OPENBARE WERKEN
E belangrijkste projecten, waaraan in 1962 werd voort- gewerkt waren wederom de werken in het Europoort- en D Botlekgebied, de aanleg van de metro en van de Van Brienenoordbrug. Het Rijk zal in de komende jaren overgaan tot het maken van een nieuwe havenmond in zee en tot het graven van een nieuw binnen vaartkanaal. De Gemeenteraad voteerde kredieten voor de uitvoering van de projecten Europoort-Oost en Europoort-West en voor havenaanleg op De Beer. De problemen inzake de in- dijking van de Maasvlakte en de vaststelling van het ontwerp- streekplan Voorne-Putten-Rozenburg hadden bij voortduring de volle aandacht van het gemeentebestuur. Hoewel de vestiging van een ijzer- en staalbedrijf op Rozenburg niet zo vlot verliep als werd gewenst, bleef het daarvoor in aanmerking komende terrein voor- lopig nog gereserveerd. De industrialisering van het Europoort- en het Botlekgebied had gestadige voortgang. Het Europoortproject van Caltex en de N.V. Titaandioxydefabriek werden in gebruik gesteld; begonnen werd aan de bouw van het op- en overslagbedrijf van de Graan Elevator Maatschappij en de Graan Silo Maatschappij, twee fa- brieken van Imperial Chemical Industries Ltd., de raffinaderij van Gulf Oil, het nieuwe bedrijfscomplex van de N.V. Frans Swart- touw en de aromatenfabriek van Esso. De Gemeenteraad besloot tot aanleg van een bovengrondse metrobaan op de Linker-Maasoever. Voor het metrostation Leuvehaven werd het laatste beton, in het Weena-bouwdok het eerste beton gestort. Voor de sleuf op de Rechter-Maas- oever werd het eerste tunnelstuk van het rivierkruisend gedeelte afgemeerd. Rondom het Hofplein moesten ingrijpende verkeers- maatregelen worden getroffen in verband met de aanleg van de metro. Rijksgoedkeuring werd verkregen voor het maken van een rechte verbinding tussen de Willemsbrug en de Blaak. Aan de werkzaamheden werd begonnen. Een studiegroep werd gevormd om te komen tot een grondslag voor de financiële regeling voor de te bouwen Willems- en Spoor- wegtunnel. Tussen de N.V. Beneluxtunnel en de Staat der Neder-
74 landen kwam een contract tot stand betreffende de overname van deze tunnel door het Rijk uiterlijk 1 januari 1980. Op grote schaal werd aangevangen met de bouw van woning- complexen in de Prins Alexanderpolder, Hordijkerveld, Reyeroord en Tuinenhoven. Diverse scholen kwamen gereed en aan de bouw van andere werd begonnen, waarbij systeembouw toepassing vond. Geopend werden o.a. het Calandlyceum aan de Argonautenweg en de Chris- telijke H.B.S. en M.M.S. 'Charlois' aan de Roerdomplaan. Verscheidene kerkgebouwen werden in 1962 voltooid, o.a. de Gereformeerde Triomfatorkerk in Pendrecht en de Hervormde Opstandingskerk op het Lisplein en Messiaskerk aan de Molen- laan. Aan de Mathenesserdijk en aan de Meidoornsingel werden eerste palen geslagen voor nieuwe Rooms-Katholieke kerken. In het herstel van de Grote Kerk werd een mijlpaal bereikt toen op 22 december het koorgedeelte werd geopend. Op vele plaatsen in de stad werd gewerkt aan de bouw van be- jaardencentra. Vele eerste palen werden geslagen, waaronder die voor het Concertgebouw, de Telefooncentrale Rotterdam Oost aan de Hoofdweg, een bijkantoor van de Spaarbank in Lombardijen, een beddenhuis van het Bergwegziekenhuis en drie flatgebouwen aan de Maasboulevard. Geopend werden o.a. de nieuwe gebouwen van de R.V.S. aan de Westerstraat, van Phs. van Ommeren N.V. aan de Westerlaan, van de N.V. 'Observator' aan de Westzeedijk, van 'Stad Rotter- dam' ('De Hoofdpoort') aan de Blaak en van het 'Centraal Bureau' aan de Blaak, het complex voor de Ferry Transportdienst op het terrein van het Cargadoorsbedrij f Hudig en Pieters aan de Gusto- weg en het Winkelcentrum-Hoogvliet. Andere gebouwen welke in 1962 tot stand zijn gekomen zijn het gebouw van de Amman- stichting, het Bijzonder Trainingsbad 'Prinses Beatrix' voor polio-, spastische en gebrekkige kinderen en de molen 'De Zandweg'. In de Spaansepolder werd aangevangen met de bouw van enige bedrijfsgebouwen, andere zijn gereed gekomen. Meer gedetailleerde gegevens van de activiteiten der diensten van openbare werken volgen hieronder.
75 STADSONTWIKKELING EN WEDEROPBOUW
Aan het Gemeentebestuur werden de volgende plannen aan- geboden : a. het plan in onderdelen voor gronden ten noorden van de Koningin Emmaweg te Hoek van Holland (bestemming water- staatsdoeleinden, i.v.m. beslissing Kroon). 6. het plan in onderdelen Tuinenhoven' (woningbouwplan). c. het plan in onderdelen 'Bedrijfsterrein ten noorden van de Adrianalaan'. d. het plan in hoofdzaak 'Verlengde Molenlaan-Provinciale— weg nr. 20' (wegverbindingen en recreatieterrein). Boomgaardshoek' (woningbouwplan).
De volgende plannen werden door de Gemeenteraad vastgesteld: a. het plan in onderdelen voor gronden ten noorden van de Koningin Emmaweg te Hoek van Holland. 6. het plan in onderdelen 'Bedrijfsterrein ten noorden van de Adrianalaan'. c. het plan in hoofdzaak 'Verlengde Molenlaan-Provinciale- weg nr. 20'. d. herzieningen van de overgangsbepaling van 10 uitbreidings- plannen en 4 wederopbouwplannen. e. het plan in hoofdzaak voor gronden gelegen ter weerszijden van de Kralingseweg en de Ringvaartweg. ƒ. de 'Komvoorschriften Overschie'. ^. de 'Komvoorschriften Rubroek'. A. het plan in onderdelen 'Tuinenhoven'.
Door de Raad van de gemeente Poortugaal werden nog vast- gesteld : o. het plan in onderdelen 'Zalmplaat 1961'. 6. het plan in onderdelen 'Boomgaardshoek'.
76 De volgende plannen werden door Gedeputeerde Staten goed- gekeurd : c. het plan in hoofdzaak en gedeeltelijk in onderdelen 'Cen- trum-Zuid I960'. £. het plan in onderdelen 'Nieuwe Maas-Nesserdijk'. c. aanvullingen op de bebouwingsvoorschriften van 6 uitbrei- dingsplannen. */. het plan in hoofdzaak 'Zestienhovensepolder'. e. het plan in onderdelen 'Kleiweg en omgeving'. ƒ. het plan in onderdelen 'Hordijkerbuurt'. #. het plan in onderdelen 'Pernis en omgeving'. A. het plan in onderdelen voor gronden ten noorden van de Koningin Emmaweg te Hoek van Holland. /. de 'Komvoorschriften Zwaanshals'. ƒ. herzieningen van de overgangsbepaling van 10 uitbreidings- plannen. Door de Minister werd goedgekeurd: de wijziging basisplan 'Cool, gedeelte tussen Westblaak en Witte de Withstraat'.
In 1962 werd - gerekend tot 20 december van dat jaar - door de Gemeente de eigendom verkregen van rond 404 ha grond (243 zaken), tegen een bedrag van rond 12,5 miljoen gulden, waarin begrepen een bedrag van ca. 4 miljoen gulden wegens verworven opstallen en een bedrag van 3,6 miljoen gulden, betrekking heb- bend op verwervingen verzorgd door het Grondverwervings- bureau Europoort (rond 182 ha, 31 zaken). Vergelijking met het gehele jaar 1961, waarin in totaal 666 ha grond werden verworven tegen rond 12,7 miljoen gulden (248 zaken), leidt tot de conclusie, dat in 1962 bij een ongeveer gelijk- blijvend aantal verwervingsgevallen tegen een ongeveer gelijk- blijvend verwervingsbedrag 262 ha grond minder werd verworven. De oorzaak hiervan is enerzijds het feit, dat in 1961 de overdracht plaatsvond van een grote oppervlakte staatsgrond en -water in het Botlekgebied; anderzijds de omstandigheid, dat in 1962 een be- langrijk aantal verwervingen betrekking had op de oeververbin- ding, waarbij slechts een relatief geringe oppervlakte grond was betrokken.
77 Voor de uitvoering van bouwplannen ca. werden in 1962 - eveneens gerekend tot 20 december van dat jaar - door toewijzing, verkoop, uitgifte in erfpacht en overboeking, gronden uit het ge- meentelijk grondbezit afgestoten c.q. uit het Grondbedrijf naar andere gemeentelijke instellingen overgeboekt tot een totale op- pervlakte van rond 75 ha (280 zaken) met een opbrengst van rond 26,7 miljoen gulden (exclusief terreinuitgiften van het Havenbe- drijf). Ten opzichte van het £^/*e/e jaar 1961, toen 42 ha (337 zaken) tegen een opbrengst van 22,4 miljoen gulden werden afgestoten, c.q. overgeboekt, betekent dit een stijging van de uitgegeven op- pervlakte en van de opbrengst bij een dalend aantal zaken. De oorzaak hiervan is voornamelijk gelegen in het feit, dat in 1962 een groter aantal omvangrijke woningwetcomplexen aan de be- trokken woningbouwverenigingen werd overgedragen dan in 1961.
Het aantal in uitvoering genomen woningen in 1962 bedroeg 4972 tegen 5492 in 1961. Voltooid werden 3975 woningen tegen 5958 in 1961. Het uit- voeringsniveau steeg hierdoor van 7479 op 1 januari 1962 tot 8476 op 31 december 1962. In 1962 werd in totaal aan gebouwen voor een bedrag van ca. 185 miljoen gulden (in 1961 ca. 198 miljoen gulden) verwerkt, waarvan ca. 19 miljoen gulden (in 1961 ca. 22 miljoen gulden) kwam voor rekening van de binnenstad. Op 1 januari 1963 waren ongeveer 600 werken met een bouw- som boven f 2000.— in uitvoering, inclusief weg- en waterbouw- kundige werken, met een totale bouwsom van ca. 750 miljoen gul- den (1 januari 1962 623,5 miljoen gulden). Door de maatregelen van de centrale overheid ter regulering van de bouwbedrijvigheid ontstond ook dit jaar wederom grote vertraging bij het tot uitvoering komen van vele werken. Op 1 december wachtten in de sector nijverheid ruim 60 werken met een bouwsom van ca. 52 miljoen gulden op de goedkeuring. In de sector handel en verkeer waren dit 35 bouwwerken met een totale bouwsom van rond 40 miljoen gulden. Het totaal bedrag aan wachtende werken beliep ongeveer 136 miljoen gulden.
78 Het aantal bouwvakarbeiders werkzaam in de gebouwensector steeg gedurende het afgelopen jaar van ca. 7650 tot ca. 7900, maar bleef nog ver verwijderd van het aantal, tussen 9300 en 9400, dat in de jaren 1959 en 1960 werkzaam was. Tegenover een geringe stijging in de sectoren woningbouw, ge- bouwen voor gezondheidszorg en hygiëne en overige gebouwen voor eredienst, opvoeding, cultuur en ontspanning, stond een verdere daling in de sectoren bedrijfsgebouwen voor de nijverheid en handel en verkeer.
/. In de binnenstad werd een aanvang gemaakt met de bouw van 17 projecten met een gezamenlijke bouwsom van ca. 8,7 miljoen gulden, terwijl hier 23 bouwwerken met een bouwsom van ca. 23,5 miljoen gulden voltooid werden, waaronder de vol- gende bouwwerken: een bedrijfspand aan het Vasteland voor de N.V. Observator, een kantoorpand aan de Blaak voor het Con- cern M. van Marie, een bedrijfspand aan de Wijnhaven/Glashaven voor de Bouwcombinatie Wij nha ven, een kantoorpand aan de Blaak voor de Nat. Coöp. Aan- en Verkoopvereniging voor de Landbouw 'Centraal Bureau' G.A., een zusterhuis aan de Oos- terkade voor het Instituut voor Tropische Geneeskunde, een ker- kelijk centrum aan de Boezemsingel voor de N. H. Gemeente en een scholencomplex ca. aan de Boezemsingel voor de Ver- eniging Inrichting voor Doofstommenonderwijs. Begonnen werd met de bouw van: een drukkerij aan de Mari- niershof, twee bedrijfspanden aan de Zomerhofstraat, een kan- toorverdieping op een bedrijfspand aan de Keizerstraat, een be- drijfspand aan de Baan-Blekerstraat, een verzamelpand voor vijf bedrijven aan de Almondestraat, een kantoor- en magazijnpand aan de Teilingerstraat hoek Vijverhof straat, een werkplaats met kantoren aan de Baan, de uitbreiding van het Havenziekenhuis aan de Oosterkade, de uitbreiding van het Luxortheater, en het Concertgebouw aan het Schouwburgplein. /Vi/w ^/ejHz/ftfer/w/dSer. In maart 1962 werd een nader uitgewerkt en op sommige punten herzien schema voor de ontwikkeling van het nieuwe stadsdeel Rotterdam-Oost/Capelle aan den IJssel ge- publiceerd en door de gemeenteraden van Rotterdam en Capelle aan den IJssel aanvaard. De voorbereidingen voor de woningwetbouw waren in septem-
79 ber zover gevorderd dat op 10 september met de bouw van een complex van 544 portiek woningen kon worden begonnen. Op 12 september werd begonnen met het bouwen van 15 buurtwinkels en 36 galerij woningen. In dit plan zijn voorts opge- nomen 7 bedrijfsruimten en een medisch centrum alsmede een onderhoudspost. Op de zelfde datum werd een aanvang gemaakt met de bouw van een bejaardentehuis. Op 17 september werd begonnen met de bouw van 672 galerij- woningen, op 29 oktober werd gestart met de uitvoering van een plan voor 480 galerijwoningen in 6 lagen. Met de bouw van het complex woningen (eengezinshuizen en etageblokken) van de Samenwerkende Patroons Vereniging wordt regelmatig voortgang gemaakt. De eerste eengezinswoningen van dit complex kwamen op 12 oktober gereed zodat in deze maand de eerste bewoners van de eerste woonwijk zich konden vestigen. Ook de bouw van het complex woningen van de firma Muys en De Winter en v. d. Vorm maakt gestadig voortgang. Van de hoe- veelheid van 146 eengezinswoningen en 144 etagewoningen, waar- aan nog 24 eengezinswoningen en 36 etagewoningen werden toe- gevoegd, kwamen reeds 14 eengezinswoningen gereed. Bovendien worden nog 363 galerijwoningen voorbereid. De bouwerij 'Nationaal Grondbezit' kwam in het eerste stadium van uitvoering. Dit plan omvat 180 etagewoningen en 72 eenge- zinswoningen. Door de Dienst van Gemeentewerken werd begonnen met de bouw van de eerste school in deze wijk, nl. een 14-klassige G.L.O.- school. In 1963 zal worden begonnen met de bouw van een kleu- terschool en een gymnastieklokaal. De voorbereiding en het ontwerpen van de tweede woonwijk zijn inmiddels ter hand genomen. Een plan voor het eerste wijk- winkelcentrum is in voorbereiding. /////e^ers^er^. Langzame, sterk afgeremde particuliere woning- bouw. Gereed kwamen een kerk en schoolgebouw voor de Her- vormde Hildegaertstichting. Een ontwerptekening voor het sport- park Duyvestein werd gemaakt. •Sc/j/e^roeA:. De woningwetbouw ter weerszijden van de Wilgen- plaslaan is gereedgekomen. In uitvoering zijn twee bejaardencen- tra langs de Meidoornsingel en de Asserweg, voorts twee lagere technische scholen nabij de Erasmussingel en langs de Abeelweg.
80 Het wijkparkje langs de Lindesingel kwam gereed en het wijk- parkje langs de Ringdijk en het recreatiegebied ten noordoosten van Schiebroek zijn in volle uitvoering. Een aanvang is gemaaKt met het recreatiegebied langs de Ach- terpias (z.g. Land van Poot). Over.sc'He. Een pand voor de Boerenleenbank en enige bedrijfs- panden kwamen in deze wijk gereed. In aanbouw is een bejaarden- centrum aan de Burgemeester Koningssingel. -ö//yWorp.se/?0/
. De realisatie van de bebouwing vindt regelmatig voort- gang. Nieuwe bouwplannen zijn in voorbereiding. In het aansluitende gebied aan de westzijde begrensd door de Reeweg zijn voorlopige plannen gereedgekomen voor het te stich- ten vrachtautocentrum. Tevens is ten westen van de Van Riems- dijkweg een terrein gereserveerd voor expeditieloodsen met weg- en spooraansluiting. In het algemeen kan worden opgemerkt dat in dit gebied meer vraag ontstaat naar terreinen met spooraansluiting. Zfe>7?/aa/-£em/iavert. Voor het terrein aan de kop van de Eerste Eemhaven is een ontwerp gereedgekomen, waarin voornamelijk het tekort aan verschillende recreatie-elementen in deze omgeving is opgevangen. iV/yiw. Het uitbreidingsplan in onderdelen 'Pernis en omgeving' is op 13 augustus door het College van Gedeputeerde Staten goed- gekeurd. Voortgang wordt gemaakt met de aanleg van het recrea-
81 tiegebied ten zuiden van de bebouwing en met de ophoging voor het sportvelden-complex nabij de Eemhavenmond. //otf#v//W. Het noordelijk deel van het stadswinkelcentrum is het afgelopen jaar feestelijk geopend. Enige objecten moeten nog gerealiseerd worden. In het woongebied Oudeland heeft de bouw van het winkelcentrum en van de laatste twee bouwprojecten voor etagebouw regelmatig voortgang. In het noordelijk deel van de Westpunt zijn in de particuliere sector eengezinswoningen gereed- gekomen en in aanbouw. Voor de Zalmplaat en de Boomgaardshoek zijn uitbreidings- plannen in onderdelen door de Raad van de gemeente Poortugaal op 3 oktober vastgesteld. Het in de gemeente Rotterdam gelegen gedeelte van het uitbreidingsplan Boomgaardshoek zal t.z.t. aan de Gemeenteraad worden aangeboden. Diverse plannen voor recreatieve voorzieningen zijn gereedge- komen of in behandeling. O.a. is een definitief plan voltooid voor een jachthaven ten noorden van de Spijkenisserbrug en zijn defi- nitieve plannen gemaakt voor het gedeelte van de isolatiestrook waarin de begraafplaats gesitueerd is. Lö/?76tf/Y//ye/*. In deze wijk zijn ca. 3000 woningwetwoningen praktisch gereed en bewoond. Ook van de ca. 2400 premiewonin- gen is het belangrijkste deel gereed of in aanbouw. Circa 600 woningen in de vrije sector komen langzamerhand in uitvoering. Met de aanleg van het openbaar groen is een bescheiden aan- vang gemaakt. Alle winkels zijn in aanbouw en gedeeltelijk reeds in bedrijf genomen. De verwezenlijking van scholen en andere voorzieningen vol- trekt zich geleidelijk. In het geheel uitgegeven industriegebied Bui- tendijk komen de objecten geleidelijk tot uitvoering. Van het in- dustrieterrein Van der Woudensland zijn de eerste terreinen uit- gegeven. //•ysW/wo/ttfe-dbrp. Dit gebied staat momenteel sterk in het teken van de uitvoering der nieuwe oeververbinding en de daarop aan- sluitende grondwerken. Ondanks tegenslagen vorderen de werk- zaamheden gestadig. De studies inzake de ontwikkeling van recre- atieve mogelijkheden op het eiland Van Brienenoord zijn in een vergevorderd stadium. Groo^/Aye/mcw^e. De buurten Zomerland en Sportdorp zijn met circa 1300 woningen praktisch gereed. In Kreekhuizen, Hor-
82 dijkerveld en Tuinenhoven is de woningwetbouw tot een totaal van ca. 3000 woningen in volle gang en voor een klein deel gereed. Met de bouw van premiewoningen in Kreekhuizen en Reyer- oord is een bescheiden aanvang gemaakt. Een plan voor Groenen- hagen kan binnenkort worden ingediend. Er wordt naar gestreefd gelijktijdig met de woningen ook de buurtwinkels gereed te krijgen. De plannen voor het wijkwinkelcentrum worden voorbereid in een werkgroep waarin mede vertegenwoordigers van het bedrijfs- leven zitting hebben. Er worden pogingen in het werk gesteld het hoofdwegenstelsel binnen de wijk zo spoedig mogelijk tot stand te brengen. De verwerving van grond verloopt zeer bevredigend. //öe& vort //o//a«f/. Weinig medewerking van hogere instanties en de door de Rijkswaterstaat aangekondigde grote en ingrijpende wijzigingen als gevolg van de Europoortontwikkeling waren oor- zaak van weinig activiteit. Niettemin werd een zeei bescheiden aan- vang gemaakt met de particuliere bouw in het Zuidelijk Strandcen- trum. Afronding van het Dorp is nog steeds afhankelijk van de bereidheid tot overdracht van Domeingrond aan de gemeente. Ook de voltooiing van het hoofdwegenstelsel stuit op deze moeilijkheid. In Noord is een aanvang gemaakt zowel met enige woningwet- bouw als met premiebouw. Plan Oost, ter veiligstelling van woning- wetbouw gedurende een reeks van jaren, is in voorbereiding. Plannen voor aanleg van een camping, een zwembad en een recreatiestrook aan de Nieuwlandsedijk zijn deels in uitvoering.
In 1962 werden plannen gemaakt voor de volgende recreatie- objecten : 1. Plan voor een recreatiegebied bij de Heyplaat, bevattend: sportvelden aan de Rondolaan welke moeten verdwijnen i.v.m. occupatie door het Havenbedrijf, een zwembad, terrein voor pad- vinders en hobby-verenigingen, schoolwerktuinen en openbaar groen. 2. Plan voor een nieuw sportcomplex voor Xerxes met omrin- gend openbaar groen en padvindersterreinen, nodig i.v.m. ver- plaatsing van de huidige velden van Xerxes i.v.m. de aanleg van de verlengde Schieweg.
83 3. Plan voor een nieuw sportcomplex op het voormalige sport- terrein Duyvestein. Nieuwe aanleg is noodzakelijk i.v.m. de slechte toestand waarin de bestaande velden verkeren. In het nieuwe plan zijn opgenomen: verenigingsvelden, politiesportter- rein en een terrein voor bijzondere nader te bepalen sportbestem- ming. 4. Een voorlopig plan vooi de ontwikkeling van het eiland Van Brienenoord als vermaakcentrum waarin o.a. is opgenomen een wielerbaan annex kunstijsbaan. 5. Een groenstructuurplan voor de herindeling van de Blijdorp- sepolder op basis van een voorstel van de Recreatiecommissie om een belangrijk deel van de Blijdorpsepolder te bestemmen voor wijk voorziening (o.a. park) ter opheffing van het tekort in deze in Rotterdam-West. 6. Plan voor de ontwikkeling van recreatiegebied aan de Oude Maas in het kader van het recreatieplan Oude Maas van de gelijk- namige stichting. Het plan omvat jachthavens, camping, zwembad en openbaar groen. 7. Groenplan voor de wijk Hoek van Holland-Noord waarvan de bouw inmiddels een aanvang heeft genomen. Enige ontwerpen, waarmee een aanvang werd gemaakt, zijn: a. de recreatiestrook tussen Kralingen en het Kralingsebos enerzijds en Rotterdam-Oost anderzijds. 6. het recreatiegebied tussen de Havenspoorlijn en de zuidelijke Randweg. c. de recreatiestrook op grondgebied van de gemeente Rozen- burg tussen het Scheur en de Botlekbrug. */. de groenstructuur van de Zestienhovensepolder, het gebied tussen de Kleiweg en de spoorlijn naar Gouda, en het gebied tus- sen de Bovendijk en de Hofpleinspoorlijn. In dit plan zijn opge- nomen: openbaar groen, sportvelden, volkstuinen, schoolwerk- tuinen en zwembad. e. het groen langs de Kralingse Dieef.
Het plan voor de Vaanweg is uitgewerkt als aansluitingsweg van Centrum Zuid op de zuidelijke Randweg en op de Rijksweg 19 naar de in aanbouw zijnde brug over het Hollands Diep bij Nu- mansdorp/Willemstad. In de loop van 1963 zal deze weg tot uit-
84 voering moeten komen en zal na voltooiing de eerste vaste ver- binding vormen van Rotterdam met het eiland Goeree-Over- flakkee. Nu de Rijkswaterstaat een begin gemaakt heeft met de uitvoe- ring van de z.g. rechthoek van rijkswegen om Rotterdam, worden geleidelijk de detail-plannen uitgewerkt voor de trace's, de kruis- punten en de gemeentelijke aansluitingen op deze wegen. Grondwerken worden verricht ten behoeve van een brug over de Delfshavense Schie in het kader van de verbinding tussen de Rijkswegen 3 en 20. De studies over de ontwikkeling in het zuid-westen (Europoort, Maasvlakte) worden regelmatig voortgezet ter nadere bepaling van grenzen, hoofdwegenstelsel, spoorwegen, enz. van de woon- en werkgebieden. Voor de aansluiting van deze gebieden op het openbaar vervoersnet worden, mede ten behoeve van de voor dit doel ingestelde Commissie Vrij, uitgebreide studies verricht. De ontwerpen ter verbetering van de verkeerssituatie nabij de Uitweg en de verbreding van de Ringdijk verkeren in een verge- vorderd stadium.
. De jaarlijkse bevolkingsgroei in de periode 1951 tot en met 1958 bedroeg gemiddeld 5800 personen (laagste cijfer: 3500 in 1957). In 1959 en 1960 maakte deze groei plaats voor een afname van resp. 1200 en 100. In deze jaren werd het ge- boorteoverschot derhalve overtroffen door het vertrekoverschot. De geringe opleving welke in 1961 is te bespeuren (groei met ruim 500) heeft zich gedurende de eerste tien maanden uar> 1962 in ver- sterkte mate voortgezet (groei met bijna 1800). De oorzaak hiervan is te zoeken in een verminderd vertrekoverschot. (Voor 1960 en 1961 nog resp. 6600 en 6000; Van 1 januari tot en met 31 oktober 1962 slechts 3600. Hierbij valt echter op te merken, dat in 1962 geen woningen in het Poortugaalse deel van Hooglviet zijn be- trokken.) Mewwe fFflterweg^efoW. De bevolkingsgroei in dit gebied be- droeg in 1961 ruim 2800. Dit is weliswaar iets meer dan in de jaren 1959 en 1960 het geval was (resp. 2000 en 2500), doch het herstel is slechts gering te noemen in vergelijking met de periode 1951 tot en met 1958, waarin de bevolking jaarlijks toenam met 7000 a
85 11.000 personen. De oorzaak van een en ander is met name ge- legen in het vertrekoverschot, dat in de periode 1951 tot en met 1958 - zo aanwezig - ten hoogste 2900 (t.w. in 1957), doch in de jaren 1959 tot en met 1961 resp. 7400, 6600 en 6300 bedroeg.
VOLKSHUISVESTING
In het afgelopen jaar werd begonnen met de bouw van 4972 woningen; voltooid werden 3975 woningen (plus 583 van het Rot- terdamse contingent in Vlaardingen en Capelle aan den IJssel). Het uitvoeringsniveau dat in het begin van het jaar 7483 bedroeg steeg geleidelijk tot 8476 aan het eind van het jaar (plus 391 wonin- gen van het Rotterdamse contingent in Vlaardingen en Capelle aan den IJssel). De particuliere bouw maakte hiervan een aanzienlijk deel uit: Aangevangen is met de bouw van 2361 woningen (waarvan premiebouw 1180); voltooid zijn 1755 woningen (waarvan premie- bouw 1333); in uitvoering zijn 3324 woningen (waarvan premie- bouw 1916). Er werden in 1962 premies toegekend voor de bouw van 127 koop- woningen, 812 huurwoningen en een bejaardencentrum bestaande uit 71 woningen en een tehuis met een capaciteit van 299 bedden. In de woningwetsector werd met de uitvoering begonnen van een flat voor bejaarden in de Prins Alexanderpolder van hetzelfde type als reeds in Zuidwijk en Schiebroek in aanbouw zijn, alsmede van een flatgebouw voor bejaarden in de 110-Morgen en van een bejaardentehuis aan de Schulp weg. Het flatgebouw voor bejaarden in Lombardijen, met 205 woningen, kwam halverwege 1962 gereed en de berichten van de daarin gehuisvesten zijn onverdeeld gunstig. Zij maakten 140 woningen voor normale gezinnen vrij, waarvan 111 gebouwd in 1930 of eerder. Ter verdere bevordering van een natuurlijke doorschuiving worden in de nieuwe woonwijk Prins Alexanderpolder de etage- woningen voor normale gezinnen uitgerust met meer wooncom- fort, o.a. een centrale verwarmingsinstallatie. Op de Linker Maasoever werd zowel in Oudeland als in Tui- nenhoven voortgegaan met de bouw van woningen met extra subsidie (keuzewoningen).
86 In Hoek van Holland kon nog juist aan het eind van het jaar de eerste paal worden geslagen voor een complex van 52 woningwet- woningen.
Het aantal ingeschreven woningzoekenden, dat niet over een zelfstandige woning beschikt liep terug van ca. 15.000 op 1 januari 1962 tot ca. 13.000 op 1 januari 1963. Het aantal in omloop zijnde huurmachtigingen (urgent en niet urgent) vertoonde een lichte stijging en wel van 18191 op 1 januari 1962 tot 18314 op 1 januari 1963. Het aantal inwonende huishoudens nam daarentegen af van 17645 op 1 januari 1962 tot 15970 op 31 januari 1963.
GEMEENTEWERKEN
De onderbouw van een gecombineerde spoor- wegbrug over het Ertskanaal, alsmede een onderdoorgang even ten oosten van deze brug en de kunstwerken voor de oostelijke aansluiting van het nieuwe spoorwegemplacement aan de Waalhaven-zuid werden in gereedheid gebracht. Het heien van damwandkuipen om een tweetal pijlers van de Botlekbrug kwam gereed. Deze kostbare voorziening moest wor- den aangebracht ten behoeve van de verdieping van de Oude Maas tot 10 m minus N.A.P. De grondwerken voor de verbinding Beukelsweg-Hogenban- weg, het verwijderen van de funderingen van twee spoorbruggen in de Delfshavense Schie en het viaduct over de Laanslootseweg zijn gereed gekomen. De verlengde Willemsbrugverbinding over de Scheepmakers- haven is in uitvoering. Voorbereid worden than? de Admiraliteitsbrug over het Boeren- gat in het verlengde van de Willem Ruyslaan, het herstel van de Spoorweghavenbrug, diverse werkzaamheden ten behoeve van de Drinkwaterleiding, zowel aan de Beerenplaat als aan de Honinger- dijk en diverse bruggen in de recreatiegebieden.
87 De bouw van de metro verliep gedurende 1962 voorspoedig. Tot op heden kon ongeveer een derde deel van het totaal voor de civieltechnische werken beschikbare krediet worden verwerkt. In het bouwdok op het eiland Van Brienenoord werden de eerste twee tunnelstukken voor het rivierkruisende gedeelte ge- bouwd en uit het dok gevaren. Inmiddels zijn deze getranspor- teerd naar- en afgezonken in de sleuf aan de Rechter-Maasoever. De bouw van het station 'Leuvehaven' in de Schiedamsedijk is nagenoeg voltooid. Het bouwdok Blaak, ter plaatse van de voormalige Bijenkorf, komt in het begin van 1963 gereed. Hierin zullen de tunnelstukken worden gebouwd voor het gedeelte van de dokken naar het station 'Leuvehaven' en naar het tunnelstuk in de Coolsingel ter hoogte van de Meent. In het bouwdok Weena werden de tunnelstukken gebouwd voor het gedeelte van de dokken naar het tunnelstuk in de Coolsingel ter hoogte van de Meent en naar het Centraal Station. Van het eerstgenoemde gedeelte werden de eerste twee gereed gekomen tunnelstukken uit het dok gevaren en in de voorhaven afgemeerd. Het verkeer heeft zich in het algemeen goed kunnen aanpassen aan de verschillende ten behoeve van de bouw van de metro ge- nomen maatregelen.
De uitvoering van de werkzaamheden in de verschillende stra- tenplannen, hoofdzakelijk ten behoeve van de woningbouw, vond gestadig voortgang. Een aanvang werd gemaakt met de bestratings- en riolerings- werken van de Maasboulevard, de doortrekking van de West- blaak, de aanleg van de wegen door het Kralingsebos en de weg op de verlaten Ceintuurbaan. In 1962 werden de Parkhaven, Parkkade, Oudedijk, Grote Visserijstraat, Maashaven n.z., Brede Hilledijk en een gedeelte van de Tolhuislaan van een asfaltdek voorzien. Ten behoeve van de metrowerken werden in het centrum van de stad wederom belangrijke verkeersomleggingen tot stand ge- bracht. 75. o/? //e/ P/V/ Wey/upfei/i; /o/o /. /ƒ. F. /?oove/-5. 77. voor va/; ^ /we//o o/? de Coo/A7'«^e/; yb/o 7. F. ƒƒ. z/z/Ae// va/; //e/ eers/e ////me/s/z/A: voor de /we/ro o// die ///o«d va« ^ Lez/ve- ;/o/o A/w///co/or. 79. Me/ro-ooz/u' o/y f/e 5c/w>f/a/w5e^///A; /o/o 7. F. //. 20. S/?oo/-/>/7/# in over /re/ f/7\A:«//««/ in //e/ £«ro/?oo/7#e/?/e
De uitbreiding van de begraafplaatsen Hofwijk en Hoek van Holland met resp. 3 en 1,3 ha kwam gereed. Voorbereidingen worden getroffen ter verdere uitbreiding van de Zuider Begraafplaats, Hofwijk en Hoogvliet. De begraafplaatsen beslaan een totale oppervlakte van 54 ha.
89 ï. De bouw van de derde eenheid (ketelhuis en machine- kamer) van de Electrische Centrale Waalhaven zal begin 1963 ge- reed zijn, waarmee de eerste fase voltooid is. Van de verbouwing Centrale Schiehaven nadert de eerste fase de voltooiing. Met de verbouwing van het cascadegebouw is een aanvang ge- maakt. «Sc/ro/e/ilwKU'. In het afgelopen jaar werden voltooid: twee u.l.o.- scholen met resp. 24 en 10 lokalen, drie g.l.o.-scholen met resp. 14, 7 en 7 lokalen, twee gymnastieklokalen, een kleuterschool en een barak voor Montessori-onderwijs. De sanering van een groot aan- tal verouderde scholen en gymnastieklokalen wordt voortgezet. W^ter/7r0d?KC//e6edW/r/ Z>n«A;w>tf/e/7eïV//«# iteere«/?/tfatf. Met de bouw van het filtergebouw is begonnen. Ztefcen/jw^ert. Met de uitvoering van het verpleeggebouw van het Ziekenhuis Bergweg werd een aanvang gemaakt. De restauratie en verbouwing tot revalidatiecentrum van het Wester Ziekenhuis kwam gereed. Het socio-therapeutisch centrum bij het Delta Ziekenhuis werd voltooid. De lighal van de reconvalescentenschool aan de Dordtsestraat- weg werd in gebruik genomen. £/«ƒ Z.tfwre/wtore«. De restauratie van het ondergedeelte van de Sint Lauren storen is - in overleg met de commissie voor de kerk- bouw - onderhanden genomen. Z?ram/»veéT. De brandweerkazerne aan de Baan nadert de vol- tooiing; de Reinigings- en brandweerpost van de Roteb aan de Rietdijkstraat werd in gebruik genomen. 0vm£e ^e^owwew. De rioolwaterzuiveringsinstallatie in Hoog- vliet kwam gereed; de bouw van de installaties in IJsselmonde en Capelle aan den IJssel is ter hand genomen. De bouw van vier havenloodsen aan de Spoorweghaven en twee op pier 2 in de Waalhaven kwam gereed; die van twee loodsen met een dienstgebouw aan de Eemhaven verkeert in een vergevorderd stadium van uitvoering. Met de bouw van een magazijngebouw van het Gemeente Energie Bedrijt aan de Willem Buytewechstraat werd een aanvang gemaakt.
90 Tenslotte zijn nagenoeg gereed gekomen: het gebouw van de Keuringsdienst van Waren aan de Baan, de politiepost met wonin- gen aan de Slinge, het dienstgebouw met woningen voor de Ge- meente-Drinkwaterleiding aan het Akkerpad in v.m. Hoogvliet en het rioolgemaal aan de Thurledeweg in de Spaansepolder.
/. In het afgelopen jaar is ca. 5 miljoen m* specie gebaggerd voor het op diepte houden van de havens. Een reserve aan loswalruimte was niet aanwezig. Een begin werd gemaakt met het baggeren van de Derde Eem- haven waarbij ca. 1,3 miljoen nv* verwerkt werd. Dank zij het feit dat zich geen ernstige moeilijkheden bij het op- spuiten hebben voorgedaan, kon genoemde hoeveelheid specie in de beschikbare loswallen worden geborgen. Het onderhoud van de steenglooiingen vond normaal voortgang. Verschillende glooi- ingswerken zijn thans nog in de Tweede Eemhaven onderhanden. De ophogingswerkzaamheden op en rond de Oude Plantage vorderen gestaag. Het onderhoud van de dukdalven, remmingwerken ca. en van de meerboeien in de havens en op de rivier verliep normaal. MewwZwf/w fcöK/emMrew.Divers e kademuren tot een gezamen- lijke lengte van rond 840 m kwamen tot stand. De kademuurwerken voor het graanproject Botlek, Pakhuis- meesteren aan de kop van pier 2, Borex en Frans Swarttouw zijn in uitvoering. Voortgegaan werd met de grondstabilisatiewerken in het Eem- havengebied ten behoeve van de binnen afzienbare tijd aldaar te bouwen kademuren. üwro/worr. De verbinding van de zeehaven met de eerste uit- breiding kwam tot stand, waarbij tevens de haven op een diepte van 15,65 m minus N.A.P. werd gebracht. Gebaggerd en opge- slagen werd rond 22 miljoen m^ specie. Aan oeververdediging kwam tot stand rond 73.400 ml Hiervoor waren benodigd 17.450 ton Petit granit zetsteen en 694.000 betonnen tegels, terwijl zink- stukken werden aangebracht tot een gezamenlijke oppervlakte van 33.000 ml 2to//efc#e6zW. Met het gereedmaken van de industrieterreinen om de havens werd voortgegaan.
91 In totaal werden langs de verschillende havens ca. 2710 m basalt en betonzuilenglooiingen aangebracht. Een aanvang werd gemaakt met de aanleg van het nieuwe Har- telkanaal, een onderdeel van de scheepvaartverbinding tussen Europoort en Botlekgebied.