Powiat kołobrzeski

Od 1 stycznia 1999 roku obowiązuje nowy podział terytorialny Polski. Jednym z 308 powiatów ziemskich jest powiat kołobrzeski. Powierzchnia 726 km kw. plasuje go poniżej średniej krajowej pod względem obszaru. Powiat kołobrze- ski składa się z 6 gmin wiejskich i jednej miejskiej. Stolicą powiatu i zarazem jedynym miastem jest Kołobrzeg. Pozo- stałe gminy tworzące powiat to , Ustronie Morskie, Rymań, Siemyśl, Gościno i Kołobrzeg. W 124 miej- scowościach wiejskich i mieście Kołobrzegu mieszka ok. 77 000 osób, z których 62% to mieszkańcy Kołobrzegu. Głównym źródłem utrzymania ludności jest praca w handlu i usługach oraz rolnictwie. Na terenie powiatu działają placówki kulturalne, szkoły wyższe, średnie i podstawowe oraz inne instytucje użyteczności publicznej. W Kołobrze- gu znajdują się porty: handlowy, rybacki, pasażerski i jachtowy. Podstawowymi dziedzinami gospodarki powiatu są przetwórstwo rybne, turystyka, gospodarka morska, lecznictwo uzdrowiskowe, przemysł rolno-spożywczy i rolnictwo. Powiat kołobrzeski określany mianem uzdrowiska ma dużo ciekawych zabytków, np.: bazylikę pw. NMP w Koło brzegu, obrazy gotyckie i barokowe w prezbiterium bazyliki oraz na plebanii rzymskokatolickiej, ratusz w Kołobrzegu, basz- tę zwaną Prochową oraz resztki murów obronnych w Kołobrzegu, grodzisko wczesnośredniowieczne w Budzistowie położone na prawym brzegu rzeki Parsęty wraz z całym otaczającym terenem. Warto też wymienić dawny park pa- łacowy we Włościborzu, , znajdujący się w kotlinie morenowej w południowej i południowo-zachod- niej części wsi, obok drogi do Piotrowic, pałac i park pałacowy w Myślinie, dwór i park dworski w Robuniu. Ponadto większość kościołów w powiecie została wpisana do rejestru zabytków, np.: kościół parafialny w Sarbii, kościoły filial- ne w Rzesznikowie, Dębicy, Wrzosowie, Czerninie i Kłopotowie.

Ustronie Kołobrzeg Morskie

Kołobrzeg Dygowo

Siemyśl Gościno

Rymań ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Pierwsze działania oświatowe siedzibą Kołobrzeskiego Inspektoratu Szkolnego było Ustro- nie Morskie. W Kołobrzegu, w porównaniu z innymi miejscowościami Starostwo Powiatowe, oceniając stan szkolnictwa w 1945 r., Pomorza Zachodniego, stosunkowo późno przystąpiono do stwierdziło, że większość budynków szkolnych była zniszczo- organizowania władz administracyjnych. Przyczyną takiego na, brakowało nauczycieli, sprzętu i podręczników. W Koło- stanu rzeczy była sytuacja powojenna. Do zakończenia woj- brzegu z ośmiu istniejących przed wojną szkół podstawowych ny całe Wybrzeże było traktowane jako strefa wojenna, a je- cztery zostały całkowicie zniszczone, dwie w 50–60%, a tyl- dynymi gospodarzami terenu były radzieckie władze wojsko- ko dwie po niewielkim remoncie mogły służyć nauczaniu. we i później polskie. Ta sytuacja nie pozwalała na lokowanie Pierwszą szkołą uruchomioną w Kołobrzegu była Publicz- władz administracyjnych w samym Kołobrzegu. Pierwsza eki- na Szkoła Powszechna (dzisiaj Gimnazjum nr 1 im. Bolesława pa administracji państwowej ze starostą Władysławem Cie- Chrobrego), przy obecnej ul. Portowej. Naukę rozpoczęto we sielskim przybyła do Kołobrzegu 24 marca 1945 r. i została wrześniu 1945 r. Kierownikiem szkoły został Mikołaj Bałysz, skierowana do Karlina, w którym przez okres dwóch lat, do a nauczycielami Kazimiera Bałysz, Zbysława Kotowska, Sewe- 3 października 1947 roku, mieściły się władze powiatu. ryn Mańkowski i Stefan Hołodniuk. Budynek po zakończeniu Działalność kołobrzeskiego szkolnictwa zapoczątkowała działań wojennych wymagał gruntownego remontu, który grupa nauczycieli z Włocławka. W jej skład wchodzili: Tade- został przeprowadzony w 1947 r. We wrześniu 1945 r. urucho- usz Wajcowicz – były inspektor szkolny we Włocawku, Anto- miono również kilka szkół: w Ustroniu Morskim (kierownik ni Stefaniak, Michał Doroszewski, Kazimierz Kuszewski, Fran- Michał Doroszewski), Gościnie (Kazimierz Stefanowski), Dygo- ciszek Kożuchowski oraz Marta i Kazimierz Stefanowscy. Sta- wie (Tadeusz Świdnicki), Karlinie (Helena Kowalczyk). W mia- nowisko inspektora objął Tadeusz Wajcowicz, Kazimierz Ku- rę napływu kadr nauczycielskich uruchamiano dalsze szkoły szewski został instruktorem oświaty dorosłych. Tymczasową – w Robuniu, Pobłociu Małym, Charzynie, Dębicy.

TABELA 1. SZKOŁY PODSTAWOWE W POWIECIE KOŁOBRZESKIM STAN NA KONIEC 1945 ROKU

Nazwa miejscowości Lp. Gmina Liczba nauczycieli Liczba uczniów ówczesna obecna 1. Barcino Bardy Dżegowo 1 13 2. Borek Stary Borek Borek 1 17 3. Charzyno Charzyno Charzyno 1 18 4. Daszewo Daszewo Wrzesowo 1 25 5. Dębica Dębica Romanów 1 14 6. Drynowo Drzonowo Charzyno 1 26 7. Dżegowo Dygowo Dżegowo 2 43 8. Gostyń Pomorski Gościno Gostyń Pomorski 2 58 9. Kiełpino Kiełpino Romanów 1 16 10. Kołobrzeg Kołobrzeg – 4 84 11. Karlino Karlino – 3 91 12. Kozia Góra Sianożęty Ustronie Nadmorskie 1 12 13. Kuczyna Stara Kukinia Ustronie Nadmorskie 1 17 14. Małanowo Malanowo Robuń 1 17 15. Mysłowice Mysłowice Stolniewo 1 13 16. Pobłotówek Pobłocie Małe Robuń 1 27 17. Robuń Robuń Robuń 1 43 18. Romanów Rymań Romanów 1 22 19. Rucewo Rusowo Ustronie Nadmorskie 1 42 20. Slepsk Slepce Stolniewo 1 11 21. Stójkowo Dżegowo 1 24 22. Stolniewo Sławoborze Stolniewo 1 20 23. Świelub Świelubie Dżegowo 1 18 24. Ustronie Nadmorskie Ustronie Morskie Ustronie Nadmorskie 3 56 25. Wrotkowo Wartkowo Robuń 1 13 26. Wrzesowo Wrzosowo Wrzesowo 1 38 Ogółem 35 778

376 377 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Do końca 1945 roku było czynnych w powiecie 26 szkół, nym 86 kursów. W okresie likwidacji analfabetyzmu na tere- w których uczyło się 778 uczniów i pracowało 35 nauczycieli. nie powiatu 1700 osób zdobyło umiejętność czytania i pisa- Żadna z istniejących w owym czasie szkół nie realizowała nia. Równolegle z likwidowaniem analfabetyzmu przystąpio- programu pełnej szkoły siedmioletniej; program sześciu klas no do organizacji kursów ogólnokształcących oraz szkół dla realizowały szkoły w Kołobrzegu, Karlinie, Dygowie i Ustro- pracujących. niu Morskim a program pięciu klas – szkoła w Gościnie. Nato- W roku 1946/1947 rozpoczęły pracę kursy dokształcające miast pozostałe 21 szkół realizowało program czterech klas. dla dorosłych w miejscowościach: Karlino, Dygowo, Wrzoso- W szkołach o jednym nauczycielu uczyło się 446 uczniów, co wo, Robuń, Ustronie Morskie, Stary Borek i Sławoborze ze 138 stanowiło 57% ogólnego stanu. Na 35 nauczycieli 18 nie mia- uczestnikami. W okresie od 1948 do 1950 r. w szkołach i na ło kwalifikacji pedagogicznych. Należy jednak docenić pra- kursach dla pracujących pobierały naukę 892 osoby, 225 ukoń- cę nauczycieli niewykwalifikowanych, którzy z pełnym po- czyło klasę siódmą. Od 1951 do 1958 r. na terenie powiatu ko- święceniem organizowali nowe szkoły i prowadzili różne for- łobrzeskiego było zorganizowanych 25 szkół podstawowych my oświaty pozaszkolnej. dla pracujących i 12 kursów o programie szkoły podstawo- Napływ osadników powodował, że w krótkim czasie na- wej, na których uczyły się 704 osoby; naukę ukończyło 539 stąpiła dalsza rozbudowa sieci szkół. W 1946 r. ogólna liczba uczestników. ludności w powiecie kołobrzeskim wynosiła 37 300 osób (w Od 1951 do 1959 r. w budynku Szkoły Podstawowej nr 1 tym miasta – 4900, wsie 32 400). Pod koniec roku szkolnego działała Szkoła Podstawowa dla Pracujących. Ponownie po- 1946/1947 było czynnych w powiecie 45 szkół, a w 1948 r. wołano ją w 1963 r. z siedzibą w budynku Szkoły Podstawo- – 48, z ogólną liczbą 4479 uczniów (w tym 598 w miastach, wej nr 2. Działała do 1976 r., a potem w Szkole Podstawowej na wsi 3861). Tylko 6 szkół realizowało program siedmiu klas; nr 3 do 1981 r.; następnie w Szkole Podstawowej nr 6 i Szkole najwięcej, bo 35, realizowało program czterech klas. Były to Podstawowej nr 8 do rozwiązania w 1994 r. szkoły, w których uczył jeden nauczyciel. Tworzono szkoły niżej zorganizowane, które tylko częś- ciowo rozwiązywały problem powszechności nauczania. Dla- Rozwój szkolnictwa podstawowego tego też sprawą pierwszoplanową podjętą przez Inspektorat w latach 1951–1995 Szkolny było podniesienie stopnia organizacyjnego szkół już istniejących w miejscowościach z siedzibą zarządów gmin- W latach 1951–1961 szkolnictwo podstawowe powiatu nych. Wymownym tego przykładem jest rok 1950, kiedy licz- kołobrzeskiego weszło w kolejny etap, który obejmował wal- ba szkół realizujących program siedmiu klas wzrosła do 11, kę mającą na celu całkowite upowszechnienie pełnej sied- co stanowiło 21% ogółu szkół podstawowych (52). W paź- mioklasowej szkoły podstawowej na wsi; z tego też powodu dzierniku 1949 roku Inspektorat Szkolny przeniósł się z Ustro- obniżono w szkołach wiejskich liczbę uczniów przypadają- nia Morskiego do Kołobrzegu. Funkcje inspektora szkolnego cych na 1 nauczyciela. Na 53 szkoły program VII klas realizo- pełnili kolejno: Tadeusz Wajcowicz, Witold Szwarnowiecki, wało 14, czyli 26% ogółu szkół. Rozmieszczenie szkół zbior- Bronisław Marcińczak, Pelagia Maryniak, Konstanty Jurkowski, czych pełnych gwarantowało możliwość dalszego kontynu- Edmund Pietrzak, Jerzy Kus, Aleksy Dobrowolski. owania nauki przez dzieci szkół niepełnych o 1 i 2 nauczycie- lach. W roku 1958 na 57 szkół 27 realizowało program klasy VII, a w 1961 r. na 61 szkół 35 miało klasę VII. Walka z analfabetyzmem Od 1 stycznia 1955 roku do nowo utworzonego powiatu świdwińskiego przeszła gmina Sławoborze (szkoły w Sławo- Spuścizną okresu międzywojennego i okupacji były setki borzu, Powalicach, Mysłowicach, Slepcach, Poradzi, Roko- tysięcy ludzi, którzy nie tylko nie ukończyli żadnej szkoły, sowie). Od 1 stycznia 1958 roku (nowy podział administracyj- przygotowującej ich do zawodu, ale nie posiedli też sztuki ny powiatu) pod administrację powiatu gryfickiego przeszła czytania i pisania. Dlatego palącym problemem stała się szkoła w Kiełpinie. Pod administrację powiatu białogardzkie- likwidacja analfabetyzmu jako zjawiska społecznego. go przeszły szkoły w miejscowościach: Karlino z filią w Ko- W powiecie kołobrzeskim walka z analfabetyzmem rozpo- wańczu, Karlino niemiecka (27 uczniów), Karcino, Karścino, częła się już w 1945 r. Pierwszy kurs zorganizowano na terenie Marzyno z filią w Ubysłowicach, Daszewo, Domacyno, Garn- gminy Robuń dla 19 uczestników. W grudniu 1946 roku na ki, Lubiechowo, Malanowo, Pobłocie Małe. Natomiast do po- terenie powiatu działało 7 kursów z 90 uczestnikami w miej- wiatu kołobrzeskiego włączono szkoły w Karcinie i Sarbii scowościach: Kołobrzeg, Dygowo, Dębogard, Obroty, Grzy- (siedmioklasowe) oraz czteroklasową w Samowie. bowo, Daszewo i Robuń. Z meldunków kierowników szkół Charakterystycznym zjawiskiem w szkolnictwie podsta- wynika, że na początku 1947 r. było w powiecie 695 analfa- wowym powiatu kołobrzeskiego w omawianym okresie był betów. stały wzrost liczby uczniów w mieście, na co zasadniczy wpływ W roku szkolnym 1949/1950 zorganizowano 49 kursów na- miał intensywny przyrost mieszkańców związany z migracją uczania początkowego z 947 uczestnikami. W roku następ- ludności wiejskiej do miast i rozpoczęcia w roku 1958 wiel-

376 377 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

kiej akcji odbudowy Kołobrzegu. Ludność w mieście w latach TABELA 2. GMINNI DYREKTORZY SZKÓŁ 1958–1960 w porównaniu z rokiem 1957 wzrosła o przeszło W POWIECIE KOŁOBRZESKIM 40%. 1 września 1960 r. odbyły się w Kołobrzegu centralne uro- Gmina Imię i nazwisko dyrektora czystości rozpoczęcia nowego roku szkolnego 1960/1961. Kołobrzeg Józef Paciorkowski, Danuta Kaczmarek Minister Oświaty, Wacław Tułodziecki, i wiceminister Obrony Dygowo Karol Karnafel, Wiesława Dudek Narodowej, generał broni Jerzy Bordziłowski, dokonali otwar- cia pierwszej szkoły 1000-lecia w województwie a sześć- Gościno Kazimierz Szypulski, Kazimierz Jasiński dziesiątej w kraju. Szkoła otrzymała imię Bohaterów I Armii Rymań Józef Skokowski, Wiktor Oleksiewicz Wojska Polskiego (obecnie Szkoła Podstawowa nr 4). Kiero- Siemyśl Kazimierz Jasiński, Franciszek Walkiewicz wnikiem jej został Konstanty Jurkowski. Tego samego dnia Ustronie dokonano otwarcia Studium Nauczycielskiego wraz ze Szko- Barbara Sobczyk-Ruchniewicz Morskie łą Ćwiczeń SN – siódmą szkołę podstawową w Kołobrzegu (pierwszy kierownik Sabina Dernowska). 26 czerwca 1960 roku w Ustroniu Morskim dokonano wmu- W roku szkolnym 1973/74 na terenie powiatu kołobrze- rowania aktu erekcyjnego nowej szkoły. Fundatorem szkoły skiego było 49 szkół podstawowych (w tym 11 punktów był Wojewódzki Związek Gminnych Spółdzielni „Samopomoc filialnych) z liczbą 8920 uczniów. Chłopska” w Koszalinie. Uroczystość otwarcia trzechsetnej Reforma administracyjna w 1975 r. doprowadziła do likwi- szkoły w kraju a drugiej w powiecie kołobrzeskim odbyła się dacji powiatów i wzmocnienia administracyjnego gmin. Oś- 15 listopada 1961 roku. Otwarcia dokonał Marszałek Sejmu wiatą w gminach zarządzają gminni dyrektorzy szkół a od PRL, Czesław Wycech. 1984 r. inspektorzy oświaty. 11 września 1965 r. odbyło się uroczyste otwarcie Szkoły W 1976 r. oddano do użytku w Kołobrzegu Szkołę Podsta- Podstawowej nr 5, przy ulicy Arciszewskiego. Na uroczysto- wową nr 8 oraz w 1987 r. Szkołę Podstawową nr 7. ści przybył szef Urzędu Rady Ministrów, Janusz Wieczorek. Szkoła była drugą „tysiąclatką” w Kołobrzegu, a 1002. w kra- TABELA 3. ju. Pierwszym kierownikiem został Józef Sać. 10 stycznia INSPEKTORZY OŚWIATY I WYCHOWANIA 1966 r. Szkoła Podstawowa w Radzikowie (obecnie Szkoła Miasto / gmina Imę i nazwisko inspektora Podstawowa nr 6) otrzymała nowy budynek (od 1 września 1946 r. do 1 września 1955 r. stanowiła filiię Szkoły Podstawo- m. Kołobrzeg Jerzy Kus, Antoni Szarmach Hieronim Bejger, wej nr 1 w Kołobrzegu). g. Kołobrzeg Zasadniczą zmianę w rozwoju szkolnictwa wnosiła usta- Krystyna Sobocińska wa o Rozwoju Oświaty i Wychowania z dnia 15 lipca 1961 r. g. Dygowo Janusz Kiliński Wprowadziła obowiązkową ośmioklasową szkołę podsta- Bronisław Dziemiańczyk, g. Gościno wową. Mirosław Grzegrzółka W roku szkolnym 1968/1969 na 65 szkół podstawowych Wiktor Oleksiewicz, Michał Gliwa, g. Rymań program VIII klas realizowało 35, w tym 28 na wsi – 3, w któ- Tadeusz Wojtkiewicz rych uczyło czterech nauczycieli i 3, w których uczyło pię- Barbara Sobczyk-Ruchniewicz, g. Ustronie Morskie ciu nauczycieli. Program klas I–IV realizowało 29 szkół o 1 Katarzyna Wesołowska i 2 nauczycielach. W roku szkolnym 1971/1972 zlikwidowa- no 5 szkół o 1 nauczycielu. Program klas I–IV realizowało 25 szkół a klas I–VIII 27 szkół. W 1990 r. szkolnictwo przejęło Kuratorium Oświaty, tym Po podjęciu przez sejm w dniu 13 października 1973 r. samym likwidowano stanowiska inspektorów oświaty. uchwały w sprawie systemu edukacji narodowej, w myśl Od września 1990 r. zostaje powołana Delegatura Kura- której podstawę wykształcenia miała stanowić powszechna torium Oświaty w Kołobrzegu (dyrektor – Antoni Szarmach, szkoła średnia, opracowano program rozwoju oświaty w po- następczyni – Teresa Morawska), którą rozwiązano 1 lipca wiecie kołobrzeskim, w którym czytamy: Podstawowym ele- 1995 r. i podporządkowano Delegaturze w Białogardzie. mentem sieci szkolnej na wsi będą gminne szkoły zbiorcze w liczbie 6 (Gościno, Kołobrzeg nr 5, Ustronie Morskie, Dygo- wo, Rymań, Siemyśl). Przejmowanie szkół Pierwszą zbiorczą szkołę gminną powołano w Gościnie przez samorządy gminne w dniu 1 stycznia 1973 r. Szkole tej podlegały szkoły podsta- wowe w Robuniu, Wartkowie i Ramlewie oraz punkty filialne Od 1 stycznia 1996 r. wszyskie gminy przejęły szkoły pod- w Mołtowie, Ołużnej i Ząbrowie. Oświatą w gminach zarzą- stawowe (wcześniej uczyniły to gminy Gościno – 1 stycznia dzali gminni dyrektorzy szkół. 1994 r. i Ustronie Morskie – 1 stycznia 1995 r.).

378 379 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

W rejonie kołobrzeskim przejęto 30 szkół podstawowych: która była przeważnie zatrudniona w Państwowych Gospo- • 8 szkół ośmioklasowych, w tym 5 szkół z klasami łączo- darstwach Rolnych. Dla dzieci tej ludności były zorganizowa- nymi (Błotnica, Karcino – g. Kołobrzeg; Drozdowo – g. Ry- ne i czynne przez kilka lat szkoły podstawowe z ojczystym mań; Czernino, Piotrowice – g. Dygowo); (niemieckim) językiem nauczania. Język polski był jednym • 2 szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkół publicznych z przedmiotów. (Społeczna Szkoła Podstawowa przy ul. Radomskiej i An- Pierwsza szkoła z językiem niemieckim została zorganizo- glojęzyczna Szkoła Podstawowa). Łącznie uczęszczało do wana w Karlinie w roku 1951 i liczyła 43 uczniów w klasach nich 188 uczniów zorganizowanych w 13 oddziałach, które od I–IV. Pierwszym nauczycielem, a później kierownikiem tej miały 17 sal lekcyjnych i zatrudniały łącznie 19 nauczycieli; szkoły (aż do czasu jej zlikwidowania) był Kazimierz Skotar- • 2 szkoły z klasami I–III (Starnin – g. Rymań i Wartkowo – czak – nauczyciel kwalifikowany narodowości polskiej, po- g. Gościno). chodzący z województwa poznańskiego. Rok później, ze wzglę- Na ogólną liczbę 30 szkół podstawowych w rejonie 19 du na wzrost liczby uczniów do sześćdziesięciu, dodano dru- mieściło się w budynkach całkowicie wybudowanych po giego nauczyciela narodowości niemieckiej. Najwięcej (67) wojnie, w 5 szkołach dobudówki lub nowe obiekty w znacz- uczniów notowano w tej szkole w roku szkolnym 1953/54. nym stopniu przekraczały kubaturę starych budynków. Tyl- W latach następnych liczba uczniów stopniowo malała i w ko 6 szkół zajmowało budynki przedwojenne. roku szkolnym 1957/58 wynosiła tylko 34. W 1996 r. ogółem w szkołach podstawowych w dawnym Sieć szkół podstawowych z niemieckim językiem naucza- powiecie kołobrzeskim uczyło się 10 058 dzieci, w tym na wsi nia została rozbudowana w roku szkolnym 1953/54. Zorga- 3630, co stanowiło 36%. Zatrudniono 625 nauczycieli, w tym nizowano nowe punkty szkolne o 1 nauczycielu w Gościnie na wsi 243, co stanowiło 38% ogółu. (szkoła ta w latach 1954/55–1956/57 realizowała program W Kołobrzegu, w oddalonym o kilka kilometrów od mia- 6 klas z 2 nauczycielami; kierownikiem był Gustaw Martin), sta Osiedlu Podczele, od września 1996 roku uruchomiono Kłopotowie (nauczyciel Horst i Maria Piątek) i Jarkowie. W ro- pierwszą część nowej szkoły, w której naukę rozpoczęło 74 ku szkolnym 1955/56 zorganizowano punkt szkolny w Ram- uczniów w klasach I–VI oraz 29 dzieci w oddziale przedszkol- lewie z osiemnastoma uczniami. Szkoła istniała tylko 2 lata. nym. Od 1 września 1997 roku w szkole tej (Szkoła Podstawo- Szkoła w Jarkowie pracowała na dwie zmiany w budynku wa nr 9) podjęło naukę 206 dzieci w klasach I–VIII i 42 dzieci Szkoły Podstawowej. Szkoła z niemieckim językiem naucza- w oddziale przedszkolnym. nia została zlikwidowana po wyjeździe nauczycielki Anny Od początku 1999 roku wszystkie gminy rozpoczęły pro- Burzlaff do Niemiec. Nieznaczna liczba dzieci (30–40) na- ces przygotowania do utworzenia nowego typu szkoły – gim- rodowości niemieckiej uczęszczała do szkół polskich. Oko- nazjum – i zmniejszenia stopnia organizacyjnego szkół pod- ło 30 dzieci w wieku szkolnym nie uczęszczało do żadnej stawowych z ośmioklasowych do sześcioklasowych. Wiązało szkoły. się to w niektórych przypadkach z koniecznością likwidacji Wymienione szkoły istniały przez 4 lata, do końca 1956/57 istniejących szkół podstawowych w sposób ostateczny lub roz- roku szkolnego włącznie. Potem liczba uczniów malała na łożony w czasie. Wszystkie decyzje o nowej sieci szkolnictwa skutek wyjazdu ludności niemieckiej do NRD i RFN. podstawowego i gimnazjalnego wymagały pozytywnej opinii Oprócz szkolnictwa z niemieckim językiem nauczania ist- Zachodniopomorskiego Kuratora Oświaty. 1 września 1999 r. niały w powiecie pewne formy organizacji oświaty z językiem zaczęto ustanawiać w powiecie gimnazja, tworząc przeważ- ukraińskim. Należy bowiem nadmienić, że na terenie powia- nie zespoły szkół w szkołach podstawowych. W większości tu kołobrzeskiego znajdują się skupiska rodzin ukraińskich gmin gimnazja powstawały w ich siedzibach: Gościno, Ry- przesiedlonych w roku 1947 z południowych powiatów wo- mań, Ustronie Morskie, Siemyśl, w gminie Dygowo – w Dy- jewództwa rzeszowskiego w ramach akcji W. gowie z oddziałami we Wrzosowie, w gminie Kołobrzeg – Zgodnie z okólnikiem nr 30 Ministerstwa Oświaty z dnia w Drzonowie i społeczne w Dźwirzynie. Większość placówek 4 grudnia 1956 roku, były zorganizowane zespoły nauki ję- powstała w dotychczasowych budynkach oświatowych. No- zyka ukraińskiego. Celem organizacji zespołów była nauka wą inwestycją był budynek gimnazjum w Gościnie oddany języka ukraińskiego, która rozpoczęła się od klasy II w gru- do użytku w 2003 roku (wyposażony w nowoczesny sprzęt pach liczących co najmniej dziesięciu uczniów, po 3 godzi- meblowy, Internet, sale multimedialne i pracownie kompu- ny tygodniowo. Do nauki wykorzystywano podręczniki im- terowe). W Drzonowie gmina Kołobrzeg zaadaptowała na portowane z USRR. Pierwsze zespoły zorganizowano w roku potrzeby gimnazjum budynek po byłym przedszkolu PGR. 1956 w miejscowościach: Ołużna – 2 zespoły z 12 uczestnika- mi, Charzyno – 2 zespoły z 12 uczestnikami, Stary Borek – 2 zespoły z 18 uczestnikami, Gościno – 1 zespół z 15 uczest- Szkoły podstawowe z językiem obcym nikami. Zespoły te pracowały do końca roku szkolnego 1956/ /57. Nauczycielami byli nauczyciele szkół polskich znający ję- W powiecie kołobrzeskim przez szereg lat po wyzwole- zyk ukraiński – Pryszmont Jadwiga w Charzynie, Własyczuk niu pozostawały skupiska ludności narodowości niemieckiej, Maria w Gościnie.

378 379 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Od listopada 1957 roku zorganizowano przy Szkole Pod- kim w Kołobrzegu. Siedzibą PZW został budynek kolonijny stawowej w Obrotach 4 zespoły liczące łącznie 19 uczestni- Przedsiębiorstwa Budowy Pieców Przemysłowych we Wro- ków. Były one czynne do końca roku szkolnego 1958/1959. cławiu, zlokalizowany przy ul. 22 Lipca (obecna Portowa) Nauczycielką języka ukraińskiego w tych zespołach była Zo- w pobliżu Szkoły Podstawowej nr 1 (dotychczasowej siedzi- fia Wojtaniewska. W roku szkolnym 1959/60 nie organizowa- by klas specjalnych). Zakład objął swoją opieką dzieci do- no już zespołów z powodu braku chętnych uczniów. tychczas uczęszczające do klas specjalnych w Kołobrzegu Nauka języka ukraińskiego została wznowiona w roku oraz z terenu całego powiatu, a nawet spoza powiatu koło- 1976. Istniał punkt nauczania języka ukraińskiego w Koło- brzeskiego. brzegu (w klubie Wojewódzkiego Domu Kultury Oddział Zajęcia w nowym obiekcie rozpoczęły się 16 listopada w Kołobrzegu, w gmachu Biblioteki Miejskiej) oraz okresowo 1971 roku. Oficjalne otwarcie PZW nastąpiło 20 stycznia 1972 w Przećminie w świetlicy, a także w domach prywatnych. Na- roku. Funkcję dyrektora zakładu objęła Alicja Modrzejewska. uka języka była połączona z zajęciami kulturalno-oświatowy- W obiekcie PZW oprócz sal lekcyjnych mieścił się internat dla mi. Były to zazwyczaj przygotowania do obchodów rocznic 60 wychowanków. Wkrótce po otwarciu PZW okazało się, że upamiętniających wybitnych twórców ukraińskich, a także pomieszczenia, którymi dysponował, nie wystarczały, więc tradycyjnych świąt religijnych. Lekcje były prowadzone przez nadal wynajmowano w Szkole Podstawowej nr 1 trzy po- nauczycieli społecznie; odbywały się w latach 1976–1980 mieszczenia, które służyły jako pracownie zajęć praktycz- oraz od 1982 do 1988 roku. Nauczycielami byli: Michał Gliwa, no-technicznych i sale lekcyjne. Niektóre pomieszczenia Stanisław Kołesor, Janina Gać, Daria Bilo, Maria Fal. Od 1990 w zakładzie oraz te, które oddała do dyspozycji zakładu roku do chwili obecnej (z przerwą od 1996 do 1998 r.) prowa- SP nr 1, nie były przystosowane do pełnienia swojej funkcji. dzono zajęcia w budynku Szkoły Podstawowej nr 2 (później Ze- Pozytywną stroną zakładu było jego usytuowanie w pobliżu spół Szkół nr 2). Naukę prowadził od 1990 do 1995 r. Stefan parku nadmorskiego, w odległości ok. 400 m od morza. Fir, od 1998 Nadija Pyłat. Od 1999 roku lekcje odbywały się Od września 1976 roku PZW (później Specjalny Ośrodek na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Od września Szkolno-Wychowawczy) został przeniesiony do oddalonego 2004 roku nauka odbywa się w Zespole Szkół przy ulicy o 5 km od Kołobrzegu Grzybowa, do budynku po byłej szkole Lwowskiej (Osiedle Podczele). Od września 2002 wprowa- podstawowej. W 1996 roku w Ośrodku przebywało 74 dzieci dzono również naukę języka ukraińskiego w Drzonowie. klas V–VIII realizujących program szkoły specjalnej. 46 wy- chowanków znalazło zakwaterowanie w internacie. Dyrekto- rami placówki byli: Lidia Modrzejewska, Leopold Pietrzak, Organizacja kształcenia specjalnego Franciszek Cierech, Jadwiga Przygocka, Halina Bochnacka, w Kołobrzegu w latach 1961–2005 Olga Wierzbicka-Kromkiewicz. Przy Szkole Podstawowej nr 1 od września 1976 do czerwca Inspektorat Oświaty w Kołobrzegu od września 1961 roku 1981 roku pozostał jeden oddział klas łączonych dla dzieci zorganizował przy SP nr 1 w Kołobrzegu klasy specjalne dla z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, prowadzony dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Oddzia- przez Bronisława Zgołę. ły klas specjalnych były nieliczne, mniejsze liczebnie niż to Decyzją nr 3/81 Inspektora Oświaty i Wychowania w Ko- przewidywały normy ustalone przez Ministerstwo Oświaty, łobrzegu utworzono od 1 września 1981 roku punkt filialny dlatego też niektóre klasy łączono w jeden oddział. Przecięt- kl. I–III specjalnych przy Szkole Podstawowej nr 2, z siedzibą na liczba uczniów w oddziale wynosiła tylko ok. 12, zamiast przy ul. Trzebiatowskiej 27, w pomieszczeniach po byłym 15–18. Inspektorat Oświaty utrzymywał taki stan, traktując przedszkolu. Warunki nauki znacznie się poprawiły. Filia dys- szkołę jako rozwojową, która w przyszłości dojdzie do stanu ponowała dwiema salami lekcyjnymi, korytarzem przysto- organizacyjnego siedmioklasowej szkoły specjalnej z odpo- sowanym do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, wiednią liczbą uczniów w każdym oddziale. szatnią i kancelarią. Od 1 września 1983 roku filię podporząd- Kwalifikacją dzieci do klas specjalnych zajmował się kowano dyrekcji Specjalnej Szkoły Podstawowej przy Szpita- Powiatowy Ośrodek Selekcyjny powołany przez Kuratorium lu Uzdrowiskowym, jednak ze względu na trudności w finan- Okręgu Szkolnego w Koszalinie na podstawie zarządzenia sowaniu placówki przywrócono podporządkowanie SP nr 2. Ministra Oświaty z dnia 19 lipca 1963 roku w sprawie organi- Kierownikiem filii została Teresa Dąbrowska. zacji, trybu powołania i zakresu działania ośrodków selekcyj- Od roku szkolnego 1982/1983 oprócz zespołu klasowego nych dzieci umysłowo upośledzonych. Pracą ośrodka kiero- kl. I–IV dla dzieci z upośledzeniem lekkim utworzono „klasę wał nauczyciel klas specjalnych, kierownik sekcji klas łączo- życia” dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu głęb- nych Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Koszalinie, szym, którą prowadziła Irena Jarecka. 15 grudnia 1982 roku Bronisław Zgoła. dokonano otwarcia Przedszkola Miejskiego nr 6. W przed- Decyzją Kuratora Okręgu Szkolnego Koszalińskiego z 30 szkolu tym utworzono pierwszy w mieście i województwie września 1971 roku utworzono Państwowy Zakład Wycho- koszalińskim oddział przedszkolny dla dzieci upośledzonych wawczy dla dzieci umysłowo upośledzonych w stopniu lek- w stopniu umiarkowanym i znacznym.

380 381 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Od 1 stycznia 1987 roku rozpoczął pracę Specjalny Ośro- dek Szkolno-Wychowawczy w Kołobrzegu. W skład ośrodka Szkolnictwo uzdrowiskowe w latach 1951–2005 weszły: oddział przedszkolny, 3 oddziały „szkoły życia”, III i IV Wcześniej niż omówiona szkoła dla dzieci umysłowo upo- klasa specjalna, świetlica oraz internat dla 19 dzieci. Ośrod- śledzonych powstała w Kołobrzegu szkoła specjalna dla dzie- kowi podporządkowano również oddziały dla dzieci chorych ci przewlekle chorych przy Uzdrowisku Kołobrzeg. Wstępem przy Szpitalu Rejonowym. Od 1 stycznia 1987 roku ośrodek do dziejów pracy pedagogicznej w tym uzdrowisku był okres rozpoczął działalność w nowym budynku, przy ul. Brzozowej od 1948 do 1950 r., kiedy to do Kołobrzegu przyjeżdżały dzie- 2. Pierwszym dyrektorem ośrodka została Teresa Dąbrowska, ci na zdrowotne kolonie letnie. Wskutek zniszczeń wojen- następnie Antoni Szarmach, później Anna Zabielska. Oficjal- nych ani miasto, ani uzdrowisko nie były jeszcze przygoto- ne oddanie budynku nastąpiło 18 marca 1987 roku. Został on wane do prowadzenia całorocznej działalności leczniczej, dostosowany do potrzeb dzieci specjalnej troski. ponieważ rozwój lecznictwa uzdrowiskowego był uwarun- Od styczna 1999 roku organem prowadzącym oba ośrodki kowany posiadaniem odpowiedniej bazy lokalowej i zaple- specjalne stał się samorząd powiatu kołobrzeskiego. Uchwa- cza balneologicznego. łą nr IV / 23/99 Rady Powiatu w Kołobrzegu z 26 marca 1999 Po rozpoczęciu odbudowy uzdrowiska i uzyskaniu znacz- roku z dniem 1 września 1999 w SOSW w Grzybowie zakłada nych kredytów z Ministerstwa Zdrowia w 1951 roku powsta- się gimnazjum specjalne na podbudowie szkoły podstawo- je w Kołobrzegu prewentorium dziecięce na 100 łóżek i szko- wej specjalnej. Jednocześnie tą samą uchwałą powołuje się ła specjalna dla dzieci przewlekle chorych. Fakt ten był rea- Zespół Szkół Specjalnych, w skład którego wchodzą Szkoła lizacją wytycznych i uchwał Zjazdu Oświatowego w Łodzi, Podstawowa Specjalna i Gimnazjum Specjalne. zakładających potrzebę tworzenia szkół specjalnych w za- Podobnie (uchwałą nr IV/ 24/99) powołano gimnazjum kładach leczniczych. Główny cel tych placówek to przygo- w SOSW w Kołobrzegu, a od 2000 roku klasę przysposa- towanie dziecka do podjęcia nauki w szkole macierzystej biającą do zawodu (pomoc szwaczki, pomoc konserwatora po opuszczeniu zakładu leczniczego i likwidacja zaniedbań maszyn szwalniczych). dydaktycznych spowodowanych przerwą w nauce. 1 września 2002 roku utworzono w Zespole Szkół Spec- W 1952 roku dyrektorem uzdrowiska został Jan Rutkowiak, jalnych w Grzybowie Zasadniczą Szkołę Zawodową Specjal- pedagog z zawodu, który miał duże zasługi w odbudowie ną. 20 grudnia 2003 r. nadano szkołom w Specjalnym Ośrod- i rozwoju uzdrowiska. Charakteryzowały go wszechstronne ku Szkolno-Wychowawczym w Kołobrzegu nazwę Okruszek, zainteresowania, ogromny zapał i wielka życzliwość w sto- a 23 kwietnia 2004 wyłączono Szkołę Podstawową Specjalną sunku do dzieci. Jego zasługą była odbudowa i uruchomie- z Zespołu Szkół Specjalnych w Grzybowie; następnie włączo- nie sanatorium Słoneczko. Szkoła mieściła się na terenie sa- no ją do Zespołu Szkół Specjalnych Okruszek w Kołobrzegu. natorium Słoneczko III. Wszystkie dzieci, z wyjątkiem chwilo- Z kolei Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Grzybo- wo pozostających w łóżku, uczęszczały na zajęcia. Na turnu- wie włączono do Zespołu Szkół Mechanicznych im. Bolesła- sach trwających 42 dni przebywało jednorazowo w latach wa III Krzywoustego w Kołobrzegu. 1951–58 od 100 do 250 dzieci w wieku szkolnym. Klasy specjalne od 1986 do 2001 roku prowadziła Szkoła W lipcu 1959 roku uruchomiono drugie sanatorium Podstawowa w Rymaniu. Nauczycielem klas specjalnych był dziecięce Muszelka. Lecznictwo sanatoryjne wzbogaciło się Tadeusz Wojtkiewicz. W latach od 1986 do 1995 w jednym o dalszych 150 miejsc. Od września 1959 roku zorganizowa- zespole klasowym uczyło się od 8 do 23 dzieci. W latach no nauczanie w dwóch zespołach Muszelki i Słoneczka. Od 1995–1999 utworzono 2 oddziały klasowe, w których uczyło 9 stycznia 1961 roku szkoła przy sanatorium Muszelka stała się 23 dzieci. Od 1999 roku utworzono klasy gimnazjalne. się punktem filialnym szkoły przy sanatorium Słoneczko. Od września 1999 roku Przedszkole Miejskie nr 6 imienia Przełomowe znaczenie w dziejach lecznictwa dziecięcego Janusza Korczaka prowadzi oddziały integracyjne. Osiąga miał rok 1962, w którym sprecyzowano profil leczniczy dla w tym zakresie duże sukcesy. Od września 2004 roku urucho- dzieci i nakreślono szczegółowy program i kierunki pracy. miono Oddziały Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dzieci W oparciu o zebrane od 1959 roku doświadczenia utworzo- z Autyzmem i Pokrewnymi Zaburzeniami. Specyfika tego od- no w Kołobrzegu Dziecięcy Ośrodek Naukowo-Badawczy dla działu polega głównie na zastosowaniu jednej metody pra- Schorzeń Astmatycznych oraz Cukrzycowy Ośrodek Nau- cy – terapii behawioralnej w systemie „jeden na jednego”, kowo-Badawczy. Kolejnym krokiem w rozwoju lecznictwa tzn. jeden terapeuta pracuje z jednym dzieckiem. dziecięcego było uruchomienie specjalistycznego Oddziału Działalność oddziału wspierają: Polskie Stowarzyszenie Cukrzycowego dla 50 dzieci. Terapii Behawioralnej i Fundacja Barbary Piaseckiej John- W 1963 roku powstało przedszkole specjalne, które son. umieszczono w zespole budynków Słoneczko. Pozostawio- Od 1 września 2001 roku oddziały integracyjne prowadzą no w nim również uczniów klas pierwszych; pozostałe klasy również: Przedszkole Miejskie nr 1 imienia Juliana Tuwima, szkoły specjalnej umieszczono w sanatorium Muszelka. Na- Szkoła Podstawowa nr 5 oraz Gimnazjum nr 1 imienia Bole- uka odbywała się w godzinach popołudniowych, a zabiegi sława Chrobrego. lecznicze przeprowadzano przed południem. Zmiany w roz-

380 381 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

kładzie dnia zostały ujęte w regulaminie opracowanym przez Szpital Uzdrowiskowy Muszelka, oddając budynek do kapi- naczelnego lekarza uzdrowiska, Jana Ziombera. talnego remontu. Omawiany okres cechowała duża płynność kadr. Szcze- Od września 1999 roku w Słoneczku działa Zespół Szkół, gólne trudności występowały w zatrudnieniu wychowawców, w skład którego wchodzą: Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, których brakowało w Kołobrzegu. Powstałe w 1960 roku Stu- Zespół Pozalekcyjny. dium Nauczycielskie w poważnym stopniu poprawiło sytu- Od 1 października 1984 roku w Dźwirzynie działał Dzie- ację. Wielu absolwentów SN związało się na stałe z uzdrowi- cięcy Szpital Uzdrowiskowy dla 210 dzieci wieku 5–10 lat ze skiem i pracują tam do chwili obecnej. Poważnie utrudniały schorzeniami górnych dróg oddechowych. W szpitalu zorga- ustabilizowanie się kadry wychowawców niskie zarobki, wy- nizowano przedszkole, szkołę i dział wychowania. Zatrud- soki wymiar godzin pracy oraz dość częste nieporozumienia niono 11 nauczycieli i 24 wychowawców (razem 35 osób). z pracownikami służby zdrowia. Oprócz osób zatrudnionych Od 1 stycznia 1999 roku organem prowadzącym stał się na pełnych etatach znaczną część wychowawców zatrudnia- samorząd województwa. Z dniem 31 sierpnia 1999 roku no w wymiarze 18 godzin tygodniowo. W 1961 roku w obu Uchwałą Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego sanatoriach pracowały 53 osoby, z tego około 50% na 1/2 z dnia 29 czerwca 1999 r. zlikwidowano Szkołę Podstawową etatu. Specjalną dla Przewlekle Chorych przy Dziecięcym Szpitalu Od 1 stycznia 1973 roku nadzór nad działem wychowania Uzdrowiskowym w Dźwirzynie. przejął resort oświaty i wychowania. W związku z tym zaist- niały realne możliwości pełnej integracji pracy dydaktycznej i wychowawczej. Zmniejszenie tygodniowego wymiaru go- Wychowanie przedszkolne dzin pracy i przyznanie dodatku specjalnego za trudną pra- cę usatysfakcjonowało wychowawców i podkreśliło znacze- Już pod koniec 1945 roku zaczęto organizować placówki nie pracy pedagogicznej w procesie leczenia i rewalidacji wychowania przedszkolnego. Na koniec roku 1945 zatrudnio- dzieci przewlekle chorych. no wychowawawczynie przedszkola w Kołobrzegu, Karlinie, Lata 1970–1975 to okres największego rozkwitu dziecię- Ustroniu Nadmorskim oraz Rucewie (Rusowo). Jednak w na- cych szpitali uzdrowiskowych w Kołobrzegu. Ogólna liczba stępnych latach nie było już wzmianki o placówce przedszkol- łóżek dla dzieci w roku 1974 wyniosła 420, co sprawiło, że nej w Rusowie. W 1946 roku uruchomiono następne: w Ziele- Kołobrzeg znalazł się w rzędzie największych uzdrowisk niewie, Dżegowie (Dygowie), Stolniewie (Sławoborzu), Gosty- w kraju. Z dniem 10 maja 1977 roku zlikwidowano Dziecięcy niu Pomorskim, Złotowie (Radzikowo) i Stronne (Starnin).

TABELA 4. PRZEDSZKOLA W POWIECIE KOŁOBRZESKIM W 1946 ROKU

Imię Liczba dzieci Liczba Miejscowość Data Lp. i nazwisko wychowaw- Adres utworzenia kierownika razem chłopców dziewcząt czyń Kołobrzeg Mirosława 1. 24 13 11 1 1945.10.01 Zygmuntowska 37 Stachura Jadwiga 2. Zieleniewo 25 12 13 1 1946 Hencel Karlino Józefa 3. 36 21 15 1 1945 Plac Kościelny 3 Poprawska Ustronie Morskie Ewelina 4. 22 10 12 1 1945 Lipowa (w budynku szkoły) Sutkiewicz Gostyń Pomorski (Gościno) Helena 5. 34 15 19 1 1946 w budynku szkoły powszechnej Rybarkiewicz Zofia 6. Dżegowo (Dygowo) 38 17 21 1 1946.04.01 Kowalska Stolniewo (Sławoborze) Władysława 7. 30 16 14 1 1946 Kolejowa 6 Skwarczyńska Wanda 8. Złotowo (Radzikowo) 13 6 7 1 1946 Żukiewicz Romana 9. Stronne (Starnin) 12 5 7 1 1946 Pilarska Razem 234 115 119 9

382 383 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Ze względu na małą liczbę dzieci zlikwidowano przed- Od 1 stycznia 1958 roku miasto Karlino zostało przejęte szkole w Zieleniewie i w Stronnem. przez powiat białogardzki. Liczba przedszkoli w powiecie W 1948 roku funkcjonowało 8 przedszkoli jednooddziało- zmniejszyła się do sześciu (Kołobrzeg PKP – kierownik Kazi- wych, do których uczęszczało 245 dzieci. W przedszkolach miera Lipień przejęła obowiązki po Monice Tracewskiej, Koło- tych pracowało 8 wychowawczyń, które pełniły równocze- brzeg Garnizonowe – Janina Chrobak, Gościno – Bogumiła śnie funkcje kierownika – 2 ( Irena Drewnowska w Kołobrze- Jankowska, Jazy – Feliksa Dubiel, Ustronie Morskie – Zenona gu, Irena Pieńkowska w Gostyniu ) o pełnych kwalifikacjach, Marciniak). 5 o niepełnych kwalifikacjach i 1 bez kwalifikacji. Z powodu Od stycznia 1959 roku uruchomiono trzecie przedszkole braku etatów nie działały przedszkola w Rymaniu, Robuniu, w Kołobrzegu, przy ulicy Trzebiatowskiej 23, jako Przedszko- Charzynie i Czerninie. le Państwowe nr 2 w Kołobrzegu. Pierwszym kierownikiem W 1949 roku powstały nowe przedszkola w Czerninie (gm. była Janina Małaszewska a następnie Teodora Tenderenda. Dygowo) prowadzone przez TPD (kierownik – Genowefa Kierownik Referatu Przedszkoli Inspektoratu Oświaty, Alina Szkołówna), w Trzynce PGR – Jadwiga Krupińska, Rymaniu Majewska, w sprawozdaniu z wizytacji z 9 maja 1959 roku PGR – Rozalia Pustakówna, w Drozdowie (Anna Gulbińska) stwierdziła, że obiekt jest zbyt mały na przedszkole. W od- i w Charzynie (Zofia Muciek, następnie Helena Trojanowska). działach przebywało 50 dzieci, w grupie starszej 29, młodszej W 1950 powstało prowadzone przez TPD przedszkole – 21. 2 sale o łącznej powierzchni 58 m2 (przy standardzie w Kiełpinie (Wanda Chodkowska) i we Wrzosowie (Genowe- 2,4 m2 na 1 dziecko) kwalifikowały się na przyjęcie 24 dzieci. fa Grzesik). Ponadto brakowało terenu do zabaw. Jednak przedszkole Natomiast w Kołobrzegu przy ulicy Pomorskiej 5 powsta- w tej lokalizacji przetrwało do 1985 roku. ło przedszkole prowadzone przez PKP (Polskie Koleje Pań- Rozpoczęto budowę budynku przedszkolnego przy ulicy stwowe). Pierwszą kierowniczką placówki została Janina Paw- Lubelskiej (obecna ulica Unii Lubelskiej), którą ukończono łowska, w następnym roku Genowefa Przybylska. Przedszko- w grudniu 1961 roku. Był to nowoczesny budynek, zbudo- le nr 1 z ulicy Bohaterów Stalingradu (Zygmuntowskiej) prze- wany według typowych, wówczas obowiązujących, założeń, niesiono do budynku przy ulicy Dworcowej 5 (mieściło się czterooddziałowy, dla 120 dzieci. Uroczystego otwarcia 16 tam do końca 2000 roku i od 2 stycznia 2001 roku powróci- grudnia 1962 roku dokonał Antoni Badowski, przewodni- ło na ulicę Zygmuntowską 38 do nowego obiektu). czący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu. W 1951 roku powstają przedszkola resortowe – wojskowe Do budynku wprowadziło się Przedszkole nr 3 znajdujące się Przedszkole Marynarki Wojennej utworzone na początku ro- dotychczas w budynku Studium Nauczycielskiego. Kierow- ku zostało zamknięte 1 lipca 1951 roku ze względu na mała nikiem placówki została Zofia Borkowska. W opuszczonych frekwencję dzieci rodzin marynarskich. Przedszkole Jednost- przez Przedszkole nr 3 pomieszczeniach SN przez krótki ki Wojskowej nr 2796 w związku z przeniesieniem jednostki okres swego istnienia mieściło się Przedszkole TPD (kierow- na inny teren też przestało działać. Przedszkole wojskowe nik – Teresa Stachowicz). Również krótko działało przy ulicy uruchomiono dopiero od 1955 roku. Kniewskiego Przedszkole nr 4 (kierownik – Eleonora Tymek), Postępujący proces socjalizacji wsi wymuszał potrzebę które zostało zlikwidowane na początku 1964 roku; dzieci organizacji przedszkoli we wsiach spółdzielczych. W okresie rozlokowano w Przedszkolu nr 1 i Przedszkolu nr 5, które uru- od 1950 do 1956 roku planowano uruchomienie przedszkoli chomiono 15 lipca 1963 roku, przy ulicy Kasprowicza, w dwu- w wielu miejscowościach. Według stanu na 18 grudnia 1954 kondygnacyjnym budynku niedaleko morza. Kierownikiem roku, w powiecie było ogółem 12 przedszkoli – 2 w mieście przedszkola została Urszula Malinowska, następnie Mirosła- (PKP w Kołobrzegu i miejskie w Karlinie) i 10 na wsi. Od wa Kaczyńska – do likwidacji przedszkola 30 czerwca 2001 1 stycznia 1955 roku, w związku z utworzeniem powiatu roku. W czerwcu 1965 roku w budynku Studium Nauczy- świdwińskiego, przedszkole w Sławoborzu przeszło do no- cielskiego uruchomiono Przedszkole Miejskie nr 4 (kierow- wo utworzonego powiatu. Największą liczbę przedszkoli nik – Stanisława Wojna, następnie Grażyna Lewandowska – w tym okresie zanotowano w 1956 roku. 15 grudnia 1956 ro- do likwidacji przedszkola 31 sierpnia 1995 roku). ku w 15 przedszkolach w powiecie było ogółem 408 miejsc. 31 grudnia 1965 roku w powiecie funkcjonowało ogółem Dzieci zapisanych – 271. Zatrudniono 16 wychowawczyń 9 przedszkoli, w tym 5 w Kołobrzegu i 4 na wsi. Ponadto we przedszkoli, w tym 3 osoby niekwalifikowane. 11 placówek Wrzosowie prowadzono ognisko przedszkolne 2 razy w ty- działało w środowiskach spółdzielni produkcyjnych. godniu – 1 oddział dla 19 dzieci. W czasie wakacji były czyn- Z 15 przedszkoli istniejących w 1956 roku pozostało w 1957 ne dwa dziecińce wiejskie TPD: we Wrzosowie od 26 lipca roku tylko 7, w tym 3 przedszkola typu miejskiego (2 w Koło- do 25 sierpnia 1965 r. dla 42 dzieci i w Ustroniu Morskim dla brzegu – Garnizonowe i PKP oraz 1 w Karlinie) i 4 przedszkola 18 dzieci. typu wiejskiego (w Ustroniu Morskim, Gościnie, Jazach i Gó- Po roku 1965 zaczęły powstawać przedszkola prowadzo- rawinie PGR). Przedszkola te dysponowały łącznie 315 miej- ne przez Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR). PGR-y nie scami. Zapisanych było 342 dzieci, na zajęcia uczęszczało 304. zawsze współdziałały z władzami oświatowymi powiatu. Po- Zatrudniono 17 wychowawczyń, w tym 1 bez kwalifikacji. wstanie przedszkoli zanotowano w miejscowościach: Dębi-

382 383 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

ca, Wrzosowo, Górawino, Jarkowo, , Rościęcino, Ką- ze względu na zwiększającą się liczbę oddziałów szkolnych dzielno, Trzynik, Drozdowo, Karkowo i Drzonowo. Do najak- oraz wprowadzenie nowych przedmiotów nauczania. Oddzia- tywniejszych zaliczyć należy przedszkola w Drzonowie i Kar- ły te zaplanowano w przedszkolach nr 2 i 6 oraz filii Szkoły kowie. Przedszkole w Drzonowie miało swój początek w jed- Podstawowej nr 7 na Osiedlu Ogrody. noodziałowym przedszkolu w Kędrzynie, prowadzonym od Powołana w czerwcu 1990 roku w Kołobrzegu Delegatu- 1967 roku przez Stanisławę Moskwę, w 1979 roku przeniesio- ra Kuratorium Oświaty i Wychowania w Kołobrzegu (Antoni ne do nowego budynku w Drzonowie. Placówkę tę wzorowo Szarmach – dyrektor, Teresa Morawska, Krystyna Sobocińska, prowadziła (aż do jej likwidacji w 1991 roku) Barbara Walczak. Zdzisława Rachfałowska, Krystyna Nazarewicz – starsi wizy- Obecnie w budynku po przedszkolu mieści się Gimnazjum tatorzy, Helena Staszczak – inspektor) sprawowała nadzór im. Bolesława Chrobrego w Drzonowie. Prężnie działało rów- nad szkołami podstawowymi, przedszkolami, Biblioteką Pe- nież przedszkole w Karkowie kierowane przez Bogumiłę Ko- dagogiczną, Ogniskiem Pracy Pozaszkolnej, Międzyszkolnym zyrę, następnie Mariannę Caban (obecnie pełni funkcję soł- Ośrodkiem Sportowym, a także nadzorowała sprawy wypo- tysa wsi Robuń) z zastępcą dyrektora Elżbietą Korab. Po ro- czynku dzieci i młodzieży organizowanego przez zakłady ku 1990 wraz z likwidacją PGR-ów likwidacji uległy również pracy, instytucje i organizacje społeczne. placówki przedszkolne. Obecnie w powiecie kołobrzeskim funkcjonuje 9 przed- Od stycznia powołano w nowej siedzibie przy ul. Okopo- szkoli: 7 w Kołobrzegu (Przedszkole Miejskie nr 1 z Oddziała- wej 5 Przedszkole Wojskowe nr 106, kierowane przez Zofię mi Integracyjnymi im. Juliana Tuwima – dyrektor Teresa Der- Minkiewicz. W 2000 roku nastąpiła likwidacja przedszkola nowska, Przedszkole Miejskie nr 2 – Dorota Warzocha, Przed- wojskowego. Obiekt przejęły władze miejskie, a od września szkole Miejskie nr 3 – Mirosława Kaczyńska, Przedszkole Miej- 2000 powołano Przedszkole Miejskie nr 10 (dyrektor Elżbie- skie nr 6 z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka ta Korczewska). W nowo wybudowanych obiektach powsta- – Wiesława Mądrowska, Przedszkole Miejskie nr 7 – Marzan- ły: Przedszkole Miejskie nr 6, przy ulicy Kościuszki (dyrektor na Grabowska, Przedszkole Miejskie nr 8 im. Jana Brzechwy Halina Kunz), Przedszkole Miejskie nr 7, przy ul. Wodnej (dy- – Maria Kopyt, Przedszkole Miejskie nr 10 – Elżbieta Korczew- rektor Maria Chećko), Przedszkole Miejskie nr 8 – Maria Ku- ska), jedno w Gościnie w ramach Zespołu Szkół – Mikołaj dzia. Natomiast w 1984 roku w pomieszczeniach Hotelu Ro- Koleśnikow i jedno w Ustroniu Morskim – Bożena Sitnik. Po- botniczego Kombinatu Budowlanego powstało Przedszkole nadto w szkołach podstawowych funkcjonuje 20 oddziałów Miejskie nr 9, kierowane przez Teresę Morawską, później (aż przedszkolnych: 3 w gminie Dygowo (w Czerninie, Wrzo- do likwidacji w sierpniu 1992 roku) przez Barbarę Kołodyń- sowie i Dygowie), 1 w gminie Gościno (Robuń), 5 w mieście ską. Kołobrzeska Spółdzielnia Mieszkaniowa utworzyła dwa Kołobrzeg (w szkołach podstawowych nr 5, 6, 9), 4 w gminie przedszkola: w 1976 roku przy ul. Złotej (Krystyna Świta) i 1977 Kołobrzeg (w Drzonowie, Korzystnie i Dźwirzynie), 4 w gmi- roku przy ul. Giełdowej (Bożena Jacek). W 1980 roku połączo- nie Rymań (Rymań-Starnin, Rymań-Dębica, Górawino), 2 no oba przedszkola w budynku przy ul. Giełdowej. Dyrekto- w gminie Siemyśl (Siemyśl, Charzyno), 1 w gminie Ustronie rem została Krystyna Świta. Morskie (Rusowo). W 1990 roku zlikwidowano stanowiska inspektorów oświaty i wychowania. Szkoły podstawowe przeszły pod administrację Kuratorium Oświaty, natomiast przedszkola Rozwój szkolnictwa średniego pozostały w administracji samorządu gminnego. Inspektor ogólnokształcącego, zawodowego Oświaty i Wychowania w Kołobrzegu (Antoni Szarmach) spo- i wyższego rządził dokument pt.: Aktualny stan oświaty i wychowania w Kołobrzegu, w którym stwierdza, że 31 maja 1990 roku: na Większe trudności niż ze szkolnictwem podstawowym terenie miasta funkcjonuje 11 placówek wychowania przed- napotkano w organizacji szkolnictwa średniego. Średnie szkolnego, w tym 9 przedszkoli podległych bezpośrednio szkoły ogólnokształcące tuż po wyzwoleniu były oparte na Urzędowi Miejskiemu w Kołobrzegu, 1 garnizonowe oraz wzorach przedwojennych. Miały strukturę dwustopniową: 1 Kołobrzeskiej Spółdzielni Mieszkaniowej częściowo finan- czteroletnie gimnazjum oparte na siedmioletniej szkole pod- sowane przez Urząd Miejski. stawowej oraz dwuletnie liceum dla uczniów z ukończonym Oprócz tego funkcjonuje 14 oddziałów przedszkolnych gimnazjum. Pedagog, Jan Gosiewski, został wyznaczony dzieci 6-letnich matek niepracujących. Ogółem opieką przez polskie władze oświatowe do organizacji szkoły śred- przedszkolną objęto 1814 dzieci. Biorąc pod uwagę fakt, niej na terenie miasta Kołobrzeg. Budynek nadający się na że przedszkola dysponują 1142 miejscami, a uczęszcza 1488 ten cel był zajmowany przez Rosjan. Po dwumiesięcznych dzieci, ponadnormatywnie przyjęto 346 dzieci. Część przed- poszukiwaniach znalazł lokum zastępcze w Gostyniu Po- szkoli mieści się w budynkach zaadaptowanych do pełnienia morskim (obecnie Gościno). swej funkcji. Na koniec września 1945 roku 36 uczniów uczyło się W roku szkolnym 1990/91 zaistniała konieczność likwi- w trzech klasach gimnazjum. Duża rozpiętość wiekowa ucz- dacji oddziałów przedszkolnych przy szkołach nr 1, 3, 7, 8 niów (od 11 do 24 lat) była spowodowana wojenną przerwą

384 385 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

w nauce. Okres organizacyjny trwał ponad 2 miesiące. 2 grud- W Ogólnopolskim Rankingu Szkół Średnich 2005 Rzeczy- nia 1945 roku nastąpiło oficjalne otwarcie gimnazjum. Dyrek- pospolitej i Perspektyw I Liceum Ogólnokształcące im. Miko- torem został organizator szkoły, Jan Gosiewski. Grono pro- łaja Kopernika w Kołobrzegu zajęło zaszczytne 92. miejsce fesorskie stanowili: Mieczysław Durakiewicz, Alfred Horo- (w województwie zachodniopomorskim 6. miejsce). łyński, Franciszek Kożuchowki, Wacław Langbajn i Kazimierz W 1990 roku, z inicjatywy rodziców i nauczycieli, powstało Stefanowski. pierwsze w Kołobrzegu i w województwie koszalińskim lice- Od września 1946 roku gimnazjum zostaje przeniesione um ogólnokształcące Społecznego Towarzystwo Oświato- do Kołobrzegu, do budynku Publicznej Szkoły Powszechnej wego – szkoła niepubliczna mająca uprawnienia szkoły pu- przy ulicy Portowej. Część koszarową miasta oraz budynek blicznej. Pierwszym dyrektorem została Danuta Kasperska, gimnazjum zajmowali nadal Rosjanie. pełniąca tę funkcję do 30 września 2004 roku. W 1999 roku Opuszczenie miasta przez wojska radzieckie rozwiązało powstało Społeczne Gimnazjum, które zdobyło tytuł Szkoła problem budynku gimnazjum. Nowy rok szkolny 1948/49 z klasą. W 2003 roku został utworzony Zespół Szkół Spo- uczniowie rozpoczynali już w swoim budynku, przy ulicy Dłu- łecznych nr 1, który w porozumieniu z rodziną poety przyjął giej (obecnie ppor. Edmunda Łopuskiego). Zgodnie z refor- w 2003 r. imię Zbigniewa Herberta. Właścicielem obu szkół mą szkolnictwa (Instrukcja Ministra Oświaty z 4 maja 1948 jest Zarząd Samodzielnego Terenowego Koła nr 70 Społecz- w sprawie organizacji roku szkolnego 1948/49 w szkolnictwie nego Towarzystwa Oświatowego w Kołobrzegu. ogólnokształcącym), szkoła przyjęła nazwę Liceum Ogólno- Kształcenie zaoczne dla pracujących rozpoczęło się we kształcące i stała się częścią 11-letniej Szkoły Ogólnokształ- wrześniu 1970 roku w Liceum Ogólnokształcącym dla Pra- cącej. W roku szkolnym 1948/49 w klasach VIII–X (XI klasy nie cujących w Koszalinie z filią w Kołobrzegu. Pierwszym dy- było) uczyło się 109 uczniów. W roku szkolnym 1949/50 w kla- rektorem była Irena Szułczyńska. W roku szkolnym 1970/71 sach VIII–XI było zapisanych ogółem 137 uczniów. w trzech klasach ósmych, dziewiątej, dziesiątej i jedenastej Pierwsza matura odbyła się w 1950 roku – na 13 abiturien- uczyło się łącznie 232 słuchaczy. Świadectwo ukończenia tów świadectwo dojrzałości otrzymało 11 osób. Zamknął się szkoły średniej otrzymało 19 osób. pięcioletni okres kołobrzeskiej szkoły średniej – owoc wiel- W roku szkolnym 1973/74 wprowadza się pierwsze zmia- kich wysiłków dyrektora Gosiewskiego i nauczycieli. ny: liceum czteroletnie na podbudowie szkoły podstawowej i liceum trzyletnie na podbudowie szkoły zawodowej. W ro- TABELA 5. ROZWÓJ LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO ku szkolnym 1974/75 powstają klasy Średniego Studium Za- ZESPÓŁ SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA wodowego o kierunku społeczno-prawnym. W LATACH 1949/50  2000/2001 Rozwój szkolnictwa zawodowego na terenie powiatu nie

Lata Liczba Liczba Liczba Liczba następował w tak szybkim tempie jak w innych wojewódz- szkolne uczniów oddziałów absolwentów nauczycieli twach Polski lub w innych miastach województwa koszaliń- 1949/50 137 4 11 6 skiego. Złożyły się na to: charakter zajęć ludności, warunki 1954/55 147 4 25 7 lokalowe, brak kadry pedagogicznej itp. Olbrzymia większość ludności powiatu zajmowała się rolnictwem, a stosunkowo 1960/61 211 7 19 13 niewielki procent pozostawał w zawodach pozarolniczych 1964/65 464 12 88 20 (w drobnym przemyśle, handlu, rzemiośle, budownictwie, 1985/86 551 19 126 36 w urzędach). Przez dłuższy czas nie następowała odbudowa 2000/2001 779 25 181 54 zniszczonego miasta, bo aż do roku 1958, tj. do czasu uchwały Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów o odbudowie Ko- Wzrost liczby uczniów następuje od roku 1960/61; wyż łobrzegu jako uzdrowiska i miejscowości wczasowej. W okre- demograficzny zaczął wkraczać do szkół średnich, co wiąza- sie nasilenia tempa odbudowy miasta, a co za tym idzie, ło się również z wzrastającą liczbą mieszkańców Kołobrzegu. i wzrostu ludności, datuje się rozwój szkolnictwa zawodo- W 1950 roku do pracy w Ministerstwie Oświaty odchodzi wego różnych typów. dyrektor, Jan Gosiewski. Przez dwa lata funkcję dyrektora Do roku 1960 jedyną szkołą zawodową w powiecie była pełnił Jerzy Trybulski a następnie, od 1952 roku, przez 17 lat Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa. Następnie powstały Tadeusz Pozorski. W 1965 nastąpiła reorganizacja szkolnic- szkoły przysposobienia rolniczego, Zasadnicza Szkoła Bu- twa – od 1 września odłączono stopień podstawowy jedena- dowlana, Studium Nauczycielskie, Liceum Medyczne, Tech- stolatki; powstała Szkoła Podstawowa nr 5, która przeniosła nikum Ekonomiczne i Technikum Rybołówstwa Morskiego. się do nowego budynku przy ul. Arciszewskiego. Dekretem Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego W 2005 roku Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Miko- w Szczecinie została powołana do życia z dniem 1 września łaja Kopernika będzie obchodził 60. rocznicę swego powsta- 1947 roku 3-letnia Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa o kie- nia. W rok jubileuszowy szkoła wkroczy z odnowionym budyn- runku ogólnozawodowym. Szkołę zorganizowano w bu- kiem wyposażonym w najnowocześniejsze pomoce dydak- dynku przy ulicy Augusta (Piastowska), w którym mieści się tyczne oraz tytułem Zachodniopomorska Szkoła Jakości. obecnie. Naukę rozpoczęło 69 uczniów, w tym 17 dziewcząt.

384 385 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Uczono w trzech klasach: wstępnej, pierwszej i drugiej. Do owało nauki i nie przygotowywało się do pracy zawodowej, klasy wstępnej uczęszczała młodzież, która rozpoczęła naukę a była to głównie młodzież pozostająca na wsi. Zaczęto or- zawodu, lecz nie ukończyła jeszcze szkoły podstawowej. ganizować 2-letnie Szkoły Przysposobienia Rolniczego (SPR). Organizatorem i pierwszym dyrektorem tej szkoły był W powiecie kołobrzeskim pierwsza szkoła przysposobienia Jan Janiszewski – były nauczyciel szkoły rolniczej w Piasto- rolniczego została zorganizowana w Rymaniu; pracę rozpo- wie (obok Ustronia Morskiego), który pozyskał 7 nauczycieli, częła 4 listopada 1958 roku z 21 uczniami w klasie I. Ogółem w większości niekwalifikowanych. zorganizowano szkoły w tym okresie w 20 miejscowościach, W roku szkolnym 1959/60 szkoła otrzymuje nazwę Zasad- w tym w trzech po rocznej przerwie po raz drugi (w Ryma- nicza Szkoła Zawodowa. W latach 1957/58–1958/59 istniała niu, Gościnie, Siemyślu). Niektóre z nich istniały tylko jeden dwuletnia szkoła dla zdemobilizowanych oficerów, szkoląca rok lub dwa lata (w Robuniu, Błotnicy, Ustroniu Morskim) i z ślusarzy uniwersalnych. Szkołę tę opuściło po 2 latach 34 powodu systematycznie zmniejszającej się liczby uczniów zo- absolwentów. Na bazie Zasadniczej Szkoły Zawodowej po- stały zlikwidowane. W latach od 1960 do 1965 zlikwidowano wstało 1 marca 1961 roku 5-letnie Technikum Ekonomiczne. 12 szkół, a 3 powtórnie uruchomiono. Powodem zamykania Swoją siedzibę przy ulicy Piastowskiej 5 miało do roku 1971, niektórych był brak perspektyw rozwojowych, brak kandyda- w którym nastąpiło przeniesienie na ulicę Cyrankiewicza (do tów do nowych klas I, bardzo niska frekwencja i duży odsiew gmachu po zlikwidowanym Studium Nauczycielskim). sródroczny, co nie zapewniało szkołom dalszej egzystencji. Od 1 września 1974 roku nastąpiło otwarcie Liceum Za- 1 września 1971 r. na bazie Zasadniczej Szkoły Zawodowej wodowego, natomiast od 1 września 1975 otwarto Średnie przy ul. Piastowskiej otwarto Zasadniczą Szkołę Rolniczą. Studium Zawodowe nr 2. Od 1 września 1979 r. szkoła nosi 1 września 1972 r. utworzono w Gościnie Zespół Szkół Rol- nazwę Zespół Szkół Mechanicznych w Kołobrzegu. niczych Ministerstwa Rolnictwa. Pierwszymi uruchomionymi 30 stycznia 2002 roku przekształcono szkoły ponadpod- szkołami były: Zasadnicza Szkoła Rolnicza, Zasadnicza Szko- stawowe w ponadgimnazjalne. ła Hodowlana, Zasadnicza Szkoła Mechanizacji Rolnictwa 1 września 2004 roku włączono do Zespołu Szkół Mecha- a następnymi: Zasadnicza Szkoła Mechanizacji Upraw Rol- nicznych Ośrodek Szkolno-Wychowawczy z Grzybowa. nych (1973/74), 3-letnie Technikum Rolnicze o specjalności W roku szkolnym 2004/2005 w skład Zespołu Szkół Me- uprawa roślin i hodowla zwierząt (1974/75), 5-letnie Techni- chanicznych wchodzą: Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1, kum Hodowlane o specjalności hodowla zwierząt (1976/77), III Liceum Profilowane (profil mechatroniczny), Technikum 5-letnie Technikum Rolnicze o różnych specjalnościach (1977/ Mechaniczne o specjalności obsługa i naprawa pojazdów /78). Pierwszym organizatorem bazy dydaktycznej i szkole- samochodowych, Technikum Uzupełniające nr 1, Ośrodek nia zawodowego był Franciszek Walkiewicz. Szkolno-Wychowawczy (Gimnazjum Specjalne, Szkoła Spe- Ważnym elementem procesu dydaktycznego było kształ- cjalna przysposabiająca do pracy), Zasadnicza Szkoła Zawo- cenie praktyczne. W latach 70. podstawową bazą praktyki dowa Specjalna. Kolejni dyrektorzy to: Jan Janiszewski, Artur były Państwowe Gospodarstwa Rolne. W latach 90., w okre- Notz, Witold Konewka, Tadeusz Kaszubski, Stanisław Mulawa, sie transformacji, szkoła znalazła się w trudnej sytuacji, po- Wiktor Leśniewski, Jan Barczyk, Jerzy Kus, Irena Ortman-Dłu- nieważ dotychczasowe miejsca praktyk uległy likwidacji. bakowska, Hanna Cupiał. Zmniejszyło się również zapotrzebowanie na fachowców do- We wrześniu 1946 roku w Piastowie (obecny Ośrodek tychczasowych kierunków kształcenia. Szkoła zaczęła się do- Wczasowy ZUZANNA w Ustroniu Morskim) koło Kołobrzegu stosowywać do potrzeb regionu. W roku szkolnym 1992/93 powstała Powiatowa Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego o ogól- utworzono Technikum Technologii Żywności, w 1997/98 Tech- norolniczym kierunku nauczania. Początkowo kształciła 19 nikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego oraz Technikum uczniów. Nauka trwała 3 lata. Przy szkole istniał majątek rol- Agrobiznesu, a w 1999/2000 Liceum Techniczne o różnych ny o powierzchni 100 ha ziemi i obora mieszcząca 25 sztuk specjalnościach oraz w 2002/2003 Liceum i Technikum pro- bydła. Uczniowie odbywali praktykę w majątku szkolnym. filowane na podbudowie gimnazjalnej. Szkoła ta jednak z powodu braku odpowiednio przygotowa- 1 września 1999 r. nastąpiła zmiana nazwy na Zespół Szkół nej kadry pedagogicznej, pomocy dydaktycznych oraz kan- Gospodarki Żywnościowej im. Macieja Rataja w Gościnie. dydatów utrzymała się tylko przez niespełna 2 lata. 20 listo- W okresie wzmożonego tempa odbudowy miasta i z chwi- pada 1947 na konferencji poświęconej sprawom pracy kul- lą powołania do życia Kołobrzeskiego Przedsiębiorstwa Budo- turalno-oświatowej w powiecie padł wniosek, by szkołę zli- wlano-Montażowego (KPBM) zaistniała konieczność kształ- kwidować. Po jej zlikwidowaniu zorganizowano w powiecie cenia zawodowego młodzieży dla potrzeb budownictwa kilka zimowych szkół przysposobienia rolniczego, które nad- w mieście. W związku z tym KPBM zorganizowało 3-letnie zorował i utrzymywał Inspektorat Oświaty Rolniczej, kiero- szkolenie zawodowe w zakresie zasadniczej szkoły zawo- wany w powiecie przez Feliksa Krawczaka. dowej dla młodzieży pracującej na budowach. Początkowo, Po roku 1949 zaprzestano szerzenia oświaty rolniczej od października 1956 roku, była to filia Zasadniczej Szkoły w tej formie. W latach 1956–1958 około 30% młodzieży po Budowlanej Koszalińskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa ukończeniu siedmiu klas szkoły podstawowej nie kontynu- Miejskiego w Koszalinie.

386 387 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

Od 1 lipca 1990 roku Decyzją Kuratora Oświaty w Ko- W roku szkolnym 1975/76 utworzono Medyczne Studium szalinie powołano Zespół Szkół w Kołobrzegu, przy ulicy Zawodowe o specjalności ochrona zdrowia i pielęgnacja 1 Maja 47. W skład Zespołu Szkół weszły następujące pla- chorych, stąd też placówka otrzymała nazwę Zespół Szkół cówki: Zasadnicza Szkoła Budowlana na podbudowie szko- Medycznych. ły podstawowej, Technikum Budowlane dla Pracujących na W roku szkolnym 1990/91 na wniosek dyrektora szkoły podbudowie zasadniczej szkoły zawodowej, Liceum Ogól- i za zgodą Kuratora Oświaty w budynku Zespołu Szkół Me- nokształcące nr 2, Podstawowe Studium Zawodowe przy dycznych utworzono III Liceum Ogólnokształcące z klasami OHP. o profilu ogólnym. W roku szkolnym 1993/94 w ww. szkole 31 sierpnia 2002 roku uchwałą Rady Powiatu w Kołobrze- utworzono czteroletnie liceum medyczne kształcące w za- gu zlikwidowano następujące szkoły: 3-letnią Szkołę Zawo- wodzie opiekunka dziecięca. dową i Zasadniczą Szkołę Budowlaną OHP. Od 1 stycznia 1999 roku organem prowadzącym Zespół Studium Nauczycielskie w Kołobrzegu otwarto 1 września Szkół Medycznych stał się samorząd województwa, nato- 1960 roku na podstawie zarządzenia Ministra Oświaty z 31 miast dla III Liceum Ogólnokształcącego samorząd powiatu. maja 1960 roku w sprawie otwarcia Studiów Nauczycielskich Wspólną dyrekcję obu szkół utrzymano do 1 września 2003 w Cieszynie, Kaliszu, Koszalinie, Kołobrzegu, Krośnie, Łodzi, roku, kiedy przeniesiono III Liceum Ogólnokształcące do Warszawie i we Wrocławiu. W odbudowanym na ten cel Zespołu Szkół Morskich. W roku szkolnym 2000/2001 dzięki gmachu szkolnym przy ulicy (wówczas Cyrankiewicza) ppor. staraniom dyrektora Zespołu Szkół Medycznych i kierowni- E. Łopuskiego, w jego południowej części, powołano do ży- ka szkolenia praktycznego uzyskano zgodę organu prowa- cia szkołę podstawową ze szkołą ćwiczeń. Dyrektorem został dzącego na uruchomienie nowych kierunków kształcenia Bronisław Zgoła, który na polecenie Kuratorium Oświaty w systemie policealnym: terapeuta zajęciowy, pracownik so- w Koszalinie przygotował bazę dla przyszłego Studium Na- cjalny, ratownik medyczny. Według stanu na dzień 10 wrze- uczycielskiego. W północnej części gmachu powstaje 1 wrze- śnia 2004 roku, w Zespole Szkół Medycznych uczyło się 353 śnia 1960 roku dwuletnie Studium Nauczycielskie, a jego słuchaczy kształcących się w zawodach: technik fizykotera- pierwszym dyrektorem zostaje Antoni Błaszak (1960–1963). pii, technik masażysta, terapeuta zajęciowy. Początkowo otwarto cztery kierunki studiów: filologię 1 września 1961 r. Kurator Oświaty w Koszalinie powołał polską, historię, geografię, rysunek i prace ręczne. Studium Technikum Ekonomiczne. Od początku zorganizowania mie- wykształciło wielu wartościowych nauczycieli. Ogółem w cią- ściło się w budynku Zasadniczej Szkoły Zawodowej, przy gu 11 lat działalności uczelnię ukończyło w toku studiów ul. Piastowskiej. Wspólna była również dyrekcja. Młodzież dziennych 1520 osób a zaocznych – 1540. Systemem ekster- kształciła się w dwóch kierunkach – ogólnokształcącym nistycznym Studium ukończyło 135 osób. Razem więc uczel- i handlowym. Od 1 września 1971 roku szkołę przeniesiono nia wykształciła ok. 3200 nauczycieli. Działalność SN przyczy- do budynku przy ulicy Cyrankiewicza. Utworzono Zespół niła się poważnie do aktywizacji różnych dziedzin życia spo- Szkół Ekonomicznych, którego dyrektorem został Jan Bob- łecznego miasta. W roku 1971 w związku ze zmianą systemu kowski. Zarządzeniem nr 10 Kuratora Okręgu Szkolnego kształcenia nauczycieli i powołaniem wyższych szkół nau- w Koszalinie z dnia 18 marca 1975 roku zmieniono nazwę czycielskich zapadła decyzja o likwidacji SN w Kołobrzegu. szkoły na Zespół Szkół Zawodowych. W jego skład wcho- Liceum Medyczne w Kołobrzegu powstało 1 września dziły: Liceum Zawodowe, Liceum Ekonomiczne i Policealne 1961 roku z inicjatywy Wojewódzkiego Wydziału Zdrowia Studium Zawodowe. w Koszalinie. Szkoła mieściła się na początku w budynku Li- Od 1 września 1980 roku dyrektorem Zespołu Szkół Za- ceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika. W roku wodowych został Mirosław Bremborowicz. Decyzją nr 17 Ku- szkolnym 1961/62 uczęszczało do niej zaledwie 81 uczennic. ratora Oświaty i Wychowania w Koszalinie w skład Zespołu Pierwszym dyrektorem szkoły, a jednocześnie organizatorem od 1 września 1985 r. weszła nowa szkoła – Liceum Admini- procesu dydaktyczno-wychowawczego i bazy materialnej, stracji Państwowej. W roku szkolnym 1985/86 w 30 oddzia- był kierujący także Liceum Ogólnokształcącym Tadeusz Po- łach uczyło się 920 uczniów w następujących kierunkach: zorski, którego wysiłek wspierał wizytator, Czesław Sztyma. sprzedawca, kucharz, kelner, ekonomika i organizacja przed- W roku szkolnym 1962/63 Liceum Medyczne otrzymało siębiorstw, administracja państwowa, żywienie zbiorowe, od dyrekcji Przedsiębiorstwa Państwowego Uzdrowisko kil- finanse i rachunkowość, hotelarstwo (dla dorosłych), gastro- ka pokoi w gmachu przy ulicy Zajęczej a rok później budy- nomiczny, operatywno-handlowy. nek przy ulicy Chopina, przeznaczony na internat. W roku Od września 1990 roku powołano Technikum Hotelarskie szkolnym 1963/64 zapadła decyzja o adaptacji na potrzeby a następnie szkoły o profilu gastronomicznym. Dyrektor Mi- Liceum Medycznego budynku mieszkalnego przy ul. Grott- rosław Bremborowicz dążył do stworzenia bazy dla praktycz- gera 12. Do tego obiektu przeniosła się szkoła 13 września nej nauki zawodu; w tym celu rozpoczął rozbudowę interna- 1966 roku dzięki zaangażowaniu i energicznemu działaniu tu o część hotelową. Efektem tego działania było utworzenie jej nowego dyrektora, Mirosława Bremborowicza, który kie- Hotelu Centrum i Centrum Kształcenia Praktycznego. Od rował placówką od września 1965 roku. 1 września 1997 roku funkcję dyrektora pełnił Zbigniew Stan-

386 387 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

kiewicz. Od 1 stycznia 1999 roku organem prowadzącym stał Centrum Kształcenia Praktycznego w Kołobrzegu po- się Powiat Kołobrzeski – nastąpiły dalsze przekształcenia. wstało 1 stycznia 1997 roku dzięki staraniom Haliny Cieślak Uchwałą nr XXII/114/2001 Rady Powiatu w Kołobrzegu – Dyrektora Departamentu Kształcenia Zawodowego Mini- z dnia 6 kwietnia 2001 r. przekształcono Zespół Szkół Zawo- sterstwa Edukacji Narodowej, Stanisława Polańczyka – Kura- dowych w Centrum Kształcenia Ustawicznego, zaś Uchwałą tora Oświaty w Koszalinie oraz Mirosława Bremborowicza – nr XXIX/172/2002 przekształcono szkoły ponadpodstawowe ówczesnego dyrektora Zespołu Szkół Zawodowych im. Emi- wchodzące w skład Centrum w szkoły ponadgimnazjalne. lii Gierczak w Kołobrzegu. Centrum Kształcenia Praktyczne- Zgodnie z uchwałą nr XIII/107/2004 Rady Powiatu w Ko- go w Kołobrzegu kształci młodzież w następujących kierun- łobrzegu z 31 maja 2004 r. połączono Zasadniczą Szkołę kach: technik technologii żywienia, gastronom, kelner, ho- Zawodową nr 2, Technikum Hotelarskie, Technikum Ekono- telarz. miczne, Technikum Organizacji Usług Gastronomicznych, I Liceum Profilowane, Szkołę Policealną nr 1 oraz Centrum Kształcenia Ustawicznego w Zespół Szkół Ekonomiczno- Szkolnictwo ponadpodstawowe -Hotelarskich. i ponadgimnazjalne Od 1995 roku szkoła należy do AEHT (Europejskie Zrzesze- po przejęciu przez samorząd powiatu nie Szkół Hotelarsko-Gastronomicznych) z siedzibą w Luk- semburgu; jest także członkiem National Consortium of Od stycznia 1999 roku, z chwilą powstania powiatów, Sta- Colleges in oraz Polskiej Sieci Kształcenia Modułowe- rostwo Powiatowe w Kołobrzegu przyjęło jako zadanie wła- go. W 2003 i 2004 roku zajęła I miejsce w kategorii „Najak- sne do prowadzenia 12 placówek oświatowych, w tym 7 szkół tywniejsza szkoła” nadanym przez Zachodniopomorskiego ponadpodstawowych, w których w 191 oddziałach kształci- Kuratora Oświaty i Środkowopomorską Radę Naczelnej Orga- ło się 5921 uczniów. Dla sprawnego zarządzania szkołami po- nizacji Technicznej. W roku 2004 z rąk Prezydenta Rzecz- wołano Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej (naczel- pospolitej Polskiej otrzymała certyfikat nadający jej tytuł nik Janusz Kiliński, inspektor Teresa Morawska). Szkoła z klasą. W marcu 2000 roku Rada Powiatu przyjęła dokument wy- Minister Żeglugi wydał 1 marca 1967 roku rozporządze- tyczający kierunki zmian w powiatowym systemie oświaty nie powołujące do życia Technikum Rybołówstwa Morskie- na lata 2000–2009 pod nazwą Reforma oświaty na terenie go w Kołobrzegu. Pierwsza siedziba szkoły znajdowała się powiatu kołobrzeskiego w latach 2000–2009. Dokument ten w budynku byłego hotelu Bałtyk, przy ulicy Giełdowej. Szko- powstał w oparciu o założenia Ministerstwa Edukacji Naro- ła kształciła początkowo specjalistów w zakresie morskiego dowej w zakresie planowanej reformy systemu oświaty oraz rybołówstwa kutrowego. W 1972 roku zmieniono profil na- o badania prognoz demograficznych na lata 2000–2009. uczania. Utworzono dwa kierunki: nawigacyjny, o specjalno- Do głównych kierunków w zakresie szkolnictwa ponad- ści połowy morskie, mechaniczny, o specjalności siłownie gimnazjalnego zalicza się: rozszerzenie i dostosowanie ofer- i okrętowe mechanizmy pomocnicze. ty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy, system wynagra- W 1976 roku szkoła zmienia nazwę; powstaje Zespół Szkół dzania nauczycieli, kształcenie, doskonalenie i dokształcanie Rybołówstwa Morskiego, w skład którego wchodzą: Tech- nauczycieli. nikum Rybołówstwa Morskiego, Policealne Studium Zawo- Powołano Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Emilii dowe o specjalności radiokomunikacja morska, Policealne Gierczak w Kołobrzegu, które zgodnie z obowiązującymi Studium Stewardów Okrętowych. przepisami prowadzi szkoły i kursy zawodowe dla dorosłych. W 1992 roku szkoła ponownie zmieniła swój profil i został Obecnie, po zmianach w sieci szkolnej, jednostka ta nadal otwarty nowy kierunek: Technikum Ochrony Środowiska istnieje i funkcjonuje w strukturze Zespołu Szkół Ekonomicz- o specjalności uzdatnianie wód i oczyszczanie ścieków. no-Hotelarskich im. Emilii Gierczak w Kołobrzegu. Od 1993 roku szkoła morska w Kołobrzegu funkcjonuje jako Wraz ze wzrostem popularności kształcenia ukierunkowa- Zespół Szkół Morskich. W 2003 roku zostaje otwarty nowy nego na podjęcie pracy w wojsku został uruchomiony w Ze- kierunek kształcący w zawodzie technik spedytor. Od 1 wrze- spole oddział Liceum Ogólnokształcące o profilu wojsko- śnia 2003 roku w skład Zespołu Szkół Morskich włączono rów- wym, funkcjonujący na początku jako klasa eksperymental- nież III Liceum Ogólnokształcące w Kołobrzegu. Od 1 wrze- na w ramach programu MEN i MON. Kształcenie to cieszy się śnia 2004 roku zorganizowano nowy kierunek – technik bardzo dużą popularnością wśród młodzieży. logistyki. W roku szkolnym 2004/2005 w skład Zespołu Szkół Mor- skich wchodzą: Technikum Morskie, Technikum Ochrony Śro- Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna dowiska i III Liceum Ogólnokształcące. 28 stycznia 2005 ro- ku Zespół Szkół Morskich otrzymał Certyfikat Zarządzania 1 września 1969 roku rozpoczyna działalność Poradnia Jakością PN – EN ISO 9001: 2001, nadany przez Biuro Certy- Wychowawczo-Zawodowa w Kołobrzegu. Początkowo zaj- fikacji Polskiego Rejestru Statków S.A. w Gdańsku. mowała jedno pomieszczenie w Szkole Podstawowej nr 5; od

388 389 ANTONI SZARMACH POWIAT KOŁOBRZESKI

1972 roku na wiele lat siedzibą poradni stała się zabytkowa gu, Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Spo- kamienica przy ul. Granicznej 6. 24 lutego 1993 roku na mocy łeczne Liceum Ogólnokształcące, Prywatna Policealna Szko- decyzji Kuratora Oświaty w Koszalinie otrzymuje nazwę ła dla Dorosłych. Warto też wymienić niepubliczne placówki Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. Od 1 stycznia 1999 prowadzące działalność kursową: Ośrodek Szkolenia Morskie- roku organem prowadzącym został samorząd powiatu ko- go, Ośrodek Edukacji Komputerowej i Doskonalenia Zawo- łobrzeskiego. dowego, Centrum Edukacji Zawodowej, Ośrodek Szkolenia Zawodowego Gospodarki Morskiej, Studium Obsługi Celnej i Spedycyjnej, Centrum Szkoleniowo-Edukacyjne Optimax, Biblioteka Pedagogiczna w Kołobrzegu Prywatne Zaoczne Policealne Studium Zawodowe Optima. Od 1999 roku zajęcia prowadzi Zachodniopomorska Szkoła Pedagogiczna Biblioteka Powiatowa powstała w 1954 roku. Businessu. Zaczątek księgozbioru stanowiły książki przyjęte z Inspekto- ratu Szkolnego oraz przydziały z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Koszalinie. Zgromadzono 358 tytułów. Po- Ośrodki kulturalne czątkowo biblioteka mieściła się w kancelarii Oddziału Powia- towego ZNP a następnie, w 1957 roku, przydzielono jej osob- Na dorobek kulturalny w powiecie kołobrzeskim złożyła ny pokój na II piętrze, przy ul. Granicznej 6. Od 1961 roku bi- się praca wielu pedagogów w placówkach wychowania blioteka mieściła się w gmachu Studium Nauczycielskiego, przedszkolnego, w rozwiniętym systemie zajęć pozaszkol- przy ul. Cyrankiewicza 7 (obecnie Zespół Szkół Ekonomicz- nych oraz w placówkach artystycznych, takich jak Państwo- no-Hotelarskich im. E. Gierczak, przy ul. Łopuskiego 16). wa Szkoła Muzyczna I stopnia, która powstała w 1991 roku. W 1975 r. siedzibę biblioteki przeniesiono do gmachu Miej- Przy Szkole Podstawowej nr 4 w Kołobrzegu działa Mię- skiej Biblioteki Publicznej. Jednocześnie z chwilą zniesienia dzyszkolny Zespół Piosenki i Tańca „Tirlitonki” , który został powiatów otrzymała nazwę Pedagogiczna Biblioteka Wo- założony w 1980 roku i jest prowadzony nieprzerwanie przez jewódzka w Koszalinie Filia nr 3 w Kołobrzegu. W 1998 roku wokalistkę – Marię Dudek i choreografa – Agatę Chimko. biblioteka została włączona w strukturę organizacyjną Cen- Zespół ma na swoim koncie realizację kilku wspaniałych, trum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie. W 2000 roku przeno- cieszących się wielkim uznaniem, widowisk wokalno-tanecz- si się do starej kamienicy, przy ul. Budowlanej 41. nych. W 1997 roku został wyróżniony i uhonorowany przez Ministra Kultury i Sztuki Pucharem i Dyplomem Uznania za zasługi w upowszechnianiu kultury. Szkoły niepubliczne W październiku 2002 roku odbyła się uroczystość jubile- uszowa 25-lecia Zespołu Pieśni i Tańca „Algi” oraz 40-lecia Od 1997 roku w powiecie kołobrzeskim powstają placów- pracy artystycznej Haliny Puc, twórcy i kierownika „Alg”. ki niepublicznie. Najwięcej tego typu placówek to ogniska Zespół powstał w 1976 roku przy Szkole Podstawowej nr 8. i schroniska młodzieżowe, ale też szkoły ponadgimnazjalne Oprócz wszystkich możliwych osiągnięć w kraju (Kielce, i szkolnictwo policealne. Do niepublicznych placówek oświa- Konin, Zielona Góra) występował w Korei Południowej, towo-wychowawczych zaleczyć możemy: Środowiskowe Jugosławii (I miejsce w konkursie „Radość Europy” w Belgra- Ogniska Wychowawcze w Budzistowie, Charzynie, Ustroniu dzie), na Ukrainie, w Szwecji, Finlandii ( I miejsce), we Francji, Morskim, Drzonowie, Trzyniku, Środowiskowe Ognisko Reso- w Niemczech. cjalizacyjne w Kołobrzegu. Ponadto w Kołobrzegu funkcjo- Od 1978 roku przy Kołobrzeskim Ośrodku Kultury działał nuje Szkolne Schronisko Młodzieżowe. przez 14 lat teatrzyk „Pinokio”. Założycielem i kierownikiem Niepubliczne szkoły ponadpodstawowe to: Średnia Szko- teatrzyku był Jerzy Chruściewicz, który zasłużył się swoją ła Zawodowa dla Dorosłych „ETNA“ w Kołobrzegu, Liceum działalnością teatralną i choreograficzną na terenie Słupska, Ogólnokształcące dla Dorosłych „ETNA” w Kołobrzegu, Tech- Sianowa oraz Kołobrzegu, gdzie przez wiele lat prowadził nikum Fryzjerskie dla Dorosłych „ETNA” w Kołobrzegu, II Pry- zespół taneczny w Studium Nauczycielskim. Działalność watne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Kołobrze- teatrzyku zakończyła się w czerwcu 1991 roku.

388 389