Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de stolp nieuwsbrief n r . 58, o k t o b e r 2009 Boerderijen Beeldbank: www.boerderijenstichting.nl Sliedregt van Cor Foto: Hekken op kaart Goed nieuws: de sets van 8 kaarten met de boerenhekken zijn (eindelijk) beschikbaar. Landschap Noord-Holland, Galerie Zinc en Vrienden van de Stolp zetten zich met deze kaartenactie in om aandacht te vragen voor het dreigend verlies van het o zo markante houten hek en ondersteunen ermee de aanschaf van nieuwe hekken. Op de kaarten foto’s van Cor van Sliedregt en afbeeldingen van schilderijen van Jan Giling en Jan Groenhart. De fraaie kaarten, in een transparant mapje gestoken, zijn voor € 10,- portovrij te bestellen (bestelbon op pagina 13) of af te halen bij de winkel van Landschap Noord-Holland in Castricum en galerie Zinc in Bergen. De foto’s van Cor zijn nog t/m 31

s groentje Mart oktober te zien in Dijk te Kijk, Strandweg 4

Foto: in Petten (di t/m zo 10-17 uur). Wieringerwaard. Een stolp uit 1612. Als Polderhuis een boerderij zonder boer. Ook als gemeentehuis in gebruik In de volgende Nieuwsbrief o.a. nieuws over geweest. Met mooi interieur en vier andere stolpen opgenomen in onze najaarsexcursie op 7 november. het landelijk beraad en een artikel over monumentenzorg (zie ook Nieuwsbrief 56). Tot op heden kwamen monumentale Wilma Eelman, onze ambassadrice op Texel, boerderijen zonder agrarische functie in Piramidaal ontwaarde op een gepubliceerde tekening aanmerking voor een laagrentende lening. De stolpen: de piramides van de Noord- van Vingboons uit de 17e eeuw drie stolpen Met ingang van 2010 zullen alle monumentale Holland. Equivalenten van de beroemde in de nederzetting Nieuw Amsterdam. boerderijen, ongeacht hun functie, in bouwwerken uit de oudheid en beeld- Interessant voor een nader onderzoek. aanmerking komen voor subsidie. ▲ bepalende tekens aan de polderhorizon. Overigens herhaalde de stolpenbouw zich Piramide e stolp is de naam van de episode midden 19e eeuw toen er zo’n 30 stolpen uit het tv-programma ‘Abitare in Europa’ verschenen in de Haarlemmermeerpolder. (Wonen in Europa) van de Italiaanse zender Boomkamp, de oudste, wordt beschreven in Leonardo (Sky-TV). In de afleveringen van dit deze nieuwsbrief. inhoud programma figureren markante, historische ▲ Najaarsexcursie Wieringerwaard bouwwerken. De stolpen die in maart j.l. De Stolpen werden gefilmd waren te zien in het De N9 (Alkmaar-Den Helder) blijft knagen ▲ Kiek 12 & 13 programma van september. Ook dichter bij aan het stolpenbestand. Weliswaar werden ▲ Binnenkijker huis kwamen stolpen voor tv-programma’s in er met onze acties zes gered en herbouwd beeld: in een reeks programma’s van Regio-22. maar ook in Schoorldam en in buurtschap ▲ Bollen bij de boerderij De Stolpen verdwijnt er nu een aantal. ▲ Stolpen op Manhattan? Zoals eerder bij sloop van stolpen maken wij Van oud naar nieuw in Zwaag Inmiddels is er meer en meer bekend melding van over te nemen bouw-onderdelen ▲ Boer & Jongens geworden van de dadendrang van die voor (aspirant-) boerderijbewoners van ▲ geëmigreerde West-Friezen die zich hun belang kunnen zijn en anders verloren gaan. Stolpen in het nieuws vertrouwde stolp niet lieten ontnemen. Zie de achterpagina. ▲

zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn 2 3 Najaarsexcursie Wieringerwaard

ARNOLD’s s groentje Mart

Aannemersbedrijf s : Foto' BOUWMATERIALEN Landbouw en Zeevisscherij. Zuid Hoeve. Pieter's Hoeve. M. Duinmaijer B.V. in- en verkoop Op zaterdag 7 november voert onze najaars- Het Wapen van Wieringerwaard, een oud en met museumfunctie. Met oudheidkamer, oude bouwmaterialen • nieuwbouw excursie naar noordelijk Noord-Holland. sfeervol etablissement (met een originele polderkamer en gevangenis. • verbouw Naar de bijna jarige Wieringerwaard waar kolfbaan). Cornelis Hoeve Walingsweg 11 (fam. V eenstra). met name: € oude handvorm metselstenen • renovatie vier stolpen worden bezocht. Volgend jaar -Deelname is 25,- per persoon (excl. eigen Stolp met dubbel vierkant. Oorspronkelijk uit bestaat deze markante droogmakerij 400 jaar - vervoerskosten en lunch, inclusief koffie bij ca. 1642 en in 2005 geheel opnieuw opgetrok- (Waal-, Vecht- en Rijnformaat), • onderhoud en dat gaat uiteraard met feestgedruis aankomst). ken. Met de uiterst zorgvuldige restauratie plavuizen, tegels, • houtskeletbouw oude straatklinkers, etc. gepaard. In feite een inpoldering van een -Opgave is uitsluitend mogelijk door het zijn veel originele, ook van elders afkomstige, • machinale houtbewerking kweldergebied waarvan het octrooi vermeldt: inzenden van de bon op deze pagina. onderdelen hergebruikt. Wordt in drie Corr.adres: Grote Sloot 359, 1751 LD Schagerbrug kozijnenspuiterij ‘…een slijk, zo hoog en goed van gront, dat het -Deelname is naar volgorde van binnenkomst wooneenheden bewoond. Tel/fax: 0224 - 21 72 11 Mobiel: 06 - 53 85 88 66 • Opslag: Nijverheidsweg 14 Schagerbrug bequam soude sijn om bedijkt te mogen der bonnen waarbij ‘nieuwe’ deelnemers Landbouw en Zeevisscherij Barsingerweg 20 M.C. van Voordenstraat 2, 1483 GB De Rijp tel: 0299 673487 fax: 0299 674626 www.duinmaijer.nl www.arnoldsbouwmaterialen.nl werden…’ Adriaen Maertz. Coetenburgh, voorrang hebben als het aantal de (fam. Blaauwboer). burgemeester van Alkmaar en ‘hoofdingeland’ 50 overstijgt. Elke inzender ontvangt bericht Stolp uit 1893. Typerend 19e eeuwse versieringen en zijn investeerders, waaronder Johan van over de deelname. en solide grenen vierkant, met fraaie wagen- Houtaantasting? Stijlvolle klasse Oldenbarnveldt en landmeter Adriaen Antho- schuur. Akkerbouwbedrijf. Tien generaties nisz., waren van 1608 tot 1611 bezig met de Aan te raden is dus de bon zo snel mogelijk Blaauwboer boerden op deze plaats. HOUTWORM bedijking en stelden de verkaveling vast in in te vullen en op te sturen! Zuid Hoeve Barsingerweg 25 (fam. Kaan). STOP BOKTOR 10 blokken van 15 morgen. De poldergeometrie Wij bezoeken de volgende stolpen: Onvolledige stolp uit 1868 met 2 vierkanten, BONTEKNAAGKEVER lijkt op die van de naburige Zijpe (De Wieringer- Polderhuis Noord Zijperweg 35 (fam. Hemke). bewoond door 2 families in het voorhuis. waard wordt ook wel ‘de nieuwe Zijpe’ De oudste stolp (1612) van de polder, gebouwd Akkerbouwbedrijf. genoemd). Probleem was een gebrek aan als waterschapshuis met polderkamer, niet Pieter's Hoeve Barsingerweg 17. EFFECTIEVE BESTRIJDING MET GARANTIE • ISO 9001:2000 GECERTIFICEERD arbeiders omdat er in de Zijpe -van 1599- nog als agrarisch bedrijf. Nadien in gebruik als Stolp uit 1888 met ook typerende 19e eeuwe 40 JAAR GESPECIALISEERD IN HET BESTRIJDEN VAN HOUTAANTASTERS, ZWAMMEN EN VOGELWERING altijd veel werk was. Twee, later vier, molens gemeentehuis en heden particulier eigendom topgevel. Interieur met mooi timmerwerk. ▲ zorgden voor ontwatering op het boezem-

BEL GRATIS NOORD-HOLLAND: 0800-0242000 Houten knoppen kanaal, de geknikte diepe sloot aan de noord- Amsterdam Z.O. - Amsterdam Centrum westzijde met daaraan de lintbebouwing. De Utrecht - Den Bosch - Bussum ruimtewerking van het poldergebied met zijn najaarsexcursie najaarsexcurs WWW.ATTACK.NL • VCA-GECERTIFICEERD • WWW.ATTACK.NL www.weijntjes.nl - Centraal tel.: 020 - 3113646 Ondergetekende wil deelnemen aan de Najaarsexcursie centrale leegte is verbluffend. ‘De Pauwenstad’ sie najaarsexcursieop zaterdag 7 november 2009. najaarsexc is de naam en dat heeft te maken met de weldadige, vooral 19e eeuwse, bouwsels van de cursieInzendingen najaarsexcursie worden behandeld naar volgorde van binnenkomst. najaaar rentenierende boeren. De Wieringerwaard telt 73 stolpen (incl. die aan Poolland en Kreil). sexcursie najaarsexcursie naja Ik kom met ... persoon(en) (maximaal 2) Excursieprogramma aarsexcursie najaarsexcursie -Deelname met eigen vervoer (zo veel najaarsexcursie Naam: najaarsexcurs mogelijk carpoolen bij excursie) sie najaarsexcursie Adres: najaarsexc -Ontvangst deelnemers met koffie in het Wapen van Wieringerwaard, Noord Zijperweg 36. cursie Postcode najaarsexcursie en woonplaats: najaars -Er worden ’s ochtends twee en ’s middag deelnamebon Telefoon en e-mailadres: twee stolpen bezocht in twee groepen van sexcursie najaarsexcursie naja Datum: elk maximaal 25 deelnemers. Westerkerkweg 26 Tel: 0228-541758 [email protected] aarsexcursie najaarsexcursie 1606 BD Venhuizen Fax: 0228-543258 www.sjerpsbv.nl SjerpS, een goede keuze voor kwaliteit! -De lunch vindt gezamenlijk plaats in najaarsexcursieUitknippen en in een gefrankeerde envelop opsturen najaarsexcurs naar: Secretariaat Boerderijenstichting Noord-Holland, Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen. sienajaarsexcursie najaarsexcursie najaarsexc cursie najaarsexcursie najaars sexcursie najaarsexcursie naja aarsexcursie najaarsexcursie 4 5

gelet op de vorm van het puntdak niet meer makelaars de twee gevelpunten. Alles BOUWKUNDIG dan één vierkant herbergen. Het heeft een pannengedekt. Verder vertonen de gebouwen ONT W E R P- E N T E KENBUREAU KONING B V Kiek 12 voorhuis met in het verlengde een staart. weinig details. De waterborden, windveren, Dit betekent dat de darsdeuren zich -niet makelaars en deurkozijnen zijn wit geschilderd. zichtbaar- aan de straatzijde moeten bevinden. De rest onttrekt zich aan ons oog. Het puntdak is rondom rietgedekt. De zicht- De vierkante schoorsteen, een flink exemplaar, bare dakvlakken hebben grote spiegels in een voert de boventoon en steekt qua hoogte naar trapgevelmotief. De spiegel in het dakvlak de kroon van de mast van de tjalk. boven voorhuis en staart eindigt bij de denk- Verder beweegt er op dit plaatje weinig tot beeldig doorgetrokken noklijn. Voorhuis en niets. Opvallend zijn de drie of vier Italiaanse staart hebben beide een eenvoudige rechte populieren (herkenbaar aan de slanke kaars- makelaar. In de houten topgevel van het vorm) langs de weg en de mooie windge- Schrepel 12 1648 GC De Goorn voorhuis zit een raam of luik met daarboven schoren vorm van de boom op de hoek van de Tel.: 0229-540996 E-mail: [email protected] een hijsbalkje. De deur zelf heeft een raam stolp. Er tegenover staan naar alle waarschijn- met daarachter een vitrage, en een bovenlicht. lijkheid drie knotessen, waarvan de taaie kk er tie Ba Langs de gehele gevel staan leibomen en takken boerengeriefhout leveren voor o.a.

c Colle het houten hek bestaat uit twee dragers schopstelen. Let ten slotte op het fraaie witte

Foto: (boven en onder) met zich repeterende hek tegenover de stolp. Vier brede (bijna over- De Kiek 12 Wie-weet-waar stolp. verticale planken met een punt. Achter het sized) horizontale planken, twee forse palen openstaande hek staat een losse kar. met schuin aflopende ‘oren’ en twee diagonale Beweerden we juist een groeiende interesse planken die bovenaan in een punt bij elkaar voor de kiekrubriek, meteen kwam er op de De schuur is aan het complex gebouwd in komen onder een versiering in de vorm van vorige kiek maar één enkele reactie binnen. exact dezelfde stijl en met dezelfde materialen. een klaver of een urn. Een hek waarmee je in De huidige situatie waarvan wij het vermoeden Reden om aan te nemen dat het complex als dit dorp (als het al een dorp is) voor de dag hadden op een plek in Wijdenes zal dermate geheel is neergezet. De schuur heeft twee kon komen. zijn gewijzigd dat herkenning moeilijk is gebogen stalramen aan de voorzijde, een Wie weet waar deze stolp staat en weet ons geworden. D.Schuijtemaker uit Grosthuizen eenvoudige deur van planken en een boven- meer te vertellen over deze hopelijk niet schreef ons: ‘De afgebeelde stolp lijkt mij deur met een smal bovenlicht in de eveneens vergane stolpboerderijglorie. Reacties naar thuis te horen in het noorden van Noord- houten topgevel. Ook hier sieren twee het secretariaat. ▲ Holland. Daar zijn vaker de lange gevels naar de weg gekeerd. Het tweede stel grote deuren aan de darskant kan bij boerderijen met ‘vaarland’ dienen om het hooi uit de praam naar binnen te werken. Zoals bij Grosthuizen 53 ‘Nooitgedacht’ (anno 1821) het geval was. Zegt wat hij doet, Er is dan op korte afstand een vaarsloot. Zowel Wijdenes (uw suggestie) als noordelijk Noord- Werkt ook met verven op natuurlijke basis. doet wat hij zegt. Holland hebben nauwelijks vaarland. In grote boerderijen zoals op deze Kiek met extra lange darsen is vaak een stofvrije (!) ruimte afgescheiden als ‘rijtuig- of wagenkamer’.

T 06 - 22 799 263 - [email protected] ­­­­­­­­ Wognum - www.deverffraaier.nl Kiek 13 Een prachtig puntdak met twee spiegels, een voorhuis en in het verlengde daarvan een staart met daarnaast (rechts) een schuur in JELLE APPELMAN dezelfde stijl en bouwtrant. Het complex staat direct aan het water dat verdacht veel TIMMERWERKEN kenmerken van een haventje vertoont. Op de voorgrond een vaste brug op twee houten jukken en twee gemetselde land-hoofden, in Onderhoud de achtergrond een klapbrug. In de haven ligt een tjalk aangemeerd en wacht op vracht of Nieuwbouw op de schipper, terwijl een paar kinderen poseren op de kade. De schorten van de

Renovatie e k end

meisjes wit en proper. b

Het hele plaatje is schoon. Geen rommel en on

Kievit 15 1645 TR Ursem een mooi beeld. De stolpboerderij is over- Foto: tel 072 502 18 55 mobiel 06 51 707 564 duidelijk van het West-Friese type en kan De Kiek 13 Wie-weet-waar stolp. www.jelleappelman.nl

zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn 6 7 BINNEN kijker

In deze rubriek kijken wij gewoonlijk binnen in de stolp. Dat doen wij ook in deze ziet als je hier (Schiphol, red.) landt. Als het de stolp met zijn authentieke boeren-interieur. In deze aflevering is de binnenkijker ook koningin is, zwaait ze altijd naar me’, verklaart een bintjekijker vanwege de speciale agrarische bedrijvigheid waarbij de aardappel Van Kooten kort en bondig. Binnen toont de Boomkamp zijn imposante centraal staat. en puntgave houtconstructie van kaarsrechte De brede vaart loopt kaarsrecht naar de platte stolpboerderij met de naam ‘Boomkamp’. vierkante balken met een hoge middenstijl einder. De hoge en steile oevers zorgen voor De stolp stamt uit 1854/56 toen grootgrond- voor extra steun aan het hoge dak. Het over- extra aandacht bij de automobilisten op de bezitter Gerrit Visser van Hazerswoude uit stek naar de achtergevel is zeker 4 meter lang. even rechte, maar smalle polderweg. Hoofd- Amsterdam een aantal kavels grond in de Onder de pannen zit, zoals gebruikelijk, riet. vaart meldt het bord bij de brug. Stalen staket- Haarlemmermeer kocht en er zes identieke Alles ziet er schoon uit door het altijd sels staan in lange rijen op de akkers. Langs stolpboerderijen liet bouwen. Hazerswoude, geringe aantal koeien en omdat de boerderij de weg grote landbouwschuren, in de verte Dorp Zwaag, De Beemster, Vissershoop, recent tegen boktor is behandeld. Het vier- glimmen vliegtuigen in de stralende zomerzon. Westerhout en Boomkamp heetten ze. kant is in topconditie. De darsdeuren hebben Een grote schaduw glijdt als een schip over de Alleen de ‘Boomkamp’ bleef als stolpboerderij over de hele hoogte een eigenzinnig grond. We staan in de Haarlemmermeer. gespaard en in bedrijf. tussenpaneel als variatie op een onderdeur. In de schuur op het erf staat Juriaan van Kooten De paardenstal -aan de relatief koude noord- Voorbij het viaduct breekt het polderland- rustig tussen het graan en de aardappels. kant- is ook nog intact. ‘De tractoren van schap open. Ineens verschijnt als in een Zijn hand gaat met kennersgevoel over de in vroeger’, aldus Juriaan. Het vierkant is nu droom aan de linkerkant van de weg een grote kisten gestorte knollen. Van Kooten -81, met vooral in gebruik als machineberging. stolp op een vrijwel boomloos erf. Het enorme flinke grijze kuif - oogt fit en is nog steeds dak rondom voorzien van rode dakpannen actief op het bedrijf. ‘Mijn vader Aalbert begon priemt als een keramische reuzenvinger in de hier in 1931, mijn zoon heeft het nu 47 ha. strakblauwe lucht. Een stolp van het Noord- grote akkerbouwbedrijf overgenomen. Eerst Hollandse type. Gewoon recht, zonder tiere- was het een gemengd bedrijf met zes rooie lantijnen. Een sober, maar strakke koetjes. De stolp is het eerste gebouw dat je

In de keuken ontmoeten we Geertje (80), Juriaans vrouw. Ze schenkt koffie. Beiden zit- ten aan de keukentafel en die plek past hen als een zondagse jas. Het is bijna een foto, een foto in een vergulde lijst. Twee mensen die op hun plek zijn. Twee mensen die met elkaar vertrouwd en dik tevreden zijn. Een aardig stel boerenmensen die vergroeid raakten met de hoeve Boomkamp op de oorspronkelijke kavel DD12. De indeling is navenant traditioneel. Niks spectaculairs, alles keurig netjes en gesitueerd op het oorspronkelijke woon- gedeelte. De voordeur zit nog op de oude plek. Het aantal ramen en het formaat is ook oorspronkelijk. ‘Alleen de kruizen zijn eruit en het raam in de keuken is vergroot voor het uitzicht’, zegt Geertje monter. In de huidige zitkamer een schilderij van de stolpboerderij in 1976 gemaakt door zwager P. van Booren, reclameschilder van zijn vak. Van Schiphol en de vliegtuigen hebben ze -zeker sinds de Polderbaan - geen last, hoewel er voortdurend veel veranderde. In 1985 is de wegsloot gedempt en sindsdien heeft de -geïsoleerde- stolp last van trillingen. Erf en stolp bleven eigen, de rest is gepacht land. De smaak van de aardappels bleef onveranderd goed, getuige het grote bord aan de weg met: Aardappelen te koop, Bildtstar te Koop’ en nieuwe doré.

Tip om even onderweg langs te gaan. ▲ GROENTJES MART FOTO’S:

ZONDER STOLPEN ZOu NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN ZONDER STOLPEN ZOu NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN 8 9 Bollen bij de boerderij

Prachtig vind ik het: een gazon vol sneeuw- Andere plaatsen voor bollen klokjes en krokusjes voor een boerderij. Wil je Je kunt bollen ook gebruiken in je borders volgend jaar ook van zo’n bollenpracht voor op plaatsen met plantensoorten die pas laat je boerderij genieten? Dan is het nu de tijd boven de grond komen (bijvoorbeeld tussen om te handelen, want voorjaarsbloeiende Hosta’s). Of verspreid als kleuraccent tussen bolletjes moeten in oktober of november andere vroegbloeiende planten. Daarnaast geplant worden. Niet alleen het gazon kun je zijn verwilderingsbolletjes ook te gebruiken TRAPPEN, DEUREN, RAMEN met deze voorjaarsbloeiers opvrolijken, ook de als onderdeel van de onderbegroeiing onder border kun je er een vroege start mee geven. bodem en struiken. Zij zijn speciaal aangepast EN KOZIJNEN, LIJSTWERK, aan het leven onder loofbomen (zie ook het HOUTCONSTRUCTIES, Een voorjaarswei kader elders op deze pagina). Zelf word ik Voor in het gazon kun je het beste verwilde- altijd erg blij van de winterakonietjes BETIMMERINGEN EN ringsbolletjes gebruiken. Eenmaal geplant (Eranthis hyemalis) die al in februari onder RESTAURATIEWERK kunnen die blijven staan. Geen gedoe met de haagbeuk bloeien. Juist in februari kun je opgraven na de bloei en als bonus worden meestal wel wat vrolijk geel gebruiken! het er ieder jaar ook nog meer. Dus aan de slag deze herfst, voor een extra Noorder IJ- en Zeeweg 8 Belangrijk is te bepalen hoe lang je je gras vrolijk voorjaar in het komende jaar. 1505 HG Zaandam niet wilt maaien. Dat kan namelijk pas als T 075-6177984, F 075-6162819 het blad van de bollen is afgestorven. Wil je snel weer een strak gazon, dan kun je Vroege bolgewassen [email protected] het beste alleen de vroegste bloeiers planten, De bolletjes en knolletjes die in het vroege www.timmerfabriekvisser.nl bijvoorbeeld: voorjaar bloeien, zijn slimme overlevers. - gewoon sneeuwklokjes (Galanthus nivalis, 2-3) In maart, en soms al eerder, zijn vaak te zien - boerenkrokus (Crocus tommasinianus, 2-3) onder bomen en struiken. Zij maken gebruik - bonte krokus (Crocus vernus, 2-4) van het licht dat de kale bomen doorlaten. - vroege krokus (Crocus chrysantus, 1-3) Als de bomen en struiken hun blad krijgen, - vroege sterhyacint (Scilla bifolia, 3-4) zijn ze al weer uitgebloeid. Ze hebben hun zaad gevormd en hebben alleen nog een Plant de bolletjes willekeurig verspreid in paar weken licht op hun afstervend blad lekker grote aantallen. Zoals voor alle planten nodig om genoeg voedselvoorraad op te geldt ook hier dat je de keuze van de soorten bouwen voor volgend jaar. moet afstemmen op de grondsoort in je tuin. Voor een voorjaarswei die wat langer mag In Nederland komen van oorsprong maar doorgroeien, kun je ook later bloeiende bollen weinig bolgewassen voor. De soorten die toevoegen, bijvoorbeeld hier van oorsprong thuishoren, zoals - wilde narcis (Narcissus pseudonarcissus ssp. kievitsbloem, daslook en zomerklokje, zijn Lobularis, 3-5) wettelijk beschermd. De meeste vroege - kleinbloemige dichtersnarcis (Narcissus bloeiers komen uit het buitenland. Het zijn poeticus var. recurvus, 4-5) zogenaamde stinzeplanten. Dit zijn planten - gewone vogelmelk (Ornithogalum (bolletjes of vaste planten) die in voorgaande umbellatum, 5-6) eeuwen om hun sierwaarde zijn geïmpor- - wilde kievitsbloem (Fritillaria meleagris, 4-5) teerd en zijn uitgeplant in bossen van landgoederen (o.a. van de Friese stinzen, Zo’n laat voorjaarsweitje kun je bijvoorbeeld vandaar de naam). Het zijn dus eigenlijk op een klein deel van je gazon toepassen, geen inheemse soorten. Maar veel van deze terwijl je de rest al eerder kort maait. Reken planten blijken zich nu al eeuwen zonder er op dat het blad van de laatst bloeiende onze hulp in ons land te kunnen handhaven. soorten nog tijd nodig heeft om af te sterven Zo langzamerhand horen ze er dus toch een en dat je het weitje dan pas ergens in juni beetje bij voor de botanici. Voorbeelden van kunt maaien. Het gras staat dan al flink hoog, stinzeplanten zijn bolgewassen als blauwe zodat je met een zeis of ander gereedschap druifjes, bostulp, crocus, sneeuwklokje, aan de gang moet. Je kunt ook de allerlaatste wilde hyacint en vaste planten als long- bloeiers in groepjes zetten, zodat je daar al kruid, maagdenpalm en maarts viooltje. eerder omheen kunt maaien. Het gemaaide

stuk zal er wel even wat geel en dor uitzien in Esther de Winter G roentjes art vergelijking met de rest van het gazon, maar Adviseur boerenerven ▲

bij vochtig weer trekt dat snel bij. M s : FOTO'

zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn 10 11 Van oud naar nieuw in Zwaag Een vaak voorkomend verschijnsel: de oude stolp krijgt een nieuwe jas. Ander gebruik, een nieuwe eigenaar, dat zijn meestal de aanleidingen. Soms gaat het mis, vaker ook goed. De keuze van een ter zake deskundige architect en aannemer zijn essentieel voor een verantwoorde verbouwing. Van architectenbureau TPAHGA te Hoorn ontvingen wij deze bijdrage.

Halverwege 2007 kwam de heer M. Tuinte bij inclusief nieuwe indeling van de stolp. ons bureau met de opdracht om de stolpboer- Om het gesloten karakter van de stolp en de derij aan de Dorpsstraat 33 in Zwaag te ver- indeling van het erf meer vorm te geven, is er bouwen. Na bezichtiging bleek het een vrij een staartstuk geplaatst. De indeling van de sobere boerderij uit eind 19e eeuw met een stolp is simpel gehouden, de ‘verkeersruimten’ vierkant dat, voor zover zichtbaar, nog zijn binnen het vierkant gehouden, de geheel intact was. De hele verdieping was verblijfsruimten daar omheen. Gekozen is niet ingedeeld, waardoor de kap in zijn geheel voor een traditionele vormgeving, waarbij Voorgevel , oude situatie. goed zichtbaar was. De begane grond van duidelijk moest zijn dat de boerderij anno 19,50 m bij 19,50 m had een eenvoudige 2008/2009 verbouwd is. De tijd is leesbaar West-Friesland (AWF) dat grote kennis heeft indeling met in het vierkant een koelcel. aan de gevel. Uiteindelijk is er, in nauwe samen- van stolpboerderijen. Samen konden we zo De eigenaar wilde de stolp grondig verbouwen werking met de opdrachtgever, een helder vanaf het begin van het proces eenvoudig tot en het totaal een rijker beeld geven. Al in een maar rijk ontwerp ontstaan, waarbij beslissingen komen en ook kostentechnisch vroeg stadium was er besloten de boerderij in traditioneel en modern een goede balans kon er de vinger aan de pols worden gehouden. zijn geheel op te krikken. Het vierkant en de hebben gevonden. Goede opdrachtgeverschap speelt bij de kap konden daarbij intact blijven. De buiten- realisering van een goed gelukt project een gevels waren in slechte staat, delen van de Werkwijze doorslaggevende rol. Vanaf dag 1 hebben we muren waren in de jaren 80 reeds vervangen. Gekozen is om het hele proces in een bouw- als bureau nauw samengewerkt, dat zich Gekozen werd om ze als geheel te vervangen, team te ontwikkelen met Aannemersbedrijf uitbetaalt in een weloverwogen ontwerp.

De start van de bouw begon, na de sloop en het leggen van de fundering, met het 60 cm opkrikken van de kap, waarna na de boerderij

zijn nieuwe gevels en indeling kreeg. Naar de anneke zandt FOTO: soort gevelsteen is lang gezocht (BBN) en over de voeg is lang gewikt en gewogen. De dakkapel en de schoorsteen zijn geheel vernieuwd, het staartstuk is met riet gedekt.

Bijzonder aan de boerderij is dat er twee rijke gevels zijn, de zuid- en de westzijde, met twee (verschillende) spiegels in het dak. Bij de uit- werking is dit een uitgangspunt geweest. Zo is er een snijvoeg toegepast in deze gevels, en bewust niet in de andere zijden. Ook met goot en hoekafwerking is hier rekening mee gehouden.

De gehele woonstolp telt twee verdiepingen, een zolder en daar bovenop nog een vliering. Het riet van de kap is gedeeltelijk vernieuwd en er zijn ‘veluxramen’ aangebracht. Vanwege het grote aantal kubieke meters is er voor gekozen het geheel te verwarmen met een warmtepomp waardoor hoge kosten en milieu bespaard blijven.

Al met al een prachtig project waar we veel a plezier aan hebben beleefd en nog beleven, met dank aan een goede opdrachtgever en

Zijgevel , oude situatie. goed aannemersbedrijf. ▲ TPAHG s : FOTO'

zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn 12 13

PRONK BOUWT MET Boer&Jongens In deze rubriek grasduinen we in het MEERWAARDE rijk gevulde foto-archief van de bekende Noord-Holland fotograaf Wijndel Jongens. Hij legde het boerenleven vast in vele kenmerkende aspecten. Ook de vaak verdwenen (houten) details op het boerenerf. Deze keer een hek, geen boerenlandhek maar een rijk bewerkt hek als toegangspoort.

In het zuidoostelijk deel van de droogmakerij De Schermeer staat de Geertruida Hoeve in Polder K. met nummers. Huidige adres is Blokkerweg nr.8. De rood geverfde code PK 4, 5&8 staat heden nog zichtbaar gegraveerd in de palen van de houten poort en is terug te PRONK BOUW BV vinden op oude kavel- en landkaarten. nieuwbouw verbouw onderhoud Eind 18e eeuw was in alle droogmakerijen het oorspronkelijke kavelnummer tevens het huisnummer cq het adres. Vanaf de Franse tijd -ca.1795, tijdens keizer Napoleon- zijn huisnummers ingesteld. Machinestraat 2, postbus 20, 1749 ZG Warmenhuizen Telefoon (0226) 391374, fax (0226) 392032 De poort of het hek had de functie om loslo- pende schapen, in het voorjaar met lammeren,

E-mail: [email protected], website: www.pronkbouw.nl W ijndel J ongens : F oto of andere dieren op het sobere boerenerf te houden dat ze tevens begraasden. Voorheen Zuidschermer, stolp & houten poort (1987). werd vee buiten het hek door zogenaamde veedrijvers in koppels voortgedreven langs de polderwegen om verweid te worden of ter vanwege de wegenverkeerswet; alleen per verkoop naar een markt te loodsen. veewagen mogen dieren worden vervoerd. • Aan- en verkoop van bedrijven en land� • Aan- en verkoop buitengewoon en particulier onroerend goed� Voor zo’n kudde uit liep iemand die alle • Onteigening� openstaande hekken en poorten naar de De poort was dus ooit een must, ook om • Pachtzaken� boeren-erven en weilanden sloot. Heden is ongewenst bezoek -nu vaak electronisch- • Melkquotum� dat veedrijven via de openbare weg verboden af te wenden. ▲ • Agrarische taxaties� • Financierings- en verbouwingstaxaties� • Advies en begeleiding bij emigratie (Interfarms Emigratieservice)� Prijs 17.50 • Specialist in Buiten Wonen isbn 987-90-78381-21-1 stolpenwinkelstolpenwinkelst Bezoek ook onze site www.kwantesmakelaardij.nl voor ons volledige aanbod. stichting Uitgeverij Noord-Holland Naam: [email protected] olpenwinkelstolpenwinkelstol Middenweg 9 • Andijk • (0228) 59 22 44 • www.kwantesmakelaardij.nl Adres: DEELNEMER INTERFARMS EMIGRATIESERVICE www.uitgeverij-noord-holland.nl penwinkelstolpenwinkelstolpe nwinkelstolpenwinkelstolpenw Postcode en woonplaats: Ik bestel hierbij: (alle bestellingen inclusief verzendkosten) an bakker inkelstolpenwinkelstolpenwin… ex. Houten Boerenhekken op kaart, set van 8 kaarten à  10,-

uwstolp.nl J : F oto kelstolpenwinkelstolpenwinkel … ex. boek Noord-Hollandse Boerenhekken à 17,50 Curieuze voorgevel in Andijk. ... ex. boek De Stolp te Kijk à  19,50 stolpenwinkelstolpenwinkelst bestelbon ... ex. boekje ‘Boerenerven in West-Friesland’ à 13,50 Ambachtelijk gebouwd, olpenwinkelstolpenwinkelstol... ex. boek ‘Ruim Zicht’ à  18,50  met liefde bewoond... StolpenCuriosa penwinkelstolpenwinkelstolpen... ex. boek Landelijke bouwkunst in Hollands Noorderkwartier à 65,- sterk in o.a. Uw bestelling wordt zo snel mogelijk uitgevoerd, echter kunnen wij geen vastgestelde Ambachtelijk verzekerd. Deze rubriek toont stolpen in een niet-alle- winkelstolpenwinkelstolpenwilevertijd garanderen. daagse vorm. In onze Boerderijen Beeldbank traditionele kapconstructies Het verzekeren van een stolp is een vind je meer dan 5.400 stolpen en een aantal nkelstolpenwinkelstolpenwink ervan met een opvallende gedaanteveran- Verdronkenoord 47-49 ■ 1811 BB Alkmaar ambacht dat wij tot in de nok beheersen. elstolpenwinkelstolpenwinkel T 072 520 09 63 ■ M 06 222 232 53 Meer informatie? Bezoek uwstolp.nl dering (www.boerderijenstichting.nl). ▲ [email protected] Uitknippen en in een gefrankeerde envelop opsturen naar: Het product uw stolp en de website uwstolp.nl zijn initiatieven van Wederkerige 1820, dé West-Friese verzekeraar van brandschade en meer. stolpenwinkelstolpenwinkelstSecretariaat Boerderijenstichting Noord-Holland, Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen. olpenwinkelstolpenwinkelstolstolpenwinkel Per e-mail: [email protected] penwinkelstolpenwinkelstolpe nwinkelstolpenwinkelstolpenw inkelstolpenwinkelstolpenwink 14 15

er een hotel van met vijf kamers en een voegbedrijf SindsSinds 19241924 eeneen begripbegrip inin dede regioregio ontbijtruimte. Van buiten oogt het als een Over Kapbergen gesproken houten schuur met ramen, binnenin is het Nieuwe dakpankapbergen een uitstekend verzorgd klein hotel. De kapberg heeft uitzicht op de omringende Gespecialiseerd in het polders en vooral het gezicht op De Leek, restaureren van oude gevels de brede waterpartij aan de westkant, is prachtig. Het historische, aantrekkelijke - reinigen - Monnickendam ligt binnen handbereik. snijvoegen - - De kamers zijn b&b per nacht € 80,-. - impregneren - Adres: Hotel De Boerekamer, hoeve Meerzicht, Zwaagdijk-Oost 286, 1682 NS Zwaagdijk-Oost Monnickenmeer 4 (0299-654336). telefoon: 0229 - 262140, fax: 0229 - 581108 De Corantijn 26d, 1689 AN ZWAAG [email protected], www.rietdekkersbedrijfsijm.nl T 0229 21 09 10, F 0229 27 25 84 Jan Deckwitz

Verbouwing van kapbergen en nieuwge-

w ww bouwde exemplaren komen vaker voor. .s an d Heeft u bouwplannen? Van Els Eyking in de Zijpe ontvingen wij een e Heeft u bouwplannen? rd o u Dakpankapberg, Zaanse Schans. Nieuwe dakpankapberg, Zaandijk. fotoserie van een geheel gerestaureerde, m Bouwer van burger- en utiliteitsbouw, restauratie, a . n renovatie, onderhoudswerken en projectontwikkeling. grote kapberg met schuur en afhuiving. l Het was een verrassing toen ik de afgelopen sing zijn’. Aan de foto’s op deze pagina is te De nieuwgebouwde kapberg van De Boere- zomer de Zaanse Schans bezocht: er stond zien dat een wens in vervulling is gegaan. plaats in Waarland werd beschreven in een dakpannenkapberg te pronken. Op tra- Overigens: het bekleden van wanden met onze vorige Nieuwsbrief. ▲ ditionele wijze gebouwd als uitbreiding van dakpannen zie je bij grote nieuwbouw-

l n . a de kaasboerderij (een ‘onvolledige’ stolp, projecten steeds vaker. En niet alleen in m u o afkomstig uit Oostzaan). Bouwjaar 2009. Noord-Holland. In de periode van de Amster- rd e d n Op de fiets van Uitgeest naar Zaandijk had damse School-architectuur (globaal 1910- sa t@ pos ik een stukje voorbij Wormerveer, bij de dijk 1930) werden pannen ook als wandbekleding e-mail: langs de Zaan, al een andere, nieuwgebouwde gebruikt. En nu komt deze bouwvorm terug. Akerbouw b.v. Geesterweg 6, 1911 NB Uitgeest T: 0251-315817 www.akerbouw.nl pannenberg gekiekt. Die wordt, door de familie Koenen, sinds 2004 als woonhuis Een hotel in een kapberg Onderlinge Verzekeringsmaatschappij gebruikt. Twee nieuwe, bepande kapbergen Een hotel in een kapberg is niet bepaald dus. In de Nieuwsbrief nr.28 van september voor de hand liggend. Maar het bestaat. 2000 had ik over de met dakpannen beklede Sinds vorig jaar in de droogmakerij De Mon- De Veenhoop hooibergen gezegd: ‘Het worden er steeds nickenmeer bij Monnickendam. Paula en minder en er komen geen nieuwe bij. Of Piet Kalverboer lieten de bestaande oude VAnno an D eckwitz 1795 Hoornseweg 2 toch wel? Wie weet is er iemand die besluit kapberg op het erf achter hun boerderij 1687 ND WOGNUM een kapberg of een afgeknotte stolp met vervangen door een nieuw gebouw. J s : FOTO' Heeft u ideeën over nieuw- of dakpannen te bekleden. Dat zou een verras- Architect Erwin Weenink uit Warder maakte Monnickenmeer, Monnickendam. telefoon 0229 57 22 57 verbouw van uw stolpboerderij? www.ovmdeveenhoop.nl Bureau22 helpt u bij het Speciaal voor de brandverzekering van rietgedekte panden. verwezenlijken van uw plannen! Goede voorwaarden met lage premies. In memoriam Sikke de Jong (1927-2009) o Voorbeeld: brand-/stormverzekering woonboerderij steen/riet vanaf € 1,85 /oo Eind augustus overleed na een kort ziekbed stolpen zijn grote interesse. Dat bracht hem in Zaanstreek’ (1987) en in de ‘Encyclopedie van Sikke de Jong, 82 jaar oud. Geboren en geto- contact met de Stichting Historisch Boerderij de Zaanstreek’ (1991; trefwoord ‘Boerderij’). AANNEMERSBEDRIJF WEST-FRIESLAND gen in het Friese Oldeboorn, bracht hij het Onderzoek (SHBO) en onze stolpenstichting. grootste deel van zijn leven in Noord-Holland Zo documenteerde hij voor SHBO diverse Carla Rogge door, en wel in Zaandam, waar hij bouwkundig Noord-Hollandse boerderijen. Aan onze tekenaar werd. Het was bij het bureau van stichting bracht hij regelmatig adviezen uit. Ook gedenken wij de afgelopen zomer overle- Jaap Schipper, grondlegger van de Zaanse den Matty Schilstra-Schuringa, de echtgenote Van ontwerp tot oplevering! Schans, dat hij zich tot restauratiedeskundige Sikke heeft veel gepubliceerd, zowel boeken van Johan Schilstra, vanaf de oprichting tien en kenner van de Noordhollandse houtbouw als tijdschriftartikelen, ook voor ons blad. jaar lang onze voorzitter. Wij herinneren ons Dr. Nuyensstraat 20 • 1617 KC Westwoud • www.awfbouw.nl ontwikkelde. Daarna (1968-1992) was hij ver- Tot de belangwekkende studies behoort ‘Vijf de altijd hartelijke en geïnteresseerde ge- bonden aan de Rijksdienst voor de Monumen- Noordhollandse boerderijbestekken uit de sprekken in huize Schilstra in Bergen. Na het Burgemeester Doumastraat 22 tenzorg (nu: Rijksdienst Cultureel Erfgoed), eerste helft van de 17de eeuw. Een studie over overlijden van Johan in 1998 verhuisde Matty 1619 CP Andijk waar Noord-Holland zijn werkterrein werd. het ontstaan en de bouw van stolpboerderijen’ naar Roden waar ze de stolpen en onze activi- T: 0228-592978 Ook buiten werktijd verdiepte hij zich volop (uitg. SHBO, 1985). Uitgebreide informatie van teiten op de voet bleef volgen. Een prachtig F: 0228-592146 in het gebouwde Noord-Hollandse erfgoed. zijn hand over de Noord-Hollandse boerderij- moment was de onthulling van het Schilstra- E: [email protected] Naast traditionele houten huizen hadden bouw bevindt zich ook in ‘Gebouwd in de plantsoen in Bergen, vorig jaar. ▲ I: www.bureau22.nl

zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn 16 Stolpen in het nieuws Uit het Noordhollands Dagblad, verzameld door Ed Dekker, journalist.

Een stolp in een stolp. De Boerenhemel in Niet alleen een stolp moet het loodje leggen Overleek, ingericht als agrarisch museum, voor de bouw van appartementencomplex biedt onderdak aan een schaalmodel van deze Poort Halfweg te Heerhugowaard. Ook een boerderij. De miniatuur, op grootte van 1 op 10, stokoude boom op het vroegere boerenerf is gedekt met zo’n 3000 zelf geslagen koperen moet wijken. De boom is vermoedelijk dakpannetjes. De stolp doet ook dienst als tegelijk met de bouw van de boerderij dorpshuis, met kegelzaal en biljarts. geplant, in 1872. Sinds 1973 dient het pand voor opslag. Een roerige historie, dat kan je wel zeggen van ‘Kent u selven’ bij Driehuizen. De stolp uit Ontembare vlammen vernietigen in drie 1652 is bijna vijftig jaar geleden deels getroffen kwartier een monumentale boerderij in door brand. De staart keerde niet terug. Schagen, in 1998 geheel gerestaureerd. Het woongedeelte is verantwoord opgeknapt, De brandweer, op een paar honderd meter de nieuwe stal achter later verbouwd tot vijf afstand gestationeerd, voorkomt dat het vuur appartementen. overslaat naar andere boerderijen.

Van vervallen boerderij naar een fraaie stolp Wat is het? Een kubuswoning? Een piramide- met kapberg. Een aanwinst in Wervershoof achtig huis? Of toch een echte stolp? van woningstichting Het Grootslag. Het is er Een kijkje in een opvallend pand in de Beemster mooi wonen voor negentien cliënten van de dat te koop staat. Een moderne stolp, noemt groentjes ' s mart F oto instelling Leekerweide, in de leeftijd van de eigenares haar ‘Zonnehuis’. Op drie plaat- 14 tot 40 jaar. sen is de dakconstructie onderbroken door Ter overname grote glazen schuifpuien. In het buurtschap De Stolpen, Belkmerweg Een mooi plan in Schoorl. De nieuwe eigenaren 140, staat nog enkele weken ‘Stolpwijk’. Een willen hun stolp die verbouwd was tot Een oude stolp in Twisk met een nieuwe vroeg 19e eeuwse, dubbele stolp. Deze grote restaurant terugbrengen in originele staat, naam: Berakha. Dit is Hebreeuws voor ‘Niets boerderij van het Noord-Hollandse type gaat zoals bij de bouw in 1846. Met een oude foto zonder Gods zegen’. Spreek uit als ‘bregga’. wijken voor de reconstructie van de N9. Stolp- als prachtig voorbeeld voor de bouwtekening. Onder deze naam zijn de nieuwe bewoners wijk bezit een bijzonder gave en sterke vier- er een zorgboerderij begonnen. kants- en kapconstructie (staanders, sparren, Aan een volkomen gestripte stolp in balken). Het dubbele vierkant meet 11 x bij Den Helder gebeurt voorlopig niets. Schoorlse stolpen in gevaar. De grote brand in 7,20 m. Het materiaal is over te nemen voor De rechter heeft een stokje gestoken voor de Schoorlse Duinen kost 150 hectare aan bos en onze Vrienden van de Stolp. verbouwing tot dependance van een duin. Het scheelde niet veel of ook bebouwing Bij interesse op korte termijn contact opnemen jeugdgevangenis. Voor omwonenden een had vlam gevat. Zoals stolp De Woeste Hoeve. met de heer Bert de Vilder van de fa. G. P. Groot overwinning. Een lange procedure wacht. Geluk en alert optreden voorkomen erger. ▲ (072-505 77 77), of met ons secretariaat. ▲

Nieuwsbrief nr. 58 van de Boerderijen- Het bestuur van de Boerderijenstichting Noord- De adviseringscommissie: stichting Noord-Holland ‘Vrienden van de Holland ‘Vrienden van de stolp’: Sander Douma, Esther de Winter (boerenerven) en stolp’, oktober 2009. Evert Vermeer (voorzitter) ing. Pieter J. Prett (secretaris). Secretariaat: Schapenlaan 20, Larixplantsoen 15, 1702 XG Heerhugowaard 1862 PW Bergen, telefoon 072 - 581 68 88 Advisering Mart Groentjes (secretaris) (ma t/m vr 10 - 12.30 uur), Het is voor leden mogelijk adviezen m.b.t. Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen e-mail: [email protected] constructief-technische cq esthetische aspecten website: www.boerderijenstichting.nl Evert Barendrecht (penningmeester) en onderwerpen over boerenerven ‘op locatie’ te verstrekken. Voor een dergelijk advies wordt een bij- Giro 338181 t.g.v. Boerderijenstichting Jan Greshoffstraat 20, 1822 JC Alkmaar drage van  90,- (all-in) in rekening gebracht. Noord-Holland, Haarlem. Willem Messchaert (perscontacten, vierkant- Redactie: Mart Groentjes en deling) Stierop 1, 1911 NG Uitgeest Verzoeken om advies te richten aan de secretaris van Willem Messchaert Albert Bolt, Rijsenhout de adviseringscommissie: ing. Pieter J. Prett, Grafische verzorging en advertenties: Katja Bossaers, Westbeemster Kanaaldijk 142, 1831 BA Koedijk. Telefonisch dagelijks Carla Buijsman, Joop van Diepen, Oosterblokker bereikbaar van 10 - 16 uur: 072 - 562 47 05. ipsis b.v., Zwaag (0229 - 27 27 00) Sander Douma, Schermerhorn Voor boerenerven: secretariaat. Druk: Meco Offset, Zwaag Maarten Koning, De Goorn Ana van der Mark, Alkmaar Te weten Oplage: 2.100 exemplaren Wim Schermerhorn, Grootschermer • Lidmaatschap van de Vrienden van de stolp is De nieuwsbrief verschijnt 4 maal per jaar. Piet Verhoeven, Heerhugowaard  15,- per jaar (meer mag). ISSN 1566-8843 Anneke Zandt, Twisk • Geef tijdig eventuele adreswijziging door!

zonder stolpen zou Noord-Holland Noord-Holland niet meer zijn