, urbes plurimas et cafteUa cum fuis habitatoribus fubverfas, obruit Tripolim, GibeUum, Laodiciam, Antiochiam et cafteUa quamplurima; fed et terra gentihum eodem terremotu muUo miferabUius cum eorum innumerofitate periit. Richardus cappeUanus regis WiUelmi confecratus eft in epifcopum

Dulkelde, in vigiUa fan6li Laurentii [Aug. 9], a Richardo epifcopo fan6li Andree, in cathedraU ecclefia fanfti Andree.^ Obiit venerabihs Godricus^^ heremita de Finchalach prope Dunelmum. Richardus comes de Penbroc, fihus Gihberti comitis Stranboue, fiUus etiam Ifabel, matertere Malcolmi et WiUelmi regum Scottorum, et bone fpei David comitis, cum muUa mUitum et proborum hominum copia tranffretans venit in Hiberniam, et fretus auxiho cujufdam reguU Ulius

terre, cujus fiham fibi in matrimonio copulaverat, quafdam civitates cum

ilUus terre nobUiore fciUcet DuueUn viriUter oppugnans, per Dei providentiam tandem obtinuit.^'

' ' Hoved. fol. 296. David Earl of Huntingdon. * Benedictits Abbas says that the coro-

nation was upon Sunday, 14th June, i. 4. Wifiitown, i. 321, places the coronation of young Henry upon Sunday, 22d May, 1167, but the text is supported bythe excellent authority of W. Kewbrig. coronation ii. 25, and of Hoved. fol. 296. b., although the latter states thatthe was celebrated upon Sunday, 15th June, an obvious error. In the year in qiiestion, the loth of Junefell upon a Mon- day. A like niistake occurs in the computation of Wi/ntoivn, for the 22d May, 1167, was not a Sunday, but a Monday. ' The indignation of the writcr was probably augmented by the remembrance of the'part taken by this Roger against the indcpendence of the Scottish church, in the year 1164. ' According to Mill, he was consecrated in 1169; but an additional degree of au-

thority is affixed to our Chronicle, from the fact of the 9th of August 1170 having fallen upon a " is Sunday. See Hoved. fol. 295 ; a long account of him inserted in M. Paris, p. 82. (27) ' SeeBrompton, col. 1069; M. Paris, p. 87. A.D. 1170. CHRONICA DE MAILROS. 83

Obiit Owein regulus Wallie. Venerabilis Thonias Cantuarienfis archiepifcopus a papa Alexandro jam legatus fadlus, circa feftum faniSli Andree [Nov. 30] de exilio per regis licentiam rediit in Angham''. Papa Alexander fufpendit Rogerum Eboracenfem archiepifcopum ab omni epifcopaU ofRcio, et Hugonem Dunelmcnfem et Gilbertum Lun- donienfem epifcopos, et ceteros omnes qui interfuerunt coronationi non canonice Henrici fiUi regis."^

Anno M.c.lxxj. O fcelus nefandum! O nephas deteflanckim ! O flagi- ciura execrandum ! O cundlis retro fecuHs inauditum piaculum ! beate memorie Thomas Cantuarenfis archiepifcopus, fedis apofloHce legatus, primas totius Anglise, qui jam per fex et eo amplius annos pro juft:itia decer- tans, regis fenioris Anglorum Henrici violentiis in GaUiis exulaverat, innumerabiles etiam ibi pro Chrifti ecclefia perpeiFus injurias, utpote infantibus infra annos ad ubera pendentibus in cunis illius fecundum carneni propinquis, et ceteris omnibus fenibus cum junioribus ab Anglia, inftante nequiffimo regis edi6lo eliminatis, pace tandem inter ipfum et regem domini pape et curie Romane, necnon Gallicano ecclefie, et maxime pii regis Franciae Ludovici inftantia ad plenum, ut putabatur, reformata, poftquam ab eo in ofculo pacis fuerat fufceptus, et in Anglia cum litteris fuis liber abire permiflus, a domefticis et fceleratiffimis baronibus et de- teftandis militibus regis, paucis diebus poftquam in fuam fedem fuerat fufceptus evolutis, fevientis regis ira ob creditam fibi a domino papa, ut dielum, legationem et ob epifcoporum fuorum fufpenfionem, longe magis diffimili et fceleratiore modo quam Herodis in Jefum vel fecundi in Johannem baptiftam, ad mortem contra jus et fas dampnatus in principali totiusAng!ie,fan6leTrinitatis ecclefia,ante fan6lum altare beati Benedicli, innumerabilium martyrum, confeflbrum, virginum, utpote in tali ecclefia circumvallatus reliquiis, quinta die locum fuum optinens poft nativitatem falvatoris [Dec. 29] ficut beatus Thomas apoftolus v. die eandem nativita- temprsecedit [Dec.21], fequenti fcilicet die poft nataleinnocentium, [Dec. 28], fan6lis innocentibus in altera vita copulandus; fui ipfius imitatus Je-

fum mortem interfedloribus remittens, amputata fere unius ex clericis fuis,

^* (jui crucem prteferabat, dextera, proh dolor ! Et ficut verus Chrifti martyr

^ According to Grevase, he arrived at Canterbury upon tlie 30th of November, col. 1414.

° ^" SeeGmiase, col. 1413 ; Hoved. fol. 298 ; M. Paris, p. 8G. An interesting account of the 84 CHRONICA DE MAILROS. A.D. II71. detruncatur, cujus fanguinis eflufionis injuriam omnibus linguis inexplica- bilem in carnes impiorum inprimis qui opus abhominabile perpetraverunt, praeceptum flatuerunt, confilium fubminillraverunt, alfenfum prebuerunt, deraum in duces et fequellas omnes affiflentes qui hujus fceleris fcelerum notitiam antea habuerunt, vindicet quam totius^ Domini gladius et red- ditor altiffimus. Obiit Nicholaus cancellarius regis Scotorum. Obiit Conanus dux Britannie et coraes de Richemunt.' Obiit Ferchct comes de Strathern. Mare vifum efl a raultis ardere in Angha. Radulfus monachus de Meylros apud Cuprum in patrem ehgitur, et a

Ricardo epifcopo fandli Andree, in purificatione beate Marie [Feb. 2], apud Coldinghara in abbatem benedicitur. Sepulcrum pii patris noflri dompni Walleui abbatis fecundi de Mel-

ros,* a bone memorie Ingeramo Glafguenfi epifcopo, et iiij°^ abbatibus ad

hoc vocatis, referatum eft, et corpus ejus integrura inventura et vefliraenta

intadla, anno xij° obitus fui, xj. kalendas Junii [Jun. 22]. Et poll facra

' miffarum folempnia idera antifles et abbates, quos pra?nuraeraviraus, cum ipfius monaflerii univerfo conventu, fuper ipfam fandliffuni corporis glebam

pofuerunt lapidem novum, id efl, marmor pohtum ; et fadta efl leticia

magna, conclamantibus qui aderant et dicentibus, vere hic homo Dei efl. Pie raemorie dompnus Poncius, abbas ClareuaUis, in epifcopum Clari Montis eligitur et ibidem paflor prseficitur, tranflatus et affumtus de valle in montera, de Clara valle in Clarum montem, de claritate in claritatem, tanquam a Domini Spiritu. Simon de Tonei, monachus de Melros, ohm abbas de Kogefiiala,^ in

epifcopum Mureuie ele6lus efl et addudlus. Henricus rex Anghe, cum manu vahda et robore magno, vifitandi

gratia, in Hyberniames vento et velo tranfpofitus et tranfportatus efl.

iEdwardus epifcopus de Aberden obiit.

martyrdom of Becket is given hy Gervase, coU. 1414-17. It is singular tliat the most curious ac-

count of the life and murder of Becket, written by one who states that he was present athis death, and wounded in attempting to save him, should be still unprinted. The only manuscript known

is in tlie Arundel collection, lately added to the British Museum. There is every reason to believe

tliat tlie writcr was the well-known Edmund Grime, tlie friend of Becket. ' Quantocius ? ' He had married Margaret, the sister of king William, in 1160. * Accordingto the CliTonicle of Cogesltale in the Cottoninn MS., Vesp. D.x. Simon de Toney returned to Melrose in 1168, fol. 47. ^^ Hoved. fol. 301. ' On tlie margin there is written, in red letters, " Memorandum de translatione venerabilis Walleui abbatis de Melros." A.D. 1172. CHRONICA DE MAILROS. 85

vontus valiclifTimus fuit in die fanctorum Innocentium foi. 20. b. Anno M.c.lxxij. [Dec. 28]. Ecclefia Cantuarienfis, per duos cardinales in Franciam miflbs, recon-

cifiata eft et paci reddita. Simon, eledlus de Mureuia, confecrationis munus apud fan6lum An-

dreani in Scotia, x. kalendas Februarii [Jan. 23] fufcepit.'' Matheus, archidiaconus fandli Andree, ad epifcopatum .de Aberden eft

eledlus,' et poftea iv.*° norarum Aprilis [Apr. 2], fcihcet in pafllone Do- mini, confecratus.

Henricus rex Anglie de Hybernia poft pafcha [Apr. 16] rediit. Anno M.c.lxxiij. papa Alexander tertius in capite jejunii [Feb. 21] apud Anagniam beatum Thomam, Cantuarienfem archiepifcopum, canoni-

zavit," et ejus memoriam in cathalogo fan6lorum fcribi inftituit, et diem

pafl^onis ipfius feftivum et celebrem, au6loritate apoftolica, haberi firmiter

prsecepit. Ipfe autem in martyris memoriam primam miflam, aftante

clero et populo innuniero, more fuo devotiflime cantavit, et in coUe6la et

in fecreto et in poftcommunione de eo, ficut de martyre et pontifice, mentionem follemniter fecit. Et qui vidit et audivit teflimonium per- hibuit.

FaCba eft contentio, et fere inexorabile behum, inter ventrem et vifcera,

inter patrem et prolem, inter Henricum feniorem et Henricum fihum ejus

juniorem regem Anglie,'" ita ut puer ipfe miles tamen jani tunc et rex, abortis quibufdam moleftiis et gravaminibus a patre iUatis, clanculo

no6lu ad regem Francorum, patrem fuum di6lum in lege, fe citifi^me

tranftulit, et hoc ex confilio matris fue ut dicebant ; nos nefcimus, viderit

ipfa et judicet ipfe. Cogitabat enim pater, ut rumor vulgi erat, filium capere et in cuftodiam firmam et fecuram ponere. Secuti funt eum, tam de Anglia quam Normannia, viri potentes et nobiles ad bella promtifTimi,

quorum fretus confilio et auxilio furgit filius, immo fihi in patrem, et guerrarum tumuUu et turbine non folum cifmarine fed tranfmarine provincie commote in arnia ruunt, et dextras jungunt ad dimicandum.

" " Ordinacio domiiii Sinionis episcopi Murauicensis x. kal. FebDiarii, quondam abbatis de Coges-

liala." i\IS. Cott. Vesp. D.x. fol. 48. ' It appears from Keit/i that there is some uncertainty

as to the date of the accession of this bishop, p. 184. There is obviously an error in the concord- '" anceofthe dates recorded in the text. " Fad. i. 29. Foed. i. 29; Hoved. fol. 304; IV.

Neu-brig. ii. 27; M. Paris, p. 88. !

86 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1173.

Rex etiam Scottorum Willelmus, vetera dampna novo confiidlu refar- cire fperans, bella immania per confilia iniqua contra cognatum et dominum fuum, Henricum regem Anglie inftaurat, et cum ingenti exercitu caftra metatus eft ante caftrum quod Werc nominatur, et moram aliquantulum ibidem fecit, fed nichil plus profecit. Profe(5lus autem inde rex, magnam partem Northurabrie Scotti crudeliter igne combufferunt, et plebem ejus ferociter gladio tranfverberaverunt.'' Inde ad Carlegium iter recurvant, et civitatem totis viribus oppugnant, fed exercitus AngUe fimulato a quibufdam et fignificato adventu, fuge fe velociter dederunt. Miracula magna et inaudita per beatum martyrem Thomam archi- prsefulem fadla funt in AngUa.

Tonitruum horribile mugiit xvij. kalendas Septembris [Aug. 16]. Tuflis quedara mala et inaudita omnes fere longe lateque occupavit, in qua vel ex qua pefte multi mortui funt. Robertus comes Legeceftrie, una cum conjuge fua, in finibus fan6li iEdmundi captus eft,' et cuftodia ar6liflima pofitus. Sed et Flandrenfium populus infinitus a finibus fuis egrefllis ut fines Angfie occuparent, in eifdem finibus quibus et comes, curfum fixerunt et vitam finierunt. Bene- di6lus Deus qui perdidit impios, ne perderent pios Anno M.c.lxxiiij. obiit bone memorie Ingeramus epifcopus Glafconenfis,

in die purificationis beate Marie [Feb. 2], kalendas Martii." Obiit Afcefinus primus abbas de Kinlos in Mureuia, cui in loco mini- fterii hujus Reinerius fucceflit, monachus de Meylros. Obiit Ofljertus priraus abbas de Jeddewrtha, cui fucceflit Ricardus ejufdem cellerarius.

Jocelinus abbas monafterii de Melros, numero iiij'"% a clero, a populo exigente et rege ipfo aflenciente, ad ecclefiam Glafcuenfem preful eligi-

tur, x. kalendas Junii [Maij 23] apud Pert in Scotia ; vir mitis et morige- ratus, vir manfuetus et moderatus. WiUelmus rex Scotie rurfus exercitura Alnevi^ic direxit, imrao ipfe duxit, multos fugavit, multos proftravit.°

» ' See Diceto, col. fol. 573 ; Hoved. fol. 308 ; W. Kewbrig. ii. 30 ; M. Paris, p. 89. Brompton, col.

1089. " It is obvious that the text is wrong, when it considers the feast of the Purification as the same as the Ist of March. It may be conjectured that this second date belongs to tlie obit of ° the abbat of Kinlos, but the arrangement of the MS. is followed. In the margin, " ij. abbas de Kj-nlos." Thisnote has been nearly erased. ° See Gervase, col. 1427, for an account of the cruelties which attended this irruption. A.D. 1174. CHRONICA DE MAILROS. 87

Henricus rex Anglie fenior inter hec tonitma Angliam venit, corde compundlus, animo contritus, laneis indutus, et pedibus nudis incedens, cum numerola prsefulum et proccrum multitudine, fepulcrum beati Thome Cantuarie in ipfo regni ingroffu quo cicius potuit invifit, peccatorum fuorum penitens, et pacom depofcens. Mane enim faftoi' Willelmus rex Scottorum apud Alnewic^i capitur, et ad Richemund cum merore ducitur, et in cuftodiam ad tempus ibi reverenter refervatur. Poftquam autem regi Anglie res innotuit, ipfius im-

perio in Normanniam tranfponitur, et in turri de Faleifio thefaurus defi- derabihs fervandus reponitur. Dauid comes, frater ejus junior, cum hec cognoviflet, Legreceftriam de qua pugnabat velociter rehquit, et fefe cum

fuis, ut potuit, in Scociam tranftulit.'' Beatus Bernardus, primus abbas ClarauaUis, a domino papa Alexan- dro tercio in urbe Roma follempniter auctorizatur, et in cathalogo memo-

riam ejus fcribi, auctoritate apoftolica, conftituitur. Anno M.c.Ixxv'. Willelmus rex Scottie cum fuis de cuftodia rediit ad

fua.^ Jocelinus' ecclefie Glafguenfis* eleiftus ex mandato domini papse

Alexandri iij. in epifcopum confecratus eft a domino Efkilo Lundenfi archiepifcopo, fedis apoftolice legato et totius Dacie primate,in Claraualle.

Laurencius monachus nofter, quondam abbasf in Orcadia, ij. idus Maii

[Maij 14] eledlus eft, et in craftina die afcenfionis Domini [Maij 21] a Jocelino epifcopo Glafguenfi, in ecclefia nostra lionorifice in abbatem benedidlus. Ecclefia Clareuallis dedicatur; reliquie fandli Bernardi Clareualhs abbatis primi, honorifice tranflate et in ecclefia locate funt, ea reverentia que fandlum decuit. Comites et barones, et omnes majores et potentiores per regnum Scotie,

' Lord Hailes objects to the veracity of the coincidence, as detailed by Hoveden and Newbury; but col. Gervase confirms it, bystating that Henry left Canterbury on Saturday, July 13, 1427 ;com.

ii. 34. In the mar- pare also the statements of Hoveden, fol. 308 ; M. Paris, p. 90 ; W. Ncwbrig. ' Sromjdon, co\. gin of the manuscript, "capcio regis Willelmi Scottorum." See 1091 ; Gervase, 1427; Hoved.foX. 308; M. Paris, p. 90; but above all, W. Kewhrig. ii. 33, and the preceding chapters. ' See Brompton, col. 1090, 1093; W. Newbrig. ii. 31. ' Ac- cording to Fordun, he returned about 2d Feb. [1174-5]. The charter by -whjch he obtained his

' hberty is printod in the Fesd. i. 30. Joceline had previously been abbat of Melrose. • On the margin, in red letters, " Jocelinus episcopus Glasg'." f On themargin, in red ink, " V. abbas de Melr'." 88 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1175.

coram rege fuo Willelmo ligantiam fecerunt et obfides dederunt, et epifcopi ejufdem regni in verbo veritatis fidelitatem juraverunt Henrico regi AngHe, civitate Eboraco." Anno M.c.lxxvj. Wiuianus," tituli fandli Stephani in Celie monte pref- biter cardinaUs, apoftolici fedis legatus, Scociam intravit, conculcans et comminuens obvia queque, expeditus capere nec impeditus rapere.

Ricardus" comes, cognomine Strangboge, in Hybernia obiit.

Fa6la efl; contentio inter Walterum abbatem Tironenfem et Joliannem Kalcoenfem de fubjedlione, quis eorum videretur efle major. Anno M.c.lxxvij. Fredericus Romanorum imperator ad Chriftianam devotionem et fandle matris ecclefie unitatem rediit, et Venetiam veniens domino papse Alexandro iii. in ecclefia Sancti Marci reverentiam quam debuit et fpopondit et impendit, et in fignum fidei et foederis firmi fufceperunt fe invicem in ofculo pacis.

Vivianus"" cardinafis, Hybernia rediens, apud caftrum Puellarum prselatos regni Scotise convocavit, et in concifio fedit. Rogerus abbas primus de Drieburc curam ovium refignavit, et Girardus prior ei ad minifterium fuccefllt.

Walterus fifius Alani, dapifer regis Scottorum, familiaris nofter, diem obiit, cujus beata anima vivat in gloria.^ Anno M.c.lxxviij. obiit Ricardus epifcopus de Dunkelde, et Ricardus epifcopus fan6li Andree.'^ Magifter Johannes, cognomine Scottus, ad epifcopatum fan6li Andree ele6lus eft, fed rege Willelmo totius viribus ele6lioni ejus renitente Hu- gonem capellanum fuum, regia fretus poteftate, in ecclefia fan6li Andreae, ut voluit, epifcopum confecrari fecit. Hinc inde gravis contentio et peri- culofa divifio emerfit.*

" Brompton, col. 1103 ; Knyghton says it was upon the 20th of August, col. 2396; see Hoved. fol. 312. ' Concerning this Vibianus or Vivianus Thomasius, see Ciaconius, i. 1091. ' Richardde Clare, Earl of Pem' roke. " See Iloved. fol. 316. ' Walter Fitz-AUangave to the abbey of Melrose four ploughgates of land at Edmundiston, for the good of the soul of Mal- colm IV. ]\Itniwit. Annals, p. 266. He also gave them considerable possessions in the west of

Scotland, p. 275, where it is stated that lie became an inmate of this monastery, where he died. ' Concerning the uncertainty of tliese obits, see Keith, pp. 76, 12 ; the text is supported by Fordun, ° i. 475. (28) The struggle which took place between the see of Rome and the king of Scot- l^d, relative to this subject, is detailed with minuteness by Hoveden. A.D. 1178. CHRONICA DE MAILROS. 89

Sol in meridie pallore indutus et pene totus obfcuratus eft, idus Sep- tembris'' [Sept. 13]. Submerfio Hollandie. Obiit Ada^ comitifla, mater Malcolmi et Willelmi regum Scottorum, comitis Dauid.

Obiit pie memorie Laurentius abbas quintus de Melros, vir mire hu-

militatis et manfuetudinis et in divinis litteris plurimum eruditus. Obiit Gaufridus abbas de Dunfermelin, et Walterus de Bidun'' cancellarius regis Scottorum, ecclefie de Dunkelde eledlus.

Anno M.c.lxxix. Ernaldus abbas vj. de Melros a domino Jocelino

epifcopo Glafguenfi in ecclefia noftra benedidlus eft die epiphanie

Domini [Jan. 6].

Concilium magnum a domino papa Alexandro iij. Rome^ celebratum

eft, ad " laetare Hierufalem," in ecclefia que dicitur Conftantiniana, v. idus

Martii, [Mar. 1 1] anno pontificatus fui xx. Henricus abbas Clareuallis in eodem conciHo eledlus eft epifcopus Albanenfis ecclefie, et a domino papa

Alexandro iij. dominica qua " vocem jocunditatis" canitur poft pafcha

[Maij 6] confecratus eft, in ecclefia fandla Marie, que NarciflTe ap- pellatur.

Obiit Reinaldus' abbas j. fandli Thome martyris in Scotia, et Adam perfona de Dunbar.

Obiit etiam Amfridus abbas fecundus de Neubothle xiiij. kalendas

Sept. [Aug. 19] abbas de Neubotil et Hugo prior fucceflJit.

Obiit Alina^ comitifla de Dunbar xiij. kalendas Sept. [Aug. 20]. Tonitruum magnum et fulgur fa6lum eft in die fandli Bartholomsei apoftoh [Aug. 24] per totam Helielendefchiram.

" "^ This date is correct, according to the chronological list of eclipses in L'Art, i. 73. She

was the daughter of the earl of Warren and Surrey. ^" Fordun states that Walter de Bidun,

the chancellor, succeeded in 1178 to the see of Dunkeld, i. 475 ; whilst Keith, p. 76, and the author

of the "Cff/frfo;(/n," i. 712, considertliis entryas his obit. Thecharters 'mt\ie Diplomata Scotia,a.ni in the Appendix to Raines Xorth Durham, nunibers xxxv. and xxxvi., have been consulted, in the hope that a comparison of the witnesses there joined with him might shew whether he survived the ' year 1 1 78 ; but no satisfactory conclusion could be attained. This was the Lateran, eleventh general council, 5-19 March. L'Art, iii. 155. 8vo. ' Reginald was the first abbot of Aber- ^ brothoc, founded by William in honour of Becket. See Fordun, i. 479. She was the wife of Waldeve, fourth earl of Dunbar. Douglas, ii. 168. 90 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1179.

Willelmus rex Scotie et Dauid frater fuus, cum comitibus et baronibus terre cum exercitu magno et valido perrexerunt in Ros,'' ibique duo firmaverunt caflella, nomen uni Dunfcath et nomen alteri Eperdover.'

Anno M.c.lxxx. obiit Johannes abbas de Kalco, Olbert prior fan6li fo'- 22 Machuti fucceffit.

Controverfia magna quse vertebatur inter domum de Melros et Ri- cardum de Moreuia fuper forella et paftura inter Galge et Ledre, decifa efl in preefentia Willelmi regis Scottorum et comitis Dauid fratris fui et corani aliis tam ecclefiafticis quam fecularibus perfonis innumeris apud Hadintun, dominica media quadragefime [Mar. 30], et Dei adjutorio refpondebat monachis juftitia fua in hac parte, ita videlicet quod, char- tarum fuarum merito et privilegiorum Romane ecclefie au6loritate, ipfis adjudicata eft poffeffio.''

Venerabihs et fpe6labilis fcientia et fan6litate vir, Balduinus abbas de Forda in epifcopum eligitur Wireceftrise et refpexit Dominus ad humili- tatem ipfius, quem hcet vite meritum multis prsetulerit, humihtas tamen fola in confpe6lu Domini illum exaltavit ; nec enim mundum refpexit fed defpexit nec captavit quos calcavit honores. Alexis fan6le Romane ecclefie fubdiaconus et apoftohce fedis nuncius ut de fa6lo ecclefie fan6ti Andree verum cognofceret, regnum Scotie cum Johanne ele6lo, rege Willelmo vix permittente, intravit, plurimofque turbavit et cor regis ad iram provocavit.'" Johannes fan6li Andree ele6lus a domino papa Alexandro mittitur in curia confirmatus, fed pro dignitate ecclefie fan6li Andree et regis honore in fede epifcopali a quibus vellet epifcopis confecrandus ; quem Alexis pr8edi6lus poft multa confilia pluraque gravamina etiam excom- raunicatis quibufdam regis clericis infuper epifcopatu fan6li Andree in- terdi6lo, tandem convocatis epifcopis, abbatibus religiofifque viris apud

" Fordun adds, " contra Mackwilliam, sed vero nomine Dovenaldum Ban," i. 479 ; the subsequent details are given by tbe same writer, in the following page. ' Fordun varies the orthography in a trifling degree, '• Dunschath et Edirdovar," and, according to his editor, other copies read

" ' Edirdona" or " Edirtoun," i. 479. An extract from the charter given by William to the convent, in confirraation of this decision, is printed in the Monast. Annals, p. 217. ' He was " consecrated upon the lOth of August, Gervase, coh 1437. See Fordun, i. 352 ; Hoved, fol. 341, and the foUowing pages. A.D. 1180. CHRONICA DE MAILROS. 91

Caftellum Puellarum in ecclelia fan6le crucis odlavis pentecoften, fcilicet* vj. idus Junii [Jun. 8], a Matheo epifcopo de Aberden ex mandato domini pape A. ad prsenominatam fedem in antiftitem Johannem magnifice confecrari fecit. Johannes autem confecratus et abfque epifcopatu fe intelligens, extemplo pre timore regis et indignatione regalium provinciam merens reliquit et ad tutiora fe contulit.* Anno M.c.lxxxj. obiit pie memorie Willelmus de Tulofa abbas Cifter- cienfis, cui fucceffit Petrus de Pontiniaco. Ludowicus rex Francie, vir pius et religiofus feculum nequam defpexit regnumque fuum quod ipfe per xliiij.'"' annos ftrenue gubernavit Phihppo filio fuo honorifice tradidit. Ille autem poftea, Deo infpirante, ad ordinem Ciftercienfem apud abbaciam que Port dicitur quam ipfe fundavit, humiliter convolavit et eodem anno de corpore mortis fehciter migravit.'' Willelmus rex Scottorum et Dauid comes frater ejus ad Henricum regem^ feniorem pro fuis negotiis tranfmarinis partibus fe contulerunt.

Fulgura et tonitrua magna et tempeftates et inundationes aquarum in Anglia per loca diverfa. Miracula multa et magna apud fan6lum ^dmundum per beatum puerum Robertum quem quidam Judeus occulte crudehter neci tradidit. Similiter apud Huntodinam de aHo puero Herberto nomine nova conti- gerunt, quem proprius pater ad ftipitem impie ligavit et in aquam que juxta ipfam villam decurrit miferabihter extinxit. Cometa menfe Julio apparuit. JoceUnus epifcopus fedem epifcopalem dilatavit, et fan6li Kentegerni ecclefiam gloriofe magnificavit.

iij. kalendas Septembris [Aug. 30], obiit pie memorie Alexander iij. papa, pontificatus fui anno xxiij", cui fucceflit Lucius iij. qui et Hubaldus Hoftienfis epifcopus. Obiit Rogerus Eboracenfis archiepifcopus x. lcalendas Decembris [Nov. 22] anno epifcopatus fui xxvij.®

" " ^ These dates do not agree. (29) Hoved. 350 ; Ford. i. 350, ct seq. Louis-le-

Jeune died at Paris, upon the 18th of September, 1 180, after a reign of forty-three years. Anquetil, ii.

108. "^ Henry II. is here styled "seniorem," in distinction to his eldest son Henry, who was crowned as king of England in 1 170 (liis father being alive), and died in 1 183. ' See Fordun, " i. 481. According to Stubbs, he died at Sliirburn, upon the 26th of November, col. 1723. 92 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1182.

Anno M.c.lxxxij. Jocelinus'' Glafcuenfis epifcopus, et E. Maylrofenfis abbas, et Ofbertus abbas Calcoenfis cum aliis honeftis viris Romam pro regis regnique negotiis ierunt, caufafque fuas Deo opitulante caute et prudenter peregerunt, fani et alacres inde ad fua redierunt. Per ipfos etiam Lucius iij. papa auream rofam regi Willelmo Scottorum cum paterna benedi6lione tranfmifit. Henricus fenior rex Angfie tranffretavit, et Deo fuifragante pacem fecit inter regem Philippum Francie et comitem Philippum Flandrenfem. Obiit Waldeuus comes de Dunbar, cui fucceffit Patricius fiHus ejus.s Imperator Fredericus nepotem fuum, ducem Saxonie, Henricum,?8 generum Henrici, regis AngHe ob fuam injuriam in exiUum ire compuht, ipfe vero neceflitate compulfus cum fuis ad regem Henricum in Norman- niam triftis et merens venit, quem rex honorifice fufcepit et locum ei ad peregrinandum deftinavit. Multi pifcatores cum navibus fuis menfe Septembri in mari inter Her- telpol et pitebi no6le miferabifiter perierunt. Anno M.c.lxxxiij. Willelnius rex Scottorum filiam fuam Ifabel, quam genuit ex fifia Roberti Auenel, Roberto de Brus honorifice dedit.

DiflTenfio prava atque perverfa orta eft inter fratres uterinos filios Henrici regis Anglie, per quam multa mala emerferunt et plures pre- fentem vitam amiferunt.e^g Henricus junior rex Anghe obiit, anno xiiij". coronationis fue, apud

opidum quod dicitur Martel iij°. idus Junii'' [Jun. 11]. Anno M.c.lxxxiiij. obiit Ricardus archiepifcopus Cantuarie.' Henricus rex AngUe, propter ecclefie pacem et pauperum PhiHppo regi Francie; licet invitus, fuum fecit hominium, et poft pentecoften

[Jun. 5] profpere venit in Angliam. Petrus abbas Ciftercienfis eft electus ad epifcopatum de Araz, cui fuc-

ceflit abbas de Fotenei. Willelmus rex Scottorum dedit fiHam fuam Ada Patricio comiti.''

^* ' See Hoved. fol. 351 ^ Douglas's Peerage, ii. 168. The Annales Godefridi Monachi state that he reraained in England during tliree years, according to the pleasure of the

^^^ "^ emperor; see Freheri Geiin. Rerum Scriptores. i. 248. Hoved. fol. 353. See

Brompton, col. 1142; Diceto, col. 617; Ford, i. 481. ' He died upon the 18th of February. Thorne, col. 1675. ' To Patrick, earl of March and Dunbar. Fordun, in detailing the

same event, stvles liim comes Laodensis, i. 484. A.D. 1184. CHRONICA DE MAILROS. 93

Obiit Simon' epifcopus Mureuie, noftre congregationis, xv. kalendas

Otlobris [Sep. 17]. Controverfia* que fuit inter ecclefiam de Melros et homines de Wed- hale'" fuper pafturam forefte regis, Deo opitulante, coram rege Willelmo et Dauid comite fratre fuo et coram epifcopis, comitibus, baronibus, et muhis aliis probis hominibus, in die fan(5li Luce euuangehfte [Oct. 18] fuper Croflelei^c, per Ricardum de Moreuile conftabularium regis et per ahos xij. fideles homines qui eo die, prsefente rege, fuper rehquias ecclefie noftre cum timore et tremore juraverunt, et veraciter affirmaverunt, quod forefta regis tendit ufque ad viam que vadit ad occidentem partem ecclefie beate Marie de Wedhale, et eft paftura ecclefie de Mehos ufque ad terminos de Wedhale et ufque ad rivulum qui vocatur Fafl*eburne, ex donatione trium regum, ..." fcihcet Dauid, Malcolmi, Wihelmi, et per iiij. five V. Romanorum pontificum privilegia, firmiter confirmata, et irre- fragabihter fohdata.

Venerabihs Balduuinus" epifcopus Wireceftrie eledlus eft ad archiepifcopatum Cantuarie.P Anno M.c.Ixxxv. obiit pie memorie Andreas epifcopus de Catenefie iij. kalendas Januarii [Dec. 30] apud Dunfermelin. Obiit pie memorie WiUelmus quondam abbas de MeIros,i apud Rieuallem.

Obiit Robertus Auenel,' novicius, famiharis nofter, viij. idus Martii

[Mar. 8]. Ifte dedit Deo et fan6le Marie et monachis de Melros terram fuam de Hefkedale, ficut carta ipfius teftatur ; cujus beata anima femper vivat in gloria. Eraclius patriarcha lerofohmitanus, et prior hofpitalis de lerufalem, cum labore et merore ad Henricum regem in Angliam venerunt, auxilium et confilium humiliter ab eo petentes; quos ipfe non tam gloriofe et devote fufcepit, ut decuit et debuit.' " ' Simon de Tonei. See Mortons Monast. Ann., p. 217. ° A word has here been erased. " An unfavourable character of Baldwin is given by Thorne, col. 1675. ^ Fordun, i. 484, says he died upon the 29th of December ; but this is probably an error of the scribe.

^" ' He had resigned his ofEce at Melrose in 1 1 70. Conceming this individual and his bene- factions, see Mortons Motiast. Ann., p. 273, who cites the Chart. of Melrose, 53. ' Fordun, i. 484. His object was to induce Henry to join the Crusaders. See Gervase, col. 1474 ; JDiceto, col. * " 625 ; Knyghton, col. 2398 ; Hovcd. 358. In margin, Controversia que fuit inter [ec]clesiam Melr'. [et] homines de Wedhale." 94 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1185.

Henricus rex Anglie comitatum Huntedonie reddidit Willelmo regi Scottorum honorifice et plenarie ficut ipfe habuit ante guerram, apud VVindelefofre.' Terremotus fadlus eft magnus menfe Aprih per Angham.

Eclipfis folis fa6ta eft kalendas Maij [Maij 1] feria iiij. poft nonam et

ftelle apparuerunt."

Belhim fuit in Galwela inter Rolandum et Gillepatricium iiij". non.

Julii [Jul. 4] feria v*. in quo phires occubuerunt ex parte Gillepatricii, ipfe vero interiit cum multis ahis. Iterum Rolandus bellum habuit contra Gillecolmum, in quo frater Rolandi occubuit et Gillecolmus periit."

Obiit Lucius papa iij. cui fucceflit Urbanus tercius." Anno M.c.lxxxvj. in Hybernia apud civitatem que vocatur Dune in- ventio fanftorum corporum, fcilicet fanfti Patricii epifcopi, et fan6li Columbani abbatis, et fan6le Brigide virginis.

Apud Parifium obiit Gaufridus conies Britannie, filius Henrici regis Anglie.y

Obiit ^ abbas Ciftertienfis, cui fucceffit Willelmus abbas de Pratea. Henricus rex Anglie cum exercitu magno venit ad Carleolum contra

Rolandum menfe Augufto ; Rolandus autem fub conduftu WiUelmi regis

Scottorum, venit ad eum et fecit ei humagium.^^ Rex Scottorum Willelmus defponfavit cognatam regis Henrici Anglie, Ermengardam* nomine, filiara videlicet vicecomitis de Bello Monte, qui

erat filius filie priori filii Willelmi Baftard, in capella regis de parco apud Wudeftoc, prefente rege cum magna gloria, nonas Septembris

[Sep. .5] feria vj, luna xviij.

' Henry had taken possession of the earldom of Huntingdon, in consequence of William's invasion of Northumberland, in 1174, and had bestowed it upon Sinion de SenUs; upon whose death, " without issue, the earldom reverted to Henry. Diigd. Baronage, i. 59. V Art, i. 345, 8vo. " See Fordun, i. 490, who adds some facts to the information here conimunicated ; Hoved. fol. 358. ' Lucius in. died on the 24th November 1185, and was succeeded on the 25th by Urban III. ' He died at Paris, upon the 19th of August. Dicefo, col. 630. ^ This blank ha.s never been supplled in the manuscript. " See Hoved. fol. 360. (30) ' The grandmother of

Ermengard was a natural daughter of Henry I. King of England ; concerning the marriage, see

Hoved. fol. 360. A.D. 1186. CHRONICA DE MAILROS. 95

Obiit pie memorie Chrillianus"* epifcopus de Candida Cafa, nonas

Odlobris, [Oct. 7] apud Holcultram. Obiit Petrus abbas Clareuallis cui fucceffit Guarnerius Abbas de Alba ripa. Anno M.c.lxxxvij. Ricardus clericus Willelmi regis eledlus eft ad epifcopatum de Mureuia, kalendas Martii [Mar. 1] die dominica, et idus ejufdem menfis [Mar. 15] in paffione Domini confecratus efl apud fantlum Andream in Scotia a Hugone ejufdem ecclefie epifcopo.

In Britannia natus efl Arturus filius Gaufridi Comitis iiij°. kalendas

Aprilis [Mar. 29]j no6le fcilicet fandli pafche, de Conftantia"' filia Mar- GARETE fororis Malcolmi et Willelmi regum Scottorura. Turci, Dei inimici, Nazaream ecclefiam fandle Marie violaverunt et multos occiderunt et magifter Hofpitalis ibi occifus eft cum v. mifitibus et ahis multis in die apoftolorum Philippi et Jacobi [Maij 1]. Rex Babilonis Saladinus cum Ixxx. mihbus mihtum et eo amphus fequenti die Veneris poft feftum Apoftolorum Petri et PauU [Jul. 3] lerofolimitani regni terram invafit, et Tyberiam vi cepit, contra quos rex le- rofolimitanus cum fuis proceffit ad bellum verfus Tabarum per dietam unam. Cumque ad eminentem et faxofum venifi"ent locum ubi vero, im- minentibus hoftibus undique neceffitate compulfus, rex de baronum confiho bellum committere dignum duxit. In quo loco Saladinus rex cum tubis et infinita multitudine bellatorum in Chriftianos, qui propter loca faxofa et invia pugnare non poterant, aflTultum fecerunt, et eos omni bellandi genere impugnaverunt et expugnaverunt. Tandem Tochedinus Saladini nepos regem fugam'' arripientem, et crucem dominici ligni cepit, ceteri omnes fere confrafti, capti, et trucidati, et vinculis mancipati funt. Sala- dinus ftatim mihtie Templi et Hofpitalis milites fegregari fecit ab aliis et coram fe decapitari. Ipfe propria manu principem Reinaldum de Caftel- lione interfecit ; et fratrum de Templo, ut in veritate dicunt, eodem die

°° He had been elected in 1154. Chron. S. Crucis, p. 32. See fvirther notices of him iu Brmnpton, coll. 1103, 1108, 1111. ^ Constance was sole daughter and heir of Conan le Petit,

Duke of Brittany, who died in 1171. Dugr!. Baron. i. 78; see Hoved. 361. " See L'Art,

V. 67, 8vo. A curious unpublished letter, detailing the particulars of defeat, is preserved in the Arundel M.S. 227, fol. 131; see also Gervase, col. 1502, Hm)ed. 361, M. Paris, 100, but especially the very valuable Geschichte der Krcuzzuge von F. Wilken, iii. 269. !

96 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1187. cc''^ et XXX. decoUatis, exceptis illis d.c. qui prima die Maii interemti fuerunt. Willelmus rex Scottorum cum magno exercitu perrexit in Mureuiam contra Macwilliam,'^ cumque rex eflet apud opidum Inuernis cum exercitu, comites Scotie miferunt fuos homines ad prsedandum, inveneruntque Mac- william cum fuis fuper moram que dicitur Mam Garvia*^ prope Muref, et mox cum eo pugnaverunt, et Deo opitulante, eum cum multis aliis interfecerunt, pridie kalendas Augusti, [Jul. 31] feria vi.'' Benedidtus Deus qui tradidit impios

iiij. kalendas Novembris [Oct. 29] obiit Urbanus§ papa iii.; xij. kalendas [Oct. 21] ejufdem ele6lus eft Gregorius viii. qui fuit Cancelarius, et

ipfe dicitur Pannofus fecundum interpretationem ....^ abbatis, et viij. kalendas [Oct. 25] ejufdem confecratus.

xvj. kalendas Januarii [Dec. 17] obiit Gregorius' papa viii.; et xiiij. kalendas [Dec. 19] ejufdem ele6lus efl Clemens iiii., et in craftino confecratus. Anno M.c.lxxxviij. Philippus rex Francorum, et Henricus rex Anglorum, et comes Ricardus Aquitanie, et Philippus comes Flandrie, et archiepifcopi et epifcopi, et comites et barones et populus innumerabilis divitum et paupcrum utriufque fexus nobiles, interna infpiratione compuncJli, fignum

falutis devote fufceperunt.'' Henricus rex Anglie habuit colloquium apudGseitun' poft purificationem

beate Marie [Feb. 2] cum epifcopis, comitibus, baronibus et fuis probis hominibus, clericis et laicis, de diverfis caufis et negotiis; ibique multi crucem

fufceperunt, licet non pure, et rex inftituit et firmiter prsecepit dare decimas

^ ' ' Fordun, i. 480, 494; Hoved. 3G'2. Macgarvey. Fordun, i. 480. It is rather

singular that Hailes, i. 130, and Chalmers, i. 631, should both err in regard to this date, aUhough they both cite this chronicle and Fordun as their authority. " Urban III. died upon the llth of October 1187, and Gregory VIII. was elected upon the 20th of the same month. In the text we should read the 4 ides, instead of 4 kalends. " A blank space in the original. ' Gregory VIII. dicd uponthe 17th of December, and Clement III. was elected upon the 19th. ' Con-

cerning this third crusade, see Velly, iii. 313; Anquetil, h. 125. The suhject of the text is illus-

trated more immediately by W. Newbrig. iii. 22; M. Paris, p. 104; and all connected with it has

' llth of February the con- been analysed by the indefatigable IVMcn, iv. 25. Upon the ; stitutions there agreed upon may be seen in Gervase, col. 1322. See also Srompton, col. 1149;

Hoved. fol. 366. A.D. 1188. CHRONICA DE MAILROS. 97

omnium rerum fuarum per Angliam ad fuccurfum terre lerusalcm, quam Deus redemtioni noftre prsevidit. Henricus cardinalis, Albanenfis™ ecclefie epifcopus, quondam abbas Clarauallis, ibidem obiit.

Ricardus de Moreuilla, conftabularius regis Willelmi, et uxor ejus Auicia et Willelmus heres eorum, dedcrunl Deo et fan(?te Marie et monachis de

Melros, in perpetuam elemofpiam, terram que Parc dicitur, ficut carta ip-

forum tefl:atur; quorum felix elemofpia feniper fit in eterna memoria." Obiit Hugo epifcopus fandli Andre apostoH."

Sihianus abbas iiij. RieuaUis viUicationeni fuam Deo humihter ac fol. 24. fimphciter refignavit apud Dundreinan.

Anno M.c.lxxxix. ^rnaklas abbas de Melros eledlus efl; ad curam ani-

marum dc Reiualle* vj. nonas Martii [Mar. 2], feria v., et Reinerius abbas de Kynlos ecclefie noftre monachus f ele(5lus eft apud Melros, in abbatem, X kalendas Aprihs [Mar. 23], feria v.,J et Radulfus prior ipfius fufcepit curam animarum de Kynlos poft illum.

Rogerus,P cognatus et canceharius regis Willelmi, eledlus eft ad

epifcopatum fandli Andree apoftoli, apud Pert, idus Aprihs [Apr. 13],

feria vj.

Johannes de Aragniai cardinahs, et iiij. archiepifcopi, cum muUis epifcopis et diverfis ordinibus praelatis, ex au6loritate domini pape Cle-

mentis iiij. fentenciam excommunicationis tulerunt in audientia duorum regum, fcihcet Francorum et Anglorum, et comitis Ricardi et tocius ple-

bis, in omnes tam clericos quam laicos, per quos fciret quod pax non fieret inter prsedi6los reges et comitem R. et iter lerofolimitanum expediatur, in eos tanquam in dominice ac vivifice crucis inimicos ipfam fententiam promulgaverunt, prope Feritatem Bernardi, ubi reges fuum colloquium fecerunt.

Obiit Henricus rex Anglie et dux Normannie et Aquitanie et comes

" " See Ciaconius, i. 1097. See 3forton's Monast. Ann. p. 263, where the chartulary of Melros is cited. ° The author of theUves of the Bishops of St Andrew's, inserted in Fordun,

states that he died near Ronie, upon the 4th August 1188. Cf. i. 358, 496. ^ This Roger

was second son of Robert III. Earl of Leicester. Dugd. Baron, i. 88. ^" " Anagnia" would * be the correct reading; see Ciaconius, i. 1068. On tlie margin of the MS. " v. abbas de Rieualle." In red, the " nj. -f on margin of the MS. abbas de Melrose." { On margin

of the MS. " iij. abbas de Kinlos." N 98 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1189.

Andegauie, apud opidum Chynun, pridie nonas Julii [Jul. 6], anno xxxv. regni fui ; et fepultus efl apud fonteni Eubrardi, in abbatia fan6limonia- lium ibidem Deo fervientium. Cui fucceflit Ricardus filius ejus, comes

Aquitanie, iij. nonas Septembris [Sep. 3] die dominica apud Lundonias magno cum honore coronatus a Baldewino archiepifcopo Cantuarie et a ceteris epifcopis et praelatis Anghe.

Obiit Radulfus ii. abbas de Cupro kalendas Augufti [Aug. 1], feria v.% cui fucceffit Adam fubprior de Meh'os.

Obiit pie memorie Sihianus quondam abbas Rievalhs, vij. idus Octobris [Oct. 9] apud Belelande, ibique honorifice fepultus eft. Obiit Ricardus de Moreuilla, conftabularius WiUelmi regis, familiaris nofter.'

Fredericus imperator obiit, in flumine fubmerfus." Anno M.c.xc. Willelmus rex Scottorum dedit Ricardo regi Anglorum X. milha marcas auri et argenti propter dignitates et hbertates ac honores fuos quos habuit ante guerram, et pro Berewic et Rochelburh quas Hen- ricus rex per xvj. annos violenter detinuit; et fic Deo fuffragante, ejus dominationis et fervitutis jugum grave a regno Scottorum digne et honorifice fubmovit." Philippus rex Francie, et Ricardus rex Anglie, et Phihppus comes

Flandrie, et Baldewinus archiepifcopus Cantuarie et plures alii archiepifcopi atque prselati, principes et duces, nobiles ac divites, et populus innumerabilis regna ac patrias et dignitates fuas humiliter pro Chrifto re- linquentes, lerofolimam profefti funt, et ufque ad civitatem Mefllanam in Sicilia pervenientes, ibique tota hyeme ufque ad menfem Aprilem perendinaverunt." Baldewinus archiepifcopus^ obiit apud Acon die fandli Ed- mundi [Nov. 20], et Robertus comes Laiceftriee, Anandie, fandli Egidii, obiit languore prseventus in mari mediterraneo, et apud Duraz, Grsecie

' See Diceio col. 644. ' The first of August 1189 fell upon a Tuesday, consequently the dates in the text do not agree. * He had become an inniate of the abbcy. Monast. Ami. p. 263. " According to Diceto, he was drowned upon the 25th July, when passing a river " named Sapheth, on his way from Iconium to Antioch, col. 655, Hovedcn, fol. 377 ; Diceto, ' fol. 689; Brompton, col. 1186; Fordun, i. 500, 501 ; Fced. i. 50; M. Paris, p. 109. Vclly,

iii. 340, 341; Bromjdon, col. 1180; Hoved. fol. 378. ' Baldwin, Archbishop of Canterbury.

See Gervase, col. 1678. * On tlie margiu of the MS. the following reference is written,

" iij. abbas de Cupro." A.D. 1190. CHRONICA DE MAILROS. 99

urbem, fepultiis eil,^ et filius ejus llobertus comes fadlus eft apud Mefla- nam civitatem Sicilie.*

Sanguis Judeorum multis in locis per Angliam beftialiter effufus eft,

et maxime in Eboraco, ubi fe mutuo peremerunt ; unde omnes expulfi

funt.''

Dauid comes defponfavit fororom Rannulfi comitis de Ceftria, Matil- dam nomine, dominica prima poft airumtionem fandle Marie'' [Aug. 2G].

Anno M.c.xcj. kalendas Januarii [Jan. 1] obiit Auicia uxor R. de Me- reuilla conftabularii regis W.

Rex Scottorum dedit filiam fuam Yfembel, que fuit uxor Roberti de Brus, Roberto de Ros apud Haditun. VA-

Obiit Baldewinus Cantuarie archiepifcopus noftri ordinis in terra pro- miflJionis," et Rannulfus de Glanuile.'' Obiit Robertus comes Leiceftrie prope Brundufium et rex Anglie

dedit Roberto de Bretoil filio fuo comitatum Leiceftrie et ceteras

terras patris fui, et fecit eum inde comitem apud Meflanam civitatem in Sicilia.? -cat.

iiij. nonas Aprilis [Apr. 2] obiit Clemens'' iiii. papa, cui fucceflTit in

fequenti die Celeilinus iii. qui et lacindlus cardinalis.

iij. kalendas ApriUs [Mar. 30] afcendit rex Francie naves fuas tranffretans in terram lerufalem; et rex Anglie et comes Flandrenfis condux-

erimt eum cum magna gloria in galeis fuis.'

iiij. Idus Aprilis [Apr. 10] afcendit rex Anglie naves fuas cum exercitu fuo, cum c.L. navibus terre fue, et vj." et buccis xxv. et duxit fecum fororem fuam Johannam'' et puellam de Navare' defponfandam.

' Khi/gUon, co\. '2346. (31) ' Upon Ist February. Hoved. 391. i" A detail of these murders may be seen in Diceto, col. 651, and Knyghton, col. 242; Hoved. fol. 379; M. Paris, p. ' 110; W. Newburgh iv. 1, 7-10. See Dugdate's Baronage, i. 31, wliere Iie erroneously called this David, earl of Angus; sec Hovcd. fol. 384. ^" The two following sentences, included between the word vacat, seem to have been intentionally omitted in the former edition. Tlieir substance has already been incorporatcd in the Clironicle. " Sec note ' aniea, and il/. Paris,

' " p. 113. ' He was Justiciary of England. ^ See notes and antca, and also Hoved. fol.

391. " Clement III. died on the 27th of Marcli 1191, and was succeedcd by Celestin III., previously nanied Hyacinth Bobocard, who was elected upon the 30th March. ' See Velltf, iii. 340; L'Art, i. 579; Hoved. fol. 392. " A word seems to be omitted after the numeral. ' Johanna, daughter of Henry II., was afterwards married to WiUiam, King of Sicily. ' This was Berenger, whom he afterwards married. See Hoved. fol. 394. 100 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1191.

Rex Anglie conflituit Arturiim ducem Britannie heredem fuum, tam de Anglia quam de ceteris terris fuis, li ipfe fine prole decefl^erit ; et hoc facramento epifcoporum et comitum et baronum fuorum fecit confirmari.""

Ecfipfis fofis fuit in vigilia fan6li Johannis baptifle ix. kalendas JuUi [Jun. 23], die dominica, hora vj.""° Aimo M.c.xcij. obiit Ricardus abbas de Gedewur^e, cui fuccefllt Radul- fus ejufdem ecclefie canonicus, iiij. kalendas Junii [Maij 29]. Obiit pie memorie dompnus Everardus^^^primus abbas de Holmcul- tram, cui fucceflTit Gregorius fubcellarius ejus. Obiit Philippus comes Flandrie in terra lerufalem, pofl cujus mortem Phihppus rex Gallorum fine dilatione, propter cupiditatem de terra pro- miflTionis, in Franciam reverfus ell;" et terras, villas, opidaet caftella regis AngUe in Normannia, dum eflet in cuftodia imperatoris, contra pacem et padlum et juftitiam et juramentum quod juravit, inique invafit, cepit et crudeUter deftruxit, quafi paganus non Chriftianus.° Anno M.c.xciij. Winehnus rex Scottorum dedit fiUam fuam Margare- tam Eustatio de Vefci apud Rokefburch,? quam genuit de fiha Adam de Hythufum. WiUehiius rex duo miUa marcas argenti ad redemtionem Ricardi regis AngUe de Rokefburch mifit. Jocehnus epifcopus Glafcuenfis dedit Deo et fan6le Marie et monachis de MeUos ecclefiam fan6li Kentegerni epifcopi de Haftanedene, in perpetuam elemofinam, pro falute anime fue et antecefl^orum et fuccefTorum fuorum, coram multis teftibus, ficut ejus carta teftatur; cujus beata anima

femper fit in eterna gloria et feUci memoria.^ Dunecanus fiUus Gileberti de Galweia dedit Deo et fancte Marie et monachis de ]\Ielros quandam partem terre fue in Karic, que dicitur May-

bothel, in perpetuam elemofinam,ii pro falute anime fue et omnium paren-

" Arthur. duke of Britanny, was the son Geflfrey, duke of Britanny and Richmond, the elder "'" """'" brother of king John. Such was the fact. See L'Art, i. 345. 8vo. Dugd. Monast. x. 593, edit. Ellis. " Philip set sail to return to France on the 3d of August. Velly, ° iu. 356; see also Hoved. fol. 397, 403; M. Paris. p. 117; W. Xewbr. iv. 20. relly, iii. > i 373; Aiiquetil, ii. 137; L'Art, i. 580, ii. 25. See Monast. Anglic. ii. 801. edit. 1661. See

'''' Morton's Monast. Ann. p. 272, who cites the chartulary for the particulars of the grant. Tliis interesting Charter was confirmed by King James I. of Scotland, at Edinburgh, Jan. 8, 1429, and

is recorded in the Register of the Great Seal. A variety of otlier remarkable grants were confirmed at the same time, and they are, fortunately, all engrossed at length in the same Charter of

Confirmation. Reg. Mag. Sis.- III. 56. A.D. 1192. CHRONICA DE MAILROS. 101 tum fuorum, coram cpifcopo Jocclino et aliis multis teflibus, ficut ejus carta teftatur.' Ricardo regi Anglie, cum reverteretur de terra promiffionis menfe Novembris pofl regem Francio, multi curiofc infidiabantur per loca diverfa ut caperetur et traderetur : tandem nutu divino ab hominibus Lim- poldicis' Aullrie capitur, et invitus quo nollot ducitur, et in cuflodia cum merore ponitur, et poftoa domino Honrico imporatori Alemannie mittitur; et ipfe in fua poteftate per annum et eo amplius eum reverenter fervavit donoc obfides et redemtionem redderet. O qualis et quam mi- ferabilis falfe dignitatis improvifa fubitaque immutatio ! O variabilis et inftabilis labencium rerum et dignitatum infirma debilifque protedlio vel diledlio ! O lamentabilis et flebilis fecularis potoftatis et proprie volun- tatis ceca et feda ambitio vel elatio ! Nunc rex nunc captivus, nunc potens nunc infirmus, nunc dives nunc pauper, nunc liber nunc famulus. Erudimini qui judicatis terram, venite et confiderate opera Domini, regem miferum, fuperbum humifiatum, divitem pauperem. Ubi eft gloriatio et exaltatio tua vana et inanis humana elatio ? ecce ut fumus afcendit ot mox evanuit, et quafi flos feni emarcuit ot dofecit.

AnnoM.c.xciiij. Ricardus rex Anghe, iij.' idus Martii [Mar. 13] die dominica ad vefperam apud Sandwic cum magna letitia de captivitate et pe- regrinatione, Deo gratias agente," venit in Angfiam ; et in o6lavas pafche

[Apr. 1 7] apud Wintoniam a Huberto archiepifcopo Cantuarie coronatus eft, fcilicet xv. kalondas Maij [Maij 12]. Deinde in hebdomada ante afcen- fionem Domini [Maij 19] cum armatorum multitudine in Normanniam tranfveftus oft. Poft cujus tranffretationom rex Gallorum PhiHppus obfedit Vernohum'^ cum infinita muUitudine, et divorfis bellorum machinis, fed confufus inde revertens in Galham, divertens Ebroicas civitatem com- bufllit et ecclefiam epifcopalem cum duobus abbatis,'' monachorum fcilicet et fandlimonialium, et reliquias loci illius fecum Gallias detulit. Deinde

' ' See the authority last cited, p. 274. This word is re-written in tlie MS. ; it seems intended

' for—Leopoldi ducis ; he is called Limpoldus hy Brompton, col. 1230 ; and Hoved. fol. 426. Tlie 13th of March 1194 was a Sunday. Brompton, col. 1257, says that he arrived at Sandwich upon 13th Marcli, in Lent; an d -D/ce/o statesthat lie arrived there upon Sunday the 29th of March, coi. 1257. Thetextis supportedhy /forerf. fol.418;seealsoilf. Pam, p. 123. " Agens? " Bromp- ton, col. 1258, who states tliat William was present. * See Diceio, col. 673. ' AbbatiisV !

102 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1194.

Rotomago cum xx. tantum equitibus Robertum comitem Leiceflrie pueri- liter egreffum in lilva leonis, circa feflum fan6li Botulfi [Jun. 17]» cepit et apud Eflampes incarceravit. Rex Anglie interim Mirabel opidum

Gallie cepit, dejecit, et ad terram proftravit ; deinde veniens Vendomium regem Francie parantem ibidem obfidionem fugavit et vehicula ipfius cum magnis opibus et capella fua cepit, iij. nonas JuUi [Jul. 5] pofl paucos dies Luches caflrum fuum combuflum miraculofe optinuit, fugientibus cuflodibus regis Galhe ignem quem ipfi appofuerant.

Dompnus R. vij. abbas de Meh'os curam pafloralem figiUo fuo abbati E. de Rieualle humihter affignavit, fcihcet xv. kalendas Odlobris [Sep. 17] id efl sabbato, cui fucceflit dompnus Radulfus abbas de Kinlos feria ij. id efl xhij. kalendas 06lobris^ [Sep. 18]. Adam abbas de Cupero fe dimifit," Ernaldus prior de Neubotil fuc- ceflSt.

Anno M.c.xcv. obiit Gregorius epifcopus de Rofmarkin,'' pofl quem ele6tus efl dompnus Reinaldus'''' monachus de Melros apud Dunfermelin iij. kalendas Martii [Feb. 27] feria ij. qui et confecratus efl iiij. idus Septembris. O mira Dei difpofitio de qua proceffit tahs ele6tio Obiit HuGo' epifcopus Dunholmenfis v. nonas Martii [Mar. 3] feria vj. epifcopatus fui anno xhij. R. eledlus de Rofmarkis confecrationis munus apud fandlum Andream in Scocia iiij. idus Septembris [Sep. 10] diedominica, adompno Johanne epifcopo Dunkelde cum honore fufcepit. Ecclefia fan6li Andree apoftoli de Pebles dedicata efl a dompno Jo- celino epifcopo Glafcuenfi, iiij. kalendasNovembris [Oct. 29], die dominica. Willelraus rex Scottorum innovavit monetam fuam. Anno M.c.xcvj. obiit magifler Johannes de Rokefburch thefaurarius

de Glafgu apud Melros, novicius ejufdem domus, iiij. nonas Februarii.

[Feb. 2]. Obiit Willelmus de Moreuilla conflabularius regis Scottorum.

' The IStli of Septcmber fell upon a Sunday. (32) " Conceming the defeat of the King of • '''' France; see Vellj/, iii. 386. See Huved. fol. 427; Kcit/i, p. 185. Reginaldus

dictus Macer. Hoved. fol. 427. ' Hugh Pudsey. See Hoved. fol. 427. A.D. 1197. CHRONICA DE MAILROS. 103

Anno M.c.xcvij. obiit rox Jerufalem/ et Fredericus imperator Ale-

mannie.'''' Ortum eft prcclium in Moreuia juxta caftrum Inuernis, inter liomines regis et Rodericum et Thorpliinum filium comitis Haraldi, fed Deo procurante, regis hoftes in fugam vorli funt, ot pr«di6tus Rodericus cum

multis aliis cofus interiit.'-' Per omnia benedi6lus Deus qui tradidit im-

pios! Poftraodum idem rex Willelmus cum exercitu fuo profedlus eft in Mureuiam et in ceteras remotiores terre fue partes, ubi Haraldum comitem

cepit eumque in caftello de Rokefburch obfervari fecit, donec Thorfinus filius ejus fe pro patre fuo obfidem daret. Jocehnus epifcopus Glafguenfis cathedralem ecclefiam fuam, quam ipfe novam conftruxorat, pridie nonas Juhi [Jul. 6] die dominica, anno

epifcopatus fui xxiiij. dedicavit.

Fa6lum eft novum opidum inter Don et ar. foi. 25. b. Anno M.c.xcviij. obiit Celeftinus papa, vj. idus Januarii [Jan. 8], cui fucceflRt Innocentius.*'

Rogerus fihus comitis Leirceftrie ^ confecratus eft in epifcopum fandti

Andree prima dominica xl. [Feb. 15.] Obiit Erchinbalduss abbas dc Dunfermehn, cui fucceffit Robertiis de Berewich. Natus eft Alexander fihus Willelmi regis Scottorum in die fandli Bar- tholomsei apoftoU [Aug. 24], in cujus nativitate multi gaudebant.** Anno M.c.xcix. obiit Jocehnus Glafguenfis epifcopus apud Melros'''' xvj. kalendas Aprihs [Mar. 17]. Obiit Ricardus rex Anghe pridie idus Aprihs' [Apr. 12].

Dompnus Ernaldus abbas Rioualhs ceflit cure paftorali, cui fucceffit dompnus Willelmus de Punchard. Johannes rex Anghe in die afcenfionis eft coronatus [Maij 27].

^ Henry, king of Jerusalem, was killed by a fall from a window in his palace, at Acre. LArt, vi.

'''' 69. 8vo. Here is an error; for Frederic, surnamed Barbarossa, died on tlie lOth of June ' • 1190. VArt, vii. 333, 8vo. See the account given by i^or

104 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1199.

Obiit Hugo cancellarius vj. idus Julii [Jul. 10].

Obiit Matheus epifcopus de Abeiden xiij. kalendas Septembris [Aug.

20].,

Willelmus Maleuicinus fa6lus eft cancellarius, vj. idus Septembris

[Sep. 8]. Anno M.cc. dompnus Willelmus magifler converforum de Melros fadlus eft abbas de Cupro,* xviij. kalendas Februarii [Jan. 15]. Confecratus eft dompnus Willelmus Maleuicinus.''

Anno M.cc.j. dompnus Hugo,f abbas de Neubotil, cum liumilitate fuo fol. 26. ceflit officio, cui fuccefRt dompnus Adam magifter converforum ejufdem loci.

Magnates terre juraverunt fidelitatem Alexandro filio regis, iiij. idus Oaobris [Oct. 12] apud Muchfelburg.' Johannes de Salerno prefbyter cardinalis tenuit confihum fuum apud Perth ibidemque multa conftituit obfervanda.'" Anno M.cc.ij. obiit pie memorie Rogerus epifcopus fan6li Andree, cui fucceffit epifcopus Glafguenfis Wifielmus Maleuicinus.""""

Johannes de Salerno, apoftolice fedis legatus, profedlus in Hyberniam dompnum Radulfum abbatem de Melros fecit epifcopum" apud Dunum, cui in regimine apud Melros fucceffit dompnus Willelmus abbas de Cupro. ||

Confecratus eft dompnus Radulfus Breccenfis epifcopus.

Tranflatus eft dompnus Wiflelmus Maleuicinus de Glafgu ad fan^lum Andream. Prsedidlus apoftolice fedis legatus apud Melros honorifice fufceptus, per I. no6les et amplius commoratus eft maxime ut controverfiam inter monachos de Kelcou et monachos de Melros pacificaret." Qui utrique parti bene poflicitans, nulli fatiffaciens, quamplurima dona, fcilicet, auri et argenti necnon et equorum plurimorum, ab utraque parte auferens, nulli quicquam commoditatis conferens, litem penitus indeterminatam reliquid.

' " In Galiis, praecepto Inuocentii papa tertii." Fordun. i. 315. ' See Chron. of Lanercost, " MS. Cott. CUmd. D. vij. fol. 172. b.; Wytitown, i. 345. See the authorities last cited, atthe """ ° same place Concerning his ordination, see Hoved. fol. 461. Fordun, i. 576 ; Chron. of

Lanercost, MS. Cott. Claud. D. vij. fol 172. ° It is probable that tlie point at issue was the boundary of tlie possessions of these contiguous establishments. Such at least may be conjectured from the Mona.it. Ann. p. 218. ' On the margin, " Abbas de Cupro v." f Margin, " ...LL'EPiscopns Glasg'." Margin, " Abbas de Newbotil." Margin, " Abbas de J || Meb." written in red ink. A.D. 1203. CHRONICA DE MAILROS. 105

Anno M.cc.iij. obiit bone recordationis Johannes, Dunkeldenfis epifco-

pus, cui fucceffit Ricardus de Prebenda,i clericus, et cognatus domini regis. Obiit Ricardus, epifcopus de Morauia, cui fucceffit dompnus Bricius, prior de Lefmahagu. Obiit Ernifms, abbas de Ruford. Obiit Ofbertus, abbas de Kelchou, cui fucceffit Gaufridus prior ejufdem

loci. Obiit Willelmus abbas Rieualhs.

Magiller Willelmus Blefenfis fa6lus efl epifcopus Lincolnie.'' Rediit Johannes rex in Angham, terris fuis et caflris tranfmarinis ignominiofe fatis amiffis.

Anno M.cc.iiij. dompnus Gaufridus adminiflrationem Rieualhs fufcepit. Obiit Alanus fihus WaUeri.^ Obiit regina Ahenor.

Danecaftria in vigiha pafche [Apr. 24] funditus combufla eft. Obiit comes Duncanus.*' Obiit Godefridus de Luci, epifcopus Wintonie.

Septem epifcopi in terra promiffionis renunciaverunt fidei Chriftiane. Baldewinus comes Flandrie fa6lus eft imperator Conftantinopohtanus. Johannes de Curci per fraudem fuorum ab Hugone de Lafci captus

eft.' Obiit Petrus abbas de Weburn apud Vacellas. Obiit abbas Alexander de Sautreia.

Anno M.cc.v. comes Dauid fecit homagium nepoti fuo Alexandro, filio regis Willelmi." Vife funt due hnie fimul in firmamento ejufdem quantitatis, quarum cornua ex una parte coherebant ex altera feparatim flu6luabant, fed tandem conveniebant.

' There is written on the margin of the original MS., in red ink, " Florencius electus Glasgu- ensis." The blank space here left, as in the MS., was doubtlessly intended to be filled up with some notice of Florence. ^" See Keitk, p. f7. ' He was consecrated 24th August 1203. ' See Douglass Peerage, i. 43. " This is probably Duncan, sixth earl of Fife, who, accord-

' ing to Douglas, i. 574, died in 1203. See Rot. Pat. 6 Joh. m. 1. n. 1 ; Huved. fol. 468. " MS. Cott. aaud. D. vij., fol. 172, b. O 106 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1205.

Gelu magnum, et horrendum, et diuturnum, oves et boves et equos filvellres ubique terrarum ftravit. Muri Rothomagi ab hominibus regis Francie folotenus prollrati funt.

Obiit Hubertus archiepifcopus Canthuarie iij. idus JuUi [Jul. 13]."'

Obiit Radulfus abbas de Jodewrth vij. idus Augufti [Aug. 7]- Anno M.cc.vj. dompnus Ricardus de Caue'^ fa6tus eft abbas de Kel- chou,* iiij. kalendas Aprihs [Mar. 29].

iij. idus Aprihs [Apr. 11], luna xix., audita funt tonitrua.

vij. kalendas Maij [Apr. 25] cecidit nix in tanta quantitate quod vix non videntibus poffit perfuaderi.

vj. idus Maij [Maij 10] obiit Willelmus Blefenfis, epifcopus Lincolnie. Obiit comes Arald.y

Obiit dompnus Willelmus ix. abbas de Meh'os,t vj. idus Junii [Jun. 8].

Fa6lus eft dompnus Patricius subprior de Melros abbas ejufdem loci.

Anno M.cc.vij. obiit Johannes epifcopus de Aberden, poft quem ele6lus foi. 27 eft Adam clericus regis di6lus de Kald'.^

Obiit pie memorie dorapnus Patricius x. abbas de Melros, cui fucceffit Adam prior ejufdem loci.J Florencius eledlus Glafguienfis licentia dompni pape cure fue renun- ciavit.

Willelmus epifcopus fanfili Andree in tranfmarinis partibus moratus ell. Ranulfus de Sules occifus eft in domo a domefticis fuas.

Combufta eft magna pars Rokeftjurch accidentaUter.

Walterus capellanus dompni regis eledlus eft in epifcopum Glafguien- fcm, v. idus Decembris [Dec. 9]. " Apparuit angelus cuidam fan6to heremite, et dixit ei haec verba : Ex- citabitur Romanus contra Romanum, et Romanus Romano fubftituetur Rome. Novus grex femper ad tumulum. AUevabuntur virge paftorum,

* Gervcise, col. 168.3, agrees with this date, allhough modern authorities state that he died on the 29th June. ' The reading of tlie MS. in regard to this name is doubtful, but it seems ' rather Caue than Cane. In Fordiin. i. 520, it is printed Kane. It is uncertain whether ' this was Harold, earl of Caithness; compare Fordttn, i. 512 and 516. This individual seems to have been a native of some of the places in Scotland naraed Calder, probably of the * parisli situated in Nairn. Fordun, i. 521, calls him De Carail, which is Crail in Fife. In " the margin, abbas de Kelchou. vj." f In rcd letters on the margin, " abbas de Melrose." t On the margin in red, " abbas de Melrose. xj." A.D. 1207. CHRONICA DE MAILROS. 107

ot onus eoruin crit in folatium. Non modica nubcs incipiet pluere, (jui

natus eft immutator feculi." Obiit Vdardus abbas de Cupro,* et Ricardus fucceflit. Anno M.cc.viij. menfe Marcio, xv. dicbus ante pafcha [Mar. 22],^ inter-

dicla eft Anglia,hac de causa. Dcfunfto Cantuarienfi archicpifcopo, fcihcet

Wahcro Hubcrto, facfta cll diilenlio intcr regcm et monachos de cle6lione pontiticis, alium rcge alium monachis eligcntibus. Cum autem plures monachorum venillent Romam pro caufis fingulorum elecSlorum, apoftoli- cus diflenfionem eorum audiens caflavit ele6liones fingulorum, prsecipiens ut de novo canonicam facerent eledlionem coram ipfo, et elegerunt magiftrum Stephanum de Langetun, et fcripfit pro eo regi Anglie, commen-

dans ei perfonam ejus, ut eum reciperet. Rex autem graviter off^enfus, tum quia caflata eft eleftio ejus tum quia monachi quos ipfe promiferat contra promiflionem fuam fecerant, juravit quod nunquam praedi(^um Stephanum reciperet. Papa vero diu fuftinuit, fcribens et exhortans

regem fed nichil exortando profecit ; unde, ficut prsedidlum eft, terram fuam interdixit, ita ut nec privatim nec publice cantaretur, et ita fa(5lum

eft ut ncc morituri communionem nec mortui haberent fepulturam. Obiit Philippus'' Dunhelmenfis epifcopus. Clerici timentcs regis tyrannidem''"' Oxoniam fere omncs rcliquerunt,

pauci autem remanentes non multo tempore poft propter divinorum fufpendium ex toto villam interdicendo receflferunt, partira apud Radinges, partim Parifius. Obiit dompnus Ricardus abbas de Kelchou,f cui fucceflSt Henricus prior ejufdem domus, xv. kalendas Julii [Jun. 17].

iiij. idus Scptembris [Sep. 10] feria iiij., novum cimiterium de Driburc dedicatum cft a Wiflelmo'' epifcopo fan6li Andree. Obiit Gilebertus quondam abbas de Alnewic, cui fuccefllit in anno fequenti Galfridus abbas de Driburc, in cujus loco ele6lus eft dompnus foi. 27. b. Willelmus prior de Driburc in abbatem ejufdem domus. Walterus ele(Sus Glafguienfis, quefita liccntia dompni pape,J in fede

(33) " Knt/ghton gives the same datc, col. 2415. Upon this dispute, see M. Parii, p. 155. • Philip of Poictiers, bishop of Durham, died 21st September 1208. ''' The cause of this

may be seen in M. Paris, p. 159. ' Wilham Malvoisin, bishop of St Andrews. * In " the margin of the manuscript are added the words, " vj. abbas de Cupro." f 1° 'he margin ab- " bas de Kelchou vij." J In red characters on the margin [consecr]atur episcopus Glasguensis." ;

108 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1208. fua apud Glafgu confecratus efl in die commemorationis fidelium animarum [Nov. 2].

Adam'* abbas de Alnewic depofitus efl, v. idus Decembris [Dec. 9]. Anno M.cc.ix. Johannes rex Anglie mandavit Willelmo regi Scottorum ut ei occurreret apudNouum cafl;ellum,et obviaverunt adinvicemBoyeltun. Rex itaque Scotorum Willelmus proceffit, et rex Anglorum venit ufque ad Norhani, ix. kalendas Maij [Apr. 23], feria v^., et tam in reditu quam in tranfitu hofpitatus eft in Alnewic propriis expeniis ; et habuerunt colloquium ambo reges apud prsedi6lum caftellum, et infe6lo negotio abin- vicem difceflerunt vj°. kalendas Maij^ [Apr. 26]. Radulfus facerdos de Dunbar accepit curam de Heccles. Obiit epifcopus Johannes Candide cafe, cui fucceffit Walterus camerarius Alani filii Roland.*^

Obiit magifter Randulfus archidiaconus fancSli Andree, cui fucceffit magifler Laurentius ofRcialis.

Alanus filius Rolandi duxit filiam Dauid comitis, fratris regis Scotie, in uxorem.e

Data eft licentia a dompno papa in abbatiis per Angliam femel in ebdomada divina celebrare officia, voce fubmifTa, januis claufis, exclufis fecularibus. Circa feftum fandli Jacobi [Jul. 25] rex Anglie et rex Scotie cum exercitibus fuis adinvicem occurrerunt, ubi pacem inter eos pepigerunt ita tamen quod rex Scottorum regi Anglorum duas filias fuas dedit maritandas,'' cum xiij. millibus librarum, et cepit licentiam fubvertendi caftellum quod ereftum fuit contra Berwic, quod et fadlum eft. Et pro pace tenenda dedit ci obfides filios proborum hominum terre fue, et fa6la eft contra voluntatem Scottorum.

^" It is difficult to reconcile this with the notice of the abbot of Ahiwick, in the foriner part of

' this year. See Fordun, i. 525, 526; M. Paris, p. 158. It appears from the Sot. Pat., lOth April, 10 John, that William had a safe-conduct when coming to tlie king of England.

' This was Alan tlie son of Roland, fourth lord of Galloway. * Brompion, col. 975, says that her name was Cristian, which corrects an error into which Diigdale has fallen in his Baron- iige, i. 609, where he calls hcr Margaret. " His daughter Margaret was subsequently mairied to Hubert de Burgo, Dugd. Baron. i. 694, and Isabella to Roger, son of Hugh Bigot, fourth earl of Noriblk, a fact which, if correct, seems to have escaped Dugdale, p. 135. The treaty may be seen in tlie Fced. i. 103. Trivet, a writer of the time of Edward the First, states, i. 153, that John was indignant because William had given his daughter in marriage to the earl of Boloign, and proceeded, in consequence, against Scotland. A.D. 1209. CHRONICA DE MAILROS. 109

Circa feftum fandli Martini [Nov. 1 1] venerunt duo epifcopi, fcilicet de Salefbir et de Rouceftria in Scotiam,' quorum alter apud Kelchou

coramoratus eft, fcilicet Saleft)erienfis, alter autem apud Rokefburc,

uterque propriis expenfis ; quibus venerabilis rex Scotie honoris gratia dedit odloginta celdras frumenti, ot Ixvj. dc braifio, et o6loginta de avena. Abbas de Cupro Ricardus ceffit, et Alexander ei fucceffit.'' Anno M.cc.x. obiit Ricardus epifcopus de Dunkeldin menfc Maio.' Et Thomas de Colouilla captus eft et apud Edenburc cuftodie mancipatur, propter fedicionem quam contra regem fuum et dominum machi-

natus eft, ut infamia narrando clamat, qui ad feftum fandli Martini [Nov. 11] fe redemit.^ Menfe Junio Johannes rex Anglie congregato exercitu Hyberniam fibi fubjugavit; rediens autem de Hybernia monachos Ciftercienfes in multis expoliavit. A Judeis""'" autem quicquid fere habebant auferens, eofque a domibus fuis excludens, quibufdam oculos eruens, quofdam fame per- dens, omnes in tanta neceffitate dejecit pericula, ut Judei a Chriftianis

in nomine Jefu Chrifti hoftiatim vidlum mendicabant, et famem paffi funt ut canes, et circuierunt civitates; ut prseoftenderetur ad Uteram quid de fol. 28. ilhs venturum fit fpirituahter, tefte Propheta qui dicit, " Convertentur ad vefperam," etc. Quod cum regi Francorum innotuit, fciens Judeos, hcet locorum intervaUis longe lateque per mundi chmata difperfos, uno tamen eodemque infidehtatis federe connexos, et invicem in quibus poffimt ne- ceffitatibus fubvenientes, fubtih fretus aftucia, per omnes Galharum provincias fimul ut omnes Judei carceribus manciparentur edixit. Quod cum fa6tum eft ufque adeo cos omnibus apporiavit, ut nec fibiipfis poflent fubvenire, necnon et mihtibus fuis terras fuas et kartas, quas Judei in- pignoraverant, abfque fenore reftituit, et divites dimifit inanes. Eodem autem anno convocatis Parifius" archiepifcopis et epifcopis ceterifque prelatis tocius ecclefie GalUcane, cum omni univerfitate magif-

' At this tinie Herbert Poore was bishop of Salisbury, and Gilbert Glanville of Rochester.

' This entry is in a later hand. ' According to Keiih, he was buried at St Colm'3 Inch, on "" the 22d of July, p. 78. " See Douglas's Peerage, i. 350. .\n account of his cruelties to the Jews may be found in M. Paris, p. 139. ° Ttiis council was held at Paris, in

October 1210, L'Art, iii. 161, 8vo, where niay be found an analysis of its proceedings against tiie lieretics mentioned in the text. 110 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1210. troruin civitatis, maximum ibidem celebratum eft concilium, prsecipue contra fuperfliciofos hereticos, qui et domos viduarum penetraverant, et maximam innocentum multitudinem facram Scripturam fmiflra interpreta- tione docendo latenter feduxerant, quorum errores plus expedit reticendo dolere quam recitendo docere. Qui in eodem concilio de heretica pravitate convi6li funt, et de nefanda fe6la magiftri Amauri," cujus ofla ibidem audientibus omnibus et videntibus ut ceteri metum habeant, ab omnibus archiepifcopis et epifcopis excommunicata, extra facrum cimiterium projici jubentur; et ipfi heretici, xv. diebus ante natale domini [Dec. 10], rn campis juxta capellam fan6li Honorati coram omni populo funt degradati, et laicorum cuftodie mancipati, qui et poft triduum praecepto domini regis igne confumti funt. Qui tanta pertinacitate obduru- erunt quod nec fonitum nec tinnitum in flammis emiferunt, quos laici

Papelardos'' appellaverunt. Magifter autem Robertus de Curcun, vir vite venerabilis et in omni do6lrina perfpicuus, cui a domino papa cum ceteris dignitatibus fuis data eft cura fumma prsedicacionis in GaUiis, preedidlos pfeudoprophetas a principio omni ftudio perfecutus eft, eofque Almaricanos a prsedidlo Almarico denominavit, vel Godinos a Godino hserefiarcha eorum, qui etiam pa[ri] pena punitus interiit. Plures autem errore eorum, decepti fed compun6li, perpetuo carcer ifunt mancipati, prius tamen degradati a facris fcilicet ordinibus, et ita fadlum eft quod in illo anno maxima extitit tam Judeorum quam hereticorum perfecutio.

Laodouicus, filius Philippi regis Francie, miles a patre fuo fadtus eft cum ingenti gloria et exultatione, apud fandlum, Licium die fandli Jo- liannes babtifte [Jun. 24]. Anno M.cc.xj. in die fandle Marie Magdalene [Jul. 22] Johannes archidiaconus Laodonenfis eledlus eft in epifcopum de Dunkelden.i Obiit Willelmus decanus de Cuningham. Vigilia f^ndlorum Petri et Pauli [Jun. 28] Willelmus de Bois fadlus eft cancellarius domini regis Scocie. Rex Anglie, firmatis caftellis in Wales, eam fibi fubjugavit.'

° Almaric or Amaury, a professor in the University of Paris, denied the actual presence in the eucharist and the resurrection of tlie dead, and asserted that the worship of images was idolatry.

Lenglet du Fresnoy Tabl. Cltronolog. ii. 467 ; Card. Mansis addit. to Raynaldi Ann. Eccl. ad an. 1210. f See the word in Du Cange and Roquefort. ' See Keith, p. 78. col. 2420. A.D. 1211. CHRONICA DE MAILROS. 111

Obiit. domnus Wnrinus abbas Rieuallis, cui fuccelTit dompuus Helias cellerarius ejufdem domus. Tres abbates, fcilicet de Fontibus, et de FuriT[es], et de Caldeia, bene- di6li funt a dompno R. Dunenfi epifcopo apud Melros, ipfo die fandle

Lucie [Dec. 13], et alii duo abbates eodem auno ibidem ab eodem bene- di6lionis fue mimus acceperunt. Eodem autem anno fadla e(l univcrfaliter in omni regione (trages hominum innumerabilis, incipiens ab oriente nec definens ufque in occidentem. Fa6lum eil enim quod cum Otho,* vir inter omnes coevos fuos profapia praeclarus, in omni acie miles ftatura eminentifl[imus, in omni exercitu militia propugnator probatifllmus, a dompno papa in imperatorem pro- motus, inundtus et coronatus, innumeras orientahs plage fibi fubjugaftet provincias, cede tamen prius in eftimabili peradla, nec adhuc humano fanguine faciatus, cruentas manus crudeUfllime in matreni propriam in[j]i- ciens, apoftolice fedis dignitates comminuens, proprias poflefliones ab ipfa violenter nifus eft extorquere. O quam infaciabilis ambitionis ingluvies, quse quanto majora devorat tanto lacius hiando fame inextinguibili femper nova devorando ejulando depofcit ! O quam inproba terrene dignitatis aviditas, que nufquam honoris terminos attendens, femper ad alcioris magiftratus apicem pofle confcendere fuis fautoribus polhcitans, eofque infra omnium vitiorum fpurcicias latenter prsecipitans, manus plufquam facrilegas in Deum etiara porrigere compellit ! Hsec et hiis fimiha non folum in pra^didlo fed etiam in omni qui pr^efumtuofe in fan6le matris ecclefie pofrefllones manus extoHit violentas, de facili pofllmt comperiri.

Quid pkira ? apoftohca in eum publice et in propatulo lata eft fentencia, qua promulgata ex decreto dompni pape novus imperator fubftitui edici- tur. Sed quo fine, vel qua lege, hsec nimis inproba litis conteftatio fuerit dirimata et determinata fequens annorum feries planius declarabit.

Eodem etiam anno accidit, quod cum jam per quinquennium vel amphus, Albigenfes,' gens fcilicet afpera et a Deo reprobata, juftitiam Dei

' See M. Paris, p. 138; HenauU, p. 144. ' Concerning the crusade against the Albigenses, fost begun in 120G, much information may be derived ftom Velli/, iii. 433, and the following pages, and from Anqueiil, ii. 164. See also Forclun, ii. 31; M. Paris, p. 167; VenemcE Hist. Eccl. vi. c. 110-126; Reinier, ap. Bibl. Patrunt, edit. Lugd. vol. xxv. The recent volume of Bouquet is occupied by a complete coUection of tliose original writers who iUustrate this subject. 112 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1211. a fe abigentes, fuani volentes conflituere, catholice fidei religionem mani- fefta perfecutione impugnaverant; ex perfuafione apoflolice admonitionis et virtute verbi divine prsedicationis, fed et principafiter ex gratia divine infpirationis, unanimiter contra prsedidlos divine legis derifores non modica turba fidelium in partibus coadunata eft Tholofanis, que, divine vir- tutis difpofitione, in acies difpartita, pungna campeftri qualem non memi- nit etas praefencium infideUum ftragem dederunt. Hoc autem

Fa6lum eft anno milleno. bis centeno monodeno, Septembrique die. quarta poft fefta Marie, fub duce Chriftianiflimo et comite invidliflimo Simone, di6lo de Munford" vel de Rocheford, qui eofdem a principio vehementiflimo fervore perfe- quutus eft. Hac etiam vix finita et caflata perturbatione, et ecce recens fubrepit

Chriftianorum aUunde perfecutio ! Impetuofa enim et ignominiofa turba paganorum cum clafle non modica per litora Hyfpanie applicuerat, qui et Chriftianos ad proeUandum invitaverunt. In quos rex magnanimus, cognomine tamen rex parvus, cum commiUtonibus fuis infurgens virtute divina fere omnes conquafl!avit ; vix enim rex et princeps eorum di6lus de Mairhoc, cum maxima ignominia vivus evafit."

Rex autem GalUe, terram regis AngUe in tranfmarinis partibus fibi fubjugando, non modicum fanguinem efludit." Confimilem autem ftragem rex Anglie, terram Hybernie et Wales fibi fubjugando, perpetravit.y Sed et rex Scotie filium MacwiUelmi, Guthred fciUcet, perfequendo propriof- que fedu6lores deftruendo, multorum cadavera inanimata reliquit.^ Anno M.cc.xij. exiit a fummo pontifice Innocencio generale mandatum in omnem Chriftiane profeflTionis regionem, ut omni cefl^ante excufatione univerfi ecclefiarum paftoresad terminumprefixum, fciUcet annoM°.cc°.xv°.

" ' See Dugd. Bar. i. 752; Velly, iii. 456. HenmiU, p. 144. This \ictory was gainedupon 12th July, 1212, by Alphonso IX. king of Castille, Peter II. king of Arragon, and Sancho I. king

of Navarre ; see also Kni/ghton, col. 2418. Tiivet relates that the king of Arragon sent as a tro- phy of his victory, to the pope, tlie lance and standard of Meramomelin, p. 155. ' Henault, ' p. 144; Velly, iii. 467; VArt, i. 581. Knyghton, col. 2418; M. Faris, p. 160. For- dun, i. 531, is more copious in liis account of this insurrection. A.D. 1212. CHRONICA DE MAILROS. 113

kalendas Noveinbris [Nov. 1], Rome congrogarentur generale concilium ibidem celcbraturi, exceptis paucitlimis qui communi confilio in unaquaque patria ob animarum cuftodiam remanerent. Ipfi autem paftores interim omni follicitudine verbum vite prsedicarent et infirmos in fide con-

firmarent, confirmatos animarent, fed et fandle crucis fignaculo configna-

rent in fubfidium fan6le terre repromifllonis, quam tunc temporis Saraceni nimis improbe et indecenter tra6lavorunt. Miflli funt a latore dompni pape multa et magna luminaria, do6lores fcilicet fan6liffime converfationis et excellentiffime do6lrine in omnem

circa regionem, quorum duo miffi funt, unus in Angliam et reliquus in toi. -29. Franciam. In Angliam magifter Stephanus de Langotun archiepifcopus

Cantuarie confecratus, in Galhas magifter Robertus de Curzun fedis

apoftohce prelbyter et cardinahs, et tocius Francie legatus et arbiter con-

ftitutus, ut fan6le converfationis exemplo et cathohce praedicationis mi-

nifterio utramque regionem illuftrarent. Item omnes Cliriftianos pubhcos ufurarios et pubhcas meretrices et ceteros fandle rehgionis derifores, ad ammonitionem praedidli magiftri Roberti, abftuht rex Francie a civitatibus

fuis univerfis.

Item, Alexander fihus Wihelmi regis Scottorum in Angham profedlus

Lundonias a rege Anglie mihtarem ordinom accepit, anno etatis fue xiiij.

viiij. idus Marcii [Mar. 8], ad letare lerufalem," miles itaque honorifice effedlus cum utriufque regni applaufu et congratulatione ad propria eft reverfus.

Item, in iUis diebus furroxit in Angha mire audacitatis homo et abfti- nencie, Petrus""" nomine, qui nofcio quo fpiritu futura prsedicens, ipfi regi Anghe crudehtatem fuam advorfus occlefiam de die in diem impropora- bat, et quod in proximo honorem regni et nomen rogium efiet amiftiirus, coram facie fua clamitabat; quod quidem in magna parte poftmodum evenit ut fequens annorum feries declarabit.

Anno M.cc xiij. obiit Roinaldus opifcopus Rofenfis, quondam monachus

Meh-ofenfis, ipfo die fandle Lucie [Dec. 13], poft cujus obitum ole6lus

° Fordun, ii. 18. (.34) The 8th of March was not mid-lent Sunday, in the year 1'212 ; see "" also M. Paris, p. 161. " Conceming this Peter, see M. Paris, pp. IGl, 163, 165. See

Knyghton, col. 2424 ; Fordun, ii. 8. 114 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1213. eft magifler Andreas de Mureuia, qui renuens epifcopari, quefita licencia a donipno papa, tante dignitatis honorem humiliter refignavit; loco cujus fubrogatur Robertus capellanus domini W[illehni] regis vScottorum. Dompnus Adam abbas de Melros ele6lus ell ad curani epifcopatus Cathenlis, nonas Augufli [Aug. 5]. Dompnus Ernaldus abbas CiHercii elefilus efl et confecratus in archiepifcopum ad Narbon. Hic omni fludio verbum vite praedicando, fidem Chrifti confirmando, Albigenfes perfequendo, eorum feftam deftruxit; cui fucceflit dompnus Ernaldus, abbas de Fonte Johannis. Donipnus Wido, abbas Clareuallis, diutino rigore ordinis lafiatus et nimia fene6lute aggravatus, que ultra tenere non potuit, figillum ejufdem domus et praelationem Deo et ordini refignavit. Qui paucis intervenien- tibus diebus in venerabili etatis maturitate ex hac luce migravit, cui fucceffit dompnus Conradus abbas de Villiaco, de Braibantia.'' Dompnus Adam, abbas de Neubotil, humilitatis gratia fuo ceffit officio, cui fucceflit dompnus Alanus fubprior de Melros. Obiit pie memorie magifter Willelmus de Montibus, canceflarius ecclefie Lincolnenfis, poft pafcha [Apr. 14], cujus corpus anno fequenti, reddita Chriftianitate per Angliam, in ecclefiam Lincohienfem eft trafla- tum, ibidemque cum debita reverentia eft tumulatum. Anno M.cc.xiiij. confecratus eft praedictus A[dam] abbas de Melros in epifcopum Cathenfem a dompno Willelmo Maleuicino, epifcopo Sandti Andree, menfe Maio, die fandli Mamerti epifcopi [Maij 11], cui fucceffit dompnus Hugo de Clippeftun, monachus ejufdem domus, idibus Maij [Maij 15]. Pie recordationis dompnus Willelmus rex Scottorum, viam univerfe carnis aggrediens, regno fuo in fumma pace permanente, felici exitu migravit ad Dominum, anno regni fui xlix. et etatis fue Ixxij. ij. nonarum Decembris [Dec. 4]. Dompnus Alexander, filius predidli Willelmi regis, cum non modico agmine magnatum'^ ad Sconam profedlus, ibidem tam honorifice quam pacifice more regio et digna celebritate regni Scotia gu- bernacula fufcepit, anno etatis fue xvij., viiij. idus Decembris [Dec. 6].

' •' * These two words are added by a later hand. See Fordun, i. 533. Tlie names of several are given by Fordiin, ii. 3, namely, the earls of Stratherne, Athol, Angus, Menteth and Buchan, WiUiam de Bosco the chancellor, and the bishops of St Andrews, Glasgow, and Ross. A.D. 1214. CHRONICA DE MAILROS. 115

Dompnus Willclimis cclerarius de Melros eledlus e(l in abbatem de Glenlus. Dedicata efl ecclefia fandle Marie de Hawic a dompno A. cpifcopo

Cathenenfi iiij. kalendas Junii [Maij 29]. Dompnus abbas Ciilercienfis vilitationis fue gratia in Angliam advenit. Obiit pie memorie Johannes epifcopus de Dunlvclden, nonas 06lobris

[Oct. 7]j poft quem ele6lus eft Hugo, didlus de figillo. Dompnus Alanus abbas de Neubotil, humih devotione ad propriam domum fuam rediens, curam regiminis in capitulo refignavit, viij. kalendas Junii [Maij 25], cui fucceffit dompnus Ricardus cellerarius ejufdem domus. Intravit magifter Stephanus archiepifcopus Cantuarienfis in AngUam inter pafcha et pentecoften [Mar. 30—Maij 18], exultantibus omnibus et dicentibus, " Benedidlus qui venit in nomine Domini.""

CefTavit intcrdidlum in Anglia circa kalendas Juhi [Jul. 1]. Miflus cft in Angliam quidam ex clericis domini pape, Pandulfus nomine,^ ut cor regis emohiret et ad fatiffadlionem congruam fuaderet, qui compadla nec peradla pace Romam rediit. In cujus reditu miflus eft et alius vir quidem magne opinionis, nomine Nicholaus, profeflione monachus Ciftercienfis, ofRcio fummus apoftohce fedis penitentialis, ad hoc quidem miflus ut prolocutam formam pacis legationis fue audloritate confirmaret, et congrua fatiffa6lione fufccpta ipfum regem ab anathematis vinculo abfolveret. Interim autem Philippus rex Francie haut dubium quin divina difpofitione excitatus, adverfus eum cum omni impetu exercitus fui infurgens etiam ufque ad mare Anglicnm pervenerat.s Sed et fupradidlus P.* fimplex prophetain faciem regisinproperia exaggeravit, et regie dignitatis amiflTioncm conftanter pra?dicavit, et quia filius bone mulieris poft eum regnaturus eflet intimavit; quod di6lum effe de domino Phi- lippo, fan(Ll;e matris ecclefie filio, arbitramur. Tam multiplici igitur terrore perterritus, in adventu fupradidli cardinalis, Deo et fandle matri ecclefie Romane et fummo pontifici humagium fuum et regni fui fubjedlio-

' " According to M. Paris, he returned to En^land in January 1213 ; p. 162. Knyghton, ^ col. 2418; M. Paris, p. 163. /W(i/, iii. 467; Anquetd, ii. 176; L' Art,\.b»\; Fordun, ii. 11, 20. * On the margin, " Petrus Eremita." 116 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1214. nem perpetuam, mira manfuetudine, in manibus legati offerebat;'' ad cujus fubje6lionis teftimoniiun et humagii recognitionem redditum annualem, fcilicet M. marcas, vij. fcilicet pro Angliaet iij. pro Hybernia, ex proprio

talamo Deo et fummo pontifici et omnibus ejufdem fuccefforibus, fe et

omnes heredes fuos exhibituros, tam ipfe quam magnates terre fue, ta6lis

etiam fanftuariis, pepigerunt. Additum etiam efl in juramento, quod

plenam faceret reftitutionem omnium, qusecunque ab initio interdidlionis terre fue ab ecclefiis et ecclefiafticis perfonis extorferat, et quod, terram fuam a domino papa quafi fummo rege inpofterum teneret. Rex igitur hec omnia promtifllme fe fa6lurum poUicitans, coronam etiam regni fub pedibus legati ponendam exliibuit. Per omnia benedi(5lus Deus fortis et potens, qui fuperbiencium colla fibi fubjugare et obduratorum corda novit

cum voluerit ad penitentiam vocare ! Rex tamen non dum intelligens fe nomen regium et priftine dignitatis honorem amifilTe, fepe didlum P[etrum] fimplicem crudeli morte interimi prsecepit;' quod amarifl[ime poftmodum fe feciffe penituit, ut inferius declarabitur.

Commiflum eft proehum campeftre inter Phihppum regem Francie et Othonem quondam imperatorem Alemannie, die dominica proxima poft feftum fandli Jacobi, eo anno vj. kalendas Augufti [JuL 27], in

Flandriis inter Tornacum et pontem de Bouines.'' In illo autem con- flidlu, prout fcripfit dompnus H. abbas de Urficampo, dompno A. abbati Cifterfienfi capti funt ex parte Othonis comes Flandrie, comes Bolonie, comes Sahfbirie, comes de Tenekebroc, comes Pilofus ; capti funt etiam barones et baronum fihi de Flandria, de Alemania, mehores et nobihores omnes mihtes egregii in acie provocantes, quos ipfe abbas numerando nominavit fere fcepcies xx". -Ex parte Othonis erant xxx. [30,000] equitum et cc. [200,000] peditum, numerus mihtum captorum cc.xx", interfe6lorum mihtum Ixx, peditum interfe6lorum iij''. mihin mihum ; de Francis autem tres mihtes tantum. De rege autem Francie verum eft quod de equo deje6lus corruit inter inimicos fuos crudehfl^imos, qui nichil ahud ficiebant quam ejus fanguinem. Sed divina miferacione, et utipfe

poftmodum confefllis eft, Ciftercienfis ordinis apud Deum interceflione

^ Knyghton, col. 2419 ; Fordun, ii. 24. A much more ample account of the proceedings between

John and Pandulf may be found in the Chronkle ofLancrcost. ' Fordun, ii. 8; Knyghton, col.

2424. '^ Concerning the battle of Bouvines, see Vellj/, iii. 4'5; Anquetil, ii. 182; L'Art,\.

5S1 ; .1/. Paris, p. 165. A.D. 1214. CHRONICA DE MAILROS. 117

protedlus et virtute militum fuorum, quorum quidam fuper corpus ipfius

interfici fe permiferunt, in cq[u]um fuum rejedlus, illefus evafit. Nec pretereunduni efl de comitc de Bolouia,' cujus feditione totum bellum

iniciatum efl, quod cum coram rege Francie proftratus veniam preca-

retur, et dicerct fe nichil in regem defiquifie, ad hoc verbum rex indig-

natus exprobavit ei omnia beneficia que ifii fepe contulerat, et quomodo femper mala pro bonis ipfe reddi derat, et fremens in eum, " Tace, in-

quit, quia per ofla fandli Jacobi faciam tibi oculos erui, et fcies quia me vivente de carcere non exibis." Juramento etiam cuftodes conftrinxit quod

nec propter mandatum nec propter litteras redderent eum, nifi in manibus ejus. Denique in trunco grandi fecit duas catenas groflas et grandes

infigi, quibus ligatus comes veUt noUt fa6lus eft Perrone caftellanus. Anno M.cc.xv. dompnus Conradus, abbas ClareuaUis, vifitationis fue gratia in Angliam advenit, ubi fatis rigide fe continuit, necnon et in fiUa- bus domibus fuis ob ordinis rigorem muUa dura et afpera conftituit obfervanda.

Dompnus Helyas, abbas RieuaUis, fuo ceffit officio, cui fucceffit domp-

nus Henricus abbas de Wardona, vj. idus Aprilis [Apr. 8], ele6lus eft in abbatem de Wardona dompnus Rogerus magifter converforum ejufdem

domus, iij. kalendas Maij [Apr. 29]. Intraverunt in Moreuiam hoftes domini regis Scocie, fciUcet Doue-

ualdus BAN,* fiUus Macwillelmi, et Kennauh mac aht, et filius cujufdam regis Hybernie, cum turba malignantium copiofa; in quos irruens Ma- chentagar hoftes regis vaUde proftravit, quorum capita detruncavit et

novo regi nova munera praefentavit, xvij. kalendas Julij [Jun. 15], propter foi. 30. b. quod dompnus rex novum miUtem ipfum ordinavit.

Ordinem prsepofterum Anglia fanxivit,

Mirum di

"' ' Renaud, Earl of Boulogne. Velli/, iii. 474. This word has been added above tlie line at a later period, by one who did not perceive that by doing so he destroyed the verse. " Some k^v! rnhmical lines are observable, but cannot easily be arranged in a connected manner. • Writ- ten in red letters. ; ; ; ;

118 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1215.

Caufa tamen multiplex illud exigebat, Nam rex mores optimos regni pervertebat,

Jura, leges ; fubditos re6le non regebat, Quicquid erat placitum fummum jus credebat Proprios indigenas nimis deprimebat,

Barbaros rutarios illis praeponebat Heredes legitimos obfides perdebat, Quorum adventicius terras poffidebat.

Regis ad colloquium milites citati,

Caute fibi praecavent, veniunt armati Jurant unanimiter jam fe nolle pati Amplius tyrannidem regis tam ingrati. Die primo veniunt juri parituri,

Rex venire dillulit, nolens flare juri, Diera ponit alterum temporis futuri, Nec venit, fed veniunt ipfum coa6luri.* Regis ergo poflulant depofitionem,

Legis nili faciat emendationem Plenam, et exhibeat certam cautionem, Pacis ad perpetuam confervationem. Humagium quod fecerant reconfignaverunt, Et barones militum caufam fufceperunt, Hinc in feptem acies fefe diviferunt, Terras, urbes, prsedia, caflraque ceperunt. Horum terras complices regis veflaverunt Hinc et hinc quamplurima mala pere^erunt.

Et dum fic diucius fibi adverfantur Fiunt homicida, cenfus diffipantur. Leges tandem priflinas regni ficientes, Sed in regem mittere manus non volentes, Formam pacis congruam inter fe fecerunt,t Et diflridle fuper hac regem convenerunt.

" " * In the margin, "v. idus Maij [Maij 11] ad Norhamtuii. f lu the inargin, xiv. kalendas Julij [Jun. 18] in prato de Stenes." ;

A.D. 121.5. CHRONICA DE MAILROS. 119

Formani pacis renuons inde rex receffit, Sed coadliis pofbnodum omnia conceffit Et ut manus militum caute declinaret,

Quic(|uid ellet placitum promiiit ut fervaret.

Omne [igitur]* padlum pariter in fcriptvnii reduxerunt, Et figillum regium apponi pecierunt, Qui promittens placide diem prolongavit, Et ut ad Oxoniam venirent, intimavit.

Rex, colle6lis viribus, ad diem quem prsefixit Venit,f fed articulis pacis contradixit; ReceHenmt igitur magno cum rancore,

Error fic poflerior pejor fit priore.

Rex igitur interim ad novum nocendi genus fe convertit; confilium enim habuit nefcio cujus Achitophel, ut totam Anglorum progeniem ab Anglia funditus eradicaret et barbaris nationibus terram Anglie perpetuo poffidendam donaret. Rex tamen regum et Dominus dominantium, cujus decretum nunquam poterit infirmari, aliter fieri prteordinavit;

Satis enim mifericorditer innocentes liberavit,

Nec minus mirabiliter confilium Achitophel diffipavit; dum namque ex parte ipfius regis quidam ex fuis fautoribus tranfmarinis, Hugo didlus de Boues, ineftimabilem navium multitudinem congregafi^et, et eas etiam ad fummum ufque multitudine malignantium replefl"et, contigit ut ipfe Hugo, cum omni iUa claffica multitudine, vj . kalendas Oclo- bris [Sep. 2(3] verfus Angliam vela ventis explicaret. Et ecce elevatis ad imperium fummi Regis marinis fluftibus, tam ipfe Hugo dux tanti fceleris, quam ceteri fcelerati fubito fubmerfi funt quafi plumbum in aquis vehementibus, ita ut ex omni illa multitudine navium nulla penitus optatum litus inveniret, fed tam nautas quam naves et ceteros tranffretantes raaris unda feviens avido gurgite deglutivit, exceptis pauciffimis qui pofl: diutinam fatigationem, procellarum etiam et ventorum infeftationem, vix

* Added above the line by a later hand. f I" the margin, " xiij. kalendas Augiisti." !

120 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1215. tanti difcriminis impetum cum magno periculo evaferunt. Nec fic quidem, ut creditur, evafiflent nifi de concepto fcelere compundli ab ipfo qui dominatur poteftati niaris, cui fcilicet mare et venti obediunt, tota cordis contritione veniam quefiflent. Cum lacrimis enim et fingultibus iter fandlum verfus lerofofimam devoverunt, et in carne propria crucis fan6le fignaculum ab invicem fufceperunt. Per omnia benedidlus Deus, qui incredulis et obfl;inatis meritum fupplicium non negavit, penitentibus vero et veniam petentibus motum flu6luum maris mitigavit Celebratum eft conciUum generale apud Romam per w. dies ad kalendas Novembris'' [Nov. 1]; in quo concilio multa ad extirpationem vitiorum et deftru6lionem hereticorum, ad confirmationem etiam fidelium et emendationem morum, Spiritu fan6lo infpirante, funt conftituta. Inter que etiam ftatutum eft approbante facro concilio, et au6loritate apoftolica foi. 3i. firmiter prseceptum eft, ut ad fubfidium fan6le terre omnes omnino in ecclefiis beneficiati, tam fubditi quam prselati vicefimam partem omnium ecclefiafticorum proventuum per fubfequens triennium integre conferrent, per manus eorum quos ad hoc opus apoftolica aflignaret providentia, exceptis quibufdam religiofis et hiis qui perfonaliter in terram fan6lam eflTent profe6luri. Ipfe autem dominus papa et omnes cardinales, ne in humeros aliorum honera inportabilia inponere viderentur, decimam omnium proventuum fuorum perfolverunt. Praeter hec etiam dominus papa

triginta millia librarum cruce fignatis aflignavit, et ex alia parte iij". millia

marcarum. Prseceptum eft etiam ut anno fecundo fequenti, id eft anno ab incarnatione domini M°.cc°.xvij°., omnes cruce fan6la fignati ab uni-

verfis mundi partibus congregati in kalendas Junii [Jun. 1] in regno

Sicilicie'' adunarentur. Notandum etiam quod in eodem concilio, prae-

fidente domino papa Innocentio iij"., pontificatus fui anno xviij"., qui

Conftantiniano dicitur, fuerunt epifcopi cccc. et xij., inter quos extiterunt

de prgecipuis patriarchis ij°. videlicet Conftantinopolitanus et lerofolimi- tanus, Antiochenus autem gravi languore detentus non potuit venire, fed

mifit pro fe vicarium fuum Antidorenfem epifcopum, Alexandrinus autem fub Saracenorum dominio conftitutus, fecit quod potuit, mittens pro fe germanum fuum diaconem. Primates autem et metropoUtani Ixxi.,

(35) " The Council of Lateran was held from the 1 Ith to the 30th of November. L'Art, iii. 163, 8vo. " Sicilias? A.D. 1215. CHRONICA DE MAILROS. 121

cetoruni abbate;^ et prioros iiltra oftingontos; archiepifcoponmi, epifcopo-

runi, abbatuni, priorum, capitulorum abfentium non fuit certiis numerus

comprehenfus ; legatorum vero regis Siciiie in imperatorem Romanorum

eledli, imperatoris Conllantinopohs, regis Francie, regis AngUe, regis Hungarie, regis lerofolimitani, regis Cipri, regis Aragonie et aliorum

principum et magnatum, civitatum et ahorum virorum tam ingens affuit nuiltitudo, ut pre nimia multitudine magnatorum epifcopus quidam fuffo- catus expiravit. Quod cum ad aures domini pape deveniflet, juravit per fandlum Petrum, quod maufoleum ejus lapide marmoreo fignaretur. xvj. kalendas Novembris [Oct. 17] combulla eft una de melioribus grangiis de Cupro, blado plena, et grangiarius converfus in ea, per negh- gentiam unius candele male defixe.

xiiij. kalendas Novembris [Oct. 19] Alexander, dei gratia rex Scot- torum, cum exercitu fuo imiverfo caftellum de Norliam cepit obfidere, quod cum per quadraginta dies obfediflet, nichil inde proficiens, ab obfidione ceflavit.*^

xj. kalendas Novembris [Oct. 22] cepit dominus A. rex Scottorum humagium baronum de Northumbria apud Feltuniam.

Nonas Novembris [Nov. 5] obiit Phihppus de Valoniis, camerarius domini Winelmi regis Scottorum, qui apud Melros delatus in capitulo monachorum honorifice eft tumulatus. Eodem anno in capitulo generah Ciftercii, dompnus Hugo abbas de Melros" fuo ceflit officio, cui fucceflit dompnus Willelmus abbas de Holmcultran, xvj. kalendas Decembris [Nov. 16]. Profedli funt de Scotia ad curiam Romanam, generalis concilii gratia, dompnus W. Maleuicinus, epifcopus fan6li Andree, et dompnus Walterus, epifcopus Glafguienfis, et dompnus Bricius, epifcopus Moreu-

enfis, et dompnus Henricus, abbas de Kelceo ; quorum duo, fcilicet epifcopus Moreuenfis, et abbas Kelcoienfis, finito concilio in Scotiam funt reverfi, Glafguenfis autem epifcopus in anno iij"., dominus vero epifcopus fandli Andree in principio iiij. anni repatriavit. Ceteri vero prselati perfonaliter Romam non adierunt fed legatos fuos miferunt. Anno domini m.cc.xvj., menfe Januario, fa6la eft in Northumbria et in

' Fordun, ii. 35; M. Paris, p. 191. " In margin, " xiii. abbas de Melros," written in red ink. 122 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1216. auftrali parte Scotie mira et inaudita villarum et urbium vallatio. Audito enim quod dominus Alexander rex, Scottorum, Northumbriam fibi vendi- caflet, et humagium baronum Northumbrie fufcepiflet, Johannes rex AngUe, fumptis fecum rutariis fuis, verfus Scotiam cum impetu magno vertit habenas. Audito vero ejus adventu barones de patria Eboraucenfi, qui contra ipfum juraverant, nimio terrore percuflTi, praefidium domini regis Scottorum requirentes, ipfius prsefenciam adierunt, humagia fua fecerunt, fidehtatem etiam et fecuritatem omnes fimul tadlis fandluariis juraverunt, iij. ydus Januarii [Jan. 11, 1215-6] in capitulo monachorum de Meh-os.

Rex autem Anghe, pofl; ipfos fubfequenter adveniens, villas eorum et opida, pofl!efliones et predia gladio vindice vaftavit et igne. Ipfi etiam barones villas fuas proprias et blada ante adventum regis, ne iUi efl!ent in auxihum, combuflerunt ; et ita fadlum eft ut magna pars regionis iimul igne fuccederetur. Nam iij. idus Januarii [Jan. 11] combufta eft vifla de Werc, v. idus ejufdem [Jan. 9] Alnevvic, vij. idus ejufdem [Jan. 7] Mitford et Morpath, xvij. kalendas Februarii [Jan. 16] RokeflDurgia cum viculis et fuburbiis quamphirimis.

xviij". kalendas Februarii [Jan. 15] cepit Johannes rex Anghe villam et caftellum de Berwic,*^ ubi cum rutariis fuis feroci fupra modum et inhumana ufus eft tyrannide, utriufque enim fexus homines quofcunque fateUites diaboh apprehendere potuerunt, ahos per articulos manuum et pedum fufpendentes, ahos diverfis fupphciis torquentes, nefandi queftus intuitu immaniflime cruciaverunt. Ibi etiam Judeos fecum adduxifle et magiftros mahcie illos efi^ecifl^e refertur. Inde vero progrediens Hadinto- niam die tercia [Jan. 18] combuflit,et Dunbar et ahas viUas in partibus illis

deftruxit. rutarii fui, miniftri diaboh, voraci flamma In reditu autem fuo j.^j g.^ abbatiam de Coldeingam expoliaverunt, villam etiam de Berwic fucce- derunt, ipfo rege incipiente. Domum enim, in qua hofpitatus eft, propria manu, ut dicitur, contra morem regium indecenter accendit,' Eodem anno, menfe Februario, dominus Alexander rex Scottorum cum manu valick et exercitu fuo univerfo poft regem Anglie iter arripiens,

terram illius ufque "ad Carleolum, et ultra, igne voraci vaftavit et armis.s

'^ In the margin, " B'." ' It appears from au entry upon the Patent Rolls of Joho, that he was at Berwick upon the 20th January, an. 17- ' Conceming these events, see

Fordttn, ii. 85. ^ Fordiin, ii. 35. !

A.D. 1216. CHRONICA DE MAILROS. 123

Hac etiam vice, quod dolendum eft, invito domino rege et omnimoclis prohibente, et firmam pacem fuam religiolis concedente, Scotti quidam, non magitlri milicie fed miniftri malitie, domum de Holmcultran omni-

bus quecunque potuerunt attingere, facris videlicet libris, veftimentis, calicibus, equis et aniraalibus, utenlilibus et indumentis, tam nefaria et

fcelerata dementia expoliaverunt, ut etiam monachum in infirmitorio in extremis politum, cilicio fuperpolitum, pannis quibus indutus erat denudarent, nec ullam reverentiam facris altaribus exhiberent. Quod tamen peccatum non pertranfivit inultum, nam dum reverterentur cum pr»da, fubmerii funt in fluvio quodam, Edena di6lo, quantum ad eftimationem

liominum plufquam mille nongenti Scotti in brevi Iiora diei. Ultio digna Dei Eodem anno, menfe Julio, cum exercitu fuo univerfo, exceptis Scottis

de quibus expenfas fumfit, iterum Carleolum profe

eft illi ; caftellum tamen illa vice non expugnavit. Inde vero progrediens per medium Anglie cum omni exercitv fuo, vivente et invidente Johanne

rege Anglie, ufque ad Doueram, in occurfum domini Laodiuici filii re-

gis Francie, progreflus eft; qui eodem anno ij. nonarum Maii [Maij 6] cum multitudine navium copiofa ad interventum baronum Anglie, ut eis eflet in auxilium, amplicuerat.'' In hoc itaque procindlu itineris occifus eft Euftacius de Vefci, gener ipfius regis, in obfidione caftelli Bernardi." Et fciendum quod adveniente Laodowico in Angliam, Willelmus

Longa fpata, frater ipfius regis Anglie, comes Salifbirie,'' et alii multi ab ipfo rege divertentes ad Laodowicum fe tranftulerunt, quod quidem plus doli quam diledlionis intuitu, plus fubvertendi quam fuccurrendi gratia fe fecifle, per feditionem fubfecutam innotuit. Hac etiam vice dominus A. rex Scottorum in Anglia moram faciens, humagium fecit di6lo Lao- dowico [apud Londonias] ' ut dicitur, fub ea forma qua barones Anglie fecerant eidem; et tam ipfe Laodowicus quam ceteri barones Anglie,

" Anquetil, ii. 189 ; Tf/ty, iii. 494. It is probable tliat tbe last word in tliis sentence is an error of the scribe, for " applicuerat." ' Dugd. Baron. i. 93. He had married Margaret, a natural daughter of King William, concerning which lady, see a curious storj- in Knyghton, col.

^" •2422. William, III. earl of Sahsbury, was natural son of Henry II., by Rosamund, liis concubine. ' The words inclosed within brackets are added by a hand of the fifteenth century, instead of " ut dicitur," wliich is repeated twice in the MS. 124 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1216. tadlis fandluariis, jiiraverunt quod nunquam fine ipfo rege Scottorum pa6lum pacis aut concordie cum rege Anglie inirent ; quod tamen omnino non efl obfervatum, ut patebit inferius." Eodem anno, xvij. kalendas Augufti [Jul. 16], pie recordationis od- minus Innocencius papa iij.™ ex hac luce, Domino vocante, feceffit, anno pontificatus fui xix°.; cui fucceffit vir venerabilis, tam fcientia quam etate maturus, dgminus Honorius epifcopus et cardinalis, xiij°. kalendas Augulli [Jul. 20]. Eodem anno obiit dompnus Henricus, abbas RieualHs, apud Ruhford, ibidemque fepultus efl: ; cui fucceffit in regimine dompnus Willelmus abbas de Melros, ij°. kalendas Septembris [Aug. 31], loco cujus eledlus eft in abbatem de Melros™" dompnus Radulfus cellerarius ejufdem domus, xviij". kalendas Odlobris [Sep. 14], ibidemque a domino Hugone epifcopo Dulkeldenfi benedidlionis fue munus adeptus eft iij". kalendas Oelobris [Sep. 29].

Dompnus Ricardus, abbas de Neubotil, fuo ceffit ofRcio, vj. kalendas Augufti [Jul. 27], cui fucceffit dompnus Adam, cellerarius ejufdem domus, xiij". kalendas Septembris [Aug. 20]. Eodem anno, xvj. kalendas Novembris [Oct. 17], obiit Johannes rex Anglie" apud Newerc,"" cujus vifcera extradla fepulta funt in abbatiam de Crokeftun, corpus vero tradu6lum ufque ad Wireceftre, ibidemque fepultum eft in monafterio. Eodem tempore miflus erat in Angliam, a latere domini pape, cardinalis quidam Galo""" nomine, ut pro rege Johanne, et ipfius heredibus et eorum libertatibus tuendis, contra dominum Laodowicum et ceteros omnes regis adverfarios, apoftolice audloritatis munimine fultus, conftanter aftaret, quod et conftantiffime fecit. Defunfto enim, ut di6lum eft, rege, afllimtis fecum domino Henrico archiepifcopo Dublinenfi et domino Petro epifcopo Wintonienfi, fihum regis et heredem, Henricum nomine, puerum feptennem, apud Wireceftriam coronaverunt. Eodem die dompnus abbas

" A history of the invasion of England by Louis is in preparation by M. Franoisqiw Michel, the learned and industrious editor of various publications illustrative of the early liistory and litera- ture of his country. "" Innocent III. died 16th or 17th July 1216, and was succeeded by °"" Hoiiorius III. Margin, " xij. abbas de Melros," written in red ink. ° On the "" margin of the MS. " Obiit Joh' rex Anghe, cui successit H. filius ejus." John died °°" upon the 19tli of October. See M. Paris, p. 189. See M. Paris, p. 195. :

A.D. 1216. CHRONICA DE MAILROS. 12.5

Weftmuftrenfis et prior Cantuarienfis, pro libertatibus ecclefiarum fuarum fuper coronatione regis, contra ditlum cardinalem ad audienciam apollo-

lice fedis appellaverunt. Weitmudrenfis videlicet quia alibi quam in Weftmonafterio, Cantuarienfis vero quia ab alio quam a domino archiepifcopo Cantuarienfi, contra libertates et privilegia ecclefiarum fuarum fuerat coronatus. Cardinalis autem appellantes excommunicavit ; ipfi tamen nec pro excommunicatis fe habuerunt, nec ab appeUatione fadla fe fubtraxerunt. Deinde vero in di6lum Laodowicum et omnes fautores fuos excommunicationis fententiam promulgavit, et a domino papa prolatam efle denunciavit ; necnon et dominum regem Scottorum et omnes magnates fuos eadem fententia innodavit, et tam iftorum quam illorum terras fub interdi6lo ponere non formidavit." Cujus tamen excommunicationis et interdidli fententia, nec per Angham ftatim eft obfervata, nec fere per annum fubfequentem in Scotia eft denunciata. Di6lus etiam cardinalis omnes qui humagium aut ahquam fidehtatem didlo Laodowico fecerant, apoftohca au6loritate qua fungebatur, penitus abfolvit, fi con- verti vellent ad novum regem et dominum fuum legitimum.

Eodem anno tranflatus eft dompnus Conradus, abbas Clareuaflis, in abbatem Ciftercii, loco cujus eledlus eft in abbatem Clareualhs dompnus Wiflelmus abbas de Monafterio in Nargune.

In occidentah parte Scocie, que Galewia dicitur, fecundum quod fcripfit dompnus WiUelmus abbas de Glenlus,f vir optimi teftimonii et fandle converfationis monachus domino priori et facro conventui de Melros, apparuit vifibiliter ftupenda fupra modum et noftris feculis inaudita lune tranffiguratio ; quod autem fcripfit hoc idem cum apud Melros veniret nobis aftantibus et expofcentibus, omnibus qui aderant audentibus et ad- mirantibus, proprio ore per ordinem enarravit. Scripfit igitur in hanc formam

" ViRis in Chrifto venerabilibus, dompno A. priori de Melros, et ejufdem loci conventui, frater W. pauperum Chrifti de Glenlus minifter indignus, eternam in Domino falutem. Quanto impoflfibilius efl!e poterit veritatem

Fordun, ii. 38. f On the margin of MS., " Epistola abb. de Glenlus, de Prodigio," and '• De transfiguracione lune." 126 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1216.

falli, tanto certius ea que veritatis ore prsedidla funt, jam in parte fuifTe impleta, et que reflant procul dubio credenda funt effe complenda. Veri-

tatis fiquidem ore,tefle Ewangelifta, fcimus fuiffe prsedictum, " eruntfigna

in fole et luna et ftellis, et in terris preffura gentium prse confufione, foni- tus maris et fluctuum" etc. Cum igitur nichil in terra, quamlibet mini-

fiat, certum eft quod nec majora fine mum, fine caufa majori caufa pro- fo) 33. veniant. Signum igitur magnum, immo figna plura et permaxima, que nuper in partibus Galwethie apparuerunt, fub quanta potui brevitate per- ftringens, fandlitati veftre tranfmittere curavi. Quod nullatenus tantis

tamque venerandis viris facere prsefumfiflem, nifi cercius de confcientia

eorum mihi conftaret, qui prsedidla figna propriis oculis viderunt, et rei ordinem ore veridico in prsefentia noftra et multoriun narraverunt. Con- tigit igitur converfum quendam ordinis noftri, virum morigeratum, fobrium, caftum et probate fatis religionis, iter facere, die videlicet fan6li

Ambrofii epifcopi in craftino palmarum, pridie n. Aprilis [Apr. 4], luna""

xiij*. in no6lis crepufculo, et ecce! refpiciente prsedicSlo converfo, lunam

plenam vidit et rotundam, et ftatim in ipfa hora quafi funiculus quidam niger et fubpaUidus kmam in duas divifit partes. Sed et nigredo pree- didli funiculi in mediam partem lune que verfus aquilonem erat, fe diffundens, ipfam partem kme nigriorem et palUdiorem cetera parte effecit, et ftatim quafi in i6lu ocuH pars ipfa pallidior ab afia parte lune fcindi vifa

eft et dirumpi, et ad fpacium unius ftadii elongari, et quafi in tanta violentia videbatur pars ifla palhdior ab afia parte lime fuifle avulfa ut fcin- tillas, more draconis in aere difcurrentis, emitteret. Tandem poft moram aUquantulam, pars ipfa palhdior lune paiUatim et quafi morofe ad aham partem appropiabat,nunc fe ipfam quafi meticulofe retrahendo, nunc quafi coa6la illac fe impellendo ; tandem vero cum jam praedi6le partes lune

invicem fibi convenirent, ecce nubes utramque partem operuit et prsedidla vifio difparuit. Ad flatum igitur venti, tranfvolante nube, iterum luna de- fub nube erupit, et ftatim ad magnitudinem trium lunarum creviffe vifa eft;

et ftatim deformatio illa per crementa in firmamento fe diffundens, in caftellum fpeciofum tranfformatur, cujus caftelli turres et rauri, propugna-

°° No eclipse of the raoon took place at or near this date, which can account for the prodigy which led to this letter. A.D. 1216. CHRONICA DE MAILROS. 127

culis fufRcienter miuiiti, prominebant. Ad hoc fpeclaculum, tam infolitum quam horrendum, tam converfum quam fer\ientem fuum timor invaiit et

tremor ; et ait ferviens ad converfum, " magiller, quid putas fibi vohuit

ifta? nunquid putas dies judicii advenit?" Et ille, " nequaquam, fih; fed virtutes Dei omnipotentis funt, qui pro voluntate fua, figna, portenta, pro- digia facit et mirabilia." Et adjecit ferviens, " audivi frequenter quod

per phitoniilas et maleficas et incantatrices feminas hujufmodi mutatione " luna folet deformari." Et ille, non ell ita, fih ; quin pocius credendum eil quod ahquod mirum et humano generi horrendum portendant." In-

terim autem luna, depofita cafteUi forma, in navem pergrandem et ele-

gantiflima fabrica fadlam formata eft. Sed et unus tantum homo, cujus maxima erat ftatura, in navi quafi ejufdem navis nauta apparuit. Prse- didla igitur navis, extenfo velo et exphcito, velociifimo curfu per tranfver-

fum infule de Man verfus Hyberniam vehficare vifa eft. Poft hsec vero luna, abje6la navis forma, iterum in caftehum magnum et fpeftantibus

fupra modum horrendum tranlTormata eft, et hac vice vexillum quoddam regale, quale cum exercitibus regum ad bellum proficifcentium preeferri foi. 33. b. folet, in praedidlo caftello apparuit : et quod magis mirandum fuit, lin-

guleP ille, five caudule, que in extremitatibus vexillorum dependent, in prsedidlo vexillo quafi ad flatum venti moveri et agitari videbantur. Pofi

hec, aliquanto interpofito intervallo, omnis caftelli ifiius machina difparuit,

et luna propria refumta forma, naturah curfu progrefla eft. Poft hec turris qusedam parvula et nebulofa, minimis munita propugnaculis, bre- viffimo fpatio fupra lunam apparuit et ftatim difparuit. Luna vero tam

crebra fui vexatione, tam inconvenienti deformatione, tam violenta, tam

fubita fuimet mutatione, quafi injuriam pafla, turbata, contriftata et con- turbata, pahida manfit et decolorata, tandem vero proprio refumto colore

in fe ipfum reverfa eft.

Advertat igitur fandlitas veftra, fi tam infolitum fpe

' In the former edition, tliis was printed " singulas," but incorrectlj'. The word, in an angli-

cised form, is used in the metrical roraance of Lyheaus Disconus, where it is not understood by

Ritson ; see liis Engl. Met. Romances, iii. 396. It is, I apprehend, nothing more than a diminu-

tive of the word lingua, and is intended to express those pendant slips which were attached to the

ends of ancient banners. Specimens of it, frora a manuscript executed during the reign of Heii- ry III., may be seen in Strutfs Mannert and Custonu, plates 46, 47, 30, 52, 53, 62. 128 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1216. llrofum portentum, tam horrendum miraculum filentio tegi debuerit. Et fi Creator non tantum lune, fed tocius creature praecellentiflime fpeciofi- tati lune et fere omnium elementorum firmamenti, etiam terre et maris facramenta in fe continenti non pepercit, imo pro humani generis praemu- nicione tanta tamque diverfa deformitate ipfam lunam dehoneftari permifit, quid de ipfis fiet pro quibus hec prseoftenfa funt, qui nec timore Dei, nec pavore gehenne, five alia quacunque de caufa, a perditionis fue via revertuntur?"

Anno M.cc.xvij. confecratus eft Ricardus de Marifco in epifcopum fol. 34. Dunelmenfem.i

Eodem anno, nienfe Julio, fa6lum efl: navale bellum inter Franciam et Angham, nofiris temporibus inauditum. Commorante enim in Lundoniis domino Laodowico cum magna mihtum multitudine, ne aliquod fubfidium de Francia eidem adveniret, Anglici portus omnes occupaverant et ma- rina littora diftritbiflime cuftodiebant. Franci vero in manu vahda et navium muUitudine copiofa venientes, vice prima in maris medio vi6loriam adepti optatum litus polFederunt : fed vice verfa, Deo difponente, congre- gatis undique nautis et navibus, iterum in niedio maris adinvicem obvian- tes, congreflione faela, Anglici vidloriam optinuerunt et archipiratam

Francorum, Euftachium monachum'' appellatum, cum aliis innumeris occiderunt ; quorum cadavera pifcibus maris fepelienda commiferunt, quorum exequias marine bellue celebraverunt. NobUiores autem retinentes in firma cuftodia, fub fpe pacis et concordie firmioris confervabant. No- mina vero potentum qui ibidem capti funt, hec funt; Robertus de Curte- nei, Willelmus de Baris, Radulfus de Tornellis, Willelmus de Ichri,

Willelmus de PeflTei, Perven de Johanris, Thomas de Cufei, Aelradus de Croizifiis, Anfelmus de Romoyni, Gallon de Munceni, Nevellunus de

Araz, W"iUeImus de Marifcis et alii multi. Summa captorum militum fexcies viginti, et vfervientes, equitum fepties xx., et vj. baleftarii, xxxiij. fervientes, peditum o6lingenti et xxxiij. Hanc fummam et nomina

'' M. Paris places his consecration upon the 24th of July 1219, p. 210. ' AU the information which could be coUected upon the history of tliis curious personage, and the events with which he associated himself, have been heaped togetlier by my friend M. Francisque Michel, in his introduction to a valuable French historical poem, abounding in minute details, and evidently the composition of a contempory, entitled " Roman d' Eiutaclie le Moine ." 8vo. Paris, 1834. A.D. 1217. CHRONICA DE MAILROS. 129

potentum fcripfit dompnus R. abbas de Wardonia dompno Willelmo abbati Riouallis. Fundata ell abbathia de Kilinros a domino Malcolmo" comite de

Fif, ad quam aljbatliiam niifius eft conventus vij. kalendas Marcii [Feb. 23] de Kinlos cum dompno Hugone primo abbate de Kilinros,'^ quondam

priore de Kinlos ; venit ergo idem conventus apud Kilinros xv. kalendas

Aprilis [Mar. 18]. Miffi funt in Angliam archiepifcopus de Suris et abbates Ciftercii et Clareuallis, ut pacem inter Laodowicum et Henricum novum regem Anglie reformarent. Di(Sli autem abbates contra G. cardinalem ad

fedem apoftohcam pro ftatu ordinis fui appellaverunt, eo quod contra

privilegia fibi a fede apoftoHca concefla procurationes ab ordine Cifter- cienfi per exa<5lionem idem legatus exigebat, et monachorum monafteria fub interdidlo ponebat, tam abbates quam conventus fufpendebat et excommunicatos denunciabat; nec non et publice ante fores ecclefiarum, eo quod werrantibus communicaverant, accepto a finguHs juramento ftandi judicio ecclefie et mandatis domini pape et ipfius, fuper nudam carnem difcipHnari faciebat; et communes poenitentias abbatibus et conventibus

injungens vix abfolutionis gratiam indulfit. Contra ipfum ergo, ut didlum

eft, tam crudeHter adverfus ordinem Ciftercienfis fe gerentem appehave- runt; fed ea vice gratiam non optinuerunt. Inauditam enim et inufitatam dominus papa eidem legato conccfterat au6loritatem, faciendi videHcet, ut

ita dicam, quicquid animo ipfius federet, in clero et populo per Angliam

et Scotiam et Wales conftituto; tranfponendi et deponendi et aHos po-

nendi, fufpendendi et excommunicandi et abfolvendi epifcopos et abbates

et alios ecclefiarum prselatos et clericos; nec non, et quod majus fuit,

privandi etiam monachos Ciftercienfis ordinis privilegiis fuis.^ Obiit dompnus Walterus abbas Novi Monafterii apud Ciftercienfem,

tempore capituH generaHs; loco cujus ele6lus eft in abbatem dompnus Henricus prior de Rupe.

Abfohiti funt ab officiis fuis et a domibus propriis eHminati in capitulo

(36) ' Malcolm, seventh earl of Fife. °° On the margin of the MS. " Primus abbas de

sancto Servano de Kilinros." ^" It will not be forgotten that Melrose was a foundation of the Cistertian order. 130 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1217.

generali ii. abbates et v. priores de Wales, propter exceffus fuos adverfus predi6lum cardinalem, abbates fcilicet de Alba Landa et de Strata Florida.

Menfe Maio AQexander], Dei gratia rex Scottorum, congregato uni-

verfo exercitu fuo, obfedit caftellum de Midford, quod cum per fepti-

manam obfediffet ad propria reverfus eft.

Minati funt Philippus de Ullecotes et H[ugo] de Balliol, ut terram domini regis Scottorum ultionis caufa devaftarentf quo audito, dominus rex cum fumma feftinatione generali exercitu, Anglorum fcilicet et Scot-

torum et Galweiorum, iii. nonas Julij [Jul. .5] verfus Northumbriam iter iterato arripuit.

Obiit domina Eua de Galweia iij. idus Junii'' [Jun. 11]. Ele(3;us eft dompnus Helyas, quondam abbas RieuaUis, in abbatem de Reueft)', menfe Decembri.

Eodem anno menfe Marcio facla eft fedicio, ut dicitur, contra dominum Laodowicum in infula de Rie. Quidam enim qui cum ipfo juraverant

contra regem Anglie, Willelmus fcilicet Longa fpata, frater Johannis re-

gis, et Willelmus junior Marfcallus Anghe" et eorum complices, contra fpem ipfius Laodouici in eadem infula infurrexerunt in ipfum; fed providente Divina gratia, que nunquam fuos defolatos dereliquit, naves non pauce, quas pater ipfius Laodouici, Philippus fcilicet rex Francie, in Angh- am direxerat, eadem hora ad eandem infulam miro applicuerunt eventu,

quibus advenientibus et ipfe liberatus eft, et adverfarii ipfius fuge prsefi- diinn petere funt coadli.

xiij. kalendas Junii [Maij 20] commiffum eft prjeHum aput Lincolniam*^

inter fautores Laodouici fiUi regis Francie et fautores Henrici novi regis

' Upon the death of Eustace de Vesey, one moiety of liis lands were granted to Pliilip de Ulecot by king John, and Henry the tliird commanded possession to be given ; Rot. Claus. 2 Hen. III. m. 4. The same individual had a grant of the castle and lands of INIitford, forfeited by the rebellion of

Roger Bertram, Bot. Clatis. 1 Hen. III. m. 13, for the possessions which Hugh de Baliol had in the north of England. See Dugd. Baron. i. 323. It may be added, that Baliol and Ulecotes were appointed by John, in the eighteenth year of his reign, to protect the northern parts of England from the incursions of the Scots; M. Paris, p. 191. To these causes may be traced their enmity towards Alexander. See also the Close Rolls of the Ilth June and 22d July, 1217. ^ This was probably Eva, daughter of Richard de Moreville, constable of Scotland, and wife of Roland

" ' lord of Galloway. See Dugd. Baron. i. 602. KnygUon, col. 2027 ; M. Paris, p. 204. y

A:D. 1217. CHRONICA DE MAILROS. 131

Anglie. Ex parte vero Laodouici erat pars maxima totius miliciaj An- glicane, necnon et Gallicane. Inter quos illi fuerunt famofiores, marfcallus Francies cura fua fequela, comes de Perches.se avunculus ut dicitur ipfius Laodouici, confanguineus vero utriufque regis, Anglie vidclicet et Francic, cum fua fequela, et alii magnates Galiie quamplurimi, cum innumera equitum, armatorum, clientum, albafleriorum et peditum multitudine. Item, ex parte Laodouici erant fere omnes magnates et barones Anglie. Ex parte autem H[enrici] novi regis erat fupradi6lus G. cardinalis, qui facris indutus veftimentis incedens omnes fautores Laodouici au6lori- tate Dei Omnipotentis et domini pap^e excommunicavit. Erant etiam cum illo archiepifcopus Eboracenfis, et alii vij. epifcopi, videlicet Wirecefl- renfis, Herfordenfis, Salefbirenfis, Lincolnienfis, Baenfis,'' Ecceflrenfis,' et Winceftrenfis; necnon et uterque W^illelmus marfcallus Anglie, Wil- lelmus Longa fpata, comes Saleibirise, et comes de Alba mare, et Ro- bertus de Ueteriponte, Brian de Infula, Gaufridus de Neuile, camerarius

Anglie, et Ricardus filius Johannis regis. In hoc igitur confli6lu, omnes pariter qui ex parte Laodouici erant, pondere excommunicationis aggra- vati, miraculofe a paucis capti funt, et in ipfa Lincolnia incarcerati ; et quod valde dolendum extitit, nobilis ille di6lus coraes de Perche in eodem confIi6lu poft longam et diutinam fui defenfionem crudeli nimis violentia necatus occubuit.

Eodem anno vij. idus Septembris [Sep. 7], congregato generali exercitu totius Anghe et magna parte miliciae Gafiicane circa Lundonias, reconciliati funt Laodouicus filius regis Francie, et H[enricus] novus rex Anglie," mediantibus fepedi6lo G. cardinale et utriufque regni magnatibus; ita tamen quod di6to Laodouico darentur x. m. librarum in recom- penfationem expenfarum fuarum. Ibidem vero Laodouicus de papilione fua ad tentorium cardinalis difcin6lus et difcalciatus cum fuis commilito- nibus venit, abfolutionem petiturus, ubi tandem prseftito prius juramento ftandi judicio ecclefie, et quod infra certum terminum de fe et fuis Angli- am evacuaret, defideratam adep[tus] eft abfolutionem. Barones etiam

' Nevelon d'Arr;LS and Henry Clement were marshals of France at this period. Henault, p. 139; ^* " M. ParU. p. 205. See L'Art, jciii. 181, 8vo ; M.Faris, p. 205. Bathoniensis ? ' Exoniensis " M. Paris, p. 207i gives the substance of tlie agreement, which he dates upon the 11 th of September. 132 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1217. et milites, qui ab utraque parte capti funt et incarcerati, abfoluti funt et liberati, et omnes oranino Anglici ab humagio quod fecerant di6lo Lao- douico, abfoluti funt. Rex vero Scotie et omnes comites et barones, milites et magnates, epifcopi et prselati totius regni Scotie, interdi6li funt et excommunicati. Anno eodem congregato exercitu dominus AQexander] rex Scotie profedlus efl verfus Angliam, et cum veniflet ufque JedewrS, audita pace inter Laodouicum et regem Anglie remifit exercitum, et remanfit menfe Septembris.

Dominus AQexander] rex Scotie abfolutus efl a vinculo excommunicationis aput Berwic in kalendas Decembris [Dec. 1], a domino archiepifcopo Eboracenfi et a domino Dunelmenfi epifcopo, per audloritatem domini legati in Angham commorantis; et tertia die fequenti mater ejufdem regis abfoluta efl a domino Dunelmenfi epifcopo.'' Archiepifcopus vero ftatim, abfoluto rege, verfus Carleolum iter arripuit, ut faifinum cafl:elU per mandatum domini regis Scotie ad opus regis Anglie fufci- peret. Eodem tempore, proficifcente domino rege verfus Angham, omnis ecclefia Scoticana fub interdidlo ponita a divinis laudibus cefiTavit, exceptis monachis albis, qui fecundum privilegia a fede apoflolica fibi indulta, celebraverunt. Rex autem apud Norhauntun' veniens, tam a di6lo legato quam a novo rege Anghe cum fumma reverencia fufceptus eft, et ibidem hominium fecit didlo regi Anglie pro comitatu de Huntedun et ceteris terris quas prsedeceflbres fui tenuerant de regibus Anglie, proximo die fabbati ante natale Domini [Dec. 23]. Anno Domini M.cc.xviij. in principio Januarii rediit dominus W[illelmus] Maleuicinus, epifcopus fan6ti Andree, de generali concilio Romano in epifcopatum fuum.'"

Circa finem ejufdem menfis mifll funt ex parte domini legati, adhuc in

' ' Fordun, ii. 39; Wyiitown, i. 362. It appears from the Patent Rolh, 2 Hen. III., that Alexander had a safe conduct, dated Northanipton, 12th December, for his returntohis own king- " dom ; and from the Close Rolh, i. 348, that Alexander having done what he ought to do," man- dates were addressed to the sheriffs of Lincoln, Leicestershire, Cambridge and Huntingdon, Nor- thampton, Rutland, Bedford and Buckingham, Essex and Middlesex, ordering them to give liim "' seisin of the lands and tenements formerly in the possession of earl David. Fordun, ii. 39. ;

A.D. 1218. CHRONICA DE MAILROS. 133

Anglia commorantis, doniinus VVillelmus prior Dunelmenfis et magifl;er Walterus de Wifebech archidiaconus de Heflriding, ut ecclefiam Scoti-

canam, facerdotes videhcet et populum, exceptis epifcopis et prselatis, ab anathematis vinculo fimul et interdidlo abfolverent." Qui incipientes a Berwic circuierunt Scotiam et perambulaverunt eam. Accedentes autem apud Edenburc ad dominum rogem acceperunt etiam ab ipfo rege jura-

mentum et a fuis, fl;andi judicio ecclefie ct mandatis domini pape; inde

vero progrefl!i funt in profundam Scotiam ufquc Aberden. In reditu

autem hofpitantibus iflis apud Lundors, per incuriam et prodigahtatem pincernarum, fuccenfus eft thalamus ubi ipfe prior cum monachis fuis dormiebat; unde ipfe prior fumo et incendio fere fuffbcatus vix ad tempus mori dilluht, fed diu mortem non evafit, nam pofl languorem niaximum apud Coldingham dedu6lus et ad extrema perdudlus, ibidem fpiritum

exalavit, ij. idus Maij [Maij 14]. Eodem anno in annunciatione dominica [Mar. 25] praecepit magifl;er W[alterus] de Wifebech, de mandato dicli legati et audloritate ipfius

qua fun6lus efl;, ut omnes omnino monachi ordinis Cifl;ertii per regnum

Scotie conft^ituti a celebratione divinorum ceflarent. Ipfi vero abbates, fcihcet Radulfus de Meh'os, Adam de Neubotil, Alexander de Cupro, Radulfus de Kinlos, Hugo de fan6lo Seruano, omnia fua in pace Dei et proteclione domini pape ponentes, di6lum legatum adierant aput Ebora-

cum, ubi pofl; multas preces et multorum intercefl!iones vix fibi ipfis gratiam abfolutionis impetraverunt. Interim autem prsedidlus W[alterus] de Wife-

bech apud Berwic in die palmarum [Apr. 8] et in cafl;rino cum pluribus clericis et prselatis tenuit concilium, in quo prsedidlos monachos in regno

Scotie conflitutos necnon et illis communicantes, denunciavit excommunicatos. Ipfi vero monachi ibidem licut ante fecerant, tam contra W[alterum] quam contra di(Slum legatum preefentiam domini pape appellaverunt et illam appellationem quam dominus Cifl;ertii pro fl;atu ordinis interpofue- rat innovantes,denunciationem illam irritam habuerunt. Quo audito,di6lus legatus nimium exafperatus juravit ipfis abbatibus in prtefentia iilius con- ftitutis, fe nullam omnino gratiam vel ipfis vel conventibus eorem prsefti- turum, niii prius per teftimonium epifcoporum et decanorum fuorum ipfos

" Fordun, ii. 40; Wi/ntown, i. 363. 134 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1218. conventus fuos interdi6lum recepiffe cognofceret. Sufceptis tandem litteris abbatum fuorum, monachi tam a divinorum celebratione quam ab introitu ecclelie aliquanto tempore ceffaverunt, donec de mandato domini legati per manum domini W[illelmi] epifcopi fandli Andree abfolutionem perceperunt, prseflito prius juramento llandi judicio ecclefie et mandatis domini pape, falvo ordine fuo et privilegiis fuis. Eodem anno menfe Mayo rediit dominus Stephanus Cantuarienfis archiepifcopus a generali concilio, et introivit in Angliam omnibus in adventu ipfius tanquam in adventu angeli pacis, patris et palloris piiflimi, exultantibus, et iterum atque iterum jubilantibus, " benedicSlus qui venit in nomine Domini!" Eodem anno, difcedente di6lo G. legato de Anglia, venit ibidem Pan- dulfus quondam clericus Romane fedis, tunc temporis legatus confl:itutus Anglie, et eledlus in epifcopum Norwichie. Ele6lus eft dominus W. archidiaconus de Buckincham in epifcopum Wirecefl;rie.°

Obiit epifcopus de Breyn, cui fucceffit dominus Gregorius archidiaconus ejufdem epifcopatus. Eodem anno obiit Otho imperator Alemannie, cui fucceflit Fredericus di6lus infans Pulie.

Obiit etiam comes Burgundie, et occifus eft Simon comes de Monte-

forti;!' quorum anime requiefcant in pace.

iij. nonas 06lobris [Oct. 7] obiit Henricus abbas de Kelchou, loco cujus

fuccefllit dompnus RicardusPP prior ejufdem domus, xiiij. kalendas No-

uembris [Oct. 19]. Eodem anno profe6li funt ad capitulum generale fere omnes abbates Anglie, Wallie, et Scotie, ad mandatum domini Cifl:ercii de arduis negotiis ordinis tra6laturi; a quo capitulo Romam profe6li funt dominus

Cifl;ercii et Clareuallenfis cum vj. aliis coabbatibus fuis, de injuriis ordini

illatis a di6lo G. cardinali queremoniam propofituri; ubi patrocinante Deo et ejufdem genitrice feraper virgine Maria, ipfius ordinis advocata

° Williara deBlois was nominated to the bishopric of Worcester, ^^th June, 1218. ^ Simon

'"'' de Montfort was slain before Toulouse. See Velli/, iii. 516, 317. In the margin stands " abbas Kal' viij." A.D. 1218. CIIRONICA DE MAILROS. 135

et patrona propria, contra lepedi6tum G. cardinalem ad libitum optinuerunt. Infuper et eadem vice ad honorem Dei et ordinis, et in tettimo- nium confufionis ipfius G. cardinalis, ipfe dompnus Conradus abbas Ciftercii a fummo pontifice eledlus eft et confecratus in epifcopum Por- tuenfem, et fa6lus eft etiam ipfe cardinalis. Cui fucceflit in abbatem Ciftercii dominus Gaucherus abbas de Longo ponte. Profe6li funt de Scotia ad fedem apoftohcani, abfolutionis fue que- rende gratia, epifcopi Walterus videhcet Glafcuienfis, Bricius Morauenfis, et Adam Catanenfis;'i et anno fequenti redierunt. Anno domini M.cc.xix. obiit Thomas de CoUeuilla. Obiit Willehnus de Valoniis apud Kelchou, cujus corpus, etiam contra benephicitum monachorum ejufdem domus, apud Meh-os dedudlum eft, et ibidem honorifice fepuUum in capitulo monachorum, juxtafepu[l]crum

patris fui. Obiit G. Auenel,' cujus corpus in eodem capitulo fepelitur.

In kalendas Junii [Jun. 1] obiit dompnus Radulfus abbas de Melros,'''"

cui fucceflit in cura regiminis dompnus Adam abbas de Neubotle, viij.

idus Augufti [Aug. 6] ; pro quo etiam fubrogatur dompnus Ricardus magiiler converforum de Neubotle. Apud Pipewelle obiit dompnus Henricus abbas de Novo Monafterio, fol. 36. b. cui fucceflit dompnus Robertus magifter converforum ejufdem domus.

Civitas illa famofifllma paganorum, que Damieta dicitur, poftquam fere per triennium ab exercitu Chriftianorum obfideretur, a folo Chrifto capitur, et Chrifticolis cum magno miraculo poflldenda tribuitur nonas No-

uembris [Nov. 5], ficut in primo folio voluminis hujus plenius continetur."

fol. 37. QUALITER CAPTA EST DaMIETA,^^ ANNO GRACIE M°.CC°.xix".

" L. tituli fan6le crucis in lerufalem reverendo cardinali, H.' humilis magifter domus Teutonicorum in lerufalem, falutem. Sinceritatis veftre

^ ' See Fordun, ii. 42. Tliis was probably Gervas Avenel. See Motiast. Annals, p. 274 ;

' compare Fordun, ii. 43. " On the margin, in red letters, " xv. abbas de Melros." It appears froni this passage that the folio now marked 37 originaUy stood first in the MS. It has been thought

better to insert the narrative of the capture of Damietta here, than to place it imraediately after

the termination of fol. 36, where it would interrupt the chronology and the sense. " See the account given by Professor Wilken, in his admirable Geschichte der Kreuzziige, \i. 240. A curious unprinted letter, written by an eye-witness, is prcserved in the Burney MS. No. 351, p. 240. ' Herman de Salza was grand raaster of the Teutonic order. VArt, xvi. 473, ed. 8vo. 136 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1219- noverit dignatio, quod Omnipotens Dominus exercitui Chrifliano diu fa- tigato clementer mifertus, Damietam civitatem fine infli6lu vulnerum aut pugna, mirabiliter per pietatis fue gratiam exulibus fuis tradidit, ita ut nullius meritis fed fue folummodo laudi poffit vel debeat attribui. Sic autem noveritis ipfius Dei miiericordiam evidenter pro nobis in illa civitate operatam. Tanta fiquidem mortalitas hominum in ea emerfit, ut nec morientes tradere fepulture fufRcerent. Superfl;ites enim vite infirmitatis moleflia gravi laborabant, ita quod cum ipfam civitatem primo tranfire- mus, pkis quam tria m. mortuorum invenimus in ea, more canum, in plateis jacere. Homines fiquidem noftri circa medie no6lis filentium, confiho, ut credimus, quorundam de civitate, intromiffi fuerunt, et legatus miffis nunciis fuis turres et homines perfide gentis captivavit quamplurimos. Afii muhi afcendentes forciores turres, aurora lucente in eis preflolaban- tur. Exorta fiquidem luce nonarum Novembrium [Nov. .5], omnes fe captivos Saraceni Damietam dederunt, et civitatem totaliter in poteflatem

Chriflianorum, quamvis inviti, tradiderunt. In primo vero motu captionis civitatis, multi nequam homines accurrentes infinitam pecuniam furtive fubtraxerunt. Domini autem exercitus videntes que fa6la fuerunt per Deum, coadunati communi confilio omnem pecuniam auri et argenti communiter congregare decreverunt, et omnes qui aliquam partem inde fubtraxerant dominus legatus vinculo excommunicationis innodavit, nifi refipifcerent reflituendo. Summam vero pecunie vobis fcribere ignoramus, quia non dum pecunia congregata fuit quando prsefens pagina fcripta fuit, fed ficut captivi Saraceni nobis dicunt, et ipfi vidimus, inefli-

mabilis thefaurus in ea inventus eft, qui fecundum arbitrium communi-

tatis exercitus diftribui debet. Timemus autem quod amor pecunie multas

faciet fures permanere. Sciatis autem quod ante captionem Damiete,

illi de civitate nunciaverunt, quod viribus adnichilati ulterius civitatem retinere non potuerunt. Soldanus autem ut amicus Damiete condoluit,

et eis fuccurrere volens, plures fuorum periculo expofuit. Quingentos enim viros de exercitu fuo meliores elegit, et duobus diebus ante captio-

nem civitatis Damiete intrare ipfam civitatem mifit. Qui venientes de exercitu Soldani, exercitum noftrum apud machinam fandli Johannis, que

Trebucheta dicitur, intrare volebant : fed divina gratia eos errare copulit."

" Compulit? A.D. 1219. CHRONICA DE MAILROS. 137

Ducenti quidom apud defceufum regis lerofolymitani," fugatis cutlodibus

foilati qui vigiliis prefuerant ubi intrarent, et gladiis et cultellis ferientes,

viam ad civitatem praeparare fibi armata manu nitebantur; dominus fiqui-

dem rex cum fuis in fabulo illa no6le manebat. Divina itaque gratia flrepitu invalefcente vulgus commune peregrinorum accurrens c.xl. eorum

occidit et xl. captivavit, c.xxx. abdicati civitatem intraverunt. Nam fociis

eorum interfeftis, ipfi tercia die captivati in civitate miferi femper niane- bunt compediti. Ceteri vero, qui captivitatem et gladium evaferant, re-

\erfi ad Soldanum, que a6la fuerant narrabant. Prima igitur die cuni

capta fuit civitas Damiete, fequenti noiSle Soldani exercitus caflra remo-

vens de loco fuo Nilum afcendit ; ubi maneant, vel quid intendant, adiuic ignoramus. Preterea latere vos nolumus, quod ante captionem Damiete nuncii foldani nobifcum colloquium habuerunt, et omnem terram fan

foi. .36. 1.. Anno Domini m.cc.xx. nonas Aprilis [Apr. 5] obiit dompnus Ricardus abbas de Neubotil,* cui fucceffit dompnus Ricardus prior ejufdem domus.

In craftino o6lavarum Petri et Pauli [Jul. 7] tranflate funt reliquie beati Thome martyris, cujus tranflationis dies in cisniarinis partibus prae-

cipitur haberi feftivus.s'

iiij. nonas Nouembris [Nov. 2] dompnus Radulfus»' abbas de Kinlos,

plenus dierum bonorum, in fenedlute fandla de terris, ut credimus, in celum tranfmigravit; cui fuccefTit in cura regiminis dompnus Robertus

abbas primus de Der,f loco cujus eleClus eft in abbatem de Der dompnus Alexander prior de Kinlos. In terra noftre redemtionis ex hac luce migravit ad terram divine pro-

miflionis, ut credimus, magifter Robertus de Curzun,^ plenus fide catholica, adornatus virtutibus et fapientia; cujus meritis apud Deum, prout dicunt inde redeuntes, crebra fiunt et magna miracula.

John de Brienne. " The narrative here concludes abruptly, the foho being finished, aiid tlie subject not resumed. * In the margin " abbas de Neubotle ix." ' In the cata-

logue of saints in L'Art, his translation is said to be upon 7th July 12-22. See also Fordun, ii. 16; '^ Knt/ghton, col. 2428. Concerning this individual, see Fordun, ii. 44. In the margin. ' abbas " ' de Kinlos iiij." f In the margin ij. abbas de Dere." See Ciaconius, ii. 37. 138 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1221.

Aniio domini M.cc.xxj. magifler Jacobus, canonicus fan6li Uidloris Pariiius, apollolice fedis penitentialis, Scotie et Hybernie legatus, convocatis totius regni prselatis, apud Pert tenuit generale concilium, quatuor fol. 38. diebus continuis, incipiens ab o6lavis purificationis'' [Feb. 9]. Dominus Alexander rex Scottorum die fabbati proxima ante feflum fandli Johannis baptifle [Jun. 19], apud Eboracum aflumfit fibi reginam nomine Johannam, fiham Johannis regis, et fororem Henrici regis Anghe, et celebratis fplendidiffime prout decuit nupciis, exultantibus univerfis utriufque regni indigenis, adduxit eam in Scociam.''

iiij. nonas Augufti [Aug. 2] obiit dompnus Ricardus abbas de Kelcou, cui fucceffit dompnus Herbertus Maunfel, fecretarius ejufdem domus. Obiit Phihppus de Stichil. Eodem anno tradita efl domina Margareta,'' fiha pie recordationis Willelmi regis Scotie, et foror doraini Alexandri regis, domino Huberto de Burc,'' jufliciario Anglie, fcihcet et Scotie, per confenfum utriufque regis, Anghe fcihcet et Scotie, et confihum magnatum utriufque regni. Eodem anno civitas illa famofa que dicitur Damieta," nuper a Chrifto Chriftianis adquifita, fed ab eifdem nimis enerviter et negligenter cufto- dita, iterum a paganis eft obfefl^a, et in vigilia decollationis beati Johan- nis baptifte [Aug. 28], de poteftate Chriftianorum penitus ablata. Qui- bus tamen meritis, vel quo Dei judicio hoc evenerit, ignoratur. Maxime, cum jani tunc in di6la civitate divini cultus excellentia magnifice ceperat exaltari. Novus fiquidem epifcopus in ipfa civitate ordinatus mille talen- torum redditus habebat; preterea xl. canonici erant in eadem civitate, quorum quilibet centum habebat talenta per annum. Anno Domini M.cc.xxij. obiit Bricius Mureuenfis epifcopus, cui fucceffit magifter Andreas de Mureuia. Obiit dompnus Alexander abbas de Der, in itinere verfus capitulum generale apud Vallem beate Marie, viij. idus Septembris [Sep. 6].

" ^ (37) Furdun, ii. 46. See Fcedera, i. 165. Fordun, incorrectly, places this event in ' 1220, ii. 43; M. Parh, 214, 216; Close Rolls, i. 462. It liad previously been intended that she should marry Tliibaud IV., earl of Champaigne, MS. Harl. 1244, No. 3, or Henry III., king of England, Rot. Pat. 21st Hen. III. dorso. "^ See Dugdales Baronage, i. 694;

" Fordun, ii. 44. Fordun, ii. 45; M. Paris, p. 216, where are two letters on the subject, and a more curious and unprinted one in the Burney MS. 351, p. 246. A.D. 1-222. CHRONICA DE MAILROS. 139

In reditu etiam ab eodera capitulo obiit dompmis {jaiifridus, abhas de Dimdreinan, in domo de Alba ripa. Eodem anno pie rccordacionis pater et paftor egregius, dominus Adam epifcopus Katenienfis,' quondam abbas Melrofenfis, et vere monachus ordinis Cillortienfis, una cum commonacho fuo, diacono de Neubotle, nomine Serlone, per multiplicis paflionis triumphum feHciter, ut credimus, ad fupernorum civium meruit pervenire conforcium. Neque enim con-

venit ut eorum eftimetur in celis privari conforcio, quorum in terris pofitus meruit participare martirio; precipue cum pro rigore jufticie, videlicet pro exaccione decimarum juxta confuetudinem inftitucionis ecclefiaftice, mori magis elegerit, et inftar paftoris optimi animam pro ovibus ponere

quam gregem fibi creditum in errore priftino diucius fineret permanere. Cum igitur caufa que martirem facit pocius quam pena prseceflTerit, fatis evidens et jufta, necnon et pena pafliionis fubfecuta fuerit immaniffima,

injuriam pontifici irrogare probatur, qui minus ilU honoris aut meriti,

quam ahcui afii fandlorum martirum aflcribendum et exhibendum arbi- tratur; maxime cum multa folus fanftorum martirura fuftinuiire fupplicia cognofcatur. Poft minas enim feviflimas et crebra verborum convicia,

»bl. 38. b. poft livorem verberum et cruenta vulnera, tam fuftes Jacobi, quam lapides perpefiTus Stephani,*^^ per flamraas et incendium fan6li Laurentii, totus

oblatus eft in holocauftum Domini. Pafllis eft itaque apud manerium epifcopalem que Haukirc lingua Anglicana nominatur, tercio idus Sep- tembris [Sep. 11], die dominica; cujus corpus, licet torridum ex incendio et lividum ex lapicidio, integrum tamen fub acervo lapidum poft extinc-

tum incendiura reperitur, et in ecclefia baptifmali coram fan6lo altari honorifice, ficut decuit, fepulture coraraendatur. Patrera igitur quem

filii pefl^imi et degeneres in matris greraio crudeliflfirae pereraerunt, filia

fidelis in finura propriura recepit protegendura, iterum in refurreccione generali cum gloria felicius producendum! Obiit dompnus Gaufridus abbas de Dundrainan, in reditu fuo de capitulo generali apud Albam ripam. P. de Walloniis per confenfum domini regis accepit in uxorem

'• Fiirdun, ii. 46; Wi/itown, i. 366. " The word tandem" has beeii here ex|)iinctcd. 140 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1222. quondam uxorem Walteri de Lindefeia, contra iplius voluntatem, eo quod effent in tercio vel quarto gradu confanguinitatis vel affinitatis pro- pinqui; unde et ipfe P. Romam adiit, et a domino papa difpenfacionem in contra6lo conjugio permanendi, prout ipfe retulit, impetravit. Obiit pie memorie Robertus archidiaconus Glafcuienlis, in reverfione fua de Roma, apud Lundonias, cujus corpus ibidem in cimiterio beati

Pauli apoftoli honorifice eft tumulatum. Cui fucceflit in archidiaconatum

Thomas perfona de Lilhfchue, qui eodem anno obiit; et ipfi fuccelfit Thomas clericus, poftmodum cancellarius domini regis Scotie.

Anno M.cc.xxiij., ij. idus JuUi [Jul. 14] obiit Phyhppus^ rex Francie, plenus dierum in fene(Slute bona et fide cathohca, onno regni fui xl°.iij°. fed etatis nefcio. In teftamento autem fuo quinquaginta miha librarum Parifiacenfium templo lerofohmitano, et aha quinquaginta miha hofpitah lerofohmitano, et aha quinquaginta miha Johanni de Brene tunc tem-

|)oris regi lerofohmitano, regah mimificencia delega\it. Cui fuccefllt in regno Lodowicus filius ejus, jam tunc miles ftrenuus et virilis." Obiit dompnus Willelmus abbas Rieuallis," kalendas Februarii [Feb.

l]; cui fucceflfit dompnus Rogerus abbas de Wardonia; loco cujus fubrogatus eft apud Wardoniam dompnus Willelmus prior ejufdem domus. Dompnus Robertus Maturfal, fubprior de Dundrainan, creatus eft

abbas ejufdem domus in vigilia epiplianie [Jan. .5]. Circa idem tempus dompnus Herbertus, monachus de Cupro, fadlus

eft abbas de Der.

Dompnus Adam abbas de Holmcultram fuo ceflit officio; cui fucceflSit dompnus Radulfus'" abbas de Jugo Dei in Ybernia; loco cujus fubfti- tutus eft in Ybernia dompnus Johannes cellerarius de Glenlus. Dominus Johannes de Brene,'' rex lerofolvmitanus, venit in Angliam apud Lundonias, cum rege Anglie et magnatibus fuper arduis negotiis locuturus.

^ Philip Augustus died, at Mantes, on the 14thof July 1-223, in the fony-third year of his reign.

Velly, iii. 521; Anquetil, ii. 203. See also Fordun, ii. 48; in the margin " obiit Phylippus rex."

'' He was in the fifty-eighth year of his age. Anquetil, ii. 203. ' Louis VIII., surnamed '" the Lion, from liis courage. ' In the margin, " abbas Rieual' xij." In the margin, " hiiic Radulfo ignoratur qms successerit." ' Knyghton, coh 2430; M. Paris, p. 220. A.D. 12-2:}. CHRONICA DE MAILROS. 141

Ifabel, filia bone memorie Willelmi regis, et foror Alexandri regis

Scotie, rediit de cuflodia regis Anglie adluic innupta. Amio M.cc.xxiiij. Anno M.cc.xxv. Anno Domini m.cc.xxvj. obiit L.' rex Francie, et R. de Marifco'" epifcopus Dunelmenfis. Anno Domini M.cc.xxvij. obiit venerabilis papa Honorius," pater et defenfor ordinis Ciftercienfis, cujus anima vi^at in gloria; cui fucceffit papa Gregorius, antea epifcopus Oftienfis. Alexander rex Scotorum Johannem Scotum comitem de Huntedune," cognatum fiunn, filium Dauid comitis, et plures alios nobiles viros armis militaribus induit in die pentecoftes [Maij 30] in caftello de Rokelburc. Obiit Thomas cancellarius regis, et archidiaconus Glafcuenfis; poft quem fufcepit archidiaconatum magifter Hugo de Pottun, et magifter Mathseus Scotus fadlus eft regis cancellarius.'' Obiit Willelmus fihus Johannis, dominus de Hunum, cui fuccefiit Johannes de Laundeles nepos ejus. Anno Domini M.cc.xxviij. tranflatio Ricardi i epifcopi Sahfbirienfis ad Dunehuiam. Obiit Stephanus archiepifcopus Cantuarie.'"

Anno Domini M.cc.xxix. fa6la eft abbatia fan6li Edwardi de Balmori- nac* a rege Alexandro et matre ejus; et miflus eft illuc conventus de Melros, cum domino Alano*^ abbate fuo, in die fan6le Lucie virginis [Dec. 13].

' Louis VIII. died at Montpensier, 8th November. Velly, iv. 58. "' Richard de Ma- risco, bishop of Durham, died Ist of May 1226. See, concerning him and his successor, Forilun, " ii. 56; jlf. Paris, p. 229. Honorius III. diedon the 18th of March 1227, and was succeeded

° i" by Gregory IX. L'Jrt. iii. 361, 8vo. See Vugd. Baron. i. 45, 610. Fordun, ii. 57. He was bishop elect of Dunkeld, id., pp. 57, 58; Raines North Durham, app. 66. ^ Richard Poore was translated from Salisbury, 22d July 1228. ' Stephen Langton died

9th July 1228. ' The foundation charter of the Cistercian abbey of Balmerinach, in Fife, is printed in Dugdate'.9 Monasticon, ii. 1056, edit. 1661 ; and in that document, it is stated to have been founded for the benefit of the soul of queen Ermengard, who, in the text of our chronicle, is related to have assisted at the foundation, and to have survived until 1233; another copy of the charter, varving in many points from that used by Dugdale. is printed in the " Illustrations of Scottish Histori/" (a Maitland Chib volume, unpubhslied, 1834), p. 22. " In the niargin, " primus abbas de sancto Edwardo." 142 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1229.

Confecratio Ricardi' Cantuarienfis archiepifcopi, et Rogeri Londoni- enfis, et Hugonis Elyenfis, et Roberti Salifbirienfis epifcoporum.

Anno Domini m.cc.xxx. domnus Symon de Rife eledlus efl abbas de Ru))forde, in die converfionis fan6li Pauli [Jan. 25], in capitulo de Melros.

Obiit comes Malcolmus de Fif," fepultus efl: in ecclefia fan6li Seruani de Kilenros, quam ipfe fundaverat; cui fucceflit Malcolmus nepos ejus,

filius fratris ejus, qui pofl;ea duxit uxorem filiam Leulini. Hic primo ingrediuntur fratres Jacobini, et monachi de Valle olerum Scotiam.™ Confecratus efl magifl:er Ricardus de Graunt in archiepifcopum Can-

tuarie, et magifl;er Rogerus Niger in epifcopum Lundonie, et in epifcopum Elinenfem Rogerus abbas de fan6lo Edmundo.'^ Anno Domini m.cc.xxxj. obiit Thomas frater Alani de Galwejjia, comes de Athjjedil, et fepultus eft apud abbatiam de Cupro. Hic primo ingrediuntur fratres Minores Scotiam. Obiit Ricardus^ archiepifcopus Cantuarienfis. Johannes comes de Katenes occifus efl in domo fua et combuftus; et merito talem vindi6lam recepit a Deo, qualem penam fuftinuit venerabihs Adam epifcopus fub eo. Anno Domini M.cc.xxxij. obiit dompnus Walterus Glafcuenfis epifco-

pus, anno epifcopatus fui xxiiij. poft quem eleClus eft WiUelmus* cancel-

larius regis. Obiit dompnus Willelmus de Ramefei, abbas de fan6lo Servano,''^ poft

(|uem elecSlus eft dompnus Hugo magifter converforum de Melros, in die afiumcionis fan6le Marie [Aug. 25].

' Richard Weatheresliead was consecrated on the lOth of June 1229. Roger Niger, bishop of Salisbur}-, were London ; Hugh Norwold, bishop of Ely; and Robert de Binghani, bishop of consecrated upon the same dav. " Malcohn, seventli earl of Fife. In Douglass Peerage, it is

stated that he died in 1228, citing as authority, Fordun, ii. 58, who affirms that the earl died " ' in 1229. See i^o;(/!(n, ii. 58. This entry, which is nearly a repetition of one

printed at the end of the former year, is less correct than its predecessor; the name of the bishop ^ of Ely was Hugh, not Roger. Richard Weathereshead ; the exact date of his death is un-

certain. See, however, M. Paris, p. 254. • William de Bondington. See Fordun, pp. 59, 68, 09, 92; Rmne's Appen. No. 68, 69, 70. " In the margin of tlie manuscript, " abbas de

suncto Servano ij." A.D. 1232. CHRONICA DE MAILROS. 143

Obiit Ramilfus" comes Ceftrie, cui fucceffit Johannes Scotus,'' nepos

ejus, comes Hiuitedunie, qui ante annos paucos duxit uxorem filiam Leulini. foi. 41. ii. Venerabilis Patricius'' comes de Dumbar convocavit filios et filias, cognatos et vicinos, ut fecum fefta dominice nativitatis cum gaudio celebrarent. Peraftis autem quatuor diebus, correptus infirmitate gravi, convo- cat A. abbatem de Melros, amicum fuuni et cognatum, et extremam un6lionem accopit ab eo et habitum rcligionis; et ultimum vale dicens omnibus, diem claufit extremum, die fcilicet fan6li Silveflri [Dec. 31],

anno comitatus fui quinquagefimo, et fepultus eft in ecclefia fan6le

Marie de Hecclis; cui fuccefllt Patricius'' filius ejus, miles ftrenuus et nepos regis. Confecracio" Edmundi Cantuarienfis archiepifcopi. Anno Domini M.cc.xxxiij. obiit bone memorie Ermergerdis regina

Willelmi regis Scocie, mater Alexandri regis, iij". idus Februarii [Feb.

II], anno defponfacionis ejus xlvij"., et fepulta eft in abbatia fanfti Ed- wardi de Balmorinac, quam ipfa fundaverat. Dedicata eft ecclefia fandle Marie de Neubotel ab epifcopo Andrea de Murefe, tertio idus Martii [Mar. 13].

Item, dedicata eft ecclefia de Abberbrohoc viij. idusMaij [Maij 8]. Item, dedicata eft ecclefia fandle Marie de Cupre idus Maij [Maij 15].

Dompnus Gilbertus abbas de Glenlus oflScio fuo ceffit in capitulo de

Melros, et ibi profefllonem fuam fecit.

Alanus de Galweia dedit filiam fuam uxorem Johanni de Bailiol,*^ et fororem fuam Waltero Bifeth.

Clemens canonicus de ordine Predicatorum eleelus eft ad epifcopatum

de Dunblain, et confecratus eft ab epifcopo Willelmo fan6li Andree, in

die tranfiationis fan6li Cuthberti [Sep. 4], apud Wedale.

* "" "^ (38) and See Dugdales Baronage, i. 44, 45. Patrick, fifth earl of Dunbar. I}ouglas's

Baronage, ii. 168; Wyntoicn, i. 370. ^" Patrick, sixth earl of Dunbar, was the son of Ada, a natural daughter of king William. See above, under the year 1184. " Edmund was conse- "" crated on the 2d of April 1234. Such is also the date assigned by Wyntown, i. 370, and

Fordun, ii. 59; but it is worthy of remark, that in the British Museum is the foundation-charter

of Balmurinach, dated 3d February, 17th Alcx. II., which corresponds to 1230-1, in which she is spoken of as then dead. See above, p. 141, note ', from The Illustratinns nf Scottish History,

' No. xiv. Dugdale's Baronage, i. 524. 144 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1233.

Item, confecratus ell Willelmus epifcopus Glafcuienlis ^ ab epifcopo

Andrea de Murrevia, dominica poft nativitatem beate Marie [Sept. 1 1] in ecclefia de Glafgii'.

Willelmus abbas de Holmcultran fuo ceffit officio, cui fucceffit Gilber- tus magifter converforum ejufdem domus."^'^ Obiit Willelmus Cumin comes de Buphan, abbatie de Der fundator.

Anno M.cc.xxxiiij. obiit Alanus^ filius Rolandi, dominus Galwethie et conftabularius Scocie, et fepultus eft apud Dundraynan ; et rehquid iij. fihas heredes, et filium unum baftardum,*''^ qui dum adviveret pater ejus duxit uxorera filiam regis de Man. Filie autem ejus nupferunt his viris; prima fcilicet Rogero de Quincy'' comiti Wintonie; fecunda Johanni de

Baylol;' tercio filio comitis de Albemarla,'' inter quas divifa eft terra predifti Alani. Sed indigene iUius terre, malentes habere unum dominum quam plures, ad dominum regem accelTerunt, poftulantes quatenus heredibus heredatis fuper fe dominium acciperet, quod pius rex minime curavit. Quapropter Galuuethienfes fupra modum intumefcentes, fefe ad refiftendum preparaverunt, necnon et quafdam terras domini regis vici- niores ferro flammaque vaftaverunt; quod eis in profperum non ceftit, ficut in fubfequentibus apparebit.

Item, obiit dominus W^alranus abbas de Der, in cujus loco eleclus eil venerabilis Hugo prior de Melros. Anno Domini m^.cc^.xxx^.v". obiit dompnus W".* epifcopus Candide Cafe; dominica prima quadragefime [Feb. 25], eledlus eft domnus Gill- bertus magifter novitiorum de Meh-os, et quondam abbas de Glenlus, in epifcopum, tam a clero quam ab univerfo populo Gahvethie, excepto priore et conventu de Witerne. Dominica autem qua cantatur " Oculi mei," [Mar. 18] fupradi6lus prior cum fuo conventu elegit Odonem quondam

" In the niargin, in red letters, " Willelmus episcopus Glasguensis." '" This does not iigree with the chronology of Ellis's Dugdale, v. 593, which rests upon the authority of Willii. * Douglass Pcerage, i. 613. See also concerning this event, and the insurrection iu Galloway, ^* M. Paris, p. 294. Fordun, ii. 60, calls Wm Thomas, and so does M. Paris, p. 294.

''' " ' ' Dugdate's Baronage, i. 688. See note '. Dugdale, i. 64. See Wyntown,

i. 370, 371. * Keith, 2/2, calls him Walter; but Fordun, ii. 61, says his name was WiUiam.

C^f/ (<7//(r^l iL^^M^. r_

. <^

Fol. 46.

J .VeA^fra^ Lt£A^

A.D. 1235. CHRONICA DE MAILROS. 145

abbatem de Deretonfal,f et protinus cum eo ad archiepifcopum Ebora-

cenfem, Walterum fcilicet de Gray, profe

tem beate Marie [Sep. 2], in ecclelia majori Eboraci confecravit. Item, domnus Hugo eledlus de Der poll explecionem unius anni qua fupra- foi. 42. b. di6le ecclefie prsefuit, tam pro infirmitate corporis quam pro afperitate

aeris ibidem exiftentis, ad Melrofenfe rediit cenobium, ibique fuo cefllt officio; nec multo poft, in prioratu reftitutus, fidehter migravit ad Domi- num. Fadlus eft autem abbas de Der Robertus ejufdem domus monachus. Confecracio Roberti Groftet in Lincohiiam. H. rex Anghe defponfavit Ahenor.

Eodem anno dominica prima ante feftum beate Marie Magdalene [Jul. 1.5],* dominus rex coHedlo exercitu fuo Galweiara intravit et ufque ad locuni fatis vifu pulcrum devenit, in quo, inchnato jam die, figere tentoria propofuit; fed Galweienfes, fitum loci mehus agnofcentes, qui per totum diem in montibus latitaverant, nunc e contrario prehum regi inferebant.

Supradiftus fiquidem locus non minimam eis fiduciam prseftiterat, erat

enim repletus paludibus, defuper herba et floribus undique coopertus, in quibus fupradidli regis exercitus pro majori parte erat dimerfus. In principio autem certaminis fupervenit comes Rofenfis, nomine Mackin- fagart,' et hoftes a tergo invadebat, quod poftquam ab hoftibus compertum eft, terga vertentes montes filvafque petierunt, quos fupradi6lus comes, necnon et ahi muhi infequebantur, ftragem non minimam facientes et ufque ad crepufculum lafcerantes. Poftera autem die [JuL 16] rex, fohta utens pietate, pacem ad fe omnibus venientibus tribuit, Galweienfes

t The modern name of this place is rather uncertain. Macpherson, in his manuscript notes to the present chronicle, conjectures that it may be Der-congall, ;. e. the oak of Congall, equivalent to Holywood, in Galloway. This conjecture is rendered almost certain, by observing that HoljTvood is sometimes called Dercongall, in Papal buUs. See Spottiswood, p. 399; and in the appendix to Hamiltons Lanark, p. 185, amongst the witnesses to a charter, dated in 1225, we have Odo, abbot of " Dercungall," most likcly tlie individual mentioned in tlie text. • According to the valued authority of j1/. Paris, p. 294, Alexander encountered and defeated the insurgents in April 1236; but our chrorucle is probably correct in its dates. ' Probabh- Ferquhard, second earl of Ross; see also Fordun, ii. 61. Upon this word JMacpherson remarks, " videtur esse filius sacerdotis." ;

146 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1235.

igitur qui remanferant, funibus in collo miffis, ad regis pacem convenerunt. Supradidlus tamen T. baftardus, cum fuo fautore Gilrodh, verfus

Hyberniam iter arripuit. Rex igitur potitus vidloria, ob ardua regni negotia alias regni adivit partes, ibi ad fedandam patriam comitem de Ma- netheth™ dimittens. Poft difceffum vero regis quidam Scoti, non ma-

giftri mihtie fed miniftri malicie, abbatias ejufdem terre tam nefaria et celerata dementia expoliaverunt, ut etiam monachum in infirmitorio de Glenlus in extremis pofitum et cilicio fuperpofitum, pannis quibus indutus erat denudarent, et fecum afportarent. Apud etiam Tungland priorem cum facrifta in ecclefia interfecerunt; quorum peccata Omnipotens

inuha tranfire non permifit, non muUum enim poft homicida ille depre- henfus apud Rokefburch ab equis eft difcerptus. Scoti vero audientes fupradi6tum G. de Hybernia cum claffe adveniffe et fecum Hybernienfes cum fiho cujufdam reguli adduxiffe, dum immoderate fugerent, ad quandam aquam devenerunt, in qua mufti ex illo nefando exercitu perierunt.

Poftquam autem fupradidlus G. de Hybernia eft reverfus, mox ut terram tetigit omnes naves pariter confregit, hujufmodi utens caUiditate, ne quos fecum conduxerat, uUomodo valerent repatriare. Poftquam ergo haec nunciata funt G." epifcopo Galuuydise, et A. abbati de Melros, necnon et P. comiti de Dunbar, amicitiam quam erga patrem viventem habuerunt, fiho quamvis degeneranti impendere non omiferunt. Epifcopus autem et abbas fimpliciter, comes vero cum fuo exercitu ufque ad terminos Galuidie devenerunt, mandantes fepe didlo G. ut aut regi coUa fubmit- teret, aut cum exercitu comitis prelium committeret. Cernens igitur fe-

pedidlus G. fe inferiorem viribus effe eorum confilio adquievit; quem rex ad cuftodiendum per aliquod tempus preedi^lo comiti tradidit. Bastar- dus ergo confilio deftitutus et auxiUo, regis pacem coadlus eft petere quem rex parvo tempore in cafteUo PueUarum detinuit, ac poftea abire permifit. Poft haec Hybernienfes, furtive de patria difcedentes, juxta

civitatem Glafguenfem iter arripuerunt; quod cives comperientes unani-

miter exierunt, et quotquot reppererunt, amputatis capitibus, animas ex-

"" Walter Cumj-n, second son of William, earl of Buchan, in right of his wife, the daughter of " Maurice, earl of Menteth, became earl of Menteth. Dougloi, ii. 223. Gilbert, bishop of Galloway. A.D. 1-235. CHRONICA DE MAILROS. 147

halare fecenint. Diios vero natu majores retinuernnt, quos apud Edin-

burch ab ecjuis dilaniari fecernnt. Sedata tandem Gahieya, heredes terras acceperunt, quas inter fe equa lance diviferunt.

Item, defponfata ell domina Mariori, foror domini Alexandri regis

Scottorum, apud Beruuich, in die fan6li Petri ad vincula [Aug. 1], cujus defponiationi interfuit ipfe rex et magnates ejus regni, ficut ex altera parte dominus G. Anglie marefchallus et comes de Penbruch," qui eam duxit in uxorem, cum muUis nobiUbus viris Anglie. Hoc anno contuUt dominus Alexander, rex Scocie, domui de Melros

foreftam de Ettrich ; et abbaciam de Melros cum iiij'"'. grangiis circumjacentibus a forefta fua Uberam efle conftituit.P Anno Domini M.cc.xxxvj. dompnus Conftantinus abbas de Neubotle

fuo ceflit officio, cui fucceffit dompnus Rogerus, ceUerarius de Melros.

Eodem anno obiit venerabiUs GiUebertus epifcopus de Dunkeldin, et in

infula fanfti CoUmibani eft fepuUus; in loco autem ejus eledlus eft dompnus Gaufridus, clericus regis. Item, Jordanus abbas de Dundraynan et Robertus di6lus abbas de Glenlus deponuntur; et ad regimen dc Dundraynan dompnns Leonius

monachus de Melros pridie afcenlionis [Maij 7] eUgitur, nec mukum poft dompnus Michael, prior de Melros, de Glenhis abbas conftituitur. Item, dompnus Alanus primus abbas fanfti Eduuardi de Balmurinach obiit in vigiUa apoftolorum Petri et PauU [Jun. 28], cui fucceffit dompnus Radulphus ejufdem domus cellerarius. pp Rex etiam AngUe et rex Scotie convenerunt apud Novum caftrum, ubi mutuuni habuerunt coUoquium.'' Obiit WiUelmus epifcopus Wigornie.'' Item, dompnus Herbertus abbas Calcovenfis in die nativitatis beate

Marie [Sep. 2] bacuUmi cum mitra fuper majus aUare pofuit, et taliter

" Dugdale cites the MS. chronicle of Dunstable as liis authority for stating that this Gilbert, earl Marshal, received with his wife the sum of more than ten thousand marlss, besides a noble " dowry in Scotland. Baronage, i. 606 ; M. Paris, \). 296, calls her puella elegantissima."

' An extract from the donation charter is printed in the Monmtic Annals, p. 273. " In the • margin, "ij. abbas sancti Edwardi." See Fteclera, i. 121, and especially M. Paris, p. 295, 296. ' William de Blois, bishop of Worcester, died 14th August, 1236. 148 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1236.

paftorali cure valedixit, cui fucceffit dompnus Hugo de ^ ejufdem

loci monachus. Anno Domini M.cc.xxxvij. pie recordationis dominus Ricardus Dunel- menlis epifcopus,* et fundator nove ecclefie Salefbyrienfis egregius, viam univerfe carnis eft ingreffus, in craftino fandlorum Tyburcii et Valerii

[Apr. 15], feria fcilicet iij. ante pafcha, hora prima; cujus corpus fepehtur in ecclefia fan6larum moniahum de Tarent, quam ipfe fundavit. Ad facrum cujus tumulum frequenter membra languentium modo fanitati, quolibet morbo fuerint gravati, reftituuntur.

Eodem anno predidli reges, cum fuis reginis et nobilibus viris utrorumque regnorum, convenerunt in die fan6li Mauricii [Sep. 22] apud Ebo- racura," ubi per xv. dies tra6laverunt de negociis regnorum, prefente Otho- ne legato domini pape; et tandem difibluto concilio rex quidem Scocie repatriavit, fed regina Scotie cum regina Anglie caufa orationis Cantua- riam adiit, et circa Lundonias ultimum diem claufit, ut in fubfequentibus apparebit." Obiit dompnus Gihebertus abbas de Holmcoltran apud Cantuariam, dum rediret de capitulo generali, cui fucceffit dompnus Johannes abbas de lugo Dei, et de lugo Dei paftoralem curam fufcepit Nicholaus ejufdem domus prior. Anno Domini M^.cc^.xxx^.viij". obiit magifter Hugo de Potter" archidiaconus Glafguienfis, poft cujusobitum divifus eft archidiaconatus; magifter enim Mathgeus de Habirden di6lus eft archidiaconus de Glafgv, et magifter Petrus de Alingtun*^ vocatus eft archidiaconus de Theuidal. Obiit Willelmus abbas de Dunfermlin, cui fucceffit Gaufridus prior ejufdem domus. Domina Johanna" regina Scocie circa Lundonias gravi infirmitate detenta, perceptis ecclefiafticis facramentis, abfque liberis iiij'°. nonas

Marcii [Mar. 4] inter manus fratrum, H. fcilicet regis Anghe et R.^ ducis

' The name is erased from tlie MS., but it was " Maunsel." * Richard Poore died 13th " April, 1237. Easter-day fell upon the 19th of the same nionth. See M. Paris, p. 300. See " the treaty between them, in the Fcsdera, i. 233 ; also M. Paris, p. 305. See Fordun, ii. 65. "" ^ Dugdale Monast. v. 593. Fordun, ii. 65, has " Potton," and the MS. of the same chronicle, Harl. 712, fol. 165, reads " Pochton;" the name in the manuscript of the present chro-

''' nicle stands thus, " Pott'." ' Halingtona. Fordun, ii. 65. Concerning her death, see also M. Paris, p. 316. ' Richard Plantagenet, younger son of king John, was created earl of Cornwall, 30th May, 1226. A.D. 1238. CHRONICA DE MAILROS. 149

Cornubie, diem claufit extremum, cujus corpus praedidli fratres cum magno merore et honore iepelierunt in ecclefia fan6larum monialium de Tharent."

Obiit Willehnus Maleuicinus" epifcopus fandli Andree, et ad epifcopatum eledlus ell Dauid de Bernam.f Obiit abbas de Claraualle, ct Johannes abbas Ciftercii pafloralem curam rehquit, fadla in ordine non parva diHenfione. Obiit Petrus epifcopus Wintonie. Hoc anno oritur beUum lanientabile inter domimun Gregorium papam et Fredericum'' imperatorem, diditum puerum de Apuha; inter quos fan6la ecclefia procellas inauditas fertur noftris temporibus pertuhfie. Hic primo auditur in terra noftra, quod nefandus exercitus Tartareo-

rum multas terras vaftavit, quod utrum verum fit, in fubfequentibus apparebit.

Anno Domini M.cc.xxxix. obiit Gillebertus epifcopus de Haberden, cui fuccefl^t dompnus Radulphus de Lamley, abbas de Haberbrothoc.''

Dompnus Rogerus abbas Rieualhs'^ fuo ceffit officio, et dompnus Leo- nius abbas de Dundraynan, et monachus de Melros, fucceffit.J Nobiliffnnus rex Scotie Alexander duxit uxorem dominam Mariam,'" fiham nobihs viri Ingeranni de Cevchi, idus Maij [Maij 15] n die fandle pentecoftes apud Rokefburc ** Et dompnus Herbertus officium, quod indifcrete rehquerat, per prseceptum Othonis legati domini papse coadlus eft fufcipere. Natus eft Eduuardus primogenitus regis Anghe pridie kalendas Junij ''• [Maij31]. Elecilus eft dompnus Ricardus, prior de Melros, ad regimen domus de Dundraynan.

'^ She had been a patroness to this establishment, M. Parh, p. 316; see also under tlie year ^' 1237. Wi/ntown, i. 372. f Between William Malvicine and David de Bernliam, Wt/ntoivn, i. 372, notices the postulation of Geoftrey, bisliop of Dunkeld, who was set aside by the Pope. (39) ' Much concerning the disputes of the eniperor Frederick II. with the papal see '"' occurs in the subsequcnt pages of the chronicle. In the margin, " abbas Rieuallensis xij." • This sentence appears to be unfinislied in the original. % " Ricardus prior de Melros," inserted in the margin. "^ Mary, daughter of Ingelram or Engueran de Couci, surnamed tlie

Great, by Mary, daughter of John, lord de Montmirel ; after the death of Alexander she married

'' John de Brienne, grand-butler of France. L'Jrt, xii. 251, 8vo. ; also M. Paris, p. 328. A considerable erasure in the original manuscript. '''' M. Paris says upon the night of the 16th June; p. 330. 150 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1239.

Intravit Ottho,'' diaconus cardinalis ad titulum fan6li Nicholay in carcere Tulliano, et apoftolice fedis legatus, Scotiam, circa fefluni fandli Mathaei apoftoli et ewangelifte [Sep. 21]; et in vigilia fandli Dionifii [Oct. 8] apud Melros coram eo fupradidlus H.'' iterum in abbatem de Calcou ehgitur. Nam prffidecelTor ejus, vir vita et moribus laudabihs, Herbertus,^ plenus dierum gratis curam reliquit paftoralem. Celebravit idem Hotho concilium fuum apud Edinburc, in craftino fan6li Luce ewangehfti [Oct. 19], et poft follempnitatem omnium fandlorum [Nov.

1] a Scotia difceflit. Item, dompnus Henricus abbas de Gedevvr^e, virgrandevus, ob imbecil- htatem corporis paftorah cure valedixit, cui fucceffit dompnus Philippus ejufdem domus canonicus.

Eodem anno levata funt oflii venerabilis Ade epifcopi Cathenefye a loco ubi poft martyrium fepulta erant, et ad fedem epifcopalem delata ibique honorifice fepulta ; in quorum levatione, ut fertur, fadla funt miracula non pauca.

Anno Domini m.cc.xI. obiit venerabihs Leonius abbas Riewahs,*^^ vj. idus Januarii [Jan. 8], cui poft pafcha [Apr. 15] fucceffit dompnus Adam de Tilletai, abbas .... Eodem anno, in die fandli Vincentii [Jan. 22], confecratur dominus Dauid de Bernam'' in fede fua a domino Willelmo epifcopo de Glafcu. Dompnus Walterus abbas de Driburc ceffit officio fuo, et dompnus Johannes ejufdem domus canonicus ei fucceffit.

Obiit L.* rex Wallie, cui fucceffit Dauid filius ejus. Obiit Johannes de Normanuill'. Item, dompnus Alexander abbas de Cupro paftoralem curam reliquit, et dompnus Gillebertus ejufdem domus monachus ei fucceffit. Item, obiit Jocelinus'' epifcopus Batonienfis.

' Odo le Blanc d'Alerain. See Fordun, ii. 66. ' Namely, Herbert Maunsel, who had re- " " signed his charge in 1236 ; in the manuscript is the marginal note abbas de Kalcou x." In the margin, " abbas Rieuallensis xiiij." ^ Hugo? seeabove, under the year 1236. " Tliis sentence, for the first time printed entire, corrects the error into which Keith had fallen regarding this bishop; and, taken in conjunction with wliat is afterwards stated in the year 1253, is a proof of the accuracy o{ Fordun, whom Keith cites, p. 17. See also Fordun, ii. 68. ' LewUn, or Lewellin. ' See Rol. Pat. 25 Hen. HL ; and also M. Paris, p. 355. Josceline, bishop of Bath, is generally supposed to have survivedtill 19th November, 1242. A.D. 1240. CHRONICA DE MAILROS. 151

.' Item, obiit . . . cpifcopiis Norwiconris, cui liicceflit dominu.- VVillcl- mus de Raleya. Item, obiit magifter Robertus de Bigham,"' epifcopus Salift)irienfis.

Item, obiit magifter Edmundus" archiepifcopus Cantuarionfis, liicceflit Bonefacius.

Item, obiit Alexander" epifcopus Ceftrcnfis, cui fuccoftit dominus Hugo

de Patifliil.

Item, dominus papa Gregorius ex omni regno Chriftiane fidei quibufdam epifcopis mandavit ut perfonalitor Romam venirent, et fuam prsefen-

ciam fibi in proximo pafcha [Mar. 31, 1241] exhiberunt. Vocati funt autem de Scocia nominatim dominus Glafguenfis,P et dominus Dauid de San6lo Andrea, qui in adventu Domini [Dec. 2] iter arripientes egreffi funt de torra fua, roHnquontes multos in egrofili fuo dolentes. Obiit dompnus Galfridus abbas de Dunformelin, et dompnus Robertusf

ejufdem domus monachus ei fucceflit.

Eodem anno levata funt ofl^a abbatum de Melros que jacebant in in-

troitu capituli, et in orientali parte ejufdem capituli decencius funt tumu-

lata; prseter ofta venerabilis patris noftri Wafteui, cujus fepulcrum aper-

tum fuit et corpus ejus incineratum inventum, ex quo qui affuerunt ex minutis ofllbus fecum afportaverunt, et reliqua in pace dimiferunt.

Aderat ibi praefens mfles bonc oppinionis, di6lus Gileflmus fihus comitis,'' nepos domini regis; hic dentem precibus obtinuit, per quem, ut ipfe

poftea retulit, infirmi multa fecuti'' funt beneficia. Anno Domini M.cc.xlj. crebra miracula fa6la narrantur ad fepulcinuni beati Edmundi* Cantuarie archiepifcopi.

Obiit Walterus filius Alani' junioris.

' A blank is left for tlie nanie, but Ralph, the predecessor of William de Raleigh, died in 1237. " See M. Paris, p. 348. " Robert de Bingham died 2d November, 1246. Edmund died 16th November, 1242, and was succeeded by Boniface of Savoy. M. Paris, p. 368. " By these bishops of Chester we are to understand Alexander de Stavenby, wlio died 26th December, 1238, and Hugh de Patesliull, who died 7th December, 1241, and were bishops of Litchfield and

Coventry. M. Paris, p. 353, 360. ^ William de Bondington, bishop of Glasgow. f Ro-

'^ bertus de Keldeleth. Fordim, ii. 68. It is probable that this was William, second son of

Patrick, fifth earl of Dunbar ; liis mother was Ada, onc of the natural daughters of William. See

under the year 1 184. ' Assecuti ? ' Edmund de Abingdon, archbishop of Canterbury,

was canonized by Pope Innocent the Second. Knyghton, col. 2435 ; the miracles are mentioned by

' M. Paris, p. 375. Douglas states that Walter, son of Alan, died in 1246 ; but the authority

of the text seems to liave been overlooked. Pecrage, i. 44 ; see also Fordun, ii. 68. 152 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1241.

Ecclefia Dunelmenfis, diu pafl;ore viduata, tandem fufcepit magiftrum Nicholaum de Farneham" in epifcopum, virum grandevum et regis me- dicum, qui de medico corporum fa6lus eft medicus animarum. Obiit Gilehiius conies de Albamarle."' Item, obiit Gillebertus marefcallus Anghe," non reh6lo femine. Item, dompnus Willelmus epifcopus Glafguenfis et dompnus Dauid epifcopus fan6li Andree repatriaverunt cum epifcopis Francie et Anghe, fa6la prius appellatione contra legatos qui eorum dudlores fuere; afl^ere- bant enim fe fine mortis periculo ad apoftohcam fedem pervenire non poflTe. Ilhs ergo repatriantibus legati eorum cum muhis ahis viris mag- nifque rehgiofis iter per mare arripuerunt. Et quia longum eft cundla narrare, dignum duxi hic inferere litteras^ quas dompnus Ciftercienfis abbati de Sauiniaco mifit de imperiali carcere.

" Venerabili patri Sauiniaci, de Ciftercio, de Claraualle, et de Pietate Dei, abbates, falutem. Noveritis quod nos de evadendo fahibriter cogitantes, miferabihter incidere cepimus inter manus galeatarum imperatoris, qui nos rebus omnibus abfque mifericordia fpohantes, nudos et difcalci- atos poft multas tribulationes marinas, quas per feptimane circulum fufti- nuimus, ad civitatem Pifanorum, cum viginti dena galea quas a Jamnenfi- bus* extorferunt, cum tripudio reduxerunt. Modo eciam nutu iniperatorie niajeftatis, permanentibus fociis noftris aput Pifam monachis et converfis in carcere, qui omnes per Dei gratiam falvi facfti funt prseter notarium domini, Ciftertii qui nobis videntibus et fuccurrere non valentibus, fub- nierfus eft in mari, nos in caftro fandle Minacis, quod dicitur Camera Imperatoris, carceris incommodo mancipamur. Nobifcum vero in eadem dampnatione funt dominus Prseneftenfis et dompnus Gregorius legati, qui funt in \'incuhs. Burdegalenfis et Mithaneniis archiepifcopi, Carto- mogenfis, Agathenenfis, Nouiomenfis, Tridiomenfis, Hyftoenfis, Papienfis

epifcopi; Chmiacenfis et Fugiacenfis abbates; prepofiti et archipreftjyteri,

et ahi magni viri de diverfis terrarum partibus, qui omnes vincuhs tenentur

" Nicholas de Farnham was elected 2d January, 1240-1. See concerning himiT£ Paris, p. 372. William de Fortibus, seventh earl of Albemarle, died upon Good-Friday, 1241, on his way to the ' Holy Land. Dugd. Baron. i. 64. He died upon the 27th June, 1241. Dugd. Baron. i. (iOO. ' Concerning the subject of this letter, see L'Art, vii. 343, 8vo., aadM. Paris, p. 380. * Januensibus? A.D. 1241. CHRONICA DE MAILROS. 153

ferreis, quod et nobis omnibus (ine alicjua perfonarum acceptione, fieri

fine dubio in proximo certi fumus. Unde quoniam de evalione vel reverfione nofl;ra nichil vobis mandare certum pofllimus, magis de mora praefumentes quam de ejus contrario, rogamus vos quatenus equitaturas,

converfos et totam familiam noftram abfque dilatione, fi poterit fieri, cum fecuro condu6lu ad domos unde funt, faciatis reduci, ftatum nofl:rum nunciantes noilris de plano conventibus, ut tanto ferventiores exifl;ant

circa ordinis obfervantiam, quanto nos in majoris neceflltatis articulo no-

verint confl^itutos. Vos vero pro nobis fieri fpeciales orationes procurare dignemini, ut praefentes augufl^ias cum futuris omnibus incommodis in

omni manfuetudine et patientia tolleremus. Speramus quidem quod

tota prsefens adverfitas nobis in profperitatera commutabitur, et quicquid

patimur amaritudinis, in dulcedinem convertetur. Vos igitur quem^

Dominns de tanta procellarum voragine, iicut videtur, eripuit, follici- tudinem geratis et diligenciam, qualiter ordinis obfervetur integritas. Dompnus legatus Anglie et archiepifcopus Rothomagenfis, qui primo remanferunt aput^^ Pifam, nunc de novo ad alios praelatos funt tranflati de prsecepto imperatoris. Bifuntinus archiepifcopus fubmerfus eft in mari; abbas Fifcanenfis, qui erat in galea cum domino Bifuntino, captus

eft vivus; et omnes prselati Hifpanie evaferunt. Ita quod dominus im-

perator non habet in carcere fuo, exceptis tribus legatis, nifi tres archi- epifcopos et fex epifcopos; de abbatibus vero et procuratoribus ad praefens non loquimur."

Walenfes, qui et rehquie Britonum, qui a diebus Bruti qui primus eorum princeps erat, principem fuper fe de gente fua habuerunt, fub quo et per quem fuas caufas terminabant, modo coguntur ufque Londonias properare, ibique ad arbitrium Anglorum eas determinare." Unde conftat quod fecundum propheciam Merhni, rubeus draco, id eft, Britones, languet in extremitate ftagni, fcihcet infule, oppreflus ab albo dracone, per quem Angh defignantur.

Obiit Cln-irtiana Corbet, uxor Guilelmi filii comitis,'' et in capitulo de Melros fepehtur.

' ' " ". Quos? " Apud. (40) See Fcedera, i. 240, 241. See the last note "

154 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1241.

Obiit Gregorious'^ papa xj°. kalendas Septembris [Oct. 22], cui fucceffit Celeftinus circa feftum omnium fandlorum [Nov. 1], qui fedit per jjycim digg^ gt flc diem claufit extremum; poft cujus obitum papalis fedes remanfit vacua, pace ecclefie turbata. Eodem anno natus eft primogenitus domini Alexandri regis Scocie apud Rokelburch, in die tranflationis fan6li Cuthberti, pridie nonas Sep- tembris [Sep. 4], feria iiij*. didtufque eft Alexander;'^"^ natus eft autem anno etatis patris fui xliiij"*. incipiente, tunc regni fui xxvij°. pene finito. Johannes de Machefwel'^'''^ apud Melros fepeHtur. Epifcopus Willelmus Ergadienfis in mare fubmergitur. Anno Domini M.cc.xlij. obiit magifter Petrus de Ahntone, archdiaconus de Teuidal, et magifter Reginaldus de Irewin ei fuccefl^it. Obiit magifter Rogerus, cognomento Niger, epifcopus Londonie. Obiit dompnus Hugo de Patefil epifcopus Ciftrie, five de Couentre, vel de Licheffield.

H[enricus] rex Anglie tranffretavit,"* ut adquireret terras fuas tranfmarinas. Obiit Johannes Cumin, comes de Anegus, in FranciA.

Pro dolor! Patricius de Athedle," filius Thome de Galwedia et comitis de Adthedle, juvenis egregius et quantum ad humanam oppinionem omni curiali fapientia et facefcia imbutus, apud Hadingtone in hofpitio fuo, de nodle poftquam fe fopori dediffet, per confifium quorumdam malignan- cium nequiter perimitur, cum duobus fociis fuis. Et ut tantum facinus lateret, domus in qua jacuerunt comburitur, ut qui intus erant, non occifi

^ Gregory IX. died 21st August 1241, and was succeeded by Celestin IV., who died on the '" 17th or 18th November of the sameyear. Wt/ntoun p\acesth\seventia\242, v6\.i. p. 374.

However, for the credit of our chronicle, it is fortunate that we can prove that the birth of

Alexander happened in 1241 ; for the feast of the translation of St Cuthbert, or the 4th of Sep- teniber, fell upon a Wednesday in 1241, but not in 1242. Alexander II. was born on the 24th of

August 1 198, consequently had commenced his forty-fourth year eleven days before the birtli of his son, and the twenty-seventh year of liis reign would finish on the 3d of December 1241. I have entered thus minutely into an examination of the accuracy of the date, since it is a point upon wliich hangs the chief value of every chronicle. "° Perhaps the John de Maccuswell who was sheriff of Roxburgh, in 1225. See the Appendix to Hamiltons Lanarl; 164, 165, 184.

^" Henry was at Portsmouth, on his way to Gascony, upon the 5th of May. Fcedera, i. 244. ' See Lord Hailes Annals, i. 157; Wyntown, i. 375; Fordun, ii. 72. Upon this passage, Mac- p)ierson has the foUowing manuscript note, " filius duorum patrum ? supple nepos, scilicit, comitis

' de Athedle ; vel comitis est generis foeminei ! It rather seems probable that the word filite ' has been omitted between the words ' eV and ' coniitis.' " M. Paris, p. 397. A.D. 1242. CHRONICA DE MAILROS. 155

fed ab igne accidentaliter incenfo vidcientur elle e.\tin(Sti! Sed qui revelat abfcondita, quod peffimi fecerant in abfcondito, patefecit in publico; ut fubfequens declarabit narratio. Pofl cujus tamen obitum, Dauid de

Haftinges accepit ejus comitatum provenientem fibi ex parte uxoris fue,

que erat matertera juvenis occifi. Willelmus de Sumeruille apud Melros fepelitur.

Obiit dominus Galterus Olifard, jufticiarius Laudonie, et in capitulo de Melros fepelitur honorifice. Obiit dompnus Andreas epifcopus Morauie. Tonitrua mugierunt xvj. kalendas Januarii [Dec. 16]. Anno Domini M.cc.xHij. Johannes Bifeth cum Waltero avunculo fuo

et ceteris complicibus fuis exlegatur, quia fama aflerebat prsediclum Johannem, cum confiHo prsedidti Wlllelmi, Patricium de Athedle morti tradidifle. Magifter A. de Baggatte apud Melros fepeUtur. Dominus Gillebertus de Humframwille accepit comitiflTam de Anegus in uxorem.'' Omnes prelati qui imperiali carcere erant mancipati, libere abire funt permifli, qui Romam venientes prsefentiam fuam cardinalibus exhibue- runt; qui mox ex eorum praefentia exhilarati Anagnie acceflerunt, tunc dominum Synebaldum prelljyterum cardinalem ad tituUmi fandli Martini in montibus, in craftino nativitatis fan6li Johannis baptifte [Jun. 25] in papam elegerunt, qui dominica infra o6lavas apoftolorum Petri et Pavh

[Jun. 28] confecratur, et Innocentius iiij. nominatur. Dompnus Willelmus abbas Clarewallenfis viam univerfe carnis ingreditur, dum cum domino W^illehiio abbate Ciftercii de curia revertitur. Nam de Pietate Dei abbas, depofito abbatis officio, ibi a domino papa fol. 46. retinetur, et cardinahs efficitur. Dompnus Rogerus Auenel^ apud Melros, juxta patrem fuum, fepelitur. Dompnus Michael, abbas de GlenUiis, apud Walcheles in die fan6li MichaeUs [Sep- 29] fepeUtur; fimiUter dompnus GiUebertus, abbas de

Cupro, apud fan6lum Remigium, vj'". idus Odtobris [Oct. 12], dum re-

' ^ Dugd. Baron. i. 505. L'Art, vii. 343; iii. 363, 8vo. 156 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1243. deunt de capitulo generali. Ad regimen domus de Cupro prseficitur dompnus Willelmus de Binin, prior de Neubotle, in adventu Domini. Anno Domini M.cc.xliiij. dominus Willelmus abbas Ciftercienfis ab-

.'''' batizare recufavit, cui fucceffit dominus . . . abbas de Firmitate. Item, Alanus Mufarde Rieuallis, abbas de Glenlus conllituitur. Eodem anno dominus Innocentius papa terram domini regis Francie intravit, et apud Lugdunum perendinavit;' ubi in die fandle Trinitatis [Maij 29]j Otonem quondam legatum Anglie et Scotie in epifcopum Portuenfem confecravit. Nam de Pietate Dei quondam abbatem Jo- hannem, cardinalem prefbyterum ad titulum fan6li Laurentii in Lucio antefecit. Ipfo anno nefandiffimus proditor Walterus Bifet, cum complicibus fuis, non dellitit tamdiu in auribus H[enrici] regis Anglie venenum diflenfionis infundere, quoufque adunato exercitu fuo ufque ad Novum caftrum fecit contra dominum A[lexandrum] regem Scocie venire; cui cum innumera multitudine ufque Pontelant occurrit rex Scocie, fed ad inftantiam praecipue archiepifcopi Eboraci, necnon et aliorum magnatorum, pax reformata eft in vigilia aflumtionis [Aug. 24] ; qua propter rex Scocie repatriavit, et rex Anglie adverfus Walham ire difpofuit; rebellabant enim Valenfes, jugum Anglorum fuftinere non valentes. Nec preetereundum quod rex [An]glie ibidem in gratia miraculorum regem Scocie, ut audivimus, a pluribus voluit exaltare. Hoc anno deftrudla eft terra lerofolimorum, et hee littere que vene- nnit domino pape.

" Sanctissimo patri et domino Innocencio, Dei gratia, fandle Romane fedis fummo pontifici, Robertus eadem gratia fandle lerofolimis ecclefie patriarcha, apoftolice fedis legatus, regina Cypri et Bauilla regni lerofolimitani, Tirenenfis archiepifcopus, R. Acconenfis, G. Sidonenfis, R. Lidenenfis epifcopi; fratcr Hermannus Petragoricenfis, magifter mihcie Templi, frater Willelmus magifter domus Hofpitalis fandti Johannis, et praeceptor domus fanCle Marie Teutonicorum, Odo de Monte Beligardo, dominus Tyberiadenfis et conftabularius regni lerofolimitani, Philippus de Monte forti, dominus Teronenfis, pedum ofcula beatorum cum fub- A.D. 1244. CHRONICA DE MAILROS. 157

jeetione perhcnni. Snper ilatu miferabili terre fanCle et ejus affliccioni- bus, que noviter acciderunt de fubito et inopinato Corofrninorum adventu, quod vobis per noftrum patriarcbam fuerit intimatum, a memoria fantii-

tatis veftre non credimus excidiile. Cum autem ad prefens major fit neceffitas nunciandi, eo quod culpis noftris exigentibus multiplicaverit in Terra fanCla Dominus his temporibus flagena, veitris auribus, pater iandtiiTmie, qui in fpecuhi Domini eftis conilituti fuper alios praeminentes, eccleiiarum folhcitudinem cotidiana inilantia fuilinentes, in cujus humeris archa Domini fultentatur, eccleiie lerofolimitane fuipiria, et excidium popuh Chriitiani, et pericuhun Terre fanCte, communiter intimare cogi- niur. Veitram itaque fand-titatem nolumus ignorare, quod fupradiciti Corofmiiii, quorum crudelitas beftialem feritatem excedit, partera magnam lerofohmitane provincie, videlicet a Nirone militum quod viij'". miliariis diitat a lerufalem, ufque ad partes Aicalone et Gazaie, in adventu fui primordii occuparunt, et detinent occupatam. Ad quorum adventum timor et tremor inopinabihter in mentibus Cliriftiani popuh fupervenit, eo quod in ipfos omni crudelitatis genere defeviant, eorum fanguinem ficientes, qui cum a terris natalibus per Tartarorum potentiam iint expulfi, non habentes alibi manfionem, in prsedifta terra ad foldani

Babylonie imperium acceilerunt, qui eis terram quam inhabitant Chrifti- ani, dicitur contuliile. Nec venerunt tantum ut terram deflruant et re- cedant, fed eam cum uxoribus et famihis, quaii propriam, inhabitant; credentes fibi manfiones et domiciha perpetuo vendicare, nifi virtus Al- tiffimi ipfis obltiterit, et fedes apoftohca manum contra illos porrexerit adjutricem. Soldanus enim prsedi^tus, caput facrilegii, eos protegit et defendit, et in ftipendiis et exenniis magnificis fervit eis, credens per eos iibi regnum Damaicenum et populum Chriftianum fubjugare, quamvis foldanus idem Babiloniam non exeat, nec illi terram Babilonie fint intrare permifii, quia de prsedidtis dubitant, propter potenciam et infideli- tatem ipforum. Licet autem Coroiminorum aifiiclio fuificere potuiilet,* que mentes omnium aifecerat ultra modum, dolor ahus fupervenit Tartarorum adventu, quorum exercitus ineitimabihs totam orientalem phigam terruit et

* The word " posset" is expmicted in the MS. 158 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1244. concuffit. Tianfeuntes enim aquas frigidas, ufque ad pontem ferreum prope Antiochiam pervenerunt, quafi locufle in turba innumerabili univerfa vaflantes. Verum de divina proceffit clementia quod foldani Da- mafci et Halapie et Camelle, non fine multa effulione pecunie, ufque ad certum tempus fedus inire cum illis, et fic ad partes remotiores, unde venerant, funt reverfi; in quorum recefTu noflra utrumque et populi anxietas conquievit. Nos tamen circa Corofminorum inflantem Chriiliani , (rladium tota follicitudine cogitantes, ad eorum expulfionem non cefTavi- mus, nec cefTamus, totis conatibus laborare, illuflres regem Cipri et principem Antiochie ad Terre fandle fubfidium hortantes attente; fed a rege prediclo nullum potuimus habere fuccurfum, idem vero princeps Tartarorum regrefTum metuens, fe multiphciter excufavit.

Cumque in Terra fandla non fint milites aut pedites peregrini, nifi pauciffimi, quibus omnibus computatis vix poffit ad centenarium numerum computari ; milites etiam terre funt hinc inde difperfi prope caflra rau- foi. 47. nientes, qui non valent de facili congregari, eo quod non pofTunt caflra relinquere immunita; commune terre confihum difTuafit multipliciter, fine majori fubfidio illos nequifhmos invadere, feu pugnare cum ilhs. Non enim tutum erat contra turbam tam maximam et potentem cum paucis pugnare; maxime cum paulo poft primum ingreffiim illorum alia multitudo gentis ejufdem advenerit adjundla cum iUis, qui non erant, ut dicitur, prioribus pauciores; etiam ficut pro certo refertur, ipfi funt, preter ahos communes homines, uxores eorum et famihas, ultra xij. milia equitum expeditorum ad arma. Fuit itaque communi deliberatione provifum, foldanos Damafci et CameUe in Chriflianorum fubfidium advocare, qui funt cum Chriflianis treuge et federe copulati, et contra Corofminos habent inimicitias capitales. Didli vero Soldani fepius requifiti, fe pro- miferunt cum totis viribus ad Chriflianorum fubfidium accefTuros; quorum de die in die expe6latus adventus fuit ultra omnium opinionem protelatus, fine quorum viribus periculofum erat Chriflianitati cum illis fubire certamen. Interim vero populus lerufalem inhabitans, hoflibus hinc inde vallatus, quos intus fames, foris gladius perurgebat, terroribus et pericuhs plurimis anguflabatur ; ad cujus fuccurfum credebamus de die in diem exercitum congregare. At perfidi Corofmini cum magna A.D. 1244. CHRONICA DE MAILROS. 159

mnltitudine lerufalcni invadentes:, intiaverunt civitatem eandem die

lune, undecimo menfis Julij. Chriftiaiii vero qui ibi aderant ad domos hofpitales et lerufalem ecclefie, que funt contigue, recurfum habentes,

et fe munitionibus ligneis et propugnaculis lapideis defendentes, illa die, annuente mifericordia Jefu Chrifti, de fepedidlis nequiflimis vidloriam

habuerunt, phires perimentes ex ipfis. Illi tamen cum non poffent fuum propofitum adimplere, cum confufione oxinde difcedentes,('cclefiam fanc^li lacobi Armenorum fitam in civitate eadem per violentiam ceperuat et inconfultam, et plures inventos in eadem ecclelia Armenos, preftjyteros et clericos et laicos, in ore gladii madlaverunt, decapitantes caftellanum imperialem, et prseceptorem Hofpitahs fancli Johannis," qui ad pugnam

contra eos viriHter exierunt. Illa tamen die de civitate repulfi, ad habi- tacula, que prope civitatem fecerant, funt reverfi. Prefati vero lerofo- Umite quos m[u]lta anguftia perurgebat, a nobis fuccurfuni inftantiflime requirebant, ad nos et ad alios Chriftianos litteras et nuncios fepiflime tranfmittentes; fed cum non poflTet aliquatenus eis fubveniri de fuccurfu petito, eo quod hoftibus undique loca proxima circumdantibus, nifi per

Corofminorum exercitum ad civitatem non patebat accefllis, compaflione multiplici compatientes eifdem et in eorum afflictionibus cor noftrum amaritudine replebatur. Verum circa eorum fubfidium totis afledlibus intendentes, deliberatione communi fufcepimus, ut ad Vaflarum foldanum, de contra6lu, qui de novo cum Chriftianis quibufdam treugam inierat, mitteretur; ut ejus auxilio preefatus populus ufque ad terram

Chriftianorum fecuritatem fufciperent et condu6lum. Mifimus itaque cum litteris noftris ad foldanum eundem folempnes nuncios, quibus dedimus in mandatis, ut audita refponfione, cum ejus conduclu fratrem Simonem de ordine Praedicatorum in lerufalem accederet, confortans populum Chriftianum, et ut eifdem denuncians foldani refponfum confi- deraret ftatum terre et populi, et nobis omnia denunciaret. Itaque nunciis prsedidlis prsefatum foldanum contradli adeuntibus, et pro condudlo praedidlo diligenter inftantibus circa ipfum, refpondit praedidtus foldanus lerofolimis conduftum fe libenti animo praeftaturum, hoc tamen facere

(41) " Peter de Villebride. LArt. v. 312, 8vo. 160 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1244.

non poterat fine Coroiminorum aflenfu; fed firmiter promittebat ad Co- rofminos follempnes nuncios fe mifTurum, quos precibus et exenniis indu- prseflita ad ejufdem ceret, ut tradebat, ut indempnitate foldani condu6lum, foi 47 ],_ populum ipfum tute permitteret in terram Chriflianorum abire. Ac idem frater Simon, reH6lis aliis nunciis cum eodem foldano, in lerufalem con- du6lu foldani ipfius juxta mandatum noftrum afcendit; qui toto populo congregato, et ipfi prsedicans verbum Dei, confortans multipliciter et exhortans et remiflionem eis tribuens, ficut a nobis patriarcha fufceperat

in mandatis, refponfionem ipfis retulit quam fufceperat in afiis nunciis a foldano. Populus autem lerufalem confilio communicato refpondit, quod potius in civitate fame et pefte mori volebant, quam fe crudeUflfimis gen- tibus credere, vel manibus committere foldani, de cujus infidefitate certi erant et nuUatenus dubitabant, fed volebant omnino in civitate permanere, expe6lando mifericordiam Jefu Chrifti et fuccurfum. Ceterum frater Simon, perquifito ftatu terre, intefiigens quod vi6lum habebant et

quod ad vj. ebdomadas fufficere pofTet, audita refponfione eorum, firmiter inhibuit univerfis ne de civitate fine condu6tu communi quifquam laten-

ter exiret, fed fperantes in Altiflimi mifericordia fe viriUter defenderent, Chriftianorum exercitum expedtantes; qui tandem de civitate recedens per foldanum rediit memoratum, ejus condu

turus acceflit. Poft cujus reditum tertia die hora ix*. pro certo fufcepimus, quod, ahis inconfultis et nefciis, no6lurno tempore magna pars hominum armatorum de civitate recedens, apud lopen infehciter pervenerunt; de quorum furtivo (hfceflii dolentes non modicum et commoti, eo quod cetervmi popuhim lerofoHmitanum in divifionem pofuerit et ruptu- ram; paulo poft rumores de fepedi6lo lerofohmitano populo finiftros fufcepimus et lacrimabiles. Ipfi enim, Corofminorum iteratum timentes

adventum, ultra vj. miUia hominum, nonnuflis in civitate refi6lis qui re- cedere de civitate noluerunt, de communi confiho, tam clerici quam viri

rehgiofi et utriufque fexus laici, die Martis in vigiha fan6li Bartholomaei [Aug. 23] circa vefpertinam horam, funt civitatem egrefli, ad terrani

Chriftianorum iter capientes per loca montana, confifi de treugis quas cum Sarracenis de montanis habebant, fperantes per iflam viam Corof- minorum periculum evitare, et dum Scifiam evitare crederent inciderunt A.D. 1244. CHRONICA DE MAILROS. I6l

miforabiliter in Caribdim. Nam praifati Sarraceni porfidi de montanis egrolli, ipfos fubito invadentes et per totam no6lem impugnantes eofdem,

plus duo mille, ut fertur, occiderunt ox ipiis, etfundentes fanguinem in-

nocenteni tanquam aquani in circuitu Icrufalem, proh dolor! et non erat qui fepeliret. Pueros et puellas captivas duxerunt, fenibus non parcentes, et quos ex prsefato populo occidere noluerunt, miferabiliter captivabant, exponentes eos venales ceteris Sarracenis. Quin etiam dum illorum Saracenorum manus ex illo populo aliqui evaferunt in Rameflem plani- ciem defcendentes, ipiis mortem fugientibus mors et gladius fupervonit.

Nam Corofmini hoililiter irruentes, ipfos crudeliter occiderunt, et fa

eil ftrages inter mortuos et captivos quod ex toto populo vix evafere ccc'"., catervatim in lopen venientes vulnerati et femivivi rehdli. Cum itaque fanguis innoxius de terra clamet ad Dominum, in confpeClu veilre beati-

tudinis, in compairionem et mifericordiam clamor ejus prsefentotur ! Adim- pletum eil igitur fuper lorulalem vaticinium loremie, " Fa6ti funt inimici ejus in capite ejus, dies felli ojus in hi(ftum, fabbata ejus in obprobrium funt converfa." Dolentes referimus etiam, quod cum poft tantum excidium lerufalem civitas quaii fola federet majori parte populi deftituta, poriidi Corofmini

in ipfam, nemino reiiftente, intraverunt; eccleiiam fepulcri Dominici, et populum Chriftianum qui ad ipfam confugerant ibi pro Chrifti nomine martirium recepturi, in qua Dominus nofter Jofus Chriilus infra crucis patibulum effudit fanguinom fuum preciofum pro falute generis humani, in ore gladii miferabiliter trucidarunt, pavimenta totius ecclefie fanguine martirum rubricantes. Quid plura? facerdotes in altaribus ipiius eccleiie celebrantes, cum facrofan6ta mifteria conficerent, manibus impiorum capitibus detruncati feipfos Deo patri in facrificium obtulerunt. O felix anima magiftri Petri de Montranda! Remeniis, et Sconeniis canonici, foi. 48. crucem Domini bajulando fecutus eft eum. Cum enim in eccleiia fepulcri Domini celebrarent in loco proprio quo filius Doi Deo patri vidlima eft oblatus, feipfum ab impiis trucidatus obtulit hoftiam Jefu Chrifto.

Hujus vero perfide gontis forditios et crudelitas infinita Sarracenos alios in nequitia fuperavit univerfos; qui cum lerufalom fepius occupaflent,

utcunque in voneratione fervabant; Grecos, Armenos, Jacobitas et alios X 162 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1244. habitantes ibidem qui cenfebantur nomine Chrifliano, quamvis fubditos fervituti, dimittentes in pace in fepulcro et aliis locis venerabilibus Divina mifteria celebrare et eadem cuftodire. lUi vero perfidiffimi, non parcentes religioni, fexui, vel etati, loca fandla quantum in fe eft profanaverunt, nec in ipfa civitate dimiferunt aliquem Chriftianum. Ab ecclefia quidem fepulcri Dominici te6lum plumbeum abftulcrunt; quin eciam ad marmo- reum tabulatum, quod hinc inde fepulcrum Dominicum circumdabat, manus facrilegas extendentes ipfum funditus eruerunt, locum ipfum in quo fepultus eft Dominus, quantum in fe eft, multipliciter deturpantes.

Nec eft in memoria aliquorum ufque ad tempora illa Saracenorum ali- quos tam nefaria commififle. Et afcendentes ad Beelmitam ecclefiam, eam multis modis violalfe dicuntur : loca etiam facratiffima, fcilicet montem Syon, Templum Domini, et alia loca venerabilia civitatis lerufalem turpiflime tradlantes. In urbe itaque magni decoris, que fuerat gaudium univerfe terre, in qua juftitia habitabat, exigentibus peccatis populi

Chriftiani, nunc habitant homicide. Sed et hoftia et holocauftum deficit ab illa. Tulerunt enim juge facrificium, dejecerunt locum fandlificacio- nis, incenderunt igne fandluarium Dei, polluerunt locum tabernaculi nominis ejus,- in contumeliam et obprobrium nominis Chriftiani. Infuper noveritis, pater fan6te, quod in tantara audaciam et fuperbiam afcenderunt, quod per totam terram predidlam undique difcurrentes, quorum manus nil mali indifferenter evitant; et neque in Tiberiadim et loca adjacentia, in predi6lis incendiis et homicidiis procedentes prope Accon ad vij. miliaria venerant in predam; terramque ultramarinam noveritis in neceflitate pkirima et periculo magno conftitutam, fcilicet quali a cen- tuni annis non recolitur extitiffe. Afcendant igitur ad aures vicarii Jefu

Chrifti, terre fandle gemitus dolorofi, ecclefie lerufalem lamenta et ob- probria exprobrancium fidei Chriftiane. Prodeat de ecclefia Romana gladius bifacutus ad vindicandum fanguinem innocentem, exeat de thefauris ipfius confolatio defolatis, intonet de faucibus ipfius verbum exhor- tationis ad reges et mundi principes univerfos, ut ad vindicandam injuriam Jefu Chrifti, per quem vivunt et regnant, et tocius Chriftianitatis obpro- bria non permiffis illata de feftinato fuccurfu terre predidle fubveniant ficut veftra fandlitas duxerit ordinandum. Adlum apud Accon, anno

Domini M.cc.xliiij., in die fandli Matthaei" [Sep. 11]. A.D. 1244. CHRONICA DE MAILROS. 163

" ViRis religiofis in Clirido Jo. et Andree ultra mare D. humilis arch'. Ciren. etc. De flehihhus, miferabihbus, terribihbus, horribihbus, et (lampnofis rumoribus uhra marinis, recurratis ad priorem Hofpitahs fandli

Johannis, qui portat rogi Chriftianifilmo Francorum litteras non atramento fed fanguine fcriptas, ut fortur, non enim vidi ipfas fed eos qui eas viderunt, dicentes rubeo confcriptas. In fumma dicitur quod magiftor Hofpi-

talis et totus conventus preter xv, totus conventus Templi, totus conventus Hofpitalis fandle Marie Teutonicorum, perpaucis evadentibus, tota milicia

ultramarina, magnus populus Chriilianorum armatorum et cum illis Naf- farus foldanus Turci, et quidam alius foldanus captus a Corofminis et

hominibus foldani Babvlonie, interfedli funt xvij°. die Oclobris. Dicitur tamen quod comes Willelmus et dompnus Philippus capti funt. Domi- nus patriarcha, et conflabularius evaferunt. Ecce ludlus et lamentatio!"

fol. 48, 1). Anno M.cc.xlv. obiit dompnus Hugo abbas de fan6lo Seruano, vir per

omnia vite laudabilis et facre zelator religionis; cui fucceflit in paflorali

regimine monachus domus ejufdem, Matheus nomine, v. idus Martii"*

[Mar. 11].

Anno eodem intravit Innocencius papa iiij. terram regis Francie, in

adventu Domini [Dec. 3]. Anno eodem Chriflianiffimus et Deo dileclus Ludouicus, rex Franco-

rum illuftris, Dei cun6la regentis et difponentis providentia, gravi arreptus

eft infirmitate in Parifienfi civitate. Invalefcente vero morbi gravamine, et motu vitah jam ceflante, videbatur a circumftantibus mortis debitum perfolvilTe. Cum jacuiflet autem fuper ledlum doloris hujufcemodi, nullo penitus in ipfo apparente figno vitali per triduum, repente ftupentibus cundlis qui aderant, elevatis in celum oculis, clara voce benedixit nomen

Dei omnipotentis! Deinde epifcopo Parifiacenfi accerfito, jufl^t ut facrofandle crucis vexillum imponeret humero fuo, profedlurus nomen Jefu

' A line has been here erased from the niauuscript. ' It is uncertain whether this date (placed iu the manuscript on a line by itself", and unconnected with the entry which precedes or

foUows it) belongs to the event to which I have adjoined it. " St Louis left France for the Holy Land on Friday, 12th June 1248. Henaiitl, p. 160. 164 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245.

Chriili et crucis gloriam extollere, ubicunque fandla ecclefia fibi voluerit imperare. Epifcopus vero memoratus devocione qua decuit pii regis pia vota implevit, et rex protinus de infirmitate fua perfe6le convaluit. Sane eodem tempore Fredericus, imperator nefandiflimus, audito de prjefati regis egritudine et crucis fignatione, fub fraudis, ut creditur, intencione, iflas litteras''® deilinavit.

" Fredericus, Dei gratia, Romanorum imperator, femper Auguflus, lerufalem et Scicilie rex, Ludovico, Dei gratia illuftri regi Francorum, falutem et fincere diledlionis affe6lum. Pervenit ad audienciam noftram rumor infeflus, rumor amaritudinem nuncians, qui perfonam regiam, requirente carnis fragilitate, ingravefcentis egritudinis lapfum nuper edocuit incurriflTe. Convertit tamen querelas noftras in gaudium, et pun6luram doloris intrinfeci tranftulit in medelam, refumpte poftmodum fanitatis auditus, qua vos Divine potencie dextera que mifericorditer et medetur, quafi a mortis januis clementifllme fiberavit. Idem profeiSlo vifitacionis genus, ipfa rorum et temporis neceflitudine requirente, de profundo confiliorum Domini tam falubri quam neceffaria provifione creditur provenifle, quatenus infidelium, pro dolor ! recrudefcente nequicia, fidei noftre varia ftrage, fidelium dolorofo difpendio irrogato, Divino tradlu commotus novus pugil infurgeret, et enormem injuriam Dei noftri vexillo crucis afliimpto, que jam potiflfimum fidei noftre reftat auxilium, athleta Dominicus fatageret vindicare. Hujus quippe caufati commoditas caufam infirmitatis prsenunciam merito convertit in gaudium, cum ex eo incommodo praecedenti fequentis frudlus commodum multiplex colligatur. Generalis primo, quod ex felici tranfitu regio ad patriam Domini, de gladiis hoftium virilius Ganicis eruendam, Saracenica pravitate deftru6la fidei noftre detrimento confulitur, honor excolitur, in quo vos mirifica'^

" Ad Apoftolice dignitatis apicem, licet indigni, dignatione Divina foi. 49.

aflfimiti, omnium Chriftianorum curam vigili fedulaque follercia ac intime confiderationis oculo fingulorura difcernere merita, et provide defibera-

tionis ftatera librare debemus, ut quos jufti vigor examinis dignos often-

"^ This letter isnot axDongstthe " Epistoli Petri de Fineis." 8vo, 1740. ' The raanuscript here breaks off abruptly, four lines and a half being left vacant at the bottom of a page.

Ccd. C^^m..<3^Mi.tt!- „^.IX. iv.sz.

T ^^ /l^c|Ui«* J^mrax^ 'S^Xvxc tnVsttt 3^«^^ Jttin, J ^|^n- (^tm^.^j^iitunz cMv

bW»m5' jVftx^ tM^v-c a^cu) • itr t

Anc^ }-«

k-S.tnrrtann ^ '^ r^ ^.rtt^rc^ ^«j ,^^ ar^^,crcttt^r tttre^tru U ^amn ^tt^nAutx-

^3^ ntio am.a).a.jcJ.Vu)?OTnpn tnatBf c£lerax?ic mc(^ IQLtof r a^cm digrf'rcmftiTio f% nFciif ualiam. rti cbc afcmfiomf a dno.^iTtb cfo gu%uen0 (cHcpmr

cumTatmi^d tcin^u ^tmo^zz^ ittcrotnm {ii^n cj^ loifimt ^ia teik6 tm^cjnr biluabao5u£s timtatt&'mem^t«iu>

omu^t* awp ,^mJimHi& tturc Wbud qt atriitttlpcditeljcllicolue\am ^^ivSt tvitu»-^

ttiAmfeftxB£tiifiuiIet.mtt^ ^aoCb tm

'^ yr/AiTt///t Ij£JitM.

A.D. 1245. CHRONICA DE MAILROS. 16.5 derit, congruis attollamus favoribus; quos auteni reos, penis debitis de- primamus; appendentes femper meritum et premium equa lance; retri- buendo cuique juxta qualitatem operis pene vel gratie quantitatem. Sane cum dira gueri^arum commotio nonnuUas profeflionis Chrilliane provincias diutius afflixilTet; nos toto cupientes mentis affedlu tranquillitatem et pacera ecclefie fandle Dei, ac generaliter cun6lo populo Chrifliano, ad prsecipuum principem fecularem, hujus diirenfionis et tribulationis audlo- rem a fehcis recordationis Gregorio papa preedeceffore noflro, pro fuis exceflibus anathematis vinculo innodatum, fpeciales nuncios magne auc- toritatis viros, videhcet, venerabiles fratres P. Albanenfem tunc Rotho- magenfem archiepifcopum, Willelmum Sabinenfem tunc quondam Mu- titenfem epifcopum, ac diledlum filium noftrum W. Bafihce duodecim apoftolorum, prefbiterum cardinalem, tunc abbatem fandli Facundi, qui falutem zelabantur ipfius, duximus deftinandos. Facientes fibi proponi per ipfos quod nos et fratres noftri, quantum in nobis erat, pacem per omnia fecum habere, necnon et cum omnibus hominibus optabamus, parati fibi pacem et tranquillitatem dare, ac mundo etiam univerfo. Et quia praelatorum, clericorum, omniumque aliorum quos detinebat captivos, et omnium tam clericorum quam laicorum quos ceperat in galeis, reftitutio poterat efTe pacis quampku-imum inducliva, ut illos reftitueret, cum hoc idem tam ipfe quam fui nuncii antequam ad apoftolatus vocati eflemus officium, promififl"et, rogari et peti ab ipfo fecimus per eofdeni ac proponi. Infuper quod iidem pro nobis erant parati audire et traftare pacem, ac etiam audire fatiffadlionem quam facere vellet princeps de omnibus pro quibus erat vinculo excommunicationis aftridlus, et offerri praeterea, quod fi ecclefia eum in ahquo lefifTet contra debitum, quod non credebat, parata erat corrigere ac in ftatum debitum reformare. Et fi diceret ipfe, quod in nullo contra juftitiam leferat ecclefiam, vel quod nos eum contra juftitiam lefifl^emus, parati eramus vocare reges, praelatos et principes, tam ecclefiafticos quam feculares, ad aliquem locum tutum, ubi per fe, vel per alios folempnes nuncios, convenirent; eratque parata ecclefia, de confiho concihi, fibi fatiffacere fi eum lefifTet in aliquo, ac revocare fententiam fi quam contra ipfum injufte tuhfl!et, et cum omni manfuetudine ac mifericordia, quantum cum Deo et honore fuo fieri po- 166 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245. terat, recipere de injuriis et ofienlis ipfe ecclelie fuifque per eum irrogatis fatiffa6lionem ab ipfo; volebat etiam ecclefie orrmes amicos fuos fibique adherentes in pace ponere plenaque fecuritate gaudere, ut nunquam hac occafione poflet aliquod fubire difcrimen. Sed licet fic apud eum pro pace paternis monitis et precum infiflere lenitate curaverimus, idem tamen imitatus Pharaonis duriciam, et obturans more afpidum aures fuas, hujufmodi preces et monita elata obftinacione et obftinata elatione defpexit. Et Ucet proceflu temporis in die cene Domini proximo nuper praeterita praecedente, coram nobis et fratribus noftris, praefentibus cariflimo in Chrifto filio noftro ConftantinopoHtano imperatore illuftri cetuque non modico praelatorum, fenatoribus, populoque Romano, et maxima multitudine aliorum, qui eodem die propter folempnitatem ipfius, de diverfis mundi partibus ad apoftoficam fedem convenerant, quod ftaret noftris et ecclefie mandatis, per nobilem virum comitem Tolofanum ac magiftros Petrum de

Vinea et Thadeum de SueflTa, curie fue judices, nuncios et procuratores fol. 49. b.

fuos fpeciale fuper hoc ab ipfo mandatum habentes, praeftiterit juramentum. Poftmodum tanien quod juraverat non implebit; quinimmo ea in-

tentione ipfum praeftitifle probabiliter creditur, ficut ex fa6lis fequentibus colligitur evidenter, ut eidem ecclefie et nobis illuderet potius quam pareret. Cum anno et amplius jam elapfo, nec ad ipfius ecclefie gremium

revocari potuerit, nec fibi de illatis ei dampnis et injuriis curaverit fatiffacere, hcet fuper hoc extiterit requifitus. Propter quod non valentes,

abfque gravi Chrifti off^enfa, ejus iniquitates amplius tolerare, cogimur,

urgente nos confcientia, jufte animadvertere in eundem. Et ut ad prsefens de ceteris ejus fceleribus taceamus, quatuor gravif- fima, que nulla poflunt celari tergiverfatione, commifit. Dejeravit enim multotiens; pacem quondam inter ecclefiam et imperium reformatum temere violavit. Perpetravit etiam facrilegium, capi faciens cardinales fan6le Romane ecclefie, ac afiarum prslatos ecclefiarum, et clericos et feculares venientes ad concilium, quod idem praedeceflbr nofter duxerat convocandum. De herefi quoque non dubiis et levibus, fed difficiHbus et evidentibus fufpe6lus habetur argumentis; plura fiquidem eum commi-

fifle perjuria fatis patet. Nam olim cum in SciciHe partibus morabatur, priufquam eflet ad imperii dignitatem eledlus, coram bone memorie G. A.D. 1245. CHRONICA DE MAILROS. 167

fandli Theodori diacono cardinali, apoftolice fedis legato, felicis recorda-

tionis Innocentio predeceffori noflro et fiiccefforibus ejus, ecclefieque

Romane, pro conceffione regni Scicilie ab eadem ecclefia fibi fa6la, fide-

litatis prfpfiitit juramcntum, et ficut dicitur illud idem pollquam ad ean-

dem dignitatem eledlus extitit, veuit ad urbem coram eodem J. fuifque fratribus aliifque multis prsefentibus ligium hominium in ejus faciens mani-

bus innovavit. Deinde cum in Allemannia eilet, eidem J. et ipfo defundlo,

bone memorie Honorio pape et ejus fuccefforibus ac ipfi ecclefie Romane,

principibus imperii prsefentibus atque nobilibus, juravit honores, jura et

pofiefiiones Romane ecdefie pro pofle fuo fervare ac protegere bona fide, et quctcumque ad manus fuas devenirent fine difficultate reflituere pro- curaret, nominatis di6lis pofieflionibus in hujufmodi juramento, quod poftmodum confirmavit coronam imperii jam adeptus. Sed horum trium

juramentorura temerarius extitit violator, nec fine proditionis nota et lefe

crimine majeftatis. Nam contra prsefatum prsedecefforem noftrum G. et fratres ejus comminatorias literas eifdem fratribus deftinare, ac didlum G.

apud fratres fuos, ficut apparet per literas ab eo tunc diretlas eifdem, et etiam ut fertur per univerium fere orbem terrarum multipliciter defamare prsefumfit. Venerabilem vero fratrem noftrum O. Portuenfem, tunc fanCli Nicolai in carcere Tulliano diaconum cardinalem, et bone memorie Prae- neftinum epifcopos, apoftolice fedis legatos, nobilia et magna ecclefie Romane membra perfonaliter capi fecit, et bonis omnibus fpoiiatos ac per diverfa loca non femel ignominiofe dedu6los carceribus mancipari.

Privilegium infuper quod beato Petro et fuccefibribus in ipfo tradidit dominus Jefus Chriftus, videlicet, " quodcumque ligaveris fuper terram erit ligatum et in celo; et quodcumque folveris, erit folutum,"—in quo utique audloritas et poteftas ecclefie Romane confiftit, quo viribus dimi- nuere, vel ipfi ecclefie auferre fategit; fcribens fe prsefati G. fententias non vereri, latam ab eo excommunicationem in ipfum non folum con-

temtis ecclefie clavibus non fervando, verum etiam per fe ac officiaies fuos et illam et alias excommunicationis vel interdicli fententias, quas idem omnino contempfit, cogendo alios non fervare. Poffefliones quoque Romane ecclefie, videlicet Marchiam, ducatum Boneventum, cujus turres fol. 50. et muros dirui fecit, ac alias quas in Tuffie ac Lumbardie partibus, ac 168 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245. quibufdam aliis optinebat, locis paucis exceptis occupare non metuens, et eas adliuc detinet occupatas. Et tanquam ei non fufficeret quod manifefte contra juramenta talia veniebat, per fe vel per fuos ofRciales earum pofleffionum homines dejerare compulit, ipfos a juramentis fidelitatis, quibus Romane tenebantur ecclefie, de fa6lo, cum de jure non pofTet, abfolvens; et faciens eofdem fidelitatem nihilominus abjurare prediclam, fibique fidelitatis hujufmodi juramenta prseftare. Pacis vero ipfum vio- latorem exiftere plene conftat; quia cum olim tempore pacis inter ipfum et ecclefiam reformate juraflet coram bone memorie J. de Abbatis uilla, epifcopo Sabinenli, et magiftro Thomafio tituli fandle Sabine prefibitero cardinali, praefentibus multis prselatis, principibus, et baronibus, quod ftaret et pareret praecife abfque ulla contradicione omnibus mandatis ecclefie fuper his pro quibus erat vinculo excommunicationis aftri6lus, caufis ejufdem excommunicationis expreffis per ordinem coram eo; tunc omnibus Teutonie hominibus, regni Scicilie, ac quibuflibet aliis, qui ecclefie contra ipfum adheferant, omnem remittens offenfam et penam, et quod nullo tempore offenderet vel offendi faceret ipfos, pro eo quod ecclefie affifterant prseftari in anima fua per N. comitem Atterarum faciens juramentum; poftremum pacem et juramenta hujufmodi, nequaquam erubefcens irretiri perjuriis, non fervavit. Nonnullos enim ex ipfis hominibus tam nobiles quam alios capi fecit, et eis bonis fuis omnibus fpohatis uxores eorum et fihos captivari, et terras ecclefie, contra promiffionem quam eifdem J. Sabinenfi epifcopo, et Thomafio cardinali fecerat, irreve- renter invafit; licet tamen ipfi ex tunc in eum prsefentem, fi contra veniret, excommunicationis fentenciam promulgarint; et cum idem fibi apoftolica au6loritate mandafifent, ut nec per fe nec per ahum impediret, quin pof-

tulationes, eIe6liones et confirmaciones ecclefiarum et monafteriorum in regno pra?fato libere de cetero fierent, fecundum ftatuta concilii generalis; et quod nullus deinceps in eodem regno viris ecclefiafticis civiliter haberetur, ac Templariis, Hofpitalariis, et aliis perfonis ecclefiafticis, de damnis et injuriis irrogatis eifdem fatiffaceret competenter; ipfe mandatum hujufmodi adimplere contempfit. Liquet namque undecim ac plures archiepifcopales, et multas epifcopales fedes, abbacias quoque ac alias

ecclefias in regno vacare praedi6lo; eafque procurante ipfo, ficut aperte A.D. 124.5. CHRONICA DE MAILROS. 169

patet, fuiffe diucius pra?latorum regimine deftitutus, in ipfarum grave

praejudicium, et periculum animarum. Et licet forte in aliquibus ejufdem

regni ecclefiis ele6liones funt a capifulis celebrate; quia tamen per illa ejufdem familiares clerici funt eledli, probabili potell argumento concludi quod facultatem non habuerint liberam eligendi. Ecclefiarum autem ipfius regni non folum facultatcs et bona fecit prout voluit occupari, fed

etiam cruces, calices, turibula, et alios facros ecclefiarum thefauros et

pannos fericos, velut cultus divini contemtor, auferri; licet, ut dicitur, ipfis

ecclefiis, exadlo tamen pro eis certo precio, in parte fuerint rellituti.

Clerici quippe colle6lis et talliis multipliciter affliguntur; nec folum tra-

huntur ad judicium feculare, fed, ut afleritur, coguntur fubire duella, in- carcerantur, occiduntur, et patibulis cruciantur, in confufionem et oppro-

brium ordinis clericalis. Prsefatis vero Templariis, Hofpitelariis, et per-

fonis ecclefiafl:icis, non eft de dampnis illatis eifdem et injuriis fatiffadlum.

Eum quoque certum efi; fore facrilegii patratorem. Nam cum praefati

Portuenfis et Prenefl;inus epifcopi, et quam plures ecclefiarum praelati et clerici, tam religiofi quam feculares, ad apoilolicam fedem pro celebrando

concilio, quod ipfe prius petiverat convocari, per mare venirent; viis terre foi. oo. b. ipfis de mandato ejus omnino praeclufis, idem defl;inato Enfio" filio fuo cum multitudine galearum, et per alias quandoque plures longe ante locis prseparatas, in partibus Tuflie maritimis infidiis pofitis contra eos, ut gra-

vius poflet virus evomere prseconceptum, ipfos aufu facrilego capi fecit; quibufdam preelatis, et aliis in hujufmodi captione fubmerfis; nonnullis etiam interemptis, et aliquibus hoftili infecucione fugatis; reliquis autem bonis fpoliatis omnibus, et de loco ad locum in regno Scicilie opprobriofe dedu6lis, ac ibidem diris carceribus mancipatis; quorum aliqui, macerati fqualoribus et inedia prefl'!, miferabiliter defecerunt. Merito infuper contra eum de heretica pravitate eft exorta fufpicio, cum poftquam ex- communicacionis fententiam a praefatis J. Sabinenfi epifcopo, et Thoma cardinali prolatam incurrerit, et didlus G. papa ipfum anathematis vin-

culo innodavit; ac poft ecclefie Romane cardinalium, praelatorum, et clericorum, ac aliorum etiam diverfis temporibus ad fedem apoftolicam

' Enzio, son of the emperor Frederic H., was king of Sardinia. Y 170 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245. venientium capcione, claves ecclefie contemferit et contemnat, faciens libi celebrari, vel quantum in eo eft, potius profanari divina; et conftanter affeveraverit, ut fuperius eft narratum, fe prsefati G. fententias non vereri. Praeterea, conjundlus eft amicitia deteftabili Saracenis; nuncios et munera pluries deftinavit eifdem, et ab eis viciffim cum hono- rificentia et claritate recepit, eorumque ritus ample6litur, illofque in quo- tidianis obfequiis fecum tenens, eorundem etiam more uxoribus quas habuit de ftirpe regia defcendentibus, eunuchos, praecipue quos ut dicitur ferio caftrari fecerat, non erubuit deputare cuftodes; et quod execrabilius eft, in partibus exiftens ohm tranfmarinis, fa6la compofitione quadam immo pocius collufione, cum foldano, Machometi nomen in Templo Domini diebus ac no6libus publice proclamari permifit; et nuper per nuncios foldani Babylonie, poftquam foldanus terre fan6le, ac Chrifti- anis habitatoribus ejus, per fe ac fuos dampna graviflima et ineftimabiles injurias irrogarat, fecit per regnum Scicilie cum laudibus ad ejufdem foldani extollentiam, ficut fertur, honorifice fufcipi, et magnifice procurari. Aliorum quoque infidelium perniciofis et horrendis obfequiis contra fideles abutens, et illis qui damnabiliter viHpendentes apoftolicam fedem, ab unitate ecclefie difceflerunt, procurans affinitate ac amicitia copulari, clare memorie ducem Bavarie, fpecialem ecclefie Romane devotum, fecit, ut fertur pro certo, Chriftiana religione defpe6la, per Afliifinos occidi ; et Bachario, Dei et ecclefie inimico, a communione fidelium per excommunicationis fententiam, cum adjutoribus, confiliatoribus et fautoribus fuis, follempniter feparato, fiham fuam tradidit in uxorem. Catholicorum principum mores et a6lus refpuens, negle6lor fan6litatis et fame, pietatis operibus non intendit. Quinimo, ut de fuis nefariis difllblutionibus file- amus, cum didicerit opprimere, non curat oppreflTos mifericorditer rele- vare, manu ejus, ut decet principem, ad elemofinam non extenta; cum deftruccioni ecclefiarum inftiterit, ac religiofas ac aUas ecclefiafticas jugi attriverit afl3i6lione perfonas; nec ecclefias, nec monafteria, nec hofpi- talia, nec alia pia loca cernitur conftruxiflTe. Non^ igitur hec levia fed efiicacia funt argumenta de fufpicione herefis contra eum; cum tamen

' Anne, a natural daughter of the emperor, married John Vatace, emperor of the East. VArt, vii. 247, 8vo. ^ ' Nonne" has been originally written here. A.D. 1245. CHRONICA DE MAILROS. 1/1

hereticorum vocabulo illos jus civile contineri ailerat, et latis adverliis eos fentenciis deberent fuccumbere, qui vel levi argumento a judicio catholice religionis et tramite detedli fuerint deviare.

Praeter haac, regnum Scicilie, quod e(l fpeciale patrimonium beati Petri, et idem princeps ab apoftohca fede tenebat in feodum; jam ad

tantam in clericis et laicis exinanicionem et fervitutem redegit, quod eis pene penitus nichil habentibus, et omnibus fere exinde probis ejedlis,

illos qui remanferunt ibidem fub fervili condicione vivere ac Romanam eccleliam, cujus principaliter funt homines ac vaHalli, offendere multipli-

citer ac hoftiliter impugnare compelUt. Poffet et merito reprehendi quod M. [10,000] fquifatorum'' annuam penfionem, in qua pro eodem regno ipfi

ecclefie Romane tenetur, per ix. annos et amplius folvere prsetermifit. Nos igitur fuper praemifllis et quampluribus aliis ejus nefandis exceffi- bus, cum fratribus noflris et facro concilio deliberatione praehabita dili- genti, cum Jefu Chrifli vices licet immeriti teneamus in terris, nobifquo

in beati Petri perfona fit diClmTi, " quodcumque folveris fuper terram,

erit folutum in celo; et quodcumque ligaveris fuper terram, erit ligatum," etc, memoratum principem, qui fe imperio et regnis oranique honore reddidit tam indignum, quique propter fuos iniquitates a Deo ne regnet

nec imperit efl abje6lus, fuis ligatum peccatis et abjedtum omnique honore ac dignitate privatum a Domino oftendimus, denunciamus, et

nichilominus fentenciando privamus; cives qui ei juramento fidelitatis

tenentur afl;ri6li a juramento hujufmodi perpetuo abfolventes, auelori-

tate apoilolica firmiter inhibendo, ne quifquara de cetero fibi tanquam imperatori vel regi pareat vel intendat; decernendo quaflibet qui deinceps

ei velut imperatori vel regi confilium vel auxilium prsefliterint feu favo-

rem, ipfo fadlo excommunicationis vinculo fubjacere. Illi autem ad quos in eodera iraperio iraperatoris fpedlat eledlio, eligant libere fucceflbrera. Nos vero de prsefato regno Scicilie cura eorundera fratrum noftrorum confilio providere curabimus, ficut viderimus expedire. Datura Lugduni,

xvj**. kalendas Augufti [Jul. 17]? pontificatus noftri anno tercio."

foi. .51. b. •' Fredericls, Dei gratia, Roraanorura imperator femper Auguftus,

" Scquinorupi? J-2 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245.

Iherufalem et Scicilie rex, prelatis ecclefiarum, comitibus, baronibus, no- biiibus, et univerfis per regnum Anglie conilitutis, quibus praefentes littere oftenfe fuerint, falutem et omne bonum. Et fi caufe noflre juflitiam uulgaris fame prseloquium, et regiorum veridica tefl:imonia nunciorum ad univerfitatis veftre noticiam perduxilTe credimus. Quia tamen

Segnius irritunt animos dimiflTa per aures,

Quam que funt oculis fubjedla fidelibus; ipfam'*'' puram et nudam veritatem proceflus, quem contra nos fummi pontifices hadlenus habuerunt, veftro confpe6lui prasfentamus. Ad infpeccionem plenariam et attentam de tot temporibus et diebus veftris negotiis depu- tatis, unum fufficiens tempus et diem nobis aff^edlio veftra concedat.

Quo fi licuerit diligenter atento confifia veftra redle confiderent, fi fit in pontificibus veftris pontificalis redlitudiuis zelus, fi nobis tot et tantis injuriis laceflitis, jufta debuerit an debeat defenfio denegari; fi demum

Chrifti vicarii Chrifti vices impleverint, fi prgedeceflbris Petri fucceffores ejus imitentur exemplum. Confiderent etiam quo jure conferi debeat vaHdus hujufmodi proceflTus contra nos habitus, vel quo nomine nun- cupari, fi dici fententia debeat, quam judex incompetens promulgavit.

Nam et fi nos, noftre catholice fidei fuggerente debito, manifeftiflime fateamur a Domino coilatam facrofandle Roraane fedis antiftiti plenariam in fpiritualibus poteftatem, quantumcumque, quod abfit, fit ille peccator, ut " quod ligaverit in terra, fit ligatum in celo, et quod folverit in terra, fit celo folutum;" nunquam tamen divina fibi vel humana lege legitur conceflum quod tranfferre pro libito poflTit imperia, aut de puniendis tem- poraliter in privatione regnorum regibus aut terre principibus judicare. Cum licet ad eam, de jure et more majorum, confecratio noftra pertineat, non tamen magis ad ipfum privatio feu remotio pertinebit, quam ad quoflibet regnorum prselatos qui reges fuos, ut afl^blet, confecrant aut inun- gunt. Efto quod fine praejudicio noftro quod habeat poteftatem hujufmodi; eftne iftud de plenitudine poteftatis ipfius, quod nullo prorfus

'" Horatins de arte poettca, 1!. 180, 181. A.D. 1245. CHRONICA DE MAILROS. 1/3

ordine juris fervato, animad\ertere poffit in qiioflibet, quos aflerit lue jurifdicSlioni fubjedlos? Proceffit cnim contra nos nuper, ut dicitur, non per accufationis ordinem, cum nec accufator apparuifl^et idoneus, nec infcriptio proceflifllet, nec per denunciationem, legitimo denunciatore ceirante, nec per inquifitionis niodum, quem clamofa infinuatio non prseceflit, cum etiam nullorum inquifitorum nobis fadla extiterit copia, fi qua forfan ecclefiaftica, cum nulfi fuerint pubUce per hujufmodi judicem ad inquifitionem addudli. AflTerit omnia fore notoria, que nos efl"e notoria manifefte negamus, et efle notoria per legitimum teftium numerum non probantur. Sic enim quilibet judex poflTet per fe ipfum crimen aflerendo notorium, fpreto juris ordine quemlibet condemnare. Infur- rexerunt in nos, ut dicitur, in concilio teftes iniqui, fed valde perpauci, quorum unum, videUcet Gafienfem epifcopum, fuis, fratre videlicet et ne- pote, per nos ex caufa proditionis ad fufpendium legitime condemnatis, ofiienfa rationalibus nobis reddidit odiofum, et jufte propterea repellen- dum. Alios tanquam ex ultimis Hifpanie' partibus prodeuntes, Terra- gonenfem fcilicet et CompofteUanum antiftites, negotiorum Italie nata- lis zone longinquitas infcios, et eofdem venenofe fubornationis indu6lio noftre juftitie fecit efle infeftos. Efto praeterea quod legitirai fuerint, fubfiftentibus, aclor et judex; defuit tertius, reus, qui vel prsefens vel contumaciter abfens fecundum juftitiam debuit condemnari. Citatinam- que in prsedicatione fua Lugduni, ficut audivimus, licet informiter, videlicet quia ipfi citati, et aliis nullis aliorum omnino perfonis et caufis expreflis, fadlure juftitiam deberemus per nos vel per refponfales idoneos comparere. Praefentes pro certo non fuimus, fed ex juftis caufis abfentes, ad quarum allegationem admiffi refponfales noftri legitime non fuerunt. Nec abfentes contumaciter fuimus, cum praster quod nulla fuit citatio, ut eft didlum, peremptorium terminum, prout ordo juris expof- tulat, citatio non haberet, prout citationis forma principibus et praelatis mifl"a per literas evidenter oftendit. Contumaciam noftram magiftri

Thadei de SuefTa,'' magne curie noftre judicis, fidelis noftri procurato- ris, plenum mandatum excufat, cujus aufiloritas ex eo quod contra nos

' See Saint Marc, Hist. d' Italie, vi. 313, for aii account of this event. ' See tlie authority last cited. 174 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245. non ex civilibus fed ex criminalibus fit proceffum, ad que fruftra procurator intervenit, nullatenus enervatur; cum ipfius citationis tenor, que nos aut procuratores nollros exegit, manifefle contrarium dediflet intel- ligi, videlicet quod non contra nos criminaliter fed tantum civiliter effet agendum; prsedidlis etiam omnibus abfque juflitie nollre prsejudicio cir- cumfcriptis. Dato quod manifefte fuerimus contumaces, non eft illa legitima contumacie pena; quoniam delatus aut accufatus et contumax per difRnitivam fententiam, ante cfeptum rite judicium privato vel publico judicio nullo de fua caufa difcufla debeat condemnari. Sunt enim in talibus alie contumacium pene civilibus legibus vel canonicis introduc- te. Denique pofito quod omnia prsedi6la juris prsefidia irrefragabilia caufe noftre deficiant, ipfius tantum pronunciationis tenor ipfam fententiam nuUam oftendit, per quam non procurator nofter prsefens fed nos abfentes extitimus condemnati; quam ipfo jure nullam effe fententiam, leges et jura queelibet manifefte declarant. Evidentem quoque proceffus et procedentis iniquitatem caufe denotant quas in fententia com- prehendit, a quibus nos incorruptibilis veritas et publica munimenta defendunt, prout seriatim haec fida relatio latoris prsefentium et ipforum. munimentorum tenor manifefte profitentur; quanquam tam dire pene fententiam, fi tamen fententia dici poteft que contra nos prfecipitata dig- nofcitur, contra Romanum principem omnia prsedi6la et fingula minime fuffeciflent. Manifeftum namque prsecipitium ex prsefufcepto jamdudura

animi fervore fuiffe dinofcitur in prsedi6lis. Dominum enim Frifigonenfem epifcopum, diledlum principem fratrem H. magiftrum domus hofpitaUs fandle Marie Teuthonicorum, et magiftrum A.* de Vinea, magne curie noftra judicem, dileclos et fideles noftros, quos ultimo pro omnimoda coniummatione tradlate pacis ad concilium miferamus, faltem per triduum fummus pontifex noluit prseftolari. Nam expedtato etiam magiftro Waltero de Ocra capellano vicario noftro, cui' de conniventia fummi

pontificis et quorundam de fratribus ad nos miffus per xx. dies debuit ex-

pedlari, nec fuit folummodo per biduum quo tempore prsedidli proceffus iniqui Lugdunum diiLibat ad multam nobilium et quamplurium ahorum justiciam" praelatorum expe6latus. Apparet nihilominus animofa nimis

* "A," but expuncted for " P" by alater hand. ' " Qui" has beencorrectly substituted. by a liand of the loth century. " Instanciam? A.D. 1245. CHRONICA DE MAILROS. 175

et ampullofa, non minus ex ipfius inflidle pene feveritatis fententia, per

quam imperator Romanus, imperialis re6lor, et dorainus majeflatis, laefe majeftatis crimine dicitur condemnatus, per quam ridiculofe legi fubjici-

tur, qui legibus omnibus imperialiter ell folutus, de quo temporales pene fumende non funt in homine fed in Deo, cum temporalem non habeat

fuperiorem, fpirituales autem penas per facerdotales nobis penitentias in-

dicendasjtam pro contemptu clavium quam pro aliis tranfgreffionis humane peccatis, nedum. a furamo pontifice quem in fpiritualibus patrem noftrum

et dominum profitemur, fi tamen ipfe nos filium debita relatione cognof- cat; fed per quoflibet facerdotes reverenter accipimus, et devote ferva- mus. Ex quibus omnibus manifefte liquet, quam ignominiofe, quam foi. 5-2. b. injufte habendos nos de catholica fide fufpedlos, quam nos, tefte fupre- mo judice, in omnibus et in fingulis ejufdem fidei articulis fecundem univerfalis ecclefie difciplinara et approbatum per Roraanam ecclefiara fyrabolum, firmiter credimus et firapliciter confitemur.

Advertat igitur induftria veftra, fi prsedi6la nulla fententia ipfo jure, proceflAis ipfo jure nullus, non magis in noftram quam in oranium regum et principum, ac quarumlibet temporalium dignitatura perniciem debeat obfervari, quam nulla Germanie principum, a quibus afllimtio, ftatus et depreffio noftra dependent, prsefentia vel confilia firmaverunt. Advertat

et aliud, qualis ex iftis initiis exitus expecStetur; a nobis incipitur, fedpro

certo noveritis quod in aliis regibus et principibus finietur, a quibus pub-

lice gloriantur, refiftentiam aliquam minime formidare, fi (quod abfit)

poflTet per ipfos noftra potentia primitus conculcari. Regni igitur veftri

juftitiam in caufa noftra defendite, fuis et fuorum heredibus providete;

nec illud omittiraus, quin fidei regalis conftantiara ex affinitatis federe" adpraefens fiducialiter requiraraus, ut nedura quod adverfario noftro, nun-

ciis aut legatis ipfius, occulte vel publice faveat, quin potius nobis toto

pofle afl[iftat viriliter et potenter, nullura omnino mmcium aut legatum, popellura fue jurifdidlioni fubje6lum, in noftrum difpendium molientem convertere, nullatenus admittere debeat. Pro certo fcituri quod per nos, in quibus incoa6la eft tante temeritatis audacia, quod ad privationem

nofl;ri velut cujuflibet facerdotis pontificalis audloritas officiura fue jurif-

" The emperor Frederic the Second married on the 20tli July, 1235, Isabella, sister of Heiirx the Third. L'Art, vii. 247, Svo. 176 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1245. diclionis extendit, taliter aftante nobis et noftris auxiliis dextera regis regum que juftitiam femper comitatur, iftis principiis occurretur; dum- modo fe nobis illorum potentia non opponat, regum et principem fcilicet, quos communiter caufa noftra contingit, et quorum non minus vertitur interefle quam noftrum, quod nobis et aliis terre nobilibus caufam jufti timoris in talibus noftra defenfio non relinquet. Inviti tamen hoc faci- mus, Deo tefte, fed neceflario provocati, velut qui pefte multiplici Chrif- tianitatem noftris temporibus videmus attritam, ad cujus auxilium una nobifcum, prout nuperrime regie magnificentie fcripfimus, totis intendere viribus fuperabamus. Requivat autem hoc de manu ejus Deus qui tanto difcrimini, quod toti fere reipublice Chriftiane minatus excidium, materiam fubminiftrat. Datum Taurini, ij. kalendas Augusti [Jul. 31], tercie indidlionis." ^

Anno Domini M.cc.xlvi. dompnus Mathseus cellerarius de Melros in abbatem eligitur in craftino fan6torum Tiburcii et Valeriani [Apr. 13], et in die afcenfionis [Maij 13], a dompno Willelmo epifcopo Glafguenfi follempniter in ecclefia de Meh-os benedicitur. Corpus dompni Henrici de Balolf ^ a fan6lo Jacobo deportatur, et in capitulo de Melros honorifice tumulatur. Item, abbas Matheus de fandlo Servano deponitur, et Gaufridus prior de Neubotil ei fubrogatur. Item, canonizatio fandli Edmundi archiepifcopi.'' Anno Doniini M.cc.xlvij. dompnus Thomas de Cantia in domo de Mel- ros moritur et fepelitur; item Phihppus de Peccokes, et Robertus de Curri, et Adam de Lomokeftun, ibidem deportantur et fepeliuntur, cum Ada de Baylolf^ qui juxta patrem fuum tumulatur; et magifter Willel- mus de Grenlauue"* in capitulo tumulatur.

^ ' Printed in the " Ephtola: Petri de Vmeis," i. 84, 8vo. edit. 1740. (42) It is probable that this individual was the same as the Henry de Baliol, mentioned by Dugdale in his BaroTiage, i. " of curious legends relating 523. See Fordun ii. 76 ; Raynaldi Ann. EccL, ii. 523. A number tothis Edmund Kich, archbishop of Canterbury, will be found in the Clironicle of Lanercost; other particulars may be seen in Capg:rave's Nova Legenda Anglicp, in the metrical life in the Harl. MS. ' 1277, and in other legendaries. This Adam has escaped the notice o{ Dugdale ; he was probably son to the Henry mentioned in note '. " This was probably the WiUiam de Al- wenton, called also William de Greenlaw, who gave to Mebose tlu-ee ploughgates of land in the vale of Halsinton, wliich he had obtained from Sir Robert de Muscamp. Mortons Munast. Ann. p. 266, citing the Cartulary of Melrose, fol. 74, b. A.D. 1247. CHRONICA DE MAILROS. 177

Item, obiit clominus Radiilfus epifcopus de Abirdcne, cui fucceflTit magiller Petrus de Ramefeya.^' Mutatio monete.

Anuo Domini M.cc.xlviij. nobiliffimus rex Francorum Ludowicus, et multi alii tam nobiles quam ignobiles, natale folum pro Clirifto relinquen- tes, Hierofoljinam profe6li funt; qui ad infulam Cypri venientes ibidem byemaverunt. In eodem itinere dominus Patricius'' comes de Dunbar

migravit de hac luce, cui fucceflit dominus Patricius filius ejus.""

Dominus Johannes de Crauforde apud Melros fepelitur. Obiit dompnus Hugo abbas de Kelcou;* cui fuccefllt Robertus de Smal- hame, ejufdem domus monachus.

Dominus Nicholaus? epifcopus Dunelmenfis pafloralem curam reliquit, cui fucceffit dominus Walterus de Kyrcham, decanus Eboraci. Anno Domini M.cc.xlix. obiit dominus Gilbertus epifcopus Brehinen-

fis; cui fucceflRt dominus Robertus,'' fuus archidiaconus. Rex Francorum Lodowicus, Cypricam infulam deferens ad illam famo- fam Damietam devenit, quam virihter debellans, interfe6lis hoflibus, cepit et cum fuo exercitu xj. kalendas Julii' [Jun. 21], introivit.

Obiit dominus Philippus abbas de Gedewrd; cui fuccefllit Robertus de Gyfeburne, ejufdem domus canonicus. Eodem anno inclitus rex Scottorum Alexander, dum ad fedandas Ero-a- die partes proficifcitur, grave infirmitate corripitur, et ad infulam de Geru- erei'' deportatur, ubi perceptis ecclefiafticis facramentis, ejus fehx anima

' ' See Fordun ii. 76. Patrick, sixth earl of Dunbar and March. We know little concerning the Scottish crusaders, their numbers or names, and whether the spirit which dictated them was in general favour with our ancestors. In addition to the scanty notices upon tliis subject, I will add a curious passage from an author of great antiquity and considerable authority, which has not been noticed by those who have given us the scanty notices which have been coUected. " Vi- deres Scottorum apud se ferocium alias imbeUium cuneos, crure intecto, liispida clamide, ex humeris psitarcia, finibus dependente de religinosis aUabi ; et quibus ridicula quantam ad nos foreat arma copiosa suae fidei ac devotionis nobis auxilia praesentare." Guiberti Abbatis Hist. Hierosol. ap. Bongarsii Gesta Dei per Francos, p. 471. " The Chronicle of Lanercost, after making special remembrance of the liberality of the father, and recording some curious anecdotes of him, relates that tliis seventh earl, the son of the former, lived upon bad terms with his mother. The annahst was present when a reconeiliation took placc, but that was when the countess was on her death-bed. ^ " Nicholas de Farnham. See M. Paris p. 508. See Keith, p. 159. ' Damietta was taken upon the 5th of June. L'Art, vi. 5, 8vo. See M. Paris, pp. 512, 514. ' Kererra, or Kerera, near the Sound of MuU. ii. See Fordun, 77, where it is misprinted ; he is in • spoken of favourable terms by M. Paris, p. 515. On the margin of the raanuscript, in red characters, " abbas de Kalchou xj." Z 178 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1249. ex hac luce eripitur et cum fan6lis omnibus, ut credimus, celis coUocatur. Corpus vero ejus, ut ipfe adhuc vivus imperaverat, ad Melrofenfem eccleiiam tranfportatur, et in ea more regio terre gremio commendatur. An- no igitur etatis fue Ij. et regni fui xxxv., viij. idus JuUi [Jul. 8], feria quinta, ex hac luce migravit; et regnum fuum Alexandro fiho fuo, puero fere oClo annorum, dereliquit; qui patrio more iij. idus Juhi [Jul. 13] a magnatibus rex conftitutus, in paterno foUo coUocatur, et ut legitimus heres ab omnibus honoratur. Obiit Robertus abbas de Gedewrd, cui fucceffit Nicholaus ejufdem domus canonicus. Anno Domini m.cc.1. cum cun6la profpera eveniffent exercitui Chriftia- norum ob fuperbiam prsecipue, ut fertur, Francorum, traditur mUitia Chris- tianorum paganis, qui vi(Soria potiti feria fexta in prima hebdoniada quadragefime [Feb. 11], non fine maxima ja6lura fuorum, miferabiU cede fol. 55. Chriftianos affecerunt. Ipfum etiam regem Francie apprehendentes vi- vum adduxerunt, et aUquanto tempore apud fe honeftiffmie retinuerunt, ac poftea redemtione data, et trebis inter fe compofitis, liberrime repatriare permiferunt.' Poft autem difceffum regis, pagani Damietam intrantes et templa cum fimulachris fuis fubverfa cernentes, ultra modum irati, fradlis trebis, omnes Chriftianos quos invenire potuerunt diverfo mortis genere peremerunt. His auditis rex Acon rediit, ibique a cruce fignatis auxilium expectavit. Dominus Robertus de Campo mufcarum'" apud Melros fepelitur. Ad regimen epifcopatus de Dunkelden, poft obitum epifcopi Gaufridi, eUgitur magifter Ricardus de Inherketyn et confecratur.

Obiit Fredericus, qui fuit imperator." Obiit Adam abbas de Dundraynan, et Briannus ejufdem domus monachus ei fucceffit. Anno Domini M.cc.lj. obiit Radulfus abbas de fancto Edwardo," cui

' Lewis was taken prisoner upon the 5tli of April, and ransomed upon tlie 5th of May. L'Art, "^ vi. 5, 8vo. See also M. Paris, p. 530. Robert de Muschamp gave to the monks of Melrose, for the souls of Richard and John, late kings of England, and for the soul of Henry III., a portion fol. ° of his property in Nortliumberland. Morton s Moiiast . Ann. p. 267, citing Cart. Melr. 1. Fre- ° deric II. died 15th December 1250. VArt, •n\. 345, 8vo. ; M. Faris, p. 538. The abbey of Balmerinach, which was dedicated to St Edward. Opposite to tliis entry, on the margin of the manuscript, are " iij."—indicating probably the numeration of the new abbat, cf. under the years 1220, 1236, for confirmation of this conjecture. A.D. 1251. CHRONICA DE MAILROS. 179 fuccoflit Johannes, ejufdem domus monachus et (luondam prior de May. Per idem tempus dominus Herbertus abbas de Kynlos, vir grandevus, abbatizare recufavit, cui Ricardus ejufdem domus monachus fucceffit. Eodem anno obviaverunt apud Eboracum H[enricus] rex Anglie et A[lexander] rex Scotie, cum magnatibus utrorumque regnorum, et in die natahs Domini [Dec. 2.5] fufcepit a rege Anglie rex Scotie arma militaria, et in craftino [Dec. 2(j] copulavit fibi in matrimonium filiam predidli regis primogenitam, nomine Margaretam;'' unde faclum eil ut

Alanus Oftiarius et quidam alii ibidem accufarentur apud regem Scotie de ejus proditione; quapropter muUi ofilcia fua coadli funt relinquere, alii fibi timentes fuga lapfi turpiter repatriaverunt. Sed rex Scotie cun6la moderate et cum confilio regis Anglie honeftiflime faciens, repatriavit cum fua conjuge. Et h?ec caufa accufationis; aflerebat rex

Anglie fibi intimatum fuifle dominum Alanum Hoftiarium Scotie, et etiam tunc juftitiarium, cum compUcibus fuis nuncios cum muneribus ad dominum papam direxiflfe, quatenus filias fuas, quas ex forore regis genuerat, taliter legitimaret ut fi quid finiftrum regi Scotie eveniret ille tanquam heredes ligitime ei in regno fuccederent; quod fi impetraflet, nuUi dubium quin proditor regis et regine fieret. Anno Domini m.cc.Uj. Johannes abbas de fan6lo Edwardo'' fuo cefllt ofticio, et dompnus Adam portarius de Melros ei fuccefllt. Eodem anno ex hac luce migraverunt Gaufridus abbas de fan6T;o Ser- uano, et Robertus abbas de Dere, et fadlus eft abbas de Dere Henricus prior de Kynlos, et de fandlo Seruano Michael ejufdem domus portarius, huic fuccefllt dompnus Johannes de Hadingtone monachus de fandlo Ser- uano. Obnt Diana. Anno Doraini M.cc.liij. obiit WiUelraus fiUus comitis;"' et David epifcopus fandli Andre ex hac luce tranfivit, poft cujus tranfitum fadla eft diflenfio in ele6lione, unde failo appellatione, prior fandti Andree ex una

^" ° Fordun, ii. 64; M. Paris, pp. 554, 555, 556; Wyntoun, i. 382. See note before. ' It is probable that tliis iiidividual was one of the family of the earls of Dunbar ; he is not mentioned bv Douglas. 180 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1253. parte legatos cum fuis canonicis, et rex ex altera parte fuas nuncios cum magiflro Abel, ad curium Romanam tranfmiferunt. Sed magifter Abel, ut fertur, magis diligens fuam promotionem, quam regis aut regni hono- reni, a fummo pontifice in epifcopum fe ipfum confecrari fecit; et fic a curia difceffit. Obiit dominus Gillebertus epifcopus Candide Cafe, poft quem eledlus eft dominus Henricus abbas de Sandla Cruce; et de San6la Cruce fa6lus eft abbas dominus Radulfus ejufdem domus canonicus. Eodem anno H[enricus] rex Anglie tranffretavit" ut fedaret terras fuas tranfmarinas, quem fecutus eft Alanus Oftiarius Scotie, et hoftes regis AngUe fortiter debellavit et devicit, unde regis amicitiam non folum recuperavit fed et accufatores fuos apud eundem regem cum complicibus fuis in multis accufavit; unde magna diflenfio inter magnates regni Sco- tie crevit, ut in fubfequentibus apparebit. Obiit Robertus Groftet epifcopus Lincolnie.

Anno Domini M.cc.Iiiij. magifter Abel regis confilio in primis contra- difcente, fed poftea annuente, Scociam ingreditur, et in epifcopatu fuo honorifice fufcipitur, qui eodem anno ex hac luce eripitur. Poft quem magifter Gamehnus regis canceUarius a priore et conventu fancli Andree eligitur, et a rege et confihariis ejus in epifcopatu confirmatur. Rex Francie a lerofolimis repatriavit. Et Edwardus regis Anglie primogenitus filiam regis Caftelle fibi in matrimonium aflumfit,'* et ab eo miles fa6tus eft. Obiit Innocentius papa, fucceflit Alexander.' Anno Domini m. cc.lv. convenerunt apud Edenburc ad dominum re- fol. 56. b. gem omnes natu majores Scotie ex uno parte, fed et Alanus Oftiarius et fautores ejus ex altera parte, qui multiplicati erant valde quafi ad haben- dam locutionem de pacis reformatione, re autem vera de domini fui regis captione. Nam cum ibidem ftatuiirent ut apud Striueline infra paucos dies deberent iterum convenire, et ibidem procul dubio pacem reformare, abiflentque confiliarii regis cum ceteris magnatibus, ut ea que neceflaria forent ad tantum diem, preepararent; fubito comes Patricius et ceteri qui

" ' ' M. Paris, p. 581 ; Fced. i. 293, 296. See Fcedera, i. 804; M. Paris, p. 597. Pope Innocent IV. died upon the 7th December 1254, and was succeeded bv Alexander IV. A.D. 1255. CHRONICA DE MAILROS. 181

ex altera parte erant, armati Caftellum Puellarum intrantes et quotquot

e.x regisfamilia erant e[j]icientes, ipfum dominum fuum regem ceperunt

et ex fuis armatis caftellum munierunt, mandantes ceteris fuis fociis ut

eis in auxilium ad deducendum regem quo vellent propararent, quod

promptiffime fecermit. Advenerat enim eis in auxilium de Anglia comes Claudioceflrie dictus V." de Clara, per cujus confilium prsedidlam prodi- tionem perpetraverant cum armata manu; fed et rex Anglie eum feque- batur cum fua conjuge."' Cumque confiliarii et tutores regis audiflent regem captum, vehementi dolore affeCli et de tanta proditione admirati,

llatuerunt exercitum adunare et ei fuccurfum prsebere; quod adverfarios

eorum minime latuit. Et idio regem cum manu valida ufque ad Roke- burch deduxerunt, et caftellum introeuntes ex fuis ftatuerunt qui ad vo-

luntatem eorum illuc cuftodirent. Ipfi vero aflumto rege et regina fecum obviaverunt regi Anghe apud Werche,'' et locutione aliquantulum amica-

biliter praeguftata, rex quidem Scocie eadem repatriavit die, fed regina ejus ibidem remanfit cum matre fua. Nara rex Anghe a rege Scocie et

ejus confiliariis invitatus Rokeburch in die alTumtionis beate Marie [Aug.

1.5] intravit, cui occurrens rex Scotie eum cum ingenti gaudio fufcepit, et cum magna proceffione in ecclefia de Kalchou introduxit, ubi habita foi. 57. locutione commendavit regem et regionem comiti de Dunbar et ejus

complicibus, et fic poft rcfedlionem regalem repatriavit, molefte ferens

quod epifcopus Glafguenfis, et eledlus fancSli Andree, fed et V. Cumin,>' didlus comes de Maneteth, cum ceteris magnatibus terre, noluerunt ap-

ponere figilla fua ad quoddam nefandiffimum fcriptum quod prsedidli

confpiratores fecerant et figillis fuis munierant, in quo multa ad dedecus regis et regni provenire poterant, continebantur. Eodem anno, in die fandli Stephani [Dec. 26], que tunc dominica ha- bebatur, magifter Gamelinus in epifcopum faniSli Andree in fede fua ab Willelmo epifcopo Glafguenfi confecratur, licet confiharii regis miffis nunciis prohiberent. Confecratus eft etiam dominus Henricus eleclus

" Such appears to be the reading of the manuscript, but the nanie of the earl of Gloucester was

Richard. Diigd. Barnn, i. 212; see also Fced. i. 325. Wynfvum. i. -384, is correct in thus par- ' ' ' ticular. Foed. i. 327; M. Paris, pp. 609, 610, 611. Fced. i. 327. Walter

Cumin, wlio, in right of his wife, was earl of Menteth. Douglas, ii. 223; see also Fordun, ii. 90. 182 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1255.

Candide Cafe a Waltero Eboraci archiepifcopo, qui Walterus eodem anno obiit, et magiiler Sewal ejus decanus ei fucceffit. Obiit Johannes abbas de Holme, cui fucceffit Henricus ejus monachus. Anno Domini M.cc.lvj. dominus Walleranus de Normanvil apud Mel- ros fepehtur.

Ricardus frater regis Anghe ad imperium Alemannie ehgitur;^ et Sewale confecratur. Eodem anno epifcopus Gamehnus a confihariis regis exlegatur, tum quia nefandis eorum confihis adquiefcere nohiit, tum quia dare quandam fummam pecunie, quafi pro emptione fui epifcopatus, contempfit; et quia Scotia eum a fe abjecit et Anglia ei per fe tranfitum denegavit, duce

Neptuno Galhas petiit, ac fic auda6ler contra adverfarios fuos curiam

Romanam adiit. Poft cujus abfceffum regis confiliarii bona fui epifcopatus diripuerunt, et pro hbitu fuo dilapidaverunt. Obiit Petrus epifcopus de Aberden, cui fucceffit Ricardus de Pottun. Obiit Rogerus abbas de Neubothel dum redit de capitulo, et apud Vallem Dei fepehtur; in cujus loco Wihelmus ejus prior fubrogatur.

Anno Domini M.cc.lvij. coronatio regis Alemannie.* fol. 37, b. Rex Anghe Walenfes debeUavit,'^ a quibus devidlus ad propria remeavit.

Hoc anno venerunt legati miffi a tutoribus regis Scocie ad dominum papam, accufantes ex parte regis epifcopum fan6li Andree; qui caufis ex utraque parte auditis et probatis, proprio ore pronunciavit ipfum epifcopum ab omnibus criminibus fibi injufte illatis elTe immunem et epifcopatu digniffimum, accufatores ejus et dilapidatores five invafores epifcopatus excommunicavit; mandans Clementi epifcopo de Dunblain et M. de Meh'os et N. de Gedewrth abbatibus, quatenus fententiam a fe prolatam, per regnum Scocie pulfatis campanis et cereis accenfis in commune prius, ac deinde fi contumaces exifterent nominatim in confiliarios regis divulgarent, quod ipfi apud Striuelin denunciaverunt; et poft muUas admonitiones, etiam in eis refipifcere nolentibus in ecclefia conventuali de Kambjkinele nominatim intulerunt. Cernentes igitur omnes majores

Richard, second son of John king of England, was elected emperor of the Romans, 15th Jan.

° 1257. L'Arf,v\i.S50,8vo.;3f.Paris,p.6-i-2. (43) See /"ok/. i. 356. " Seei^arf. i. 361. A.D. 12.57. CHRONICA DE MAILROS. 183

aatu Scocie, quonim caput orat Walterus Cumin diclus comcs de Ma- neteth, inter manus excommunicatorum dominum fuum regem conver- fantem, et timentes ne tota terra interdidlo fubjaceret, furrexerunt et de eorum manibus apud Kinros eum eripientes, fuo regno reftituerunt. Hoc audiens totius mali architedlus Alanus Ofliarius, et timens pro proditione qua dominum fuum regem ceperat, ad regem Anghe fugif; ceteri vero comphces'^'' ejus huc ilhicque funt difperfi.

Anno Domini ai.cc.lviij. A. rex Scocie venit Rokeburch cum exercitu

fuo, ut rebelles et excommunicatos proditores fuos libi fubjugaret. Qui

inducias petentes, et fe ei et ejus legibus parere dolofe promittentes, diem

apud Forfar llatuerunt, ut ibi quicquid dehquerant emendarent. Quibus

acceptis iter ad regem Anghe arripuerunt, poflulantes ut contra eoruni adverfarios ejus confiho tuerentur et auxiho. Interea Scoti et Gahvithi-

enfes qui in exercitu fuerunt, et in quadragefima et etiam in ipfa die parefceue carnes comederunt, infehciter ad propria revertentes, patriam

in muhis expoliaverunt. Per idem tempus G. epifcopus fan(Sli Andree'' a rege ab exiho revocatus, fuo epifcopatui reftauratur.

Obiit Clemens'' epifcopus Dunbleinenfis, post quem ele6lus efl magif-

ter Robertus didlus de Prsebenda, ejufdem ecclefie decanus. Item, obiit Sewal ^ Eboracenfis archiepifcopus, cui fucceflit Godefridus ejufdem ecclefie decanus.

Circa vero nativitatem beate Marie [Sep. 8] iterum venit rex Scotie cum fuo exercitu contra prsedietos proditores,*^ quos audierat cum manu armata et quibufdam magnatibus a rege Anghe adveniHe. Cum igitur rex Scotie exercitum fuum expedlaret apud Melros, venerunt ad eum ex parte regis Anghe comes Herfordie,^ et comes Albamare,"^ et Johannes de Balolf,' quafi ut populum fedarent et pacem inter prsedi6los proditores

"" Opposite this line are some words in the margin, of wliich " de Ros et Mar" alone are legible. ' A writ of Henry III. dated 22d January, orders Garaeline to be arrested, if he should endeavour

^" to pass tlirough England. Fad. i. .369. Fordun, ii. 92, says he died in 1256; see also Keith, p. 173, where a double error may be observed. ' Sewal died 12th May, 1258, and his successor, Godfrey de Ludeham, was elected 25th .luly. See M. Paris, pp. 652, 655. ' See ' Fced. i. 376, 377, 378. Himiplirey de Bolnm, ninth earl of Hereford. Dugd. Baron. i. 180.

William de Fortibus, seventh earl of Albemarle. Dugd. Baron. i. 64. ' John, iifth baron

Baliol. Dugd. Baron. i. 524. 184 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1258. et eorum adverfarios reformarent; fed re vera, ut fama afferebat, ut regem iterum caperent et fecum ad regem Anglie deportarent; quod regem Scocie minime latuit, et ideo eis diem apud Gedewrd in craflino Hatuit, in cujus forella magna pars fui exercitus jam erat adunata. Audierat fiquidem quod praedidli nuncii diniiferant Johannem Maunfel cum armata manu et praedidlis proditoribus in caflello de Noram. Convenientibus igitur in craftino apud Gedewrd, mutuum habuerunt fere per tres ebdomadas colloquium; in quibus diebus Robertus abbas Calcouienfis ex hac luce eripitur, et Patricius ejufdem domus monachus ei fubrogatur. Sed fol. 58. b. et Scoti et Galwithienfes fere totam patriam illam depopulati funt. Poft vero expletionem trium ebdomadarum, cernentes prsedidli nuncii exercitum Scocie jam adunatum, et fuper fe irruere, fi moram facerent, prsepa- ratum; fe etiam nec vires ad refiftendum habere; pacem inter prsedidlos proditores et eorum adverfarios pepigerunt; et fic pace reformata unufquifque reverfus eft ad propria. In die autem fan6li Michaehs [Sep. 29] dompnus Willelmus abbas de Cupro humih devotione curam regiminis in capitulo et de Meh-os depofuit; ad quam Willelmus ejus cellerarius regendam acceflit. Obiit dominus Walterus Cumin'' comes de Maneteth. Item, venerabiUs paternofter Willelmus' epifcopus Glafguenfis migravit ex hoc feculo, in vigiha fandli Martini [Nov. 10], et in die fancli Bricii [Nov. 13] apud Meh-os juxta magnum aftare fepelitur. Poft quem eledlus eft magifter Nicholaus archidiaconus de Teuidale, et a rege confirmatus; qui poft purificationem [Feb. 2] curiam Romanam adiit, ut a fummo pontifice munus confecrationis poflet percipere.™ Anno Domini m.cc.Hx. magifter Nicholaus"^ Glafguenfis eledlus a curia Romana fine munere confecrationis repatriavit, tum quia q"uandam fummam pecunie quam poftulabant papa et cardinales noluit porrigere, ne in ovile ovium videretur non introiifle per oftium, tum quia hii cum eo quafi ad auxihum venerant, verfa vice contra eum totis viribus ftabant.

Quorum caput extitit R. ele6lus Dunblaynenfis, qui cecatus elatione,

' ' " See Fordun, ii. 92, who states that he was poisoned by liis wife. Fordun, ii. 92. In " the niargin, nearly opposite this, are a few half-defaced words, of wliich . . . et J. de Ros," alone """ are lesible. Fcedera, i. 387. A.D. 12.59. CHRONICA DE MAILROS. 185

fol. 59. eilimabat, illo qiiaHato, facile ie ad opilcopatum Glafguenfem poffe con- fcenderc; quod minime evonit, nam magiller Johannos de Chyum'"""" confecratur, et ad ecclefiam Glafgueniem regendam a latcre domini Pape diri- gitur. Ipfe vero R. ad epifcopatum ad quem fuerat confecratus" emittitur. Willelmus abbas de Neubotil paftoralem curam reliquit; ad quam regendam dompnus Adam collerarius de Melros in die fanfti Uincentii [Jan. 22] acceflit. Anno Domini m.cc.Ix. niagifler Johanncs epifcopus Glafguenfis, petita

a rege Scocie licentia et accepta, ejus terram ingreditur, et fic ei preefen- tatur, a quo benigne fufceptus ad fedem fuam tranfmittitur ibique follempniter inthronizatur. Item, abbas A. de Bahuurinacli regimen quod pro infirmitate diucius tenere non potuit, fucceflbri fuo, fcilicet Ade ejufdem domi monacho, derehquit. Abbas etiam Patricius Kalcouie feipfum demifit, et Henri-

cus de Lambeden ei fuccoflit. Obiit Uualterus" Dunelmonfis opifcopus, cui fuccelTit Robertus ejufdem doraus monachus. Nata efl etiam in Angha primogenita rogis Scotie,i' nomine Margareta.

Michael abbas de fan6to Seruano ceffit, et Johannes ejus mona-

chus fucceffit.

H. 59. 1). Anno Domini M.cc.lxj. obiit papa Alexanderi cui fucceffit Urbanus. Item, dompnus Matheus abbas de Melros xvj. figillum fuum, vigiiia fandli Jacobi, in capitulo priori fuo ob infirmitatem corporis ad cuflodi-

endum commendavit, et fic paflorali cure valefecit. Poft cujus ceffio-

nem die fan6ti Petri ad vincula [Aug. 1]. dompnus Adamabbas de Neu-

botil eligitur unanimiter a couventu, et inftallatur ; et rogimini de Neu- botil prjeficitur Wido ejufdem domus portarius. Anno Domini M.cc.Ixij. H. abbas de Dere a regimine fui gregis ab- folvitur, et ad eos regendos."'

Hoc etiam anno obiit dominus F. filius Raynulfi ot Juliana ejus sponfa,

""""" " " Fcedera, i. 387, 394, 397- " Electus" li.is originally been written, instead of con- secratus," but lias been marked for erasure. " Walter de Kirkliam died 9th August, 1260, and was succeeded by Robert Stitchell. ' See \arious curious documents connected with this

'^ ' subject inthe Fadera, i. 402. Alexander IV. died ^oth May, 1261. A line is liere erased from the manuscript. 2 A 186 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1262. quorum corpora ad Melrofenfe cenobium funt delata, atque in die cene honorifice tumulata [Maij 18]. Eodem anno obiit Alanus epifcopus Ergadie, cui fucceffit Laurencius [de] Ergadia, frater de ordine prsedicatorum.^

QuoNiAM, ut dicit Papias, diftin6lione tertia Elementarii, Chronica dicun- foi- eo. tur enarrationes temporum praeteritorum; vel Chronica fecundum quendam alium poffunt dici teftes temporis, dilucidationes veritatis, memorie recordationis, nuncia vetuftatis; ideo poftquam injunfita fuit michi cura chronicorum faciendorum placuit revocare ad memoriam nonnulla miracula,* cum adjedlione enarrationum temporum fuc- cedentium, partim ab eifdem narratarum, partim a meipfo narranda-

rura, que de preteritis temporibus funt omiffa a cronographis, qui curam cronicorum ante me geflerunt. Indignum enim eft ut prete- reantur non fcripta ea miracula que Deus fecit pro viris orthodoxis vere fancSlitatis multiplici merito, in congregatione Melrofenfium monachorum infignitis. Et idcirco imprimis cujufdam gloriofi monachi ejufdem cenobii memoriam et nomen hic retexo.

FuiT in diebus venerabilis abbatis de Melros Adam de Harcarres " quidam alius Adam quem nominavi Monachum gloriofum, de provincia Ebo- racenfi oriundus. Hic cum quadam die effet in pomserio praefati cenobii, non fine alicujus utilitatis caufa, mox ut audivit primum fignum vefper- tine fjTiaxeos pulfatum, properans ad ecclefiam vidit eminus pofticium porte per quod jam paulo ante tranfiret patefadlum cum rediret ante fe fera firmiter obferatum, claudebatur fimihter et porta grandis ilfius pof-

ticii fera fortiflima, unde quid tunc ageret omnino ignoravit. Dum ita-

que ftaret ante portam in auguftia cordis fui, ecce fubito divinitus pofti-

cium per fe apertum eft ei, per quod ad votum exivit. Ex qua re pen-

fandum eft quod fe facili intravit in regnum celorum, qui de tam facili meruit habere pofticium fortiter claufum a Deo fic fibi referatum. O

^ At tlie bottom of this page are several lines written with a style, apparently relative to the abbey of Deer, but they are too much defaced to be legible. ' The word " miracula" is here

inserted from tlie margin. " Translated to Melrose 6th August 1219, and died in 1245. A.D. 1262. CHRONICA DE MAILROS. 187

beata celoruni domina, puto illud olliolum per te fuiffe ille patefaclum

ex ima conjeetura ! Nam dum quadam die flaret ante te, coram altari fandli Stephani protomartyri;;, videre te meruit, non immediate fuper ter-

ram, non parieti, non alicui alteri materie corruptibili innixam, fed ut vir

Dei retulit, vidit te in fpatiofo aere ecclelie, nunc mobiliter, nunc immo-

biliter, prout volebas, flantem ante fe devotiffiraus tuus amator, pulcherrimo fed tenuiffimo candidifTimoqlie indumento inconfutili circumamictam. fol. 60. b. Hic dum putaret fe a nemine pofTe videri, nunc faciebat genuflexiones, nunc infinuofas manuum tripudiationes, cum valde mira hilaritate tripudians coram dilecSa. Que gefta dum perpenderet quidam monachus retro virum Dei non multmn prope ftans, clam receffit a loco ftationis fue

ne forte ingrueret contra illum fi tunc forte motus gaudentis increpafl"et

putative fatuos et inordinatos, ira fan6li viri : Qui poftniodum veniens ad tripudiatorem genitricis Dei, quasfivit ab eo quid gaudii haberet quan-

do tali die et tali hora tripudiabat coram illo in quid altari. Ad quem \\y Dei, " Obfecro te per virtutem Dei et mifericordiam fue matris ut ne-

raini dicas in vita mea vifionem quam vidi, et dicam eara tibi." Quam

cum aperuiflet illi, pollicitus eft ei monachus nunquam fe revelaturum

cuiquam vifionem ejus illo fuperftite. Sed querente monacho quare ma-

ter Dei non potuiflet videri a fe cum tam prope illos ftaret, refpondit ei

alter, " Non oftendit fe Dei genitrix nifi familiaribus fuis a longo tem-

pore devote libi famulantibus cum obfequiis que funt de genere bonorum

operum" I

De beato viro ifto libet referre unum adhuc miraculum quod Deus operatus eft pro eo longe poft obitum fuum. Erat enim in difto monafterio Melrofenfium quidara monachus grandevus, VVillelmus de Duns no-

mine, tante cecitatis mira ftritlitudine percuffus, ut fi vel ipfe vel alius manum fuam admoveret ad aperiendum palpebras oculorum ejus, nequaquam operiri potuiffent. Hic nirairum raultis diebus dolens pro priva-

tione vifus lurainura fuorum, demura rogavit cuftodera fibi deputatum ut

duceretur ab eo ad tumulum fan6li viri cujus modi feci mentionem, cujuf- que farailiaritatera proraeruerat nionachus cjecus fadlus ante migration-

em ejus ex hac vita ad Chriftum. Cum veniflet ergo ad fepulcrum ipfius. 188 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1262. procidens fuper genua oravit, dicens, " Domine Adam ficut veraciter credo quod Deum ex toto cordi dilexifli in vita tua, et cum illo es in eterna vita, poftquam vocatus fuifli- a nobis ad ipfum; fic qusefo ut velis effun- dere preces pro me ad illum ut per te recipere merear lumen oculorum meorum, quod peccatis meis exigentibus amili. Memento, care amice, quomodo dilexerim te in vita tua, et honoraverim prout potui quando voluifli." Erat enim facrifla monaflerii cecus ifte miniftrans ei multo- foi. ci. cies que petebantur ab eo neceflaria. His et his fimihbus verbis ab illo peroratis, ecce hix mire claritatis primo in unum temporum fuorum intravit, que tranfiens per medium claufe fituofitatis oculorum ejus exivit per ahud tempus capitis ejus, ut ipfe niihi retuht. Quo fubito fadlo furrexit optime videns rediitque de fepulcro fan6li viri fine regente greflTus

fuos, qui illuc ierat cum regente illos.

Vifo precedenti miraculo de fandlo Ada Eboracenfi, pLicuit mihi narrare aliquid miraculo correfpondens de quodam alio Adam monacho noftro de Lewenax oriundo, qui tante fandlitatis perhibetur, quod per viginti annos quibus commorabatur apud veterem Melros, nunquam vifus

vel fcitus fuit ire in le6tum, fed nec de ledlo exire ; Cujus rei evidens teftimonium erat quod ftramen fuppofitum pannis putative dormitionis ejus per tantum temporis fpatium femper quafi in eodem ftatu cerneba- tur permanere. Sed dum nohiit Deus quod vir valde bonus malum hy-

pocrifis incurreret, dehifcebat in pulverem interdum, fed raro, pre vetuf-

tate ftramen ejufdem le6li, fuper quod ahud ftramen novitatis fecit vir Deo plenus jaci, acfi ipfe vehet contra morem in ledlo jacere dormiendo. Dormivit tamen, fed quantum dormiebat hoc faciebat coram altari beate virginis Dei genitricis fedens vel proftratus, ubi etiam folebat nodlibus hYemalibus magnam partem nodlis expendere in citharizando cum canti-

lenis que vocantur "molete" ad honorem fandle virginis matris edite ; de die vero fedebat fere femper juxta oftium ecclefie, pfalterium pro more die- tim percurrens, fporta juxta manum ejus pofita continue in qua panis erat tante abundantie ut nullus pauper de fub manu ejus recederet querulus

quia necvacuus quin fecum aliquid afportaret ; unde penu omnium paupe-

rum ad fe confluentium, ut ipfi dicebant, bono omine abundabat ex gratia A.D. 1262. CHRONICA DE MAILR03. 189

panis quem promerebantiir recipere de manu illius. Ad hunc etiani veniebant divites, etiam rex terre Alexander" in ecclelia de Melros fepultus et

multi alii ob venerationeni fan6litatis ejus, poflulantes intenfe ut de bonis eorum acciperet quantum ei placeret, quod ipfe raro concedebat

fieri, accepit tamen de vaccis illorum quandoque nonnullus ut mini-

ftrarent lac egenis ad fe venientibus. Ipfe quoque habebat duas vaccas

monafterii, preebentes fibi et focio fuo lac ad fufficientiam. Ratio autem ibi. Gi. b. caufahs quare optimates terre veniebant ad eum, erat, ut confiterentur

ilh peccata fua et bencdicerentur ab illo, cujus benedidtionem fanclam

multuni credebant fibi profuturam. Anno Domini m.cc.Ix. Henricus de Lamden, camerarius m.onafterii Calcouienfis, rediit de curia Romana, portans fecura literas papales in quibus continebatur, quod vifo mandato papah immediate cederet bajulo mandati didlo Henrico dominus Patricius abbas, qui tunc prsefuit eidem monafterio, quod ftatim obedienter fecit. Nam eodem die quo intravit di6lus Henricus domum Calkouie, fine ahqua ulteriori dilatione pofuit in- fignia pontificaha, quibus redimitus erat, fuper magnum aUare ihius cenobii quibus fe induit mox Henricus antedidlus, ex gratia muneris fummi

pontificis. Viderit ipfe quomodo intravit ad curam illam paftoralem, narh poftea, nefcimus an ex ultione Dei an ex bona ejus voluntate, repentina

morte prseventus eft in menfa fua, quando primum ferculum fumere ce-

pit; qui ftatim poft fecundam refe6lionem conventus traditur fepulture eodem die, forte quia noluerunt circa corpus ejus vigilare. Anno Domini M.cc.lxj. venerabilis pater nofter, dominus Matheus abbas de Meh-os abfens deponitur in capitulo Ryeualhs, fine confiho et fine fcitu omnis anirae viventis de Scotia; cujus talem depofitionem multi

planxerunt tam monachi quam converfi monafterii Meh-ofenfis, quia ni-

chil culpe inventum fuit in eo pro qua debuit tahter deponi, ut ipfi efti-

maverunt ; placuit tamen patri abbati ut fic fieret ab de eo, propter quafdam obje6liones quas habebat contra ipfum, ut fibi videbatur rationabiles.

Post cujus depofitionis denominationem," in capitulo illius die quo depofitus erat, abfoluti funt ab ipfo patre abbate ab obedientiis et profeflioni-

bus fibi fadlis omnes Melrofenfes. Sed heu I nam per hunc bonum Ma-

Alexander the Second. See before, pp. 177, 17S. ^ Denimciationem ? 190 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1263. thaeuin, viruni reverendum atque largifluum, et nonnullas pofleffiones et plures pitancias ex adeptione ejus obtinet domus de Melros; per ipfum habemus panes pitantiales diebus Veneris in quadragefima, quando jeju- namus in pane et aqua. Ipfe autem fecit magnas domos noftras de Ber- wico, infuper et multas vaccarias, bovarias, et cameram magnam abbatis que ell fuper ripam aque, cum adjedlione aliorum edificiorum non pau- corum confl^ruxit.y

Anno Domini M.cc.lxiij. Haco Rex Norwagie cum copiofa naviura foi- 62. multitudine venit per mare occidentale ad debellandum regem Scotie.^

Sed re vera, ut ipfe H. affirmabat, non eum repulit vis humana fed virtus Divina, que naves ejus confregit et in exercitum fuum mortalitatem immifit; infuper et eos qui tercia die poft follempnitatem fandli Michaelis

[Oct. 2] ad prehandum convenerant, per pedifl"equos patrie debellavit atque proftravit. Quapropter coa6li funt cum vulneratis et mortuis fuis naves fua[s] repetere, et fic turpius quam venerant repatriare. Hoc anno, in die fandle Agnetis [Jan. 21], apud Gedewrth peperit regina Scotie fihum, quem a Gamehno epifcopo fandli Andree baptizatum, juxta patris imperium vocaverunt Alexandrum; unde contigit ut eodem die quo nunciatum eft regi Scotie fihum a Deo fibi eflfe datum, nun- ciaretur ei et regem Norwagie defundlum ; quapropter dupphci gaudio ex- hiharatus, gratias reddidit Deo, qui humiles exaUat et fuperbos humiliat.

ABBATES DE MELROS. foi. 62. b. RlCARDUS. Waltewus. WlLLELMUS. JOCELINUS.

" The miracles end here, and the narrative is resumed. ' Fordun, u. 97. I mayremark that Goodall and Hailes are somewhat in doubt as to the jear in which tliis irniption occurred, in consequence of the former edition of tliis Clironicle having erroneously, and contrary to the reading of tlie manuscript, placcd it in 1262. See also Faid. i. 422, 429, and the Islandic account published ' at Copenhagen l>y the Rei: James .Tohnstone, 1782. (43) Fordun, ii. 101, places this event in 1264; it occurred in 1263-4. A.D. 1263. CHRONICA DE MAILROS. 191

Laurencius. Ernaldus. Reinerius. Radulphus. WlLLELMUS. Patricius. Adam.

HuGO DE Clippestun, iclus Maii anno M°.cc.xiiij. WlLLELMUS. Radulphus. Adam de Harkarres. Matheus. Adam de MacSton. JOHANNES DE HeDERHAM. RoBEVTUs de Keldelecii, quondam abbas de Dunfermelin. Patricius de Sellekirke.

EPISCOPI ASSUMTI DE DOMO DE MELROS.

Simon Monachus de Toney, ad epifcopatuin Morauie. Jocelinus abbas, ad Glasw'ensem. Reinaldus raonachus, ad Rosensem. Radulphus abbas, ad Dunensem. Adam abbas, ad Cathenensem. Gilbertus monachus, ad Galwethensem. foi. 63. Anno Domini m^.cc^.Ix". teixio. Helionoia regina Ang.ie, que credebatu

effe radix, foraes et feminatrix totius difcordie que feminabatur inter virum fuum dominum Henricum regera Anglie et inter barones regni ejus,

pre timore eorundem exivit de Angha ; quam poft paucos dies fecutus eft Johannes Maunfel^ praecipuusconfihariusdi6liregis,obtimorem baronum.

'" Concerning him see Rishangers Continuation to M. Paris, 667, 668. 192 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1263.

Qui cuni veniffent trans mare Francie, di6la Helionora collegit adeo in- numeram multitudinem hominum ex diverfis nationibus, ut fuperficiem terre viderentur cooperire, ex expugnandum Angliam et ad delendum omnes habitatores ejus de fuperficie terre. Qui venientes ad maritima

Francie, Normannie, et Flandrie, tam diu morati funt ibi, donec equos

fuos, fellas, pannos, et alias quafque res quas fecum tulerant, penitus fere omnes vendidiflent pre inopia, nutu Divino omni die no6luque contra eos flante pervalido vento aquilonis vehementiflime, et fine interpolatione per duos circiter menfes vel amplius, ne aliquo modo poflent per mare

tranfire in Angliam. Qui videntes Divinam potenciam omnino fibi reni- tentem, reverfi funt unufquifque ad propria, poft expletionem duorum menfium, exceptis plurimis qui mortui funt in via. Eodem anno barones Anglie per totum annum preeparaverunt fe ad guerram mortalem, diripientes per fas et nephas quicquid potuerunt; in hoc aflimilati pifcibus, qui rapiunt quicquid pofllmt, ut Arilloteles '"'* dicit

in libro iiij. De animalibus. Anno Domini m^.cc^.Ix". quarto, in bello de Lewys, barones Anglie cum exercitu Londonienfium de fuccurfu Gilberti comitis Glouernie, trium-

phaverunt de rege fuo Henrico, et Edwardo filio ejus primogenito, cito

pofl; pafcha. Poftera autem die belli utrumque, regem fcilicet et natum, barones cuftodie Simonis de Monte forti contradiderunt. In eodem bello duo nobiles de Scotia, Robertus de Brus'' et Johannes Cumin,*^ capti funt et carcerali cuftodie mancipati in caftello de Dora. Diflenfio au-

tem, propter quam orta eft contentio inter regem et barones fuos, initium habuit et finem a retentione alienigenarum, quos ipfe rex et regina fua

Helionora, mater Edwardi, longo tempore manutenuerant et foverant

contra commodum regni fui, quo ad confilia eorum credenda, et contra voluntatem indigenarum quo ad confilia ipforum abjicienda et quafi fere omnino poftponenda. Unde propter eliminationem talium extraneorum, 00 quod nimis valde invaluerant contra indigenas terre, usque ad exhere- dationes perpknimas, ut funditus e regno pellerentur Angiorum, com-

The passage here alluded to may be seen in " Aristoteles de natura Animalium, 1. iv. 12, ^ fol. 79 ; edit. Aldi, fol. Venet, 1504. See Diigd. Baron. i. 450, wlio quotes M. Paris, also Trivet, p. 215. ' John Comyn, fourth Lord Badenoch, commonly called the Red John

Comyn; Dotiglm' Pcemge, i. 161; Trivet, p. 215. A.D. 12G1. CHRONIC.V DE MAILllOS. 193

miH\iin efl prelium fupradidlum. Poft cujus habitum, ut di6lum eft, a baronibus trihumphum, omnes mox exulant alienigene, prseter Simonem

de Moiite forti, et paucinimos ex alieiiigenis qui cum iilo erant. Ilii omnes etiam cum jurejurando in fanftis evangeliis fideliter de fide baronum extiterunt. Erat autem Simon comes Leyceftrie, et gener'' prenominati regis. Fuit enim vir optimus, et in rebus bellicis ftrenue gerendis atque providendis mire providus et circumfpectus, bellicosus valde ct ipfe miles; propter quod elcgerunt eum barones ut preeffet bello illorum atque confiliis. Erat autem oriundus de genere Francigenarum procerum po- tifl^morum totius Francie, a q.iiibus; ipfe non degenerans, limilis fa6lus eft eis; homo divina preditus fapientia et cautelis optimis habundans, quarum unam placuit hic interferere. Cum enira edudlurus eftet Simon exercitum Londonienfium coiitra regemad bellum memoratum, paucis diebus ante exitum illorum, juflit extrui currum fubdolum, quem foris fecit ferro per totum contegi, in quo duos inclitos burgenfes grandevos Londonice civitatis intrufit, quia adverfabantur ei et univerfe civitati, frequentifiime perfuadentes illis ne cum Simone contra regem exirent. Quod cum compertum fuiflet Simoni, nimirum propter talem illorum iniquam, fatuam, et pertinacem perfuafionem, intrufit eos, ut didlum eft. Egrediente ergo ab urbe exercitu memorato, Simon eduxit una cum illis callidos illos per- fuafores in curru, ne forte redderent civitatem ad opus regis, dum exercitus Londoniarum eflTct in expeditione contra regem. Habebat autem currus intruforum quemdam anguftum egrefllim per quem folebant prefati fenes non fine ardla cuftodia egredi et ingredi, pro necelTariis nature explendis. Verum pridie quam bellum committeretur inter regem et barones, advefperafcente eodem die, ingreflum per quem ad prenominatos burgenfes que ad opus vi6lualium erant neceflliria folebant afi^erri, adeo robufte Simon claudi preceperat, ut omnis exeundi de cetero penitus li- bertas eis adimeretur. In giro ergo illius currus vexillula fua, que pen- filia nominantur, Simon fecit appendi, ut per ea deluderetur rex et exercitus ejus dura putarent Simonem effe in curru, in quo non erat Simon.

Erat autem Simon tunc delitefcens in locis nemorofis, montibus et rupibus prearduis undique circumobfefl^s, diftantibus ab oppido Lawenfi,

" Simon de Montfort had married Alianor, sisttr to Hcnry III. DugJ. Baron. i. 752. 2b 194 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1264. indire6le verfus auftralera occidentem Anglie fito, cum comite Glovernie et aliis comitibus paucis, cum quibus erant barones fere totius Anglie, et incliti milites quamplurimi, cum equeflribus multis et pedeftribus innumeris, inter quos erant multi baliftarii et fundibularii, qui magnam confufionem in exercitum regis, ex ja6lu lapidum more tonitrui in illos irruentium e fundibulis, in illo die peregerunt. Inter proceres quoque prefatos erat preful Wyrgonie;" hic poftea in exilium a<3:us eft, pro eo quod rerum epifcopalium ordinem pervertens, prefulem exuit pacificum et miUtem induit belligerum, dum gladium pro baculo pontificafi geftaret in latere, et galeam pro mitra in capite. Exeunte ergo rege ad prelium contra barones, robuftiores qui in exercitu ejus erant, videntes vexillula que predixi undique circa currum pendentia, prepropere feftinant ad currum. Jam enim condixerant Londonienfes exercitui regis, quod Si- mon quem elegerant fibi ducem ad bellum, erat in curru, " qui," inquiunt, " poft nos propofuit remanfifle ne exiret nobifcum ad bellandum pro nobis, ficut promiferat nobis; quem cum proinde ingenti fufpicione ha- fol. 64. beremus, dum fimularet fe infirmum, et inpotentem ad afcendendum equum, pertimefcentes ne proderet nos regi genero fuo, veniens fuper nos cum exercitu poft tergum, hunc currum inexpugnabilem forte propter fraudem ejus fecimus ad opus ejus fabricari, ut fi nos debeamus perire in bello, fimul et ipfe debeat perire nobifcum; fuppofito prius igne copiofo currui in quo manet, ut fuccendatur ex eo." Quibus verbis animofiores effe&i hii qui ex parte regis erant, quos fupra robuftiores nominavi, pro- perant ad vas in quo putant efi!e Simonem. Set dum vas dolofitatis expugnant fortiflime, dum nichil proficiunt in expugnando, tam armis quam animis deficiunt. Currus autem ille multum adjuvit Londonienfes. Nam dum circa ejus enervationem, ut frangeretur, vehementifll[mi]s nifi- bus pku-es de exercitu regis laborarent, vita perplurimorum quos dixi Londonienfes qui prope et longe ftabant a curru falvabatur. Nondum enim venerant barones ad illos, et ideo in mora expedlationis illorum, dum vas perfidum expugnatur, perplurimi ex Londonienfibus minime pugnaverunt. Unde fuperveniente exercitu baronum ad illos poft exercitum regis ad tergum, magna pars Londonienfium qui regi erant in facie,

° See Trivet, p. 213. A.D. 1264. CHRONICA DE MAILROS. 195

preftM-tim qui prope currum fucrant, viros integras fervaverunt. Unde nimirum pollea pcr omnem modum robullius pugnaverunt coiitra feflbs de e.xercitu rcgis. Ad hoc autem partini cxtru6lum cral vas dolofum, ut cautela eflct fuperhabundans circa falvationem civium Londouice civitatis, ut dum in ejus violentiffima debellatione fupra modum vexarentur regales, penitus confunderentur, et Londonienfes falvarentur vires, ut didlum eft,

e.\ fufficiente integritate fervantes. Non ergo abfque amiffione virium, eroum fortiffimorum, non fine phirimorum armorum ingenti detrimento, non abfque fudore pernimio, et anxietatibus muUis, dum preftantiffimis pugnatoribus fuccedunt eque preflantiffimi expugnatores, hinc inde de exercitu regis ad vas inexpugnabile impetu quali furiofo currentes prop-

ter Simonem, quem intus efle putabant, extrahendum, expenfa efl: magna

pars illius diei pene ufque ad o6lavam horam. Igitur quafi furiofi in femetipfis adli fortiffimi regis bellatores, vahdiffimis clamoribus aerem repleverunt vociferantes, " Simon, Simon, veni foras!" Rebantur enim

quod Simon habebat intrinfecus apud fe ingenium quo poflet fibi egref- fura facere e curru. Unde creberrimis vociferationibus exclamaverunt, ** Exi, exi, Simon diabole! egredere de curru, proditor peffime!" Hec et hiis fimiha dum aUiflbnis vocibus fepius replicarent, audiunt ab intre- fecus pofitis non ibi efle Simonem quem querunt, fed fe duos cives Lon- donie, quos in contemptum regis Simon nofcitur prodidiflTe, " ne ad opus

regis," inquiunt, " a nobis civitas Londoniarum redderetur, fi pofl; ahos quos Simon eduxit extra civitatem contra regem ad behum, in domibus noftris remanfifl"emus."

Et fciendum quod nemo fani capitis debet cenfere neque appellare Si-

monem noraine proditoris. Non enim fuit proditor, fet Dei ecclefie in Anglia devotiffimius cuUor et fidehffimus prote6lor, regnique Anglorum fcutura et defenfor, ahenigenarum inimicus et expulfor, quamvis ipfe na- foi. 64. b. tione unus effet ex iUis. Jufte ergo tradidit, non prodidit pene duos con- tradidlores indigenas per currum, qui civitatem omnibus Chriftianifmi

curribus et turribus meliorem, Londonicam loquor urbem, voluerunt ali-

enando avertere a fuccurfu baronum, cum fine tante civitatis eximio et permaximo auxilio, expulfionem alienorum nullatenus facere potuiflent,

propter poteftatem regiam, que undique eos circuravallavit. Pro eo igi- 190 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1264.

tur qiiod prenominati fenes in fingulari verfuta allegationum obje6lione

fe contra totam civitatem oppofuerant, juflo Dei juclicio fa6lum eft ut

extra civitatem perire debuiflent in curru igne vehementi accenfo. In hoc etiam bello multa miUa hominum funt cefa, pedellrium pariter et equeftrium. Ex hoc bello frater regis Henrici, Ricardus comes Cor-

nubie, qui ante paucos dies diffidarat barones ad belkmi, appellans illos

regis et regni proditores, metu mortis perteritus fugit in molendinum,'

quod vi ventorum dicebatur niolere, claudens hoftium fuper fe. Ad quod incHnato die belU ad vefperam accefferunt barones, vaUde contra ipfum acclamantes, " defcende, defcende, peffime molendinarie ! egredere, egredere, molendini magifter infaufte!" Sed et timiditatem ejus et vecordiam

ulterius exprobrantes adjungunt, " quid tibi opus erat fieri molendinarium, per maximum infortunium, qui nos pauperes barones nuper diffidafti ad bellum; qui etiam non minori nomine, dum nos diffidares, voluifti te ap- pellari, quam regis Romanorum et femper Augufti?" Fuerat enim paulo ante rex Allemanie, propter quod vocavit fe femper Auguftum, et regem Romanorum. Egreditur ergo Ricardus de molendino, et abducitur a baronibus vincuUs cathenatus in firma cuftodia detinendus. Ex qua quia pecuniofus erat valde, Uberatus eft poft quinque circiter menfes pro re- demptione plurima, videUcet pro xvij. miUbus libris fterUngorum, et quinque miUbus Ubris auri defiderabiUs thefauri. Anno Domini m.cc.Ixv. regnante tertio Alexandro rege Scotorum, profeftus eft in Norwagiam mifliis ab eodem rege dominus Reginaldus de

Roxburg, monachus de Melros,^ vir gloriofe facundie et confiUi peroptimi, jiro adipifcenda terra de Mannia, que oUm regio vocabatur, cum minutis infuUs circumjacentibus ample regioni Scottorum. Ubi cum venifl^et, exceptus eft a rege honorifice muUum; qui faciens omnes magnates terre iUius convenire in unum ad colloquium fuum, traftavit cum iUis de infulis fupradi6lis. In quo tradlatu rex ait, quod multum expediret pro pace fervanda, ut venderentur regi Scottorum ; quod cum audifl^ent magnates ejus, quidam aflenferunt, quidam contradixerunt, fet invalefcente

' A cotemporaneous ballad, in which the flight of the king of tlie Romans to the windmill is ^ nientioned, has been printed by Warton, in his Hist. of English Poetry, i. 47. The Nor- wegian account of tliis expedition, published by Johnstone, says simply, p. 15, that an archdeacon (erkidiakn einn) was sent from Alexander, and gives a different colouring to the whole transaction. A.D. 1265. CHRONICA DE MAILROS. 197

confilio regis illorum, demura omnes affenfum prebuorunt, ut venderentur regi petenti Scotie. Fa6laque eft itaque compofitio inter duos reges

predidlos; cujus compofitionis haec ofl: fumma annua, filicet quod rex

Scotie omni anno in perpetuum dabit regi Norvvagie centum libras flir- Ungorum pro cognicione homagii fa6li regi Norvvagie a di6to Alexandro rege Scotie. Qui ad majorem fecuritatom, pre manibus pacavit regi Norwagie quatuor miUa marcarum, quas idem rex Norvvagie ad unani vicem percepit in infula Orcadie, per manus epifcopi ejufdem infule, pro

infulis prenominatis. Anno Domini m.cc.Ixvj. didlus dominns Reginaldus, monachus de Melros, rediit de Noruuagia, expe(htis ad vota omnium Scottorum negotiis pro quibus ierat expediondis. Quod quidom nuncium nulhis unquam ex

filiis Scottorum potuit procurare, preter monachum predi(5lum, virum

quidem fapientem et in divinis eloquiis follempniter predicandis valde luculentum, qui promeruit veraciter ad bonum domus fue inperpetuum graciam et favorem omnium regum qui de cetero futuri funt in Scotia,

nifi ipfi reges ingrati forte inveniantur, reddentes malum pro bono domui de Melros; quod Dous avertat a cordo omnis Chriftiani regis! Secutus

eft autem hunc monachum, mox eodem anno veniens in Scotiam, cancellarius domini regis Noruagie, afferens fecum compofitionem fuperius raemoratam. Anno Domini M.cc.Ixvij. in capitulo generali deponitur dompnus Adam de Maxftun, abbas de Melros, qui depofuit filium fuum abbatem de Holmo extra capitulum ordinis, et ideo talionem rocopit depofitionis, cuni quo deponitur abbas de Holmo, eo quod meruit depofitionem, quia pro-

curavit dopofitionem abbatis fui Henrici, qui per capitulura genorale fedi

priftine reftituitur. Succeflfit autem depofito abbati de Melros dominus Johannes de Ederham, magifter converforum ejufdem doraus. Deponitur dompnus Jacobus abbas Ciftercii in capitulo generali, procurante ejus

depofitionem conventu Ciftercii; poftea fatSlus eft idom depofitus archi-

epifcopus Narbonenfis in Gafconia, cujus depofitionis fucceflx)r facSlus eft dorapnus Johannes abbas Sauiniacenfis. Abbas de Dere, dorainus Adam de Sraalham, raonachus de Melros, gratis dimifit officium fuum, malens dulcedinem Melrofenfium, quos pre- 198 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1267- expertus fuerat, quam preelTe tugurrio monachorum de Dere, quorum fervidam religionem nunquam per veram experientiam fcire poterat; cui fucceffit dompnus Hugo, cellerarius ejufdem domus.

Anno Domini M.cc.lxviij. primogenitus filius regis Anglie Eduuardus, evadens de cullodia Simonis, in quadam vefpera cum ad agros iiFet ad fpatiandum fibi cum perpaucis de familia Simonis, obvios fibi habuit plures ex marchiis, qui jam pridem erant tenentes ejus in marchia, filicet in comitatu Ceftrie, a quibus interceptus eft. cum immenfo gaudio. Cum fol. 65. b. quibus duobus diebus manens, preproperat ad comitem Glouernie propter liberationem patris fui; ad quem cum veniflet, exceptus eft ab illo cum decenti honore. Dum ergo conferunt adinvicem de detentione regis apud Simonem, et peteretur auxihum comitis ad Uberacionem regis, mox fpopondit comes fe preftaturum regi totum fuum e.xercitum; quem cum fumma feftinatione coUegiflet, properat cum Edwardo et marchiis ejus ad liberationem regis contra Simonem. Erat autem tunc temporis Simon apud Herforthiam, et rex in detentione ejus cum ipfo.

Cuni ergo compertum fuiflet Simoni quod comes Glouernie erat in procinclu itineris fui cum exercitu fuo, veniens contra illum ad bellum, indilate mifit ad proceres qui in primo bello de fide baronura extiterant fideles. Que quidem miflSo cura innotuerant proceribus et baronibus, ftupefadli de fubita evafione Edwardi, raox conveniunt ad Simonera ad diem certum apud Eufamiara. Simon vero cogitans de cautela neceffaria, in uno de precipuis munimentis totius Anglie rehquerat fifium fuum Simonem, filicet in caftello de KeUingifwurthe, cum multis nobilibus arniatis, ut fi contingeret Edwardum Simoni patri obviare ad faciem, Simon natus Simonis veniens ad tergum poft Edwardum, expugnaret exercitum ejus; quod fadlum fuifllet, nifi quidam miles proditor prodi- diflet Edwardo providentiam raajoris Simonis in caftello prefato de plurimis armatis fa6lam. Que cum comperta fuifl"et Edwardo, jam enira predixerat proditor ei, quod exituri erant armati adhuc die lucente de caftello et pernodlaturi in opido juxta pofito, mifit eadera no6le plures de exercitu quem adunaverat armatos, ut comprehenderent armatos Si- monis; qui, ut di

ideo exierunt de callello, ut poftquam furrexiflent mane diluculo de le(Slis

fuis bene balneati, propter balncandos enim fe elegerunt exire, ut balne- arum gratia leviores efficerentur ad bellandum die pollera; in villa enini potuerunt habere vaforuni copiam ad balneandum fe, quam utique non bene potuerunt habere in callello. Et hec fuit ratio exitus illorum de

fortiflhno Simonis munimento ; quorum exitum dum miles predi6lus pro-

deret Edwardo, mentionem fecit ei de balneis eorundem in villa provifis.

Media igitur no6le clamor vahdiflimus per totam villam faftus efl; ab introeuntibus armatis Edwardi fupra dormientes Simonis; quem cum audiflent, ex clamore terribih fuper modum pavefadti, niniirum timor et

tremor, formido et pavor irruit fuper eos audientes ftrepitum equorum et armatorum terribiliter adverfum fe clamantium et dicentium, *• furgite, furgite, egredimini, egredimini de le6lis veftris, et venite foras proditores, Simonis inveterati pefllmi proditoris fervientes. Mortui," inquiunt, " eftis omnes per mortem Dei !" Surgentes ergo miferi male proditi fugerunt omnes per retro domorum, derelinquentes poft fe equos fuos, arma, pannos, et omnia que habuerunt in fupelledlili. Cerneres ibi quofdam omnino nudos fugere, nonnullos braccas tantum habentes fuper fe, quofdam fol. 66. vero camifias et femoraha tantum; paucifllmi erant ibi et forte nullus, qui

pannos fuos ex toto valebat induere. Multi tamen ex illis tulerunt pannos fuos inter ulnas; quibus cum prepropera feftinatione exeuntibus, Deo propter immenfe mifericordie fue clementiam folam vitam eis concedente; fingulas domos raox armati ingrediuntur Edwardi, diripientes equos et arraa et cundla alia poft egredientes, ut didlura eft, dereli6la. Mane autem fadlo, induerunt arraa fugientium pedeftres, qui pridie fecuti fuerant caudas equorum arraatorum Edwardi, afcenderuntque equos nobilium qui jara fugerant. Videres tunc ibi illud Ecclefiaftes vaticinium completum, dicentis, " vidi fervos in equis, et principes arabulantes quafi

fervos fuper terram." Venientes igitur oranes illi fcurre ad Edwardum

bene armati in equis nobilium, gavifus eft gaudio magno. Tendens igitur Edwardus verfus Eufamiam cum exercitu copiofo contra Simonem, cum ad duas leugas approximaret Eufamie, egreditur Siraon contra Ed- wardum, fperans de fpe ubi non erat fpes, Speraverat enira, ut fupra

raemini, quod Simon natus qui fugerat cum aliis veniret ad fuccurfum 200 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. fuum ad dorfum pofl Edvvardum. Et ideo cum fpe cum parvo quem habuit exercitu exivit, confeffis prius et communicatis ex viatico facrofandle euchariflie omnibus qui egreffuri erant cum ipfo ad bellum. Habuit autem Edwardus fex homines vel feptem, ubi Simon vix habuit duos. Congrediuntur ergo ad invicem terrificus copiofus exercitus Edwardi et pufillus exercitus Simonis de Monte forti, bellum committentes, preeunte exercitum Simonis animofo valde mihte Gwydone de Balholo cum vexillo Simonis. Juxta quod erat Henricus miles incUtus, primogenitus Simonis fihus, nomine Henrici regis appellatus. Hic primum i6lum dedit in beho. Qui repercufl^lis et multis plagis letahter fauciatus a multis primus cecidit ex omnibus, et mortuus efl. Pauci vero ceciderunt ex parte Edwardi propter multitudinem armatorum prevalentium, fere omnes ex parte Si- monis cum ipfo deraum Simone, et mortui funt, propter paucitatem adju- torum cito deficientium, preter paucos qui fe dedentes pugnatoribus Edwardi, reddiderunt eis arma fua. Gwydo autem cujus ante memini, miles acerrimus, natione Scotus, cum tunc potuifl!et falvari a niorte tem- porali, noluit. Occubuit igitur cum multis ex magnatibus Anglie qui venerant ad bellum, ut decertarent pro juflitia Anglie; cujus poflmodum juftitie infallibile fignum fuit crebra miraculorum exibitio divinitus ex- hibita circa Hugonem Difpenfatorem, fummum juflitiarium Anglie, virum jufliffimum et equiffimum in omni judicio circa divites et pauperes, et circa Simonem, ct nonnuUos alios qui fidem Deo fervantes ufque ad mortem propter juflitiam regni Anglorum, quod jufle fufceperant ad tuendum contra alienigenas et etiam contra regem qui injufle detinuerat iUos, ut diclum eft, in editione fa6la de beUo Lawenfi, de manu viri fandli Ro- berti Groftehte, Lincolnienfis epifcopi, in remiffionem peccatorum fuorum. Jufte igitur occubuerunt pro juftitia decertantes, et ideo poft mortem nonnuUi eorum meruerunt a Deo miraculorum exhibitionem, gloriam et venerationem, et ideo creduntur regnare cum Deo in gloria. Inter iftos heroes fortiffjmos erat Rogerus de Rwle, focius Gwydonis fupradi6li, qui etiam cum ipfo mortuus eft. Dominus vero Henricus rex, qui injuftitiam foi. 66. b. Anglie foverat nimis favorabiliter in alienigenis, armatus egreffus eft ad hoc beUum cum Simone, propter juftitiam Anglie jufte adipifcendam, in alterius, ncfcio cujus, armis. Propter juftitiam Anglie dixerim regem ta- N . 1

A. L). 1 208. (; H R O I C A 1) E M A 1 L R O S 20

liter egreHum, ne forte fi evaderet de bello et iterum regnarct, iterato for-

tafle recolligeret alienos contra indigenas, et fieret noviffimus error pejor

priore. Videtur ergo quod barones voluerunt regem debere mori fecum,

ii ipfi debuHleut mori in bello in quo rex erat, crebris fuorum fidelium

(•edeus preduris iftibus, iucoguitus nimirum ab illis. Qui nondum valeret

pugnare cum ceteris, qualibus vocibus valuit clamavit, dicens, " ego fum, Henricus senex rex Anglie;" aliquando per " pietatem Dei," aliquando

per " capud Dei" jurans, et afTerens quod ipfe eflet rex; unde ait ad per- cutientes fe, " nolite me ferire, non enim poflum pugnare pre fene6lute."

Juramentum quoque comnume erat ei jurare per talia juramenta. Unde fa6lum efl ut dum frequenter taliter jurat, detrahitur ei galea a capite, et comperto per faciem quod ipfe efTet rex, edudlus fuit extra exercitum pereuntium; reflituiturque die craflino regno fuo, ad vota inimicorum

Simonis et baronum peremptorum. Et fa6lum efl pofl paucos ebdomadas ut rex dum cederet propriis confiliis et quorundam procerum, propriam fororem Simonis uxorem cum filia fua unica, juvencula pulcherima, que poflea nupfit principi Wallie, profcriberet, pariter et tres filios ejus natos

Simonis de finibus regni fui. Mortuo itaque Simone cum Hugone Dif- penfatore et aliis nobilibus terre, fit plan6lus magnus in populo Anglie, quibus poflmodum fuccedit caufa ingentis letitie, dum de morte preliofa fandlorum virorum fantur Dei magnalia. Plura enim figna vere fan6li- tatis fecit Deus per Hugonem, dum venientes ad ejus tumulum ceci recipiunt vifum, claudi re6lum greflum, et alia queque vere re6la miracula fecit Deus pro ipfo quorum re6titudinem ipfe promeruit a Deo, quia vere redlus erat femper, quantum in ipfo erat, circa re6litudinem juflorum ju- diciorum Dei et hominum a quorum veritate nuncquam voluit defle6li; et ideo nimirum Deus operatus efl pro ipfo, ut di6lum efl, pofl mortem fua re6la queque divina, quia lineam re6litudinis femper tenuit in vita ante mortem. Sed nucquid omnipotens Deus dereliquit Simonem fine miraculis? Non! et itcirco deducamus ad medium faltim pauca miracula*' divinitus

" Tlie miracles ascribed to Simon de Montfort have been collected by some admirer of his sanctity, and a copy of them is preserved in the Cottonian MS. Vespas. A. vi. fol. 1G8. Tyrrell, in his History of England, refers to what appears to be another MS. in the PuMic Library at Carabridge. 2 c 202 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. propter ipfum fa(3;a. Fa6lura ell ergo ut raox pererapto Siraone et exuto ab armis in quibus jacebat mortuus, quidam ex filiis Belial accederent ad corpus ejus, abfcidentes ei manus et pedes; de quarum altera manu fic fe habet vera relatio. Erat quidam marchius in coraitatu Ceftrie, hic erat cum Edwardo in bello Eufamie, qui poft bellum arripiens interfedli Simonis manum, de qua ante di6lum eft, mifit illara per clientem impie- tatis fue ad uxorera fuam, ut gauderet de interfe6lione inimici, cujus inter- fedlionis certiflTmium fignum erat manus amputata. Cum qua veniens ad predium domini fui chens et non inveniens predii dominam domi, properat ad ecclefiam parochialem ubi erat, non longe a predio viri fui fitam. Quo cum veniflet cum manu quam portabat in gremio panniculo involu- tam, acceflit ad dorainam loquens ei in aure de intereraptione Simonis. " Ac," inquit, " iftud eft fignura occifionis ejus," volens oftendere ei manum aniputatam. Set mulier ne verecundaretur, vel forte metuens Deum, tunc, cum perfifteret in oratione fua, noluit raanum videre fed neque at- tre6lare, licet cliens inftanter perfuaderet ei ut allatam acciperet et penes fe retineret. Cui perperam fuadenti ait domina, " Opperire donec divina fuerint percelebrata." Ad juflum igitur domine fecedens ftabat in multitudine populi ut aufcultaret miflam; et fa6tum eft dum elevaretur facro- fan6la hoftia, et populus elevaret manus fuas, pariter et cliens ad Domi- num a facerdote elevatum adorandum, ecce manus fan6li viri, quam bajularat fatelles fatellitis diaboli, fupra capud ejus abfque omni fenfibili- tate ejus divinitus eft elevata, ita ut preeminentia altitudinis raehus cerni potuiffet quam manus preeminentioris hominis de omni multitudine hominum qui ibi tunc aderant. Que dum adoraret Dorainum majeftatis in elevatione ejus de qua di6lum eft, ut inclinaverat fe verfus altare ad adorandum eum, omni di6lo citius iterum reclinata eft in id ipfum unde exierat, non fine virtute divinitatis, panniculo quo involvebatur invento integre confuto ut prius erat penitus abfque omni animadvertibilitate ba- julantis. Cujus novitatis miraculum perpendens, mulier quam praedixi

Deum metuentem, ait clienti poft raifl^e celebrationem, " manum illam quam dominus meus per te mifit ad me, reporta ad iUum, quoniam non intrabit in domum meam." Perculfa enini erat rairo ftupore ex invifa et inaudita vifione novi miraculi, propter quod ait cUenti, " dignus eft ultione A.D. 12G8. CHRONICA DE MAILROS. 203 magna quiciimque o(l ille qui mauum illani abfcidit," narravitque vifionem iecreto clienti, quam non omnes iet plures ex iidelibus Chrifli (]ui ibi tunc aderant videre meruerunt: precipiens ei ut vifionem quam audierat veniens ad dominum iuuni tideliter ei enarraret. Pergit igitur iervus propere cum manu quam bajularat ad dominum qui eum miferat, non enim intravit in domum domine fue, ficut illa promiferat propter manum allatam; unde videtur quod erat una ex fatuis mulieribus que tam fanclam manum tam fatue recufarat, quod non fuit faClum fine confilio divinitatis omnia bene diiponontis. Non erat enim dignus vir ejus, filius Befial, poiridere in domo iiia manura tante fan6litatis et ideo creditur tranfifle ad poireHbrem, Deo providente, multo meliorem. Sed quomodo vel ubi devenerit, prorfus ignoro ; sed hoc pro vero fixum teneo et firmiter credo, quod ad cotidianam elevationem falutaris hoflie folebat et Simon, dum adhuc viveret, non fine ingenti reverentia Chriili, non fine intimo amore ejus, manus fuas olovare. Cujus devotiifime elevationis certa et infafii- bilis conjedlura poil mortem ejus claruit, dum manus ejus mortua elova- tur, ut di6lum eil, redemptorem mundi de mundilfima virgine procreatum adoratura; et ideo bene memini de eo in editiuncula de bello Lawenfi fa6la, quod divina erat preditus fapientia quid enim fapientius, reftius, vel mehus efl homini in hac vita quam creatorem fuum intimo ex corde cotidie diUgere, venerari, et adorare? Quod non dubito Simonem fociHe; et ideo finem faciens hujus miraculi, propero ad aUud miraculum deda- randum quod omnipotens Deus fecit pro Simone. Cujus manus niuho fandliores sunt ante Deum manibus Scipionis a Seneca adoratis, ut patet

Hbro xij. De duodecim gradibus, capitulo ultimo, ab ipfo Seneca edito. Juxta quoddam oppidum in Northunibria est domus preclara in qua degunt canonici Premonilratenfis ^ ordinis, Deo fervientes. Ad hanc domum delatus eft pes Simonis, per virum fehcis memorie, dominum Johannem de Wefcy, dominum burgi de Alnewike, fundatorems et pa- tronum domus canonicorum quos predixi, quo eum permanfiiret per ali- quot menfes omnino incorruptus inventus eil. Unde propter durationem tante incorruptionis in pede fanfti hominis morito invente, canonici ejuf-

' See Tanners Notitia, Northumb. 1. ^ By the vfOvdfv?idatorem, it must not be understood that the abbey of Ahiwick was founded by this John de Vescy, who was cotemporary with Simon de Monfort; for the present Clirouicle, p. 73, says the house was fouuded in 1147. 204 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. dem abbatie, que vocatur abbatia de Alnewyke quoniam juxta opidum de Alnewyke pofita eft, propter reverentiam fummi conditoris fecerunt pedi incorrupto calciamentum de argento puriffimo. In quo quidem pede vifa eft plaga inter minimum articulum ejufdem pedis et inter convicina- tum fibi inmediate articulum, vel ex cultello nefcio an vel ex gladio fa6la. Non enim fufficiebat amputanti pedem fan6li viri quod multipliciter de- trunctatus erat in corpore, nifi ipfe per majorem maliciam adderet ei vul- nus in pede. Accidit autem in diebus illis ut quidam burgenfis predives Novi caftri fuper Tynam graviffime infirmaretur, ita ut fere omnis motus auferretur ab eo. Non enim potuit movere pedem de Ie6lo, non manum ad os deducere, non aliquod officium fui corporis exercere, fed nec at- tre6lari ab aliquo voluit; tanta enim calamitate ingentiffime invalitudinis per totum corpus erat obfefliis, ut mallet quafi mori quam de lcdlo ammo- veri, propter incredibile pondus fue infirmitatis. Cui quadam nodle apparuit vox in fompnis ei dicens, " Surge cras mane, et aliquantulum alle- viaberis ex hac infirmitate; pergenfque apud Alnewycum invenies ibi in abbatia canonicorum Prsemonftratenfium pedem Simonis de Monte forti; apud illum," inquit vox, " pedem recipies fanitatem optimam. Qui cra- ilina die fummo mane confurgens, aliqnantulum, prout vox divina ei predixerat, alleviatus, non tamen abfque penalitate gravi afcendit equum, deinde quam citius potuit venit Alnewycum. Cumque introiflet domum religioforum prefatorum, prout potuit defcendens de equo, mox propera-

vit ad pedem fan6li viri vifendum. Quod cum compertum fuifllet cano-

nicis Deo devotis, duo ex illis, ut per viam compendii accederet burgenfis adhuc fupra modum egrotans ad pedem, ne forte nimis laboraret in eundo verfus pedem, tulerunt pedem contra illum de loco requietionis fue cum reverentia in calciamento quo erat indutus; ad cujus calciamenti deof- culandi tadlum, antequam eger potuiflet appropinquare, ex folo vifu calciamenti integram meruit a Deo recipere propter merita Simonis fofpi- erit in hoc pede Simonis, tatem. , Penfandum proinde eft quanta gloria

in reconjun6lione totius fui corporis ad pedem, poft generale judicium, ex c-omparatione pedis ante judicium, qui tanta gratia fanitatis enituit in

elemento mortuo fe contegente, fcihcet in argenti calciamento, ut ex pede per calciamentum exiret virtus divina invifibiliter ad egrotantem fanandum. A.D. 1268. CHRONICA DE MAILROS. 205

Cujus aher pes non relinquitur fine honore miraculi, ut pie eilimandum

eft. Hic pes mittitur principi Walleniium Lewylino, qui fedus inierat cum Simone, quo ad multa queque fufpe6la, que pretereo propter malam vulgi fufpicionem. Non enim erat Simon fine fufpicione, qui tota regalia Anglie tunc temporis habuit regere, cum rege fecum jufte detento, cum fol. 68. confilio baronura. Simon igitur quia promiferat Lewyhno'' fiham fuam,

quam poftea accepit, in conjugem, ut ditlum eft, recepit alterum Simonis

pedem idem Leulynus ad fe deftinatum in odiofum contemptum utriufque, fcilicet fui atque Simonis, ut ex mifftone ilhus pedis idem ipfe princeps fentiret fe magis exofum Anglis, propter pedem Simonis.

De manu quoque Simonis, cujus fuperius memoriam feci, utrum fit

veraciter illa manus an altera manus ejus de qua nullam mentionem feci,

nefcio; verumptamen referente mihi viro venerande fan6litati.?, domino Thoma de Stangrife," monachorum Rievallenfium abbate, accepi, quod una manus Simonis apud Eufamiam collocatur in loco magne venera-

tionis. Que non eft relidla a Deo, ut pie credendum eft, fine miracuh

exhibitione; non enim ftc juftificat Deus unam partem hominis per often- fionem miraculofe venerationis, ut derelinquat alteram partem ejus abf-

que miraculo. Et ideo omnino credendum eft, ut reor, quod pro altera manu et pro altero pede Simonis, de quibus nullam fupra feci mentionem quoad miraculi exhibitionem, omnipotens Deus duo miracula vel etiam

plura, prout ejus divinitati placuerat, operari dignatus eft.

Simon igitur quia creditur placuifTe fumme divinitati, redle comparandus eft principi apoftolorum Simoni Petro. Unde obfecro Ie

ut fi in comparatione qua comparo Simonem Simoni, aliquid minus bene

pofitum invenerit, corrigat quod devium eft, tribuatque veniam defipienti,

non enim fic comparo inferiorem Simonem majori Simoni ut preferam illum vel aliquem Simonem de mundo principi apoftolorum; fed dum ad memoriam reduco quod Simon inferior erat fideliter de fide apoftolica,

exhibitionem unius miraculi divinitus propter ipfum faiSlam comparo ni-

*" Lewelin, son of Griffin, Prince of Wales, married Alianor de Montfort, daughtet of Simon de

' Montfort. Fced. i. 549. No abbot of the name of Stangrife is found in the list in Dugdale ; but it appears that Thomas (probably the individual in question) professed obedience as abbot of Rievall, 4 non. Feb. 1286. Monasl. Anglic, v. 277. 206 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. mirum exhibitionem miius alterius quafi confimilis miraculi a Deo propter Simonem apoftolum perpetratara. Efl igitur comparatio mea talis. Si morbus a burgenfe quafi aliquantulum eminus veniente ad pedem Simonis, adhuc non vifo pede Simonis ad quem deofculandum burgenfis prout vakiit maturavit, omnino fugatus efl ab ipfo antequam potuiflet pertin- gere ad pedem, ut habetur fuperius; nonne habet, falva reverentia principis apoitolorum, Simon ille comparari eidem Simoni majori, qui et ipfe dum maturaret venire ad domum cujufdam predivitis, demon crudelifli- mus qui occupaverat a feptirao etatis fue anno puellam filiam ipfius locu- pletis, ufque ad vicefiraura annum fue etatis, antequam potuit introire in doraura, ita fubito pre timore Petri fugatus efl; ab illa ut non auderet expedlare introitura Petri; nonne jufla, iterura dico, coraparatio efl inter magnura Simonem et Simonem de Monte Forti, dum veniente Petro Simone ad puellam, fubito fugaretur deraon ejus, ut di6lura efl, et veniente burgenfe verfus pedem Simonis fubito fugaretur demon infirraitatis ejus priufquam valuit ad pedem accedere, prout prefatus fura? Ecce utrobique rairacuUmi; fed majus cedit raerito majori Simoni rairaculum, minus vero minori Siraoni. Majus enim miraculum erat quod demon qui docuerat puellam, quani norainavi, pre niraietate furoris fortiffimi, accedentes ad fe homines fcindere, dilaniare, morfibufque difrumpere, et ut patet ibi idem demon ejus docuit eam reddere multos inutiles et invalidos, nonnullos autem omnino perimere; que orania mala perempta funt in illa ad gloriara Chrifl;i et Petri, properante Simone Petro ad illara, ut patet in hiiloria Cleraentis, libro xj., in fine libri. Et fic patet quod niajus miraculura ceflTit Petro, rainus vero Simoni quem rainorera dixi, foi. 68. b. nimirum quia minus erat in railluplo de malicia in deraone burgenfis egrotantis, quam in demone ferociffimo puelle atrociffime debacantis, ut patet ex durabilitate et quantitate majoris et minoris malicie utriufque demonis.

Modo rurfus obfecro illos qui lecluri funt unara aliara coraparationera inter preraiffos Siraones, ut non indignentur contra rae, quia hanc eflirao premifTa comparatione excellentiorem. Quid enim excellentius efl inter homines, vel in ipfa rerum natura rationabilius preexcellentibus compa- rationibus jufle enarratis? Tunc enim jufte comparatur homo, fi compa- A.D. 1268. CHRONICA DE MAILROS. 20? ratio ejus iiimodiate relationem liabet ad Deum, propter cjuod ait Simon Petrus, ut medium no(Slis tranfierit, ego fponte jam fufcitor, ut ultra fompnus nequaquam veniat ad me. Quod raihi accidit ex eo quia in confuetudine habeo verba domini mei Jefu, que ab ipfo audieram tunc revocare ad memoriam. Unde pro ipforum defiderio fufcito animum meum, et cogitationibus meis impero ut vigilem circa iingula verba domini mei, que recolens ac retexens nimirum memoriter teneo. Ex hoc ergo dum cum omni dulcedine fermones domini mei verfari in corde meo defidero, confuetudinem vigilandi optinuit in me gratia domini mei. Ita ergo ineffabiH quadam ratione menti mee introdudla, ex taU confuetudine vetus mea confuetudo mutatur, ut patet fecundo libro hiftorie Clementis, in principio libri. Hujus viri digniflfime comparationi comparandus eft

Simon, cujus mentio fuperius fa6la efl:. Non enim fufticit comparatio per fe pofita nifi habeat juxta fe comparabile fibi digne pofitum. Com- parabile itaque Symonis Petri quafi iis diebus incomparabilis alicui, fuit Symon de Monte Forti, qui poftquam juraverat cum baronibus, jubente rege qui et ipfe pariter juraverat cum Symone, immo ante Symonem, ut flaret fideliter providentie baronum apud Oxoniam a fapientioribus Anghe in rotulo prenotatam, cepit femetipfum quafi abnegare fibi et more Si- monis Petri vigilias preparare, a quibus non recedens ufcque ad diem mortis fue, omni no6le furgebat circa nodlis medium ad indi6lionem in- auditi horologii, fi tamen fas eft appellare ejus talem providentiam horo- logium, quod nunquam ei defuit potlquam hujufcemodi arripuerat pro- videntiara. Hcrologium itaque fuum erat candela cerea omni no6le accenfa quando folebat ire dormitura, in qua pro diverfa quantitate nodlium brevium vel longarum, talem metara divinitus affixit, ut cum ventura fuiflet ad raetara illara circa horara no6lis medie, extimplo quafi divinitus excitus furgeret orani no6le e Ie6lo, adeo fine rtrepitu ut nullus compaufantium fecura eura audiret fed nec fentiret furrexifl^e. Et hoc faciebat ex ufu, acfi unum ex perfe6lioribus horologiis excitaflet eum. Tunc videres illum veteri confuetudine dormiendi exutum, fcilicet ufque ad cantum pullorum, vel gallorum, vel diem albefcentem, et nova confuetudine Simonis Petri quoad vigilias indutura, ita ut ab illa hora qua furrexerat de nodle ufque ad fubfequentis diei nodlem, nequaquam fomp- 208 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. nus accederet ad ipfuin, ficut nec fompnus ad Simonem Petrum credebatur accidifle. Ecce predulcis comparatio Simonis ad Simonem, dum hic perfiflit in continua oratione ante Deum finguHs nodlibus, ille in creber- fol. 69. rima recordatione fermonum Dei omni no6le, quos habuerat fequenti die ad populos predicare incredulos. Sciebat enim Simon pervigil in oratione corde tenus Primarium, fciebat et PfaUerium et ahas orationes, quas noftim fine intermifllone cum alacritate et devotione percurrens, non immemor fuit amoris fui creatoris et mandatorum ejus. Unde nimirum ex hiis credebatur placere fummo conditori, prefertim fi verum erat, immo quia verum erat, quod a fecretariis fuis cubiculariis ahis referebatur de eo, fcihcet quod omni die no6luque vefi:itus fuit cihcio; cujus frugahtas in vi6lu erat parfimonia laudabihs, cujus amidlus comendabilis, non enim ambulabat in magnis neque in mirabihbus fuper fe, fed inter fuos domefticos contentus erat amidlu roffeti, inter majores terre raro fcarleti, frequenter vero bloueti vel burneti amiciebatur indumento, ut minus forte fufpe6lum haberetur cihcium fubter indutum, de quo fermo fortafle exierat, prout ipfe dubitarat, inter homines. Rurfus de frugah- tate ejus parca, et proinde laudabih, inter divitias habundantes et dehcias affluentes, quid dicam, nifi quod frugahtas ejus habet comparari Simonis Petri pauperrimo vidluah? Sed et indumentum ejus ejufdem Petri Si- monis debet comparari indumento pauperi, cujus vi6luale erat fohis panis cum ohvis, qui etiam raro in ufu panem habebat cum oleribus. Sed et indumentum ipfius Petri erat fola tunica cum pahio, que duo fufficiebant fibi, ut ipfe aiebat. De hiis rebus Petri habetur libro o6lavo fupradi6le hyftorie, circa principium hbri. Videamus adhuc quahs frugahtas erat in Simone mihte. Et fciendum quod frugahtas tahs eft nature quod neque citra neque uUra folet cibum aut potum percipere, fed medium inter duo femper tenet, fcihcet inter magnum et modicum. Simon igitur quia uhra menfuram fohte frugalitatis non cibum non potum fumpfit, merito liabet dici frugahs, quod ehcitur de modo ejus quoniam femper furrexit uno modo, ex quo arripuit modum vigilandi, ut di6lum eft; fiqui-

dem non fic furrexerunt ahi qui fecum dormiebant, totam propemodum no6lem dormientes, fed digefti furrexerunt impleti repletione dormitionis

fatis abunde, quahs repletio modo Simonis non defuit Simoni. Repletio A.D. 12G8. CHRONICA DE MAILROS. 209

itaque dormitionis in Simone erat pauca, quoniam frugalitas ejus fuit

magna, parca tamen. Et fic comparatum habemus Simonem frugalitati fandle, quoniam fobrius ejus vi6lus fobrium fequebaturfompnum, ut verbis fan6liffinii utar Bernardi. De frugalitate vero Siinonis Petri patet paulo ante, de qua ipfe procedens ulterius videtur loqui, cum dicit ubi fupra,

" nos, id cfl ego et frater meus germanus Andreas, a puero, fcilicet a pueritia, valde pauperis crevimus." Eccc frugalitas Petri initiata a fua fol. 69.1). paupertate matutina, que poftea decorata fuit in fcola Chrifli frugalitate

vere fandlitatis, unde quafi unius comparationis quoad frugahtatem vi- dentur effe confortes duo Simones, falva majoritate apolloh, que fuam frugahtatem recepit ex verbis Domini dicentis " videte ne graventur corda veftra crapula et ebrietate;" que duo mala ab utroque Simone fuerunt elongata. Unde Simon fcolafticus Chrifti potuit dicere ad Simonem

militem Chrifti, li fuiflent contemporanei, illud verbum quod ait Clementi difcipulo fuo, ubi fupra, " miror ac magis te laudo" (erat enim Clemens papa de profapia inperiali, et Simon comes de ftemate regali) " quo-

modo cum tu fis vir multe habundantie veniens ad nos tam cito tranfferre

et aptare te potueris ad hanc vitam noftram, que folis utitur neceflariis

paupertatis, non voluptatis." Nec mirum eft fi arripientes viam juftitie

propter Deum, donum confequantur frugalitatis perfe6le, nunquam defi- cientis a meta fobrie menfure; cum legamus quedam animalia irrationa- bilia munus tante abftinentie adeo perfe6le accepifle a Deo, ut nunquam vivant ex aliquo alimento coporah ficut cetera animantia. Unde Sohnus

narrat in libro de Mirabihbus munch, capitulo centefimo Ixiiij. de cama- leonte, animali quadrupede, quod ejus natura talis eft ut neque cibum capiat neque potu alatur, nec alio ahmento vivit quam hauftu aeris, ad

quem habet hiatum eternum, et tamen habet carnem et fanguinem et vifcera, ut tradit Plinius libro viij. capitulo xxiiij., et dicit quod habet carnem in capite et maxillis et totum fanguinem corporis fui in modica

cauda quam gerit, et tamen cum fit maxima beftia, ut ipfe dicit libro xj. Naturalis hyftorie, cnpitulo xxxviij. nichil habet intra fe preter vacuitatem,

que non creditur efle fine aere, quoniam ut ipfe dicit in libro viij., capi-

tulo xxxiiij., femper hians habet os ad alimentum aeris, fine ullius alterius

ufus minifterio. Sunt et alia animantia que vivunt abfque alimentis cor- 2d 210 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. poralibus, et vocantur vermes. Hii habitant in provincia juxta zonam torridam, ut habetur in epiftola Johannis prefbiteri, appellanturque Sala- mandre. lili optinii vermes non poflunt optime vivere nifi in igne a quo recipiunt vegetationem fuam. Hee falamandre non funt fimiles Salaman- dris aliarum provinciarum inutihbus et venenofis, et ideo faciunt pelhculas fericas in quibus fe abfcondunt ficut alie vermes qui faciunt fericura, ex quibus pellicuhs fiunt vefles ad ufum regum et magnatorum. Hee vefles non poffunt lavari nifi in igne fortiter accenfo, de quarum genere puto eft. veftis de qua loquitur Plinius libro viij., capitulo xlviij., dicens—" eft quedam veftis que ferro refiftit et ignibus." Vifo itaque regimine quorundam animantium omnem frugalitatem humanam excedente et abfti- nentiam omnium hominum fuperante, mirandum non eft, fi Simon a Deo frugalitatis virtutem adeptus eft, ut ultra non procederet ad alicujus foi. 70. fuperfluitatis ufum, ficut nec camelus vult quoquomodo procedere ultra fpatium itineris fui confuetum, nec etiam plus recipere de onere quam confuevit portare, ut innuit Phnius libro viij., capitulo xix. Et talis quidem comparatio re6le confuetudinis admodum idonee comparata vir- tuofe frugalitati Simonis, in nullo videtur derogare confuete modeftie fan6litatis ejus; de cujus cilicio videamus ahquid adhuc, cum debeat efle non fine caufa fandlum; fi enim fete cameli medicinales funt, ut docet

Plinius libro fupradiclo capitulo viij., et ponit ibi fetas pro pihs, multo magis cilicium cujufiibet fan6li hominis ex pilis cameh vel alterius ani- malis contextum, debet eftimari fandlum. Compara igitur cihcium Si- monis ftrenuiflfimi mihtis et pallium et tunicam fan6liflimi pifcatoris, de quibus aliquid prefatum eft, et invenies ni fallor aufteritatem cilicii Si- monis non minus habentem de penalitate in Simone, quam pallium nudum et tunica nuda excellentioris Simonis habuit in tanto Simone, quas ejus res jam non arbitror caufandas propter novitatem, dum magis creduntur fuifle vetufte quam nove, et ideo frigide; in quibus fane rebus credendum eft quod hyemis tempore frequenter alguit, cujus algoris aufteritas magna erat illi penalitas. In quibus etiam rebus cum eftuaret eftivo tempore, nunquid defuit ei aliquid de calore maximo? Non utique, nifi forte infinuofa pallii ejus refrigerativa obumbratio non erat illi aeris frigidi aggregativa confolatio contra ardorem caloris maximi, quando A.D. 1268. CHRONICA DE MAILROS. 211

circuibat diverfas hominum nationes, cwangelizando eis regnuni Dei, non

fine dierum multorum caumate perfervente. Habuerunt igitur ifli duo Simones auderitatem in femeti])iis ad fiifficientiam, propter amorem vite

eterne ad quam afpirabant. Propter quod Simon Petrus ait de feipfo

libro viij. Itinerarii Clcmentis, " mens mea non ad hec prefentia, fed ad

illa que eterna funt, aflpicit; et ideo me nichil rerum prefentium vifibiii- umque deledlat." Quarum rerum dele6latio nec Simonem comitem de- leftabatur; unde dicebat, quod a caufa tuitionis Anglie, quam propter

Deum jiifte fidceperat tuendam, nunquam refiliret, nec pro morte quah- cunque nec pro vita, quoniam, inquid, " moriturus fum propter illam."

Principalis igitur caufa moTtis hujus Simonis fuit prellatio juramenti fidelis pro Anglia, a cujus juramenti die et in pofl;erum cepit artare converfationem fuam ufque ad diem defunftionis fue, ut ante exprefTum eft; ut qui jampridem non abftinuerat ab amplexibus uxoris proprie, nunc longe fieri inciperet extra amplexus ejus, more Simonis Petri, qui ab amplexibus fue uxoris penitus credebatur abftinuifle, que tunc temporis de confuetudine ibat in retro comitatu difcipulorum Petri cum matre

fandli Clementis et aliis fanftis muUeribus, ut innuitur hbro viij. Itine-

rarii ejufdera. fol. 70, b. Et fadlum eft in diebus illis ut Simon uteretur cilicio, de quo prefatus fum. Tunc audires viros graves et rehgiofos diverforum ordinum paflim per Angliam dicere, quorum nonnulli venientes in Scotiam idem dicebant, quod non minus mallent ehgere poft mortem Simonis ratione fup-

plicandi altilfimo, tum propter aufteritatem vite Simonis in cilicio, jam enim innotuerant concubicularii Simonis aliquibus ex amicis fuis quos

habebant fpeciales quod cihcio uteretur Simon, unde Simon deteftus fuit

quoniam nichil tam occultum eft quod non reveletur; tum propter juftifli- mam caufam indigenarum Anglie quam manu fufceperat defendendam,

adire tumulum ejus poft obitum fuum, quam peregre proficifci lerofoli-

mam. Alii autem dixerunt quia fi jam occubuiflet Simon propter jufti-

tiam, ficut poftea fecit, adeo libenter accederent ad fepulcrum ipfius propter orandum Deum, ficut ad capfam magnam fancli Thome martiris in qua ipfe quiefcit lapidibus pretiofis popuh, imo quafi innumeris Cantuarie poftmodum adornatus; feliciter creberrimis a Deo donatus 212 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268. miraculis. Unde habebant talem rationem pro fe dum talia confabula- rentur, quod non minus occubuit Simon pro jufta ratione legitimarum pofleffionum Anglie, quam Thomas pro legitima ratione ecclefiarum Anghe ohm occubuerat. Legitime igitur occubuerunt ambo in diebus fuis ciliciorum penitentia, que pre aliis penitentiis ducit hominem ad Deum, induti; ut induitionem eterne incorruptionis propter penitentiam quam voluntarie propter juftitiam a Deo jufte infpirati apprehenderant facihus mererentur accipere. Poft occubitum vero Simonis in mortem pretiofam, fratres Minores, quos ipfe dilexerat rehgiofo more, qui et ipfi confcii fuerunt confcientie ejus in plurimis, materiam loquendi fumentes de vita ejus, ex optirais geftis ejus venerandam de illo ediderunt hyftoriam, fcilicet ledliones, re- fponforia, verfus, hymnum, et alia que pertinent ad decus unius martiris et honorem; que dum Edwardus fupereft, folempnem, ut fperatur, non obtinebunt in ecclefia Dei decantationem.'' Huic fandlo viro nonnulli qui detraxerunt poft mortem ejus ignominio- fam mortem fubire meruerunt; quorum unus erat canonicus quidam de Alnewic, qui poftquam nimis fuperflue uno die derogaverat Simoni, nondum enim venerat pes ejus ad domum illam, in craftino illius diei cum debuiffet furgere de ledlo fuo, nullum oculum invenit in maledidlo capite fuo; pejerarat enim pridie per oculos Dei quod Simon fuit proditor regis Anglie et procerum fuorum; et ideo, nec mirum, ceciderunt oculi ejus per fe de capite ejus, divina ultione ple6lente eum propter Simonem. In loco vero utriufque oculi inveniebatur fuffbfllo profunda et horribihs, qui eodem die fubito obiit. fol. 71. Obiit Johannes epifcopus Glafguenfis in Francia, apud Meldam' civitatem, in qua fepelitur;"' loco cujus eligitur Willelmus Wifcard cancellarius regis; qui cum eflet ele6lus, mortuo Gamelino epifcopo fanfti An- dree, eledlus eft ad pontificium ejufdem fan6li. Et Robertus Wifcard nepos ejus, archidiaconus Laodonie, fa6lus eft ele6lus Glafguenfis, deinde in epifcopum confecratur.

' In the margin of the original manuscript, another, but an early hand has writtenthe following note, " Fratres Minores [sjcripserunt [l]itturgiam Simonis de Monte Forti." A hymn in honor of Symon is in the Cotton MS. Vesp. A vi. fol. 189. "" ' Now Meaux, capital of Brie. See Fordun. ii. 108. A.D. 1268. CHRONICA DE MAILROS. 213

Quidam alius vere anathema diaboli, qui ablcideiat virilia laiitili viii Simonis, pofl duos annos tanti fceleris perpetrati, morte turpilfima mortuus eft in Scotia, fubmerfus in magno profundo flumine Thayenfi," fluente

ad mare juxta nobilo oppidum dv Perht; de quo cum debuiflet extralii, inventi funt fuper ventrem ejus duo fcrabones mire turpitudiiiis, pedes fuos adeo fortiter in ipfo ventre fixos habentes ut vix evelH potuiHent. Cujus corpus infelix dc flumine extra6lum, equinam meruit fepulturam. In nonnullis enim locis, ficut in Agrigentina regione, fepeliuntur equi nobiles, propter indufl:riam nobilitatis fue, quorum etiam tumulis adjiciun-

tur piramides, ut patet libro viij. Plinii de Naturali Hyftoria, capitulo xliiij.

Indigne igitur dixerim intelicem hominem, de quo modo locutus fum fe- pultiiram cquinam meruiffe, quoniam degeneravit a nobiUtate equorum, nobilem fepulturam promerentium; unde dicitiir in capitulo modo ditlo, quod divus imperator tumulum equo fuo fecit. Fa6lum eft et carmen de

illo equo. Item, ut liquet ibi, magnus rex Alexander inter xij. Alexan- drias quas conftruxit, fecit unam urbem nomine fuo dirivative appellatam, fcilicet Alexandriam, cognomine Buscefaleam equo fuo; Bucephalas enim vocabatur equus ejus cui poft mortein fecit exequias, et vocatur Alexandria illa Buceplialea propter Bucephalam Alexandri equum nobilcin tumulatum

in ea. Et bene fuit ifte equus dignus tali fepultura, quoniam, Alexan- drum dominum fuum e dirifllmis bellorum certaminibus fofpitem ope fua

extulit, ut refert Solinus in libro de Mirabilibus mundi, capitulo c.Ixxiij.

Hic equs decore Alexandri captus fuit, fed ego potius credo amore dum

adhuc puer eflet Alexander, ut patet in textu Plinii ubi fupra. Bene itaque dixerim quod amore pueri Alexandri captus fuit equs ejus in tantum ut omnes seflbres dorfum ejus afcendentes reiceret, excepto domino

fuo proprio, fcilicet Alexandro. Scripiit Solinus etiam de aliis equis quod neminera unquam preter dominum fuum vehere dignati funt, et multa alia commendabilia, in capitulis que fupra nominavi, de natura equorum, utpote quod lacrimas fundunt pro morte dominorum fuorum. O pia gene- rofitas equorum! Item gratis fame moriuntur perditis redloribus quos

" There seems every prol)ability to believe that the individual here alluded to is the same of whom a curious tale, communicated to the compiler by the confessor of Margaret, Queen of Scot- land, is inserted in the Chronicle cf Lanercost. The same authorily states that Edward took this esquire into his own rotinue, and that he was presented by liis master to Queen Margaret. 214 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268.

diligebant. O affe6liiofa amicitia illorum! que propter caufantes prolixi- tatem omifi. Vifo itaque fuperius honore equis impenfo quoad tumula- tionem corum in locis honeftis, nonne indignatio erat videre abfciforem

virihum fan6li viri fepuUum in campo pulcherrimo, cum potius fepehri

debuiflet juxta furcas, ubi folent habere fepulturas fuas latrocinantes et

alii malefadlores, fi inpenitens erat contra Simonem.

Obiit Johannes Maunfel" in partibus tranfmarinis in paupertate et dolore maximo. Hic mifer tot obtentus ecclefiaflicos habuit, ut annuatim ex ilhs xviij. milia marcarum poterat expendere. Unde majores epifcopatus Anghe recufavit, tum quia in phu'alitate permultarum preditiffima-

rum ecclefiarum habundavit, tum quia lubricus erat. Hic ait de una ec-

clefia modici cenfus, fcihcet xx. hbrarum, " ad canes noftros valet illa modica ecclefia;" innuens per hoc, quod furfures et farina et aha canibus fuis neceflaria ex proventu ihius ecclefie deberent comparari. Hic etiam

cum eflet Simonis adverfarius et confiharius regis precipuus, fuafit ei ut juramentum quod fecerat cum baronibus pro fidehtate Anghe fervanda

omnino dimitteret, faclumque eft ita. Mittitur igitur ad curiam fummi pontificis pro abfolutione petenda? ne rex teneretur preftito baronibus juramento; optinuitque mox regia fupphcatio abfohitionem petitam. Unde beUum primum, de quo didlum eft, accepit contra iUos, poft ihius abfolutionis obtentum. Sed ve regie infidelitati! Juraverat enim rex quod ftaret providentie baronum in omnibus; juraverunt etiam et barones regi

quod ipfi ftarent eidem providentie, pro rege et regno ejus fidehter facte. Sed quia rex juramentum fuum non tenuit, ideo credebatur a pluribus

quod propter hoc barones viftoriam optinuerunt de illo, quia fidele prefti- terunt jufjurandum pro falvatione regni; cui jurijurando afTenfum nun-

.*» quam prebuit Edwardus, qui cum poftea eflet in cuftodia . . reverentur " miniftrantis ilh dapes regias, folebat ei dicere, domine Edwarde . . . obis obfequium noftrum." Cui Edwardus refpondere confuevit . . . ig-

" This John Maunsel was provost of Beverly, and frequently employed by Henry III. in diplo- matic missions to the continent. Numerous notices of him are to be found in the Fced. and in

M. Paris. ' The buU of Alexander IV., absolving the king from his oath to the barons, is printed in the Fad. i. 403. Two other buUs, connected with the same absolution, are to be found on thc following page. The MS. here, and in the following lines, is slightly imperfect. A.D. 1268. CHRONICA DE MAILROS. 215

norans omnino quoJ Simon cogitaret de mortc quam accepturus orat fub gladio ejus.

In diebus illis mittitur vir venerandus Oliverus abbas do Driburc' ad Edwardum, ex parto ot regine Scocie Ibroris Edwardi; cujus adventum fol. 72. cum comperiffet Simon, du6lus efl ad Eduuardum, relidlo canonico deor- fum per fe qui venerat cum illo. Erat enim Eduuardus in alto folio tunc temporis commorans. Afcendit ergo Simon ante abbatem per lingulos

gradus folii, abbato oum fubfoquente; qui cum veniHet ad illum ad qiiem

niiffus fuerat poll fahitationom faftam more amico confedoncium locuti funt adinvicom, tam diu Simone ante ipfos ftante donec ab invicem re-

ceffiffent. Qui dum fic ftaret non huc non illuc oculos deflexit, fet per- peti intuitu ambos obfervabat ne littera fuffpe6la traderetur Eduuardo, et ne vel finiftrum verbum ex parte mittencium eum diceretur ab illo. Cumque collocuti fuifibnt quantum voluerunt, abbas furgens, petita liceii-

tia, receffit; quem Simon fubfequons verebatur forte, ut abbas fuffpica-

batur, quod fi poft dorfum Simonis iflet litteram fubdolam porrigeret Eduuardo, ad quem abbas fubfequens, ut didluni eft, Simonem prius ve-

nerat, ne forte fi abbas preceffiffet eum, litteram clandeftine fuflpicionis daret eidem proiciendo; et talis quidem cautela Simonis valde erat modica inter majores ejus cautelas. Modo faciam finem loquendi de Simone propter cujus vitam, in minimis et quibufdam arduis a me in palam utcunque elucidatam, non debeo jufte timere alicujus contra me invidi convitium, detradlionem, vel men-

daciura, quoniam nichil fcripfi de illo nifi quod a viris fide dignis fideliter, ut eftimo, michi relatum accepi; quorum relationibus qui non credunt, nullatenus credent Augufiino diccnti, libro xvj. de Civitate Dei, capitulo

xj. quod tempore memorie fue uni homini erant duo capita, duo pe<5lora, et quatuor manus, venter unus, et duo pedes;—neque Orofio, qui narrat de puero qui erat quadrupes, quadrimanus, oculis quatuor, auribus toti-

dem, natura virili, duplex natus ex ancilla, ut patet libro vij. de Orme- tifta mundi, capitulo xj.; —nec Plinio libro vij. capitulo v. Naturalis Hif- torie, referenti quod quidam puor fa6lus eft ex virgine fub parentibus, qui juffu aruflpicum deportatur ad infLdam defertam;—nec etiam credent quod quidam infans reverfus eft in uterum matris fue;—nec etiam quod 216 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1268.

vij. infantes uno die egreffi funt de utero unius mulieris, ut liquet di6lo

libro, capitulo iiij.; —nec yfidoro, libro xj. Ethimologie, capitulo iij., di- centi, quod quidam htimines dentati nafcuntur, quidam barbati, quidam cani; et quod vitulus natus fuit ex muUere, et quod alia muUer peperit

ferpentem ;—nec infuper credent, quod elephans peperit ferpentem, ut habetur fupradidlo libro PUnii, capitulo fupradidlo. Dudlis igitur hujufmodi fimiUtudinibus contra mendaces, propter Simonem, quefo ut nuUus de eo obloquatur per modum detradlionis, ne forte apprehendat eum aU- f^^ 72 b qua ex uUionibus merito propter detracftionem, in quibus nonnuUi ex emuUs ejus temporaUter perire meruerunt. Fuit et Simon defcendens a viris beUicofis, a quibus ipfe non degenerans fimiUs fa6lus erat iUis, ut fupradidlum eft, vir beUicofus, in occubitum mortis tranfl*ens propter juftitiam in beUo, ficut ipfi caufa juftitie occubuerunt in beUo, fciUcet pater ejus, avus ejus, proavus ejus, attavus ejus, abattavus ejus.

EXPLICIT OPUSCULUM DE NOBILI SlMONE DE MoNTE FORTI EDITUM.

Cessit officio abbatizationis fue dominus Johannes de Edirham, abbas de Melros, cui fucceffit dominus Robertus de Keldeleht, monachus de Neubotil, qui prius fuerat abbas de DunfermeUn et canceUarius Scocie. Anno Domini M.cc.lxix. gloriofum principem regem Francie euntem verfus terram fan

Judeorum ; duo Epifcopi funt in iUa regione. Subje6la itaque regione Bar- barie regi Francie, cum idem rex verfus propria rediret, una cum rege Nauernie, mortui funt ambo in via; cum quibus obiit Dauid comes

' See Fordun, ii. 101. A.D. 1209. CHRONICA DE MAILROS. 217

Atholie' in illa pere

pus' filius ejus. Obiit Albinus cpifcopus Brcchincnris, cui fuccefTit frater Wilielmus de Kilconcath, ledtor fratrum predicatorum de Perth.

Piidimus Lodovvicus rex, cujus ante mentio fit, fecit ilhid famofum monalterium ordinis Ciflercii quod vocatur Regahs mons, non poHeffiones

more fundatorum aliorum monafteriorum iUi tribuens, fed perpetuas libe-

rationes frumenti, vini, et omnium aliarum rerum neceflariarum, in locis congruentillimis per procuratores fecuriflimos certis temporibus annuatim percipiendas, ut monachi illius loci foh Deo vacent per omnem modum et feculo per nuhuni.

Ceffit dominus Wydo abbas de Neubotil regimini domus fue, cui pre- ficitur dominus Waldevus monachus de Melros, qui fuerat cellerarius ejufdem domus. Obiit Lora comitifla Atholie, fepulta apud Meh-os. Obiit Johannes de Balholo; hic amator fcolarium fccit propter Deum

perpetuam domum apud Oxoniam," tribuens fingulis ex illis fcolaribus

omni ebdomada viij. denarios ad communem eorum menfam.

Eft ibi alia domus fcolarium melior illa, qui percipiunt ad communam fuam xij. denarios per circulum feptimane de dono epifcopi Batenfis.

Anno Domini m.cc.Ixx. dominus Eduuardus, primogenitus filius regis Anglie, miles bello dotliflimus, proficifcitur ad terram fan6lam. Veniens autem illuc, moratus eft in turri Acconenfis civitatis, nec pofuit pedem extra illam civitatem ad aliquod arduum negotium faciendum, nifi una vice, precedente eum uno Chriftiano exploratore qui erat de fedta Suha- norum, qui funt Chriftiani habitantes quafi heremite inter Sarracenos, et ideo pacem femper habent inter illos quia in fohtudinibus morantur; ve- nerantur enim omnes Sarraceni et pagani omnes heremitas propter honorem fan6li folitarii Johannis baptifte, quem ideo fumma cum veneratione diligunt et honorant quia triumphaverunt in die folempnitatis ejus in bello

He died at Cartliage, 6th August. Fordun, ii. 101. ' Philip III. surnamed the Hardy, «as proclaimed king in the camp hefore Tunis, iSth August, 1270. " See " Ballio fergus, or a commentarj- upon the foundation, founders, and affairs of Balliol College, &c. by Henry Savage, D. D., master," Oxon. 1668, 4to. 2 E 218 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1270.

de Chriflianis. Diftiis vero Sulianus venit Acconiam nunciare Eduuardo quod habitatores cujufdam urbis, que vocatur Caconia, cum gregibus et armentis animalium juxta patrie ritum ad pafcendum ea jam exierant ad

nemorofa loca ubi fibi fixerant tabernacula multa. Semel enim in anno

fimul exeunt incole illius civitatis ad fpatiandum fibi propter aeris bene-

ficium ad talia loca, fimul et omnes regrediuntur ad civitatem. Tendente ergo Eduuardo verfus tabernacula fpatiantium, que erant itinere trium dierum ab Acconia, de die delituit in locis opacis five nemorofis, prout inflruelus fuerat a Suliano, propter metum multitudinis paganorum, qui

cito potuerunt confundere paucitatem Chriflianorura qui cum illo erant;

non enim habebat fecum nifi paucos peregrinos cum eledlioribus populi

Acconienfis. De no6le igitur iens erat, ut fic deluderentur pagani dum ignorarent femitas tranfitus ejus. Veniens igitur quodam fummo mane ad loca prenominata, invenit Sarracenos et uxores eorum cum parvulis

fuis in le6lo, quos omnos, ut hofles Chrifliane fidei, occidit in ore gladii.

Pofl quorum interfeiSlionem tulit fecum ad Acconiam omnia armenta eorum et greges cum omni fuppelledlili illorum, nullum ex omnibus hominibus fecum exiflentibus amittens preter unum armigerum, nomine Nicholaum, qui erat armiger cujufdam militis de Scotia oriundi, cui nomen erat Alexander de Setun. Ille autem armiger cum declinaffet a comitatu Chriflianorum ad purgandum alvum, fcutum domini fui portans

ad dorfum in equo, mox captus eft a paucis paganis habitantibus juxta fol- 73. h.

iter per quod Chrifliani jam tranfierant minime vifi a paganis, quos oc-

cidifTent Chrifliani fi illos vidifTent; armigerum autem illum quem fecum

abduxerunt pagani ab illo die non viderunt Chriftiani. Gloriofus vero miles dominus Eduuardus magnam fue mihtie probitatem

in diebus illis feciflet fuper paganos; erat enim tunc teraporis quafi flos

totius raundi in ftrenuitate rei railitaris fi habuiflet fuccurfura Chriftiano-

rum quos fubtraxerat ei rex Cicilie, proditor Chriftianifmi, Karolus nomine, frater regis Francorum Lodowici. Per hunc enim fubtrahebantur

Eduuardo auxilia diverfarum nationum, filicet Cicihe, Appulie, Calabrie, et Ytahe propter avaritiam Karoli, qui acceperat a paganis thefaurum nimis magnura antequam venerat Eduuardus ut expugnaret eos. Ratio

autem thefauri accepti erat ut inducie, quas petebant Sarraceni ut fe A.D. 1270. CHRONICA DE MAILROS. 21

preiniinireiit contra Cliriftianos, concederentur eis a Karolo. Petierunt

ei-fro ipatium xv. annoruni ad talem premunitionem faciendam, ([uod libenter conceflit eis Karohis, cautione fecuritatis data eis ab ipfo qualeni

voluerunt per litteras ejus cum jurejurando. Reverfus eil igitur Karolus proditor, fecuto eum thefauro a gente periida male accepto in navi for- tiiTima repoiito, que cum ad portum tutiilimum applicuiiTet juxta quam- dam civitatem Chriltianorum, ultione Dei fuper illam propter thcfaurum

iniideliter acceptum defcendente, in ipfo portu fubito in falo deifcebat,

iiichil de peccuni aperditionis falvato, nutu propitie divinitatis evadentibus

ex illa omnibus hominibus quotquot erant in ea et ad tnnc falvatis omnino. Periit itaque navis, viderit Karolus ne pereat eternaliter ipfe extra naveni eccleiie inventus. Navis ecclefie eil unitas ecclefie a qua unitate Karolus videbatur omnino receiTiiTe, quando maluit peccuniam contra Chriftum quam belhim propter Cliriftum contra inimicos Chrifti. Poftea reverfus

eit verus Chriiti thefaurus dominus Eduuardus de Terra fancta, preter- nnila gentium expugnatione quam non poterat facere pre Chriftianorum paucitate. Propofuit tamen nuncquam reverti ad propria donec eonfu-

diifet partes paganitatis in quantum potuiiTet fi fuccurfum Chriitianitatis

ad votum fuiilet adeptus; fed audita morte patris fui optimi Henrici regis —qui femper paciiice et tranquille regimina regionis gubernarat Angli- cane, donec male fuafus, crat enim beftiahs homo fed religiofus, a conii- haribus infelicibus, quorum primatum tenuit uxor fua regina Helionora, nonnulla bella paciebatur comitti contra barones regni fui,—de neceflitate oportuit eum redire ad propria, ut coronaretur, fucceiTurus patri in regnum ut heres legittimus. Obiit Adam de Kilconcath, comes de Karryc, in Acconia, cujus uxorem, comitiitam de Karryc, poitea junior Robertus dc Bruys accepit fibi

in fponfam. loi. 74. Quoniam indignum eft fcilentio preterire qualiter orbis terre juvenis validiflimus, gloriofus Chriili miles Eduuardus, adjuvante illum Altiifimo,

liberavit fe ne interimeretur a quodam Sarraceno fortiifimo, dignum eit

ut itilus iterum recurrat ad ipfuin. Sperans igitur quedam pars gentis perfide Sarracenorum, qui propius Acconiam erant habitantes, quod domi-

nus Edduuardus eflet unus ex cun6tis militibus Chriitiaiiis prefortiflTimus, •220 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 1270.

mittit ad illum quendam admiraldum divitiis et poteflate locupletem valde. Qui cum venillet ad eum, dolofe legationis nuncius iblempnis fed fecretus exiftens, preter illa que antequam ad ipfum tunc venerat premifit multa pretiofa donativa, nunc donat ei eque pretiofa vel pretiofiora mu-

nera, petens obnixe ab eo ut parvitatem fuam, que erat magna licet ei lic loqueretur, ad gratiam amicitie et fidelitatis dignetur admittere; quo-

niam, ut aiebat, illi habuit fecretum anime fue aperire ei quod nuilo

modo voluit ollendere nifi pacem fuam et gratiam fibi prius voluiflTet concedere. Juravit ergo ei per Deum quod falus anime fue in manu fua erat, unde ait, " obfecro te ne finas me perire." Cui reflpondit Ed- uuardus, nullam habens fraudem in confcientia, quod multo magis mallet ipfum et omnes Sarracenos de mundo falvari quam perire. Quo audito,

fimulator callidus procidit ad genua afiabihter fibi colloqucntis, deofculans

ea; fimihter ofculabatur pedes et manus ejus, aflerens fe feliciorem jam fa6lum efle quam unquam fuerat ante, qui tam gloriofi principis fihum promeruit videre; cujus principis preconia multiphciter extohens pariter et fihi, aiebat ei non talem in univerfo orbe fore alterum juvencm qui

tam viriliter egerat in hallihidiis et tam egregie de fuis inimicis trihum- pharat in belhs; appehans ipfum proinde non folum florem Clniilianitatis,

fed et totius orbis viftorem futurum, " fi" inquit ad illum, " ad te placeret

Chriflianitatis immenfa multitudini fideliter confluere contra Sarracenita- tem noflram." Chriflianorum itaque laudes multipharie multifque modis

efierens, locutus eft ei in aure quod vellet Chrifi^ianus effici, pro eo, in-

quid, quod fides Chriilianorum cxcellit omnem fidem miraculis gloriofis.

Quibus verbis alter benigne nimirum exhillaratus, ait illi; " feliciter natus

fuifli fi feceris te cito baptizari, quoniam fidcs noilra efl quod oranis homo qui baptizatus non fuerit, in eternum cum dyabolo peribit; et ideo

ii vis falvari feftina baptizari, quoniam ignoras diem mortis tue." Cui

refpondit, " feiix fit confilium tuum, nam et ego volo babtizari; fed habeo

uxorem legittimam et plures uxores, filios quoque et filias, cognatos et

propinquos, quos defidero una mecum baptilmum fanfte fidei veftre percipere : volo igitur, antequam baptizer, illos de ratione fidei percipiendi

convenire." Ad quem Eduuardus, " bene," inquit, " facietis, fi propera- veritis ut baptizcmini, quia ncfcitis horam mortis veftre." Stabat ergo A.D. 1270. CHRONICA DE MAILROS. 221 admiraldus fecundum fcoma fue lovitatis tripudians antc ipfum, acfi ipfe cHet joculator, a quo demum petita licentia reccdendi recellit ah ipfu infelix, dolofitate plenus, promittens crebris vicibus fe venturum ad illum ad confolandum fe et fpatiandum cum illo; quod fecit, mittcns ei per plures vices more folito inmenfa exennia et fpeciofa donaria. A quo cum qucrcret Eduuardus cur tamdiu differret baptiflmuni fufcipere, refpondit, fc aHenfum jam habuiflc njultorum ex fuis ad hoc faciendum, " fed non omnium," inquil, " quem infra breve tempus adquiram, Deo veftre fidei Chriltiane providente." Hii dum fic fe habent ad invicem amica- biliter quafi confederatos, nulla apud ambos alteri de altero remanet fuffpicio. Unde rumor taHs permaxime amicitie eorum pervenit ad fol-

danum totius Sarracenitatis ; qui mittens pofl; admiraldum, de quo ve- hementem habuit fufpicioncm, quod, quantu.m in ipfo crat, Sarraceni- tatem voluit prodcre et tradere Chriilianis ipfe Chrifi,ianus effe^lus, mandavit ilH fupcr vitam et membra, precipiens ut compareat coram majcftatc fua taH die ct tali loco; cujus majeftatis tanta eft dignitas, ut narravit milii armiger a quo prcfentem habeo relationem, quod omnes introeuntes in regiam cjus pro quovis negotio apud ipfum audiendo vel expediendo, primo flc6lunt genu extra introitum regie ad Hmitem ubi

Hmes eft, dcinde ingrefli regiam, iterum faciunt genuflexionem aliam in medio regie, demum accedentes ante faciem ejus profunde inclinant eum genua fubmittentes. Ad quem veniens di6lus admiraldus falutavit eum, prius fadlo patrio ritu introitus fui fecundum confuetudinem aliorum.

Quem cum conveniiret foldanus fi jam Chriftianus fa6lus eft et utrum proditor fit paganiflimi" apud filium regis Anglie, refpondit ei, quod plus profecerat apud illum filium pro falvatione paganie quam omnes quotquot funt in paganifimo"'"' ejus potuifl^ent longo tempore profecifl"e. " Et quomodo?" inquid foldanus. Cui ille, " iflum regis filium, quera forte vos timetis, tantis magnis placavi muneribus, tot exenniis honoravi mul- tiplicibus, cautiflime agens cum ipfo, quod poflimi facere de illo quicquid volo; nec aliquid fupereft modo de ipfo, nifi ut perimatur quando volo."

Quod manifcfte faclum fnifl!et, nifi optimus Deus piitflmum Eduuardum mclius falvando adjuvifret. Poft dies igitur paucos fatlum eft ut ab admiraldo dolofo

"" " Paganisnii y Pasanismoy 222 CHRONICA DE MAILROS. A.D. 12G4.

" Anno Domini M.cc.lxiiij. completi funt anni pofl fundacionem de

Melros yj'"'. et vij.;'' et poft raarterium fandli Thome iiij"". et xij.; poft captionem W. regis Scottorum Ixxxix.; poft bellum apud Standard v^'-.

V.; poft nativitatem Alexandri regis Ixv.; et liiij. amms ad feftum fandli

Jacobi eft completus poftquam W. rex Scottorum tradidit filias fuas; poft combuftionem de Rokeberi et Berwic xlvij.^ Anno Domini m^.cc^.Ixxj". yems afper »

Anno Domini m°.cc°. feptuagefimo fecundo, xiij. kalendas Aprilis [Mar. 20], natus eft Dauid'' filius regis Alexandri circa primam noelis horam, apud " Anno Domini M^.cc^.lxxiiij"., obiit pie memorie et fandle converfationis dompnus Ricardus abbas de K . . llos, apud W'are in AngUa, in vigilia fandli Dionifii [Mar. 11] in reditu fuo ex capitulo generah, cujus corpus apud Wardoniam in dominica prima Aprilis'^ [Apr. 1] ejufdem loci cuni debita reverencia tumulatur, in cujus loco Andreas prior de Neubotil, quondam prior de Phifcardin, ordinis ^^^^ fubrogatur,

11' et in vigilia epiphanie [Jan. 5] curam animarum de K . fu[fcepit] . . .

ei erig . . tur et in choro ejufdem loci a patre abbate dap . . . op ingenti [l]eticia inftallatur. Quia a ter . . . . de d proceftit talis

eledlio." Anno Domini m.cc.Ixxv., pie recordacionis ct fan6le converfacionis dompnus Wallevus, abbas de Neubotil, viam univerfe carnis aggrediens,

in fumma pace et ftatu optimo quam fpiritualium quam temporalium domo permanente, felici exitu migravit ad Dominum, anno regiminis fui

tercio iij°. nonas Februarii [Feb. 3], cujus corpus cum debita reverencia patre abbate exiftente, vigilia Agathe virginis et martiris [Feb. 4] eft tumulatum.*"

" The foUowing sliort notices, nearly defaeed, and not included in the former edition, are transcribed from various folios of the manuscript, where they have been entered wilh a style, probab))- as memoranda, to be afterwards extended. ^ It has been originally viij., but tlie last of tlie

'^ numerals lias been struck through with the pen, apparently of the original scribe. From " ^ fol. 13, b. (44) From fol. 62. His death, in 1280, is mentioned by Fordun, ii.

'^ 124; Wyntouny i. 392. Tlie name of tlie birthplace is not fiUed up in the manuscript. Copied from fol. 59, b. • The reading of the words here printed in italics is doubtful, the manuscript being much defaced. " From fol. 51. ' From fol. 59, b. CHRONICON RYTHMICUM.

ANNO Dccxlj. obiit Ewain rex Scottorum, cui succeflit Murczaut filius

ejus.

Anno Dccxliv. obiit Murezaut rex Scottorum, cui succeffit Ewen filius ejus. Anno Dccxlvij. obiit Ewen rex Scottorum, cui succeffit Hed Abbus

filius ejus.

Anno Dcclxxvij. obiit Hed rex Scottorum, cui succeffit Fergus filius ejus.

Anno Dcclxxx. obiit Fergus rex Scottorum, cui succeffit Seluad filius ejus.

Anno Dccciv. obiit Seluad rex Scottorum, cui fucceffiit Eokal vene- nofus.

Anno Dcccxxxiv. obiit Eokal rex Scottorum, cui fucceffit Dungal*

filius ejus.

Anno Dcccxlj. obiit Dungal rex Scottorum; Alpinus filius Eokal ei fucceffit.

Anno Dcccxliij. obiit Alpinus rex Scottorum, cui fucceffit Kined filius ejus, de quo dicitur,

Primus in Albania fertur regnafle Kinedhus Filius Alpini, prelia multa gerens.

Expulfis Pi6lis regnaverat o&.q bis annis,

Adque Forteuiet mortuus ille fuit.

' In the marsrin the same hand has written Donenaldo. 224 CHRONICON RYTHMICUM. A.D. 843.

Ifte vocatus ell rex primus, non quia fuit, fed quia primus leges Scoti- canas inftituit, quas vocant leges Mac-Alpin.

Anno Dccclix. obiit Kinedus rex Scottorum, cui fucceftit Douenaldus, de quo dicitur,

Rex Douenaldus ei fucceflit quatuor annis:

In bello miles ftrenuus ille fuit.

Regis predi6li frater fuit ille Kinedi, Qui Scone fertur fubditus efle neci.

Anno Dccclxiij. obiit Douenaldus rex Scottorum.

Fit Conftantinus poft hunc rex quinque ter annis;

Regis Kinedi filius ille fuit. In bello pugnans Dacorum corruit armis,

Nomine Nigra Specus eft ubi pugna fuit.

Anno Dccclxxviij. occiditur Conftantinus rex Scotorum. Rex Scotorum Hed frater ejus.

Ejufdem frater regnaverat Albipes Edhus Qui Grig Dofnahde faucius enfe perit. Hic poftquam primum regni comp[l]everat annum, In Stratalun vitam wlnere finierat.

Anno Dccclxxix. rex Scotorum Het [frater ejus] occiditur: poft quem [rex Scottorum Grig fihus Douenaldi.]

Grig fua jura gerens annis deca rex fit et o6lo: In Dunduren probus morte retentus erat. Qui dedit ecclefie libertates Scoticane, Que fub Piftorum lege reda6la fuit. Hujus ad imperium fuit Angha tota pera6la, Quod non leva dedit fors fibi bella terens. A.D. 897. CHRONICON RYTHMICUM. 225

Anno Dcccxcvij. obiit Gri<>; Scottoruni rex; rex Scottorum Douenal- (ius Hlius Conttantini.

Poil hunc in Scotia regnavit rex Douenaldus;

Hic Conftantino filins ort[ns]erat.

In villa fertur rex i(te periffe Forenfi,

Undecimo regni fole rotante fui.

Anno Dccccviij. eodem anno periit Dofnaldus rex Scottorum: poft qnom rex Scottorum Conftantinus filius Hedi.

Conftantinus item, cujus pater Hed fuit Albus, Bis deca Rex annis vixerat atque decem. Andree fan6li fuit hic quinquennis in urbe;

Rehgionis [ibi] jure fruens obiit.

Anno Dccccxhij. obiit Conftantinus Rex Scottorum.

Huic rex Malcolmus fucceffit ter tribus annis,

Regis Dofnaldi fihus ille fuit. Interfecerunt in ulum hunc'' Morauienses:

Gentis apoftatice fraude doloque cadit.

Anno Dcccchj. rex Scottorum Malcolmus interficitur.

Poft hunc Indulfus totidem regnaverat annis: Ens Conftantini filius Edhayde. In bello pugnans ad fluminis hoftia CoIIin, Dacorum gladdiis protinus occubuit.

Anno Dcccclxj. rex Scottorum Indulfus occiditur: poft quem

Quatuor et femis rex Duf regnavit ariftis, Malcolmo natns, regia jura gerens.

" Orin Rilum. 2 F 226 CHRONICON RYTHMICUM. A.D. 9Cl.

Hunc interfecit gens perfida Morauienfis, Cujus erat gladiis cefus in urbe Fores, Sol abdit radios, ipfo fub ponte latente, Quo fuit abfconfus, quoque repertus erat.

Anno Dcccclxv. rex Duf Scottorum interficitur ; poft quem

Filius Indulfi totidem quoque rex fuit annis, Nomine Culenus; vir fuit infipiens. Fertur apud Loinas illum truncafle Radhardus,

Pro rapta nata, quam fibi rex rapuit.

Anno Dcccclxix. rex Scottorum Culenus perimitur ; poft quem

Inclitus in Scocia fertur regnafle Kinedus,

Malcolmi natus, quatuor et deca bis.

Ifte Fotherkerne telis fit et arte peremtus, Nate Cuncari Fimberhele fraude cadens.

Anno Dccccxciiij. rex Scottorum Kined occiditur ; poft quem rex Scottorum Conftantinus Calwus, fihus Cuiini.

Rex Conftantinus, Culeno fihus ortus, Ad caput amnis Aven enfe peremtus erat, In Tegalere; regens uno rex et femis annis,

Ipfum Kinedus Malcolomida ferit.

Anno Dccccxcv. rex Scottorum Conftantinus necatur ; poft quem [rex Scottorum Grim, five Kinedus, fihus Duf].

Annorum spacio rex Grim regnaverat ofto, Kinedi n[ato] qui genitus Duf erat. Quo truncatus erat, Bardorum campus habetur, A nato Kined nomine Malcolomi. :

A.D. 1003. CHRONICON RYTHMICUM. 227

Anno M.iij. rex Scottorum Grim necatur ; poft quem

Idem Malcolmus deca ter regnavit ariftis, In pugna miles victoriofus erat; In vico Glammis rapuit [mors] libera regem;

Sub pede proftratis hoftibus ille perit.

Abbatis Crini, jam didli filia regis,

Uxor erat Bethoc, nomine digna fui.

Anno M.x.\xiiij. ifte Malcohnus non habuit fihum, fet fiham; que erat uxor abbatis Duncaneh Crini, et

Ex illa genuit Duncauum nomine natum, Qui fenis annis rex erat Albanie. A Finleg natus percuffit eum Macabeta; Whiere letah rex aput Elgin obit.

Anno M.xxxix. obiit Duncanus rex Scottorum, cujus regnum Macbet fibi ufurpavit.

Rex Macabeda x Scotie vij. que fit annis: In cujus regno fertile tempus erat. Hunc tamen in Laufnaut truncavit morte crudeli Duncani natus, nomine Malcolomus.

Anno M.lv. Lulach quatuor menfes et dimidium regnavit.

Menfibus infelix Lulacli tribus extiterat rex Armis ejufdem Malcolomi cecidit.

Fata viri fuerant in Strathbolgin aput Efleg:

Heu fic incaute Rex raifer occubuit.

Hos in pace viros tenet infula lona fepultos In tumulo regum, judicis ufque diem. :

228 CHRONICON RYTHMICUM. A.D. 1056.

Anno M.lvi.

Ter deca vjque valens annis et menfibus octo Malcolmus decus rex erat in Scotia. Anglorum gladiis in bello flernitur heros: Hic rex in Scotia primus humatus erat.

Anno M.xciij. Douenaldus regnum Scotie invafit: de quo dicitur,

Menfibus in regno vj. regnavit Douenaldus,

Malcohnis regis frater, in Albania. Abftulit huic regnum Duncanus Malcolomides; Menfibus et totidem rex erat in Scotia.

Hic fuit occifus Mernenfibus in Monodedhno

De male vivendo plebs premit omnis illuni.

Rurfus Dofnaldus, Duncano rege perempto Ternis rex annis regia jura tenet.

Captus ab Edgaro vita privatus at ille foi. i o. b. Rofcolpin obiit; oflTaque lona tenet.

Poft hunc Edgarus regnavit ter tribus annis: Rex Edenburgo fertur obifle probus.

Regis Alexandri regnum duravit ariftis fol. 16. Quinque bis et feptem, menfibus atque o6lo. In Scotia tota poftquam pax firma vigebat, Fertur apud Strivelin mors rapuifle regem.

Bis deca rex annis David fuit atque novenis fol. 16. b. In Scocia, caute provida prospiciens. Poftquam caftelhs regnum munivit et armis, Rex Carduille fertur obifle fenex. A.D. 1093. CHRONICON RYTHMICUM. 229

Iiiclitus in Scotia regnavit Malcolomus Rex Bis fenfis annis, menfibus atque tribus. Non latis in regno jam tunc pax firma vigebat: Fertur apud Gedewrhe rex fine labe mori.

Quatuor hii reges jam tunc in pace lepulti In tumba refident rex ubi Malcolomus.

APPENDIX.

APPENDIX I.

fol. 53. Anno Dcccc.xl.v. rex Edinundus terram Humbrorum uastauit et sibi subiugatam Malcolmo regi Scotorum commendauit. Anno M.Lxx. rex Malcolmus Angliam usque Cleueland uastauit tunc cliton Edgaroque sororibus Margarete et Christine ubi eas inuenit regem Angliae fugientes in Scociani irent

apud Weremundam in reditu suo pacem suam donauit, et Margaretam postca sibi in matrimonium copulauit.

Anno M.xei. reconciliati sunt rex Willelmus Anglie et fi-ater suus Rodbertus, et rex Wil- lebnus Anglie occurrit cumexcercitu regi Malcolmo,iam Northumbriam uastanti,inprouincia Loidis, quos comes Rodbertus ea condicione pacificauit ut rex Scotorum regi Willelmo obe-

deret, et rex Willelmus regi Malcobno xii. uillas, quas sub patre suo habuerat, redderet; et

xii. metfcas aiu^i singulis annus daret. Anno M.cxxxviii. rex David miserabiliter uastauit Northumbriam totara. Rex Stephanus in capite jeiunii cum excercitu magno veniens Rokesburgh cum ignominia statim rediit.

Anno M.cxxxLs. pax facta est inter duos reges instancea regine, et Northunibria data est

Henrico filio regis David. Anno M.cbsxv. Henricus rex Anglie comitatum de Huntedonia reddit Willelmo regi Scottorum honorifice et plenarie, sicut ipse habuit ante guerram, apud Windelesofi-e.

Anno M.cxc. Willelmus rex Scottorum dedit Ricardo regi Anglorum x. milia marcas auri et argenti propter libertates et dignitatcs ac honores suos quos habuit ante guerram pro

Berewic et Rokesburgh, quas Henricus rex per xvi. annos uiolenter detinuit, et sic, Deo siiffragante, eius dominationis et seruitutis iugum graue, a regno Scottorum digne et honori-

fice submouit.

Anno M.ccix. Johannes rex Anglie mandauit Willelmo Scocie ut ei occurreret apud Nouum Castellum, et obuiauerunt aduicem Boyltun. Rex itaque Scottorum Willelmus pro-

cessit, et rex Anglie venit usque ad Norham, ix. kal. Maii, feria v'"., et tam in reditu quam in transitu hospitatus est apud Anewic propriis expensis, et habuerunt coUoquium ambo

reges apud praedictiun castellum, et infecto negocio discescerunt vi. kal. Mai. 2g 234 APPENDIX.

Circa festum sancti Jacobi rex Anglie et rex Scocie cum excercitibus suis adinuicem occurrerunt, ubi pacem inter eos pepigerunt. Ita, tamen, quod rex Scottorum regi Anglorum duas filias suas dedit maritandas, cum xiii. milibus librarum, et cepit licenceam subuertendi castellum quod erectum fuit contra Berewic, quod et factum est; et pro pace tenenda dedit

ei obsides, filios proborum hominum terre sue, et factum est contra uolentatem Scottorum. Anno M.clxii. rex Malcolmus de magna jnfirmitate, Deo miserante, conualuit apud Dane-

castre, et firma pax inter Henricum regem Anglie et inter Malcolmum regem Scocie. fol. 53, b. Anno M.clxxiii. Willelmus rex Scottorum, uetera dampna uouo conflictu resarcire sperans, bella inmaniaper consilia iniqua contra cognatum suum, dominum Hem'icum, regem Anglie, instaurat; et cum ingenti excercitu castra metatus est ante castrum quod Werc nominatur, et moram* aliquantalum ibidem fecit moram, sed nichil plus profecit. Profectus autem inde rex, magnam partem Northumbrie Scotti crudeliter igne combussermit, et plebem eius feroeiter gladio transuerberauerunt. Inde ad Carlegium iter recuruant et ciuitatem totis uiribus oppugnant ; sed excercitus * Anglie simulato a quibusdam et significato aduentu, fuge se uelociter dederunt.

Aimo M.clxxiv. Willelmus rex Scocie mrsus excercitum Ahiewic direxit, raultos fiigauit, multos prostrauit.

Aimo M.cxciii. Willelraus rex Scottorum duo miha marcas argenti ad redempcionem Ricardi regis Anglie de Rokesburgli misit. APPENDIX II.

V.C. DAVIDIS MACPHERSON ANNOTATIUNCULiE.

A.D. 950. p. 30, 1. 16. Caput hoc scriptum est vivente Henrico Secundo, vel post ejus tempora, et hic interpolatum, ut post 10.56 caput de regibus Scottorum.

N.B Regnantibus Henrico Anglo et Davide Scotto inceptum est hoc Chronicon;

adeo historiola liKC de Northunibria fuit de prinia manu. Sed longe aliter est interpolatio de rogibus Scottorum qua; ad a.d. 106G impressa est.*

1017. p. 43, 1. 22. Post mortutts est dimidia pagina vacua relicta est, in qua scribitur

manu alia, " ^-j. idus Novembris copulatus est in matrimonium Alexander, filius

nobilissimi Alexandri regis Scottorum, Jlargaretae fiJiae Nicholai comitis Flan-

tlriiE, anno aetatis puellae xj. annonmi, et pueri fere xx., et facta est apud Roques- burk, in capella sancti Johanms evangalistae in oppido."

N.B Hoc scriptum est postquam totum opus finitum est, debit esse ad a.d. 1282, at est insuper erroneum.

1056. p. 51, 1. 23. Totumhoc caput de regibus Scottorum interpolatum est post mortem Alexandri Secundi, scilicet, a.d. 1263, ut videtur, in gratiam sobolis reginse

Margaretae et in danmum prolis reginae Ingibiorb, scilicet, Dunecani et ejus pos- teriorum; vide Pinkerton, 199.

Vide talem interpolationem de Northumbria post a.d. 950.

Folium in quo scribitur haec historiola Scotica ad a.d. 1263 est scripttirae re- centioris, et interpolatum inter duas paginas, quarum lectionem interrumpit.

1057. p. 52, 1. 2. Immo ex nomine Matildam, quod debet esse Matildem, oritur alia suspicionis causa.

1057. p. 52, 1. 18. Mihi videtm fiiisse M.xcvii., et i postremum coopertum fuisse perga- meno in quo inseritur folium interpolatum. Videsis infra ad ammm 1097, quando notatur successio Edgari.

1060. p. 54, 1. 6. Inter verba datus et Waltero inseritur in autographo folum, ut videtur, spurium, et manu recentiori scriptum.

• [HsBc omnia de comitibus Northumbriae, ex Simeone Dunelmensi exeerpta sunt ; falsa igltur est sententia supe- rius expressa.—Edit.] —

236 APPENDIX.

A.D. 1074. p. 57, 1. 22. Sic in ms. Cott., forte pro Eaglesbrec, quod nomen fuit Gaelicum Variae Capellae, alias Val-kirk, hodie Falkirk.

1087. p. 59, 1. 16. lHf videtur Dunecanum secutum esse in Scotiam et ibi cum eo man-

sisse, et terras habuisse. Vide Chartam Dunecani in Anderson.

1114. p. 65, 1. 10. An fuerat antea in manibus Keldeorum? vide Keith, p. 236, et Chartam Alexandi-i primi.

1 1 30. p. 70, 1. 9. Hic in ms. Cott. inscritiu' a Scottis, quee verba redundant. Sic scriptum est in imitatione Chronici Sanctae Crucis.

1134. p. 69, 1. 24. Hic videtur esse Malcolmus ille, Alexandi-i regis filius nothus, qui cum Angus, Moraviae comite, contra regem Davideni rebellionem molitus est, de quo videsis orationem Roberti de Brus ad regem Davidem, in Aih-edo de Bello Standardi. Videsis etiam Orderic. Vital. pp. 702, 703, Annals of Scotland, vol.

i. p. 69, note *, et infra a.d. 1 1 56.

1 136. p. 70, 1. 6. Incipit res Scoticas plerumque tractare.

1139. p. 71, 1. 10. Tres patres! legendem esset sororem. quibus vide 1176. p. 88, 1. 7. Forte unum ex abbatibus Tii-onensibus in Scotia, de

Keith, p. 248.*

1180. p. 90, 1. 7. Anon melius legendum Moreville proMorevia? vide infra a.d. 1184, 1188,1191. raonasterio 1205. p. 105, 1. 17. Anne Dunecanus filius Gileberti de Galweia, qui de Melros terras de Karrik donavit? vide ad an. 1193. Sed ibi non designatur comes. in tamen, 1215. p. 117, 1. 24. Hic interpolatum Ban literis rubris autographo; manu ut videtur, eodem, vel saltem simili. ordine metri. 1215. p. 117, 1. 29. Hi versus; in exemplai'i usto scripti sunt

1216. p. 125, 1. 22, Galewia pars Scotise. inter folia et autographi post numera- 1219. p. 137, 1. 16. Tota est interpolata 36 37 tionem foliorum, et sic patet hanc intei-polationem factam fuisse post interpolationem capituli de regibus Scotiae, quod inter csetera folia numeratur; id est numeratio facta est ut illud folium videretur genuinum. In editione debet esse

in appendice.

1221. p. 138, 1. 23-25. Lineae hae tres in autographo desunt.

1222. p. 139, 1- 22. N.B. Lingua Anglicana.

1222. p 139, 1. 30. Jam narratur supra. exeraplari usto. 1222. p. 139, 1. 32. Deest foeminoe nomen in longe abest Landeles. 1223. p. 141, 1. 16. Ubi est Hunum? Hownara a quo non fuit ibi abbathia, ergo in Anglia 1230. p. 142, 1. 4. Ubi? ad ripam Tuedae, sed non quasrendura.f

[• Videsis potius Morton's Monastic Annals, p. 83 Edit.] fuit abbatia Rievallis, cx qua etiam venerunt monachi de Mel- [t Rufford, scilicet, in com. Nottingh., cujus parens ; —

APPENDIX. 237

1235. p. 145, 1. 1. Ubi? credo Dercongal, id est, Quereus Congalli, alias Holywood,

in Galloway, vide Keitli, p. 244.

A.D. 1235. p. 145, 1. 22. Videtur esse filius sacerdotis.

1235. p. 146, 1. 11. Homicida in singulari, et taraen de multis locutus est iii com- mate praecedente.

1238. p. 148, 1. 23. Forte Abirden; vide a.d. 1239 iufra.

1238. p. 148, 1. 24. N.B. Thevidale in diocesi Glasguensi.

1241. p. 151, 1. 26. See Cra\vturd's History of the Stewarts for auother date of liis death, and seemingly authentic.

1242. p. 154, 1. 19. Filius duonim patrum? supple nepos, scilicet comitis de Atliedle, vel comitis est generis foeminei.

1245. p, 176, I. 13. Hic interpolatur folium continens excerpta quasdara ex partibus praecedentibus ejusdem croniei.

1261. p. 185, 1. 27. Hic scriptum est in spatio vacuo in autograplio,

" A.D. M.cc. septuagesimo v. pise recordationis" etc*

1270. p. 218, 1. 26. Quah> eulogium Edwardi! tunc vixit Alexander Tertius. Vide

Nicolson's Scottish Hist. Libraiy, p. 81.

1270. p. 221, I. 34. Explicit ad amumi 1270. Quaere si Chronicou Autograpluim ab

Edwardo asportatura est in Angliam; et inde fit ut non inferius processerit.

p. 223, 1. I. The Chronicon Elegiacum seenis to have been written at four dif- different times

The first edition, if I may so call it, was apparentiy in the time of Malcohu

Kenmore, and it ends with these lines:

" Hos in pace viros tenet insula lona sepultos, In tumulo reguui, judicis usque diem;"

which refers to all the kings recited, and not merely to Macbeth and Lulach, as supposed by some writers.

The second edition is continued to the death of Malcolm the Foiulh, and ends witli these lines:

" Quatuor hi reges, jam tunc in pace sepulti, In tumba resident rex ubi Malcolmus,"

scilicet, Kenraore.

The third edition cou\es down to the reign of Alexander the Third, and thus concludes, speaking of him:

" Nunc agitur regnum facientis regia jura,

Uegis Alexandri, militis egregii." Ford. viii. c. 79.

[• Impressa in hac editione, p. 222, 1. 21.—Edit.] 2 H :

238 APPENDIX.

After this a continuation seems to have been made in the ensuing reign of Alexander the Third, and it concludes with these words

" Nomen habet patiis, utinam patris acta sequatur

Filius, Albanise qui modo sceptra tenet."

After this I find no more of this elegiac verse, although there are fi-equent quotations of poetry interspersed in the continuation of Fordun, whieh are generally

in Hexameter verse. No part of this poem seems to have been known to Fordun, as may be pre- sumed by that part of the Scottielironiconj which lie hiraself finished, liaving no

extracts fi-om it ; vide Fordun, edit. Gale et Hearne.

The first part, conchiding with Macbetli and Lulacli, was interpolated in the Chronicle of Melrose, and was known to W[yntown], who has interwoven it through his work. The additions of the second edition were also inserted in the Chronicle of Mekose. A manuscript in the Bodleian Library, c. iv. 3, has the whole, with some variations. Bower has inserted almost the whole in his copy and continuation of Fordun.

Johamies Abbas Sancti Petri de Burgo* says, sub anno 97 i^, that the Chro- nicon Elegiacum was composed by Ah-ed, who was bred up witli Henry, son of David the First, and he may have composed the first part, or perliaps added the second part, and hence got the credit of being autlior of the whole.

» A.D. 975. " Rex Edgarus obut_" Then after a character of him, "Tempora istaplenius invenies in vitis sanctorum eontemporaneorum, et etiam in Chronicis magistri Willelnii Malmesburiensis monachi, et Henrici archidiaconi Huntyngdoniensis, et in libro Sancti Aldredi abbatis, qui intitulatur Kpitaphium regum Scottorum." " Historia; Anglicanae Scriptorcs varii, edit. Sparlie, Fol. Lond. 1723. I N D E X.

INDEX.

A . • • , abbas Cisterciensis, (1214) 116. Aclea, (851) 17.

A , prior de Melros, (1216) 125. Acre, vide Acconia.

Aaliz, regina Anglice, (1121) G6. .\da, u-xorHenrici, filii Davidis regis Scotiae, (1 139)

Abbatis-villa J . • . . de, episcopus Sabinensis, 71; ob. (1178) 89.

(1245) 168, 169. Ada, soror Malcolmi iiij., uxor Florentii comitis de Abberbrohoc, abbates de, Hoilande, (1162) 78. Fide Lamley, Radulfus de, .\da, filia illegitima Willelmi regis Scotia;, uxor Reinaldus, Patricii comitis de Dunbar, (1184) 92, 151.'' Abberbrohoc, ecclesia de, (1232) 143. Adam, abbas de Alnewic, (1208) 108.

Abel, episcopus Sancti Androse, (1253) 180 ; ob. Adam, abbas de Babnurinach, (1260) 185. (1254) ib. Adam, persona de Dunbar, ob. (1179) 89. Aberden, (1218) 133. Adam, abbas de Dundraynan, ob. (1250) 178. Aberden, episcopi de, Adam, abbas de Holmcultran, (1223) 140. Fide Edwardus, Adam, monachus gloriosus, 186, 187, 188. Johannes, Adam, priorde Melros, (1207)106, abbas de Melros

Kald, Adam de, 'Xid.) ib.; (1213) 114; episcopus Cathanensis, Rinmnmund, Mathaeus dc, (;(/.) ib.; (1214) ib. 115; (1218) 135; ob. Lamblcy, Radulfus de, (1222)139; ossaejuslevantur, (1239)150, 119. Pottun, Ricardus de, Adam, subprior de Melros, (1189) 98; abbas de

Ramesya, Petrus de, Cupro, (irf.) ib. Strjruelin, Gillebertus de, Adam, cellerarius de Melros, (1259) 185; abbas Aberden, Mathaeus de, archidiaconus de Glasgu, de Neubotil, (id.) ib. (12.38) 148. Adam, portarius de Melros, (1252) 179; abbas de

Abernithi, (1072) 56. Balmurinach, (id.) ib.

Abingdon, Edmundus de, arcliiepiscopus Cantua- Adam, monachus Mehosensis, de Lewenax ori- riensis, ob. (1240) 151; miracula apud sepul- undus, 188. chrum ejus, (1241) ib. Adam, magister conversorum deNeubotil, (1201) Acca, episcopus Hagustaldensis, (731) 2; ob. 104; abbas de Neuboiil, {id.) ib., (1213) 114. (740) 4. Adelardus, rex Westsaxonum, ob. (740) 4. Accamaimorum civitas, (973) 34. Adelbaldus, vide Ethebaldus. Acconia, civitas, (1190) 98, (1244) 162, (1250) Adelbcrtus, vide Ethelbertus. 178,(1270)217, 218, 219. Adelboldus, rex Westsaxonum, (858) 18; ob. Acemannes-ceastre, vide Accamannorum civitas. (860) ib. Acle [in comitatu Dunehnensi?], (782) 9. Adelbricht, rex Cantiae, (749) 5. INDEX.

Adeldun, (751) 5, (753) ib. Albertus, archiepiscopus Cantuariensis, (766) 7, Adelhardus, archiepiscopus Cantuariensis, ob. 774)8; ob. (780) 9. (805) 14. Albertus, abbas Ripensis, (786) 10; ob. (787) ib. Adelhunus, episcopus Wigorniae, (915) 26. Alberti, sancti, regis et martyris, monasterium (in Adelstan, vide Ethelstanus. civitate Herefordensi,) 51. Adelwaldus, vide Ethelwaldus. Albigenses, (1211) 111, 112, 114. Adeuulfus, rex, (843) 16. Albinus, episcopus Brechinensis, ob. (1269) 217. Adgarus, vide Edgarus. Albius, comes Northnmbriae, 31. Adimarus, episcopus Podiensis, ob. (1098) 61. Alchere, comes, (852) 17; ob. (854) ib. Admiraldus quidam, (1270) 220, 221. Alchmundus, ob. (800) 13. Adrianusj., papa, (786) 10; ob. (794) 12. Alchmundus, episcopus, ob. (871) 20.

Adrianus iiij., papa, (1155) 75, ob. (1159) 76. Alchmundus, episcopus Hagustaldensis, (766) 7; Adulfus, episcopus Carleolensis, (1133) 69. ob. (781) 9.

Adulfus, abbas Burgi Sancti Petri, (992) 38, ar- Alchstanus, episcopus Scireburnensis, (807) 14 ;

chiepiscopus Eboracensis, (id.) ib. ; ob. (1002) ob. (867) 19. 40. Alchn-inus, episcopus Wictiorum, ob. (872) 20. M,—vide E. Alcstanus, episcopus [Cornubiae?], (847) 17.

Agatha, uxor jEdwardi filii Edmundi Ferrei lateris, Alcredus, rex NorthumbriEE, (768) 8. 44. Aldene, vide Haldene. Agathanensis episcopus, (1241) 152. Aldgitha, mater Cospatricii comitis Northumbriae, Agelnothus, archiepiscopus Cantuariensis, (1020) 30. 44, (1022) 45. Aldhunus, vide Alduuinus. Agelricus, episcopus Dunelmensis, Aldredus, episcopus Dunelmensis, ob. (968) 33. Agelricus, prssul Suthsaxonum, ob. (1038) 47. Aldredus, dux, ob. (799) 13.

Agelwardus, filius regis Alueridi, 20. Aldredus, rex Northumbriae, (765) 7, (773) 8. Agelwinus, episcopus Dunelmensis, (1056) 51, Aldredus, comes Northumbrioe, 30, 56. (1065) 55. Aldredus, episcopus Wigorncnsis, (1050) 49, Ailafus, (1009)41. (1054)51, (1058) 53, (1060) 54; archiepisco- Ailtritha, vide Alstritha. pus Eboracensis, (1060-1062) ib. (1066) 55, Ailwardus, vide Alwordus. ob. (1069) ib. Alanus, comes Albaniffi, (filius Walteri), ob. Aldredus abbas Rieuallis, ob. (1167) 81. (1204) 105. Aldulfus, [filius Bos?], ob. (777) 9. Alanus, abbas de Balmurinach, (1229) 141; ob. Aldulfus, episcopus Lichefeldensis, (786) 10. (1236) 147. Aldulfus, episcopus Lindisiensis, (750) 5, ob. Alanus, episcopus Grgadiae, ob. (1262) 186. (765) 7. Alanus, fiHus Rolandi, comitis Galweiae, (1209) Aldulfus, episcopus Rofensis, (731) 1, 2; ob. 108, 142, (1233) 143 ;ob. (1234) 144. (737) 3. Alanus, subprior de Melros, (1213) 114; abbas Aldunus, vide Alduuinus.

de Newboul, (id.) ib., (1214) 115. Alduuinus, episcopus Cunakescestre, (990) 38, Alba-Landa, abbas de, (1217) 130. (995) 39; episcopus Dunelraensis, ob. (1018) Alba-mare, vide Fortibus. 44. Alba-ripa, domus de, (1222) 139. Aldwinus, prior Dunelmensis, ob. (1087) 58. Albericus, vide Alberius. Aldwinus, monachus de Evesham, (1074) 57. Alberius, episcopus Hostiensis, legatus papac, Aldwinus v., comes Flandrensium, wWf Baldwinus. (°) ob. (1138) 70, (1139) 71. Aldwinus, episcopus Lichefeldensis, (731) 1 ; Albertus, rex Estanglorum, (749) 5 (737) 3. INDEX.

Aldwinus, episcopus Orientalium Anglorum, Alfricus, episcopus Wintonia:, (1023) 45; arctii- (1021) 44. cpiscopus Eboracensis, (irf.) ib., (1026) ib., Alerain, Odo le Blanc d', vide Otho, legatus (1043) 48; ob. (1051) 49. papae. Alfunus, episcopus Lundoniensis, (1012) 43. Alexander, abbas de Cupro, (1209) 109, (1218) Alfwoldus, rex Northumbriie, (778) 9. 133, (1240) 150. Algarus, comes, filius Leofrici, (1053) 50, (1055) Alexander, prior de Kynlos, (1220) 137; abbas 51, (1057) 53, (1058) ib.

de Dere, (irf.) ib.; ob. (1222) 138. Algarus, episcopus OrientaJium Anglorum, ob. Alexander, episcopus Lincolniffi, (1138) 71; ob. (1021) 44.

(1147)73. Alicnor, regina Angliae, uxor Henrici ij., (1173) Alexander Magnus, 213. 85; ob. (1204) 105.

Alexander ij., papa, (1061) 54, (1068)55, (1070) Alina, uxor Waldovi comitis dc Dunbar, ob.

56, (1071) ib. (1179) 89.

Alexander iij., papa, (1159) 76, 77, (1161) li., Alingtun, Petrus de, archidiaconus de Tlieuidal,

78, (1162) lA., (1163) »4., (1164)79, (1165) (1238) 148; ob. (1242) 154. 80, (1173)85, (1174)87, (1177)88, (1179) Almaricani, (1210) 110. 89, (1180) 91; ob. (1181) ib. Ahnaricus, 110.

Alexander iiij., papa, (1254) 180, (1257) 182; Alnewic, (1147) 73, (1148) ib., (1174) 86, 87. ob. (1261) 185. (1209) 108, (1216) 122. Ahiewic Alexander, abbas de Sautreia, ob. (1204) 105, , monachus de, 212.

Alexander, fiUus Malcolmi iij., regis Scottorum, Alnewic, abbatia Praemonstratensium apud, (1 147) 52, 62; rex Scottorum, (1107) 63; ob. (1124) 73, 203. 67, 228. Alpinus, rex Scottorum, (841) 16, 223; ob. (843 Alexander, filius Willelmi regis Scottorum, (1198) vel 844) 16, 223. 53, 103, 222, (1201) 104, (1205) 105, (1212) .\lphonso ix, rex Caslillae, (1212) 112 (').

113; ij. rex Scottorum, (1214) 114, (1215) Alsatia, Philippus de, comcs Flandrise, (1182)92, 117, 119. 121, (1216) 122, 123, (1217) 130, (1188) 96, (1190) 98, (1191) 99; ob. (1192) 132, (1218) 133, (1221) 53, 138, (1223) 141, 100.

(1227) ib., (1235) 145, 146, 147, (1236) ib., Alsatia, Theodorus de, comes Flandriae, (1128) 148, (1239) 149, (1243) 156; ob. (1249) 53, 68. 177. Alstritha, regina Anglia», (978) 35, (979) 36.

Alexander, filius Alexandri ij., regis Scottorum, Alueredus, filius Aflewlfi, (849) 17, (854) ib.

(1241) 53, 154; iij. rex Scottorum, (1249) (855) 18, (868) 19, (871) ib., rex Anghs, 53, 178, (1251) 179, (1255) 181, (1258) (871) 20, (872) ib., (875-878) 21, (882) 22, 183, 184, (1263) 190, (1272) 222. (884-886) 23, (897) 24; ob. (901) 25.

Alexander, filius Alexandri iij., regis Scottorum, Alwich, episcopus [LichefeldensisV] ob. (749) 5. (1263) 190. Alwidus, episcopus Lichefeldensis, (731) 1. AJexandria? ciWtas, 213. Alwinus, episcopus Merciorum, (731) 2. .Vlexandrinus episcopus, (1215) 120. Alwinus, episcopus Wintoniensis, (1032) 46, .\lexis, subdiaconus Romanje ecclesiae, (1180) 90. (1047) 48. Alfgarus, vide Algarus. Alwordus, episcopus Lundoniensis, ob. (1044) 48. .\lfred, vide Aluredus. Alwredus, filius regis Egelredi, ob. (1036) 46, 47. Alfricus, archiepiscopus Cantuariensis, (995) 39, Amaurus, vide Almaricus. (1003) 40; ob. (1006) 41. Ambresbiri, monasterium de, (in com. Wilts.)

AllKcus, dux Merciorum, (983) 37, (986) ib. (979) 36. INDEX.

Amfridus, abbas de Newbotil, ob. (1179) 89. Aragnia, Johannes de, (1189) 97. Amicia, comitissa Legecestriae, uxor Roberti Aragoniae, legatus (1215) 121. Bossu, (1173) 86. Arald, comes [Cathenensis?] ob. (1206) 106. Anagnia, (1173) 85, (1243) 133. Araz, Nevellunus de, (1217) 128. Anagus, comes Muravensis, ob. (1130) 69. Archipaldus, vide Erchinbaldus. Analafus, vide Anlafus Aristoteles, de natura animalium, citatur, 192. Anandia? (1190) 98. Armeni, 161.

Anastasius iv., papa, (1153) 75; ob. (1153) ib. Arnoldus, frater Roberti de Belesmo, (1102) 62. Andreas, (1244) 163. Arturus, comes Britaniae (1188) 95, (1191) 100. Andreas, episcopus Catenensis, ob. (1184) 93. Ascalonia, (1244) 137. Andreas, episcopus Moravias, vide Burr, An- Ascelinus, abbas de Kinlos, (1150) 74; ob. (1174) dreas, de, 86. Andeas, quondam prior de Pluscardin, (1274) Athelbaldus, vide Ethelbaldus. 3i; prior de Newbotil, (id.) ib.; abbas de Athelhunus, episcopus Wictiorum, (922) 27. •VJ.2. KjTilos, (id.) ib. Athelmus, archiepiscopus Dorobernensis, (924) Andredeswald, silva de, (756) 5. 27. Andwen, rex Danorum, (874) 20. Athfilredus, vide Ethelredus. Angeli, apparitio, (1207) 106. A^elstanus, primogenitus regis Edwardi senioris,

AngUas, legatus, (1213) 121. 25 ; rex AngUa;, (924-926) 27, (933) 27, (934) Anlafus, rex Hyberniie, (937) 28. ib. (937) ib.; ob. (940) 29. Anlafus, rex Noreganiae, (941)29; rex Northum- AtSelstanus, rex Canti

briae, (id.') ib.; ob. ib. (860) 18. Anlafus, rex Noreganiae, (994) 38, 39. Athelstanus, rex EstangUae (oUm Godrun rex

Anlafus, filius Sihtrici, rex Northumbrise, (941) Danorum), (874) 20, (878) 21, 22, (880) ii.; 29, (947) 30, (948) ib. ob. (891) 24. Anselmus, archiepiscopus Cantuariensis, (1093) Athelwoldus, vide Ethelwoldus. 60, (1098) 61, (1100) 62, (1107) 63, (1108) Athelwolfus, vide Ethelwolfus. ib.;o\>. (1109) 64. Athulftis, coraes, frater Elswithae uxoris Aluredi Anselmus, legatus papae, (1115) 65. regis, ob. (903) 25. Antidorensis, episcopus, (1215) 120. Aven, amnis in Scotia (993) 226. Antiochia, (1098) 61, (1170) 82, (1244) 158. Avenel, G[ervase?], ob. (1218) 135. Apulia, (1086) 58, (1270) 218. Avenel, Robertus, 92; ob. (1185) 93.

Apulia, puer de, vide Fredericus ij., imperator Avenel, Rogerus, ob. (1243) 135. Occidentis. Augustinus, de civitate Dei, citatur, 213. Apulia, Simon de, episcopus ExcestriEe, (1217)131. Avicia, uxor Ricardi de Morevilla, (1188) 97; ob. .\r, flumen in Scotia, (1197) 103. (1190) 99.

Babylonia, (1244) 157. Baembrac, (993) 38.

Babyloniae soldanus, (1244) 163, (1245) 170. Baggatte, A . . . . , de (1243) 135. Bacharius, (1245) 170. Baiocae, civitas in Normannia, (1103) 63. Badulfus, episcopus Candida Casae, (790) 11, BaUol, Adam de, (1247) 176. (796) 12. BaUol, Gwido de, (1268) 200. INDEX. VII

Baliol, Hcnricus dc, 176. miracula ejus, (1173) 86, 211; reliquiarum Baliol, Hugo de, (1217) 130. translatio, (1220) 137.

Baliol, Johanncs de, (1233) 143, 144, (1263) Beda, venerablis, 1, 3; ob. (736) ib. 183; ob. (1269) 217. Bedeforda, (916) 26. Balioli Scolarium, apud Oxoniam, 217- Belelande, (1189) 98. Baldredus, rex Cantia>, (807) 14, (824) 15. Bclesmo, Robertus de, (1102) 62, (1112) 64, Baldredi, sancti, ecclesia, apud Tinninghani in (1113) lA. Orientali Laodonia, (941) 29. Bello-monte, Ermengarda de, vide Ermengarda, Baldwinus, abbas de Alnenic, ob. (1152) 75. regina Scottorum. Baldwinus, imperator Constantinopolitanus, Belmis, Ricardus de, episcopus Lundoniensis, (1204) 105. (1109) 64. Baldwinus v., Flandreusium, comes (1037) 47, Benedictus vi., papa, (979) 36; ob. (980) ib. (1049) 49. Benedictus \-ij., papa, (982) 37 ; ob. (994) 38. Baldwinus ix., comes Flandrcnsium, ob. (1204) Benedictus viij., papa, (1011) 42, (1022) 45; ob.

105. (1024) ib. Baldwinus, abbas de Forda, (1180) 90; episco- Benedictus x., autipapa, (1059) 54. pus Wircestrise (irf.) ib., (1 184) 93, archiepis- Benedicti sancti ossa levantur, (881) 22. copus Cantueriensis, {id.) ib.; (1189) 98, Benedictus, abbas Tironii, (1102) 63; ob. (1115) (1190) ib.; ob. (;rf.) ib. (1191) 99. 65.

Baldwinusj.,rexJerosolyma5, (1100) 62, (1101) ii. Benetune, [vel in Oxonia vel Hertfordia] proe- Baldwinus ij., rex Jerosolj-mas, (1123) 67, (1126) lium apud (777) 9. 68. Beneventum, villa Neapolitaua, (1083) 58. Balmerinach, abbatia de, in comitatu Fifensi, Beornred, rex Merciorum, (757) 6. (1229) 141, (1233) 143, (1251) 178. Beornulfus, rex Merciorum, (823) 15; ob. (824) Balmerinach, abbates de, vide Sancto Edwardo, ib.

abbatcs de. Bereford, in comitatu Oxoniae, (753) 5. Balthere, anchorita, ob. 6. (756) Berengera, regina Angliae, uxor Ricardi j., (1191) Banc, Donaldus, rex Scottorum, vide Donaldus 99.

Bane. Bcrhctwaldus, arcliiepiscopus Cantuariensis, ob.,

Barbara, Sancta, WiUelmus de, episcopus Dunel- (731) 1. mcnsis, (1144) 72, (1146) 73; ob. (1152) 75. Bernam, David de, episcopus Sancti Andreee,

Barensis civitas, vide Barura. (1238) 149, (1240) 150, (1241) 152 ; ob. (125.3) 179. Baris, Willelmus de, (1217) 128. castellum, (in comitatu Dunelmensi), Barlefleit, oppidum in Normannia, (1120) 66. Bernardi 123. Barra, urbs in SjTia, (1098) 61. (1216) abbas de Claravalle, ob. Barrochirc, (1006) 41. Bernardus, (1153) 75; canonizatur 87. Bartheneia, (910) 26. (1174) vide Brichtwolfus. Barum, (1087) 58, (1098) 61. Bertalfus, Berwic, 108, 122, Basingum, in comitatu Hantoniae, (871) 20. (1190) 98, (1209) (1216) 133, ib. Basrechg, dux Danorum, (871) 19; ob (id.) ib. (1217) 132, 222, (1218) (1235) Bath, vide Accamannorum civitas. 147. de, 122, Baylolf, vide Baliol. Berwic, castellum (1216) Berwic, possessiones monachorum de Melros Beam, (780) 9. Becket, Thomas, archiepiscopus Cantuariensis, apud, 190. Berwic, Robertus de, abbas de Dunfermelin (1161)77, (1164) 79, (1169)81, (1170)82, 103. ib. ob. (1171) 83; canonizatiir, (1173) 85, (1198) ;

VIII INDEX.

Bethoc, uxor Crini, abbatis de Dunkelde, (1034) Boues, Hugo de, (1215) 119. 227. Bouvines, in Flandria, (1214) 116. Bethun, Robertus de, prior de Lantonia, (1131) Boyekun, (1209) 108.

69; episcopus HerefordiEE, {id.) ib.; ob. (1148) Brechinenses archidiaconi 74. Vide Gregorius.

Bibars j., soldanus Egypti (1270) 221. Robertus. Bidun, Walterus de, abbas de Dunkelde, ob. Brechinenses episcopi; (1178) 89. Vide Albinus. Billingahoh, prcelium apud, (798) 12. Gilbertus. Bingham, Robertus de, episcopus Salisberiensis, Gregorius. (1229) 142; ob. (1240) 151. Hugo. Binin, Willelmus de, prior de Newbottle, (1243) Kilconcath, Willelmus de

136; abbas de Cupro, (zrf.) ib., (1258) 184. Radulfus. Biseth, Johannes, (1243) 155. Robertus.

Biseth, Walterus, (1233) 143, (1243) 135, (1244) Bregwinus, archiepiscopus Cantuarise, ob. (765) 7. 156. Brengar, (887) 24. Bisuntini arcliiepiscopus, (1241) 153. Bretallanmere, in Wallia, (917) 27. Blanchelande, in Normannia, (1165) 80. Bretoil, Robertus de, comes Leicestriae, (1191) Blanchmaines, Robertus de, comes Leicestriae, 99, (1194) 102. 98, 99, 103. Briannus, abbas de Dundraj-nan, (1250) 178. Blandunum, monasteriura, (956) 31. Brichtricus, rex Westsaxonum, ob. (802) 13. Bleothgentus, frater Grifini regis Norwalanorum, Bricius, prior de Lesmahagu, (1203) 105; epis- (1064) 54. copus de Moravia, Qd.) ib. (1215) 121, (1218) Blesensis, WiUelmus, episcopus Lincohiiae, (1203) 135; ob. (1222) 138. 103; ob. (1206) 106. Brichtwolfus, rex Merciorum, (851) 17; ob. (852) Bloeth, Robertus de, episcopus Lincolniae, (1092) ib. 60. Brienne, Johannes de, rex Jerosolymae, 137; Blois, Henricus de, episcopus Wintoniensis, (1223) 140. (1129) 69, (1139)71, (1154) 75. Brigids sanctae, ossa inveniuntur, (1186) 94. Blois, Willelraus de, archidiaconus de Bucking- Brichtelmus, episcopus Wintoniensis, (958) 32,

ham, (1218) 134; episcopus Wigorniffi, {id.) (959) ib.; archiepiscopus Cantuariensis, (zrf.)

ib.; ob. (1236) 147. ib. Blouetuvi, 208. Brinstanus, episcopus Wintoniensis, (932) 28; Bois, Willehnus de, Cancellarius regis Scotiae, ob. (934) ib. (1211) 110. Brithegus, abbas Persorensis, (1033) 46; episcopus Wictiorum, Boraondus j., princeps Antiocliiae, (1100) 62. (Jd.) ib.; ob. (1038) 47.

Bomondus v., princeps Antiocliiae, (1244) 158. Brithmarus, episcopusLicefeIdensis,ob. (1039)47. Bondington, Willelmus de, episcopus Glasguen- Brithwaldus, episcopus Wiltoniensis, ob. (1045)

sis, (1232) 142, (1240) 150, 151, (1241) 152, 48. (1246) 176, (1255) 181; ob. (1258) 184. Britinotus, dux Orientalium Anglorum, (991) 38. Bonefacius, abbas de Firmitate Dei, (1243) Britones, (731) 2, (744) 4, (754) 5, (1241) 153. 136; Brorda, princeps Merciorum, ob. (799) 13.

abbas Cistercieusis, (id.) ib. Brunanburch, (937) 28. Bonefacius, antipapa, (982) 37. Brundusium, (1191) 99. Boneventi ducatus, (1245) 167. Brus, Robertus de, (1183) 92, 99. Bothwinus, abbas Uipensis, ob. (786) 10. Brutus, princeps Britonum, 153. INDEX. IX

Bruys, Robertus dc, junior, conics de Karric, Burchredus, rex Merciorum, (852) 17, (853) ib.,

(1270)219. (854) 18, (868) 19, (874) 20; ob. ib. Bucephalea civitas, vide Alexandria. Burdegalensis archiepiscopus, (1241) 152. Bucephalus, 213. Burdinus, antipapa, (1118) 65, (U21) 67. Burc, Hubertus de, comes Cantiae, (1221) 138. liurnetum, 208. Burch, in comitatu Northamptonia;, (1051) 49. Hurr, Andreas de, episcopus Moravire, (1222) (1056) 51. 138, (1233) 143, 144; ob. (1242) 155.

Caconia, urbs, (1270) 218. Candidce caSEe episcopi, Cadomum, in Normannia, ecclesia sancti Ste- Vide Badulfus, phani apud, (1087) 59. Christianus, Caerwisc, vide Excestria. Fredewaldus, Caesarea Palestina, (1101) 62. Frithwaldus, Calabriii, (1270) 218. Gilbertus, Caldeia, abbas de, (1211) 111. Henricus.

Calixtus ij. papa, (1119)66, (1121)i6.67, (1122) Johannes, ib., (1123) ib.; ob. ^1124) 68. Pictelmus, Calne, in comitatu Wiltoni», (977) 35. Walterus, CamelliB, soldanus, (1244) 158. Cantia, (824) 15, (860) 18, (904) 25, (1006) 41, Camera Imperatoris, castrum in Pisa, (1241) 152. (1009) ib. Camerarii Scotiae, Cantia, Thomas de, ob. (1247) 176. Vide Nicholaus, Cantilupo, Walterus de, episcopus Wigornia?, Valoniis, Philippus de, (1264) 194. Campo-muscarum, Robertus de, ob. (1250) 178. Cantuaria, (841) 16, (999)39, (1009) 41, (1011)

Cancellarii Scotiae, 42, (1095) 60, (1236) 148, ib. 211. Vide Bidira, Walterus de, Cantuariae ecclesia, (1172) 85. Bois, WiUelmus de, Cantuariensis prior, (1216) 125. Bondington, Willelmus de, Canutus rex Danorum, (1013) 43, (1015-1017) Cumin, Willelmus, ib. (1017-1020) 44, (1027-1032) 45, (1035) Engelramus, 46; ob. {id.) ib. Gamelinus, Capellani regis, Gaufridus, Vide Robertus, Hugo, Walterus. Keldeleht, Robertus de, Capet, Hugo, pater Hugonis Capet regis Franco- Maleuicinus, Willelmus, rum, 38, 39. Rogerus, Capet, Hugo, rex Francorum, (988)38; ob. (1000) Rokesburch, Hugo de, 39. Scotus, Mathaeus, Carail, Adam de, vide Kald, Adam de. Thomas, archediaconus Glasguensis, Carduille, vide Carleil. Wiscard, Willelmus. Carel, vide Carleil. b ;

INDEX.

Carham in comitatu Northumbriae, bellum inter Christiana, soror Edgari Atheling, (1070) 55, Anglos et Scottos apud, (1018) 44. (1086) 58. Carl, 56. Christiana, comitissa de Galweia, uxor Alani. t;arleil in comitatu Cumbriffi, (1092) 60, (1122) (1209) 108. 67, (1138) 70, (1149) 74, (1158) 76, (1173) Christianus, episcopus Candidse Casse, ob. (1186) 86, (1186) 94, (1216) 122, 123, (1153) 228. 95. Carleil, castellum de, (1216) 123, (1217) 132. Chynun, oppidum in Francia, (1 189) 98. Carnotum, in Francia, (898) 24. Chyum, Johannes de, episcopus Glasguensis,

Carolus j., comes Flandrensis, oh. (1127) 68. (1259) 185, (1260) ib.; ob. (1268) 212. Carolus Calvus, rex Francorum, ob. (878) 22. Cimbrihctus, episcopus Lindisfarnensis. 2. Carolus Grossus, rex Francorum, (887) 24. Cipri legatus, (1215) 121. Carolus Magnus, rex Francorum, (769) 8, (795) Cirding, vide Kireling. 12; ob. (814) 14. Cirecestre, in comitatu Glouemiae, (1020) 44. Carolus Martellus, rex Francorum, ob. (920) 27. Cistercii ordo, (1057)53, (1098)61, (1210), 109, Carolus Simplex, rex Francorum, 25. (1217) 129, (1218) 133, 134, (1222) 139.

Carolus j., rex Scicilis, (1270) 218, 219. (1227) 141. Cartomogsnsis episcopus, (1241) 152. Cistercio, abbas de, (1241) 152. Castellione, Reinaldus de, (1187) 95. Claravallis, in Francia, (1148) 74, (1171) 84. Castellum Puellarum, vide Edenburc. (1175) 87, (1179) 89, (1217) 129. 149. Catenes, (934) 28, (1222) 139. Claraualle, abbas de, ob. (1238) Catenes, episcopi de, Claraualle, abbas de, (1241) 152. Vide Adam, Clare, Gilbertusde.j.comesdePenbroc, (1170)80. Andreas. Clare, Gilbertus de, ij. comes Glouerniae, (1264) Caue, Ricardus de, abbas de Kelchou. (1206) 106 193, 194. (1268) 198. Penbroc, ob. (1176) ob. (1208) 107. Clare, Ricardus de, comes de 88. Celestinus ij., papa, (1144) 72; ob. (id.) ib. Clare, Ricardus de, comes Claudiocestris, (1255) Celestinus iij., papa, (1191) 99; ob. (1198) 103. 181. Celestinus iiij., papa, 154°. Claudiocestrise, (1255) Cenwolfus, rex Merciorum, (796) 12, (798) jA.; Clare, V . . . . de, comes ob. (821) 15. 181. ib.. Ceolnotbus, archiepiscopus Cantuariensis, (829) Clemens iij., anripapa, (1080) 58, (1083) 15; ob. (868) 19. (1091) 60. 96, (1189) 97; ob. Ceolwolfus, episcopus Lindisiensis, (965) 7. Clemens iiij., papa, (1187) 211. Ceolwolfus, rex Merciorum, (821) 15, (823) ib. (1191) 99, 209, Dunblain, (1232) 143, Ceolwolfus, rex Merciorum, (874) 20. Clemens, episcopus de ob. 183. Ceolwolfus, rex Northumbri», (731) 2, (737) 3; (1256) 182; (1257) Clemens, Henricus de, marescaUus Franci», ob. ob. (764) 7. Ceorl, comes Domnaniae, (851) 17. (1217) 131. itinerareum, citatur, 211. Cestra, (973) 34, (995) 39. Clementis, sancti, Gaufridus de, 69. Ceteracta, (769) 8. Clintun, episcopus Cestriensis. (1 129) Chester-Ie-Street, vide Cuneccaestre. Clintun, Rogerus de, Chipenham, in comitatu Wiltonias, (877) 21. 69. de, abbas de Melros, (1214) Chirebiri, in coniitatu Salopise, (916) 26. Clippestun, Hugo Christiana, comitissa de Albamarla, uxor Willelmi, 114,(1215)121. Eboraceusi, (1070) 55. de Fortibus, 144. Cliueland, in comitatu INDEX.

Cluniaccnsis, abbas, (1'241) 152. Cospatricius, comcs Northumbria?, filius Maldredi, Cluniacum, in Burgundia, (1119) 66. 30, 31.

ColdiDghani, in comitatu Berwicensi, (1171) 84, Co.spatricius, conies Northumbrise, filius Uhctredi, (1216) 122, (1218) 133. 30, CoUin, in comitatu Perthensi, (961) 225. Cospi, comes Northumbrije, 30. Colouilla, Thomasdc, (1210) 109; ob. (1218) 134. Couchi, Ingerrannus de, 53, 149. Columbani, sancti, corpus invenitur, (1186) 94. Crac, c:istrum, (1219) 137. Columbani, sancti, insula, tidc lona. Crauforde, .lohannes de, ob. (1248) 177. CometEe, (868) 19, (975) 35, (1066) 55, (1098) Creic, in comitatu Eboracensi, (767) 8. 61, (1109) 64, (1110) ib., (1165) 79, (1181) Cremensis, Johannes, legatus papa (1125) 68. 91. Crinus, abbas de Dimkelde, 227. Compostellanus episcopus, (1245) 173. Croizillis, Aeb-adus de, (1217) 128, Conanus iv., dux Britannise, (1160) 77; ob. Crokestun, abbatia de, in comitatu Leicestria;, (1171)84. (1216) 124. Conde sur TEscaut, vide Cundoth. Crosseleize, (1184) 98, Conkecestre, vide Cuneccaestre. Crucis verje, particula, (884) 23. Conradus, dux Burgundije, 29. Crucesignati Scotije, 177.'

Conradus, abbas de Villiaco, (1213) 114; abbas Cudredus, rex Westsaxonum, (740) 4, (744) ib.,

Clareuallis, {id.) ib., (1215) 117, (1216) 125; (750) 5, (751) ib., (753) ib.; ob. (755) ib.

abbas Cistercii, {id.) ib.. (1218) 135; epis- Culenus, rex Scottorum, (965) 226 ; ob. (969) ih.

copus Portuensis, {id.) ib. Culros, vide Sancto Servano, abbatia de. Constabularii Scotiae, Cumbria, (945) 30, (1000) 39, (1136) 70. Vide Alanus filius Rolandi, countis de Gal- Cumin, Johannes, comes de Anegus, ob. (1242i weia, 154. Morevilla, Hugo de, C;umin, Robertus, ob. (1069) 55. Morevilla, Ricardus de, Cumin, W.Hlterus, comes de Maneteth, (1235) Morevilla, WiUelmus de. 146, (1255) 181, (1257) 183. Constantia, ducissa NormanniEe. (1187) 95. Cumin, Willelmus, caucellarius ScotiEc, (1143) 72. Constantiniana ecclosia Roma;, (1179) 89. Cumin, Willelmus, comes de Buchan, ob. (1233) Constantinopolis legatus (1215) 121. 144. Constantinopolitanus imperator, 166. Cuncarus, comes de Anegus, 226. Constantinus, abbas de Neubottle, (1236) 147. Cuneccaestre, in comitatu Dunelmensi, (883) 23, Constantinus ij., rex Scottorum, (863) 224; ob. (968) 33. (878) ib. Cuprum, in comitatu Fifensi, d 171) 84, (1215) Constantinus iij., rex Scottorum, filius Hedi, (908) 121. 225, 28; ob. (943) 29, 225. Cupro, abbates de, Constantinus Calvus, rex Scottorum, (994) 226; Vide Adam, ob. (995) ib. Alexander, (.^nuentra; [in comitatu Warwici?] (1057) 53. Binin, Willelmus de,

Corbet, Clu-istiana, uxor Willelmi filii Patricii v., Ernaldus, comitis de Dunbar, ob. (1241) 153. Gilhertus, CUjrnubia, (980) 36. Radulftis, Corosmini, 157, 158, 159, 160, 161, 163. Ricardus, Coruesgate, in insula de rurbeck, (978) 35. Udardus,

Cospatricius, comes Nortbumbrix, filius Cospa- Willclmus.

tricii, 31. Cupro. abbatiade, (1164) 78, (1231) 142. INDEX.

Cupro, Cellerarii de, Cusei, Tliomas de, (1217) 128. Vide Willelmus. Cuthbertus, archiepiscopus Cantuariensis, (740) Cupro, ecclesia sanctse Marise de, (1233) 143. 4; ob. (761) 6; apparet regi Alueredo, (877)

Curbuil, Willelmus de, archiepiscopus Cantuari- 21 ; corpus ejus levatur, (875) ib. (995) 39. ensis, (1123)67, (1126) 68, (1129) 69; ob. (1104) 63; apparet abbati Ethredo, (883) 22. (1136) 70. Cuthfridus, episcopus Merciorum, 7- Curci, Johannes de (1204) 105. Cuthredus, rex Cantiae, ob. (807) 14. Currie, Robertus de, 176. Cuthredus, episcopus Lindisfarnensis, (901) 25. Curtenei, Robertus de, (1217) 128. Cuttenemor, in comitatu Eboracensi, (1138) 70. Curthose, Robertus, (1126) 68; ob. (1134) 70. Cynothus, rex Pictorum, ob. (775) 8. Curzun, Robertus de, (1210) 110, (1212) 113; ob. (1220) 137.

D • • • arch. Ciren. 163. Deorhyrst, vidc Horehirst. Damieta, (1218) 135, (1221) 138. Dere, abbates de, Dauecastre, in comitatu Eboracensi, (1163) 78, Vide Alexander, (1204) 105. Henricus, Dane-geld, (991)38, (994)39, (1002)40, (1007) Herbertus, 41, (1012) 42, (1051) 50. Hugo, Dani, (833) 15, (834) 16, (839-841) ib., (843) Robertus,

ib., (847) 17, (851) ib., (867) 19, (870) ib., Smalham, Adam de,

(871) ib., 20, (873) ib., (874) ib., (875-877) Walranus. 21, (879-883) 22, (885-887) 23, (893) 24, Dere, abbatia de, 144.

(897) ib., (901) 25, (904) ib., (980) 36, (988) Dere, episcopi de, 37, (991) 88, (993) ib., (997-1000) 39, (1001) Fide Hugo.

40, (1004) iA., (1006)41, (1010)42, (1011)/4. Dervorguilla, uxor Johannis Bahol, (1233) 143,

Daniel, episcopus Wincestri», (731) 1, 2; ob. 144. (746) 4. Devenport, (920) 27.

David iij. comcs de Huntingdon, (1170) 82, Diana, ob. (1252) 179.

(1174) 87, (1179) 90, (1181) 91, (1184) 93, Dionysius ij. papa, (980) 36; ob. (982) 37. (1190) 99, (1205) 105, 108. Dispensator, Hugo, 200; ob. 201; miracula ejus,

David, episcopus, S. ii.ndreEe, vide Bernam. ib.

David j., rex Scottorum, (1124) 52; 62, (1124) Dol, villa in Francia, (1075) 57. 67, (1125) 68, (1127) ib., (1136-1138) 70, Dolfinus, filius Cospatricii, comitis Northumbri». (1139) 71, (1140) ib., (1143) 72, (1149)74, 31.

(1152) ib.; ob. (1153)52, 75; 93, 228. Domesday, hber de, (1086) 58.

David, fihus Alexandr iiij. regis Scottorum, (1272) Dompnania, (980) 36, (1001) 40. 222. Dompnanienses, (988) 37, (1001) 40. David, rex WaUiae, (1240) 150. Don, flumen in Scotia, (1197) 103. De, flumen in Scotia, (973) 34. Donus, papa, vide Dionysius. Deo beia, (918) 27, (942) 29, (1048) 49. Dorcacestrum, (953) 31, (1092) 60. .

INDEX. Xlll

Dorobernia, in comitatu Cantioe, (1022) 45, Duncanus ij, rex Scottorum, 52: (1087) 59; ob. (1051) 50, (1216) 123. (1094) 60, 228; 228. Dorsetania, (998) 39. Dundrajnan, in Galweia, (1188) 97; (\2M) 144. Douenaldus, (974) 34. Dundraynan, abbatis de,

Douenaldus, rex Scottoruni, (859) 18 ; ob. (863) ib. Hde Adam, Douenaldus Macalpin, rex Scottorum, (859) 224; Briannus,

ob. (863) ib. Gaufridus,

Douenaldus iv., rex Scottorum, ob. (908) 26; Jordanus,

(897) 225; (908) ib. Leoniws, Douenaldus Ban, rex Scottoruni, (1093) 52, Matursal, Robertus,

(1096) ib., (1097) 61, (1093) 228, ib. Ricardus.

Douenaldus, filius Malcolmi, filii Macbcth, (1156) Dundraynan, abbatia de, (1142) 72, (1167) 81. 76. Dune, in Hibernia, (1186) 94. Douer, vide Dorobernia. Dunense [Dunelmense?] castellum, (1143) 72. Dracones flammei apparent (793) 1 1 Dunelmum, (995) 39, (1069) 55, (1115) 65. Drieburc, in comitatu Berwici, (1150) 74, (1152) (1170)81.

75,(1177)88. Dunelmi, nova ecclesia, (1092) 60, (1 104) 63. Drieburc, abbates de, Dunfermelin, in comitatu Fifensi, (1165) 80, Vide Galfridus, (1188) 93, (1195) 102. Girardus, Dunfermelin, abbatcs de,

Johannes, Vide Berwic, Robertus de. Oliverus, Erchinbaldus, Rogerus, Gaufridus,

Walterus, Keldeleht, Robertus de, WiUelmus. Willelmus. Drieburc, ecclesia de, (1162) 78. Dmifoeder, in Scotia, (934) 28.

Drieburc, novum cimiterium de, (1208) 107- Dungal, rex Scottorum, (834) 16; ob. (841) ih. Drieburc, priores de, 223 ; (834) 223.

Vide Girardus, Dunkelde, in comitatu Pertliense, abbates de. Willelmus. Vide Bidun, Walterus de, Dudda, ob. (833) 15. Crinus. Duf, rex Scottorum, (964) 33, (961) 225, (965) Dunkelde, episcopi de, 226. Vide Gaufridus, Dufnal, vide Douenaldus. Gilbertus, Dun, episcopus Rofensis, (740) 4. Inherketjn, Ricardus de, Dunbar, in comitatu Hadintoniae, (1209) 108, Johannes, (1216) 122. Prnebenda, Ricardus de. Dunblaiu, Decani de, Ricardus, Vide Prcebenda, Robertus de. Scot, Johannes, Dunblain, episcopi de, Sigillo, Hugo de. Vide Clemens, Duns, Willelmus de, monachus Melrosensis, 187. Praebenda, Robertus de. Dunscath, castellum in coniitatu de Ros, (1179") Duncanus, comes Fifeusis, ob. (1204) 105. 90. Duncanus, comes de Karic, (1193) 100. Dunstanus sanctus, abbas GlastoniiE, (943) 29,

Duncanus j., rex Scottorum, (1034) 46; (1034) (957) 31 ; episcopus Wigornensis, {id.) ib.,

227; ob. (1039) ib., 47. (959)32; archiepiscopus CantuariEE, {id.) ib.. ;

XIV INDEX.

98. (960) ib., (969) 33, (973) ib., (975) 35, (977) Duraz, urbs in Graecia, (1190) Ostiarius. ib., (978) ib., 36; ob. (988) 37. Durward, vide I)iiodecimfideU.<:homines. (1184) 93. Duuelin, in Hibernia, (1170) 81.

Eadbertus, episcopusorientalium Anglorum, (731) Eclipsis lunse, (734) 3, (752) 5, (756) 6, (905) 25. Echpsis solis, (733) 3, (1133) 69, (1141) 72, lCadbertus, episcopus Merciorum, (764) 7. (1185) 94, (1191) 100. Eadbertus, rex Northumbriae, (737) 3, (758) 6 Edbrichtus, rex Cantuariorum, ob. (749) 4. ob. (768) 8. Edelbertus, vide Ethelbertus. Eadbrich Pren, rex Cantise, (794) 11. Edelredus, vide Ethelredus. Eadburga, regina, (802) 13. Edelstanus, episcopusHerefordensis,ob.(1056)51.

Eadburga, filia regis Edwardi Senioris, 25. Edelwoldus, vide Ethelwoldus. Eadgarus, vide Edgarus. Edena, flumen in Scotia, (1216) 123. Eadhelacus, episcopus orientalium Angloruni, Edesbiri, in comitatu Cestrise, (905) 26. (731) 2. Edessa, vide Roeise. Eadsinus, vide Edsius. Edgarus, rex AngU», (943) 29, (957) 31, (959) Eadulfus, dux, ob. (775) 8. 32, (964) 32, 33, (967) ib., (969) ib., (973) Eadulfus comes Northumbriae, 30. ib.; ob. (975) 34. Eaglesuret, in Scotia, (1080) 57. Edgarus, rex Scottorum, (1096) 52, (1097) 61.

E;ilfgiva, vide Elfgiva. (1100)62, (1107) 63, 228. ih., Eanbaldus j. archiepiscopus Eboracensis, (780) Edgarus AtheUng, 44, (1067) 55, (1070)

9, (786) 10; ob. (796) 12. (1073) 56, (1086) 58.

Eanbaldus ij. archiepiscopus Eboracensis, (796) Edgitlia, filia Edgari, regis Anglorum, 33. 12, (798) 13. Edgiva, regina Angha, uxor Alueredi, 25. Eanbertus, episcopus Hagustaldensis, (800) 13. Edenburc, (1175) 88, (1235) 146, (1210) 109, l',ardulfus, episcopus Lindisfarnensis, (854) 17, (1218) 133, (1235) 146, 147, (1239) 150, (875) 21; ob. (901) 25. (1255) 180, 181, 228. lCardulfus, rex Northumbris, (790) 10, (794) Edenburc, ecclesia Sanctae Crucis apud, (1128) U. (798) 12, (799-801) 13, (806) 14. 68, (1180) 91. Earnredus, (769) 8; ob. («/.) ib. Edirham, Johannes de, abbas de Melros, (1268) Eathelingeie, monasterium, in comitatu Somer- 216. setensi, (888) 24. Editha, regina Anglise, uxor Edwardi Confessoris. Eaxe, flumen in Anglia, (1001) 40. (1061) 54. Eboracum, (1055) 51, (1165) 80, (1175) 88. Edmundus, rex Angliae, 25, (937) 28, (940-944) (1190) 99, (1218) 133, (1236) 148. 29, (945) 30; ob. (946) ib. 31. Eboraci, ecclesia major, (1235) 145. Edmundus Ferreum Latus, rex Angliae, (1015) Eboraci monasterium, (1074) 57. 43; ob. (1016) ib. VCboricae. in Francia, (1194) 101. Edmundus, sanctus, rex orientalium Anglorum, lCcdes, in comitatu Berwicense, conventus sanc- (859) 18; ob. (870) 19; apparitioejus, (1013) timonialium apud, (1156) 75. 43. Ecga, dux, ob. (777) 9. Edmundus, archiepiscopus Cantuariensis, (1232) Ecgrig, ob. (771) 8. 143. ;

INDEX.

Edmundus, episcopus Dunelmensis, (1020) 44; Egbertus, rex occidentalium Saxonum, (802) 14, ob. (1043) 48. (814) ib.. (824) 13, (827) ib.. (828) ib., (833) Edmundus, tUius Edgari, regis Anglia;, 33; ob. ib.; ob. (838) 16. (971) ib. Egbertus, rex Northimbroruni, (867) 19, (872) Edmundus, filius Edmundi Ferrei Lateris, (1017) 20; ob. (873) ib. 43; ob. ib. Egbertus, rex Nortliimbroruni, (876) 21, (883)

Edmundus, tilius Malcolmi iij., regis Scottorum, 22. 52. Egbertus, archiepiscopus Eboracensis, (735) 3 Edmundus, episcopus sancti Andrex, (ll°21) 66. ob. (766) 7. Edmundi, sancti, ecclesia, (1032) 45. Egehiotus, archiepiscopus Cantuariensis, ob. Edolf Cudel, comes Northumbria;, 30. (1038) 47.

Edredus, rex Anglorum, 25, (946) 30, (948) ib., Egelredus, vide Ethelredus.

(930) ib., (932) 31 ; ob. (935) ib. Egelricus, episcopus Dunelmensis, (1043) 48, Edredus, abbas, (875) 21, (883) 22. (1036) 31. Edricus Streona, dux Merciorum, (1007) 41, Egelwardus, vide Etlielwardus.

(1009) 42, (1012) ib., (1015) 43; ob. (1018) Egfridus, rex Cantise, (741) 6; ob. (794) 11, 44. 14. Edsius, archiepiscopus Cantuariensis, (1038) 47, Egfridus, rex Merciorum, (796) 12; ob. (id.) ii. (1043)48; ob. (1050)49. Egfridi, regis monasterium, apud Tynemouth in Edwaldus, archiepiscopus Eboracensis, 33.' comitatu Northumbrise, (794) 12. Edwardus, senior, rex Anglise, 20, (901)25, (906) Egglesbirch, vide Eaglcsuret. 26, (908) ib., (916) ib., (920) 27, (921) ib.; Eilredus, vide Etlielredus. ob. (923) ib. Eladun, in comitatu de Roxburg, prtehum apud, Edwardus Martyr, rex Anglorum, 33, (975) 34 (760) 6. 35; ob. (978) ib.; corpus ejus levatur, (979) Elda, vide Ada.

36. Eleanora, regina Angliae, uxor Henrici iij., (1235) Edwardus Confessor, rex Anglorum, (1036) 46, 143, (1236) 148, (1263) 191, 192.

(1041)47, (1043)48, (1048)49, (1051-1053) Eleanora, regina Anglis, uxor Edwardi j., (1254)

ib., (1054) »6., 51, (1058) 53, (1064) 54; 180. ob. (1066) 55. Elf, filius regis Elfwaldi, ob. (791) 11.

Edwardus j. rex Anglia;, (1239) 149, (1254) 180, Elfegus, vide Elphegus. (1268) 198, 212, 214, 215, (1270) 217, 218, Elferus, dux Merciorum, (979) 36; ob. (983)37. 219, 220. Elfgiva, regina Angliae, uxor regis Edmimdi, (943) Edwardus, filius Edmundi Ferrei Lateris, (1017) 29, 31.

43, 44, (1054) 51 ; ob. (1057) 53. Elfgiva, regina Angliae, uxor regis Ethelredi ij.,

Edwardus, filius Malcolmi iij., regis Scottorum, (1002) 40; uxor regis Canuti, (1017) 44, 46.

51, 52; ob. (1093) ib., 60. (1037) 47, (1039) ib.; ob. (1052) 50.

Edwardus, episcopus de Aberden, ob. (1171)84. Elfgiva, filia regis Ethelredi ij., 30.

Edwinus, filius regis Alueredi, 25. Elfgiva, uxor Uchtredi comitis Northumbriag, 3il.

Edwimis, germanus regis Edmundi Ferrei Lateris, Elfleda, uxor regis Ethelredi, (792) 1 1 . ob. (1017) 43. Elfleda, ducissa Merciorum, uxor Ethelredi, 20, Edwinus, comes Merciae, (1067) 55. (912-917) 26, (918) 27; ob. (919) ib. Edwinus, abbas, quondam dux Northimbrorum, Elfleda candida, regina Anglorum, uxor regis ob. (801) 13. Edgari, 33. Edwius, rex Anglorum, (955) 31, (957) i*., ob. Elflius, episcopus Dunelmensis, (965) 33; ob. (959) 32. (990) 38. XVI INDEX.

EltVedus, filius regis Ethelwolfi, vide Alueredus. Ergadia, episcopi de,

Elfredus, praepositus regis, (1011) 42. Vide Alanus, Elfricus dux Merciorum, vide Alfi:icus. Laiu^entius, Elfsige, episcopus Wintoniensis, ob. (1032) 46. Willelraus. Ermengarda, Elfsius, episcopus Wintoniensis, (951) 31, (958) regina Scotiae, uxor regis Willelrai, 32; archiepiscopus Cantuariensis, (id.)ib.; ob. (1186), 94, (1229) 141; ob. (1233) 143. Ernaldus, Cistercii, (959) ib. abbas (1213) 114; archiepiscopus ib. Elftiirida, vide Alstritha. de Narbon, (id.) Ernaldus, Elfthritha, filia regis Alueredi, 20. abbas de Fonte Johannis, (1213) 114; abbas Cistercii, (id.) ib. (1214) 115. Elfwaldus, rcx Estanglorum, (747) 4 ; ob. (749) 5. Ernaldus, abbas de Kelchou, (1147) 73, (1160) episcopus Sancti Andreae, (id.) ib., ib., Elfwaldus rex, ob. (788) 10, 11. (1 161) Elfwinus, vide Alwinus. (1162) 78. Ernaldus, Melros, Elfwinna, fiha Elfledse regins, (920) 27. abbas de (1179) 89, (1182) abbas de Rievalle, (id.) ib., Elgin, in comitatu Moravias, (1039) 227. 92, (1189) 97; Elgiva Hametuensis, mater regis Haroldi, 46. (1194) 102, (1199) 103, 191. Elgiva regina, vide Elfgiva. Ernaldus, prior de Neubotil, (1194) 102; abbas Eliensis abbatia in episcopatum mutatur, (1109) de Cupro, (id.) ib. 105. 64. Ernisius, abbas de Ruford, ob. (1203) Ernulfus, rex, (887) 24. Elizabetha, uxor Willelmi ij. comitis de Warena, in comitatu de Aberden, 71. Esseg, in Strathbolgin, 227. Ella, rex Northumbrorum, (866) 18; ob. (867) 19. (1056) Lundensis, 87. Elnothus, episcopus Lincohiiensis, (1012) 43. Eskilus, archiepiscopus (1175) Essendum, [in comitatu Berchensi?] proelium Elphegus, abbas Bathonicus, (984) 37 ; episcopus apud, (871) 19. Wintoniensis, (Jd.) ib., (994) 39, (1006) 41; 102. archiepiscopus Cantuariensis, (id.)ib., (1011) Estampes, in Francia, (1194) Etha, anachorita, ob. (767) 8. 42; ol). (1012) ib.; corpus levatur, (1023)45. comitatu Wiltoniae, 21. Elphegus, episcopus Wintoniensis, (9.35) 8; ob. Ethandun, in (877) Ethelardus, dux, (780) 9. (951) 31.

rex Merciorum, 2, (749) 5 ; ob. Elpinus, vide Alpinus. Ethelbaldus, (731) Elsthrida, regina Anglise, uxor regis Edgari, (964) (757) 6. archiepiscopus Eboracensis, (900) 25. 32. Ethelbaldus, Ethelbaldus, filius regis Ethelwolfi, (831) 17. Elswitha, regina AngUa?, uxor regis Alueredi, 20, Ethelbertus, rex Cantiae, ob. (761) 6. 25 ; ob. (903) 26. Ethelbertus, episcopus Candidse Casae, (776) 9, Elwinus, filius regis Elfwaldi, ob. (791) 11. ib. Elwoldus, dux Estanglorum, 32. (796) 12 ; ob. (797) Ethelbertus, rex Northimbrorum, (750) 5. Emma, regina Angliae, vide Elfgiva. Westsaxonum, (860) 18; rex Engelramus, episcopus Glascueusis, vid£ Ingera- Ethelbertus, rex Suthsaxoniae, (id.) ib.; ob. mus. Cantife, Suddrise, et 18. Englefeld, proelium apud, (871) 19. (864) Etheldrida, regina Northumbriae, uxor Ethelwaldi Ensius, rex Sardiniffi, 169. Moll, 6. Eokal, rex Scottorum, (804) 14, 223; ob. (834) (762) Ethelelmus, ob. (839) 16. 16, 834. Ethelgarus, abbas de Novo Monasterio, (964) 33. Eraclius, vide Heraclius. episcopus Seolesigensis, (988)37; ar- Erchinbaldus, abbas de Dunfermelin, ob. (1198) Ethelgarus, Cantuariensis, (id.) ib.; 38. 103. chiepiscopus INDEX.

Ethelgiva, filia regis Alueredi, 20; abbatissa de Ethelwoldus, episcopus Carleolensis, vide Adulfus. Scaftesbiri, (888) 24. Etbelwolfus, comes Bearroccensis, (871) 19; ob. Ethelredusj., rex Anglorum, (864) 18, (868) 19, {id.) ib.

(871) I*.; ob. (871) 20. Ethelwolfus, rex Westsaxonum, (839) 16, (843) Ethelredus ij., rex Anglorum, 33, (977) 35, (978) «4., (849) 17, (851) ib., (853) ib., (855) 18;

/4., (986) 37, (994) 39, (1000) i'4., (1002) ob. (858) ib. 40, (1007) 41, (1008) ib., (1009) 42, (1013) Etherdover, castellum in comitatu dc Ros, (1179) 43, (1015) (4., (1016) ib.; 44, 50. 90.

Ethelredus Moll, rox Nortliumbrorum, (774) 8, Ettrich, foresta de, in comitatu dc Selechirclie,

(Tu-IIQ) 9, (790) 10, (791) 11, (792) ib.; (1235) 147. ob. (794) ib. Everardus, abbas de Holmcultran, (1150) 74; Ethelredus, archiepiscopus Cantuariensis, (870) ob. (1192) 100. 19, (872) 20; ob. (889) 24. Evesham, monachi de, (1074) 57. Ethelredus, abbas Ludensis, (791) 11; archiepis- Evesham, bellum de, (1268) 200. copus Cantuariensis, (irf.) ib. Evesham, Silvester de, episcopus Wirecestria-,

Ethelrcdus, filius Malcolnii iij., regis Scottorum, (1217) 131. 52. Eugenius Calvus, rex Lutinensium, (1018) 44.' Ethelredus, comes Merciorum, (^86) 23; ob. Eugenius iij., papa, (1145) 73, (1146) ib., (1148) (912) 26. ib., (1151) 74; ob. (1153) 75. Ethelwaldus MoU, rex Northumbrorum, (759) 6, Eustachius, filius Stephani, regis Anglise, ob. (760) ib., (762) ib., (765) 7. (1154) 75. Ethelwaldus, episcopus Lindisfamensis, (731) 2; Eustacliius ij., comes Bononiensis, (1051) 50. ob. (740) 4. Eustachius iij., comes Bononionsis, (1100) 62, Ethelwardus, filius regis Alueredi, ob. (922) 27. (1102) ib. Ethelwinus, dux orientalium Anglorum, (991) 38; Eustachius, monachus, ob. (1217) 128. ob. (992) ib. Ewain, rex Scottorum, ob. (741) 4, 223. Ethelwoldus, frater Edwardi senioris, regis An- Ewen, rex Scottorum, (744) 4, 223; ob. (747) glia;, 25. 4, 223.

Ethelwoldus, episcopus Wintoniae, (963) 32, Exacestra, (876) 21, (971) 33, (1001) 40, (1003) ib.

(969) 33, (970) ib.; ob. (984) 37. EjTicus, rex Northumbrorum, (949) 30, (950) ib.

F , filius Raynulfi, ob. (1262) 185. Fergus, rex Scottorum, (777) 9; ob. (780) ih.;

Faleisio, turris de, in Normannia, (1174) 87. {m)-223; ob. (780) jft. Fames m .\ngUa, (793) 11, (1005) 41, (1125) Feritas Bernardi, in Francia, (1189) 97.

68. Ferrandus, comes Flandriae, (1214) 1 16. Farneham, Nicholaus de, episcopus Dunelmensis, Feschamp, Remigius de, episcopus Lincolniensis, (1241) 152, (1248) 177. (1092) 60. Fasseburne, rivulus in Scotia, (1184) 93. Fimberhela, filia Cuncari, comitis dc Anegus, Feltunia, in comitatu Northumbrise, (1215) 121. (969) 226. Fereteatht, comes Stratherniie, (1160) 77; ob. Finchala, vide Pincanhala. (1171) 84. Finleg, pater Macbethi, regis Scottorum, 227. Fergus, dominus GalweiiE, (1160) 77."" Fiscanensis abbas, (1241) 153. 1 ;

XVUl INDEX.

Fitzparnell, Robertus, comes Leicestriae, vide Fotenei, abbas de, (1184) 92. BrAoil, Robertus de. Fotherkerne, in comitatu de Kincardine, (994) Flambard, Ranullus de, episcopus Dunelmensis, 226.

(1100)62, (1101) ii., (1221)67; ob. (1128) Francorum regnum dividitur, (887) 24. 69. Franciae legatus, (1215), 121. Florentius, clectus Glascueiisis, (1202) 105,'' Freana, ob. (871) 20.

(1207) 106. Ftedericus j., imperator Occidentis, (1159) 76,

Floreiitius iij., conics de Hoilande, (1148) 74. (1163) 78, (1167) 81, (1177) 88, (1182) 92; Folioti, Gilbertus de, episcopus Herefordensis, ob. (1189) 98, 103.

( 1 48) 74 ; episcopus Lundoniensis, ( 1 1 70) 83. Fredericus ij., imperator Occidentis, (1218) 134, Foliota, Robertus de, episcopus Herefordensis, (1238) 149, (1245) 164, 171; ob. (1250) 178. (1167) 81. Frehelmus, abbas, ob. (764) 7. Fons Eubrardi, abbatia in Andegavia, (1189) 98. Frethebertus, episcopus Hagustaldensis, (740) 4; Fontevraud, vide Fons Eubrardi. ob. (766) 7. Fontibus, abbas de, (1211) 111. Frethewaldus, episcopus Candidas casse, ob. (764)

Fores, in comitatu Moravia;, (908) 225, (965) 7, (766) «6. 226. Frisigonensis episcopus, 174. Forfar, (1258) 183. Frithestanus, episcopus Wintoniensis, (932) 28; Forteivet, in comitatu Perthensi, (859) 223. ob. (933) ib. Fortherus, episcopus occidentalium Saxonum, Fronta flumen, (998) 39. (731) 2. Fugiacensis abbas, (1241) 152.

Fortibus.WiUelmus de, ij. comesAlbamare, (1217) Fulenham, in comitatu de Middlesex, (879) 131; ob. (1241) 152. 22.

Fortibus, WiUelmus de, iij. comes Albamare, 114, Furnes, abbas de, (1211) 111. (1258) 183.

Sidonensis, 156. Galweia, Gilbertus de, comes de Karic, 100. G . . . ., episcopus (1243) diaconus cardinalis, Galweia, Thomas de, comes de Athedle, ob. G . . . ., sancti Theodori 166. (1231) 142, 154. Gsitun, in Normaimia, (1188) 96. Galweienses, (1217) 130, 144, (1258) 184. Gainesburc, in comitatu Lincolniae, (1013) 43. GameUnus, episcopus Sancti Andreae, (1254) 180, Gahridus, vide Gaufridus. (1255) 181, ib. (1256) 182, (1257) ib., (1258) Galge, flumen in Scotia, (1180) 90. 183, (1263) 190; ob. (1268) 212. Galiensis episcopus, 173. Gant, (880), 22. Galo, cardinaUs, vide Gualo. Gaucherus, abbas de Longo Ponte, (1218) 135 Galweia, (1142) 72, (1160) 77, (1185)94, (1216) abbas Cistercii, (irf.) ib. 15. 125, (1217) 130, (1235) 145, 147. Gauelforde, in comitatu Cornubiae, (824) Galweisc bastardus, (1235) 146. Gaufridus, comes Britannias, fiUus Henrici ij., ob. Galweia, episcopi de, vide Candida Casa, epis- (1186)94, 95. copi de. Gaufxidus, abbas de Driburc, (1209) 107; abbas Galweia, Eva de, ob. (1217) 130. de Alnewic, {id.) ib. INDEX.

Gaufridus, abbas de Dundraj-naii, ob. (1222) 139. Gilbertus, episcopusde Dunkelde, ob.(1230) 147. Gauftidus, abbas de Dunfcrmclin, ob. (1178) 89. Gilbertus, abbas de Glenlus, (1233) 143; m;igis- Gaufridus, prior de Dunfermelin, (1238) 148; ter novitiorum de Melros, (1235) 144; cpis-

abbas de Dunfcrmelin, (;

Gaufridus, prior de Relchou, (1203) 105; abbas (1233) 144; abbas de Holmcultran, (irf.) ib.;

de Kelchou, (Jd.) ib. ob. (1237) 148. Gaufridus, prior de Neubotil, (1240) 170; abbas Gilbertus, comes de Penbruch, mareschallus .\ng-

de Sancto Servano, (iW.) ib., 179. lia;, (1235) 147; ob. (1241) 152. Gaufrldus, abbas Rievallis, (1204) 105. Gildeibrd, vide Gelgdefordia.

Gazaia, (1244) 157. Gillccolmus, (1185) 94; ob. (id.) ib. Gedewurth, in comitatu de Roke.sburch, (1105) Gillepatricius, (1185) 94. 80, (1174) 80, (1217) 133, (1258) 184, (1203) Gilrodh, (12.35) 140. 190, 229. Gimkctel, episcopus Suthsaxonum, (1038) 47. Gedewurth, abbates de, Gipeswic, iu comitatu de Suffolk, (991)38, (1010) Vide Gyseburne, Robertus de, 42. Henricus, Girardus, prior de Drieburc, (1177) 88; abbas de

Nicholaus, Drieburc, («rf.) ib.

Philippus, Girardus, archiepiscopus Eboracensis. (1100) Radulfus, 62.

Ricardus. Gisortium, in Normannia, (1119) 66. Gedewurth, canonici de, Githa, uxor Tovii Prudan, (1042) 48. Vide Gyseburne, Robcrtus de, Glademutha, (920) 27. Nicholaus, Glammis, in comitatu de Forfar, (1034) 227. Phihppus. Glanville, Gilbertus de, episcopus Roucestriae, Gedewurth, cellerarii de, vide Ricardus. (1209) 109. Gedewurth, foresta de, (1258) 184. Glanville, Ranulfus de, justiciarius Angliae, ob. Geinforda, (801) 13. (1191) 99. Gelasius ij., papa, (1118) 05, 00; ob. (1119) ib. Glasgu, (1208) 107, (1235) 146. Gelgdefordia, in comitatu Surreiae, (1030) 40. Glasgu, archidiaconi de, Gelu magnum, (1205) 106. Vide Abirden, Mathaeus de, Gerbertus, postea papa, vidc Silvester ij. Potter, Hugo de, Gerboreth, castellum de, (1079) 57. Robertus, Gervasius, patriarchus Constantinopolitanus, Thomas, (1215) 120. Thomas. Gerverei, insula de, (1249) 77. Glasgu, archidiaconatus de, dividitur, (1238) 148. Gibellum, (1170) 82. Glasguensis ecclesia, (1130) 70, (1 174) 86, (1 197) Giffard, Willelmus de, episcopus Wintoniensis, 103, (1233) 144. (1098) 61; ob. (1129) 09. Glasgu, episcopi dc, Gilbertus, abbas de AJnewic, ob. (1208) 107. Vide Bondington, Willelmus de, Gilbertus, episcopus Brechinensis, (1249) 177. Cli}um, Johannes de, Gilbertus, abbas Cisterciensis, ob. (1167) 81. Florencius, Gilbertus, abbas deCupro, (1240) 150; ob. (1243) Herbertus, 155. Ingelramus, XX INDEX.

Jocelinus, Gregorius, legatus papae, (1241) 152. Johannes, Gregorius, archidiaconus de Brechin, (1218) 134;

Maleuicinus, Willelmus, episcopus de Brechin, (zrf.) ib. Nicholaus, Gregorius, episcopus de Dunkelde, ob. (1169)81. Walterus, Gregorius, subcellerarius de Holmcultran, (1192)

Wiscard, Robertus, 100 ; abbas de Holmcultran, (;(/.) ib. Wiscard, Willelmus. Gregorius, episcopus de Rosmarkin, (1161) 78; Glasgu, thesaurarius de, vide Rokesburch, Johan- ob. (1195) 102. nes de, Gregorii Dialogi citantur, 20.

Glastoniuin, in comitatu de Somerset, (975) 34. Grenlauue, Willelmus de, 1 76. Glaworna, (1053) 50. Grey, Walterus de, archiepiscopus Eboracensis. Glenlus, in comitatu Wigtoniae, abbatiade, (1235 (1217) 131, 132, (1235) 145, (1244) 156; ob. 146. (1255) 182. Glenlus, abbates de, Grifinus, rex Walensium, (1053) 50, (1055) 51, Vide Gilbertus, (1056) ib., (1058) 53, (1063) 54; ob. (1064) Michael, ib.

Musarde, Alanus de, Grig, rex Scottorum, (879) 224; ob. (897) ib.. Robertus, 225.

Willelmus. Grim, rex Scottorum, vide Kinedus iij. Glenlus, cellerarius de, vide Johannes. Grimbaldus, ob. (903) 25. Goda, satrapa Dompnaniensium, ob. (988) 37. Grostet, Robertus de, episcopus Lincolniae, (1235) Godefridus Bononiensis, rex lerusalem, (1099) 145; ob. (1253) 180, 200. 61, (1100)62; ob. {id.^ib. Guallia, vide Wallia. Godefridus, dux Luvania;, (11"21) 66. Gualo, cardinalis, (1216) 124, (1217) 129, 131, Godinus, 110. 132, (1218) 134, 135. Godini, (1210) 110. Guarnerius, abbas de Alba Ripa, (1186) 95;

Godiva, uxor Leofrici, comitis Merciae, 53. abbas Clarevallis, (id.') ib.

Godricus, eremita Finchala;, ( 1 1 1 0) 64 ; ob. (1 1 70) Gulielmus, vide Willelmus. 82. Gundulfus, episcopus Rofensis, ob. (1108) 64. Godrun, rcx Danorum, vide Athelstan, rex Est- Gunnilda, imperatrix Romanorum, uxor Henrici

anglise. iij., 44.

Godwinus, conies Cantia;, (1036) 46, (1040) 47, Gutferthus, filius Sihtrici regis Northumbriae, (926) (1051) 50, (1052) ib.; ob. (1053) ib.; 55. 28. Godwinus, episcopus Rofensis, (1011) 42. Guthlacus sanctus, (1136) 70. Gospatriciusiij.,comesdeMarchia, ob. (1166)80. Guthredus, filius Macwillelmi, (1211) 112.

Gregorius v., papa, (1004) 40; ob. (1005) 41. Guthredus, rex Northumbriae, (883) 22; ob. (894)

Gregorius vij., papa, (1074) 56, (1075) 57, (1080- 24.

1084)58; ob. (1084) ib. Gyseburne, Robertus de, canonicus de Gedewurth,

Gregorius viij., papa, (1187) 96; ob. (Jd.) ib. (1249) 177; abbas de Gedewurth, {id.) ib; Gregoriusix.,papa, (1227) 141, (1238) 149, (1240) ob. {id.) 178. 151; ob. (1241) 154; 165. INDEX.

H , abbas de Ursicampo, (1214) 116. Haukirc, in comitatu CathenesijE, (1222) 139. Haberbrothoc, vide Aberbrohoc. Hawic, in comitatu de Rokesburch, ecclesia Haberden, vide Aberden. SanctEE Mariae apud, (1214) 115. Hacoiv., rex Norwagia;, (1263) 190; ob. (jd.)ib. Headredus, episcopus Hagustaldensis, (797) 12; Hadingtone, (1180) 90, (1191) 99, (1216) 122, ob. (800) 13. (1242) 154. Heardbertus, princeps, (777) 9. Hadingtone, Johannes de, portarius de Sancto Heccles, vidc Eccles. Servano, (1252) 179. Hedabbus, rex Scottorum, (747) 4, 223; ob. (777) Hadwinus, episcopus, ob. (773) 8. 9, 223. Hagustaldensis ecclesia, in Northumbria, (788) Hed, rex Scottorum, (878) 224, (879) 22, 224. 10. Hederham, Johanncs de, vide Edirham, Johannes

Haldene, rex Danorum, (871) 19, (873) 20, (874) de. ib., (875) 21; ob. (877) ib. Heii, in comitatu CantabrigijE, (1036) 46. Halieilande, vide Lindisfarn. Helias, abbas Rievallis, (1211) 111, (1215) 117, HaUeilandeschire, (1179) 89. 130.

Halingtona, Petrus de, archidiaconus de Theuidal, Helionora, regina Angliae, uxor Henrici iij., 192, (1238) 148.' 219. Hamo, filius Roberti, comitis Gloucestria.', ob. Hengestesdune, in comitatu Cornubiae, (834) 16. (1159) 76. Hemeli, episcopus Merciorum, ob. (765) 7. Hamtona, vidc Suthamtonia. Hemingus, (1009) 41. Haraldus, comes Cathenesiae, (1197) 103. Hcnricusj., rex AnglisB, 31, (1091) 59, (1100- Hardecnutus, rex Danorum, 44, (1035) 46, (1037) 1102) 62, (1105) 63, (1108) ib., (1109-1113) 47, (1039) ih.; rex Anglorum, (1040) ib., 64,(1114)65, (1116) ji., (1119)66, (1121)!6., (1041) ib.; ob. (1042) 48. 67, (1122) ib., (1125) 68, (1131) 69; ob. Harkarres, Adam de, cellerarius de Neubotil, (1135) 70; 71, 74.

(1216) 124; abbasde Neubotil, {id.)ib., (1218) Henricus ij., rex Anglia;, 31, (1149) 74, (1151)

133, 135; abbas de Melros, {id.) ib., (1232) (*., (1153) 75, (1154) ib., (1157-1159) 76, 143, (1235) 146; 186, 191. (1162-1164) 78,79,(1166)80, (1170) 81,82,

Haroldus j., rex Anglorum, (1035) 46, (1037) ib.; (1171)83, 84, (1172) 85,(1 173)!-*., 86, (1174) ob. (1040) 47- 87, (1175)88, (1181)91, (1182) 92,(1 184) jJ.

Haroldus ij., rex Anglorum, (1053)50, (1055) 51, (1185) 93, 94, (1186) ib., (1188) 96, (1189)

(1063) 54, (1064) ib., (1066) 55. 97; ob. (id.) ib., 98.

Haroldus, comes Danorum, ob. (871) 20. Henricus iij., rex Anglia;, 53, (1216) 124, (1217)

Haroldus iij., rex Danorum, (1076) 57. 129, (1235) 145, (1236) 147, 148, (1238) ib., Haroldus, rex Noreganorum, 45. (1242) 154, (1243) 156, (1251) 179, (1253) Haroldus Harphager, rex Norcganorum, (1048) 180, (1257) 182, (1263) 191, (1264) 192; ob. 48; ob. (1066) 55. (1270) 219.

Hastanedene, in Theuidal, ecclesia sancti Kente- Henricus filius Henrici ij., rcgis Anglise, (1170) gerni apud, (1193) 100. 82, 83, (1173) 85, 86; ob. (1183) 92. Hastinges, David de, comes Atholiee, (1242) 155; Henricus, abbas Clarevallis, (1179) 89;episcopus ob. (1269) 217. Albanensis, («.) ib.; ob. (1188) 97. INDEX.

magister militise Henricus j., rex Cypri, (1244) 158. Hermanus Petragoricensis, Tem- Henricus, arcliiepiscopus Dublinensis, (1216) pli, (1243) 156. 124. Hertelpol, in comitatu Dunelmensi, (1182) 92.

Henricus j., rex Francorum, (1036) 46; ob. Heskedale, terra de, 93. (1060) 54. Hesteng, rex Danorum, (893) 24. Hestingi, Henricus ij., imperator Germanorum, 44. (771) 8. Henricusvj., imperator Germanorum, (1193)101. Hierosolyma, ride lerosolima. Henricus, abbas de Holmcultran, (1255) 182, Higbaldus, episcopus Lindisfarnensis, (780) 9, (1267) 197. (786) 10, (796) 12. Henricus, abbas de Gedewurth, (1239) 150. Hildegils, princeps Merciorum, ob. (799) 13. Henricusj., rex lerusalem, ob. (1197) 103. Hiltcbrandus, vide Gregorius vij., papa. Henricus, prior de Kelchou, (1208) 107; abbas de Hingwaldus, episcopus orientalium Saxonum, 2. Kelchou, (zrf.) il>., (1215) 121 ; ob. (1218) 134. (731) Henricus, prior de Kinlos, (1252) 179; abbas de HoUandise submersio, (1178) 89.

Dere, (id.) ib., (1262) 185. Holme [in comitatu de Sussex?] (904) 25. Henricus, comes Northimbrorum, filius Davidi Holmcultran, in comitatu Cumbriae, (1150) 74, regis Scottorum, (1137) 70, (1139) 71, (1148) (1186) 95, (1216) 123. 73; ob. (1152) 52, 74, 75. Holmcultran, abbates de, Henricus, abbas Novi Monasterii, (1217) 129; Vide Adam, ob. (1218) 135. Everardus,

Henricus iij., imperator Romanorum, 44, (1049) Gilbertus, Gregorius, 49, (1054) 51 ; ob. (1056) ib.

Henricus iiij., imperator Romanorum, (1056) 51, Henricus, (1080-1083) 58; ob. (1106) 63. Johannes,

Henricus v., imperator Romanorum (1106) 63, Radulfus,

(1110) 64, (1111) ib., (1114) ib., (1119) 66, WiUelmus. (1122) 67; ob. (1125) 68. Holmcultran, magister conversorum de, Henricus, abbas de Sancta Cruce, (1253) 180; Fide GUbertus.

episcopus Candidae Casje (id.) ib., (1255) 181. Honorati Sancti capeUa, in Francia, (1210) 110. Henricus, prior de Rupe, (1217) 129. Honorius ij., papa, (1068) 55, (1124) 68; ob. Henricus, dux SaxoniiE, (1182) 92. (1130) 69.

Henricus, abbas de Wardona, (1215) 117; abbas Honorius iij:, papa, (1216) 124; ob. (1227) 141,

RievaUis, (iV/.) ib.; ob. (1216) 124. 167. Heraclius, patriarcha lerosolimitanus, (1185) 93. Horatius citatur, 172. Herberti miracula, apud Huntodinara, (1181) 91. Horehirst, monasterium de, [in comitatu Glover- Herbertus, abbas de Dere, (1223) 140. nia;?] (984) 37. Herbertus, abbas de Kinlos, (1251) 179. Harologium, 207. Herbertus, abbas de Selechirche, (1188) 66; ab- Hospitalarii milites, (1187) 95, (1245) 168, 169.

bas de Kelchou, (id.) ib., (1147)73; episco- Hrofi, vide Roucester.

pus Glascuensis, (id.) ib., (1159) 76, (1160) Hubaldus, vide Lucius iij., papa. 77; ob. (1164) 79. Hubba, dux Danorum, (866) 18, (868-870) 19. Heredbertus, eonsul, ob. (840) 16. Huctreduscomes Northimbrorum, vide Uhctredus. Herefordensis civitas, (1055) 51, (1268) 198. Huda, dux Danorum, ob. (853) 17. Herefridus, episcopus, ob. (833) 15. Hugo, episcopus Brechinensis, ob. (1218) 134. Hermanus, episcopus Wiltoniensis, (1045) 48, Hugo, abbas de Kelchou, (1239) 150; ob. (1248) (1050) 49. 177. INDEX. XXIU

Hugo, prior dc Kinlos, (1217) 129; abbas de Hunbandus, prior de Wenoloc, (1169) 81.

KJliDros, (irf.) ib. Hunbeana, vide Humbeam. Hugo, prior de Melros, (1234) 144; abbas de Hungaria, (1054) 51. Dere, (id.) ib.; ob. (1235) 145. Hungarise legatus, (1215) 121. Hugo, abbas de Sancto Servano, (1218) 133. Huni, (794) 12. Hugo, magister conversorum de Melros, (1232) Huntendonia, comitatus de, (1185) 94.

142; abbas de Sancto Servano, (Jd.) ib.; Huntodiua, (1181) 91. ob. (1245) 163. Huwal, rex Britonum, (926) 28. Hugo, prior de Neubotil, (1170) 89; abbas de Huwal, rex, (973) 34. Neubotil, {id.) ib.; ob. (1201) 104. Hybernia, (1151) 74, (1164) 79, (1170) 82,

Hugo, episcopus Sancti Andreac, (1178) 88, (1171) 84, (1172) 85, (1176) 88. (1177) ib., (1187) 95; ob. (1188) 97. (1210) 109. Humbeam, rex Estangliae, (749) 5. Hybernias, filius cujusdam regis, (1215) Humbra, consul, ob. (756) 6. 117. Humbra, flumen in Anglia, (937) 28. Hyems asperrima, (1039) 47, (1271) 222. Humeto, Willelnius de, abbas Westminstrensis, Hystoensis episcopus, (1241) 152.

(1216) 125. Hythusum , filia Adae de, 100. HumlVamwille, Gilbertus dc, (1244) 15.5.

Jacinctus, vide Celestinus iij., papa. Ignis inextinguibilis, (1032) 45. Jacob, rex, (974) 34. Incantatrix, 127. Jacobini fratres, (1230) 142. India, 73. Jacobitae, (1244) 161. Indulfus, rex Scottorum, (952) 225; ob. (961) Jacobus, abbas Cistercii, (1267) 197; archiepis- ib. 32. copus Narbonensis, (id.) ib. Ingelraraus, episcopus Glasguensis, (1164) 79, Jacobus sanctus, 139. (1171)84; ob. (1174) 86. Jacobus, Scotiae legatus, (1244) 135, Ingwaldus, episcopus Lundoniensis, (731) 1; ob. Januenses, (1241) 152. (745) 4. Ichmarcus, rex, (1031) 45.'' Inherketyn, Ricardus de, episcopus de Dunkelde, Ichri, WiUehnus de, (1217) 128. (1250) 178.

Jedewurth, vidc Gedewurth. Innocentius ij., papa, (1130)69, 1139)71; ob. lerosolima, (1058) 53, (1095) 60, (1096) 61, (1144) 72.

(1099) ib., (1122) 67, (1147) 73, (1149) 74, Innocentius iij., papa, (1198) 103, (1208) 107, (1188)97, (1190)98, (1191)99, (1244) 157, (1211) 111, (1212) 112, 113, (1214) 115, 158, 159, 160, 161, 162, (1268) 211. (1215) 120, 121; ob. (1216) 124. lerosolima, ecclesia Beelmita, in, (1244) 162. Innocentius iv., papa, (1243) 155, 156, (1245) lerosolima, ecclesia sancti Jacobi, in, (1244) 162. 163, 167; ob. (1254) 180. lerosolima, ecclesia Sepulchri Dominici in, (1244) Insula, Briannus de, (1217) 131. 162. Inuernis, in Scotia, (1187) 96, (1197) 103. lerosolima, terra de, (1192) 100, (1244) 156. Jo (1244) 163. lerosohma, Templum Domini in, (1244) 162. Jocelinus, prior de Melros, (1170) 81; abbas de lerosolimee legatus, (1215) 121. Meh-os, (iV/.) i6., (1174)86; episcopus Glascu- . ;

XXIV INDEX.

ensis, (id.) ib., (1175) 87, (1179) 89, (1181) episcopus de Dunkelde, (id.) ib.; ob. (1214) 91, (1182) 92, (1193) 100, 101, (1195) 102, 115. (1197) 103, ob. (1199) 103; 191. Johannes, prior de May, (1251) 179; abbas de Johanna, regina Scotiae, uxer Alexandriij., (1221) Sancto Edwardo, {id.) ib., (1252) ib. 53, 138, (1236) 148; ob. (1238) ib. Johannes, abbas de Pietate Dei, (1243) 155, Johanna, regina Sicilioe, filia Johannis regis Ang- (1244) 156.

lise, (1191) 99. Johannes, electus Sancti Andreae, (1180) 90, 91 Johannes, rex Angliae, 53, (1199) 103, (1203) episcopus de Dunkelde, (1195) 102. 105, (1208) 107, (1209) 108, (1210) 109, Johannes, abbas de Sancto Servano, (1260) 185. (1211) 110, 112,(1212) 113,(1214)115, 116, Johannes, abbas Saviniacensis, (1267) 197; (1216) 122, 123; ob. {id.) 124; 138. abbas Cistercii, {id.) ib.

Johannes xij., papa, (960) 32. Johannis Baptistae monasterium, apud Cestriam.

Johannes xiij., papa, ob. (979) 36. (973) 34. Johannes xiv., papa, (994) 38; ob. (id.) ib.; (995) Johannis Sancti Hospitalis, prior, (1244) 163. 39. Johanris, Perven de, (1217) 128. Johannes xv., papa, (994) 38, (995) 39; oh. lona insula, vide Sanctus Columbanus. (1004) 40. Joppa, (1244) 161. Johannes xvj., papa, (1005) 41; ob. (irf.) ib. Jordanus, ahbas de Dundreinan, (1236) 147. Johannes xvij., papa, (1007) 41; ob. (1008) ib. Irewin, Reginaldus de, archidiaconus de Theui-

Johannes xviij., papa, (1008) 41 ; ob. (1009) ib. dal, (1242) 154.

Johannes xix., papa, (1024) 45, (1026) ib. Isabel, matertera Malcolmi iiij. regis Scottorum, (1031) ib. 82. Johannes, episcopus de Aberden, ob. (1207) 106. Isabella, filia Willelmi regis Scottorum, (1183) Johannes, episcopus Candidae Casse, ob. (1209) 92, (1209) 108, (1223) 141. 108. Isidori Etymologia, citatur, 216. Johannes, comes de Cathenese, ob. (1231) 142. Italia, (1165) 80, (1270) 218. Johannes, abbas Cistercii, (1238) 149. Judaji, (1210) 109, (1216) 122. Johannes, abbas de Drieburc, (1240) 150. JudEeorum interfectio in Angha, (1190) 99. Johannes, episcopus Glascuensis, (1123) 67; ob. Judaeorum persecutio in Anglia, (1210) 109. (1147) 73. Juditha, uxor regis EthelwoLfi, (855) 18; uxor Johannes, cellerarius de Glenlus, (1223) 140; ab- regis Ethelboldi, (858) ib.

bas de Jugo Dei, {id.) ib., (1227) 148; abbas JuUana, uxor domini F . . . ., fiUi Ranulfi, ob. de Holmcultran, {id.) ib.; ob. (1255) 182. (1262) 185. Johannes, abbas de Kelchou, (1160) 77, (1165) Juramenta, (1268) 201 80, (1176)88; ob. (1180) 90. Iwarus, dux Danorum, (865) 18, (866) ;*. (868- Johannes, archidiaconus Laodoniae, (1211) 110; 870) 19; ob. (877)21.

Kaerlegion, vide Urbs legionum. Karic, (1193) 100. Kairlipho, Willelnius de, episcopus Dunelmensis, Karrum, (843) 16. (1080) 57, (1093) 60; ob. (1096) 61. Kaue, vide Caue. Kald, Adam de, episcopus de Abirden, (1207) 106. Kelchou, in comitatu de Rokesburch, (1209) Kambskinele, conventus de, (1257) 182. 109, (1255) 181. INDEX. XXV

Kelchou, abbates de, Kincardus, abbas de Middiltona, (964) 33.

Vidc Caue, Ricardus de, Kinedus iij., rex Scottorum, (969) 226, (973) 34;

Ernaldus, ob. (994) ili.

Gaufridus, Kinedus iv., rex Scottorum, (995) 226; ob.

Henricus, (1003) ib. 227. Herbertus, Kinehardus, frater Sigeberti rcgis Westsaxonum,

Hugo, (784) 10; ob. (786) ib. .Tohannes, Kincuulfus, rex Westsaxonum, vide Kinewldus. Larabeden, Henricus de, Kinewaldus, episcopus Wigornensis, (929) 28; Maunsel, Herbertus, ob. (957) 31.

Maunsel, Hugo, Kinewldus, rex Westsaxonum, (756) 6, (777) 9; Osbertus. ob. (784) 10. Patricius, Kinewlfus, rex Mcrciorum, (801) 13. Ricardus, Kingistun, in comitatu de Surrlia, (878) 35.

Sniailhamc, Robertus de. Kinniuulfus, episcopus Lindisfaruensis, (740) 4, Kelchou, camerarius de, (780) 9; ob. (783) 10. Vide Lambeden, Henricus de. Kinlos, abbates de, Kelchou, ecclesia de, (1128) 69. fide Andreas, Kelcliou, priores de, Ascehnus,

Vi(tc Gaufridus, Herbertus, Henricus, Hugo, Ricardus. Radulfus, Kelchou, monachi de, (1202) 104. Reinerius. Kelchou, secretarius de, Ricardus, Vide Mauiisel, Herbertus. Robertus.

Keldeleht, Robertus de, abbas de Dunfermelin, Kinlos, abbatiade, (1150) 74, (1217) 129.

(1240) 151, 191 ; abbas de Melros, il>., (1268) Kinlos, priores de, 216. Vide Alexander, Kellingswurth, castellum de, (1268) 198. Henricus, Kenelmus, martjT, 12. Hugo. Kenneth, vide Kinedus. Kinninmund, Matthaeus de, episcopus de Aber-

Kenric, filius Cudredi regis Westsa-\onuni, ob. den, vide Matthaeus. (749) 5. Kinsius, archiepiscopus Eboracensis, (1051) 49; Kenulfus, episcopus Wintoniensis, (1006) 41. ob. (1060) 54. Kererra, insula de, (1249) 17"''. Kinulfus, dux, ob. (777) 9. Keresburch, (1112) 64. Kinros, (1257) 183. Kikemunt, (1151) 74. Kireling, viUa de, in EstangUa, (977) 35. Kilconcath, Adam de, comes de Karric, ob. Kyllenros, vide Saiicti Servani abbatia. (1270) 219. KjTiatli, vide Kinedus. Kilconcath, Willelmus de, lector fratrum prfedica- Kjiilos, vide Kinlos. torum de Perth, (1269) 217; episcopus KjTcham, Walterus, decanus Eboraci, (1248)177;

Brechinensis, (frf.) ib. episcopus Dunelmensis, (id.) ib.; ob. (1260) Kinedus Macalpin, rex Scottorum, (843) 16, 223; 185. ob. (859) 16, 223; 224. Kyrtlington, vidc Kirehng. INDEX.

Lambeden, Henricus de, abbas de Kelchou, Leonis silva, in Fraiicia, (1194) 102. (1260) 185, 187; ob. {id.) ib. Leonius, abbas de Dundraynan, (1236) 147. Lambertus, arcbiepiscopus Cantuariensis, (765) (1239) 149; abbas Rievallis, (id.) ib.; ob. 7; ob. (791) 11. (1240) 150. Lamfrancus, archiepiscopus Cantuariensis, (1070) Leopoldus ij., dux Austriae, (1193) 101. 56, (1071) ib., (1087) 59; ob. (1089) ib. Leoue, (906) 30. Lamhythe, (1042) 48. Lesmahagu, prior de, Lamley, Radulfus de, abbas de Abberbrohoc, Vide Bricius. (1239) 149; episcopus de Aberden, (id.) ib.; Levegarus, episcopus Herefordensis, (1056)31; ob. (1247) 147. ob. (iV/.) ib. Langetun, Stephanus de, archiepiscopus Cantua- Leuingus, archiepiscopus Cantuariensis, (1014) riensis, (1208) 107, (1212) 113, (1214) 115, 43; ob. (1020) 44. (1218) 134. Leuthfridus, episcopus RDgensis, (773) 8. Laodicia, civitas, (1170) 81. Lewellinus, rex Walliae, (1240) 130; 205. Laodonia; archidiaconi. Lewys, bellum de, (1260) 192. Fide Johannes, Lex de furibus et latronibus, (1108) 63. Wiscard, Robertus de. Lincolnia, (942) 29, (1092) 60, (1140) 71, (1213) Lasci, Hugo de, (1204) 105. 114. Laufnaut, in comitatu de Aberden, (1055) 227. Lincolnias provincia, (1010) 42. Laundeles, Johannes de, nepos WiUehni domini Lincolnia: proelium, (1217) 130, 131. de Hunum, (1227) 141. Lindeseia (993) 38. Laurencius, Sanctus, 139. Lindeseia, Walteri de, vidua, (1222) 140. Laurencius, episcopus de Ergadia, (1262) 186. Lindesfarn in comitatu Dunelmensi, (750) 5, Laurencius, abbas de Melros, (1175) 87; ob. (1061) 54. (1178) 89; 191. Lindisfarn, monachi de, (793) 11. Laurencius, archidiaconus Sancti Andreae, (1209) Lingida, 127. 108. LiUesclive, persona de, Lector, ob. (771) 8." Vide Thomas. Ledre, flumen, (1180) 90. Liuingus, episcopus Wigornensis, (1038) 47- Legacestria, (908).26, (919)27, (942)29, (1174) Loidis provincia, (1091) 60. 87. Loins, (969) 226.

Leo iij., papa, (794) 12, (797) ib., (800) 13; ob. Lomol

Leo iv., papa, (853) 17. (1127) 68, (1128) ib.

Leo ix., papa, (1049) 49, ib. Longa-spata, WiUelmus de, dux NormaniEe, (906) Leo Petrus, antipapa, (1138) 70. 26. Leofewinus dux, pater Leofrici, 53. Longa-spata, WiUelmus de, comes Salisberiae, Leofticus, comes Mercise, 50; ob. (1057) 53. (1214) 116, (1216) 123, (1217) 130, 131. Leofruna, abbatissa eccIesiEe Sancti Mildredi in Longobardia, (887) 24, (1245) 167- Cantuaria, (1011) 42. Lora, comitissa Atlioliae, ob. (1269) 217-

Leofsius, episcopus Wictiorum, ob. (1033) 46. Lotliarius, rexFrancorum, (957) 31 ; ob- (987) 37. INDEX. xxvn

Lotharius ij., imperator Occidentis, (1125) 68. (1216) 123, 124, (1217) 128, 129, 130, (1222)

Luceden, rex Mercioruni, (824) 15; ob. (825) ib. 140; ob. (1226) 141. Luclies, in Francia, (1194) 102. Ludovicus ix., rex Francorum, (1245) 163, 164, Luci, Godefridus de, episcopus Wintonia;, ob. (1248) 177, (1249) ib., (1250) 178, (1254)

(1204) 105. 180, (1269) 216, ob. (/rf.) ib.; 217, 218.

Lucius ij., papa, (1144) 72; ob. (1145) ib. Lugdunum, (1243) 156, (1245) 173, 174. Luciusiij., papa, (1181)91, (1182)92; ob. (1185) Lulach, rex Scottorum, (1055) 51, 227; ob. 94. (1056) ib. Ludeham, Godefridus de, archiepiscopus Ebora- Lundors, (1218) 133. censis, (1258) 183. Luna, (1117) 65, (1205) 105, (1216) 125. Ludovicusj., dux Bavariae, 170. Lundoniae, (798) 12, (841) 16, (872) 20, (886) Ludovicusj., rex Francorum, (813) 14. 28, (982) 37, (994) 39, (1012) 42, (1023) 45,

Ludovicus iv., rex Francorum, ob. (957) 31. (1040) 47, (1057) 53, (1066) 55, (1090) 59, Ludovicus V., rex Franeorum, (987) 37; ob. (988) (1100) 62, (1101) i5., (1107) 63, (1125) 68, 38. (1127) ib., (1141) 72, (1170) 82, (1189) 98,

Ludovicus vj., rex Francorum, (1101) 62, (1107) (1212) 113, (1216) 123, (1217) 128, (1223) 63, (1118) 66; ob. (1137) 70. 140, (1237) 148, (1238) ib., (1241) 153.

Ludovicus vij., rex Francorum, (1137) 70; 71, Lundonias, ecclesia Sancti Pauli apud (1012) 43, (1147)73, (1149) 74, (1173) 85; ob. (1181) (1134) 69, (1222) 140. 91. Lundonienses, (1016) 43, (1141) 72. Ludovicus viij., rex Francorum, (1210) 110, Lusignan, Gui de, rex lerosolimBB, (1187) 95.

Mac-auht, Kinedus, (1215) 117. Mailros, vide Melros. Macalpini leges, 224. Mairhoc, princeps de, (1211) 112. Macbeth, rex Scottorum, (1039) 47, 227, (1050) Maiachias, episcopus Hyberniae, (1148) 74.

49, (1054) 51; ob. (1056) 227. Malcolmus j., rex Scottorum, (943) 225, (945) 30 5 Maccus, rex Insidarum, (973) 34. ob. (952) ib.

Maccuswell, vide Macheswell. Malcohnus ij., rex Scottorum, (1003) 226, 227, Machentagar, (1215) 117. (1018)44', (1031) 45''; ob. (1034) 46, 227. Macheswel, Johannes de, (1241) 154. Malcolmus iij., rex Scottorum, (1055) 227, (1056) Machometus, rex Paganorum, (1211) 112. i&., 228, 51, (1061) ib.; (1070) 55, (1072)

Machometus, soldanus, (1245) 170. 56, (1079) 57, (1080) ib. ; (1091) 60, (1093)

Macwilliam, Donaldus, ob. (1187) 96; 112, ib. ; ob. (id.) 52, 60, 228 ; 62. 117. Malcolmus iv., rex Scottorum, (1141) 72, (1153) Mackinfagart, comes Rosensis, ob. (1235) 145. 52, 75, (1157-1159) 76, 77; (1160) ib.; MiElb^the, rex, (1031) 45.'' (1162-1164) 78, 79; ob- (1165)53, 80; 93,

Magnus j., rex Noreganorum et Danemarcliiae, 229.

(1046) 48; ob. (1047) ib. Malcolmus, rex Cumbrorum, (973) 34.

Magnus iij., rex Noreganorum, (1098) 61. Malcolmus, filius regis Cumbrorum, (1054) 51. Magontia, (1080) 58, (1114) 64. Malcolmus, vij. comes de Fife, (1217) 129; ob. Magsuin, episcopus Glasguensis, 49.' (1230) 142.

Maidulii, urbs, in comitatu Wiltonia;, (940) 29. Malcolmus, viij. comes de Fife, (1230) 142. XXVIll INDEX.

Malcolmus, filius Macbethi, (1134) 69. Martel, oppidum in Francia, (1183) 92. Maldredus, pater Cospatrici comitis Nortliumbriie, MassouriB proelium, (1250) 178. 30. Mathuntun, oppidum in Francia, (1087) 58. Malefica, 1-27. Matilda, comitissa de Anegus, uxor Gilberti de Malek El Naser Yousouf, soldanus Halapife, Humframwille, (1243) 155. (1244) 158. Matilda, comitissa de Hunringdon, (1190) 99.

Malek Es Saleh Ismail, soldanus Damasci, (1244) Matildis, regina Anglorum, uxor Henrici j., 52, 157, 158. (1100) 62, (1102^ ib.; ob. (1118) 66. Malevicinus, Willelmus, episcopus Glasguensis, Matildis, regina Anglorum, uxor Stephani, (1139)

(1199) 104, (1200) ib. (1202) ib.; episcopus 71; ob. (1152) 74.

Sancti Andrese, (;rf.) ib.; (1207) 106, (1208) Matildis, filiaHenricicomitis Northimbrorum; ob. 107, (1214) 114, (1215) 121, (1218) 132; ob. (1152) 74. (1238) 149. Matildis, imperatrix Occidentis, uxor Henrici v., Mam Garvia, mora in Scotia, (1187) 96. (1110) 64, (1114) ib., (1125) 68, (1127) ib., Man, insula de, (1216) 127, (1265) 196. (1139) 71, (1140) ib., (1143) 72, (1149) 74;

Man, filia regis de, uxor Thomae bastardi de Gal- ob. (1167) 81. weia, 144. Matthieus, archidiaconus Sancti Andrese, (1172) Mapenore, Hugo de, (1217) 131. 85; episcopus de Aberden, {id.') ib., (1180) Marchia, (1245) 167. 91; ob. (1199) 104. Marescallus, WiUelmus junior, (1217) 130. Matthaeus, cellerarius de Melros,'(1246) 176; ab- Marescallus Francise, (1217) 131. bas de Melros, («rf.) ib., (1257) 182, (1261)

Margareta, regina, Scottorum, uxor Malcolmi iij., 185, 189; 191. 44, (1067) 51, (1070) 55; ob. (1093) 52, 60; MatthfBus, abbas de Sancto Servano, (1245) 163. 62. (1246) 176.

Margareta, regina Scottorum, uxor Alexandri iij., Matursal, Robertus, subprior de DundraiiTian. (1251) 179, (1263) 190. (1223) 140; abbas de Dundraynan, (id.)ib.

Margareta, filia Alexandri ij. regis Scottorum Maunsel, Herbertus, secretarius de Kelchou, (1260) 185, 215. (1221) 38; abbas de Kelchou, (id.) ib., (1236) Margareta, uxor Conani ducis Britaiinia;, (1160) 147, (1239) 149, 150. Maunsel, Hugo, abbas de Kelchou, (1236) 148, 77 ; 95. Margareta, uxor Eustachii de Vesci, (1193) (1239) 150. 100. Maunsel, Johannes, (1258) 184, (1260) 191; ob. Margareta, u.xor Huberti de Burgo, (1209) 108, (1268) 214. (1221) 138. Mauricius, episcopus Lundoniensis, (1085) 58, Margareta, comitissa de Karryc, (1270) 219. (1100) 62.

Maria, regina Scottorum, uxor Alexandri iij., (1239) Mauricius, abbas Rievallis, (1145) 72. 53, 149. Maxston, Adam de, abbas de Neubotil, (1261)

Maria, comitissa Boloni», filia Malcolmi iij. regis 185; abbasde Mehos, (id.) ib.; 191, (1267) Scottorum, 52, (1102) 62. 197. prior de, Marinus, papa, (884) 23 ; ob. (885) ib. May, Mariori, comitissa de Penbruch, uxor Gilberti, Vide Johannes. (1235) 147. Maybothel, in Karic, (1193) 100. Maris irruptio, (1099) 61. Medeshamstede, in comitatu Nortliamtonias, Mariscis, Willelmus de, (1217) 128. (1051) 49. Marisco Ricardus de, episcopus Dunehnensis, Medewaia, flumen, (999) 39. (1217) 128, 132; ob. (1226) 141. Mediolanenses, (1165) 80. Marra, urbs in Syria, (1098) 61. Mediuntun, vide Mathuntun. INDEX. XXIX

Melda, in Francia, 21-2. (1268) Melros, ecclesiado, (1179)89, (1184)93,(1246) Meldunum, in comitatu de Essex, (991) 38. 176; 189. Meletina, urbs, 62. (1100) Melros, magistri conversorum de, Mellus, rex, ob. 2G. (914) Vide Edirham, Johanncs de, Melros, in comitatu de Rokesburcli, (1137) 222, Hugo, (1146) 73, (1180) 90, (1196) 102, (1199) Willelmus. 103, (1202) 104, (1211) 111, (1216) 125, Melros, magister novitiorum de, (1229) 141, (1239) 150, (1241) 154, (1242) Vidc Gilbertus. 155, (1243) ib., (1249) 178, (1250) ib., Melros, (1256) monachi de, (1188) 97, (1193) 100, 182, (1258) 183, 184, (1262) 186, (1269) (1202) 104, (1261) 189. 217. Mebos, pastura occlesia; do, (1184) 93. Melros vetus, 188. Melros, portarius de, Melros, abbatia Sanctae Mariae, apud, (1146) 73, Vide Adam. (1235) 147. Melros, priores de, Melros, abbates de, Vide A , Vide Adam, Adam, Clippestun, Hugo de, Hugo, Edirhain, Johannes de, Jocelinus, Ernaldus, Michael, Harkarres, Adam de, Radulfus, Jocelinus, Ricardus. Keldelech, Robertus de, Melros, subpriores de, Laurencius, Vide Adam, Matthsus, Alanus. Maxston, Adam de, Melum, Robertus de, episcopus Herefordensis ob Patricius, (1167)81. Radulius, Mercia, (823) 15, (827) ib., (840) 16, (901) 25 Radulfus, (910) 26. Reinerius, Mercenses, (872) 20, (957) 31. Ricardus, Meretrices, (1212) 113. Sellekirke, Patricius de, Merlini prophecia, 153. Walterus, Merscware, (840) 16. Willelmus, Merwinna, abbatissa Rumesiae, (967) 33. Willelmus, Messana, civitas in Sicilia, (1190) 98, 99, (1191) Willelmus. ib. Meb-os, capitulum de, (1147) 176, (1215) 121, Methelwongtune, (758) 6. (1216) 122, (1218) 135, (1230) 142, (1233) Meuaniffi insuls, (1098) 61. 143, (1240) 151, (1241) 153, (1242) 155, Michael, prior de Melros, (1236) 147; abbas de (1246) 176. Glenlus, (/rf.) ib.; ob. (1243) 155. Melros cellerarii de, Michael, portarius de Sancto Servano, (1252) Vide Adam, 179 abbas de Sancto ; Servano, (Jd.) ib. (1260) Matthaeus, 185. Radulfus, Middeltune, in comitatu de Essex, (894) 24. Rogerus, Middiltona, monasterium de, (964) 33. Willelmus. Midford, castellum de, (1217) 130, Melros, coenobium de, 145. (1235) Minores fratres, (1231) 142. XXX INDEX.

Mirabel, oppidum in Gallia, (1194) 102. Morevilla, Ricardus de, constabularius Scotiae, Miracula, 125, 151, 186, 188, 201, 211. (1184) 93, (1188) 97; ob. (1189) 98, 99. ALrreia, (1087) 58. Morevilla, WiUelmus de, (1188) 97; ob. (1196) Mitford, (121G) 122. 102. Mithanensis archiepiscopus, (1241) 152. Morkarus, comes Northumbriae, 30, (1067) 55, Mobreia, Robertus de, comes Northumbrorum, (1087) 59. (1095) 60. Mornes, comes de, (1057) 52. Mol, vide Ethelwald Moll. Morpath, in comitatu Northumbriae, (1216) 122. Monachi albi, in Scotia, (1217) 132. MortaUtas hominum et animaUum, (1048) 49. Monetarii AngliEe, (1125) 68. Moulins, Rogerus de, magister HospitaUs Sancti Moneta Scotije, (1195) 102. Johannis de lerusalem, (1187) 95. Monetas mutatio, (1247) 177. Muchselburg, (1201) 104. Monodedhnum, in Memensibus in Scotia, (1100) Mulbreio, Robertus de, comes Northumbriae, 31. 228. Muncesni, GaUon de, (1217) 128. Mons Regalis, monasterium in Francia, (1269) Munford, Simon de, (1211) 112. 217. Muntreal, castrum, (1219) 137.

- Mons-Sancti Michaelis in Normannia, (1091)59. Murdac, Henricus, archiepiscopus Eboracensis, Monte-Beligardo, Odo de, (1244) 156. (1147) 73; ob. (1153) 75. Monteforti, Alianor, uxor Simonis de, 201. Murevia, (1174)86, (1180) 90, (1187) 96, (1197) Monteforti, Henricus de, (1268) 200. 103, (1215) 117. Monteforti, Philippus de, (1244) 156. Murevia, episcopi de, Monteforti, Simon de, ob. (1218) 134. Vide Andreas, Monteforti, Simon de, (1264) 192, (1268) Bricius, 209-216. Murevia, Andreas de,

Montibus, Willelmus de, cancellarius ecclesia; Ricardus, Lincolniensis, ob. (1213) 114. Tonej', Simon de, Montmirel, Johannes dominus de, 149.° Willelmus. Montranda, Petrus de, 161. Murevia, Andreas de, electus Rosensis, (1213) Mora, abbas, ob. (799) 13. 113; episcopus Murevensis, (1222) 1.38. Moretonio, Willelmus comes de, (1106) 63, Murezaut, rex Scottorum, (741) 4, 223; ob. (744) (1107) ib. 4, 223. Morevia, Ricardus de, (1180) 90. Musarde, Alanus, abbas de Glenlus, (1244) 156. MoreviUa, Hugo de, constabularius Scotiae, ob. (1172)78.

N comes Atteranus, (1245) 168. Vide Adam, Narcisse, ecclesia Sanctae Mariae quae appeUatur, AJanus, (1179) 89. Amfridus, Nassarus, soldanus Turci, (1244) 163. Constantinus, Neomagum, (1049) 49. Harkarres, Adam de, Neubotle, abbatia Sancta; Maria de, (1140) 71- Hugo, Neubotle, abbates de. Maxston, Adani de. INDEX. XXXI

Ricardus, Nicholaus, pffinitentiarius papae, (1214) 115. Ricardus, Nicholaus, arcliidiuconus de Teuidale, (1258) 184;

Rogerus, episcopus Glasguensis, (zV/.) ib., (1259) ib. Waldevus, Nicholaus, urmigcr Alexandri de Setun, ob. Wido, (1270) 218. Willelmus. Nicholai sancti, reliquia; lcvantur, (1087) 58. Neubotle, cellerarii de, Nigellus, episcopus Elycnsis, (1135)69. Vide Adam, Niger, Rogerus, cpiscopus Lundoniensis, (1230) Harkarres, A,dam de, 142; ob. (1242) 154. Ricardus. Nilus flumen, (1219) 137. Neubotle, diaconus de, Niro, (1244) 157. ridc Serlo. Nix, magna, (1206) 106.

Neubotle, ecclesia Sancta; Marise de, (1233 143. Norbertus, sanctus, (1118) 66, (1119) ib. Neubotle, portarius de, Norham, in comitatu Dunclmensi, (1174) 89, Vidc Wido. (1209) 108.

Neubotle, priores de, Norham, castellum de, (1121) 67, (1215) 121, Vide Andreas, (1258) 184. Binin, Willelmus de, Norhauntun, (1217) 132. Ernaldus, Normanvill, Johannes de, ob. (1240) 150. Gaufridus, Normanvill, Walleranus de, ob. (1256) 182. Hugo, Northumbria, (793) 11, (869) 19, (875) 21, (944) Willelmus. 29, (947) 30, (950) ib., (993) 38, (1080) 57, Nevile, Gaufridus de, camerarius Anglia^, (1217) (1091) 60, (1136-1138) 70, (1139) 71, (1173) 131. 86, (1215) 121, (1216) ib., (1217) 130. Neus, in comitata Lincolnise, (1143) "2. Northumbri, (731) 2, (793) 11, (957) 31, (1069) Newerc, (121G) 124. 55. Nicetis civitas, (1097) 61. Norwic, (1004) 40. Nichil vide Ulkil. Norwold, Hugo, episcopus Elyensis, (1229) 142. Nicholaus ij., papa, (1059) 54, (1061) ib.; ob. Nothelmus, archiepiscopus Cantuariensis, (735) (iW.) ib. 3, (736) ib.; ob. (739) ib.

Nicholaus, caraerarius Malcolmi iiij. regis Scot- Novaforesta, (1100) 62. torum, (1159) 76, 77. Noviomensis episcopus, (1241) 152. Nicholaus, cancellarius Willelmi regis Scottorum, Novo Castello, Willelmus de, magister domus ob. (1171) 84. Hospitalis Sancti Johannis, (124.3) 156. Nicholaus, abbasde Gedewurth, (1249) 178, (1257) Novum Castrum super Tinam, (1080) 57, (1209) 182. 108, (1236) 147, (1243) 156. Nicholaus, prior de Jugo Dei (1237) 148; abbas Novum Monasterium, (964) 33, (1217) 129. de Jugo Dei, {id.) ib.

Obuli, (1108) 63. Odo, episcopus Baiocensis, (1080)57, (1082) 58, Ocra, Walterus de, (1245) 174. (1087) 59. Octavianus antipapa, (1159) 76, (1163) 78; ob. Odo, archiepiscopus Cantuariensis, (941) 29, (1164) 79. (946) 30, (955) 31; ob. (958) 32. ;

XXXll INDEX.

Odo, abbas de Deretonsal, (1235) 144, 145. Oskitellus, archiepiscopus Eboracensis, (956) 31 Odo, rex Francioe, (887) 24. ob. (972) 33.

Offa, rex Merciorum, (757) 6, (771) 8, (774) ib., Oslacus, comes Northumbriae, 30. (777) 9; ob. (796) 12. Oslacus, pincerna regis Ethelwolfi, 17.

Olaus ij., rex Suavorum, (1017) 43. Osmodus, dux, ob. (833) 15. Olavus, rex Norcganorum, (1027) 45, (1028) ib.; Osredus, rex, (786) 10, (792) 11; ob. (id.) ib. ob. (1030) ib. Osredus, dux, (847) 17. Olerum, ftatres de Valle, (1230) 142. Ostiarius, Alanus, (1251) 179,(1253) 180, (1255) Olifard, Walterus, justiciarius Laodoni», ob. ib., (1257) 183.

(1242) 155. Osulfus, rex Northumbrorum, (758) 6 ; ob. (id.) Olisiponis civitas, (1148) 74. ib. Oliverus, abbas de Drieburc, (1268) 215. Osulfus, comes Northumbriae, 30. Orcada; insute, (1093) 61, (1175)87, (1265) 197. Oswaldus, episcopus Wigornensis, (960) 32, (972) Ordgarus, dux DompnaniK, (964) 32; ob. (971) 33; archiepiscopus Eboracensis, (irf.) ib., (973) 33. ib., (975) 35, (978) ib., (991) 38; ob. (992) Ordmerus, dux, 33. ib., ossaejus levantur, (1002) 40. Orosii Hormesta Mundi, citatur, 215. Oswaldi, sanctiregis, ossa levantur, (910) 26. Osbaldus dux, (780) 9; rex Norlhumbroruni, Oswinus, ob. (760) 6.

(794) 11; abbas (;rf.) ib.; ob. (799) 13. Oswinus, dux, ob. (765) 7. Osbernus comes, ob. (871) 20. Oswini regis, ossa levantur, (1065) 55.

Osbertus, abbas de Gedewurth, ob. (1174) 86. Otho iij., dux Burgundiffi, ob. (1218) 134.

Osbertus, prior Sancti Machuti, (1180) 90; ab- Otho j., imperator Occidentis, 25.

bas de Kelchou, {id.) ib., (1182) 92; ob. Otho iiij., imperator Occidentis, (1211) 111, (1203) 105. (1214) 116; ob. (1218) 134. Osbrich, rex Northumbrorum, (866) 18, (867) Otho, legatus papEe, (1237) 148, (1239) 149; 19; ob. {id.)ib. episcopus Portuensis, (1243) 156, (1245) 167, Osburga, regina Anglorum, uxor Ethelwolfi (849) 169. 17. Ottanforde, in coraitatu Cantise, (774) 8. Osgiva, regina Northumbrorum, uxor Alcredi, Oxonia, (1018) 44, (1208) 107, (1215) 119, (768) 8. (1269) 217. Osgotus Clappa, (1042) 48, (1046) ib. Oxouiae statuta, 207. Osketin, rex Danorum, (874) 20. Owein, regulus Walliae, ob., (1170) 82.

terra de, in Scotia, 97. P , archiepiscopusRothomagensis, (1245) Parc, (1188) 165. Pariones [naves] (893) 24. Pandulfus, clericus paps, (1214) 115, (1218) Parisius, (1208) 107, (1210) 109. 134. Paschalis ij., papa, (1099) 61, (1111) 64, (1116)

Pannosus, vide Gregorius viij., papa. 65; ob. (1118) ib. Papelardi, (1210) 110. Passelet, conventus de, in comitatu de Renfrew, Papias citatur, 186. (1169) 81. Papiensis episcopus, (1241) 152. Patishil, Hugo de, episcopus Cestrensis, (1240) Papirus, Johannes, legatus paps, (1151) 74. 151; ob. (1242)154. INDEX. XXXlll

Patricius, abbas de Abiewic, (1152) 75; ob. (1212) 113, (1214) 116, 117, (1217) 130; ob. (1167) 81. (1223) 140.

Patricius, vj. comes Atbolia;, ob. (1242) 154, Philippus iij., rex Francorum, (1269) 217. 155. Philippus, canonicus de Geddewrtb, (1239) 150; Patricius, v. comes de Dunbar, (1182) 92, (1184) abbas de Geddewrth, {id.) ib.; ob. (1249) ib.,oh. (1232) 143; 151.' 177. Patricius, vj. comes de Dunbar, (1232) 143, Philippus, pseudo-propheta, (1214) 116. (1235) 146; ob. (1248) 177. Phitonissa, 127. Patricius, vij. comes de Dunbar, (1248) 177, Pictelmus, cpiscopus Candidae Caste, (731) 2. (1255) 180, 181. Picti, (731) 2, (744) 4; 223, 224. Patricius, abbas de Kelchou, (1258) 184, (1260) Pictwinus, episcopus Candida; Casx", (764) 7; 185, 189. ob. (776) 9. Patricius, subprior de Melros, (1206) 106; abbas Pietate Dei, abbas de, (1241) 152.

de Melros, {iil.) ib.; ob. (1207) ib.; 191. Pilosus coraes, (1214) 116. Patricii sancti episcopi corpus invenitur, (1186) Pincanhale, (787) 10, (798) 13, (1110) 64. 94. PipeweUe, (1218) 135. Patroci sancti monasterium, in Cornubia, (980) Pipinus, rex Francorum, (768) 8. 36. Pisa, (1241) 152, 153. Pauli sancti ecclesia in Lundoniis, (1012) 43, Pittellus, dux, ob. (772) 8. (1134) 69, (1222) 140. Plantageneta, Gaufridus de, comes Andegaviae,

Pebles, ecclesia sancti Andreae apud, (1195) 102. (1127) 68, (1149) 74; ob. (1151) ib., 75. Peccokes, Pbilippus de, ob. (1247) 176. Plegmundus, archiepiscopus Cantuariensis, (889) Pedredesmutb, in comitatu de Somerset, (847) 24. 17. Plinii Naturalis Historia, citatur, 209, 210, 213, Penho, in comitatu de Somerset, (1001) 40.'' 215, 216. Pensilia, 193. Pluscardin, prior de, Perrone, castellum de, (1214) 117. Vide Andreas. Perth, (1160) 77, (1174) 86, (1189) 97, (1201) Poictiers, Philippus de, episcopus Dunelmensis : 104, (1221) 138, (1268) 213. ob. (1208) 107. Pertb, fratres praedicatores de, (1269) 217. Poncius, abbas Clarevallis, (1171) 84; episcopus

Peseige, in comitatu Cantiae, (832) 15. Clari Montis, {id.) ib. Pessei, Willelmus de, (1217) 128. Pontelant, (1243) 156. Pestis in Angba, (987) 37, (1173) 86. Pontiniaco, Petrus de, abbas Cisterciensis, (1181)

Petrus ij., patriarchus Antiochiae, (1215) 120. 91, (1184) 92; episcopus de Araz, (irf.)

Petrus ij., rex Arragoniae, (1212) 112." ib. Petrus, abbas Clarevallis, ob. (1186) 95. Poore, Herbertus, episcopus Salisberiensis, (1209) Petrus, pseudo-propheta, (1212) 113, (1214) 115. 109. Petrus, abbas de Weburn, ob. (1204) 105. Poore, Ricardus, episcopus Salisberiensis, (1217)

Philippus, dominus, 163. 131, (1228) 141 ; episcopus Dunelmcnsis, {id.) Philippusj., rex Francorum, (1060) 54, (1075) ib.; ob. (1237) 148. 57, (1090) 59; ob. (1107) 63. Porcland, in comitatu de Dorset, (982) 37. Philippus ij., rex Francorum, (1181) 91, (1182) Port, (839) 16. 92, (1188) 96, (1189) 97, (1190) 98, (1191) Port, abbatia de, in Francia, (1181) 91. 99, (1193) 101, (1194) ib., 102, (1205) 106, Pottun, Hugo de, arcliidiaconus Glascuensis, (1214) 115, (1210) 109, 110, (1211) 112, (1227) 141; ob. (1238) 148. .

XXXIV INDEX.

Pottun, Ricardus de, episcopus de Aberden, Primarium, 208. (1256) 182. Psalterium, 208. Prasbenda, Ricardus de, episcopus Dunkeldensis, Pudsey, Hugo de, episcopus Dunelmensis, (1154) (1169)81, (1170)82, (1203)105; ob.(1210) 75, (1170) 83; ob. (1195) 102. 109. Puellarum castrum, apud Edinburgimi, (1177) 88, Praebenda, Robertus de, decanus Dunbleinensis, (1180) 91, (12.35) 146, (1255) 181.

(1258) 183; episcopus Dunbleinensis, (irf.) Punchard, Willelmus de, abbas Rievallis, (1199)

ib., (1259) 184, 185. 103. Prasmonstratensis ordo, (1119) 66, (1144) 72, Punfreit, monasterium de, in comitatu Eboraci. (1147) 73, (1150) 74, (1151) ib., (1165) 80. (1140) 71. PrEenestensis dominus, (1241) 152. Putta, Alfticus, archiepiscopus Eboracensis, Praenestinus episcopus, (1245) 167, 169. (1023)45, (1026);*., (1043)48; ob. (1051)49.

Pren, i'ide Eadbrich.

Quincy, Rogerus de, comes Wintoniae, 144.

R episcopus Acconensis, (1244) 156. K)Tdos, Qd.) ib., (1194) 102; abbas de Me!- R episcopus Lidenensis, (1244) 156. ros, (id.) ib., (1202) 104; episcopus Dunensis Rachtrida, regina et abbatissa, ob. (786) 10. in Hybernia, {id.) ib., (1211) 111, 191, ib. Radhardus, (969) 226. Radulfus, abbas de Kinlos, (1218) 133; ob. Radinges, (1208) 107. (1220) 137.

Radulfus, episcopus Brechinensis, (1202) 104. Radulfus, comes de Perona, 7 1 Radulfus, abbas de Cupro, ob. (1189) 98. Radulfus, episcopus Rofensis, (1108) 64, (1114) Radulfus, sacerdos de Dunbar, (1209) 108; de 65; archiepiscopus Cantuariensis, (irf.) ib.,

Eccles, (jrf.) ib. (115, 116) ib., (1119) 66; ob. (1122) 67. Radulfus, rex Francorum, ob. (939) 29. Radulfus, canonicus de Sancta Cruce, (1253) Radulfus, canonicus de Geddewurth, (1192) 100; 180; abbas de Sancta Cruce, (irf.) ib. abbas de Geddewurth, (id.)ib.; ob. (1205) 106. Radulfus, cellerarius de Sancto Edwardo, (1236) Radulfus, abbas de Jugo Dei, (1223) 140; abbas 147; abbas de Sancto Edwardo, (/rf.) ib.; ob.

de Hohncultran, (jrf.) ib. (1251) 178. Radulfus, patriarchus lerosolomitanus, (1215) Radulfus, abbas de Selechirche, (1 109) 64, (1115) 120. 65; abbas Tironensis, (irf.) ib.; ob. (1118) Radulfas, abbas de Cupro, (1171) 84. 66. Radulfus, cellerarius de Melros, (1216) 124; Raleya, Willelmus de, episcopus Norwicensis,

abbas de Melros, (irf.) ib., (1218) 133; ob. (1240) 151.

(irf.) 135, 191. Ramesege, monasterium de, in comitatu de Hun- Radulfus, prior de Melros, (1189) 97; abbas de tington, (991) 38, (992) ib. INDEX.

Ramesei, Willelmus de, abbas de Sancto Scrvano, Ricardus, filius bastardus regis Henricij., (1120) ob. (1232) 142. 60.

Rameseya, Petrus de, episcopus de Abirden, Ricardus, prior de Kelchou, (1218) 134 ; al)l)as de (1247) 177; ob. (1236) 182. Kelchou, (k/.) ib.; ob. (1221) 138.

Randulfus, archidiaconus Sancti Andreae, cil). Ricardus, abbasde Kinlos, (1251) 179; ob. (1274) (1209) 108. 222. Rannulfus, archidiaconus, (1142) 72. Ricardus, ahhas de Melros, (1136) 70, (1148) Rannulfus Bhmdevil, comes Cestria;, (1190) 99; 73; ob. (1149) 74; 190. ob. (1232) 143. Ricardus, prior de Mclros, (1239) 149; abbas de

Raynulli, F., fiUus, (1262) 185. Dundraynan, (irf.) ib. Redingum, (871) 20, (872) ib. Ricardus, episcopus de Murevia, (1187) 95; ol). Reinaldus, comes Bolonise, (1214) 116, 117. (1203) 105. Reinaldus, rex Danorum Northurabriam incolen- Ricardus, cellerarius de Neubotil, (1214) 115; tium, (921) 27, (944) 29. abbas de Neubotil {id.) ib., (1216) 124. Reinaldus, opiscopus de Rosmarkin, (1195) 102, Ricardus, magistcr conversorum de Neubotil, ib.; ob. (1213) 113, 191. (1218) 135; abbas de Neuhotil, (id.) ib.; ob. Reinaldus, abbas dc .\bberbrohoc, ob. (1179) 89. (1220) 137. Reinerius, abbas de Kinlos, (1174) 86, (1189) 97; Ricardus, prior de Neubotil, (1220) 137; abbas

abbas dc Melros, (id.) ib., (1194) 102, 191. de Neubotil, Qd.) ib.

Reinfridus, monachus de Evesham, (1074) 57. Ricardus j., dux Normannorum, ob. (994) 39; 40.

Rehquia;, (1184)93. Ricardus ij., dux Normaiinorum, (994) 39, (1014) Remi, (1049) 49, (1119) 66, (1147) 73. 43; ob. (1026) 43; 46. Remigii Sancti ecclesia, in Remis, (1049) 49, Ricardus iij., dux Normannorum, (1026) 45; ob. (1243) 155. {id.) ib. Renfriu, (1169) 81. Ricardus, episcopus Sancti Andreae, (1163) 78, Repedun, in comitatu Deorbeiae, (874) 20. (1165) 79, (1170) 82, (1171) 84; ob. (1178) Res, fratcr Griffini, regis Walensium, (1053) 50. 88. Revesbe, (1217) 130. Riche, Edmundus de, archicpiscopus Cantuarien-

Ricardus, prior de Alnewick, (1 167) 81 ; abbas sis, 170.

de Alnewick, (irf.) ib. Richemund, (1174) 87.

Ricardus j., rex Angliae, (1188) 96, (1189)97, Ricsig, rex Northumbrorum, ob. (876) 21.

98, (1190) ib., (1191) 99, 100, (1192, 1193) Rie, insula de, (1217) 130.

ib., (1193) 101, (1194) ib., 102; ob. (1199) Rievalle, ahbatia de, in comitatu Eboracensi, 103. (1132) 69, (1184) 93. Ricardus, archiepiscopus Cantuariensis, ob. (1184) Rievallis capitulum, (1260) 189. 92. Ripun, monastcrium apud, (950) 30. Ricardus, comes Cornubia;, (1217) 131, (1238) Rikemunt, (1150) 74." Wallia;, 148, (1256) 182 ; imperator occidentis, (;V/.) Ris, rcx 79.

ib., (1257) ib., (1264) 196. Rise, Simon de, abbas de Rueford, (1230) 142. Ricardus, abbas de Cupro, (1207) 107; ob. (1209) Rithwalanus, frater Grifini regis Norwalensiuni, 109. (1064) 54. Ricardus, episcopus de Dunkelde, (1170) 82; ob. Robcrti pucri miracula, (1181) 91. (1178) 88. Robertus, archidiaconus Brechinensis, (1249) Ricardus, cellerarius de Gcddewrth, (1174)86; 177; episcopus Brecliinensis, (id.) ib.

abbas de Geddewrth, (trf.) ib.; ob. (1192) Robertus, arcluepiscopus Cantuariensis, (1050) 100. 49, (1052) 50. XXXVl INDEX.

Robertus, episcopus Cestrensis, (1085) 58. Rokesburch, (1125) 68, (1134) 69, (1137) 70, Robertus, abbas Cistercii, (1098) 61. (1138) ib., (1190) 98, (1193) 100, ib., (1207) Robertus, abbas de Dere, (1220) 137; abbas de 106, (1209) 109, (1216) 122, (1217) 122,

Kialos, (id.) ib. (1235) 146, (1239) 149, (1241) 154, (1255) Robertus, abbas de Dere, (1235) 145; ob. (1252) 181, ib., (1258) 183. 179. Rokesburch, castellum de, (1197) 103, (1227)

Robertus j., comes Flandrensis, (1100) 62. 141.

Robertus ij., rex Francorum, (1000) 39; ob. Rokesburch, ecclesia Sancti Jacobi in, (1134)69. (1036) 46. Rokesburch, turris de, (1134) 69, (1156) 76. Robertus, arcliidiaconus Glasguiensis, ob. (1222) Rokesburch, Hugo de, cancellarius Scotiae, ob. 140. (1199) 104. Robertus, abbas de Glenlus, (1236) 147. Rokesburch, Johannes de, thesamarius de Glasgu, Robertus, comes Gloucestriae, (1140) 71. (1196) 102. Robertus, patriarcha lerosolimitanus, (1244) 156, Rokesburch, Reinaldus de, monachus de Melros, 163. (1265) 196, (1266) 197. Robertus, comes Leicestriae, ob. (1168) 81. Rolandus, dominus Galweise, (1185) 94, ib., Robertus, dux Normannorum, vide Rollo. (1186) ib.; 108. Robertus Magnificus, dux Normannorum, (1026) Rolandi, frater, ob. (1185) 94. 45; ob. (1035) 46. RoUo, dux Normannomm, (876) 21, (898) 24,

Robertus Curtehose, dux Normannorum, (1077) 25 ; ob. (906) 26.

57, (1079, 1080) ib., (1087) 59, (1091) ib., Roma, (1031) 45, (1050) 49, (1061) 54, (1081) 60,(1096)61, (1100)62, (1101) i6. (1106) 63. 58, (1083) ib., (1099) 61, (1103) 63, (1111) Robertus, abbasde Novo Monasterio, (1218) 135. 64,(1118)65, (1121-112.3) 67, (1154) 75, Robertus, prior Sancti AndreiE, ob. (1260) 77. (1155) ib., (1165) 80, (1167) 81, (1179) 89, Robertus, prior de Scona, (1124) 68; episcopus (1180)90, (1207) 107, (1212) 113, (1214) Sancti Andreae, (id.) ib.; ob. (1159) 76, 77. 115, (1215) 120, 121, (1240) 151, (1243) Robertus, episcopus Rosensis, (1213) 114. 155. Rocheford, Simon de, vide Munford, Simon de. Romae, legatus, (1215) 121. Rodericus, (1197) 103. Romoyni, Anselmus de, (1217) 128. Rodulfus, rex BurgundiiB, (887) 24. Ros, (1179) 90. Roeise, civitas in Mesopotamia, (1145) 72. Ros, et Mar, 183." 184."° Rogerus, comes, (1087) 59. Ros, J . . . . de, Rogerus, abbas de Drieburc, (1 152) 75, (1 177) 88. Ros, Robertusde, (1191) 99. Rogerus, prior, (1142) 72. Rosa aurea, (1 182) 92. Rogerus, archiepiscopus Eboracensis, (1154) 75, Roscolpin, in comitatu de Forfar, 228. (1170) 82, 83; ob. (1181) 91. Rosenses, episcopi, Vide Gregorius, Rogerus, cellerarius de Melros, (1236) 147 ; abbas

de Neubotle, (irf.) ib.: ob. (1256) 182. Murevia, Andreas de, Rogerus, episcopus Salisberiensis, (1107) 63, Reinaldus,

(11.38) 71. Robertus. Rogerus, episcopus bancti Andtese, (1189) 97, Rossefum, 208. (1198) 103; ob. (1202) 104. Rothomagum, (1194) 102, (1205) 106. Rogerus, magister conversorum de Wardonia, Rothomagensis archiepiscopus, (1241) 153. (1215) 117; abbas de Wardonia, (id.) tb., Rouecestria, (841) 16, (885) 23, (986) 37, (999) 39. (1217) 129, (1223) 140; abbas Rievallis, («.) Roueicia, vide Edessa.

ib., (1239) 149. Rueland, in WalUa, (1157) 76. INDEX. XXXV) 1

Ruflfus, Gaufridus, episcopus Dunelmensis, (1128) Runcouen, (916) 26.

69, (1133) ib.; ob. (1141) 72. Rupibus, Petrus de, episcopus Wintoniensis, Ruhford, in comitatu de Nottingham, (1216) 124. (1216) 124, (1217) 131; ob. (1238) 149. Rumesiae monastcrium, (967) 33, (971) ib., (1086) Rutarii, 118, 122. 58. Rwle, Rogerus de, (1268) 200.

Sabaudia, Bonefacius de, archiepiscopus Cantua- Vide Radulfus. riensis, (1240) 151. Sanctus Edmundus, (1181) 91. Sabrina, flumcn, (1165) 80. Sancto Edwardo, abbatcs de, Saladinus, rex Babylonia;, (1187) 95. Vide Adam,

Salemo, Johannes de, (1201) 104, (1202) i4. Alanus, Salesbiria, (1003) 40, (1116) 65. Johannes, Salesbiriensis ecdesia, 148. Radulfus. Salomon, rex Hungaria;, (1017) 43. Sancto Edwardo, cellerarius de, Salza, Herman de, (1218) 135. Vidc Radulfus. Sanchoj., rex Navarrae, (1212) 112.' Sanctus Jacobus, (1246) 176. Sanctus Andreas, (943)225, (1160)77, (1172) Sanctus Licius, (1210) 110. 85, (1180)90, (1195) 102. Sancto Licio, Simon de, comes Northamptoniae, Sancti AndrcEe, archidiaconi, (1148) 73. Vide Laurencius, Sancti Machuti prior, Randulfus. Vide Osbertus. Sancti Andreae, ecclesia, (1162) 78, (1170) 82, Sanctce Minacis castrum, (1241) 152. (1180) 90. Sancti Servani abbatia, (1217) 129, (1230) 142. Sancti Andreae, episcopi, Sancto Servano, abbates de, Vide Abel, Vide Gaufridus, Bemam, David de, Hugo, Edmundus, Johannes, Emaldus, MatthEBus, Gamelinus, Michael,

Hugo, Ramesei, Willelmus de. Malevicinus, Willelmus, Sancto Servano, portarii de, Ricardus, Vide Haddingtone, Johannes de, Robertus, Michael. Rogcrus, Sandwic, in comitatu Cantiae, (842) 1 7, ( 1 1 94) 1 1 . Scot, Johannes, Saraceni, (1145) 73, (1147) ib., (1212) 113, Turgotus, (1244) 160, 161, 162. Walterus, Saviniaco, abbas de, (1241) 152. Wiscard, WiUelmus. Saxones Antiqui, (775) 8. Sancta Cruce, abbates de, Scaftesberia, (979) 36, (1035) 46. Vide Henricus, Scaftesberiam.monasteriumsanctimonialiumapud, Radulfus. (888) 24. Sancta Cruce, canonicus de. Scardeburch, in comitatu Eboracensi, (1165) 80. XXXVIU INDEX.

Scona, (863) 224. Silvaticus ignis, (1048) 49.

Scona, ecclesia de, (1115) 65. Silvester ij., papa, (1005) 41 ; ob. (1007) ib. Seona, prior de, Simon, frater de ordine Praedicatorum, (1244) yide Robertus. 159, 160. Scoriate, (913) 26. Siricius, archiepiscopus Cantuariensis, (991) 38; Scot, Johannes, episcopus Sancti Andreae, (1178) ob. (996) 39. 88, (1180) 90, 91. Siwardus, conies Northumbrorum, 30, 31, (1043) Scot, Johannes, episcopus Dunkeldensis, ob. 48, (1054) 50; ob. (1055) 51. (1203) 105. Siwardus Bam, comes, (1087) 59. Scot, Johannes, comes deHuntedune, (1227) 141, Smalham, Adam de, abbas de Dere, (1267) (1232) 143; comes Cestriae, Orf.) ib. 197. Scotia profunda, (1218) 133. Smalhame, Robertus de, abbas de Kelchou, (1248) Scotiae abbates, (1218) 134. 177; ob. (1258) 184. Scoticana ecclesia interdicta, (1217) 132. Snotingaham, (942) 29.

Scotti, (731) 2, (946) 30, (1130) 69. Solinus de mirabilibus mundi, citatur, 209, 213. Selechirche, abbates de, Standardum, beUum ad, (1138) 71, 222. Vide Hubertus, Standforda, (942) 29. Radulfus, Standfordensis provincia, (911) 26. Willelmus. Standfordbridge, vide Strinfordebridge. Sellekirke, Patricius de, abbas de Melros, 191. Stangrife, Thomas de, abbas RievaUis, 205. Selred, rex Estanglorum, ob. (747) 4. Stavenly, Alexander de, episcopus Cestrensis,

Seluad, rex Scottorum, (780) 9, 223 ; ob. (804) ob. (1240) 151. 14, 223. Stephanus, rex Anglia;, 31, (1129) 69, (1135- Senonensis civitas, (1164) 79. 1138) 70, (1138-1140) 71, (1153) 75; ob. Sergiusiv., papa, (1009) 41; ob. (1011) 42. (1154) ib. Serlo, diaconus de Neubotle, (1222) 39. Stephanus ij., papa, ob. (768) 8. Setun, Alexander de, (1270) 218. Stephanus v., papa, (815) 14.

Sewal, decanus Eboracensis, (1255) 182; archi- Stephanus, papa, [?] (972) 33.

episcopus Eboracensis, {id.') ib., (1266) ib.; Stephanus, rex Hungarise, (1017) 43. ob. (1258) 183. Stephanus Sanctus, 139. Sibaldus, abbas, ob. (771) 8. Sticliil, Philippus de, ob. (1221) 138. Sibilla, regina Scottorum, ob. (1122) 67. StitcheU, Robertus,episcopus Dunelmeqsis,(1260) Sicilia, (1217) 120, (1245) 168. 185.

Siciliae legatus, (1215) 121. Stigandus, episcopus Wintoniensis, (1047) 48, Sifert, rex, (974) 34. (1062) 54; archiepiscopus Cantuariensis, Sigan, vide Sigga. (1067) 55, (1070) 56. Sigebertus, rex Westsaxonum, (755) 5; ob. (756) Strata Florida, abbas de, (1217) 129. ib.; 10. Stratalum, in comitatu Perthensi, (879) 224. Sigga, dux, (787) 10; ob. (792) 11. Strathbolgin, ir comitatu de Aberden, (1056) Sigillo, Hugo de, episcopus Dunkeldensis, (1214) 227. 115, (1216) 124. Strenwoldus, ob. (988) 37. Sigredus, abbas Ripensis, (787) 10. Stric, lues animalium, (987) 37. Sihtricus, rex Northumbrorum, 25, (921) 27, Strinfordbridge, in comitatu Eboracensi, (1066) (925) ib.; 29. 55. Silvanus, abbasde Dundraj-nan, (1167) 81; abbas StryveUn, (1124) 228, (1255) 180, (1257) Rievallis, (irf.) ib., (1188) 97; ob. (1189) 98. 182. '

INDEX. XXXIX

Strj-velin, Gilbertiis de, episcopus de Aberden, Suthanitonienses, (1003) 40. ob. (1239) 149. Suthrina civitas, (1121) 67. Stureniutha, in comitatu dc Essex, 23. (885) Suthsaxoniac regnum, (860) 18. Stuteville, Robertus de, (1106) 63, (1107) ib. Suthsaxonium, (1006) 41. Suddria> rcgnum, (860) 18. Swanus j., rex Danorum, (994) 38, (1003) 40, Sudwelle, in coniitatu Eboracensi, (1051) 49. (1004) ib., (1005) 41, (1013) 43, (1014) ib. Suebricht, rex orientalium Saxonum, ob. (738) 3. Swaiius ij., rex Danorum, (1046) 48, (1047) ib Suessa, Thadeus de, (1245) 16C, 173. (1048) 48, (1049) 49; ob. (1076) 57. Sulas, Ranulfus de, ob. (1207) 106. Swanusij., rex Noreganorum, (1035) 46. Suliani, secta Christianorum, (1270) 217. Swithunus sanctus, episcopus Wintoniensis, ob. Sumerledus, regulus Eregeithel, ob. (1164) 79. (863) 18; reliquiffi ejus lcvantur, Sumersetunienses, (970) 33. (1001) 40. Sydroc senior, comes, ob. (871) 19. Sumerville, Willehnus de, ob. (1242) 155. Sjdroc junior, comes, ob, (871) 20. SunutliulCus, abbas, ob. (772) 8. Syria, (1098) 61. Suris, archiepiscopus de, 129. (1217) Synebaldus cardinalis, vi,l,i Innocentius iv., papa. Suthamtonia, (839) 16, (941) 29, (980) 36. Syon mons, (1244) 162. Suthamtoniensis pro^incia, (1006) 41.

Tamesis, flumen, (999) 39, (1040) 47, (1114) Teutonicoruni, hospitalis Sancta; 65. Maris, maeis- ter, (1245) 174. Tamewrthe, in coinitatu de Staflbrd, 26 (914) Thayense, flumen in Scotia, 213. (919)27,(941)19. Theobaldus iij., comes de Blois, 69. Tarent, ecclesia sanctarium monialium de, in co- Theobaldus, archiepiscopus Cantuariensis, mitatu (1139) de Dorset, (1236) 148, (1238) 149. 71, (1154)75; ob. (1161) 77. Tartari, (1238) 149, (1244) 157, 158. Theobaldus ij., comes Navernia;, ob. (1269)216. Tatwinus, archiepiscopus Cantuariensis, (731) 1, Theodforda, (1004) 40. 2 ; ob. (734) 3. Theuidale, archidiaconi de, Tawistole, monasterium, (997) 39. Vide Alingtun, Petrus de, Tegalere, (995) 226. Irewin, Reginaldus de, Templarii milites, (1187) 95, (1244) 163, (1245) Nicholaus. 168, 169. Thewinge, Conradus de, praeceptor ordinis Teu- Tenekebroc, comes de, (1214) 116. tonicorum, (1244) 156. Tenerchebrai, in Normannia, (1106) 63. Tholosa, (1159) 76, (1160) Tenethbland, 77, (1211) 112. insula in comitatu CantiaB, (980) Tholosa, WiUehnus de, abbas Cisterciensis, 36, (1009) 41. ob (1181) 91. Terrtemotus, (974) .34, (1048) 49, (1089) 59, Tholosanus comes, (1245) 166. (1117) 65, (1170) 82, (1185) 94. Thomas apostolus, 73. Terragonensis episcopus, (1245) 173. Thomas j., archiepiscopus Eboracensis, (1070) Teutoniae homines, (1245) 168. 56, (1071) ib.; ob. (1100) 62. Teutonicorum, hospitalis Saiictoe Marise, (1244) Thomas ij., archiepiscopus 163. Eboracensis, (1100) 64; ob. (1114)65. xl INDEX.

Thomas, frater Alani de Galweya, comes Atho- Totta, episcopus Merciorum, (737) 3 ; ob. (764) lis, ob. (1231) 142. 7. Thomas, bastardus Galweyae, (1235) 146. Tovius Prudan, 48. Thomas, persona de LiUisclive, (1222) 140; ar- Trebucheta Sandi Jolmnnis, (1219) 136. chidiaconus Glasguensis, (id.) ib.; ob. (irf.) ib. Trenta, flumen, (1110) 64. Thomas, archidiaconus Glasguensis, (1222) 140; Tridiomensis episcopus, (1241) 152. ob. (1227) 141. Tripolis, (1170)82. Thomas, comes de Perches, ob. (1217) 131. Trum, (1012) 42. Thomasius, presbyter cardinalis, (1245) 168, Tulosa, vide Tholosa. 169. Tungland, in Galweia, (1235) 146. Thormundus, dux, (799) 13. Tunis, (1269) 216.

Thorphinus, filius Haraldi comitis, (1197) 103. Turci, (1147) 73, (1187) 95. Tilletai, Adam de, abbas Rievallis, (1240) 150. Turgotus, prior Dunelmensis, (1093) 60, (1109)

Tiltliegnus, prasfectus, (799) 13. 64 ; episcopus Sancti Andreae, (id.) ib.; ob. Tinemutha, vide Tynemutha. (1115) 65. Tiningham, in Laodonia, (941) 29. Turkillus, comes, (1009) 41. Tirel, Walterus, (1100)62. Turo, civitas, (1159) 76, (1163) 78. Tiro vetus, in Francia, (1102) 63. Turstinus, archiepiscopus Eboracensis, (1114)65,

Tochedinus, nepos Saladini, regis Babylonis, (1116) 26., (1119) 66, (1121) ib., (1122) 67, (1187)95. (1126) 68, (1133) 69, (1137) 70; ob. (1140) Tonei, Simon de, abbas de Kogeshala, (1171) 71. 84; episcopus Mureviae, {id.) ib., (1172) 85; Tuscia, (1165)80, (1245) 167. ob. (1184) 93; 191. Tyberias, in Judaea, (1187) 95, (1244) 162. Tonitru, (1173) 86, (1179) 89, (1181) 91, (1206) Tyna flumen, (1079) 57. 106, (1242) 155. Tynemutha, (1065) 55, (1095) 60. Torkeseia, in comitatu LincolniEE, (873) 20. Tynemutha, monasterium de, (794) 12. Tornacum, in Flandriis, (1214) 116. Tylbertus, episcopus Hagustaldensis, (781) 9. Tornellis, Radulfus de, (1217) 128. (786) 10. Tostius, comes Northumbrorum, 30, (1055) 51, Tyronensis ecclesia, (1109) 64. (1061) 54, (1063) ib.; ob. (1066) 55. Tyronenses monaclii, (1113) 64. Totenhale, in provincia Stanfordensi, (911) 26. Twedemouth, castellumde, (1209) 108.

Udardus, abbas de Cupro, ob. (1207) 107. Urbanus ij., papa, (1091) 60, (1095) ib., (1096) Uecta, insula, (998) 39. 61, (1098) ib.; ob. (1099) ib.

Uhctredus, comes Northumbrorum, 30, (1018) Urbanus iij., papa, (1185) 94; ob. (1187) 96. 44.' Urbanus iv., papa, (1261) 185. Ulfketal, dux Estanglorum, (1004) 40. Urbs Legionum, vide Cestria. Ulkil, rex, (974) 34. Usa, flumen, (916) 26. iniecotes, Philippus de, (1217) 130. Usurarii, (1212) 113. Unnust, rex Pictorum, ob. (760) 6. INDEX. xli

V , de Clara, comes Claudiocestriae, (1255) Ver, Albericus de, ob. (1141) 72. 181. Vernolium, in Normannia, (1194) 101. Valoniis, Philippus de, camerarius Scotiaf, ob. Vesci, Eustacliiusde, (1193) 100; ob. (1216)123. (1215) 121. Vesci, Johannes de, 203. Valoniis, P de, (1222) 139. Veteriponte, Robertus de, (1217)131. Valoniis, Willelmus de, ob. (1218) 135. Vilebride, Pctrus de, praeceptor Hospitalis Saucti Vassarum soldanus, (1244) 159, 160. Johannis, (1244) 159. Vecta insula, (998) 39. Vinea, Petrus de, (1245) 166, 174. Vendomium, (1194) 102. Virgilius, abbas de Scotia, ob. (903) 23. Venetia, (1177) 88. Vivianus cardinalis, (U76) 88, (1177) »4- Ventus, (1080) 58, (1090) 59. Vlfus, filius Haroldi regis Anglorum, (1087) 59.

W , Basilicae duodecim apostolorum, antea Walstodus, episcopus, (731) 2. abbas Sancti Facundi, (1245) 165. Walteri, Hubertus, archiepiscopus Cantuariensis, Wada, dux, (798) 12. (1194) 101; ob. (1205) 106, 107. Walcheles, (1243) 155. Walterus, comes Albaniae, 105. Walchelinus, episcopus Wintoniensis, ob. (1098) Walterus, filius Alani, ob. (1177) 88. 61. Walterus, filius Alani junioris, ob. (1241) 151. Walcherus, episcopus Dunelmensis, 31, (1071) Walterus, episcopus Albanensis, (1095) 60. 56; ob. (1080) 57, Walterus, episcopus Candidae Casse, (1209) 108; Waldevus, comes dc Dunbar, (1166) 80; ob. ob. (1235) 144. (1182) 92. Walterus, abbas de Drieburc, (1240) 150. Waldevus, abbas de Neubotil, (1269) 217; ob. Walterus, capellanus Willelmi regis Scotia;,

(1275) 222. (1207) 106; episcopus Glasguiensis, (id.) ib., Walerannus, comes de Mellent, 71. (1208) 107, (1215) 121, (1218) 135; ob. Wallevus senior, comos Northumbrorum, 30. (1232) 142. Wallevus, filius Cospatrici comitis Northumbro- Walterus, episcopus Herefordensis, (1061) 54. rum, 31. Walterus, abbas Novi Monasterii, ob. (1217) 129. Wallia, (828) 15, (834) ib., (917) 26, (1114) 65, Walterus, prior Sancti Andrea;, (1160) 77. (1121) 67, (1165) 79, (1211) 110, (1217) Walterus, abbas Tironensis, (1176) 88. 129, 130, (1244) 156. Waltevus, abbas de Mebos, (1148) 73; ob. Wallenses, (853)17, (917) 26, (1063) 54, (1121) (1159) 76; ossa ejus levantur, (1171) 84, 67, (1241) 153. (1240) 151; 190. Walloniis, vide Valoniis. Waltevus, comes Northumbrorura, 30, (1067) Wallunduna;, (1047) 48. 55, (1073) 56; ob. (1075) 57. Wallys, Hugo de, episcopus Lincolniensis, (1217) Walzenlinus, episcopus Carnoti, (898) 25. 131. Wardonia, in comitatude Bedford, (1274) 222. Walranus, abbas de Dere, ob. (1234) 144. Ware, in comitatu Hertfordiae, (1274) 222. / xlii INDEX.

Warebiri, in comitatu Oxoniae, (916) 26. Wilfridus, archiepiscopus Eboracensis, (731)2; ob. Warewelle, monasterium, (979) 36. (745) 4. Warewic, (913) 26. Wilftidus, Sanctus, abbas Ripensis, 30. Warham, in comitatu de Dorset, (876) 21, (978) Wilfridus, episcopus Wictiorum, (731) 2. 33, (979) 36, (1113) 64. Willelmus, comes, (1244) 163. Warinus, abbas Rievallis, ob. (1211) 111. Willelmus, dux Normannorum, (1033) 46, (1041) Wathlingestrete, (941) 29. 50, (1066) 35; rex Anglise, {id.) ib., (1067) Weathereshed, Ricardus, archicpiscopus Cantua- ib., (1072) 56, (1073) ib., (1074, 1075) 57, riensis, (1229) 142; ob. (1231) ib. (1079, 1080) ib., (1082) 58, (1084-1087) ib.; Wecedport, in comitatu de Somerset, (988) 37. ob. (1087)59.

Wedale, in comitatu de Rokesburch, (1233) 143. WiUelmus Rufus, rex Anglias, 31, 52, (1079) 57, Wedale, ecclesia de, (1184) 93. (1087) 59, (1090, 1091) ib., (1091-1093) 60,

Wedale, homines de, (1 184) 93. (1096, 1097) 61 ; ob. (1100) 62. Werburga, regina Merciorum et abbatissa, ob. Willelmus ij., comes Boloniae, (1159) 76. (783) 10. Willelmus, abbas Cisterciensis, (1241) 132, (1243) Werc, in comitatu Northumbriae, (1216) 122, 155, (1244) 150. (1255) 181. Willelmus, abbas Clarevallis, ob. (1243) 155. Werc, castellum de, (1158) 766, (1173) 86. Willelmus, abbas de Cupro, ob. (1258) 184. Werefridus, episcopus Wictiorum, (872)20; ob. Willelmus, cellerarius de Cupro, (1258) 184; ab- (915) 26. bas de Cupro, (id.) ib. Wereraunda, (1070) 53. Willelmus, decanus de Cuningham, ob. (1211) Werham, vide Warham. 110. Wertermore, (934) 28. Willelmus, prior de Driebiu-c, (1208) 107; abbas Wescy, vide Vesci. de Drieburc, (id.) ib. Westmonasterium, (1040) 47, (1087) 59. Willelmus, prior Dunelmensis, (1218) 133. Westmonasterium, ecclesia Sancti Petri apud, WiUelmus, abbas de Dunfermlin, ob. (1238) 148. (1066) 55. Willelmus, archiepiscopus Eboracensis, (1141) 72,

Westsaxonum regnum, (824) 15, (827) ib. (1144) ib., (1146) 73, (1154) 75 ; ob, (id.) ib. Westsaxonum terra, (897) 24. Willelmus, filius Gaufridi Plantagenet, comitis Wibertus, antipapa, (1080) 38; ob. (1100) 62. Andegavise, (1164) 78. Wic, (1048) 49. Willelmus, episcopus Glasg\iiensis, (1233) 144. Wido.antipapa, (1164)79, (1167) 81; ob. (1168) Willelmus, episcopus Ergadiensis, ob. (1241) 154. filius regis Angliae, ib. Willelmus, Henricij., (1116) Wido, abbas Clarevallis, (1213) 114; ob. (id.) ih. 65; ob. (1120)66. Wido, rex Longobardiae, (887) 24. Willelmus, irater Henrici ij., regis Angliie; ob. Wido, abbas de Neubotil, (1261) 185, (1269) (1164) 78. 217. Willelmus, abbas de Holmcultran, (1215) 121; abbas Wido, arcliiepiscopus Vienensis, vide Calixtus abbas de Melros, (irf.) ib., (1216) 124; Rievalhs, (id.) ib., 129; ob. (1223) ij., papa. (1217) Wigfridus, cpiscopus, ob. (833) 15. 140, 191. Holmcultran, 144. Wigorne, (1048) 49. WiUelmus, abbas de (1233) 141. Wigoruiensis ecclesia, (969) 33. WiUelmus, dominus de Hunum, ob. (1227) Wigredus, episcopus Lindisfarnensis, (925) 27- WiUelmus MarescaUus, senior, (1217) 131. WiUelmus MarescaUus, junior, (1217) 131. Wilac, rex Mercioruni, (825)1 5, (827) ib., (828) ib. Wilfredus episcopus Wictiorum, (922) 27; ob. WiUelmus, abbas de Melros, (1170) 81; ob. (929) 28. (1185) 93; 190. INDEX. xliii

Willelmus, ccUerarius de Melros, (1214) 115; Wiltonicnses, (1003) 40. abbas de Glenlus, (id.) ib., (1216) 125. Winburna, in comitatu du Dorset, (901) 25. Willelmus, magister conversorum de Melros, Windeshoure, (1095) 60, (1170) 82, (1185) 94. (1200) 104; abbas de Cupro, {id.) ib.; abbas Winsinus, vide Wisinus.

de Melros, (1202) 104; ob. (1206) 106; 191. Wintonia, (901) 25, (905) 26, (1042) 48, (1043) Willelmus, episcopus Muraviensis, (1159) 76, 77, ib., (1052) 50, (1087) 59, (1125) 68, (1194) (UGO) ib.; ob. (1161) 78. 101.

Willelmus, abbas de monasterio in Nargune, Wintoniee, raonasterium Sanctimouialiuin, (905) (1216) 125; abbas Clarevallis, (irf.) ili. 26, (1035) 46. Willelmus, prior de Neubotil, (1256) 182; abbas Wintoniensis provincia, (1003) 40. de Neubotil, (irf.) ;6., (1259) 185. Wirecestria, (1216) 124, 125. Willelmus Longa spata, dux Normannorum, (906) Wirecestria, monastcrium de, (1216) 124. 26. Wiscard, Robertus, archidiaconus Laodoiiia-, Willelmus, abbas de Pratea, (1186) 94; abbas (1268) 212; episcopus Glasguiensis, (Jd.) ib. Cisterciensis, (id.) ib. Wiscard, Willelmus, episcopus Glasguiensis, Willelmus, Rievallis, abbas (1132) 69; ob. (1145) '1268) 212; episcopus Sancti Andreae, {id.)ib. 73. Wisebech, Walterus, archidiaconus de Eastridins, Willclmus, abbas Rievallis, ob. (1203) 105. (1218) 133. Willelmus, episcopus Sabinensis, (1245) 165. Wisinus, abbas Wigorniensis, (969) 33. Willelraus, episcopus Sancti Andrese, (1218) 134, Witebi, in comitatu Eboracensi, (1074) 57, (1233) 143. (1182) 92. Willelmus, rex Scottorum, (1143) 72, (1165) 53, Witebi, monasterium de, (1074) 57. 80, (1170) 82, (1173) 86, (1174) 86, 87, 222, Witingeham, (883) 22. 88, Witta, (1175) 87, (1178) (1179) 90, (1181) 91, episcopus Middelangorum, (737) 3. (1183) 92, (1184) ib., 9.3, (1185) 94, (1186) Wlfardus, consul, (839) 16. ib., 96, (1190) 98, (1187) 99, (1193) 100, Wlfeht, abbas Beverlacensis, ob. (773) 8. (1195) 102, (1197) 103, (1198) 53, Wlfere, 103, archiepiscopus Eboracensis, (854) 18, (1205) 105, (1209) 108, 109, 222, (1211) (872) 20, (873) ib.; ob. (892) 24. 112, (1212) 113; ob. (1213) 114; 121, Wlfredus, archiepiscopus Cantuariensis, (805) 14; 138. ob. (829) 15. Willelmus, nepos Willelmi regis Scottorum, (1240) Wlfstanus, episcopus Wigornensis, (1062) 54; 151; ob. (1253) 179. ob. (1095) 60. Willelmus, abbas de Selechirche, (1115) 65, Whiotus, germanus Haroldi regis Anglorum, (1118) 66; abbas Tironensis, (id.) ib. (1087) 59. Willelmus, prasul Teodfordensis, (1085) 58. Wlsius, episcopus Licefeldensis, (1039) 47. Willelmus, prior de Wardonia, (1223) 140; abbas Wlstanus j., archiepiscopus Eboracensis, (941) de Wardonia, {id.) ib. 29, (952) 31. Willelmus ij., comes de Warena, 71. Wlstanus ij., archiepiscopus Eboracensis, (1002) Willelmus iij., comes de Warena, 71, (1147) 73. 40; ob. (1023) 45. Willis, Jocehnus de, episcopus Bathoniensis, W'Itricha Sancta, 33.

(1217) 131 ; ob. (1240) 150. Wudestoc, capellaregis in parco apud, (1186) 94. Wiltonia, (871) 20, (1003) 40. Wuer, rex Wentorum, (926) 28.

Vsembel, filia bastarda Willelmi regls Scottorum, (1191) 99.